การคิดใคร่ครวญ ATTAFAKKUR โดย โอสมาน นูรี

อสิ ตนั บูล / 2020

© สำ� นกั พิมพ์ เอรกอม 2020 / 1441 H การคดิ ใครค่ รวญ (AT-TAFAKKUR) fi al-Kawn wa al-Insan wa al-Qur’an โอสมาน นรู ี ทอปบาช ช่อื เดมิ ของหนังสือ: Kâinat, İnsan ve Kur'ân'da Tefekkür ผู้เขยี น: โอสมาน นูรี ทอปบาช ผแู้ ปล: มฮู ัมหมดั อาฟีฟี อซั ซอลฮี ยี ์ คณะวทิ ยาการอสิ ลาม มหาวิทยาลัย สงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี เกรียงศกั ด์ิ พุ่มประดิษฐ์ สถาบันอสั สลาม มหาวิทยาลยั ฟาฏอนี ออกแบบ: ราซมิ ชากิรโอกล์ ู ISBN: 978-605-302-758-4 ท่อี ย:ู่ Ikitelli Organize Sanayi Bölgesi Mah. Atatürk Bulvarı, Haseyad 1. Kısım No: 60/3-C Başakşehir, Istanbul, Turkey โทร: (+90-212) 671-0700 pbx แฟกซ์: (+90-212) 671-0748 อีเมล: [email protected] เว็บไซต์: www.islamicpublishing.org จดั พมิ พ์โดย: ส�ำนักพิมพ์ เอรกอม Language: Thai สเอ�ำนรกั กพอิมมพ์

การคิดใครค่ รวญ (AT-TAFAKKUR) fi al-Kawn wa al-Insan wa al-Qur’an โอสมาน นรู ี ทอปบาช เสอำ� นรกักพอิมมพ์



สารบญั ปฐมบท���������������������������������������������������������������������������������������������� 9 มนุษย์และอัลกรุ อาน������������������������������������������������������������������������17 ขอ้ จ�ำกัดของเหตผุ ล����������������������������������������������������������������������17 บทบาทของหัวใจ��������������������������������������������������������������������������20 ความส�ำคญั ของการคิดใครค่ รวญ�������������������������������������������������24 การคดิ ใคร่ครวญที่ยืนหยัดตอ่ เนือ่ งของท่านศาสนทูต �����������������25 ใครค่ รวญจักรวาล����������������������������������������������������������������������������33 การใคร่ครวญท้องฟา้ ��������������������������������������������������������������������34 ดาราจักร (กาแลก็ ซี่)���������������������������������������������������������������������35 ระบบสรุ ยิ ะ�����������������������������������������������������������������������������������36 จกั รวาลกำ� ลังขยายตัวอยา่ งตอ่ เน่ือง ��������������������������������������������37 7 ชนั้ ฟ้า����������������������������������������������������������������������������������������39 การเพกิ เฉยการใครค่ รวญเป็นความผดิ พลาดอันใหญห่ ลวง����������40 ชั้นบรรยากาศ�������������������������������������������������������������������������������45 ความกดอากาศ����������������������������������������������������������������������������46 สมดุลระหว่างความรอ้ นและความหนาว��������������������������������������47 ลม �����������������������������������������������������������������������������������������������47 คณุ คา่ ของลม��������������������������������������������������������������������������������49 ฟลิ เตอร์ของอลั ลอฮฺ����������������������������������������������������������������������50 เพดาน (Canopy) แหง่ รม่ เงา�������������������������������������������������������51 Nคลืน่ วทิ ยุและแสง��������������������������������������������������������������������������52 5

o การคดิ ใคร่ครวญ กอ้ นเมฆ หยาดฝน และหมิ ะ���������������������������������������������������������53 ใครค่ รวญเกีย่ วกับพื้นดิน��������������������������������������������������������������55 พืช������������������������������������������������������������������������������������������������57 ทะเลอันกวา้ งใหญ่ ������������������������������������������������������������������������58 น�ำ้ �������������������������������������������������������������������������������������������������59 คณุ คา่ และความลับของสัตว์���������������������������������������������������������60 น�ำ้ ผ้ึง���������������������������������������������������������������������������������������������62 ปาฏหิ ารยิ ์ ฟติ เราะหฺ���������������������������������������������������������������������63 การสร้างสรรพส่งิ ทง้ั หลายเป็นคู่���������������������������������������������������66 การนกึ ถึงความเมตตาของอัลลอฮฺ������������������������������������������������67 การใครค่ รวญต่อทุกความโปรดปรานทอี่ ลั ลอฮฺทรงประทานให้����68 ทุกอะตอมตา่ งสรรเสรญิ และกล่าวถงึ อัลลอฮฺ��������������������������������69 เหตุใดทอี่ ลั ลอฮถฺ ึงสร้างจักรวาล���������������������������������������������������71 ใคร่ครวญเกีย่ วกับมนุษย์ ������������������������������������������������������������������73 ความเร้นลับแหง่ การสรา้ ง������������������������������������������������������������75 กระดกู ������������������������������������������������������������������������������������������77 อวยั วะของร่างกาย�����������������������������������������������������������������������79 ความเมตตาปราณีแห่งอลั ลอฮฺ �����������������������������������������������������81 ใบหน้าและปลายนิ้วของมนุษย์�����������������������������������������������������82 ความมหัศจรรย์ของยนี �����������������������������������������������������������������84 ใครคอื ผคู้ วบคุมดูแลการท�ำงานของร่างกาย���������������������������������85 เป้าหมายของการสรา้ งมนุษย์�������������������������������������������������������86 ปรศิ นาแห่งความตาย�������������������������������������������������������������������88 ใคร่ครวญความตาย����������������������������������������������������������������������90 การใคร่ครวญถึงความตายของบรรดาซอฮาบะฮฺ ��������������������������92 วทิ ยปญั ญาของการร�ำลึกถงึ ความตาย������������������������������������������93 N6

oจริยธรรมการคดิ ใครค่ รวญ2135 ___________________________________ การใคร่ครวญอลั กรุ อาน�����������������������������������������������������������������103 อัลลอฮเฺ ปน็ ผู้ทรงสอนอัลกุรอาน�������������������������������������������������104 หนังสือทกุ เลม่ เพือ่ อลั กรุ อานเลม่ เดยี ว����������������������������������������104 การอา่ นอลั กุรอานอยา่ งใคร่ครวญ����������������������������������������������105 ทา่ นรอซูลลุลลอฮอฺ า่ นอัลกุรอานอยา่ งไร������������������������������������107 การอ่านอลั กุรอานของบรรดาศอฮาบะฮฺ ������������������������������������111 การอา่ นอัลกรุ อานของบรรดาคนดีผูท้ ี่อลั ลอฮทรงรกั ฺ �����������������113 ตัวอยา่ งของการใครค่ รวญทม่ี ีอยูใ่ นอลั กรุ อาน����������������������������114 ซเู ราะฮฺ อัล-วากอิ ะฮฺ�������������������������������������������������������������������118 การสร้างมนุษย์���������������������������������������������������������������������������119 ความตายและการฟนื้ คนื ชพี �������������������������������������������������������119 เมลด็ พันธุแ์ ละพชื ผล�������������������������������������������������������������������120 นำ�้ ฝน������������������������������������������������������������������������������������������121 ไฟ�����������������������������������������������������������������������������������������������121 ดวงดาว���������������������������������������������������������������������������������������122 อัลกุรอานอนั ทรงเกียรติ �������������������������������������������������������������123 ความตาย������������������������������������������������������������������������������������124 สถานะบัน้ ปลายของผู้เสยี ชีวติ ����������������������������������������������������124 อัลลอฮฺ ตะอาลา ทรงปดิ ท้ายซเู ราะฮนฺ ้ี โดยงทรงตรสั วา่ �������������125 ซเู ราะฮฺ อนั -นัมลฺ�������������������������������������������������������������������������125 ซูเราะฮอฺ รั -รูม�����������������������������������������������������������������������������126 ลกั ษณะผ้ซู ึ่งผนิ หลังให้กบั บรรดาอายาตของอัลลอฮฺ �����������������128 จรยิ ธรรมการคดิ ใครค่ รวญ�������������������������������������������������������������135 การใคร่ครวญ ของบรรดาผู้ท่อี ัลลอฮฺ รกั ������������������������������������135 จงหล่ังล�ำธารแห่งการคดิ ใครค่ รวญสแู่ ผน่ ดนิ อนั อดุ มสมบรู ณ์�����139 Nการคิดและการกล่าวค�ำสรรเสรญิ นั้นต้องสมำ่� เสมอ��������������������143 7

o การคดิ ใคร่ครวญ ยามคำ�่ คนื เป็นช่วงเวลาดที ่ีสดุ สำ� หรบั การคิดใครค่ รวญ���������������146 ปัจฉิมบท����������������������������������������������������������������������������������������150 การคดิ ใครค่ รวญ: กญุ แจสสู่ ัจธรรมและทางรอด�������������������������150 การคดิ ใครค่ รวญคือการยืนยนั ตนต่อภาวะการมอี ยู่ �������������������151 ทุกส่ิงอยใู่ นสภาวะไมห่ ยดุ นงิ่ และเปลี่ยนแปลงได้เสมอ���������������157 ทกุ สิง่ ถกู สร้างขึ้นมาอย่างมีเป้าหมาย �����������������������������������������159 ส่งิ แตกต่างมที ี่มาจากวัตถุเดยี วกัน ���������������������������������������������160 หนทางสู่ ‘มะอฺรฟิ ะตุลลอฮฺ’ ������������������������������������������������������161 การคดิ ใคร่ครวญต้องสะทอ้ นออกมาเป็นการปฏิบัติจริง�������������163 N8

ปฐมบท “ไมม่ ีศาสนกิจ (อบิ าดะฮ)ฺ ใดทีเ่ ทียบเทา่ การคดิ ใครค่ วญ” (อลั -บัยฮากี, อชั ชอุ ับ เล่ม 4 หนา้ 157) มวลการสรรเสรญิ เป็นกรรมสิทธขิ์ องอลั ลอฮฺ ตาอาลา ผูท้ รงนริ นั ดร ผทู้ รงสร้างจกั รวาล ผ้ทู รงครอบครองไว้ซึ่งทกุ ความเมตตา และความดีงาม ท้ังปวง พระองค์ผู้ทรงประทานความเมตตาแก่มนุษย์ให้สามารถคิดและ ใคร่ครวญ และได้ทรงเปิดเส้นทางแห่งการเรียนรู้ และเส้นทางในการรู้จัก พระองค์ ขอกล่าวคำ�อวยพรและสันติสุขแก่ท่านศาสนทูต รอซูลลุลลอฮ ศอ็ ลลัลลอฮอุ าลยั ฮิวาซลั ลัม ในฐานะผ้ทู อี่ า่ นอลั กุรอานท่ดี ที ส่ี ดุ ผ้ทู ่ีรับรถู้ งึ สถานะกับสัจธรรมของมนุษย์และสรรพสิ่ง ผู้ที่ได้สอนประชาชาติของท่าน ถงึ วธิ กี ารและแนวทางในการอา่ น และทำ�ความเขา้ ใจสงิ่ ตา่ ง ๆ ดว้ ยกบั หวั ใจ กอ่ นการใช้สตปิ ัญญา อัลลอฮฺ ตาอาลา ได้โปรดประทานความดีงามแก่มนุษย์ในส่ิงท่ีมิได้ ทรงประทานแกส่ ่ิงถกู สร้างอ่นื ๆ โดยเฉพาะพวกญณิ ท้ังหลาย นน่ั คอื ความ สามารถในการทำ�ความเข้าใจอัลกุรอาน การเข้าใจสถานภาพของมนุษย์ และจกั รวาล ความสามารถในการแสวงหาความพงึ พอใจในการดำ�เนินชีวิต ได้ด้วยตนเอง และหน่ึงเคร่ืองมือในการเข้าถึงเป้าหมายนี้ท่ีพระองค์ทรง ประทานให้กค็ อื การคิดและการใคร่ครวญ ในความเป็นจริง การคิดและการใคร่ครวญเป็นเงื่อนไขจำ�เป็นทีไม่ สามารถปฎเิ สธได้สำ�หรับการเข้าถงึ แกน่ แท้และสถาณภาพของจติ วิญญาณ อลั กรอุ านคอื ทางนำ�สคู่ วามผาสขุ และเป็นผชู้ น้ี ำ�ที่เปน็ หน่งึ ไม่มสี อง ตั้งแต่ บท (อาญัติ) แรกไปจนถึงบทสุดท้ายทั้งหมดล้วนเรียกร้องมนุษย์ไปสู่การ คิดใครค่ รวญ N9

o การคิดใครค่ รวญ อัลกุรอานประสงค์ให้เราได้คิดเกี่ยวกับวิทยปัญญาเบ้ืองหลังในการ สรา้ งมนษุ ย์ ระบบทน่ี า่ อศั จรรยข์ องจกั รวาล อลั กรุ อานประสงคใ์ หเ้ ราไดค้ ดิ เกี่ยวกับพระดำ�รัสต่าง ๆ ของอลั ลอฮฺ ตาอาลา ไปจนถงึ การทำ�ความเขา้ ใจ อยา่ งลกึ ซงึ้ ตอ่ ปรากฏการณค์ วามความยงิ่ ใหญ่ และการมอี ำ�นาจของอลั ลอฮฺ ตาอาลา ทช่ี ัดแจง้ ในจกั รวาลแหง่ น้ี ในอลั กรุ อาน อลั ลอฮฺ ฺ ตาอาลา ไดท้ รงย้ำ�เตอื นผศู้ รทั ธาดว้ ยกบั วธิ กี าร ทหี่ ลากหลาย ดว้ ยเหตนุ อี้ ลั ลอฮฺ ตาอาลา จงึ สง่ สารไปถงึ เขาเหลา่ นนั้ ดว้ ยกบั การแสดงออกถงึ คำ�กล่าวตา่ ง ๆ เช่น เจ้าไม่ได้คิดดอกหรอื เขาเหลา่ นั้นไม่ ทำ�ความเข้าใจดอกหรอื เขาเหล่าน้นั ไม่ไดใ้ คร่ครวญดอกหรอื และเขาไม่ได้ เห็นมันดอกหรือ (ดเู พมิ่ เตมิ ในอลั -บากอเราะฮฺ, 219, 266; อัน-นิสา, 82; อัล-อนั อาม, 50; อลั -อะฮซาบ, 27; ยาซนี , 68 และมูฮมั มัด, 24) อลั ลอฮฺ ตาอาลา ยงั ทรงเชญิ ชวนผศู้ รทั ธาใหค้ วามใสใ่ จตอ่ สงิ่ ถกู สรา้ ง ต่าง ๆ ดงั ทพี่ ระองค์ทรงตรัสไว้ ความว่า “พวกเขาไม่พิจารณาดูอูฐดอกหรือว่ามันถูกบังเกิดมาอย่างไร” (อลั ฆอซิยะฮ, 17) และอัลลอฮฺ ตาอาลา ทรงเชิญชวนบรรดาผู้ศรัทธาให้หันมามอง ธรรมชาติและส่งิ ท่ีอยูใ่ นธรรมชาติ พระองคท์ รงตรัสไว้ ความวา่ “พวกเขามิได้มองไปยังฟากฟ้าเหนอื พวกเขาดอกหรือ ว่าเราไดส้ รา้ ง มนั และประดับมันไว้อยา่ งไร และมนั ไมม่ ีรอยรา้ วหรอื ช่องโหว่เลย” (กอ็ ฟ, 6) นอกจากนี้ อลั ลอฮฺ ตาอาลา ยังทรงตรัสไวค้ วามว่า “จงกลา่ วเถดิ (มฮุ มั มดั ) “พวกทา่ นจงดวู า่ มอี ะไรในชนั้ ฟา้ ทงั้ หลายและ แผน่ ดนิ ”(จงกลา่ วแกบ่ รรดากฟุ ฟารเหลา่ นน้ั วา่ จงพจิ ารณาดโู ดยใชค้ วามคดิ และวจิ ารณญาณวา่ มอี ะไรอยใู่ นชนั้ ฟา้ ทงั้ หลายและแผน่ ดนิ ทเ่ี ปน็ สญั ญาณ บอ่ งบอกถงึ ความเปน็ เอกภาพและเดชานภุ าพอนั สมบรู ณข์ องพระองคบ์ า้ ง) และสญั ญาณทง้ั หลาย และการตกั เตอื นทงั้ หลาย จะไมอ่ �ำ นวยผลแกก่ ลมุ่ ชน N10 ทไ่ี มศ่ รทั ธา” (ยนู ุส, 101)

oปฐมบท _________________________________________________________ ถดั จากนนั้ อลั ลอฮฺ ตาอาลา ทรงเชญิ ชวนผศู้ รทั ธาใหท้ บทวนเรอื่ งราว และเหตกุ ารณ์ที่เกดิ ขน้ึ ในอดตี พระองค์ทรงตรสั ไว้ความวา่ “พวกเขามิได้ท่องเที่ยวไปตามแผ่นดินดอกหรือ แล้วพิจารณาดูว่า บั้นปลายของประชาชาติในยุคก่อนหน้าพวกเขาน้ันเป็นเช่นใด อัลลอฮฺได้ ทรงทำ�ลายล้างพวกเขา และสำ�หรับพวกปฏิเสธศรัทธาก็เป็นเช่นเดียวกัน” (มฮุ มั มัด, 10) อัลลอฮฺ ตาอาลา ทรงเชิญชวนพวกเราในฐานะบ่าวของพระองค์ให้ คิดใคร่ครวญในทุก ๆ มุมมองของจักรวาล พระองค์ประสงค์ไห้เราเข้าใจ กฎเกณฑต์ า่ ง ๆ ของพระองค์ หรอื สามารถเรยี กไดว้ ่าเปน็ กฎแห่งอัลลอฮทฺ ่ี นริ นั ดร และจะคงดำ�เนนิ ตอ่ ไปในจกั รวาลนจี้ นกวา่ เงอ่ื นไขตา่ ง ๆ ทจี่ ะทำ�ให้ กฏเกณฑ์ทีก่ ลา่ วถงึ น้ันถกู เติมเต็มอยา่ งสมบรู ณ์ ในขณะเดยี วกนั ​อลั ลอฮฺ ตาอาลา ทรงประสงคใ์ หม้ นษุ ยร์ บั รถู้ งึ สภาพ แวดลอ้ มตา่ ง ๆ ของโลกน้ี (รวมทง้ั จกั รวาล) ดว้ ยเช่นกนั มิใช่การพจิ ารณาท่ี ไร้แก่นสาร ไร้ซงึ่ ความเป็นวิชาการไม่ หากแต่ให้เรารับร้พู จิ ารณาด้วยหวั ใจ มีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง และเช่ียวชาญอย่างลึกซ้ึง ด้วยเหตุนี้อัลลอฮฺ ตาอาลา ทรงตรัสว่า “และอัลลอฮ์นั้นจะทรงสนับสนุนผู้ที่พระองค์ทรงประสงค์ด้วยการ ช่วยเหลือของพระองค์ แทจ้ รงิ ในสิ่งทก่ี ล่าวมาน้ันย่อมเปน็ ขอ้ เตอื นสตแิ ก่ผู้ มีดวงตาทั้งหลาย” (อาละอิมรอน, 13) อัลลอฮฺ ตาอาลา ทรงตรัสไวอ้ กี เช่นกันความวา่ “จงยดึ ถอื เปน็ บทเรยี นเถดิ โอผ้ ู้มีสติปญั ญาทั้งหลายเอ๋ย” (อลั หัซร,ฺ 2) อัลลอฮฺ ตาอาลาฮฺ ผู้ทรงสูงส่ง ผู้ทรงเดชานุภาพ ทรงส่งเสริมให้ มนุษย์คิดพิจารณาและใคร่ครวญ ไม่ว่าจะเก่ียวกับตัวของเขาเองหรือเกี่ยว กับธรรมชาติ พระองค์ได้ทรงตรัสไว้ในอัลกุรอ่านมากกว่า 150 ครั้ง ให้ เราคิดพิจารณาปรากฏการณ์ต่าง ๆ ร่องรอยของความย่ิงใหญ่ และความ สามารถของพระองค์ N11

