Co mot thoi nhu the

Sau khi tiÕp nhËn môc tiªu, ®¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i bè trÝ ®¬n vÞ chèt gi÷ trong rõng c©y lóp xóp phÝa t©y, däc ®−êng 22, trung ®éi 2, ban chØ huy ®¹i ®éi cïng tiÓu ®éi ho¶ lùc A10 ë gi÷a ®éi h×nh, trung ®éi 3 ë phÝa thÞ trÊn T©n Biªn, trung ®éi 1 ë phÝa ThiÖn Ng«n ®Ó phôc kÝch qu©n ®Þch tõ ThiÖn Ng«n rót ra, tõ T©n Biªn kÐo vÒ. Chóng t«i sö dông chiÕn thuËt \"ChÆn ®Çu, kho¸ ®u«i, vËn ®éng tÊn c«ng tiªu diÖt gän\" trong trËn nµy, tøc lµ khi ®Þch hµnh qu©n trªn ®−êng 22, lóc tèp ®i ®Çu ch¹m ®Õn tiÓu ®éi cuèi cïng cña trung ®éi thø 3 th× næ sóng ph¸t ho¶. Qu©n ®Þch bÞ ta ®¸nh bÊt ngê sÏ dån l¹i phÝa sau. Lóc nµy, trung ®éi ë ®Çu còng næ sóng kho¸ ®u«i, kh«ng cho bän chóng tho¸t. TiÓu ®éi A10 vµ trung ®éi 2 sÏ ph¸t huy hÕt søc m¹nh ho¶ lùc b¾n vµo gi÷a ®éi h×nh ®Þch. Chíp lÊy thêi c¬ ®Þch ®ang hoang mang, ch−a kÞp ph¶n øng, qu©n ta ®ång lo¹t x«ng lªn, næ sóng tiªu diÖt vµ b¾t sèng ®Þch. MÊy ngµy gi¸p mÆt chiÕn ®Êu víi ®èi ph−¬ng ®· mang ®Õn cho chóng t«i nh÷ng kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh, gióp chóng t«i tù tin h¬n. Do ®ã, khi võa chiÕm lÜnh trËn ®Þa, mäi ng−êi ®Òu nhanh chãng triÓn khai ®µo c«ng sù, ngôy trang kÝn ®¸o, b×nh tÜnh ®îi qu©n ®Þch ®Õn. Kho¶ng 6 giê 30 phót, t«i giËt m×nh tØnh dËy khi nghe phÝa chèt ThiÖn Ng«n vang lªn mét tiÕng \"rÇm\" cña m×n ®Þnh h−íng Claymo (lo¹i m×n do 99

Mü chÕ t¹o, h×nh ch÷ nhËt uèn cong, kÝch th−íc kho¶ng 15 x 30 cm). Khi m×n ph¸t næ th× c¶ ngh×n viªn bi s¾t bay th¼ng ra phÝa tr−íc g©y s¸t th−¬ng, kÕ theo ®ã lµ tiÕng sóng tiÓu liªn cùc nhanh cña ®Þch. TiÕng p»ng, p»ng cña tiÓu liªn AK qu©n ta vang lªn. Trong chíp m¾t, t«i ®· ®øng d−íi cöa c«ng sù, gi−¬ng nßng AK lªn mÆt lé vµ quan s¸t. C¶ ®¹i ®éi vÉn im l×m, kiªn nhÉn chê qu©n ®Þch kÐo ®Õn chi viÖn. Sù yªn tÜnh kh«ng ®−îc bao l©u khi hµng lo¹t ®¹n ph¸o cña c¸c cø ®iÓm xung quanh tËp trung nh¾m vµo ®éi h×nh ®ãng qu©n cña chóng t«i n· xuèng. Nh÷ng tiÕng næ inh tai, ®Êt bôi mï trêi. T«i rót s©u vµo trong hÇm ®Ó tr¸nh ®¹n. Ph¸o cña chóng b¾n kÐo dµi kho¶ng 30 phót th× ngõng. T«i vµ Coáng ®−îc lÖnh lao vÒ c¸c trung ®éi truyÒn lÖnh cña ban chØ huy ®¹i ®éi, ®ång thêi nhËn th«ng tin vÒ qu©n sè bÞ th−¬ng vong cña c¸c bé phËn ®Ó b¸o c¸o c¸c anh xö lý. RÊt may trong ®ît ph¸o ®ã, c¶ ®¬n vÞ t«i kh«ng cã tæn thÊt nµo, chØ cã mÊy chiÕc nåi c¬m cña trung ®éi 1 kh«ng kÞp ®em xuèng hÇm bÞ ®¹n xuyªn thñng. §−êng d©y ®iÖn tho¹i bÞ ®øt nhiÒu, liªn l¹c gi÷a ®¹i ®éi vµ tiÓu ®oµn bÞ gi¸n ®o¹n. Tranh thñ qu·ng thêi gian yªn lÆng, c¸c chiÕn sÜ th«ng tin ®· x«ng ra nèi d©y th«ng m¹ch. Kho¶ng 15 phót sau, m¸y bay trinh s¸t OV-10 xuÊt hiÖn. Nã ®¶o m×nh, chói xuèng b¾n ph¸o hiÖu lªn mÆt ®−êng 22, ®Ó l¹i mét cét khãi tr¾ng. 100

C¶m nhËn ®−îc nguy hiÓm cËn kÒ, t«i chui s©u vµo hÇm vµ nh×n lªn, nh÷ng chiÕc m¸y bay A37 tõ ®©u lao ®Õn, thay nhau trót bom vµo ®éi h×nh ®¹i ®éi t«i. Nh÷ng tiÕng næ ï tai, nhøc ãc. MÆt ®Êt giËt lªn tõng c¬n, Çm Çm rung chuyÓn, trêi tèi ®en, mï mÞt. Ngåi s©u trong hÇm, ruét t«i vµ c¸c anh nãng nh− löa ®èt. Kh«ng biÕt sau trËn bom nµy, mäi ng−êi trong ®¬n vÞ m×nh cã qua ®−îc kh«ng? TrËn bom kÐo dµi ®é 30 phót th× dõng h¼n, t«i vµ Coáng l¹i ®−îc lÖnh lao vÒ c¸c trung ®éi. ThËt may, còng nh− sau ®ît ph¸o lÇn tr−íc, c¶ ®¹i ®éi 3 cña t«i ®Òu b×nh yªn. Kho¶ng 9 giê s¸ng, anh TrÇn Quang §¨ng, trung ®éi tr−ëng trung ®éi 3 b¸o vÒ ban chØ huy: - Cã mét ®¹i ®éi bé binh ®Þch cïng víi xe t¨ng ®i sau yÓm trî, ®ang tõ h−íng T©n Biªn tiÕn vÒ vÞ trÝ chèt gi÷ cña ®¹i ®éi. LÖnh b¸o ®éng ®−îc nhanh chãng ph¸t ra toµn ®¬n vÞ. PhÝa rõng c©y lóp xóp c¹nh ®−êng, tÊt c¶ chóng t«i n»m im, håi hép chê ®Þch ®Õn. Kia råi, mét tèp lÝnh kho¶ng chôc ng−êi, quÇn ¸o r»n ri, ®Çu ®éi mò s¾t, sóng l¨m l¨m trong tay ngã nghiªng, soi kü tõng bôi c©y bªn ®−êng, dß dÉm tõng b−íc mét. Sau chóng kho¶ng 15 mÐt lµ ba chiÕc xe M113 còng chë ®Çy lÝnh. Khi tèp ®i ®Çu võa ch¹m vµo tæ chèt cuèi cïng cña trung ®éi 1, do anh Lª Xu©n H−u chØ huy, tiÕng sóng qu©n ta bÊt ngê ré lªn. PhÝa sau ®éi 101

h×nh hµnh qu©n cña ®Þch, trung ®éi 3 còng kÞp thêi næ sóng, kh«ng cho qu©n ®Þch lïi l¹i. T«i h−íng nßng sóng AK cña m×nh ra phÝa tr−íc bãp cß. Xung quanh tiÕng sóng tiÓu liªn, trung liªn, cèi 60, B40, B41 cña c¶ ®¹i ®éi vang lªn gißn gi·. Chíp thêi c¬, ®¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i ph¸t lÖnh xung phong. TÊt c¶ c¸n bé chiÕn sÜ ®¹i ®éi 3 ®ång lo¹t x«ng lªn mÆt ®−êng tÊn c«ng, truy kÝch ®Þch ®ang th¸o ch¹y thôc m¹ng. Trªn mÆt ®−êng, x¸c ®Þch ngæn ngang, sóng, ba l« v−¬ng v·i kh¾p n¬i. Hai chiÕc xe t¨ng bèc ch¸y, khãi bay nghi ngót, mét chiÕc do anh TrÇn D«n - chiÕn sÜ trung ®éi 3 b¾n h¹, mét chiÕc do Lª V¨n M·o, tiÓu ®éi ho¶ lùc A10 tiªu diÖt, chiÕc cßn l¹i tho¸t ®−îc, v× lóc ®ã ë qu¸ xa chèt tiÒn tiªu cña trung ®éi 3. Thùc ra, khi chiÕc xe t¨ng ®ang quay ®Çu th¸o ch¹y, trung ®éi 3 ®· tæ chøc truy kÝch. Nh−ng nã t¨ng tèc rÊt nhanh vµ ®Ó tr¸nh th−¬ng vong, b¶o ®¶m an toµn cho ®¬n vÞ, ®¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i ph¸t lÖnh thu qu©n, ®Ò phßng ph¸o ®Þch ë c¸c c¨n cø xung quanh déi ®Õn. T«i vµ mäi ng−êi võa kÞp vÒ ®Õn c«ng sù th× ®¹n ph¸o bay xÌn xÑt trªn ®Çu. Nh÷ng tiÕng næ inh tai, dån dËp bao v©y chóng t«i. §ît ph¸o nµy cña, qu©n ®Þch kÐo dµi h¬n tr−íc. Sau trËn chiÕn, ®¹i ®éi t«i ®· cã tæn thÊt nhÊt ®Þnh. Trung ®éi 3 cã ba ng−êi hy sinh, ®ã lµ anh Hå Huy §iÒm, quª ë TiÕn Léc (Can Léc, Hµ TÜnh), 102

anh TrÇn Thanh H¶i, quª ë §µ S¬n (§« L−¬ng, NghÖ An), anh Ph¹m Ngäc S¬n, quª ë Hîp Thµnh (Yªn Thµnh, NghÖ An). Trung ®éi 2 cã anh Vò Ngäc Danh, quª ë §øc An (§øc Thä, Hµ TÜnh). Ngoµi ra, mét sè ®ång chÝ kh¸c bÞ th−¬ng do m¶nh ®¹n ph¸o vµ ®¹n nhän g¨m vµo. Tõ ®ã cho ®Õn tèi, kh«ng xuÊt hiÖn bé binh, xe t¨ng ®Þch n÷a, chØ cã m¸y bay trinh s¸t OV-10 vßng ®¶o liªn tôc, soi mãi mäi ®éng tÜnh d−íi mÆt ®Êt ®Ó gäi m¸y bay A37 ®Õn nÐm bom. Trêi vÒ tèi, nh÷ng chiÕc m¸y bay rót vÒ. Chóng t«i Minh, Th×n, S¬n, TiÓu, HiÒn, §Þnh, T¹i, M·o... - nh÷ng ng−êi b¹n tr−íc ®©y cïng ®¬n vÞ huÊn luyÖn ®−îc bæ sung vÒ ®¹i ®éi 3 «m chÇm lÊy nhau mõng mõng, tñi tñi. Kh«ng thÓ tin ®−îc, tÊt c¶ vÉn sèng nguyªn vÑn sau mét ngµy chiÕn ®Êu c¨ng th¼ng, ¸c liÖt. Thêi gian bªn nhau kh«ng nhiÒu v× t«i cßn th¸p tïng ®¹i ®éi tr−ëng ®i kiÓm tra qu©n sè th−¬ng vong vµ t×nh h×nh s½n sµng chiÕn ®Êu cña bé ®éi ta ë c¸c trung ®éi. Lóc chia tay, mäi ng−êi dói vµo tay mét tói ®Çy quµ, tõ hép n−íc xoµi ®Õn tói c¬m sÊy vµ c¶ nh÷ng gãi thuèc l¸ \"Rubi qu©n tiÕp vô\" thu ®−îc cña qu©n ®Þch. C¶m ¬n c¸c b¹n ®· dµnh cho t«i nh÷ng t×nh c¶m quý b¸u ®ã. §ªm nay, c¶ ®¹i ®éi kh«ng hµnh qu©n mµ ë l¹i chèt gi÷ t¹i ®©y. VËy lµ cã mét ®ªm ®−îc nghØ ng¬i lÊy søc. Chóng t«i ®−îc ngñ nhiÒu h¬n, chØ ph¶i 103

thøc nh÷ng lóc thay nhau canh g¸c. Ph¸o cña ®Þch b¾n cÇm canh nh−ng ch¼ng ai bËn t©m. 6-4-1972 3 giê s¸ng, ®¹i ®éi t«i ®· chiÕm lÜnh vÞ trÝ phÝa b¾c ®Çu cÇu CÇn §¨ng ®Ó chuÈn bÞ ®¸nh chiÕm thÞ trÊn T©n Biªn. 5 giê 30, ®ång lo¹t næ sóng b¾n vÒ phÝa bê s«ng bªn kia. B40, B41 tËp trung n· vµo c¸c l« cèt dùng lªn b»ng bao c¸t c¹nh ch©n cÇu. Nh÷ng qu¶ ®¹n cèi 60 cña tiÓu ®éi háa lùc A10 rãt chÝnh x¸c vµo tõng l« cèt ®Þch ®ang chèt gi÷ ë ®ã. BÞ qu©n ta næ sóng ¸p ®¶o, tÊn c«ng bÊt ngê, binh lÝnh ®Þch ho¶ng lo¹n. Chóng t«i nhanh chãng vËn ®éng v−ît qua cÇu, chiÕm gi÷ c¸c l« cèt võa bÞ tiªu diÖt. Lóc nµy, nh÷ng qu¶ ®¹n cèi 82 cña ®¹i ®éi 16 (C16) ë phÝa sau v−ît qua ®Çu chóng t«i r¬i vµo ®éi h×nh qu©n ®Þch ®ang th¸o ch¹y t¸n lo¹n däc theo ®−êng 22. Chèt gi÷ ë phÝa ngoµi, quan s¸t ®Þch râ, tiÓu ®éi ho¶ lùc (A10) do anh ThiÕt chØ huy ph¸t hiÖn nhanh nh÷ng môc tiªu trong bèt, trong nh¸y m¾t ®· chØnh xong tÇm vµ h−íng cho sóng cèi 60. §éng t¸c thuÇn thôc, chÝnh x¸c, c¸c anh th¶ tõng qu¶ ®¹n vµo trong nßng sóng. Mét tiÕng \"chãc\" tõ ®Çu nßng ph¸t ra, phÝa trong bèt ®· vang lªn mét tiÕng næ \"oµng\". L¹i thªm mét æ ®Ò kh¸ng n÷a cña 104

