ຈິດຕະວິທະຍາການສຶກສາ

ຈິດຕະວິທະຍາການສຶກສາ Educational Psychology ການເປນັ ຄູທດີ່ ີນັ້ນຈະຕ້ອງເປັນດວ້ ຍຈິດວນິ ຍານ, ມີຄວາມເຂ້າົ ໃຈຫກຼັ ການສອນ, ຂະບວນການສອນຕາມຫຼັກການວຊິ າການແລວ້ ຍັງຼ ບ່ໍພຽງພໍ. ຄຈູ ະຕອ້ ງຮກູ້ ຽ່ ວກບຼັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ເນ່ອືີ ງຈາກ ຄທູ ຸກຄົນ ມີວິຖີຊວີ ດິ ຢູ່ກບຼັ ຄົນເຮົາເກືອບຈະຕະຫອດເວລາ ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 2021

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ••• ໝວດຄວາມຮູພ້ ນ້ ຖານວຊິ າສະເພາະ ຈິດຕະວທິ ະຍາການສຶກສາ Educational Psychology ສາຍສາ້ ງຄູປະລນິ ຍາຕີ ປທີ ີ 2 ລະບບົ 4 ປີ ຮຽບຮຽງໂດຍ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຄະນະກວດແກ:້ ຊອ ປທ ບວົ ສອນ ແສງມະນີ ປທ ສຄີ ານ ເດດລໍວງົ ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ຄຳນຳ ປມ້ື ຈດິ ຕະວທິ ະຍຳກຳນສກຶ ສຳເຫມຼັື້ ນ້ື ໄດຖ້ື ກຮຽບຮຽງຂນ້ື ໂດຍອງິ ຕຳມຫກັຼ ສູດທ່ີ ກມົ ສຳື້ ງຄູວຳງອອກ ເພ່ີ ອຮຼັບໃຊເ້ື ຂົຳ້ື ໃນກຳນສິດສອນໃນລະດຼັບປະລິນຍຳຕ, ເນອື້ ໃນຂມ້ື ູນທຼັງໝົດ ຜູຮ້ື ຽບຮຽງ ໄດຮ້ື ິບໂຮມ, ຮວບຮວມ ຈຳກບນຼັ ດຳເວບຼັ ໄຊ, ຕຳລຳ, ເອກະສຳນທ່ີ ເຊີ່ ອ້ື ຖໄດ້ື ແລະ ເໝຳະສມົ ກບັຼ ລະດບຼັ ກຳນສກຶ ສຳພຳຍໃນ ສະຖຳບນຼັ . ເນອ້ື ໃນ ປມ້ື ຈດິ ຕະວທິ ະຍຳກຳນສກຶ ສຳ ເຫມັຼ້ື ນື້ ປະກອບມ 9 ບດົ : ຈດິ ຕະວະິ ທຍຳກຳນສກຶ ສຳ ແລະ ຄວຳມເປນັຼ ຄູ, ສະຕປິ ນຼັ ຍຳກບັຼ ກຳນສອນ, ຮູບແບບກຳນຄດິ ແລະ ກຳນຮຽນ, ທດິ ສະດກຳນຮຽນຮູກື້ ່ີ ມພດຶ ຕກິ ຳ ນຍິ ມົ , ທິດສະດກຳນຮຽນຮູກື້ ີ່ ມປັຼນຍຳນຍິ ມົ , ທິດສະດກຳນຮຽນຮູມື້ ະນດນຍິ ມົ , ທດິ ສະດກຳນຮຽນຮູທ້ື ຳງ ສງັຼ ຄມົ , ແຮງຈງູ ໃຈໃນກຳນຮຽນຮູ,້ື ສະໝອງກບັຼ ກຳນຮຽນຮູ.ື້ ປມຶື້ ເຫມັຼ້ື ນໄ້ື ດຮື້ ຽບຮຽງເປນັຼ ຄງຼັື້ ທຳອດິ , ຜູຮື້ ຽບຮຽງເຊີ່ ອວີ່ ຳ ເນອ້ື ໃນຂມື້ ູນພຳຍໃນ ອຳດຈະປຳສະຈຳກບີ່ ໄດກື້ ບຼັ ຂຂື້ ຳດຕກົ ບກົ ຜ່ີ ອງ ທຳງດຳ້ື ນຫກຼັ ໄວຍຳກອນກຳນພມິ , ກຳນໃຊສື້ ບຼັ ພຳສຳໃກຄ້ື ຽງ... ເຖງິ ຢ່ີ ຳງໃດກີ່ ຕຳມ, ຂຳື້ ພະເຈຳົື້ ຂຄວຳມຮ່ີ ວມມຈຳກບນັຼ ດຳທີ່ ຳນ ຖຳ້ື ຫຳກພບົ ເຫນັຼ ຂມ້ື ູນທີ່ ຄວນດດັຼ ແກ ້ື ຫ ປບຼັ ປງໃນທຳງສຳື້ ງສນັຼ ກະ ລນນຳສ່ີ ງົ ຄຳຕຳນຕິ ິຊົມໄປຍັຼງຜູຮ້ື ຽບຮຽງ ເພີ່ ອເຮດຼັ ໃຫື້ ຄນນະພຳບໃນກຳນປຼັບປງຂມື້ ູນປມ້ື ເຫຼັມ້ື ນມື້ ຄວຳມ ສມົ ບູນຫຳຍຂນຶ້ື ແລະ ສອດຄ່ີ ອງກບຼັ ກຳນພດັຼ ທະນຳກຳນສກຶ ສຳຂອງປະເທດໃນປຼດັ ຈບນຼັ . ຜູຮ້ື ຽບຮຽງ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດ i

ສາລະບານ ໜາ້ ທີ i ລາຍການ ii-iii ຄານາ 1 ສາລະບານ 1 ບດົ ທີ 1: ຈດິ ຕະວະິ ທະຍາການສກຶ ສາ ແລະ ຄວາມເປນັ ຄູ 2 4 1. ຄວາມໝາຍ, ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈດິ ຕະວະິ ທະຍາການສກຶ ສາ 5 2. ຄວາມເປນັ ຄູ 8 3. ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາຕໍ່ ອາຊບີ ຄູ 9 4. ໜາ້ ທໍ່ ີ ແລະ ບດົ ບາດຂອງຄູ 9 5. ຄູທໍ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ 12 6. ລກັ ສະນະທໍ່ ດີ ຂີ ອງຄູ 14 7. ຄໃູ ນຖານະເປັນນກັ ວທິ ະຍາສາດແຫ່ໍ ງພດຶ ຕກິ າ 14 14 8. ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກບັ ການສອນ 14 15 ບດົ ທີ 2: ສະຕປິ ນັ ຍາກບັ ການສອນ 17 1. ຄວາມໝາຍຂອງສະຕປິ ນັ ຍາ 20 2. ຄວາມແຕກຕ່ໍ າງດາ້ ນສະຕປິ ັນຍາກບັ ການສອນ 22 2.1 ການຈດັ ກ່ໍ ມຕາມຄວາມສາມາດຂອງເດກັ 22 2.2 ເດກັ ປນັ ຍາອໍ່ ອນ 2.3 ເດກັ ທ່ໍ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ 22 3. ສະຫບບດົ ຮຽນ 24 ບດົ ທີ 3: ຮູບແບບການຄດິ ແລະ ການຮຽນ 25 1. ຮູບແບບຂອງການຄດິ 27 1.1 ຮູບແບບຄວາມຄດິ ທ່ໍ ພີ ຈິ າລະນາຄວາມໄວ ແລະ ຄວາມຜດິ ພາດຂອງການຕອບ 28 28 ສະໜອງ 29 1.2 ຮູບແບບຂອງການຄດິ ທໍ່ ເີ ນນັ້ ການຈາແນກອດິ ທພິ ນົ ຂອງສ່ໍ ງິ ອອ້ ມຂາ້ ງ 30 1.3 ຮູບແບບຂອງການຄດິ ກບັ ພດຶ ຕກິ າການຮຽນ-ການສອນ 32 1.4 ຂສ້ ງັ ເກດບາງຢ່ໍ າງກ່ໍ ຽວກບັ ການຄດິ 32 34 2. ຮູບແບບການຮຽນ 34 42 2.1 ຮູບແບບຂອງການຮຽນໃນທດັ ສະນະຂອງດນັ ແລະ ດນັ 47 55 2.2 ຮູບແບບຂອງການຮຽນ ແລະ ການຮຽນ-ການສອນ 3. ສະຫບບດົ ຮຽນ ບດົ ທີ 4: ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກ້ ່ໍ ມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮູ ້ 2. ທດິ ສະດຂີ ອງການຮຽນຮູ ້ 3. ທດິ ສະດກີ ານວາງເງໍ່ອນໄຂແບບ Classic 4. ທດິ ສະດຄີ ວາມສາພນັ ເຊ່ໍ ອມໂຍງຂອງ Thorndike 5. ທດິ ສະດກີ ານວາງເງ່ໍອນໄຂການກະທາຂອງ B. F. Skinner ii

6. ສະຫບບດົ ຮຽນ 58 ບດົ ທີ 5: ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກ້ ໍ່ ມປນັ ຍານຍິ ມົ (Cognitive Psychology) 58 63 1. ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູ ້ Gestalt Psychology 73 2. ທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານ (Information Processing Approach) 76 87 3. ທດິ ສະດຂີ ອງ Piaget 89 4. ທດິ ສະດຂີ ອງ Vygotsky 89 90 5. ສະຫບບດົ ຮຽນ 92 ບດົ ທີ 6: ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູມ້ ະນດນຍິ ມົ 92 1. ທດິ ສະດຂີ ອງ Abraham Maslow 94 94 2. ທດິ ສະດຂີ ອງ Carl Rogers 95 96 3. ທດິ ສະດຂີ ອງ Combs 102 4. ການໝນູ ໃຊຫ້ ກັ ການຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາມະນດນະຍມົ ເຂາົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນ 103 ບດົ ທີ 7: ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ າງສງັ ຄມົ 104 1. ປະຫວດັ ຫຍຂ້ ອງ Albert Bandula 2. ແນວຄດິ ພນ້ ຖານຂອງທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ າງສງັ ຄມົ 106 106 3. ອງົ ປະກອບການຮຽນຮູ ້ 108 4. ການຮຽນຮູທ້ ່ໍ ຊີ ບັ ຊອ້ ນ 111 112 5. ການຮຽນຮູດ້ ວ້ ຍການສງັ ເກດໃນຫອ້ ງຮຽນ 113 116 6. ສະຫບບດົ ຮຽນ ບດົ ທີ 8: ແຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນຮູ ້ 124 124 1. ຄວາມໝາຍຂອງແຮງຈງູ ໃຈ 125 126 2. ທດິ ສະດແີ ຮງຈງູ ໃຈ 130 3. ພາວະຕ່ໍ ນຕວົ ແລະ ແຮງຈງູ ໃຈ 4. ເປາົ້ ໝາຍແຮງຈງູ ໃຈ 138 5. ການເສມີ ແຮງທາງບວກໃນຫອ້ ງຮຽນ 6. ວທິ ກີ ານໃຫກ້ າລງັ ໃຈ ບດົ ທີ 9: ສະໝອງກບັ ການຮຽນຮູ ້ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງສະໝອງ 2. ຄນລກັ ສະນະຂອງສະໝອງ 3. ສະໝອງກບັ ການຮຽນຮູ ້ 4. ການຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູທ້ ໍ່ ສີ ອດຄ່ໍ ອງກບັ ການເຮດັ ວຽກຂອງສະໝອງ ເອກະສານອາ້ ງອງີ iii

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບດົ ທີ 1 ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ແລະ ຄວາມເປນັ ຄູ 1. ຄວາມໝາຍ, ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ເປນັ ວທິ ະຍາສາດທີ່ ສີ ກຶ ສາຄນົົ້ ຄວາ້ົ ກ່ີ ຽວກບັ ການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ພດັ ທະນາການຂອງຜູົ້ ຮຽນຢ່ີ ູໃນສະພາບການຮຽນ - ການສອນໃນຫອົ້ ງຮຽນ ເພ່ີ ອຄນົ້ົ ຄວົ້ າທດິ ສະດີ ແລະ ຫກັ ການທ່ີ ນີ າມາຊີ່ ວຍແກໄ້ົ ຂ ບນັ ຫາທາງດາົ້ ນການສກຶ ສາ ແລະ ສ່ີ ງົ ເສມີ ການຮຽນ-ການສອນ ໃຫມ້ົ ປີ ະສດິ ທພິ າບ. ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາຈະມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ຕ່ີ ການຈດັ ການຮຽນ - ການສອນ, ການສາ້ົ ງຫກັ ສູດ, ໂດຍຄານງຶ ເຖິງຄວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫ່ີ ວາງບຸ ກຄົນ. ນັກສຶກສາ ແລະ ຄູອາຈານຈາເປັນຕ້ອົ ງມີຄວາມຮູ ້ົພນ້ົ ຖານທາງ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົົ້ ໃຈເຖງິ ພດຶ ຕກິ າຂອງຜູຮົ້ ຽນ ແລະ ຂະບວນການຮຽນຮູຕ້ົ ະຫອດເຖງິ ການ ແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາຕີ່ າງໆກີ່ ຽວກບັ ການຮຽນ-ການສອນ ຄດ່ີ ງັ ນກັ ວຊິ າວະກອນຈາເປນັ ຈະຕອົ້ ງມຄີ ວາມຮູພົ້ ນົ້ ຖານທາງ ດາົ້ ນວິທະຍາສາດ ແລະ ຄະນດິ ສາດ. ໂດຍທີ່ ົວໄປແລວ້ົ ເນອົ້ ໃນຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາທ່ີ ເີ ປັນຄວາມຮູ ້ົ ພນົ້ ຖານສາລບັ ຄູ ແລະ ນກັ ສກຶ ສາຈະປະກອບມຄີ ວາມຮູກ້ົ ່ີ ຽວກບັ : ຄວາມໝາຍ, ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ການສກຶ ສາ, ຄູທີ່ ດີ ີ ແລະ ມປີ ະສດິ ທພິ າບ, ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫວີ່ າງບຸກຄນົ , ທດິ ສະດແີ ຮງຈງູ ໃຈ, ທດິ ສະດກີ ານ ຮຽນຮູ,້ົ ຫກັ ການ ແລະ ວທິ ສີ ອນ, ການວດັ ແລະປະເມນີ ຜນົ , ການສາົ້ ງບນັ ຍາກາດຂອງຫອ້ົ ງຮຽນ ເພີ່ ອເອອ້ົ ອານວຍ ຕີ່ ການຮຽນ ແລະ ການເສມີ ສາົ້ ງພດັ ທະນາທາງບຸກຄະລກິ ກະພາບຂອງຜູຮົ້ ຽນ. 1.1 ຄວາມໝາຍຂອງ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ເພ່ີ ອເປັນການທາຄວາມເຂາົົ້ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ຜູທ້ົ ີ່ ເີ ປນັ ຄູ ແລະ ນກັ ການສກຶ ສາຕອ້ົ ງ ເຂາົົ້ ໃຈກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມໝາຍຂອງຄາສບັ ຕ່ີ າງໆທີ່ ມີ ກີ ານພວົ ພນັ ກນັ ດ່ີ ງັ ນ.ີົ້ ຄາວ່ີ າ: ຈດິ ຕະວິທະຍາການສຶກສາ (Educational Psychology) ມີ 2 ຄາທີ່ ີລວມເຂົາ້ົ ກນັ ຄ: ຈດິ ຕະ ວທິ ະຍາ (Psychology) ແລະ ການສກຶ ສາ (Educational). ➢ ຄາວີ່ າ: ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ (Psychology) ໄດມ້ົ າຈາກພາສາ ກະເກຣກັ 2 ຄາສບັ ເຊ່ີ ນັ ກນັ ຄ: 1.) Psyche = Psycho: ເຊ່ີ ງິ ເບອົ້ ງຕນົ ມຄີ ວາມໝາຍວ່ີ າ: ວນິ ຍານ (Soul) ຕີ່ ຈາກນນັ້ົ ນກັ ປັດຊະຍາ ໄດປ້ົ ່ີ ຽນຄວາມໝາຍມາເປນັ ຈດິ (Mind) ໝາຍເຖງິ ຈດິ ໃຈ. 2.) Logy = Logos ເຊີ່ ງິ ໝາຍເຖງິ ການສກຶ ສາຄນົ້ົ ຄວ້ົ າ (Study). ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ (Psychology) ໝາຍເຖງິ ການສກຶ ສາຄນົົ້ ຄວ້ົ າກີ່ ຽວກບັ ວນິ ຍານ ຫ ຈດິ . ແຕ່ີ ການສກຶ ສາ ວນິ ຍານ ຫຈດິ ແມ່ີ ນເປນັ ການຍາກທີ່ ຈີ ະສງັ ເກດເຫນັ , ອະທບິ າຍ ແລະ ພສິ ູດໄດ.ົ້ ສະນນັ້ົ , ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາໃນສະ ໄໝຕີ່ ມາຈີ່ ງຶ ມຄີ ວາມພະຍາຍາມ ເຮດັ ໃຫຈ້ົ ດິ ຕະວທິ ະຍາກາຍເປັນວທິ ະຍາສາດ ທ່ີ ສີ າມາດສງັ ເກດ ແລະ ພສິ ູດໄດ.້ົ ຈາກນນັ້ົ ໃນສດັ ຕະວດັ ທີ່ ີ XX ໄດມົ້ ນີ ກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ຊ່ີ John B. Watson (1875 - 1958) ໄດສ້ົ ກຶ ສາຈດິ ຕະວິ ທະຍາໃນຮູບແບບຂອງພດຶ ຕກິ າ ແລະ ໄດປົ້ ະກາດທດິ ສະດພີ ດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ . ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ຈ່ີ ງຶ ປີ່ ຽນມາເປັນ ການສກຶ ສາກ່ີ ຽວກບັ ພດຶ ຕກິ າ (Behavior) ຂອງຄນົ ແລະ ສດັ . ➢ ຄາວີ່ າ: ການສກຶ ສາ (Education) ໝາຍເຖິງການສກຶ ສາຄນົົ້ ຄວ້ົ າຊອກຫາຄວາມຮູ,ົ້ ການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ພດຶ ຕກິ າການຮຽນຮູ.ົ້ 1

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຈາກຄວາມໝາຍຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາທ່ີ ໄີ ດກ້ົ ີ່ າວມາຂາ້ົ ງເທງິ ນນັົ້ , ສາມາດໃຫຄ້ົ ວາມໝາຍຂອງຈດິ ຕະວທິ ະ ຍາການສກຶ ສາ ດ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ ນິຍາມ: ຈດິ ຕະວິທະຍາການສຶກສາ ໝາຍເຖິງ ວິຊາທີ່ ີກ່ີ ຽວຂອົ້ ງກບັ ການສຶກສາພຶດຕິກາຕີ່ າງໆ ໃນ ສະຖານະການ ການຮຽນ-ການສອນ ໂດຍຄານງຶ ເຖງິ ທາມະຊາດ ແລະ ຄຸນລກັ ສະນະຂອງຜູຮົ້ ຽນ, ພດຶ ຕກິ າການ ພດັ ທະນາຄວາມສາມາດໃນການຮຽນຮູ,ົ້ ປັດໄຈທ່ີ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ກບັ ການຮຽນຮູ,ົ້ ວທິ ກີ ານນາເອາົ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາໄປ ໝນູ ໃຊເົ້ ຂາົົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນໃຫມົ້ ປີ ະສດິ ທພິ າບ. 2.2 ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ຄດີ່ ງັ ທ່ີ ເີ ຮາົ ໄດຮ້ົ ູແ້ົ ລວົ້ ວີ່ າ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ເປນັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາສາຂາໜີ່ ງຶ ທີ່ ມີ ກີ ານປະຍຸກໃຊ້ົ ຄວາມຄດິ ລວມຍອດ ແລະ ທດິ ສະດຕີ ່ີ າງໆ ທາງ ຈດິ ວທິ ະຍາ ໃນການປະຕບິ ດັ ດາົ້ ນການສອນ ແລະ ພດັ ທະນາກນົ ລະຍຸດຕີ່ າງໆ ເພີ່ ອຊ່ີ ວຍໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນທຸກໄວ ໄດປົ້ ະສບົ ຄວາມສາເລດັ ໃນການຮຽນ (Omrod, 2006) ໃນຖານະຄູສອນ ຄູເປັນບຸກຄນົ ເຊ່ີ ງິ ມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ຕ່ີ ອະນາຄດົ ຂອງນກັ ຮຽນ ແລະເຍາົ ວະຊນົ ຄູ ບາງທີ່ ານເຮດັ ການຊີ່ ວຍສອນນກັ ຮຽນ ໃຫຮົ້ ຽນຮູວ້ົ ທິ ອີ ່ີ ານແລະຂຽນ ຄູບາງທ່ີ ານອາດຈະມສີ ່ີ ວນຊີ່ ວຍນກັ ຮຽນ ໃຫ້ົ ໄດມົ້ ກີ ານສະແດງອອກໂດຍການເຄ່ີ ອນໄຫວ ຮ່ີ າງກາຍ ໃນດາົ້ ນສລີ ະປະຫດນົ ຕີ ຄູທີ່ ານອ່ີ ນໆ ອາດຈະຊີ່ ວຍເດກັ ໆ ໃຫເົ້ ຂາົ້ົ ໃຈໂລກທາງກາຍະພາບ ແລະ ທາງສງັ ຄມົ ທີ່ ີ ໄດຈົ້ າກການສາຫວດທາງວທິ ະຍາສາດ, ຄະນດິ ສາດ, ພູມສາດ ແລະ ວນັ ນະຄະດີ ແຕີ່ ບ່ີ ວີ່ າຄູແຕີ່ ລະທີ່ ານຈະສອນວຊິ າໃດກຕາມ, ທຸກທີ່ ານມສີ ີ່ ວນຊີ່ ວຍຜູຮ້ົ ຽນໃຫມ້ົ ຄີ ວາມອອ້ົ ມຮູ ົ້ ມຄີ ວາມໝນັົ້ ໃຈໃນຕນົ ເອງ ແລະ ເປນັ ພນົ ລະເມອງທ່ີ ມີ ຄີ ຸນນະພາບໄດໃ້ົ ນທ່ີ ສີ ຸດ. ການສອນໄບ່ີ ພຽງແຕີ່ ຈະເປັນວຊິ າຊບີ ທ່ີ ມີ ຄີ ຸນຄີ່ າເປັນຢ່ີ າງຫວງຫາຍ ແຕ່ີ ຍງັ ເປນັ ວຊິ າຊບີ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມທາົ້ ທາຍອກີ ດວ້ົ ຍ ເພາະຜູຮ້ົ ຽນອາດຈະບ່ີ ມຄີ ວາມພອ້ົ ມທີ່ ຈີ ະຮຽນຢ່ີ ູຕະຫອດເວລາ ຄສູ ອນຈະມວີ ທິ ຊີ ີ່ ວຍໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນໄດ້ົ ພດັ ທະນາຄວາມຮູ,້ົ ຕະຫລອດຈນົ ທກັ ສະຕີ່ າງໆ ໄດຢ້ົ ີ່ າງໃດ? ເພີ່ ອໃຫພ້ົ ວກທີ່ ານເປນັ ຜູໃົ້ ຫຍີ່ ທີ່ ດີ ຕີ ່ີ ໄປ ຄສູ ອນຈະໃຊ້ົ ກນົ ລະຍຸດແນວໃດໃນການຈງູ ໃຈ ຜູຮ້ົ ຽນ? ພາລະແລະເນອ້ົ ໃນບດົ ຮຽນແນວໃດໃນການສອນ ທີ່ ຈີ ະມຄີ ວາມເໝາະ ສມົ ກບັ ຜູຮ້ົ ຽນເຊີ່ ງິ ມລີ ະດບັ ພດັ ທະນາການແຕກຕີ່ າງກນັ ? ຕະຫລອດເວລາຫາຍປີ ບຸກຄນົ ຈາກສາຂາວຊິ າຕ່ີ າງໆ ທງັ ນກັ ວໄິ ຈ ນກັ ທດິ ສະດີ ແລະ ຜູລົ້ ງົ ມປະຕບິ ດັ ຈງິ ຕ່ີ າງກຮ່ີ ວມມກນັ ເຮດັ ວຽກເພີ່ ອຕອບຄາຖາມຕ່ີ າງໆຂາ້ົ ງເທງິ ນ.ີ້ົ ວຊິ າຈດິ ວດິ ທະາການສກຶ ສາ ມຊີ ນີ້ົ ຫາຄວບຄຸມດາ້ົ ນການຮຽນ ແລະການຄດິ ຂອງຜູຮ້ົ ຽນຊີ່ ງຶ ເປັນເດກັ ແລະ ເຍາົ ວະຊນົ ທງັ ຫມດົ ທງັ ໃນດາົ້ ນການຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ ແລະ ພດັ ທະນາ ວທິ ກີ ານປະຕບິ ດັ ຕີ່ າງໆ ໃນຊວີ ດິ ຂອງ ພວກທີ່ ານ ແລະໃນດາົ້ ນຄວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫວີ່ າງບຸກຄນົ ເມ່ີ ອຄູສອນທ່ີ ານໃດ ມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈເນອ້ົ ໃນວຊິ າຈດິ ວທິ ະຍາການສກຶ ສາທງັ ໝດົ ທ່ີ ານນນັົ້ ກຈະສາມາດຈດັ ການໃນຊນັົ້ ຮຽນແລະການດາເນນີ ຊວີ ດິ ຂອງນກັ ຮຽນໄດຢົ້ ່ີ າງ ຊດັ ເຈນ. ຄສູ ອນຈະສາມາດຮຽນຮູ ົ້ ແລະປະຍຸກໃຊວົ້ ຊິ າຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາໄດດົ້ ທີ ່ີ ສີ ຸດ ຈາເປນັ ຈະຕອ້ົ ງ ເຂາົົ້ ໃຈ ກດົ ເກນຕ່ີ າງໆ ທາງດາົ້ ນຈດິ ວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ດີ່ ງັ ຕີ່ ໄປນ:ີົ້ - ມຸງ້ົ ເນນັ້ົ ກດົ ເກນສາຄນັ ຂອງວໄິ ນ. - ເຊີ່ ອມໂຍງກດົ ເກນຕີ່ າງໆ ໃຫມ້ົ ຄີ ວາມເຊີ່ ອມໂຍງກບັ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະພດຶ ຕກິ າຂອງຕນົ ເອງ. - ໃຊກ້ົ ດົ ເກນຕີ່ າງໆ ເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົົ້ ໃຈການຮຽນຮູແ້ົ ລະພດຶ ຕກິ າຂອງຜູຮົ້ ຽນ. - ປະຍຸກໃຊກົ້ ດົ ເກນຕີ່ າງໆ ໃນການຈດັ ການຊນັົ້ ຮຽນ. 2. ຄວາມເປນັ ຄູ ນາຍກົ ລດັ ຖະມນົ ຕີ ແຫີ່ ງ ສ.ປ.ປ. ລາວ ໄດອ້ົ ອກດາລດັ ວີ່ າດວົ້ ຍວນັ ຄແູ ຫ່ີ ງຊາດ ເພີ່ ອສະແດງຄວາມຮູບ້ົ ຸນຄຸນຕີ່ ຄູອາຈານ ຊ່ີ ງຶ ໄດກ້ົ ານດົ ເອາົ ວນັ ທີ 07 ເດອນຕຸລາ ຂອງທຸກໆປີ ເພ່ີ ອໃຫຄົ້ ູ-ອາຈານ ແລະ ພະນກັ ງານທີ່ ເີ ຮັດໜາ້ົ ທີ່ ີ 2

