معماری زندگی در جستجوی معنا

‫به نام خالق زندگی‬ ‫توجه‪:‬‬ ‫این نسخه از کتاب به درخواست نویســنده و درگجرستدجوآیومفهرنوم زندده‌گیی اثر به‬ ‫صورت الکترونیکی در اختیار شــما قرار گرفته اســت‪ ،‬و امید است با‬ ‫خواندن آن کمی بیشتر به پرسش زندگی چیست فکر کنید‪.‬‬ ‫هرگونه کپی‌برداری از این مجموعه‬ ‫بــدون هماهنگــی بــا نویســنده و‬ ‫گردآورنده‌ی اثر پیگرد قانونی دارد‪.‬‬ ‫در پناه خالق زندگی باشید‪.‬‬ ‫‪۱‬‬



‫به نام ی گانه خالق معماری زندگی‬ ‫‪۳‬‬

‫‏‬ ‫عنوان و نام پديدآور‪:‬معماری زندگی ‪ :‬در جستجوی مفهوم زندگی‪/‬‬ ‫نویسنده و گردآوری مجید فریفته‌نوبیجاری‬ ‫‏ مشخصات نشر‪ :‬تهران‪ :‬آوای اندیشه ‪،‬‫‏‪۱۴۰۱‬‬ ‫نوبت چاپ ‪ :‬اول‬ ‫‏شابک‬‪‭978-622-7217-92-6 978-622-7217-92-6 :‬‬ ‫‏وضعیت فهرست نویسی‪ :‬فیپا‬ ‫‏رده بندی کنگره‪:‬‏‫‪B‭ D۴۳۱‬‬ ‫‏رده بندی دیویی‪ 1 28 :‬‬ ‫‏شماره کتابشناسی ملی‪‭۸۸۸۶۷۳۳ ‬:‬‬ ‫‏اطلاعات رکورد کتابشناسی‪ :‬فیپا‬

‫معماری زندگی چیست؟ نم ‌یدانم ‪...‬‬

‫فهرست مطالب‬ ‫پرسش من ‪۱۲.....................................................................................................................‬‬ ‫آغاز کلام زندگی چیست؟ ‪۱۴............................................................................................‬‬ ‫زندگی به روایت خانه پدری‪۱۶..........................................................................................‬‬ ‫امیرهوشنگ ابتهاج‪۲۰...................................................................................................‬‬ ‫بیژن شکرریز‪۲۲............................................................................................................‬‬ ‫علیرضا حسینی ‪۲۵.........................................................................................................‬‬ ‫اسماعیل امینی‪۲۶..........................................................................................................‬‬ ‫کارلین عیشو نژادیان‪۲۸.................................................................................................‬‬ ‫غزال مهاجری‌زاده‪۳۰....................................................................................................‬‬ ‫سید جلال محمدی‪۳۲...................................................................................................‬‬ ‫سیاوش عادلی ‪۳۳..........................................................................................................‬‬ ‫مانی تاجوری ‪۳۴..........................................................................................................‬‬ ‫فرشاد فرهی ‪۳۵.............................................................................................................‬‬ ‫علیرضا کوشک جلالی ‪۳۶............................................................................................‬‬ ‫حمیدرضا دیبازر ‪۳۸......................................................................................................‬‬ ‫محمد عارف‪۴۰............................................................................................................‬‬ ‫حسن صالح ریاحی‪۴۲...................................................................................................‬‬ ‫لیلا زارع‌پورنیاری ‪۴۳....................................................................................................‬‬ ‫علی قوی تن ‪۴۴............................................................................................................‬‬ ‫کوروش انگالی‪۴۵........................................................................................................‬‬ ‫هومن بالا زاده ‪۴۶.........................................................................................................‬‬ ‫‪۶‬‬

‫مصطفی بهزادفر‪۴۷........................................................................................................‬‬ ‫سمیه ولیان ‪۴۸...............................................................................................................‬‬ ‫داوود اسد الله وش‪۴۹....................................................................................................‬‬ ‫زکیه السادات طباطبایی ‪۵۰............................................................................................‬‬ ‫مجید صفری ‪۵۱..........................................................................................................‬‬ ‫لیلا شاهنجرینی ‪۵۲........................................................................................................‬‬ ‫فریبا لرستانی ‪۵۳............................................................................................................‬‬ ‫امیرعباس ابوترابی ‪۵۴....................................................................................................‬‬ ‫بهمن زارعیان‪۵۵..........................................................................................................‬‬ ‫رضا باباخانی ‪۵۶............................................................................................................‬‬ ‫سیمون آوازیان ‪۵۷........................................................................................................‬‬ ‫رحمت امینی ‪۵۸...........................................................................................................‬‬ ‫سعید مولایی ‪۵۹...........................................................................................................‬‬ ‫شهرزاد اسفرجانی‪۶۰.....................................................................................................‬‬ ‫پیروز وارسته ‪۶۱............................................................................................................‬‬ ‫هومن شیخ بشارتی ‪۶۲...................................................................................................‬‬ ‫سمانه احسانی نیا‪۶۳.......................................................................................................‬‬ ‫حامد شهابی‪۶۴.............................................................................................................‬‬ ‫آتریداد عبدالرحیمی‪۶۵.................................................................................................‬‬ ‫سید حمید ضیائیان‪۶۶....................................................................................................‬‬ ‫داریوش مهرزادگان‪۶۸..................................................................................................‬‬ ‫صادق نجف‌زاده ‪۶۹.....................................................................................................‬‬ ‫شهریار سیروس‪۷۰........................................................................................................‬‬ ‫‪۷‬‬

‫شهاب میرزاییان‪۷۱........................................................................................................‬‬ ‫رشید خدابخش‪۷۲........................................................................................................‬‬ ‫امیر شاهرخ فر یوسفی‪۷۵...............................................................................................‬‬ ‫علی کیافر ‪۷۶................................................................................................................‬‬ ‫سولماز نراقی‪۷۸............................................................................................................‬‬ ‫بهزاد صحتی‪۷۹.............................................................................................................‬‬ ‫هوشنگ رضایی‪۸۰.......................................................................................................‬‬ ‫آرش نور آقایی‪۸۱........................................................................................................‬‬ ‫پرویز طلایی‪۸۲.............................................................................................................‬‬ ‫فرشته غلامی‌‪۸۳............................................................................................................‬‬ ‫بهادر باقری ‪۸۴..............................................................................................................‬‬ ‫غلامحسین نامی‪۸۵........................................................................................................‬‬ ‫اردشیر بروجنی ‪۸۶........................................................................................................‬‬ ‫امیر‌حسین صفرلی‪۸۷.....................................................................................................‬‬ ‫محمد محمدزاده‪۸۸......................................................................................................‬‬ ‫یعقوب شجاعی‪۸۹........................................................................................................‬‬ ‫امیررضا فرهبد‪۹۰..........................................................................................................‬‬ ‫حمید وجدان پاک‪۹۱...................................................................................................‬‬ ‫احمد صافی ‪۹۲.............................................................................................................‬‬ ‫مرتضی صدیق ‪۹۳.........................................................................................................‬‬ ‫پرویز لطف اللهی ‪۹۴.....................................................................................................‬‬ ‫مهیار مجیب ‪۹۵.............................................................................................................‬‬ ‫مهوش دول ‌تآبادی ‪۹۶..................................................................................................‬‬ ‫‪۸‬‬

‫فرشاد اکتسابی‪۹۷..........................................................................................................‬‬ ‫محمد کسای ‌یفر‪۹۸........................................................................................................‬‬ ‫رضا رودکی ‪۹۹............................................................................................................‬‬ ‫علی سوداگران‪۱۰۰.......................................................................................................‬‬ ‫هاتف ملکشاهی ‪۱۰۱....................................................................................................‬‬ ‫کریم فیضی ‪۱۰۲...........................................................................................................‬‬ ‫منیره دشتی اردکانی ‪۱۰۳...............................................................................................‬‬ ‫عباد کرمی‪۱۰۴.............................................................................................................‬‬ ‫ثمانه امیری‪۱۰۵.............................................................................................................‬‬ ‫میلاد تقوی‪۱۰۶.............................................................................................................‬‬ ‫فرهاد حسن زاده‪۱۰۷.....................................................................................................‬‬ ‫پژمان رحیمی‌زاده‪۱۰۸...................................................................................................‬‬ ‫فرهاد میرزایی ‪۱۰۹........................................................................................................‬‬ ‫سهراب صداقت لاریجانی ‪۱۱۰......................................................................................‬‬ ‫احمدرضا کشتکار قلاتی ‪۱۱۱........................................................................................‬‬ ‫کامبیز صبری ‪۱۱۲.........................................................................................................‬‬ ‫دنیل صدیق‪۱۱۴............................................................................................................‬‬ ‫محسن حائری فرد ‪۱۱۵..................................................................................................‬‬ ‫نگار توان‪۱۱۶...............................................................................................................‬‬ ‫میترا صابونچی‪۱۱۸........................................................................................................‬‬ ‫گلناز طلایی‪۱۱۹...........................................................................................................‬‬ ‫افشین ز ‌ینوری ‪۱۲۰......................................................................................................‬‬ ‫ایمان کوشکی‪۱۲۱........................................................................................................‬‬ ‫‪۹‬‬

