Ж.Сайн

о ЖУМАГАЛИ САИН ТАЦДАМАЛЫ ШЫРАРМАЛАР





0 Л Е Н IM MEHIH 0лен— маган сыр алры достьщ 6ipi, Келген уш кулакка туран KyHi, Адам ойы, акылмен т!зген свздщ Кеш катал, келед1 кеш жылы... Менщ К9п елецдер1м сезбен т 1зген Кеткен шырып ежелг1 сыпайы 1зден, Аткорада, Суыкта, ылайсанда, Жабайы жолдас болып журд1 б!збен. CepiriM деп сокада 6ip жас ж!ггг Жастырынын, астына койды тырып, Нэзш емес, жабайы ез тш нде Жазылган елещмшц сырын урып. Жумыскер картан, орыс 1здеп барып, 0лендмд1 дукеннен керд1 алып, Турмысына 6ip керек буйымындай Жатсынбай, калтасына Kerri салып. Б 1лемш! CepiK болды талай жанмен, Кеш жатып, 6ipre турды атар танмен. Катарлы кузетшшщ 6ipi болып, Отарра кегп елешм малшылармен. KipAi ерк1н бар eMipre eciK ашып, Шахтада кен казура араласып, Заводта машинанын, винтш бурап, Кузетп шекараны алшан басып. Сорыска мешменен 6ipre барды, Умтылды атаката — айрай салды, 5

О а н да жаудын, аткан оры тид! Жыртылган денесшде i3i калды. Жазылды жарасынан. Жатпады ол, Солдаттай сапта 6ipre аттады ол. Отанныд коммунист!к дызыл туын 0зш щ журегшдей сактады ол. Мансап жок влещмде жалгыз куран, Таймайды Keai келсе оттан, судан. Жанындай совет халкын жырым суйген Ержеткен соран epin, сонан туран. Жан сырым ©лед анык, мандай TepiM, Ол — тутас — Мен. Атым жок, баска м ент, С^.н деп кана дуниеге келген жырды Анамдай камкор болып сына ездерщ! 1952 16

ПАРТИЯ ТУРАЛЫ С03 I Кдрандаршы, жаца тарих бетше, Карандаршы, келбетше заманнын.! Кдрандаршы, жер, суына eлiмнiн, Карандаршы, тарихына адамнын! Барлык жайда, барлык icTe езщмен Bipre алдыцнан кершед1 i3ri дос! Ыстык дуние сэулесшдей кезщнен Кетпейд1 ол. Онсыз сенде ©Mip бос. Тарихьщнын. кайсы бетш ашсан да, Онын, ici шыра келер б5ршдеп... 0м1рщнщ кай торабын жазсац да, Ол турады карсы алдында кул1мдеп. Откен жылдар... алдындары кезендер... Сол досыннын шурыласына малынран, Ел бакыты, мендеп бул елендер Сонын, ыстык журепнен алынтан. Камалдарды сешменен 6ipre асып, Б кытьща б'рге корран калаган. Майдандарда сешменен 6ip басып, CeHi езше — езш саран баларан. CeHi мен мен — барлык адам советик, Сол 6ip достьщ журегшен нэр алып — Эр сагатта, эр минутта шаттыкпен Суйсщем1з .келбетше кадалып. Кдмыксак ол жадыратар кешлдк Жаркын рана анандайын дем 6epin, 7

Тастамайды эрдашанда сен1мдд Сенщ панан ед тамаша, ед берш. OFaH 6epiK антымыздан танбаймыз, Садтаймыз 6i3 над журектщ басында. Жанымызды соган рана арнаймыз, Болсад дейм1з соныд рана дасында. Баламыздыд т!л1 шырар кезшде Оныд атын уйретем1з жабылып. Ол журектен 6ipre бВкен сез1мге, Сарат сайын турамыз 6i3 сарынып. Оныд аты В К П (б) — дос, жолдас, Барлыд совет адамына бадыт, кун. Бар тарихтан жалрыз нодат табылмас, Ол жардырап туармеген шурыласын. и Зор майданда он жетшдп жылдары «Патша тарын талданда!»— деп, пролетар К,урап елд1 дала менен дырдары, KiM бастады, KiM жед}сП— деп салды жар! Компартия! Ед алдында шеб1мнщ, Турды 6epiK намысындай адамныд. Шыдты дауысы штабынан Ленишдд, Жада ем!'рдщ— б1здщ жада заманнь.д. Бул майданда бастады ол, 6i3 жеддж, Kopi дуние талдан болды тарымен. Жер устш е Faсыр келд1 Лениндж Шаруаларра — пролетариат табымен. Содан 6epi erri жылдар... етт1 айлар... Совет ел1 Ж ед 1стерге белендн Содан 6epi Отаным бар, ел1м бар Содан 6epi жаздым мен де еледдн Б 1здщ заман сарат санап, дун санап, Басты еткен расырлардыд белшен, 8

