Қуат Қайранбаев - Көңілдің қоңырауы

- - - - - - - - К.УАТ КАЙРАНБАЕВ Кещлдщ КОЦЫ РАУЫ



РУХАНИ ЖАКРЫРУ

Куат КАЙРАНБАЕВ Алматы, «Принт-Плюс» баспасы, 2021

ЭОЖ 821.512.122-1 КБЖ 84 Каз7-5 К 52 Kiman Алматы облысыныц эт.ш A.F. БА ТАЛОВТЫЦ крлдауымен жарыща шьщты К 52 КАЙРАНБАЕВ К- КвЩ Л ДЩ ЦОЦЫРАУ Ы: влецдер мен толгаулар. Алматы: «Принт-Плюс» баспасы, 2021 жыл. - 320 бет. ISBN 978-601-06-6522-4 Казахстан Жазушылар одагыньщ м уш еа, кернекп акын Куат Кайранбаевтык жаца жыр жинагына непзшен кеш нп кездер! жазылган елеидер1 ен п зш п отыр. Ойы терен, тип шурайлы, орындалу техникасы кемел елендер адамзат баласы айналып ете алмайтын махаббат бекетшен бастап, когамда кордаланган сансыз сауалдарды, адам жаныньщ калтарысындагы жасырын жумбакгарды ашуга умтылады. Акынньщ шыгармалары шынайы, шырайлы, шыншылдыгымен ел1ютрш, окырман журегше жол салады. «Кещлдщ коцырауы» жыр жинагы елец елкесшде езше лайык орнын алады деп сснемп. ЭОЖ 512.122-1 КБЖ 84 Каз7-5 ISBN 978-601-06-6522-4 © «Принт-Плюс» баспасы, 2021

к е щ л д щ КОЦЫРАУЫ... Сез болган анау шын да, мына шокы, Кутш тур елещмд! кшэ-соты. Эр карпiндс жанымньщ белшеп бар, ¥намаса - окыма! ¥наса - окы!!! Десен де езгелермен кундес, мейл1, 0лещм киялмен кун кешпейдк Айналамда сайтандар сайран салып, Неге екен, перннтелер тщцеспейд1?!... Тунде кезге туспейтш, куцщз колга, Tynci3 терец ущлем шыц-куздарга... Аймен ашык сырласу - арман маган, Мныгынан куле;н жулдыздар да?! Журекп кернегенде сез1м-кер!м... Тунганда шарасыздык кез1мде муц. Жанга шабыт, эрине, жырыма аркау, ¥стаганым! Кергешм! Сезшгешм!

Отка кактап, салган сон куйеге мыц, Суршедц байкаймын, жш елещм. Сонда-дагы жырыма аркау менщ, Жыгылганым! Турганым! Суйегешм! Сыцгыр кулю, огаш ой, егшген ун... Таусылганша айтамын себш дем1м. Менщ жырым - мендеп сез1м гана, Унатканым! Суйгешм! Жершгешм! 0з1ме аян, журтыма cinipreHiM, Кол жетпейтш киялга жуг1рмед1м. Жыласа да журепм - жырыма езек, Алданганым! Сенгешм! Тущлгешм! Жакын жайын ойлаумен, алые камын, Шекпен куып, шецщмен жарыспадым. Болды, бшем, мен y u iiH маныздырак, Жогалтканым! Тапканым! Табысканым! Турганда тэуеле1з боп Туран-багым, ¥шканда кияга ерлеп кырандарым.

I Мен упйн кору - бакыт! Куат КАЙРАНБАЕВ ----------------------------------------------------------- Жырлау - гажап, Журтымнын шаттанганын! Куанганын! Тагы 6ip ойды бастап сабырменен, Кецшдщ коцырауы кагылды эрец... Журектщ TyKnipiHeH маржан сузш, Сез1мнщ терещнен лагыл терем! Сез болган анау шыц да, мына шокы, Kyrin тур елещмд1 юнэ-соты. Эр сезшде журектщ лупmi бар, ¥намаса - оцыма... ¥наса - окы! < < # > ---К0 Н1ЛДЩ КОЦЫРАУЫ7



Б1Р1НШ1 Б0Л1М Ж урен жыры ^ Щ | ? / “ ......... Ns^

¥ЛЫ БЕС1Н ¥лы 6eciH, келдщ бе, ¥лы 6eciH, Бесш келд1 деп неге туцшесщ? Бул бес1нге екпе айтып жургешмде, Соныра кеп алмасын iH,ip ешш. Ей, 6eciH, келш калдын кай тусымнан, Астьщ ба алынбастай кайкы шыцнан? Алпысты тал туе кана деп бшетш, Не алайын деп eдiн байгусьщнан?! Беу, заман, тагдыр коскан гасырым ец, (Демеймш кекп типп, жасын шем...) Берекел1 6ip iciM б1тпед1 эл1, Ей, 6eciH, неге сонша асыгып ен?! Жургенде тылсым дуние кенйне epin, Бул заман тайрацдайды TeciH Kepin. Сэскенщ салтанатын кимай журсем, TepiMe жатып алды-ау бесш келш. Кеп керд1м дос-жакынньщ кубылганын, Алайда кайнаган жок зыгыр каным. Табынган Тэщрше Турюмш деп, Намазга бесшде де жыгылмадым. Суындай шьщыраудьщ шелге койган, Саз керем сартап куш келген ойдан. 1щрде ipi icTepre бара алам ба, Бесшде тимесе егер елге пайдам?!