o การคดิ ใคร่ครวญ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายและเข้าถึงสิ่งท่ีได้กล่าวมาข้างต้น อัลลอฮฺ ตาอาลา ทรงมอบหลักการและแนวคิดที่สำ�คัญได้แก่ “ตะอักกุล” “ตะดบั บุร” “ตาซกั กุร” และ “ตะฟักกรุ ” และหวังวา่ “อตั ตะเซาวุฟ” จะ เปน็ วธิ กี ารหนงึ่ ในการการขดั เกลาจติ วญิ ญาณใหถ้ งึ จดุ สงู สดุ ในการประยกุ ต์ ใช้แนวคิดขา้ งต้นในการดำ�เนนิ ชีวิต ตาเซาวุฟ คือ ศกั ยภาพของจติ วญิ ญาณของแตล่ ะบคุ คล นอกจากน้ี ยงั เปรยี บเสมอื นถนนหนทางทจ่ี ะนำ�ไปสสู่ ภาวะทสี่ มบรู ณ์ และจดุ สงู สดุ ของ สถานภาพที่เป็นจรงิ สถานะทค่ี คู่ วรสำ�หรับมนษุ ยท์ ถ่ี ูกประทานโดยอลั ลอฮฺ ตาอาลา ดว้ ยเหตนุ เี้ ราสามารถกลา่ วไดว้ า่ “ใครผใู้ ดทรี่ จู้ กั ตนเอง เขา้ ผนู้ นั้ คอื ผูท้ ีร่ ูจ้ กั อลั ลอฮฺ” เปรียบเสมือนหน่ึงในหลักการและพน้ื ฐานที่สำ�คัญสำ�หรับ บรรดาสมาชกิ ตาเซาวฟุ เพอื่ มงุ่ สคู่ วามสมบรู ณแ์ ละวฒุ ภิ าวะของจติ วญิ ญาณ ไม่มีแม้แต่สิ่งเดียวในโลกนี้ที่ไม่ให้ข้อเตือนคิดแก่มนุษย์ที่ครอบครอง หัวใจที่มีชีวิตชีวาดวงนี้ เพ่ือให้เขาได้รำ�ลึกถึงพระผู้ทรงสร้าง เช่นเดียว กับความสามารถของพระองค์ท่ีทรงสร้างทุกสิ่งทุกอย่างในจักรวาลแห่งน้ี ดงั นน้ั ทกุ ๆ​สง่ิ บนโลก ธลุ ลี ะอองจนกระทงั่ ถงึ โลกแหง่ จกั รวาล และดวงดาว นน้ั ตา่ งยืนยันถงึ ความยิ่งใหญ่แหง่ พระผู้เปน็ เจ้าทง้ั สน้ิ สงิ่ ถกู สรา้ งทงั้ หมดตา่ งยกสถานะทก่ี ลา่ วขา้ งตน้ ดว้ ยการแสดงบทบาท ของตนเอง ด้วยกับแนวทางที่ดีที่สุด และชัดเจนท่ีสุด ดังนั้นเป็นบุคคลที่ มีความศรัทธาจำ�เป็นต้องทำ�ความเข้าใจความลับนี้อย่างถูกต้อง ด้วยเหตุ น้ี อัลลอฮฺ ตาอาลา จึงกำ�หนดทิศทางและเป้าหมายสำ�หรับหัวใจ เสมือน ทศิ ทางชวี ติ ของผศู้ รทั ธา ในอลั กรุ อานอลั ลอฮฺ ตาอาลา ไดท้ รงตรสั ไวค้ วามวา่ “คอื บรรดาผูท้ ีร่ ำ�ลกึ ถงึ อลั ลอฮ์ ทง้ั ในสภาพยืน และน่ัง และในสภาพ ท่ีนอนตะแคง และพวกเขาพนิ ิจพจิ ารณากันในการสรา้ งบรรดาชั้นฟ้า และ แผ่นดิน (โดยกล่าวว่า) โอ้พระเจ้าของพวกเข้าพระองค์ พระองค์มิได้ทรง สร้างสงิ่ น้มี าโดยไรส้ าระ มหาบรสิ ุทธพิ์ ระองค์ท่าน โปรดทรงคุ้มครองพวก N12 ขา้ พระองค์ใหพ้ ้นจากการลงโทษแห่งไฟนรกดว้ ยเถิด” (อาละอมิ รอน, 191)

oปฐมบท _________________________________________________________ สำ�หรับผู้ที่ต้องการใคร่ครวญถึงความชัดเจนในพระปรีชาและความ ยิ่งใหญ่ของอัลลอฮฺในโลกน้ี​ จำ�เป็นท่ีเขาต้องยอมรับถึงความอ่อนแอของ ตนเองเปน็ อนั ดบั แรกใหไ้ ดเ้ สยี กอ่ น หลงั จากนนั้ เขาถงึ จะสามารถใครค่ รวญ ถงึ พระผทู้ รงอภบิ าลหรอื พระผสู้ รา้ งทกุ ชว่ งลมหายใจของเขาอยา่ งเตม็ เปย่ี ม​ จนกระท่ังรัศมีและความยำ�เกรงมาเติมเต็มในหัวใจของเขา​ พร้อมไปกับ ความยำ�เกรง เช่นเดียวกันการคิดใคร่ครวญจะนำ�พาสู่พลังในการคิดท่ีนำ� ไปสูส่ ถานภาพทีด่ ที ่ีสดุ แท้จริงคุณค่าของความเป็นมนุษย์​ ณ​ ที่อัลลอฮฺ นั้นไม่ได้อยู่ที่รูป ลักษณ์​หรือโครงสร้างกายภาพของเขา และคุณค่าของความเป็นมนุษย์​ ณ​ ท่อี ลั ลอฮกฺ ไ็ ม่ได้อย่ทู ีว่ ัตถแุ ละโลกนิยม หากแตค่ ุณค่าของความเปน็ บ่าวนนั้ อยทู่ ก่ี ารจดั ระเบยี บจติ ใจของเขาใหล้ กึ ซง้ึ รวมถงึ การเตรยี มความพรอ้ มหวั ใจ และจิตวญิ ญาณของตวั เขาเอง ส่ิงน้ีจึงเป็นสาเหตุที่อัลกุรอาน​ได้เสริมความเข็มแข็งในการใคร่ครวญ แก่ผู้ศรัทธาให้ลึกซึ้งต่อความรู้สึกแห่งศรัทธาชน อีกท้ังยังขจัดกรอบจำ�กัด ของอารมณ์ใคร่ และความคับแคบของจิตใจ และนำ�เขาไปสู่กรอบแห่งจิต วญิ ญาณทก่ี วา้ งขวางไรท้ สี่ น้ิ สดุ ​และการทผี่ ศู้ รทั ธารบั รถู้ งึ บรรดาขอ้ ตกั เตอื น ต่าง ๆ แหง่ พระผู้เป็นเจา้ ในโลกน้ี ดว้ ยการพินจิ ​พิจารณาแ​ ละการใคร่ครวญ​ อย่างแทจ้ ริงแลว้ ดังนนั้ เขาจะรบั รถู้ งึ ลักษณะที่แท้จริงของจิตวญิ ญาณ การ ใคร่ครวญอย่างลึกซ้ึงและรอบด้านของศรัทธาชนนั้นจะยกระดับความคิด พนิ จิ พเิ คราะหเ์ บอ้ื งลึกแห่งจิตใจ มันคือกุญแจสำ�คญั แห่งการศรทั ธานน่ั เอง​ มนษุ ยท​์ มี่ เี จตนาและจติ วญิ าณแหง่ ศรทั ธาทยี่ งั ไมส่ มบรู ณน์ นั้ เขากย็ งั ดำ�รงอยู่บนวิถีชีวิตแห่งความไม่ดีงามต่าง ๆ โดยที่เขาไม่ได้ตระเตรียมการ ใครค่ รวญใด ๆ ต่อจติ ใจ ความรักต่าง ๆ ทไ่ี มจ่ ีรังและกำ�ลังจะสน้ิ สดุ เมือ่ ส่งิ ใดประสบแกเ่ ขา กจ็ ะตอบโตแ้ ละปลกุ เรา้ ดว้ ยวธิ กี ารทก่ี ระดา้ งและหยาบโลน ในทางตรงกนั ขา้ ม แทนทเ่ี ขาจะมงุ่ สกู่ ารรบั รถู้ งึ สจั ธรรม และความดงี าม เขา กลับมุ่งสู่ความรักอันจอมปลอมและไม่จีรังทั้งสิ้น ซ่ึงทำ�ให้จิตใจของเขาน้ัน อ่อนแอ และอยู่ภายใต้อารมณใ์ คร่ทใี่ ฝ่ตำ่ �ของตนเองในที่สุด N13

o การคดิ ใครค่ รวญ หากการคิดใคร่ครวญอย่างผู้ศรัทธาน้ีไม่มีอยู่ในตัวบุคคลแล้ว (เขา คิดแต่เรื่องทางโลกเท่านั้น) แน่นอนผ้าขาวห่อศพย่อมเป็นสิ่งเดียวที่คลุม ติดตัวเขา ความสำ�ราญในชีวิตและเครื่องประดับแห่งชีวิตในโลกนี้ย่อมจบ ลงไปกับความตาย​ สำ�หรับมนุษย์นั้น การใ​คร่ครวญต​ ่ออัลกุรอานน้ันทำ�ให้ เกิดความเข้าใจที่ลึกซึ้งและดำ�ดิ่งไปสู่ห้วงแห่งการศรัทธา นำ�มาซึ่งความ สงบและความสุขตลอดกาล​ สติปัญญา​ท่ีเหือดแห้งและปราศจากการคิด ใคร่ครวญน้ัน​จะถกู แทนทดี่ ้วยความละโมบเห็นแกต่ ัวและความโอหงั และ ทำ�ใหจ้ ติ ใจออ่ นแอ​และนำ�มาซง่ึ การทดสอบจากพระองคอ์ ลั ลอฮแฺ กเ่ ขาดว้ ย กับการใหเ้ ข้านนั้ หลงลมื สัจธรรม ลายนว้ิ มอื ของมนษุ ยเ์ รานนั้ ทำ�หนา้ ทเี่ ปน็ ตวั กำ�หนดอตั ลกั ษณข์ องเรา ฉะนนั้ คณุ ลกั ษณะตา่ ง ๆ ทเี่ กย่ี วกบั การคดิ การไตรต่ รอง กค็ อื อตั ลกั ษณท์ าง จรยิ ธรรมและพฤตกิ รรม และดว้ ยเหตนุ เ้ี อง ผศู้ รทั ธาคนใดทตี่ อ้ งการแสวงหา หนทางเพอ่ื ใหไ้ ดม้ าซงึ่ จติ วญิ ญาณอนั ลกึ ซง้ึ และเขาตอ้ งการมชี วี ติ ในระดบั ที่ ควรค่าแก่เกียรติของมนุษย์ และมีชีวิตในแบบท่ีเหมาะสมกับวัตถุประสงค์ ของการสร้างมนุษย์ จำ�เป็นท่ีเขาน้ันต้องเข้าไปอยู่ในห้วงของความคิดตาม ที่อัลกุรอ่านได้อธิบายใว้ เพราะว่าการมีจิตใจที่สงบในการทำ�อีบาดัต และ การมหี วั ใจทอ่ี อ่ นโยน พรอ้ มกบั การมมี นษุ ยสมั พนั ธท์ ด่ี กี บั บคุ คลอนื่ สมควร อยา่ งย่ิงทเี่ ขาน้ันตอ้ งมีความคดิ อยา่ งรอบคอบเสียกอ่ น เพราะส่วนหน่ึงของ ความสำ�คญั ในศาสนากค็ ือการไตรต่ รอง การคิด พินจิ พิเคราะห์ เนอื่ งจาก วา่ มนษุ ยเ์ รานน้ั สาเหตหุ ลกั ทท่ี ำ�ใหก้ ารเผลอเรอ มาจากการยงุ่ เรอ่ื งงาน และ ลุ่มหลงอยกู่ ับโลก (ดุนยา) มากเกนิ ไป ทำ�ใหก้ ารใชช้ วี ิตของเขาน้นั ห่างไกล จากการใคร่ครวญท่ีรอบคอบ และการพินิจที่ดี ด้วยเหตุน้ีเองผลของการ เผอเรอทำ�ใหม้ นษุ ยเ์ รานน้ั ลมื ความตาย ลมื ความจรงิ ทวี่ า่ ดนุ ยานคี้ อื โลกแหง่ การทดสอบ ผศู้ รทั ธาทดี่ นี นั้ การใชช้ วี ติ ของเขาในแตล่ ะวนั จะหมดไปกบั การ ยำ�เกรง และการใหเ้ วลากบั การคดิ การใครค่ รวญทดี่ ี พวกเขาจะเอาความคดิ N14 อย่เู หนอื อารมณข์ องพวกเขา

oปฐมบท _________________________________________________________ ความรู้เกี่ยวกับการหมุนเวียนของโลกใบนี้สามารถมองทะลุออกไป จากฟากฟ้าอันไกลโพ้น ทะลุผ่านโลกแห่งวัตถุท่ีเรามองเห็น และสิ่งนั้นคือ นิมัตหรือความโปรดปรานจากอัลลอฮฺ ตาอาลา สำ�หรับผู้ท่ีมีความศรัทธา ท่ีสมบูรณ์ ดังเช่นน้ันแหละผู้ศรัทธาท่ีแท้จริงท่ีสามารถครอบครองลักษณะ ดังกล่าว หลังจากน้ันเขาจะไม่มองว่าชีวิตที่พระเจ้ามอบให้เป็นแค่เพียง เวลาท่ีหยุดน่ิงที่ไม่เคล่ือนไหว การมีความหวังกับโลกดุนยาในสายตาของผู้ ศรัทธาที่มคี ุณลกั ษณะดงั กล่าวนนั้ คือเชือกท่ีผกุ รอ่ นและยอ่ ยสลายในทส่ี ุด พร้อมกันน้ันอายขุ องบุคคลเปรียบเสมือนต้นทุนของชีวติ เพราะอายุ คือต้นทุนสำ�หรับการดำ�เนินชีวิตของบุคคล ผู้ศรัทธาทุกคนที่ตระหนักใน เร่ืองน้ี เป็นที่ชัดเจนสำ�หรับเขาท่ีจะเศร้าเสียใจต่อการกระทำ�ของตนเองที่ ไม่สอดคลอ้ งกบั พระดำ�รัสของอัลลอฮฺ ตาอาลา ที่ทรงตรสั ไว้วา่ “เจ้าจงอยู่ในความเท่ียงธรรมเช่นท่ีถูกบัญชา และผู้ที่ขอลุโทษแก่ เจ้า และพวกท่านอยา่ ได้ละเมดิ (อย่าลว่ งเกนิ ขอบเขตของอัลลอฮด์ ้วยการ ประพฤติในส่ิงที่ต้องห้าม) แท้จริงพระองค์ทรงรู้เห็นสิ่งท่ีพวกท่านกระทำ�” (ฮูด, 112) เพื่อไม่ให้เกิดความเศร้าสลดและเสียใจ ผู้ศรัทธาจึงต้องไม่ลืมพระ ดำ�รัสของพระองค์ ตามทพี่ ระองคท์ รงตรัสไว้ความวา่ “และจงบริจาคจากสิ่งที่เราได้ให้ปัจจัยยังชีพแก่พวกเจ้าก่อนท่ีความ ตายจะเกิดขึ้นแก่ผู้ใดในหมู่พวกเจ้า แล้วเขาก็จะกล่าวว่า ข้าแต่พระเจ้า ของข้าพระองค์ มาตรว่าพระองค์ท่านทรงผ่อนผันให้แก่ข้าพระองค์อีกชั่ว เวลาเพียงเล็กน้อยเพื่อท่ีข้าพระองค์จะได้บริจาคและข้าพระองค์ก็จะอยู่ใน หมู่คนดีทั้งหลาย (ผู้ทรงคุณธรรม) แต่อัลลอฮฺจะไม่ทรงผ่อนผันให้แก่ชีวิต ใด เมอื่ ก�ำ หนดของมนั ไดม้ าถงึ แลว้ และอลั ลอฮนฺ น้ั ทรงรดู้ ยี งิ่ ในสงิ่ ทพี่ วกเจา้ กระท�ำ ” (อัลมนุ าฟกิ ูน, 10-11) บทสรปุ คอื อลั ลอฮฺ ตาอาลา พระเจา้ ผสู้ จั จรงิ ทรงประสงคใ์ หม้ นษุ ยร์ ู้ Nถงึ คณุ คา่ ของตนเองบนความยงิ่ ใหญข่ องพระเจา้ และวทิ ยปญั ญาจากระบบ 15

o การคดิ ใคร่ครวญ ทพี่ ระองค์สร้างขึ้น และร้แู ก่นแทข้ องโลกใบนี้ พระองค์ทรงประสงค์ใหบ้ า่ ว ของพระองค์ไม่วางความเช่ือไว้กับโลกนิยมที่ตนเองได้ครอบครองไว้ เพ่ือที่ ว่าเขาน้ันจะได้เป็นบ่าวที่ดีของพระองค์ และครอบครองไว้ซึ่งการมีชีวิตท่ี ถกู สนบั สนนุ โดยความศรทั ธา และสมควรทจ่ี ะไดร้ บั สวนสวรรคจ์ ากอลั ลอฮฺ ตาอาลา ในวันโลกหน้า ในหนังสือของข้าพเจ้าเล่มน้ี (ซ่ึงชัดเจนแล้วว่ามีข้อบกพร่องและ ความอ่อนแออยใู่ นน้)ี ข้าพเจ้ามุ่งหวงั ท่ีจะนำ�เสนอความสำ�คัญ คณุ คา่ และ แนวทางในการคิดใคร่ครวญ ดว้ ยเหตผุ ลทีส่ ำ�คญั ที่วา่ การคิดใครค่ รวญนนั้ เปน็ หนงึ่ ในแบบอยา่ งการปฏบิ ตั ิ (ซนุ นะฮ)ฺ ของทา่ นศาสนาทตู อลั มศุ ตอฟา ศอ๊ ลลลั ลอฮุ อาลยั ฮิวาซลั ลัม ณ จุดนี้ ไม่มีส่ิงอื่นใดท่ีข้าพเจ้าจะได้กล่าวนอกจากคำ�ขอบคุณต่อ ดร.มุราด คายา และคุณมูฮัมมัดอากิฟ คูเนย์ ที่ให้ความช่วยเหลืออย่าง มากต่อข้าพเจ้าในการเขียนหนังสือเล่มน้ี หวังเป็นอย่างย่ิงจากอัลลอฮฺ ตาอาลา ท่ีจะทำ�ให้การงานน้ีเป็นกุศลท่ีไหลรินอย่างไม่มีส้ินสุดบนตาช่ัง แห่งความดงี ามตอ่ ไป โอ้อัลลอฮฺ โปรดได้แกไ้ ขทุกความรูส้ กึ และความคิดของฉันด้วยความ เมตตาของพระองค์ ได้โปรดทรงชี้นำ�และเมตตาฉันในทุกสิ่งด้วยกับความ ชว่ ยเหลอื ใหอ้ ายเุ พยี งชวั่ คราวนกี้ บั คณุ ลกั ษณะขา้ งตน้ ใหไ้ ดร้ บั ความสมบรู ณ์ และคาดหวงั วา่ ฉนั จะสามารถไปถงึ ปลายทางแหง่ การรจู้ กั พระองคแ์ ละปลาย ทางท่สี ดุ แหง่ ความรักท่มี ีต่อพระองคด์ ้วยเทอญ อามีน อุสมาน นรู ี ทอปบาช อสิ ตันบูล N16