Kyrri адамзат ез бакытын болашак. Жана ©м1рден — б1здщ совет елшен. Б1здш заман шыккан кундей жайнады, Бар злемге алтын нурын Tycipin. Капиталдын устшде булт ойнады, Зэрелерш коммунизм ушырып. 0m iKTi олар, 6 i3re TiciH кайрады, Жанган ерттей каулады жау жаласы. Ею ©м1рдш тары ашылды майданы Сапка турды буюл совет даласы. Компартия ен алдында me6iMHin Жаура аттанды, ел!ме уран тастады. ¥лы Сталин штабынан Лениннщ Жещстерден жещстерге бастады. Б1здщ елдш туы кекте жайнады, Басып erri фашизмнш белшен. Вар халыктын жузшде нур ойнады, Келешегш кугп совет елшен. Содан 6epi тары 6ipa3 жыл erri, Ой салмары расырлармен барабар. Ел1м жаудын, зардабын тез тузетть Туды тары фабрикалар, калалар. Коммунизм курылысы басталды, Туршпеннен, улы Доннан, Едшден Кун1м мен1н жаркыратты аспанды Куй шарыктап кетершд1 ел!мнен. Улы Сталин штабынан Лениннш Алра деген KymTi уранын тастады. Компартия — акыл-ойы ел1мнш Жещстерден жешстерге бастады. Кел, жолдастар, Тездетешк ©м1рд\\ Сагат емес, секундтардын тшндей! Жылдамырак жетюзуге ел1мд1 Улы кунге — коммунизм куншдей! 1951 9

ЛЕНИН Ленин, Ленин осы eciM талай жылдар Жырланды, жырланады сан расырлар. Бар адамныд журегш тербентерлш ¥лы Ленин атында сенбес нур бар. Ленин б1здщ расырдьщ кайнар K©3i Ленин ici — б1здег! Ленин сезк Ол ©лген жок: нык, басып кепгид алдын Бара жатыр 1лrepi бастап ©3i. Болран 6ip кез: душпандар сыртта турып, «0 лд1 Ленин» деп едд сак-сак, к у л т . Жещлд! олар, yMiii сене калды. Турды Ленин уйкыдан, Kerri журш... Ленищц суйд! бала, Kapi, жас та, Сущц адамныд барлыры, жаудан баска. Оныд ешпес бейнесш, сенбес сезш — Бквд жылдар бетшен дос та, кас та. С С Р О — Ленин курган б1здщ бакыт, Кызыл тулы шурыласын жаркыратып, К,оррап адам баласын капиталдан Тур eMipre сенбейтш тад боп атып. Ленин нуры, Лениннщ айтар ce3i, Оныд ыстык журегд керер кез1 — Сталинде, С тал и н — T ip i Ленин, Барады елш жед1ске бастап езк 1 50 10

кесЕМ т у р а л ы сез Жундер де еткен, талайдан жылдар да еткен, Катал «тардыр» жолымен расыр жылжып. Акын мура С0з1мен маран жеткен, Ел1м суйген кесемд1 айтам жыр р ы п . 0 з баландай, жарыцдай, ©Mipiimeft — Сакта ойында отанды куннен нурлы! Жанра балап, журектщ тукшршен Мен жырлаймын, ©зщнен туран улды. • Суймещи ол мактауды, 6ipaK, маран — Айт деп халык буйырды — барындым мен. Акын т ш жете алмас сыйпатына, Tipi а'дамда— тап оран болмайды тек. Тегьл, жырым! Ер заман дабылына! 0 р даусынды ecTiciH жердщ шары! Сен де эскерсщ дуние тартысында Касарыскан жауын бар майдандары. — Ей, мес карын капитал тебеттерП Токтат! 0 л1м дабылын кунде какпай! Адам улын ЖYЗдipiп Кызыл канра 0з калтанда алтынды жаркылдатпай! Сенщ C03in — заЬары у жыланнын, Шiмipкeнep жан б1ткен ыза кернеп. Мен жырлаймын, жырымды тындайды элем 0з бакытындай кумартып — жаны ceprin. Бул жыр — халык T^eri, халык жыры, Бул жыр — халык бакыты, халык сыры. Бул жыр аты — Сталин K©ceMiMi3, Ол — кун]‘м5з 6yriHri — Ленин Tipi.

Сондыктан да, бул жырды тындар дуние Куанышпен эр елде, эрбф халык. Сталин деп куанар уйлер1нде — Ждгер алып, кездер1 оттай жанып. Сталин — бшк шыны данышпандык, Ары, ойы, журеп болыневиктщ. Устазы — б!рл1к, бакыт, туыскандык Сталин — бар тулгасы келешектщ. «Жоям» деген согыспен, канды жолмен Совет елш капитал мырзалары. Талкан еткен оларды TeMip колмен Сталин бастап ©3i Армияны. — Айкасканды топшыдан талай кагып, Быт-шыт еткен такытын, мансаптарын, Оттай ыстык, журеп, терец ойлы, Сталин — кун, KeeeMi букараныд. Тецдеа жок элемде — жер жузшде, Сталин — барлык, жанга кун кезшдей, Шын болаттай cepiri Лениндщ де, Оньщ co3i — Лениншц ез сез1ндей. Оныц нурлы журеп 6ipre соккан Журепмен Лениншц — болашактын, Турган карсы ажалга корыкпай октан Бостандык, бакыты ушш адамзаттыц. — Токта! АК,Ш-тыц сумдары кыскарт шуды Суйреп атом бомбасын жиЬан кезбей! Сталиндж ел!м бар Кызыл тулы, К,арсы ажалга халыктар курган тездей. Бомба да бар. Уранды — тш епм 1з — Сотые емес, тыныштык ел1м1зде. Сталин 03i бастап eKTiK MiHe, Гул-бэйшешек, нулы орман жер!м1зге. Сталин ССРО-ны гулдеп кайта — Орнатты согыс курткан калаларды. 12