Бшмеймш, кептм бе элде бакыт кенен, 0 Hxeyip еткен куннен жакуг терем. Бел буып бозкшемге шыкпасам да, Отырмын жагаласып уакытпенен. ¥лы бесш, терге шьщ, ¥лы 6eciH, Не шыгар тущлгенмен кунire шын. Бекерге жетемш деп жупресщ, Уакыттьщ к1м токтаткан ¥лы кешш!

БОЛАШАККА АМАНАТ! Бше-бшсец бул ем!рдщ курамы, Кеше, Бугш, Келешектен турады. Осы ушеудщ байланысы узшсе, Адамзаттыц таусылады жыр-эш. Аскак ойлар адастырмай сананы, Алга умтылган ез бакытын табады. Откен кушпз бугшщнщ мэш жок. Ал болашак - бугшменен багалы. Тарихынды аршып алмай быльщтан, Арайлана атар деме тунык; тац. Bip акикат - болашагы бульщгыр, Ойсыз жанньщ еткен кунш умыткан. Эр шокысы тарих сезш козгаган, Бусап жатыр тагы Mine, боз далам. Мьщжылдыктар катпарына бармай-ак, Кешепден сез айтайын аздаган. Казагыма тагдыр кэрш теккенде, Жанайкайы жаратканга жеткен бе? Ор халкымды келер кунге бастаган, Оюшшпен карамайьщ еткенге! Далам шеказ - жетпес адам княлы, Элем муны eciHe алар жш эль YpiM, Кырым, Кап тауларын таптаган, Туркшердщ тулпарыньщ туягы.

Кун кешсем де муц уялап жанарга, Ум1тпснен умтылганмын сан алга. Д ен т Кыпшак данкы кеткен элемге, Бабам курган Алтын Орда, Ак Орда. Еумыр Keuiin б1рде кыска, б1рде узын, Б1рде ceHin, б1рде жанды жулдызым. Тарихында мьщ cypimn, мьщ турып, ¥лы дала ульщтаган ул-кызын. 0M ip кеипн ертец жерге шекпрер, Ел бакытын - ез бакыты деп бшер. Еркшдйт ушш жалпак журтыньщ, Жанын к;иган асылдар мен тектшер. Жаратканньщ б1зге берген багы ма, Арай ма ед1 кептен куткен сагына?! Откен гасыр. 91-дщ кузшде, Кол жетюздйс тэуелаздш танына! Тагдырдыц сан тарта журш тепюсш, Тэуелаздш Тураныма жетп шын. Сынагынан сынбай еткен тарихтьщ, Бул ел1мнщ еткен шагы деп тус1н! Алаш журты салып ещй аспанга i3, MiHe, солай кайткан ед1 бастан куз. Тэй-тэй баскан сэби сынды eMipre, Азаттыктьщ элшпесш ашканбыз. 0 з жер1мде кергешм рас егей кун, Токтады eндi полигоны Семейдщ. ТэуелЫздж тэта дэмш татканмен, Талабымыз онай болды демеймш.

BipniK болса конады екен елге кут, Ерюндптм ерлер1ме дем 6epin. Тенгем1зд1, енгем1зд! тугендеп, Кершшермен шекараны шендедк! Ерк1н елде азамат боп жас бала, Тэуелс1здш жырын жаздьщ таска да. Кызыр конып, кут дарыган Аркада, Айбынымен бой кетерд1 Астана! Кол алысып киырмен де, корнимен, Сабырлыкпен отты басып opuiireH. Бас каламда басын косты барша элем, Елдеепрмек деген бар гой - елшщен! Тойга барган топ жаратын кулкпен, Каймана элем казагымды бшш пе ен? Арда туган азаматым сез алды, ¥йымьщда барльщ улттар б1рккен. Жулдыздары аспан-кект1ц жанса да, ¥л-кызыма басын щц сан сала. Шаршы алацда шац каптырдык... Сахнада, Димашыма колын сокты тамсана! Эр тацда алдан шыга бермес кулш той, Сез1м ширап, сана ceprin, шыньщты ой. Келер кунге ултымызды бастайтын, Бул eлiмнiн 6yriHi деп бшш кой Елдище бершгенде бага нак, Душпан кулш, дос журмесш табалап. Тэуелаздж енд1 ceHin кольщда, Ей, болашак, Осы саган аманат!!!

ГАЗАЛ-FYMbIP Кез жупртсем еткенге, кетермепп1н жукп аса. Тэтй сезден кураппын сулу елец, мьщтаса. Жанартау боп жанымньщ жарылганын кайтейш, Журекжарды сырымды жанашырым укпаса?! Терт кубылам тец сынды, жаным неден тарьщты? Кулын даусын кецшмнщ дей алмаймын 6api укты. Жан болармын, бэлюм мен жарык кунде адасып, Тектен-текке тущпген туннен 1здеп жарыкты?! Жалгыз калган жандаймын, жабыркаулы, жыракта. Fумыр кешу баянсыз саналыга мурат па? Сел-сел болып жецюлген сез1м1мд1 кайтейш, Кайнарлардан нэр алып, айналмаса булакка?! Куануды койганмын, тойганыммен барга аса, Жаркын максат болмаса кур eMipiH - далбаса. Жанганымды кайтейш, жалынымнан тутанып, Жанымдагы мьщ журек алаулап 6ip жанбаса?! Токырадым, тосылдым, таба алмадым жыр mepin, Алданыппын арзанга, колын согып кулсе юм... Жылдар бойы жазганым оятты ма 6ip журек, Укшеген у м т м тутатты ма 6ip сез1м?!