มนษุ ยแ์ ละอัลกุรอาน ขอ้ จำ�กดั ของเหตุผล ขอความเมตตาและมวลการสรรเสรญิ ของอลั ลอฮฺ ตาอาลา จงประสบ แด่ท่านนบีมุฮัมมัดผู้เป็นท่ีรักของเรา (ขอความศานติและความจำ�เริญจง ประสบแด่ท่าน) ตลอดจนวงศ์วานและอัครสาวกของท่าน ผู้ซึ่งพิเคราะห์ ใคร่ครวญจักรวาล มนุษยชาติและคัมภีร์อัลกุรอานในลักษณะที่ลึกซึ้งที่สุด สวยงามทสี่ ดุ อกี ทง้ั ยงั สะทอ้ นออกมาเปน็ บคุ ลกิ ภาพอนั งดงามและยงั อบรม สั่งสอนให้ผู้เจริญรอยตามท่านอ่านสัญญาณท่ีปรากฏออกมาทั้งหมดน้ีด้วย สายตาแห่งหวั ใจ อสิ ลามนนั้ ใหค้ วามสำ�คญั เปน็ อยา่ งยง่ิ กบั การใชเ้ หตผุ ล ใหค้ วามสำ�คญั มากจนเปน็ เหตทุ วี่ า่ เหตผุ ลในอสิ ลามนน้ั เปน็ หนงึ่ ในสองปจั จยั สำ�คญั ทม่ี สี ว่ น ต้องรับผิดชอบต่อทุก ๆ การกระทำ�1 อิสลามจะส่งเสริมให้มีการใช้เหตุผล ด้วยวิธีท่ีเหมาะสมในทุก ๆ กรณี นอกจากน้ี อิสลามยังระบุอีกว่าความ สามารถของมนุษย์ในการใช้เหตุผลเพ่ือที่จะเข้าใจส่ิงต่าง ๆ นั้นมีอยู่อย่าง จำ�กดั ดงั ที่อลั ลอฮฺ ตาอาลา ตาอาลามไิ ด้ทรงบงั เกิดสงิ่ ถูกสร้างใด ๆ ใหม้ ี อำ�นาจอย่างไม่มขี ดี จำ�กัด 1 หนึ่งในปัจจัยพ้ืนฐานส�ำคัญที่ก�ำหนดมาตรฐานความรับผิดชอบของมนุษย์ ณ อลั ลอฮฺ ตาอาลา คือมนษุ ยค์ นน้ันต้องอยู่ในเกณฑ์อายทุ ี่บรรลศุ าสนภาวะ ในขณะ ทป่ี จั จัยอืน่ ๆ อาจประกอบดว้ ยการมีสติสัมปชญั ญะท่สี มบูรณ์ ต้องมวี ิจารณญาณ ในการใชป้ ฏภิ าณเหตผุ ลเพอ่ื แยกแยะสง่ิ ทถี่ กู จากสง่ิ ทผ่ี ดิ ได้ เมอื่ ยดึ ตามหลกั เกณฑ์ ดงั นแี้ ลว้ สามารถกลา่ วไดว้ า่ เดก็ และคนวกิ ลจรติ ไมไ่ ดร้ บั การพจิ ารณาตามหลกั การ อสิ ลามให้รบั ผิดชอบต่อการกระท�ำของเขา N17

o การคิดใคร่ครวญ เราอาจสงั เกตได้จากความสามารถในการมองเห็นและการได้ยินของ เราทมี่ อี ยจู่ ำ�กดั ดงั นน้ั อำ�นาจของเหตผุ ลเพอื่ ทจ่ี ะสามารถหยง่ั รแู้ ละเขา้ ใจใน ทกุ สง่ิ จงึ มอี ยจู่ ำ�กดั เชน่ เดยี วกนั ดงั่ การมอี ยขู่ องสง่ิ มชี วี ติ มากมายนบั ไมถ่ ว้ น บนโลกใบนท้ี ไี่ มส่ ามารถประจกั ษเ์ หน็ ดว้ ยสายตาของเรา และอกี หลายคลน่ื ความถข่ี องเสยี งทเี่ ราไมม่ คี วามสามารถในการไดย้ นิ ดงั นนั้ มนั จงึ มคี วามจรงิ อกี มากมายทอี่ ยนู่ อกกรอบความสามารถของเหตผุ ล อกี ทง้ั ยงั อยเู่ หนอื ความ พยายามของการใชเ้ หตผุ ลที่จะสามารถทำ�ความเข้าใจได้ ดว้ ยเหตุนเ้ี หตผุ ล จงึ ไม่ไดม้ ศี ักยภาพเพยี งพอทจี่ ะเข้าใจความจรงิ แท้ทง้ั หมดได้อย่างบริบรู ณ์ ในขณะท่ีนักปรัชญาหลายท่านสัญญาถึงความผาสุกในชีวิต นักปรัชญาเหล่าน้ีผู้ที่มุ่งเน้นว่าทุกคำ�ตอบสามารถไขได้ด้วยเหตุผล พวก เขาคือผู้ท่ีเชิดชูเหตุผลว่ามันเปรียบเสมือนท่ีมาของอำ�นาจท่ีไม่มีขีดจำ�กัด สุดท้ายแล้ว พวกเขาทำ�ได้เพียงแค่ลากผู้ที่ได้รับอิทธิพลทางความคิดจาก พวกเขาจมลงสู่ภาวะแห่งความทุกข์ยาก2 2 มีรายงานเหตุการณ์ที่เกิดข้ึนในยุคกรีกโบราณ ซ่ึงเป็นเหมือนสัญลักษณ์ท่ีแสดง ให้เห็นถึงข้อบกพร่องของเหตุผล ดังที่ชายหนุ่มคนหนึ่งเคยร้องขอให้นักปรัชญาท่ี มีชื่อเสียงคนหนึ่งช่วยฝึกฝนเขาในเร่ืองประเด็นกฎหมาย แล้วพวกเขาก็ตกลงกัน ว่าค่าตอบแทนครึ่งหน่ึงต้องจ่ายให้กับนักปรัชญาก่อนล่วงหน้า ในขณะที่อีกครึ่ง N18 หนงึ่ คอ่ ยจา่ ยใหห้ ลงั จากทชี่ ายหนมุ่ คนนป้ี ระสบความสำ� เรจ็ จากการชนะคดแี รกใน ชั้นศาล เนอื่ งจากชยั ชนะในช้นั ศาลคร้งั แรกของเขานั้นจะเปน็ ตวั ช้ีวัดว่าเขาไดผ้ า่ น การฝึกฝนอบรมทางกฎหมายได้อย่างสมบูรณ์แบบ ซ่ึงหมายความว่าอาจารย์ของ เขาสมควรแก่การได้รับค่าตอบแทนอีกคร่ึงหน่ึงท่ีเหลือด้วยความชอบธรรม แต่ใน ช่วงท้ายของการฝึกอบรมทางกฎหมาย ชายหนุ่มคนนี้กลับขอให้อาจารย์ของเขา สละสิทธคิ์ า่ ตอบแทนท่เี หลืออีกคร่งึ หน่ึง โดยเขาใหเ้ หตผุ ลวา่ ค่าตอบแทนครึ่งหนง่ึ ท่ีอาจารย์ได้รับล่วงหน้าน้ันเหมาะสมเพียงพอแล้ว เนื่องจากข้อพิพาทท่ีเกิดข้ึนนี้ ท�ำใหค้ ดีฟอ้ งร้องคร้งั แรกของชายหนุม่ คนน้เี กดิ ขึน้ กับอาจารยข์ องเขาเอง เม่ือการ พจิ ารณาคดเี ริม่ ต้นขนึ้ ชายหนุม่ ไดก้ ลา่ วแกค่ ณะตลุ าการผูพ้ ิจารณาคดวี ่า “ไมว่ ่าฉันจะชนะหรือแพ้คดีน้ี ฉนั ก็ไม่จำ� เป็นต้องจา่ ยค่าตอบแทนงวดที่เหลือ” “ท�ำไมถงึ เปน็ เชน่ นนั้ ล่ะ” ผู้พพิ ากษาระดับสงู ถาม ชายคนหนุ่มจงึ ตอบวา่ “หากวา่ ฉนั ชนะคดนี ี้ ฉนั กไ็ มต่ อ้ งจา่ ยคา่ ตอบแทนสว่ นทเี่ หลอื เนอื่ งจากคำ� ตดั สนิ ของ

oมนุษย์และอลั กรุ อาน _____________________________________________ อัลลอฮฺ ตาอาลา ผู้ทรงปรีชาญาณย่อมตระหนักถึงข้อจำ�กัดและข้อ บกพรอ่ งของมนษุ ยผ์ ทู้ พี่ ระองคท์ รงบงั เกดิ ขน้ึ มาเพอื่ เปน็ บา่ วรบั ใชพ้ ระองค์ ได้ดีกว่ามนุษย์จะรู้จักตนเอง ตามขนบความเชื่อในอิสลามพระองค์ทรงส่ง ศาสนทตู มากกว่า 124,000 คน ตลอดประวัติศาสตร์มนุษยชาติ ศาสนทตู ทกุ ทา่ นทไ่ี ดร้ บั การประทานการเปดิ เผยจากพระผเู้ ปน็ เจา้ จะไดร้ บั การดลใจ ผา่ นววิ รณแ์ ละคมั ภรี ข์ องพระองค์ เพอื่ เปน็ ทางนำ�ทท่ี รงพลงั ทส่ี ดุ เพอื่ นำ�ทาง มนษุ ยชาตสิ สู่ จั ธรรม ตลอดจนชว่ ยเหลอื มนษุ ยใ์ หส้ ามารถแกไ้ ขขอ้ บกพรอ่ ง ทพี่ วกเขาไมส่ ามารถเอาชนะได้ด้วยข้อจำ�กัดของตนเอง เพราะฉะนนั้ จงึ จำ�เปน็ อยา่ งยงิ่ สำ�หรบั การใชเ้ หตผุ ลทจี่ ะตอ้ งไดร้ บั การ ฝึกฝนภายใต้การชี้นำ�ของ ‘วะหฺยุ’ (วิวรณ์หรือการเปิดเผยจากพระผู้เป็น ท่านผู้พิพากษา แต่หากว่าฉันแพ้ ฉันก็ไม่ต้องรับผิดชอบค่าตอบแทนส่วนที่เหลือ ตามทีเ่ ราได้ตกลงกนั ไว้กับคู่พิพาท” ขณะเดียวกัน นักปรัชญาซึ่งเป็นอาจารย์ของชายหนุ่มผู้นี้ก็ได้คัดค้านและตอบโต้ กลบั ไปยังชายหนมุ่ ด้วยเหตุผลท่คี ลา้ ยคลงึ กนั วา่ “ไม่ว่าฉนั จะชนะหรือแพ้ ฉันก็สมควรท่ีจะได้รับคา่ ตอบแทนงวดท่ีเหลอื ของฉัน” “ทำ� ไมละ่ ” ผ้พู ิพากษาระดบั สงู ถามอกี คร้งั “หากวา่ ฉนั ชนะคดีน้ี ฉนั ก็จะไดร้ บั คา่ ตอบแทนสว่ นท่เี หลือเนอ่ื งจากคำ� ตดั สินของ ทา่ นผพู้ พิ ากษา แตห่ ากวา่ ฉนั แพ้ ฉนั กจ็ ะไดร้ บั คา่ ตอบแทนสว่ นทเ่ี หลอื ตามทเี่ ราได้ ตกลงกันไวก้ บั ชายหนมุ่ ผ้นู ี้” จะเหน็ ไดช้ ดั วา่ คำ� โตแ้ ยง้ ของทงั้ สองฝา่ ยนนั้ มนี ำ้� หนกั และสมเหตสุ มผลทง้ั คู่ ซง่ึ แสดง ใหเ้ หน็ วา่ ตรรกะและเหตผุ ลอาจถกู จำ� กดั ระหวา่ งกำ� แพงทง้ั สองฝง่ั ทพี่ วกเขารว่ มกนั กอ่ ร่างมันขนึ้ มาดว้ ยกัน และสุดท้ายพวกเขาก็ต้องเผชิญกบั ทางตนั เพราะเหตุผล หลายครง้ั กต็ อ้ งเผชญิ กบั ความลม้ เหลวอยา่ งนา่ อนาถในการหาทางออกใหก้ บั ปญั หา ในสภาพการณท์ ย่ี ากลำ� บากและกลนื ไมเ่ ขา้ คายไมอ่ อกของมนษุ ย์ จงึ เปน็ ไปไมไ่ ดท้ ่ี เราจะใชป้ จั จยั ทางเหตผุ ลมาเขา้ ใจกบั สจั ธรรมของพระผเู้ ปน็ เจา้ โดยสมบรู ณท์ กุ ดา้ น ทกุ มติ ไิ ดอ้ ยา่ งถอ่ งแทท้ ง้ั หมด ซง่ึ การปลดปลอ่ ยเหตผุ ลจากขอ้ จำ� กดั ทนี่ ำ� ไปสทู่ างตนั เหลา่ นสี้ ามารถกระทำ� ไดภ้ ายใตก้ ารฝกึ ฝนอบรมทชี่ น้ี ำ� ดว้ ยววิ รณจ์ ากพระผเู้ ปน็ เจา้ และส่ิงน้จี ะช่วยให้เราตระหนกั ถึงความจ�ำเป็นทางจติ วิญญาณทม่ี นุษยจ์ ะต้องยอม จำ� นนสคู่ วามจรงิ แทท้ ่อี ยูน่ อกเหนือขอบเขตความเข้าใจดว้ ยเหตุผล N19

o การคดิ ใครค่ รวญ เจ้า) การใช้เหตุผลท่ีไม่ได้รับการนำ�ทางท่ีถูกต้องจากวิวรณ์ของพระผู้เป็น เจ้าก็ไม่ต่างอะไรกับม้าที่หลงฝูงโดดเดี่ยวอยู่กลางดงป่า ไม่เพียงแต่มันจะ พยศไมส่ ามารถนำ�พาผขู้ ไี่ ปใหถ้ งึ จดุ หมายปลายทางตามหวงั แลว้ หนำ�ซำ้ �มนั ยงั เหวยี่ งผขู้ ท่ี อี่ ยบู่ นหลงั มนั ใหห้ ลดุ ลอยออกจากหนา้ ผาไปสคู่ วามพงั พนิ าศ ดังนั้นวิธีการท่ีดีที่สุดในการควบคุมม้าให้เช่ืองคือการร้ังบังเหียนและฝึกฝน มนั อยา่ งเหมาะสม ดว้ ยเหตนุ จี้ งึ จำ�เปน็ ตอ้ งใหก้ ารใชเ้ หตผุ ลของเรานน้ั ไดร้ บั การขดั เกลาฝกึ ฝนทางจติ วญิ ญาณใหก้ ระจา่ งชดั ดว้ ย ‘วะหยฺ ’ุ และ ‘สนุ นะฮ’์ ของทา่ นนบมี ฮุ มั มดั (ขอความศานตแิ ละความจำ�เรญิ จงประสบแดท่ า่ น) เพอื่ จดั วางการใชเ้ หตผุ ลของเราใหถ้ กู ทท่ี าง จนกวา่ ภารกจิ นจ้ี ะเสรจ็ สนิ้ เหตผุ ลก็ เหมอื นยทุ โธปกรณช์ นดิ หนงึ่ ทนี่ อกจากเราจะใชม้ นั ดว้ ยเหตผุ ลทด่ี เี พอื่ นำ�พา ไปสู่ส่ิงท่ีดีกว่าแล้ว ในทางตรงกันข้ามมันยังสามารถถูกนำ�ไปใช้เป็นเคร่ือง มือที่สร้างความเสียหายและทำ�ใหส้ ิง่ ต่าง ๆ ยำ่ �แยล่ งไปอกี ไดเ้ ช่นเดยี วกัน บทบาทของหัวใจ ในอสิ ลามคำ�วา่ ‘อมี าน’ คอื ความศรทั ธาทเ่ี กดิ ขน้ึ รว่ มกนั ระหวา่ งการ ยนื ยนั ตนผา่ นการยอมรบั ดว้ ยลน้ิ การเชอ่ื มน่ั ดว้ ยหวั ใจ และการแสดงออกมา ดว้ ยการกระทำ� มนั มคี วามหมายวา่ ปรมิ ณฑลทแ่ี ทจ้ รงิ ทค่ี วามศรทั ธาปรากฏ ออกมานน้ั ไมใ่ ชด่ ว้ ยปจั จยั ทางเหตผุ ลเพยี งเทา่ นน้ั แตม่ นั ยงั เปน็ เรอ่ื งทไ่ี ดร้ บั การสะทอ้ นออกมาจากหวั ใจ ซง่ึ เปน็ ศนู ยก์ ลางของการรบั รแู้ ละความรสู้ กึ ทาง จติ วญิ ญาณทง้ั หมด ประเดน็ ทก่ี ำ�ลงั กลา่ วถงึ นม้ี คี วามสำ�คญั มาก เพราะศรทั ธา เป็นประสาทสัมผัสท่ีมีความประเสริฐย่ิง ในขณะท่ีเหตุผลน้ันจะประกอบ ไปด้วยการจัดหาวิธีการท่ีคิดคำ�นวณเพ่ือทำ�ความเข้าใจบางส่ิงบางอย่างใน ระยะเรม่ิ ตน้ จนถงึ ระดบั ทส่ี ตปิ ญั ญาสามารถบรรลถุ งึ ความรสู้ กึ แหง่ ศรทั ธาได้ ความศรัทธาท่ีแท้จริงนั้นไม่สามารถบรรลุได้เว้นแต่จะบรรลุด้วย สัจธรรมจากพระผู้เป็นเจ้าที่สามารถตอบรับได้ด้วยเหตุผลและน้อมรับได้ ดว้ ยหัวใจ หากศรทั ธาใดท่ีไม่ได้รบั การยดึ เหนย่ี วไว้ในหัวใจ ศรัทธานน้ั กจ็ ะ N20 ไมส่ ามารถแปรเปลยี่ นเปน็ การกระทำ�หรอื สามารถกำ�หนดทศิ ทางพฤตกิ รรม