Уй 6epin, ецбек 6epin, бакыт 6epin, Куантты жет1м-же<мр аналарды. К,аз1р байтак ел1мде кызу кушпен Бесжылдыкты орындап жатыр халык, Bipeyi курып заводты, енд1р1спен, Б1реулер жур эделп кала салып. ССРО болашакты жатыр курып, Данышпандык жолымен кесемшщ. Кунде wrepi басуда табыстармен, К,арасында калмайды кешепшн. Сталин — барлык улттьщ ССРО-да Акылшысы, экесп, ен. басшысы, Сталин — бар табыстын, бар жендспн Бастаушысы, KeceMi, колбасшысы. Тевдесм жок элемде — жер жузшде, Сталин — барлык жанта кун кезшдей, Шын болаттай cepiri Лениншн. де, Онын, ce3i — Лениншн ез сезшдей. Токтар доллар айтайы, ешер залым! Орнар ем1*р тербеткен мындар жанын. Бшем анык, бар элем жер шарында Сталинизм деп суйер ул-кыздарын! 1949 13

О Р Ы С X А Л к ы Н А. К,анды майдан дауылдардан 6ipre еткен, Ага халык сешмен 6ip ©MipiM. Доска кундей, жауар булттай жауга ектем 0з туысым деп атамас сенi ki' m ! Орыс улы, ceHi калай жырламан, Егер менде журек болса адамдык! Mail барыммен борыштымын 6ip саган, Сен тугыздын, кайта б1здер жаралдык. Коммунизм улы туын нык устап, Сен аттадыд дауыл|дардан су pi моей. Бастады алга сталинд1к улы штаб, Мен де сапта ж урд1м батыр шптдей. Бауырыда куштыд тоиган шагымда Орыс улы, ез экемдей, анамдай. 0 ст1м жылы Россияныд тадында, Бастым жерш ауылымдай, даламдай. Bipre болдым майдандарда сешмен, BepiK cepTiM, эркашанда 61'ргемш Ел1м 6ipre Россияныд ел!мен, >KepiM 6ipre, журепммен 6ipreMiH. i3ri досым орыс журты кешегер, Ж урепмд! айта алмадым созбенен, Достык нуры жаркырайды журекте, Эр улыдды керген сайын кезбенен. 1950. 14

КОМСОМОЛ ДАР . Сапта нырыз заманамен 6ip баскан, Улы Ленин урпактары cepiriMl Жана вм1рдщ нурлы eciriH 6ipre ашкан, 0з ес1нен шырарады сеш им1 Курыш дене, MiHci3 суду 6eTimu Кунде керем куанышпен бауырым. Тур келбетщ— ез бейносп сеюлд! Отанымда мындаган жас-кэршщ. Карт большевик саран карап куанар «©MipiMHin жалрасы — деп, елмейтш.» Бала менен жас б1ткендер куанар Осы менщ барытым деп ерлейтш. Комсомолдар — жас кайраты ел1мшн, Коммунизм жырын кекке шыркаран, Мандайьщнан керем колын Лениннщ «0с жастарым!» деп экендей сыйпаран. Кандай жаксы, кандай суду, кержт!, Б1здщ елдщ бейбггшшк кектемь Шат турмыста совет ел1 epiKTi, Кундей к у н т коммунизм мектебк AoyipiMe, ел1ме уксас келбетщ Эркашан жас, api сулу сымбатты. Комсомолдар болашарым, зейнет1м, Ул мен кызы Отанымнын кымбатты. Барасындар аярынды нык басып, Курыш-болат партиянын сонында, 15

Тур алдында коммунизм нур шашып Тез адымда, кызыл туын, колывда! Адымдацдар, табыстардын, шын.ына Бакыт удин, ©Mipi удпн адамнын.1 Беленсш ел сенщ шаттык; жырьща, Комсомолдар cyftiKTi улы заманнын. 1951 ы

Р О С С И Я ТУ Р А Л Ы С 0 3 Россия! Сез айтамын саган арнап, Букш элем тыцдасын журек сырын! Куш арынды аш, туыскан улы халык Кул1м карып кабылда акын жырын. Маран казак тапсырды айт деп саран! ©з сэлемш, 03 ce3iH журегшщ, «Бигсш,— дед!, бар эл ем — дос пен душпан, Мэнп орыспен б!рлiriH тиегшщ». Россия Арманы едщ Шокан, Абай, Анасындай тербеткен кос журегш, Суарсам деп нэрщмен сешн балдай — Олар арман етш ед казак елш. Россия! Сенс!з бар ма елде бакыт! Сенде жарык жулдызы адамдыктын. Сен турыздын кун:мд! жаркыратып, Сен Heci к!с1л1к, адалдыктын. Россия! Бакыт туын кетердщ сен, Сен б!рлж пен достыктын кайнар кезь Бар адамнын, бар улттын жер шарында, Сешмен 6ip T^eri, айтар ce3i. Анау тещз аржары Д1рш карып, Жасап атом бомбасын елд! кырмак, 2—ж.

