Киелі күрті жері

Канатбек Б0ШЕНОВ Адам —дуниенщ ажары дегендей кашанда оларга жуктелер м зор. Маркум Канатбек Бешенов 1980 жылы жацадан курылган I ауданы «Айдарлы» кецшарыныц бас инженер! кызметпте тагайь лып, шелейти аймактагы мал жене eriH шаруашылыгыньщ ката] « муына жастык жалынын арнайды. Кепшш, жайдары \\пнез1мен у арасында зор беделге ие болады. Сондыктан болар жацалыкка 'л кумар Канатбекп ауылдастары аса курметтеп eciMi ел аузына mil 03i тар1зд1 жастармен 6ipre жаксы icTepre уйыткы болган. 0Mi] орнында турмайды. Кешн ол туган жерше оралады. Жамбыл ауд Аксецпр тэж1рибе шаруашылыгына бас инженер болып, 1990 жь дешн шаруашылыктыц сан-салалы жумысында ерекше кабшепмеь нылганын оны бшетщдер умытпаган. Канатбек Журтыбайулыныц ом1рдерепне коз салсак ол 1950 жь Жамбыл ауданы, Прудки (Аккайнар) ауылында туган. Токаш Б01 атындагы орта мектептщ табалдырыгын аттап, 1967 жылы аталган м ш тепт1 аяктайды. Осы жылы Казактыц ауыл шаруашылыгы институть окуга тусед1. 1972 жылы оку орнын 6 i T i p i n , ецбек жолын мамандь I бойынша бастаган. Шаруашылыктар нарыктык катынастыц алгашкы киындыгы тап болган 1990 жылы Сушнбай атындагы кецшар курамынан Акк£ нар ауылын белуге бастамашы болды. Осылайша «Салкынсаз» ayi шаруашылыгы кооператив! курылады. Техникасы жетк1л1кс1з жа курылымныц калыптасуына бас инженер релзнде Канатбек Жур'п байулы да 6ip к1сщей ез улес1н косады. KeftiH шаруашылык «Жаца ем1р» енд1р1ст1к кооператив! рет1ц кайта курылады. Сол кездеп Алматы облысыньщ eKiMi CepiK Умбетс сен1м бщщрсе, аккайнарлыктар Канатбек Бешеновт1 осы курылымны терагалыгына б1рауыздан сайлайды. Ауылдастарыныц сешмш баге лаган Канатбек шаруашылыктыц экономикасы мен халыктыц еле\\ метт1к жагдайыныц жаксаруына атсалысты. Мал басын ecipyn,i колг алды. E r iH шаруашылыгын 6 i p i u a M a еркендепз. Машина жэне тракто шеберханасын жаца техникамен толыктырды. Осылайша «Жаца eMip шынында да аккайнарлыктар ушш жацалыкка толы болды. 2002 жылы Канатбек Бешенов Жамбыл облысындагы «КазТран сАймак» KecinopHbi директорыныц кецесш1л1пне тагайындалып, кур- метт1 ецбек демалысына шыкканга дешн ецбек erri. Кандай icTe болса да батылдыгымен, жацашылдыгымен ерекше- ленген Канатбек Бешенов камкор еке, агайын-туысына кол ушын бе-

!---------------------------------------------------------------------;--------- \"Кцелс KtffaiU ffcefai peiiн азамат peri нде танылды. 0 M ip re куштар азамат 2014 жылы дунп- еденозды. K,a3ipri кезде маркум Канатбектщ балалары мен немерелер1 еке есиетше адалдык танытуда. 0Б1КЕЕВ Куа г Алдындагы максатына жету жолын- да 61л1м1 мен ецбегш катар жумсаган жан гана бшкке кол жетюзетшше куэ болып журм1з. Эбжеев Куаттыц OMipi осы С0з1м1зге дэлел. Ол аса карапайым, юшшейш, елден ерек козге тусуге тал- пынбайтын м1нез1мен де ерекшелендь Куатжайлы тек жаксы леб1зд1 ecTHTiшм1з содан шыгар. Онтустп< Кдзакстан облы­ сы, Отырар ауданы Шоушд|р ауылында 1950 жылы туган азамат 1974 жылы Ка­ зак мемлекеттпк ауыл шаруашылыгы институтыныц «Агрономия» факульте­ та бтредь Эр адамныц ом1рдеп оз жолы бар. Тагдырдын сол сокпагы юмд1 кай жерге, кай мекенге табан прететпп Жаратканга гана аян. Алыс-жакынга жанадан ашылган ауданныц дакпырты кещ- нен тараган. Эбжеев Куаттын да ом1рдереп Киел1 Kypri мен осылай байланысып, 1977 жылы мамандыгы бойынша «Айдарлы» кеншары­ на коныс аударады. Шаруашылыктьщ ericTiri жартылай шолейтп аймакка орналаскандыктан суармалы жер/й агротехникалык шара- ларга сай кутш-баптау кажеттиш тусшедк Жас маман ужымдагы opin- TecTepiMeii 6ipre жыл мезгшдершде толастамайтын наукандык жумы- старга бел шеше юрюедь Нэтижесшде эр гектардан жогары ошм алган жылдары алган марапаттарымен, алгыстары соныц долель Эсте eriH ырыс тандамай, ецбек тандайтыны акикат. Куат осы угымга сай ericTiK алкаптагы дала жумыстарыныц басы-касында бо­ лып, ошм жинау кезшде мол табыска кол жетюзш журдь Табыста- ры аудан, облыс тарапынан орынды багаланган. Аудан тараган жылы Жамбыл ауданыныц Бержтас совхозында да мамандыгы бойынша ец­ бек erri. Куаттыц ецбекп уйымдас гырудагы кабшеп ескерш п, У лгш - дег1 Карасай батыр атындагы ауыл шаруашылык кооператив!н баскару сенш тапсырылды. Бул отпелi киын кездеп улкен жауапкершшк ед1.

0тпел1 шактыц киындыктары басшыныц юкерлшнен халык герге туспедк Ужымдагы терт тулжпен eriH шаруашылыгын к дамыта бшдо. Аудандагы терт тулжтщ те peci —туйе ecipeTiH ж а шаруашылык; У лгш . Оньщ ycxiHe оньщ KyTiMiHe де ерекше мен I керек. Шаруашылык бул женшен де табыссыз болмады. Жыл е сайын ер туйеден алынатын бота, сапалы жун алу жоспары орында журдк Жалпы халкымызда ецбекке байланысты бершетш бага, те; угымдар бар. «Ауыр жол —атанды сынайды, ауыр ic —адамды сьи ды», деген. Расында киын кездеп сындарлы шак Куатты шындады игшш жолындагы енбег! акталып, К,уат Эбжеев 2003 жылы аудан, Меслихаттыц депутаттыгына сайланып, ©щрдеп когамдык-саяси, t уметтж медени шаралардыц бел ортасынан табылды. Сессияда ау ем1ршдеп келел1 меселелер тещрегшде niKip-усыныс бшд1ргешг: айткан жен. Сондай-ак ол ауыл шаруашылыгы саласындагы ендорк жоспарларды орындаудагы жeтicтiктepi ym iH Алгыс хаттармен, К,Р спубликасыныц Tвyeлciздiгiнiн 10, 20 жылдык мерекелж медаль рымен марапатталды. BipTora, ецбеккор азамат зайыбы Телегенова Кулайханмен кыз, 6 ip улды ©Mipre екелш, оларга жогары бш м , жаксы тербие 6i ген. Улды уяга, кызды кутты орнына кондырган жандар алты немс сую бакытына да белецщ. Тагдырдьщ жазуымен абзал азамат 2021 жылы дуние салды. Bip соцына жаксы сез, iзг1л1r<xi i3 калдырды. Саламат АЛДАНОВ Айдарлыга жолы тускендер Салама пен кездесш, хал-жагдай сураспай ке пейтш. Ойткеш ол осы мекеннщ байыр} тургындары катарынан. 1950 жылы eM ipre келген ол орта ме] TenTi 6iTipreH соц ауыл шаруашылыг техникумына T y cin , ойдагыдай 6 ir iрд{. Ет бекке араласу кажегп ri туганда KypTi aj данындагы «Айдарлы» шаруашылыгын атбасын бурды. Ол кезде мундагы тургындар катар! кеп ем ес-TiH. Совхозга M aroepirepi каже болгандыктан Саламат ецбектен кол y36ei

— -------------------------------------------------------- ----------------------------- \"Кием tetflfofii tfcefat журш Алматыдагы зооветеринарлык институтты 6ixipin, жогары бш м алды. Саламат ушш бул ©nip озшщ екшпп туган жер1ндей. Сол себептен де ол шаруашылык; тарап, ел кала мацына, баска да аудандар мен об- лыстарга удере кошкенде ешкайда коныс аудармай ауылда калды. Киындык 6ipTe-6ipTe умытылып, ауыл кайта туледг Саламат та осындагы шаруа кожалыктарыньщ малын емдеп, кемек сурап алдына келген жерлестерше кол ушын беруден жалыкпады. Терт тулжте кез- десетш жукпалы аурулардьщ алдын алу жолында коп ецбек ащ рдь Жайдары мшез1мен ауылдастары арасында улкен беделге ие болды. «Ецбек етш ер есед1, епздетш тел еседЬ деген сез бар. Сол айткан­ дай Ka3ipri кезде ауылдагы шаруа кожалыктары мыцгырган кой-crriKi ecipin отыр. Сол азаматтар Саламаттыц енбепн умытпайды. 1скер азаматтыц уйымдастырушылык кабшетш ескерген аудан басшылыгы оны 1989 жылы Изен тукым шаруашылыгына директор- лыкка тагайындады. Шаруашылыкты 2001 жылга дешн баскарып, езь не тапсырылган жауапты Mi ндerri абыроймен аткарды. Кеп жылдан 6epi ол ауыл эюмдш жанындагы аксакалдар алкасы- ныц терагасы. Бул когамдык жумыстыц да кетеретш езш дж жуп бар. Соган орай кад1рменд1 кария жерлестер1 арасында туындаган кейб1р курдел1 мэселелерд1 шешуде агалыгын танытып, жастар торбиесше баса назар аударып журдк Осылайша кутты мекендеп азаматтык ор­ нын айкындап, езпщж i3iH калдырды. Дуние 6ip кешкен керуен деп тепн айтылмаган. Сол айткандай асыл азамат 2019 жылы дуниеден озды. Зайыбы Нуржан Алданова шаруашылыкта есепгш болып зейнет­ ке шыкты. Отбасында Бауыржан, келнп Айгулд1, кыздары Айжан мен Айнурды торбиелеп, улды уяга, кызды кияга кондырды. ¥л-кызынан немере суйдь

Нурболат ЕСТЕУС130В Алматы облысыньщ Нарынкол ( лосында 1954 жылгы 19 желтоксан дуниеге келдт 1981 жылы Алматы зооветеринар институтын б1т1ргеннен кешн зайы( eKeyi жацадан ашылган KypTi ауданы жолдама алады. Бул жерде Нурболат 1 утайулы аудандык ауыл шаруашыльи баскармасына бас зоотехниктщ коме uiici болып орналасады. Ал Алмаг медициналык институты ныц терап) бел!мш 6iTipreH зайыбы Улдархан К сайкызы Жумагулова ез мамандьп бойынша аудандык аурухананыц тер пия бел1мшесше кызметке турады. 1984 дандык ауыл шаруашылык баскармась ньщ уйгарымымен «Айдарлы» кой совхозына бас зоотехник кызмет не тагайындалды. Бул кезде шаруашылыктагы кой саны 35 ООО баск жылкы 700 баска жетп, 60 бас ipi кара мал болды. Басш ы лы ктьщ куш салуымен малды е з тел1 есебш ен к еб ей т де аукымды ж умы стар аткарылды. Зоотехникалы к занды лы к, но] малар катан сакталып, мал басын колдан урыктандыру жаксы жол) койылды. 1987 жылы жумыс бабымен Ауыл шаруашылыгы министрл кызмет ауыстырды. 1989—1993 жылдары геология саласында оцтуст] облыстар бойынша мал шаруашылыгын баскарды. Ал 1999 жылда бастап 1ле ауданында эртурл1 жумыстар аткарды. 2006 жылдыц кыркуйек айынан бастап 1ле ауданыньщ Между ченск ауылында орналаскан «ФудМастер-Агро» ЖШС шаруашылыгь ньщ бас директоры лауазымында ецбек етш келедь Шаруашылык с\\ ецщрумен, ipi кара мал еарум ен айналысады. Жемют1 ецбеп уш1н ер жылдары министрлж пен облыс, аудан ек1м дершщ Курмет грамоталарымен марапатталып, «Ауыл шаруашылы саласыныц y3fliri», «1ле ауданыньщ Курметп азаматы» атанды. Отбасында 3 баласы, 9 HeMepeci мен 1 nie6epeci бар.

\"Киелс tcyftmi ф,epi Скещцр СЫДЬЩОВ «Бейнелеу eHepi —енердщ улкеш. Осы енерд1 шамам кeлгeнiншe ж- ауыл тургындарыныц, соныц iuiinae мектеп окушыларыныц арасында насихаттауга куш салып журмш. Бул кулшынысымныц каншалыкты нэтижел1 болатынын айта алмаймын. Берш уакыт керсетедг Балды- ргандар мектеп кабыргасынан суретпй болып шыкпаса да кескшдеу внерш тусшетшдей, сулулыкты багалай алатындай денгейге жетсе екен дсймш». Бул Айдарлы орта мектебшде коп жылдар бойы сурет салу пэншен дэрю берген, кешн Жамбыл ауданыньщ Аксенпр ауылы- на коныс аударган суретпй Скещцр Нурбайулыньщ асыл арманы, бшк максаты болатын. Казак мемлекеттж педагогика университетшщ тулеп (ол кезде институт болатын) Скещцр аталган мектепте жиырма жылдан астам уакыт устаздык жасап, жасесгйршдерд) тэрбиелеумен айналысты. Осындай енбеп Hiн, нэтижесшде 1989 жылы «Казак ССР халык агарту iciHiH у зд т» деген атакка ие болды. Скещцр майлы бояулармен сурет салатын. Аудан келемшде eKi рет, e3i енбек етш журген KypTi ауданыньщ Айдарлы ауылында уш рет шыгармашылык керме уйымдастырды. Bepi де кендлдегщей e rri. Мектептег1 «Жас суретшшер» клубыныц жетекипа болды. Зайыбы Сеуле —аудандык медениет бел1мшщ «Айдарлы» совхо- зындагы автоклуб менгерупйа, балабакша тербиеш1с1 болып енбек erri. Ауыл, аудан келемшде танылган энпй, терт баланын анасы. Тагы 6ip айта кетерлгк жайт —Сеуле бастап, Скещцр жэне балала­ ры костап дегендей, ауылда отбасылык ансамбль уйымдастырган бола­ тын. Бул орайда да олар табыссыз болган жок.