‫رضا عماد مدرسی ‪۱۲۲..................................................................................................‬‬ ‫بیژن صفدری ‪۱۲۳.........................................................................................................‬‬ ‫حسن محدثی گیلوایی‪۱۲۴............................................................................................‬‬ ‫داریوش مشمولی‪۱۲۷....................................................................................................‬‬ ‫بتسابه مهدوی‪۱۲۸.........................................................................................................‬‬ ‫عصمت روزبیانی‪۱۳۰....................................................................................................‬‬ ‫سهیل شیخ الاسلامی‪۱۳۱...............................................................................................‬‬ ‫مصطفی ملکیان‪۱۳۲......................................................................................................‬‬ ‫رضوان صادق‌زاده‪۱۳۴..................................................................................................‬‬ ‫عبدالله اسکندری ‪۱۳۵....................................................................................................‬‬ ‫محمدمهدی محمودی ‪۱۳۶............................................................................................‬‬ ‫تارا اوتادی‪۱۳۸.............................................................................................................‬‬ ‫سیاوش عربخانی ‪۱۳۹...................................................................................................‬‬ ‫کامبیز برنجی ‪۱۴۰........................................................................................................‬‬ ‫امیر حسین شایگان ‪۱۴۲................................................................................................‬‬ ‫عبد الرحمان باطوری ‪۱۴۳.............................................................................................‬‬ ‫محمدعلی صفورا ‪۱۴۴...................................................................................................‬‬ ‫بهمن بروجنی‪۱۴۵.........................................................................................................‬‬ ‫بهمن پناهی ‪۱۴۶............................................................................................................‬‬ ‫بابک کریمی ‪۱۴۷.........................................................................................................‬‬ ‫علی اصغرزاده ‪۱۴۸.......................................................................................................‬‬ ‫سیامک نیری ‪۱۴۹.........................................................................................................‬‬ ‫اکرم خلیلی‪۱۵۰............................................................................................................‬‬ ‫‪۱۰‬‬

‫رضا هدایت یعقوبی‪۱۵۴................................................................................................‬‬ ‫ارژنگ فرخ پیکر ‪۱۵۷...................................................................................................‬‬ ‫رامین حیدری فاروقی‪۱۵۸.............................................................................................‬‬ ‫نوید سعیدی رضوانی‪۱۶۰..............................................................................................‬‬ ‫احمد نصراللهی‪۱۶۳......................................................................................................‬‬ ‫مهدی رازانی‪۱۶۴..........................................................................................................‬‬ ‫جمال رحمتی‪۱۶۶.........................................................................................................‬‬ ‫زندگی به روایت نویسنده ‪۱۶۸.....................................................................................‬‬ ‫‪۱۱‬‬

۱۲

۱۳

‫معماری زندگی‬ ‫پرسش من‬ ‫شــاید شــما هم وقتی در حال خواندن این نوشــته‌ها هســتید‪ ،‬مثل من پرســش‌هایی به ظاهر‬ ‫ســاده جهان شــما را دگرگون کرده باشــد‪ .‬این جهان پر از پرســ ‌شهایی اســت که ما در ریتم‬ ‫ســریع زندگی آنها را فراموش کرده‌ایم‪ .‬برای مثال آیا تا به حال به شــباهت چشم‌هایتان با یک‬ ‫سیاه‌چال ‌هی فضایی دقت کرده‌اید چرا شبیه به هم هستند؟‬ ‫یا به فرم گردش ذرات اتم دقت کرده‌اید چرا شبیه به گردش سیارات هستند؟‬ ‫یا به اثر انگشــت‌هایتان دقت کرده‌اید؟یا اصل ًا دربار ‌هی خودتان فکر می‌کنید؟ اینکه چرا و‬ ‫چگونه زنده هستید؟‬ ‫نم ‌یدانم از کجا‪ ،‬ولی از یک جایی به بعد همه‌ی ما پرسش هایمان را فراموش کردیم‪ .‬شاید‬ ‫وقت آن رسیده برای کشف پاسخ‌های خود‪ ،‬دوباره از هم بپرسیم‪.‬‬ ‫ما می‌خواهیم با کمی‌فکر کردن جهان افکارمان را تکان دهیم‪.‬‬ ‫آخرین باری که به دنبال کشف پاسخ یک پرسش رفتید کی بوده است؟‬ ‫آیا جواب را یافته‌اید؟‬ ‫یا جواب هم برای شما پرسش ساخته است؟‬ ‫من می‌خواهم بپرسم که زندگی چیست؟‬ ‫و این پرســش من به عنوان یک معمار اســت‪ ،‬من می‌خواهم به اندازه گام‌های کوچکم در‬ ‫جهان‪ ،‬به دنبال مفهوم زندگی باشم و از پنجر ‌هی جهان دیگران تک ‌ههای پازل این پرسش را کنار‬ ‫هم قرار دهم‪ ،‬پس تصمیم گرفتم این پرســش را با آد ‌مهایی با افکار و تجرب ‌هی زیستی متفاوت‬ ‫مطرح کنم‪ ،‬آنها با کلماتشــان تک ‌ههایی به این پازل اضافه کردند و هر چه بیشتر پرسیدم پرسش‬ ‫های جدیدتری برای من نمایان شد‪ .‬ریسمان تفکر به این پرسش را دنبال کردم تا پاسخ خود را‬ ‫کشف کنم‪ .‬شاید شما هم در این پرسش و پاسخ‪ ،‬خودتان را کشف کنید‪.‬‬ ‫پــس بیایید با هم جهان یک‌دیگر را کشــف کنیم‪.‬این کتاب ســعی دارد پرســش زندگی‬ ‫‪۱۴‬‬