Россия! Дэл езще адам улы \\]уптпенен карайды ©М1‘ршдей, Сенде бар шын махаббат оттай жь.лы, Сен Д рш ш к туысыд шыккан кундей. Россия! Ленин мен сталиндж Ту сенде; коммунизм — барар жольщ. Зор майданда беюткен пролетарлар, Ж едДрмейдд бермейд1 ешшмге оны. Россия! Уа, Россия! Тутан жер!м, Сенбес кушм, бакытым мэдп менщ. ©з журепм, ез жаным, ез Отаным — Деп атайды атынды казак, сенщ. Россия, алдындасын бар элемшд, Бейбггшшк тер1не жол сштеген, Ерд1 сенщ артыда, дауыс косты, К,арсы сотые epTiHe букш элем. Адам улы миллиондап сапка ту оды, BiTcin сотые! Ж асасын ©Mip!— деген. Сен бастадыд, беюдш бар адамзат, Ш айкасута сотыспен, ел1мменен. Ж ауыз — доллар иесП АДШ-тагы, Суйресе де найзасын, бомбаларын, ©нп'ре алмас уранды бей бггш ш к— Сатат сайын каптатан жердщ шарын. Россия! Бакыт туы желб1реген, Сен б1рлiK пен достыктыд кайнар K03i. Бар адамныд, бар улттыд жер шарында Сегдмен 6ip тшеп, айтар с©зк 1949

Т А Р Т К О Л Ы Н Д Ь1 Каира малмай тарт колынды, залымдар! Бул — бетен жер, сен билейтш жер емес! Бipлiгi бар, арманы бар, ойы бар — Бул — Корея! Бас иетш ел емес. Саран казына — Кан менен жас тегьлген. Жауыз Трумэн улы емессщ адамнын! Кет елще, Коренный жершен! Туран жерш бастырады саран юм? Саган ажал — Елдщ Keri кайнаран! Жаныменен корраран су, даласын, Токтат! Онда сенщ бар ед кай калан, Кореяны неге эскермен шабасыд! Корей ел! журег! бар жалынды. Ж ака рана кунд1 керген ем1рден. Корыкпайды ол шырарады жанынды! Корыкпайды ол атомьщнан, Тем!рден... Бейбггшшк! Бар адамнын т т н д е 0м!ршдей — 93i туран жершдей. Бейбдшшк! Бар адамнын ушнде Келешегш сактайтурын сешмдей. Жауыз Трумэн ез отьща куйерсщ э ©з койнында атомын да жарылар! Кеп буйырар сен т1зенд1 бугерсщ Жауыздык, дерт а'дамдыкка табынар, 19

Кореядан тарт колынды Т е з 1рек! Ей, кан1шер Америка сумдары! CeHiKi емес, Халыктш келешек, Енд1 жылдар — коммунизм жылдары. 1950

С О В Е Т X А Л К Ь1 Н А Сен суйесш жанынмен Отаныцды, ©3in ескен жер!нд1, совет елш, Сен суйесш аспанда шыддан дундь Сен суйесш елщнщ келешепн. Сен суйесш десемдд алтын занды — Бакытын мен арындай адал садтап. Сен эдем деп атайсын улы адамды, Ол c©3imii жанынмен журсщ адтап. Сен суйесш большевид партиясын ©з анандай езегш жарып шыддан, Адалдырын, адылын дайыспайтын Тал ай ©рт пен дауылдан алып шыддан. Сен бшесш сан асу, дауылдардан Коммунизм терше бастар несем. Жешс пенен ©THiain майдандардан Нысанага жетд!зер аман-есен. Сен умытпа, сол езш суйген Отан Шадырранын «сайлаура, дауыс бер!» деп Сен умытпа, ©з елш, ©з партиян Шадырранын дурметпен саран дел деп! Сен умытпа, Сталин сенд1 саран, Б 1рлш туын аспанра детерер — деп Сен умытпа, дутуде ©з партиян Сушспендш борышын ©тер ел — деп. Сен умытпа, журекте жанран нурдын Куйыларын 6ip жерге 6yriH елмен. Сен умытпа, жешш Одтябрьдщ Тары да 6ip бед:рш бюллетеньмен. 1950 21

МОСКВА Акыл, ойым-журепм, т\\л мен жагым! E d ip кулак, кврер к©з, шам-шырагым! Саган, саган — улы Отан астанасы Журепмнщ тубшен жыр арнадым! Мен де 6yriH сешмен туган жанмын, Кремльдщ iшiндe турган жанмын. Кызыл алан, устшде сап-сап болып Сарайында салтанат курган жанмын. Маган артык еш жер жок Москвадан. Орыс, казак 6ip туыс. B i3 — 6ip адам. Сондыктан Kayin тонген кундерщде Bip сен ушш ©л1мге бас байлагам! Жылдар бойы кун болып кекте жарык, ССРО-га нур TOKTi Москва алып. Кад1рлес достарымен кауышпакка KeMnip-шалдар кайтады жылда барып. Аспандай кец кушагын орыс жазып, Махаббатын усынар жаныма азык,- Мен in, сонда иыгыма ай ор найды, Мандайымда кутпмдеп Тем1рказык. Кан тамырым сеюлд1 мен1д соккан Кремл1м — совегпк ер Москвам. Сен1д ыстык журегщ анашымдай Анасыньщ ак жузш кыяр ма жан?! Кундей маган тамылжыр жузщ нурлы, Кунде корсем тоймаймын еыйпатын'ды, 99