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ການສກຶ ສາໄດຫົ້ ວນຄນເຖິງບດົ ບາດ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງວຽກງານຕນົ ເອງໃນຜ່ີ ານມາ ແລະ ໃຫພົ້ ນົ ລະເມອງ ລາວທຸກຊັນ້ົ ຄົນໃນສັງຄົມໄດຖົ້ ເອາົ ວນັ ດີ່ ັງກີ່ າວເປັນໂອກາດທີ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍສາຄນັ ດ່ີ ັງກ່ີ າວເພີ່ ອສະແດງຄວາມຮູ ້ົ ບຸນຄຸນຕີ່ ຄອູ າຈານ. ການຈດັ ຕງັົ້ ໃຫມ້ົ ວີ ນັ ຄູແຫີ່ ງຊາດ ຍງັ ເປນັ ການເຊດີ ຊູກຽດສກັ ສ,ີ ຖານະບດົ ບາດຂອງຄູຕີ່ ສງັ ຄມົ , ຄຸນປະໂຫຍດ ແລະ ຄຸນງາມຄວາມດີ ທີ່ ມີ ຕີ ່ີ ປະເທດຊາດ. ວນັ ຄູແຫ່ີ ງຊາດ1 ເປນັ ວນັ ແຫີ່ ງຄວາມເອກອາົ້ ງທະນງົ ໃຈຕີ່ ກຽດສກັ ສ,ີ ຕີ່ ອາຊບີ ຄູ ແລະ ເປັນວນັ ແຫ່ີ ງການເສມີ ຂະຫຍາຍມູນເຊອ້ົ ຂອງຄູຄາ ຜູທົ້ ່ີ ມີ ຄີ ວາມດຸໝ່ີ ນັ ຂະຫຍນັ ພຽນ ແລະ ໄດອົ້ ຸທດິ ໝດົ ສະຕປິ ນັ ຍາ, ເລອດເນອົ້ ແລະ ເຫ່ີ ອແຮງຂອງຕນົ ຕ່ີ ພາລະກດິ ການສກຶ ສາແຫ່ີ ງຊາດລາວຂອງພວກເຮາົ . ຄູມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ຢ່ີ າງໃຫຍີ່ ຫວງ ໃນການປະກອບສີ່ ວນພດັ ທະນາສງັ ຄມົ ມະນຸດນບັ ແຕ່ີ ໃດໆມາຄູແມີ່ ນຜູທົ້ ີ່ ມີ ີ ຄວາມຮູ ້ົ ແລະ ຖີ່ າຍທອດບດົ ຮຽນຕີ່ າງໆໃຫແ້ົ ກີ່ ຜູອົ້ ີ່ ນໆກ່ີ ຽວກບັ ການປບັ ປຸງຄຸນນະພາບຂອງຄູສອນ. ດີ່ ງັ ນນັົ້ , ຄຕູ ອ້ົ ງ ກະກຽມບດົ ຮຽນທ່ີ ດີ ເີ ພ່ີ ອ ສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນໄດຮົ້ ຽນຮູໂົ້ ດຍຜ່ີ ານການຄນົົ້ ຄດິ , ເຮດັ ແລະ ແກໄົ້ ຂບນັ ຫາດວ້ົ ຍຕົນ ເອງ. ທງັ ແມ່ີ ນຜູເົ້ ຮດັ ໜາ້ົ ທ່ີ ເີ ປັນຜູຊ້ົ ຸກຍູໃ້ົ ຫນົ້ ກັ ຮຽນຄນົ້ົ ຄິດຢ່ີ າງເປັນລະບົບ ແລະ ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິ ສາ້ົ ງ;ຊຸກຍູໃົ້ ຫ້ົ ນກັ ຮຽນນາເອາົ ບດົ ຮຽນຂອງຜູອົ້ ່ີ ນເພີ່ ອພດັ ທະນາ ຕນົ ເອງຢ່ີ າງມປີ ະສດິ ຕພິ າບເວາົ້ົ ລວມແລວ້ົ , ຄຸນນະພາບຂອງຄູ ສອນຕອ້ົ ງສະແດງອອກໃນຫາຍດາ້ົ ນໃນບດົ ຂຽນນ,ີົ້ ຂາົ້ ພະເຈາົົ້ ຈະເນນັົ້ ໃສີ່ ຫວົ ຂົ້ “ ການກະກຽມຂອງຄູສອນ” ຊ່ີ ງຶ ເປນັ ອງົ ປະກອບອນັ ໜີ່ ງຶ ທ່ີ ສີ າຄນັ ໃນການດາເນນີ ການສອນ-ການຮຽນ. ຄູຕອົ້ ງກະກຽມຫຍງັ ແດ່ີ ກ່ີ ອນຈະຂນຶົ້ ຫອົ້ ງສອນ ? ມບີ າງຄນົ ເວາົົ້ ວີ່ າຄູບີ່ ຈາເປັນຕອົ້ ງກະກຽມການສອນຍອົ້ ນວີ່ າ ມບີ ດົ ສອນ/ແຜນການສອນທີ່ ເີ ຄຍີ ໃຊຜ້ົ ີ່ ານມາ ຫ ມປີ ະສບົ ການໃນການສອນວຊິ ານນັົ້ ໆຫາຍປີມາແລວ້ົ ...ແຕີ່ ຄວາມ ຈງິ ແລວ້ົ ຄູຕອົ້ ງກະກຽມຫາຍຢີ່ າງເພ່ີ ອເຮດັ ໃຫກົ້ ານສອນຂອງຕນົ ບນັ ລຸຜນົ ຕາມທ່ີ ໄີ ດກ້ົ ານດົ ໄວ.ົ້ ຕວົ ຢີ່ າງ: ກີ່ ອນຈະສອນ ກີ່ ຽວກບັ ການບວກ, ຄູຕອົ້ ງຄດິ ແລະ ຕງັົ້ ສມົ ມຸດຖານໄວວົ້ ີ່ າ: “ ນກັ ຮຽນບີ່ ເຄຍີ ຮຽນ ຮູກ້ົ ່ີ ຽວກບັ ການບວກມາກີ່ ອນ” ແລະ ຕອົ້ ງຕອບຄາຖາມຕີ່ າງໆລ່ີ ຸມນກີົ້ ີ່ ອນ ຈະຂນຶົ້ ຫອ້ົ ງສອນທຸກໆຄງັ້ົ : - ຄມູ ຄີ ວາມຮູ ົ້ ແລະ ເຂາົ້ົ ໃຈ ກ່ີ ຽວກບັ ການບວກໃນລະດບັ ໃດ ? - ຖາ້ົ ບ່ີ ເຂາົ້ົ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ການບວກ, ຄຄູ ວນຂຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອ ຈາກໃຜ, ແນວໃດ ? - ນກັ ຮຽນ ຫ ຄຈູ ະເຮດັ ຫຍງັ ແດ່ີ ໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ? ນກັ ຮຽນຈະໄດຫົ້ ຍງັ ຫງັ ຈາກການຮຽນ? - ຈະນາໃຊອ້ົ ຸປະກອນ/ສີ່ ການສອນ-ການຮຽນປະເພດໃດ, ເຮດັ ແນວໃດຈີ່ ງຶ ຈະໄດສົ້ ີ່ ດີ່ ງັ ກີ່ າວ ແລະ ຈະນາໃຊ້ົ ແນວໃດໃນຫອ້ົ ງຮຽນ? - ຄູຕອ້ົ ງເຮັດແນວໃດ ເພີ່ ອໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນສາມາດບວກເລກໄດ້ົ ໂດຍຜີ່ ານການຄົນົ້ ຄດິ , ເຮດັ ແລະ ແກໄົ້ ຂ ບນັ ຫາດວົ້ ຍຕວົ ເຂາົ ເຈາົົ້ ເອງ ? - ຄູຕອົ້ ງເຮດັ ແນວໃດເພ່ີ ອໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນຄນົົ້ ຄດິ ຢ່ີ າງເປນັ ລະບບົ ແລະ ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິ ສາ້ົ ງ ? - ຄຈູ ະຊຸກຍູໃ້ົ ຫນົ້ ກັ ຮຽນເຮດັ ວຽກນາກນັ -ຮຽນຮູນ້ົ າກນັ ແນວໃດ ແລະ ເພີ່ ອຫຍງັ ? - ເຮດັ ແນວໃດຈີ່ ງຶ ຈະຮູວ້ົ ີ່ ານກັ ຮຽນບນັ ລຸຜນົ ຕາມເປາົົ້ ໝາຍທີ່ ກີ ານດົ ໄວ?້ົ ໆລໆ ເຖງິ ວີ່ າຄູສອນເຄີຍໄດຕ້ົ ອບຄາຖາມຕ່ີ າງໆທີ່ ກີ ີ່ າວມາ ຂາົ້ ງເທງິ ນນັົ້ ຫ ມປີ ະສບົ ການ ກ່ີ ຽວກບັ ການສອນເລກ ບວກມາແລວ້ົ ຫາຍປີກຕາມແຕີ່ ຍງັ ມຄີ ວາມຈາເປນັ ຕອ້ົ ງສບຕ່ີ ປັບປຸງ ແລະ ພດັ ທະນາ ການຮຽນ -ການສອນ ເລກ ບວກໃຫສົ້ ອດຄີ່ ອງກບັ ສະພາບຂອງຫອົ້ ງຮຽນ ແລະ ທີ່ າອີ່ ຽງໃນອະນາຄດົ . ຄູສອນພາສາອງັ ກດິ ໃນໂຮງຮຽນແຫີ່ ງໜີ່ ງຶ (ສອນໄດ້ົ 2 ປີ) ໄດເົ້ ວາົົ້ ວີ່ າຕນົ ເອງມຄີ ວາມຫຍຸງົ້ ຍາກໃນການສອນ ກີ່ ຽວກບັ “ການຂຽນພາສາອງັ ກດິ ”, ນກັ ຮຽນບ່ີ ສາມາດສາ້ົ ງປະໂຫຍກໄດ,ົ້ ຈ່ີ ງຶ ຈາເປນັ ເຂາົ້ົ ຫອ້ົ ງສະໝຸດເພ່ີ ອສກຶ ສາວທິ ີ ສາົ້ ງປະໂຫຍກ ແລະ ພາກສ່ີ ວນຂອງຄາເວາົ້ົ ໃນເອກະສານຕີ່ າງໆ. ຜູກົ້ ່ີ ຽວຍງັ ໄດໃ້ົ ຫທົ້ ດັ ສະນະວ່ີ າຄູໃນຍຸກປະຈຸບັນ 1 ກມົ ອບົ ຮມົ ຊາວໜ່ີ ຸມ, ສູນກາງຊາວໜີ່ ຸມປະຊາຊນົ ປະຕວິ ດັ ລາວ, 6 ຕຸລາ 2020 3

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຈາເປນັ ຕອົ້ ງພດັ ທະນາຕນົ ເອງຢີ່ າງຕ່ີ ເນີ່ ອງ, ຕອົ້ ງຮູພົ້ າສາຕ່ີ າງປະເທດໃດຫນ່ີ ງຶ ທີ່ ດີ ໂີ ດຍສະເພາະກແມ່ີ ນພາສາອງັ ກດິ ,ຮູ ົ້ ນາໃຊົ້ Computer ແລະ Internet, ອ່ີ ານໃຫຫົ້ າຍ, ຊອກໂອກາດເຂາົ້ົ ຮ່ີ ວມເຝກິ ອບົ ຮມົ ໃນຫົວຂຕົ້ ີ່ າງໆທີ່ ກີ ີ່ ຽວພັນ ກບັ ວຊິ າສະເພາະຂອງຕນົ , ມຄີ ວາມຮູ,້ົ ຄວາມສາມາດເຜຍີ ແຜີ່ ແນະນາຊີ່ ວຍເຫອຜູອ້ົ ີ່ ນ (ເປນັ ການຮຽນຮູແ້ົ ບບໜີ່ ງຶ ), ເບີ່ ງິ ໂທລະພາບ ແລະ ໜງັ ສພມິ ທງັ ລາຍການທ່ີ ເີ ປນັ ພາສາລາວ ແລະ ພາສາອງັ ກດິ ໃຫຫ້ົ າຍໆ. ໃນອນິ ເຕເີ ນດັ , ມສີ ີ່ ການສອນຢ່ີ າງຫວງຫາຍ, ສາມາດຄນົ້ົ ຫາຂມົ້ ູນໃໝ່ີ ໆ, ຮຽນພາສາອງັ ກດິ ກໄດ.້ົ ຄູສອນຄະນດິ ສາດໃນໂຮງຮຽນແຫ່ີ ງ ດີ່ ງັ ກີ່ າວ (ສອນໄດ້ົ 11 ປີ) ເວາົ້ົ ວີ່ າຕນົ ເອງໄດນ້ົ າໃຊຄ້ົ ອມພວິ ເຕເີ ປັນປະຈາເພີ່ ອຮັບໃຊກ້ົ ານສອນ-ການຮຽນ ແລະ ວຽກງານອ່ີ ນໆ ທງັ ນາໃຊອ້ົ ນິ ເຕເີ ນດັ ເພີ່ ອຄນົົ້ ຫາບດົ ຮຽນຕີ່ າງໆຜູກ້ົ ່ີ ຽວໄດເ້ົ ນນັົ້ ອກີ ວີ່ າ “ ຂາ້ົ ພະເຈາົ້ົ ມຄີ ອມພວິ ເຕເີ ປັນ ຂອງສີ່ ວນຕວົ , ການຄນົົ້ ຫາບດົ ຮຽນໃນອນິ ເຕເີ ນດັ ເປັນເລ່ີ ອງທີ່ ີບີ່ ຍາກ, ເຖິງວີ່ າເນອ້ົ ໃນບດົ ຮຽນທີ່ ສີ ະແດງຢ່ີ ູໜາົ້ ຈ ຄອມພວິ ເຕເີ ປນັ ພາສາອັງກດິ ກຕາມແຕີ່ ຂາ້ົ ພະເຈາົ້ົ ກເບີ່ ງິ ພຽງແຕີ່ ຂັນົ້ ຕອນໃນການແກບ້ົ ົດຝກຶ ຫດັ ບາງຄງັົ້ ກປະກດົ ເຫນັ ເນອົ້ ໃນບດົ ຮຽນເປນັ ພາສາໄທຖາົ້ ເປນັ ໄປໄດຂົ້ ໃຫມ້ົ ເີ ນອົ້ ໃນບດົ ຮຽນທ່ີ ເີ ປນັ ພາສາລາວກຍ່ີ ງິ ເປນັ ການດ.ີ ຄູສອນສອງທີ່ ານທ່ີ ກີ ່ີ າວມານນັ້ົ ອາດເປນັ ຕວົ ແທນໃຫແົ້ ກ່ີ ຄູສອນທ່ີ ພີ ວມພດັ ທະນາຕນົ ເອງ, ຊໃີົ້ ຫເົ້ ຫນັ ສະພາບ ຕວົ ຈງິ ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນ ແລະ ຄວາມຕອົ້ ງການໃນການພດັ ທະນາ. 3. ຄວາມສາຄນັ ຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາຕີ່ ອາຊບີ ຄູ ຈະເຫນັ ໄດວ້ົ ່ີ າ ການເປນັ ຄູທີ່ ດີ ນີ ນັົ້ ຈະຕອ້ົ ງເປັນດວ້ົ ຍຈດິ ວນິ ຍານ, ມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈຫກັ ການສອນ, ຂະບວນ ການສອນຕາມຫກັ ການວຊິ າການແລວົ້ ຍງັ ບີ່ ພຽງພ. ຄຈູ ະຕອົ້ ງຮູກ້ົ ີ່ ຽວກບັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ເນີ່ ອງຈາກ ຄູທຸກຄນົ ມວີ ຖິ ີ ຊີວິດຢ່ີ ູກບັ ຄນົ ເຮາົ ເກອບຈະຕະຫອດເວລາ ຈີ່ ງຶ ຈາເປັນຈະຕອົ້ ງຮູຊ້ົ ວີ ດິ ຈດິ ໃຈຂອງມະນຸດວີ່ າ ກ່ີ ຸມຄົນເຫີ່ າົ ນນັົ້ ມີ ຄວາມຕອ້ົ ງການຫຍງັ ແດີ່ . ຄດີ່ ງັ ທ່ີ ໄີ ດນ້ົ າສະເໜີມາຂາ້ົ ງເທງິ ວ່ີ າ ບຸກຄນົ ທີ່ ປີ ະກອບອາຊບີ ຄູຈະຕອົ້ ງຮູຈົ້ ດິ ຕະວທິ ະຍາ ເພາະວີ່ າຈດິ ຕະວິທະຍາຊ່ີ ວຍຄູໄດ,້ົ ເຊີ່ ິງ ສຸ ຣາງ ໂຄຕ້ົ ຣະກູນ(2554, p.4-5) ໄດເ້ົ ວົາົ້ ເຖິງຄວາມສາຄັນຂອງ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາຕີ່ ອາຊບີ ຄູ ໄວດ້ົ ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1) ຊີ່ ວຍໃຫຄ້ົ ູ ຮບັ ຮູລ້ົ ກັ ສະນະນດິ ໄສຂອງນກັ ຮຽນທ່ີ ີຄູຈະຕອ້ົ ງສອນ, ໂດຍຮັບຮູເ້ົ ຖິງພດັ ທະນາການດາົ້ ນ ຮ່ີ າງກາຍ, ສະຕປິ ນັ ຍາ, ອາລມົ , ບຸກຄະລກິ ກະພາບ ແລະ ດາ້ົ ນສງັ ຄມົ . 2) ຊີ່ ວຍໃຫຄົ້ ູ ເຂົາ້ົ ໃຈພັດທະນາການທາງບຸ ກຄະລິກກະພາບຂອງນກັ ຮຽນ ເຊ່ີ ັນ: ມະໂນພາບທີ່ ີດີ ແລະ ຖກຕອົ້ ງ. 3) ຊີ່ ວຍໃຫຄົ້ ູ ມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫວ່ີ າງບຸກຄນົ ເພ່ີ ອຈະຊີ່ ວຍນກັ ຮຽນເປນັ ແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ມີ ພດັ ທະນາການຕາມສກັ ກາຍະພາບຂອງເຂາົ ເຈາົົ້ . 4) ຊີ່ ວຍຄູ ຮູວົ້ ທິ ຈີ ດັ ສະພາບແວດລອົ້ ມຂອງຫອ້ົ ງຮຽນ ໃຫເ້ົ ໝາະສມົ ກບັ ອາຍຸໃນແຕ່ີ ລະໄວ ແລະ ພດັ ທະນາ ການຂອງນກັ ຮຽນເພີ່ ອຈງູ ໃຈໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມສນົ ໃຈ ແລະ ຢາກຮຽນຮູ.້ົ 5) ຊ່ີ ວຍໃຫຄົ້ ູ ຮບັ ຮູຕົ້ ວົ ແປຕີ່ າງໆ ທີ່ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນເຊີ່ ນັ : ແຮງຈງູ ໃຈ, ມະໂນພາບ ແລະ ການສາົ້ ງຄວາມມ່ີ ຸງຫວງັ ຂອງຄູທີ່ ມີ ຕີ ່ີ ກບັ ນກັ ຮຽນ. 6) ຊ່ີ ວຍຄູ ກະກຽມການສອນ, ການວາງແຜນການສອນ ເພີ່ ອເຮັດໃຫກົ້ ານສອນມປີ ະສດິ ທພິ າບໃນການ ສດິ ສອນ 7) ຊ່ີ ວຍໃຫຄົ້ ູ ຮູຫົ້ ກັ ການ ແລະ ທດິ ສະດຂີ ອງການຮຽນຮູ ົ້ ທ່ີ ນີ ກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາໄດພ້ົ ສິ ູດແລວ້ົ ວ່ີ າ ໄດຜົ້ ນົ ດີ ເຊີ່ ນັ : ການຮຽນຮູຈ້ົ າກການສງັ ເກດ ຫ ການຮຽນແບບ. 8) ຊ່ີ ວຍຄູ ຮູຫົ້ ກັ ການສອນ ແລະ ວທິ ສີ ອນທີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ເຊ່ີ ນັ : ການໃຊຄ້ົ າຖາມ, ການເສມີ ແຮງ ແລະ ການປະພດຶ ຕນົ ທີ່ ເີ ປນັ ແບບຢີ່ າງ. 4