‫چیســت را با شــما مطرح کند و شاید هیچ کســی نتواند پاســخی دقیق و کامل به این پرسش‬ ‫دهد‪ .‬ولی زندگی از ما می‌خواهد تا مفهومش را کشف کنیم‪ ،‬به خصوص در روزگاری که با‬ ‫پیشرفت تکنولوژی‪ ،‬زندگی در چرخشی از مفاهیم گم شده‌است‪.‬‬ ‫‪۱۵‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫آغاز کلام زندگی چیست؟‬ ‫معمار هســتی مفاهیم بسیاری را خلق کرده‌است‪ ،‬مفهومی‌به نام زندگی که با تمام پیشرفت‬ ‫بشر هنوز هم دست انسان‌های بسیاری از پاسخ به مفهوم بزرگ این پرسش خالی است‪ .‬نم ‌یدانم‬ ‫زندگی شــاید یک بازی کودکانه اســت که ما آن را فراموش کرده‌ایم‪ .‬از زمانی که ماجرای‬ ‫زندگی و خودمان را جدی گرفتیم کمتر خندیدیم و بیشــتر غمگین شدیم‪ .‬حرکت کردیم به‬ ‫سوی ناکجایی که هیچ پایانی ندارد و برای فکر کردن لحظ ‌های توقف را در آغوش نگرفتیم‪.‬‬ ‫آن قدر بی‌مسیر حرک ‌تکردیم که امروز حالمان خوب نیست‪ .‬نمی‌دانم از کی تلخ شدیم ولی‪،‬‬ ‫ما همان طعم شیرینی کودکی دیروز هستیم که با سرخی یک آبنبات‪ ،‬جهان درونمان از شادی‬ ‫فتح م ‌یشــد‪ .‬ما همان کودکان دیروز هســتیم که در بازی زندگی‪ ،‬لحظه‌ای چشــم‌هایمان را‬ ‫بستیم‪ ،‬بزرگ شدیم و بازی‌هایمان تغییر کرد‪ .‬قرار بود وقتی چشم‌هایمان را می‌بندیم زندگی‬ ‫را پیدا کنیم اما ما خودمان را هم گ ‌مکردیم‪.‬‬ ‫زندگی با مفهوم جدیدش‪ ،‬زندگی را از ما دزدید و ما با دســتانی خالی هر روز به تاریکی‬ ‫جهــان درونمان نزدیکتر م ‌یشــدیم‪ .‬و معماری زندگی ما تنها بــرای نمایش تجمل و تظاهر بر‬ ‫روی صحن ‌هی خوشــبختی نقش بازی م ‌یکرد و ما خواستیم جهان درونمان را به جهان بیرون‬ ‫تزریق‌کنیم که شد آشفته بازاری از توهم خوشبختی‪.‬‬ ‫شاید وقت آن رسیده است تا مفاهیم جدیدی را خل ‌قکنیم و دوباره به دنبال صداقت انسانی‬ ‫درونمان باشیم و مثل کودکی که تنها برای مهربانی فریاد شوق سر می‌دهد و همه چیز برای او‬ ‫صادقانه‌تر است کودک باشیم‪.‬‬ ‫معماری از درون ما آغاز م ‌یشــود‪ ،‬از لحظه‌ای که در یک جغرافیای نا معلوم و نا خواســته‬ ‫متولد م ‌یشــویم‪ .‬از محیطی که درآن شــکل می‌گیریم و از تاریخی که بر ما گذشــته اســت‪.‬‬ ‫معماری حاصل تجرب ‌هی زیســتی ما اســت‪ .‬و ما معماری را زندگی می‌کنیم و این آغاز کلام‬ ‫زندگی است‪.‬‬ ‫‪۱۶‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫ما عالم درون خودمان را به عالم بیرون دعوت م ‌یکنیم‪ ،‬حجم م ‌یگیرد‪ ،‬ســاخته م ‌یشــود‬ ‫و نامش م ‌یشــود معماری زندگی‪ .‬و در این جریان ردی از ما باقی می‌ماند مثل اثر انگشــت‪،‬‬ ‫ردی که برای هر کس متفاوت است و اینجاست که ما بر زندگی اثر می‌گذاریم‪ .‬گاهی اثری‬ ‫پر نور و گاهی اثری ســیاه و گاهی جوهر وجود انســانیت بر روی اثر انگشتمان جهان را تغییر‬ ‫م ‌یدهد و به مفهوم ‌یوالا تر و با ارزشتر از زندگی م ‌یرسیم و گاهی آ ‌نقدر پست م ‌یشویم که‬ ‫مفاهیمی‌پست تر از تمام مفاهیم زندگی را م ‌یسازیم‪.‬‬ ‫گاهــی رد ما از عقل می‌گوید‪ ،‬گاهی از عشــق می‌گوید ‪،‬گاهی رد ما از جنس ســکوت‬ ‫اســت که به قول بزرگی سرشار از ناگفت ‌ههاســت‪ .‬گاهی رد خودمان را تکرار م ‌یکنیم‪ ،‬گاهی‬ ‫تکرار م ‌یشــویم ولی هم ‌هی ما ردی خواهیم داشــت که حاصل آن می‌شود لحظه‌های زندگی‬ ‫شــده‪ .‬و ما با تجرب ‌هی زیستی خودمان مفاهیم را م ‌یسازیم و مهمترین مفهوم در زندگی‪ ،‬خود‬ ‫زندگی است‪.‬‬ ‫همه‌ی آدم ها تجرب ‌هی زیســتی دارند که با توجه به آن می‌توانند زندگی را توضیح دهند‪.‬‬ ‫معماری زندگی مفهومی‌اســت که همه درک م ‌یکنند‪ ،‬آنها وقتی تعریفی از زندگی می‌سازند‬ ‫بسیاری از تعاریف دیگر را به آن پیوند می‌زنند‪ .‬ذات انسان خوب‪ ،‬معماری خوب را می‌فهمد‬ ‫و دانســتن تمام علوم معماری هم نمی‌تواند از یک فرد معمار بســازد‪ .‬این تجربه‌ی زیستی ما یا‬ ‫همان زندگی است که از ما معمار می‌سازد‪ ،‬و بهترین روش معمار شدن معمارانه زیستن است‪.‬‬ ‫و من تصمیم دارم یک پرسشگر باشم و از انسان هایی که معمارهای زندگی خودشان بوده‬ ‫اند بپرســم زندگی چیســت‪ .‬در این میان گاهی توضیح آنها به اندازه‌ی یک عمر بوده است و‬ ‫گاهی به اندازه‌ی یک جمله‪ ،‬و گاهی هم سکوت کردند و عده ای هم گفتند نم ‌یدانم‪.‬‬ ‫به راستی تا اینجا به نظر شما زندگی چیست؟‬ ‫‪۱۷‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫زندگی به روایت خانه پدری‬ ‫من مجید فریفته نوبیجاری هستم و تمام درکم از معماری از یک روستا آغاز شد‪ .‬روستایی‬ ‫که خان ‌هی پدری من در آنجا بوده‌اســت‪ ،‬روســتایی کوچک در استان گیلان و شهر لاهیجان‪.‬‬ ‫روستایی در آب و زمی ‌نهای شالیزار به نام نوبیجار‪ .‬نوبیجاراز دو قسمت تشکیل شده‌است ‪ :‬نو‬ ‫به معنای قایق و بیجار به معنای شالیزار است‪ .‬وقتی وارد این روستا م ‌یشوید رنگ ها‪ ،‬فرم‌ها و‬ ‫‪۱۸‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫صدق درون معماری را حس می‌کنید‪ .‬خان ‌هی پدری من مثل بسیاری از خانه‌های روستایی آن‬ ‫منطقه بود‪ .‬دور تا دور خانه ایوانی برای بهتر دیدن ســاخته بودند‪ .‬خان ‌های با پل ‌ههای چوبی که‬ ‫صدای گام نهادن بر آن جانی دوباره به انســان می‌داد‪ .‬شــاید خان ‌ههای این روستا رنگ اساتید‬ ‫معماری را ندیده باشــند ولی معمارانه ساخته شده‌اند‪ .‬ریتم‪ ،‬هارمونی رنگ‌ها‪ ،‬تضاد‌ها و حتی‬ ‫تحلی ‌لها و موقعی ‌تهای قرار‌گیری در محوطه همه حاصل تجرب ‌هی زیستی انسا ‌نهایی است که‬ ‫مفهوم زندگی را درک کرده‌اند و با جهان درون خود و جهان بیرون صادق بوده‌اند‪.‬‬ ‫معماری خان ‌هی پدری برای من آغازگر یک پرسش از انسان‌هایی است که در دانشگاه‌های‬ ‫مطرح دنیا معماری نخوانده‌اند‪ .‬تعدادی روســتایی در کنار هم بنایی ســاخته‌اند که اگر انسانی‬ ‫باشیم که معماری را با قلبمان زندگی کنیم ‪ ،‬عاشق این خان ‌هها م ‌یشویم‪ .‬من خیلی زود فهمیدم‬ ‫آنها معماری را زندگی م ‌یکنند و معماری برای آنها خود زندگی اســت‪ .‬چه کســی مرز ها را‬ ‫تعییــن می‌کند ‪ .‬تا به حال به این فکر کرده‌اید که خان ‌هی خودتان را در تمام هســتی بســازید‪.‬‬ ‫معمــاری خان ‌هی پدری خارج از تمام مفاهیم ارزشــمند معماری برای مــن خاطرات و معنای‬ ‫مشــترکی داشت‪ .‬چیزی که بیشتر انســان های دیگر برایم ساخته اند‪ .‬وجود انسان در یک فضا‬ ‫می‌توانــد معماری فضا را تغییر دهد‪ ،‬برای مثال فر ‌ضکنید در خان ‌هی مادر بزرگ‪ ،‬مادربزرگی‬ ‫نباشد‪.‬آدم‌ها همان طور که معماری را تعریف می‌کنند ‪ ،‬خودشان هم بخشی از فضا هستند‪.‬‬ ‫تمام پرســ ‌شهای ذهن و افکارم را با دوســت خوب و متفکرم‪ ،‬یعنی پدرم مطرح کردم و‬ ‫افکارمان را تحلیل کردم‪ ،‬و یک پرسش واحد برای معماری یافتم اینکه زندگی چیست؟‬ ‫پدرم جهان را با خطوط محکم و فشار قلمش بر روی کاغذ م ‌یدید‪ .‬وقتی افکارم و پرسش‬ ‫زندگی چیست را با او مطرح کردم مثال جالبی زد گفت فرض کن عد ‌های در زمین کشاورزی‬ ‫مشــغول به کار هستند و تو از آنها م ‌یپرسی زندگی چیست؟ شاید به پرسش تو اهمیت ندهند‬ ‫و به دنبال کار و محصول خودشــان باشند اما آنها دارند زندگی م ‌یکنند‪ ،‬آنها برای بودن و بقا‬ ‫زندگی می‌کنند‪.‬‬ ‫‪۱۹‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫پــدرم چند روز بعد وقتی داشــت آخرین ســخنرانی خود درباره‌ی عملکردش نســبت به‬ ‫اداره‌ای که در آن کار می‌کرد را بیان م ‌یکرد شعری خواند‪:‬‬ ‫مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک چند روزی قفســی ســاخته‌اند از بدنم‪ ،‬و چند روز بعد‬ ‫پدرم در جهان ما نبود ولی ردش باقی مانده بود‪ ،‬و من نتوانستم افکارم نسبت به این پرسش را‬ ‫کامل با او مطرح کنم و حرف‌هایش را بیشتر بشنوم‪ ،‬ولی رد افکارم را دنبال کردم‪ ...‬و این‌گونه‬ ‫بود که من برای کشف معماری به دنبال پرسشی بزرگتر گشتم‪.‬‬ ‫اینکه به‌راســتی زندگی چیست؟ به دنبال این پرســش ریسمان عشق و عقل را کشیدم و به‬ ‫آدم‌هایی رسیدم که زندگی را تجربه کرده بودند و مفاهیم زیادی را خلق‌کردند‪.‬‬ ‫توضیحات‪ :‬برای هر شــخصیت بیوگرافی براساس نگاه و شناخت محدود انسانی نویسنده نوشته شده است‪،‬‬ ‫و سعی شده تا از بیان جزئیات دقیق دوری شود‪ .‬برای شناخت بیشتر دربار‌هی شخصی ‌تهای بزرگ این مجموعه‬ ‫می‌توانید درباره آنها تحقیق کنید‪ .‬ولی پیشــنهاد م ‌یشود آنها را از روی تعریفشان از زندگی بشناسید‪ ،‬زیرا تمام‬ ‫انســان ها در نقطه‌ای به نام انســانیت به هم می‌رســند و یک مجموع ‌های واحد از اتفا ‌قهای خوب را می‌سازند‪.‬‬ ‫برای هر شخصیت با توجه به تجربه زیستی آن فرد‪ ،‬یک صفت انتخاب شده است که راوی بخشی از افکار آن‬ ‫فرد است‪ .‬افراد این مجموعه براساس علایق و حوز‌هی فعالیت نویسنده انتخاب شده‌اند و همه‌ی این افراد خالق‬ ‫ماجرای زندگی خود هستند‪.‬‬ ‫‪۲۰‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫‪۲۱‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫امیرهوشنگ ابتهاج‬ ‫سایه‌ی پر نور زندگی‬ ‫تصمیم داشتم پرسش زندگی چیست را با استاد‬ ‫هوشــنگ ابتهاج مطــرح کنم اما گاهــی مرزهای‬ ‫جغرافیا و زندگی اجازه نم ‌یدهد تا پرســش‌هایمان‬ ‫را مطــرح کنیم و فکر می‌کنم این شــعر از اســتاد‬ ‫پاسخ کاملی برای پرسش( زندگی چیست ؟) باشد‪.‬‬ ‫پاسخی که قبل از مطرح کردن پرسش‪ ،‬به آن پاسخ‬ ‫داده شــده است‪ .‬شــاید ســال‌ها بعد یا قر ‌نها بعد‬ ‫انسا ‌نهایی این شــعر را بخوانند و همچنان بگویند‬ ‫زندگی چیسـت؟‬ ‫برای داشــتن این شعر از اســتاد‪ ،‬از فرزندشان‬ ‫اجــازه گرفتم تــا کلام آغازین از اســتاد ابتهاج یا‬ ‫همان سایه‌ی پر نور باشد‪.‬‬ ‫‪۲۲‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫توشبی بی چراغ راه تاریکی‬ ‫زندگی چیست؟ عشق ورزیدن‬ ‫آتشی در تو می‌زند خورشید‬ ‫زندگی را به عشق بخشیدن‬ ‫کنده‌ات باز شعله ای نکشید؟‬ ‫چون درخت آمدی ‪ ،‬زغال مرو‬ ‫زنده است آنکه عشق م ‌یورزد‬ ‫دل و جانش به عشق می‌ارزد‬ ‫میوه‌ای‪ ،‬پخته شو کال مرو‬ ‫آدمی‌زاده را چراغی گیر ‬ ‫میوه چون پخته گشت و آتش‌گون ‬ ‫روشنایی پرس ِت شعله پذیر‬ ‫می‌زند شهد پختگی بیرون‬ ‫خویشتن سوزی انجمن افروز ‬ ‫سیب و به نیست میوه این دار‬ ‫شب‌نشینی هم آشیانه روز‬ ‫میوه‌اش آتش است آخر ِکار‬ ‫آتش این چراغ سحرآمیز ‬ ‫خشک و تر هر چه در جهان باشد‬ ‫عشق ِ آتش نشین آتش خیز‬ ‫مایه سوختن در آن باشد ‬ ‫آدمی‌بی زلال این اتش ‬ ‫سوختن در هوای نور شدن‬ ‫سبک از حبس خود دور شدن‪.‬‬ ‫مش ِت خاکی است پر کدورت و غش ‬ ‫تنگ و تاری اسیر آب و گل است‬ ‫صنمی‌سنگ چشم و سنگ دل است‬ ‫صنما گر بدی و گر نیکی‬ ‫‪۲۳‬‬