БОЗОЙ: BIPJIIK ПЕН БЕРЕКЕ ¥шы-киыры жок, иен даланы мекендеген халыктьщ журегш туган жерге деген ыстык штипаттан танымастай © 3 re p in , бупнде Б зойдын соуле^ мен дэулетс шалкыган. Келешеп кемел жас буын б’ жерд1 юцщк K e c i n , K ip жуган туган жер1 санайды. B y r i H алгашкы к зыгы кагылган кутты мекеннщ жарты гасырлык тарихы бар. Бозой Астана —Алматы тас жолыныц солтустшнде 14 шакырым шелейт m p - n i p кум жиепндеп кумайт далага орналаскан. Кдз1р халык сан 700-ден асса, оныц 600-ы казактар, калгандары озге улт окшдерк К,ум суырган жазык ойпацга орналаскан Бозой ауылы 6 i p кезде] Кенестж кезецнщ 1970 жылдары шолейтп аймакты игеру максатыщ курылды. Ал, оныц Бозой аталуына келеек, барханды кумды, боз ж\\ санды, жepi ойпандау болгандыктан осылай аталган. Кецшар тарих] 1972 жылдан басталып, Ka3ipri кезде жан-жакты дамыган. KypTi ауданы алгаш курылганда шаруашылык осы курамда болдь Сол кезде 118168 гектар алкап ауыл тургындарыныц кажетше жараг дикандар оныц игш гш корд1. Оныц 98871 гектары жайылымдык, 40 гектар шабындык, 2500 гектар суармалы жэне 350 гектар бау-бакшаг, арналды. Бау-бакша демекпп, «Бозойдыц ала карбызы» деген туты нушыныц берген багасы эл1 кунге сол касиетш жогалтпаган. Жыл сай ын облыс, кала халкы оныц игш гш K opin жур. Боз далага орналаскан мекенде аз уакыттыц езшде oмipлiк мацы- зы бар нысандар бой KOTepin, ауыл тургындары ецбек K opiriH кыздыр- ды. Коныстанушылар кешш келш, торт тулж мал басын кебейтуд колга алды. Сонымен 6ipre, ауыл шаруашылыгы entnpici оркен жай- ды. Шаруашылыктьщ алгашкы басшысы Толебай UJopinoB жогары уйымдастырушылык кабшепмен танылган азамат. Ол шацырак котер- ген совхозды экономикалык жагынан аз жылда аягынан тургызды. Будан кешн де осы кецшардыц оркендеу1не улес коскан, шару­ ашылыкты эр жылдары баскарган Балтагул Молдакасымов, Жэмшит Оразбеков, Алпысбай Берюмбаев, Сайлаубек Темешев, Мэлж Кенен- баев, Шецгелбай Жыргабаев, когам кайраткер!, зоотехник болган Едi- ге Жушсбеков тагы баска бшкт! басшылардыц ецбектер1н атап айт- сак, журтшылык оларды умыткан емес. Мал басын ез тел1 есебшен ecipyre ага шопандар Саттар Тэпбаев одакта айрыкша курметке ие болып, Республика басшысы Дшмухаммед Конаевтыц марапатына ие болган жылдар да умытылмайды. Жаца кецшардыц ipre тасыныц калануына жастык кажыр-кай- ратын карсы койган Шыцгысов Мамырхан, Бекайдаров Алжанбай,

Taxiбаев Эбдуали, эр жуз саулыктан 140-160 козы алды. Малдэр1гер1 Аманов И, Спатаев Ж, Аманов Изатулла, тагы баска екишп тьщныц майталмандары шаруашылык бойынша эр жуз саулыктан жуз козы алып, малдер1герл1к шаралардьщ кещнен opicTeyiHe к эа б и бшмдерш арнады. Енбек жет1стжтер1 ушш жыл сайын «Майкудык» ещрщде шо- пандар слст1 етш, жыл бойгы енбек табысы корытындыланып, озаттар марапатка ие болатын. «Ел —бакыттыц eciri, жер адамнын 6eciri» деген даналыкка суйен- сек, Куртшщ жазы аптап, куз1мен кысы бет каратпайтын боранды дала тесшде енбек KepiriH кыздырган комбайншы Толыбаев Тшеукабыл, втегенов Абылай, Алтынбаев Эбен, Кдмбаралиев Талгат жене тагы баска темip тулпар Т1зппдеген азаматтар да болды. Кашанда халык батырын, акылмандарын курметтеген. Осы орайда тагы да 6ip темсш ойга оралады. «Халкым —казынам, туганым —туырлыгым» деп, ¥лы Отан согысында от кешкен 1лияс Омаров, Нурабшов Бекберген, Уске- ев Эубек жэне ауган согысыньщ ардагер1 Нурмухамедов Есмураттын ерлктер1 елге мура, бугшп урпакка уран. Кескшескен урыстарда олардьщ ерлжтер1 орден, медальдармен аталыпты. Мьщ тагзым батыр бабаларга! Шопан атанын кутты таягын адал енбекпен аткарган Кер1мбеков С., Мес1мханов Ж., Жылгелдиев Е., Сембетжанов А., Эплмбаев Э., Сыргабаев А., Рысмендиев Н., Сыдыбаев О., Молдасанов Д., Эубеюров 0., Жылтьщбаев Э., Шыцгысов Мамырхан, Бекайдаров Алжанбай, Ка­ натов Кадырдьщ есел1 ецбектер1 елеуль Озаттар мемлекетке мал ешм- дерш етюзуде, ез тел1 есебшен кебейтуде уздж жетсстжтерге жетп. Шаруашылыктын 6ip саласы — егш ш ш к болса, камбаны алтын дэнге толтырган Толыбаев Т., Отегенов А., Толыбаев А., Нуркалиев Ж., Сулейменов Р., Отегенов Ерлан, Албанбаев Эбен, Омаров Д, Ка­ натов С, Нурасылов А, Касымханов Э, Отегенов Абылай сиякты аза­ маттар ауыл мактанышы болды. Озат шопан бупнде арамызда жок Абу Калиевпен зайыбы Бетима ананьщ адамгершшк касиеттерш ауылдастары ел1 де умытпайды. Абу кария когам малый ез тел1 есебшен еаруде ерштестерше улп болды. Жыл аягында отарынан отар ерпзш , ецбектщ ерекше улпсш таныт- ты. Осы отбасында тэрбие алган, маркум Едш Калиев, кеп жыл басшы кызметтер аткарды. Алгыска белендь 1970—1971 жылы осы ещрге Жа- ланаш, Саты, Kiini Жаланаш ауылынан журт кешш келдк Солардьщ катарында Тасыров Жумайдын отбасы да бар едь Ол шаруашылык ди- ректорыныц орынбасары, жубайы Тасырова Tayhap дукен ашып, ауыл

тургындарына сауда кызметш корсета. Осы туста Жушсбеков Е, бас зоотехник, Телегенов К ец ес —инженер, Айсаков Бэкен — номист, партия уйымыныц хатшысы Кенжебеков Бэкен, тагы £ мамандар жас шаруашылыкта ецбек erri. Алгашкы дэриерлж кос] Шмидт Клара тургындарга медициналык кызмет керсегп. Тасы Искра аудандык комсомол комит ет! нде кызмет аткарган екен. «Дикан жер1м дейд1, Жер1 уппн ершбещц» деген сездщ жаны Ауылда бау-бакша дакылдарын еарум ен айналысып, жер ана 6epepiH арттырган тшмд1 пайдаланган механизатор жэне бакш Аманкожаев С, шоферлар Толкынов Есболсын, Тасыров Ерюн, дыбаев Элхан, Эзизов Турды, TCMip тулпар т1зпндеген Галютин надий, Голованов, Шубиндер еамдер1 де курметке ие. Бозой кецшары ел1м1здщ экономикалык-элеуметак курылы: оцтайландыруга байланысты 1996 жылы таратылган. 1997 жылгь сэу1рде шаруашылык Жамбыл ауданыныц карамагына енпзшдй С лайша Бозой селолык OKpyri болып кайта курылды. Ещц елд1 м а ге ауыл эюм1 басшылык жасаса, бул кызметте Жаманбаев С, Та ров Ерюн, Касымов Е, Жушсов Ж, Рахымов К, Бейсембаева Topf маркумдар Сулейменова Гулжиян, Бошкулов Ертас ентрдсгт халык элеуметак-экономикалык, мэдени дамуына бшмдер1 мен тож1рг лерш арнады. Осы аралыкта ондаган шакырым жол женделш, а; тазалыгына, мэдениетпте кещл белшдк Терт тулж мал саны арт шагын жэне орта кэсш керлж саласы дамыды. Ka3ipri уакытта округ бойынша ipi кара 3307 баска, кой 30286 бас жылкы 453, туйе кырык баска жеткен. Елд1 мекенде халыкка мэде ет, сауда, дэржерлж, элеуметак кызмет керсететш орындар жем жумыс жасайды. Жер1 кунарлы аймакта терт тулжке кажета жус ебелек, торгай оты, изен бш к еседь KacHerri мекен халыкка тшмд1 аса колайлы мекен болгандыктан тургындар ез eMipiH осы киел1 ж мен байланыстырган. Мекенде турактап, мал ocipin, енбепнщ жем! терген шаруа кожалыктары киел] мекеннщ 6epepi мол екенш тусшг «Эдет-эдет емес, жен эдет» деген гой. Осы тургыдан зерделсп де, нэрл! де мэйект1 рухани уыздарымыздьщ 6opi де тэуелазднтмгз, тартуы екендпт даусыз. Ойткеш, соцгы жылдардьщ езшде халыкт дэстур-салтымыз жацарып, жацгыру устшде. Бозой орта мектебн осы ентрге тер теккен ага буын екщцер1мен жылы шырайлы шыга машылык кездесулер отюзумен катар, жас таланттарга карым, камкорлык жасау да дидарлы дагдыга айналган. Тоуелаз ел1м1здщ урпактарына бэсекеге кабшета бш м беру ма сатындагы кешецщ багдарламалар жалгасын тауып келедй 1972 жьи

ауылда заманауи мектеп гимараты салынган. Осы жылы Бозой мектеб1 шэюрттерге eciriH айкара ашып, алгаш балалар бш м шацырагындагы алгашкы коцырау унш еепген. Сол кезде окушыларга бш м берген Жаксылыкова Гулнар, Жыргабаев Шенгелбай, Токкулова Гулжан, Байжанова Гулжан, Нурсадыков Торхан, Аубакиров Кудайберген, Тэпбаева Камила, Талканова Камила, Турсынжан ГауИар, Байгабы- лова Роза тагы баска бала жанынын багбандары жуздеген шеюрттерд1 бшм булагынан сусындатканы эрине умытылмайды. Сол жылдары алгашкы мектеп директоры болган (1972—1976) Рима Райханованыц сепзжылдык мектептеri оку npoueciH жолга коюдагы юкерлшн атап айткан жен. Ал, 1977—1979 жылдары Эубеков М усшм, 1980-1982 жылдар аралыгында Жыргабаев Шецгелбай, 1983—1985 жылы Есперов Эбден, 1985—1986 жылы Эбшдаев, Эбджайымов Ж. жогарыдагы ерштестершщ жаксы icTepiH жалгастырган. Казакстан Республикасы бш м беру iсiнiн узд1ктер1 Эб1рова Кулдария, Торгын Бейсембаеванын устаз, басшы кызметтеп ciHipreH ецбектер1 мактауга турарлык. Мектепте бш м алган шеюрттер «Алтын белп», «Кумк бел- rire» 6iripin, ездер1н1н бесекеге кабшетп урпак екен1н делелдеген. Торгын Сагаткызы кеп жыл мектеп директоры болса, Ka3ipri кезде Бозой селолык округшщ eKiMi кызмет1нде. Аталган мектептен тиянакты 61л1м, тел1мд! тербие алган тулектер эр салада енбек етуде. Меселен Толкынова Оцалжан зацгер, Нуржа- уова Шолпан журналист, Иманбекова Бакыткул устаз, Ертас Нурлан Жамбыл ауданыньщ OKiMi кызметшде аудан халкыныц елеуметт1к жагдайын жаксартуга куш салуда. Ауылдагы балгындардыц eMipre лайыкты болып калыптасуына жагдай жасалып, шаруашылык курылган жылдары «Жауказын» ба­ лалар бакшасы ашылып, жумысты жалгастырып келед!. 1997 жылы совхоздыц Жамбыл ауданыньщ курамына ету1не байланысты мек- тепке дейiнri балалар мекемесшщ материалдык-техникалык жагдайы барынша жаксарган. Булд!рш1ндерге жогары бiлiмдi тербиешшер халкымыздьщ салт-дестур!не баулып, iзгiлiктi icTepiH жалгастырганы куанышты. Когамдагы нарыктык катынастьщ бугшп талабы шагын жене орта бизнес^ дамыту жене колдау. Бул ретте тургындар ауылдьщ экономи- касы мен елеуметтж жагдайын жаксартудагы ецбектер1н еселеу услчн- де. Жене ез алдарына 153 шаруа кожалыктарын кургандар карамагын- да 30210 кой-еш и, 336 бас жылкы, 2913 ipi кара, 19 туйе мен 1607 кус ecipmce, жылдан-жылга бул цифр есу устшде.

Бупнп куш округтеп жер колем! 208222 гектар болса, онын, 74 гектары епсгпк, 4380,55 гектары суармалы, 179747,30 гектары жа ылымдык. Халыктыц колындагы малга жайылым ретшде 3867 гекг жер телiMi болшш зандастырылган. Зешнмен зерделегенде осы Бозойда туып ескен эр жанньщ ю дж каны тамган олкенщ тарихын 61луi, оны талбеактен —жер 6eci ке дешн кастерлеу1, курметтеу1 эл1мсактап белгш жайт. Камшыш сабындай кыска гумырдьщ жаксысын асырып, жаманын жасыры ел1 мен жер! ушш шыр-пыр болып, бакилык болгандар арасында м кеннщ ертещн ойлаумен жаркулагы жастыкка тимей кусуйкылы к кешкен енбеккерлердщ i3rmiK i3flepi сайрап, шапагаты шалкып ж тыр! Осы тургыдан Караганда, боз жусанды Бозойдьщ шоктыгы би десе болады. И гш к п icTepre Караганда Бозойдагы ор тургынньщ эл1 де кетерс жуп жещл емес. Жыр алыбы Жамбыл: - Тебеге экеп ту T irin , Той-мереке ет1ндер, Алалы болмай ауызын,, Ынтымак кылып бск1ндср! деген ocHeri олардьщ жадында жацгырып тур. Жылдар жылжып, когам озгерд1. Осы кезде урпактар сабактастыгь да жалгасын тапты. ¥лан-гайыр Отанымыздьщ шартарабында, ецбе; eTin, урпак ocipreH бозойлыктар туган жердщ тарихы мен бупнп жай ын, ондагы ага урпактьщ ерен енбеп не бага 6epin, сол жолда адалдьп танытса деген пей1л кещлде кылан берд1. Сонда олар туган жерге ту Ti­ rin, касиетше бас иедь К,олдарьщызга тиген KypTi ауданыньщ откеш- не сыр шерткен кпаптын максаты осы. Bip созбен айтканда жер1 бай, ел1 енбексуйпш бозойлыктардын 6 y riH ri т ы н ы c -т ip ш iл iг i кыз-кыз кайнап, ертенп кунге деген сен!мдер! ныгая тусуде. «Жаксыда жаттык жок» дсмекгш будан шамамен жар­ ты гасыр бурын осы мекенге атбасын бурган ага буынньщ енбектер1н ул-кызы, немерелер1 колга алган. Бул жаксы жандардьщ Yлгiciнiц жалгастыгы екен1 даусыз.