®Þch bÞ tiªu diÖt. Chóng t«i ®· khèng chÕ, lµm chñ ®−îc hoµn toµn trËn ®Þa. TËn m¾t chøng kiÕn c¸c khÈu ®éi cèi ph¸t háa, t«i thËt sù kh©m phôc tµi nghÖ b¾n sóng cña c¸c anh. Kh¶ n¨ng −íc l−îng kho¶ng c¸ch, cù ly chÝnh x¸c ®Õn tõng mÐt, kü n¨ng ®iÒu chØnh h−íng, tÇm sóng rÊt nhanh, khi bay ra khái nßng, hÇu nh− kh«ng cã viªn nµo chÖch môc tiªu c¶. D−íi lµn ®¹n cèi cña qu©n ta cïng ho¶ lùc kh¸c yÓm trî, chóng t«i chia lµm nhiÒu mòi, x«ng th¼ng vµo chèt ®Þch, b¾t tï binh vµ thu vò khÝ. ThÞ trÊn T©n Biªn ®−îc hoµn toµn gi¶i phãng. §Õn tèi, c¶ ®¬n vÞ t«i tiÕp tôc hµnh qu©n ng−îc ®−êng 22 ®Õn ThiÖn Ng«n, rÏ theo con lé ®Êt ®á, ®Ó ®i vÒ khu vùc Lß Gß - Xãm Gi÷a. 10-4-1972 Kho¶ng 3 giê chiÒu, chóng t«i v−ît s«ng Vµm Cá §«ng, gi¸p ranh biªn giíi Campuchia vµ T©y Ninh, ViÖt Nam. Con s«ng n¬i ®Çu nguån kh«ng réng, nh−ng hai bªn bê dèc ®øng, kh¸ s©u, n−íc ch¶y xiÕt. §¹i ®éi 3 tæ chøc v−ît s«ng theo tõng trung ®éi. C¸c tæ ba ng−êi vµ tiÓu ®éi lu«n b¸m s¸t, d×u nhau b¬i qua s«ng. Nh×n dßng n−íc ch¶y xiÕt, nhiÒu ng−êi lo sî ra mÆt. Nh÷ng chiÕc tói nilon ®−îc trang bÞ cho tõng ng−êi lÇn nµy thËt sù ph¸t huy t¸c dông. TÊt c¶ ¸o quÇn, ba l«... ®−îc bá vµo tói, 105

cét chÆt miÖng l¹i, chiÕc tói thµnh phao gióp chóng t«i v−ît s«ng. §¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i vµ c¸c anh trong ban chØ huy thë phµo nhÑ nhâm, khã kh¨n cña ®¬n vÞ ®· cã ph−¬ng ¸n kh¾c phôc. Song, thùc tÕ còng cã nhiÒu ng−êi ch−a biÕt b¬i, l¹i kh«ng cã tói nilon do ®· bá l¹i sau chiÕn dÞch \"gi¶m c©n mang v¸c\" thêi kú hµnh qu©n v−ît d¶i Tr−êng S¬n. §øng bªn kia bê nh×n sang, thÊy t×nh c¶nh Êy, t«i vµ mét sè anh em b¬i giái véi b¬i sang ®Ó gióp ®ì mäi ng−êi. Nh÷ng khÈu sóng trung liªn, B41 còng lµ mét khã kh¨n khi kh«ng thÓ nµo g¸c lªn trªn nh÷ng chiÕc tói ®Ó mµ b¬i qua s«ng ®−îc. Tr−íc t×nh huèng nµy, t«i nhí lóc ë quª, bän trÎ chóng t«i tù t¹o phao b¬i qua ao réng b»ng chiÕc quÇn dµi cña m×nh. Cét chÆt hai ®Çu èng råi chôp xuèng ®Ó n−íc vµo c¨ng phång lªn, tóm chÆt ®ai l¹i, t¹o thµnh chiÕc phao. T«i nhanh chãng thao t¸c vµ phæ biÕn cho anh em trong ®¬n vÞ thùc hiÖn. B¬i tù do, c¶m nhËn ®−îc hÕt sù m¸t r−îi cña dßng s«ng t«i tranh thñ, tho¶ søc vïng vÉy, ngôp lÆn, vß ®Çu, xoa m×nh, gét hÕt nh÷ng khãi ®¹n, bïn ®Êt l©u nay b¸m chÆt vµo ng−êi. Cø thÕ, t«i b¬i qua b¬i l¹i dßng s«ng mÊy lÇn ®Ó mang gióp ®ång ®éi nh÷ng khÈu sóng trung liªn hoÆc B41. §¹i ®éi chóng t«i v−ît s«ng an toµn vÒ ng−êi còng nh− vò khÝ. MÊy ngµy sau t«i ®−îc biÕt trªn khóc s«ng chóng t«i qua cã hai chiÕn sÜ tiÓu ®oµn 9 ®· hy sinh. 106

Giê ®©y, nh×n l¹i anh em, ai nÊy ®Òu s¹ch sÏ, s¸ng sña, gän gµng, kh«ng bï xï, nhem nhuèc ®Êt bïn nh− khi ë phÝa bªn kia s«ng. DÉu ®«i m¾t cßn ®á, th©m quÇng, hai m¸ hãp l¹i v× thiÕu ngñ triÒn miªn, nh−ng c¸i trÎ trung, ng©y ng« cña tuæi 20 vÉn hiÖn râ lªn khu«n mÆt tõng ng−êi. Chóng t«i hµnh qu©n ®Õn gÇn b×a rõng th× t¹m nghØ 10 phót. PhÝa tr−íc ®oµn qu©n lµ con ®−êng ®Êt c¸t kh¸ réng, ch¹y th¼ng vÒ lµng cña ng−êi Campuchia, tiÕng ®Þa ph−¬ng gäi lµ \"phum\", \"sãc\". Nhµ d©n trong phum x©y dùng däc hai bªn ®−êng thµnh d·y. PhÝa sau lµ c¸nh ®ång b»ng ph¼ng, réng mªnh m«ng ®Õn tËn ch©n trêi. C¸c ng«i nhµ sµn lµm b»ng gç rÊt ®Ñp, tinh tÕ, kh¸c víi vÎ méc m¹c, ®¬n s¬ cña nh÷ng ng«i nhµ vïng miÒn nói ViÖt Nam mµ t«i ®· gÆp. §¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i ban ®Çu ®Þnh tæ chøc cho bé ®éi nghØ ë ngoµi phum, nh−ng khi vµo phum, thÊy yªn b×nh, tÜnh lÆng nh− n«ng th«n quª nhµ anh quyÕt ®Þnh xin nghØ nhê ë nhµ d©n bªn ®−êng LÇn ®Çu tiÕp xóc víi ng−êi d©n Campuchia mµ ch¼ng ai biÕt tiÕng còng nh− phong tôc tËp qu¸n cña hä, nªn mäi ng−êi chÇn chõ ®øng ngoµi cæng, kh«ng d¸m vµo nhµ. T«i vµ Coáng nhanh nh¶u xung phong ®i tr−íc. Ngay sau tiÕng gâ cöa cña t«i, ¸nh ®Ìn dÇu trªn tÇng hai bõng s¸ng. Ra ®ãn chóng t«i lµ hai vî 107

chång ng−êi Campuchia, tÇm 40 tuæi. Qua ¸nh ®Ìn, t«i thÊy ng−êi ®µn «ng m×nh ®Ó trÇn, quÊn quanh bông mét chiÕc kh¨n r»n car« ®en tr¾ng, dµi qu¸ ®Çu gèi. Ng−êi phô n÷ chØ mÆc mét chiÕc v¸y nÒn vµng cã hoa v¨n ®en ®á, ®«i vai vµ hai tay ®Ó trÇn. Hä nãi víi chóng t«i mét trµng, nghe rÊt l¹. Hai ®øa chØ biÕt ó í, gËt ®Çu chµo l¹i. T«i rÊt sèt ruét, muèn nãi chñ nhµ cho anh em chóng t«i nghØ l¹i ®ªm nay, nh−ng c¸i l−ìi trong miÖng cø cøng ®¬, chØ ph¸t ra ®−îc tiÕng \"¬ ¬\". BÊt ®ång ng«n ng÷ thËt bùc m×nh, muèn nãi nguyÖn väng cña m×nh cho hä hiÓu mµ kh«ng biÕt gi·i bµy thÕ nµo? Chñ nhµ cã vÎ c¶m th«ng vµ ch¨m chó theo dâi cö chØ cña hai ®øa. NhËn thøc ®−îc ®iÒu ®ã, t«i véi vµng lÊy ®«i bµn tay chôm l¹i, ®−a lªn ¸p s¸t mét bªn m¸, råi nghiªng m×nh, ®Ëp ®Ëp xuèng sµn. C¶ hai vî chång bÊt chît å lªn t−¬i c−êi, gËt ®Çu ®ång ý mêi chóng t«i vµo nhµ ®Ó nghØ. KÕt qu¶ ®¹t ®−îc qu¸ nhanh, ngoµi søc t−ëng t−îng. T«i ch−a kÞp th«ng b¸o tin vui cho c¸c anh ®ang ®øng chê ë ngoµi cæng, Coáng ®· nhanh nh¶u nãi väng ra: - Chñ nhµ ®· ®ång ý råi, mêi c¸c anh vµo. Anh Tµi vµ anh Tr÷ võa h¹ ba l« xuèng sµn ®· véi t×m vÞ trÝ ®Ó chuÈn bÞ b÷a c¬m tèi cho ®¬n vÞ. Anh nãi víi chñ nhµ: - Anh chÞ cho phÐp chóng t«i ®Æt bÕp ë ®©u? Chóng t«i muèn xin cñi, n−íc ®Ó nÊu c¬m. 108

C¸c anh còng ó í nh− chóng t«i, ch¼ng ai biÕt gi·i bµy nh− thÕ nµo ®Ó chñ nhµ hiÓu. T«i buét miÖng nãi: - \"Tøc thËt'', chóng ta ë ®©y ch¼ng ai biÕt ®−îc mét chót tiÕng Campuchia nµo nªn giê míi khæ nh− thÕ nµy. Sau c©u nãi ®ã, ng−êi vî nhanh nhÑn vµo phÝa trong x¸ch ra hai b×nh n−íc vµ khay cèc, gËt gËt ®Çu mêi chóng t«i uèng. T«i trè m¾t ng¹c nhiªn vÒ sù mÕn kh¸ch vµ chu ®¸o cña hä. Sau mét thêi gian sèng víi ng−êi d©n Campuchia, t«i biÕt ®−îc lý do bµ chñ nhµ lÊy n−íc cho chóng t«i uèng h«m Êy. TiÕng ViÖt gäi lµ ''n−íc'' th× tiÕng Campuchia gäi lµ ''tøc'', nªn sau khi t«i nãi ''tøc thËt\", hä cø ngì lµ chóng t«i xin n−íc, nªn ®· mang n−íc ra mêi. Nh÷ng hµnh ®éng, cö chØ tr×u mÕn, sù gióp ®ì cña ng−êi d©n Campuchia trong gi©y phót gÆp gì ®Çu tiªn ®· g©y cho chóng t«i Ên t−îng tèt ®Ñp, khã phai vÒ lßng nh©n hËu, ch©n chÊt vµ mÕn kh¸ch cña hä. T«i quay sang tr¸ch Coáng vµ nãi: - \"¤ng\" thÊy kh«ng? T«i ®· b¶o ng−êi d©n Campuchia rÊt tèt. ThÕ mµ cã lóc «ng l¹i nghÜ kh«ng hay vÒ hä. Võa nghe xong, ng−êi chång véi vµo trong buång x¸ch ra mét con dao qu¾m lo¹i nhá, cïng víi mét sîi d©y thõng dµi ®i xuèng cÇu thang. T«i vµ mäi ng−êi s÷ng sê, hèt ho¶ng thËt sù, kh«ng biÕt chuyÖn g× sÏ 109

x¶y ra. Anh ta ®· cÇm dao vµ d©y thõng ®i, ch¾c \"lµnh\" th× Ýt, \"d÷\" th× nhiÒu. Kh«ng khÝ trong nhµ ®ang vui vÎ bçng nhiªn lÆng ®i. §· ®©m lao ph¶i theo lao, t«i véi vµng mét m×nh b−íc xuèng cÇu thang ra ngoµi theo dâi vµ nghe ngãng. D−íi ¸nh tr¨ng cuèi th¸ng, t«i thÊy anh ta ®ang b−íc véi ®Õn mÊy c©y dõa tr−íc nhµ, gi¾t con dao vµo bông råi leo tho¨n tho¾t lªn mét c©y dõa trÜu qu¶. T«i thë phµo nhÑ nhâm, véi vµng lªn cÇu thang th«ng b¸o tin vui nµy. Mäi ng−êi \"µ\" lªn mét tiÕng. Kh«ng khÝ trong nhµ cµng s«i ®éng h¬n so víi lóc ban ®Çu. Khi mäi ng−êi ®ang uèng n−íc th× anh chñ nhµ mang c¶ mét buång dõa nÆng trÜu qu¶ vµo, tho¨n tho¾t chÆt tõng qu¶ mêi mäi ng−êi uèng. Sau nµy, khi hiÓu ®−îc mét sè tõ trong tiÕng Campuchia t«i biÕt r»ng: \"®««ng\" trong tiÕng Campuchia cã nghÜa lµ dõa. Khi t«i nãi víi Coáng: \"¤ng thÊy kh«ng\" b»ng giäng n»ng nÆng miÒn Trung khiÕn hä cø ngì lµ chóng t«i xin qu¶ \"dõa\". ViÖc nÊu c¬m kh«ng thÓ chËm trÔ n÷a. Anh Tµi giôc mäi ng−êi t×m c¸ch gi·i bµy ®Ó chñ nhµ hiÓu ®−îc mong muèn cña m×nh. BÝ qu¸, t«i véi bª mét c¸i xoong, gi¬ ra tr−íc mÆt chÞ chñ nhµ, lÊy mét n¾m g¹o bá vµo, råi chØ chØ, trá trá vµo ®Êy. HiÓu ®−îc ý t«i, hai anh chÞ gËt ®Çu lia lÞa, véi vµng vµo nhµ kho, bª ®Õn cho chóng t«i l−ng bao g¹o tr¾ng, chØ vÞ trÝ bÕp vµ giÕng n−íc cho anh Tµi, anh Tr÷ nÊu b÷a c¬m tèi. Hai vî chång chñ nhµ tèt bông cßn giÕt gµ thÕt ®·i chóng t«i. 110