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 9) ຊ່ີ ວຍໃຫຄ້ົ ູຮູວົ້ ີ່ າ ນກັ ຮຽນທ່ີ ມີ ຜີ ນົ ຂອງການຮຽນດນີ ນັົ້ ບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ລະດບັ ສະຕປິ ັນຍາພຽງຢ່ີ າງດຽວເທ່ີ າົ ນນັ້ົ , ມນັ ຍງັ ຂນຶ້ົ ກບັ ອງົ ປະກອບອີ່ ນໆອກີ ເຊີ່ ນັ : ແຮງຈງູ ໃຈ, ທດັ ສະນະຄະຕ,ິ ມະໂນພາບຂອງນກັ ຮຽນ ແລະ ຄວາມຄາດ ຫວງັ ຂອງຄທູ ີ່ ມີ ຕີ ີ່ ນກັ ຮຽນອກີ ດວົ້ ຍ. 10) ຊີ່ ວຍຄູ ຄຸມົ້ ຄອງຫອົ້ ງຮຽນ ແລະ ສາົ້ ງບນັ ຍາກາດໃນຫອົ້ ງຮຽນ ເພ່ີ ອເອອ້ົ ອານວຍຕີ່ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ເສມີ ສາົ້ ງບຸກຄະລກິ ກະພາບຂອງນກັ ຮຽນ ເພີ່ ອໃຫຄ້ົ ູ ແລະ ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມຮກັ , ໄວວົ້ າງໃຈເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ , ມກີ ານ ຊີ່ ວຍເຫອເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ , ເຮດັ ໃຫຫົ້ ອົ້ ງຮຽນເປນັ ສະຖານທ່ີ ີ ທ່ີ ທີ ຸກຄນົ ມຄີ ວາມສຸກ, ມຄີ ວາມຮກັ ໂຮງຮຽນໃຜໆ ກ່ີ ຢາກມາຮຽນ. ເນ່ີ ອງຈາກ ການສກຶ ສາ ໄດມ້ົ ບີ ດົ ບາດທີ່ ສີ າຄນັ ໃນການຊີ່ ວຍໃຫນົ້ ກັ ຮຽນພດັ ທະນາການທາງດາົ້ ນສະຕປິ ນັ ຍາ, ບຸກຄະລກິ ະພາບ ເພ່ີ ອຊ່ີ ວຍໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມຜີ ນົ ສາເລດັ ໃນຊວີ ດິ . ທຸກໆປະເທດຢີ່ ູໃນໂລກນີົ້ ຈ່ີ ງິ ໄດຊ້ົ ອກຫາທດິ ທາງ ສ່ີ ງົ ເສມີ ການສກຶ ສາໃຫຄ້ົ ຸນນະພາບ, ມມີ າດຕະຖານໃນຄວາມເປັນເລດີ . ສະນນັ້ົ , ຄວາມຮູກ້ົ ີ່ ຽວກບັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ການສກຶ ສາຈ່ີ ງຶ ມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ໃນການຊີ່ ວຍຄູ ແລະ ນກັ ການສກຶ ສາເພ່ີ ອປບັ ປຸງຫກັ ສູດ ແລະ ການຮຽນ-ການສອນ ໃຫນ້ົ ບັ ມນົ້ ບັ ມປີ ະສດິ ທພິ າບດຂີ ນຶ້ົ . ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ແມີ່ ນວທິ ະຍາສາດສາຂາໃໝ່ີ ແຕີ່ ມກີ ານພດັ ທະນາຢີ່ າງໄວວາ ແລະ ມຄີ ວາມ ສາຄນັ ຕ່ີ ການສກຶ ສາເປນັ ຢີ່ າງຍ່ີ ງິ . ປດັ ຈບຸ ນັ ວທິ ະຍາສາດສາຂານໄີ້ົ ດມົ້ ເີ ນອົ້ ໃນວທິ ກີ ານສອນຂອງຕນົ ເອງຢ່ີ າງຊດັ ເຈນ ແລະ ເປນັ ວທິ ະຍາສາດທ່ີ ເີ ຊ່ີ ອມໂຍງລະຫວີ່ າງຈດິ ຕະວທິ ະຍາກບັ ການສກຶ ສາ ເຊ່ີ ງິ ມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ຍ່ີ ງິ ຢ່ີ ູໃນຂະບວນ ການພດັ ທະນາຜູຮົ້ ຽນໃຫມ້ົ ຄີ ວາມຈະເລນີ ງອກງາມຕາມເປາົ້ົ ໝາຍຂອງການສກຶ ສາ. 4. ໜາົ້ ທີ່ ີ ແລະ ບດົ ບາດຂອງຄູ ຄາວີ່ າ: “ຄູ” ໝາຍເຖິງ “ແມີ່ ຜູສ້ົ ່ີ ງັ ສອນລູກສດິ ຫຜູຖ້ົ ີ່ າຍທອດຄວາມຮູໃົ້ ຫແົ້ ກີ່ ລູກສດິ ” ການເຮດັ ໜາົ້ ທີ່ ສີ ່ີ ງັ ສອນ ແລະ ການຖ່ີ າຍທອດຄວາມຮູ ຂົ້ ອງຄູນນັ້ົ , ຈະບ່ີ ໄດໝ້ົ າຍເຖິງສະເພາະແຕ່ີ ເປັນຜູທົ້ ່ີ ີບອກ, ເປັນຜູບ້ົ ັນຍາຍ, ຫ ອະທບິ າຍເນອ້ົ ໃນຂອງວຊິ າໃຫແົ້ ກ່ີ ຜູທົ້ ີ່ ີຮຽນເທ່ີ າົ ນນັົ້ . ແຕ່ີ ຈະລວມເຖງິ ກດິ ຈະກາທງັ ໝົດຢີ່ ູໃນຂະບວນການສອນ ເຊ່ີ ນັ : ການເລອກເນອ້ົ ໃນ, ການຜະລດິ ສ່ີ ການສອນ, ການຈດັ ລະບຽບກດິ ຈະກາໃນຊນັ້ົ ຮຽນ, ການຮກັ ສາລະບຽບວິ ໃນ, ການວດັ -ການປະເມນີ ຜນົ ແລະ ອ່ີ ນໆ... ນອກຈາກດາົ້ ນການສອນ ແລະ ການຖ່ີ າຍທອດຄວາມຮູໃົ້ ນຊນັ້ົ ຮຽນ ແລວ້ົ , ຄຍູ ງັ ມໜີ າ້ົ ທ່ີ ີ ແລະ ບດົ ບາດອກີ ຫາຍປະການ. ຄາວີ່ າ: “ຄູ” ໃນພາສາອງັ ກດິ ທີ່ ວີ ່ີ າ “Teachers” ຈະມບີ ດົ ບາດໜາົ້ ທີ່ ຂີ ອງຄູຕາມຮູບພາສາອງັ ກດິ ໄດແ້ົ ຍກ ຄາໃຫເົ້ ຫນັ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ T (Teaching) ໝາຍເຖງິ ມໜີ າ້ົ ທີ່ ສີ ອນ E (Ethic) ໝາຍເຖງິ ເປນັ ຜູທ້ົ ່ີ ມີ ຈີ ະລຍິ ະທາ. A (Academic) ໝາຍເຖງິ ຄວາມເປນັ ນກັ ວຊິ າການ. C (Cultural Heritage) ໝາຍເຖງິ ການສບທອດວດັ ທະນາທາ. H (Human Relationship) ໝາຍເຖງິ ຄວາມເປນັ ຜູມ້ົ ມີ ະນດຸ ສາພນັ ທີ່ ດີ .ີ E (Evaluation) ໝາຍເຖງິ ການວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ການສອນ. R (Research) ໝາຍເຖງິ ໃນຖານະເປນັ ນກັ ວໄິ ຈ. 5

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ S (Service) ໝາຍເຖງິ ການໃຫບົ້ ລກິ ານ ຄູຈະບ່ີ ພຽງແຕີ່ ເປນັ ຜູທ້ົ ີ່ ີສດິ ສອນ ຫ ຖີ່ າຍທອດຄວາມຮູໃົ້ ຫກ້ົ ບັ ຜູຮ້ົ ຽນເທ່ີ າົ ນນັົ້ . ແຕ່ີ ຍງັ ຕອ້ົ ງເຮດັ ໜາົ້ ທ່ີ ີອ່ີ ນໆ ອີກເຊ່ີ ັນ: ເປັນແບບຢ່ີ າງທ່ີ ດີ ີ, ເປັນຜູທ້ົ ່ີ ີສບທອດດາົ້ ນວດັ ທະນາທາ, ຄຸນນະທາ, ເປັນຜູຮົ້ ູໄົ້ ຝີ່ ຫາ ແລະ ພດັ ທະນາ ຄວາມຮູຢ້ົ ່ີ ູສະເໝ.ີ ເປນັ ຜູບ້ົ ລກິ ານທາງວຊິ າການໃຫແ້ົ ກີ່ ນກັ ຮຽນ ແລະ ຊຸມຊນົ . ຍອົ້ ນໜາ້ົ ທ່ີ ີ ແລະ ບດົ ບາດຂາ້ົ ງເທງິ ນນັ້ົ , ວຽກງານຂອງຄູຈ່ີ ງຶ ແມີ່ ນວຽກທີ່ ໜີ ກັ ໜ່ີ ວງ ແລະ ມຄີ ູພຽງສ່ີ ວນໜີ່ ງຶ ເທ່ີ າົ ນນັົ້ ທີ່ ີເປັນຄູມປີ ະສິດທພິ າບ ແລະ ປະສບົ ຜນົ ສາເລັດໃນອາຊບີ . ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບຈະມຄີ ຸນລກັ ສະນະ ແລະ ຄວາມສາມາດຫາຍປະການເຊີ່ ນັ : ຄວາມສາມາດພດັ ທະນາທກັ ສະການຄດິ ຂອງເດກັ ນກັ ຮຽນ, ຄວາມສາມາດການ ສາົ້ ງມະໂນທດັ ແລະ ກະຕຸນົ້ ແຮງຈງູ ໃຈໃຫແ້ົ ກີ່ ຜູຮົ້ ຽນ. ສາມາດຄວບຄຸມຫອົ້ ງຮຽນ ແລະ ເປນັ ແບບຢີ່ າງທີ່ ດີ ,ີ ສາມາດ ຖ່ີ າຍທອດຄວາມຮູໄົ້ ດ້ົ ແລະສາມາດວດັ ປະເມນີ ຜນົ ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງນກັ ຮຽນໄດຢ້ົ ີ່ າງຖກຕອົ້ ງເໝາະສມົ . ຄຸນລກັ ສະນະ ແລະ ຄວາມສາມາດດ່ີ ງັ ກີ່ າວລວ້ົ ນແຕີ່ ອງີ ໃສີ່ ຫກັ ການ ແລະ ທດິ ສະດທີ າງຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາເປນັ ພນ້ົ ຖານທງັ ນນັ້ົ . ໃນເມ່ີ ອພຈິ າລະນາການສອນ ເຊີ່ ງິ ແມ່ີ ນໜາົ້ ທ່ີ ຫີ ກັ ຂອງຄວາມເປນັ ຄູກ່ີ ຍ່ີ ງິ ເຫນັ ຢີ່ າງຊັດເຈນວ່ີ າ: ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ການສກຶ ສາໄດມົ້ ບີ ດົ ບາດສາຄນັ ຢີ່ ູທຸກຂນັົ້ ຕອນຂອງການສອນ, ເລີ່ ມີ ຕງັົ້ ແຕີ່ ການການດົ ຈດຸ ມ່ີ ຸງໝາຍໃຫສ້ົ ອດຄີ່ ອງກບັ ສະພາບພນ້ົ ຖານຂອງຜູຮ້ົ ຽນ, ການວາງແຜນ ແລະ ດາເນນີ ການສອນຈນົ ເຖງິ ຂນັົ້ ການວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ . ສະນນັົ້ , ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາຈ່ີ ງຶ ມຄີ ວາມສາຄນັ ຍ່ີ ງິ ຕ່ີ ການເປນັ ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ. Woolfolk (1990, p.5-8) ໄດກ້ົ ານດົ ໜາົ້ ທີ່ ີ ແລະ ບດົ ບາດຂອງຄູໄວົ້ 7 ປະການຄດ່ີ ງັ ລີ່ ຸມນ:ີ້ົ 1.1 ຄູຖານະເປນັ ຊີ່ ຽວຊານໃນການສອນ ໃນຖານະເປນັ ຜູສ້ົ ອນຄູຈະຕອົ້ ງຕດັ ສນິ ໃຈວ່ີ າ: ຈະໃຊກ້ົ ດິ ຈະກາການສອນແນວໃດ ແລະ ຈະເລອກໃຊສົ້ ່ີ ການສອນຊະນດິ ໃດຢີ່ ູຕະຫອດເວລາ. ການຕດັ ສນິ ໃຈດ່ີ ງັ ກີ່ າວແມີ່ ນຂນຶ້ົ ກບັ ອງົ ປະກອບຫາຍຢີ່ າງ ເຊີ່ ນັ : ການໃຊສ້ົ ່ີ ການສອນຊະນດິ ນຈີົ້ ະສອດຄີ່ ອງກບັ ເນອ້ົ ໃນຫບີ່ , ສອດຄີ່ ອງກບັ ຄວາມສາມາດ ແລະ ຄວາມສນົ ໃຈຂອງເດກັ ຫບ່ີ , ວທິ ກີ ານສອນແບບໃດທີ່ ີພາໃຫບົ້ ັນລຸຕາມຈຸດໝາຍທ່ີ ີການດົ ໄວ.້ົ ຖາົ້ ຄູຈະສອນໃນເລີ່ ອງຂອງການລົບເລກຢ່ີ ູຊນັົ້ ປ2 ຄູຈະສອນແບບໃດຈ່ີ ງຶ ຈະເຮັດໃຫເ້ົ ດກັ ເຂາົ້ົ ໃຈດທີ ່ີ ສີ ຸດ, ຫການສອນໃຫເ້ົ ດກັ ຮູແົ້ ຕີ່ ງເລ່ີ ອງຢ່ີ ູຊນັົ້ ປ 5 ທ່ີ ບີ ີ່ ເຄຍີ ປະສບົ ຄວາມສາເລດັ ມາກ່ີ ອນ. ຄຈູ ະສອນແນວໃດ ຫ ຈະໃຊໜົ້ ງັ ສຫສີ່ ການສອນຊະນດິ ໃດ, ຄູຈະໃຫເ້ົ ດກັ ຂຽນເປັນ ລາຍບຸກຄນົ ຫເປນັ ກີ່ ຸມ, ຈະໃຊກ້ົ ານສອນດວ້ົ ຍການບນັ ຍາຍ, ອະພປິ າຍ, ໃຫຄົ້ ນົົ້ ຄວ້ົ າດວົ້ ຍຕນົ ເອງ... ສີ່ ງິ ເຫີ່ າົ ນີົ້ ຄຈູ ະ ຕອ້ົ ງໃຊກ້ົ ານຕດັ ສນິ ໃຈຢີ່ ູບນົ ພນົ້ ຖານຂອງຄວາມຮູຂົ້ ອງເນອົ້ ໃນວຊິ າຮຽນ ແລະ ວທິ ສີ ດິ ສອນທງັ ໝດົ . 1.2 ຄູໃນຖານະເປນັ ຜູກ້ົ ະຕຸນ້ົ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເກດີ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນ ບດົ ບາດທີ່ ສີ າຄນັ ອີກຢ່ີ າງໜ່ີ ຶງຂອງຄູກ່ີ ແມ່ີ ນ ການເປັນຜູກົ້ ະຕຸ ນົ້ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມແີ ຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນ. ເພາະໃນປະຈບຸ ນັ ຈະມສີ ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ຈດິ ໃຈນກັ ຮຽນຢີ່ ູນອກຫອົ້ ງຮຽນມຫີ າຍທ່ີ ສີ ຸດ. ກດິ ຈະກາຕີ່ າງໆໃນຊນັ້ົ ຮຽນຈ່ີ ງິ ດງ ດູດຄວາມສນົ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນໄດໜົ້ ອ້ົ ຍທີ່ ີສຸ ດ. ເຖິງວ່ີ າຄູຈະພະຍາຍາມໃຊເ້ົ ທກັ ນກິ ການນາເຂົາ້ົ ສີ່ ູບົດຮຽນໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນສນົ ໃຈ, ແຕ່ີ ກີ່ ຍງັ ບີ່ ພຽງພທີ່ ຈີ ະດງດູດຄວາມສນົ ໃຈຂອງເດກັ ນກັ ຮຽນໄດ.ົ້ ສະນນັ້ົ , ຄູຈີ່ ງຶ ຕອົ້ ງໃຊຄົ້ ວາມພະຍາຍາມສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈໃຫແົ້ ກ່ີ ນກັ ຮຽນ. ການໃຊຄ້ົ ະແນນເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງ ກີ່ ແມີ່ ນ ວທິ ໜີ ່ີ ງຶ ທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນດຸໜ່ີ ນັ ຮຽນ ຫ ຄູໃຊສ້ົ ່ີ ການສອນທ່ີ ສີ ນົ ໃຈກີ່ ເປັນສີ່ ງິ ໜີ່ ງຶ ທ່ີ ດີ ຶງດູດຄວາມສົນໃຈ 6

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຂອງເດກັ ຢີ່ ູໃນແຕ່ີ ລະຊີ່ ວົ ໂມງທ່ີ ສີ ອນ. ຄຕູ ອົ້ ງຖາມຕນົ ເອງເລີ່ ອຍໆວີ່ າ: ຈະເຮດັ ແນວໃດຈ່ີ ງຶ ພາໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມ ກະຕລລນົ້ົ ຢີ່ ູໃນການຮຽນຫາຍຂນຶົ້ . 1.3 ຄູໃນຖານະເປນັ ຜູຈ້ົ ດັ ການ. ໄດມົ້ ກີ ານວໄິ ຈພບົ ວ່ີ າ: ຄູສອນຢ່ີ ູຊນັົ້ ປະຖມົ ສ່ີ ວນຫາຍຈະໃຊເົ້ ວລາປະມານ 20-30 % ຂອງເວລາທງັ ໝດົ ໃນການມີປະຕິສາພັນກັບນັກຮຽນໂດຍກົງ. ເວລາທ່ີ ີເຫອ 70 - 80 % ແມີ່ ນໃຊເົ້ ຂົາ້ົ ໃນເລີ່ ອງການຈັດການ (Management) ສາລບັ ຄູສອນຊນັ້ົ ມດັ ທະຍມົ ນນັ້ົ , ຈະໃຊເົ້ ວລາການປະຕສິ າພັນກບັ ນກັ ຮຽນຫາຍຂນຶ້ົ . ແຕີ່ ກີ່ ຍງັ ໃຊເົ້ ວລາໃນເລ່ີ ອງການຈດັ ການຕີ່ າງໆສູງຢີ່ ູ. ການຈດັ ການດ່ີ ງັ ກ່ີ າວນໄີ້ົ ດແ້ົ ກ່ີ : ການນເິ ທດກດິ ຈະກາໃນຫອົ້ ງຮຽນ, ການອະທິບາຍລາຍລະອຽດເລ່ີ ອງທະບຽນຕີ່ າງໆ, ການກະກຽມເລ່ີ ອງການສອບເສັງ, ການຈດັ ເກດ, ການ ສະແຫວງຫາສ່ີ ການສອນ, ການເຂາົົ້ ຮີ່ ວມປະຊຸມກບັ ຄູ ແລະ ຜູປົ້ ົກຄອງໃນຫອ້ົ ງຮຽນ. ໃນຈານວນທີ່ ມີ ຢີ ່ີ ູ 24 ຊີ່ ວົ ໂມງ ຄູຈະຕອ້ົ ງຮູບົ້ ລຫິ ານເວລາຕນົ ເອງໃຫເົ້ ໝາະສມົ . ໃນຫອົ້ ງຮຽນຄູຕອົ້ ງເຮດັ ໜາ້ົ ທ່ີ ບີ ລຫິ ານ ຫ ຈດັ ການກີ່ ຽວກບັ ການຮກັ ສາລະບຽບວໃິ ນຢ່ີ ູຫອົ້ ງຮຽນ. ຄຕູ ອົ້ ງ ຮູຈ້ົ ດັ ການຫບລຫິ ານກດິ ຈະກາຕ່ີ າງໆ ໂດຍບີ່ ໃຫເົ້ ກດີ ມບີ ນັ ຫາຖາ້ົ ເກດີ ມກີ ີ່ ມໜີ ອົ້ ຍທີ່ ສີ ຸດ. 1.4 ຄູໃນຖານະເປນັ ຜູນົ້ າ ເຖງິ ວ່ີ າການສອນຄູຕອົ້ ງໄດຄົ້ ານງເຖງິ ຄວາມຕອົ້ ງການຂອງເດກັ ແຕີ່ ລະຄນົ . ແຕ່ີ ຄວາມເປນັ ຈງິ ແລວົ້ ຄູບ່ີ ໄດ້ົ ສນົ ໃຈເດກັ ຜູໃົ້ ດໜ່ີ ງຶ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ເພາະການສອນສີ່ ວນໃຫຍ່ີ ແມ່ີ ນຈະລວມກນັ ເປນັ ກ່ີ ຸມ, ໂດຍມຄີ ເູ ປນັ ຜູນ້ົ າ, ຄຈູ ີ່ ງຶ ມໜີ າົ້ ທ່ີ ກີ ວດກາຕດັ ສນິ , ຂະນະດຽວກນັ ຄູກີ່ ສາມາດເປັນເພີ່ ອນເປນັ ຄ່ີ ູຄດິ , ເປນັ ຕວົ ແທນຂອງຜູປ້ົ ກົ ຄອງ ແລະ ເປນັ ຜູສ້ົ ະ ໜັບສະໜູນ. ຄວາມເປັນຜູນ້ົ າຂອງຄູນນັ້ົ , ຈະບ່ີ ຈາກດັ ສະເພາະຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນເທີ່ າົ ນນັ້ົ ຄູຍງັ ເປັນຜູນ້ົ າຊຸມຊນົ ຫ ສງັ ຄມົ ໃນທອ້ົ ງຖີ່ ນີ ອກີ ດວ້ົ ຍ. 1.5 ຄູໃນຖານະຜູໃົ້ ຫຄົ້ າປກຶ ສາ ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນໜີ່ ງຶ ໆ ຈະມເີ ດກັ ນກັ ຮຽນທີ່ ມີ ບີ ນັ ຫາຄູຈາຕອ້ົ ງກ່ີ ຽວຂອົ້ ງບີ່ ຫາຍກ່ີ ໜອ້ົ ຍ. ສະນນັົ້ , ຄູຈີ່ ງຶ ຢ່ີ ູໃນ ຖານະທີ່ ໃີ ຫຄົ້ າປກຶ ສາ ຫ ຊີ່ ວຍເຫອເດກັ ເຫ່ີ າົ ນນັົ້ . ຄູຕອ້ົ ງມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ໄວຕີ່ ກບັ ການປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນ, ມຄີ ວາມສາມາດວນິ ດິ ໃສໃນເບອົ້ ງຕນົົ້ ໄດວ້ົ ີ່ າ ເດກັ ນກັ ຮຽນຄນົ ໃດທີ່ ມີ ຄີ ວາມຕອ້ົ ງການຄວາມຊີ່ ວຍເຫອຈາກຄູ. ໃນຖານະເປນັ ຜູທ້ົ ີ່ ໃີ ຫຄ້ົ າປກຶ ສານນັົ້ , ຄູຍງັ ເປນັ ຜູທ້ົ ່ີ ໃີ ຊແ້ົ ບບທດົ ສອບທາງຈດິ ຕະວທິ ະຍາຕ່ີ າງໆ ແລວ້ົ ແປຜນົ ການທດົ ສອບດີ່ ງັ ກີ່ າວເພີ່ ອຜນົ ປະໂຫຍດຂອງການແນະແນວທາງການສກຶ ສາ ແລະ ວນິ ດິ ໃສບນັ ຫາທາງບຸກຄະລກິ ກະພາບຂອງເດກັ ນກັ ຮຽນອກີ ດວ້ົ ຍ. 1.6 ໃນຖານະທ່ີ ເີ ປນັ ແບບຢີ່ າງ ຄໃູ ນຖານະທ່ີ ເີ ປນັ ແບບຢີ່ າງໝາຍວີ່ າ ເດກັ ຈະຮຽນແບບຈາກຄູຫາຍປະການ. ຖາ້ົ ຄເູ ປນັ ຜູທົ້ ່ີ ມີ ຄີ ວາມກະຕລ ລນົົ້ ໃນການສກຶ ສາຊອກຫາຄວາມຮູກ້ົ ີ່ ຈະເປັນແບບຢີ່ າງທ່ີ ດີ ,ີ ທ່ີ ຈີ ະພາໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມກະຕລລນົ້ົ ຄກນັ ກບັ ຄູ ຫ ຄູມຄີ ວາມສາມາດແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາຕ່ີ າງໆໄດຢົ້ ່ີ າງດ,ີ ເດກັ ນກັ ຮຽນ ກ່ີ ຈະຮຽນແບບຫຮຽນຮູຄົ້ ຸນລກັ ສະນະດ່ີ ງັ ກ່ີ າວຈາກຄູ ໂດຍຄບູ ີ່ ຈາເປນັ ຕອົ້ ງສອນ. 1.7 ຄູໃນຖານະເປນັ ຜູພົ້ ດັ ທະນາວຊິ າຊບີ ໄດເົ້ ປັນທີ່ ີຍອມຮບັ ກນັ ວ່ີ າ: ອາຊບີ ຄູເປັນວຊິ າຊບີ ຊັນົ້ ສູງ, ຄູທີ່ ມີ ວີ ິນຍານຂອງຄວາມເປັນຄູຈ່ີ ງຶ ມີຄວາມ ພະຍາຍາມພດັ ທະນາວຊິ າຊບີ ຄູຕະຫອດເວລາ ເຊີ່ ນັ : ມກີ ານວເິ ຄາະພດຶ ຕກິ າການສອນໃນຫາຍແງ່ີມຸມ ຫ ຫາຍທດິ 7