SS32 Кундер етш барады, ала-кула куй кеше, 1о 0Mip сурпм келед1 кеципммен уйлесе. Махаббатты маздатып жазганымды кайтешн, <с Мен сиякты гашык боп, мен секщвд суймесе?! ^ о gr ¥мтыламын несше, юмдер ymiH самгаймын? Жiбiтep ме тасбауыр бул когамды жан кайгым. Ашылар ма 6ip ryjii соры кальщ журтымньщ, Тамырына тамызсам терш сыгып мандайдыц?! 0 M ip сурпм келед1 елецменен жуптаса, Журек сезш айтайын, ардакты ел1м куптаса. Fазал-Fумыр, гашьщпын сагымьща мен сенщ, жанайкайын жанымньщ укса-дагы... укпаса... m шLсQ nz £ 16

МЬЩ АЛГЫС СЕНДЕРГЕ, АДАМДАР! Шыгыстан ушырып тан кусын, Тагы да кун шьщты... Армысьщ?! Алкалы элеумет, кулак сал, Айтатын бар саган алгысым! Арнаган жырына бар KyniiH, Акынньщ арманы - ар-мусш. Шенщ ушш жауапты емеспш, Жауапка тартпандар жарлы ушш... Алсам да тагдырдын жамбысын, Мен yniiH эл1 алда карлы шьщ. Арманым алдымда, алайда Ажал жур дайындап шалгысын... Келгенде кезецнщ кезше, Тайкысам - еркектщ e3i де. Жауапты бере алам эманда, 0 з1ме, эрине, сез1ме! Туганда, дурмекте, думанда, Тамшы жас жанарды жуганда, Алгысым алгашкы - 6ip журген, Арналсын агайын, туганга!

Айтатын каймьщпай сырды ecni, B ip досым ез1ммен 6 ipre ecTi. Мьщ алгыс, егер де таба алсам, Мьщ жолдас inimeH 6 ip досты! IciM мен кунпмд1 багалар, Кол ушын берген-д1 сан олар. Ракмет сендерге эпкелер, Суршсем демеген агалар! Танымай турганда аныкты еш, Сыйлаган жолыма жарык кеш. Мьщ алгыс Слздерге - Устаздар! Сыныптас! Курстас! O p in T ec! Дайын боп жолында жан курбан, вртеген, Куйд1рген, Жандырган. Ай-ару, езще ризамын, Сусаган шел1м;н кандырган! Орнатып ушмде куй багын, 0 кеден шыгарган ширак ун. Жан-жарым орнаткан бак мекен, ¥л-кызым, сендерге ризамын!

Кундерд1 белюш мун кешкен, Калайша шыгарам кущц естен. Мьщ алгыс, адамдар, -прл1кте, Таныскан, Табыскан, Тшдескен! Кез1мде балауса, жас калам, Шыркаган сэттерде аскак эн. Мьщ алгыс, Окырман, Тывдарман, Жырыма кол согып коштаган! Актадым дей алман талгамды эр, Алдымда жолдар бар, арман бар, Акедш алгысым бул менщ, Акыргы ce3i деп калмацдар!!!

*** ><C> Кай шакта журмш, _QQ_ Кай жерд1 журмш мекендеп... Кощлде алац, Сешмде селд1р секем кеп. ct=zZ; Кутумен журмш беймэл1м, жумбак дуниеш, Кай тустан келш кауыша кетер екен деп. Коншм алан, Журепм неге жаралы?! Атпаган сынды арайлап маган тан элк.. Bip сэтп Kyrin, Hyp такты Kyrin гайыптан, Сусыган кумдай кундергм етш барады. Согардай алдан арманньщ аскак самалы, Сол 6ip сэт маган езге кундерден багалы. Bip ойды Kyrin онаша кейде отырам, Cepnin ж1берер сарсацга тускен сананы... Керген сон жш кеюрегш керген би - бекп, 0 мipдiц e3i калай сейлеувд уйретть Сонда да бар гой, Bip co3fli кутем гайыптан, Вулк етк1зет1н безге айналмаган буйректь <tшшgt Ацсайтын болар осындай ерек шакты адам, Жылдардан емес, Жулдызды сэттен бак табам. Bip уйкас келш уйкымды бузса, uiipKiH-ай, Элемнщ барлык шайыры ойлап таппаган! 20

0термш, бэльам ем1рдщ мэнш мол укпай, Кун шыкса кулш, Куанып кейде толыкса ай... Коркамын 6ipaK кызыкты куып жургенде, Калдым ба екен деп кеп куткен сэтке жолыкпай. Тагдырдыц тумса киын гой кия жолдары, Bip гана мезет... 0 м1рдщ маган сол мэш. Жадында калар камкещл мынау журтымньщ, Жулдыздай жарык 6ip елец жазсам болганы!

АЙТПАГАН НЕ КАЛДЫ?.. Не калды айтпаган, жазбаган, Не букп iiHme эз-галам?! Табам деп элемнщ жумбагын, Bip шокты урлеймш маздаган. Не калды, еш пенде сезбеген, Жер бар ма жаЬангер кезбеген. Кещлде калтарыс калды ма, Коретш KeKipeK кезбенен. Ашынып айтканда арлы адам, Bipeynep салды ма жалган эн?! Элемде кубылыс бар ма e3i, Акынга такырып болмаган?! Не калды, татпаган кайгы ма? Болады деймкпц жай кунэ?! Элемд1 тугесш элдеюм, Эцпме кылып жур айды да... Жургендей 6ip ез1м куреп мун, Махаббат майданын жыр егпм. Жудырьщ сиякты ет ед1, Аштьщ па бар сырын журектщ?! Ойларды коздырып бос, купи, Кейб1реу кос iuii кос xiicri. Араздык жайында айтылды, Жырладык жарыса достьщты.