‫بیژن شکرریز‬ ‫فیلسوف هنر زندگی‬ ‫او هنرمنــدی اســت که جنس افــکارش آدمی ‌را به‬ ‫تفکر وا‌م ‌یدارد‪ .‬وقتی با او پرســش زندگی چیســت را‬ ‫مطرح کردم از او خواســتم تا با زبانی ساده سخن بگوید‬ ‫تا هم ‌هی انسا ‌نها با هر درکی از نگاه او به زندگی‪ ،‬اطلاع‬ ‫پیدا کنند‪ .‬آ ‌نقدر زیبا و شــیرین سخن گفت که ترجیح‬ ‫م ‌یدادم ســکوت کنم و به افــکارش گو ‌شدهم‪ .‬بعضی‬ ‫آدم‌ها بــرای ما‪ ،‬آغازی برای خوب فکر‌کردن هســتند‪.‬‬ ‫آثار این هنرمند و اســتاد بزرگ به شما کمک می‌کند تا‬ ‫مسیر خوبی را خودتان کشف کنید‪.‬‬ ‫‪۲۴‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫اگر من به عنــوان یک معلم هنر‪ ،‬به عنوان دنیا می‌آمدم که دلخواه خود من باشــد‪ .‬اصل ًا‬ ‫یک فیلمساز مستند‪ ،‬به عنوان یک عکاس که‪ ،‬چنین چیزی وجود ندارد‪ ،‬به دنیا آمدید و جبر‬ ‫نگاهی به فلســفه هنر و فلســفه دارم‪ ،‬بخواهم زندگی اســت‪ .‬پدر و مادرتان خواسته‌اند و به‬ ‫زندگــی را از ایــن زاویــه برای شــما عزیزان دنیا آمدیــد‪ ،‬ایران بوده آمدید‪ ،‬فرقی نم ‌یکند‬ ‫بگویم‪ ،‬در تمامی‌زندگی انسان‌های روی کره محله‌تــان خیابان گرگان بوده اســت یا الهیه‪،‬‬ ‫زمین چه در ایران‪ ،‬هند‪ ،‬افغانســتان‪ ،‬پاکستان‪ ،‬آمدید و این به اختیار شما نبوده است‪.‬‬ ‫در اروپــا‪ ،‬آلمان‪ ،‬فرانســه‪ ،‬آمریــکا‪ ،‬کانادا‪ ،‬وقتی کــ ‌ه یک زلزلــه م ‌یآیــد و خدایی‬ ‫انســا ‌نها از دو نهاد وجودی برخوردار هستند‪ ،‬نکرده ‌یــک جامعــه را‪ ،‬یک محلــه را‪ ،‬یک‬ ‫یکی جبــر و یکی اختیار‪ .‬این جبر و اختیار در اســتان را‪ ،‬یــک منطقه را ویــران می‌کند این‬ ‫فلســفه و عرفــان وجود دارد ‪ ،‬بــه آنها کاری بــه اختیار اهالــی آن منطقه نیســت‪ ،‬بلکه جبر‬ ‫ندارم چون دانــش ب ‌هخصوصی در این بخش زندگی است‪ .‬وقتی در ارگ بم زلزله می‌آید‪،‬‬ ‫ندارم‪ .‬من دیدگاه خــودم را می‌گویم آن هم اهالــی‌اش نمی‌توانند بگویند که چه ســاعتی‬ ‫بیاید‪ ،‬چه روزی بیاید‪ ،‬شب بیاید‪ ،‬روز بیاید‪ .‬نه‬ ‫در چهارچوبی به نام زندگی‪.‬‬ ‫و اما اختیار و جبر‪ ،‬در تمام موجودات جبر چنین چیزی نیست جبر زندگی است‪.‬‬ ‫و اختیار وجود دارد‪ .‬جبر یعنی چه؟ شما به دنیا ولــی اختیار‪ ،‬اختیار در زندگی انســان در‬ ‫می‌آیید‪ ،‬در یک سرزمینی‪ ،‬در یک منطقه‌ای‪ ،‬بیشتر مواقع دســت من انسان است‪ ،‬این انسان‬ ‫در یــک محلــه‌ای متولــد م ‌یشــوید ‪ .‬آمدن ایرانــی‪ ،‬آمریکایــی‪ ،‬فرانســوی‪ ،‬هنــدی‪ ،‬هر‬ ‫شــما به این دنیا به دســت خودتان نبوده‌است‪ ،‬کســی‪ ،‬شــما با اختیار خودتان فریاد می‌زنید‪،‬‬ ‫خواســته‌ی خود شــما هم نبوده است و شاید شــما با اختیار خودتــان در زندگی‌تان محبت‬ ‫بارها و بارها در شرایطی قرار‌گرفتید که گفتید م ‌یکنید‪ ،‬عشــق م ‌یورزید‌ این جبر نیست‪ ،‬این‬ ‫چرا من به دنیا آمــدم‪ ،‬چرا اینجا به دنیا آمدم‪ ،‬اختیار اســت‪ .‬در زندگی‪ ،‬خودتان دیگران را‬ ‫چرا پدر و مادرم این‌ها هستند‪ .‬و این جبر زمان دوســت دارید و با دیگران دشــمن می‌شوید‪.‬‬ ‫بوده اســت و در اختیار شما نیست که بگویید درســت اســت رفتارهای جامعه‪ ،‬کردارهای‬ ‫مــن‪ ،‬در زندگی کجــا به دنیــا می‌آمدم‪ ،‬در جامعــه‪ ،‬آد ‌مهــای جامعه‪ ،‬تفکر و اندیشــه‌ی‬ ‫چه زمانــی به دنیا م ‌یآمــدم‪ ،‬در چه مکانی به جامعه شاید در اختیار شما می‌تواند اثر بگذارد‬ ‫‪۲۵‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫که شــما را عصبانی کند یا شما را ناامید کند‪ ،‬و بایــد با هر دوی ای ‌نها‪ ،‬جبر و اختیار زندگی‬ ‫شــما را شــاد کند‪ ،‬شــما را غمگین کند ولی کرد و آنها را در آغوش کشید‪.‬‬ ‫اختیار کلی دســت شما اســت‪ .‬به اختیار شما‬ ‫اســت که بخندید‪ ،‬کــه زندگــی را زیبا نگاه‬ ‫کنید‪ ،‬اندیشــ ‌هی زیبا داشــته باشــید حتی در‬ ‫جبر مرگ‪ .‬بله مرگ‪ ،‬جبر اســت‪ .‬بخواهید و‬ ‫نخواهید مرگ به سراغ همه ما م ‌یآید ‪.‬جوان‪،‬‬ ‫میا ‌نســال‪ ،‬پیر‪ .‬بعضی مرگ ها دردناک است‬ ‫بعضــی مر ‌گهــا لذ ‌تبخش اســت‪ .‬این جزء‬ ‫زندگی اســت‪ ،‬قانــون زندگی اســت‪ ،‬جبر و‬ ‫اختیار‪ .‬با جبر که نمی‌توانیم کنار بیاییم و آن را‬ ‫پ ‌سبزنیــم‪ .‬بعضی وق ‌تها جوا ‌نهایی که با من‬ ‫در ارتباط‌اند‪ ،‬می‌گویند اســتاد چرا ما باید در‬ ‫ایران به دنیا می‌آمدیم‪ ،‬چرا پدر و مادرمان باید‬ ‫مثــ ًا فلانی می‌بودند‪ ،‬من چرا در آلمان به دنیا‬ ‫نیامدم‪ .‬حتی ممکن است یک آلمانی که پدر‬ ‫و مادر هر دو آلمانی هستند به دلایلی آنها هم‬ ‫در ایران به دنیا می‌آمدند‪ .‬آیا آنها خواسته‌اند؟‬ ‫در هــر صورت مــن می‌خواســتم درباره‬ ‫زندگی بگویم‪ .‬زندگی دو بخش اســت‪ ،‬جبر‬ ‫و اختیار‪ .‬جبر دست ما نیست و اختیار دست ما‬ ‫است‪ .‬می‌توانیم با اختیار خودمان برای خود و‬ ‫دوستانمان تاریکی به وجود بیاوریم‪ ،‬زیبایی به‬ ‫وجود بیاوریم‪ ،‬لبخند به وجود بیاوریم‪ ،‬خشــم‬ ‫به وجود بیاوریم‪ .‬در مجموع زندگی زیبا است‬ ‫‪۲۶‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫علیرضا حسینی‬ ‫هنرمند خوبی‌های زندگی‬ ‫اگر تمام زندگی یک مســتند باشد او‬ ‫می‌تواند تمام خوبی‌ها را برای این مســتند‬ ‫تهیه‌کند و آ ‌نقدر شــما را به خوب دیدن‬ ‫و خوبی دعوت‌کند تا ردی از افکار او را‬ ‫لم ‌سکنید و شما هم حالتان خوب شود و‬ ‫خوبی را تکرا ‌رکنید‪.‬‬ ‫زندگــی قدردانــی از نعمت زنــده بودن این نعمت توســط آن موجود و خاصه انسان‪،‬‬ ‫اســت‪ .‬خداوند فقط بعضی موجودات را زنده زندگی کــردن و بــه کمال رســاندن خود و‬ ‫م ‌یآفرینــد وتنها برخی از ایــن موجودات از دیگران اســت‪ .‬ماننــد شــاعران و هنرمندان و‬ ‫جمله اندکی از انســا ‌نها می‌توانند زنده بودن اهل فلســفه و حکمت که به اندیشه و کلمات‬ ‫را بــه مفهوم ‌یوالاتر تبدیل کنند و به رشــد و و اشــیاء و رن ‌گها هم زندگی می‌بخشند‪ .‬چه‬ ‫تعالی برســانند و زنده بودن را ارج نهند و آن خوب اســت که زنده بــودن خود را ارج نهیم‬ ‫را زندگ ‌یکننــد‪ .‬هر موجودی بــه میزانی که و زندگی کنیم و زندگی ببخشاییم به زندگان‬ ‫باعــث اعتلا و رشــد کیفی زندگان م ‌یشــود طالب زندگی‪.‬‬ ‫زندگ ‌یکرده اســت و می‌تواند به همان میزان‬ ‫در عالــم معنی زندگ ‌یکند و زنده محســوب‬ ‫شود‪ .‬مانند حافظ و یا مولانا و یا بزرگان علم و‬ ‫معرفت که با معنی بخشیدن به زنده بودن خود و‬ ‫دیگران همواره در حال زندگی اند‪ .