B÷a c¬m h«m ®ã thËt Êm cóng, ngon lµnh. L©u l¾m råi t«i míi ®−îc ¨n mãn thÞt gµ rang. Chao «i! Sao mµ ngon ®Õn thÕ. Chóng t«i ®· cã nh÷ng giê phót quý gi¸ ®−îc sèng trong lßng ng−êi d©n n−íc b¹n nh©n hËu vµ mÕn kh¸ch, gi÷a kh«ng gian yªn b×nh, kh«ng c¶nh gi¸c, kh«ng c¨ng th¼ng, kh«ng ©m thanh rïng rîn cña m¸y bay trinh s¸t L19 vµ OV-10, cña ®¹n ph¸o ®Ò pa ®Çu nßng,... ¡n xong, mäi ng−êi ®i t×m chç ngñ. L¹i mét lÇn n÷a chóng t«i lóng tóng lµm hiÖu, hai tay óp vµo nhau ®Ó lªn m¸, nghiªng ng−êi ®Ëp nhÑ xuèng sµn. Chñ nhµ nhanh chãng hiÓu ý, «m ra cho mçi ng−êi hai chiÕc gèi, mét chiÕc gèi vu«ng vµ mét gèi trßn to b»ng gèc c©y chuèi, chiÒu dµi kho¶ng mét mÐt. Theo tôc lÖ cña ng−êi Campuchia, ai ch−a cã gia ®×nh ®ªm n»m ngñ ngoµi gèi ®Ó ë ®Çu cßn thªm mét chiÕc gèi trßn ®Ó «m. Chóng t«i ngñ mét giÊc ngon lµnh ngay trªn sµn nhµ. Tr−íc lóc ®¬n vÞ hµnh qu©n tiÕp t«i ®−îc anh Th¸i giao nhiÖm vô ë l¹i phum ®îi ®ãn Thanh - lÝnh trung ®éi 1 mÊt tÝch tõ h«m qua råi theo con ®−êng c¸t ®Ó gÆp l¹i ®¹i ®éi. GÇn ®Õn tr−a, Thanh ë ®©u lÕch thÕch xuÊt hiÖn trªn ®−êng. Nh×n thÊy t«i, Thanh mõng qu¸, ch¹y ®Õn «m chÇm lÊy, la lªn: - ThÕ lµ m×nh gÆp ®−îc anh em råi! -CËu ta bËt khãc nøc në. 111

Mét lóc sau t«i míi hái: - CËu ë ®©u tõ tèi h«m qua cho ®Õn giê ®Ó c¶ ®¬n vÞ ®i t×m vµ chê cËu vËy? Thanh mÆt t¸i mÐt, da nhît nh¹t, l¾p b¾p tr¶ lêi: - Khi ®¬n vÞ nghØ ë b×a rõng, m×nh ngåi nghØ råi ngñ quªn lóc nµo kh«ng biÕt, ®Õn lóc nghe tiÕng ken kÐt cña b¸nh xe bß míi giËt m×nh tØnh dËy. Anh em trong ®¬n vÞ ®· ®i hÕt. Lo l¾ng, ho¶ng sî m×nh bËt khãc. LÇn mß theo dÊu dÐp cao su th× ®Õn gÇn lµng nµy, nóp vµo khãm c©y bªn ®−êng nghe ngãng ®éng tÜnh. ChØ thÊy tiÕng gµ g¸y, tiÕng côp cum cña chµy gi· g¹o, tiÕng ng−êi nãi,... GÆp mÊy bµ giµ, m×nh chØ vµo chiÕc mò tai bÌo ®ang ®éi trªn ®Çu vµ chiÕc ba l« sau l−ng, råi l¹i chØ vÒ phÝa tr−íc, c¸c bµ ®ång lo¹t gËt ®Çu. NghÜ r»ng hä ®· hiÓu ý nªn tiÕp tôc ®i däc theo lµng nµy, cho ®Õn b©y giê míi gÆp ®−îc Minh. §îi Thanh ¨n xong c¬m, hai ®øa lªn ®−êng gÊp v× giê nµy ch¾c ®¬n vÞ ®· ®i rÊt xa. Chóng t«i ®i qua nhiÒu phum, nh÷ng c« g¸i, em nhá, bµ giµ ®øng ë nhµ sµn n»m hai ven ®−êng vÉy chµo. Mét ®iÒu l¹ lÉm ®Ëp vµo m¾t t«i lµ tÊt c¶ nh÷ng c« g¸i, bµ giµ ®Òu chØ quÊn xµr«ng tõ bông trë xuèng cßn ngùc th× ®Ó trÇn. Ban ®Çu hai ®øa t«i ng−îng chÝn mÆt, kh«ng d¸m nh×n, nh−ng ®i qua nhiÒu phum thÊy phô n÷ ë ®©y ®Òu ¨n mÆc nh− thÕ nªn còng quen dÇn. §Õn gÇn 4 giê chiÒu, trêi s¾p tèi, nh×n sang nhµ bªn ®−êng cã mét chiÕc xe ®¹p dùng ë s©n, t«i 112

mõng qu¸, ®¸nh b¹o gâ cöa, ngá ý m−în chñ nhµ chiÕc xe ®¹p ®Ó hai ®øa ®uæi kÞp ®¬n vÞ tr−íc khi trêi tèi, sî ®i ®ªm sÏ nguy hiÓm. T«i võa gi¬ tay lµm hiÖu vµ gËt ®Çu chµo, ng−êi ®µn «ng véi hái b»ng tiÕng ViÖt l¬ lí: - C¸c anh bé ®éi cÇn g×? ThËt may v× gÆp ®−îc ng−êi biÕt tiÕng ViÖt. Kh«ng vßng vo, t«i nãi ngay: - Anh cho m−în chiÕc xe ®¹p ®ang dùng ë kia ®−îc kh«ng? Chóng t«i rÊt véi, ph¶i ®i vÒ phum X, s¸ng mai sÏ ®em xe tr¶ cho anh. Anh t−¬i c−êi, vui vÎ d¾t xe ra cho chóng t«i m−în. Ho¸ ra ý ®Þnh liÒu lÜnh cña t«i thÕ mµ hay. Hai ®øa c−êi tÝt m¾t, nãi véi lêi c¶m ¬n råi tiÕp tôc hµnh tr×nh. T«i kho¸c khÈu sóng lªn vai, nh¶y lªn xe ngåi ®¹p, cßn Thanh ngåi phÝa sau «m hai ba l« vµ sóng cña m×nh. Chóng t«i bon bon trªn ®−êng ®é kho¶ng mét giê th× gÆp ®−îc ®¬n vÞ. Trêi lóc nµy ®· b¾t ®Çu tèi. * ** H«m sau, kho¶ng 10 giê s¸ng, t«i rñ anh Huyªn, y t¸ cïng ®i tr¶ xe. §Õn mét thÞ trÊn ven ®−êng th× xe bÞ thñng s¨m, xÞt lèp. Hai anh em ph¶i t×m ng−êi v¸ xe nªn ®Õn tr¶ xe kh«ng ®óng hÑn. Khi t«i thanh minh v× viÖc trÔ hÑn cña m×nh th× ng−êi cho m−în xe t−¬i c−êi, c¶m ¬n, cßn rót 113

tiÒn riªn (tiÒn Campuchia) tr¶ cho t«i. Hai anh em trè m¾t, ng¹c nhiªn. - §»ng nµo chiÕc xe nµy còng ®Õn lóc bÞ thñng s¨m, t«i c¶m ¬n hai anh bé ®éi ®· söa hé. - Anh nhÑ nhµng gi¶i thÝch. Cø thÕ, anh dói tiÒn vµo tói, t«i cè søc ®Èy ra, nh−ng vÉn kh«ng ®−îc. Hai ngµy tiÕp xóc víi d©n Campuchia, bao nhiªu niÒm vui bÊt ngê ®· ®Õn víi chóng t«i. 12-4-1972 Trêi vÒ tèi, t«i theo anh Th¸i vµ c¸c trung ®éi tr−ëng ®i thùc ®Þa ®Ó nhËn môc tiªu mµ ®¹i ®éi chóng t«i sÏ ®¶m nhiÖm chiÕn ®Êu. §Þa h×nh bè trÝ qu©n lµ mét c¸nh rõng trµm, bao quanh bëi c¸nh ®ång b»ng ph¼ng, kh«ng c©y cèi, hoa mµu. Thêi ®iÓm nµy ®ang lµ mïa kh« ë Campuchia. D−íi ¸nh tr¨ng s¸ng, theo tay anh Th¸i chØ, phÝa tr−íc mÆt, bªn tr¸i lµ quèc lé 1 nèi liÒn Sµi Gßn - Phn«m Pªnh, qua cöa khÈu Méc Bµi, T©y Ninh. Bªn ph¶i lµ chèt trung liªn 1 do qu©n cña Lon Nol - Siric Matak chèt gi÷ víi ho¶ lùc t−¬ng ®èi m¹nh, cã DK75, cèi 82, ®¹i liªn vµ sóng 12 ly 7. B¶o vÖ chèt cã nhiÒu lo¹i hµng rµo bao quanh, phÝa trong lµ doanh tr¹i lÝnh, ngoµi lµ l« cèt næi, r¶i ®Òu s¸t víi hµng rµo trong cïng. Chóng t«i ¸p dông chiÕn thuËt \"c−êng tËp\", tøc lµ ë ngoµi chèt dïng ho¶ lùc uy hiÕp, bøc ®Þch ®Çu hµng, nÕu cã thêi c¬ xuÊt kÝch tÊn c«ng tiªu diÖt chóng. 114

§ªm h«m Êy, ¸nh tr¨ng ®Çu th¸ng võa ®ñ cho mäi ng−êi mê mê nh×n thÊy nhau. Anh em trong ®¹i ®éi theo tõng vÞ trÝ tiÕn s¸t hµng rµo, triÓn khai ®¾p ®Êt, dùng vËt che ch¾n ®¹n tõ trong ®ån b¾n ra. LÖnh tÊn c«ng ®· ph¸t, chóng t«i tõ c¸c h−íng ®ång lo¹t næ sóng vµo chèt. Qu©n ®Þch bªn trong qu¸ bÊt ngê nªn ch−a kÞp ph¶n øng g×. Nh−ng kho¶ng 5, 6 phót sau, ®Þch b¾t ®Çu ph¶n c«ng b»ng nh÷ng trµng ®¹i liªn cã ®¹n v¹ch ®−êng. Trong ®ªm tèi, lo¹i ®¹n ®ã nh− nh÷ng tia ph¸o hoa, quÐt ra tõng vÖt s¸ng. Nh÷ng viªn ®¹n nhän c¾m vµo nh÷ng gß ®Êt xung quanh t«i phÇm phËp. TiÕng ®¹n DK75 cña ®Þch næ rÊt ®anh, chãi tai, c¸t bôi bay mï mÞt. Do ®· tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng tÊn c«ng b»ng ho¶ lùc cña chóng tõ trong chèt, nªn c¶ ®¬n vÞ tr−íc ®ã ®· ®µo c«ng sù chiÕn ®Êu ch¾c ch¾n ®Ó h¹n chÕ s¸t th−¬ng. Qu©n ®Þch b¾n kh¸ r¸t, nhÊt lµ mÊy khÈu ®¹i liªn 12 ly 7 ë nh÷ng l« cèt tuyÕn ®Çu. Råi hai khÈu DK 75 ë hai l« cèt bªn c¹nh cø nh»m nh÷ng ô ®Êt phÝa tr−íc vµ sau chóng t«i n· ®¹n. §¹n å ¹t, chiu chiu trªn ®Çu. Ai ®ã chØ cÇn nh« cao ®Çu mét chót, ch¾c ph¶i høng ngay c¶ tr¨m viªn ®¹n vµo ng−êi. Ho¶ lùc ®Þch trong chèt kh¸ m¹nh, nÕu t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi ch¾c bé ®éi ta sÏ th−¬ng vong nhiÒu. Anh Th¸i ®iÖn vÒ tiÓu ®oµn xin ho¶ lùc cèi 82 vµ DK75 hç trî, nh−ng kh«ng liªn l¹c ®−îc do ®−êng d©y ®iÖn tho¹i bÞ ®øt. 115

M¸y v« tuyÕn 2W do Trung Quèc s¶n xuÊt mµ ®¹i ®éi ®−îc trang bÞ th× háng liªn tôc. T«i ®−îc ®¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i giao nhiÖm vô ®i cïng víi hai chiÕn sÜ trinh s¸t tiÓu ®oµn ®ang cã mÆt ë ®¹i ®éi trë vÒ Ban chØ huy tiÓu ®oµn xin chi viÖn cèi 82, DK75. Khi qu©n ®Þch trong chèt võa b¾n chuyÓn lµn sang h−íng kh¸c, t«i kho¸c véi chiÕc xÎng c¸ nh©n, cÇm tiÓu liªn AK, b¨ng b¨ng theo anh trinh s¸t vÒ tiÓu ®oµn bé. Khi ®ang lom khom gÇn hµng rµo d©y thÐp gai ®Çu tiªn trong chèt, c¸ch c«ng sù kho¶ng 20 mÐt, bÊt ngê phÝa bªn ph¶i t«i sóng ®¹i liªn trong chèt b¾n quÐt vµo ®éi h×nh ba ng−êi. RÊt nhanh, chóng t«i cïng l¨n m×nh xuèng ®Êt. §¹n cña khÈu ®¹i liªn c¾m vµo m« ®Êt trªn ®Çu phÇm phËp. T«i n»m im, sën èc, næi gai thÊy sê sî. Mét lóc sau, chóng chuyÓn h−íng b¾n. Lîi dông kho¶nh kh¾c nµy, t«i véi g¸c sóng lªn m« ®Êt, ng¾m ngay vµo l« cèt n¬i khÈu ®¹i liªn ®ang kh¹c löa, b×nh tÜnh bãp cß, ®iÓm x¹ hai viªn. KhÈu ®¹i liªn im bÆt. Trong thêi gian huÊn luyÖn ë miÒn B¾c, t«i ®· tËp b¾n môc tiªu \"lËp loÌ\" ban ®ªm rÊt kü nªn tiªu diÖt môc tiªu d¹ng nµy ®èi víi t«i kh«ng khã. T«i vËn ®éng nhanh vÒ phÝa tiÓu ®oµn xin ®−îc hç trî kÞp thêi ho¶ lùc cèi 82 vµ DK75 cho ®¹i ®éi 3. H¬n chôc phót sau, ®¹n cèi cña chóng ta tíi tÊp ®æ vµo chèt ®Þch, buéc chóng ngõng ph¶n c«ng råi im lÆng. 116

Lóc nµy, khÈu ®éi DKZ75 cña ®¹i ®éi 17 (C17) ®· cã mÆt. C¸c anh nhanh chãng vËn ®éng s¸t hµng rµo ®Þch, tõ ®©y dÔ dµng ng¾m b¾n tõng l« cèt mµu tr¾ng nh« lªn. Chèt trung liªn 1 bÞ tiªu diÖt hoµn toµn, qu©n ta xung phong. Sau ®ã, chóng t«i bµn giao chèt cho bé ®éi Campuchia, lóc ®ã do Khiªu X¨m Phon chØ huy. 20-4-1972 Kho¶ng 3 giê s¸ng, ®¹i ®éi 3, tiÓu ®oµn 8 ®−îc lÖnh di chuyÓn qu©n c¾t qua cÇu s¾t sang bªn kia ®−êng 1. N¬i ®¬n vÞ chèt gi÷ lµ mét phum Campuchia, nhiÖm vô lµ phôc kÝch, chèt chÆn ®Þch tõ h−íng Phn«m Pªnh nèng ra, vµ ë thÞ trÊn Chi Phu ch¹y vÒ. Mét tin buån ®Õn víi chóng t«i, ®ång chÝ §µm V¨n Kh¸ng - chÝnh trÞ viªn phã tiÓu ®oµn 8, quª ë Qu¶ng Minh (Qu¶ng X−¬ng, Thanh Ho¸) ®· hy sinh ®ªm 19-4-1972 khi ®ang trùc tiÕp chØ huy ®¹i ®éi 2 tÊn c«ng ®ån Lß Xóp nµy. Tr−íc lóc ®¬n vÞ di chuyÓn sang ®Þa ®iÓm míi, ®¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i tËp hîp chóng t«i l¹i, giao nhiÖm vô míi cho tõng trung ®éi, ®ång thêi kiÓm tra qu©n sè bÞ th−¬ng vong trong ngµy. Trong trËn chiÕn ®Êu võa qua, ®¹i ®éi cã n¨m ng−êi hy sinh, ®ã lµ: Hå Sü Ninh quª ë Quúnh Xu©n (Quúnh L−u, NghÖ An), Lª V¨n Nu«i quª ë Th¹ch L©m (Th¹ch Hµ, Hµ TÜnh), Lª Minh Hµ quª ë Th¹ch Yªn (Th¹ch Hµ, Hµ TÜnh), 117