Элдегам жамандап жаксымды, Бшнкп колпаштап ат мшдк Ел деген ерлерд1 кетердж, Аямай жазгырдьщ саткынды. Кару кып суйюмд1 газалды, Айткан соц кецшм тазарды. 0 м1рд1 жырладык 6ip мезгш, 0зекп ертеген ажалды... Арылып ирл1ктен жат ущц, Кайтар деп сурадык хакымды. Жырладык еткен мен кеткещц, Хан мен би, батыр мен акынды. Шабытты шакырып 6ip гана, Толгаулар арнадьщ «тулгага». Аспан, тау, талдагы жапырак, Су-даты сез болды жылгада... Жыр болды жекжаттьщ сэлем1, Айтылды журектщ бар емг Жастыктьщ жалынды алауы... Мастьщтын салдырган элеп... Журекп жылытты жыр дeмi, Достармен бекггпк ipreHi. Акынга мэнгшк такырып, Арудьщ наздана кулгеш. Жырменен журекке от урд1м, Сез1мд1 кещлге токыр юм?! Акыры айтатын ой калмай, Айтканды кайталап отырмын...

МЕН К1ММ1Н?.. Алан да алац, алан кун, Айбыны кем1п даламньщ. Алай да булай адасып, Алан кун кешкен балацмын. Аспаса 6afbi багамньщ, HeciHe журтка шагам мун. Арманга бастап аттанган, Кайсы есте калды кадамньщ. Мацдайдыц багы болмаса, TuiiMi шыгар табанньщ. Алан кун кешкен жалганда, Алланьщ кулы - Адаммын! Тещцгш ансап журтыньщ, Т1рл1кте кермей 6ip тыным, Тун ката ж урт майдан сап, Туз бен муз жапкан KipniriH. Татса да тагдыр кырсыгын, Туа сап бшген кыр тш н, Тарланы туздщ атанган, Тэщрдщ улы - TypKiMiH! Жауменен талай таластым, Жакынмен, жатпен жарастым, Достыкпен келген мейманга, Дастаркан жайып, дэм астым. Керсем де кей кез кораш кун. Асудан аскар сан астым. Алтаудан бiрлiк кеткен сон, Азгантай калган - Алашпын!

Жалында ойнап боз аттыц, Отында жандым тозактын. Замана, дэу1р, гасырлар, Кешкем жок Т1рлж гажап тым, Ансап 6ip еткен азат кун, Журеп даркан. Эз, акпын. Тэуелс1з Туран тершде, Кек Туын т1ккен - казакпын! Арай 6ip керд1м агадан, Алган жок iHiMжагадан. Ушеум1з катар жургенде, Арылган едж табадан. Алаштан алты тараган, Кешуде гумыр сан адам. 0p6ireH 6yriH урпакпын, Жанарыс деген бабадан! Асыл да болдым демеймш, Масыл да болдым демеймш. Жабыркау мынау журтымды, Жырыммен желеп, жебеймш. Кореем де кунш eгeйдiц, Кектед1м, еспм, кебейд1м. Жалганда мынау баянсыз, Жалкы 6ip журген Керейм1н! Суындай кэусэр булактьщ, Журтымды жырмен жубаттым. Журект1 керген сагыныш... Тусшд1 дейс1н 6ipaK к1м?! Алыстап б1рте жырак мун, Алдымнан атар шуак кун. Атаньщ жолын жалгаган, Эбшд1н улы - Куатпын!

¥к;пасац сазын жат уннщ, Журектщ жагар отын им? Баз 6ipeynepre алыспын, Назды кеудеге жакынмын. Арманмен тадды атырдым, Аярлык барда ah урдым. Жек керсец - улмын жетеспз... ¥натсац - улы акынмын! Сщбеген болса ецбегщ, Салады ceHi женге к1м?! Арымньщ жугш нарыма, Аумастай eTin тецдед1м. Жацылар ойдан мен бе ед1м, Жаксыга эмсе шолдед!м. Асылык айтсам, KeuiipiM... П ерсте емес, Пендемш!!!

МЕН ДАЛАНЫЦ ¥ЛЫМЫН «Тауларды аласартпай, даланы асцацтатайъщ!» Олжас Сулейменов. Тау емес, кырда туып, далада естш, Демеймш тауды кермей нала кенгпм. Шьщдарга нык Tipen журмесем де, Аласасьщ дей алмас маган енпам! Тау емес, далатугын бак мекешм, Ес жиып, мунда журтым жапты етегш. Кылышын кезей келген боз далама, Ал айтшы, кайда бугш жат, бетенщ?! ¥лына актарылып жш агынан, Ман дала кеншме куяды ма эн?! Дуб1рл1 тарихымды танып ecTiM, Бабамньщ тулпарыньщ туягынан. Туганда шыцдарды емес, дала керд1м. Бул дала мекеш гой тамам елдщ. Киялды шомылдырып кыр гулiне, Кияга кальщта деп сана бердщ. Десен да бул даланьщ керюн купи, ¥лдары ульщтаган сертш мыкты. Даладан уйрецщм мен даркандыкты, Слщрд1м кендш пенен еркщвдкп.

Тацдарым атпаса да жагажаймен, Б1ткен жок даламенен дара бэйгем. Ойларым шьщыраудай тупаз менщ, Журепм жакыныма даладай кец. ¥лы Дала - бастауы элшпенщ, Осы жерде сезшд1м жарьщ демш. Койыным ырыс-куттын койнауындай, Кушагым кец даладай алып менщ! Жетелеп желж куган багымды алга, Шагылтып ай сэулесш шагылдарга. Ойларым турак таппай кетуип ед1, Жалгасып буалдыр 6ip сагымдарга. Жерше салгызбаган дар, абакты, Туз улын бауырына алып дала жатты. Мунартып кекжиекке кун шеккенде, Bip бакыт керу мундай галаматты. Тапканым терт тарапты аралай шын, Барым да, байлыгым да дала - байсын. Жазыкты шындарьщнан бшк койсам, Алатау, TyciHiKneH карагайсыц?! Ашылып кек1рект1н кез1 6yriH, Акынньщ толкып жатыр ce3iMi мьщ. Далама тш типзбе, ей адамдар, Дала мен Казак бугш епз угым!