«Бозой» совхозынын директоры М аш к Кененбаев. Т ппрын Сагаткызы Бейсембаева Бозой ауы лды к о к р у п н т eKiMi кы зм етш аткарады. Отан согысыныц ардагер! 1лияс ¥лы Этегенов

КДНАТЫН КЕН, ЖАЙГАН САРЫТАУКУМ Осыдан 45 жыл бурын, нактыракайтатын болсак, 1977 жылы К ауданыньщ КСРО-ньщ 60 жылдыгы (кешн «КуртЬ> шаруашылыгы аталды) атындагы совхозынан еннп алып «Сарытаукум» туйе coi зы курылды. Сарьщум кумыныц жиегшде орналаскандыктан да « рытаукум» аталган жаца шаруашылык шыгысында «Айдарлы» совхозымен, батысында Жамбыл ауданыньщ мал жайылымдарьи шектес1п, тагы 6ip m eri «Бозой» кой совхозыныц кыстауы —Жнею OHipiHe уласты. Ойпац-кырлы жоталардан басталган Ащысу була ныц жагасындагы округтщ орталыгы —Ащысу ауылы деп аталган. Астана—Алматы трассасыныц OHTycTiri жене Жнеккум enipi 6ipa3 белш сол кезде Калинин атындагы колхозга карайтын. С мекенде ужымшардыц малшылары малын телдетш, жазга жайла кешетш. Совхоз уйымдаскан куннен бастап аталган колхоздыц м шылары когам малымен жаца совхоздыц курамына юрдк Осы ic калыптасуына сол кездеп аудан басшылары белсене атсалысып, ж; ужымныц еркендеуше ерекше мацыз бердь Каншецгел мал жайылымыныц куншыгысындагы туйе кешеш i бат ецщрш, оныц сапасын арттыруга ерекше назар аударды. Ойтк осында Казак кой шаруашылыгы гылыми-зерттеу институтыныц i бат ендоретш кешеш жумыс icTereH едк Сарытаукумдыктар ещцр шубаттарын кешендеп лабораторияга еткгзш, сапасын аныктайп Одан epi сапалы ен1м тутынушыга жол тартатын. «Сарытаукум» туйе совхозыныц алгашкы директорлыгына Е ген Жушсбеков тагайындалды. Жаца басшыныц кецшарга ciHipi енбепн атап айтуга болады. Шаруашылыкты будан кеЙ1н басшыла Гзтзлеу Данышпанов, Аскар Казиев, Алпысбай Бейсенбаев баскар^ EaireH Исатулыныц игш кт1 icTepiH жYЙeлi жалгастырды. «Алматы —Астана» тас жолы Сарытаукум ауылдык округшщ > нынан етед1. Осы жолдыц ep6ip ой-шуцкыры, билес] тургындарыд кен1л1нде сайрап жатыр деуге болады. Ойткеш, бул непзп катьи жолы. Шаруашылыктыц ipreTacbi каланган шакта 141499 гектар же 15925 бас кой, 700 бас туйе, 351 бас жылкы жене 36 трактор мен автомашина болган екен. Кек жузшде кыран кус калыктап, даласында туз тагысы —ак( кен жорткан Ащысу ещр1де т!рш1л1к орнап, тыц жерлер игер1л буйрат-буйрат тебелерд1ц баурайына актылы кой, тул1к Tepeci ту] жылкы жайылып, иен даланыц се Hi юрген жылдар ел1 есте.

'Киелс tcyfcml zfcefci Кум rod нде op наran шаруашылыкта ер сала сэймен дамыды. Бул орайлаты жумыстардын, калыпты арнага тусуше ецбек адамдарыныц игшкп icTepi кещнен жол ашты. Тастебе алкабындагы дикандардыц, Жиеккум баурайындагы туйешшердщ, кум койнауын жайлаган екшпп тьщ ерлершщ кажырлы да ерен ецбектершщ нэтижесшде мал басы айтарлыктай ocTi, жаксы табыстарга кол жeткiзiлдi. Сол кездеп эртурл! Kocin иелер1 — озат туйешшер «К,урмет» ор- деншщ nerepi Турдакын Кутпанкулов, Оразак Кадыров, Гулмария Мырзаханова, мал маманы Жанат Тоянов тулж тересшщ ocyiHe коп енбек свдрдк Механизаторлар Тынай Умбеталиев, Жумакан Бекпа- ров, Бакыт Алшынбаев, ага шопандар Кабылкак Кузембаев, Жумаш Картанбаев, Ораз Меркебаев, Эуелхан Медеубаев, Муханбай Ма- мытов, Елтай Жуматаев, Титеутай Мамырханов, журпзушшер Ерлан Кудайбергенов, CepiK Кутпанбаев, Эуелбек Касымханов, Айдархан Шалабаев, Турсынбай Кенжебаев, CepiK Умбеталиев, Койшыбай Кундакбаев тэр1зд1 ез iciHin майталмандары алгысына беленш, совхоз экономикасынын кетершуше озш/пк улестерш косканын умытута болмайды. 1986—1987 жылдары туйе 1700 баска жe rri. Сол жылдары мемле- кетке 140 тонна сапалы шубат, эр туйеден 4,3-5,6 киле аралыгында жун етюзшштк 1986—1987 жылдары туйе шаруашылыгын табысы мол, ешщд салага айналдыру мшдет1 койылды. Сол кездер1 бул Miидет «Са­ рытаукум» туйе совхозында талапка сай орындалып, жумыс ез жуй- eciHтауып, жем1сш берген екен. Осы орайда айта кететш 6ip жаксылык — Казакстан Компартиясы Орталык комитетшщ 6 i p i H m i хатшысы Дшмухамбет Конаев арнайы осы шаруашылыкка келш, туйепнлермен энпмелескен. Кешн Т. Кут- панкыловтын тэж1рибеа республикага танымал болды. Майталман жугершшердщ алдыщы сапында Нурболат Мамырба- ев болды. Ол езше б ек тл ге н 300 гектар жугерЫ 6iTiK ecipin, гекта- рынан 350 центнерден ошм алды. E riH шаруашылыгын дамыту жайы да ерекше назарда болды. Бас агроном Б. Абыханов пен бригадир Э. Медеуов тэр1зд1 мамандар гек­ тар б1ркелкшгш арттыруга улестерш косты. Тастобе учаскеа — «Сарытаукум» совхозыньщ ericriK алкабы. Орталыктан 80 шакырымдай жерге орналаскан. Ондагы 3000 гектар ericTiK алкабынан мол ешм алынып, шаруашылык жумысшыларыньщ Meperuiepi устем болды. Бул ещрге арпа-бидайдан баска 2000 гектар алкапта терт тулш малга жугымды жидняк пен жонышка ecipbmi. Осынша мал азыгыньщ 6epiK коры жасалынган.

Жас урпакка сапалы бш м , саналы тэрбие беру мэселесл терт1бше eTKip койылып, 1988 жылдыц 1 кыркуйепнле жаца жоба салынган уш кабатты, 640 орындык жаца мектеп пайдалануга 6epi Буган дешн ауылда сепзжылдык мектеп болтан.Тагы да eKiкабатты лалар бакшасы ел игш гш е берш п, балдыргандардыц шат кулкше] бэленген. Ел1м1здеп оцтайландыру максатымен 1996 жылдыц ортасында« рытаукум» совхозы Жамбыл ауданыньщ курамына етш , KypTi ауд таратылды. Н ары кты к каты насты ц талабы на сай елд1мекенде эртурл! це> ашылып, сабын, шужык, еам д!к майы, астык ешмдер! тутынуш усынылды. 1997 жылы «Сарытаукум» ецщрютж кооператив! курылды. 2 жылдары мал басы нарыутыц киындыгына ушырады. Осы кезде оператив мушелершщ уйгарымымен шаруашылык таратылды. ( кездеп 3500 бастай кой-ешю, бар техника, ауылшаруашылык мш налары кооператив мушелерше пай есеб1нде таратылды. Терт тулп Tepeci —1300 бас туйе «Кемал ШК» ЖШС-!не сатылды. Эконмика турактап халыктыц жагдайы жаксарган 6 y r iH r i танда рытаукум селолык окрупне карасты exi елд1 мекен бар. Олар —Ащ] мен Каншенгел ауылдары. Селолык округ аумагындагы 88 тут1нде адам турады. Жергш1кт1 халык нег1з1нен мал ecipin, eHiMiH мола мен ацналысуда. Осы максатта 25 шаруа кожалыгы мал ecipin, с пайдаланып келед1. OKpyrrin eKiMi Айдын Жанахметов халыктыц елеу метл к жагд ына карап отыр. Ауылдан байыргы тургын Муканбай Мамытов, Жомарталы Б паров, Сарытаукум орта мектеб1 курылгалы жас урпакка б}л!м б( саласында тер теккен зейнеткер Калия Бекжурсшова мен «Алг алка» тесбелпс1н1ц nerepi Эсима Медеуова ауыл тарихыныц 6ip бе. icnerri.

— —------------------------------------------------------------------------------- \"Тупеем teyftmt rfcefci Сагындьщ ЖЫЛК.ЫБАЕВ Сагындык Жумабайулы 1946 жыл­ дыц 15 желтоксанында Алматы облысы, Каекелен, ауданыньщ Эйтей ауылында жумысшы отбасында дуниеге келген. 1965 жылы Кдскелец каласындагы Абай атындагы казак орта мектебш 61- Tipiп, енбек жолын Кдскелен каласын­ дагы «ПМК-3» мекемесшде жумысшы болып бастаган. 1966—1969 жылдар аралыгында Во­ ронеж каласында кенес ecKepi катарын­ да азаматтык борышын етегеннен кешн Алматы гидромелиоративтж технику­ мына Tycin, 1972 жылы «Гидротехника- лык курылыс» мамандыгын алып шыга- ды. Содан кейшп жылдары Казак ауылшаруашылыгы институтыньщ агрономия факультет!н тамамдаган. 1972 жылы Алматы каласындагы «Казводоканалпроект» гылы- ми-зерттеу жобалау институтында ага техник кызметше орналасады. 1974 жылдан 1977 жылга дешн KypTi ауданыньщ «Бозой» совхозында, 1977-1986 жылдар аралыгында осы ауданньщ жаца курылган «Сары­ таукум» туйе совхозында шебер, ага прораб болып жумыс ютеген. 1986—1994 жылдары халык депутаттары Сарытаукум селолык Кецеа аткару комитетшщ терагасы, одан кейш п кезенде Сарытаукум ауылдык аумагыныц oKiMi кызметш аткарды. 1995—1997 жылдары «Казыбек бек» бекетшде орналаскан «Алтын ден» акционерлш кога- мыныц президент! лауазымын аткарды. 1997 жылдан 2010 жылга дешн Карасай ауданыньщ орталыгы Каскелен калалык округшщ OKiMi болып жумыс ютедь 2010 жылдан Карасай аудандык косшодак комитетшщ терагасы кызметш аткарды. Ерен ецбектер1 ecKepijiin эр жылдары «Казакстан Республикасы Конституциясына 10 жыл», «Казакстан Республикасы Тэуелаздш не 10 жыл», «Астанага 10 жыл», «Казакстан Республикасыныц Мемлекет- т1к кызмет icTepi агенттшне 10 жыл» мерейтойлык медальдарымен, 2009 жылы «Ерен енбеп ушш» медал1мен, 2011 жылы «Казакстан Респуб­ ликасы Тэуелаздшне 20 жыл» мерейтойлык медалшен марапатталган. ¥зак жылдар бойгы жемют1 енбеп ескерш п 2006 жылы Карасай ауданыньщ Курметп азаматы атагы бершген.

Кэр1бай К,уанышбаев Совхозда курылыс nie6epi болып i ген К,уанышбай Kopi6aeB (маркум) ш; ашылык жумысынын алга басуына ецбек аш рдк Когамдык ом1рде де ( сещц азаматты ауылдастары 6ipHeuie аудандык Кецеске депутат eTin сайлал Бакытбек Алшынбаев с< хоздагы озат механизаторл; дыц 6ipi болды. Сарытаукум орта MeKTe6iHin устаздар ужымы

ЖЕЛТОРАЦГЫ - УЛЫЛАРДЫ УЛЬЩТАГАН Кецшардыц ipreiacbi 1961 жылы каланды. Ауыл Калган 1ле мен Топар езендершщ бойында орналаскан. Совхоз кенес доуipi кезшде ауданньщ жетекпп шаруашылыгы ретшде танылып, облыс дeнгeйiндe жогаргы керсеткпптерге кол жет- юздь Содан кешн де жаца уйымдаскан «Топар» мен Ж. Бер1баев атын­ дагы совхоздардьщ мал басын толыктыру максатында 3355 ipi кара мен 7460 кой нак осы совхоздан белшш бepiлдi. Шаруашылыктьщ KypTi ауданыныц курамында болган кездеп, ягни 1972—1977 жылдардагы уздж жетютжтер1 ymiH облыстык партия комитет мен облыстык аткару комитетшщ жэне облыстык кесшодак кецесшщ Ауыспалы Кызыл Туын жещп алып, К¥Рмет грамотасымен марапатталганы —енбек табыстарыньщ айкын айгагы. Осы кезде мал шаруашылыгын еркендетудеп табыстары ушш Та­ рыбай Бейсенбаев Ленин жэне Ецбек Кызыл Ту ордендер1мен мара- патталып, Казакстан Компартиясыныц XIII, XIV съездерше делегат болып сайланды. Жыл сайын 100 сиырдан 90-95 бузау opri3in, аман сактап ocipreH ага бакташы Бэти Телпрбаева Октябрь Революциясы орденшщ nerepi атанып, Казакстан Компартиясыныц XII съезше де­ легат болып катысты. Ол —шаруашылык бойынша Букшодактык ха­ лык шаруашылыгы жетютжтер1 KopvieciHiH алтын медалше ие болган б1рден-б1р ецбек адамы. Осы ауылдан Казак ССР Жогаргы Кецесше депутат болып сайланган 3iKipoB Мэж1бай оскелец урпакка ецбектщ ерен улпсш корсета. Туп-тамыры Желторацгыдан нэр алып, аскаралы бижке кетершген Дшмухамед Конаевтын ата-бабасы гумыр кешкен onip тоиырагы дара перзентшщ улылыгын калыптастыруга ыкпал еткен де болар, бэлюм?! Казак ССР Жогаргы Советшщ депутаты ретшде ауданга келген Ди­ мекец 6ip онпмесшде ещрге «Бул елде тек батырлар гана турады» деп бага берген екен. Екшщ 6ipi айта алмайтын осы ойды сыралгы соз1мен сабактаган дара тулга кула шелдщ iггiiнде, кум даланыц тоанде тур- мыс-салтын сактап, табысын таскындатып жаткан ецбек адамдарына деген ризашылыгын осы 6ip niKipiMeH гана байкатса керек. 1968 жылдыц мамырындагы мэл1мет бойынша сол кезде «Желто- ращы» совхозында 8342 кой-ешю, 6879 ipi кара, 785 жылкы болган екен. Мал шаруашылыгын еркендетудеп табыстары ymiH кептеген малшылар орден-медальдармен, акшалай-заттай сыйльщтармен мара- патталган.