Hoµng Thanh T¹i1 quª ë Nghi Phó (Nghi Léc, NghÖ An), NguyÔn ThÕ Tµi quª ë Thanh Bµi (Thanh Ch−¬ng, NghÖ An). Mét sè c¸n bé chiÕn sÜ bÞ th−¬ng ph¶i vÒ tuyÕn sau ch÷a trÞ. Chóng t«i nghe ®−îc tin ®Òu lÆng ®i tr−íc ®au th−¬ng, mÊt m¸t ®ã. §©u ®Êy tiÕng khãc cña ai ®ã bËt lªn. Mét ng−êi khãc, hai ng−êi khãc,... råi vì oµ khi kh«ng thÓ k×m lßng ®−îc n÷a. Cuéc chiÕn phÝa tr−íc cßn rÊt gay go, ¸c liÖt, møc ®é tµn khèc ngµy cµng t¨ng, mµ nhiÒu ®ång ®éi yªu th−¬ng cña t«i kh«ng cßn n÷a. Qu©n sè ®¹i ®éi ngµy ®Çu cã 82 ng−êi, giê cßn l¹i ch−a ®−îc 60 ng−êi trong khi sè trËn ®¸nh chóng t«i tham gia ch−a nhiÒu. Trong nh÷ng trËn chiÕn tíi, ai sÏ l¹i ra ®i, kh«ng thÓ chia sÎ ngät bïi, ®¾ng cay, khãi löa ®¹n bom cïng ®ång ®éi n÷a. ThÕ míi biÕt chiÕn tranh tµn khèc ®Õn nh−êng nµo. Khi chóng t«i tiÕn vµo phum Xóp, ng−êi d©n ®i s¬ t¸n hÕt. Quang c¶nh v¾ng lÆng l¹ th−êng, t«i vµo tõng nhµ, thÊy mäi thø vÉn nguyªn vÑn, kh«ng cã g× x¸o trén. Theo ®éi h×nh chiÕn ®Êu, bé ®éi nhanh chãng ®æ vÒ c¸c vÞ trÝ ®¶m nhiÖm ®Ó ®µo c«ng sù. VÞ trÝ ®ãng qu©n cña ®¹i ®éi bé ë trung t©m phum. Tõ ®©y ra ®Õn cÇu s¾t trªn quèc lé 1 kho¶ng 500 mÐt, c¾t ngang c¸nh ®ång tr¬ träi, b»ng ph¼ng, mªnh m«ng. ____________ 1. Hoµng Thanh T¹i lµ b¹n ®ång ngò víi t«i. 118

ë ®©y, chóng t«i yªn t©m quan s¸t, chê ®Þch ®Õn. Sau khi ®· hoµn tÊt c«ng sù chiÕn ®Êu, c¾t cö canh g¸c, mäi ng−êi tranh thñ ngñ bï. Kho¶ng 10 giê, t«i ch¨m chó nh×n ra cÇu s¾t. Kh«ng gian ch×m trong lÆng im, kh«ng tiÕng sóng, kh«ng tiÕng xe c¬ giíi, kh«ng tiÕng ng−êi. Anh em trong ®¹i ®éi ®ang say giÊc. D−êng nh− chiÕn tranh kh«ng tån t¹i lóc nµy... P»ng, p»ng, p»ng,... lo¹t tiÓu liªn AK bÊt thÇn vang lªn phÝa cÇu s¾t, xÐ tan kh«ng khÝ yªn tÜnh. Xa xa, hai chiÕc xe c¬ giíi mµu x¸m tõ ®−êng 1 lao xuèng c¸nh ®ång, nh−ng h−íng ®i chÕch khái phum Xóp. Quªn hÕt nguy hiÓm, t«i vôt lao ra khái hÇm, kh«ng kÞp b¸o víi ai, trong ®Çu chØ cã mét suy nghÜ: \"Ph¶i quyÕt t©m b¾t sèng...\". T«i b¾n chÆn ®Çu, nh−ng hai chiÕc xe vÉn tiÕp tôc lao ®i. ThÊy chóng cã thÓ v−ît sang con ®−êng bªn c¹nh, t«i võa ch¹y c¾t ®−êng ®ã, võa b¾n chÆn tõng lo¹t AK. Nh÷ng viªn ®¹n cµy s©u xuèng mÆt ruéng, ®Êt c¸t tõng côm nèi nhau bung lªn, hai chiÕc xe véi vµng dõng l¹i. B¾n thªm mÊy lo¹t n÷a ®Ó uy hiÕp, t«i tiÕn l¹i gÇn xe. PhÝa sau, anh Th¸i h« c¸c trung ®éi xung phong hç trî t«i truy kÝch ®Þch. §ã lµ anh Tr÷, Huyªn, Tµi, Coáng cïng tiÓu ®éi ho¶ lùc A10. Trªn hai chiÕc xe bÞ b¾t gi÷ cã hai sÜ quan Campuchia, mét phô n÷ cïng hai con nhá kho¶ng 3 tuæi vµ 7 tuæi. T«i chØ dÉn hä ®i bé vÒ phum, n¬i chóng t«i ®ãng qu©n. 119

Lóc nµy, anh em tiÕp cøu ®· ®Õn gÇn, t«i nh¶y lªn xe ba b¸nh (sau nµy míi biÕt ®ã lµ chiÕc xe lam) ®Þnh næ m¸y l¸i vÒ. Nh−ng khi ngåi sau tay l¸i, míi lóng tóng, kh«ng biÕt næ m¸y thÕ nµo? Cè g¾ng t×m mäi c¸ch, bÊm hÕt c¸c nót nh−ng chiÕc xe vÉn gan l×, kh«ng chÞu nhóc nhÝch. Bùc m×nh, t«i ®i ra phÝa sau, ph¸t hiÖn trªn thïng xe cã mét vali c¨ng ®Çy nªn tß mß më ra, lôc so¸t. PhÝa trªn cã hai hép dÇu cï lµ hiÖu \"¤ng cäp\", t«i nghÜ ngay ®Õn viÖc lÊy vÒ cho anh em b«i khi ®au x−¬ng cèt. PhÝa d−íi lµ nh÷ng côc tiÒn \"riªn\". Bíi qua líp tiÒn ®ã t«i thÊy mét líp vµng ®ñ c¸c lo¹i: vµng miÕng, d©y chuyÒn, nhÉn, khuyªn tai... phñ ®Çy h¬n nöa va ly. T«i s÷ng sê, lÆng ®i. LÇn ®Çu tiªn trong ®êi t«i ®−îc nh×n thÊy nhiÒu vµng nh− thÕ. Gãc vali cã hai tói v¶i nhá, bªn trong ®Çy h¹t nhá lÊp l¸nh. NghÜ ®ã lµ kim c−¬ng (v× khi cßn nhá ë nhµ t«i hay ®äc truyÖn cæ tÝch), t«i véi vµng xÕp l¹i vali, ®Ëy n¾p kho¸ chÆt, chØ lÊy ra hai hép dÇu \"¤ng cäp\". Lóc nµy, anh Thô vµ mäi ng−êi còng võa kÞp ®Õn bao quanh. T«i thë phµo nhÑ nhâm, biÕt m×nh ®· b×nh an. Ng−êi phô n÷ vµ hai ch¸u nhá khãc rÊt nhiÒu, t«i kh«ng biÕt tiÕng Campuchia ®Ó hiÓu hä nãi g×. May mµ cã anh Thô, chÝnh trÞ viªn phã (c¸n bé chiÕn tr−êng tr−íc chóng t«i) hiÓu ®−îc mét Ýt nªn ®· an ñi, ®éng viªn ®Ó ba mÑ con yªn lßng. Lóc nµy t«i ®· trÊn tÜnh, nh×n kü mäi ng−êi, nhÊt lµ 120

c¸c anh trong ®¹i ®éi bé, t«i ng¹c nhiªn vµ c¶m ®éng. Vò khÝ cÇm trªn tay ®Ó xuÊt kÝch truy s¸t ®Þch cña anh Tµi vµ Tr÷ chØ cã chiÕc xÎng c¸ nh©n, cßn anh Huyªn cÇm qu¶ lùu ®¹n. (Anh Tµi, Tr÷, Huyªn lµ nu«i qu©n, qu¶n lý, y t¸ kh«ng ®−îc trang bÞ sóng ®¹n). Anh Tµi nãi: - Khi thÊy em mét m×nh xuÊt kÝch ®uæi ®Þch nguy hiÓm, c¸c anh kh«ng ngåi yªn ®−îc. TÊt c¶ ®Òu véi vµng x«ng ra øng cøu, nªn cø ví ®−îc c¸i g× lµ cÇm c¸i nÊy. May mµ anh cßn ví ®−îc c¸i xÎng. Hai m¾t t«i cay cay, nhoÌ ®i, lßng thÇm c¶m ¬n nghÜa t×nh ®ång ®éi ®ã. Hai chiÕc xe lam vÉn × ra, t«i vµ mét sè ng−êi ®µnh bã tay, kh«ng thÓ næ m¸y ®−îc. Cuèi cïng, anh Tr÷ vµ ThiÕt (tr−íc kia lµ thî l¸i xe ñi cho c¸c ®¬n vÞ giao th«ng miÒn B¾c) loay hoay mét lóc th× chóng ph¸t ra tiÕng kªu bµnh b¹ch. C¸c anh ®−a ba ng−êi bÞ b¾t vµ hai ch¸u nhá lªn xe vÒ phum Xóp. T«i vµ mét vµi ng−êi còng tranh thñ theo vÒ. VÒ ®Õn n¬i, t«i bµn giao ngay chiÕc vali ®ã cho ban chØ huy ®¹i ®éi. Kho¶ng 4 giê chiÒu, tæ chèt tiÒn tiªu b¸o cã mét ®¹i ®éi ®Þch rót ch¹y gÇn vÞ trÝ chóng t«i ®ãng qu©n. LÖnh b¸o ®éng, vËn ®éng tÊn c«ng truy kÝch ®Þch cña Ban chØ huy ®¹i ®éi ®−îc ph¸t ra. Mçi trung ®éi ®Ó l¹i mét tiÓu ®éi chèt gi÷ cßn tÊt c¶ x«ng lªn truy ®uæi ®Þch ®ang tõ chèt thÞ 121

trÊn Chi Phu rót ch¹y ra ngoµi. Khi thÊy bé ®éi ta vËn ®éng truy kÝch, nhãm tµn qu©n ®æi h−íng, bá ch¹y thôc m¹ng. Chóng t«i nhanh chãng ®ång lo¹t næ sóng song kho¶ng c¸ch h¬i xa nªn mét sè lín ®· ch¹y tho¸t sang phum bªn c¹nh. §¹i ®éi tr−ëng Hµ V¨n Th¸i ra lÖnh thu qu©n khi hoµng h«n dÇn bu«ng xuèng. Giê ®©y, khu vùc thÞ trÊn Lß Xóp ®· ®−îc trung ®oµn 271 gi¶i phãng hoµn toµn, hiÖn ®ang bµn giao cho bé ®éi Campuchia. §Þch trong chèt ë hai thÞ trÊn Chi Phu vµ Bê VÐt n»m trªn ®−êng 1 bÞ c« lËp, ®−êng rót lui vÒ Phn«m Pªnh bÞ c¾t ®øt. Trong ba ngµy, trung ®oµn 271 ®· gi¶i phãng, lµm chñ hoµn toµn gÇn 20 km trªn ®−êng 1, ®o¹n tõ Lß Xóp ®i Chi Phu. ChØ cßn cø ®iÓm Bê VÐt 1, Bê VÐt 2 lµ ®Õn cöa khÈu Méc Bµi, T©y Ninh, ViÖt Nam. ChiÒu h«m sau, c¶ ®¬n vÞ tiÕp tôc hµnh qu©n vÒ h−íng ®«ng theo däc quèc lé 1. Anh Th¸i, cïng trung ®éi tr−ëng vµ t«i ®i tr−íc kh¶o s¸t ®Þa h×nh, nhËn môc tiªu cho trËn chiÕn ®Êu tiÕp theo. Chóng t«i b¨ng qua nh÷ng c¸nh ®ång réng mªnh m«ng chØ cßn tr¬ gèc r¹. C¸c th«n lµng phÝa sau l−ng giê lµ nh÷ng vÖt mê mê cuèi ch©n trêi. §Þa ®iÓm míi chóng t«i ®ãng qu©n lµ phum Sãc Nãc. Ng−êi d©n võa s¬ t¸n trë vÒ. Mäi sinh ho¹t trong phum ®· trë l¹i b×nh th−êng. Chóng t«i cã mét Ýt tiÒn riªn, chiÕn lîi phÈm thu ®−îc tr−íc ®ã 122

nªn lÊy ra mua thÞt lîn, gµ, råi rau xanh vµ c¶ bón c¶i thiÖn b÷a ¨n cho anh em. L©u l¾m råi mäi ng−êi trong ®¬n vÞ míi ®−îc th−ëng thøc c¸c h−¬ng vÞ quª nhµ. 23-4-1972 Kho¶ng 9 giê s¸ng, cËu Quúnh, ®¹i ®éi ho¶ lùc 12 ly 7 (C18) hµnh qu©n qua chç chóng t«i, ®em cho t«i mét bäc quµ ra vµ b¶o: - CËu Nam Nghi ThuËn (TrÇn Ngäc Nam) nhê t«i chuyÓn quµ cho «ng ®Êy. Thêi gian kh«ng nhiÒu, t«i vµ Quúnh chØ kÞp hái th¨m anh em trong cïng ®¹i ®éi huÊn luyÖn ai cßn, ai mÊt. T«i nãi víi Quúnh: - CËu T¹i ng−êi Nghi Phó hy sinh råi. Hai ®øa ®øng ë ven ®−êng «m nhau nghÑn ngµo, n−íc m¾t ch¶y dµi trªn m¸. Råi Quúnh ®ét ngét bu«ng t«i ra, quay ®Çu ch¹y theo ®¬n vÞ tiÕp tôc hµnh qu©n. VÒ ®Õn n¬i nghØ, t«i më gãi quµ, bªn trong lµ mét chiÕc ®µi b¸n dÉn, mét chiÕc ®ång hå vµ Ýt tiÒn riªn cïng víi mét bøc th− viÕt trªn hép vá bao thuèc l¸: \"Tao göi cho mµy chiÕn lîi phÈm thu ®−îc ë c¨n cø Chi Phu\". C¶m ¬n Nam rÊt nhiÒu. N¬i chiÕn tr−êng khã kh¨n, gian khæ, hiÓm nguy, ranh giíi c¸i sèng c¸i chÕt rÊt mong manh, b¹n ®· kh«ng quªn m×nh. T«i båi håi xóc ®éng, nçi nhí Nam vµ Hång cïng bao kû niÖm ®Ñp ®Ï trµn vÒ. Gi¸ nh− b©y giê 123