BIP TYPJ1I 0Л Е Ц .. Мен шайтан да емесшн, nepiune де... Бул сез1мд1 секпендер кем1с кере. Бшем, 6ip кун сапарым туйьщталар, Кетем десем келмеске - Tepic деме!... Мьщ жасаган cipa мен Лукпан емен, Шыга алды ма кеудемде буккан елен?! Адалдыгым акикат агайынга, Тшепм де акедш журтка деген. 0лексе жеп кеп жасар карга да емен. ¥шкан жокпын узакка шарлап элем. Соры кальщ KiMin бар бул ем1рде, Бакыттырак 6ipeyriep бар ма менен?! Койшы торы шабан дер, сэйгулш дер, Арманымды кайтсын ел айга ум1ткер. Аландаумен кундер1м ©Tin жатыр, Kip когамда... кещлге кайгы жуктер. Жумыс кылдым демеймш жан кысыла, Белещцм бе ел1мнщ алгысына? Сайран курган т1рлште 6ip мезетшн, Мезеттердщ емесшн сонгысы да...

IlepiiiiTe емес, болган соц адам-пенде, Жаксымен де дос болдым, жаманмен де. Аттанып-ак кетем бе, эттеген-ай... Аландаумен ол жакка алан кеуде. Жаксылык пен жамандык егесшде, Бой бермеп ем тоскауыл, бегесшге. Емен-жаркын калпымда калсам деймш, Сагынышты елее боп ел есшде! Еумыр кешт1м журекке мун артып ап, Кимас 'прлж 6ip кун1 тынар тулап... Калдырганым жон болар улым келш, Кулпытаска жазгызар сьщар шумак! Мен шайтан да емеепш, nepiuiTe де... Бул соз1мд1 секпендер кемш коре. Бшем, 6ip кун сапарым туйыкталар, Кетем десем келмеске - Tepic деме!...

КЕЛУ МЕН КЕТУ Келер1мд1 бшгем жок, кетер1мд1 сеземш, Карсы алуга дайынмын кезенгеннщ кезещн. Айкыш-уйкыш алдымда талай жолдар жатса да, блец етш алган ем ем1р1мнщ озегш... Келт1рнп деп жалганга, айтпаганым - ол анык. Кетемш деп кулшынып жэне ашпаймын жанальщ. Согып туреа кеудемде жудырыктай журепм, Б1рде жещп журермш, Ещц б1рде тоналып. Булдыр-булдыр етедьау, булдырлаган була кун, KiMдер келш болжаган кара еменнщ куларын. Мен суранып келгем жок... кайт демендер ендеше, Калай киып кетпекпш жарык куннщ шуагын?! Келд1м бе екен OMipre 6ip муратты аркалап, Ашты ма, элде алдымнан купиясын шартарап. Жортып журш жалганда жер бастым ба андаусыз, Жолыкты ма алдымнан жалган сез1м, жорта бак. Келд1м, корд1м, ту TiicriM, тугырына тагдырдыц, Мун аркалап кей сэтте, енд! б1рде сэн курдым. Кетер кушм келгенше кеберЫген журекке, Тамшысымен жырыньщ нурын себер жанбырмын!

Т1рлтмде таусылмай т1ршшкпен ereciM, - q 1здеп келем жалганнан hrmiKTin елесш. Акыл-санам бар кезде актарайын барымды, Кешнп урпак соцымнан «Келдг..Kerri» демесш! о хг * * * 5 Кеш болса жатып, ф тац атса турып келемш, Шакырса - барам, сурамай дерек, себебш. Онаша калып, арпалысамын ойлармен, Жазамын сосын... Кажет пе юмге елещм?! Куйылып кейде кеудеге кумб1р куй-арна, Кекденен ойды жупртш алам жиi алга. ¥мытам сосын, ™рл1ктщ мыц сан мезетш, 0 M ip суремш ондай кездер1 киялда! Киялдап сонда киялым кетер алыска, Кекденен ойлар, жетем деп оган жарыспа. Калыктап сосын, канат 6 iT ip in аркама, Кона алмай журем кол жетпейтугын гарышта! со Аккудьщ эш журекке булк салганда, ш С^ Жалгыз жан калмай жанымда мынау жалганда. с£ Ушамын сосын, кол жетш турган кек мунар, fe Ай астындагы, булт устшдеп арманга! 32

Жыр 1здеп эсем журепм азап шеккенде, Осындай шакгар 63iMукпайтын кеп менде... Отырам сосын, Ойсыз кундерге дау айтып, 0м1рд1 онда журемш Keuiin еткенде! 0 недь бшем, ецщршек гулдер ертецге, Аз гана гумыр erri ме елтен-селтенде. Кейимш сосын, 0ткешм менен бугшге, У м тм д 1 артып болары булдыр ертенге! Азабы ауыр KOTepin ойдьщ жугш де, Жынданып cipa, кетер ме екенмш тубшде... 1здеймш сосын, жогалткан осы шагымды, Конактай алмай когамы котыр бугшге! Кай шакта журмш, Кай жерд1 журмш мекендеп... Кещлде алац, Сешмде селд1р секем кеп. Кутумен журмш беймэл1м, жумбак дуниеш, Кай тустан келш кауыша кетер екен деп. Кеципм алан, Журепм неге жаралы?! Атпаган сынды арайлап маган тан эль.. Bip сэтп кутш, Нур шакты KyTin гайыптан, Сусыган кумдай кундер!м ет1п барады.

