หนังสือรวมกลอนลำทางสั้น

194 ออกจากอเุ ชนขี า฾ มภเู ขาเก฾าเลย้ี วทางเคี้ยวคดงอ (บทที่ 7) แล฾วจ่ังไปพบพ฾อเมืองใหญ฽ไกลเหลอื อยฝู฽ ุายเหนือหัวเมอื งซ่ือโกสมั พีนั้น แมน฽ ํา้ คงคาข่นั ยมนาไหลผา฽ น ตอนน้ีราชทูตทา฽ นพายง้ั พักเซา (บทท่ี 8) เตอื นวา฽ พวมสิเข฾าโกสัมพเี มอื งใหญ฽ รอบปราสาทงามใส มีเชิงเทนิ ทา฽ นาํ้ ตามข฾างหว฽างเมือง... (กลอนลง) คอยฟใงเสียงวาสฏิ ฐีในตอนสองรองตอ฽ เด฾อคุณทา฽ น... 194 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

195 กลอน นิทานกามนติ – วาสิฏฐี ตอนที่ 2 ทานอง ลาทางส้นั สลบั ย่าว ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2523 (บทท่ี 1) บัดนี้จักกล฽าวเร่อื งเสี่ยวพ฽อสหายฮัก พอ฽ ประนาทซวนพักหนงึ่ คืนนอนห่นั วนั ลนุ เช฾าเลยไปเท่ียวตอ฽ โสมทัตเป็นลูกซายเส่ียวพอ฽ เป็นผพ฾ู าเทีย่ วเล฽นเห็นฮฮ฾ู ฽อมทาง (บทที่ 2) ม้อี น้ันโอกาสวา฽ งพาเท่ียวอทุ ยาน หาความสุขสาํ ราญซืน่ บานหาญห฽าว กล฽าวถึงวาสิฎฐีน฾อยเนาในปราสาท ลกู เศรษฐมี ัง่ คงั่ นามซ้นั ช฽างทอง (บทท่ี 3) มือ้ นั้นวาสิฎฐนี ฾อยซวนหม฽ูเคาะคลี สาวน฾อยวาสิฎฐีนอ฾ ยผู฾เป็นหวั หนา฾ เพื่อบชู าองคแไท฾ลักษมเี จา฾ ที่ ณ เวทีอุทยานแห฽งนเ้ี คยเลน฽ อย฽ูประจํา (บทท่ี 4) กา้ํ ฝุายกามนิตท฾าวกบั เส่ยี วโสมทัต โอกาสดีเลยลัดสอ฽ งทางนางนอ฾ ย วาสิฎฐงี ามสรอ฾ ยเดาะคลีดเี ด฽น กามนติ มองเหน็ เกิดหวั ใจสะทา฾ นเสยี วซา฾ นท่วั กาย... (ล่องสบั สพี ันดอน ) งามเอาหลายเหลอื ลน฾ แม฽แนง฽ นอ฾ ยหลายคนงามล฾นเหลือจะกล฽าว สวมเสอ้ื ผ฾าแพรวพราวมีเพชรนลิ สะอาดอ฾างสวมรา฽ งแตล฽ ะคน (บทท่ี 5) ตาสบตาแต฽ตน฾ แรกพบหวั ที สาวนอ฾ ยวาสิฎฐีผ฾ูดคี ือสิยอ฾ ย ทรงเอวขาวร฽างน฾อยทง้ั เคาะคีงามสง฽า น฾องเรียงรา฾ ยยา฾ ยทา฽ กามนิตแทบสิล฾ม เหน็ โฉมร฽างหมอ฽ มพระนาง... (ลาพน้ื สลับลาเดนิ ) (เพลงลาเดนิ ) มาเจอะนอ฾ งต฾องตาเหลอื จะกล฽าวทราบข฽าวนางช่ือวา฽ วาสฎิ ฐี เป็นลกู สาวช฽างทองโกสมั พีเดาะคลีใหเ฾ หน฾ เปน็ บญุ ตา จอ฾ งมองนอ฾ งเรยี งรา฽ ยย฾ายท฽าเดาะคลบี ูชาองคแรัศมี ล฾วนแตส฽ าวพรมจารีไขว฽ควา฾ ลูกคลีโยนแย฽งกนั หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 195 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

196 (ลาพืน้ ) วาสิฎฐนี น้ั สังมางามกว฽าหม฽นู างเดาะคลีอยู฽รว฽ มกบั เพ่ือนหมส฽ู หาย ชวนใหอ฾ า฾ ยกามนติ ติดใจ ตาบ฽เหลยี วไปใสเบงิ่ แต฽วาสฎิ ฐนี อ฾ ย (เพลงลาเดนิ ) เฝูาคอยสบตาหาไดห฾ ฽าง คั้นแลว฾ นางเหล฽านั้นกถ็ อยหนี คงเหลือคนเดียวกลางเวที วาสิฎฐีงามสุดสดุดใจ กามนิตมองไปใจสะทก ลกู คลีตกจากเวทกี ระเด็นหาย กามนติ กระโดดเข฾ารบั เร็วไว รับไดแ฾ ล฾วโยนลกู สง฽ คืน ยนื และจ฾องมองตาทังคู฽ สง฽ ลูกคลีใหซ฾ ตู฾ าจอ฾ งส฽องนาํ สุขเลิศล้ําอกสั่นทรวงกระสนั ตาต฽อตาประสานกันจ่ังแมน฽ มันนอนอ฾ ง... (ลาย่าว) วาสฎิ ฐแี ลจ฾องมองตาจนเสม฽น โชคดที ี่มาเหน็ วาสฎิ ฐแี ม฽ร฽างนอ฾ ยตาละหอ฾ ยเข฾าใส฽กัน (บทที่ 6) ยอมรับวา฽ น฾องนน้ั ไหวหวน่ั ดวงฤดี สขุ สดุ แสนเปรมปรียแท่ีประสานตาน฾อง วาสิฎฐมี องจอ฾ งประสบตากบั พี่ สายตาน฾องและพป่ี ระสานเขา฾ ใส฽กนั (บทท่ี 7) รส฾ู กึ เสียวสบน้ั ปุวนปใ่นในอุรา ตาต฽อตาประสบกันหวนั่ ไหวใจนอ฾ ง ประคองกายใจเข฾านาํ กันท้งั สองฝาุ ย คันบ฽ไดเ฾ ปน็ เมยี กามนติ บอกไดค฾ งตายแท฾แน฽นอน (กลอนลง) คอยฟใงตอนอมตะของความฮกั สองฝุายชายหญิงพร฾อม... 196 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

197 กลอน นทิ านกามนิต – วาสิฏฐี ตอนท่ี 3 197 ทานอง ลาทางส้นั สลับย่าว ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2523 (บทท่ี 1: ลาย่าว) หันมาบน้ั บ฽อนทา฾ วบาบา฽ วสาตะเคยี น ท฾าวกะเวียนเอานางแต฽โดนนานแล฾ว วาสิฎฐนี างแกว฾ บ฽หวั ซาจาต฽อ สาตะเคียนบ฽ท฾อนํางอ฾ หมอ฽ มพระนาง (บทที่ 2) ตอนลูคลีตกฮ฾านท฾าวกะแล฽นตามตดิ แตบ฽ ฽ทันกามนติ เพาะว฽าปญใ ญาดอ฾ ย ในตอนนัน้ กามนิตแขวนสร฾อยแก฾วตาเสือเสน฾ ใหญ฽ สาตะเคยี นซากไดก฾ ําสร฾อยค฽วงคืน (บทที่ 3) เดาะคลีเสร็จราบร่ืนกามนิตเลยกลบั ชวนสหายโสมทัตต฽าวคืนเมืองบา฾ น เห็นเหตุการณแคราวนน้ั ซวนใจไหวหวน่ั ถามว฽าซายผูน฾ ้ันมาแท฾แต฽ใส (บทที่ 4) โสมทตั บอกให฾เขาซ่อื สาตะเคยี น ลกู ประทานมนตรซี อื่ เสยี งพอฮ฾ู ตอนนกี้ ามนิตรว฾ู า฽ มีคนอาฆาต แตบ฽ ฽อาจเลกิ ลม฾ ความยง้ั ช่งั ใจ (บทที่ 5) คันบ฽ได฾พบน฾องเปน็ เทื่อทสี่ อง บ฽หวังมองสาวใดเอย฽ูในใจนี้ อเุ ชนสี บิ ฽คืนไปซํ้าเปน็ ตายกะตามซ฽าง ทา฾ วเทยี วไปมองทางอทุ ยานลัดถ฾า หานอ฾ งสว฽ู นั (บทท่ี 6) คืนน้นั โสมทตั ท฾าวได฾นัดเมทินี กามนติ คนดีมิดหายไปพร฾อม ซอมเบิ่งเดอื นคืนนั้นสลวั ดาํ มืดค่าํ คนสวมชุดดําไปท่ลี านอโศกกวา฾ งสถานท่ีนดั กนั … (บทท่ี 7: ลอ่ งสับสีพนั ดอน) กามนิตสะบัน้ ยนื สัน่ จนขาแข็ง ปีนกําแพงมาเหน็ ส่ันเซน็ ตาค฾าง พอมองเหน็ เรือนรา฽ งวาสฎิ ฐนี วนนางฮปู น฾องสงั งามค฽อง หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

198 นบี้ แ฽ มน฽ ความฝในเปน็ ความจรงิ ทพ่ี บนอ฾ งเหน็ หนา฾ อกี เทื่อสอง (บทที่ 8) ตอนท่เี ห็นวาสฎิ ฐีน฾องกะคอื ด่งั เดียวกนั ตะลงึ มึนมองเห็นส่ันเซน็ แลจ฾อง ส฽วนว฽าโสมทัตท฾าวฟาู วไปจูงเอาแขน เมทนิ ีนางหนไี ปบงั ตน฾ อโศก จ่งั แม฽นโชคเข฾าข฾างเหลอื ไวต฾ ง้ั แตน฽ าง (บทท่ี 9) กามนิตคอ฽ ยๆย฽าง ฟาู วแอบย฽างเขา฾ ไปหา ตาตอ฽ ตาประสบกนั เลยบ฽ทนั จาเวา฾ เสียงเบาๆกระซบิ อ฾ายวาสิฎฐซี วนชาย ใหม฾ านง่ั ม฾าหินออ฽ น กามเทพแผงสอนเบ่งิ ตากันได฾แตย฽ ้มิ ใจสบัน้ สั่นระรวั (บทท่ี 10) กามนติ ฟาู วเอาสองมือค่ัวกอดเอาตวั น฾องมาผา฽ ง ฟใงวาสฎิ ฐคี างเสยี งกระซบิ องิ่ ออ฾ ย ความนอ฾ ยสํ่าใส฽หู (บทท่ี 11) บอกวา฽ น฾องอยากฮ฾พู ี่มาจากแดนไดเ ขอขอบใจคืนท่ชี ายมารบั ลูกคลนี างไว฾ ใจต฽อใจตรงกันแล฾วแมน฽ เอาหนงั สามแกวมาผูกไวก฾ ะบอ฽ ย฽ู ความฮักมันพาหล฽พู อปานงูเกย้ี วไม฾หัวใจเต฾นเกือบบท฽ นั (บทท่ี 12) เสยี วกระสนั ไปท่ัวร฽าง วาสฎิ ฐีนวลนางยอมให฾อ฾ายทกุ อย฽าง กามนติ กอดแนบเนอื้ นวลนาง คอ฽ ยๆจับไหลเ฽ นน฾ เหลยี วเห็นฟูาทอ฽ ฝาุ มือ...ละน฽า... ((บทท่ี 13: ลาทาสนั้ ) ใจวอื่ ฮ฾อนศรฮกั ปกใ ทรวง เป็นภาพลวงหลงไหลไฝลุ ะเมอนาํ น฾อง ท้งั สองขา฾ งวาสิฎฐีกะฮกั ฮอ฽ ความฮกั เร่ิมเกดิ กอ฽ บดั ว฽าพอ฽ ทราบเรอ่ื งสเิ คอื งฮ฾อนสํา่ ไดเ (กลอนลง) ตอนตอ฽ ไปคอยฟใงสรปุ บนั้ มันสแม฽วนนทิ านม฾วน... 198 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

199 กลอน นิทานกามนิต – วาสิฏฐี ตอนท่ี 4 199 ทานอง ลาทางสน้ั สลบั ย่าว ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2523 (บทท่ี 1: ลายา่ ว) เฮ็ดจั่งซ่ันสม฽ู ้อื ข฾ามลว฽ งหลายเดอื น สองคนเพียรแพงฮักบม฽ วี นั เวน฾ โสมทตั นนั้ กะเทียวไปเล฽นเมทินเี ปน็ ค฽ู อย฽ูบนลานอโสกกวา฾ งไปหานอ฾ งส฽ูคนื (บทท่ี 2) ความรักแสนราบรนื่ ดดู ดื่มหนกั หนา ความทราบถงึ บดิ าพอ฽ พระนางจนได฾ สาตะเคียนน้นั เข฾ามาเหน็ ฮขู฾ า฽ ว นาํ เรอ่ื งราวขนึ้ ฟอู งเศรษฐีทา฽ นซา฽ งทอง (บทท่ี 3) แถมยงั สง่ั ลูกนอ฾ งเอาชีวิตกามนติ วาสฎิ ฐเี ลยเหมิดสิทธิออกมาหาอา฾ ย พ฽อปดิ ตายในห฾องขงั นางบอ฽ ให฾ออก เมทนิ ีเลยบอกวา฽ สหิ าเหล่ียมเลห฽ แ ใหอ฾ วนอา฾ ยไดพ฾ บกนั (บทที่ 4) วันสําคัญทอ่ี กี ครั้งได฾นดั แนะกนั มา เมทินีนางหาซ฽องทางจนได฾ หาหลทางพบกันครัง้ สุดทา฾ ยอยใ฽ู นดงศรีเสยี ด เมทนิ ซี ฽อยให฾ได฾มาพอ฾ นดั หมาย (บทท่ี 5: ลาลอ่ งสับสีพนั ดอน) วาสิฎฐเี ห็นอา฾ ยโผกอดจมุ พิต โดยบท฽ ันนกึ คึดสิง่ สมิ าพานพ฾อ พอเม่ือวาสิฎฐีตง้ั สติตรงทรงเทย่ี ง บอกให฾อา฾ ยฮเู฾ รอื่ งวา฽ การฮ฾อนด฽วนถึง (บทท่ี 6) ถ฾าอ฾ายขืนอยูน฽ ต่ี ฾องถึงทที่ างตาย มคี นหมายเอาชีวิตให฾พต่ี ายวายเม้ียน ขอให฾คืนเฮอื นเหย฾า ไปบอกสองเขอื พอ฽ แม฽ แลว฾ แหเ฽ อาขันหมากพร฾อมขอนอ฾ งแต฽งงาน (บทท่ี 7) พอเมอ่ื จบความต฾านนํา้ พระเนตรนองตก ยนื ซบอกกามนิตคราํ่ ครวญหวนสะอืน้ ท฾าวกะยนื ประคองนอ฾ งมองเหตกุ ารณคแ ดิ ไปท่วั หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

200 ความเคยได฾เปน็ ผวั สมิ าขาดสะบ้นั ปนใ ไวค฾ รึ่งทาง (บทท่ี 8) มือกอดนางพรางเวา฾ สันเอาแตค฽ วามม฽วน วาสิฎฐีนางซวนประนมมือยกขน้ึ สาบานร฽วมฮว฽ มกนั ...ละนา฽ ..,. (บทที่ 9: ลาทางสั้น) บดั นคี้ อยฟใงบ้ันบทหน฽วงทรวงกระสัน ตอนพลัดพรากจากกันสิกล่ันหาความเวา฾ ย฾อนว฽าฮักสามเส฾าจั่งเป็นไปลายงตา฽ ง วาสิฎฐีนวนนางสไิ ดเ฾ ปน็ แมม฽ า฽ ยแต฽ผวั นนั้ หากบต฽ าย (กลอนลง) ในนทิ านตอนปลายสุดทา฾ ยแห฽งม฽วนซวนฟใงเรือ่ ง 200 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