chóng nã ë ®©y ba ®øa sÏ cïng chia sÎ buån vui nh− nh÷ng ngµy cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr−êng, trong thêi gian huÊn luyÖn vµ c¶ lóc hµnh qu©n däc Tr−êng S¬n. KÓ tõ ngµy chia tay nhau ë sãc §«n T©y sau trËn bom cña m¸y bay B52 cho ®Õn nay, ba ®øa ch−a hÒ gÆp l¹i. 25-4-1972 Chóng t«i hµnh qu©n vÒ phÝa biªn giíi, gÇn huyÖn BÕn CÇu, T©y Ninh. N¬i ®ãng qu©n lµ c¸nh rõng trµm víi nhiÒu c©y cao ®é 7, 8 m, xung quanh lµ c¸nh ®ång b»ng ph¼ng, réng mªnh m«ng, kh« c»n, nøt nÎ, trèng trôi. B©y giê ®ang lµ cuèi mïa kh«. Ban chØ huy ®¹i ®éi cã sù thay ®æi, anh Hµ V¨n Th¸i ®−îc cÊp trªn ®iÒu vÒ tiÓu ®oµn gi÷ chøc tham m−u tr−ëng tiÓu ®oµn, anh NguyÔn V¨n Thªm ë ®¬n vÞ kh¸c vÒ chØ huy ®¹i ®éi. Ban chØ huy trung ®oµn còng cã sù thay ®æi nh©n sù. Anh §oµn S¸u vÒ nhËn c«ng t¸c ë Bé T− lÖnh MiÒn, phã chÝnh uû Lª §×nh Tr©n lªn ®¶m nhiÖm träng tr¸ch chÝnh uû trung ®oµn 271. 28-4-1972 C¶ trung ®oµn chia lµm ba mòi, chuÈn bÞ tÊn c«ng ba môc tiªu. TiÓu ®oµn 7 do tiÓu ®oµn tr−ëng Lª V¨n Hµn chØ huy, ®¶m nhËn chèt Bê VÐt 1 vµ Bê VÐt 2, n»m ngay trªn trôc quèc lé 1 kÐo dµi ®Õn cöa khÈu Méc Bµi. TiÓu ®oµn 9 do tiÓu ®oµn tr−ëng Hoµng Vþ chØ 124

huy, v−ît qua biªn giíi vÒ ViÖt Nam, tÊn c«ng tiªu diÖt cø ®iÓm ®Þch ë Êp An Th¹nh, phÝa t©y nam thÞ trÊn BÕn CÇu, T©y Ninh. Cßn tiÓu ®oµn 8 cña t«i do tiÓu ®oµn tr−ëng D−¬ng V¨n Hiªu vµ chÝnh trÞ viªn Huúnh M−êi chØ huy, tiªu diÖt qu©n ®Þch ®ang chèt gi÷ ë Êp Rõng Dõa, phÝa t©y b¾c thÞ trÊn BÕn CÇu, T©y Ninh. Kho¶ng 5 giê chiÒu, chóng t«i hµnh qu©n v−ît biªn giíi Campuchia - ViÖt Nam, qua c¸nh ®ång réng lín vÒ Êp Rõng Dõa. Bèt nµy, ë gi÷a Êp, c¹nh gãc mét ng· ba, do lùc l−îng d©n vÖ n¾m gi÷. Lóc ®¬n vÞ chuÈn bÞ xuÊt qu©n th× anh Th¸i trªn c−¬ng vÞ c¸n bé l·nh ®¹o tiÓu ®oµn ®· xuèng chØ ®¹o trùc tiÕp ®¹i ®éi chóng t«i chiÕn ®Êu. 29-4-1972 GÇn 3 giê s¸ng, mäi ng−êi tËp kÕt trªn b·i ®Êt hoang réng, cã nhiÒu khãm c©y lóp xóp, c¸ch Êp Rõng Dõa ®é 400 mÐt. §ªm h«m ®ã võa ®óng lµ ®ªm r»m, tr¨ng s¸ng, tõ ngoµi nh×n vµo trong Êp rÊt râ. Mét con ®−êng lín ch¹y däc Êp, nh÷ng lèi ngâ nhá ch¹y s©u vµo hai d·y nhµ m¸i t«n. C¶ Êp ch×m s©u trong tÜnh lÆng. C¸ch 300 mÐt vÒ phÝa tay tr¸i cã con ®−êng ®Êt ®á v¾t qua c¸nh ®ång, nèi tõ Êp Rõng Dõa ®Õn thÞ x· BÕn CÇu. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn, chóng t«i ®¸nh ®ån trong Êp chiÕn l−îc nªn ®Ó tr¸nh thÊt l¹c, ph©n biÖt ®−îc ta vµ ®Þch ë trong Êp, anh Th¸i phæ biÕn mËt khÈu chung ®Ó nhËn ra nhau trong cïng tiÓu ®oµn. MËt 125

khÈu hái: \"Hiªu\", ®¸p lµ: \"M−êi\" (anh D−¬ng V¨n Hiªu, tiÓu ®oµn tr−ëng, anh Huúnh M−êi, chÝnh trÞ viªn tiÓu ®oµn). TiÓu ®oµn 8 chia lµm hai mòi tÊn c«ng ë hai h−íng kh¸c nhau. §¹i ®éi 1 ®¶m nhiÖm khu vùc cæng phô ë phÝa ®«ng b¾c cña bèt, bªn c¹nh con ®−êng ch¹y däc Êp. §¹i ®éi 3 chóng t«i ®¶m nhiÖm khu vùc cæng chÝnh, bªn c¹nh ng· ba, phÝa ®«ng nam bèt, n¬i cã con ®−êng nèi th¼ng ra ®−êng ®Êt ®á ch¹y vÒ thÞ trÊn BÕn CÇu. §¹i ®éi 2 lµ thª ®éi dù bÞ cã nhiÖm vô øng cøu linh ho¹t khi ®¹i ®éi 1 vµ 3 gÆp khã kh¨n lóc tÊn c«ng tiªu diÖt ®Þch, ®ång thêi ng¨n chÆn qu©n tiÕp viÖn tõ ngoµi vµo øng cøu. §¹i ®éi 4 ho¶ lùc cèi 82, x©y dùng trËn ®Þa co côm, ho¶ lùc tËp trung, n»m bªn ngoµi Êp, c¹nh Ban chØ huy tiÓu ®oµn vµ ®¹i ®éi 2, nh»m chi viÖn ho¶ lùc cho c¸c mòi tÊn c«ng vµo bèt ®Þch khi cÇn thiÕt. Tham m−u tr−ëng tiÓu ®oµn Hµ V¨n Th¸i cïng anh Thªm, ®¹i ®éi tr−ëng, ph©n c«ng, bè trÝ c¸c trung ®éi ®¶m nhËn tõng môc tiªu, ®ång thêi tæ chøc c¸c trung ®éi nhanh chãng chia theo tõng mòi tiÒn nhËp vµo ®ån ®Þch. Tr−íc khi cuéc chiÕn b¾t ®Çu, tõ trong Êp mét ®oµn giµ, trÎ, g¸i, trai tay x¸ch n¸ch mang, quang g¸nh trªn vai, ®Çu ®éi nh÷ng thø cã thÓ mang theo, ho¶ng lo¹n bá ch¹y. Kho¶ng 5 giê s¸ng, chóng t«i ®· tiÒn nhËp vµo Êp, s¸t hµng rµo d©y thÐp gai cña ®ån. Sóng ®¹i liªn hai bªn cæng ®ån b¾n ra ngoµi nh− v·i ®¹n, 126

chia ®«i ®éi h×nh cña ®¹i ®éi t«i. §Þa h×nh trong Êp chiÕn l−îc rÊt khã kh¨n cho chóng t«i vËn ®éng vµ quan s¸t môc tiªu tiªu diÖt ®Þch. C¸c d·y nhµ san s¸t hai bªn ®−êng cho ®Õn c¹nh hai l« cèt ë cæng ®ån. §Æc biÖt, nhµ d©n th−êng ng¨n c¸ch nhau b»ng mét hµng rµo kÏm gai, cµng h¹n chÕ tÇm b¾n, quan s¸t vËn ®éng tÊn c«ng cña chóng t«i. Khi c¸c trung ®éi næ sóng, nh÷ng ch−íng ng¹i vËt ®ã che khuÊt môc tiªu nªn khã g©y s¸t th−¬ng lín cho ®Þch. Anh Th¸i vµ anh Thªm giao nhiÖm vô cho t«i liªn l¹c víi hai trung ®éi phÝa trong. T«i luån qua tõng hµng rµo d©y thÐp gai c¸ch cæng ®ån kho¶ng 50 mÐt. §¹n cña ®Þch b¾n rµn r¹t trªn ®Çu nªn t«i ®µnh ph¶i n»m im. Khi ®¹i liªn trong l« cèt võa ngõng b¾n, t«i lao sang, l¨n xuèng r·nh bªn ®−êng, ch¹m vµo hµng rµo d©y thÐp gai. Bän ®Þch næ sóng ®uæi theo. §îi h¬n 20 phót sau, ®Þch ngõng b¾n t«i véi n»m ngöa, ®Çu chui vµo tr−íc, kÐo lª khÈu sóng AK s¸t theo, nhÝch tõng tý mét vµo v−ên nhµ d©n. §Õn ®©y, t«i cã thÓ lom khom hoÆc ®i th¼ng mµ kh«ng sî ®Þch tr«ng thÊy v× vËt che ch¾n rÊt nhiÒu. V−ît qua mÊy d·y nhµ, b¾t ®−îc liªn l¹c víi anh H−u vµ §¨ng, trung ®éi tr−ëng cña trung ®éi 1 vµ 2, t«i truyÒn ®¹t mÖnh lÖnh cña Ban chØ huy cho c¸c anh, ®ång thêi n¾m t×nh h×nh chiÕn sù, t− t−ëng bé ®éi trong trËn chiÕn nµy vÒ b¸o c¸o víi anh Th¸i, Thªm, C¨n. T«i tiÕp tôc ¸p dông chiÕn thuËt cò, tù tin h¬n khi v−ît qua con lé tr−íc cöa ®ån ®Þch ®Ó trë vÒ Ban chØ huy ®¹i ®éi. 127

Ban chØ huy ®¹i ®éi. §óng nh− anh Th¸i dù ®o¸n, ban ®Çu lµ lo¹t ph¸o déi xuèng quanh Êp, sau ®ã lµ m¸y bay A37 thi nhau nÐm bom, c¸ch chóng t«i chØ gÇn 100 m. Do c¶ ®¹i ®éi ¸p s¸t ®ån ®Þch nªn ph¸o vµ bom déi xuèng rÊt nhiÒu, nh−ng anh em kh«ng hÒ hÊn g×. Sau mçi ®ît ph¸o vµ bom, t«i l¹i sang bªn kia ®−êng ®Ó n¾m t×nh h×nh chiÕn ®Êu cña ta råi vÒ b¸o c¸o l¹i. N¬i trung ®éi 1 chèt gi÷, qu©n ta vÉn b×nh yªn, ch−a cã th−¬ng vong. Trung ®éi 2 cã cËu Th×n (NguyÔn V¨n Th×n) cïng tiÓu ®éi huÊn luyÖn víi t«i ë miÒn B¾c, võa bÞ th−¬ng ë m¸ v× ®¹n sóng cèi c¸ nh©n M79. Nh×n thÊy cËu ta b¨ng kÝn ®Çu, chØ cßn mét m¾t tr¸i lé ra, ngåi d−íi con r·nh kh«, ®Çu ng¶ vµo bê ®Êt d−íi gèc c©y ®iÒu mµ lßng t«i quÆn ®au v× th−¬ng. Lóc ®ã kho¶ng 1 giê chiÒu, tÊt c¶ chóng t«i ch−a ai kÞp ¨n g×. §øng tÇn ngÇn mét lóc, t«i sùc nhí tr−íc cæng ®ån bªn ®−êng cã mét cöa hµng t¹p ho¸, trong ®ã ch¾c thÕ nµo còng cã s÷a vµ ®−êng. Dï vÞ trÝ ®ã nguy hiÓm v× dÔ bÞ ®Þch nh×n thÊy nh−ng v× th−¬ng vµ muèn ®éng viªn b¹n nªn t«i nãi víi Th×n: - Cè g¾ng chÞu ®au. §îi Minh ®i t×m s÷a mang vÒ. Khi ®Õn cöa tiÖm t¹p ho¸, t«i vËn dông kü thuËt tr−ên thÊp ®Ó tiÒn nhËp. Lóc nµy, chØ cÇn lã ®Çu nh« lªn cao mét chót th× trong chíp m¾t sÏ ph¶i nhËn c¶ tr¨m viªn ®¹n tõ hai l« cèt b¾n ra. Trong tiÖm t¹p ho¸, t«i kiÕm m·i míi thÊy ®−îc mét hép s÷a, riªng ®−êng tr¾ng th× rÊt nhiÒu, c¶ mét bao 128

t¶i mÊy chôc ký song kh«ng thÓ mang vÒ ®−îc. T«i lÊy tÊm v¶i che quÇy hµng gãi mét Ýt ®−êng ®em vÒ cho ®ång ®éi. BÊt ngê mét lo¹t ®¹i liªn b¾n vµo cöa tiÖm. §¹n bay sµn s¹t bªn tai, c¾m phÇm phËp vµo bøc t−êng phÝa sau l−ng thñng tõng m¶ng mét, v«i v÷a tung toÐ. T«i véi nhoµi ng−êi n»m xuèng, ®¹n tróng vµo bao t¶i ®−êng nghe \"phôp\" \"phôp\", ®−êng tr¾ng b¾n vung v·i xung quanh. T«i thËt sù ho¶ng sî v× n¬i ®©y kh¸ kÝn ®¸o vµ v¾ng vÎ, nÕu cã x¶y ra chuyÖn g×, ch¾c mäi ng−êi kh«ng biÕt ë ®©u mµ t×m. N»m im mét lóc ®Ó bän ®Þch nghÜ m×nh ®· chÕt, t«i xóc véi mét Ýt ®−êng bá vµo chiÕc mò mÒm vµ kh«ng quªn hép s÷a cho Th×n. NhÑ nhµng ¸p ng−êi s¸t mÆt ®Êt, bß nhÝch tõng ®o¹n ng¾n, t«i v−ît qua c¸c líp rµo d©y thÐp gai vÒ l¹i chç cò. Kho¶ng 4 giê chiÒu, hai x¹ thñ B41 vµ B40 cña tiÓu ®éi ho¶ lùc, bÝ mËt tiÒn nhËp s¸t ®−êng tr−íc mÆt cæng chÝnh, ®ång lo¹t næ sóng tiªu diÖt hai l« cèt ®Çu cÇu. Qu©n ®Þch bÞ mÊt hai träng ®iÓm ho¶ lùc nªn chèng cù yÕu ít råi l¾ng dÇn. Chóng t«i kh«ng x«ng vµo chèt v× nhiÖm vô ®−îc giao cho ®¹i ®éi t«i lµ chèt chÆn, dïng ho¶ lùc ¸p ®¶o qu©n ®Þch ®Çu hµng. H¬n n÷a, phÝa tr−íc ®−êng b»ng ph¼ng, trèng tr¶i, gãc më cho bé ®éi ta tiÕn vµo rÊt hÑp, hai c¸nh cæng s¾t ®· kho¸ chÆt, phÝa bªn ngoµi l¹i cã nhiÒu líp rµo bïng nhïng, kh«ng cho phÐp chóng t«i vËn ®éng tÊn c«ng ®−îc. Sau khi hai l« cèt ®Çu cÇu bÞ tiªu diÖt, m¸y bay 129