Согардай алдан арманныц аскак самалы, Сол 6ip сэт маган езге кундерден багалы. Bip ойды Kyrin оцаша кейде отырам, Cepnin ж1берер сарсацга тускен сананы... Керген соц жш KOKiperiH керген би - бекп, 0 м)рд1ц e3i калай ceйлeyдi уйретп. Сонда да, бар гой, Bip сезд1 кутем гайыптан, Булк етюзетш безге айналмаган буйрекп. Ансайтын болар осындай ерек шакты адам, Жылдардан емес, Жулдызды сэттен бак табам. Bip уйкас келш уйкымды бузса, ннркш-ай, 0 лемнщ барлык шайыры ойлап таппаган! ©TepMiH бэлкiм eмipдiн мэшн мол укпай, Кун шыкса кулш, Куанып кейде тольщса ай... Коркамын 6ipaK кызыкты куып жургенде, Калдым ба екен деп коп куткен сэтке жолыкпай... Тагдырдьщ тумса киын гой кия жолдары, Bip гана мезет... 0 м1рдщ маган сол мэш. Жадында калар камкецш мынау журтымньщ, Жулдыздай жарьщ 6ip елец жазсам болганы!

АЛМАТЫ ДА АК ЖАУ ЫН.., Бултпен буркеп Алатауды аскарлы, Алматыныц ак жауыны басталды. Кешедеп жылгаларга су толды, Жапырактыц жанарынан жас тамды... Тапа тусте кун тунерш, кеш болды, Кара булттар кара нардай кошке ердк Тамшы тамбай талыксыган Жер-Ана, Табигаттыц тарпандыгын кош кердй Шан сейшп топырактан, тастан да, Коныр прлж кос иыктан басканда. Пер1штелер шатыр-купр шайкасты, Bip-6ipiHe от атысып аспанда. Келжгерщ кайык сынды журпздь KopiKTi erri кеш едеп ур кызды. Кой дегенге кулак аспай жургенде Койдай куып уйлерше юрпздь KoicriH Hapi KyaipeT кой - ecTi, i3ri, Алматыма кеннгпдо кеш туздь Тшазарлау тузд! кезген тентекке, Тшерсектен кара суды кешкпд). Алматыньщ сэш болган арайлы, Раушан гулдер кулпыртады манайды. Ак кайьщ мен сэмбпалдар сшюнш, Шырша б1ткен шырайлана карайды. Ойлар келш отырганда не турл1, Тацгы сез1м тамшыдайын сеюрдь Ай каланыц ак жауыны Kip баскан, Кецшмд1 шайып кеткен секщщ!

АЗАЛЫ KYH.. Тагы KiMfli, тагы канша аласьщ, Б1зге неге туаресщ дара сын?! Айтып келмес ажал алды мекендеп, Ацыздаган алашымньщ даласын. Тагы к1мге ашылды екен араньщ, Аз болды ма халкым тарткан нала-мун?! Ажал тырнап кан-жоса етп ауызын, Сан гасырлар жазылмаган жараньщ. Т1рлж yuiiH курес болган кеп куш, Кдзагымньщ ер ед1 гой шоктыгы. Аты жаман ажал келш жалмауда, ¥лтка тулга асыл менен текпш. Азаматтьщ жарын алды ай мусш, Ет жакынга торын мьщтап жайды шын. Карындастан капы калган досымньщ, Уйде отырмын 6ejiice алмай кайгысын. Катерл1 дерт кэрш 6i3re жигасын, Кайманада кара булттай куй басым. Катар-катар алып жатыр сум ажал, 0л1м турмак, екпеге де кимасын. Аттанга бас, егш мейл!н, зар иле, Тэщр жазса тезес1н гой, эрине. Аландаймын жедел жэрдем етсе егер, Жаутацдаймын жанымдагы эр уйге. KiM токтатар Жаратканнын жарлыгын, Юм коред1 казагымньщ зар-мунын?! Ажал деген аралап жур ел1мд1, Сондьщтан да азалы кун - эр кушм!

BIP КУАНЫШ, BIP КАЙГЫ Сэтке мезет косып, унс1з жылга айды, Уакыт ипркш 6ip кцнрмей зырлайды. Дуние кезек етш жаткан ем1рде, Алмасып жур 6ip куаныш, 6ip кайгы. Балгын и р л к алга умтылса бур жарып, Кек T3Hipi усынады нурды алып. Азап пенен гажап барын бшсш деп, Алмасады 6ip карангы, 6ip жарьщ. Тагдыр кыран... калт ж1бермес кырагы, EuiKiM оны алдай алмай жур эль Женйпстен жан дуниен жадырап, Кейде жещс кермек тартып турады. Б1рде байлык, б1рде шыбын жаны y u iiH , Баз 6ipeynep таптатып жур намысын. Жомарт жандар бергенше шаттанса, Bipeynep мэз арттырганга табысын. Бул ем1рде эрненщ бар дереп, Bip жаксыга - 6ip жаманнан келедь Bip зымиян жарга итерсе ацдаусыз, Bip зиялы колтыгымнан дeмeдi. Деп кешме «Бар сулуды кушпадым!» Жетпес оган елшеп койган кыска кун. Зулымдыкты жасайтындар бшмей жур, Оган да 6ip карсы келер куш барын.