‬بزرگترین‬ ‫نعمت الهی به موجــودات‪ ،‬زنده گرداندن آن‬ ‫موجود است و بزرگترین شــکرگزاری برای‬ ‫‪۲۷‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫اسماعیل امینی‬ ‫شاعر شعرهای زندگی‬ ‫بعضــی انســان‌ها خلق شــده‌اند تا معلم باشــند‪ .‬تــا با جنس‬ ‫افکارشــان خوب بــودن را بیاموزانند‪ .‬او م ‌یدانــد چگونه معلم ‬ ‫خوبی باشد‪ .‬وقتی از او پرسیدم زندگی چیست؟ پرسشم را با مهر‬ ‫کلماتش پاسخ داد و خیلی زود فهمیدم آدم های بزرگ‪ ،‬جهان‬ ‫را با کلمات ساده خودشــان تغییر م ‌یدهند‪ .‬شاید تمام شعرهای‬ ‫جهان را در پاسخ این هنرمند پرمهر بتوان یافت‪.‬‬ ‫‪۲۸‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫ ‬ ‫با توجه به این ســوال به نظرم منظورشــما‪ ،‬انجام م ‌یدهد‪ ،‬رفتــاری که م ‌یکند‪ ،‬چیزهایی‬ ‫زندگی انســان اســت‪ .‬یعنی زندگــی از جنبه که م ‌یآفرینــد‪ ،‬حرف‌هایی کــه می‌زند‪ ،‬این‬ ‫انسانی‌ آن‪ ،‬چون موجودات دیگر هم زندگی تصــرف را در عالم م ‌یکند و آن چیزی که از‬ ‫دارند ولی چون زندگی انسان مبتنی بر اراده و او باقی می‌ماند زندگی او حساب می‌شود‪ .‬چه‬ ‫اختیار اســت‪ ،‬تفاوت دارد با زندگی طبیعی و کار خوب کنــد‪ ،‬چه کار بد کند‪ ،‬چه خدمت‬ ‫کند‪ ،‬چه ســتم کنــد‪ ،‬چه راســت بگوید‪ ،‬چه‬ ‫غریزی موجودات دیگر‪.‬‬ ‫از نظر من زندگی انســانی فرصتی اســت دروغ بگوید تأثیرش تا ابدیت باقی می‌ماند و‬ ‫بــرای تبدیــل زمان بــه ابدیت‪ ،‬منظــورم این به نظرم زندگی به این معنی است‪ ،‬یعنی تبدیل‬ ‫اســت که ما در مدت زمانی کــه داریم یعنی زمان به ابدیت‪.‬‬ ‫عمرمان‪ ،‬امکان تصرف در جهان را داریم‪ .‬هر‬ ‫تصرفی که در جهان م ‌یکنیم و هر تغییری که‬ ‫در جهان ایجاد م ‌یکنیم‪ ،‬این ابدی اســت‪ .‬اگر‬ ‫اثری م ‌یآفرینیم‪ ،‬اگر شــعر می‌نویســیم‪ ،‬اگر‬ ‫کتاب می‌نویسیم ممکن است از بین برود ولی‬ ‫تأثیرش در جهان از بین نمی‌رود‪.‬‬ ‫چنا ‌نکه حر ‌فهایی کــه م ‌یزنیم تأثیرش‬ ‫در جهــان م ‌یمانــد‪ .‬بنابرایــن به نظــر می‌آید‬ ‫زندگی آن مدتی اســت که مــا فرصت داریم‬ ‫تــا این ســرمایه را که زمــان اســت تبدیل به‬ ‫ابدیــت کنیم‪ .‬هرکــس به نســبت کاری که‬ ‫‪۲۹‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫کارلین عیشو نژادیان‬ ‫معمار تجربه‌های زندگی‬ ‫زاویه نگاه او به عنوان یــک معمار از همان جنس نگا‌ههای‬ ‫معماران ‌هی کمیاب زندگی اســت‪ .‬وقتی از او پرســیدم زندگی‬ ‫چیست؟ او برای پاسخ به پرسشم کلمات را در خطوط افکارش‬ ‫به شــکل معماران ‌های چیدمان‌کرد و از افکارش بنایی از زندگی‬ ‫و زنده بودن ســاخت‪ .‬به‌راستی معمار زندگی بودن کار ساده‌ای‬ ‫نیســت‪ ،‬اما بعضی از معمارهــای زندگی م ‌یدانندکــه در تمام‬ ‫نبود ‌نها هم م ‌یشــود ‪ ،‬خطوط عشق و امید را به جهان معماری‬ ‫زندگی دعوت کرد‪.‬‬ ‫‪۳۰‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫در این رابطه بستر و اقلیم و نژاد و فرهنگ‬ ‫و تمــدن و خیلی مــوارد دیگری هســتند که‬ ‫می‌تواننــد تأثیــر خودشــان را بر این ســوال‬ ‫بگذارند‪.‬‬ ‫زندگی می‌تواند زیبا باشد‪ ،‬با عشق و امید‪،‬‬ ‫مبارزه بر علیه ترس و نفرت و زندگی همیشــه‬ ‫چال ‌شهای خود را داراســت و تسلیم شدن در‬ ‫برابر آن ‪ ،‬به مفهــوم قبول مرگ روح و روان‬ ‫انسان است ‪.‬همیشــه در اوج موفقیت‪ ،‬نگاهی‬ ‫به گذشــته خود داشــتن می‌تواند ‪ ،‬ادامه مسیر‬ ‫را اصــاح کند‪ .‬غرور و تعصب تلخی خود را‬ ‫دارد‪ .‬در نهایت صداقت و درســتی اســت که‬ ‫پذیرش همه چیز را سهل و آسان خواهد کرد‪.‬‬ ‫داشــتن مرام در رفاقت رنــگ و بوی دیگری‬ ‫به زندگی می‌بخشــد‪.‬پذیرش این موارد چهره‬ ‫زندگــی را بــرای انســان زیبــا خواهد‌کرد و‬ ‫کلام آخر‪ ،‬شــروع زندگی سپیده‌ای است که‬ ‫آغاز‌گر عشق و امید است‪.‬‬ ‫‪۳۱‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫غزال مهاجری‌زاده‬ ‫بانوی ادبیات زندگی‬ ‫او متفکــری اســت کــه زندگــی را‬ ‫لم ‌سکرده‌اســت‪ ،‬زبان زندگی را می‌داند‬ ‫و کلماتــش را م ‌یفهمــد‪ .‬اگــر زندگــی‬ ‫زبانی برای ســخن از مهر ادبیات داشــت‬ ‫او را گوهــری کمیاب که اهل قلم اســت‬ ‫این پرسشــی است که هر جوانی در دوره‬ ‫می‌خوانــد‪ .‬آد ‌مهــای عاشــق در جهــان‬ ‫دانشــجویی معمــولاً برایش مطرح م ‌یشــود‬ ‫اشعارشان‪ ،‬شــاعرانه پاسخ می‌دهند و آنها‬ ‫کما‌اینکه برای من هم این پرســش مطرح بود‬ ‫شــعر زندگی را زمزمه می‌کننــد و او نیز‬ ‫و دنبال پاسخش بودم و دائم زیر لب ذکر من‬ ‫بــرای تعریــف زندگی‪ ،‬شــعر زندگی را‬ ‫بود‪ ،‬با این عنوان که انســان چرا‪ .‬انســان چرا‬ ‫زمزمه کرد‌هاست‪.‬‬ ‫یعنی انســان به چه دلیل وجود دارد‪ .‬حتی این‬ ‫پرسش کمی ‌برای دوستان من رع ‌بآور شده بود‪ .‬البته این پرسش به شوخی بود و بعد من برای‬ ‫اینکه در واقع شــوخی را ادامه داده باشــم جایگزین آن پول چرا را کــردم یا پول چگونه‪ .‬پول‬ ‫چگونه ‌یعنی از این به بعد چطور پول ب ‌هدســت بیاوریم‪ .‬و این را در کتاب روا ‌نشناســی آنتونی‬ ‫رابینز خواندم که ب ‌هجای چرا‪ ،‬بیشــتر ســعی‌کنید چگونه را به کار ببریــد تا در زندگی‌تان موفق‬ ‫باشید‪ .‬این چرایی زندگی هم خودش یک دغدغه است و یکی از پرس ‌شهای کلیدی و اساسی‬ ‫که در ذهن هر انســان هوشمندی به خصوص در آغاز جوانی شکل م ‌یگیرد‪ .‬تا اینکه ‌یک روز‬ ‫با این شــعر سهراب سپهری و عبارتی از استادی که اکنون در این دنیا نیست مواجه شدم‪ .‬ایشان‬ ‫وارد کلاس شــد و با لهجه آذری گفت‪ :‬زندگی خوردن نیست‪ ،‬خوابیدن نیست‪ ،‬درس خواندن‬ ‫هم نیســت‪ ،‬کار کردن هم نیســت بلکه مجموع ‌های از این‌هاست و بعد این شعر سهراب سپهری‬ ‫برای ما تداعی شد که‪:‬‬ ‫‪۳۲‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫زندگی رسم خوشایندی است‬ ‫زندگی بال و پری دارد با وسعت مرگ‬ ‫پرشی دارد اندازه عشق‬ ‫زندگی چیزی نیست که لب طاقچه عادت از یادمن و تو برود‬ ‫زندگی جذبه دستی است که می‌چیند‬ ‫زندگی نوبر انجیر سیاه در دهان گس تابستان است‬ ‫زندگی بعد درخت است به چشم حشره‬ ‫زندگی تجربه ش ‌بپره در تاریکی است‬ ‫زندگی حس غریبی است که‌یک مرغ مهاجر دارد‬ ‫زندگی سوت قطاری است که درخواب پلی م ‌یپیچد‬ ‫زندگی دیدن یک باغچه از شیشه مسدود هواپیما است‬ ‫خبر رفتن موشک به فضا‬ ‫لمس تنهایی ماه‬ ‫فکر بوییدن گل در کر‌های دیگر‬ ‫زندگی شستن یک بشقاب است‬ ‫زندگی یافتن سکه د‌هشاهی در جوی خیابان است‬ ‫زندگی مجذور آینه است‬ ‫زندگی گل به توان ابدیت‬ ‫زندگی ضرب زمین در ضربان دل ما‬ ‫زندگی هندسه ساده و یکسان نفس‌هاست‪.