oมนษุ ย์และอลั กุรอาน _____________________________________________ ใด ๆ ของมนุษย์ได้ ศรัทธาเชน่ นี้จะไม่มีคุณคา่ ใด ๆ ณ พระผู้เปน็ เจา้ ดงั ที่ พระองค์ทรงประณามผู้ครองความรู้แห่งวงศ์วานอิสรออีลในอดีตท่ีไม่ถือ ปฏบิ ตั ติ ามองคค์ วามรแู้ หง่ สจั ธรรมของพระผเู้ ปน็ เจา้ ตามทพ่ี วกเขาไดศ้ กึ ษา เล่าเรียนมา เนอ่ื งจากพวกเขามิไดน้ ำ�สจั ธรรมเหลา่ นนั้ ไปประทับไว้ในหวั ใจ ประหนง่ึ ลาที่บรรทุกหนงั สือเปน็ จำ�นวนมาก3 การรู้สัจธรรมจากพระผู้เป็นเจ้าจึงไม่ได้หมายความว่าเราต้องเก็บ ศรัทธาเหล่าน้ันไว้ในจิตใจ แต่การรู้คือการถอดรหัสสัญญาณผ่านการพินิจ พิเคราะห์และความรู้สึกนึกคิดต่อเบื้องหลังความล้ีลับของระเบียบอันยิ่ง ใหญ่แห่งจักรวาลและชีวติ ท่ีดำ�เนนิ ไปอย่างสอดคลอ้ งกลมกลนื และมีเพียง หวั ใจทตี่ น่ื รดู้ ว้ ยแสงสวา่ งแหง่ ศรทั ธาเทา่ นนั้ ทจี่ ะสามารถดำ�รงอยทู่ า่ มกลาง ระเบยี บอนั ยงิ่ ใหญ่น้ีได้ สงิ่ ทเ่ี หตผุ ลพงึ ไดร้ บั จากการเกบ็ เกย่ี วผา่ นการใครค่ รวญตอ่ ชวี ติ มนษุ ย์ ต่อจักรวาล และต่อคัมภีร์อัลกุรอาน เปรียบดั่งแร่ดิบธรรมชาติท่ีเราเก็บ เก่ียวไดจ้ ากผนื โลก ซ่งึ กระบวนการแปรรูปแร่ธาตเุ หลา่ นใ้ี ห้เปน็ สิง่ ของมีค่า จึงเปรียบได้ด่ังความจำ�เป็นอย่างย่ิงของชิ้นส่วนแห่งหัวใจในกระบวนการ แห่งศรทั ธา หัวใจเป็นศูนย์กลางของการสัมผัสรับรู้และการรู้สึกทางจิตวิญญาณ ซึ่งหน้าท่ีปฏิบัติงานของหัวใจหรือท่ีเรียกกันว่าการหย่ังรู้และการได้รับแรง ดลใจนนั้ คอื การผสานเอาหลกั ฐานเชงิ ประจกั ษท์ ง้ั หมดทน่ี ำ�เสนอดว้ ยเหตผุ ล มารวมเขา้ ดว้ ยกนั เพอื่ เปดิ ทางใหก้ บั การทำ�ความเขา้ ใจของเราตอ่ สจั ธรรมให้ สมบรู ณ์ อกี ทง้ั ยงั เปน็ กระบวนการทเ่ี ปรยี บไดด้ งั่ การนำ�ชน้ิ สว่ นของแจกนั ท่ี แตกมาประสานรวมเขา้ ดว้ ยกนั และดว้ ยกระบวนการนเ้ี องทส่ี ามารถชว่ ยให้ เราเห็นถึงรปู ร่างและลวดลักษณ์ท่ีแทจ้ ริงของแจกนั จึงเป็นที่ชัดเจนว่าวิธีการท่ีสมบูรณ์แบบท่ีสุดเพ่ือที่จะสามารถบรรลุ ถึงสัจธรรมและคุณงามความดีนั้นจำ�เป็นต้องใช้ปัจจัยด้านเหตุผลเป็นส่วน 3 ดู อลั กรุ อาน, สเู ราะฮ์ อัล-ญุมอะฮฺ, 5 N21

o การคดิ ใคร่ครวญ ประกอบ แตเ่ ปน็ เหตผุ ลทผี่ า่ นการฝกึ ฝนภายใตก้ ารชน้ี ำ�ดว้ ยววิ รณจ์ ากพระ ผู้เปน็ เจ้า รวมถงึ ปจั จยั ด้านหวั ใจท่ตี อ้ งเปย่ี มล้นไปด้วยวฒุ ิภาวะแห่งศรทั ธา เพื่อที่จะก้าวเข้ามาเติมเต็มและกำ�หนดทิศทางปัจจัยทางด้านเหตุผลที่มีข้อ จำ�กัดให้มคี วามสมบรู ณย์ ิ่งขึ้น เชน่ เดียวกนั ประสิทธภิ าพและคุณค่าของการคดิ ใคร่ครวญนัน้ ข้นึ อยู่ กบั การเสรมิ กำ�ลงั ดว้ ยความรสู้ กึ ทางจติ วญิ ญาณ พดู งา่ ย ๆ คอื มนั วางอยบู่ น การทำ�งานด้วยความมานะบากบ่ันเพ่ือสร้างความสอดคล้องกลมกลืนของ ท้ังหัวใจและเหตุผล การทำ�งานของปัจจัยทางเหตุผลท่ีมีดุลยภาพจะช่วย ให้บุคคลหน่ึงเป็นมนุษย์ท่ีดีของโลกใบนี้ เป็นมนุษย์ท่ีพยายามค้นหาเพื่อรู้ แจง้ ในตนเอง แต่การเปน็ มุสลิมคุณภาพท่ผี า่ นการขดั เกลาจำ�เป็นอย่างยง่ิ ที่ จะตอ้ งใชป้ จั จยั ทางหวั ใจซงึ่ เปน็ ศนู ยก์ ลางของความรสู้ กึ และการสมั ผสั รบั รู้ เพ่ือใช้ฝกึ ฝนจติ วิญญาณและแนะแนวทางแก่เหตผุ ล เพราะหัวใจจะเปน็ ตวั กำ�หนดทศิ ทางใหก้ บั กระบวนการคดิ ขณะทคี่ วามคดิ จะชว่ ยกำ�หนดทศิ ทาง ใหก้ บั อำ�นาจจติ ใจ หมายความวา่ การกระทำ�ดว้ ยเจตจำ�นงนน้ั จะไดร้ บั แรงขบั เคลอ่ื นที่อยู่เบ้อื งลึกมาจากหัวใจ เพราะในหัวใจนัน้ มิไดบ้ รรจุสงิ่ ใดนอกจาก ความรสู้ กึ ทฝ่ี งั แนน่ อยใู่ นนนั้ ดงั นนั้ การกลน่ั กรองหวั ใจใหส้ อดคลอ้ งและตอบ รบั กบั คำ�สงั่ ของพระผเู้ ปน็ เจา้ จงึ มคี วามสำ�คญั มากกวา่ การปรบั ตงั้ คา่ สว่ นอนื่ ๆ ของร่างกายด้วยสัดสว่ นที่เหมาะสมและมคี วามสมดลุ ประเภทของการคิดใคร่ครวญท่ีเป็นเท็จด้วยการปล่อยความคิดให้ ไหลไปตามแรงปรารถนาแหง่ อตั ตาตามธรรมชาตนิ น้ั เปน็ ภยั อยา่ งยง่ิ ทจี่ ะเกดิ ความเส่ยี งต่อความป่วยไข้ทางจิตวญิ ญาณ เชน่ ความร้สู ึกหย่งิ ผยองลำ�พอง ตนและการขาดซึง่ การแนะแนวทางทถ่ี กู ต้องของหัวใจ การหนั เหเบีย่ งเบน มนุษย์จากแนวทางตามธรรมชาติที่เที่ยงธรรม และการทำ�ให้มนุษย์ดำ�เนิน ตนสูค่ วามหลงผดิ จนเกดิ ความเสียหายและความเส่อื มทรามทชี่ ัว่ ช้า เมาลานา รูมีย์ กล่าวว่า “หากความรักของอิบลีสนั้นมีความเข้มข้น เหลือล้นเฉกเช่นเหตุผลของเขา เขาคงไม่ต้องกลายสภาพเป็นชัยฏอนเฉก N22 เช่นท่เี ขาตอ้ งเปน็ อยทู่ ุกวันน้ี”

oมนุษยแ์ ละอัลกรุ อาน _____________________________________________ เป็นท่ีชัดเจนว่าปัจจัยทางเหตุผลเพียงอย่างเดียวน้ันไม่มีคุณค่าเพียง พอ หากต้องการควบคุมหางเสือเพ่ือกำ�หนดทิศทางของเหตุผลให้ม่ันคง แล้ว มคี วามสำ�คญั อยา่ งย่ิงท่จี ะต้องชำ�ระลา้ งและขดั เกลาความรสู้ ึกทางจติ วญิ ญาณที่ฝังลกึ อยูใ่ นหัวใจ สรุปแล้ว การคิดใครค่ รวญท่ีแทจ้ รงิ นนั้ เริม่ ต้น ณ จุดท่ีเหตผุ ลที่ได้รับ การดลใจจากววิ รณแ์ หง่ พระผเู้ ปน็ เจา้ สอดรบั กบั หวั ใจทมี่ วี ฒุ ภิ าวะเตม็ เปยี่ ม ทางจิตวิญญาณ มโนทัศน์ของเราต่อการเลือกใช้คำ�ว่า ‘การคิดใคร่ครวญ’ ตลอดท้ังเล่มนี้ จึงควรถูกนำ�มาใช้ในรูปแบบท่ีสมบูรณ์ท่ีสุด คือการคิด ใคร่ครวญท่ีผ่านการขัดเกลาด้วยสัจธรรมจากพระผู้เป็นเจ้า และได้รับการ เตมิ เต็มเสริมกำ�ลังด้วยความรสู้ ึกที่อยเู่ บอ้ื งลึกของหัวใจ การคิดใคร่ครวญ หมายถึง การศึกษาบทเรียนจากสิ่งหรือ ประสบการณ์ท่ีตนได้รับและใช้ความพยายามทางความคิดเพื่อมุ่งเน้นที่จะ เข้าใจมันอย่างถ่องแท้ จนกระทั่งเกิดมุติแห่งความเข้าใจท่ีลึกซึ้งต่อส่ิงหรือ ประสบการณ์นัน้ ๆ การเพง่ พนิ จิ หมายถงึ การหยดุ คดิ และดำ�เนนิ การคน้ ควา้ ในขอบขา่ ย ทข่ี ยายออกไปโดยอาศยั การตง้ั หนา้ ตงั้ ตาใชค้ วามคดิ ดว้ ยความใสใ่ จ นอกจาก น้ี การเพ่งพินิจยังมีความหมายถึงกระบวนการใช้ความคิดในระดับท่ีมี ความละเอียดอ่อนสูงต่อปรากฏการณ์ทางจักรวาลและเหตุการณ์แวดล้อม โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้ได้รับบทเรียนและบรรลุถึงแก่นกลางของสิ่งหรือ ปรากฏการณน์ นั้ ๆ การสะทอ้ นคิด หมายถึง คือการสะทอ้ นอยา่ งถีถ่ ว้ นให้เห็นถึงผลกระ ทบดว้ ยความลุ่มลกึ อย่างมีนัยสำ�คญั ของปรากฎการณ์หรือเหตุการณน์ ้นั ๆ N23

o การคดิ ใครค่ รวญ ความสำ�คัญของการคิดใครค่ รวญ ทั้งคัมภีร์ของอัลลอฮฺ ตาอาลา และคำ�กล่าวของท่านศาสนทูตมุฮัม มดั ศอ็ ลฯ ตา่ งปรากฏคำ�สง่ั ใชท้ กี่ ำ�ชบั ใหป้ ฏบิ ตั ติ ามและขอ้ สง่ เสรมิ มากมาย ทส่ี นบั สนนุ ให้มนษุ ย์คิดใคร่ครวญจากปรากฏการณ์ทีร่ ายลอ้ มตวั เขา มีสอง โองการจากหลายรอ้ ยกวา่ โองการในคมั ภรี อ์ ลั กรุ อานทไี่ ดก้ ลา่ วถงึ ประเดน็ นี้ ดังทอี่ ลั ลอฮฺ ตาอาลา ทรงตรสั ไว้วา่ “พวกเขามิได้คิดใคร่ครวญ (ตะฟักกุรฺ) ในตัวของพวกเขาดอก หรือวา่ อัลลอฮฺ ตาอาลา มิไดท้ รงสรา้ งชน้ั ฟา้ ท้ังหลายและแผน่ ดนิ และ สิ่งทีอ่ ยูร่ ะหวา่ งทั้งสองเพ่อื สงิ่ อื่นใดเลย เวน้ แต่เพอื่ ความจรงิ และเวลาท่ี ถกู กำ�หนดไว้ และแทจ้ รงิ สว่ นมากของมนษุ ย์เปน็ ผปู้ ฏเิ สธศรัทธาตอ่ การ พบพระผู้เป็นเจ้าของพวกเขา” (อรั -รูม, 8) “จงกลา่ วเถดิ [มฮุ มั มดั ] ฉนั ขอตกั เตอื นพวกทา่ นเพยี งประการเดยี ว วา่ พวกทา่ นจงยนื ขนึ้ เพอื่ อลั ลอฮฺ ตาอาลา [ครงั้ ละ] สองคนและคนเดยี ว แลว้ จงคดิ ใครค่ รวญ (ตะฟกั กรุ ) ดู [กจ็ ะประจกั ษว์ า่ ] สหายของพวกทา่ น นั้นมิได้เป็นบ้า แต่เขาเป็นเพียงผู้ตักเตือนพวกท่านถึงการเผชิญหน้ากับ การลงโทษอยา่ งสาหสั เท่าน้ัน” (อสั -สะบะอ์, 46) จากโองการขา้ งตน้ มนษุ ยไ์ ดร้ บั คำ�สงั่ ใหร้ บั ใชพ้ ระผเู้ ปน็ เจา้ ผทู้ รงควร ค่าแก่การสักการะแต่เพียงผู้เดียว เป็นคำ�ส่ังท่ีกำ�ชับให้ปฏิบัติท้ังในระดับ ปัจเจกและระดับสังคม และจงคิดใคร่ครวญและให้ความสำ�คัญกับสภาพ การณค์ วามจรงิ 4 ผทู้ น่ี อ้ มรบั ปฏบิ ตั ติ ามบญั ญตั ขิ องพระผเู้ ปน็ เจา้ จะไดร้ บั คำ� มนั่ สัญญาถงึ ทางทรี่ อดพ้น แมว้ ่านีจ่ ะเปน็ คำ�สั่งเดยี วทพ่ี วกเขายดึ ถอื กต็ าม 4 ความคิดเห็นท่ียึดถือกันในสังคมหรือโดยคนส่วนใหญ่มักมีแนวโน้มท่ีจะมีอิทธิพล ต่อความคิดเหน็ สว่ นตวั ของปัจเจกชน วิธที ีช่ ว่ ยปลดเปลื้องจากอิทธพิ ลเหล่านีแ้ ละ N24 ค้นหาเส้นทางสู่ความจริงนั้นจ�ำเป็นต้องได้รับค�ำแนะน�ำจากผู้เชี่ยวชาญเฉพาะใน สาขาประเด็นนัน้ และเขาควรเกบ็ ตัวใชเ้ วลาตรกึ ตรองส่งิ ตา่ ง ๆ ดว้ ยหัวใจ เพอื่ ที่ จะพาเขาเขา้ ไปในอาณาเขตทน่ี ำ� ไปสกู่ ระบวนการคดิ ใครค่ รวญ ดว้ ยเหตนุ จ้ี งึ มคี วาม

oมนุษยแ์ ละอัลกุรอาน _____________________________________________ การคิดใคร่ครวญทยี่ ืนหยดั ตอ่ เนือ่ งของทา่ นศาสนทูต ท่านนบีมุฮัมมัด ศ็อลฯ รักความเงียบสงบและการคิดใคร่ครวญ ใน สมัยก่อนที่ท่านจะได้รับการแต่งต้ังให้เป็นศาสนทูตของอัลลอฮฺ ตาอาลา ท่านมีความปรารถนาที่จะปลีกวิเวกตนเองอย่างสันโดษ ท่านได้เดินทาง ไปที่ถ้ำ�ฮิรออ์ซึ่งอยู่ห่างจากนครมักกะฮ์ประมาณ 5 กิโลเมตร ท่านใช้เวลา อาศัยอยู่ในน้ันเป็นเวลาหลายวันติดต่อกัน ในช่วงเวลานี้เองท่ีท่านนบีมุฮัม มัดได้ปลีกตัวเองเพ่ือสักการะต่อพระผู้เป็นเจ้าด้วยการคิดใคร่ครวญ ท่าน เพง่ สายตามองไปยงั กะอบ์ ะฮแ์ ละพนิ จิ พเิ คราะหส์ ญั ญาณความยงิ่ ใหญท่ อ่ี ยู่ ภายใตช้ น้ั ฟา้ และแผน่ ดนิ ตามแนวทางการคดิ ใครค่ รวญของทา่ นนบอี บิ รอฮมี ผู้เปน็ บรรพบรุ ุษอนั ทรงเกยี รติของท่าน (ขอความศานติจงประสบแด่ท่าน)5 ซ่ึงด้วยกระบวนการน้ีเองท่ีพระผู้เป็นเจ้าได้เตรียมการให้ท่านนบีมุฮัมมัดมี ความพรงั่ พร้อมสำ�หรบั ภารกิจอนั ศักดส์ิ ิทธ์ทิ ่ีกำ�ลังมาถงึ การคิดใคร่ครวญต่อจักรวาล ต่อผู้ทรงสร้างและสิ่งถูกสร้างท้ังหลาย ซงึ่ ท่านศาสนทูตมุฮมั มดั ศ็อลฯ ท่ีกำ�ลังจมอย่ใู นกระบวนการคดิ ใคร่ครวญ ในช่วงเวลานนั้ แม้ชีวติ ทเี่ หลืออย่ทู งั้ หมดของท่าน ทา่ นกร็ สู้ ึกว่าทา่ นมิอาจ ทลายกำ�แพงความลี้ลบั ของจกั รวาลท่ีไมส่ น้ิ สดุ นลี้ งได้ ฮินด์ อิบนุ อบี ฮาละฮ์ (ขอพระองค์ทรงประทานความโปรดปราน แกท่ ่าน) กล่าววา่ “ทา่ นศาสนทูตของอัลลอฮฺ ตาอาลา มกั อยู่ในสภาพทคี่ ร่ำ�ครวญและ ใครค่ รวญอยเู่ สมอ ท่านมิไดไ้ ขวค่ ว้าหาความสะดวกสบาย ทา่ นไม่พูดจาไร้ สาระ ท่านมักใช้เวลาในการนิ่งเงียบมากกว่าใช้คำ�พูด และท่านจะเร่ิมต้น และจบบทสนทนาด้วยการกล่าวพระนามของอัลลอฮฺ ตาอาลา เสมอ...” (อบิ นุ สะดฺ, 1, 422-423) จ�ำเป็นที่แต่ละบุคคลต้องแสดงความคิดเห็นของตนและสามารถวิพากษ์วิจารณ์ ความคิดเห็นทวั่ ไปได้อยา่ งเท่ยี งธรรม 5 Aynî, Umdatu’l-Qari, Beirut, I, 61; XXIV, 128. N25