Совхоз ужымы 1968—1977 жылдар аралыгында мемлекетке 65 м центнер ет, ягни 27 мыц бас ipi кара, 28 мыцга жуык кой-eniKi отюз екен. Шаруашылык алгаш курылган кезде меншшнде 9 автомашина ъ 7 трактор гана болса, айналасы он жылдыц шпнде автомашина 42- трактор 56-га жеткен. Совхоз орталыгында жаца сауда орталыгы, м< ша, клуб, эы м ш ш к кецсеа салынып, пайдалануга берщщ. Мектеп тарихына коз Ж1бсрср болсак, оку ордасы 1974 жьиц орта мектепке айналып, 1978 жылы жаца мектеп уш салыныпты. Казакстан Республикасы Уюметшщ 2000 жылдыц 31 тамызындг «К,азакстан Республикасыныц бш м , медениет уйымдарын, тем ip л станциясы мен су курылысын атау жэне кайта атау туралы» № V. Кдулысына сэйкес мектеп мемлекет жэне когам кайраткер1 Д. А. I наевтыц eciMiMeH аталды. Мемлекет жэне когам кайраткер1 CepiK Эбженулы Умбетовтщ, меуш ш пмен мектеп алацына 2001 жылы Д. А. Конаевтыц ескертк! орнатылып, мектеп жанынан Димекецнщ OMipi мен когамдык-са* кызмет] н паш eTeTiH муражай ашылды. Муражайдыц ашылуына жэне оньщ кажегп мурагаттармен, жэ, герлермен толыгуына ауданныц Курмегп азаматы, халкына кал; лы, елше елеул1 улагатты устаз Мырзабек К,ожамкуловтыц cinipi ецбеп зор. KypTi ауданындагы ip гeл i шаруашылыктардыц 6 ip i болган «Же торацгы» совхозын эр жылдары теж!рибел1, 6i_riK i i басшылар баска ды. Тарихи деректерге суйенсек 1962—1964 жылдар аралыгында шар ашылыкты Нэби Осипов, 1964—1968 жылдар аралыгында Сэул1мб Жуманов, 1968—1977 жылдар аралыгында Нуртай Оксжбаев, 197 1985 жылдар аралыгында Эскербек Жунюов, 1985—1988 жылдар ар лыгында C epiK Умбетов, 1988—1996 жылдар аралыгында Сайлау Жуь ев сынды директорлар баскарып, жемют! жумыстар аткарды. Мал басын ез тол1 есебшен кобейтш, аман сактауга ферма басш лары да ездершщ лайыкты улестерш коса бшдк Олардыц уакытп санаспай аткарган жуйел1 жумыстарыныц нэтижесшде мемлекетке отк1зу жоспары артыгымен орындалып, шаруашылыктыц атак-дат ауданнан асып облыс, республика децгешне дешн жегп. Эр жыл/ ры ферма басшылары болган Эскербек Кулбаев, Мэтхалык Таракба жэне Диханбай Култаев сынды азаматтардьщ аркасында ецбек ке ceTKiuiTepi еселендк

tctffetZu. rfcefct Мал тукымын асылдандыру жумыстары да басшылар назарынан тыс калган жок. Бул icTe Нуркасен Мектепбаев, К,уатбек Турарбсков, Зейнел Атшабаров, Кештай Окакбаев, Сопмкул Копжасаров кеш бастады. Ауыл тургындарына саяси багыт-багдар берген партком хатшы- ларыныц еамдерш штипатпен айта кетсек, эр жылдары осы кыз- метт1 аткарган Кдсымбек Исаевтыц, Сайлау Жукаевтын, Сабыржан Бекмуратовтын, Бакытбек Рахымбаевтьщ енбектср1 елеул1 екендшн керем1з. Ауылдык Кецестщ терагасы болган Мырзабек Кожамкуло- втьщ eciMi ел есшде. «Желторацгы» совхозында ецбектщ кара казанында кайнап жур­ ген жандардыц балаларыныц жан-жакты бiлiм алуына айрыкша ден койылды. Бшмд1 де 6miKTi устаздар кауымы жас урпакка сапалы бш м мен саналы торбие беру жолында есел1 ецбек eiri. Осындагы орта мек- Teniin директорлары Кезджбай Уйкасбаев пен Мадияр Нургелдиев, Елтай Кошкарбаев, Курманел! Жушсов, Исахан Осымов, Мырзабек Кожамкулов, Болат Турашин, Турсынбай Акашев, Ханшайым 0скен- | баевалар оку-тербие жумыстарыныц талапка сай уйымдастырылуына щ куш салды. Желторацгы ауылыныц атауы туралы ел аузында мынадай нуска | бар. Елд1 мекецдд булай атауга жер шары бойынша eKi курлыкта гана есет1н торацгы агашы непз болган. Расында торангы агашы ылги да жел шакырып туратын сиякты. Олай дейпшм!з торацгы тогайыныц ш ш де тып-тымык куннщ озш- де самал жел ecin, жапырактары ордайым сыбдырлап турады. Содан кешн де айналасына шыбын-ппркей жоламайды. Унем1 жел шакырып туратын торацгы тогайыныц тубше орын тепкен елд! мекещц тургын- дар уакыт ете келе «Желторацгы» атап кеткен болуы керек. Желторацгы ауылдык окруп eKi елд] мекеннен турады. Округ курамына Желторацгы ауылынан баска Каскаепз елд1 мекенi юредг

Нуртай 0КС1КБАЕВ Кок жиле ауылында 1929 жылы ниеге келдк Жасесшр1м шагы согыс сойка на тап келген Нуртай в как б аев ша ашылыктьщ кауырт жумыстарына е араласты. Мектепте жаксы окыг дыгыныц аркасында 1947—1957 Ж1 дар аралыгында Аккол, Кектал ж; Баканас ауылдык Кенестершде х шылык кызмет аткарды. Одан кеш кезенде Аккел ауылдык Keneci атка комитетшщ терагасы, ал 1962—1S жылдар аралыгында «Карой» же «Баканас» совхоздарында партком ха шысы болып жумыс ютедь Жастайынан ецбекке шыныгь ec in , партия, кецес кызмстшде мол теж1рибе жинактаган 6 LniKTi ба шы 1968—1977 жылдары «Желторангы» совхозыныц директоры ki зметше тагайындалды. Бул аралыкта аталган шаруашылык ужым жогары жетютжтерге кол жетюзш, аудан келемшде озат совхоздар к; тарында аталды. Содан кешн де ол 1977 жылы KypTi аудандык парти комитетшщ хатшысы лауазымына сайланып, ез мшдетш абыройме аткарды. Нуртай Оксжбаевтын узак жылдар бойгы енбеп ескеруаз калга! жок. «К¥Рмет бел rid» орден iH ещрше тагып, тсршшпнде «Балкаш ау даныныц Курметтт азаматы» атанды. ¥лы Ж ещстщ 25, 30, 40, 50 жыл дык мерейтойларына орай мерекелж медальдармен марапатталды. 2007 жылы ем1рден озды. Телеухан ЖУЫСТАЕВ 1942 жылы дуниеге келген Телеухан Жуыстайулы Жидел1 орта мектебшде бш м алды. Жумыс теж1рибесш «ЖиделЬ> совхозыныц Орак-Балга бел1мше- сшде ютапханашы болып бастады. Ецбек ете журш Талгардагы ауыл шаруашылык техникумына сырттай Tycin, зоотехник мамандыгын мецгердь 1968—1970 жылдары Талгардагы ауыл шаруашылык техни- кумыныц бухгалтерлж есеп толык курсын б!т1рд1.

'Ku&'tt teufufU zfcepi 1963 жылдан бастап «ЖиделЬ совхозы­ ньщ бухгалтер!, есеп айырысу бухгалтер!, совхоз бас бухгалтершщ орынбасары кы­ змет!н аткарды. Жастайынан ецбекке ара­ ласып, бар © M ipiH совхоздьщ есш-еркенде- yiHe арнады. Б ш к п маман ез мшдетше кай кезде де улкен жауапкершшкпен карады. 1970 жылдын 26 наурызынан «Желто­ рацгы» совхозына кызмет ауыстырып, бас бухгалтердщ орынбасары, бас бухгалтер болып жумыс ютедь Телеухан Жуыстайулы охпрлж жары Жанаркул Бейсекбаева e K e y i 6 бала тэр­ биелеп еардй Балаларыныц эркайсы ез алдына отбасын курган. K,a3ipri кезде бар- лыгы да урпак ecipin, эр салада ецбек етш жур. 1999 жылдыц тамызында 57 жасында бакилык сапарга аттанды. Мырзабек КОЖАМКУЛОВ 1936 жылы Балкаш ауданыныц Желто­ рацгы ауылында (12-ini ауыл совет!) дуни­ еге келдь Баканас ауылындагы онжылдык мектепп б т р г е н соц 6ip жыл сол ауыл- дагы кггапханада жумыс !сгед!. Мырзабек Кожамкулов 1957 жылы Абай атындагы Казак педагогикалык инс­ титутына Tycin, химия-биология пэшшц MyrajiiMi мамандыгын мснгерд!. Жогары бшм алганнан ксй!н Н. Бозжанов атын­ дагы орта мектепке мупипм болып ор- наласты. Осы кызметте жургенде Карпыкбаева Ханзадамен бас косып, отбасын курды. Ханзада апайымыз eviipi e 6 бала экелдг Тату-тэтт1 отбасында 1975 жылгы 11 сэучрде кайгылы жагдай орын алды. ©мipji!к жары Ханзада кенеттен келген наукастан коз жумды. 1976 жылы екшш! рет Кашкынбаева Сакыппен отбасын курды. За- йыбынан 3 бала O M ip re кeлдi.

Мырзабек К,ожамкулов eKi жарынан туган 9 баланыц ардаь экесг Балаларыньщ барлыгы да жогары оку орнын 6iTipreH, эркай< сы ез алдына отбасын курган. Соцындагы урпагынан немере-шебе jiepi OMipre келш, Tipinuinc жалгасын табуда. Улагатты устаз эр жыд ры Жиделi орта мектеб1 директорынын оку ici жошндеп орынбаса| мектеп директоры, Желторацгы орта мектебппн директоры кызм TepiH аткарды. Biл iKTi басшы осы кезенде Желторангы ауылында z орынды жана мектептщ салынуына ыкпал erri. 1980 жылдыц акпан айында Желторацгы елд1 мекеншде селол: Совет терагасы кызметше тагайындалды. 0 з iciH жауапкершшкпен аткарган жан 1996 жылы зейнет де\\ лысына шыкты. BipaK арада коп уакыт отпей кайта жумыска шак рылып, ауыл OKiMi кызметш жалгастырды. Будан кешнп жерде Же торацгы орта мектебшде директорлык кызмет аткарды. Осы жылдары демеушшердщ кемепмен мектеп ш ш ен Дшмухам Ахметулы Конаевтып муражайы ашылды. Беделд1 азамат, б1л1кт1 ба шы мектепке Д. А. К,онаевтыц аты бершуше коп ецбек аш рдг Мырзабек Кожамкулов кызмет аткарган жылдары «Балкаш ауд ныныц К,урметй азаматы» атагын иеленш, «Кдзакстан Республикась ныц Тэуелаздш не 10 жыл» мерекелж медал1мен марапатталды. 0щ р не «Бш м беру iciHin уздш» тесбелпсш тагып, ерен ецбеп облысты мэслихаттыц Курмет грамотасымен, Алгыс хаттарымен аталып отшд Fибратты гумыр сурген улагатты устаз, беделд1 басшы 2007 жыл ем1рден erri. Касымбек ИСАЕВ Ел басына кун туган киын-кыстау заман да ерлшмен танылган Касымбек Исаев 191 жылы дуниеге келдь Жастайынан когамдьп жумыстарга белсене араласып, жаксы icrep ге уйткы болып журетш ж1герл1 жас 1937- 1938 жылдары Балкаш аудандык komcomoj комитетшщ CKimui хатшысы лауазымынд; кызмет ютедг Будан кешнп кезенде Совет армиясы ка- тарына шакырылып, 6ip жыл откеннен кейш Ярославль каласындагы эскери училищеге туст1. Эскери оку аякталмастан ¥лы Отан согысы басталып, 1942 жылдан бастап кан майданга араласады. Сталинград, Орталык,

\"Киглс Kiffatiii pfeefci I-Беларус, II-Прибалтика майдандарында болган урыстарга катысып, ерлтмен козге туседь Майор шешндеп батыр казак, офицер! ерлш уппн торт б1рдей жа- уынгерлж жене мерейтойлык орден, медальдармен марапатталып, тутап елше абыроймен оралды. Согыстан сон ширек гасырдан аса «Желторацгы» совхозында мал фермасыныц менгеруппа epi цехтык партия уйымыныц хатшы­ сы болып жумыс ютедь Ецбек майданында да алгы шептен табылып, кепшшк курметше белецщ. Ауыл тургындары арасында беделд1, жас урпак екшдерше акылшы ага бола бшген Касымбек Исаев улкен журекп, гибраты мол азамат, 6 кыз, 3 ул тербиелеп ecipreH улагатты еке болатын. Диханбай К,¥ЛТАЕВ 1941 жылы Балкаш ауданыныц Жидел1 ауылдык округ1не карасты Орак-Балга елд1 мекеншде дуниеге келген. Ауылдагы жепжылдык мектепп аяктап, 18 жасында ем1рлж жарына айналган Кулпаршынмен шанырак кетердк Бала кезден ауыр енбекке бешмдел- ген ол 1962 жылга дешн шаруашылыктын койын багып, епнш торгайдан корыды. 1963 жылдын март айынан «Желторацгы» $%\\ Я совхозы басшысынын жеке шофери одан ШШ Keiiin шаруашылык K a c c n p i болып енбек erri. Алматыдагы бухгалтерлер мектебж аяктап, 1970-1976 жылдар аралыгында «Желторацгы» совхозыныц 1-ш1 фермасында epi басшы, epi ecemni кызметтерш аткарды. Диханбай Култаев 1976 жылдыц ceyip айында совхоздыц Каскаепз елд1 мекеншдеп №2 фермасына баскарушы кызметше тагайындалды. Сол кезде фермада 6 ООО бас ipi кара, 1500 жылкы, 15 ОООкой болган едь Бшкп басшы аталган фермада 25 жыл узш ей з енбек erri. Ол баскарган жылдары ферма KypTi ауданы келемшдеп озык шару- ашылыктардыц 6ipiHe айналды. Осы жылдары Ауыл шаруашылыгы министрлМне карасты ма- мандар, басшылар бшктшгш арттыру курсында окыды. 1980 жылы

Талгар ауыл шаруашылыгы техникумын зоотехник мамандыгы бой­ ынша уздж аяктады. Аудан тараган кезден «Дихан» шаруа кожалыгын курып, зейнет- керлжке дешн ецбек erri. 2000-шы жылдан зейнет демалысында. Ецбеп багаланып, коптеген медальдар мен марапаттарга ие болды. «Балкаш ауданыныц Курметп азаматы» атагын иеленш, «Ецбек арда- repi» медалш OHipiHe такты. Ka3ipri танда Желторацгы ауылдык ардагерлер уйымыныц тер­ агасы. Бакытбек РАХЫМБАЕВ Балкаш ауданыныц Карабек ауылында 1955 жылдыц 6 ceyipinre туган. 1971 жылы Баканас орта мектебш, 1977 жылы Казак мемлекетпк ауыл шаруашылыгы институ- тын б т р д ь Мамандыгы —инженер-механик. 1977 жылдан KypTi ауданыныц «Жел­ торацгы» совхозында машина-трактор ше- берханасыныц M eHrepymici, 1979 жылдан Ж. B epi6aee атындагы совхозда бас инже­ нер болып жумыс ютедь 1986 жылы «Жел­ торацгы» совхозында партия уйымыныц хат­ шысы болып сайланды. Бакытбек Рахымбайулы 1989-1991 жыл­ дары Ташкент каласындагы Жогары пар­ тия мектебшде окып, ер жылдары «Куйган» совхозында бас инженер, Желторацгы ауылдык окрупнщ eKiMi, Балкаш ауданы еюмш щ орын­ басары лауазымында кызмет аткарды. Терт бала тербиелеп ecipreH улгш еке. Б1рнеше мерекелж медаль- мен марапатталган. Зайыбы Алтаева Назым —улагатты устаз.