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ສະດເີ ພີ່ ອສະແຫວງຫາແນວທາງພດັ ທະນາການຮຽນຮູຂ້ົ ອງນກັ ຮຽນ, ຫ ພດັ ທະນາວທິ ກີ ານສອນເພີ່ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນ ຮຽນດວົ້ ຍຄວາມມີ່ ວນຊີ່ ນ, ມຄີ ວາມຕ່ີ ນເຕນັົ້ ຕີ່ ການຮຽນ. ການວເິ ຄາະດີ່ ງັ ກ່ີ າວ ແມີ່ ນເປນັ ການສາົ້ ງຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ການຮຽນຮູຂົ້ ອງເດກັ ນກັ ຮຽນ, ການຈດັ ສະພາບແວດລອົ້ ມເພ່ີ ອສາົ້ ງປະສດິ ທພິ າບການຮຽນຮູ,້ົ ລວມເຖງິ ການສດິ ສອນ, ແລະ ເນອ້ົ ໃນຂອງວຊິ າຮຽນຫກດິ ຈະກາທີ່ ຈີ ະສອນ. ພະຍາຍາມປບັ ປຸງ ແລະ ພດັ ທະນາວຊິ າຊບີ ຂອງຕນົ ໃຫດ້ົ ຂີ ຶນ້ົ . ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກ່ີ ຕາມເພ່ີ ນິ ສາມາດ ສະຫຸບໄດວົ້ ່ີ າ: ຄມູ ໜີ າົ້ ທ່ີ ີ ແລະ ບດົ ບາດທ່ີ ສີ າຄນັ 5 ປະການໃຫຍ່ີ ຄ: − ປນັ ຜູສ້ົ ອນ ແລະ ຖ່ີ າຍທອດຄວາມຮູໜົ້ າົ້ ທີ່ ນີ ຈີົ້ ະລວມມກີ ານກະຕຸນ້ົ ແຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນ, ເປນັ ຜູ ້ົ ຈດັ ການໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ແລະ ການວດັ ປະເມນີ ຜນົ . − ເປນັ ຕວົ ແບບທີ່ ດີ ແີ ລະເປນັ ຜູສ້ົ ບທອດວດັ ທະນາທາ ແລະ ຄຸນນະທາ. − ເປນັ ຜູທົ້ ີ່ ໄີ ຝີ່ ຮູ ົ້ ແລະ ພດັ ທະນາຄວາມຮູຢົ້ ່ີ ູສະເໝ.ີ − ເປນັ ຜູນົ້ າທ່ີ ດີ .ີ − ເປນັ ຜູໃ້ົ ຫບ້ົ ລກິ ານທາງວຊິ າການໃຫແ້ົ ກ່ີ ນກັ ຮຽນ ແລະ ຊຸມຊນົ . 5. ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ໃນເມີ່ ອພຈິ າລະນາບດົ ບາດ ແລະ ໜາ້ົ ທ່ີ ຂີ ອງຄດູ ່ີ ງັ ທ່ີ ເີ ວາົ້ົ ມາຂາ້ົ ງເທງິ ນນັົ້ ແລວົ້ , ກີ່ ສາມາດຮູໄ້ົ ດວ້ົ ່ີ າວຽກງານຂອງຄູ ນນັ້ົ ສຸດທ່ີ ຍີ າກ. ດວົ້ ຍເຫດນີົ້ ຜ່ີ ານມາຈີ່ ງຶ ມຄີ ູຈານວນໜີ່ ງຶ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ ເປັນຄູທ່ີ ດີ ີ ແລະ ມປີ ະສດິ ທພິ າບໄດົ້ ແລະ ຄູຈາ ນວນໜ່ີ ງຶ ກີ່ ບ່ີ ສາມາດເປັນຄທູ ີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບໄດຄ້ົ ວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫ່ີ ວາງຄູສອງປະເພດນ.ີົ້ ຜ່ີ ານມາກ່ີ ໄດມ້ົ ຫີ າຍຄາ ຖາມທ່ີ ຖີ າມວ່ີ າ: ຄູທີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທິ ພາບຈະແມ່ີ ນຄູທີ່ ມີ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາສູງກວ່ີ າຄູທີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບຕີ່ າກວີ່ າ. ຕ່ີ ຄາຖາມເຫີ່ າົ ນຍີົ້ ງັ ຊອກຫາຄາຕອບບີ່ ໄດຢ້ົ ີ່ າງຊດັ ເຈນ. ເຖິງຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມຜນົ ຂອງການວໄິ ຈໄດພ້ົ ບົ ວ່ີ າ: ອົງປະກອບດາົ້ ນສະຕິ ປນັ ຍາ ແລະ ບຸກຄະລກິ ກະພາບກ່ີ ຈະມຄີ ວາມສາຄນັ ຕ່ີ ກບັ ການເປນັ ຄທູ ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບໜອົ້ ຍກວີ່ າທກັ ສະຕີ່ າງໆ ທ່ີ ີ ຄໃູ ຊໃ້ົ ນຫອົ້ ງຮຽນ. Glover and Bruning (1990, p.6) ໄດກົ້ ່ີ າວວີ່ າ: ມທີ ກັ ສະຫາຍຢ່ີ າງ ທີ່ ສີ ີ່ ງົ ຜນົ ໃຫຄົ້ ຸນນະພາບການສອນຂອງ ຄູແຕກຕີ່ າງກນັ ໂດຍໃຫແ້ົ ນວຄດິ ຕ່ີ ຄທູ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ - ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບຈະສາມາດພດັ ທະນາທກັ ສະການຄດິ ຂອງນກັ ຮຽນ, ສີ່ ງົ ເສມີ ນກັ ຮຽນໃຫມົ້ ພີ ດັ ທະນາການ ທຸກດາົ້ ນ, ສາມາດຈດັ ການຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນໄດຢົ້ ່ີ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ, ສາມາດຖ່ີ າຍທອດຄວາມຮູໄ້ົ ດດົ້ ,ີ ສາມາດປະເມນີ ຜນົ ການຮຽນ ແລະ ຮູປົ້ ບັ ວທິ ກີ ານສອນໃຫສ້ົ ອດຄີ່ ອງກບັ ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫີ່ ວາງຜູຮ້ົ ຽນໄດຢ້ົ ່ີ າງເໝາະສມົ . - ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ຈະຕອົ້ ງຄານງຶ ເຖິງຄວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫີ່ ວາງບຸ ກຄົນໃນເລີ່ ອງຂະບວນການຄິດ ເຊ່ີ ນັ : ຄວາມສາມາດທາງດາົ້ ນສະຕປິ ນັ ຍາດາົ້ ນການຄນົ້ົ ຄດິ , ເຊີ່ ງິ ເດກັ ແຕ່ີ ລະຄນົ ຈະມພີ ດັ ທະນາການລະດບັ ຂນັົ້ ທີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງ ກນັ . ນອກນເີົ້ ດກັ ແຕ່ີ ລະຄນົ ຍງັ ແຕກຕີ່ າງກນັ ດາົ້ ນຮູບແບບຂອງການຄດິ , ທີ່ ເີ ປນັ ລກັ ສະນະສະເພາະຕວົ ທີ່ ແີ ຕ່ີ ລະຄົນ ຈະຮັບຮູ ຂ້ົ ມົ້ ູນຂ່ີ າວສານ, ການຈດັ ລະບຽບຂອງຂມົ້ ູນ ແລະ ຂະບວນການປະມວນສານຂມົ້ ູນຕ່ີ າງໆ. ຄູທ່ີ ີມີ ປະສດິ ທພິ າບຍ່ີ ອມຄດິ ເຖງິ ຄວາມແຕກຕ່ີ າງເຫ່ີ າົ ນເີົ້ ພີ່ ອໃຊເ້ົ ຂາົ້ົ ໃນການວາງແຜນການຮຽນ - ການສອນ. ນອກຈາກນີົ້ ຄທູ ີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບຍງັ ຕອ້ົ ງເຂາົົ້ ໃຈພດັ ທະນາການຂອງທກັ ສະການແກບົ້ ນັ ຫາ. ການສີ່ ງົ ເສມີ ຄວາມຄດິ ແບບສາົ້ ງສັນ ແລະ ເຂາົົ້ ໃຈພາວະທີ່ ຈີ ະນາໄປສ່ີ ູຄວາມຄດິ ສາ້ົ ງສນັ , ເພີ່ ອຈະໄດວ້ົ າງແຜນແລະດາເນນີ ການສອນໃຫສ້ົ ອດຄີ່ ອງກບັ ການພດັ ທະນາການ ແລະ ເໝາະສມົ ກບັ ລະດບັ ຄວາມສາມາດຂອງຜູທ້ົ ່ີ ຮີ ຽນ. - ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບບ່ີ ສະເພາະແຕ່ີ ສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫເົ້ ດກັ ນກັ ຮຽນພດັ ທະນາຄວາມຄດິ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ . ແຕີ່ ຍງັ ຕອ້ົ ງສ່ີ ງົ ເສມີ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ທີ່ ດີ ຕີ ີ່ ຕນົ ເອງແລະຜູອ້ົ ີ່ ນ ແລະ ມປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ຄຢູ ີ່ າງມຄີ ວາມອບົ ອ່ີ ຸນ. ສະນນັ້ົ , ຄູຈະຕອົ້ ງເນນັົ້ ເຖງິ ການ 8

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຮ່ີ ວມມຫາຍກວີ່ າການແຂ່ີ ງຂນັ ເພ່ີ ອຊີ່ ວຍໃຫເົ້ ດກັ ໄດຮ້ົ ບັ ປະສບົ ການໃນທາງບວກ, ຄູຕອ້ົ ງເນນັ້ົ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເກີດມີ ຄວາມພາກພູມໃຈໃນຕວົ ເອງ. ສີ່ ງິ ດີ່ ງັ ກີ່ າວເຫ່ີ າົ ນີົ້ ຈະຊ່ີ ວຍສາ້ົ ງມະໂນທດັ ທ່ີ ດີ ໃີ ຫກ້ົ ບັ ນກັ ຮຽນ. - ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ຈະມຄີ ວາມສຸກ, ສາມາດຮກັ ສາລະບຽບວໃິ ນຢ່ີ ູຫອ້ົ ງຮຽນໄດເົ້ ປັນຢ່ີ າງດີ ແລະ ມຄີ ວາມ ຮູສ້ົ ກຶ ໄວຕີ່ ກບັ ສີ່ ິງທີ່ ເີ ກີດຂຶນ້ົ ໃນຫອ້ົ ງຮຽນ, ເວລາມບີ ນັ ຫາດາ້ົ ນລະບຽບວິໄນກ່ີ ສາມາດແກໄົ້ ຂໄດ.້ົ ນອກນີຄ້ົ ູຍັງ ສາມາດເປນັ ແບບຢີ່ າງທີ່ ດີ ,ີ ມຄີ ວາມກະຕລລນົ້ົ ເພ່ີ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນໄດຮ້ົ ຽນເອາົ ແບບຢີ່ າງທ່ີ ດີ ນີ ນັ້ົ . - ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ຈະສາມາດຖີ່ າຍທອດຄວາມຮູໃ້ົ ຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດຢ້ົ ່ີ າງເປນັ ລະບບົ , ເປນັ ຂນັົ້ ຕອນ ແລະ ຮູສົ້ ີ່ ຄວາມໝາຍກບັ ເດກັ ນກັ ຮຽນໃຫເ້ົ ຂາົົ້ ໃຈໄດຢ້ົ ່ີ າງຊດັ ເຈນ ແລະ ຮູກົ້ ະກຽມການສດິ ສອນຢີ່ າງເໝາະສມົ ກບັ ພນ້ົ ຖານ ຂອງຜູທົ້ ່ີ ີຮຽນ. ເຮັດໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນ, ຮຽນຢ່ີ າງມີຄວາມສຸ ກ ແລະ ພໃຈໃນສ່ີ ິງທ່ີ ີຕົນໄດຮົ້ ຽນ. ກົງກັນຂາົ້ ມຄູທີ່ ີບ່ີ ມີ ປະສດິ ທພິ າບໃນເວລາສອນ ຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ນກັ ຮຽນເກດີ ມຄີ ວາມເບ່ີ ອໜີ່ າຍ ຫ ຂດັ ຂອົ້ ງໃຈຕະລອດເວລາເນ່ີ ອງ ຈາກຄູສອນເນອ້ົ ໃນ ບີ່ ສອດຄ່ີ ອງກບັ ລະດບັ ຄວາມສາມາດຂອງຜູຮ້ົ ຽນ. - ການສອນທ່ີ ດີ ີ ຕອ້ົ ງມກີ ານປະເມນີ ຜນົ ແລະ ປບັ ປຸງຢ່ີ ູສະເໝ,ີ ນກັ ຮຽນຈະຕອ້ົ ງຮບັ ຮູຜົ້ ນົ ການຮຽນ ແລະ ຜນົ ຂອງການລາຍງານບົດຂອງເຂາົ ຢ່ີ າງທັນການ. ຄູທີ່ ມີ ປີ ະສິດທິພາບຈະມທີ ກັ ສະການປະເມນີ ຜົນການຮຽນຂອງ ນກັ ຮຽນ, ມຄີ ວາມສາມາດສາ້ົ ງ ແລະ ໃຊເົ້ ຄີ່ ອງມເພ່ີ ອປະເມນີ ຜນົ ເປນັ ຢ່ີ າງດ.ີ ບ່ີ ວີ່ າຈະແມີ່ ນແບບທດົ ສອບທ່ີ ຄີ ູສາ້ົ ງ ຂນຶ້ົ ເອງ ຫ ແບບທດົ ສອບມາດຕະຖານກ່ີ ຕາມ. - ຄູທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ຈະຮູປົ້ ບັ ວທິ ກີ ານສດິ ສອນຂອງຕນົ ໃຫສ້ົ ອດຄີ່ ອງກບັ ຄວາມຕອ້ົ ງການແລະ ຄວາມສນົ ໃຈ ຂອງນກັ ຮຽນທຸກກ່ີ ຸມໄດຢົ້ ່ີ າງເໝາະສມົ , ບ່ີ ວ່ີ າຈະເປັນຄນົ ປກົ ກະຕ,ິ ເດກັ ທີ່ ສີ ະ ຫາດຫເດກັ ນກັ ຮຽນທ່ີ ມີ ບີ ນັ ຫາໃນ ການຮຽນກີ່ ຕາມ. ສະນນັົ້ , ສາມາດສະຫຸບໂດຍຫຍໄ້ົ ດວ້ົ ີ່ າ: ການທ່ີ ຈີ ະເປັນຄູທີ່ ດີ ແີ ລະມປີ ະສິດທພິ າບນນັ້ົ . ນອກຈາກເປນັ ຜູທົ້ ີ່ ມີ ີ ຄວາມຮູໃົ້ ນເລ່ີ ອງການສດິ ສອນເປັນຢ່ີ າງດີແລວົ້ . ຄູຕອົ້ ງມທີ ັກສະຫາຍໆປະການ, ນບັ ທງັ ເທັກນກິ ວິທີການຖ່ີ າຍ ທອດຄວາມຮູ,ົ້ ການຈດັ ການໃນຫອ້ົ ງຮຽນເຊີ່ ງິ ທກັ ສະຕ່ີ າງໆດີ່ ງັ ກ່ີ າວຈະພດັ ທະນາຂນຶ້ົ ໄດຈົ້ າກຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຫກັ ການ ທາງຈດິ ຕະວທີ ະຍາການສກຶ ສາເປນັ ພນ້ົ ຖານ. 6. ລກັ ສະນະທີ່ ດີ ຂີ ອງຄູ ຄທູ ີ່ ດີ ແີ ລະມປີ ະສດິ ທພິ າບ ຈະມລີ ກັ ສະນະດີ່ ງັ ລ່ີ ຸມນ:ີົ້ 1) ຕອ້ົ ງເປນັ ມະນດຸ ນຍິ ມົ (Humanist) ຄູ ຕອົ້ ງເປັນຜູທ້ົ ່ີ ີຍອມຮັບຈາກນກັ ຮຽນ, ຮູໃົ້ ຫຄ້ົ ວາມຮັກຄວາມອົບອີ່ ຸ ນແກີ່ ນັກຮຽນ, ສາມາດເຂົາ້ົ ໃຈ ນກັ ຮຽນ, ມຄີ ວາມຍຸຕທິ າຕ່ີ ກບັ ນກັ ຮຽນທຸກຄນົ . 2) ເປນັ ຜູທົ້ ີ່ ມີ ຄີ ວາມຮູຄ້ົ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ການຮຽນ- ການສອນ: ຄູ ຕອ້ົ ງມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈທາມະຊາດຂອງການຮຽນຮູ,ົ້ ຄວາມສາມາດໃຊວ້ົ ທິ ີສອນໃຫເົ້ ໝາະສມົ , ສາມາດ ສາົ້ ງແຮງຈງູ ໃຈໃຫແົ້ ກີ່ ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມຢາກຮຽນຮູ ,້ົ ມຄີ ວາມສາມາດປະເມນີ ຜນົ ໄດວ້ົ ີ່ ານກັ ຮຽນເກດີ ການຮຽນຮູ ົ້ ແທຈ້ົ ງິ ຫບີ່ . 3) ເປນັ ຜູທ້ົ ີ່ ຮີ ູຈ້ົ ກັ ຕວົ ນກັ ຮຽນ ຄູບີ່ ພຽງແຕີ່ ເປັນຜູທ້ົ ີ່ ສີ ອນຄວາມຮູທ້ົ າງວຊິ າການເທ່ີ າົ ນນັ້ົ , ຍງັ ເປັນຜູທົ້ ່ີ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ການພດັ ທະນາບຸກຄະ ລກິ ກະພາບຂອງນກັ ຮຽນ. ສະນນັ້ົ , ຄູຈີ່ ງຶ ຕອົ້ ງມຄີ ວາມຮູກ້ົ ີ່ ຽວກບັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາພດັ ທະນາການ ເພ່ີ ອຊ່ີ ວຍເຫອ ນກັ ຮຽນມພີ ດັ ທະນາການທາງດາ້ົ ນຮີ່ າງກາຍ, ສະຕປິ ນັ ຍາ, ອາລມົ ແລະ ສງັ ຄມົ ອກີ ດວ້ົ ຍ. 4) ເປນັ ຜູທົ້ ່ີ ມີ ຄີ ຸນວຸດທດິ າ້ົ ນວຊິ າການໂດຍສະເພາະແມີ່ ນວຊິ າທ່ີ ຕີ ນົ ຈະສອນ. 9