Бере алмаспын бар элем алтынына Сенщ асыл 6ip уыс топырагынды. Айтам казак атынан уран салып! Б 1здщ Отан журеп Москва алып. Соксын дауыл, нажагай жаркылдасын Б13 6ipreMi3 — жандармыз москвалык. 1947

КЫТАЙ ХАЛК.ЫНА Алып Кытай Мао Цзе-дун бастаган, Кайьы бултын коктен сырып тастаран, Ж адада ескен дырда дызыл гул in бар, Сол гул iне арнап айтар жырым бар. Жырдын. К1'лт1 ерл1гщнен алынды, Козгады ойды, тербед! сол жанымды, Журег1мдей ce3iMiMe нэр 6epin, Суйгешмдей д©з!ме ыстыд шалынды. Кеше дауыл кундершде сабылып, Сен майданда айдасданда жауынмен. Ж ада ©м1рдд ж ада тадды сарынып, Ж ад 6epice Чрескенде дауылмен, Совет ел1 достык жузбед дараран, Совет ел1 бауырым дед санаран. Жылдар ©TTi данды майдан дауылмен Лениндж идеядан нэр алдыд, Кесдьлесден урыстарда жауынмен, Ж дбей коймас батыр болып жаралдыд. Бшемш мен талайлар-ад жабылды, КелешекЛ доррап журген шарында. Трумэн де сол Кытайдан табылды; Ол да од атты Чан Кай-шидщ жарында. Барлыд дытай бостандыдты дексеген Турды сапда... Тадра дарай аттады, Бадыты мен ©Mipi ymiH ©сделен «Кур с» деген жалгыз свзд1 жаттады. Ленин сезш — Ленин атын улдарыд Ж урепнщ соруындай санады; 24

Умытпады ССРО-дай кун барын, Арманым деп бэр! 6i3re карады. Б!здщ танга карады да шаттанды, Болашарым дед1 Кытай 03iMHi’H, Ж1герменен жаута карсы аттанды Куаты зл болып ыстык сез1мнщ. Женд! жауды коммунизм атымен, Сенщ халкьщ, сенщ адал улдарыц! Досым Кытай — шырыстары батыр ел, Мактанышпен ceHi 6yriH жырладым. Шыккан куши майдандардыд жолымен Бкпем кымбат туысканым-буырым, Алра аттадыц коммунизм тобымен, Артка тастап талай жылдын, ауырын. Арсылдап жау Америка бастаган, « С орыс!» дейд! ею кезш канталап, Буржуйлардын дабылы жок какпаран, Доллары мен бомбаларын аркалап. Бар злемде бейб1тш ш к орнырар, Жол жок енд1 адам канын тегетш! Б1лем1*з 6i3, талай жауыз кан кумар ©з бомбасын e3i кушып елетш. Кытай улы! Алра аттай бер сешммен, Коммунизм шьщына тез жетешк! Кол устасып сен1н !зг! елщмен, Бегеттерден бузып-жарып етешк! Жендс б1зде! Сенемш мен, сене бер! Танымыздыц шурыласы 6ip, KyHi 6ip. Гулдене бер, жейпа’цд] тере бер! Халкымыздыц Tuieri 6ip, жыры 6ip. 1952 25

НИКОС БЕЛЛОЯННИСТ1Ц 0JIIMIHE Атты жау, Алды ел1м бугш KiMAi? Как, жарран ерд1 алды ма кара тундП KiM жоймак от журектц Акыл, ойды, KiM жоймак халык унпн туран улды?! Ок тидь Кулады ер жерд1 кушты. Урыдай тунде жендет канын imTi. BipaK та ©Mipi оньщ узшмедц Журег1 жалын болып аспанта ушты. Как жарып Греция кара тун!н Журег! лаулап жанып турды муныц. Kip шалмас коммуниста адал жаны Каттырак бурынрыдан шырарды унш. С ацк eTTi ол! Шакырды ел]'н, сштед1 ал га! Майданта! курес пенен атар тацта! Жалрасып миллиондармен KeTTi ©Mipi — 0шпед1 октан 03i жырылранда. 0лiккe унслз рана шп басын, Ызалы гректер тур текпей жасын. Солардыц журегшде кундей жанран KiM жоймак коммунизм шурыласын! 1952 26

САЙЛАУ КYНГ1 КУАНЫШ Бар журектщ б1рдей сорып тынысы. Бар куаныш куйылрандай 6ip келге. Бар ем1рдщ зырыл карып ж ур1с1, Барлык бакыт жыйналгандай 6ip жерге. Алматыда шаттык хабар тарады: Канат берд! эр адамнын, жанына, Екеу-екеу эне кетш барады, Айтып барад — досына да, жарына: «¥лы Сталин ризалырын 6epinTi, Депутат боп сайланбакка калада», Сондыктан да астанамыз KepiKTi, Нурын шашып тур ерекше далара. Бул хабарды кайталайды барлык, жан Жана рана есгпгендей, эр сарат. Керердей-ак ез бауырын сарынран Журектер1 таппарандай еш тарат. Ана айтады баласына мактанып: «BipiHini боп мен барамын бэрщнен! Элдекалай мен озар деп сактанып Атац дары ерте кетпек сэрщен». Тындап турран баласы да кулед1 Кызранышын анасынан жасырып, «KiM озарын сайлау KyHi б1лед1, Мумюн с1зден мен кетермш асырып!» Осылайша эрб!р уйде бул хабар — Куаныштын, жул|дызы боп жанады. 27