201 กลอน นทิ านกามนิต – วาสฏิ ฐี ตอนท่ี 5 201 ทานอง ลาทางสน้ั สลับลาพ้นื และลาเดนิ ขอนแกน่ ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2523 (เพลงลาเดินขอนแกน่ ) - ประนมมือสาบานร฽วมขานกลา฽ ว เป็นเรื่องราวออ฾ นรกั ปใกใจหมาย ชว่ั นาตาปีไม฽เส่อื มคลาย ถงึ วอดวายชวี ติ จติ ไม฽ลมื - คิดถงึ ใต฾เงาจันทรแลานอโสก แสนวิโยคจากไปด฾วยใจฝนื ต฾องกลับอเุ ชนโี ดยกลํา้ กลืน อโศกยนื เป็นสักขีพยาน (ลาพ้ืน) วานวอนไหว฾สง่ิ ศักดิ์สิทธทิ งั หลายใหม฾ าจอ฾ งมองหลํา่ นาํ ความรักซอ฽ ยให฾อยา฽ ไกลข฾างห฽างหนี จากม้ือน้มี อื้ ใหม฽ใหก฾ ลับมาจนช่วั นาตาปีอยา฽ ใหม฾ วี ันฮา฾ ง (เพลงลาเดนิ ขอนแกน่ ) - ถา฾ ชีวติ ตายไปให฾ช฽วยเถดิ ให฾ได฾เกิดคงคาบนสวรรคแ ชาตหิ น฾ามีจริงขอพบกนั ชาตินี้นั้นขอรกั ปกใ ชวี ี - สุดเหงาเศรา฾ ใจวิปโยค ลานอโศกทเี่ ราเคยสุขี ชาติน้ชี าติหน฾าหรือถ฾ามี กามนติ วาศิฎฐขี อรว฽ มกัน (ลาพื้น) หันมาจ฾องมองดูอีกเทอื่ เหน็ นางย้มิ ระเรอ่ื เทิงพร฾อมพ฽องนา้ํ ตา แสงจันทรแจ฾าสอดสอ฽ งงามใส พนี่ แ้ี สนจําใจหา฽ งวาสิฎฐนี อ฾ ย (บทท่ี 1: ลาย่าว ) วอยขึ้นเทงิ หลังม฾าบก฽ ล฾าเหลียวหลงั มองนอ฾ งจกั เทอื่ จําใจพรากจากเมีย นองนํ้าตาสะอื้นบ฽เหลยี วหนา฾ อ฽วยคนื (บทท่ี 2) กามนิตสะอืน้ ลาจากเมียหนี บ฽ทนั ถึงอเุ ชนีถกื โจรจบั ได฾ หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

202 บ฽ทนั ไปถงึ บา฾ นถกื โจรองคคแ ลุ มี าล จับเรียกค฽าไถ฽ สว฽ นสรอ฾ ยแก฾วตาเสอื โจรมันดึงซากได฾ไปไวย฾ ดึ ครอง (บทที่ 3) ทังผอ฽ งผัดนดั มื้อให฾พ฽อไปหา เอาเงนิ มาไถ฽ถอนแลกเอาตัวไว฾ คอยฟงใ ไปตอนหน฾าวาสฎิ ฐีสิเวา฾ ตอ฽ ในนทิ านสจิ อ฾ ตามเรอื่ งสฟ฽ู ใง (บทที่ 4) ตอนนีข้ อหยดุ ย้ังไว฾กอ฽ นกามนติ ถกู หรอื ผิดโปรดโปรดจ฽งใช฾การวิจราณายาน กราบประทานเอาไว฾ ฉันราตรเี ขยี นใหป฾ ระพนั ธกแ ลอนยอ฽ เรอ่ื ง คอยฟงใ เรอ่ื งตอ฽ หน฾าสิหนากว฾างกว฽าหลัง (กลอนลง) สีลงั จงั ขอหยดุ ยั้งลงกอ฽ นในตอนท฾าย ... 202 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

203 กลอน วาดฟ้อนอสี าน ทา่ ที่ 1-8 ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางส้ัน ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2524 (กลอนขนึ้ ) โอละนอ... เวา฾ เอย -เว฾าเรื่อง--ศิลปะ -การแสดงพน้ื บา฾ น ของเกา฽ -เฮางามหลาย ซิขอวาด-ลวดลาย การฟูอน-สามสิบสองทา฽ - -มรดก-อันล้ําค฽า มาแต฽-ดนนาน ขมุ ปใญญา-อีสาน ของพ้ืนบา฾ น-เฒ฽าเกา฽ - -คน โบราณ-บอกเลา฽ เรื่องวาดฟอู น-อสี าน ฉนั ราตรี-ซขิ อเปิดตาํ นาน ฟูอนพนื้ บ฾าน-ใหเ฾ บงิ่ -เทิงลาํ พร฾อม โอละนอ..นวลๆ เอย.. (บท 1 ) ละแม฽นว฽าเด฾อนาย- - พรรณนา-การฟอู น- - กลอนลํา-เฒา฽ เกา฽ - -มรดก-แต฽เคา฾ กกเหง฾า-เพิ่นสอน (บท 2) บทบาทฟอู น แตก฽ อ฽ น-ปางปฐม - -ช้นั บรมครู ฮจ฾ู ริง-เห็นแจง฾ คณุ แมห฽ มนุ ลืมแลงเปน็ ครูสิทธิส์ อนให฾-เซิงทรงวาดทา฽ - -สบื ทอดมา-แตพ฽ ุ฾นมูลเค฾าเกา฽ เดมิ – (บท 3) -จุด -แรกเริ่ม ออกท฽า-วาแขน- -ถกู จังหวะ-ลายแคน แอ฽นคีง-ลําฟูอน ยอขายอ฾ น - กางแขน-ฟูอนแอน฽ - -เฮ็ดตาสี-ซอนแลน ทําท฽าทาง-ย้ิมแปนู -ใหแ฾ ฟนจอ฾ ง-ส฽องหา- (กลอนตดั ) (ลาก) ทา่ ท่ี 1 - ฟอู นทา฽ -แฮ฾งตากขา - -เฮ็ดปีก-ตก ลงมา ยอขาขนึ้ ฮบั - -สมพอดี- กนั มับๆ เอ้ินทา฽ -แฮ฾งตากขา – -ท่าที 2-ลองมา -ฟอู น ท฽ากา-ตากปีก ^เฮ็ดขา-สหี ลกี ๆ กลางปีก-ออกมา - -ขากะหลีก-พอขาเอิ้นวา฽ กา-ตากปกี ทา่ ท่ี 3-นแ้ี ม฽นฟอู น-ท฽าผกี -หือว฽าหลกี -แม฽เมยี > -ฮตี คอง-บ฽เฮ็ดเสีย ยําเกรง-แมเ฽ ฒ฽า v ปากกะเวา฾ วา฽ ลูกขอ-ทางไป - หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 203 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

204 -แม฽เฒ฽า-หลกี เร็วไว- ลูกเขยก฾ม-หัวรบั - -มือ กะงมุ฾ -หาํ ปใบๆ คาํ นบั -แมเ฽ มยี - -ขากะส่ัน-เทียๆ> ปากว฽าขอ-ไปแหน฽ ขอ-แหน฽แม฽ ให฾กระบาท-ไปแหน฽ เฮด็ เดอแม฽ เฮด็ ตามคอง-เฒา฽ แก฽ ฮตี เกา฽ -โบราณ - -ศิลปะ-อสี าน เอิน้ ทา฽ -หลกี แมเ฽ ฒ฽า v ทา่ ที่ 4-ฟอู นท฽าเสอื -ออกเหล฽า เสียงฮอ฾ ง-คาํ รามๆ ^- -เสอื -โตผ฾ู-เอน้ิ ถาม เสยี งกระโซก-โฮกฮาก ยอ฾ นเสอื หวิ เพน่ิ อยาก-เสือแม฽ มาดน - -จ่งั เวา฾ -ตดิ ปากคน ว฽าท฽าเสือ-ออกเหลา฽ v ฟอ้ นทา่ 5 ยา฽ งเลาะหนอง-หม฾องเกา฽ เอ้นิ ท฽าเต฽า-ลงหนอง>- -เห็นแต฽กระดอง-งุบงูง฾ บุ งบั งุบงบั แลว฾ -งบั งง฾ู ับแงบ หากินตาม-รูปแบบ เต฽าเพ็ก-เตา฽ นา >- -เห็นปลาคอ฽ -ลอยมา คาบหวั -สวบกั๊บๆ - -ปลาแนว-อน่ื บน฽ ับ บ฽ซา-บ฽สน - -คันปลาคอ฽ -มาวน สวบหวั -คาบลึด - -จั่งแมน฽ เป็น-ตางึด ซุมเตา฽ -ลงหนอง ฟอ้ นทา่ 6-ปลาสะโด-ลงคลอง -แกวง฽ หวู ือวาบๆๆๆ เห็นปลาเขง็ -แลว฾ คาบ หวั ซดิ -ทนั ที - -หากบก฽ นิ -อหี ลี คาบหวั -หยอกเหลน฾ v แต฽กะบ฽-ละเวน฾ จอบๆ-มองๆ >- -เอน้ิ วา฽ ทา฽ >-ปลาสะโดลงคลอง แกว฽งหูซูนํ้า ฟอ้ นท่า7> ฟงใ เสียงดงั จว฾ มจ฾าม สักสุม฽ -หาปลา - ข฾องมัดแอวแลว฾ หา สอ฽ งลง-ในนํ้า เสยี งจ฽วมจา฽ ม -กะเดอละแม฽น จว฾ มจ฾ามๆสกั -ตะพดึ -ตะพือ- -เสียง ตาํ ปึ้ก- นน้ั คือแมน฽ ปลา-ถืกสม฽ุ มอื โค฾เล฾-ลงลุ฽ม ข฽มเนน฾ -หวั ปลา- -จกแลว฾ กํา-ออกมา -ปฺาดโท-ปลาคอ฽ ใหญ฽ หกั คอโปะฺ -แล฾วใส฽ ในขอ฾ ง-เตรียมมา - -ทา฽ สกั ซุม฽ -หาปลา นาใผ-กะบจ฽ ง฽ ฟ้อนทา่ 8 แมน฽ คอนคุ-ลงท฽ง หาหอย-หาปู ตากะเหลยี ว-หาฮู> มอื เตรยี ม-ไม฾แหย฽ เห็น ขวยหยัง-กะแล฾วแต฽ ขุดนํ่า-นําฮู - -ขุด ไดก฾ บ-เขียดปู แล฾วไป-ขวั -หอยตอ฽ เสียง-ขัวหอย-ดังเจาะ ๆ สับน่ํา-ลงไป- -เซาะ หาหอย-เข฾าไง เสียมตาํ - ดังเจาะ ดังเจาะ สับหอย—ดงั เจาะ - 204 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

205 -อ฽วยหาลาย -แลว฾ เซาะ เสียมโสก-สับหา- -จกั หอยจูบ-หอยนา มีหลาย-เอานี่ เอาไปเฮ็ด-หอยจ่ี หอยออ฽ ม-หอยแกง - -กนิ อมิ่ แล฾ว-มีแฮง - น้นั ละแมน฽ -หอยจ่ี เอาเมอื ฝาก-นอ฾ งพี่ ผบู฾ ฽-ไดม฾ าหา- -ได฾เตม็ คุ-คอนมา หลงั ขด-หลงั โก฽ง มาฮอดเฮอื น-แลว฾ ผดั เทใส฽ด฾ง ปูน฾อย-หนีบหาํ ฮ฾องบอกเมยี - v ผัดว฽าเฒา฽ -เอยเฒ฽า-เอาไฟมาขาง - -ซ่ัววา฽ ป-ู ซวิ าง หาํ แหม฾ -อ฽อยฮอ฽ ย พวกพี่นอ฾ ง-มาซอ฽ ย มาเบ่ิง-มาดู- -เลยฝาก-กบเขียดปู กับหอย-เมือจ่ี ฮกั กันแบบ-น฾องพี่ วิถคี น-อสี าน- -แฝงไว฾ใน-ตาํ นาน ลลี า-ท฽าฟูอน v ตอนน้ีเด฾อ^- กะตอนนโี้ จะบทซอ฾ นๆ จบกลอน-แปดท฽า - -คอยถ฾าฟใง-ยกหนา฾ ซหิ นากวา฾ ง-กว฽าหลงั ๆ กว฽าหลงั ซิหนากว฾าง-กว฽าหลังๆ (กลอนลง) สีลงั จัง-ซิจัง้ ไว฾ ตอนหนง่ึ ทอ฽ นน้ี ฾า... หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 205 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

206 กลอน วาดฟอ้ นอีสาน ทา่ ท่ี 9-16 ตอนที่ 2 ทานอง ลาทางสั้น ประพนั ธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2524 (กลอนขนึ้ ) โอละนอ.. ภูมเิ อยภูม^ิ ภูมิปญใ ญา-พนื้ บา฾ น เฒา฽ เก฽า-เฮาสะสม -ถือเป็นคา฽ นิยม -ของค้ําคูณค฽า - -การฟอู น-สามสบิ สองทา฽ จดั ไดว฾ า฽ -เปน็ ตาํ นาน > คน-โบราณ ไดต฾ ุม฾ โฮม -เอาวิถี คนอีสาน มาแฝงไว฾-ใส฽วาดท฽า.. ลีลา..ฟูอน. โอละนอ.. นวลๆ-เอย.. (บทท่ี 1) ละแมน฾ วา฽ -เดอ฾ นาย พรรณนา- การฟอู น>- ตอนสองรองต฽อ แต฽งเปน็ -กลอนย฽อๆ พอไดฮ฾ ฾ู-ซค฽ู น^ (บทท่ี 2) ตอน-แรกตน฾ มแี ปดท฽า-การแสดง คุณแม฽หมนุ - ลมื แลง ผ฾ูสบื สาน-สอนไว฾ ปนใ เปน็ -มรดกใหฉ฾ นั ราตรี ศรวี ิไล ไดเ฾ ขยี นกลอน-ซ฾อนต่ืมๆ- -เพื่อบ฽ลมื -ฮากเหง฾ากกเคา฾ -เก฽าเฮา (กลอนตัด) ฟ้อน-ทา่ 9 แมน฽ ท฽า-ยา่ํ ปลาหลด เฮด็ หลัง-สีขดๆ ก฾มลง-ต่าํ ๆ- -มอื ดึงเขิง-ขาย่ํา เหยยี บยา฽ ง-ถอยหลงั - -หูกะเหย่ียง-ถา฾ ฟงใ เสียงปลา-ตําปกฺ พอไดย฾ ิน-แลว฾ ยก เขิงฮอ฽ น-ทันที- -ลา฾ งขี้ตม-ดๆี เหน็ ปลา-หลดใหญ฽ มอื ฟูาว-หอบมาใสใ฽ นขอ฾ ง-ทันที > ท่าที่ 10 เตรยี ม-สวงิ ดีๆ แลว฾ ฟอู นท฽า-แค฾งก฾งุ - -หยงั กะเปน็ -หยุ฾งๆจกั หนวด-กุ฾ง ผกั แหน- -แมงละงาํ -ท฾องแป ปลาซิว-หวั หงอก v ถกื อีป่ งิ -ซิดออกๆ เตน฾ ด฽ง-ทันที- ^ -เขีย่ อีป่ งิ -ออกหนี เกบ็ เอา-ซิวกง฾ุ v เฮ็ด-หนา฾ สีหยงุ฾ ๆ แค฾งกง฾ุ -แคง฾ ปลา- -ตามบวกหนอง- คลองนา^ หากิน-ว้นึ ๆ ท่า 11 แมน฽ ฟูอนทา฽ -ลําพ้ืน> แบบเกา฽ -โบราณ- -วถิ ีคน-อสี าน มว฽ นหลาย-เหลอื ลน฾ 206 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