®Þch bÊt ngê ®Õn nÐm bom d÷ déi xuèng b×a Êp. Trêi tèi dÇn, m¸y bay rót vÒ, c¶ ®¬n vÞ ®−îc lÖnh tËp kÕt ra ngoµi b·i ®Êt s¸ng nay anh em ®· tËp trung. §¹i ®éi tr−ëng Thªm ®iÓm qu©n, thÊy cßn thiÕu trung ®éi 3 do anh ThiÕt chØ huy. T«i nãi víi anh Thªm: - Khi anh ph¸t lÖnh rót qu©n, em ®· truyÒn ®¹t lÖnh cho anh ThiÕt råi. Nh×n vµo trong Êp lóc nµy, nh÷ng ®èng r¬m, tre kh« bèc ch¸y s¸ng c¶ mét gãc trêi. T«i thÊy mÊy bãng ng−êi vôt qua ¸nh löa nªn ®inh ninh r»ng trung ®éi anh ThiÕt ®ang t×m ®−êng rót vÒ. Nh−ng sao l¹i ®i chÖch h−íng ra phÝa con lé. T«i chØ kÞp b¸o víi c¸c anh trong ban chØ huy: - §· ph¸t hiÖn ®−îc trung ®éi 3. Em ra ®ãn c¸c anh Êy ®©y. T«i mét m×nh «m sóng lao ®i, khi chØ cßn c¸ch nhãm ng−êi ®ang véi v· ch¹y däc theo bê ruéng kho¶ng 15 m, t«i dõng l¹i, g¸c nßng sóng lªn bê ruéng, më kho¸ an toµn vµ miÖng h« mËt khÈu \"Hiªu\", \"Hiªu\". Kh«ng thÊy ai tr¶ lêi, kho¶ng c¸ch gi÷a hai bªn cµng gÇn h¬n, t«i tiÕp tôc h«: \"Hiªu\", \"Hiªu\",... §Õn lóc nµy, t«i nghe ®−îc tiÕng ®¸p: \"Hê, hê\",... NghÜ h×nh nh− nãi mËt khÈu \"M−êi\" råi. Nh−ng vÉn b¸n tÝn b¸n nghi, nªn t«i tiÕp tôc h«: \"Hiªu\", \"Hiªu\". TiÕng tr¶ lêi vÉn lµ \"Hê, hê\". NghÜ r»ng ®©y lµ qu©n m×nh, t«i ®øng dËy kho¸ an toµn khÈu tiÓu liªn AK vµ gäi: 130

- Anh ThiÕt ¬i! Tèp ng−êi ®· ®Õn gÇn t«i. Qua ¸nh löa ch¸y trong Êp räi ra, nh×n thÊy loang lo¸ng nh÷ng chiÕc mò s¾t trªn ®Çu, t«i söng sèt thèt lªn theo ph¶n x¹ tù nhiªn: - ¥, ¬... ®Þch... Kho¶ng c¸ch gi÷a hai bªn chØ cßn l¹i h¬n 1 m. Tªn ®i ®Çu còng giËt m×nh ho¶ng hèt råi l¾p b¾p: - Em, em... Khi tr«ng thÊy nßng sóng tiÓu liªn AK ®ang chÜa vÒ phÝa m×nh tªn thø hai ë phÝa sau bÊt ngê quay khÈu sóng Cacbin vÒ t«i. T«i véi vµng bãp cß sóng nh−ng nã cøng ng¾c, kh«ng nhóc nhÝch. C¶m nhËn ®−îc c¸i chÕt cËn kÒ, t«i chØ kÞp h« to: - §øng l¹i, gi¬ tay lªn! Ngay sau tiÕng h«, mét chïm tia s¸ng phôt ra, mét tiÕng næ \"®oµng\" ï tai, t«i ng· ngöa vÒ phÝa sau. N»m trªn mÆt ®Êt mét lóc t«i tØnh l¹i, viÖc ®Çu tiªn lµ lÊy hai tay sê ®Çu vµ kh¾p ng−êi, thÊy m×nh vÉn cßn nguyªn vÑn, t«i buét miÖng reo lªn: - MÑ ¬i, con vÉn sèng! Ví lÊy khÈu AK bªn c¹nh, t«i nhæm dËy, bän ®Þch ®· ch¹y c¸ch xa 10 mÐt. §ªm Êy tr¨ng rÊt s¸ng. §Êy lµ ®ªm 16-3-1972 ©m lÞch (sau nµy khi më lÞch ra xem, mét sù trïng lÆp rÊt khã tin: Thêi ®iÓm tªn lÝnh nguy b¾n t«i suýt chÕt lóc ®ã trïng víi ngµy, giê vµ c¶ th¸ng sinh ©m lÞch cña t«i, 19 giê ngµy 16-3-1952). Ph¶i ch¨ng thÇn chÕt ®· th−¬ng t×nh tha cho t«i? 131

Gi−¬ng sóng vÒ phÝa ®Þch bãp cß mÊy lÇn, nh−ng ®¹n vÉn kh«ng næ, t«i chît nhí ra m×nh ch−a më kho¸ an toµn. T«i ®−a ngãn tay c¸i ®Èy m¹nh chèt an toµn, nghe c¸i \"ro¹ch\" vµ bãp cß, nh−ng ®¹n chØ b¾n ra tõng viªn mét. Tèp lÝnh ®· ch¹y c¸ch xa h¬n 15 m, kiÓm tra l¹i th× ra t«i kÐo chèt an toµn qu¸ m¹nh nªn chèt sóng ®ang n»m ë vÞ trÝ b¾n ph¸t mét. T«i lÊy ngãn trá ph¶i n©ng chèt kho¸ an toµn lªn nÊc liªn thanh vµ bãp cß, nh÷ng viªn ®¹n v¹ch ®−êng (trong hép ®¹n cña t«i, cø n¨m viªn ®¹n th−êng cã mét viªn ®¹n löa v¹ch ®−êng) vót lªn ®uæi theo bän ®Þch ®ang thôc m¹ng bá ch¹y phÝa tr−íc. Kho¶ng c¸ch lóc nµy gi÷a hai bªn ®é 25 ®Õn 30 m. T«i võa ®uæi võa b¾n vµ h« vang: - §øng l¹i, gi¬ tay lªn! Ngay ë phÝa sau t«i lµ tiÕng h« cña ai ®ã: - Trung ®éi 1 bªn ph¶i, trung ®éi 2 bªn tr¸i, trung ®éi 3 ë gi÷a, theo t«i xung phong truy kÝch ®Þch. Khi tiÕng h« ®ã ®Õn gÇn h¬n, t«i nhËn ra ®Êy lµ Coáng, b¹n liªn l¹c cïng ®¹i ®éi bé. CËu ta võa ch¹y, võa thë hæn hÓn b¶o: - Minh ¬i, cËu cã sao kh«ng? - M×nh kh«ng sao c¶. - T«i tr¶ lêi. Trªn ®−êng quay vÒ ®¬n vÞ t«i ®¸ ph¶i khÈu sóng rÊt l¹, nßng to, ng¾n bÎ g·y gËp xuèng. T«i b¶o víi Coáng: - M×nh vøt khÈu sóng g·y nµy ®i, ®em vÒ lµm g× cho thªm nÆng. 132

Sau nµy t«i míi biÕt ®ã lµ sóng cèi c¸ nh©n M79 cña Mü b¾n ®¹n 40 ly, muèn cho ®¹n vµo nßng ®−îc ph¶i lÉy chèt bÎ gËp nßng sóng l¹i, nh− cho ®¹n ch× vµo sóng h¬i. T«i hái Coáng: - T«i nghe thÊy cã tiÕng h«: Trung ®éi 1, trung ®éi 2 xung phong c¬ mµ. Sao chØ cã mét m×nh «ng ®Õn ®©y? Coáng tr¶ lêi: - Khi cËu võa x¸ch sóng ch¹y ®i mét lóc th× cã tiÕng sóng næ kÌm theo tiÕng h«: \"§øng l¹i, gi¬ tay lªn\" ë h−íng ®ã. Mäi ng−êi ®ang tËp kÕt thu qu©n, rÊt bÊt ngê, lo l¾ng. Anh Th¸i la lªn: \"Th«i chÕt! §Þch b¾t sèng cËu Minh råi\". Nghe ®Õn ®ã, t«i véi vµng «m sóng ch¹y ®uæi theo cËu, võa ch¹y võa h« vang nh»m nghi binh ®Þch ®Ó kÞp thêi gi¶i tho¸t cho Minh. GÆp ®−îc Minh, thÊy cßn nguyªn vÑn, t«i mõng qu¸. Cæ häng t«i lóc ®ã nghÌn nghÑn, kh«ng nãi ®−îc lêi nµo ®Ó c¶m ¬n Coáng. Hai m¾t t«i nhoµ ®i, n−íc m¾t l¨n dµi trªn m¸ v× xóc ®éng tr−íc t×nh yªu th−¬ng cña ®ång ®éi, cô thÓ lµ Coáng, ng−êi b¹n th©n thiÕt ®· quªn nguy hiÓm, x«ng lªn chia löa, chi viÖn, cøu nguy cho t«i. C¶m ¬n Coáng1, c¶m ¬n anh ____________ 1. Anh TrÇn Xu©n Coáng quª ë Quúnh L−u, Quúnh Long, NghÖ An, hy sinh ngµy 16-6-1972 khi ®ang lµ trung ®éi tr−ëng t¹i C«ng P«ng Rå (Campuchia). 133

em vµ c¶m ¬n tÊt c¶ ®ång ®éi yªu th−¬ng cña t«i. Cho ®Õn b©y giê, sau 35 n¨m, nh÷ng lêi nãi, hµnh ®éng, cö chØ ®ã vÉn in s©u vµo t©m trÝ t«i nh− võa míi x¶y ra. Trong trËn chiÕn ®Êu víi ®Þch ë Êp Rõng DÇu, BÕn CÇu, T©y Ninh ®¹i ®éi t«i l¹i cã thªm mét ng−êi n÷a hy sinh, ®ã lµ anh Vò §×nh Ng¹c, quª ë Qu¶ng Ch©u, Qu¶ng X−¬ng, Thanh Ho¸. Ngoµi ra, cßn cã h¬n 10 ng−êi bÞ th−¬ng, trong ®ã cã anh TrÇn §øc C¨n, chÝnh trÞ viªn tr−ëng, anh NguyÔn V¨n Thô, chÝnh trÞ viªn phã ®¹i ®éi. Kho¶ng 22 giê, c¶ ®¹i ®éi ®−îc lÖnh rót vÒ phum Sãc Nãc, Campuchia. Ai nÊy buån r−êi r−îi, trÇm lÆng h¼n, lÇm lòi c¸ng nh÷ng ng−êi hy sinh vµ bÞ th−¬ng trë vÒ. Khi hµnh qu©n c¾t qua c¸nh ®ång d−a, c¬n kh¸t trong häng t«i bÊt ngê trçi dËy bëi c¶ mét ngµy quÇn nhau ®¸nh ®Þch kh«ng nghØ, råi ®ång ®éi th−¬ng vong, ai nÊy ®Òu quªn ¨n, quªn uèng. Giê ®©y b−íc ®i trªn c¸nh ®ång d−a ®ang chuÈn bÞ vµo mïa thu ho¹ch, lµm sao cã thÓ bá qua. RÊt nhanh chãng, mäi ng−êi ®Òu tranh thñ th−ëng thøc. 30-4-1972 Kho¶ng 7 giê 30, chóng t«i hµnh qu©n ®Õn quèc lé 1 thuéc ®Þa phËn Bê VÐt, x¸c lÝnh Sµi Gßn r¶i ®Çy trªn bê ruéng, mÆt ruéng vµ mÆt ®−êng, ng−êi n»m sÊp, kÎ n»m ngöa, cói lom khom, mµu da ®· 134

x¸m ng¾t. §å ®¹c vøt bõa b·i, ngæn ngang. §ã lµ kÕt qu¶ trËn ®¸nh ngµy h«m qua cña tiÓu ®oµn 7 thuéc trung ®oµn 271 anh hïng. Nh− vËy, chØ trong mét thêi gian ng¾n, Trung ®oµn chóng t«i cïng ®¬n vÞ b¹n ®· chiÕn ®Êu gi¶i phãng mét khu vùc réng lín däc con ®−êng dµi gÇn 30 km, tõ Lß Xóc ®Õn cöa khÈu Méc Bµi, T©y Ninh. §¹i ®éi 3 l¹i vÒ ®ãng qu©n ë phum Sãc Nãc. T¹i ®©y, t«i ®· gÆp Quúnh ë ®¹i ®éi C18, b¹n cïng quª. Hai ®øa rÊt vui mõng khi thÊy nhau cßn nguyªn vÑn. Quúnh th«ng b¸o: TrÇn V¨n Hång, (b¹n th©n cña t«i), liªn l¹c cho anh Hµn tiÓu ®oµn tr−ëng, tiÓu ®oµn 7 vµ anh TrÇn Kim Träng ë C2, D9, ®· hy sinh anh dòng trong trËn chiÕn ®Êu víi qu©n ®Þch vµo buæi chiÒu ngµy h«m qua. T«i «m chÆt lÊy Quúnh, n−íc m¾t giµn giôa. CËu ta còng sôt sïi, gôc vµo vai t«i. ThÕ lµ bèn ®øa chóng t«i Minh, Hång, Nam, QuÕ giê chØ cßn ba. Nçi ®au mÊt b¹n bãp nghÑt tr¸i tim t«i. C¸i buæi chia tay cña ba ®øa h«m nµo, sau trËn B52 t¹i sãc §«n T©y l¹i lµ buæi gÆp Hång cuèi cïng. Nam, ®· biÕt tin Hång vµ anh Träng hy sinh ch−a? H·y cè g¾ng b¶o träng nhÐ v× cuéc chiÕn ®Êu gay go, ¸c liÖt nµy cßn kÐo dµi kh«ng biÕt ®Õn bao giê míi kÕt thóc. Khi t«i trÊn tÜnh l¹i, Quúnh kÓ r»ng: Buæi s¸ng h«m qua (29-4-1972), vµo kho¶ng 9 r−ìi s¸ng, trong lóc bé ®éi tiÓu ®oµn 7 ®ang xung phong, tÊn c«ng tiªu diÖt vµ truy ®uæi ®Þch th¸o ch¹y trªn 135