Осылайша, улкен, K im i балалар Куши узатып, таады карсы алады. «Мен 6ipiHLui дауыс берем», дейд1 улы, «Жок, мен бурын барам», дейд1 анасы, Осылайша сайлаушылар эр куш, Осылайша Алматынын каласы. 1950

СЕРГО в\\прлж жан жолдасы данышпанныд, Айбатты 6ip тулгасы алтын танныц. Серго, сен — б:рге туган бауырымсын. Сакталган журепнде бар адамныц. Грузин, казак халкы, орыс, татар Ардактап сенщ мэцп атынды атар, вйткеш, алып дене тапкыш ойлы Жузшде ел сырыныц тушш бар. Сен елдщ, 6irri тыныс... елд! денек... Гул коям каб1'рще, жылда келем. Ел улы, влмейтш жан, халык суйген — Суйемш Серго атынды, суйе берем. Жыл туып жыл артынан еткен сайын, Шат турмыс сэулеттешп жеткен сайын, Касымда Tipi журген ceкiлдiciн, Жаркырап акыл корю— ак мацдайык. Сен T ip i, талай гасыр сенщ жасык Халыкпен 6ipre ем5рде сакталасыц, KiM бузар Гименеи езщ соккан Алтынды ескертюштщ мунарасьш. 1938

А. С. П У Ш К И Н Отты журек, © T K ip свз, акыл кен1, Сен влпрдщ Тереннен уктын, тш н . Арман eTin Халыктыц келешегш, Жырра костыц, Тербедщ елдin сырын. Ж еттщ 6i3re Нажарай жаркылындай, Бултты кундер Квпнде ойран салран! Жеттщ тотсыз, 0м1рдщ алтынындай, Ж еттщ бакыт кун1не Еткен арман. Жеттщ кесюр кылыштай Тот баспаран — Тар кыспарын заманныц Kecin ет!п, Алпыстары колхозшы Казак маран — Баппен салар жырьщды 0левдетш. Расырларды Жырьщмен басып ©Tin, Б 1збен 6ipre Аттандьщ болашакда, Журдщ Бейб1т мезгшде елендет!п, Кан майданда — Карулы турдьщ сапта. 0з1ц айткан барлык ел — 36

Барлык тшде, Айтты ардакды атынды — 0з улындай Tipi адамдай Сен журсш 6i36eH 6ipre, Сенбес жарык, KeKTeri жулдызымдай. 1949

Т А Н. М Е Н А Д А М Тан. бозарып аткан шак, Эдем! салкын жел турды, Еркелеп желмзн 6ipre ойнап, У к ш бидай кулпырды. Шакырып кущи боз торрай Эдем! сазбен ун катты, Кулпырды суду кек орай, Та^ират тадра т!л катты. Ормандар жайып жапрарын, Сыланып кустай таранды, К!д!рш шыкпай турды кун, Курметпен кут!п адамды. Тесектен турып ки!нд! Куд!ретт! адам сол так та, ©Mipre «жур!» деп буйырды, Кез кырын тастап жан-жакка. Дур!лдеп кетт! сол сарат Тундег! дуние тынысы, Кыймылра басты кат-кабат Асырып 6Mip жур!с!. Заводтар салды катты айрай Адамныд ектем кудпмен, Тербелд! тед!з ете жай Каймыккандай к!с!ден. Эм)'р eTTi мый мен куш Асау дуние жедвдь..

Ж всап жатты асырыс, Адам, енбек-ем1рдк Кек жиектен баспалап, Кун карады адамга, Кун карады адамга, Кун карады заманра. 1952 3- Ж. Саин 33

TAC BYЛАК Тау койнауын как жарып, Саркырап аккан тас булак, Суынды жутпай 6ip канып, Калайша турар жан шыдап! Ернеу1кнен Yкiлдiм Суктана 6ip кез тастап, Клршжаз таза суыцнын. Лкканын керд1м ойкастап. Кулаган куздан толкынын. Кенеттен токтай калыпты... Сэш боп адам керкшщ Жака арнамен атыпты. Кумбездеп кейб1р жервд1 Атын да адам жазыпты. Кутсш деп суыд епщи К,асьщнан арык казыпты. KiAipin асау толкындар Шым-шындап кана агып тур. Жайдары мшез Нуржамал Сыртыннан ©3i батып тур. 1952 34