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 5) ຈະຕອ້ົ ງແມີ່ ນຜູທ້ົ ີ່ ນີ ຍິ ມົ ໃນວທິ ກີ ານທາງວທິ ະຍາສາດ ແລະ ມຄີ ວາມເຂົາ້ົ ໃຈກດົ ແຫ່ີ ງພດຶ ຕິກາທັງເປັນ ນກັ ວທິ ະຍາສາດພດຶ ຕກິ າອກີ ດວົ້ ຍ. 7. ຄູໃນຖານະເປນັ ນກັ ວທິ ະຍາສາດແຫ່ີ ງພດຶ ຕກິ າ ແນວຄວາມຄດິ ພນ້ົ ຖານໃນທາງວທິ ະຍາສາດພດຶ ຕກິ າທີ່ ຄີ ູຢຶດຖເປນັ ຫກັ ການ ຈະມຄີ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1) ພດຶ ຕກິ າຂອງບຸກຄນົ ແຕ່ີ ລະຢີ່ າງຈະຕອ້ົ ງມສີ າເຫດ. 2) ພດຶ ຕກິ າໜີ່ ງຶ ອາດມາຈາກສາເຫດຫາຍຢີ່ າງທ່ີ ມີ ປີ ະຕສິ າພນັ ເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . 3) ພດຶ ຕກິ າຄກນັ ອາດມາຈາກສາເຫດທ່ີ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ . ການຈະເຂາົ້ົ ໃຈພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນນນັ້ົ , ຄູຕອົ້ ງພະຍາຍາມນາເອາົ ຫກັ ການໃນການສກຶ ສາພດຶ ຕກິ າຂອງ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາມາໃຊ.້ົ ການສກຶ ສາພດຶ ຕກິ ານນັົ້ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາເຊ່ີ ອວີ່ າ: ພດຶ ຕກິ າຂອງແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ ສາມາດ ຂຽນເປນັ ສູດ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ ພດຶ ຕກິ າ = ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມ x ບຸກຄະລກິ ກະພາບ B= E x P B (Behavior) ແມ່ີ ນຜນົ ຂອງປະຕສິ າພນັ ລະຫວີ່ າງສະພາບແວດລອົ້ ມອອົ້ ມຕວົ ຂອງບຸກຄນົ E (Environment) ແມີ່ ນສະພາບແວດລອ້ົ ມທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາພນັ ກບັ ບຸກຄນົ ເປາົ້ົ ໝາຍທີ່ ຕີ ອ້ົ ງສກຶ ສາ P (Personality) ບຸກຄະລກິ ກະພາບຂອງບຸກຄນົ ພດຶ ຕກິ າຂອງບຸກຄນົ ຈະປ່ີ ຽນແປງຖາົ້ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມມກີ ານປີ່ ຽນແປງ ຫ ອາດເວາົົ້ ໄດວົ້ ີ່ າພດຶ ຕກິ າຂອງບຸກຄນົ ຈະປີ່ ຽນແປງໄປຕາມປະສບົ ການທ່ີ ສີ ະສມົ . ຖາ້ົ ຄູຫາກຄດິ ວ່ີ າພດຶ ຕກິ າທຸກຢີ່ າງຈະຕອ້ົ ງມສີ າເຫດ. ການພະຍາຍາມສກຶ ສາຫາສາເຫດຂອງພດຶ ຕກິ ານນັົ້ , ກ່ີ ຈະເປນັ ວທິ ກີ ານຊ່ີ ວຍໃຫກົ້ ານແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາຂອງນກັ ຮຽນໄດ.້ົ ຖາົ້ ຄູພະຍາຍາມ ຈດັ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມ ແລະ ຈດັ ປະສົບການທີ່ ີດໃີ ຫກ້ົ ບັ ນກັ ຮຽນກ່ີ ຈະຊີ່ ວຍໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມພີ ດັ ທະນາການທາງດາ້ົ ນ ຮີ່ າງກາຍ, ສະຕປິ ນັ ຍາ, ອາລມົ ແລະ ສງັ ຄມົ ໄດ.ົ້ ສະຫຸບແລວ້ົ ຂນັ້ົ ຕອນການສກຶ ສາພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນ ມດີ ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1) ຄຕູ ອ້ົ ງຮູວ້ົ ີ່ າຕນົ ຈະສກຶ ສາພດຶ ຕກິ າຫຍງັ ແລະ ຮູໃ້ົ ຫຄ້ົ ວາມໝາຍຂອງພດຶ ຕກິ າທ່ີ ຈີ ະສກຶ ສານນັ້ົ . ຕວົ ຢີ່ າງ: ຖາົ້ ຕອ້ົ ງການສກຶ ສາພດຶ ຕກິ າໂມໂຫຂອງນກັ ສກຶ ສາ, ຄູຕອ້ົ ງອະທບິ າຍໃຫໄົ້ ດຄ້ົ ວາມໝາຍຂອງ ພດຶ ຕກິ າ “ໂມໂຫ” ມຄີ ວາມໝາຍວີ່ າໃນທດິ ທາງໃດ?. 2) ຄວນຮບັ ຮູຕົ້ ວົ ແປທີ່ ເີ ປນັ ສາເຫດຂອງພດຶ ຕກິ ານນັ້ົ . 3) ຄວນຊອກວທິ ກີ ານເກບັ ກາຂມ້ົ ນູ ເພີ່ ອຈະຮູວົ້ ີ່ າຕວົ ແປແຕ່ີ ລະຢີ່ າງມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ພດຶ ຕກິ າດງັ ແນວໃດ?. ຄູຕອ້ົ ງຄານງສະເໝວີ ີ່ າ: ອາຊບີ ຄູແມ່ີ ນອາຊບີ ທ່ີ ມີ ຫີ ກັ ການ ແລະ ມລີ ກັ ສະນະວທິ ະຍາສາດ. ສະນນັ້ົ , ຖາ້ົ ຄູ ພະຍາຍາມສກຶ ສາ ແລະ ຄາດຄະເນຜນົ ຂອງການວໄິ ຈກີ່ ຽວກບັ ການຮຽນ-ການສອນ ມາໃຊກ້ົ ່ີ ສາມາດປບັ ປຸງຕົນເອງ ໃຫເ້ົ ປນັ ຄູທ່ີ ດີ ີ ແລະ ມຄີ ຸນະພາບໄດ.ົ້ ໃນເລີ່ ອງຊີ່ ວຍໃຫນົ້ ກັ ຮຽນພດັ ທະນາບຸກຄະລກິ ກະພາບນນັົ້ . ຄູຕອ້ົ ງມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈກ່ີ ຽວກບັ ເລ່ີ ອງພດຶ ຕກິ າ ແລະ ພະຍາຍາມໃຊວ້ົ ທິ ີທາງວທິ ະຍາສາດເຂາົົ້ ຊີ່ ວຍໃນການຕັດສິນໃຈ. ຢ່ີ າຟາົ້ ວຕດັ ສິນສາເຫດຂອງພຶດຕກິ າຢີ່ າງ 10

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໄວວາ. ຄູຕອ້ົ ງພຈິ າລະນາໃຫຖ້ົ ່ີ ີຖວ້ົ ນ. ຕວົ ຢ່ີ າງ: ໃນກລະນຄີ ູເຫນັ ນກັ ຮຽນບ່ີ ເຮດັ ວຽກບາ້ົ ນ, ຢີ່ າຟາ້ົ ວຕດັ ສນິ ດຶ ຕກິ າ ຂອງດງັ ກ່ີ າວວ່ີ າ ນກັ ຮຽນຄນົ ນນັົ້ ຂີຄົ້ າົ້ ນ. ຖາ້ົ ຄູມກີ ານສກຶ ສາຕີ່ ໄປອກີ ວ່ີ ານກັ ຮຽນບີ່ ເຮດັ ວຽກບາົ້ ນນນັົ້ ມສີ າເຫດ ທີ່ ີ ກ່ີ ຽວພນັ ກບັ ບນັ ຫາໃດແດີ່ ກີ່ ອນຈະຕດັ ສນິ ໃຈຕີ່ ບນັ ຫານນັ້ົ . ຄຈູ ່ີ ງົ ພະຍາຍາມຕງັົ້ ເປນັ ສມົ ມຸດຖານຫາຍຢີ່ າງເພ່ີ ອຊອກ ຫາຂມ້ົ ູນມາພສິ ູດ. ຕວົ ຢ່ີ າງ: ມນີ ກັ ສກຶ ສາຊາຍຜູໜ້ົ ີ່ ງຶ ທ່ີ ມີ ຖີ ານະດ,ີ ແຕ່ີ ມບີ ນັ ຫາໃນການ “ຂລີົ້ ກັ ” ໄດມ້ົ ຜີ ູປ້ົ ົກຄອງມາແຈງົ້ ຕີ່ ຄູ ປະຈາຫອ້ົ ງວ່ີ າ: ລູກຊາຍຂອງຕນົ ໄດລົ້ ກັ ເງນິ ເປັນຈານວນຫາຍແສນກບີ . ຢີ່ ູໃນກລະນນີ ຄີ້ົ ູຕອ້ົ ງສກຶ ສາວ່ີ າຍອົ້ ນສາເຫດ ໃດເຂາົ ຈີ່ ງຶ ລກັ ເງນິ ແລະ ພະຍາຍາມຊອກຫາຂມົ້ ູນເພ່ີ ອມາພສິ ູດ. ຕວົ ຢ່ີ າງ: ໃນການຕງັ້ົ ສມົ ມຸດຖານກ່ີ ຽວກບັ ພດຶ ຕກິ າ “ ຂລີ້ົ ກັ ”ຂອງນກັ ສກຶ ສາໃນກລະນຂີ າົ້ ງເທງີ ສາມາດຕງັົ້ ໄດດົ້ ງັ ນ:ີ້ົ 1) ລກັ ເງນິ ເພາະຕອ້ົ ງການເອາົ ມາຊເ້ົ ຄ່ີ ອງທ່ີ ຈີ າເປນັ ເຊີ່ ນັ : ເສອ້ົ , ໂສງົ້ ແລະ ເຄ່ີ ອງຮບັ ໃຊກ້ົ ານຮຽນ. 2) ເອາົ ໄປຍອ້ົ ນຕອ້ົ ງການໄປທີ່ ຽວຫນີົ້ ຫງັ ຈາກເລກີ ຮຽນແລວົ້ . 3) ລກັ ເງນິ ຍອົ້ ນຄຽດໃສ່ີ ພ່ີ ແມ່ີ . 4) ລກັ ເງນິ ເພ່ີ ອເອາົ ໄປຊເົ້ ຄີ່ ອງໃຫໝົ້ ່ີ ,ູ ເພ່ີ ອໃຫໝົ້ ີ່ ເູ ພີ່ ອນຮກັ ຕນົ ໆລໆ. ໃນການສກຶ ສາ, ພສິ ູດຂສ້ົ ມົ ມຸດຖານ ສາມາດດາເນນີ ໄດົ້ ດ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ ສາລບັ ການຕງັົ້ ສມົ ມຸດຖານໃນຂມົ້ ູນທີ່ ີ 1: ແມ່ີ ນ ຄູຄວນສາພາດຜູປົ້ ກົ ຄອງ ແລະ ສງັ ເກດເບ່ີ ງິ ພດຶ ຕກິ າຂອງ ນກັ ສກຶ ສາຜູນົ້ ນັ້ົ ໃນເວລາຢ່ີ ູໃນໂຮງຮຽນເປັນຕນົົ້ ວີ່ າ: ເຂາົ ມເີ ຄີ່ ອງຮບັ ໃຊກົ້ ານຮຽນຄບົ ຖວ້ົ ນບີ່ , ຫມກີ ານນ່ີ ຸງຖແນວ ໃດ. ແມີ່ ນໃຜເປນັ ຜູຊົ້ ເ້ົ ຄ່ີ ອງໃຊຫົ້ ຊເ້ົ ຄີ່ ອງນີ່ ຸງໃຫ.ົ້ ຖາ້ົ ຜູປົ້ ກົ ຄອງບອກວ່ີ າພີ່ ແມ່ີ ເປນັ ຜູຊ້ົ ໃ້ົ ຫໂົ້ ດຍບ່ີ ມຄີ ວາມເດອດຮອົ້ ນ ປະການໃດ, ໃນແຕີ່ ລະມພ້ົ ີ່ ແມ່ີ ຍງັ ໃຫເົ້ ງນິ ໄປໃຊຈົ້ ່ີ າຍອກີ ; ຖາົ້ ຄູໄດຂົ້ ມ້ົ ູນແບບນຖີົ້ ວີ່ າ ການຕງັ້ົ ສມົ ມຸດຕຖິ ານໃນຂທ້ົ ່ີ ີ ໜີ່ ງຶ ບີ່ ແມີ່ ນສາເຫດຂອງການຂລີ້ົ ກັ ເງນິ ຂອງນກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັົ້ . ສາລບັ ການຕງັ້ົ ສມົ ມຸດຖານໃນຂມົ້ ູນທີ່ ີ 2: ຄູ ຄວນຊອກຫາຂມ້ົ ູນວີ່ ານກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັ້ົ ກບັ ເຮອນເວລາຈກັ ໂມງ ແລະ ແມີ່ ນໃຜເປນັ ຄນົ ຮບັ ສ່ີ ງົ , ຖາ້ົ ຄໄູ ດຂ້ົ ມ້ົ ນູ ວ່ີ າພ່ີ ແມີ່ ເປັນຄນົ ໄປຮບັ ສີ່ ງົ ແລະກບັ ບາ້ົ ນຖກກບັ ເວລາກ່ີ ຖວີ່ າການ ຕງັ້ົ ສມົ ມຸດຖານຂອງຄຢູ ່ີ ູໃນຂທ້ົ ່ີ ີ 2 ຈະບີ່ ແມ່ີ ນສາເຫດຂອງການລກັ ເງນິ . ສາລບັ ການຕງັົ້ ສມົ ມຸດຖານໃນຂມ້ົ ູນທີ່ ີ 3: ຄູ ອາດຈະຊອກຫາຂມ້ົ ູນກບັ ນກັ ສກຶ ສາດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ ໂດຍການ ສາພາດເຖິງຄວາມສາພນັ ພາຍໃນຄອບຄວົ ວີ່ າເປັນແນວໃດມຄີ ວາມຖກຕອ້ົ ງປອງດອງກນັ ບ່ີ , ເມີ່ ອສາພາດແລວົ້ ຄວາມສາພນັ ພາຍໃນຄອບຄວົ ກີ່ ບ່ີ ມບີ ນັ ຫາຫຍງັ , ສມົ ມຸດຖານໃນຂທ້ົ ່ີ ີ 3 ກີ່ ບີ່ ແມ່ີ ນສາເຫດຂອງການລກັ ເງນິ . ສາລບັ ການຕງັ້ົ ສມົ ມຸດຖານໃນຂມ້ົ ູນທີ່ ີ 4: ຄູ ອາດຈະຊອກຫາຂມ້ົ ູນໂດຍການສງັ ເກດພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ສກຶ ສາໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ແລະ ນອກຫອົ້ ງຮຽນໃນການປະຕສິ າພນັ ລະຫີ່ ວາງນກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັົ້ ກບັ ໝ່ີ ູເພ່ີ ອນ. ນອກຈາກນກີ້ົ ີ່ ໃຊເົ້ ທກັ ນກິ ສງັ ຄມົ ມຕິ ເິ ພີ່ ອຊອກຫາຂມ້ົ ູນ. ໂດຍມກີ ານສາົ້ ງສະຖານະການຂນຶ້ົ ດວົ້ ຍການຈດັ ໃຫນ້ົ ກັ ສກຶ ສາຂ່ີ ລີ ດົ ເພ່ີ ອ ໄປແຂີ່ ງຂນັ ກລີ າຢີ່ ູນອກສະຖານທ່ີ ທີ າງໂຮງຮຽນໄດຈົ້ ດັ ຂນຶົ້ . ໂດຍໃຫນົ້ ກັ ສກຶ ສາແຕ່ີ ລະຄນົ ບອກຊ່ີ ເພ່ີ ອນມາ 3 ຄນົ ທີ່ ີ ຕນົ ຢາກນ່ີ ງັ ໃກຕ້ົ າມລາດບັ ຈາກການສາົ້ ງສງັ ຄມົ ມຕິ .ິ ຂມົ້ ູນທີ່ ໄີ ດປົ້ ະກດົ ວີ່ ານກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັ້ົ ບີ່ ມໃີ ຜເລອກນີ່ ງັ ນາເລີຍ. 11

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແລະຄຍູ ງັ ຈີ່ ໄດວົ້ ່ີ ານກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັ້ົ ເຄຍີ ເອາົ ເຄີ່ ອງທ່ີ ມີ ລີ າຄາແພງມາໃຫໝົ້ ່ີ .ູ ຜ່ີ ານການສກຶ ສາດີ່ ງັ ກີ່ າວມານນັ້ົ ຄູສາມາດ ສະຫຸບໄດວົ້ ີ່ າ: ສາເຫດພດຶ ຕກິ າຂລີ້ົ ກັ ຂອງນກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັົ້ ແມີ່ ນມາຈາກ (ເຂາົ ບີ່ ມໝີ ່ີ ເູ ພ່ີ ອນ) ແລະ ຢາກມໝີ ່ີ ,ູ ຢາກ ໃຫໝ້ົ ີ່ ຮູ ກັ ຕນົ ເຂາົ ຈ່ີ ງຶ ລກັ ເງນິ ຂອງພ່ີ ແມ່ີ ເພີ່ ອມາຊເ້ົ ຄ່ີ ອງໃຫໝົ້ ີ່ ,ູ ຈດຸ ປະສງົ ກີ່ ແມ່ີ ນຢາກໄດຄ້ົ ວາມຮກັ ຈາກໝ່ີ .ູ ❖ ຄູຈະມວີ ທິ ຊີ ່ີ ວຍນກັ ສກຶ ສາຄນົ ນດີົ້ ວ້ົ ຍວທິ ໃີ ດ ? 1) ຄູຈີ່ ງົ ພະຍາຍາມສງັ ເກດພຶດຕິກາຂອງນກັ ສຶກສາຄນົ ນນັ້ົ ຕີ່ ໄປວ່ີ າ: ເຂາົ ມພີ ຶດຕິກາແນວໃດ ແລະ ແນະນາໃຫເ້ົ ຂາົ ປ່ີ ຽນແປງພດຶ ຕກິ ານນັ້ົ . 2) ຄູຄວນໃຊຂົ້ ມ້ົ ູນຈາກສງັ ຄມົ ມຕິ ິໃຫເົ້ ປັນປະໂຫຍດ, ດວົ້ ຍວທິ ໃີ ຫນົ້ ກັ ສກຶ ສາຄົນນນັົ້ ຂຽນ ລາຍຊ່ີ ຂອງນກັ ສກຶ ສາຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງທ່ີ ຕີ ນົ ຢາກເປັນເພີ່ ອນສະໜດິ ມາຈານວນ 3 ຄນົ . ໃນເມ່ີ ອຮູແົ້ ລວົ້ ຄຈູ ີ່ ງົ ຂຄວາມຮ່ີ ວມມຈາກ ນກັ ສກຶ ສາທງັ 3 ຄນົ ນນັົ້ , ເພ່ີ ອຊີ່ ວຍປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າຂອງເຂາົ ທີ່ ໝີ ີ່ ເູ ພີ່ ອນບ່ີ ມກັ ໃນໄລຍະຜີ່ ານມາ. ທງັ ໃຫເົ້ ຂາົ ໄດເົ້ ຂາົົ້ ຮີ່ ວມກດິ ຈະກາຕີ່ າງໆ ນາອກີ ດວ້ົ ຍ. 3) ຄູຕອ້ົ ງອະທບິ າຍໃຫຜົ້ ູປ້ົ ົກຄອງຮບັ ຮູເົ້ ຖິງສາເຫດການລກັ ເງນິ ຂອງລູກ ແລະ ຄວາມຮີ່ ວມມນາຜູົ້ ປກົ ຄອງເພີ່ ອປບັ ປຸງພດຶ ຕກິ າຂອງລູກຕນົ ເພ່ີ ອໃຫເົ້ ຂາົ ມໝີ ່ີ ເູ ພີ່ ອນ. ຜີ່ ານການສກຶ ສາແລະສງັ ເກດຂອງຄູໄດພົ້ ບົ ວ່ີ າ: ລກັ ສະນະນໃິ ສຂອງນກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັົ້ ບີ່ ມໝີ ີ່ ເູ ພ່ີ ອນກີ່ ຍອົ້ ນມາຈາກສາເຫດ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1) ເຂາົ ເປນັ ຄນົ ທ່ີ ໃີ ຈຮອົ້ ນ. 2) ເຂາົ ເປນັ ຄນົ ມກັ ເອາົ ແຕີ່ ໃຈຕນົ ເອງ ພາໃຫໝ້ົ ີ່ ເູ ຫນັ ວີ່ າເຂາົ ເປນັ ຄນົ ເຫນັ ແກີ່ ຕວົ . ສະນນັ້ົ , ຜູປ້ົ ກົ ຄອງ ແລະ ໝີ່ ູເພີ່ ອນຄວນຊີ່ ວຍນກັ ສກຶ ສາຄນົ ນນັ້ົ ປີ່ ຽນແປງ, ຖາ້ົ ເຂາົ ບ່ີ ປີ່ ຽນແປງກ່ີ ຈະບ່ີ ມໝີ ີ່ ູ. ຍອົ້ ນວ່ີ າ ວດັ ຖຸສ່ີ ງິ ຂອງບ່ີ ສາມາດຊເ້ົ ອາົ ຄວາມເປນັ ໝີ່ ເູ ພີ່ ອນບ່ີ ໄດ.້ົ ເລີ່ ອງທ່ີ ຍີ ກົ ມານນັົ້ ມນັ ເປນັ ພຽງແຕ່ີ ຍກົ ສມົ ມຸດຂນຶ້ົ ມາ ເພີ່ ອໃຫຄົ້ ມູ ຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈແຈງົ້ ອກີ ຕີ່ ມໃນຖານະຄູ ເປນັ ນກັ ວທິ ະຍາສາດແຫ່ີ ງພດຶ ຕກິ າ. ຕວົ ຢີ່ າງ 2. ມນີ ກັ ສກຶ ສາອກີ ຜ່ີ ູໜ່ີ ງຶ ກີ່ ໄດມ້ົ ພີ ດຶ ຕກິ າຂລີ້ົ ກັ ເງນິ ຄກນັ . ແຕ່ີ ການລກັ ເງນິ ຂອງນກັ ສກຶ ສາຜູນ້ົ ແີົ້ ມີ່ ນ ມຈີ ດຸ ປະສງົ ຄຽດໃສີ່ ພ່ີ ແມີ່ . ເພາະວີ່ າເງນິ ທີ່ ເີ ຂາົ ລກັ ມານນັ້ົ ບ່ີ ໄດເົ້ ອາົ ໄປໃຊຈ້ົ ີ່ າຍຫຍົ້ ງເລຍີ . ພາຍຫງັ ຄູຊອກຫາສາເຫດ ຂອງການລກັ ເງນິ ແມີ່ ນເປນັ ຍອົ້ ນພ່ີ ແມ່ີ ມນີ ດິ ໃສຈຈູົ້ ີ້ົ ແລະ ຫາເລີ່ ອງທີ່ ບີ ີ່ ດໃີ ສີ່ ເຂາົ ຕະຫອດເວລາ. ສະນນັ້ົ , ຈີ່ ງຶ ສາມາດສະຫຸບໄດວົ້ ີ່ ານກັ ສກຶ ສາ 2 ຄນົ ມພີ ດຶ ຕກິ າຄກນັ . ແຕ່ີ ຈະມສີ າເຫດທ່ີ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ . ຈາກ ຕວົ ຢີ່ າງທີ່ ກີ ີ່ າວມາຂາົ້ ງເທງິ ນນັ້ົ . ຄູຈີ່ ງຶ ຕອ້ົ ງພະຍາຍາມເປັນນກັ ວທິ ະຍາສາດແຫີ່ ງພດຶ ຕກິ າ. ໝາຍວ່ີ າຄູຕອ້ົ ງຊອກຫາຂົ້ ມູນມາຊ່ີ ວຍເຂາົ້ົ ໃນການຕດັ ສນິ ບັນຫາ, ບີ່ ຄວນຕດັ ສິນບັນຫາຢີ່ າງໄວວາ ແລະ ຢດຶ ຖແນວຄວາມຄດິ ຂອງຕົນເອງ ໂດຍບ່ີ ຊອກຫາສາເຫດກີ່ ອນ. ຕວົ ຢ່ີ າງ 3: ຄສູ ງັ ເກດເຫນັ ນກັ ຮຽນຍງິ ຜູໜ້ົ ີ່ ງຶ ທ່ີ ບີ ່ີ ມກັ ຕອບຄາຖາມຂອງຄູ ກ່ີ ເລຍີ ຕດັ ສນິ ວ່ີ າ ນກັ ຮຽນຄນົ ນນັ້ົ ເປັນຄນົ ຂອີ້ົ າຍ, ການຕດັ ສນິ ທີ່ ບີ ີ່ ໄດຊົ້ ອກຫາສາເຫດ, ກ່ີ ຈະເປັນຄາຕອບທີ່ ບີ ່ີ ເປັນປະໂຫຍດ ແລະ ບ່ີ ສາມາດຊ່ີ ວຍ ເຫອນກັ ຮຽນໄດ.ົ້ ສະນນັົ້ , ຄູຕອ້ົ ງມກີ ານສກຶ ສາວ່ີ າ: ຍອ້ົ ນຫຍງັ ນກັ ຮຽນຍງິ ຄນົ ນນັົ້ ຈ່ີ ງຶ ບີ່ ເຄຍີ ຍກົ ມເພີ່ ອຕອບຄາຖາມ ຄູຈກັ ເທີ່ ອ. ການສກຶ ສາຫາສາເຫດກີ່ ເລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ດວ້ົ ຍ ການຕງັົ້ ສມົ ມຸດຕຖິ ານຂອງພດຶ ຕກິ າການຮຽນ. ເພາະວ່ີ າ ຖາ້ົ ເຮາົ 12