“Киелс <<xfp.nU sfcefai Тарыбай БЕЙСЕНБАЕВ Тарыбай Бейсенбаев 1938 жылы Балкаш ауданыньщ Кара- бек деген елд1 мекенщде дуниеге келдг Жастайынан жет1м калган ол буганасы катпай жатып енбек­ ке араласты. Жетшнп сыныпты бтрген сон комсомол жолдама- сымен жана курылган «Куйган» совхозында шопан болып енбек erri. Зайыбы Тежжул Бейсенба- ева eKeyi атакесшт1 абыроймен аткарып, баска жастарга улг1- енеге бола бицц. Кенес ecK epi катарында 1958—1962 жылдары болып, азаматтык бо­ рышын етедь Эскерден оралган сон уйренш калган K eci6iH жалгасты- рып, 1965 жылга дешн бас шопан болып жумыс ютедь Одан кешнп кезенде багымына ipi кара табынын алып, зейнетке шыкканга дешн «Желторангы» совхозында бакташы болып абыроймен енбек erri. 1967 жылдан КПСС M ynieci болган, совхоздьщ экономикалык-эле- уметтж жагынан еркендеуше комакты улес коскан Тарыбай Бейсен- баевтьщ ерен ецбеп басшылык тарапынан жогары багаланып, озат бакташыньщ ю-тэж1рибеа малшылар арасында кещнен таратыл- ды. Ауыл шаруашылыгын оркендетуде мол табыска жеткен1 ушш ол Букитодактык халык шаруашылыгы жетютжтер1 кормес1н1н кола ме­ далш иеленш, Ецбек Кызыл Ту, Ленин ордендер1мен марапатталды. Казакстан Компартиясыныц уш бiрдей съезше делегат болып каты- сып, облыстык партия комитетшщ Mynieci болып сайланды. 1988 жылы «Енбек ардагерЬ> медалш ещрше тагып, «Балкаш ауданыныц Курмета азаматы» атанды. Жаны жайсан, март мшездк табигатынан жомарт азамат тек ен- бекте гана емес, кунделжт1 ем1рде де айналасындагы ерштестерше ул- ri-онеге бола бшдк « Отбасындагы 14 баланы зайыбы T0 жiкYл eKeyi ecipin, жетюздь 2011 жылы дуниеден erri.

Молдан Т¥РАРБЕКОВ Балкаш ауданыныц Карабек елд1 ме] Hiндс 1927 жылы дуниеге келд1. Осындагы бастауыш мектеггп б т р г соц жастайынан ауыр ецбекке араласты. «Желторацгы» совхозы курылган 19 жылдан бастап осы шаруашылыкта ба ташы болып узак жылдар ецбек erri. Тол алу жоспарларын асыра орында мал басын шыгынсыз оа'рудеп жетютп Tepi ушш Ецбек Кызыл Ту, 1-mi жэне I nii дореже/п «Ецбек дацкы» opдeндepiмe наградталып, «Казак CCP-iHe ецбеп cir ген кызметкер» атагын иелендь Сондай-а 1966 жылы «К,азак Курмет грамотасымен марапатталды. Зайыбы Бисара Нагашалыкызы малшылык ем1рдщ барлык ауырт палыктарын бол1с1п, жыл сайын комакты нэтижелерге кол жетюзушс жагдай жасап отырды. Молдан Турарбеков 1989 жылы зейнет демалысына шыкты. Арага eKi жыл салып 1991 жылы ом!рден озды

“У^иелс KafaiU zfeefai 0С1П-0РКЕНДЕГЕН АКЖАР Тарих атты абызды сойлетер болсак, ер ауылдыц 6i3 бше бермейтш O 'jim iiк даму, есу-еркендеу жолдары бар. Бул тэл1мд1 оштмеш келер урпакгын санасына жетюзу бугiигi ага буынныц асыл парызы десек те болады. Эр ауылдын, тарихы сол жерде ©Mip сурген тургындардьщ ецбе- пмен кальп пасты десек, акикаттан алшак кете коймаймыз. Олардьщ журш откен жолы бупнде тарих eiiiLiici11де калып барады. 1964 жылы Алматы облысында 6iрнегпе совхоз курылып, ошрдщ дамуына ерекше улес косты. Солардыц сапында Жубаныш Бэр1баев атындагы кой совхозы да бар едь Ауылшаруашылык миггисгрлiri i[i1г арнайы Кдулысы непзшде курылган аталмыш совхоздьщ орталыгы К,окышбай елдт мекеншде орналасты. Ол Акжар ауылдык Совет! не карады. Совхоз курылганша бул жер Акколдщ 6ip фермасы болатын. Жер1 шурайлы, ine6i шуйгш бул олке кой шаруашылыгын дамы- туга суранып турды. Осыны назарга алган жогаргы басшылык шару­ ашылык жетекнплерщщ алдына кой басын кобейттп, oi<iметке мал ешмдерш молынан отк1зу жоспарын жуктед1. Басшылыктыц алга койган жоспарлары коп узамай-ак оз >i<cMiciH бере бастады. Ж. Бор1баев совхозыньщ менш1г1ндеп кой отарлары ке- 6eiiiii, шаруашылыктьщ атак-дацкы алысты шарлап кетт) . Ауыр енбект1ц бел ортасында журген шопандар кауымы топлген терлер1не орай opiypni денгсйдсг1 марапаттардыц иегерлер1 атанды. Атап айтсак, Курманбай Касымбаев,Тепгсггкара Жантурсынов, Ер- мухан Сикымов, Айдархан Тегюбаев сынды малшылар би1к межеден керше бщдь Бул кезенде Ж. Бэр1баев атындагы кой совхозыньщ менгшгшде 40 мьщ кой, 4 мьщ ipi кара, 2 мьщ жылкы болып, opici торт тул1кке толды. Шаруашылыкка карайтын К,окышбай фермасында кой ocipmce, Арал- тебе фермасында сиыр мен жылкы багымда болды. Совхоздьщ туцгыш директоры Хайролла Адамов едг 1скер басшы- ныц аркасында шаруашылыктьщ тасы орге домалады. 1972—1997 жылдар аралыгында KypTi ауданына караган Ж. B epi- баев атындагы кой совхозыньщ дакпырты ел1м1зден асып, eciMi Одак келем1н шарлады. 0йткен1 шаруашыльщта острьтет ш каракол козысы- ньщ Tepici ол кезде оте багалы саналатын. Каракол кой тукымын ocipy аса ж ауапкерш ш кп талап ererini 6epiMi3re белгтл!. Койдьщ бул тукымын жсрс!нд1ру жолында шопан­ дар кауымы олшеустз кажыр-кайрат жумсады.

Шаруашылык KypTi ауданыныц курамында болган жылдары да дыц жаца кезешне котершдг Осы жылдар бедершде совхозда 6 ip m нысан бой KOTepin, ауыл тургындарыныц иг1лiri не бершдг 1979 жылы совхоз орталыгында Жубаныш Бэ pi баев атындагы о мектеп бой котердг Сондай-ак, турмыстык кажеттерд1 етейтш дую дер мен элеуметпк нысандар 6 ip i H e H кешн 6 i p i салынып, ауыл га рына айшык косты. Осындай нысандар Аралтобе ауылында да копт салынып, жумыс жуйе.'й жалгасын тапты. Тагы 6ip айта кетерлж жайт, 1985—1989 жылдар аралыгында б жерде JIA 155/10 ецбекпен тузеу колониясы орналасты. Колониянь жумыс жасаган жылдар лепнде Аралтобе ауылында мал бордакыл алацы салынып, 800 бас ipi кара малы бордакыланды. Осылайша шар ашылык мемлекетке ет отюзу жоспарын абыроймен орындады. Жалпы аталмыш колонияда 4600 бас ipi кара, 5700 бас кой-ешк 1850 бас жылкы, 250 бас шошка болды. 1990 жылы колония жогар жактыц ineiniMiMCH таратылды. Ж. Bopi6aeB совхозы 1990 жылдан бастап 1995 жылга дешн ужым дык KecinopbiH болып жумыс icTen турды. Жекешеленд1руге байланы сты осы жылдьщ маусым айынан таратылып, 17 жекеменппк шару, кожалыгы курылды. Совхоздьщ тарихына коз жiбepep болсак, аталмыш шаруашылыкть Хайролла Адамов, Нуртай К,айыргалиев, Сайлаубек Тургынбаев Турыскелд1 Кулпыбаев, Мухаметкэр1м Кебекбаев, Михаил Савва, Ни­ колай Попович, Турганбек Косымов баскарса, Сырым Касымов, Нур­ тай Нурбосынов, Дэрия Уримбаева, Галия Калисанова, Тем1рбек Yp- кшбаев сынды азаматтар шаруашылыктьщ ыстыгына кушп, суыгына тоца 6iлд1. Осындагы орта мектептщ директорлары болып Мадияр Нургелди- ев, Нурмыхан Эбитова, Кэртай Элиаскаров, Мейрамкул Алпысбаева сынды азаматтар 6miMfli урпак тэрбиелеуге атсалысты. 1972 жылдыц кысында кайыктан аударылып, 1ле езенше батып бара жаткан 12 баланы ажал курсауынан алып калган бейбгг куннщ ба­ тыры, «Курмет белый» орденшщ жэне Казакстан Халык Ассамблея- сыныц «Алтын жулдыз» медалшщ nerepi Бейсетай Дэуренбековтщ осы ауылдыц азаматы екешн мактанышпен айта аламыз. Осыдан 50 жыл бурын 1ргетасы каланган KypTi ауданыныц кура­ мында болган жылдары Ж. Бэр1баев атындагы кой совхозыныц атагы алыска же-riп, тасы орге домалады. Жуйел1 басшылыктыц аркасында шаруашылыктьщ opici малга, корасы койга, ауылы жанга толды. Осы жерде кызметпн алгашкы баспалдагын аттаган талай азамат­ тар кешннен аудан, облыс, TinTi республика келемщде жауапты кыз-

t _ ----------------------------------------------------------------------------------- 'fcstMi KCffcifU tfcefti меттер аткарып, ел-журтынын ыкыласына белещн. Сондай азаматтар- дын катарындагы Сырым Кдсымов кешн облыс, республика келемшде жауапты кызметтер аткарды. Бупнде аталмыш кой совхозыньщ орнын жеке шаруа кожалыкта- ры баскан. Бурынгыдай отар-отар кой мен ipi кара болмаганымен жеке шаруа кожалыктарында да жыл санап торт тулш турлеpi ез тол! ece6i- нен кобешп келедк Шаруа кожалыктарыньщ иелер1 заман талабына сай енбек керш н кыздырып, мал тукымын асылдандыруга жете кещл белуде. Акжар ауылдык окрупнщ аумагы 19808 гектарды курайды. Округ- ке Акжар, Аралтобе ауылдары юредГ Жалпы халык саны —1147. Тэуелаздж жылдарында Акжар ауылдык окрупнде б1рнеше ны- сан бой кетердь 2009 жылы Акжар ауылында 140 орындык Мэдениет уш, ал 2004 жылы Аралтобе ауылында орта мектеп ел и п л т н е бервдц. Осындагы «Жаксылык» шаруа кожалыгы казактыц акбас жэне «Санта-Гертруда» сиыр тукымдарын оаредь CofaH орай бупнде ша­ руа кожалыгы «асыл тукымды мал ocipeTiH шаруашылык» статусын иеленген. «Жаксылык» шаруа кожалыгынын иелшндеп асыл тукымды бука- лар мал тукымын асылдандыруга ниет бицпрген шаруа кожальщтары- на сатылады немесе жалга бершуде. Акжар ауылы осылайша тамырын терецге ж1берш, ©cin-оркендеп келедь Т¥рыскелд1 КУЛПЫБАЕВ 1938 жылгы 16 кантарда Балкаш ауданыньщ Куйган ауылында ду­ ниеге келген. 1957 жылы сол ауылдагы Бозжанов атындагы орта мектепп, 1963 жылы Кдзактьщ С. М. Киров (Ka3ipri эл-Фараби) мемлекетпк уни­ верситетшщ экономика факультет н 6iTipin, «Куйган» кещнарында бухгал­ тер-экономист, комсомол комитетшщ хатшысы, кэсй юдак уйымыныц торага­ сы кызметтерш аткарды. 1968—1970 жылдары Балкаш ауда­ ныныц «Карой» кещнарында бас бух­ галтер, 1970—1973 жылдары «Топар», «Куйган» кецшарларында партком

хатшысы, 1973—1986 жылдары KypTi ауданындагы Жубаныш Bapii атындагы кеншардьщ директоры болды. Когамдык жумыстарга белсене араласып, ауыл мэденнетш кот( ге елеул1 улес косты. Казак КСР Оку министрлшнщ «Оку-агарту iciHin озаты» тосЕ пймен марапатталган. Сырым КАСЫМОВ Жетюу олкесш еркендет) коркейтуге комакты улесin к о а танымал азамат Балкаш ауданын Карой ауылында 1950 жылы кырю, ектщ 20 жулдызында дуниеге келх 0 K e ci Касым 45 жыл бойы ме тепте бала окыткан улагатты уст болган. Анасы Шымкеде мектеп кызмет ютеген. 1967 б т р г е н сон Алматы облысы, Касю лен ауданындагы «Комсомол» совхс зында жумысшы болып енбек жолы бастады. Эскери борышын отеге сон 1971—1973 жылдары Талгар ауы. шаруашылыгы техникумында бш м алып, «ауыл шаруашылыгы бух галтеpi» мамандыгын мецгердк Одан кешнп кезенде Алматы хальп шаруашылыгы институтын «ауыл шаруашылыгын жоспарлау эконо­ мна», ал Тараз мемлекетпк университепн «кукыктанушы» маман- дыктары бойынша тамамдады. Мамандык алганнан кешн Каскелен ауданына карасты «Приго­ родный» совхозында жабдыктаушы инженер жэне Алматы облыстык ауыл шаруашылыгын техникамен жабдыктау базасында секция мецге- pyuiici кызметтерш аткарды. 1974—1977 жылдары Балкаш ауданынын «Коктал» совхозында бас бухгалтердщ орынбасары, 1977—1983 жылдары Курп ауданыныц Ж. Bopi6aeB атындагы совхозында бас бухгалтер жэне бол1м мецге- p y m ici болып ецбек e r ri. Будан кешнп кезенде эр жылдары «ЖиделЬ>, «Баканас», «Акдала» совхоздарында бас бухгалтер, «Акдала» совхо­ зында жоспарлау жэне есеп бол1мшщ бастыгы, партия уйымыныц хатшысы, совхоз директорыныц орынбасары, «Баканас» совхозыныц директоры кызмет!н аткарды.