О Р МА Н Т У Р А Л Ы ЖЫР Кулпырды кумайт, жапты орман! Колхоздьщ ецбек даласын. Жаркылдап кулд1 бар адам Аралап тогай арасын. Сасырды сусыз кансыган, Тотыдай токе ан тулеткен: — Жаудырды ел алрыс — алрыстан, Квсемге, суйген журекпен. Ацызрак соккан кунд1з, тун, Шелдерге 6irri жана тур. Ырысы болды колхоздьщ, Кум сауырын басты гул. 'Такырга агаш eKTipin, Тотыдай кумды тулеткен; — Алрысын айтты ел жетюзт, Кееемге, суйген журектен. Табаныц куйген, тас жанып, Елслзд1 буп'н басты орман. Толкыды бидай бас жарып, Ецбекке койнын ашты орман. Жацрырды колхоз, жангырды ел, ©М1'рмен — жана тшекпен, Жолдады ыстык сэлемдер, Косемге. суйген журекпен. 1950 «35

Б И I к ШЫН Кекке бойлап тэкэппар Жарада турды бшк шын.. Акпанда борап сокты кар. ППлдеде кайнап тещи кун. Сзу1рде торлап кек туман, Сэуледен бойын жасырды. Сонда да тш-тж кыядан Мунар боп кезге басылды. Кутырран тешз шу басып, Жарына сокты кущиз-тун, Асау куз бултпен айкасып Айбатпен жанра катпады ун. Мацында гулдеп бзйшешек, Бас ид! миуа арашы, Таласа ескен кекке ерлеп, Кун суйд1 кербез шын басы. 1944 36

¥ЛЫМНЫЦ 0 Л Е Ц I Гугамын бакыт кушактай, 0\\прд1'ц сэулет нурында, Турамын бакытты анадан — Турамын совет жылында. Турамын туназ eMipre, Деген анам «кул, бебек!» Турамын карап мен кунге, Туысым ерек, — 6ip белек. «Сталин!» — деп аузымнан Шыккан ту крыш сездер1м. Сталин — деп ашылган Кар акат мелд:р кездер!м. Бакытты менде жастык шак, Аскар таудай талабым. 0Mipre ерке кулыншак, Сталинге — баламын. 1937 3/

БАК. ТАШЫ МЕН Б Y Л Б V Л Тал да булбул, жерде гул, Теплд1 эсем акты жыр. Толкыды ун1 терец сыр... Белещц сазга ой мен кыр. К,ушактап адтл баласын, Тербелд1 дуние сол так та. Кыдырып таудыц араеын Bip куй шыкты аулакта... Кубылды сол кез кец дала, Жаркылдап барлык Дршшк, Сайрады орман, сай-сала, Кулакпен тында, жанмен ук! Басталды сауык, косты саз, — Талда булбул, тауда шал. ГауЬарлы койнын ашты жаз, Боктерде жатыр жусап мал. Долы ашуын шарт тыйды, Куб1‘рлеп ерш дауылдыц... Дк мацдайын кун суйдц Элпештеп epiH ауылдыц. Аскактап эн, куй кекке асты, Айдында жузген каздайын. Журекке ыстык жармасты — Музды epiTep жаздайын... \\'йытты елд1 осылай... Талда булбул, тауда шал! 38

Бакдашы куйш уккандай, Бектерде жагты жусап мал. Кызыл туы желб1реп, Колхозды б!зд1н ел турды, Куй сазына елж1реп, Бидайлы калын, бел турды. 1948 39

ТРАКТОРШЫ Колхозга шыктым тары да, Керейш деп аралап, Асыкпай журш келемш, EricriK жер,щ жаралап. Уст1мдеп кен, аспан Жерге нурын шашып тур, Жамырасып жан-жактан Енбек энш басып тур. Топ-топ анау трактор Eric жонын каптаран. Канша мыцдар болса да Калдырмайды аптадан... * Кейде катар, кейде ipnic Жерге шыймай салып жур. Кол тимеген тын. жондар Тецкершп калып жур. Адам рана эмшгш Буйырып жур, MiHin жур, Куд^ретше мэз болып Мыйырынан кулш жур. Жакындап ем касына Тракторшы б]'реуд1н,, K©3iMe оттай басылды 0 3 i екен рой Тшеудщ. — Базармысын? — дед! ол Бетше кан жуг1рш, Мен де карсы умтылдым, Алкымра С0 з т ы р ы л ы п . 40

Сагыныппыз тым катты, Кврмегел1 канша жыл... Bip кезде отан солдаты Мше, алдымда Тшеу тур. Мандайында кос сызык Майдан жолы — ок жолы... Сэл кыйсыктау б т г т Сол иыры... сол колы... Сурап ец\\м хал-жайын, Жузшде нур ойнады, Кунге тосты мандайын, Тез сез айта коймады... Халдш HeciH сурайсын! Жаксы турмыс, жаксы куй. Мше астымда трактор, Эне, кырда б!зд1н уй... Коп курбандар шалынып Кушпен жауды жендп ек, Бейбггшшк урыгын Сейтш елде erin ек. Сол урыктан мен 6yriн Eric ceyin жатырмын, Колхозды кен далама Жец1с ceyin жатырмын. Кош! Кешке уйден кутемш! Ceйлeceлiк, Кел Базар! Жарыстамын ericTe, Жумыс та кеп, уакыт тар. Трактормен жонелд! ол, Жерге тукым себелеп, Арттан кэрш карасын, Мен де келем жебелеп. Коз алдымда кершд1 — Тклеу жазгы коктемдей, 41