207 เสยี ง -แคนดงั จ฾นๆ –คนผู฾มาฟใงลํา จนได฾ควด-หม฽องเยยี่ วๆ-v -ฟูอนผ฾ูเดียว-ซอดแจ฾ง แสดง-ไดย฾ ง่ั คนื ลายลําพนื้ -เสยี งแคน ว฽า-หลอ฾ นโถ฾ย v- -เสยี งลํา-โอ฾แล฾วโอย฽ ขึ้นตาม –ทาํ นอง > (ลาก) ผูฟ฾ งใ -เข่ยี ข่ีกะบอง จนฮูดงั -เปน็ ซี่ (ทานองลาพ้นื ) ลาํ จงั่ ซี้-บใ฽ หล฾ ูกใผเสีย บ฽ใหเ฾ มยี -ใผฮ฾าง-วางกนั ปละปล฽อย ขอ฾ ยวา฽ จั่งซี้-เมืองบา฾ น ซิเจรญิ ทรมานเอย฾ –หล฾อนไถ฾ๆๆ ต฾ุมถ่ๆี -ตม฾ุ พี่ ตุม฾ นอ฾ ง จง่ั ว฽าเงิน บม฽ -ี ไปกู฾พี่กน฾ู ฾อง ตุ฾มถๆ่ี -ต฾มุ พต่ี ฾มุ น฾อง จัง่ วา฽ เมยี บม฽ ี-ไปตอกพ่ี ตอกน฾อง ทา่ 12 น้ีกะสวย-งามคอ฽ ง แม฽นฟอู นท฽า-ลาํ กลอน- -พอแต฽ลํา-จบตอน แล฾วกะฟอู น-เขา฾ ค฽ู หมอลําชาย-ญิงอย฽ู กลางฮา฾ น-เวที -ชายนาํ จก -ของดี ฝุายผ฾ญู งิ -ปใดปูอง บน฽ ้ันเด฾อ^ กะบใ฽ หจ฾ ก-ถกื หมอ฾ ง มลู แม฽-ปในมา> -พร฾อม กันเทงิ -แขนขา - - ทา฽ ลํากลอน-ฟูอนคู฽ ทา่ 13 ฟอู นทา฽ -หมอลําหม฽ู แตกต฽าง-ลํากลอน- -ทแี รกฟใง-บทตอน นิทาน-การพากยแ ตอนจบฉาก-ฟอู นเข฾าซมุ฾ ถอยหลงั - -ทางหู-เหย่ิยงฟใง เสยี งแคน-แลน฽ แต฽น v น้ีจง่ั แม฽น-ฟอู นลาํ หมู฽ โบราณ- -เป็นตํานาน-อีสาน การฟูอน-ยุคเก฽า ทา่ 14 บอกเลา฽ ฟูอนทา฽ ลํา-สนิ ชยั - -ยา฽ งเฮียง-หน฾ากันไป สามคน-อา฾ ยน฾อง บ฽มแี นว-ขัดขอ฾ ง ตอนหลานนาํ -เอาอา- -ซอื่ วา฽ -สุมณฑา ผูเ฾ ป็น-น฾องพอ฽ มคี วามลํา-ติดตอ฽ ก฽อนซฟิ อู น-เดินกลอน เสยี งแคนมว฽ น-ออนซอน เปาุ ข้นึ -ดงั จน฾ ๆ-v -อรมั ภบท-เบ่ืองตน฾ ตามเรื่อง-สินชัย >- -ฟูอน-เดินหนา฾ ออกไป จ่งั ถอยหลงั -เขา฾ ซุ฾ม v ฟูอน-ขึ้นเทิง^-แลว฾ แอ฽น หลงั ลุ฽ม v เฮด็ โตโคง฾ -ลงไป- -ฟอู นหมอ-ลําสนิ ชยั ตอ฾ งพาด-หวั ขอ฾ ก฽อน (ทานองลาสนิ ชยั ) ฮ่มื บดั นี้ จกั กล฽าวกํ้า-ปางก฽อนสนิ ชัย คราวเมอื่ -นาํ เอาอา ซขิ ่ีสังขแ-ลอยนา้ํ .. แยงไปก้าํ -เมืองกมุ ภณั ฑแ-ยักษแใหญ฽ พุน฾ เย฾อ.. สังขแสนิ ชัย-พรา่ํ พรอ฾ ม สีโหอา฾ ย-ดว฽ นพลัน หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 207 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

208 วา฽ ทอ฽ น้ัน v ซิฟาู วดว฽ น-ไปสา ^ ละจงั่ วา฽ -สินชยั บา ซอิ ว฽ ย ลาลง-นอลายฟูอน (เสียงแคน-ลําสินไซ) ทา่ 15 ยกขาขนึ้ -แจ฽แด฽ ฟอู นทา฽ -ลาํ เพลิน >- -เปน็ นา฽ -สรรเสริญ ลาํ เพลิน-ยุคเก฽า v เสียงแคน-เปุา v ออกลาย-โบราณ >- -ฝุายดนตรี-ประสาน เสยี งพณิ ดดี ด฽ง (ทานองลาเพลนิ ) โดดดดิ ง฽ เสยี งพณิ -โดดดดิ ง฽ ๆ- -เสียงแคนม฽วน-จ฾นๆ พิณกะโหย฾น-กลอ฽ มกัน ว฽าทอ฽ นัน้ ซิออกท฽า-ลําเพลินๆ - -ใส฽กระโปรง-เขนิ ๆ ซยิ า฽ งเวนิ -อย฽ูเทงิ ฮา฾ นๆๆๆ (ทานองสุดสะแนน) ท฽า 16 การละเล฽น-พน้ื บา฾ นๆ-ฟูอนทา฽ -หนังตลุง- -มีผู฾คอย-พยงุ ซักหนัง-เสยี บไม฾ ขาดบไ฽ ด฾ ตลกเอก-ตวั ยง > -เอาไว฾เลน฽ -ซูโรง คอื บกั ปุอง-บักแก฾ว ฮอดยาม-เตย฾ จบแล฾ว กะเชิดออก-จากจอ- -ผ฾ูเชิดหนงั -เตรียมรอ เอาไปเสียบ-ทอ฽ นกลว฾ ย v เสยี งแคน-อ฽วย ลายเต฾ย-ทันที - -บักแหมบ-ลาํ น่ํานี เสยี งหลอ-เสียงล฽อง (ทานองลาเต้ย) นั้นแน-฽ กะละวา฽ นอนาง จบๆ-กะละวา฽ จ่งั น฾อง งามๆ-กะละว฽าจ่ังนอ฾ ง กะซา฽ งบไ฽ ปกินขี้-หัวมอง นล้ี ะแมน฽ นาํ ไก฽ ขฮ่ี ฾าย-กะละวา฽ จ่ังอา฾ ย กินขา฾ ว-น่ีแม฽น บ฽ายปลา โอ฾ยน้ัน ละน฽า-นวลใน น฾องน฽าๆ หางตา-อมี ะแหล แถแถดๆๆๆ (เว้า) เสยี บ ท฽อนกลว฾ ยจกึ .. (ทานองสุดสะแนน) ยงั อย฽ูหลาย-รปู แบบ วาดฟูอน- อีสาน- -ฝากไวเ฾ ป็น-ตาํ นาน ให฾ลูกหลาน-แพงไว฾ v- คอยนั้นเดอ คอยเบิ่งไป-ตอนหนา฾ ๆ อย฽าหนปี ละ-เดอทา฽ น - -การแสดง -พืน้ บ฾าน ประสาน-สร฾างสง่ิ ดี ส่งิ ดี ประสาน-สรา฾ ง-สิ่งดี (บทลง)ภาคอีสาน-เฮามี มรดกลํา้ ค฽า.. ลีลา..ฟอู น... 208 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

209 กลอน วาดฟอ้ นอสี าน ท่าท่ี 17-24 ตอนที่ 3 ทานอง ลาทางสัน้ ประพันธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2524 ใช้ในโครงการฟ้อนอีสาน กับการออกกาลังกาย วิทยานพิ นธ์ โดยนิสิต ปรญิ ญาโท มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ (กลอนขน้ึ ) โอ฽ละนอ..เบง่ิ เอย฾ เบง่ิ บทบาท-วาดฟอู นซ฾อนตอ฽ -ตอนสาม> เป็นทา฽ ฟอู น-สวยงาม > -ตามคองเค฾า-เก฽าแก-฽ -สบื สานมา-จากพอ฽ แม฽ ไดเ฾ ผยแพร฽-ฮอดลูกหลาน^ เป็นศาสตรแ-และศิลปศ฼ รอี ีสาน ฟูอนพืน้ บา฾ นv-เฒา฽ เกา฽ ..เฮางาม..แท.฾ . โอล฽ ะนอ.. นวลเอย฽ .. (บทท่ี 1) ละแม฽นว฽าเดอนาย- -พรรณนา-การฟอู น > ตอนสาม-งามเดน฽ - -เห็นประจักษแ-แจ฽มแจง฾ แสดงไว฾-ชดั เจน (บทที่ 1) ผม฾ู องเห็น-ประโยชนคแ ณุ ค฽าลา้ํ ศลิ ป฼ศาสตรแ-การแสดง- -คุณแม฽หมุน-ลืมแลงๆ สบื สาน-สอนซ้ี ฉนั ราตรี-ประยุกตมแ า ลาํ ฟูอน- -แต฽งเป็นบท-เปน็ ตอน ฟูอน๓๒ทา฽ - -ลลี าบท-บาทฟูอน ของเค฾าคู฽-อสี าน (บทท่ี 1) ท่า 17 -ฟอู นท฽า หนุมาน ถวายแหวน-ยอยื่นๆ v- -ท฽า กลมกลนื -ออ฽ นซ฾อย ยอนอ฾ ม-ยน่ื ถวาย (ลายแคน) (กลอนตัด) ทา่ 18 แม฽นผูส฾ าว-ล฾างไห เตรียมไว฾-ใสเ฽ หลา฾ ขันตกั น้ํา-เทลงหลายเหล฽า (หนั ใจ) มอื โคเ฾ ล฾ละโค฾เล฾-ทางในๆ^- -เอามือจก-เข฾าไป ลา฾ ง-จ฾วงหลา฾ งๆๆ กะจว฾ งหล฾างๆๆ -หล฾อนแลว฾ --กะเซาลา฾ ง งมุ ไว฾-ทนั ที> ฮอดยาม-บุญประจําปี จ่ังหงายข้ึน-ใสใ฽ หม฽ v ทา่ -19 ตอ฽ ไต฽ ออกท฽า-วาแขน- -ทา฽ นกยงุ -รําแพน > แอ฽นโต-โงโค฾ง ยนื ตัวตรง-แล฾ววาดแขน-แอนไว฾ กระพอื ปกี สยาย-แขนฟูอน งอนแอ฽น- -วาดวงแขน-จอดโค฾ง หางกะต้งั -โตง฽ งอน^>(ลาก) เปน็ -วาทฟูอน บทบาท-ลีลา - -ท฽า นกยุง-รําแพนเหยยี ดแขน-สุดโค฾ง ทา่ 20 ฟูอนท฽านง-นางหล฾า v^มโนรา-สั่งย฽า ยายชรา-บ฽ฮ฾ู หลงเลห฽ แ-เหล่ียมไป หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น 209 ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

210 ตัวะย฽าได฾ แล฾วสวมปกี -กางหาง สว฽ น-มโนรานาง.. เจิดจเิ ลย-บินเจย฾ .. (ลาเดนิ ) เลยไปหน฾า-มโนราเหาะเวนิ่ ..เวิ่นๆๆ -เว่นิ ..เวิน่ ๆๆ เวิน่ ๆๆ -เวน่ิ ..เวิน่ ๆๆเวินไปนาํ ขฝี้ ูา-ถลาล่ิว ล฽องลอย- -บญุ ผลา-น฾องหนอ฾ ยๆ จาํ ห฽างเหาะเหิน แยงใส฽-เมอื งภูเงิน ซิเว่นิ บน..วนฟาู .. (สดุ สะแนน) ฟ้อนท่า 21-นกี้ ะงามสง฽า ฟอู นท฽า-รํามวย ^- -นาฏศิลป฼-สดุ สวยรํามวย-แบบเกา฽ ตามฮตี คอง-บอกเลา฽ ตอ฾ งยกครู-ยกคาย>- -ท฽าราํ มวย-งามหลายแม฽นสาวน฾อย-ปะแปูง มอื จับแว฽น-มาแต฽งแยงเบ่งิ -ความสวย -เสียงดนตรี-ราํ มวย วา฽ ตอ฾ ยแรด็ –แตด฿ แต฽ๆๆๆ (ดนตรเี พลงมวย) มตี ั้งแต฽-พอ฽ แมอ฽ ดีตผ฽าน-นานมา ท฽าสาวนอ฾ ย-ปะแปูง งามตา รํามวย-สวยสงา฽ 22 -ฟอู นท฽า แหยไ฽ ขม฽ ดแดง ส฽วนทางตานั้นแยง แหงนเบงิ่ ตน฾ ไม฾ เห็นฮงั มดยา฽ งใส฽ ไม฾สา฾ วแหย฽ทันที มัดกะตา฽ ดๆี ใส฽ปลายไม฾ส฾าว แลว฾ กะฟูาว เตรยี มแหย฽-เรว็ ไว ค฽อยๆเหยาะ เข฾าไป ได฾ทีเรง฽ จา฾ ว มอื กาํ ส฾าวยข฾ู ึ้นดึงลง ดงึ ลง-ยูข฾ ้นึ ดึงลง- ดงึ ลงๆ ยข฾ู น้ึ ทังทกทงั ทืน้ เซหน฾าเซหลงั มดแดงขูจากฮงั พังลงโพ฽ๆ ถกึ กระต฽าก฾นโล฽ มดขูโพล฽ งมา จกั กดั หูกดั ตา หน฾าหลงั นมก฾น ลางโตหม฾น เข฾าไปทางใน มอื กะจกเขา฾ ไป ปใดหลงั ปใดหน฾า เกานําขานําก฾น นาํ แอวนาํ นม เงยก฾มลงเบิ่ง เทิงผอ฽ งดึงไม฾สา฾ ว สาวได฾กะตา฽ นาํ เตรียมคุน้าํ เคาะกะตา฽ เทลง จุดประสงคเแ ลือกเอา ไขม฽ ดแดงงามล฾วน ใช฾ผ฾าจ้ิวแยกส฽วน ไข฽ผาก ไขด฽ ี ซุมแม฽เปูงกะมี แยกไวต฾ ฽างหาก นีจ้ งั่ แม฽นลาํ บาก แหย฽ไข฽มดแดง แฝงอยูใ฽ นวถี ี ชวี ติ คนอสี านไว฾ 210 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