o การคิดใครค่ รวญ เพ่ือส่งเสริมให้ชาวมุสลิมได้ตระหนักถึงความสำ�คัญและเร่ิมต้นใช้ กระบวนการพนิ ิจใครค่ รวญ ทา่ นศาสนทตู ของอัลลอฮฺ ตาอาลา (ขอความ ศานตแิ ละความจำ�เริญจงประสบแด่ทา่ น) ไดก้ ลา่ วไวว้ า่ “พระผู้เป็นเจ้าของข้าพระองค์ทรงบัญชาให้การน่ิงเงียบของข้า พระองค์นั้นเป็นการใคร่ครวญ” (อิบราฮีม คานาน, Hadis Ansiklopedisi, 16, 252/5838) “ไม่มกี ารสกั การะใดทเี่ ปรยี บได้ดัง่ การคดิ ใครค่ รวญ” (บัยฮาก,ี ชอู บั , 4, 157; อาลี อลั มุตตาก,ี 16, 121) “จงเปน็ ดง่ั คนผา่ นทางบนโลกน!้ี จงน�ำ มสั ยดิ มาใชป้ ระโยชนเ์ ยย่ี งเรอื น ถน่ิ ! จงสรา้ งความคนุ้ เคยตอ่ หวั ใจใหก้ บั ความนอบนอ้ ม! จงคดิ ใครค่ รวญและ กม้ กราบคร�ำ่ ครวญใหม้ าก! และอยา่ ปลอ่ ยปละละเลยใหอ้ ารมณใ์ ครใ่ ฝต่ �ำ่ มา ครอบงำ�ตัวท่าน!” (Ebû Nuaym, Hilye, I, 358) ทา่ นนบีมฮุ มั มดั ศ็อลฯ ได้เลา่ เร่ืองราวจากพระวรสารศหุ ุฟ ท่ีพระผู้ เป็นเจ้าได้ประทานให้กับนบีอิบรอฮีม (ขอความศานติจงประสบแด่ท่าน) ความวา่ “มนษุ ยท์ เ่ี ฉลยี วฉลาดเขาควรมกี ารจดั การเวลาทแ่ี นน่ อนเปน็ สดั สว่ น ดังน้ี: ส่วนหน่ึงเขาควรแบ่งเวลาอุทิศให้กับการสักการะบูชาและแสวงหา ความใกลช้ ดิ ตอ่ พระผเู้ ปน็ เจา้ อกี สว่ นหนง่ึ เขาควรแบง่ เวลาเพอ่ื คดิ ใครค่ รวญ ถึงความงดงามในสุนทรียะและฤทธานุภาพของพระผู้เป็นเจ้า อีกส่วนหนึ่ง เขาควรแบ่งเวลาเพื่อคิดทบทวนสิ่งท่ีเกิดขึ้นในอดีตและวางแผนสิ่งท่ีจะ กระทำ�ในอนาคต และอีกส่วนหน่ึงเขาจะใช้มันไปเพ่ือแสวงหาปัจจัยยังชีพ ในขอบข่ายท่ีได้รับอนุญาตจากพระผู้เป็นเจ้า” (Ebû Nuaym, Hilye, I, 167; Ibn-i Esîr, el-Kâmil, I, 124) ท่านลุกมาน (ขอความศานติจงประสบแด่ท่าน) เป็นผู้ที่ช่ืนชอบการ นงั่ คนเดยี วในสถานทเ่ี งยี บสงบเพอ่ื คดิ ใครค่ รวญถงึ สง่ิ ทเ่ี ขาไดก้ ระทำ�ไปแลว้ N26 อยู่บ่อยครั้ง เม่ือท่านได้รับคำ�ถามว่า “ท่านใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่กับตัวเอง

oมนุษย์และอลั กรุ อาน _____________________________________________ จะดีกว่าไหมหากท่านได้ออกไปปฏิสัมพันธ์กับผู้คนและใช้เวลาสนทนากับ พวกเขา” ท่านลกุ มาน (ขอความศานติจงประสบแด่ทา่ น) ได้ตอบกลับดังน้ี “การใช้เวลาอยู่กับตัวเองเป็นเวลานานเป็นส่ิงท่ีเหมาะสมยิ่งกว่า ส�ำ หรบั การคดิ ใครค่ รวญ และการใชเ้ วลาคดิ ใครค่ รวญเปน็ เวลานานนนั้ เปน็ แนวทางท่จี ะน�ำ ไปสสู่ รวงสวรรค์”6 อบู อัด-ดัรฺดาอ์ (ขอพระองค์ทรงประทานความโปรดปรานแก่ท่าน) เคยกล่าวไวว้ ่า “การคดิ ใครค่ รวญเพยี งหนง่ึ ชวั่ โมงนนั้ ดกี วา่ การปฏบิ ตั นิ ะวาฟลิ (อบิ า ดะฮ์ท่วั ไปทอ่ี ยู่เหนอื ขอ้ บงั คับ) สีส่ บิ คนื ” (Deylemî, II, 70-71, no: 2397, 2400) สะอดี อิบนุ อลั -มสุ ัยยบั นกั ปราชญ์ทโ่ี ดดเด่นคนหน่ึงแหง่ ยุคตาบิอนี (ยุคของกลมุ่ ชนทีม่ ีโอกาสไดพ้ านพบและศกึ ษาความรจู้ ากบรรดาเศาะหาบ ะฮ)์ ครง้ั หนงึ่ ทา่ นถกู ถามวา่ อบิ าดะฮร์ ปู แบบใดทมี่ คี ณุ งามความดใี หญห่ ลวง ท่านตอบว่า “การคิดใคร่ครวญต่อส่ิงถูกสร้างของอัลลอฮฺ และบ่ม เพาะมันให้เป็นความศรัทธาอย่างลึกซ้ึงในศาสนาของพระองค์” (Bursevî, Rûhu’l-Bayân, [an-Nûr, 44]) บชิ ร์ อบิ นุ อลั -คอฟยี ์ เคยเน้นความสำ�คญั ของการคิดใครค่ รวญผา่ น ถ้อยคำ�ต่อไปน้ี “หากมนษุ ยไ์ ดค้ ดิ ใครค่ รวญถงึ พลงั อ�ำ นาจของอลั ลอฮฺ ตาอาลา อยา่ ง ถูกต้องสมบรู ณ์แล้ว พวกเขาจะไมม่ วี นั ฝ่าฝืนค�ำ สงั่ ของพระองคแ์ ละกระท�ำ ความผดิ บาป” (Ibn Kathir, I, 448, [Âl-i Imrân, 190]) 6 Imam Ghazzali, Ihya-u Ulumi’d-Din, Beirut1990, Daru’l-Khayr, VI, 45. บรเิ วณทอี่ ยภู่ ายในมสั ยดิ ซง่ึ เปน็ มสั ยดิ ทส่ี ำ� คญั ทางประวตั ศิ าสตรต์ ง้ั อยใู่ นเมอื งทาร์ ซสั เป็นสถานท่ีทีท่ ่านลกุ มาน (ขอความศานติจงประสบแด่ท่าน) ไดใ้ ช้เวลาพ�ำนกั ส�ำหรับท�ำการอิอฺติกาฟเพื่อครุ่นคิดใคร่ครวญต่อสิ่งต่าง ๆ สถานที่ดังกล่าวมีผู้คน เดินทางมาเยยี่ มเยอื นจนถึงทุกวันนี้ N27

o การคิดใครค่ รวญ ดังท่ีได้อธิบายไว้แล้วก่อนหน้าน้ี การคิดใคร่ครวญที่นำ�มนุษย์ไปสู่ ความเข้าใจในอำ�นาจความยิ่งใหญ่ของอัลลอฮฺ ตาอาลา นั้นเป็นกิจกรรม ทางเหตุผล ขณะเดียวกันหัวใจจะทำ�หน้าท่ีนำ�พากิจกรรมทางความคิดนี้ ไปสู่ผลลัพธ์สูงสุดอย่างสมบูรณ์แบบ เนื่องจากหัวใจเป็นช้ินส่วนท่ีสำ�คัญ ท่ีสุดชิ้นส่วนหนึ่งของร่างกาย ดังธรรมชาติการทำ�งานของหัวใจท่ีแสดงให้ เห็นถึงคุณค่าท่ีมีมากกว่าการปฏิบัติหน้าท่ีของอวัยวะส่วนอื่น ๆ หัวใจจึง เปรียบได้เหมือนดังพ้ืนท่ีแห่งแก้วตาดวงใจของมนุษย์ท่ีเชื่อมโยงผูกติดกับ พระผูเ้ ป็นเจ้า เปน็ ความจรงิ ทไ่ี มต่ อ้ งสงสยั เลยวา่ การคดิ ใครค่ รวญทไี่ ดร้ บั การฝกึ ฝน อบรมภายใตก้ ารชนี้ ำ�ของววิ รณจ์ ากพระผเู้ ปน็ เจ้านน้ั เปรยี บเสมอื นรศั มีเร่ิม ต้นที่ส่องแสงประกายแก่หัวใจ มันเป็นวิธีแรกและวิธีเดียวบนเส้นทางท่ีจะ นำ�มนษุ ยไ์ ปสู่ความสขุ ุมและวทิ ยปญั ญา เช่นเดยี วกัน ขีดความสามารถของ กระบวนการคิดทางเหตุผลก็จะเป็นวิธีในการชำ�ระล้างหัวใจจากทุกสิ่งทุก อย่างนอกจากพระผเู้ ป็นเจา้ (มะสีวัลลอฮฺ) และด้วยเหตุน้ีเองทเี่ ปน็ ผลพวง ให้เขาไดม้ าซึง่ ความรักจากพระองค์ คุณประโยชน์สูงสุดของกระบวนการคิดใคร่ครวญท้ังหมดคือการให้ มนุษยไ์ ด้ตระหนักถึงอำ�นาจ ความวิจติ รงดงาม และศักดานภุ าพของพระผู้ เป็นเจ้า ซง่ึ การรำ�ลึกถงึ ความยงิ่ ใหญข่ องพระองคน์ ีเ้ องทจี่ ะช่วยตง้ั คา่ ระบบ ชวี ติ ของมนษุ ยใ์ หอ้ ยใู่ นครรลองทถ่ี กู ตอ้ ง และมนษุ ยก์ จ็ ะสามารถละทงิ้ ทกุ สงิ่ ท่เี ป็นภยั ต่อความสขุ อันเปน็ นริ ันดรข์ องเขาได้ การคิดใคร่ครวญถงึ ความโปรดปราน คำ�บญั ชาทั้งท่ีสงั่ ใชแ้ ละส่งั ห้าม ไปจนถึงคณุ ลักษณะและพระนามอนั วิจิตรงดงามของอัลลอฮฺ ตาอาลา จะ ช่วยผลิดอกแห่งความรักและวิทยปัญญาให้งอกงามในหัวใจ อีกทั้งยังยก ระดับจิตวิญญาณของมนุษย์ให้สูงข้ึน ความคิดความศรัทธาต่อวันปรโลก ไมว่ า่ จะเปน็ สถานะอันทรงเกียรตแิ ละความนริ นั ดรข์ องโลกหน้า หากนำ�มา เทียบกับสภาพการณ์ของบททดสอบในชีวิตทางโลกนี้ก็จะสามารถเพิ่มพูน N28 ความปรารถนาทม่ี ีต่อชีวิตหลงั ความตาย และยงั ชว่ ยใหม้ นุษยน์ ั้นตระหนกั

oมนษุ ย์และอัลกุรอาน _____________________________________________ ถึงคุณค่าของโลกน้ีตามสถานะท่ีควรเป็น นอกจากน้ี มนุษย์สมควรท่ีจะ ตระหนักอีกว่าชีวิตทางโลกนี้เป็นเพียงการวิ่งแข่งระยะสั้น ที่วิ่งจากจุดเริ่ม ตน้ ตั้งแตม่ ดลกู ในครรภ์มารดาไปจนถงึ หลุมฝังศพ ดังนน้ั การสำ�นกึ ถึงความ จริงที่ว่าชีวิตทางโลกนี้เป็นสินทรัพย์ที่มีค่าสูงสุดที่จะนำ�ไปสู่ผลตอบแทน แห่งความผาสุกในโลกหน้าที่นริ นั ดร์ เขากจ็ ะเพิ่มขดี ความสามารถในความ พยายามและความนอบนอ้ มสขุ มุ ในชวี ติ ทางโลกใหม้ คี วามหมายยงิ่ ขน้ึ เขาจะ ปฏิบตั ิตอ่ เวลาที่เขามีเหลอื อยเู่ พียงน้อยนิดประหนึง่ สมบตั ิอนั ล้ำ�ค่า เพอื่ ให้ แนใ่ จวา่ ชวี ติ ทางโลกของเขาเปยี่ มลน้ ไปดว้ ยการงานทด่ี แี ละสง่ิ ทยี่ งั ประโยชน์ อบลุ หะสนั อลั -เคาะเราะกอฺ นยี ์ ไดก้ ลา่ วถงึ ประเดน็ นไ้ี วอ้ ยา่ งสวยงาม ว่า “ณ ช่วงเวลาหน่ึงของชีวิต อยา่ งน้อยทส่ี ุดมคี วามจำ�เป็นอยา่ งยงิ่ ท่ผี ู้ ศรทั ธาจะตอ้ งใชส้ ว่ นใดสว่ นหนง่ึ ของรา่ งกายตง้ั มน่ั ใหก้ บั การคดิ ค�ำ นงึ ถงึ พระ ผเู้ ปน็ เจา้ เชน่ มสุ ลมิ ควรร�ำ ลกึ ถงึ อลั ลอฮฺ ตาอาลา ไมว่ า่ จะดว้ ยหวั ใจหรอื ดว้ ย ลนิ้ ของเขา หรอื มสุ ลมิ ควรเพง่ มองแตส่ ง่ิ ทพ่ี ระองคท์ รงพงึ พอพระทยั ดว้ ยสอง ตาของเขา หรอื มสุ ลมิ ควรกระท�ำ การงานแหง่ ความเมตตาอาทรดว้ ยสองมอื ของเขา หรอื มสุ ลมิ ควรเดนิ แวะเวยี นเยย่ี มเยยี นผคู้ นดว้ ยสองเทา้ ของเขา หรอื มสุ ลมิ ควรมคี วามรสู้ กึ อทุ ศิ ตนเพอ่ื รบั ใชพ้ น่ี อ้ งมสุ ลมิ ดว้ ยจติ ใจอนั เสยี สละของ เขา หรือมสุ ลิมควรวิงวอนสักการะตอ่ พระองคด์ ้วยศรทั ธาทแี่ น่วแน่ของเขา หรอื มสุ ลมิ ควรคดิ ใครค่ รวญเพอื่ ใหไ้ ดม้ าซง่ึ ความรดู้ ว้ ยสตปิ ญั ญาของเขา หรอื มสุ ลมิ ควรกระท�ำ การใดดว้ ยเจตนาทบ่ี รสิ ทุ ธใิ์ จของเขา หรอื มสุ ลมิ ควรก�ำ ชบั ผคู้ นใหต้ ระหนกั ถงึ ความยากล�ำ บากของวนั พพิ ากษาดว้ ยค�ำ ตกั เตอื นทจ่ี รงิ ใจ ของเขา บคุ คลเชน่ นี้ ทนั ทที เ่ี ขาลกุ ขนึ้ มาจากหลมุ ฝงั ศพ ทนั ทที เ่ี ขาดงึ ผา้ กะฝ่ั นออกจากตวั เขาจะไดร้ บั การเชญิ ชวนสสู่ รวงสวรรคท์ นั ที ซง่ึ ขา้ พเจา้ จกั เปน็ ผรู้ ับรองความดงี ามของเขาเอง!”7 7 Abu’l-Hasan Harakânî, Seyr ü Sülûk Risâlesi, จัดเตรียมการโดย Sadık Yalsızuçanlar, p. 107, Sufi Kitap, Istanbul, 2006. N29



ใคร่ครวญจักรวาล มนุษย์น้ันตำ่ �ต้อย เขาโง่เขลา และสงสัยเสมอ เม่อื มองไปยังปราสาทอันโอ่อ่าระยิบระยับด้วยเคร่อื ง ประดับอันวิจิตร หลังจากน้ันเขาก็จะไม่มีวันหลงลืม และจะยังคงพรรณนาถึงความสวยงามของประสาทท่ี เขาไดเ้ หน็ นน้ั อยา่ งไมส่ น้ิ สดุ นา่ เสยี ดายอยา่ งยง่ิ ทเ่ี ขาไม่ สามารถมองเห็นและเข้าใจโลกและจักรวาลแห่งน้ี ซ่งึ เปน็ สญั ลกั ษณแ์ หง่ ความยง่ิ ใหญข่ องอลั ลอฮฺ ทเ่ี กนิ กวา่ มนษุ ยจ์ ะจนิ ตนาการถงึ และเขากย็ งั ไมไ่ ดค้ ดิ ใครค่ รวญ ถงึ ความสวยงามและวจิ ติ รของจกั รวาล รวมถงึ การพนิ จิ พจิ ารณาอยา่ งมหี ลกั การ บคุ คลทไ่ี มท่ ำ�ความเขา้ ใจและ ไมค่ ดิ ใครค่ รวญเกย่ี วกบั จกั รวาลแหง่ น้ี เปรยี บเสมอื นหนิ กอ้ นใหญท่ ม่ี นั ไมไ่ ดร้ สู้ กึ ถงึ คณุ คา่ และความงามของหยาด ฝนในฤดใู บไมผ้ ลแิ ตอ่ ยา่ งใด ในขณะทป่ี ราสาททส่ี รา้ ง ขน้ึ จากนำ้ �มอื มนษุ ยน์ น้ั เปรยี บเสมอื นเมด็ ฝนุ่ ทเ่ี ลก็ นอ้ ย เทา่ นน้ั เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั จกั รวาลอนั ยง่ิ ใหญไ่ พศาลท่ี ถกู สรา้ งไวอ้ ยา่ งชดั แจง้ น้ี