Ай арудьщ тербелгенде сыргасы, Капай журсш ер-азамат 6ip басы. Кара куштен коргау уцпн элемд1, Нэзк болып жаралыпты ургашы. Epni жокты ез кылады мун-кайгы, Ер ж п т т катал тагдыр шывдайды Куаныш та бул ем1рде еткшпй, KacipeT те Mauri торлап турмайды. Жалган дуние... адамзатка аманат, эрюм корер ез элшше шамалап. Алма-кезек ауысатын т1рл1кте, Bip гана ем!р суретшщ жаман-ак!

ЖУРЕКПЕН СЫРЛАСУ Сабыр, сабыр, журепм, Сабаца туе, салкында. Сен жарылсан кайтемш Борышым кеп артымда. Адалы бар ем1рдщ арамы да жетерлж. Азабы кеп Т1рл1кп кия алмайды картьщ да. врекшген, ертенген, 0з1н гана дейм1сщ? Кулан жорткан даладай кулазиды кейде iuiiM . Кулагымды басып ап кула тузге кетсем бе?! Туйткшне т1рл1ктщ мына кещл тойды шын. Саябырлат дурсшд1, Сабыр, сабыр, журепм. Салмак салдым кетермес, Сызат салдым, бшемш. Сенщ адалдыгынды, арманыцды к!м уксын, Ескерер ме еетшер елж1реген тшегш. Суык ce3i семсер боп кадалды ма аганьщ? Кулады ма ол жайлы 63iH соккан камальщ? 1здеп е;пм eмipдeн гзгшкп жальщпай, Т ш м -тш м болганша таска т и т табаным. Кад1рще жетпеген, Жастыгына кубшер. Киналдьщ ба кецщщ калдырды деп шшер. Сабыр, сабыр, журепм, Болмашыга босама. Алдыда эл1 кундерщ т1ршинктен тущлер.

Сез1м кайтып керд1 ме сылкым сулу кыздардан, Kerri ме элде алшактап кызгалдак кыр 6i3барган? Сулулыктыц суп-суык сескендщ бе суркынан, Камьщтьщ ба эceмдiк экeлeтiн ызгардан. Сабыр, сабыр, журепм, Cora берме шапкын гып, Cepi болып 6ip кездер сэйгушктен ат мшдш. Ескермедщ сол кезде бар екенш т1рл1кте, Адалдардьщ сазайын тарткызатын саткындык. Бipeyлepre шыцырау, Б1реулерге шындайсыц. Ардактаган ез1щц аяулыга Кун де, Айсьщ. Сабаца туе, журепм, Санага сал бар icxi. Kepepiimi тауыспай 69pi6ip де тынбайсьщ!

АКИКАТТЫ 13ДЕУ Тэуелаздж таны атса да Туранга, Элi 61зд1 адымдатпас бугау кеп. Мусылманга хактьщ жолы Куранда, KiM айтады актьщ жолы мынау деп?! TipuimiKTe тойым бар ма адамга, Кекейлерде сауалдар жур мьщ купи. 0 рк1м 63iH жен санаган заманда, Kim айтады киып тусер шындьщты?! Тура бидiц турагы елден алыстап, Акикат та айтылмайды дэл бугш. Аяз билер, Жиреншелер калыс кап, Айткан ce3i дурыс боп тур элдшщ. Адамдыктыц эд1рем кап шарты i3ri, Keнiлдepдi кумэн булты торлауда. Арашалау былай турсын элаздь 0дiлeт те зэру бугш коргауга. Арамдардьщ алшы Tycin асыгы. Кес-кестейд1 алды-артынды кулш 6ip. Артьщ шыгып асылынан жасыгы, Заман бетш жылпостарга бурып тур. Иыкка алу ттмслз боп ар ЖYгiн, EcipiKKe Kerri акылдьщ ececi. Жаратканга жетпей yHi жарлыныц, EpHeyiHeH асты ептшщ Kececi. Жш кулап адалдардьщ байрагы, Жалгандык жур орын алып терлерден, Акылымньщ содан шыгып ойраны, Kynri болган кещл mipKiH шерменде!

ЗАМАНА Самгатып шыркау кекке салар эшн, Казакка туады екен самала кун. Эз халкым бара жатыр болашакка, Жалына жармасып ап замананьщ. Казанат шабандозды байкастайды, Аламан агайынга ой тастайды. Баланы устшдеп TycipMeK боп, Замана оцды-солды ойкастайды. Жургенде жаксы болып жоктан бары, Алашым, атка кон деп аттандады. Косылган бушрден кеп кок кунанды, Тосатын аз ба дейсщ окпандары. Атканда алдымыздан гасыр-ум1т, Дуниенщ доцгеленген тасырын ук. Койнына айбалтасын тыгып алып, Жур эл1 Батыраштар жасырынып. Эрммдер оз жуйрпш кумай балап, Кош Kepin колпаштайды, тым аймалап. Асындай Сагынайдын сыншьшар жур, Казакы казанатка сынай карап. Калайша киындыкка жан шыдайды, Кара тер кара козге тамшылайды. Шабандоз шан-тозавда калмас уш1н, Сауырга сэйгул1г!н камшылайды. Тан кылып дуниенщ бар алабын, Атымды аламанга тагаладым. Барамын аман болсам болашакка, Жалына жармасып ап замананьщ!