'Киеж tcyfc-fiti Сырым Касымулыньщ будан кешнп енбек жолы облыстык ден- гейде жалгасып, Казакстан Республикасы Мемлекетпк каржы бакы­ лау комитетшщ Алматы облысы бойынша баскармасыныц бастыгы, Алматы облысы эюм1 аппаратыныц экономика жене нарыктык каты- настар бел1мшщ MeHrepymici жене Алматы облысы бойынша салык баскармасыныц бастыгы, Алматы облысы тауар енд1рупплер ассоциа- циясыныц президент} болып жумыс ютедк 1999—2004 жылдары Жамбыл облысы, Тараз каласы эю мш щ 6 ip iH - ш\\ орынбасары, 2004—2005 жылдары Казакстан Республикасы Ауыл шаруашылыгы м инистрлтнщ каржылык бакылау жене сатып алу департамент директорыныц орынбасары жене директоры кызметш аткарды. Ал, 2005—2013 жылдары Алматы облысы каржы баскарма­ сыныц бастыгы, 2013 жылдыц кантарынан зейнетке шыкканга д е й т Алматы облыстык жолаушы к е л т жене автомобиль жолдары баскар- масыныц басшысы болды. Отбасында зайыбы Кулмен eKeyi алты бала тербиелеп ecipju. Кэртай ЭЛИАСКАРОВ Балкаш ауданыныц Кеккел ауылын­ да 1941 жылгы 21 сеу1рде дуниеге келдк Кеккел бастауыш, Hip жепжылдык мек- тебшде, Н. Бозжанов атындагы орта мек­ тепте бш м алды. 1961 жылы С. М. Киров атындагы Ка­ зак мемлекетпк университетшщ механи­ ка-математика факультетше Tycin, 1963— 1966 жылдары ескери борышын етедь Кертай Элиаскаров ер жылдары Балкаш ауданыныц Карагаш, Н. Бозжа­ нов атындагы орта мектептершде мугал1м, сыныптан тыс уйымдастырушы, мектеп директорыныц оку-тербие ici женшдеп орынбасары, мектеп директоры кызмет- TepiH аткарды. Будан кешнп кезенде Сарыкемей селолык Keneci аткару коми- тетшщ терагасы, Ж. Бер1баев атындагы орта мектептщ директоры, Ж. Bepi6aeB атындагы совхоз партия комитетшщ хатшысы болды. Жемюп кызмет! ушш баска марапаттарымен катар «Балкаш ауда- ныньщ Курметп азаматы» атагын иелендт Бес баласынан керген 10 немереа ecin келедк

Бейсетай ДЭУРЕНБЕКОВ Балкаш ауданынын, Аралтебе ауылын да гумыр кешш, халык арасында «Бей 6iT кунн1ц батыры» атанган Бейсетай Дауренбеков Балкаш ауданынын Акке; ауылында 1938 жылдьщ 22 coyipiHre ду­ ниеге келдь Талдыкорган каласындагы зооветтех- никумд1 1973 жылы тамамдап, енбек жо­ лын 1971 жылы Балкаш ауданынын «Ак- жар» совхозында келж журпзугш болып бастады. Эр жылдары Аралтебе ауылын­ дагы фермада зоотехник, сол Аралтебе ауылындагы «Таукум» учаскесшде орман- шы, Бер1баев ауылындагы енбекпен тузеу мекемесшде ерт сещцругш кызметтер1н аткарды. Содан кей1нг1 уакытта езш щ шаруа кожалыгыныц жумы- сымен айналысты. Бейсетай Деуренбеков 1972 жылдьщ 18-желтоксанында 1ле езеш- не батып бара жаткан он ек1 баланы ажал тырнагынан арашалап алып калды. Ондай ерлжтс дуние жуз1 бойынша ел1 кунге дешн 6ipfle-6ip адам кайталаган емес. Осы ерлш багаланып, 1973 жылы «Курмет бел- rici» ордеHiмен, одан кеш нп уакытта Казакстан Республикасыньщ «Курмет» орде Hiмен жене Казакстан халкы Ассамблеясыньщ «Б1рлж» алтын медал1мен, аудан ею мш щ Курмет грамоталарымен марапаттал- ды. Бейбл кунн1н батырына «Балкаш ауданынын Курметп азаматы- ньщ» № 1 куелш тапсырылды. Аралтебе ауылында кун кешш, замандастарыныц арасында айрык- ша курметке беленген, жас урпакка улп-енеге болган Бейсетай Дэу- ренбеков 6 бала тербиелеп ecipin, олардан немере мен шебере суйдк Ал ажал тырнагынан алып калган балаларынан ербиен урпак бугшде тутас ауылга айналды десе де болады. Осынау тендесаз ерлж жайында мерз1мд1 баспасезде макалалар жазылып, телерадио хабарлары, кыскаметражды фильмдер туйрщщ. Тендесаз ерл1к жасаган улкен журекп азамат 81 жаска караган шагында дуниеден OTTi.

-------------------------------:-----------“ТСмелс Ktffaiii tfeefci TEPE3ECI ТЕН, ТОПАР Осыдан 58 жыл бурын ip re ia c b i каланган Топар ауылы тургындары- ньщ Heri3ri п р ш ш к кез1 —торт тулж o c ip y болып табылады. Шагын- шагын колдермен кемкершген кум тобелер мен 1ле езеншщ 6 ip тар- магы саналатын Топар езеншщ жагасында ейм дж атаулыньщ тур-тур! есед]. Содан кешн де шыгар, терт тулж тез арада кон жинайды. Кумдауыт en ip ecipece уак мал ecipyre ете колайлы. Соган орай тура 58 жыл бурын ipreTacbi каланган Топар ауылы тургындарынын Heri3ri п рш ш к K6 3 i —терт тулж ecipy болып табылады. «Топар» кой совхозы курыл ганда непзп басымдык уак мал ecipyre берщщ. Койдан белек ipi каран ыц басын да асылдандырып, нетижесшде совхоздыц шаш-етектен пайдага кенелген жылдарын ауыл тургындары ел1 де жыр кылып айтады. Жещсп де жемюп жылдар Топардьщ Курп ауданыныц кура- мында болган кезещмен туспа-тус келедь Ягни 1972 жылдан 1997 жылга дешнп аралык Топардыц басына бак конган кезец репнде ел есшде калды. Ертеректе осы enip Каскелец ауданыныц аумагына тиесш бола­ тын. 1974 жылы Казак ССР Жогаргы Кецесшщ Каулысымен Каске- лен Топар ауылыныц аты езгерш, Топар ауылы болып б ек тл д к Атам казак «Мал еар сец кой ecip, eHiMi оныц кел-кеар» деп бекер айтпаса керек. Жер1 малга жайлы, m e6i игуйпн бул ауыл Курп ауда­ нынын курамында болган жылдары комакты нетижелерге кол жет- Ki3in, социалиспк жарыс корытындысында 6ipHeuie мерте Ауыспалы К,ызыл туды жещп алды. Топардыц еткен тарихына uieriH ic жасайтын болсак, 1964 жылы Алматы облысында 6 ipricuie совхоз уйымдастырылды. Соныц irui иде Балкаш ауданында Топар, Жубаныш Бер1баев атындагы кой совхозда- рын куру женшде Казак ССР Ауылшаруашылык министрлжшщ ар­ найы Каулысы шыккан болатын. Осы Каулыга сейкес «Куйган» кой совхозыныц № 4 фермасы непзшде «Топар» совхозы курылды. Совхоздыц туцгыш директоры Нуртаза Саржанов болды. Ол шару- ашылыкты 1964—1972 жылдар аралыгында баскарды. Шаруашылыктьщ 1ргетасын калаган Нуртазаныц мойнына ец 6ipiHmi кезекте халыкты турактандыру мшдеп жуктелдк Соган орай кеп узамай ceri3 жылдык мектеп пен балабакша гимараты бой кетердк Сол жылдары ipi кара 1500 баска, жылкы 2500 баска, кой-ешю 18000 баска жетп. 215

KypTi ауданыныц курамында болтан 1975 жылдыц корытынд] бойынша мал азытын молынан дайындап, мемлекетке ет еткгзу, алу, курылыс саласындагы жоспарларды артыгымен орындаганы, басын аман сактаганы ymiH «Топар» совхозыньщ аты Казак CCP-i Курмет кггабына алтын ерштермен жазылды. Ал 1976 жылдыц рытындысы бойынша тел алуда жогары керсетюштерге кол жет) гендер1 угшн совхоз директоры Кумюбек Оцгарбаев Ецбек Кызыл орденiмен, жылкышы Амангелд1 Элшбаев, бас зоотехник Жакан Б сештов «Курмет белrici» ордендер|мен марапатталды. Осы жылдар беде pi нде Топар ауылыныц елеуметтйс жагдаг жаксартуга байланысты меселелер шепнмш тапты. Атап айтсак, ж; жобамен орталык казандыктан жылытылатын eKi дукен, мектеп, ау хана жене совхоз кецсеа салынды. Автомашина мен тракторлар ту тын гаражга жылу жуйеа тартылып, журпзушшер мен механизат лар кыстыц кыраулы кундеpi нде киыншылык кермейтщ болды. О] мектептеп окушылар саны 700-ге жеттк Совхоз экономикасыныц еркендеуше ез улестерш коскан малп лар мен журпзушшер, механизаторлар КСРО ордендер1 жене меда, дарымен марапатталды. Меселен бакташы Эли Эб/икайымов Ец£ Кызыл Ту орде Hiн, журпзушшер Тшеш Адамбаев, Койайдар Ш атак Ко;лрхан Кырбаев жене тракторшы Жумабек Сештханов «Ецбект epjiiri ymiH» медальдарын тестерше такты. Курылысы б!тпей турган Медениет уш толык жасалынып, 19 жылдыц караша айында пайдалануга бершдт Осы жетютжтердш 6epi де сол кездеп директор Эбдщад1р Шайбаевтыц енбеп зор болатын. 1987—1991 жылдар аралыгында «Туртын уй—91» батдарлама( бойынша Топар ауылында туртын уйлер кептеп салынды. Аталмь багдарламата сейкес ep6ip шаруашылыкка жылына 25 туртын уй со мшдеттелдк Жоспарды орындауга сол кезде совхоз басшысы болт; Эм1р Кулмаханов зор ецбек свдрдк Э\\пр Кулмаханов совхоз басшылытында болтан жылдары Топа дыц айы оцынан туып, бурын-сонды бол маган жетютжтерге кол же юзщщ. Мал басын оз тел! есебшен кебейтш, оныц тукымын асылда] дыруга жете кеш л белшдт «Топар» совхозы KypTi ауданындагы шаруашылыктардыц ар; сынан алдыцгы катардан K epiH in, совхоз директоры тургындарды алтысын аркалады. Бул жетктжтерд1 совхоз директоры болган Марс Камаубаев жуйел1 жалгастыра б1лд).

'Киелс tccffafU zfcefei Осы жерде совхоз басшылыгында болган азаматтардыц еймдерш атай кеткешм1з абзал. Эр жылдары шаруашылык; баскарган Кумюбек Оцгарбаев, Жакан Бексештов, Нурка Смагулов, Эбджадыр Шайбаев, 0Mip Кулмаханов, Марат Кдмаубаев, Аскар Казиев сынды азаматтар- дьщ самдер1 ауыл тарихына ошпестей жазылды. Топар ауылдык Советшщ торагалары болган Жакатай Нурбаев, Касен Шалабаев, Тешрберген Касымберкебаев, Нургазы Кошанбе- ков, партия уйымыныц торагалары болган Ноябрь Муздапаров, Сей- ижан Буралкиев, Тогызбай Бекмуратов, BepiK Жаманкулов, Аскар К,азиев, бас зоотехниктер Жакан Бексештов, Жещс Козыбаев сынды азаматтардыц жаркын icTepi топарлыктардыц есшде 6epiK сакталып к,алды. «Бшмд1 елдщ болашагы жаркын» демскиш, топарлык агайындар- дыц да бш мге сусындап оскендер1 айкын ацгарылады. Осындагы орта мектегпш директорлары болган Бурютбай Беккулов, Жахан Скаков, Жакатай Нурбаев, Коцыр Безшов, Дания Мустафина, C epiK Дуйсен- баев жэне Нургайша Токсанбаевалар ауыл жастарыныц бшмд1 болып есулерше ерекше улес косты. Жалпылай айтар болсак, «Топар» совхозыныц тасыныц орге дома- лауынаауылдыц барлык азаматтары атсалысты. Олар шаруашылыктьщ кым-куыт жумыстарына бел шеше Kipicin, кандай киындык болмасын «6ip жагадан бас, 6 ip жецнен кол шыгарып» жудырыктай жумыла ец­ бек етть Токсан ауыз сездщ тобыктай тушнш айтар болсак, 1972—1997 жыл­ дар аралыгында KypTi ауданынын курамында болган Топар ауылыныц epici 6yriHri кезенде де кецешп келедь Топар ауылдык окрупнш аумагы 42563 гектарды курайды. Халык саны 1304 адам. Округ аумагында 47 шаруа кожалыгы бар. Аталмыш шаруа кожа- лыктарында терт тулж турлер1 ез телi есебшен кебеюде. Кеш нп жыл­ дары ауыл тургындары мал тукымын асылдандыруга ерекше кешл белш отыр.

ТАГДЫР БЕЛ-БЕЛЕСТЕР1 «К,уйган» совхозыньщ курылган уакыты бпдш ес б ш п калг к е т и з д е гой. Совхоздьщ алгашкы директоры Энд\\р Есмагамбет деген Kici болатын. Ол Kici б1здщ еке-шешем1збен жаксы араласг алгаш келгенде 6i зд1к уйде турган. Есте сактап калуымньщ 6ip себ' де сондыктан шыгар. Содан кеш нп кезде Сакауов, Мерзияш Кднаг яев деген агалар шаруашылык баскарды. Алайда менщ oMipivuie улкен i3 калдырган басшы адам Кумюб Онгарбаев деген ез1м1здщ жездем1з едк Ол Kici болмаганда кейп ©Mip, ецбек жолдарымыз бугшпдей сото курылмаган болар ма ед1, к бшсш?.. Диплом алганнан кешн маган жолдаманы Павлодар жакка бер, Катар окыган уш-торт ж ш т сол жакка 6ipre барып, жумыс ютейм деп армандап журм1з гой баягы. Сейтш журген кундердщ 6ipiH, Кум1сбек жездем1з кездесш калып «Саган орын дайындап журсем м ньщ не?» деп катты сектк Сейтш алгашкы енбек жолымды сол жездемпдш карамагыщ бастадым. Агайын-туыска акылшы, Kiiuire камкор, улкенге сыйлас ii бола бшетш улагатты адам едк Ол кющен кешн Жакан Бексештов, Нурка Смагулов, Кадыр IHei баев деген Kicmep директорлык кызмет аткарды. Солардан кешн б \\ кызметке мен тагайындалып, «Топар» совхозында 10 жыл бойы бас шылык кызмет ютед1м. «Топар» сол к езд еп олш еммен алып К араганда да ш агы н ша руаш ылык едь М ен баскарган жылдары 2 мьщ ipi кара мен 700-80 ж ы лкы , 4-5 мындай к о й -eiriKici болатын. Ол кезде улкен фермалардыц езш болектеп совхоз жасай беруш ед1 гой. «Топар» да солай курыла салды-ау деп ойлаймын. Баска 6ip шетшен алганда бул жерден белек шаруашылык КУРУ дьщ езш дж кисыны да бар едь Малы аз болганымен жер1 кен, турл шаруалармен, жумыстьщ сан турл1 салаларымен айналысып, экономи касын еркендетуге мумкшдж кеп болатын. Шагын ауыл болса да Балатопар мен Желторацгы, Каншецгел жактан келетш кара жолдар тушсетш торап болгандыктан бул елд1 ме- кещц осы ещрдщ езш дж орталыгы деп те санауга болады. Кешшрек- те осы ещр тургындарына дэр1герлж кызмет керсетуд1 жаксарту ушш салынган учаскелж аурухананыц дел осы ауылдан бой кетергеш де бекер емес.