c¸nh ®ång trèng tr¶i cña thÞ trÊn Bê VÐt, Hång bÞ m¸y bay C130 nhµo xuèng b¾n nh− v·i ®¹n. Mét viªn ®¹n xuyªn qua bông, ruét ®æ ra ngoµi, m¸u ch¶y −ít c¶ ¸o quÇn. Hång ng· xuèng mét lóc råi tØnh dËy, b×nh tÜnh lÊy tay nhÐt ruét ®ang ®æ ra ngoµi vµo trong bông. Sau ®ã lÊy mò v¶i mÒm tai bÌo ®ang ®éi trªn ®Çu che kÝn vïng bÞ th−¬ng råi ch¹y tiÕp, nh−ng chØ ®−îc mét b−íc th«i th× gôc h¼n. Bé ®éi cøu th−¬ng nhanh chãng s¬ cøu, chuyÓn anh vÒ bÖnh viÖn tiÒn ph−¬ng K20 cña MiÒn. §Õn 4 giê r−ìi chiÒu, anh trót h¬i thë cuèi cïng. TÝnh ®Õn lóc nghØ ë Sãc Nãc, qu©n sè trong ®¹i ®éi t«i cßn ch−a ®−îc 40 ng−êi. C¸n bé chØ huy c¸c cÊp thiÕu nghiªm träng. Anh Lª Xu©n H−u, trung ®éi tr−ëng trung ®éi 1 ®−îc ®iÒu lªn gi÷ chøc chÝnh trÞ viªn tr−ëng ®¹i ®éi, thay anh TrÇn §øc C¨n, anh Ph¹m Vinh, trung ®éi tr−ëng trung ®éi 2, TrÇn Xu©n Coáng vÒ trung ®éi 1 gi÷ chøc trung ®éi phã, anh NguyÔn V¨n Tµi nu«i qu©n vÒ trung ®éi 1 gi÷ chøc tiÓu ®éi tr−ëng. 6-5-1972 Vµo kho¶ng 4 giê 30 chiÒu, c¶ ®¬n vÞ rêi Sãc Nãc vÒ vïng ®Êt Long An th©n yªu. ChÆng ®−êng kh¸ dµi, chóng t«i ph¶i v−ît qua Trµ Cao, n¬i qu©n ®éi ViÖt Nam Céng hoµ ®ang chiÕm gi÷. §ån nµy n»m ë vÞ trÝ rÊt hiÓm yÕu, ¸n ng÷ con ®−êng tiÕn qu©n cña ta tõ Campuchia vÒ Long An. Qua ®−îc ®ån Trµ Cao, chóng t«i hµnh qu©n 136

v−ît c¸nh ®ång \"chã ng¸p\", tiÕng Campuchia gäi lµ Ba Thu. Ng−êi ta b¶o c¸nh ®ång nµy réng, dµi tíi møc kh«ng mét con chã nµo ch¹y v−ît qua, nÕu cã qua ®−îc, kh«ng chÕt th× còng chØ cßn n»m mµ ng¸p. Chóng t«i nghØ t¹i mét khu v−ên trong Êp chiÕn l−îc bá hoang, kh«ng cã ng−êi vµ sóc vËt, nhµ cöa hÇu nh− bÞ bom ®×a ®èt ch¸y hÕt. N¬i ®ã thuéc x· Mü Th¹nh B¾c, huyÖn §øc HuÖ, c¸ch bê s«ng Vµm Cá §«ng vÒ phÝa ®«ng kh«ng xa. Bªn kia s«ng thuéc nhµ m¸y ®−êng HiÖp Hoµ, huyÖn §øc Hoµ, tØnh Long An. 7-5-1972 Kho¶ng 12 giê ®ªm, chóng t«i v−ît s«ng Vµm Cá, v× theo quy luËt ho¹t ®éng cña ®Þch, vµo nh÷ng giê nµy chóng Ýt khi ®i tµu tuÇn tra. Trªn bê s«ng, nh÷ng c©y trµm t¸n cao, 5 - 7 m, phÝa d−íi lµ nh÷ng bôi c©y c¬m nguéi, l¸ xanh, phñ kÝn tõ mÆt ®Êt lªn cao gÇn ®Çu chóng t«i. ë ®©y, hÇu hÕt lµ b·i s×nh, lÇy, ®Ó ra ®−îc bê s«ng buéc ph¶i lÇn mß ®i trªn bê ®Êt cña nh÷ng con kªnh nhá. Ven bê s«ng cã rÊt nhiÒu thuyÒn gç ba l¸, tr«ng nh− tµu l¸ dõa ®ang næi dËp dÒnh, nhÊp nh«. §©u ®©y väng lªn tiÕng c¸c c«, chÞ mêi chóng t«i xuèng thuyÒn ®Ó sang bªn kia bê. Nh÷ng giäng nãi nghe rÊt nhÑ nhµng, tr×u mÕn, th©n th−¬ng. L©u l¾m råi, h«m nay chóng t«i míi ®−îc gÆp vµ nghe tiÕng c¸c m¸, c¸c chÞ ng−êi ViÖt m×nh. Sau nh÷ng ngµy chiÕn ®Êu trªn n−íc b¹n, nay ®−îc 137

trë vÒ m¶nh ®Êt th©n yªu cña Tæ quèc thÊy thiªng liªng, quý gi¸ v« cïng, kh«ng cã g× so s¸nh ®−îc. ý thøc ®ã ¨n s©u vµo t©m trÝ t«i m·i m·i. Con thuyÒn ba l¸ mong manh, chßng chµnh khi t«i võa b−íc ch©n lªn. C¶ ba anh em ngåi theo hµng däc, sóng cÇm trong tay. RÊt may, ®å ®¹c ba l« chóng t«i ®· ®Ó l¹i n¬i võa ®ãng qu©n, nÕu mang theo th× chiÕc thuyÒn bÐ nµy lµm sao chë hÕt ®−îc. N−íc mÊp mÐ m¹n thuyÒn, t−ëng nh− sãng n−íc s¾p nuèt chöng chóng t«i. D−íi tµi chÌo thuyÒn thiÖn nghÖ cña ng−êi d©n Long An vïng §øc Hßa, §øc HuÖ, chóng t«i ®Òu b×nh an v« sù. T«i kh«ng nh×n râ mÆt c« g¸i chÌo thuyÒn cho m×nh, chØ thÊy c« quÊn kh¨n r»n trªn ®Çu, mÆc bé bµ ba mµu ®en. T«i ®o¸n c« cßn rÊt trÎ khi nghe giäng nãi: \"C¸c anh bé ®éi cø an t©m ngåi yªn nhÐ. ChØ mét chót xÝu th«i, em sÏ ®−a c¸c anh tíi bê bªn kia\". Hai ng−êi b¹n cïng thuyÒn rÝu rÝt b¾t chuyÖn víi c« g¸i. Qua nh÷ng c©u tr¶ lêi, t«i nghe lo¸ng tho¸ng c« g¸i Êy quª ë Mü Th¹nh B¾c, huyÖn §øc HuÖ, Long An. MÆt s«ng xung quanh t«i dµy ®Æc thuyÒn ba l¸, rén rµng tiÕng \"oµm o¹p, oµm o¹p\" cña nh÷ng m¸i chÌo khua n−íc. §©y lµ lÇn thø hai t«i cïng b¹n bÌ, ®ång ®éi trë vÒ víi dßng s«ng Vµm Cá. Chóng t«i tiÕp tôc hµnh qu©n vÒ phÝa ®«ng cña con s«ng, sau ®ã ®i theo h−íng ng−îc dßng. Däc hai bªn bê chñ yÕu lµ s×nh lÇy, nªn viÖc ®i l¹i cña 138

bé ®éi ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. N¬i chóng t«i ®ãng qu©n n»m ë phÝa sau nhµ m¸y ®−êng HiÖp Hoµ, trªn c¸c bê kªnh r¹ch nhá cña b·i s×nh. Dï ai nÊy ®Òu mÖt mái vµ buån ngñ v× c¶ mét ®ªm thøc tr¾ng hµnh qu©n nh−ng khi võa chiÕm lÜnh trËn ®Þa chóng t«i ®· tranh thñ ®µo c«ng sù cho kÞp tr−íc lóc trêi s¸ng. Ban ngµy c¸c lo¹i m¸y bay trinh s¸t quÇn ®¶o liªn tôc, lïng sôc, r×nh mß bé ®éi ta. D−íi s«ng c¸c tµu tuÇn tiÔu cña ®Þch ch¹y qua ch¹y l¹i, kh«ng lóc nµo nghØ. 8-5-1972 Trêi võa s¸ng, ch−a ai kÞp chîp m¾t th× ®Þch ë trªn tµu ®· b¾n ®¹n vÒ phÝa chóng t«i Çm Çm, c¾t ®øt rÊt nhiÒu th©n c©y trµm vµ c©y c¬m nguéi ë bê r¹ch. Nh÷ng viªn ®¹n DKZ90 trªn c¸c tµu tuÇn tiÔu cña qu©n ®éi ViÖt Nam Céng hoµ ®ang ch¹y d−íi s«ng ph¸ n¸t mét kho¶ng bê kªnh, bïn ®Êt bay rµo rµo. Bän lÝnh d−íi tµu kh«ng d¸m lªn bê v× sî qu©n ta tiªu diÖt. Chóng cho tµu ch¹y ®i ch¹y l¹i trªn s«ng, thi nhau b¾n ®¹n th¶ giµn ®Õn ch¸n míi chÞu dõng l¹i, quay ®Çu ch¹y lïi vÒ gäi m¸y bay A37 ®Õn nÐm bom. Võa qua mét trËn m−a ®¹n d−íi tµu b¾n lªn, giê ®©y chóng t«i l¹i høng chÞu hµng lo¹t bom trªn m¸y bay nÐm xuèng. C«ng sù trong bê kªnh l¾c l−, 139

®ung ®−a liªn tôc, trêi ®Êt mï mÞt bïn ®Êt. T«i kh«ng ph©n biÖt ®−îc nh÷ng tiÕng bom næ n÷a. Tai ï h¼n, ngùc bÞ bãp nghÑt, rÊt tøc vµ khã thë v× bom næ qu¸ gÇn. RÊt may tr−íc ®ã ai nÊy ®Òu ®· x©y dùng cho m×nh mét c«ng sù kh¸ ch¾c nªn ngµy h«m Êy c¶ ®éi kh«ng bÞ th−¬ng vong. 9-5-1972 Chóng t«i ®· cã mÆt ë Gß Næi thuéc x· An Ninh T©y, §øc Hßa, Long An. Nh×n tõ d−íi bê s«ng lªn thÊy gß cao, réng, bao quanh lµ c¸c bôi c©y mäc lóp xóp, cã hai c©y cao v−ît h¼n lªn. §Êy lµ ®iÓm chuÈn ®Ó tËp kÕt cña ®¬n vÞ. NÕu ai ®ã bÞ l¹c, cø nh×n thÊy hai c©y cao ®ã mµ t×m vÒ. Khi ®Õn n¬i, t«i ph¸t hiÖn ®Êy lµ hai c©y duæi. Nh¾c ®Õn Gß Næi lµ nãi ®Õn bao vui buån cña c¸n bé chiÕn sÜ trung ®oµn chóng t«i. M¶nh ®Êt n¬i ®©y trén bao m¸u x−¬ng cña nh÷ng ng−êi con yªu quý miÒn B¾c. Hä lµ nh÷ng chiÕn sÜ thuéc trung ®oµn 271, ®· vÜnh viÔn yªn nghØ t¹i ®©y. Ngay nh− xung quanh hai gèc c©y duæi ®ã th«i, ph¶i ®Õn h¬n chôc anh n»m l¹i ®ã. M¸u cña chóng t«i ®· thÊm ®á trªn tõng mÐt ®Êt n¬i nµy, tÊt c¶ v× c«ng cuéc thèng nhÊt ®Êt n−íc. Ngµy ®Êt n−íc ®−îc th¸i hoµ, mét sè hµi cèt cña c¸c anh may m¾n t×m ®−îc vµ ®−a vÒ an t¸ng ë c¸c nghÜa trang. Nh−ng cßn rÊt nhiÒu thÞt x−¬ng cña c¸c chiÕn sÜ ®· hoµ trén vµo lßng ®Êt, trong ®ã 140

cã nh÷ng ng−êi b¹n th©n cña t«i. Giê ®©y, t−ëng nhí ®Õn c¸c anh, mong c¸c anh h·y tha thø. T¹i nh÷ng thêi ®iÓm khã kh¨n, gian khæ, ¸c liÖt ®ã, ®ång ®éi ch−a chu ®¸o, trän vÑn víi c¸c anh ®−îc, s¬ suÊt rÊt nhiÒu khi ®¸nh dÊu vÞ trÝ c¸c anh yªn nghØ. CÇu mong cho linh hån cña c¸c anh ë d−íi suèi vµng nhÑ nhµng, thanh th¶n, siªu tho¸t. 10-5-1972 4 giê 30 phót s¸ng, chóng t«i cã mÆt t¹i Êp An ThuËn, x· An Ninh §«ng, huyÖn §øc Hoµ, c¸ch thÞ x· HËu NghÜa kho¶ng 12 km vÒ phÝa t©y b¾c, c¸ch ng· ba Léc Giang 7 km vÒ phÝa t©y nam. Êp An ThuËn n»m ë mét vÞ trÝ ®Æc biÖt. PhÝa t©y c¸ch s«ng Vµm Cá 5 km, phÝa ®«ng cã ®−êng 10 kÐo dµi tõ thÞ trÊn §øc Hoµ qua HËu NghÜa, ng· ba Léc Giang ®Õn T©y Ninh. Do n»m ë vÞ trÝ hiÓm yÕu nªn ®Þch ®· bè trÝ c¸c chèt bao quanh. PhÝa t©y cã chèt An ThuËn, phÝa nam cã chèt Rõng Tre, La Cua, phÝa t©y b¾c cã bèt R¹ch GÇn, phÝa ®«ng s¸t ®−êng 10 cã bèt An HiÖp. Khi chóng t«i tiÕn qu©n vµo Êp An ThuËn, ë ®ã kh«ng mét bãng ng−êi, chØ cã mÊy c« du kÝch lµ ng−êi ®Þa ph−¬ng dÉn ®−êng. Ban chØ huy ®¹i ®éi 3 ®ãng qu©n trong nhµ m¸ Hai Qu©n. Bao bäc xung quanh v−ên lµ d·y giao th«ng hµo, do m−a n¾ng l©u ngµy nªn c¸t bôi ®· lÊp gÇn ®Çy. MÐp bê phÝa ngoµi ®−îc che ch¾n 141

b»ng nh÷ng bôi tre giµ. Ng«i nhµ m¸i t«n n»m gi÷a v−ên, t−êng g¹ch v«i tr¾ng cã nh÷ng m¶ng vì lín do trËn bom ®×a th¸ng tr−íc ®ã võa ®−îc söa sang l¹i. Mét ngµy kh¸ b×nh yªn tr«i qua. Khi hoµng h«n bu«ng xuèng, ®øng ë bê tre nh×n däc theo con ®−êng nhá phÝa tr−íc, t«i thÊy mét nhãm ng−êi gång g¸nh, theo sau cã mÊy ®øa trÎ ch¹y lon ton. TÊt c¶ rÊt véi vµng ®i vÒ n¬i chóng t«i chèt gi÷. Mäi ng−êi trong ®¬n vÞ lÆng im ch¨m chó quan s¸t. Cã lÏ hä ®· quen víi sù ®Ò cao c¶nh gi¸c, s½n sµng chiÕn ®Êu cña bé ®éi gi¶i phãng, nªn khi gÇn ®Õn chóng t«i, mét phô n÷ trung tuæi chñ ®éng cÊt tiÕng: - Chµo c¸c con, m¸ Hai Qu©n ®©y! C¸c m¸ vµ c¸c chÞ vÒ th¨m c¸c con ®©y. Råi bµ lÊy tay chØ tõng ng−êi nãi: - §©y lµ Hai TÆng vµ s¾p nhá nµy lµ con cña m¸, cßn kia lµ m¸ M−êi HÐt, Hai MÕn, T− Phiªn, vµ T− LËp, S¸u TiÖm cïng s¾p nhá cña con S¸u ®ã. BiÕt ch¾c kh«ng cã g× nguy hiÓm, t«i nh¶y ra ngoµi bê tre chµo ®ãn c¸c m¸, c¸c chÞ cïng c¸c ch¸u ®· trë vÒ nhµ. Khi gÆp ®−îc chóng t«i, nh÷ng ng−êi lÝnh tõ miÒn B¾c vµo, c¸c m¸ vµ c¸c chÞ xuýt xoa khen bé ®éi miÒn B¾c ®øa nµo còng trÎ ®Ñp, s¸ng sña. Th−¬ng chóng t«i ®· v−ît qua kh«ng biÕt bao nhiªu khã kh¨n, gian khæ, hy sinh, ®· b¨ng rõng, léi suèi, v−ît dèc c¶ hµng ngh×n c©y sè míi vÒ ®Õn vïng 142