211 -ทา่ ที่ 23 - ฟอู น ทา฽ งูเกยี้ วไม฾ เกี้ยวได฾เกีย้ วดี- -กอดเกี้ยว-คกั อหี ลี แม฽นงเู ขียว-เก้ยี วกา฽ ย งโู ต-เปน็ -ตาหนา฽ ยแมน฽ งเู กีย้ ว-หวั คน- -เหน็ แลว฾ -สปั ดน บ฽คือง-ู เก้ียวไม฾ เก้ียวหวั คน-บอกไว฾ เอ้ินว฽า-เฒ฽าหัวงู ฟ้อนท่า 24 -เป็นตาเบิง่ -ตาดูเอน้ิ วา฽ ทา฽ --สอดค฽อ สอด เข฾าออก-ติดตอ฽ ดึงคอ฽ - งอหา- -ตาม บทบาท-ลลี า นาฏศิลป฼ –สอนไว฾ มือ ซา฾ ยขวา-สอดไสต฽ ง้ั ค฽อ-ยอตาม- -ลลี าฟูอน-สวยงามตามครู-สอนไว฾ ขอวอน-คนรุน฽ ใหม฽ ให฾เฮียนฮู฾-ครูลาํ ซอ฽ ยกันจด-กันจํา ฟูอน- 32 ทา฽ ตอน สี่ยัง-อยู฽หน฾า ซิมาเวา฾ -ตอ฽ เตมิ ต฽อเติม ซิมาเวา฾ -ต฽อเตมิ (กลอนลง) ซอ฽ ยสร฾างเสรมิ -ศิลปอ฼ สี าน ใหฟ฾ เู ฟือ่ ง-เฮืองฮุ฽งเดอลงุ ..ปูา... หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น 211 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

212 กลอน วาดฟอ้ นอสี าน ท่าท่ี 25-32 ตอนท่ี 4 ทานอง ลาทางสน้ั ประพันธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2524 ใช้ในโครงการฟอ้ นอีสาน กบั การออกกาลงั กาย วทิ ยานพิ นธ์ โดยนิสติ ปริญญาโท มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (กลอนขึ้น) โอละนอ.. วาดเอยวาดลวดลาย ออกลีลา-ท฽าฟอู น ตอนส่ีมีมา > วา฽ ไปตาม-บทกลอน ครผู ู฾สอน-ศิลปแ฼ สดง - -ศษิ ยแแ ม฽-หมุน ลืมแลง^ เรยี นรอบรู฾-ซทุ า฽ .. ตาํ รา..ฟอู น.. โอละนอ..นวลเอย.. (บทท่ี 1) ละแมน฽ ว฽าเดอนาย พรรณนา-การฟอู น ในบทตอน-ยกส่ี ฉันราตรี-ผแ฾ู ตม฾ เติมไว฾-ใสก฽ ลอน (บทท่ี 2) บทบาทฟูอน พ฽อแม฽-สอนมา ควรจรรโลง-รักษาศาสตรแศิลป฼-อสี านไว฾ ปลูกฝงใ -จิตสํานึกใหฮ฾ กั ในความ เป็นไทย-เฮาไว฾ เดอท฽าน เบิง่ วาด-ฟอู นอีสานแล฾วซ฽อย-อนรุ ักษไแ ว฾ ใหฟ฾ ฟู ืน้ ส฽งเสรมิ บดั นเ้ี พมิ่ ทา฽ ใหมม฽ ีมา ฟ้อนทา่ 25 นเี้ กยี่ วกับชาวนา ท฽าผูส฾ าว-หลกกลา฾ ถึงเวลามาแล฾ว-บายเอาตอก เหนบ็ แอวลงตากล฾า-ฟูาวฟ่ใง บ฽หว฽ งหลัง-ห฽วงหนา฾ หลกทื้น-อยา฽ งเดยี ว มือปใดเกี้ยว ใบอ฽อน -ซอนหา มอื หนง่ึ ดงึ -หลกมาใส฽เตม็ กําไว฾ ตามถนดั -ขวาซ฾ายมอื กาํ เตะน่ํา ฝนตกริน-ซาํ ๆ ผัดแม฽น แมงหม฽ฮู นี้ - บนิ ว฽อนโฮต฽ อม หลก-กลา฾ พรอ฾ ม มอื กะผอ฽ ง-เกานาํ ฮ้นี เจา฾ กรรม-มนั กดั ผน่ื คนั -เต็มหน฾า เทงิ เกา-เทงิ หลกกล฾า ฝนรนิ -ฮนี้ กะไต฽ คนั ท฽อใด-แฮง฽ จา฾ วหลกฟาู ว-นา่ํ นี ฟ้อนทา่ 26 น้ี- แม฽นลง แขกดาํ นา เอน้ิ แขกมา-โฮมกนั แบ฽งสรร-ปในหนา฾ หาบกลา฾ -มายายไว฾ แล฾วเตรียม-แถวต้ังท฽า แขนหนึง่ -อมุ฾ มัดกลา฾ น้วิ มือใบ฾-ใสก฽ ัน มอื หนึ่งนนั้ เตรยี มรับ-ปใกลง 212 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

213 เอาตาม-จุดประสงคแ ห฽างกนั -ปในไว฾ 213 ปใกลงใน-ข้ดี ินแลว฾ น้ัน ปิดหัว-โปูมือก฽อน ถอยหลงั -ตามขัน้ ตอน ดําจน เหมิดมัดกล฾า-สาแล฾ว จ่ังลา฾ งมอื (กลอนตดั ) เฮ็ดมา-ฮอดซ฽มู อ้ื เอน้ิ วา฽ -ท฽าดํานา ฟ้อนท่า 27 –ตามข้นั ตอน ถัดมาเอ้ินว฽าท฽า-เกีย่ วข฾าว สมัยกอ฽ น-บอกเล฽าวานพีน่ ฾อง-มาโฮม เอ้ินตามความ-เหมาะสม ลงแขกเกย่ี วขา฾ ว ปากกะเวา฾ หัวม฽วน-ซวนฟงใ สว฽ นทางมือ-กะกาํ ด฾ามเคยี ว-เก่ยี วกม฾ ถืกขา฾ วลม฾ แอวกะโก฽ง-ลงนํา ถกื ต฾นข฾าว-สูงซัน ทางแอว-กะบป฽ วด เสยี งเกย่ี วดัง-พวด ๆ เตม็ กอบ-เต็มกํา ผล฾ู างคน-เทงิ ลาํ เทิงฟอู น-เทงิ เกยี่ ว ใจกะบ-฽ หดเหีย่ ว ไดฮ฾ ักฮอ฽ -โฮมกัน ซ฽อยชีวิต-สุขสันตแ รื่นเรงิ -เทิงม฽วน อันน-้ี กะเป็นสว฽ น ผูกฮัก-ผกู แพง แฝงไวใ฾ น-ศิลปแ฼ สดงวาดทา฽ -เกีย่ วขา฾ ว ฟูอนท฽า 28–ตามตาํ รา บอกเล฽า ทา฽ ตักเขา฾ -มาตํา เทิงทิกแกลบ-ฮอ฽ นฮํา ท฽าผู฾สาว-ตําข฾าว อดีตครั้ง-ก฽อนเก฽า ตําข฾าว-กนิ เอง ขอ฾ นซิแจง฾ -บรรเลง แตต฽ ีสาม-ตีสี่ จั่งแมน฽ น่ํา-เอาน่ี เสียงครก-มองดงั เหยยี บหางมอง-สักกะลัน แข฽งกัน-ยามเชา฾ เสยี ง ครกมอง-ตําขา฾ วสักกะลัน สักกะ -ลนั่ ๆๆๆ เปลย่ี นสากตาํ -สากต฽าว-สากซ฾อม- - เทิงปใดต฾อม- -ทางปากครกมอง เทิงขา฾ วกาก-ข฾าวก฾อง จกมาฮ฽อน-มาฝดใ เฮด็ เปน็ -กจิ วัตร เอ้ินวิถี-ชาวบ฾าน เก็บกากถิ้ม-ใหเ฾ หลอื แต฽ ข฾าวสาร ตามรปู การ-หลายขน้ั มตี าํ มีตา฽ ว คราวสดุ ท฾าย-แม฽นซอ฾ ม สุดสนิ้ -ส฽วนเซา ฟ้อนท่ 29 - แม฽น สาวหลอก-สาวไหม ต้ังหม฾อดนิ -เตาไฟ จฟุ ืน-ขึ้นกอ฽ น เฮด็ ไฟสี-ออ฽ นๆ หยอ฽ น ฝใกหลอก-ลงไป แล฾วซอมเบ่ิง-เส฾นไหม ว฽างามแลว฾ -หรือบ฽ พวงสาวคาบ-ปากหมอ฾ เตรยี มจ฾อ-เรง฽ ไว หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

214 ไมค฾ ืบเส฾น-ไหมไว฾แตะ ฝกใ หลอก-ลงไป ค฽อยๆสาว-เส฾นไหมใสก฽ ระบงุ -เตรียมพร฾อม ซอมเบง่ิ ไหม-มันซิหยง฾ุ ท฽าสาวหลอกลงกระบุง-นบ้ี แ฽ ม฽น ของงา฽ ย ฟ้อนทา่ ที่ 30 แมน฽ ผูส฾ าวอว้ิ ฝูาย เตรยี มไว฾-ตํ่าทอ จับฝุายจ฾อ ยัดใส฽ทนั ที อิว้ ตามรอบ -พอดี ใชม฾ อื -หมนุ ไว฾ อ้ิวออกไป-แตเ฽ นอื้ ฝูายขาวงาม-จ฽านผา฽ น สว฽ นในฝาุ ยนัน้ กะตกอยด฽ู ฾านหลังอ้ิว-ดงั่ เดมิ บดั นีเ้ พม่ิ เติมท฽า-ทเี ดด็ ท฽า-ท่ี 31 แมน฽ ผู฾สาว-เข็นฝาู ย ซวนกนั -บายเอาได฾ หลาไนลงข฽วง ผบ฾ู ฽าวเลาะ-คว฾ งๆ ผ฾ูสาวน้นั บเ฽ หลียว เขยี วคนื บา฾ น ยามนอน-กําฮ฽อน นอนกะนอน-บไ฽ ด฾ ใจนัน้ หว฽ งสาว ฟงใ เสยี ง-หลาไนหา฾ ว ดงั มา-แยนแยๆ฽ ๆๆ ผบ฾ู ฽าวเอย-เจา฾ บ฽มา แว฽หนี้ แลว฾ ซไิ ป-แวใส หอื วา฽ ไทย-เฮอื นนีบ้ ฽มหี ยงั -ให฾แหย฽ แย-฾ แยนแหย฽ แม฽นเสยี งหลา-เสยี งใน ย฾อนยคุ -ไปสมัย ลงขว฽ ง-เข็นฝาู ย บัดนแ้ี ม฽น-สุดท฾าย ฟอู น-ท฽า 32 ยามบุญ-เสพฉลอง รําวง-แบบเก฽า คําโบราณ-บอกเลา฽ แต฽ปุยู ฽าตายาย ฟอู นเขา฾ ค฽ู-งามหลาย ราํ วง-แตก฽ อ฽ น นง฽ุ ซน่ิ -สจี อ฾ นๆ ออกมาฟูอน-คูก฽ ัน ดนตรจี ้ัน เสียงเพลง-ฮอ฾ งใส฽ แตส฽ มยั -กอ฽ นกมี้ ีเพลงฮอ฾ ง-ม฽วนดี (เพลงราวง) พ.ศ.-สองพนั หารอ฾ ยส่ี ผใ฾ู หญล฽ ี-ใส฽แว฽นตาดํา ผ฾ใู หญ฽ลี-กลัวฝนจะตกฮํา ถอดแว฽นตาดาํ -ฟาู แจ฾งจา฽ งปุาง ฟูาแจ฾ง-กะฟูาแจง฾ จ฽างปาุ งๆ (กลอนเยน้ิ ) (บทท่ี 3) เปน็ ท฽าทางการฟอู น กลอน-32ทา฽ แสดงมา-แตต฽ น฾ จนเท฾า-กระท้งั ปลาย (บทที่ 4) สรปุ กลอน-ตอนท฾ายๆ สดุ ส฽วน-อาวสาน หลานขอยอ-มอื นบ กราบกร-วอนไว฾ 214 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

215 ขออภยั ในบทตอน-เผลอพลง้ั ศิลปแ฼ สดง-ผิดพลาด ขอให฾ปราชญแ-ผ฾ฮู ฾ู ซขู น้ึ -ซอ฽ ยนาํ (บทท่ี 5) ขอขอบคุณ-ทกุ ก้ํา ผู฾สบื ทอด-ตํานาน วาดฟูอนลาํ -อสี าน ให฾ฮักแพง-แยงไว฾ ฉนั ราตรี ศรีวไิ ล –ซขิ อสาน เสริมสร฾าง แปลงทาง-ยส฾ู ฽ง ให฾ยนื ยง-ค฽ูบา฾ น ของค้าํ -ค฽าควร (กลอนลง) สีนานวล – มว฾ นไว฾ 32 ทา฽ ..ท฽อนน้ี ฾า... หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 215 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

216 กลอน กตัญํูรคู้ ณุ บดิ ามารดา ชุดท่ี 1 ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางส้ัน ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2525 (กลอนขึ้น) โอละนอ... คุณบดิ ามารดา ล้ําค฽าสดุ ประมาณ คุณครูบาอาจารยแ มหาศาลยง่ิ ใหญ฽ รวมแลว฾ ยอขน้ึ ใส฽ กวมเกลา฾ เหนือเศยี ร ให฾เฮาทําความเพยี ร เทิดทนู กตญั โู ต฽อคณุ ปู การ สมที่ท฽านได฾สอนสัง่ ยังจําได฾ โอละนอ... ทา฽ นผ฾มู ีพระคุณเอย ... ละแมน฽ วา฽ เดอนาย (เนอ้ื ในกลอน) (บทที่ 1) ฟใงเดอทา฽ น บญุ สมภารล้ําค฽า คณุ บดิ ามารดา เฝูาถนอมกลอ฽ มเกล้ยี ง เพียรเลี้ยงให฾ใหญ฽มา (บทที่ 2) แมน฽ ซอิ ดิ เมื่อยลา฾ บ฽ไดฮ฾ าํ่ คนิงเถงิ เฝาู แตฮ฽ ํา่ เพิงฮัก พรํ่าแพงเพยี รเล้ียง มีเสียงแอ ๆ ไห฾ ยามใดก฾ะฟูาวฟงใ่ มาน่ังกลอ฽ มลูกน฾อย ออยใหส฾ ว฽ งเซา (บทท่ี 3) อันใดเฮด็ ใหเ฾ จา฾ ฮอ฾ งแอแ฽ วเสยี ง แม฽เลยี บเคยี งนําพา พร่ําจาเห็นแจง฾ ยอ฾ นมดแดงกดั เจา฾ หือเลาคิงเปล้อื นอู฽ เยยี่ วเปียกอยบ฽ู ฽ได฾ จ่ังเฮไหฮ฾ า่ํ หา (บทที่ 4) หือวา฽ อดิ ออ฽ นล฾า พาให฾เมือ่ ยหวิ นม ซอิ ม฾ุ โจมจอมขวญั ขนึ้ กินให฾หายฮ฾อน ใหค฾ ฽อยนอนซะหลา฾ งานแมค฽ าคา฾ งอย฽ู หาปลาปูสู฽เจา฾ หมกขา฾ วส฽กู ิน (บทท่ี 5) อนั วา฽ ยงุ และฮ้นิ บใ฽ ห฾ไต฽ตอมกัด แม฽หาแนววีพดั มงุ฾ กางกันไว฾ ยามลูกเจบ็ ปวุ ยไข฾ พอ฽ แมใ฽ จแทบขาด สายตาคลาดบ฽ได฾ คอยเฝูาปิน่ ปใว 216 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