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຢາກແກໄ້ົ ຂພດຶ ຕກິ າຈະຕອົ້ ງຮູສ້ົ າເຫດຂອງພຶດຕກິ ານນັ້ົ . ຈາກຜນົ ການສກຶ ສາພບົ ວີ່ າ: ສາເຫດຂອງນກັ ຮຽນຍງິ ທ່ີ ີບ່ີ ມກັ ຕອບຄາຖາມກີ່ ຍອ້ົ ນວີ່ າເວລາໃດເຂົາຕອບບີ່ ຖກຄູກີ່ ຈະຮາ້ົ ຍ. ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ວິທີການແກໄົ້ ຂບນັ ຫາດ່ີ ງັ ກ່ີ າວຄູຄວນ ແນະນາໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຍງິ ຄນົ ນນັົ້ ພະຍາຍາມຕອບຄາຖາມຂອງຄູ. ຖາ້ົ ເຂາົ ຕອບບ່ີ ຖກຄູຕອ້ົ ງແນະນາ ແລະ ຖາມດວົ້ ຍ ຄາຖາມທ່ີ ງີ ີ່າຍສາກີ່ ອນ, ຖາ້ົ ເຂາົ ຕອບຖກຄຕູ ອ້ົ ງໃຫກົ້ າລງັ ໃຈ ຫ ຖາມອກີ ຕ່ີ ໄປ. 8. ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກບັ ການສອນ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຈະມບີ ດົ ບາດຕີ່ ການຕດັ ສນິ ໃຈຂອງຄູ ໃນທຸກຂນັ້ົ ຕອນຂອງການສດິ ສອນ, ຈະເລີ່ ມີ ຕງັົ້ ແຕ່ີ ການ ການດົ ຈດຸ ມີ່ ຸງໝາຍຂອງການສອນ. ການສກຶ ສາສະພາບຂອງຜູຮົ້ ຽນກ່ີ ອນການສອນ, ການດາເນນີ ການສອນຈນົ ເຖິງ ການວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ການສອນ. ຢ່ີ ູໃນຂນັ້ົ ກ່ີ ອນການສອນ ຄູຕອ້ົ ງການດົ ຈດຸ ໝາຍວ່ີ າຈະໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນມພີ ດັ ທະນາການ ຫ ຄວາມກາົ້ ວໜາົ້ ດາົ້ ນສະຕິ ປນັ ຍາແນວໃດ, ທດັ ສະນະຄະຕິ ແລະ ດາົ້ ນທກັ ສະ, ມຫີ າຍໜອ້ົ ຍພຽງໃດ ການການດົ ຈດຸ ໝາຍດີ່ ງັ ກີ່ າວຈະຕອ້ົ ງ ພຈິ າລະນາ ແລະ ຮູກ້ົ ານດົ ໃຫສົ້ ອດຄ່ີ ອງກບັ ສະພາບພນ້ົ ຖານຂອງຜູຮົ້ ຽນ. ສະນນັ້ົ , ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈເລ່ີ ອງພດັ ທະນາ ຄວາມສາມາດ ແລະ ຄຸນລກັ ສະນະທາງບຸກຄະລກິ ກະພາບຂອງຜູຮົ້ ຽນຈີ່ ງຶ ແມ່ີ ນສີ່ ງິ ທີ່ ຈີ າເປັນຄູຕອົ້ ງໄດຮ້ົ ບັ ຮູສ້ົ າກີ່ ອນ. ໃນເມີ່ ອຕງັົ້ ຈດຸ ໝາຍຂອງການສອນແລວົ້ ຂນັົ້ ຕີ່ ໄປກ່ີ ແມ່ີ ນຄຈູ ະພຈິ າລະນາແລະຕດັ ສນິ ວ່ີ າ ຕນົ ຈະສອນແບບໃດ ເພ່ີ ອເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນເກດີ ມພີ ດັ ທະນາການ ຫຈະເລນີ ງອກງາມຕາມທ່ີ ຄີ ູການດົ ໄວຢົ້ ່ີ ູໃນຈດຸ ມ່ີ ຸງໝາຍ. ຄວາມຮູໃົ້ ນດາ້ົ ນ ຈດິ ຕະວິທະຍາການສຶກສານີມົ້ ນັ ຈະຊີ່ ວຍຄູມກີ ານຕດັ ສິນໃຈໄດຢົ້ ່ີ າງຖກຕອົ້ ງເໝາະສມົ . ເພາະຄູຕອົ້ ງໄດອົ້ ີງໃສີ່ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຫກັ ການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ຫກັ ການກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫີ່ ວາງບຸກຄນົ ເປນັ ພນ້ົ ຖານ. ຫກັ ການເລ່ີ ອງການຮຽນຮູສົ້ າມາດຊີ່ ວຍໃຫຄົ້ ູເຂາົ້ົ ໃຈວີ່ າ: ເງີ່ອນໄຂໃດ, ສະພາວະໃດທ່ີ ຊີ ່ີ ວຍຜູຮ້ົ ຽນມຜີ ົນການ ຮຽນມປີ ະສດິ ທພິ າບດທີ ີ່ ສີ ຸດ?. Gagne (1985) ໄດຊ້ົ ໃີ້ົ ຫເົ້ ຫນັ ວ່ີ າ ການຮຽນຮູຈົ້ ະມຫີ າຍແບບ ເຊ່ີ ນັ : ການຮຽນທກັ ສະ, ການຮຽນຮູໂົ້ ດຍສງັ ເຂບ, ການຮຽນຮູຫົ້ ກັ ການ, ການຮຽນຮູກົ້ ານແກໄົ້ ຂບັນຫາ ແລະ ອ່ີ ນໆ. ການສອນໃຫົ້ ນກັ ຮຽນເກດີ ມກີ ານຮຽນຮູແົ້ ຕ່ີ ລະແບບຈີ່ ງຶ ຕອົ້ ງໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານແຕກຕີ່ າງກນັ . ການທີ່ ອງຈາອາດເປນັ ວທິ ເີ ໝາະສົົມກບັ ການຮຽນຮູບ້ົ ງັ້ົ ສູດ, ແຕ່ີ ອາດບ່ີ ໄດຜ້ົ ົນກບັ ການຮຽນເລ່ີ ອງແກບ້ົ ດົ ເລກ. ສະນນັົ້ , ຫກັ ການຮຽນຮູຈົ້ ີ່ ງຶ ມຄີ ຸນຄ່ີ າຫາຍ ສາລບັ ຄູ. ຫກັ ການທາງຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາອກີ ຢີ່ າງໜີ່ ງຶ ທີ່ ຄີ ູຕອ້ົ ງນາໄປພຈິ າລະນາຕດັ ສນິ ໃຈວີ່ າຈະສອນແນວໃດ, ກ່ີ ແມີ່ ນຫກັ ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫວ່ີ າງບຸກຄນົ . ຄູຈະພບົ ສະເໝີວ່ີ າ: ວທິ ກີ ານໃຊໄົ້ ດຜ້ົ ນົ ດກີ ບັ ເດກັ ນກັ ຮຽນຢ່ີ ູລະດບັ ອາຍຸໜ່ີ ງຶ ຫລະດບັ ຊນັ້ົ ໜ່ີ ງຶ . ອາດຈະໃຊບ້ົ ່ີ ໄດເ້ົ ລຍີ ຫໃຊໄົ້ ດຜົ້ ນົ ໜອົ້ ຍທີ່ ສີ ຸດກບັ ເດກັ ນກັ ຮຽນອກີ ລະດບັ ອາຍຸຫລະດບັ ຊນັ້ົ ໜ່ີ ງຶ ອກີ . ກ່ີ ເພາະວີ່ າເດກັ ນກັ ຮຽນຢີ່ ູໃນແຕ່ີ ລະກີ່ ຸມ ຫແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ ຈະມຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງກນັ ຫາຍຢີ່ າງເຊີ່ ນັ : ຮູບ ແບບຂອງການຮຽນ, ແຮງຈງູ ໃຈ, ຄວາມຖະນດັ ແລະ ອີ່ ນໆ. ສະນນັ້ົ ຄູຕອົ້ ງຮູພົ້ ຈິ າລະນາປບັ ປ່ີ ຽນວທິ ກີ ານສອນໃຫເົ້ ໝາະສມົ ກບັ ຜູຮ້ົ ຽນ. ການຈດັ ຫອ້ົ ງຮຽນກີ່ ເປນັ ສ່ີ ງິ ສາຄນັ ອກີ ປະການໜ່ີ ງຶ ຕີ່ ກບັ ຜນົ ສາເລດັ ຂອງການສອນ. ສະນນັ້ົ , ຄູຕອົ້ ງເປນັ ຜູວ້ົ າງ ແຜນວີ່ າ: ຕນົ ຈະສອນຢີ່ າງໃດ, ສອນຫຍງັ , ຈະຈດັ ລາດບັ ຂນັົ້ ຕອນຂອງກດິ ຈະກາແນວໃດ, ຈະຈດັ ປະສບົ ການ ຫ ສະພາບການເພີ່ ອໃຫເ້ົ ກດີ ມກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ໄດຢົ້ ີ່ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບແນວໃດ, ຈະສ່ີ ງົ ເສມີ ເດກັ ທ່ີ ຮີ ຽນດຢີ ີ່ ູແລວົ້ ໃຫເ້ົ ຂົາ 13

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຮກັ ສາລະດບັ ຜນົ ທີ່ ດີ ນີ ນັົ້ ຢ່ີ າງໃດ. ໃນເວລາເດກັ ບາງຄນົ ຫາກມພີ ດຶ ຕກິ າທີ່ ບີ ີ່ ປາຖະໜາຄູຈະດາເນນີ ການປັບພດຶ ຕກິ າ ຂອງເຂາົ ແນວໃດ. ມຜີ ນົ ການວໄິ ຈໃນຫາຍເລີ່ ອງພບົ ຜນົ ທີ່ ສີ ອດຄ່ີ ອງກນັ ວີ່ າ ຖາົ້ ຄູຈດັ ການໃນຫອົ້ ງຮຽນໄດດົ້ ສີ ີ່ າໃດ ກ່ີ ຈະເຮດັ ໃຫຜົ້ ນົ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນດຂີ ນຶ້ົ ພຽງນນັ້ົ . ຫງັ ຈາກການສອນກີ່ ແມ່ີ ນຂນັ້ົ ການວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງຜູຮ້ົ ຽນ, ການວດັ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ຈະສະທອ້ົ ນໃຫເ້ົ ຫນັ ຄວາມເໝາະສມົ ຂອງການສອນຫາຍໆຢີ່ າງເຊ່ີ ັນ: ການການດົ ຈດຸ ໝາຍມຄີ ວາມເໝາະສມົ ກບັ ຄວາມກຽມພອ້ົ ມຂອງນກັ ຮຽນຫບ່ີ , ການດາເນນີ ການສອນໄດບົ້ ນັ ລຸຜນົ ຕາມຈດຸ ມີ່ ຸງໝາຍຫບ່ີ , ຜູທົ້ ່ີ ຮີ ຽນໄດມ້ົ ຄີ ວາມ ຈະເລນີ ງອກງາມ ຫ ພດັ ທະນາໃນດາົ້ ນຕ່ີ າງໆ ເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ຈາກໃນໄລຍະກ່ີ ອນການສອນພຽງໃດ. ສະນນັ້ົ ເພ່ີ ນິ ຈີ່ ງຶ ສາມາດເວາົົ້ ໄດວ້ົ ່ີ າ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາມຄີ ວາມສາຄນັ ຢີ່ າງຍ່ີ ງິ ຕ່ີ ກບັ ການດາເນນີ ການສອນ, ມນັ ແມ່ີ ນພາລະກດິ ຫກັ ຂອງຄູ. ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາຈະຊ່ີ ວຍໃຫຄົ້ ູຕອບຄາຖາມໄດວ້ົ ີ່ າ: ຄູຈະສອນຫຍງັ , ຈະ ສອນເຮດັ ຫຍງັ , ຈະສອນຜູໃ້ົ ດ ແລະ ຈະສອນແນວໃດ. Silberman (1966: p. 124) ໄດກ້ົ ່ີ າວຢີ່ າງໜ່ີ າຄດິ ວ່ີ າ: “ຄູ ທີ່ ບີ ່ີ ມຄີ ວາມຮູຫ້ົ ກັ ການຂອງຈດິ ຕະວິທະຍາການສຶກສາ ຈະປຽບດີ່ ັງແພດທີ່ ີບ່ີ ມຄີ ວາມຮູຫ້ົ ັກເຄມ-ີ ຊີວະ, ກ່ີ ຈະ ປາສະຈາກບ່ີ ໄດຕົ້ ີ່ ກບັ ຄວາມຫມົ້ົ ເຫວໃນການຕດັ ສນິ ບນັ ຫາຕີ່ າງໆໄດ”ົ້ . ບດົ ທີ 2 ສະຕປິ ນັ ຍາກບັ ການສອນ 1. ຄວາມໝາຍຂອງສະຕປິ ນັ ຍາ ມຫີ າຍທດັ ສະນະທີ່ ໄີ ດໃ້ົ ຫຄົ້ ວາມໝາຍຂອງ ສະຕປິ ນັ ຍາ ແຕກຕ່ີ າງກນັ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ Alfred Binet ໄດໃົ້ ຫຄົ້ ວາມໝາຍຂອງສະຕປິ ນັ ຍາໄວວ້ົ ່ີ າ: ສະຕປິ ນັ ຍາເປນັ ສ່ີ ງິ ທີ່ ຊີ ບັ ຊອ້ົ ນ ແລະ ກ່ີ ຽວຂອົ້ ງກບັ ລກັ ສະນະສາຄນັ 4 ປະການຄ: ເປາົ້ົ ໝາຍ ຫ ທດິ ທາງ, ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈ, ການຄນົົ້ ຄດິ ແລະ ການວຈິ ານ. ລາວເວາົ້ົ ວ່ີ າ: ຜູທົ້ ີ່ ມີ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາດຍີ ່ີ ອມສະແດງພດຶ ຕກິ າຢີ່ າງມຈີ ດຸ ໝາຍ ຫ ທດິ ທາງ, ທງັ ສາມາດຄດິ ຫາວທິ ເີ ພີ່ ອຈະມີ່ ຸງໄປສ່ີ ູຄວາມ ສາເລດັ . ນອກນຍີົ້ ງັ ສາມາດເລອກການຕດັ ສນິ ໃຈ ແລະ ວຈິ ານວທິ ກີ ານຕ່ີ າງໆທ່ີ ຄີ ດິ ຂນຶົ້ ມາ. ຂະບວນການແກບົ້ ນັ ຫາ ທງັ ໝດົ ນຈີົ້ ະມປີ ະສດິ ທພິ າບພຽງໃດນນັົ້ ກີ່ ຽວຂອົ້ ງໂດຍກງົ ກບັ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈຢີ່ ູໃນເລີ່ ອງນນັົ້ . 14

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ Wechsler (1958: p. 7) ໄດນົ້ ຍິ າມສະຕປິ ັນຍາວ່ີ າ: ສະຕປິ ນັ ຍາ ໝາຍເຖງິ ຜນົ ລວມຂອງສກັ ກາຍຍະພາບ ຂອງບຸກຄນົ ທີ່ ຈີ ະກະທາສ່ີ ງິ ຕ່ີ າງໆ ຢີ່ າງມຈີ ດຸ ໝາຍ, ຄດິ ຢ່ີ າງມເີ ຫດຜນົ ແລະ ປບັ ຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມໄດຢ້ົ ີ່ າງມີ ປະສດິ ທພິ າບ. ຈາກທດັ ສະນະຕ່ີ າງໆ ກີ່ ຽວກບັ ຄວາມໝາຍຂອງສະຕປິ ັນຍາໃນກີ່ ຸມຜູຊ້ົ ີ່ ຽວຊານສາຂາວຊິ າຕ່ີ າງໆສາມາດຈດັ ກ່ີ ຸມຄວາມຄດິ ໄດ້ົ 3 ກ່ີ ຸມດີ່ ງັ ນ:ີ້ົ 1) ສະຕປິ ນັ ຍາ ແມ່ີ ນຄວາມສາມາດໃນການແກໄົ້ ຂບນັ ຫາ, ຄວາມສາມາດທາງເຫດຜນົ ແລະສາມາດລະບຸຽບ ວທິ ກີ ານແກບົ້ ນັ ຫາໄດຫົ້ າກຫາຍວທິ .ີ 2) ສະຕປິ ນັ ຍາ ແມີ່ ນຄວາມສາມາດທາງພາສາ. 3) ສະຕປິ ນັ ຍາ ແມີ່ ນຄວາມສາມາດທາງສງັ ຄມົ ເຊີ່ ງິ ໝາຍເຖງິ ການມປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ຜູອ້ົ ່ີ ນໄດ.້ົ ນອກຈາກທີ່ ໄີ ດົ້ ກີ່ າວມາຂາ້ົ ງເທິງແລວົ້ ຍງັ ມີຜູນົ້ ິຍາມກີ່ ຽວກບັ ສະຕິປັນຍາຢ່ີ າງຫວງຫາຍ. ແຕີ່ ເຖິງຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມ ປັດຈຸບັນນັກ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາສ່ີ ວນຫາຍກ່ີ ຍອມຮບັ ວີ່ າສະຕປິ ັນຍາ ໝາຍເຖງິ ຄວາມສາມາດ 3 ດາ້ົ ນດ່ີ ງັ ຕີ່ ໄປນ.ີົ້ - ຄວາມສາມາດໃນການຮຽນຮູ.ົ້ - ຄວາມສາມາດໃນການຄດິ ຢ່ີ າງມເີ ຫດຜນົ , ຄດິ ໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ຫີ ຍຸງົ້ ຍາກຊບັ ຊອົ້ ນ ແລະ ສ່ີ ງິ ທີ່ ເີ ປນັ ນາມທາໄດ.້ົ - ຄວາມສາມາດໃນການປບັ ຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມ. 2. ຄວາມແຕກຕ່ີ າງດາ້ົ ນສະຕປິ ນັ ຍາກບັ ການສອນ 2.1 ການຈດັ ກີ່ ຸມຕາມຄວາມສາມາດຂອງເດກັ ການຈດັ ກີ່ ຸມຕາມຄວາມສາມາດຂອງເດກັ ທີ່ ນີ ຍິ ມົ ໃຊຈົ້ ະມີ 2 ວທິ ຄີ : ❖ ຈດັ ເດກັ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມສາມາດໃກຄົ້ ຽງກນັ ໄວໃ້ົ ນຫອ້ົ ງດຽວກນັ ວທິ ນີ ຈີົ້ ະເກດີ ມຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງລະ ຫວີ່ າງຫອ້ົ ງຮຽນ. ❖ ຈດັ ເດກັ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດແຕກຕ່ີ າງກນັ ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນດຽວກນັ ແລວ້ົ ແບ່ີ ງເດກັ ອອກເປັນກີ່ ຸມ ຍ່ີ ອຍ, ໃນແຕີ່ ລະກ່ີ ຸມຍ່ີ ອຍນນັ້ົ ຈະມເີ ດກັ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມສາມາດເທ່ີ າົ ກນັ . ວທິ ນີ ຈີ້ົ ະເຮັດໃຫເ້ົ ດັກຢີ່ ູໃນແຕີ່ ລະຫອ້ົ ງມີ ຄວາມແຕກຕີ່ າງກນັ . ການຈດັ ກ່ີ ຸມແບບທາອິດຈະປະກດົ ເຫັນຢີ່ ູໃນໂຮງຮຽນໂດຍທ່ີ ົວໄປ ເຊີ່ ນັ : ມກີ ານສອບເສງັ ເບ່ີ ິງ ລະດັບ ຄວາມສາມາດແລວ້ົ ກີ່ ຈດັ ນກັ ຮຽນຢ່ີ ູແຕີ່ ລະຫອ້ົ ງ ເຊ່ີ ນັ : ນກັ ຮຽນທີ່ ເີ ກ່ີ ງັ ຈະຈດັ ຢີ່ ູຫອົ້ ງ “ກ” ແລະ ຈດັ ຕາມລາດບັ ລງົ ມາ. ຜີ່ ານການຈດັ ຫອ້ົ ງແບບນີ້ົ ຜນົ ການວໄິ ຈ ພບົ ວີ່ າ: ວທິ ກີ ານຈດັ ຫອົ້ ງຮຽນແບບນີ້ົ ບ່ີ ໄດຊົ້ ີ່ ວຍໃຫກ້ົ ານຮຽນຂອງ ເດກັ ທ່ີ ຮີ ຽນອີ່ ອນດຂີ ນຶ້ົ , ຊາ້ົ ບ່ີ ໜາຍງັ ເກດີ ມບີ ນັ ຫາແກ່ີ ເດກັ ອກີ . ຖາ້ົ ເດກັ ມຄີ ວາມສາມາດຕີ່ າ, ຄທູ ີ່ ສີ ອນກ່ີ ມແີ ນວໂນມ້ົ ຕງັົ້ ເປົາົ້ ໝາຍການສອນຕີ່ າ ແລະ ດາເນນີ ການສອນແບບບ່ີ ມຊີ ີວິດຊວີ າ, ຂາດຄວາມກະຕລລນົົ້ , ຄູຍງັ ມທີ ດັ ສະນະ ຄະຕທິ ີ່ ບີ ີ່ ດຕີ ່ີ ກ່ີ ຸມດ່ີ ງັ ກີ່ າວ. ສ່ີ ວນນກັ ຮຽນກີ່ ຈະມມີ ະໂນທດັ ທາງລບົ ແລະ ຂາດຄວາມພູມໃຈໃນຕນົ ເອງ. ເຖິງຢ່ີ າງໃດກ່ີ ຕາມ ຈດຸ ດຂີ ອງການຈດັ ການຮຽນແບບນກີົ້ ່ີ ມຈີ ານວນຫາຍໂດຍສະເພາະແມີ່ ນນກັ ຮຽນເກ່ີ ງັ ຫຜູທົ້ ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດສູງ, ເຂາົ ຈະມຄີ ວາມກະຕລລນົົ້ ຕ່ີ ການຮຽນ ແລະ ມຜີ ນົ ການຮຽນສູງກວີ່ ານກັ ຮຽນ ປະເພດ ອ່ີ ນໆ ເຂາົ ຍງັ ມມີ ະໂນພາບໄປທາງບວກ ແລະ ພາກພູມໃຈໃນຕນົ ເອງສູງ. ສາລບັ ຈດັ ກ່ີ ຸມເດກັ ນກັ ຮຽນຕາມວທິ ທີ ່ີ ີ 2 ເຊີ່ ງິ ຈດັ ເປນັ ກີ່ ຸມຍ່ີ ອຍໆໃນແຕີ່ ລະຫອ້ົ ງຮຽນ ແມ່ີ ນວທິ ພີ າໃຫເົ້ ກດີ ຜນົ ທາງບວກຕ່ີ ນກັ ຮຽນທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດທຸກລະດບັ . ການຈດັ ກ່ີ ຸມວທິ ນີ ຄີ້ົ ຄູ ວນຢດຶ ຖແນວທາງດີ່ ງັ ລ່ີ ຸມນ.ີ້ົ 15