К * ............................................................................................................\"?>иглс tecffafii э/cefti Кдшанда кандай болсын кызметп бейтаныс жерден, жана орын- нан бастап кету киындау тиедк Осы уакытка дешн мен мундай куйд1 де басымнан Keinipin керд1м. BipaK «Топар» совхозына директорлык кызметке тагайындалганымды мундай жагдайдьщ катарына жаткы- зуга болмайтын. Мен бул шаруашылыкта оган дешн де зоотехник, жумысшылар комитетшщ (кесшодактыц) терагасы, партком хатшы­ сы кызметтерш аткардым. Ягни басшы болып ютеген кез1мде шару- ашылыктыц кыр-сыры маган етене таныс болатын. Сондыктан жумы- сты неден бастаймын, мынаньщ жеш калай болар екен дегендей тандау мен1н алдымда турмады десе де болады. Бул кезде ысылып, ежептеу1р тэж1рибе де жинап улгерген ед1м. Осы жерде мен «Топар» совхозын баскарган жылдары ез1м мурын- дык болып аткарган б1рнеше шаруаньщ жайына токтала кетсем дей- MiH. вйткеш сол кезде аткарылган шаруалардьщ, осы ещрге мен екел- ген жаналыктыц езектш п , маныздылыгы ел1 де менш жоя коймаган секщщ. Ауыл аксакалдарыньщ айтуларына Караганда 1960 жылдары осы ещрдеп шагын шаруашылыктардьщ вркайсысы 25-30 мындай каракел койларын ейрген екен. Алайда кешшрек аудан, совхоз басшыла- ры мен мамандарыньщ каракел койына деген кезкарастары езгерш, дау-дамай молайыпты. Мундай дау-дамайдан «Топар» совхозы да шет калмаган. Маман- дардын 6ip тобы каракел койыньщ тш мдш гш делелдесе, ещц 6ip тобы едшбай койыньщ ертещне ум1т артып, соны гана ecipin, еркендетуд1 соз етедг Акыры ед1лбай тукымды койды жактаушылар жен/in шыгып, каракел койы кезден таса, кещлден калыс калады. Мен болсам, KepiciHuie, каракел койын ecipyai кайта колга алдым. «BepiH айт та 6ipi айт» дегендей, мен директор болып журген жыл­ дары шаруашылыкка Шымкент облысы жактан 14 мьщ бас каракел койын сатып екелш, ecipyfli колга алдык. Сейттп бурынгы 2-3 мьщ басты косканда шаруашылыктагы бул тукымдас койлардьщ саны 16- 17 мьщга жегп. Ipi кара санын да кобейтш, 5 мьщга дешн жетюздж. Осылайша ен1м молайып, ауыл тургындарыньщ енбекпен камтылуы жаксарды, елдщ елеуметл к-турмыстык жагдайы да кетерше туст1. Осы максатпен бул ещрде 6ipiHini болып кара тули ecipyai де колга алдык. Tepici багалы колда есет1н бул ан непзшен елексе мал- дын, епмен коректенед1 екен. Кдра тулю ecipy шаруашылыктагы мал шыгыныньщ азаюына да

кеп cenTiriH типздк Накты айтатын болсак, сол кезде совхоздагы \\ шыгыны eKi есе кыскарды. Олай болатын жеш бар едк Ойткеш сол кезде шаруашылы* шытын болган малдьщ елексесш ак фермасына екелш откгзбесе есс тен шыгарылмайтындай тертш енпзд1м. Оньщ нетиж еа де коп кутп койган жок- Уш жылдай жумыс ieren, шаруашылыкка азды-кепп пайда оке ген кара тулю фермасыныц OMipi мен баска кызметке ауыскан сон о шама узак болган жок. Менщ орныма келген директор берш сош ма, сатты ма, eftTeyip аз уакыттьщ iniiHne жок кылып ж1бердк Шындап айналысамын деген адамдар болса бул ещрде кара тул мен норка, жанат сиякты T e p id багалы андарды ел! де o c ip y re болад «Оны калай ocipeM i3. Не жейд1 екен?» дейтшдей де емес... Уйрек-каз ecipy женшен де осыны айтуга болады. Озен жагасын кун кегшп жаткан елдщ H eci6eciH e бул кесшпен айналысуды да жазь койган емес пе? Алайда б1рен-саран болмаса бул кесш те жаппай ер алып кете койган жок. Мен директор болган жылдары шаруашылыкта каз-уйрек ecipy, де шындап колга алган болатынбыз. «Топар» совхозында жургенде жуйрж аттарды колга уста1 оларды кутш-баптаумен де шындап айналыса бастадым. Бойымх бурыннан бар атка деген кумарлыгым бул жерде намыскойлыкпе де уштасып кетн-ау деймш. Олай дейнш м, ауданда неше турл1 м( рекелер, малшылар слет1 сиякты шараларда бейгелер уйымдастырь лады. Кандай казактын болсын канын кыздырмай коймайтын бу бейгелерде жуйрпстер непзш ен колхоз, совхоздардьщ аттарына сынга тусетш. «Топарда» сол жылдары 1600-дей жылкы болганымен оларды K e 6 i жабы тектес, бейгенщ ein6ip жулдесше mire алмайды. Ондайд жасымасан да б1ртурл1 ез езщнен конырайып, жунщ жыгылып кала ды. Содан кешн намыска шауып, жан-жактан асыл тукымды жуйрв жылкы карастырдык. Сондай 6ip жуйрж кершшес Жамбыл ауданындагы Дегерес асы. тукымды жылкы зауытынан табылган. Ол катарынан б1рнеше жьи бойы б1здщ гана емес, кершшес аудандардагы да бейгелердщ алдьи бермей жалпак журтка аныз болып тарап кеткен атакты Кокбайта,' болатын. Кекбайтал сол жылдары топарлыктардьщ енселерш 6ip котерд)

Жанагыдай мерекелерде еткен аламан бейге, жарыстардан б1здщ ша- руашылыктьщ ж урты 6ip желшнш кайтатын. 9з1м ее бшгел1 шаруашылыктарды баскарган б1рнеше азаматтар- ды корд1м. Жогарыда айтып еткешмдей, «Куйган» кеншары алганi курылган кезде оньщ 6ipiH iui директоры болган 0Mip Есмагамбетов деген Kici алгаш келген кезде б1здщ уйде турды. Эке-шешем1збен жак­ сыараласатын. Кешн кайтыс болып Kerri. Одан кешн Сакауов, Мерзияш Канапияев деген шаруашылык бас- шыларын керд1м. Ол Kicuiepfli жай бшгешм болмаса 6ipre квимет icTe- мегеннен кешн олардьщ юкерлж, уйымдастырушылык кызметтерь не бага бере алмаймын. BipaK ел арасында сыйлы, бeдeлдi азаматтар болатын. Оку 6 i T i p i n «Топар» совхозына бел1мше зоотехнии болып кел- гешмде, жогарыда айтып еткешмдей, Кумюбек Онгарбаев жез- дем1зд!н коластында жумыс ютед1м. Ол кезде бел1мше баскарушысы Турганбек Косымов деген агамыз болатын. Ал бас зоотехник болып Жак;ан Бексештов ютейтш. Енбек жолымды алгаш бастаган кезде осы агаларымньщ акыл-кецес1 мен улагатын тындап, тел1мдерш алдым. Ocipece Жакан агамыз катан талап коятын. Мал маманы peri нде ол Kici жумыска, есепке ете мыкты болды. Тацгы сагат 4-терде оятып алып мал санагына алып барады. Тангы салкынмен кауырт кимылдап, сагат 9-10 болмай санакты 6iTipin тастаймыз. Сейтш мал да ыстыкка урынбайды, куннщ ыстыгында мал санаймыз деп 63iMi3 де киналмай- мыз. Малдьщ да, адамньщ да жагдайына катты карайтын сол агала- рымныд тел1м1 менщ еамде eMip бойы калды. Сол кездеп кейб1р агаларымньщ ак тшеп мен ниет! де еамнен кет- пейдь Сондай агаларымньщ 6ipi селолык Кенестщ терагасы болып (стеген Кыдырел1 Есенов болатын. Шаруашылыкта жумысшылар ко­ митетшщ торагасы болып журген маган «Ертенп куш мына елд! сен баскарасын» деп Кыдекец жш айтатын. Шын ниеттмен, конш мен ай- ткандш шьггар, бупнде маркум болып кеткен агамыздьщ сол айтканы айнымай келдк Директор болып турган кез1мде шаруашылыкка Мевддбаевтьщ 6ipHcine рет келш кайтканы бар. Кеншарды баскаруга жанадан тагай­ ындалган Ke3iM болгандыктан ба, сол сапарлар естмде жаксы сакталып калыпты. Алгаш келге Hiнде Топардагы Модениет ушн жанадан пайдалануга

берген кез1м1з болатын. Менддбаев ец алдымен сол Мэдениет ушне бас I сугып K epin, б!рден eciriHe тшсп. 1 Шалбай агамыз ол кезде Алатау ауданында 6ipiHiiii хатшы болып кызмет ютейтш. «Сенin аган оз ауылынын Мэдениет ушне неге емен I eciK екелш коймайды?» деп б1рден ецпмеш агамыз жакка бурды. Мен де «Ол Kici калада, мен ауылда, каражаттьщ жагдайына карай тапка-1 нымызды екелш койдык» деп жатырмын. Меншбаев сонда да: «Дурыс емес, елще камкорлык жасамайсьщ деп сенщ агана катан ескертемш» деп коймайды. Содан кешнп кезекте баска нысандарды керсетуге козгала 6epin едж, «Селолык Кенес» деген жазуды K o p i n калып «Токта!» дедк Жу- r i p i n селолык Кенестщ iuiiHe K ipfli. Сол кездеп аудандык партия комитетшщ 6 i p i H i n i хатшысы Ызгар- бек Бектурсынов, аудандык аткару комитетшщ терагасы Едпен Жу- н1сбеков, мен ушеум1з де бардык. Топар селолык Кецесшщ ол кездеп терагасы Жакатай Нурбаев болатын. Дел сол кезде облыстык басшылар сол денгейдеп 6ip жина- лыска шакырып, ол Алматыда журген болатын. Мещцбаев тераганьщ eciriH ашып сел карап турды да: «Мына се­ лолык Кецестщ терагасы жумыс ютемейтш бездельник, кезш кур- ту керек, маган Беляковты алып бер», —дедк Б1здщ тус1нд1рмем1зд1 тындаган да жок. Беляковка: «Сен мынадай бездельникт1 неге устап журсщ, кез1н курт, бупннен бастап жумыста болмасын» деп трубканы орнына койды. Сейтш Менд1баев ауылдьщ Жакатай Нурбаев секивд жаксы аза- матын, ауыл тургындарыньщ беделл1 басшысын кермей-бшмей, сей- леспей жумысынан сырттай босатып тастады. Сейтш Марат Семиулы- ныц баскару стилшщ бас жарып, кез шыгаратындай дерею 6ip кырына куе болганымыз бар. Сол жолы Мецщбаев em6ip кисынга сыймайтын тагы б1рнеше ескерту жасады. Жагдайды туащ црш айтканыма кулак асар басшы болмады. «Сенщ де кез1цщ куртамын, келеа келгенде ceHi де кызмет- тен босатамын» легенд! кадап айтты. Облыс еюмше юм карсы турады, «жарайды» деп калдык. Мецщбаев содан 5-6 ай еткен сон тагы келдь Ол Kici уппн емес кой, сонда да осы уакыт iuiiwie 6ipa3 жумыстар жасап улгергенб1з. Содан кешн де шыгар, бул жолы Мецщбаев аткарылган жумыстарды Kepin катты риза болып калды. «Саган бекер урыспаган екенмш. Мен айткан

------------------------------------------------------------------------------- “fctt& tl tccppiii zfcefci ескертпелерден корытынды шыгарып, кеп жумыс жасапсыц. Со Fan ризамын, шаруашылыгынды осылай устап тур, колдап, кемек жасап турамын», —деп Kerri. Бул жердеri айтпагым —Жакатай екеум1з де Димекец жагындагы адамдар pe riнде тЫмде бар екенб1з. Соган орай екеумгз де жумыстан босатылуымыз кажет екен. Содан кешн де Жакатайдыц бет-жузш кор- мей жумыстан босатып тастады. Мен болсам, жанагыдай оцпмелерден кешн гайыптын KymiMCH гана кызметтен босамай калдым. 0 M ip КУЛМАХАНОВ, Балхаш ауданыныц Курметт/ азаматы I$I5 kI

Жакан БЕКСЕЙ1ТYЛЫ Балкаш ауданына карасты Ka3ipri К ган ауылына такау коныс тепкен «Е{ Ti» ужымшарында 1937 жылгы акпанг 1-шде жарык дуние eciriH айкара айн бала Жакан есейген сон EpiKTi мен Кг нович атындагы жепжылдык мектепте окып, кешн Балкаш ауданынын орталь Баканас ауылындагы Молотов атынд; орта мектетт жаксы улгер!ммен 6m pi К эаби бш м алуга ынталанып Алматы ласындагы малдор1 герл1к-зоотехникал институтыньщ зоотехниктер даярлайт факультет1не T ycin, одан галым-зоотехг мамандыгын менгерт шыгады. Жолдамамен ж1бершген жас Maiv Балкаш ауданындагы «ЖиделЬ> кецшарыньщ фермасына зоотехн болып орналасып, алгашкы енбек жолын бастайды. Ол жумыс KipicKeH №1 фермада 14 мьщ каракел тукымды койы жене 250 жыл бар едк Кыс табигатыньщ колайсыздыгына карамастан алгашкы мал кь тату науканын ойдагыдай отюзш, мал шыгынына жол бермеген Жак Бексештулыныц уйымдастыру кабшетш ангарган басшылар оны и руашылыктьщ бас зоотехн иri кызмет! не тагайындайды. жошндеп ус нысты колдайды. Будан кешн жумыс бабымен «Куйган» ужымшары ауысып, мунда 1966 жылдан 1971 жылга дешн бас зоотехник мшдет абыройлы аткарады. Когамдык жумысты аткаруда бедел i артып, мерей! оскен Жак Бексей1тулы теж1рибей толыса бастаган маман репнде «Топар» ужы шарына ж!бершедк Эдепк! кезде бас зоотехник, кешн осы шар ашыльщтьщ директоры болып тагайындалады. Кеншардьщ басшылык пзгш ш устаган алгашкы куннен бастап о: не корсетшген сешм удестнен шыгу уш!н тер тоге енбек етедь Утым; уйымдастырудьщ нетижес1нде шаруашылыкта ею-уш жылдьщ illt!н мал саны ез тел1 есеб!нен K o6eftin, мемлекетке ет пен жун тапсы] жоспарлары асыра орындалады. Шаруашылык республика бойынг социалист!к жарыстьщ жентмпазы атанып, ауыспалы Кызыл Тух ж е щ п алып, 6ipiHmi дэрежел1 дипломды иеленед!. Жакан Бексештулы 1979—1995 жылдар аралыгында Курп ауданг