ใครค่ รวญจกั รวาล จากอนุภาคท่ีเลก็ ทสี่ ุด ไปจนถงึ ดาวเคราะห์ขนาดมหมึ าทกุ ๆ สรรพ ส่ิงในจักรวาลเปรียบเสมือนผลงานชิ้นเอก สะท้อนถึงวิทยปัญญาจนเกิน กว่าการรับรู้ของจิตใจของมนุษย์ จักรวาลก็คือสถานท่ีจัดแสดงอันยิ่งใหญ่ ของอลั ลอฮฺ ตะอาลา สำ�หรับหัวใจท่ีคิดใคร่ครวญ จักรวาลนำ�มาให้เราซึ่งภาพเหตุการณ์ ต่าง ๆ ทถ่ี ูกสร้างสรรคอ์ ย่างเปน็ ลำ�ดบั และประสานสอดคล้อง ดังที่บทมาก มายในอลั กรุ อานไดพ้ รรณนาถงึ ซง่ึ จะขอกลา่ วถงึ เพยี งสองสามบท อลั ลอฮฺ ตะอาลา ทรงตรัสวา่ “พวกเขามิได้มองไปยังฟากฟ้าเหนือพวกเขาดอกหรือ ว่าเราได้ สร้างมันและประดับมันไว้อย่างไร และมันไม่มีรอยร้าวหรือช่องโหว่เลย และแผ่นดินน้ันเราได้แผ่ให้มันกว้างออกไปและในแผ่นดินเราได้ปักภูเขา ไว้อย่างมั่นคง และในแผ่นดินน้ันเราให้พฤกษชาติทุกชนิดงอกเงยออก มาเป็นคู่ ๆ อย่างสวยงาม เพ่อื ให้เป็นทสี่ ังเกตและเปน็ การเตือนใหร้ ำ�ลกึ แก่บ่าวทกุ คนผสู้ ำ�นกึ ผิด” (กอ็ ฟ, 6-8) “เจา้ มเิ หน็ ดอกหรอื วา่ แทจ้ รงิ อลั ลอฮทฺ รงหลงั่ นำ้ �ลงมาจากฟากฟา้ แลว้ ทรงใหม้ นั ไหลซมึ ลงไปในแผน่ ดนิ เปน็ ตาน้ำ�ดว้ ยนำ้ �นนั้ ทรงใหพ้ ชื งอก ออกมาหลายสี แล้วมันก็จะเห่ียวแห้ง ดังน้ัน เจา้ จะเห็นมันกลายเป็นสี เหลือง แลว้ พระองค์ทรงทำ�ให้มนั เปน็ เศษเปน็ ชิ้น แทจ้ ริงในการนัน้ ย่อม เปน็ ข้อเตอื นสติแก่ผู้มีสตปิ ัญญาทงั้ หลาย” (อซั -ซุมัร, 21) นำ้ �ทยี่ งั คงอยู่บนพนื้ ผวิ ดนิ ไดน้ ำ�มาซง่ึ ประโยชนแ์ กม่ นษุ ย์ สำ�หรบั การ Nดมื่ การทำ�ความสะอาดและความจำ�เปน็ อน่ื ๆ จนกระทงั่ เมอื่ ผา่ นการใชง้ าน 33

o การคิดใครค่ รวญ คร้ังแล้วครั้งเล่า ก็เกิดเป็นมลภาวะขึ้นมา แต่ด้วยกับการออกแบบระบบ หมุนเวียนอันปรีชาญาณ พระองค์ก็ทรงทำ�ให้มันเกิดความบริสุทธิ์คร้ังแล้ว คร้งั เลา่ เพื่อรองรบั ความจำ�เปน็ ของมนษุ ย์ เม่ือเราครุ่นคิดถึงการเปลี่ยนแปลงสถานะของน้ำ�ในวัฏจักร ท่าน เมาลานารมู ี ไดก้ ล่าวเอาไวว้ ่า “เมอ่ื มกี ารเปลย่ี นแปลงจากสถานะอนั บรสิ ทุ ธิ์ คลกุ เคลา้ กบั ดนิ โคลน น้ำ�กลบั กลายเปน็ สงิ่ ทขี่ นุ่ มวั และมดื มน เชน่ เดยี วกบั เราเมอ่ื ลมื ตาดโู ลก กเ็ รม่ิ ทจ่ี ะเปลง่ เสยี งรอ้ งจา้ ในความเมตตาของผสู้ รา้ ง ดว้ ยเหตนุ น้ั อลั ลอฮฺ ตะอาลา จงึ ทรงทำ�ใหน้ ้ำ�กลายเปน็ ไอและระเหยไปในทอ้ งฟา้ ปา่ นการเดนิ ทางบนเสน้ ทางหลากหลาย พระองค์ทำ�ให้น้ำ�บริสทุ ธห์ิ มดจดขนึ้ อีกครั้ง หลงั จากน้ันจงึ สง่ มนั กลบั มายงั ผนื ดนิ บางครง้ั ในรปู ของฝน หรอื หมิ ะ หรอื บางครงั้ กล็ กู เหบ็ ทา้ ยทสี่ ุด พระองคท์ รงให้มันไหลลงสทู่ ะเลอันไพศาล” เปน็ ถอ้ ยคำ�บรรยายอนั เรยี บงา่ ยทแี่ สดงถงึ ปรากฎการณธ์ รรมชาติ เรา ตา่ งเปน็ ประจกั ษ์พยานแห่งฤดูกาลในรอบปี ทา่ นเมลานาไดพ้ รรณนาอกี วา่ “ทา่ นทง้ั หลายจงเขา้ หาพระผทู้ รงสงู สง่ และทำ�ใหห้ วั ใจของทา่ นบรสิ ทุ ธจิ์ าก มลทินทง้ั หลายเถดิ เฉกเชน่ เดยี วกับน้ำ� ซ่งึ หลง่ั ลงมาในรูปของสายฝนแหง่ ความอดุ มสมบรู ณ์และเมตตา“ การใคร่ครวญทอ้ งฟา้ บนฟากฟา้ และดวงดาวอนั หลากหลาย เปน็ ประจกั ษพ์ ยานอนั ใหญย่ ง่ิ ถงึ ความยง่ิ ใหญข่ องอลั ลอฮ ตะอาลา ซ่ึงถูกฉายภาพใหเ้ ห็นเมื่ออยู่บนโลก การไม่พิจารณาถึงท้องฟ้าอันกว้างใหญ่ถือเป็นข้อผิดพลาดอันใหญ่หลวง และนำ�มาซึ่งความบกพร่องของมนุษย์ในการทำ�ความเข้าใจวิทยปัญญาอัน ยิ่งใหญท่ ีถ่ ูกแสดงอยู่ N34 “ขอสาบานดว้ ยชน้ั ฟา้ ทเ่ี กลอื่ นกลาดด้วยดวงดาว” (อลั -บุรจู ญ,ฺ 1)

oใคร่ครวญจกั รวาล ________________________________________________ “ขา้ (อลั ลอฮ)ฺ ขอสาบานดว้ ยตำ�แหนง่ ต่าง ๆ ของดวงดาว และ แท้จริงมันเป็นการสาบานอันยิ่งใหญ่ หากพวกเจา้ รู”้ (อลั -วากิอะฮ,ฺ 75-76) ความใหญ่โตมโหฬารของจักรวาล การเคล่ือนท่ีของเทหวัตถุทั้งมวล และระยะทางท่ีแยกพวกมันออกจากกัน กลายเป็นภาพอันกว้างไกลเกิน กว่าจินตนาการ และการพยายามทำ�ความเข้าใจมันได้ท้ังหมด ซ่ึงบรรดา นักวิทยาศาสตร์ต่างยอมรับเป็นเสียงเดียวกันว่า “จักรวาลเป็นส่ิงที่น่าต่ืน ตาตืน่ ใจ และย่งิ ใหญเ่ กินกว่าทเ่ี ราจะวาดภาพไปถงึ เนือ่ งด้วยเทหวัตถุตา่ ง ๆ ในอวกาศอยหู่ ่างจากกันด้วยระยะทางและความเร็วอนั นา่ ต่นื ตระหนก” นักวิทยาศาสตร์ได้ประมาณการว่าจักรวาลมีรัศมีราว ๆ 14 ล้าน ล้านปีแสง ซ่ึงเป็นท่ีทราบว่าแสงเดินทางด้วยความเร็วประมาณ 300,000 กโิ ลเมตร (186,411 ไมล)์ ตอ่ ชั่วโมง ดาราจักร (กาแลก็ ซี)่ ดาราจักรประมาณ 100,000 ลา้ นกาแล็กซ่ใี นจักรวาลท่ียังอยู่ระยะที่ สามารถสงั เกตการณไ์ ดจ้ ากกลอ้ งโทรทศั นท์ ล่ี ำ้ �หนา้ ทสี่ ดุ อนั ทำ�ใหด้ าราจกั ร เปรยี บเสมอื นนคิ มขนาดใหญท่ ปี่ ระกอบดว้ ยดวงดาวเปน็ พนั ลา้ นดวง รวมถงึ เทหวตั ถอุ น่ื ทด่ี ำ�รงอยู่ ดาราจกั รทางชา้ งเผอื กทรี่ ะบบสรุ ยิ ะของเราอาศยั อยู่ ก็จัดว่าเป็นดาราจักรที่เรียบง่ายอันหน่ึงเพียงเท่าน้ัน เม่ือดาราจักรจำ�นวน มากกว่าพันมารวมตัวกันจะถูกเรียกว่าคลัสเตอร์ (กระจุกดาว) ในทำ�นอง เดียวกันเมื่อหลาย ๆ คลัสเตอร์รวมกันจะถูกเรียกว่า “ซูเปอร์คลัสเตอร์” ทางช้างเผือกของเราเมื่อรวมตัวกับอีก 30 ดาราจักรจะถูกเรียกรวมกันว่า เป็นคลัสเตอร์ท้องถิ่น คลัสเตอร์ท่ีอยู่ใกล้สุดมีช่ือว่า “คลัสเตอร์เวอร์โก” อยู่หา่ งออกไปเป็นระยะทาง 65 ลา้ นปแี สง ประกอบด้วยจำ�นวนดาราจกั ร ประมาณ 2,000 กาแลก็ ซี่ มซี เู ปอรค์ ลสั เตอรห์ นง่ึ ซง่ึ ประกอบดว้ ยคลสั เตอร์ มากกว่า 10 อยู่ห่างออกไปราว 100 ล้านปีแสง อีกแง่มุมหน่ึงของภาพอันอัศจรรย์ท่ีเกิดข้ึนท่ามกลางห้วงอวกาศคือ Nการชนกนั ของดาราจกั ร ซง่ึ เกดิ ขน้ึ บนพน้ื ฐานของเสน้ ทางโคจรทพ่ี าดผา่ นกนั 35

o การคิดใครค่ รวญ หรอื แรงโนม้ ถว่ งโดยมวลของมนั ดงึ ดดู ซง่ึ กนั และกนั ไมว่ า่ มนั จะประกอบดว้ ย ดวงดาวสกั กพ่ี นั ลา้ นดวงกต็ าม ดวงดาวจะเคลอ่ื นทผ่ี า่ นระหวา่ งการชนกนั โดย ไมม่ กี ารปะทะกนั เนอ่ื งจากขนาดอนั มหมึ าของดาราจกั ร อยา่ งไรกต็ าม ผลก ระทบจากการชนกนั ของสองดาราจกั รจะกอ่ ใหเ้ กดิ กา๊ ซและผงฝนุ่ ซง่ึ เปน็ องค์ ประกอบของดาว เมอ่ื มาถงึ จดุ หนง่ึ ทเ่ี หมาะสมจะกอ่ ตวั ใหเ้ กดิ ดวงดาวขน้ึ มา ดว้ ยเหตนุ ้ี จงึ ทำ�ใหเกดิ ดาวดวงใหมข่ น้ึ มาในดาราจกั รทผ่ี า่ นการชนกนั มาแลว้ จากการคำ�นวณพบว่าจะเกิดการชนกันระหว่างดาราจักรทางช้างเผือกกับ ดาราจกั รเพอ่ื นบา้ น “แอนโดรเมดา” ดาราจกั รทง้ั สองกำ�ลงั เคลอ่ื นทเ่ี ขา้ หา กนั ดว้ ยความเรว็ ประมาณ 500,000 กโิ ลเมตร (310,685 ไมล)์ ตอ่ ชว่ั โมง แต่ พวกมนั อยหู่ า่ งจากกนั เปน็ ระยะทาง 2.2 ลา้ นปแี สง จงึ ทำ�ใหก้ ารชนกนั จะเกดิ ขน้ึ ในอกี 3 พนั ลา้ นปขี า้ งหนา้ มดี วงดาวประมาณ 200 ลา้ นดวงในดาราจกั รทางชา้ งเผอื ก หนงึ่ ในนนั้ คือดวงอาทิตยข์ องเรา ทางช้างเผือกมเี ส้นรอบวงประมาณ 100,000 ปีแสง โคจรด้วยความเร็ว 630 กิโลเมตรต่อวินาที (391 ไมล์ต่อวินาที) ซ่ึงกำ�ลัง เคล่อื นทีเ่ ข้าหาดาวเวกา้ ด้วยความเร็ว 900,000 กโิ ลเมตร (559,234 ไมล)์ ตอ่ ช่วั โมง คลัสเตอรเ์ ฮอคิวลสิ ประกวบด้วยดาราจกั ร เลก็ ๆ ประมาณ 100 กาแล็กซี่ ซึง่ อยูห่ ่างจากโลกเปน็ ระยะทาง 650 ลา้ นปีแสง ระบบสุรยิ ะ ในดาราจกั รทางชา้ งเผอื ก มรี ะบบสรุ ยิ ะทม่ี เี สน้ รอบวง 7,566,454,306 ไมล์ ดวงอาทติ ยต์ ง้ั อยใู่ นตำ�แหนง่ ทห่ี า่ งจากศนู ยก์ ลางทางชา้ งเผอื กประมาณ 30,000 ปแี สง ซึง่ เชือ่ ว่ามอี ายปุ ระมาณ 4.5 ถึง 5 พนั ลา้ นปี ทุกวินาที ดวงอาทิตย์เผาก๊าซไฮโดรเจนปริมาณ 564 ล้านตัน จน กลายเป็นฮีเลียม 560 ล้านตัน ในกระบวนการจะใช้ก๊าซปรืมาณ 4 ล้าน ตันเพ่ือเปล่ียนให้อยู่ในรูปของแสงที่ให้พลังงานและแสงสว่าง ดวงอาทิตย์ จะสูญเสยี มวลไปประมาณ 4 ลา้ นตันต่อวินาที เท่ากับ 240 ล้านตันในหนึ่ง N36 นาที ลองพจิ ารณาดวู า่ ดวงอาทติ ยเ์ ผาผลาญพลงั งานดว้ ยอตั ราเทา่ นม้ี าเปน็

oใคร่ครวญจกั รวาล ________________________________________________ ระยะเวลาสามพนั ล้านปมี าแล้ว น่ันหมายความว่าจนกระทงั่ ถึงทุกวันนี้ ใช้ ไปปะรมาณ 400 พันล้านของมวลท้ังหมด ซึ่งคดิ เปน็ 1 ใน 5000 ลา้ นส่วน มวลของดวงอาทติ ยใ์ นปัจจุบนั อณุ หภมู บิ นพนื้ ผวิ ของดวงอาทติ ยอ์ ยทู่ ี่ 6,000 องศาเซลเซยี ส (10,832 ฟาเรนไฮต)์ แตค่ วามรอ้ นทแี่ กนกลางกลบั สงู ถงึ 20 ลา้ นองศาเซลเซยี ส ขณะ ทอ่ี ณุ หภมู ขิ องดวงอาทติ ยส์ งู ขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง เชน่ เดยี วกบั เสน้ รอบวงของมนั จึงคาดการณ์ถึงความเป็นไปได้ที่การโตข้ึนอย่างต่อเน่ืองนี้จะก่อให้เกิดการ ระเบิดขึ้นมาวันใดวันหน่ึง ซึ่งจะทำ�ให้ดาวเคราะห์ท่ีอยู่ใกล้พบกับจุดจบไม่ ว่าจะเป็น ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก และดาวองั คาร ดวงอาทิตย์มีขนาดใหญ่กว่าโลกประมาณ 324,529 เท่า มีมวล ประมาณ 2x1027 ตัน ซึ่งมากกว่าปริมาณพันล้านคูณกันสองคร้ัง มีรัศมี 700,000 กม. หรือประมาณ 434.969 ไมล์ อัลลอฮฺ ตาอาลา ทรงตรสั ไวค้ วามวา่ “ความจำ�เรญิ ยง่ิ แดพ่ ระผทู้ รงทำ�ใหช้ นั้ ฟา้ มหี มดู่ วงดาว และไดท้ รง ทำ�ให้มีตะเกยี งในนั้น และดวงจนั ทรม์ ีแสงนวล” (อัล-ฟุรกอน, 61) จกั รวาลกำ�ลงั ขยายตัวอย่างต่อเนอื่ ง อัลลอฮฺ ตะอาลา ทรงกล่าวถึงการแผ่ขยายของช้ันฟ้าจากการสร้าง อันไรท้ ีต่ ขิ องพระองค์ พระองคท์ รงตรสั ว่า “และชนั้ ฟา้ เราไดส้ รา้ งมนั ดว้ ยพระหตั ถข์ องเรา และแทจ้ รงิ เราได้ แผใ่ หก้ ว้างไพศาล” (อซั -ซารยิ าต, 47) ในปี 1929 นกั วทิ ยาศาสตร์ไดค้ น้ พบว่าเนบลิ า8 ไดเ้ คลอื่ นที่ห่างออก ไปจากดาราจักรของเรา ซึ่งต่อมาก็เป็นหลักฐานของทฤษฎีท่ีว่าด้วยเรื่อง 8 กลมุ่ ฝุ่นขนาดใหญ่ ซงึ่ แยกตวั จากดวงดาว พบในอวกาศ มลี ักษณะคลา้ ยกอ้ นเมฆ จึงไดร้ บั ช่อื ตามสภาพที่ค้นพบ N37

o การคิดใคร่ครวญ ของการขยายตัวของจักรวาลอย่างต่อเนื่อง ไม่ต้องสงสัยเลยว่าทฤษฎีน้ีได้ จุดเปลี่ยนสำ�คัญของศาสตร์จักวาลวิทยาในศตวรรษท่ี 20 กล่าวคือ ดารา จักรต่าง ๆ กำ�ลังเคลื่อนที่ห่างออกจากกันด้วยกับความเร็วที่เป็นสัดส่วน ตามระยะทางทเ่ี พ่ิมมากข้ึน ในปี 1950 มกี ารใชท้ ฤษฎนี กี้ บั เทหวตั ถใุ นอวกาศ นกั วทิ ยาศาสตรไ์ ด้ ทำ�การคำ�นวณความเร็วทดี่ าราจักรเคลอื่ นท่อี อกจากกัน ขณะทด่ี าราจกั รท่ี อยูห่ า่ งออกไป 10 ลา้ นปแี สง จะมคี วามเร็วหลุดพน้ อยทู่ ่ี 250 กม. ตอ่ วนิ าที ขณะทดี่ าราจกั รทอ่ี ยหู่ า่ งออกไป 1 หมน่ื ลา้ นปแี สง จะเคลอ่ื นทด่ี ว้ ยความเรว็ 250,000 กม. ตอ่ วินาที ความกว้างใหญ่ของจักรวาลที่เรากำ�ลังพูดถึงอยู่ในขณะน้ี ซ่ึงกำ�ลัง ขยายตัวอยู่อย่างต่อเนื่อง ย่อมแสดงให้เห็นถึงพลานภาพอันสมบูรณ์อันไ่มี ทีส่ ้ินสดุ ของอลั ลอฮฺ ตะอาลา มีคำ�พรรณนาอันสวยงามที่แสดงให้เห็นถึงการใคร่ครวญในการสร้าง ของพระองค์ “พระองค์ผทู้ รงสูงส่ง ยงิ่ ใหญ่ เกนิ จนิ ตนาการ” “ความย่งิ ใหญท่ สี่ ดุ แลว้ เป็นของพระองค์ผู้ทรงนา่ เกรงขาม” อลี เฮดาร์ เบย์ การขยายตวั อย่างตอ่ เนอื่ งของจกั รวาลอันกวา้ งใหญไ่ พศาล อลั ลอฮฺ ตะอาลา จะทรงพบั มว้ นมนั ขนึ้ มาเฉกเชน่ การพบั มว้ นของแผน่ กระดาษ9 เมอ่ื เวลาได้มาถึง พระองค์จะทรงเปล่ียนแผ่นดินไปสู่อีกแผ่นดินหนึ่ง และฟาก ฟา้ ไปสู่ฟา้ อกี ผืนหนง่ึ 10 ซง่ึ การเกิดข้ึนของเหตุการณอ์ นั ไม่มีทางหลกั เลีย่ งนี้ เปน็ สญั ญาณแห่งกาเริ่มตน้ ของชีวิตใหม่ 9 ซเู ราะฮฺอลั -อัมบยิ าอฺ  อายะฮฺท่ี 104 ซเู ราะฮฺอิบรอฮมี   อายะฮทฺ ่ี 48 N38 10