217 (บทที่ 6) 217 ลกู เปน็ ตวั ตนได฾ ยอ฾ นพอ฽ แม฽ เพียรถนอม ยอมทกุ ขทแ นทรมาณ ทุกรปู การดีฮา฾ ย อปุ มยั คือชัน้ อรหันตขแ องลูก ทุกคนควรฮุ฽งฮู฾ บูชาไวท฾ ี่สูง (บทท่ี 7) พอ฽ แม฽หมายมาดม฾งุ สอนส่ังทางดี ใหม฾ ีการครองตน เข฾าสูส฽ งั คมพร฾อม เทงิ ผ฽องสอนส่ังให฾ วิชาการอาชีพ ฮบี จดั หาผ฾ฮู ฾ู มาซูยู฾สั่งสอน (บทที่ 8) แม฽ผย฾ู ่ําขา฾ วหมก พอ฽ ผูจ฾ กข฾าวปอู น หาส้ินตอ฽ นปลาเผา ลกู คอื เงางามแสง พ฽อแมแ฽ งงเหมดิ มื้อ เปรยี บเทียบคือใบหนา฾ ลกู เป็นเงาแทนแว฽น แสนสะออนฮกั เจา฾ แลงเช฾านั่งแงง (บทที่ 9) บ฽ว฽าฝนหรือแลง฾ น้าํ แกง฽ กะลงลอย หาก฾งุ หอยปูปลา มาส฽กู ินแลงเชา฾ บเ฽ คยอกุ เคยเอ฾า เหงาใจพอไหง฽ ลกู พาหวั พ฽อแม฽กะได฾หัว ลกู พาใหพ฾ ฽อแมก฽ ะไดใ฾ ห฾ ใจคล฾อยเฮ็ดนํา (บทที่ 10) ยามลูกเจบ็ บอบซ้าํ บ฽ว฽าเรือ่ งแนวใดเ พอ฽ แม฽อกุ หวั ใจ พออยากเจ็บแทนได฾ แตว฽ ยั เยาวแยงั น฾อย กะคอยเพียรต฾มุ ต฽อม ซกั ผ฾าข่ที งั ผอ฽ งตผี ฾าอ฾อม ถนอมตุม฾ ฮ฽อคงิ (บทท่ี 11) ยามลกู นอนหลบั น่ิง กะจอบหลํา่ หลงิ แล พอ฽ แมเ฽ ตรียมจัดหา ข฾าวปลานมนาํ้ ลางเท่ือใจหักคา฾ ม โทมยามกินข฾าวอยู฽ ลกู ผัดขี่ใสอ฽ ฾ู พอ฽ กบั แม฽ฟ่งใ ฟูาว ชาวเมีย้ นซ฽อยกัน (บทท่ี 12) เมย้ี นขล่ี ูกแล฾วน้ัน หนั อ฽วยคืนมา กนิ ข฾าวปลาอาหาร ส฽วนมือลืมลา฾ ง คนโบราณเลยเว฾า กันมาสืบต฽อ พอ฽ แมเ฽ ลีย้ งลูกนอ฾ ย ได฾กนิ ขกี่ ฽อนงาย (กลอนลง)มีพระคณุ ล฾นหลายให฾ลูกเตา฾ เอาใจใส฽ อย฽าไลเว฾น หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

218 กลอน กตญั ํูรู้คณุ บิดามารดา ชุดท่ี 2 ตอนที่ 2 ทานอง ลาทางส้นั ประพนั ธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2525 (กลอนขนึ้ ) โอละนอ... คณุ เอยคุณ คณุ บิดามารดา คุณครบู าอาจารยแ ได฾ทาํ การเลยี้ งดู ให฾ความรคู฾ วามคดิ สทิ ธ์ิสอนสง่ั ทางดี มีความร฾คู ฽ูคุณธรรม นําตนเองและสงั คม พวกเฮาต฾องช่ืนชม กตญั โูร฾ูคุณ หนนุ เกอ้ื ตอบแทนทา฽ น อย฽าลืมเดอ฾ ... โอละนอ... สาธชุ นคนฟใงเอย... (บทที่ 1) ฟใงเดอญาตพิ ่ีนอ฾ ง ท฾องถนิ่ ดนิ ไทย ให฾มใี จกตญั โู ต฽อบดิ ามารดา และครูบาอาจารยแพรอ฾ ม พ฽อแมย฽ อมสละได฾ เลีย้ งเฮามาจนเติบใหญ฽ ทุกขปแ านใดบย฽ ฾าน ผองแฮงตา฾ นเพื่อเฮา (บทท่ี 2) บว฽ า฽ ขา฾ วและนํา้ ฮวั้ ไฮน฽ าสวน มวลใดดีหามา เลี้ยงดปู ุนปอู น ยามนอนแมก฽ ฾ะเฝูา บ฽ให฾แมงมาตอมไต฽ ฝงู หมูไ฽ ฮและฮิ้น ยงุ ฮ฾ายบใ฽ ห฾พาน (บทท่ี 3) บริบาลคอยเฝูา บ฽ให฾คลาดหูตา เสียงออแอดงั มา แลน฽ เถงิ เทิงฟาู ว ลกู ซหิ นาวหรือฮอ฾ น อนาทรนําลูกออ฽ น หาแนวมาป่ินปูอน พดั พใี หอ฾ ยูส฽ บาย (บทท่ี 4) ยินเสียงออแอไห฾ ฟูาวซอกอ฽ูคลําคีง หาสิง่ ผิดปกติ มดแมงไซซ฾น หรอื ว฽าทนนอนกลว้ั เต็มตวั ข้ีเยี่ยว หรือขวญั เทียวด฽งุ ดน้ั ฝนใ ฮ฾ายส่ันสาย 218 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

219 (บทท่ี 5) มาเดอขวญั เอย อนั ว฽าขวัญอยไู฽ ฮ฽ กะ฾ ใหฟ฾ ูาวกลบั มา อันวา฽ ขวญั อย฽นู า ก฾ะใหฟ฾ ูาวกลบั ตา฽ ว อยา฽ ไปหลงอยด฽ู า฾ ว ซุมเซอ้ื ซิหว฽ งหา (บทท่ี 6) พอเมอ่ื ใหญข฽ ้นึ มา พ฽อแม฽สอนใหล฾ กู เฮ็ดเวยี กการงาน เลอื กสรรทางทาํ มาหากิน ตอ฽ ไปเมือหน฾า หาวิชาอาชีพให฾ ตดิ ตวั ซูซอ฽ ย สง่ิ ละอันพันละนอ฾ ย เสรมิ เข฾าใส฽กัน (บทที่ 7) ต฽อจากน้นั สง฽ เขา฾ บวชปฏบิ ัติ ฝกึ หดั ตามหลกั ธรรม แห฽งองคแพทุ โธเจา฾ เพอื่ ซินําเอาข฾อ คุณธรรมอันประเสริฐ เปิดเปน็ แปวปุองทา฾ ง พาใหฮ฾ ง฽ุ ทาง (บทที่ 8) หลงั ละวางจากเพศ ถือบวชบรรพชา ออกมาเป็นคฤหัส ครอบครองเฮือนเยา฾ ตามฮีตครองคนเฒ฽า ของเฮาตั้งแตก฽ ฽อน ซ฽อยเลอื กหาคซู฽ ฾อน มาใหฮ฾ ว฽ มเฮียง หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น 219 ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

220 กลอน กตญั ํูคุณครูบาอาจารย์ ชุดที่ 2 ตอนท่ี 1 ทานอง ลาทางส้ัน ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2525 (กลอนข้ึน) คณุ ครบู าอาจารยแคณุ ปู ระการเหลือพรรนา ศิษยขแ อน฾อมบชู ายกข้ึนไวเ฾ หนือเศียร ผูพ฾ าฮ่าํ พาเฮียนพากเพียรหาวิชา แตก฽ อไกก฽ อกาจนมีวิชาติดตวั ยอยกไว฾เทิงหวั วันทาไหวส฾ เ฽ู ชา฾ ค่าํ ขอนําน฾อม... (เนอื้ ในกลอน) แม฽นวา฽ เด฾อนาย (บทท่ี 1) นอกจากพอ฽ แมเ฽ ลี้ยง ก฾ะมอี กี ครูอาจารยแ ได฾ประสานสอนสทิ ธ์ิ หม฽มู วลความร฾ู เป็นปจใ จัยนาํ ยู฾ หากนิ เล้ียงชพี เปน็ ประทปี ส฽องให฾ เฮาฮ฾ฮู ฽อมทาง (บทท่ี 2) คําโบราณกล฽าวไว฾ ว฽าจ่ีปลาตอ฾ งมคี รู ดุขยนั หมั่นเพียร จัง่ ซสิ ําเรจ็ ได฾ โบราณสอนส่ังไว฾ จี่ปตู ฾องมวี าด สลาดซอมสลาดสรา฾ ง ความร฾จู ง่ั ซิมี (บทที่ 3) แนวใดดีเพ่นิ สอนให฾ ดว฾ ยมีเมตตาจิต เพ่อื ใหศ฾ ิษยแมีวชิ า หากินเมอื หนา฾ ศษิ ยแซิเรยี นไวซา฾ ครนู ําพาสอนสง่ั หวงั ลกู ศิษยแฮ฽ุงฮ฾ู วชิ าได฾ด่ังใจ (บทที่ 4) ครูเพิน่ เปน็ ผใู฾ ห฾ บุญคณุ มากเหลือหลาย สดุ ท่ีบรรยาย ออกเป็นคาํ เว฾า เฮาเป็นศิษยแควรฮ฾ู กตญั โคู ุณท฽าน การใด ๆ แล฽นซ฾วน ให฾ครไู ด฾อยส฽ู บาย (บทท่ี 5) ยามครูเจบ็ ปวุ ยไข฾ เอาใจใส฽บวั ระบตั ิ จัดหาหมอหยูกยา ป่นิ ปใวให฾หายฮอ฾ น อนาทรเทยี มข฾าง แทนคุณอยา฽ ปละปล฽อย งานใหญ฽ ๆ น฾อย ๆ สนองท฽านอย฽าไล (บทท่ี 6) 220 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

221 ใหม฾ ีใจตอ฽ ตัง้ ก฾มกราบสนองคณุ ซ฽อยทาํ บุญทานเถิง ยามเพน่ิ เมือเมอื งฟูา บุญผลาสมสรา฾ ง สง฽ คณุ ครูยอย่ิง สิง่ ใดดตี อบตอ฽ ทา฽ น ซาวบา฾ นก฾ะซื่นซม (บทที่ 7) น้ีก฾ะสมควรแลว฾ เร่ืองพ฽อแม฽บดิ า คุณครูบาอาจารยแ ผ฾ูเพิ่นมีคณุ ล฾น เกดิ เปน็ คนควรฮ฾ู กตญั โูคุณท฽าน เวยี กงานเฮาซิกา฾ วหน฾า เจริญรุ฽งอยเ฽ู สมอ (กลอนลง) สมพอควร แคนซว฾ นลายลอ฽ ง ท฽อนน้ี ฾า... หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 221 ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

222 กลอน กตญั ํรู ูค้ ุณครูบาอาจารย์ ชดุ ที่ 2 ตอนท่ี 2 ทานอง ลาทางสน้ั ประพนั ธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2525 (บทท่ี 1) แม฽นวา฽ น฾อคณุ ตอนสําคัญใหญ฽ยิ่ง ถดั มาจากบิดามารดา คุณครบู าอาจารยแ แตโ฽ บราณจนวันนี้ เพ่นิ ไดม฾ ีเมตตาด฾วย สอนวิชาการตา฽ ง ๆ เปน็ หนทางก฽อเก้อื หากินได฾ใส฽ตน (บทท่ี 2) ภาษิตเฮาแต฽ต฾น ก฾ะยังกล฽าวกันมา ปิง้ ปลาต฾องมคี รู จป่ี ูต฾องมวี าด ครั้นขาดครูพาสร฾าง นาํ ทางให฾ฮู฾ฮ฽อม คอยหลอ฽ หลอมแล฾วไซร฾ ไผซฮิ ฮ฾ู อ฽ มไป (บทที่ 3) วชิ าชพี ท่คี รูให฾ มีค฽ามหาศาล วทิ ยาทานมี มอบมวลเหมดิ เกลีย้ ง เพียงเพือ่ ทําให฾ศิษยไแ ด฾ มวี ชิ าใซซ฾ ว฽ ง บ฽ไดห฾ วงด้ี ๆ สอนซ้ใี ห฾คลอ฽ งงาน (บทท่ี 4) สุดประมาณซิกลา฽ วเว฾า เถงิ คุณแห฽งครูบา เพนิ่ นําพาทางหากนิ เลยี้ งชพี เฮาทงั ค฾าย อยา฽ ได฾ไลลมื เคา฾ ครขู องเฮาบญุ คุณยิง่ หาสงิ่ เปรียบบไ฽ ด฾ เทยี วไหว฾อยูบ฽ เ฽ ซา (บทที่ 5) กตญั โูค่าํ เซ฾า อย฽าลบหลูค฽ รเู ฮา เถิงคราวควรแทนคณุ เทิดทูนยอยอ฾ ง นําเอาของกินใช฾ ไปยอมวลมอบ ตอบแทนคุณทีเ่ พิ่นให฾ สอนไวอ฾ ย฽าเลย (บทท่ี 6) เคยเคารพนบนอบ ต้งั ตอ฽ กตญั โู บูชาครูอาจารยแ หย฽องยามไกลใกล฾ ยามเพิน่ เจบ็ ปวุ ยไข฾ เทียวไปถามข฽าว นาํ เอาข฾าวและนํา้ หาทางฟูาวป่ินปใว (บทที่ 7) อาสาตวั รับใช฾ เอาใจใสบ฽ วั ระบตั ิ มีตดิ ขัดแนวใด เบง่ิ แยงตนต้ัง 222 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

223 หวงั แทนคุณครูเจ฾า เต็มกําลังบไ฽ ดห฾ ยอ฽ น บไ฽ ด฾เขนิ ขาดข฾อน กตัญโตู ง้ั ต฽อครู (บทท่ี 8) ถ฾าผใ฾ู ดบล฽ ืมคุณครูท฽าน เทิงพอ฽ แมบ฽ ดิ า ซิสร฾างสาแนวใด กะ฾ ไดผ฾ ลไกลก฾าว บม฽ ีคราวทกุ ขเแ ท฾า มาผจญบงั เบียด อันว฽าความเดอื ดฮอ฾ น ซิมาใกล฾น้ันบม฽ ี (บทท่ี 9) อนั กตญั โูน้ี เกดิ เป็นปอู มปราการ สง่ิ บ฽ดบี ฽มาพาน ดว฾ ยกศุ ลซูค้ํา คณุ ธรรมปกปูอง ผองภยั ไกลหา฽ ง มีแต฽ทางฮง฽ุ แจง฾ แลงเซ฾าอยเู฽ ยน็ (บทที่ 10) เหน็ มาหลายคนแท฾ ที่ตงั้ ต฽อกตญั โู ตอ฽ คณุ ครอู าจารยแ และบิดามารดานัน้ คนเขาสรรเสริญแท฾ เทวดากซ็ ซู ฽อย งานใหญ฽ ๆ น฾อย ๆ สาํ เร็จได฾ดัง่ ประสงคแ (บทที่ 11) อย฽าไดห฾ ลงลืมแท฾ คุณพอ฽ แมอ฽ าจารยแ สรา฾ งกุศลผลทาน อยา฽ ได฾ไลลาเวน฾ เพิน่ น้นั เป็นผูใ฾ ห฾ ชวี ติ เฮามาเกิด สุดประเสริฐใหญย฽ งิ่ สอนให฾แต฽สิ่งดี (บทที่ 12) ยามท฽านมีชวี ติ นน้ั เอาใจใสบ฽ วั ระบตั ิ อยา฽ ใหม฾ ีอตั คัด สิ่งใดมาต฾อง ตามฮตี ครองคณู เค฾า โบราณเฮาสืบต฽อ ครูอาจารยแ แม฽พ฽อ เฮาตอ฾ งยกขึ้นไว฾ บูชาไท฾ซยู฽ าม (บทท่ี 13) เมือ่ เพ่ินลลุ ว฽ งขา฾ ม หนโี ลกสงสาร ให฾เฮากนิ ทานหา สง฽ บญุ หนนุ คํา้ ทําแต฽ความดีไว฾ เป็นกศุ ลยสู฾ ฽ง กตญั โูคงคกั หมน้ั สนองท฽านอยา฽ หลง (กลอนลง) สมพอควร ม฾วนไวซ฾ ะก฽อน ผู฾ฟงใ เอย฾ ... หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 223 ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