НАЙЗАГАЙ ЕМЕС, ЖАЦБЫРМЫН Толгауы токсан жолында мынау тагдырдьщ, От болмадьщ деп кшэлай керме, жан курбым. Найзагай емес, жарк етш бip/jen сенетш, Кектемде келер кер1мсал гана жанбырмын. Шегше, cipo, жетем бе деумен эн-жырдьщ, KipniK шместен тацдарды талай тацга урдым. Найзагай емес, ертейтщ-дагы кететш, Жанга 6ip сая жауатын жазда жанбырмын. Аркадан кагар агамен талай сэн курдым, 03eicri ертер сулумен журш, пан кугцпм. Найзагай емес, суркы да суьщ, сураусыз, 0ткенд1 ансап кузде 6ip жауар жанбырмын. Жыр-пырагымды ауылга эсем шалдырдым, Сусаган журттьщ осылай шелш кандырдым. Найзагай емес, зияны молдау, пайдасы аз, Ke6epcin жаткан жер1ме жауар жанбырмын. Солай да солай, етед1 eMip, жан курбым, EciMi ертек болмаспын 6ipi мэцп улдьщ. Найзагай сынды жарк етпедщ деп ренж1ме, Найзагай шашар булттармен келер жанбырмын!

ОТ ТУРАЛЫ ОДА Шуюр, бугш емхана емес, уйдемш! Тэщр колдап ак кебшд1 кимед1м. От-жалынга ораушы ед1м журекп, Отка оранып, осы болды куйгешм... Tuici3 жауы деупп ед1 отты галамныц, Ойда жокта жалын-отка орандым. Опырылып туспесе де кабыргам, Тацылулы тесекте erri тэмам кун. Отты куштым, аймалады ол меш, Сабаласам, су куйсам да сенбедк Кайтарымы солай болды тагдырдыц, Бул пенденщ кеп екен гой кермеп. Жанып жатты, шулап жатты айналам, Кернп-келем салып жатты байбалам. Жанып жатты успмдеп кейлепм, Санам сергек, Тш м аман сайраган. 03iM, 0з1м, кшэл1 емес элдеюм, Лап erri де сез1м1мдей дэл менщ. Шарпып erri тук калдырмай тэшмд1, Содан 6epi дэл осындай халдемш.

Жарым, Кызым, немерем де уйдеп, Тэубе, Тэубе, Мен сиякты куймедь Bipan MeHin эр киналган сэттер1м, Олардын да журектерш туйредк KiM бшед1, Сол кез HeHi ансадым, Коретугын бар екен-ау тац-сагым. Ак желещц жандар журд1 жанымда, Аман алып каламыз деп канша кун. Жазым ба, элде келген маган тетелеп, Жауабы жок сан сауалдар ете коп. Аныгы 6ip - мен суйетш жандардыд, Ак т1лег1 алып шьщты жетелеп. Жауыма да жалпактап ем, досыма, Тагдырымньщ сын сагаты осы ма?! Мьщ лэззатты шактарымды кияр ем, Жакынымныц 6ip-aK тамшы жасына. Бакыт деген баска конган кус па ед1? ¥йкыдагы тан-тамаша туе пе ед1? Сыртка шыгып Kerri ме элде от-жалын, Жарылуга жакын калган iniTeri?!

Отп-кетп, неге керек курсшш... Тэтп де екен, ащы да екен тлршшж. От туралы ода жазып отырмын, Bip тал куйсе, шыгады екен 6ip шыбык... 0з1ме аян, тау-таска сан урындым... 0лецдер1м Kyaci жан сырымныц. От iiuiHeH алып шьщты, бшемш, Жан дауысы кыздарым мен улымньщ. Ecci3 кушм, есер кушм 6ip кезп, Мерген болып жольщты ма сур кезд1?! Оттьщ езш жаксылыкка жобалап, Жойсын деймш бэле-жала, тш-коздт Шуюр, бар-ау атар тацым, татар дэм. КеткенiMжок eMip атты сапардан... Умтмд1 алгы кунге жетелеп, Калмай келем каумалаган катардан!!!

ЖАЦА 0ЛШ ЕМДЕР Айлар, жылдар, гасырлар, Аптыгымды басьщдар. Багынбаган бшк бар, Алынбаган асу бар. MeHi тыцдап керсецдер, Сезге конак берсевдер. Уакыт емес, жасымды, влещммен елшевдер. Керер болса кеппмд1 ел, Осылай деп шепиццер. Cypin еткен жасымды, Шакырымдап кесщдер. Акка журер жуыс юм, Агайынмен у iuiTiM . Безбендецдер жасымды. Тшепмен туыстьщ. Bipi емесп1н бос улдьщ. Десем де сан тосылдым. Салмактандар жасымды, Сешм1мен досымньщ. Сырын бшмей сырт уннщ, Алгы кунге умтылдым. Шамаландар жасымды, Алгысымен журтымныц!

Mem жатка тел1мен, Бутшщнщ белш ем. Топшыландар жасымды, Ce3iMiMHiH сел1мен. Жырларымды тулетйм, Жолдарьща гул еюпм, Санацдаршы жасымды, Лупшмен журектщ! Жанымда алау, жасындар, Жана алмасац кашындар. 0зге менщ елшем1м, Айлар, жылдар, гасырлар!...

КОРКАМ.. Абыржып кещл, ашиды колкам. Байбалам нрлж, айналам сортащ Бэрш де тастап кетешн десем, Олуден емес, кемуден коркам! Таусылып дем1м, ет журек те елш, TipiciH менен текпрек Kepin. Tepic айналып кетер деп коркам, терендеп казып, тепкшеп кемш! Болмадым, бшем, даралау кесем. Kerri гой талай кара дэуде есем... Журепм муздап сала бередц Уцпрге суык салады-ау десем. Кещл1м бар-ды жактырган бэрш, 03iM де кемгем жат курбандарын, Керущ койшы, ойлаудан коркам, Ka6ipiMe топырак лактыргандарын... Таусылса дем1 - сойьщыз rapin, Сондайда тартар ойын ызгарык. Кайгыргансынып турганнан коркам, Кемгенде MeHi айызы канып...