oใคร่ครวญจกั รวาล ________________________________________________ 7 ชัน้ ฟ้า อัลลอฮฺ ตะอาลา ยังไดท้ รงกลา่ วถงึ การสร้างฟา้ ทง้ั เจด็ ช้ันหรือระดับ ของชั้นฟ้า หากลองคิดดูถึงสิ่งที่กล่าวมาแล้วข้างต้นจนถึงตรงนี้ มีความ หมายแค่เพียงฟ้าชั้นท่ีหนึ่งเท่าน้ัน มนุษย์ยังสามารถท่ีจะให้เหตุผลอันใดท่ี จะทำ�ความเข้าใจหรอื คาดหวงั ถงึ ความจริงของฟา้ ชั้นอนื่ ๆ อลั ลอฮฺ ตะอาลา ทรงกลา่ ววา่ “พระผู้ทรงสร้างชั้นฟ้าท้ังเจ็ดเป็นช้ัน ๆ เจ้าจะไม่เห็นแต่อย่างใด ในความไมไ่ ดส้ ดั สว่ นในการสรา้ งของพระผทู้ รงกรณุ าปรานี ดงั นน้ั เจา้ จง หันกลบั มามองดูซิ เจ้าเห็นรอยรา้ วหรือชอ่ งโหว่บ้างไหม แล้วจงหนั กลับ มามองอกี เปน็ ครงั้ ทสี่ อง สายตานน้ั กจ็ ะกลบั มายงั เจา้ ดว้ ยการยอมจำ�นน และในสภาพทล่ี ะเหยี่ และโดยแนน่ อนเราไดป้ ระดบั ทอ้ งฟา้ ของโลกนด้ี ว้ ย ดวงดาวเปน็ แสงประทปี และเราไดท้ ำ�ใหม้ นั เปน็ อาวธุ ไลช่ ยั ฏอน และเรา ไดเ้ ตรยี มการลงโทษด้วยไฟอนั รอ้ นแรงสำ�หรับพวกมัน” (อลั มลุ กฺ, 3 – 5) หากเราลองแหนศีรษะข้ึนไป และมองไปยงั ฟากฟ้า พจิ ารณาถงึ วตั ถุ อนั มากมายคณานับในหว้ งอวกาศ ไมม่ สี ักเสย้ี ววนิ าทีหนึ่งทีจ่ ะเกิดความผดิ พลาดในวงโคจร ทา่ มกลางระบบขนาดใหญ่ มนั เตม็ ไปดว้ ยความพศิ วงระคน กับวทิ ยปญั ญาไปในคราวเดียวในการเคล่อื นทขี่ องพวกมัน หากโลกของเรา มิไดเ้ คลื่อนทร่ี อบแกนหมนุ ของมัน ด้านหนึง่ ก็จะเกิดความสว่างตลอดเวลา ขณะท่ีอีกด้านก็จะพบกับความมืดมิดอันยาวนาน ซ่ึงนั่นก็จะไม่มีทางที่จะ แยกแยะถึงช่วงเวลาของการทำ�งานและพกั ผอ่ นออกจากกัน ยังมีวิทยปัญญาท่ีซ่อนอยู่ในข้อเท็จจริงของการหมุนรอบตัวเอง เป็นเวลา 24 ชั่วโมงของโลก ซึ่งหากใช้เวลายาวนานกว่าน้ี โลกก็คงจะมี บรรยากาศเหมอื นดาวพธุ ซง่ึ อณุ หภมู ริ ะหวา่ งชว่ งกลางวนั และกลางคนื แตก ตา่ งกันมากกวา่ 1,000 องศาเซลเซยี ส (1,832 ฟาเรนไฮต)์ อุณหภมู ทิ ร่ี อ้ น เกินไปจะเผาไหม้พื้นผิวของโลกในเวลากลางวัน ซึ่งจะคงเหลือไว้ซ่ึงความ หนาวเหนบ็ เมื่อตกเย็นและแชแ่ ข็งทกุ สิง่ ที่ยังเหลอื อยู่ N39

o การคิดใครค่ รวญ หากเราพจิ ารณาถึงความเมตตาของอัลลอฮฺ ตะอาลา ทพี่ ระองคท์ รง ห่อหุ้มกลางวันด้วยกับกลางคืน ซึ่งทำ�ให้เกิดช่วงเวลาของการทำ�งานและ การพักผ่อน ลองใคร่ครวญถึงความกรุณาอันเปี่ยมล้นที่ทรงทำ�ให้เกิดการ สบั เปลีย่ นหมนุ เวยี นระหวา่ งกนั น้ี และอีกครง้ั หากโลกมิไดโ้ คจรรอบดวงอาทิตย์ด้วยมุมเอยี ง 23 องศา 27 ลปิ ดา ก็คงจะไมม่ ีฤดูดาลท้ัง 4 ทเี่ กอ้ิ หนนุ ต่อการมชี ีวิต และยิ่งไปกว่า น้ัน หากโลกมิได้เอียงในลักษณะเช่นน้ี นำ้ �ในมหาสมุทรก็คงจะระเหยไป ซ่ึงทำ�ให้ข้ัวโลกเกิดความแห้งแล้ง และข้ัวโลกใต้ก็จะกลายเป็นภูเขาน้ำ�แข็ง ขนาดมหมึ า หากดวงจนั ทรถ์ กู ขยบั หา่ งออกไปอกี ประมาณ 50,000 ไมล์ จากจดุ ที่ อยใู่ นปจั จบุ นั ระดบั นำ้ �ทะเลกจ็ ะสงู ขนึ้ อยา่ งมาก ซง่ึ จะทำ�ใหผ้ นื แผน่ ดนิ เกดิ นำ้ �ท่วมหนกั มากกว่าทเ่ี คยถงึ สองเทา่ แมก้ ระทงั่ ขนุ เขาอันม่นั คง กจ็ ะถูกกดั เซาะมลายหายไปในชั่วพริบตา ด้วยเหตุน้ัน อย่าได้ยึดติดต่อความย่ิงใหญ่ แห่งฟากฟ้าเพียงมองหาแต่ความกว้างขวางของมัน หรือดวงดาวมากมาย มหาศาลทป่ี ระดบั ประดาอยู่ แต่จงมองลึกลงไปใหถ้ ึงผ้ทู ี่ทรงสรา้ งมนั และ การที่พระองค์ทรงสร้างอย่างงดงามและบริหารจัดการมันท้ังหมดอย่างไร การที่พระองค์ทรงตรึงดวงดาวอันมหึมาเอาไว้ได้อย่างไรโดยปราศจากเสา และหมุดหมาย ลองคดิ งา่ ย ๆ ถงึ ดวงอาทติ ยแ์ ละดวงจนั ทรว์ า่ มนั มกี ารเสยี หายหรอื ไม่ มีบ้างไหมท่มี ันจะหยดุ ทำ�งาน หรือมีชว่ งเวลาทถี่ กู สง่ ไปซอ่ ม ท้ังทก่ี ารโคจร ไปในจกั รวาลทจี่ ะตอ้ งผา่ นวตั ถมุ ากมายเหลอื คณานบั มโี อกาสทจ่ี ะทำ�ใหม้ นั หลุดพ้นออกจากตำ�แหนง่ หรือเกดิ การชนกบั วตั ถใุ นอวกาศ การเพิกเฉยการใคร่ครวญเป็นความผิดพลาดอันใหญ่ หลวง เป็นเร่ืองน่าประหาดใจท่ีชายคนหน่ึงมีความหลงใหลอยากที่จะเห็น N40 ปราสาทอันสวยงามอลังการ ภาพของมันมิเคยหายออกไปจากจิตใจ เขา

oใคร่ครวญจกั รวาล ________________________________________________ คอยทจ่ี ะมองหาสง่ิ ใหมใ่ นความสวยงามของปราสาทดว้ ยกบั ชวี ติ ทเ่ี หลอื อยู่ ของเขา แตแ่ ทนทจี่ ะมองหาความสวยงามในผลงานชน้ิ เอกแหง่ การสรา้ งทม่ี ี อยู่ในจักรวาล เขากลับเพิกเฉยท่ีจะพิจารณาและเหน่ีอยหน่ายในการที่จะ กล่าวถึงมัน เขามิได้สังเกตและให้ความสนใจเสมือนว่ามันเป็นส่ิงธรรมดา สามัญในชีวิต เขามิได้ตระหนักรู้เลยว่าปราสาทที่เขาเฝ้าถวิลหา มิได้เป็น ส่ิงใดเว้นแต่เป็นอนุภาคเล็กของโลกเท่านั้น ซึ่งเปรียบเสมือนฝุ่นที่อยู่ใน จักรวาลอันกวา้ งใหญ่ ผทู้ ไี่ มต่ ระหนกั ถงึ การใครค่ รวญตอ่ พลงั อนั ยง่ิ ใหญ่ เปน็ ดง่ั เชน่ มดทจี่ ะ กล่าวถงึ ในนิทานสุภาษิตต่อไปนี้ มดไดส้ รา้ งรงั อยใู่ นปราสาทของพระราชา ซงึ่ ถกู หอ้ มลอ้ มดว้ ยกำ�แพง สูงตระหง่าน ก่อสร้างอยู่บนรากฐานอันแข็งแรง ได้รับการตกแต่งด้วย เฟอรน์ เิ จอรอ์ นั หรหู รา และเตม็ ไปดว้ ยบา่ วรบั ใช้ เมอื่ มดไดพ้ บปะกบั เพอ่ื นฝงู ของมนั เมอ่ื ออกจากรงั มนั มไิ ดก้ ลา่ วถงึ สง่ิ ใดเวน้ แตร่ งั ของมนั เศษขนมปงั ท่ี มนั เก็บรวบรวม และการสะสมเสบียงที่เตรยี มไว้สำ�หรับวนั รงุ่ ข้นึ เป็นความ สิ้นหวังอย่างสุดซ้ึงสำ�หรับเจ้ามดท่ีจะมีโอกาสนึกถึงพระราชวังอันใหญ่โต มโหฬาร และเพียบพร้อมด้วยส่ิงอำ�นวยความสะดวกของกษัตริย์ ความ โงเ่ ขลาของมันคอื การทมี่ นั ไม่รบั รูอ้ ยา่ งแท้จริงถงึ ผคู้ นทีอ่ าศยั อยู่ ณ ท่ีนน้ั ชายผู้โง่เขลา ก็ย่อมท่ีจะเพิกเฉยต่อผลงานชิ้นเอกของผู้ทรงสูงส่ง บรรดาเทวฑตู และคนดที ่อี าศัยอยใู่ นอาณาจกั รของพระองค์ ไมม่ ที างทมี่ ดสามารถทจ่ี ะรบั รถู้ งึ การมอี ยขู่ องปราสาทและความวจิ ติ ร ตระการตาของมนั แตเ่ รามนษุ ยส์ ามารถทจี่ ะสำ�รวจอาณาจกั ร ตา่ ง ๆ ดว้ ย กบั การใครค่ รวญและจนิ ตนาการ ดว้ ยกบั ความถอ่ มตนตอ่ ความโปรดปราน อนั ไมม่ ที สี่ นิ้ สดุ ทอ่ี ลั ลอฮฺ ตะอาลา ทท่ี รงประทานใหก้ บั เขา คนผหู้ นง่ึ สามารถ ท่ีจะสัมผัสและเข้าถึงในความไร้ตัวตน ความอ่อนแอ และการยอมจำ�นน ด้วยความรู้สึกขอบคณุ มเี พยี งมนษุ ยท์ จ่ี ะทำ�เช่นนีไ้ ด้ หรอื ในอกี นัยหนึง่ ผู้ ทสี่ ามารถทจ่ี ะทำ�เชน่ นไี้ ดก้ จ็ ะสามารถไดร้ บั เกยี รตแิ หง่ ความเปน็ มนษุ ย์ อนั Nที่จริงแล้ว ธรรมชาติของมนุษย์มีการโน้มเอียงและมีความสามารถในการ 41

o การคดิ ใคร่ครวญ คิดใครค่ รวญ การไม่นำ�มาใช้สง่ ผลใหศ้ ักยภาพในส่งิ นลี้ ดน้อยถอยลงไป ถอื เป็นการทรยศต่อความไวว้ างใจอันมเี กียรติ และถอื เป็นการบอกลาหนึ่งใน คุณสมบัตอิ ันสำ�คญั ท่ีอธบิ ายความเปน็ มนษุ ย์ ทา่ นเมาลานารมู ี ไดเ้ ลา่ นทิ านสุภาษติ อยเู่ รอื่ งหนึ่งทีไ่ ด้สาธยายถึงผทู้ ่ี ทอ่ งเทยี่ วไปในสถานทที่ ม่ี คี วามพศิ วงอนั นริ นั ดรแ์ ละเปยี่ มดว้ ยวทิ ยปญั ญาซงึ่ กค็ อื โลก ดว้ ยกบั หวั ใจทเ่ี กยี จครา้ น และตอบสนองแตเ่ พยี งเลก็ นอ้ ยอยา่ งคน โงเ่ ขลา ตอ่ สญั ญาณอนั เปยี่ มลน้ ดว้ ยรศั มอี นั สวา่ งไสวจากกระบวนการสรา้ ง “วันหน่ึง มีวัวตัวหนึ่งมาถึงเมืองแบกแดด มันได้เดินเล่นไปท่ัวท้ัง เมืองแทบทุกตารางนิ้ว แต่ท่ามกลางทิวทัศน์อันงดงาม การล้ิมรสและผล งานศิลปะชิ้นเอก มีเพียงลูกเมลอนและแตงโมท่ีวางอยู่บนข้างทางที่ดึงดูด ความสนใจของมนั อยา่ งไรกต็ าม กไ็ มน่ า่ ประหลาดใจอนั ใด หากสายตาของ ววั หรอื ลาจะคอยจบั จอ้ งแตก่ องฟางทก่ี ระจดั กระจายไปในทอ้ งถนน หรอื กอ หญา้ ทข่ี นึ้ ตามรบิ ขอบ” (แมธนาวี, เล่ม 4) มเี รอ่ื งเลา่ ว่าในสมยั ท่านนบีมซู า อะลยั ฮสิ สลาม มีชายผู้หน่ึงทปี่ ฏบิ ัติ ศาสนกิจอย่างเครง่ ครัดตอ่ เนอ่ื งเปน็ เวลา 30 ปี จนกระทัง่ มีก้อนเมฆมาให้ ร่มเงาแก่เขาขณะท่ีเขาปฏิบัติศาสนกิจเนื่องด้วยความยำ�เกรงของเขา จน กระทง่ั อยมู่ าวนั หนง่ึ เมฆมไิ ดป้ รากฏเชน่ ทเ่ี คย ปลอ่ ยใหเ้ ขาปฏบิ ตั ศิ าสนกจิ อยู่ ทา่ มกลางแสงแดด เขาไดไ้ ปถามแมข่ องเขาโดยหวงั วา่ นางจะทราบถงึ เหตผุ ล “เจา้ จะต้องกระทำ�บาปเปน็ แน่แท้” นางออกความเห็น “ไม่” เขาตอบ “ขา้ ไม่เชื่อว่าฉันจะมีบาป” “ลูกมไิ ดม้ องไปยังทอ้ งฟา้ มวลดอกไม้ เจา้ ได้ครุ่นคิดถึงความงดงาม ที่อลั ลอฮทฺ รงประทานใหข้ ณะทีม่ องดหู รือไม”่ นางถาม “ใช่” ชายผู้น้ันสารภาพ “ข้าพลาดท่ีจะทำ�การครุ่นคิดท้ังท่ีมองเห็น ส่ิงอัศจรรย์ตา่ งๆ รอบตัว” N42 “เจ้ากำ�ลังมองหาความผิดท่ยี ่งิ ใหญ่มากไปกวา่ ส่ิงน้ีหรือ” นางกลา่ ว

oใคร่ครวญจกั รวาล ________________________________________________ “เจา้ ต้องสำ�นึกผิดต้งั แต่บดั นี้” ผู้ศรัทธาท่ีมีหัวใจท่ีดีงาม จะต้องไม่ลืมหรือละเลยหน้าท่ีในการคิด ใครค่ รวญ เมอ่ื ใดกต็ ามทคี่ น ๆ หนงึ่ รบั รถู้ งึ คาวมยง่ิ ใหญใ่ นพระผเู้ ปน็ เจา้ และ ทำ�การใคร่ครวญถึงมัน พระองค์ก็จะทรงประทานวิทยปัญญาแห่งความยิ่ง ใหญแ่ ละความใกลช้ ิดตอ่ สัจธรรมอันแท้จรงิ ทา่ นอะลี รอฏยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ กลา่ ววา่ “การเพมิ่ พนู ความรใู้ น อลั กรุ อาน ดว้ ยกับความร้บู างประการทางดาราศาสตร์ จะทำ�ให้คนผนู้ ้ันเพ่มิ พนู อหี ม่า นและความเช่อื มัน่ ” หลงั จากนั้นท่านก็ไดอ้ า่ นอายะฮฺ “แทจ้ รงิ การสบั เปลยี่ นของกลางคนื และกลางวนั และทอี่ ลั ลอฮท์ รง สร้างในชั้นฟา้ ทงั้ หลายและแผ่นดินนน้ั แนน่ อนเป็นสญั ญาณแกก่ ลมุ่ ชน ท่ีมีความยำ�เกรง” (ยนู ุส, 6) ทกุ สรรพส่งิ ไดร้ บั การสรรสร้างจากอัลลอฮฺ ตะอาลา เพอื่ ท่ีจะรองรบั เปา้ หมายอนั จำ�เพาะเจาะจงทอี่ ยภู่ ายใตร้ ะบอบอนั ใหญย่ ง่ิ จนกระทง่ั ทกุ วนั น้ี มนษุ ยชาตมิ คี วามสามารถทจ่ี ะไดม้ าซง่ึ ความรอบรู้ ตา่ ง ๆ แคเ่ พยี งสว่ นนอ้ ย ของวตั ถปุ ระสงคเ์ หลา่ นนั้ วทิ ยปญั ญาทซี่ อ่ นอยภู่ ายในซงึ่ ไมส่ ามารถทำ�ความ เขา้ ใจยงั มจี ำ�นวนมากมายอนั คณานบั เกนิ กวา่ สงิ่ ตา่ ง ๆ ทไี่ ดม้ กี ารรบั รไู้ ปแลว้ หากเรารวู้ ่าเสียงเปน็ เช่นไร นน่ั ก็เพราะเรามอี วัยวะรบั สัมผสั เชน่ หูทงั้ สอง หากเรามองเห็นสีตา่ ง ๆ กค็ วรจะขอบคุณดวงตาทงั้ สองขา้ งของเรา ผู้ ใดกต็ ามทสี่ ามารถรบั รถู้ งึ … ภายใตอ้ าณาจกั รอนั ไมม่ ที ส่ี นิ้ สดุ ของสรรพสง่ิ ซงึ่ แท้ทจ่ี รงิ เราไม่มขี ้อมลู ใด เหตุผลงา่ ย ๆ เพยี งเพราะเราบกพร่องในการขาด อวัยวะสำ�หรบั การรบั ร้ถู งึ สง่ิ เหล่านัน้ 11 11 จักรวาลตามความเข้าใจของปราชญ์มุสลิม ประกอบด้ววัตถุธาตุและอุบัติการณ์ วัตถุธาตุคือส่ิงที่เป็นสสารท้ังหมด ในทางกลับกัน อุบัติการณ์คือความสามารถใน การรับร้แู หง่ สภาวะของสสาร ยกตวั อยา่ งเช่น สีและกลนิ่ เปน็ สภาวะการรบั รู้ผ่าน วตั ถขุ องสง่ิ ทเ่ี ปน็ วตั ถธุ าตุ ตามทก่ี ลา่ วขา้ งตน้ สไี มส่ ามรถทจี่ ะรบั รไู้ ดห้ ากปราศจาก Nอวัยวะเช่นดวงตา และกล่นิ ส�ำหรับอวัยวะสำ� หรับใช้ดม เนื่องด้วยเรากำ� ลงั ท่ีจะเร่มิ 43