224 กลอน กตัญํูรคู้ ณุ ครบู าอาจารย์ ชดุ ท่ี 2 ตอนท่ี 3 ทานอง ลาทางสนั้ ประพนั ธโ์ ดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2525 (บทท่ี 1) แม฽นว฽าเด฾อนาย อธิบายบอกย้ํา พอได฾ฮ่าํ ฮอนคดิ พอเม่ือหวดิ วยั เด็ก ย฽างเข฾าตอนวยั รุ฽น เปน็ วยั ชุลมูลยงุ฽ รงุ รังยง฽ุ ย่งั จักว฽าหยงั ต฽อหยัง วยั ใฝเุ รยี นใฝรุ ฾ู ลกู บหุ มน฽ แอ฽วเอา (บทที่ 2) พ฽อแมเ฽ ล้ียงไดแ฾ ตข฽ ฾าว สน้ิ ตอ฽ นปูปลา บ฽สามารถหย่งั เหน็ ส฽วนลึกหัวใจน้ัน ขอ฾ สําคัญคือขนขวายหาให฾ การศึกษาเรยี นตอ฽ พอ฽ แมเ฽ ปน็ ผ฾ใู ห฾ เสมอไดด฾ ัง่ พระพรหม (บทที่ 3) ลูกเตา฾ ควรกราบก฾ม พระพรหมใหญ฽ในเฮือน และเปรยี บเหมือนธนาคาร ลกู เบกิ ถอนเงินใช฾ ตอ฽ มาครูผู฾ให฾ การเรยี นเขียนอา฽ น คณุ ครูบาอาจารยแ ผ฾ูประศษิ ยปแ ระสาทให฾ เรยี นรูส฾ ู฽คน (บทท่ี 4) ภาษติ มีแต฽ต฾น โบราณกลา฽ วกนั มา ว฽าปง้ิ ปลาต฾องมคี รู วา฽ จี่ปูต฾องมีวาดมีทรง จง่ั ซคิ งดีได฾ อย฽าซแิ วครูเค฾า ผน฾ู าํ ทางถืกฮ฽อม คอยหล฽อหลอมซ฽อยย฾ู ใหศ฾ ษิ ยแฮป฾ู อุ งไป (บทท่ี 5) วิชาชีพสอนให฾ คุณค฽ามหาศาล ใหเ฾ ปน็ วทิ ยาทาน มอบมวลเหมิดเกล้ยี ง เพียงเพ่ือสอนศษิ ยใแ ห฾ มีวิชาใช฾ซว฽ ง บไ฽ ดห฾ วงดี้ ๆ สอนซ้ีใหค฾ ล฽องงาน (บทท่ี 6) สุดประมาณหยงั่ ได฾ คุณแห฽งครบู า ผู฾นาํ พาหลทาง เล้ียงชพี คนทงั ค฾าย เปรยี บคือแสงเทยี นใต฾ ใหห฾ นทางแจ฾งสว฽าง เสมอื นเฮอื รับจา฾ ง ให฾ศษิ ยแขา฾ มฝงใ่ ไป (บทท่ี 7) มม฾ ฝใง่ แลว฾ อย฽าได฾ ถีบสง฽ หวั เฮือ คืนหลงั ซิเสียใจภายลุน บดั ฮ฽าเฮอื โจมนาํ้ 224 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

225 ยามอยากคืนเมือบา฾ น บ฽มเี ฮอื ซิขึ้นข่ี ใครค฽ รวญดีถึกต฾อง อยา฽ มองข฾ามค฽าคุณ (บทที่ 8) ชีวิตซิหว฾าวุ฽น ค่ันลบหล฽ูครสู อน เถิงคราวตอนแทนคณุ ใหเ฾ ทิดทนู ยอย฾อง อย฽าไดม฾ องเมนิ ขา฾ ม บุญคุณล฾นย่ิง หาสงิ่ เปรยี บบ฽ได฾ ครูผ฾ูใหแ฾ กเ฽ ฮา (บทที่ 9) ควรเคารพนบนอบ ต้งั ต฽อกตัญโู บูชาครูอาจารยแ ไปหย฽องยามไกลใกล฾ ยามเพิน่ เจบ็ ปุวยไข฾ เทยี วไปถามไถ฽ ฟูาวหาหมอแพทยแให฾ มาไว฾ปิ่นปวใ (บทท่ี 10) อาสาตวั รับใช฾ เอาใจใส฽บวั ระบตั ิ มตี ิดขดั แนวใด ให฾เบง่ิ แยงตนตั้ง หวงั แทนคุณครเู จ฾า เตม็ ใจบ฽ไดห฾ ยอ฽ น อย฽าใหเ฾ ขนิ ขาดขอ฾ น เสมอตน฾ และปลาย (บทที่ 11) ยามเพน่ิ วายชีพมว฾ ย จากโลกสงสาร สรา฾ งกศุ ลผลทาน อย฽าได฾ไลลาเวน฾ ถือว฽าเปน็ ผูใ฾ ห฾ ชวี ติ เฮามาเกดิ สุดประเสรฐิ เลิศลาํ้ เกนิ นีบ้ ม฽ ี (บทที่ 12) อันกตญั โูน้ี บงั เกดิ ปอู มปราการ ให฾พบพานส่ิงดี ดว฾ ยกุศลหนุนคาํ้ คุณธรรมปกปูอง ให฾ผองภัยไกลห฽าง มแี ตท฽ างฮงุ฽ แจง฾ แลงเซา฾ อยู฽เย็น (บทท่ี 13) เหน็ มาหลายคนแท฾ ที่ตั้งต฽อกตญั โู ตอ฽ คณุ ครูอาจารยแ และบิดามารดานน้ั คนเขาสรรเสรญิ แท฾ เทวดากะซูซอ฽ ย งานใหญ฽ ๆ นอ฾ ย ๆ สําเร็จได฾ดง่ั ประสงคแ (บทที่ 14) อยา฽ ได฾หลงลืมถิ่ม เอาใจใส฽บวั ระบตั ิ ฮอดยามอตั คัด สิง่ ใดมาตอ฾ ง ตามฮตี ครองโบราณเค฾า ใหจ฾ ําเอาไวแ฾ หน฽ คุณพอ฽ แม฽ และครบู าอาจารยแ เฮาควรยกข้นึ ไว฾ บชู าไท฾นพหา หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 225 ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

226 (กลอนลง) กตัญโกู ะตะเวทิตา ผลาย฾ูนาํ สง฽ สค฽ู นเดอ฾ ... กลอน นทิ านสธี นมโนราห์ กลอนที่ 1 ตอนท่ี 1 ทานอง ลาทางสนั้ สลบั ลาย่าว ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2528 บัดนโ้ี จ฿ะบทบ้ันลาํ ประชนั ไว฾ก฽อน ตอนน้ีบัน้ ทอ฽ นท฾ายขยายเรอื่ งนทิ าน อดีตกาลผ฽านพน฾ ครง้ั ก฽อนหนหลัง ยังมเี มืองภูเงินอยไู฽ กลเหลือลาํ้ มผี ฾ูนําเมอื งนชี้ อ่ื พญาไกรราช สวยสะอาดลกู น฾อยงามระหอ฾ ยเก่ิงอนิ ทรแ ลกู สาวเหมิดตลอดสน้ิ มโนราชท้ังเจด็ เคยเสด็จชมสวนบม฽ ีวันเวน฾ เจด็ วนั นางไปเล฽นสระหลวงอโนดาต บ฽เคยขาดเทยี วเล฽นเจ็ดมอ้ื จอื่ จาํ เมอื งนี้ประหลาดลํา้ มีปกี กับหาง ส฽วนมโนราหนแ างผด฾ู ีงามยอ฾ ง มื้อนั้นเจด็ พี่น฾องขอลาตนพอ฽ ทะยานเหน่ิ ฟูาไปด฾วยปกี หาง พอไปฮอดท฾างสระโบกขระณี พน่ี อ฾ งเจด็ นงคนแ างอาบสีสงสร฾าง วางปกี หางเอาไว฾เทงิ บนริมฝงใ่ บ฽หว฽ งหลังหว฽ งหน฾าสงนํา้ ม฽วนเพลิน ตกี ลองน้ําเรียกเอนิ้ ตม฾ุ เติน้ เพลินจติ โดยบม฽ ีใจคิดว฽าไผซมิ าใกล฾ กลา฽ วถงึ นายพรานได฾เดนิ ดงหาครวั เทิงเลา฽ กลวั หย฽อนยา฾ นยามพ฾อพบเหน็ เจด็ วนั นางมาเล฽นสระหลวงคือเกา฽ ๆ นายพรานเอาบาศกบแ ฾วงโยนคล฾องเหว่ยี งไป โยนลงใสช฽ อ่ื น฾องนอ฾ ยนาจมโนรา คล฾องแขนขาโตนางบด฽ ีตัวได฾ เอือ้ ยทั้งหกเลยให฾คนื เมอื งบอกพอ฽ นายพรานรอบ฽ไดพ฾ าดน้ั ดว฽ นไป เอาไปถวายให฾พญาใหญ฽สีธน บท฽ ันโดนเลยถึงเท฾าเปง็ จานกว฾าง พญาหลวงครองบ฾านอาทติ ยแวงองคแใหญ฽ ช่อื จนั ทราเทวมี เหสีอยูใ฽ กล฾เคียงขา฾ งพา฽ งองคแ 226 หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

227 สีธนพงศแเผา฽ พญาใหญ฽เปง็ จาน พอนายพรานมาถึง กลา฽ วขานวานเว฾า ขา฾ แตเ฽ หนือหัวเจ฾าสธี นทรงโปรด ๆ ให฾ยกโทษผ฾ูขา฾ ทมี่ าเว฾ากล฽าวการ นายพรานกล฽าวแตต฽ น฾ จนกระทั่งถงึ ปลาย พรอ฾ มถวายมโนราหแแ กส฽ ีธนทา฾ ว คราวนี้บญุ ถงึ ทา฽ นบันดาลให฾มีคู฽ อภเิ ษกสมสอ฽ู ยน฽ู ํากันราบรืน่ เปน็ ชู฾คู฽ครอง… หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 227 ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

228 กลอน นิทานสธี นมโนราห์ กลอนที่ 1 ตอนท่ี 2 ทานอง ลาทางสั้นสลบั ลายา่ ว ประพนั ธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2528 (บทท่ี 1) ส฽วนปกี หางนาถนอ฾ งมอบใหย฾ ฽าเก็บจัด เพ่ือได฾เป็นหลักฐานมัดยา฾ นนางใจเลย้ี ว ตอนนั้นเมอื งขอดเขย่ี วจราจลว฽ุนใหญ฽ มอี ํามาตยแชดิ ใกลข฾ องท฽านพญา (บทที่ 2) เคยอิจฉาตาร฾อนมีมาแตเ฽ กา฽ อามาตหวงั ไดเ฾ จ฾าสีธนเฮ็ดเขย (บทท่ี 3) เลยบ฽เปน็ ตามตอ฾ งในใจคิดวา฽ มโนราผู฾น้ีมายาดแยง฽ เอา (บทท่ี 4) อาํ มาตยเแ จ฾าเลยคดิ จัดการ คิดสังหารมโนราบใ฽ ห฾ยงั เหลือคา฾ ง ทาํ ทา฽ วางกลลอ฾ ปนใ จามนครราช ใหย฾ กทพั ออกสู฾เปง็ จานกว฾างข฽วงนคร (บทท่ี 5) ตอนนัน้ เกดิ เดอื ดรอ฾ นพญาใหญ฽อาทิตยแ คดิ หาคนฝมี อื เกง฽ การทหารกล฾า เห็นแตบ฽ าคานเจ฾าสีธนคนเก฽ง ทา฾ วบเ฽ กรงหยอ฽ นยา฾ นหยังแทท฾ ฽อใย (บทท่ี 6) พอ฽ เลยตรสั สั่งให฾ออกสงคราม สว฽ นมโนรานางอยูค฽ รองคอยอ฾าย ทา฽ นอามาตยใแ จร฾ายหาคําสับส฽อ ก฽อว฽าศกึ ซเิ ขา฾ มามา฾ งรบรา (บทที่ 7) เป็นด฾วยแก฾วแกน฽ หลา฾ นางนาถมโนรา มปี กี หางติดมาต฽างคนเฮาแท฾ แถมยังแวห฽ นีบา฾ นมาไกลไลถนิ่ อํามาตยทแ ูลตลอดสนิ้ วา฽ นางน้ีกาลีเมือง (บทที่ 8) พญาทราบเรือ่ งซอมเบ่ิงคือจรงิ นางเปน็ หญิงกาลีบค฽ วรเอาไว฾ 228 หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

229 ควรบูชายันตแให฾ถวายแถนจัง่ สสิ ฽วง คนั บ฽ฆ฽าบวงสรวง ท฾าวสธี นรบสค฾ู งแพ฾แกม฽ าร… กลอน นิทานสธี นมโนราห์ กลอนท่ี 1 ตอนที่ 3 ทานอง ลาทางส้ันสบั สพี ันดอนสลับย่าววาดกาฬสนิ ธุ์ ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2528 (บทท่ี 1: ลอ่ งสับสีพันดอน) ละมาบัดนี้ พระยาฟใงคําตา฾ นตัดสินใจรบี ดว฽ น เหน็ สมควรส่ังฆา฽ มโนนอ฾ ยบน฽ าน (บทที่ 2) มโนราพอได฾ยินปยูุ า฽ ตา฾ น ฮอ฾ นเหมอื นด่ังไฟเผา เขาซเิ อาบูชายณั ฆา฽ ถวายแถนไท฾ มโนรามแี ต฽ให฾ไดย฾ ินคําปยุู า฽ สง่ั บดั นี้เหมิดความหวังนางเลยหา (บทที่ 3) เล่ียมเล฽หแแ สแสร฾งกล฽าวแถลง ว฽าปูยุ ฽าเอเยนางนฮ้ี ู฾ทราบแจง฾ ว฽าปูยุ ฽าบ฽ยินดี เขาวา฽ นางเปน็ กาลีปูยุ ฽าเห็นดีพรอ฾ ม นางยอมตายตามคําเจา฾ ปูุพญาเพิน่ ตรสั สงั่ แม฽นหยงั ๆนางซิตายอย฽ูแล฾วขอทูลแก฾วปุูยา฽ นาง (บทที่ 4) คนั ปูยุ ฽าซิฆ฽านางขอปกี กบั หาง มนั เปน็ สมบัติของนางให฾ส฽งคืนอย฽าเอาไว฾ มนั ซเิ ป็นเสนียดให฾ในนครของปยูุ า฽ คนั ไดส฾ วมปีกหาง นางยินดีให฾ฆา฽ บข฽ ืนเจ฾าแต฽อย฽าใด (บทท่ี 5) ปยุู ฽าเลยเอาให฾บ฽ขดั ใจพอหนอ฽ ย มโนรานาถนอ฾ ยเลยวางเลห฽ เแ ลีย่ มอุบาย (บทท่ี 6) ก฽อนซติ ายใหล฾ กู ได฾ฟอู นแอะแอ฽นหนอแพนหาง ใหน฾ างขอลําแพนแอ฽นกายถวายไท฾ ตัดสินใจเลยสวมร฽างปีกกบั หางมาสวมใส฽ มโนรานาถไทก฾ ะเลยฟอู นใหย฾ า฽ ชม..ละนา฾ … (ลาย่าววาดกาฬสินธ์ุ) - ตอนนีม้ โนราฟอู นเปน็ จงั หวะออนซอนพนมกรลอ฽ ย฽า ยายชราไมฮ฽ ฾ใู นเล฽หลแ ่ยี มนาง หางปกี คล฾องฟูอนแอน฽ แพนไป หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน 229 ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