‬‬ ‫‪۳۳‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫زندگی یعنی انســانیت‪ ،‬زندگی یعنی داشتن‬ ‫سید جلال محمدی‬ ‫وجــدان‪ ،‬زندگی یعنــی ما بتوانیم بــ ‌ه یکدیگر‬ ‫عشــق بورزیم‪ ،‬زندگی یعنــی اینکه تفاوت‌های‬ ‫نوازنده ضربان زندگی‬ ‫همدیگر را بدانیم و بپذیریم‪ .‬زندگی یعنی برای‬ ‫موفقیت با هم ‪ ،‬به هم کمک کنیم‪ .‬ای ‌نها اصل ًا‬ ‫او با زخمه زدن بر سازش جهان را‬ ‫شعار نیســت‪ .‬و من تلاشم را در زندگی دارم تا‬ ‫می‌نوازد‪ .‬جنس زیبای هنرش ریشه در‬ ‫بتوانــم تمام ‌یآنچه را گفتــم‪ ،‬رعایت کنم‪ .‬هیچ‬ ‫فرهنگ غنی مازنــدران دارد و قلبش‪،‬‬ ‫چیــز بدی وجود ندارد‪ ،‬بــه هیچ وجه‪ ،‬همه چیز‬ ‫رنگ اصالت ایرانی را بر روی ســاز به‬ ‫خوب اســت‪ .‬این تصور ما است که چیزها را بد‬ ‫تصویر می‌کشد‪ .‬او هنرمندی است که‬ ‫موســیقی را با سی ‌مهایی از جنس عشق‬ ‫و خوب می‌کنیم همه چیز خوب است‪.‬‬ ‫می‌نــوازد‪ .‬و ضربان زندگــی به رنگ‬ ‫فرهنــگ مازنــدران را در کارهایــش‬ ‫حس م ‌یکنید‪.‬‬ ‫‪۳۴‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫سیاوش عادلی‬ ‫شــما فقط یــک بــار زندگی‬ ‫م ‌یکنید اما اگر این کار را درست‬ ‫انجام دهیــد ‪ ،‬یک بار کاملا کافی‬ ‫است و مهم نیست که کجا را ترک‬ ‫م ‌یکنیــد‪ .‬همیشــه غریــزه خود را‬ ‫دنبــال کنید و وقتی کاری م ‌یکنید‬ ‫قلب خود را روی میز بگذارید‪.‬‬ ‫معماری با قلبی روی میز‬ ‫وقتی پرسش زندگی چیست را با معماری‬ ‫مطــرح کردم که شــاید قل ‌ههای بســیاری در‬ ‫معمــاری برایش فتح شــده اســت و از بالای‬ ‫قل ‌هها ســخن می‌گوید‪ ،‬جنــس خلوص یک‬ ‫انســان را در او دیــدم‪ .‬او یک معمــار ایرانی‬ ‫بود ولی به خوبی نمی‌توانســت فارسی سخن‬ ‫بگویــد‪ .‬اما با اصرار من توانســت تــا با زبان‬ ‫فارســی زندگی را تعریف کند و او لحظاتی‬ ‫به قول خودش‪ ،‬قلبش را روی میز گذاشت‪.‬‬ ‫‪۳۵‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫مانی تاجوری‬ ‫به قــول ســهراب ســپهری‬ ‫زندگی رســم پذیرایی از تقدیر‬ ‫است‪.‬‬ ‫معمار با شکوه زندگی‬ ‫معماری جهان او با شــکوه اســت‪ ،‬زیبا‬ ‫می‌بیند و زیبا می‌سازد‪ .‬زندگی را در حرکت‬ ‫لمس م ‌یکند‪ .‬او یک معمار است که با هنر‪،‬‬ ‫معنــای زندگــی را در آغوش گرفته اســت‪.‬‬ ‫معماری‪ ،‬از جنس ســنگ‌ها و ستو ‌نهایی که‬ ‫آســمان را فتح م ‌یکند و نور خورشید را در‬ ‫کارهایــش تکرار م ‌یکنــد و معماری که در‬ ‫اوج شکوه و زیبایی تقدیر را پذیرا است‪.‬‬ ‫‪۳۶‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫فرشاد فرهی‬ ‫زندگی یک شــوخی‬ ‫بسیار جدی است‪.‬‬ ‫هنرمند معماری زندگی‬ ‫او معماری اســت کــه هنرمندانه به زندگی‬ ‫لبخند می‌زند و از شوخی‌های زندگی اتفاق‌های‬ ‫مهم و جدی ساخته است‪ .‬جغرافیایی از دانش را‬ ‫دنبال کرده اســت و به پایتخت بودن و تفکر در‬ ‫زندگی رسیده است‪.‬‬ ‫‪۳۷‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫علیرضا کوشک جلالی‬ ‫هنرمند نقش‌های زندگی‬ ‫وقتــی از او پرســیدم زندگی چیســت؟‪ ،‬من‬ ‫را به ســمت چند مســتند که دربار ‌هی او ساخته‬ ‫بودنــد راهنمای ‌یکرد‪ .‬او هنرمندی اســت که از‬ ‫نداشته‌هایش‪ ،‬داشتن‌هایی می‌سازد که تنها تجربه‬ ‫زیســتی او می‌تواند این تعریف زیبا را از زندگی‬ ‫بسازد‪ .‬او خوب بلد است زندگی را خوب بازی‬ ‫کند‪ ،‬مهم نیست نقش زندگی چه باشد او توانسته‬ ‫همیشه قهرمان ماجرای زندگی خود باشد‪.‬‬ ‫‪۳۸‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫زندگــی برایــم قبــل از بیمــاری و بعد از را ســوار ماشین می‌کنند‪ ،‬ســقفی بالای سرم‬ ‫بیماری دو برهه‌ی خیلی اساسی بود‪ .‬قبلا تکیه هســت‪ ،‬آد ‌مهایــی در ایــران هســتند که من‬ ‫مــن روی نداشــته‌هایم بود‪ ،‬و بعــد از بیماری می‌توانم در کنار آنهــا کار کنم‪ ،‬یعنی تمرکز‬ ‫تکی ‌هام روی داشت ‌ههایم بود‪ .‬و از ای ‌ن نقطه بود روی داشــت ‌ههایم‪ .‬قبل ًا تمرکزم روی چیزهایی‬ ‫که من تصمیــم گرفتم انرژ ‌یهــای درونم را بود که نداشــتم و الان تمرکزم روی چیزهایی‬ ‫کشــف‌کنم و خودم را بهتر بشناســم و اکنون است که دارم‪.‬‬ ‫خیلی خوشــحال هســتم کــه توانســت ‌هام این‬ ‫سرچشمه‌ها را در درونم پیدا کنم‪.‬‬ ‫من بعد از مریضی کامل ًا نگرشم به زندگی‬ ‫عوض شــد‪ ،‬خیلی از چیزهایی که من را آزار‬ ‫م ‌یداد برایم تغییر کرد‪ ،‬خیلی از خش ‌مهایی که‬ ‫در درونم بود از بین رفت و به دوســتی تبدیل‬ ‫شــد‪ .‬اکنون سعی م ‌یکنم تا آنجایی که امکان‬ ‫دارد خشم را از خودم دورکنم‪ ،‬سعی می‌کنم‬ ‫شکر‌گزار باشــم‪ .‬به قول مادربزرگم تا قبل از‬ ‫بیماری همیشــه کفر می‌گفتم ‪ ،‬قبل از اینکه به ‬ ‫رختخــواب بروم همه اش می‌گفتم چرا این را‬ ‫نــدارم چرا آن را ندارم‪ ،‬ولــی بعد از مریضی‪،‬‬ ‫همیــن الان که به رخت‌خواب م ‌یروم شــکر‬ ‫م ‌یکنــم که هنوز انســان‌هایی هســتند که من‬ ‫‪۳۹‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫حمیدرضا دیبازر‬ ‫موسیقیدان داستان زندگی‬ ‫او هنرمندی اســت کــه هنر و افــکارش را‬ ‫جاودانه کرده است‪ .‬وقتی از او پرسیدم زندگی‬ ‫چیســت؟‪ ،‬بــا جملاتــش در افکارم ســمفونی‬ ‫نــه بتهــوون را اجرا کــرد‪ .‬به راســتی لحظه‌ای‬ ‫نمی‌دانستم خواب هستم یا بیدار‪ .‬او در پاسخ به‬ ‫این پرســش از غمی‌خاص استفاده کرد‪ .‬این غم‬ ‫خاص از آن جنس رن ‌جهایی اســت که می‌توان‬ ‫بــا آن جهان را دگرگون کرد‪ ،‬و او با موســیقی‬ ‫افــکارش لحظ ‌های جهــان را خامــوش کرد و‬ ‫دروازه‌ای جدید در افکار من گشود‪.‬‬ ‫‪۴۰‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫اینکه زندگی چیســت یک جریان است‪،‬‬ ‫اینکه کیفیت پرداختن به این چیستی چه است‬ ‫هم یک داســتان دیگر اســت‪ .‬زندگی گاهی‬ ‫اوقــات حدفاصــل از خواب بیدار شــدن و به‬ ‫خواب رفتن است‪ ،‬گاهی اوقات برای من حد‬ ‫فاصل خوابیدن و دوباره بیدار شــدن است‪ .‬و‬ ‫گاهی اوقــات در لحظاتی کیفیت برایم خیلی‬ ‫زیاد م ‌یشــود وقتی بــا مفهــوم زیبایی مواجه‬ ‫می‌شوم‪ ،‬حال از طریق شــاهکارهای موسیقی‬ ‫که به نوعی رشته تخصص ‌یام است و بسیار هم‬ ‫برایم لذت بخش اســت‪.‬گاهی اوقات زندگی‬ ‫برای مــن مجموعــ ‌های از لحظات پــر از غم‬ ‫خاص اســت که مثل ًا در مورد مــرگ پدر یا‬ ‫مــادرم تجربه اش کردم‪ ،‬جنســی از تجربه که‬ ‫برای من متفــاوت بوده اســت‪ .‬گاهی اوقات‬ ‫هم نوعی تجربه بسیار خاص‪ ،‬برای مثال وقتی‬ ‫روی صحنه بــودم لحظاتی را تجربه کردم که‬ ‫به لحاظ کیفی برایم بسیار متفاوت بوده است‪.‬‬ ‫‪۴۱‬‬