®Êt nµy, vÒ víi m¸ vµ c¸c chÞ, vÒ víi bµ con c« b¸c. M¸ vµ c¸c chÞ kÓ: - L©u nay bän ®Þch ë ®©y bè r¸p th−êng xuyªn, lu«n lïng t×m c¸c gia ®×nh c¬ së, c¸n bé c¸ch m¹ng, lµm khã dÔ cho d©n rÊt nhiÒu. ë ®©y vÉn cã tæ chøc chi bé §¶ng, ho¹t ®éng rÊt m¹nh, do anh N¨m Liªm lµ bÝ th−. H«m nay, c¸c con vÒ ®©y, m¸ vµ c¸c chÞ cïng bµ con mõng l¾m. Chót xÝu n÷a th× quªn, cã mét chót quµ nhá mang vÒ cho c¸c con ®©y. Ngay sau ®ã, mäi ng−êi l«i tõ trong thóng ra nh÷ng gãi nhá bäc trong bÞch nil«ng. VÉn m¸ Hai Qu©n nãi: - Tôi bay biÕt kh«ng, bän ®Þch nã kiÓm tra mäi ng−êi lóc trë vÒ g¾t gao qu¸ trêi, m¸ vµ c¸c chÞ t×m mäi lý do míi mang vÒ ®−îc chót xÝu ®ã. Chóng t«i ngì ngµng c¶m ¬n m¸ vµ c¸c chÞ rèi rÝt. T«i cÇm lÊy gãi quµ vµ më ra, ®ã lµ gãi m¾m t«m kh« trén víi thÞt lîn. Mãn ¨n thËt ngon v× ®· l©u l¾m råi h«m nay chóng t«i míi ®−îc th−ëng thøc. M¶i vui mõng phÊn khëi khi gÆp chóng t«i, chÞ S¸u TiÖm vµ chÞ T− LËp chît nhí ra ch−a vÒ nhµ m×nh. Hai chÞ vui vÎ chµo t¹m biÖt. §i ®−îc mét ®o¹n, chÞ S¸u cßn ngo¸i cæ l¹i nãi: - Nhµ chÞ ®ã c¸c em, nhí sang th¨m nhÐ! Lóc nµy nh×n kü hai chiÕc thóng trªn ®«i quang cña chÞ cã hai ®øa nhá ®ang ngåi, cßn ®øa lín ch¹y lon ton theo sau. Nh÷ng ngµy tiÕp ®ã, khi ®· quen h¬n t«i míi 143

biÕt vÒ hoµn c¶nh cña chÞ. ChÞ cã ba ch¸u nhá, chång bÞ b¾t lÝnh qu©n dÞch. Anh rÊt hiÒn lµnh vµ ch©n chÊt. Sau nµy, anh ng· bÖnh chÕt, cßn l¹i mét m×nh chÞ ph¶i gång g¸nh nu«i ba ®øa con. Cuéc sèng qu¸ nhiÒu vÊt v¶, võa ph¶i kiÕm sèng nu«i con, võa ph¶i th−êng xuyªn ch¹y bom ®¹n khi cuéc chiÕn diÔn ra. DÉu thÕ, chÞ vÉn tÝch cùc tham gia c¸ch m¹ng, bÊt chÊp mäi hiÓm nguy, cïng mäi ng−êi vËn chuyÓn hµng tÊn vò khÝ, l−¬ng thùc, thùc phÈm cho bé ®éi ta trong lßng ®Þch. 12-5-1972 Trêi cßn ch−a s¸ng râ, m¸ Hai Qu©n vµ nh÷ng ng−êi d©n l¹i trë vÒ vïng ®Þch hËu, n¬i ®ã ban ngµy hÇu nh− kh«ng cã bom ®¹n. Giê ®©y, trong Êp chØ cßn l¹i anh em chóng t«i. Kho¶ng 7 giê 30, mét tèp lÝnh ngôy xuÊt hiÖn ë ®Çu Êp An ThuËn, c¶ ®¹i ®éi ®−îc b¸o ®éng khÈn cÊp. Tõ bê tre nhµ m¸ Hai Qu©n nh×n ra, t«i thÊy c¶ mét ®¹i ®éi ®Þch, ®Çu ®éi mò s¾t, vai mang ba l«, tay cÇm sóng AR 15, quanh th¾t l−ng gi¾t ®Çy lùu ®¹n vµ b×nh t«ng ®ùng n−íc. Cã ng−êi cßn kho¸c thªm trªn vai mét khÈu sóng M72 chèng t¨ng, hay mét khÈu cèi c¸ nh©n M79. Chóng ®i theo h×nh hai hµng däc, h¬i chÕch sang ph¶i tiÕn vÒ h−íng chóng t«i. §¹i ®éi t«i ®· triÓn khai chiÕn ®Êu, ®îi cho ®èi ph−¬ng c¸ch tæ tiÒn tiªu ®é kho¶ng 10 mÐt, tÊt c¶ ®ång lo¹t næ sóng. Qu©n ®Þch bÞ bÊt ngê bá ch¹y 144

t¸n lo¹n, mét sè nÊp véi vµo c¸c bê ruéng, næ sóng chèng tr¶ quyÕt liÖt. Cuéc ®Êu sóng tËp thÓ gi÷a hai bªn rÊt c¨ng th¼ng, kÐo dµi, lîi dông nh÷ng bê ®Êt cao, ®Þch tranh thñ chuyÓn lÝnh ®· chÕt vµ bÞ th−¬ng lïi vÒ phÝa sau. Råi tiÕng sóng hai bªn th−a dÇn, kho¶ng gÇn 10 giê th× ngõng h¼n. T«i biÕt phÝa bê ruéng tr−íc mÆt cã mét lÝnh ngôy bÞ th−¬ng nÆng. Gi÷a tiÕng sóng cña hai bªn, t«i nghe thÊy tiÕng la: - M¸ ¬i, con chÕt mÊt th«i, con bÞ th−¬ng råi... Nghe tiÕng kªu la n·o ruét ®ã, lßng t«i bçng quÆn l¹i. Th−¬ng c¶m cho mét kiÕp ng−êi, th−¬ng c¶m cho t«i, cho ®ång ®éi t«i vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®ang cßn tham gia chiÕn trËn, nÕu còng r¬i vµo tr−êng hîp nh− vËy. Ng−êi ®ã víi chóng t«i ch−a mét lÇn gÆp mÆt, ch−a mét lÇn quen biÕt. ThÕ mµ... Lóc nµy bän ®Þch cßn l¹i ®· rót ra ngoµi xa vµ b¾n vµo xèi x¶, tuy kh«ng c¨ng l¾m nh−ng vÉn cßn nguy hiÓm nªn t«i kh«ng thÓ ra b¾t ng−êi lÝnh ngôy kia vµo ®−îc. Mét lóc sau, ba chiÕc m¸y bay A37 lao ®Õn, tíi tÊp déi bom vµo ®éi h×nh ®¬n vÞ chóng t«i. 4 giê 30 chiÒu, khi bän ®Þch d−íi mÆt ®Êt vµ trªn kh«ng hoµn toµn rót h¼n, t«i lao m×nh ra chç ng−êi lÝnh ngôy kia, nh−ng anh ta ®· chÕt tõ lóc nµo. T«i lôc tói ¸o, lÊy giÊy tê ra xem, biÕt tªn anh ta lµ Vâ V¨n Ba, quª ë CÇn Th¬. T«i nhÆt khÈu tiÓu liªn AR15 vµ sóng cèi c¸ nh©n M79 cïng 30 viªn ®¹n ®em vÒ nép ban chØ huy. Trong trËn nµy, anh Thªm - ®¹i ®éi tr−ëng vµ 145

mét sè c¸n bé tiÓu ®éi tr−ëng, chiÕn sÜ ë c¸c trung ®éi bÞ th−¬ng. Giê ®©y, trong ban chØ huy ®¹i ®éi t«i cßn l¹i mét m×nh anh Lª Xu©n H−u, chÝnh trÞ viªn tr−ëng chØ huy ®¬n vÞ. Qu©n sè ®¹i ®éi l¹i gi¶m dÇn theo ngµy th¸ng. Hoµng h«n võa xuèng, c¸c mÑ, c¸c chÞ, c¸c em trong Êp trªn vai gång g¸nh, tay x¸ch n¸ch mang trë vÒ nhµ. Võa ®Õn ®Çu ngâ mäi ng−êi ®· la lªn: - C¸c con, c¸c em cã b×nh an kh«ng? Cã ®øa nµo lµm sao kh«ng vËy? Khi t«i võa tõ trong ngâ lã ®Çu ra ®Ó ®ãn mäi ng−êi, chÞ S¸u TiÖm reo lªn: - C¸i th»ng Minh giái thiÖt, vÉn lµnh lÆn nguyªn vÑn ®©y nÌ! Anh em m×nh cã bÞ sao kh«ng em? - Chóng em ®Òu b×nh an c¶. M¸ vµ c¸c chÞ biÕt kh«ng, cã mét lÝnh ®Þch tªn lµ Vâ V¨n Ba, quª ë CÇn Th¬ n»m chÕt ë c¹nh bê ruéng kia k×a. ChÞ vµ mäi ng−êi b¸o cho gia ®×nh ng−êi lÝnh ®ã ®Ó hä biÕt. - T«i nãi. Mäi ng−êi å lªn, chÞ S¸u nãi: - S¸ng nay c¸c em ®¸nh giái qu¸. Buæi chiÒu khi chóng rót vÒ mang theo nhiÒu th−¬ng binh vµ lÝnh chÕt. Nh−ng ë ngoµi nh×n vµo trong Êp, thÊy m¸y bay nÐm bom d÷ qu¸, chÞ vµ mäi ng−êi ®· khãc rÊt nhiÒu. Quµ c¸c chÞ mang vÒ cho chóng t«i h«m nay rÊt nhiÒu thø, ®−êng, s÷a hép, cã c¶ thuèc Con MÌo vµ mét vµi chai r−îu ®Õ n÷a. Ph¶i th−¬ng yªu 146

chóng t«i l¾m, c¸c chÞ míi dòng c¶m, kh«ng ng¹i hy sinh tÝnh m¹ng ®Ó \"tiÕp tÕ cho céng s¶n\" tr−íc sù kiÓm tra g¾t gao cña qu©n thï. Lµ nh÷ng ng−êi con miÒn B¾c chiÕn ®Êu xa nhµ, rÊt c¶m ¬n vµ lu«n ghi nhí nh÷ng t×nh c¶m cao quý cña c¸c m¸, c¸c chÞ... trªn m¶nh ®Êt Long An ®· dµnh cho chóng t«i trong nh÷ng ngµy khã kh¨n, gian khæ, ¸c liÖt Êy. 13-5-1972 H«m nay ®−îc mét ngµy yªn b×nh v× gÇn 5 giê chiÒu råi mµ ch−a thÊy tªn ®Þch nµo. T«i véi rñ anh Huyªn y t¸ sang nhµ chÞ S¸u TiÖm b¾t gµ. Anh Huyªn chÊp nhËn kh«ng mét chót ®¾n ®o. §Õn n¬i, chóng t«i thÊy ®µn gµ qu¸ nhiÒu, con nµo còng lín. Hai anh em nhanh chãng lïa chóng vµo gãc c«ng sù x©y b»ng nh÷ng bao c¸t chÊt ®Çy quanh nhµ ®Ó dÔ dµng b¾t. §é kho¶ng 10 phót sau, chóng t«i ®· b¾t ®−îc ba, bèn con. BÊt chît t«i nghe thÊy tiÕng kÏo kÑt phÝa con ®−êng vµo nhµ. Quay ®Çu nh×n ra ngâ t«i thÊy chÞ S¸u ®ang gång g¸nh trë vÒ, nªn véi vµng kªu khÏ: - Anh Huyªn ¬i, chÞ S¸u vÒ k×a! Anh Huyªn lóng tóng la lªn: - Xö lý thÕ nµo ®©y Minh ¬i? T«i sî qu¸, ®i ¨n trém bÞ b¾t qu¶ tang. §©y l¹i lµ nhµ c¬ së c¸ch m¹ng ®ang gióp ®ì chóng t«i. 147

LiÕc m¾t sang c«ng sù bªn c¹nh, t«i chØ kÞp nãi: - Anh ®æ c¸t trong bao ra ngoµi, råi cho gµ vµo ®ã. Em ra cæng ®Ó cÇm ch©n chÞ S¸u. Võa míi lã ®Çu ®Õn cæng th× chÞ S¸u b−íc vµo. - Em chµo chÞ S¸u, sao h«m nay chÞ vÒ sím vËy? - H«m nay chÞ thÊy ®Þch kh«ng ®i cµn, m¸y bay kh«ng nÐm bom, nªn chÞ véi vÒ sím xem c¸c em cã cÇn g× kh«ng? Võa lóc ®ã, anh Huyªn tõ sau nhµ kho¸c sau l−ng mét bao c¨ng ®Çy, miÖng t−¬i c−êi chµo chÞ S¸u. Nh×n thÊy phÝa ngoµi tói m¸u gµ ®· thÊm −ít tõng m¶ng nhá, t«i t¸i mÆt v× sî chÞ S¸u ph¸t hiÖn ra. ChÞ vÉn ®Ó nguyªn quang g¸nh trªn vai ®øng nãi chuyÖn råi mêi chóng t«i vµo nhµ. T«i tõ chèi vµ hÑn vµo dÞp kh¸c. Nh−ng anh Huyªn kh«ng hiÓu ý, cßn quay sang nãi chuyÖn víi t«i. ThËt lµ tai h¹i, t«i véi vßng sau l−ng anh Huyªn ®Ó che m¾t chÞ S¸u, ®ång thêi lÊy cïi tay thóc nhÑ vµo anh ngÇm nh¾c nhë ph¶i nhanh chãng rót vÒ. Mäi viÖc råi còng tr«i qua, võa tho¸t khái nhµ chÞ, hai anh em nh×n nhau hó vÝa vµ thë phµo nhÑ nhâm (thùc ra lóc ®ã chÞ ®· biÕt viÖc lµm cña chóng t«i, nh−ng vÉn kh«ng qu¸t m¾ng mµ vui vÎ nh− kh«ng cã chuyÖn g×). Ngµy h«m ®ã, Ban chØ huy ®¹i ®éi ®−îc cÊp trªn bæ sung anh Lª Qu¶ng Ba, ®¶m nhiÖm chøc chÝnh trÞ viªn phã ®¹i ®éi vµ anh TrÇn Quang 148