230 เทิงจงั หวะช฾าไวใหย฾ า฽ ดเู ทงิ เวา฾ ความซึมเศรา฾ บง฽ บอกเป็นเลา฽ ๆนางซติ าย คกั แน฽บม฽ ีแนวซแิ ก฾ ตายแทเ฾ ท่ียงจรงิ - ยอดหญิงมโนราหลวงหลอก เอ฽ยปากบอกเหลย่ี มเล฽หเแ พอุบาย กรรมเวรเอยเ ต฾องตายถา฾ ไม฽ได฾เคยเห็นหนา฾ สธี นเอยเ เคยรักกนั รกั เหลือเกนิ พีข่ ฾าแต฽กรรมทาํ พาใหเ฾ ราสองรา฾ งราจาก กัน - ยามเม่ือพ่กี ลับมาคงทําให฾ใจไหวหวน่ั ใหล฾ มื นางเถิดหนา นึกวา฽ กรรมเกา฽ ตามทนั กรรมหรอื เวรขว฾างกน้ั เธอกบั ฉันบ฽มวี ันได฾เจอ - หมออาลยั ใฝฝุ ในแลว฾ จ่ึงหนั แอน฽ แพนมา พนมกรแลว฾ วอนวานวา฽ จงเปิดไพหญา฾ ใหน฾ างสามไพร - คนั อยากให฾มโนราออกท฽า จงเปิดไพรหญ฾าซิเห็นแจ฾งสอ฽ งใส฽ เลี่ยมลูกใภ฾ยายย฽าหลงกล มโนรารา฽ ยรํานาํ ฟูอน จงั หวะยอ฾ นทาํ นองตา฽ งๆ สวมปกี หางเข฾าท่ี นางฟาู วส฽องทาง เห็นปุองทางเลยพอื ปกี กางหาง ส฽วนมโนรานางเลยเซนิ่ บน ข้นึ เมอื งฟาู … 230 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

231 กลอน นทิ านสธี นมโนราห์ กลอนที่ 1 ตอนท่ี 4 231 ทานอง ลาทางลอ่ งสับสพี นั ดอนสลบั ลาเดินขอนแกน่ ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2528 (บทท่ี 1) ละแผนอบุ ายนางหล฾าลําแพนลวงปยูุ ฽า เปดิ ไผหญ฾าให฾ลกู ใภ฾นางเลยไดเ฾ วนิ บน (บทที่ 2) ฝงู หมู฽คนแลจอ฾ ง มองนางกนั คับคงั่ ปุกู บั ยา฽ กะต้ังคอแงน฾ ส฽องนาํ (บทท่ี 3) ฟใงเสยี งดงั กกึ ก฾อง เสียคะนองคนฮ฾องโห฽ มโนราทรงโตอยูเ฽ ทงิ อากาศได฾เลยเอ้นิ สงั่ คํา (บทท่ี 4) หันลงมาสง่ั กา้ํ ปุยู า฽ สองสี กรรมเวรมมี าถงึ ซิห฽างเหินไกลเยิ้น มโนรานางเอิน้ เอินลงสงั่ ปุูยา฽ ขนื นางอยู฽ต฾องฆ฽าตายแทอ฾ หี ลี (บทท่ี 5) เขาว฽ากาลีบ฾านปยุู ฽ากะพลอยเหน็ มโนรานางจาํ เปน็ ตอ฾ งออกอุบายกับสองเจา฾ ขออภยั ปุยู า฽ เฒา฽ ที่หลงกล มโนราช บัดนีส้ นู ส้นิ แล฾วมโนแก฾วส฽วนซหิ นี (บทท่ี 6) นับตั้งแตม฽ ื้อน้ลี กู ซจิ ากลาไป ให฾ปยุู ฽าน้นั อยูด฽ มี ีชยั อย฽าได฾เคืองคาํ ฮ฾อน บดั ฮา฽ ตอนสีธนท฾าวไปสงครามกลับมาให฾ปยุู า฽ บอกแหน฽ การจําเปน็ แท฾ๆ มโนรานอ฾ ยจัง่ คอยหนี (บทที่ 7) ถอื วา฽ มโนราไดท฾ ําบญุ ฮ฽วมอา฾ ยทอ฽ นีใ้ ห฾ปยูุ า฽ จาขานแหนเ฽ ด฾อ วาสนามโนราบส฽ มเมืองเป็งจาน อยไ฽ู ปบม฽ ไี ด฾ มโนนองน้าํ ตาไหแ฾ สนอาลยั เอ้นิ สงั่ ให฾ปูุยา฽ ครองเมืองเป็งจานก้ําพี้ อย฽ามเี ศรา฾ เกา฽ พระทัย (บทท่ี 1) บัดห฽าสธี นมาใหป฾ ยุู ฽าห฾ามไว฾ อย฽าได฾ด฽วนนาํ ไป อนั ตรายมสี ุดทางอย฽ไู กลกันเย้ิน เมอื งภูเงินอยไ฽ู กลลํ้าอย฽านํานางกะตามซ฽าง ชา฾ งสวนงาปลาสวนเงี่ยง นํ้ากดั เหลก็ กัดทอง หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

232 (บทท่ี 1) อันตรายรอบด฾านนางกลัวยา฾ นพ่ีตาย แสนเสียดายความฮกั กันเคยหวานชน่ื ม้ือบค฽ นื ซ฽างซไิ ดไ฾ กลห฽าง น้ําตานองอาบสองปางคแส้นิ เสยี งนางสัง่ ปุยู ฽าแลว฾ เลยบนิ เจย฾ เจิดจิเลย…ละน฾า… (ทานอง ลาเดนิ ขอนแกน่ ) - สีธนพจี่ ะรหู฾ รอื เปลา฽ ว฽าหวั อกสาวมโนราร฾อนร฽มุ หัวใจเหมือนมีไฟเขา฾ สมุ มโนรานางกม฾ุ สดุ แสนอาลัย - เว่นิ ๆหอไปซะเวนิ่ ๆ สธี นคงเพลินอย฽ูสงครามถ่นิ ไกล มโนรานางน฾องสดุ เหงาเศร฾าใจ ตอ฾ งจําจากไปหา฽ งพีส่ ีธน - สีธนอ฾ายกลบั มาฮูข฾ า฽ ว ฮูเ฾ รอื่ งราวอนี อ฾ งคงเศรา฾ เกา฽ หมอง ฮ฾ูขา฽ วนอ฾ งคงห฽วงหวนหา ไปสงครามกลับมาซิหว฽ งหาละน฾ออ฾าย - วุ฽นวายหวั ใจเจียนดบั กระสา฽ ยกระสับ ล฽องหนเวียนวน ขอวิงวอนเถิดหนา ขอเทพาจงชว฽ ยบนั ดล จงชว฽ ยใหพ฾ บกันอกี หนขอจงบันดลให฾เราพบกัน - บินวอ฽ นรอ฽ นกลางเวหา สว฽ นในอรุ าน฾องยิ่งพารอ฾ นรน เหน็ นกกาบนิ ถลาเวยี นวน มโนรายิ่งคิดถึงสธี น นํา้ ตาทว฽ มท฾นเอ฽อลน฾ ไหลนอง - มโนราน฾องบนิ มองลงตํา่ ๆ ผูล฾ งต่ําๆ นางคดิ นําแต฽อา฾ ยโลดหาย จ฽อยบ฽เห็น กรรมพลดั เวรต฾องจาํ ห฽างเหาะเหิน ต฾องบินกลบั ภเู งินห฽างผวั ไกลเยิ้น… 232 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

233 กลอน นทิ านสธี นมโนราห์ กลอนท่ี 1 ตอนที่ 5 ทานอง ลาทางสั้นสลับลายา่ ว ประพันธ์โดยแมค่ รู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2528 (ทานองลายา่ ว) ไกลไปหน฾าฟายนา้ํ ตาเหาะเวน่ิ เว่ินๆ เวนิ ๆ เวิ่นๆ เวินๆ เวิน่ ๆ เวินๆ เวน่ิ ๆ เวนิ ๆ ไปนําขฝี้ าุ ถลําลาํ้ ลอ฽ งลอย (บทที่ 1) มโนรานาถน฾อยกลับต฽าวภูเงนิ ปูุยา฽ เอิ้นนาํ หลงั บ฽ฟใงพอดี้ ลอยไปถึงองคเแ จา฾ ฤๅษกี ลางปุา มโนราคดิ พอ฾ สีธนอา฾ ยคอ฽ ยนํา (บทที่ 2) ลาํ เพงิ แล฾วเขา฾ ก฾มกราบพระฤๅษี ส฽วนสใบภูสามีกบั อีกธรรมรงคแฝากองคฤแ ๅษีไว฾ บัดหา฽ สธี นไทต฾ ามนางมาฮอด ใหพ฾ อ฽ ยกย่ืนใหบ฾ า฽ ท฾าวห฽ามา (บทที่ 3: ลาทางสนั้ ) ว฽าทอ฾ นน้ั กม฾ กราบฤาษี เหาะหนถี งึ ภเู งินแต฽ปางคราวน้ัน คันมีกลอนบ้บั หามาลาํ ต฽อ ท฾าวสธี นซไิ ด฾พบกันบ฽ กบั มโนรานอ฾ ยคอยเวา฾ ตอ฽ กลอน คันบไ฽ ดอ฾ ยา฽ เวา฾ คนเฒา฽ เพ่นิ ซซิ ัง (กลอนลง) สลี งั จ้ังแคนยง้ั ไวก฾ ฽อนทอ฽ นี้หนา฾ … หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 233 ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

234 กลอน นิทานสธี นมโนราห์ กลอนที่ 2 ตอนที่ 1 ทานอง ลาทางส้นั สลับลาเดนิ กาฬสินธ์ุ ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2528 (ภาคหวั ขอ้ อกลอน) หวา฽ งหนึ่งหนั่ หมอลําฝาุ ยหญงิ ไปแบบมปี ีกมีหาง ไปแบบนางมโนราหแ เซ่ินบนเมอื ฟาู โหลดบ฽สงสารหน฾าสีทนหน฽อย สีทนคอยอยูบ฽ ไ฽ ดต฾ อ฾ งนําเอาน฾องตา฽ วคนื แท฾แหล฽ว... บดั นห้ี มอลําฝุายชายตอ฾ งนาํ หามโนรี ซือ้ รฐั เตอรแรีง่ วดนบี้ ต฽ ฾องซอ้ื โตกลับ เอาตองส่ีไปเลย (เนอ้ื ในกลอน) (บทที่ 1) กล฽าวถงึ สีทันท฾าวกลบั มาฮข฾ู ฽าว ฮ฾เู ร่อื งราววา฽ นอ฾ งหนีข฾างหา฽ งไกล (บทที่ 1) ก฾มกราบไหวว฾ อนพอ฽ ขอลา ทงั บดิ ามารดาให฾อยค฽ู รองทางบา฾ น แมน฽ สดิ นนานมื้อปานใดกะตามซ฽าง คันบไ฽ ดน฾ วนนางมโนรานาจหลา฾ มาพร฾อมลกู บ฽คนื (ลายา่ ววาดกาฬสินธ)์ุ ตอนนีพ้ อจบคําต฾าน บไ฽ ดร฾ อโดนนานลงบา฾ นฟูาวฟ่งใ บห฽ ฽วงหลงั ห฽วงหน฾าบาทา฾ วเรง฽ ไว วา฽ แล฾วไดห฾ ยบิ ดาบจอมพระขรรคแ ไปใหท฾ ันเวลาเพราะหว฽ งนงนางนอ฾ ง สองเฮาเคยเป็นผัวเมียเคยี งขา฾ งสาวมโนรานางถ่มิ อ฾ายวางปลอ฽ ย บเ฽ ห็นหน฾านาถน฾อยตายมว฾ ยอีหลี มิ่งมติ รเมยี ขวัญของพ่ีปานฉะนีน้ ฾องซิอยห฽ู นใด สีธนเอเยคงตายถ฾าไม฽ไดเ฾ หน็ หนา฾ มโนราเอยเ เคยรักกัน รกั เหลือเกนิ นอ฾ งขา฾ แตก฽ รรมมาทําให฾เราสองต฾องลาจากกัน มโนรานอ฾ งจะอย฽ูไหนพี่จะไปมไิ ดไ฾ หวหว่นั อันตรายพิษภัยขวางกัน้ ก็จะฟาดฟนใ ขอพน่ี ้ันได฾เจอ มโนราเจา฾ จะอย฽ไู หนพ่ีจะไปตามเจา฾ กลบั มา รําพึงคดิ ถึงใบหนา฾ โธ฽เอเยตวั ข฾าซง่ึ มเี วรกรรม (ลา) กรรมหยังขอ฾ ยสีธนแตเ฽ กา฽ มโนราหแแจ฽มเจ฾าจั่งไกลข฾างหา฽ งหนี ในชาตนิ ้คี นั พ่บี เ฽ ห็นนาง ซิบ฽กลบั หอปางแน฽จรงิ ๆนา฾ ตายดาบหน฾าสธี นบว฽ า฽ บ฽เหน็ หน฾านาถน฾อยตวั ข฽อยบ฽ยอม พน่ี พี้ ร฾อมท่ีซิดว฽ นตามติด ขอถวายชวี ติ เพ่ือมโนราน฾อย... 234 หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

235 (ลาทางสั้น) วอยหนีไกลไลหอ฾ งเปง็ จานเมืองใหญ฽ สีธนเบ็ดไทไ฾ นไ฾ ปหน฾าบร฽ อ (กลอนลง) เอาละนอคนฟงใ ใหค฾ อยต้ังใจตอ฽ รอฟใงเรอื่ ง... หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน 235 ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

236 กลอน นิทานสธี นมโนราห์ กลอนที่ 2 ตอนท่ี 2 ทานอง ลาลายสุดสะแนนสลบั ลายา่ ว ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ิไล ปี พ.ศ. 2528 (บทท่ี 1) ตกมาในตอนน้ี สที นไปพบพ฾อองคแทา฽ นฤๅษี ท฾าวจงึ มวี าจากราบกรวอนเว฾า ถามองคแมุนีเจา฾ ว฽าเห็นเมยี ทา฾ วบ฽ ฤๅษตี อบว฽าพ฾อเห็นแลว฾ แตน฽ าน (บทท่ี 2) นางไดจ฾ าปากต฾านฝากบอกสีธน บอกว฽าตนตวั นางซิตา฽ วคืนเมอ่ื บา฾ น ฝากบอกสีธนท฽านอยา฽ นําไปกะตามช฽าง อันตรายรอบขา฾ ง วานท฽านใหบ฾ อกคืน (บทที่ 3) ฤๅษเี วา฾ แล฾วพรอ฾ มหยบิ ยื่นธรรมรงคแ กบั สะใบแทนองคแหม฽อมอนงคแเอาให฾ มโนราฝากให฾สธี นได฾เบ่ิง มเี ทิงแหวนและผ฾าเอาให฾แกบ฽ า (บทท่ี 4) สีธนเหน็ ผืนผา฾ พร฾อมพรํ่าวงแหวน ผัดแฮ฽งแสนราํ พึงคดิ ถงึ เมยี แกว฾ เป็นจัง่ ใดกะตามแหลว฽ บ฽หวงั คนื บา฾ นเก฽า กราบบังคมแจ฽มเจ฾าลาเหงา฾ พอ฽ ฤๅษี (บทท่ี 5) องคมแ ุนจี ึง่ ไดส฾ อนสั่งมนตแขลัง คนั ซิไปจรงิ จังใหท฾ อ฽ งคาถาน้ี บกั นาวสกี ะเอาไปพรอ฾ มฤๅษีส่งั ว฽า ให฾หันหน฾าสเู฽ บ้ืองทางก้ําทศิ อดุ ร (บทท่ี 6) ยามมีเร่ืองเดอื ดร฾อนใหเ฾ สกใสบ฽ ักนาวสี มนั ซิมฤี ทธ์ปิ ราบผลาญมารได฾ ตัดสินใจจริงแท฾บผ฽ นั แปรเลี้ยวหลา฽ ย หวังไปตายดาบหน฾าหานอ฾ งใหพ฾ บเห็น (บทที่ 7) มีหม฽หู มหี ม฽เู หมน฽ ตามดงพงปาุ ดา฽ นสัตวแสาใหญน฽ อ฾ ยเสือชา฾ งบา฽ งชะนี 236 หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