‫متفکر هندسه‌ی زندگی‬ ‫معماری زندگی‬ ‫نم ‌یدانــم او را یــک مدرس بخوانــم یا یک‬ ‫محمد عارف‬ ‫متفکــر یــا هنرمندی که خوب بلد اســت زندگی‬ ‫کنــد‪ ،‬ولی تعریف او ریشــه در تحلیلــی دارد که‬ ‫حاصل از فکر کردن و جستن برای راه حل است‪.‬‬ ‫او در افکارم زندگی را ترسیم کرد‪ ،‬تحلیل کرد و‬ ‫حرف دلش را زد‪ .‬شــاید اگر بــه چیدمان کلمات‬ ‫او دقــت کنیــم او به مختصرترین شــکل‪ ،‬از زبان‬ ‫علم‌های گوناگون ســخن گفته اســت‪ .‬هندسه‌ی‬ ‫افکار او در آغوش فرهنگ و هنر ایرانی و تحقیق‬ ‫و پژوهش‪ ،‬از او انسانی ساخته که می‌داند چگونه‬ ‫زندگی را رسم کند‪.‬‬ ‫‪۴۲‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫ما وقتی از نقطه آ متولد م ‌یشــویم‪ ،‬دست‬ ‫خودمان نیســت‪ .‬وقتــی هم ‌می‌میریم دســت‬ ‫خودمان نیست‪ .‬یعنی آ به ب دست ما نیست‪ .‬و‬ ‫تا به حال هر چقدر بودیم م ‌یشود به آن گفت‬ ‫زنده‌بودن‪ ،‬اما زندگی از آ به ب رسیدنی است‬ ‫که طبق نقشــه و برنامه خودمان باشــد‪ ،‬در آن‬ ‫صــورت به آن می‌گوییم زندگی کردن‪ .‬یعنی‬ ‫ما اگر به این درک برسیم که از آ به ب دست‬ ‫ما نیســت‪ ،‬یعنی تولد و مــرگ‪ ،‬و بتوانیم این‬ ‫وســط گذارکنیم و هرطور که دوست داریم‬ ‫با اتفاقات خوب‪ ،‬رســم‌الخطی برای خودمان‬ ‫تعریف کنیم‪ ،‬نقشه راه داشــته باشیم‪ ،‬به پایان‬ ‫برســیم این را می‌گوییــم زندگی کردن‪ .‬حال‬ ‫هرکســی با هر برنامــه و طرز تلقــی و فکر و‬ ‫احســاس و اندیشــه می‌تواند هر کاری انجام‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫‪۴۳‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫هنرمند خطوط پررنگ زندگی‬ ‫حسن صالح ریاحی‬ ‫اگر عاشق باشــیم‪ ،‬قلم عشق برداریم‬ ‫آنچه که فی‌الحال به نظرم می‌رســد‬ ‫و در جوهر وجودمان بزنیم‪ ،‬ســال ها در‬ ‫از گفتــه زیبای ســهراب ســپهری عزیز‬ ‫آغوش هنر تجربه کســب کنیم‪ ،‬شــاید‬ ‫این اســت که زندگی آبتنــی کردن در‬ ‫بتوانیم کلمه‌ی زندگــی را به زیبایی این‬ ‫حوضچــه‌ی اکنون اســت‪ .‬زندگی زمان‬ ‫هنرمنــد پرمهر بنویســیم‪ .‬نم ‌یدانم جوهر‬ ‫دلــش را از کــدام مکتب عشــق آورده‬ ‫حال است‪ ،‬حال را باید دریافت‪.‬‬ ‫اســت‪ ،‬ولی خطوط او شــما را مجذوب‬ ‫دلی پــاک از جنس خلــوص وصداقت‬ ‫انسانی می‌کند‪.‬او خطوط پررنگ زندگی‬ ‫را بــر روی دفتر بودن تکرار می‌کند و از‬ ‫سیاهی جوهر به نوری می‌رسد که وصف‬ ‫شدنی نیست‪.‬‬ ‫‪۴۴‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫لیلا زارع‌پورنیاری‬ ‫زندگی خالی از ســختی ها و تنش‌ها معنایی‬ ‫نــدارد بایــد جنگیــد و پیروز شــد‪ ،‬ولــی مهم‬ ‫جوانمردانه جنگیدن و انسان ماندن است‪.‬‬ ‫زندگی در صدف خویش گهر ساختن است‬ ‫در دل شعله فرو رفتن و نگداختن است‪.‬‬ ‫هنرمند رنگ های زندگی‬ ‫او هنرمند ی است ک ‌هیاد گرفته چگونه‬ ‫جهان نگارگری و نقاشی ایرانی را به تصویر‬ ‫بکشــد‪ .‬او خود آموختــه ای از جهان ذهن‬ ‫یک هنرمند است‪ ،‬هنرش را خلق م ‌یکند و‬ ‫بــا نجوای دلش خلق کردن را یاد می‌گیرد‪.‬‬ ‫تکرار این ماجرا از او هنرمندی ســاخته که‬ ‫برای مقابله بــا رنج های زندگی قلم هنرش‬ ‫را به دســت می‌گیرد و رنــگ زندگی را به‬ ‫نگارگری و نقاشی ایرانی پیوند می‌زند‪.‬‬ ‫‪۴۵‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫علی قوی تن‬ ‫زندگی همان تصویری است که از‬ ‫چشــم تک تک آدم ها دیده می‌شود‪.‬‬ ‫یعنــی زندگــی تک تک آد ‌مهــا با هم‬ ‫متفاوت هستند‪.‬‬ ‫هنرمند تصویرهای دیگران در زندگی‬ ‫او هنرمنــدی اســت کــه وقتــی کارهایش را‬ ‫می‌بینید رنگ ســرخی انار در حوضچ ‌هی اکنون و‬ ‫اندیشه‌های سهراب سپهری برایتان تکرار م ‌یشود‪.‬‬ ‫هنرمندی که هنرش بوی زندگی می‌دهد‪ .‬او برای‬ ‫پاسخ به پرســش زندگی چیســت درواز‌هی نگاه‬ ‫انسان‌ها را می‌بیند و می‌داند چگونه تصویر زندگی‬ ‫را خلق کند‪.‬‬ ‫‪۴۶‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫هنرمند زندان زندگی‬ ‫او هنرمنــدی اســت کــه زیبای ‌یهــای‬ ‫زندگــی را درک کرده اســت و زیبایی را‬ ‫در کارهایش به تصویر م ‌یکشــد و از زندان ‬ ‫زندگی بوستانی ساخته است تا معنای خاصی‬ ‫به این چنــد ده ‌هی زیســتی بدهد‪ .‬زندگی‬ ‫حتی اگر یک زندان باشــد با هنرمندانی که ‬ ‫که می‌توانند کل این زنــدان را به زیبایی‌ها ‬ ‫اتصال دهند زیباتر است‪.‬‬ ‫کوروش انگالی‬ ‫تمام قصــه‌ی زندان زندگی‬ ‫این است‬ ‫رهایــی از بُن ایــن حبس‪،‬‬ ‫مر ِگ شیرین است‪.‬‬ ‫‪۴۷‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫هومن بالا زاده‬ ‫زندگی درک اکنون است‪.‬‬ ‫معمار درک زندگی‬ ‫اومعماری اســت که پاســخ های خود‬ ‫را برای چال ‌شهــای زندگی در معماری با‬ ‫زبان خــود بیان م ‌یکند و پس از گذشــت‬ ‫ســا ‌لها از معماری و زندگــی کردن با آن‪،‬‬ ‫از زندگی مفهوم ‌یســاخته اســت تا اکنون‬ ‫را بهتر در ‌ککنیــم و حرفی نو در معماری‬ ‫زندگی خودمان بزنیم‪.‬‬ ‫‪۴۸‬‬