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 1) ຄວນອງີ ໃສີ່ ຜນົ ການຮຽນທ່ີ ຮີ ຽນຢ່ີ ູນນັ້ົ ເປັນຫກັ ເຊ່ີ ນັ : ກ່ີ ຸມການອີ່ ານ ກ່ີ ຈດັ ຕາມຄວາມສາມາດໃນການ ອ່ີ ານ, ກີ່ ຸມສາມາດທາງຄະນດິ ສາດ, ການຈດັ ກີ່ ຸມແບບນີົ້ ນກັ ຮຽນຈະປ່ີ ຽນກີ່ ຸມໄປຕາມວຊິ າຮຽນ. ບາງວຊິ າອາດຈະຢ່ີ ູ ໃນກ່ີ ຸມເກ່ີ ງັ , ມບີ າງວຊິ າອາດຢີ່ ູໃນກ່ີ ຸມອ່ີ ອນ. ວຊິ າດຽວກນັ ກ່ີ ອາດມກີ ານປີ່ ຽນແປງສະມາຊກິ ຂອງກ່ີ ຸມຕະຫອດເວລາ, ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນມຜີ ນົ ການຮຽນປີ່ ຽນແປງໄປ. 2) ຄູບີ່ ຄວນເນນັົ້ ຄວາມສາມາດລະຫວີ່ າງກີ່ ຸມ ແຕ່ີ ຄວນສີ່ ງົ ເສມີ ຄວາມຮ່ີ ວມມ ແລະ ພດັ ທະນາຕນົ ເອງຂອງ ນກັ ຮຽນແຕ່ີ ລະຄນົ ໃຫຫົ້ າຍຂນຶ້ົ . ການຈດັ ກ່ີ ຸມວທິ ນີ ີ້ົ ຄຄູ ວນເນນັ້ົ ໃສີ່ ບດົ ຮຽນຫາຍໆບດົ ນກັ ຮຽນກີ່ ຕອ້ົ ງໄດໝົ້ ນູ ວຽນ ປ່ີ ຽນກີ່ ຸມໄປຕາມຄວາມສາມາດຢີ່ ູໃນແຕີ່ ລະບດົ ຮຽນ. 3) ຈານວນກ່ີ ຸມບ່ີ ຄວນຫາຍກວ່ີ າ 2-3 ກີ່ ຸມ ເພີ່ ອສະດວກໃຫຄ້ົ ູກະກຽມອຸປະກອນ ແລະ ດາເນນີ ການສອນ ໃຫທົ້ ີ່ ວົ ເຖິງ. ຖາ້ົ ແບີ່ ງເປນັ ຫາຍກີ່ ຸມເກນີ ໄປຈະເຮດັ ໃຫຄ້ົ ູບ່ີ ສາມາດຄວບຄຸມການດາເນນີ ກດິ ຈະກາກ່ີ ຸມ ໃຫທ້ົ ່ີ ວົ ເຖິງ ໄດ້ົ ແລະ ຈະສ່ີ ງົ ຜນົ ສະທອົ້ ນຕ່ີ ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງນກັ ຮຽນ. 4) ການປັບວທິ ສີ ອນໃຫເົ້ ໝາະສມົ ກບັ ຄວາມຕອົ້ ງການຂອງນກັ ຮຽນ ແລະ ມຜີ ນົ ດນີ ນັົ້ ບ່ີ ພຽງແຕ່ີ ຈດັ ເອາົ ນກັ ຮຽນທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດເທ່ີ າົ ກນັ ໃຫຢ້ົ ີ່ ູໃນກີ່ ຸມດຽວກນັ ເທີ່ າົ ນນັົ້ . ຄູຕອ້ົ ງດາເນນີ ການສອນໃຫສົ້ ອດຄີ່ ອງກບັ ຄວາມ ສາມາດ ແລະ ຄວາມຕອ້ົ ງການຂອງນກັ ຮຽນອກີ . ຜີ່ ານມາບາງຄງັ້ົ ຄູອາດພບົ ບນັ ຫາໃນການແບ່ີ ງກ່ີ ຸມ, ເນີ່ ອງຈາກມນີ ກັ ຮຽນບາງຄນົ ເກີ່ ງັ ທີ່ ສີ ຸດ ຫ ມສີ ະຕຂິ ນັົ້ ອດັ ສະລຍິ ະ ແລະ ມນີ ກັ ຮຽນບາງຄນົ ພດັ ມສີ ະຕິປັນຍາຕີ່ າຈນົ ບ່ີ ສາມາດຈດັ ເຂາົ້ົ ກ່ີ ຸມໃດໄດ.ົ້ ຢ່ີ ູໃນກລະນນີ ີ້ົ ຄູຕອົ້ ງ ແຍກນກັ ຮຽນດ່ີ ງັ ກ່ີ າວເປນັ ພເິ ສດ, ເພີ່ ອຊອກທາງສີ່ ງົ ເສມີ ແລະ ຊ່ີ ວຍເຫອເດກັ ດ່ີ ງັ ກີ່ າວ. 2.2 ເດກັ ປນັ ຍາອີ່ ອນ 2.2.1 ລກັ ສະນະ ແລະ ການແບີ່ ງລະດບັ ການຮຽນຂອງເດກັ ປນັ ຍາອ່ີ ອນ ເດກັ ທີ່ ມີ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາຕີ່ າ ຫ ເດກັ ປນັ ຍາອ່ີ ອນ ຫ ເດກັ ມຄີ ວາມບກົ ຜ່ີ ອງທາງສະໝອງ. ອງີ ຕາມການ ຄນົ້ົ ຄວາ້ົ ຂອງສາມະຄົມຄວາມບກົ ຜ່ີ ອງທາງສະໝອງແຫ່ີ ງສະຫາລັດອາເມລກິ າ (American Association on Mental Deficiency ຫ AAMD) ໄດກົ້ ່ີ າວເຖງິ ເດກັ ເຫ່ີ າົ ນມີ້ົ ລີ ກັ ສະນະສາຄນັ 2 ປະການຄ: 1) ມລີ ະດບັ ສະຕປິ ນັ ຍາຕີ່ າກວ່ີ າຄີ່ າສະເລ່ີ ຍ IQ ຕີ່ າກວີ່ າ 70 ລງົ ມາ. 2) ບ່ີ ສາມາດປບັ ຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມໄດົ້ ຫ ມພີ ດຶ ຕກິ າບ່ີ ເໝາະສມົ ກບັ ລະດບັ ອາຍຸຕາມການ ຄາດຫວງັ ຂອງສງັ ຄມົ . ນອກຈາກ 2 ປະການນນັ້ົ ແລວົ້ , ພວກເຮາົ ສາມາດສງັ ເກດເຫນັ ເດກັ ທ່ີ ມີ ປີ ນັ ຍາອີ່ ອນໄດຈົ້ າກຮູບຮີ່ າງ ທີ່ າທາງ ແລະ ພດຶ ຕກິ າເຊີ່ ນັ : ຈາພວກຫວົ ມານນາ້ົ ຈະມຫີ ວົ ໃຫຍີ່ ກວ່ີ າປກົ ກະຕິ ຫ ຈາພວກສະໝອງນອົ້ ຍ, ສະໝອງ ບ່ີ ພດັ ທະນາເຕບີ ໂຕເທ່ີ າົ ທີ່ ຄີ ວນ, ເຮດັ ໃຫຂົ້ ະໜາດຫວົ ນອົ້ ຍກວ່ີ າປກົ ກະຕ,ິ ອກີ ກີ່ ຸມໜີ່ ງຶ ທ່ີ ເີ ຄຍີ ເຫນັ ເອນີົ້ ວີ່ າ: ກ່ີ ຸມດາວ ຊິນໂດມ (Down Syndrome) ຄນົ ກີ່ ຸມນີົ້ ໜາົ້ ບ່ີ ຄກບັ ພີ່ ແມ່ີ ,ຈະມໃີ ບໜາົ້ ແບນ, ມຫີ າງຕາຊີຂ້ົ ຶນ້ົ , ດັງນອ້ົ ຍ, ຊີ່ ອງ ປາກແຄບ, ມລີ ນີ້ົ ປກົ ກະຕເິ ຮາົ ຈ່ີ ງຶ ເຫນັ ລນີ້ົ ຈປຸ າກ ແລະ ຕນີ ມສນັົ້ ... ພດຶ ຕກິ າຂອງເດກັ ປັນຍາອີ່ ອນທ່ີ ເີ ຄຍີ ພບົ ເຫນັ ກີ່ ແມີ່ ນພດັ ທະນາການຊກັ ຊາົ້ , ຊ່ີ ວຍຕນົ ເອງບີ່ ໄດ,ົ້ ມກັ ເຮດັ ຄຕງັົ້ ແລະ ຍມິ້ົ , ບີ່ ສາມາດຈີ່ ໜາ້ົ ພີ່ ແມ່ີ ຫ ຜູທົ້ ີ່ ໃີ ກຊ້ົ ດິ ໄດ,ົ້ ບ່ີ ຮູຫ້ົ ບົ ຫກີ ອນັ ຕະລາຍ. ນອກຈາກນີົ້ ພດັ ທະນາການ ທາງກາ້ົ ມເນອົ້ ກີ່ ຊກັ ຊາົ້ ເຊ່ີ ນັ : ການກນິ ອາຫານຕີ່ າງໆ, ການອາບນາົ້ , ການແຕີ່ ງຕວົ ກ່ີ ຕອ້ົ ງໄດເ້ົ ຝກິ ຝນົ ຊາົ້ ໆ ກນັ ຫາຍໆ ຄງັົ້ ຈ່ີ ງິ ສາມາດກະທາໄດ.້ົ 16

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໃນຈານວນປະຊາກອນທງັ ໝົດ ຈະມກີ ີ່ ຸມຄົນສະຕິປັນຍາອ່ີ ອນ ປະມານ 1-2% ໃນກີ່ ຸມຄົນນີມ້ົ ີ 75% ແມີ່ ນພວກມປີ ນັ ຍາອີ່ ອນຢີ່ ູລະດບັ ໜອົ້ ຍ 20% ແມ່ີ ນອີ່ ອນໃນລະດບັ ກາງ 5% ແມ່ີ ນປນັ ຍາອີ່ ອນທີ່ ສີ ຸດ. ເມີ່ ອພຈິ າລະນາຄວາມສາມາດທາງການສກຶ ສາຂອງເດກັ ປນັ ຍາອີ່ ອນທງັ ໝດົ 4 ກ່ີ ຸມ ທ່ີ ກີ ີ່ າວມານນັ້ົ , ເພີ່ ນີ ສາມາດແບ່ີ ງອອກເປນັ 3 ລະດບັ ຄ:  ລະດບັ ທ່ີ ພີ ຮຽນໄດ້ົ (Educatable Mentally Retarded) ແມີ່ ນໄດແົ້ ກີ່ ກ່ີ ຸມທີ່ ມີ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາຕີ່ າ ກວ່ີ າລະດບັ ໜອ້ົ ຍ.  ລະດບັ ທ່ີ ພີ ເຝກິ ໄດົ້ (Trainable Mentally Retarded) ໄດແົ້ ກີ່ ກີ່ ຸມທ່ີ ມີ ສີ ະຕປິ ັນຍາຕີ່ າກວີ່ າ ລະດບັ ປານກາງ.  ລະດບັ ທີ່ ຮີ ຽນ ແລະ ເຝກິ ບີ່ ໄດແ້ົ ມ່ີ ນຢີ່ ູໃນລະດບັ ທີ່ ຕີ ອ້ົ ງໄດເົ້ ພ່ີ ງິ ພາອາໄສຄນົ ອ່ີ ນ ເຊ່ີ ງິ ໄດແ້ົ ກີ່ ກ່ີ ຸມທີ່ ີ ມສີ ະຕປິ ນັ ຍາອີ່ ອນທ່ີ ສີ ຸດ. 2.2.2 ການສອນເດກັ ທ່ີ ມີ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາອີ່ ອນ ຢີ່ ູໃນໂຮງຮຽນທີ່ ວົ ໆ ໄປຈະບ່ີ ມເີ ດກັ ນກັ ຮຽນທີ່ ມີ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາອ່ີ ອນທີ່ ສີ ຸດ ຫ ອີ່ ອນປານກາງ. ແຕີ່ ຈະ ມເີ ດກັ ທ່ີ ມີ ປີ ນັ ຍາອ່ີ ອນຢ່ີ ູໃນລະດບັ ອອີ່ ນໜອົ້ ຍ, ນກັ ຮຽນຈາພວກນຈີົ້ ະຮຽນຊາົ້ ກວ່ີ າໝີ່ ເູ ພີ່ ອນ. ເມ່ີ ອຮຽນເຖງິ ຫອ້ົ ງ ປ 3-4 ການຮຽນຂອງເຂາົ ກີ່ ຈະຊາ້ົ ຫ່ີ າງຈາກໝ່ີ ູເພີ່ ອນຫາຍຂນຶົ້ ເລອົ້ ຍໆ. ການສອນເດກັ ນກັ ຮຽນທີ່ ມີ ປີ ັນຍາອີ່ ອນຢີ່ ູໃນ ໂຮງຮຽນຄວນດາເນນີ ການຕາມລາດັບຂນັ້ົ ຕອນຢ່ີ າງຊາົ້ ໆ ແລະ ຄວນສອນເປັນລາຍບຸກຄນົ ໂດຍຢດຶ ຖແບບການ ສອນດ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ 1) ກີ່ ອນຈະສອນຄູຕອົ້ ງກວດກາຄວາມກຽມພອ້ົ ມຂອງເດກັ ສາກ່ີ ອນວີ່ າເຂາົ ມຄີ ວາມພອົ້ ມຈະຮຽນ ເລ່ີ ອງຄຈູ ະສອນແລວົ້ ບ່ີ , ໃນເມີ່ ອຮຽນເລ່ີ ອງໜີ່ ງຶ ໆແລວົ້ ກ່ີ ຄວນປະເມນີ ຄວາມພອ້ົ ມທຸກໄລຍະວ່ີ າພວກເຂາົ ມຄີ ວາມ ກຽມພອົ້ ມທີ່ ຈີ ະຮຽນເລ່ີ ອງຕີ່ ໄປຫບ່ີ . 2) ການດົ ຈດຸ ໝາຍທີ່ ວົ ໄປວີ່ າການສອນນນັ້ົ ມເີ ປາົົ້ ໝາຍຫຍງັ ແດ່ີ . 3) ການດົ ຈດຸ ໝາຍສະເພາະວີ່ າຕອ້ົ ງການໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຮູເ້ົ ລ່ີ ອງໃດແດ່ີ ຫ ສາມາດທາສ່ີ ງິ ໃດໄດແົ້ ດ່ີ ໂດຍເນນັ້ົ ໃສີ່ ພດຶ ຕກິ າເປາົ້ົ ໝາຍ 2 - 3 ປະການສະເພາະທ່ີ ຄີ ູແນ່ີ ໃຈວ່ີ ານກັ ຮຽນຈະເຮດັ ໄດສ້ົ າເລດັ . 4) ການດາເນນີ ການສອນຕອ້ົ ງສະເໜີເນອົ້ ໃນພຽງເລກັ ນອົ້ ຍ, ສອນໄປເທ່ີ ອລະຂັນ້ົ , ເນນັົ້ ໃສ່ີ ພາກ ປະຕບິ ດັ ໃຫຫົ້ າຍກວີ່ າຂນັົ້ ອ່ີ ນໆ. 5) ຄູບ່ີ ຄວນສອນຂາົ້ ມຂນັົ້ ຈ່ີ ງົ ສອນທຸກໆຂນັົ້ ເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົ ເຂາົ້ົ ໃຈ ແລະ ປະຕບິ ດັ ໄດຢ້ົ ີ່ າງຊດັ ເຈນ, ຈີ່ ງົ ສອນໃຫເ້ົ ຂາົ ເຫນັ ການເຊີ່ ອມໂຍງຂອງແຕ່ີ ລະຂນັ້ົ ຕອນ, ຄູບ່ີ ຄວນຄາດຫວງັ ວີ່ າເຂາົ ຈະເຂາົົ້ ໃຈຄວາມເຊີ່ ອມໂຍງນັນ້ົ ດວ້ົ ຍຕວົ ເຂາົ ເອງ. 6) ຄຈູ ີ່ ງົ ເນນັ້ົ ເນອົ້ ໃນທີ່ ສີ ອນ ຫ ເນນັົ້ ການປະຕບິ ດັ ໃຫຫ້ົ າຍໆເທີ່ ອຊາົ້ ໆກນັ ຢ່ີ ູໃນເລ່ີ ອງເກີ່ າົ ດວົ້ ຍຫາຍ ວທິ .ີ 7) ຖາ້ົ ສັງເກດເຫັນວ່ີ ານກັ ຮຽນຕດິ ຕາມການສອນຂອງຄູບີ່ ທນັ , ຄູຈ່ີ ງົ ກບັ ຄນສອນເລີ່ ອງເກີ່ າົ ທ່ີ ໄີ ດົ້ ສອນແລວ້ົ ຫ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ໃນຂນັົ້ ນນັ້ົ ຄນໃໝ່ີ . 8) ຄູຕອ້ົ ງຮູໃ້ົ ຊເົ້ ທກັ ນກິ ທີ່ ກີ ະຕຸນ້ົ ຄວາມສນົ ໃຈ ແລະ ສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈໃຫແົ້ ກ່ີ ນກັ ຮຽນເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົ ມີ ສາມະທຮິ ຽນຕະຫອດເວລາ. 17

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 9) ເວລາຄູສອນບ່ີ ຄວນເຮດັ ໃຫເົ້ ດກັ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ວ່ີ າຕນົ ເປັນຄນົ ໂງ່ີ ຫ ຖກດູຖູກວີ່ າຕນົ ເອງ ເປັນ ຄນົ ປນັ ຍາບ່ີ ດ.ີ 10) ການມອບໝາຍວຽກງານໃຫເົ້ ດກັ ນກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ຈະຕອ້ົ ງແມີ່ ນວຽກທີ່ ງີ ີ່າຍໆ, ເໝາະກບັ ເຂາົ , ໃນເມ່ີ ອເຮດັ ໄດແ້ົ ລວົ້ ຕອ້ົ ງໃຫແົ້ ຮງເສມີ ທາງບວກເຊີ່ ນັ : ການຍອ້ົ ງຍຊມົ ເຊຍີ ... 11) ຈີ່ ງົ ຄດິ ສະເໝີວ່ີ າ ເດກັ ທ່ີ ມີ ປີ ນັ ຍາອ່ີ ອນຕອົ້ ງຮຽນຊາົ້ ບດົ ເກ່ີ າົ ໃຫຫົ້ າຍໆຄັງ້ົ ແລະ ເຝກິ ໃຫຫ້ົ າຍ ກວ່ີ າເດກັ ທ່ີ ປີ ກົ ກະຕ.ິ 12) ຄຕູ ອົ້ ງໃຫຄ້ົ ວາມສນົ ໃຈ ແລະ ສາົ້ ງຄວາມສາພນັ ທີ່ ດີ ແີ ກີ່ ເດກັ ຢ່ີ າງໃກຊ້ົ ດິ ເພາະເດກັ ເຫ່ີ າົ ນຈີົ້ ະມກັ ບ່ີ ມໝີ ່ີ ເູ ພີ່ ອນ ແລະ ບີ່ ໄດຮົ້ ບັ ການຍອມຮບັ ຈາກໝີ່ ເູ ພີ່ ອນ. 2.3 ເດກັ ທີ່ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ 2.3.1 ລກັ ສະນະຂອງເດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ເດກັ ກີ່ ຸມນແີ້ົ ມີ່ ນພວກທ່ີ ມີ ີ IQ ສູງ 130 ຂນຶົ້ ໄປ ຫ ເອນີ້ົ ວີ່ າ: ເດກັ ນກັ ຮຽນທີ່ ມີ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາດເີ ລດີ ເຊ່ີ ງິ ຈະມີ ຢີ່ ູປະມານ 2-4 % ຂອງກີ່ ຸມປະຊາກອນທງັ ໝດົ . ໃນຄວາມເປນັ ຈງິ ແລວົ້ ເດກັ ທ່ີ ມີ ປີ ັນຍາດເີ ລດີ ນນັົ້ ບ່ີ ໄດໝ້ົ າຍເຖງິ ສະເພາະແຕ່ີ ເດກັ ທ່ີ ມີ ີ IQ ສູງຢ່ີ າງດຽວ, ແຕ່ີ ຈະໃຊໃົ້ ນຄວາມໝາຍບຸກຄນົ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດສະເພາະເດ່ີ ນັ ກວ່ີ າເດກັ ປົກກະຕທິ ່ີ ວົ ໄປ ເຊ່ີ ນັ : ເດກັ ບາງຄນົ ມີ ຄວາມສາມາດທາງດາົ້ ນສນິ ລະປະ, ດນົ ຕ,ີ ຄະນດິ ສາດ ແລະ ອີ່ ນໆ. ຜູຊ້ົ ່ີ ຽວຊານກ່ີ ຽວກບັ ເດກັ ມປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ ຜູໜ້ົ ່ີ ງຶ ທີ່ ມີ ີ ຊີ່ ວີ່ າ: Renzulli (1982), ລາວໄດແ້ົ ຍກເດກັ ທີ່ ມີ ປີ ນັ ຍາ ດເີ ລດີ ອອກເປນັ 2 ກ່ີ ຸມຄ: ກີ່ ຸມທີ່ ດີ ເີ ລດີ ທາງດາົ້ ນວຊິ າການ ແລະ ກີ່ ຸມທີ່ ດີ ເີ ລດີ ທາງດາົ້ ນການສາ້ົ ງສນັ . - ກີ່ ຸມທ່ີ ດີ ເີ ລດີ ທາງດາົ້ ນວຊິ າການ: ຈະຮຽນຮູສົ້ ີ່ ງິ ຕີ່ າງໆໄດຢົ້ ີ່ າງໄວວາ ແລະ ຮຽນໄດຢົ້ ີ່ າງງ່ີາຍດາຍ, ຄນົ ກີ່ ຸມນີ້ົ ສ່ີ ວນຫາຍແມີ່ ນມສີ ະຕປິ ນັ ຍາສູງ. - ກີ່ ຸມທ່ີ ມີ ຄີ ວາມເປນັ ເລດີ ທາງການສາົ້ ງສນັ : ຈະມຄີ ວາມສາມາດໃນການແກໄົ້ ຂບນັ ຫາສະເພາະໜາ້ົ ດທີ ີ່ ສີ ຸດ ແລະ ຮູປົ້ ະຍຸກຄວາມຮູໃົ້ ນສະຖານະການຕີ່ າງໆ. ຄວາມສາມາດດາົ້ ນການສາ້ົ ງສນັ ນີ້ົ ຈະມກີ ານພວົ ພນັ ກບັ ຄວາມສາ ເລດັ ໃນຊວີ ດິ ໃນອະນາຄດົ ຈະສູງກວ່ີ າຄວາມສາມາດທາງດາົ້ ນວຊິ າການ. Renzulli ໄດໃ້ົ ຊຄົ້ ວາມຄດິ ດ່ີ ງັ ກີ່ າວ ເພີ່ ອເປນັ ຂອບເຂດໃນການໃຫນ້ົ ຍິ າມຂອງເດກັ ທີ່ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ ວີ່ າເປນັ ຜນົ ລວມຂອງຄຸນລກັ ສະນະ 3 ເງ່ີອນໄຂນາກນັ ຄ: 1). ແມີ່ ນຄວາມສາມາດທ່ີ ວົ ໄປທີ່ ມີ ສີ ູງກວ່ີ າບຸກຄນົ ອີ່ ນ, ຄວາມສາມາດນຈີົ້ ະໝາຍເຖງິ ການມສີ ະຕປິ ນັ ຍາສູງ ກວີ່ າຄນົ ອີ່ ນໆ. 2). ມແີ ຮງຈງູ ໃຈ ແລະ ມຄີ ວາມຕງັ້ົ ໃຈເຮດັ ວຽກງານ, ມຄີ ວາມສະເໝຕີ ນົ້ົ ສະເໝປີ າຍ ແລະ ອດົ ທນົ ເຮດັ ວຽກໃຫມົ້ ຜີ ນົ ສາເລດັ . 3). ຈະມລີ ະດບັ ຄວາມຄດິ ສາ້ົ ງສນັ ສູງ. ກະຊວງສກຶ ສາແຫີ່ ງສະຫະລດັ ອາເມລກິ າ ໄດກົ້ ານດົ ນຍິ າມ ແລະ ລກັ ສະນະຂອງເດກັ ປັນຍາດເີ ລດີ ໄວໃົ້ ນປີ 1972 ແລະ ມກີ ານປັບປຸງໃໝີ່ ໃນປີ 1978 ໄວວ້ົ ່ີ າ: ເດກັ ມປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ ຈະໝາຍເຖງິ ເດກັ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມສາມາດ ຫ ມີ ສກັ ກາຍຍະພາບດເີ ລດີ ສູງກວີ່ າເດກັ ທີ່ ປີ ກົ ກະຕທິ ່ີ ວົ ໄປຢ່ີ ູໃນດາົ້ ນໃດໜີ່ ງຶ ຫ ຫາຍໆດາ້ົ ນດີ່ ງັ ລ່ີ ຸມນ:ີ້ົ 18