o การคดิ ใครค่ รวญ เมื่อมีการถูกขีดก้ันเนื่องด้วยข้อจำ�กัดของการใช้เหตุผลแล้ว มนุษย์ จะสามารถเข้าถึงพระองค์อย่างสมบูรณ์ได้อย่างไร ซุบฮานัลลอฮฺ เม่ือ มนุษย์ยังไม่สามารถที่จะเข้าใจอย่างทะลุปรุโปร่งในส่ิงมีชีวิตท้ังหมดรวมถึง คุณลักษณะของมัน ปราชญ์มุสลิมผู้ซึ่งสามารถเข้าใจถึงการได้สัมผัสเพียง สว่ นเลก็ นอ้ ยแหง่ ความสามารถของอัลลอฮฺ ตะอาลา และความกวา้ งขวาง อยา่ งทสี่ ดุ ของคณุ ลักษณะของพระองค์ ได้ยอมรบั โดยดุษฎีอย่างสดุ ซึง้ ว่า “การทำ�ความเข้าใจในพระองคน์ ้นั กค็ ือการเข้าใจวา่ เราไม่สามารถที่ จะเขา้ ถึงตัวตนของพระองคไ์ ด้” น่ันเป็นเพราะการสร้างสรรพสิ่งมิได้สะท้อนถึงสภาวะความเป็นตัว ตนอย่างแท้จริงของพระองค์ ทุกสรรพสิ่งถูกสร้างโดยอัลลอฮฺ มหาบริสุทธิ์ แด่พระองค์ มันคือส่วน ความจริงก็คือเป็นไปไม่ได้ท่ีจะสักหน่ึงจักรวาลสามารถท่ีจะดำ�รง ไว้ซึ่งคุณลักษณะแท้จริงอันใหญ่ย่ิงของอัลลฮฺ ตะอาลา ซึ่งพิสูจน์โดยถ้อย ดำ�รสั ของพระองคท์ ่ีว่า “เจา้ ไมส่ ามารถท่จี ะเห็นข้าเป็นอันขาด” (อลั -อะอรฺ อฟ, 143) พระองค์ทรงกล่าวแก่นบีมูซา อะลัยฮิสสลาม เม่ือท่านเรียกร้องที่ จะเห็นพระองค์ ซึ่งส่งผลให้ท่านถึงกับเป็นลมหมดสติไป จึงเป็นเหตุเป็น ผลอันดีย่ิงว่า เรามอบหมายสภาวะความจริงแท้ให้แก่พระองค์แต่เพียงผู้ เดียว เพราะมนุษย์นั้นถูกจำ�กัดอย่างย่ิงในการทำ�ความเข้าใจความจริงแท้ ในคุณลักษณะของพระองค์ ดั่งบทกวีของเนเซฟิ เฟซิล (Necip Fâzil) ซงึ่ ได้พรรณนาไวว้ า่     “เหลา่ อนุภาคพากนั สนุกสนาน ประดับประดา ฉลองเริงร่นื N44 ต้นชีวิตอันนิรันดร์ในโลกอาคิเราะฮฺ เรากลับทะนงตนคิดว่ามันจะสามารถรับรู้ได้ เฉกเช่นเดียวกับการรับรู้ บนโลกน้ี แต่ทว่าโลกอาคิเราะฮฺอยู่เหนือประสาทสัมผัส ท้ังหลายของเรา

oใคร่ครวญจักรวาล ________________________________________________ รศั มที ง้ั มวลสว่างไสว แสงนวลถว้ นทัว่ สถาปตั ยด์ ่งั เกลียวคลนื่ โอบล้อมดาษดืน่ ข้าพระองค์ตระหนักรู้ถึงพระองค์ท่าน ชอื่ เสียงของท่านมิได้เป็นขอ้ จำ�กดั แตอ่ ยา่ งใด” ช้นั บรรยากาศ มคี วามลบั และวทิ ยปญั ญามากมายในอากาศอนั วา่ งปลา่ วทลี่ อ้ มลอบ โลกใบน้ี กลุ่มเมฆท่ีรวมตัวกันบนท้องฟ้า ลมท่ีบางครั้งพัดผ่านด้วยความ รุนแรง และบางครับก็พัดผ่านอย่างนุ่มนวล ฟ้าแลบท่ีเราได้ยินและได้เห็น เมด็ ฝนทต่ี กลงมา และหมิ ะทล่ี อ่ งลอยตกลงมาอยา่ งขาวโพลน ทง้ั หมดลว้ น เป็นประกฏการณ์ท่ีไมธ่ รรมดาทมี่ อี ยูอ่ ย่างชัดแจ้ง อัลกุรอานได้เชิญชวนมนุษย์ให้ใคร่ครวญปรากฏการณ์ต่าง ๆ เหล่า นี้ท่ีเกิดข้ึนระหว่างชั้นฟ้าและแผ่นดิน อัลกุรอานยังเรียกร้องให้มนุษย์ พินิจพิจารณาบทเรียนท่ีช้ีให้เห็นถึงความสามารถของอัลลอฮฺ ตาอาลา ใน ปรากฏการณ์ดงั กล่าว อลั ลอฮฺ ตาอาลา ทรงตรสั ไว้ ความวา่ “แทจ้ รงิ ในการสรา้ งบรรดาชน้ั ฟา้ และแผน่ ดนิ และสบั เปลย่ี นกลาง คนื และกลางวนั และเรอื ทวี่ งิ่ อยใู่ นทะเล พรอ้ มดว้ ยสง่ิ ทอ่ี ำ�นวยประโยชน์ แกม่ นุษย์ และนำ้ � ท่ีอัลลอฮไ์ ดท้ รงให้หลงั่ ลงมาจากฟากฟ้า แล้วทรงให้ แผน่ ดนิ มชี วี ติ ชวี าขนึ้ ดว้ ยนำ้ �นนั้ หลงั จากทม่ี นั ตายไปแลว้ และไดท้ รงให้ สัตวแ์ ตล่ ะชนดิ แพรส่ ะพดั ไปในแผน่ ดนิ และในการใหล้ มเปลย่ี นทศิ ทาง และให้เมฆซึ่งถูกกำ�หนดให้บริการ (แก่โลก) ผันแปรไประหว่างฟากฟ้า และแผ่นดนิ นั้น แน่นอนลว้ นเป็นสญั ญาณนานาประการแก่กล่มุ ชนทใ่ี ช้ ปญั ญา” (อลั -บะเกาะเราะฮ,ฺ 164) ชน้ั บรรยากาศทห่ี อ้ มลอ้ มผนื แผน่ ดนิ ดว้ ยความรกั ถอื เปน็ หนง่ึ ในสง่ิ บง่ ชต้ี า่ ง ๆ อยา่ งชดั เจนถงึ ความเมตตาจากอลั ลอฮฺ ตาอาลา ทไ่ี มเ่ คยตดั ขาดจาก Nบ่าวของพระองค์ ชั้นบรรยากาศประกอบด้วยไนโตรเจน 77% ออกซิเจน 45

o การคดิ ใครค่ รวญ 21% และก๊าซหรอื สารอน่ื ๆ อกี ประมาณ 1% เชน่ คารบ์ อนไดออกไซด์ ไฮโดรเจน ฮีเลยี ม เป็นต้น ออกซเิ จนถอื เปน็ กา๊ ซทเ่ี ผาใหมไ้ ดง้ า่ ย หากกา๊ ซออกซเิ จนเพมิ่ ขนึ้ เพยี ง 1% จากปริมาณท่ีมีอยู่ในช้ันบรรยากาศ ก็อาจเป็นไปได้ท่ีจะทำ�ให้ป่าเกิด การเผาใหม้ เนอื่ งจากการเกดิ ฟา้ ผา่ ทม่ี โี อกาสเพม่ิ มากขน้ึ ถงึ รอ้ ยละ 70 หรอื อาจกลา่ วไดว้ า่ ปรมิ าณประมาณ 25% ของออกซเิ จนทเี่ พมิ่ ขนึ้ สามารถเปน็ สาเหตุของการเผาใหม้ในผืนป่าท่ีเราต้องได้รับผลกระทบจากฝุ่นและควัน จากการเผาใหมน่ น้ั ในแง่มุมอื่น ช้ันบรรยากาศทำ�หน้าที่ในการสร้างความสมดุล ระหว่างออกซิเจนกับคาร์บอนไดออกไซด์ในอากาศ ท้ังมนุษย์และสัตว์ ต่าง ๆ ต่างต้องพ่ึงพาออกซิเจนและใช้มันจนหมด และคายออกมาเป็น คาร์บอนไดออกไซด์ และถึงจุดหนึ่งที่ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เพ่ิมสูงข้ึน เม่ือน้ันก็จะเกิดความเสียหายแก่มนุษย์และสิ่งมีชีวิตท้ังหลาย แต่เน่ืองด้วย อำ�นาจทไ่ี ด้กำ�หนดไว้ ไดส้ ร้างตน้ ไมแ้ ละพชื พนั ธ์ต่าง ๆ ที่มีคุณคา่ ในการดูด ซมึ สารคารบ์ อนไดออกไซด์ และเปลยี่ นสภาพใหก้ ลายเปน็ ออกซเิ จน ทงั้ หมด นี้ถกู กำ�หนดเพอ่ื ให้มีความสมดลุ ท่ไี มใ่ ชเ่ รอื่ งธรรมดาในธรรมชาตแิ หง่ น้ี ความกดอากาศ ในอากาศมีก๊าซต่าง ๆ จำ�นวนมากมายหลายชนิดซึ่งมีความกดของ อากาศทว่ั ไปประมาณ 1 กโิ ลกรมั ตอ่ ลกุ บาศกเ์ ซนตเิ มตร นน่ั หมายถงึ รา่ งกาย ของมนษุ ย์หนง่ึ คนตอ้ งอดทนตอ่ แรกกดอากาศมากกว่า 15 ตัน เพราะดว้ ย ความเมตตาของอัลลอฮฺ ตาอาลา พระองค์ทรงสร้างความสมดุลระหว่าง ร่างกายของมนษุ ย์กับความกดอากาศภายนอกทมี่ ากมายมหาศาล ดว้ ยกับ หลกั ความสมดลุ ทที่ ำ�ใหภ้ ายในรา่ งกายของมนษุ ยม์ แี รงดนั อากาศเทา่ กบั แรง ดนั อากาศภายนอกรา่ งกาย ทา่ นเคยรสู้ กึ ผดิ ปรกตใิ นรา่ งกายหรอื ไมเ่ มอ่ื ตอ้ ง ปีนเขาหรือเดินทางขึ้นที่สูง น้ันเพราะแรงดันอากาศที่เปล่ียนแปลงไปจาก N46 สภาวะปรกติ หรือบางครั้งท่านอาจรู้สึกเวียนศีรษะเพราะความกดอากาศ

oใครค่ รวญจกั รวาล ________________________________________________ ด้วยเหตุน้ีเหล่านักบินอวกาศจึงต้องได้รับการฝึกอย่างหนักเพ่ือให้ร่างกาย สามารถอดทนหรือรองรับการเปลี่ยนแปลงของความดันอากาศเม่ือต้องใช้ ชีวติ อยใู่ นอวกาศ สมดลุ ระหวา่ งความรอ้ นและความหนาว ก๊าซไฮโดรเจนและคาร์บอนไดออกไซตด์ (CO2) ท่ลี ่องลอยอยู่ในชั้น บรรยากาศเป็นความความมหัศจรรย์อย่างย่ิงในการก่อให้เกิดความสมดุล ระหว่างความร้อนและความหนาวของอากาศ เน่ืองจากอุณหภูมบิ นผวิ โลก มีความสัมพันธ์กับการรับและส่งถ่ายพลังงานความร้องจากรังสีของดวง อาทิตย์ และความร้อนของพื้นผิวโลกท่ีร้อนสูงข้ึนตามระยะเวลาท่ีรับรังสี ความร้อนจากดวงอาทิตย์ในช่วงเวลากลางวัน เม่ือถึงเวลากลางคืน ดวง อาทิตย์ลับขอบฟ้าและแสงสว่างเริ่มหายไป ความร้อนยังคงเก็บอยู่ในพ้ืน ดิน แต่ความเย็นที่มาทดแทนก่อให้เกิดความสมดุลของบรรยากาศทั้งสอง ชว่ งเวลา ทง้ั หมดนนั้ ลว้ นเปน็ ความมหัศจรรยท์ ่ีอลั ลอฮฺ ตาอาลา ทรงเมตตา ต่อมนุษยท์ กุ คน ลม บรรยากาศน้ันแบ่งออกเป็นหลายชั้น ซ่ึงมีอุณหภูมิ แรงดัน และ ปรากฏการณ์ต่าง ๆ เกิดขึ้นมากมายในชั้นบรรยากาศ ชั้นบรรยากาศแรก มชี ือ่ ว่า “โทรโพสเฟียร์ (troposphere)” ระยะ 0-12 กโิ ลเมตรจากพ้ืนโลก ซ่ึงประกอบด้วยไอนำ้ �มหาศาล ที่เป็นชั้นของการเกิดลม เมฆ หมอก พายุ หมิ ะ และฝน ชนั้ บรรยากาศนถี้ อื ไดว้ า่ เปน็ ระบบทส่ี มบรู ณย์ งิ่ ทเ่ี กดิ จากความ สามารถอันสงู ส่งของอัลลอฮฺ ตาอาลา อากาศทเ่ี คลอื่ นทไ่ี ปในทศิ ทางแนวราบ เกดิ จากการแทนทข่ี องอากาศ เน่ืองจากอากาศในบริเวณท่ีร้อนจะลอยตัวสูงขึ้น ในขณะที่อากาศบริเวณ ใกล้เคียงที่อุณหภูมิต่ำ�กว่าจะเคลื่อนที่เข้ามาแทนที่ เมื่อมีการเคล่ือนไหว Nของอากาศท่ีเกิดจากการเปล่ียนแปลงและแตกต่างกันของความกดอากาศ 47

o การคิดใครค่ รวญ อากาศบริเวณท่ีมีความกดอากาศสูงจะเคล่ือนที่เข้ามายังบริเวณที่มีความ กดอากาศตำ่ � มวลอากาศทเ่ี คลอ่ื นทเ่ี ราเรยี กวา่ “ลม” จงึ กลา่ วไดว้ า่ ลม เกดิ จากการเคลื่อนที่จากบรเิ วณทม่ี ีความกดอากาศสูงไปยงั บริเวณทีม่ ีความกด อากาศตำ่ �นนั่ เอง โดยการเคลอ่ื นที่ของลมจะเร็วหรือช้าข้นึ อยูก่ ับความแตก ต่างของความกดอากาศสูง และความกดอากาศต่ำ� ถ้ามีความแตกต่างกัน น้อยลมที่เกิดขึ้นจะเป็นลมเอื่อย และถ้ามีความแตกต่างกันมากจะกลาย เป็นพายไุ ด้ ดังนัน้ การเกิดลม เปน็ ปรากฏการณท์ ่อี ากาศร้อนลอยตัวสงู ขนึ้ และอากาศเย็นเคลอ่ื นที่เขา้ มาแทนที่ นอกจากน้นั การหมนุ เวยี นของลมบน โลกเปน็ กลไกในการชว่ ยกระจายพลงั งานความรอ้ นจากดวงอาทติ ย์ ใหเ้ ฉลยี่ ทว่ั ถงึ ทว่ั โลก และชว่ ยพดั พาเอาความชมุ่ ชนื้ จากพน้ื น้ำ�มาสพู่ น้ื ดนิ ดว้ ย และ ทำ�ใหท้ วั่ โลกมแี หลง่ น้ำ�และความชมุ่ ชน้ื ตามไปดว้ ย ทง้ั หมดนน้ั ลว้ นเปน็ ความ เมตตาจาก อัลลออฮฺ ตาอาลา ท่ีไมม่ ีวนั หมดสิ้น ถ้าเคลื่อนท่ีขนานไปกับผิวโลกเราเรียกว่า “ลม” (Wind) แต่ถ้า เคลอ่ื นทใี่ นแนวดง่ิ เราเรยี กวา่ “กระแสอากาศ” (Air current) สำ�หรบั ระบบ การพัดของลมบนพ้ืนโลกส่วนหนึ่งเกิดเนื่องมาจากการหมุนรอบตัวเองของ โลกทำ�ให้เกิดแรงท่ีมีผลต่อการเคล่ือนท่ีของกระแสอากาศ เราเรียกแรงดัง กลา่ ววา่ “แรงคอรอิ อลสิ ” เปน็ แรงทมี่ กี ารเคลอ่ื นทไ่ี ปในแนวนอน มลี กั ษณะ ทส่ี ำ�คญั คอื แรงนจี้ ะหมนุ ทำ�มมุ ตงั้ ฉากกบั ทศิ ทางการเคลอ่ื นทข่ี องอากาศ ใน ซกี โลกเหนอื แรงเฉจะทำ�ใหอ้ ากาศเคลอ่ื นทใ่ี นแนวนอน เฉไปจากเดมิ ไปทาง ขวา และทางซกี โลกใต้ เฉไปจากเดมิ ทางซา้ ย แรงนจี้ ะมคี า่ สงู สดุ ทขี่ ว้ั โลกทงั้ สอง และมคี า่ เปน็ ศนู ยท์ ศ่ี นู ยส์ ตู ร และคา่ ของแรงนจ้ี ะเพม่ิ ขน้ึ เมอื่ ละตจิ ดู สงู ข้ึน จนกระท่งั มคี า่ สงู สุดเท่ากับหนงึ่ หรอื 100 เปอรเ์ ซน็ ตท์ ่ขี วั้ โลกทง้ั สอง อัลลอฮฺ ตาอาลา ทรงตรสั ไว้ความวา่ “และเราไดส้ ง่ ลมผสมเกสร แล้วเราไดใ้ หน้ ้ำ�ลงมาจากฟา้ แล้วเรา ไดใ้ ห้พวกเจ้าดม่ื มัน (นำ้ �อันเปน็ เครื่องด่มื สำ�หรับมนษุ ย์ สัตวเ์ ล้ยี ง และ N48 แผ่นดิน) และพวกเจา้ ก็มิไดเ้ ปน็ ผู้สะสมมันไว”้ (อัลฮิจร,ฺ 22)