‫در جستجوی مفهوم زندگی‬ ‫مصطفی بهزادفر‬ ‫در یک انگاره کلی زندگی جریان فراگیری‬ ‫اســت که انسان هم ب ‌هنوعی در آن قرار دارد‪ .‬اما‬ ‫هر فرد به مثابه‌یک شــخصیت مستقل‪ ،‬بر مبنای‬ ‫تصور ذهنی خود‪ ،‬برداشــتی از زندگی دارد که‬ ‫محتوای آن در واقعیت بودن و باشیدن او متبلور‬ ‫م ‌یشود‪.‬‬ ‫شهرساز سفر زندگی‬ ‫او اهل ســفر زندگی اســت و شهر و‬ ‫معماری دو ه ‌مســفری هستند که همراه با‬ ‫گا ‌مهــای بلند او در کنار خطوط افکارش‬ ‫زندگــی را امتداد می دهنــد‪ .‬افکار او از‬ ‫زندگی شهری می‌سازد که در آن م ‌یشود‬ ‫از عقل به عشق رسید و انسان بهتری شد‪.‬‬ ‫‪۴۹‬‬

‫معماری زندگی‬ ‫سمیه ولیان‬ ‫ ‬ ‫نقاش بوم زندگی‬ ‫او نقاشی است که بوم سفید زندگی‬ ‫را نقشی از مهر کشیده است و هنرمندانه‬ ‫زیســتن را‪ ،‬با کلام افکارش در صحن ‌هی‬ ‫زندگی به نمایش گذاشــته است‪ ،‬وفعل‬ ‫خلق کــردن زندگی را با آیین ‌هی هنرش‬ ‫انعکاس می‌دهد‪.‬‬ ‫زندگی بوم ســفیدی اســت کــه ما با افــکار و کردارمان روی آن رنگ و فرم م ‌یکشــیم و‬ ‫می‌شویم آن کسی که حال هستیم‪.‬‬ ‫زندگی دقیقاً همان چیزی است که تک تک ما می‌سازیم‬ ‫با یک حرف ساده‪،‬‬ ‫با یک فکر خوب یا بد‪،‬‬ ‫با کارهایی که باید انجام بدهیم یا ندهیم‪،‬‬ ‫حتی با رفتارهایی که انجام نمی‌دهیم زندگی تعریف‬ ‫م ‌یشود‪ .‬مثل آدمی‌که گفته می‌شود مهربان است‬ ‫چون اطرافیانش از او نامهربانی ندیده اند‪.‬‬ ‫‪۵۰‬‬