Байлык, бакыт урырын Дуннеге сепкендей... Бидай емес улы ем ip Жерге егшп жаткандай, К,уд1регп сулу болашак «Менмш!» — деп т\\д каткандай 1952

С Ы F А Л А Д Ы А И, К0 К Ж ИЕ Г I С 0 Г I Л I П Мелд1р аспан кек торрындай твгшдй Bip тамаша куйге белеп eMi’pai, Куандым да жас баладай шаттандым, Кулд1 журек, жан сырымды актардым. Колхозда ед1м, жаздын, сырлы туш едк Кекте жулдыз, жер жайнаран гул едк Ен.бек оты ток басында жайнады, Шыркап знге ел булбулы сайрады. Мешн, жырым сол энменен кабысты, Колхозды елдщ кырманында табысты. Сондыктан мен, сешрд1м жас балаша, Билеп мен1 енбек жыры тамаша. Канды мейр1м ецбектщ зор кузине, Кумарланып кайтпадым мен ушме. Кызыл бидай жерде алтындай KepiHin. Сыралады ай, кек жиег1 сеплш... 1948 43

А Я 3 АТА I <алада аппак, кекте аппак Сыкырлайды баскан жер. Ыскырады борандап, Кыскы ашуга мшген жел. Карлы куйын аралас, Кутырады тынбайды, Апыстандай араны аш, Жата кап жер тырнайды. Кушиз-туш сабылып, Кезед1 елдщ кырларын, Жел кусып, кар жамылып К©рсетед1 тырнатын. Кайыстырып жер бетш Кармен аппак K0мeдi, Керсетем деп келбетш «Аяз атан,» келед1 — — Ей балалар, балалар! Жылы ки!м кшндер! Кардан кала согыцдар, Карлы аязды суЙ1'ндер! II Карандаршы балалар. «Аяз атак» келедк Сырттан тулып жамылып, Тон KHinTi imiHe. Сакал, мурты кум1стей, Ует1н де кар кемimi, 44

Балаларын кврем деп, Тым алыстан келштк Кидвдер ме пима, тон Бэрщ жылы, борщ сай! Шыгып кетin кейлекшен, Деп журмендер: аяз-ай! — Конькийд1 кой! Лыжыны ал! Кэне кармен зырлайык! Келш калар аяз шал Кеп бегелш турмайык. Жыйнальщдар тез, шапшац!? Ьлмде кандай сыйлык бар? Жыл айналып келд1 атан Kipniri муз, ycTi кар. — Калай едщ сабакка? — Нашар болсан бармайсын, Нуртай айтты Жанакка. — «Сен ушнде-ак калгайсын!» — «Неге» дед1м мен кул1п; Жанак yHci3 томсарды. 0 3 i агатай тур бшп Деп Нуртайжан ой салды: — Барсын; Нуртай богеме! Кушарыца а л — cepiK бол! Керсет1ндер енеге Жолдастыкка 6epiK бол! Жыйнап алып KeperiH Ж©нелд1 олар зыррытып; 0 3 i ©cipep 6©6eriH Мектеб1 де тур кутш. «Аяз атан» безенген. Тарып сылдырмактарын, — Я, осынау кезеннен, — Я, алдынан какпанын — Шыра келсе ©й-ражап Не демексш балалар? К,алармысын таныркап. Бул кэд1мг1 аяз шал. 45

ш Мектеп. Тол ран балалар. «Аяз атад» сэндешп, C©3iH ipKin кепке айтар Аз к1д 1р1п, мэн 6epin. Балаларра карады К,арады да не дед!? Саусактарын санады, Гамарын 6ip кенедн Таяры мен жер шудып Сакалын да тарады. Балалар да коршады Бэр! ентелеп камады. •— Токта — дед!, достарым! Маран epin жыл келдд Араладым жер шарын Коп сарындым сендердт Турандарым — телдер1м Бэрщ ул мен кызымсын, Бэрщ менщ жанымсын, Бэрщ атдан тадымсын. Sipre келд! жада жыл 0pi эдем! — api жас. Елнрдег! жада eMip — Жада тадмен аралас. К,утты болсын елще! К,утты бол сын елще! Жада табыс экелсш Жастарыд мен кэрще. Осылайша басталды «Аяз ата» жырлары. Елка биш билед! Балалар тарат кылмады. Алтын, KyMic тарынып «Аяз ата» мактанды. 1здеген! табылып Балалар да шаттанды. 1952 46

Ж Ь1 л Д А Р



Кангып жалрыз айдалада, Айдалада калганда, Анам ел in кайгы-жара Бар денемд1 алранда. Басым дал боп ещрегенде, Кезден аккан ыстык кан, Пана болмай em6ip пенде Зар илегем, жыларам, Актык рет ак мамамныц Кадрам сутш еме алмай, Актык рет жан анамнын,, Калгам жузш кере алмай. *** Сонда маран ана болран, Кушак, ждйган, «кел» деген, «Ей кунэаз жет1м улан, Мэ, супмД1 ем» деген: Алы Ленин партиясы, Саган тарттым жырымды! влен1*ме куат етпм Кун нурындай нурынды, Алы Сталин еспм ceHin Кен, пананда, колында, Курбан болар басым менщ Идеян. мен жолында.