--------------------------------------------------------------------- -—------------“TZitMi Kiffrtfii sfcefci на карасты «Айдарлы» ужымшарында бас зоотехник, экономист, бас экономист мшдеттерш абыройлы аткарды. Б ш к п басшы, бшпр маман Жакан Бексештулыныц мал шару­ ашылыгы саласындагы кеп жылгы жемюп ецбеп жогары багаланып, «К,урмет Б елп й » ордешмен, мерейтойлык медальдармен марапаттала- ды. М ескеудеп Букыодактык халык шаруашылыгы жетютжтер! кер- мес1не катысып, TeciHe кум!с медаль тагады. Алпыс жыл бойы кол устасып прл1к кешкен ерльзайыпты Жакан мен Амура eKeyi отбасында уш кыз бен уш улды ©Mipre екелш , оларды тэрбиелеп ейрдь Улдарын уяга, кыздарын кияга кондырып, олардан немере мен шеберелер кердк Ерен ецбепмен ел к¥Рметше беленген Ж акан Бексештулы 2021 жылдьщ соцында дуниеден erri. Мэл1ген МАХАТОВ Жамбыл ауданынын У лгш ауылын­ да 1936 жылгы 9 наурызда OMipre келген Мелпен Махатулы У л гш елд1 мекенш деп алгашкы агартушы-устаз болган, сол ауыл- дагы кешеге eciM i бер1л1п, ескертюш такта койылган Турлашев Махат Сагындыкулы- ньщ кеп балалы отбасында ecTi. Улгш ауылындагы сепзжылдык мек­ тепте окып, Узынагаштагы Н. К. Крупская атындагы орта мектепте б ш м ш жалгас- тырды. Эскерден кешн журпзуш ш ер кур- сында окып, туган ауылындагы шаруа- шылыкта журпзупп репнде наукандык жумыстардьщ басы-касынан табылады. Махатов Мел iген Алматы зоотехн икал ык-малдер1 герл iк институ­ тын мал дерпер1 мамандыгы бойынша 6irip in , жана курылган KypTi ауданынын «Топар» кеншарында енбек жолын бастайды. Табигаты ка­ тал, ш елейта ещ рде торт тулштщ арасында кездесетш турл1 жукпалы аурулардьщ алдын алуда бш м мен теж1рибесш утымды пайдаланады. Соган орай Топар ещ рш щ халкымен жакын араласып, олардын ара- сынан дос тауып cin ic in кетедк Содан болар, ужымда бедел1 бшктеп, курметке боленген. Жылдар еткенде, ягни 1973 жылы К аскелец ауданыныц «Жетюу» совхозына кызмет бабымен ауысып, мал flepirepi мамандыгы бойын-

ша енбепн жалгастырады. 1977 жылы «Жетюу» кецшарыныц бас дор1 герл1 ri не тагайындалып, осы кызметте курметп ецбек демалыс шыккан 1996 жылга дешн тер тогедь Бул жерде де ерен ецбепме; арасында улкен абы рой га болендк Ж емю п ецбеп ушш турл1 мара) тарга ие болды. «Булак кореец козш аш» деген тэмеш дщ мон-магынасы тым тер де. Жас мамандардыц талайын кияга канаттандырган тэл1мгердш дынан талай азаматтыц арман асуына беттегенш бупнде оны бшеп дер ерекше штииатпен айтады. Мэл1ген Махатулы алты бала тэрбиелеп, OKeci мен анасыныц ж, сы касиеттерш жалгастырды. Улкен улы когам кайраткер1 Турлашов Лаззат Махатулы К,Р П; ламент! Сенатыныц депутаты болып сайланып, кешн Алматы облы эим1ш ц 6ipiHini орынбасары кызметшде де ю керлтм ен, бш м -бш т ш п м е н танылды. К,ызы Ж анат каржыгер, Болат инженер-курыль, шы, Манат коп жыл когамдык тэртш саласында подполковник шеш де кызмет icтeдi. Ж анар бизнес саласында, Келю КР мемлекетт кузет кызметшде к еаб и бiлiктiлiгiмeн танылган азаматтар катарыц саналады. Мол! ген Махатулы мен зайыбы Нагжан eKeyi ул-кызынан немер суйдь К,ара шацырактагы Нагжан ана бупнде акылман ана. Атамыз 2007 жылдыц кыркуйек айында дуниеден озды. Касен ШАЛАБАЕВ KypTi ауданына карасты Куйган ауы лында балыкшы эулет!нде 1947 жылы ду­ ниеге келген. Баканас орта мектебш щ 1965 жылгы тулеп. Бiл iмi жогары. 1970 жылы Алматы халык шаруашылыгы институтын экономист мамандыгы бойынша б трген . Ецбек жолын «1-Балкаш» балык кол- хозында балыкшы кэабш ен бастаган. Аза- маттык борышын отеп келген соц Баканас ондатра-ац шаруашылыгы мекемесше бас бухгалтер кызметше орналасты. 1975—1986 жылдары «Топар» совхозын­ да бас экономист opi халыктык бакылау тобыныц торагасы болып когамдык жумыс

И ---------------------------------------------------------------------------- “TZu&U Ktffaiti tyefri аткарды. Осы кезенде республикалык денгейде еткен халыктык бакы- лаушылар конференциясына катысты. 1986 жылы Топар селолык К ецесш щ терагасы, 1987 жылдан «Са­ рытаукум» туйе совхозында партия уйымыныц хатшысы болып ецбек erri. BipHeme рет селолык К ецестщ депутаты, KypTi аудандык партия комитетшщ пленум Myineci болып сайланды. Абыройлы кызмет1 упин Курмет грамоталарымен марапатталды. Аудан тараганнан кешн ер жылдары Балкаш ауданы бойынша са­ лык комитетшщ бас инспекторы, облыстык статистика бол1мшщ бас маманы, Карасай ауданы Аксай ауылдык окруп ею м ш щ орынбаса­ ры, эюм1 болып кызмет аткарды. Осылайша KypTi, Балкаш, Карасай аудандары экономикасыныц ecyiHe, елеуметпк жагынан еркендеуше атсалысты. 0м1рлж cepiri Кайкен М укашкызы 45 жыл бойы устаздык кызмет icTefli. EKeyi зейнеткерлж тщ и гш гш Kepin, 5 баланыц еке-ш еш ей, 15 немере мен 6 ш еберенщ ата-еж еа болып гумырларын жалгастырып келедь Бес баласы да жогары б ш м алган. Бауыржан Момышулыныц «Батыр шапагаты» медал1мен марапат­ талган Касен Ш алабайулы Карасай ауданыныц Курмепз азаматы. Самат РАКЫШЕВ Топар еш рш щ байыргы тургыны Самат Ракышев 1958 жылгы 12 наурызда Балкаш ауданыныц Каратоган (Ka3ipri Жидeлi) ауылында дуниеге келген. Алгаш Жидел i ауылынын орта мектеб1- не барып, 1975 жылы Балатопар ауылын­ дагы орта м ектегт 6iTiрдл. Ецбек жолын сол жылдыц иплде айында «Топар» кой совхозында жумысшы болып бастады. | Кецес Армиясы катарында болган кезде pi Киыр Шыгыстагы Артём каласында жа- уынгерлж борышын етедь «Топар» совхозында 1978 жылдыц ка- I раша айынан бригадир-механизатор болып енбек erri. 1980 жылы «Топар» совхозы комсомол уйымыныц хатшысы болып сайланып, бул кызметп 1985 жылдьщ казан айына дешн аткар­ ды. Талгар каласындагы ауыл шаруашылык техникумында ещцрютен кол узбей окып, техник-механик мамандыгын алып шыкты.

Эр жылдары «Топар» совхозында инженер-механик, совхоз коей дак уйымыныц торагасы, «Жлгер» курылыс кооперативш щ торага болып жумыс жасады. 1995 жылдыц шшде айынан KypTi аудандык iuiKi icTep б0 лiмi А жар селолык округше карасты Акжар жэне Аралтобе ауылдарынь учаскелж полиция инспекторы болып тагайындалды. KypTi аудаш ныц тарауына байланысты бул кызметп 2003 жылдыц coyip айына де] iH Балкаш аудандык imKi ютер курамында аткарды. 2003 жылдын coyip айынан Балкаш ауданындагы Ж елторацгы се лолык окрупн1ц OKiMi, 2008 жылдан 2010 жылга дешн Баканас село лы к окруп нщ OKiMi болып жумыс ютедк Ka3ipri кезде Балкаш ауданы агрокешеш жоне мемлекетпк мекеме лер кызметкерлер1 кесшодак уйымыныц терагасы кызметш аткарады Эли ЭБДЩАЙЫМОВ «Топар» кецшары курылганнан (1964 ж.) зейнеткерлжке шыккаша дешн (1992 ж.) бакташы болып ецбек еткен. Мал басын аман сактап, ез тел1 ece6iHeH осiруде, мал тукымын асылдандыруда уздж керсет- к1штерге кол жетызген. Эр 100 сиырдан жыл сайын 100 бузаудан алып, баскаларга улп болган. Ецбектеп жетютжтер1 ушш Казак КСР Жогаргы Кецесш щ Кур- мет Грамотасымен eKi рет (1976, 1980 жылдар) наградталган. Шаруа­ шылык тараганнан кешн жеке кожалык уйымдастырган ipi фермер. Лэззат СYЛЕИМЕНОВА Семей облысыныц Ш ар каласында 1953 жылдыц 9 акпанында дуниеге келдь Орта мектепп б тр ге н соц Мемлекетпк Кыздар педагогикалык институтында (1970—1975 жылдар) окып, тарих понш щ MyrajiiMi ма­ мандыгын мецгердь Ецбек жолын Алматы облысы, Жам­ был ауданыныц Киров (Ka3ipri УмбетелО орта мектебшде 1975 жылы бастап, аталган оку ордасында алгашында мугал1м, содан кеш нп жерде оку-тербие жумысыныц уй- ымдастырушысы лауазымында 1981 жылга дешн жемютс ецбек erri.

Лоззат Кариполлакызыныц KypTi ауданындагы енбек жолы осы | 1981 жылдан басталады. Топар орта м ектебтде тарих понш щ мугал1м1 | болып енбек еткен 1здешмпаз устазга 1991 жылы 1 санатты мугал1м дережес1, 1994 жылы жогары санатты мугалгм дарежест б ер ш п , осы 1994 жылы мектеп оку iciniH мещеруипст кызметше тагайындалды. Аудан тараганнан кеш н, ягни 1998 жылы Топар орта мектебш щ директоры кызметше тагайындалган Лоззат Кариполлакызы бул кыз- Merri 2014 жылга дешн аткарып, зейнет демалысына шыкты. «Казакстан Республикасы Бипм беру iciHin уздш » атагын иеленген улагатты устаздын жалпы енбек отЫ 39 жылды курайды. Жубайы Есенов Алмас Кыдырол1улы шаруашылыкта мал flopirepi кызметшде 46 жыл енбек erri. Кыздары Толкын мен Меруерт анала- рыныц устаздык жолын жалгастырса, Аружан Талдыкорган калалык статистика баскармасында кызмет ютейдь Света ЕЛЕУБАЕВА Бупнде Балкаш ауданындагы Арал- 1 тебе орта мектебш щ директоры кы зметш аткаратын Света Соскебайкызы 1964 жыл­ гы 9 акпанда Балкаш ауданыньщ Топар ауылында дуниеге келдь 1981 жылы Kypri ауданындагы Топар орта мектебш алтын медальмен б т р г е н ­ нен кешн Абай атындагы Алматы мем- лекетпк университетшен «Казак мектеп- тершдеп орыс т ш мен одебиет1 пош нщ \\туте1лiмi» мамандыгын алып шыкты. Ецбек жолын Топар ауылында 1983 жылы, педагогикалык енбек жолын 1988 жылы бастап, 1994 жылдан баскарушылык кызметпен уштастырып кслед!. Осы жылдары Света Соскебайкызы Топар орта мсктебшде директордьщ торбие жумысы ж онш деп орын­ басары, Аралтобе орта мектебшде директордьщ оку жумысы ж енш - дег1 орынбасары, Баканас орта мектебшде директордьщ оку жумысы женшдеп орынбасары болып ютедк 2013 жылдыц 29 тамызынан Арал- тебе орта мектебш щ директоры кызметш аткарады. Ka3ipri замангы мектепт1 баскару теориясы мен тож1рибесше жетк, белееnai ом1рл1к устанымы бар, шыгармашылыкпен ецбек erin

кеде жаткан жогары санатты педагог-зсрттсупп Света Сескебаш ©3i баскарып отырган Аралтобе орта мектебш дамытуга ужымды а шеберлжпен жумылдырып келедк Елеубаева С. С. оз пенш щ 6w ripi, аудандык, ед1стемел1к б1рл( устаздарынын ж елш к кауымдастыгы арасында шыгармашыл уста налады. «Русский медвежонок —языкознание для всех» халыкара конкурсы, «Акбота» республикалык интеллектуалдык марафоны, закстан интеллектуалдык олимпиадалары, Улттык интеллектуал олимпиадалары, U nlQ um «Грамотей» орыс т ш бш прлерш е apHaj халыкаралык конкурсы сиякты кептеген байкаулардын жещмпа: рын дайындаган устаздьщ шек1рттер1 буг1нде жогары оку орындар да мемлекегак грант иегерлерк Мектеп баскарудагы теж!рибес1мен, педагогикалык ой-идея рымен облыстык тамыз меслихатында (2017), аймактык, респуб. кадык гылыми конференцияларда (2018, 2019) ерштестер1мен, ж сайынгы камкоршылык кенес алдында есеп беру кездесулерп ата-аналармен бел ici п отыратын Света Сескебайкызы педагогикал ужымда, ауыл журтшылыгы арасында зор беделге ие.

БАЛАТОПАРДА МЬЩГЫРГАН МАЛ 0С1П ЕД1 Балхаш колш щ оцтустж шыгысындагы 64237 гектар шурайлы жерд1 алып жаткан Балатопар ауылыньщ алгашкы казыгы 1957 жылы кагылды. Топар озен1н1н жагасында орналаскан Балатопар ауылынан («Куйган» совхозы) кезш де отар-отар кой, ушр-ушр жылкы, табын-та- бын еиыр opreH i ел есшде. «Куйган» совхозыньщ же pi мал ec ip y re ете колайлы саналады. Со­ дан кешн де болар, малыныц eri дэмдй тш ушредк Кезш де аталмыш совхоз мемлекетке ет, сут тапсыруда алдьщгы орындарды еншшедк Атадан балага K ecin болып кеде жаткан мал ecipy ici eлi кунге дешн ез жалгасын тауып келед1. Балатопар ауылдык окруп н щ курамына Акдала, Акбайлау слл! мекендеpi юредк Балатопар ауылыньщ батысына карай 10 шакырым жерде Акдала елд1 мекен1 орналаскан. Бул мекен 1936-38 жылдары «Комсомол» колхозыньщ балык дайындайтын «Акдала apтeлi» деп аталды. 1936—1937 жылдары Топар езеш не Америка курлыгынан екелш - ген ондатра ж1берщщ. T ep ici багалы ан тез арада ж ереш ш , кебейе бастады. 1940 жылы осы Акдала жершде ондатра TepiciH дайындайтын шаруашылык курылды. Акдалада согыс уакытында туз дайындалып, Кыргызстана тасы- малданган, туз сактайтын 6ipneuie жерасты коймасы болган. Сол жылдары осы елд1 мекенде оба ауруына карсы бекет орнала- сты, бул бекет Ka3ipri кезде де жумысын жалгастыруда. Акбайлау е.т/ii мекен1 1977 жылы курылды. Бул жерге геологтар- дыц 37-ш1 партиясы коныстанды. Зерттеу нетижесшде мунда ел1 «ni- cyi жетпеген» кем1р мен уранныц мол коры аньщталды. Одак тараган шакта аталмыш мекеме жабылып, гимараттарыньщ е с т н е кара кулып шнд1. «К,уйган» совхозы KypTi ауданыныц курамында болган 1972—1997 жылдар аралыгында каркынды дамыды. Ет пен сут, жун eндipyдe жогары керсетиш терге кол же'[к1з!п, социалист!к жарыс жещмпазы periггде 6ipiieine рет Ауыспалы Кызыл Туды жегйп алды. Бул жетзеп ктерде совхоз ужымымен катар басшылыгыныц да комакты улестер1 болды. Ж умыстыц ыстыгына кузин, суыгына тона бшген басшылар Энд1р Есмагамбетов, Батый Сакауов, М ерзияш Канапияев, Ержанбек Нурбеков, Эскер Тугелбаев пен Марат Кдмау- баевтар едь