237 (บทท่ี 8) ชา฾ งสวนงาปลาสวนเงี่ยงด฽านนี้เจา฾ ผ฽านโดยดี ดว฾ ยฤทธแิ์ รงบกั นาวสีท่ า฽ นฤๅษีให฾ เจด็ ปีได฾เจด็ เดือนข฾ามลว฽ ง ท฾าวผ฽านดงใหญก฽ วา฾ งมาไดด฾ งั่ ใจ (บทที่ 9) กนิ หมากไม฾ตางหม฽อู าหาร รับประทานผลผลาเงย่ี นลงิ เหลือไว฾ เกศาได฾ผมยาวลากนอ฽ ง สว฽ นว฽าผ฾าบาดข฾องดึงยุ฾งหอ฽ คงิ (บทที่ 10) ท฾าวบ฽หยดุ อยู฽น่ิงเดินตอ฽ บร฽ อรี เจ็ดปปี ลายเจด็ เดือนแต฽พักแรมดงดา฾ ว คิดถึงคราวนอนบ฾านเป็งจานเมืองเกา฽ สธี นแสนโศกเศรา฾ ใกล฾บ฾านผ฽านมา… หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น 237 ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

238 กลอน นิทานสธี นมโนราห์ กลอนที่ 2 ตอนท่ี 3 ทานอง ลาทางสนั้ สลบั ลาเดนิ ขอนแก่นและลาพน้ื ประพนั ธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2528 - มโนรานอ฾ งจะร฾หู รอื เปล฽า ว฽าพปี่ วดรา฾ วคิดถงึ มโนราหแ ทา฾ วสีธนไดพ฾ ลัดพรากเมอื งมา เพราะแรงรกั กลา฾ จงึ หนมี าจากเมอื ง - เหตุไฉนขวญั ใจจึงจากพี่มา มโนราคนดีจงึ ไมส฽ ่งั คาํ สธี นพดู พร่ําโถเวรกรรมอนั ใด มโนราน฾องจึงหนจี ากไกล สธี นรอ฾ งไห฾อยูก฽ ลางไพรพนา - นงนางหล฾ามโนราซฮิ บ฾ู อ฽ ๆ ฮ฾ูบห฽ นอวา฽ อ฾ายตามน฾องดว฽ นมา คดิ ฮอดหล฾ายามเฮาอยนู฽ ํากนั น฾องสุขสนั ตแเรงิ รมยฮแ ว฽ มกนั กบั อ฾าย - พช่ี ายแสนระกาํ ลําบาก มโนรามาจากหลบล้หี นีไกล หญิงอน่ื มมี ากหลาย พช่ี ายไมเ฽ คยสนใจหญิงอนื่ จะสวยงามปานใดเ ก็ลมื ไม฽ได฾หรอกนอ฾ งมโนรา - ซมึ เศรา฾ อยก฽ู ลางไพรหนา วิงวอนเทวาขอใหม฾ าช฽วยดล ติดตามนางขออยา฽ ได฾สับสน จงบนั ดาลให฾รกั เราสองคน ใหพ฾ ีส่ ีธนได฾มาพบเธอ - จติ ใจเซ฽อนอนละเมอเช฾าคํ่า เดนิ ไปนาํ ปุาไม฾ ใจเซอ฽ เหม฽อมอง คิดฮอดนอ฾ งใจห฽วงหวนหา มโนรานวลนางชา฽ งบค฽ อยตัวอา฾ ย… (ลาทางสน้ั ) กายมาถึงตอนนีเ้ วลาพบคํ่า สนธยายาํ่ คํา่ บาท฾าวเลา฽ นอน (กลอนลง) คอยฟงใ ตอนสีทนสิโซ฾นปีกอินทรยี ใแ หญ฽ไปหานอ฾ ง... 238 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศูนย์กำรเรียนภมู ิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

239 กลอน นทิ านสธี นมโนราห์ กลอนที่ 2 ตอนท่ี 4 239 ทานอง ลาทางสั้นสลับลายา่ ว ประพันธโ์ ดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2528 (บทที่ 1) มาฮอดตอนฮุ฽งเชา฾ ตอ฾ งเดนิ ปุาหนาทบึ ทา฾ วนอนกึบคนเดียวอยู฽ในกลางดา฾ ว กลา฽ วถึงอินทรียเแ จา฾ เนาในดงใหญ฽ ไปหากนิ ต฽าวโคง฾ มาเขา฾ สฮู฽ งั (บทที่ 2) ทา฾ วสีธนพักยงั้ ฟงใ เบิง่ คําจา นกยกั ษแพากนั โสวา฽ ถึงยามเช฾า เฮาตอ฾ งไปกินเน้ือเมอื งพญาไกรลาศ นกประหลาดใหญ฽ลํา้ มันเวา฾ ต฽อกัน (บทที่ 3) มือ้ อน่ื นน้ั เมืองใหญ฽ภูเงนิ ซจิ ดั งานรับขวญั มิ่งมโนรานอ฾ ย ต฾องไปคอยกินเนื้อเหลือเดนงานใหญ฽ โครงววั ควายตอ฾ งไดเ฾ หลอื ไว฾แก฽เฮา (บทท่ี 4) ไดย฾ ินนกกลา฽ วเวา฾ ทา฾ วเลา฽ ดีใจ ขยับไปหานกไตต฽ ามกกไม฾ ปีนข้ึนไปเกาะช้ันบนอินทรยี แใหญ฽ ไดเ฾ วลาฮง฽ุ เช฾าอนิ ทรียแเจ฾าเวิน่ บนิ (บทที่ 5) ทา฾ วบต฽ ่ิงบ฽ดน้ิ เกาะปกี อินทรียแ ไดเ฾ วลาพอดนี กบนิ ถงึ เทา฽ นกไปเซาต฾นไมช฾ านเมอื งกวา฾ งใหญ฽ บอ฽ นห้ันมีต฾นไมร฾ ิมนาํ้ ฝงใ่ ชล (บทท่ี 6) ท฾าวเลยหลุดลอดพน฾ เกาะไต฽ตามตนี ปนี ลงไปถงึ ดินฟาู วหาบังล้ี ทา฾ วรีบหนไี ปซน฾ ในสระอโนดาต บดั นี้จักกลา฽ วกา้ํ พระยาใหญ฽สง่ั คํา (บทท่ี 7) ตรัสสั่งกาํ้ ฝงู หม฽ูอนิ ทรียแ ไดจ฾ งั หวะพอดีถอดแหวนเตรยี มพร฾อม ทา฾ วจงึ ยอมือน฾อมอธิฐานไขอ฽าน หนังสือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

240 ถอดแหวนลงคนุ ํา้ ตาจอ฾ งสอ฽ งแล (บทท่ี 8) คันแมน฽ บุญค฽แู ท฾ใหแ฾ หวนด฽วนถงึ นาง สูบลงกลางน้ิวมอื บาดอาบสีสรงล฾าง พอเมือ่ นางคราญหล฾ามโนราสรงอาบ นางเลยทราบเหตุขอ฾ วา฽ ตนอา฾ ยดว฽ นถงึ … (กลอนลง) แสนรําพึงราํ พนั มโนราหไแ หวหวน่ั คดิ นําอา฾ ย... 240 หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

241 กลอน นิทานสธี นมโนราห์ กลอนที่ 2 ตอนที่ 5 241 ทานอง ลาทางลาทางสน้ั สลบั ทางล่องสับสพี นั ดอน ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรวี ไิ ล ปี พ.ศ. 2528 (ทานอง ลาทางลอ่ งสับสพี นั ดอน) จง่ั วา฽ ในตอนตี้ ําหัวใจนางตึง้ พอเห็นแหวนจาํ ได฾แมน฽ แหวนมันแลน฽ ล้วิ ๆลงสวมน้วิ ดัง่ หมาย ฮูค฾ กั แนว฽ ฽าอา฾ ยสธี นดว฽ นตามมา บอกสนมเสนาแตง฽ เตรยี มของใช฾ จดั สไบแพรผ฾าภษู าไปใหน฾ ุง฽ เชิญสธี นท฽อนทา฾ วมาเข฾าส฽เู มอื ง แต฽ยงั เคอื งใจท฽านพระยาเมอื งผเู฾ ปน็ พอ฽ ย฾านเข฾ามาหลอกลอ฾ ให฾หลงเลห฽ แเลย่ี มกล พระยาตดิ ซอกคน฾ ออกเลยี่ มใหเ฾ จ็ดนาง ให฾จัดหาอาหารเส่ียงเส็งภาขา฾ ว เอามาวางรวมไว฾ใหส฾ ีธนเลือกเบง่ิ คนั บญุ ถงึ จ่งั ซิได฾ พาขา฾ วม่ิงมโน สีธนโสสุดสน้ิ ในใจท฾าวอุกอั่ง เดชะบุญแตค฽ ร้ังคราวกี้ได฾ฮว฽ มกนั มีหลายอันพระยาท฽านใหส฾ ธี นลองเส่ียง ทา฾ วกะจบั ถืกต฾องของน฾องดง่ั หมาย เทอื่ สุดท฾ายกัน้ ม฽านบงั ตา ให฾เจ็ดนางปุอนนวิ้ ออกมาให฾แกส฽ ธี นทา฾ ว กลา฽ วถงึ อนิ ทราเจ฾าปลอมตัวมาซอ฽ ย ให฾สธี นไดเ฾ ป็นคน฽ู าถนอ฾ ยมโนหล฾าด่งั หวัง ทา฾ วโกสบี ย฽ ง้ั กลบั เพศแปลงกาย เป็นแมลงวนั ทองมาไต฽ตอมนวิ้ มอื นอ฾ ง ทา฾ วสธี นมองฮ฾ูเหน็ แมงวนั ประหลาดต฽าง บญุ เปน็ คูก฽ บั นางเลยเล฽าจบั ถกื ตอ฾ ง นิ้วมอื นอ฾ งดั่งหมายมโนราพอเปิดมา฽ น เหน็ อา฾ ยแลว฾ โผกอดเข฾าหากนั เสียงดนตรีระงมงนั ปีร่ ะบาํ รําฟอู น เสียงกลองฆอ฾ ง มโหรเี สพกลอ฽ ม สองผัวเมยี ยืนกอดกนั ลอ฾ มอ฾อมเทงิ ไห฾ฮ่าํ ไฮ วา฽ มโนราหเแ อเยตัง้ เจด็ ปปี ลายเจด็ เดอื นแตน฽ อ฾ งไดจ฾ ากพีส่ ธี น บเ฽ หลือตนพ่บี ฽นางมาช฽างทําลงได฾ มโนราหมแ แี ต฽ไหไ฾ ดย฾ นิ คาํ ผวั ว฽า พ฽อพญาฮู฾เร่อื งเลยฟาู วยา฽ งหนี หนงั สือรวมกลอนลำทำงสั้น ศนู ย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

242 ซบิ กว฽าเทยี วไงจ฾ นสมใจฮอดมอื้ ใหม฽ เบกิ ถอยหลงั นบั บไ฽ ด฾เทงิ ไห฾เข฾าใส฽กนั แสนรําพัน…ละน฾า (ลาทางสั้น) (บทที่ 1) พญาทําพิธีใหอ฾ ภิเษกสมรส เป็นคห฽ู ัวตวั วเมยี อยค฽ู รองเมอื งบ฾าน บ฽ทนั นานลากาํ้ ภเู งนิ เมอื งใหญ฽ ลาพอ฽ ไกรลาศไดไ฾ ปครองบ฾านเก฽าหลัง (บทที่ 2) หนีไปครองอย฽ูยั้งเมืองใหญเ฽ ป็งจาน อวสานสีธนและมโนราน฾อย คอยฟใงบัน้ นทิ านอ่ืนต฽อ รอถา฾ ฟใงโลดเจา฾ คนเฒ฽าอย฽าหนี สีนานวนคนอ฾วนนมใหญแ฽ ต฽ของน฾อย…. 242 หนงั สือรวมกลอนลำทำงส้ัน ศูนย์กำรเรียนภูมิปญั ญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร

243 กลอน เทดิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว ตอนท่ี 1 ทานอง ลาทางสนั้ ประพนั ธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรีวไิ ล ปี พ.ศ. 2529 ได้รับรางวัลชนะเลศิ การประกวดหมอลากลอนแหง่ ประเทศไทยท่ี ส.ว.ท. จ. มหาสารคาม ปี 2529(กลอนขน้ึ ) โอ฽ละนอ…. ประเทศชาติ บา฾ นเมอื ง รงุ฽ เรือง ศรวี ไิ ล ยอ฾ นพระโพธสิ มภาร ของล฾นเกล฾า ล฾นกระหมอ฽ ม จอมประมขุ ของไทย บารมี เกรียงไกร ของพีน่ ฾อง ชาวไทย ไดเ฾ ทิดทนู มานาน ขอพระองคแ ทรงพระเกษม สําราญ สืบสถาน แหลมทอง ให฾ฟเู ฟือ่ ง เฮืองฮ฽งุ เจรญิ เดอ฾ … โอ฽ละนอ… ขอพระองคแ ทรงพระเจรญิ เดอ฾ … (เนอื้ ในกลอน) (บทที่ 1) นบั แตเ฽ หนอื หวั เจา฾ ภมู ิพล มหาราช พระองคทแ รง อย฽ูยงั้ เป็นพระเจ฾า แผ฽นดนิ (บทที่ 2) โดยสมบูรณแ ตลอดส้นิ พระองคแกลา฽ ว คาํ ขาน ทรงมีพระบรมราชองคกแ าร แต฽วันปฐมตน฾ (บทที่ 3) ว฽าเราจะครอง แผ฽นดนิ โดยธรรม เพ่อื ประโยชนสแ ุข แหง฽ มหาชน ชาวสยาม เพน่ิ กล฽าวคาํ งาม ๆ แต฽เพยี ง พอย฽อ กล฽าวแต฽พอ สัน้ ๆ มคี วามหมาย ยงิ่ ใหญ฽ แสดงถงึ พระราชหฤทยั ว฽าเพนิ่ จด จอ฽ แลว฾ สิครองบา฾ น เทย่ี งธรรม (บทที่ 4) เพ่ือประโยชนแ ทกุ กํ้า ทว่ั ราช อาณาจกั รทศพธิ ราชธรรม สบิ ประการ ท฽านพระองคแ ทรงไว฾ ทรงดาํ เนนิ มาได฾ สดใสงามคล฽อง แผน฽ ดินธรรม ดนิ ทองจ่งั เจริญ กา฾ วหนา฾ บ฽มหี ลา฾ ตํ่าถอย (บทที่ 5) หลายพรรษา บห฽ นอ฾ ย แต฽สืบต฽อภารกจิ ส฽วน พระวรกายพระองคทแ รง อทุ ิศ ตอ฽ ประชา ทังค฾าย ทรงระงบั เหตุรา฾ ย ให฾เป็นดี ได฾คลอ฽ ง หว฽ งนาํ ราษฎรคือพ฽อห฽วงลกู เตา฾ ย฾านเฮานั้นบไ฽ ดก฾ นิ หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น 243 ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรวี ิไล บงสิทธิพร