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 1. ຄວາມສາມາດດາ້ົ ນສະຕປິ ນັ ຍາ 2. ຄວາມຖະນດັ ທາງວຊິ າການໃນສາຂາໃດໜ່ີ ງຶ 3. ຄວາມຄດິ ສາົ້ ງສນັ 4. ຄວາມສາມາດໃນການເປນັ ຜູນ້ົ າ 5. ຄວາມສາມາດທາງດາ້ົ ນສລິ ະປະດນົ ຕີ 6. ຄວາມສາມາດດາົ້ ນກນົ ໄກກາົ້ ມເນອ້ົ ນອກຈາກຄຸນລກັ ສະນະດ່ີ ງັ ກີ່ າວຂາົ້ ງເທງິ ແລວົ້ ເດັກມປີ ັນຍາດເີ ລີດ ຍງັ ມລີ ກັ ສະນອີ່ ນໆທ່ີ ີສູງ ກວີ່ າເດັກ ປກົ ກະຕທິ ່ີ ວົ ໄປຫາຍປະການ. ຮູບພາບທີ 1: Lewis Madison Terman (1877-1956) ແຫ່ີ ງທີ່ ມີ າ: https://bit.ly/3av6yPl Lewis Terman ແລະ ຄະນະ (Woolfolk,1993: 126 citing Terman et al, 1925; 1947; 1959) ໄດສົ້ ກຶ ສາຕດິ ຕາມຜນົ ໄລຍະຍາວຢ່ີ ູໃນກີ່ ຸມເດກັ ທ່ີ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ ຈານວນ 528 ຄນົ (ໂຄງການນຈີ້ົ ະມຢີ ່ີ າງຕີ່ ເນີ່ ອງຈນົ ເຖງິ ປີ ຄ.ສ 2010) ກ່ີ ຸມຕວົ ຢີ່ າງທ່ີ ເີ ອາົ ມາສກຶ ສາທງັ ໝດົ ແມ່ີ ນຈະມີ IQ ຕງັົ້ ແຕ່ີ 140 ຂນຶົ້ ໄປ (ວດັ ຈາກແບບທດົ ສອບ ຂອງ Stanford-Binet) ເພີ່ ນິ ໄດສົ້ ງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າຈະມຂີ ະໜາດຮູບຮ່ີ າງໃຫຍີ່ , ມສີ ຸຂະພາບແຂງແຮງດ,ີ ມອີ າລມົ ໝນັົ້ ຄງົ ແລະ ສາມາດປບັ ຕວົ ໄດດ້ົ ກີ ວ່ີ າເດກັ ປກົ ກະຕ.ິ 2.3.2 ໂຄງການ (ໂປແກມ) ສາລບັ ເດກັ ທ່ີ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ ໂຄງການ ຫ ໂປແກມທີ່ ທີ າງໂຮງຮຽນຈດັ ຂນຶົ້ ໃຫເົ້ ດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ໂດຍທີ່ ວົ ໄປ ເພີ່ ນິ ແບີ່ ງເປນັ 2 ປະເພດຄ: ໂປແກມເລີ່ ງັ (Acceleration) ແລະ ໂປແກມເສມີ (Enrichment) - ໂປແກມເລີ່ ງັ : ໝາຍເຖງິ ໃຊເ້ົ ວລາໃນການຮຽນໃຫສ້ົ ນັົ້ ເຂາົົ້ , ແຕີ່ ເນອົ້ ໃນຂອງຄວາມຮູແ້ົ ມ່ີ ນເທ່ີ າົ ເກ່ີ າົ ເຊີ່ ນັ : ໃຫຮົ້ ຽນຢ່ີ ູມດັ ທະຍມົ ຕອນປາຍຈບົ ພາຍໃນ 2 ປີ ຫ ສອນບາງວຊິ າຢີ່ ູຂນັົ້ ມະຫາວທິ ະ ຍາໄລໃຫເ້ົ ດກັ ທີ່ ີ ຮຽນເກີ່ ງັ ໂດຍໄດຮົ້ ຽນລ່ີ ວງໜາົ້ ກີ່ ອນ. - ສາລບັ ໂປແກມເສມີ : ແມ່ີ ນການຈດັ ໂຄງການ ຫ ຈດັ ກດິ ຈະກາເສມີ ໃນຮູບແບບຕີ່ າງໆເຊ່ີ ນັ : ໂຄງ ການວທິ ະຍາສາດໃນລະດຮູ ອ້ົ ນ, ໂຄງການສ່ີ ງົ ເສມີ ເດກັ ທີ່ ມີ ທີ ກັ ສະສລິ ະປະ ແລະ ໂຄງການສ່ີ ງົ ເສມີ ທກັ ສະທາງການ ຮຽນ. ກ່ີ ຽວກບັ ໂປແກມສາລັບເດກັ ປັນຍາດເີ ລດີ ນີ້ົ ມນີ ກັ ການສກຶ ສາບີ່ ເຫນັ ດີນາກບັ ການຈດັ ໂປແກມ ແບບເລ່ີ ງັ ເພາະຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ດກັ ມຄີ ວາມຮູຢ້ົ ່ີ ູໃນວງົ ແຄບ ແລະ ອາດມຜີ ນົ ເສຍຫາຍກວີ່ າຖາ້ົ ເດກັ ຫາກເລີ່ ງັ ການຮຽນ ຫາຍເກນີ ໄປ. ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມ ໄດມ້ົ ກີ ານວໄິ ຈພບົ ວ່ີ າ: ຖາ້ົ ເດກັ ມຄີ ວາມສາມາດ ແລະ ໄດຮ້ົ ບັ ຮອງຈາກຊ່ີ ຽວຊານ ວ່ີ າແມີ່ ນເດກັ ທ່ີ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ ແທ້ົ ແມ່ີ ນເຂາົ ຈະສາມາດຮຽນຂາົ້ ມຂນັ້ົ ໄດດ້ົ ີ ໂດຍບີ່ ມບີ ນັ ຫາໃນການປບັ ຕວົ ຫ ບນັ ຫາ 19

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ທາງອາລມົ ແລະ ສງັ ຄມົ . ນອກນ,ີົ້ ແນວທາງການເລ່ີ ງັ ເດກັ ນນັົ້ ເຮາົ ອາດຈະບ່ີ ໃຫເົ້ ດກັ ຮຽນຂາ້ົ ມຂນັ້ົ ກ່ີ ໄດ້ົ ແຕີ່ ຈະໃຊົ້ ວທິ ເີ ລີ່ ງັ ເປັນບາງວິຊາ ໝາຍວ່ີ າໃຫເ້ົ ຂາົ ຮຽນເນອົ້ ໃນທ່ີ ີສູງກວີ່ າລະດບັ ນນັ້ົ ໂດຍໃຫເ້ົ ຂາົ ຍງັ ຮຽນຮີ່ ວມກບັ ເພ່ີ ອນໃນ ຫອ້ົ ງຮຽນນນັົ້ ຢີ່ ູ. 2.3.3 ການສອນເດກັ ທີ່ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ  ລກັ ສະນະຂອງຄທູ ີ່ ຈີ ະສອນເດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ - ມຄີ ວາມຮູໃົ້ ນສ່ີ ງິ ທີ່ ຈີ ະສອນເປນັ ຢີ່ າງດ.ີ - ມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈຈດິ ຕະວທິ ະຍາພດັ ທະນາການຂອງເດກັ ໃນໄວທ່ີ ຈີ ະສອນ. - ມທີ ກັ ສະການຜະລດິ ສ່ີ ແລະ ກະກຽມເນອົ້ ໃນສອນໄດຢົ້ ີ່ າງໜາົ້ ສນົ ໃຈ. - ມທີ ກັ ສະໃນການຖາມ ແລະ ການອະທບິ າຍ. - ມທີ ດັ ສະນະມກັ ແນະແນວຫາຍກວີ່ າການອອກຄາສີ່ ງັ ເພີ່ ອໃຫເົ້ ດກັ ພດັ ທະນາຕນົ ເອງທາງການ ຄດິ ແລະ ການກະທາຢ່ີ າງມອີ ດິ ສະຫະ. - ແມີ່ ນຄູທີ່ ປີ ະສບົ ຄວາມສາເລດັ ໃນການສອນຢ່ີ ູໃນຊນັ້ົ ຮຽນປກົ ກະຕຜິ ່ີ ານມາແລວ້ົ .  ແນວທາງທີ່ ຄີ ູຄວນປະຕບິ ດັ ໃນການສອນ - ກະກຽມເນອ້ົ ໃນທ່ີ ຈີ ະມາສອນໃຫເົ້ ລກິ ແລະ ກວາົ້ ງຂວາງຕາມຄວາມສນົ ໃຈຂອງເດກັ . - ກະກຽມແບບເຝກິ ຫດັ ຈານວນຫາຍໄວລົ້ ີ່ ວງໜາ້ົ . - ໃຫໂ້ົ ອກາດເດກັ ໄດທ້ົ າງານ ຫ ສກຶ ສາໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ເີ ຂາົ ສນົ ໃຈ ຫ ສ່ີ ງິ ເຂາົ ມກັ ຢ່ີ າງເຕມັ ທີ່ .ີ - ຍອມຮບັ ຈດຸ ດອ້ົ ຍ ແລະ ຈດຸ ເດີ່ ນັ ຂອງນກັ ຮຽນ. - ການດົ ວຽກ ຫ ບດົ ເຝກິ ຫດັ ໃຫຫົ້ າຍກວ່ີ າເດກັ ປກົ ກະຕ.ິ - ໃຫເົ້ ດກັ ມຄີ ວາມເປນັ ອດິ ສະຫະະຂອງການມປີ ະຕສິ າພນັ ຢີ່ ູໃນກີ່ ຸມເພີ່ ອນ. - ສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫເ້ົ ດກັ ເພີ່ ງິ ຕນົ ເອງໄດ.້ົ - ເນນັົ້ ຄຸນນະພາບຂອງວຽກຫາຍກວ່ີ າເນນັົ້ ໃສ່ີ ປະລມິ ານຂອງວຽກ. - ໃຫເ້ົ ດກັ ຮບັ ຮູເ້ົ ກນມາດຕະຖານທີ່ ຄີ ຕູ ອົ້ ງການ. - ຈ່ີ ງົ ຮບັ ຟງັ ແລະ ສນົ ທະນາເນອ້ົ ໃນໃຫເົ້ ລກິ ເຊ່ີ ງິ ກບັ ນກັ ຮຽນ. - ໃຫໂ້ົ ອກາດເດກັ ໄດຕ້ົ ດິ ຕ່ີ ກບັ ຄຫູ າຍທີ່ ສີ ຸດ. - ຕອບຄາຖາມຂອງເດກັ ດວົ້ ຍຄວາມອ່ີ ອນໂຍນ. - ເປີດໂອກາດໃຫເ້ົ ດກັ ປະເຊນີ ກບັ ຄາຖາມທີ່ ເີ ປີດກວາົ້ ງໃຫຫົ້ າຍ. - ກະກຽມແຫີ່ ງຄວາມຮູເົ້ ສມີ . - ປະຕບິ ດັ ຕ່ີ ເດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ໃຫຄ້ົ ກບັ ເດກັ ທ່ີ ວົ ໆໄປ. - ສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫເົ້ ດກັ ຄດິ ສີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆຢ່ີ າງເລກິ ເຊ່ີ ງິ . - ເປດີ ໂອກາດໃຫເົ້ ດກັ ຊອກຫາຄາຕອບທີ່ ເີ ຂາົ ສນົ ໃຈແລວົ້ ລາຍງານຜນົ . - ໃຫເ້ົ ດກັ ຮູຈົ້ ກັ ຮບັ ຜດິ ຊອບຕີ່ ຕນົ ເອງ ແລະ ຜູອ້ົ ່ີ ນໆ. - ໃນເມີ່ ອເດກັ ຫາກທາສ່ີ ງິ ໃດໄດສ້ົ າເລດັ ຈ່ີ ງົ ກະຕຸນ້ົ ໃຫເ້ົ ດກັ ເລ່ີ ອນຄວາມມີ່ ຸງຫວງັ ໃຫສ້ົ ູງຂນຶ້ົ ອກີ . - ໃຫກົ້ າລງັ ໃຈໃນເມີ່ ອເຂາົ ກະທາສີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆສາເລດັ . 20

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ  ສ່ີ ງິ ຄູບ່ີ ຄວນປະຕບິ ດັ ໃນເວລາສອນ - ໃຫເົ້ ດກັ ແຍກຕວົ ອອກຈາກກ່ີ ຸມເພີ່ ອເປນັ ສນິ ລະປີນດຽວ. - ໃຫເ້ົ ດກັ ຮູສົ້ ກຶ ອ່ີ ມຕ່ີ ຜນົ ງານ. - ຄູບີ່ ໃຫໂ້ົ ອກາດເດກັ ປະກອບຄາຄດິ ຄາເຫນັ . - ຖາົ້ ເດກັ ຖາມ ກ່ີ ບອກເຂາົ ວີ່ າໃຫຖົ້ າ້ົ ຄາຕອບຢີ່ ູບດົ ຮຽນຕ່ີ ໄປ. - ຄຖູ າມສະເພາະແຕ່ີ ເດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ . - ອອກຄາສີ່ ງັ . - ເຮດັ ໃຫເົ້ ດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ວ່ີ າ ເຂາົ ມຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງຈາກເດກັ ຄນົ ອ່ີ ນທ່ີ ວົ ໄປ. - ຄູສະແດງອອກມາຢີ່ າງຈະແຈງ້ົ ວ່ີ າ ຄນູ ຍິ ມົ ຊມົ ຊອບເດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ເປນັ ພເິ ສດ. - ສະແດງໃຫເ້ົ ດກັ ຄນົ ອ່ີ ນເຫນັ ວີ່ າຜນົ ງານຂອງເດກັ ປັນຍາດເີ ລດີ ແປກປະຫາດກວີ່ າເດກັ ອີ່ ນ. - ໃຫເ້ົ ດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ເຮດັ ໜາົ້ ທີ່ ເີ ປນັ ຄແູ ທນຕນົ . - ປກົ ປອ້ົ ງເດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ເກນີ ໄປ. - ໃຫເ້ົ ດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ຮຽນຫາຍເກນີ ໄປ. - ກະຕຸນ້ົ ໃຫເົ້ ດກັ ນນັົ້ ຮຽນຫາຍເກນີ ໄປ. - ໃຫເົ້ ດກັ ເຮດັ ວຽກເກ່ີ າົ ແບບຊາ້ົ ໆ. - ຄດິ ເອງວ່ີ າເດກັ ປນັ ຍາດເີ ລດີ ຈະຕອ້ົ ງຮູ ້ົ ແລະ ເຂາົົ້ ໃຈໃນທຸກເລີ່ ອງ. 3. ສະຫຸບບດົ ຮຽນ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາໄດໃົ້ ຫຄົ້ ວາມໝາຍຂອງສະຕປິ ນັ ຍາແຕກຕ່ີ າງກນັ ຢ່ີ າງຫວງຫາຍ ແຕີ່ ໃນນຍິ າມທງັ ຫາຍນນັົ້ ຈະຈາແນກໄດ້ົ 3 ປະການຄ: - ແມີ່ ນຄວາມສາມາດການຮຽນຮູສົ້ ີ່ ງິ ອອ້ົ ມຕວົ . - ຄວາມສາມາດໃນການຄດິ ທາງນາມມະທາ. - ຄວາມສາມາດປບັ ຕວົ ເຂາົົ້ ກບັ ສະຖານະການຕ່ີ າງໆຂອງສງັ ຄມົ . ເມ່ີ ອອງີ ໃສ່ີ ຄວາມແຕກຕີ່ າງທາງສະຕປິ ັນຍານີ້ົ ຄູກ່ີ ຈາເປນັ ຕອົ້ ງໄດແ້ົ ຍກກ່ີ ຸມນກັ ຮຽນຕາມຄວາມສາມາດ. ວທິ ີ ການຈດັ ກ່ີ ຸມທ່ີ ນີ ຍິ ມົ ໃຊທ້ົ ່ີ ົວໄປຈະມີ 2 ວທິ ຄີ : ການຈດັ ກ່ີ ຸມນກັ ຮຽນທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດເທີ່ າົ ທຽມກນັ ຮຽນຢີ່ ູຫອ້ົ ງ ດຽວກນັ , ວທິ ນີ ຈີ້ົ ະພາໃຫມ້ົ ຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫວ່ີ າງຫອ້ົ ງຮຽນ ແລະ ວທິ ຈີ ດັ ກ່ີ ຸມນກັ ຮຽນທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດຕ່ີ າງ ກນັ ໃຫຮ້ົ ຽນຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງດຽວກນັ ແລວົ້ ຈີ່ ງຶ ແຍກນກັ ຮຽນເຫ່ີ າົ ນີ້ົ ອອກເປັນກີ່ ຸມຍີ່ ອຍໆຕາມຄວາມສາມາດຂອງການ ຮຽນໃນແຕ່ີ ລະວຊິ າ. ວທິ ນີ ຈີົ້ ະພາໃຫມ້ົ ຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງລະຫວີ່ າງນກັ ຮຽນຢີ່ ູພາຍໃນຫອົ້ ງ. ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມ ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງຫາກມຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງຈາກກີ່ ຸມຫາຍ ເຊ່ີ ນັ : ເດກັ ນກັ ຮຽນປນັ ຍາ ອ່ີ ອນ ຫ ນກັ ຮຽນມປີ ນັ ຍາດເີ ລດີ ຈາເປັນຄູຈະຕອ້ົ ງໄດແ້ົ ຍກນກັ ຮຽນດ່ີ ງັ ກີ່ າວອອກເປນັ ກລະນພີ ເິ ສດ ເພີ່ ອຊອກຫາ ວທິ ຊີ ່ີ ວຍເຫອ ຫ ສີ່ ງົ ເສມີ ຢ່ີ າງເໝາະສມົ . 21

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເດກັ ນກັ ຮຽນປນັ ຍາຕີ່ າຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນປກົ ກະຕນິ ນັົ້ ກີ່ ຈະມຫີ າຍລະດບັ ຄ: ລະດບັ ຕີ່ າໃນລະດບັ ໜອົ້ ຍຈະມີ ໄອຄວິ ປະມານ 50 - 55 ເຖງິ 70 ແລະ ມກັ ເອນີົ້ ນກັ ຮຽນກີ່ ຸມນວີ້ົ ່ີ າເດກັ ທ່ີ ຮີ ຽນຊາົ້ , ການສອນເດກັ ກ່ີ ຸມນຈີ້ົ ະຕອົ້ ງດາ ເນນີ ການໄປເປັນຂັນ້ົ ໆຢ່ີ າງຊາົ້ ໆ ແລະ ໃຫເົ້ ຂາົ ປະຕິບັດຄນຫາຍຄັງົ້ ໃນສ່ີ ິງທ່ີ ີໄດຮ້ົ ຽນ ຈນົ ແນີ່ ໃຈວ່ີ າເຂົາສາມາດ ປະຕບິ ດັ ໄດແົ້ ລວ້ົ ຄູຈີ່ ງຶ ສອນຂນັົ້ ຕີ່ ໄປ. ສາລບັ ເດກັ ນກັ ຮຽນທີ່ ມີ ປີ ນັ ຍາດເີ ລີດນນັົ້ , ຄູອາດຈາແນກເປັນປະເພດທີ່ ີມີ ຄວາມເປນັ ເລດີ ທາງດາົ້ ນວຊິ າການ ແລະ ຄວາມເປນັ ເລດີ ດາົ້ ນຄວາມຄດິ ສາ້ົ ງສນັ ຫ ຄວາມສາມາດພເິ ສດ. ນກັ ຮຽນ ທີ່ ມີ ປີ ັນຍາດເີ ລດີ ຄວນໄດຮົ້ ບັ ການສ່ີ ງົ ເສມີ ໂດຍຈດັ ເປັນໂປແກມສອນແບບເລີ່ ງັ ຫ ໂປແກມການຮຽນເພ່ີ ມີ . ການ ສອນເດກັ ກີ່ ຸມນຄີົ້ ວນເນນັ້ົ ໃຫເ້ົ ຂາົ ມອີ ດິ ສະຫະໃນການຄດິ ແລະ ການຮຽນຮູສົ້ ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫເົ້ ຂາົ ໄດພົ້ ດັ ທະນາຕາມສກັ ກະຍະພາບ, ມພີ ດັ ທະນາການທາງອາລມົ ແລະ ສງັ ຄມົ ຄວບຄ່ີ ູໄປກບັ ທາງວຊິ າການດວົ້ ຍ. 22

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບດົ ທີ 3 ຮູບແບບການຄດິ ແລະ ການຮຽນ ສີ່ ງິ ທີ່ ໜີ າົ້ ສົນໃຈ ທີ່ ີເຮດັ ໃຫຄ້ົ ົນເຮົາມຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງກນັ ອາດຈາແນກເປັນ 3 ກີ່ ຸມໃຫຍີ່ ຄ: ກ່ີ ຸມຄວາມ ສາມາດ, ກ່ີ ຸມບຸກຄະລກິ ກະພາບ ແລະ ກ່ີ ຸມປະສມົ ປະສານລະຫ່ີ ວາງຄວາມສາມາດກບັ ບຸກຄະລກິ ກະພາບ. ຮູບແບບການຄດິ (Cognitive Style) ແລະ ຮູບແບບການຮຽນ (Learning Style) ເປັນຕົວແປຂອງ ຄວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫີ່ ວາງ ບຸກຄນົ ຂອງກ່ີ ຸມປະສມົ ປະສານຄວາມສາມາດກບັ ບຸກຄະລກິ ກະພາບ ເພາະຜູທົ້ ່ີ ມີ ຮີ ູບ ແບບການຄິດ ແລະ ຮູບແບບການຮຽນຕີ່ າງກນັ ຈ່ີ ງຶ ເປັນສີ່ ງິ ບງົ ບອກເຖິງຄວາມແຕກຕ່ີ າງຂອງການປະຕິບດັ ທາງ ປນັ ຍາ. ຢີ່ ູໃນຂະນະນນັົ້ ກເປນັ ການຊບີົ້ ອກເຖິງ ຄວາມແຕກຕີ່ າງດາົ້ ນຄຸນລກັ ສະນະທາງບຸກຄະລກິ ກະພາບ ອກີ ດວ້ົ ຍ. ມຫີ າຍໆຄງັ້ົ ທ່ີ ນີ ກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາມກັ ໃຊຄ້ົ າເວາົ້ົ ທີ່ ວີ ່ີ າ: ຮູບແບບການຄດິ ແລະ ຮູບແບບການຮຽນມຄີ ວາມ ໝາຍດຽວກນັ . ແຕີ່ ມບີ າງທດັ ສະນະ ໄດອົ້ ະທບິ າຍວ່ີ າ: ແບບການຄດິ ແມ່ີ ນສີ່ ວນຍ່ີ ອຍຂອງ ແບບການຮຽນ, ມບີ າງ ແນວຄດິ ກີ່ ໄດແົ້ ຍກຮູບແບບ 2 ຢີ່ າງນອີ້ົ ອກຈາກກນັ ແຕ່ີ ຈະອະທບິ າຍຢ່ີ ູໃນຮູບທີ່ ພີ ວົ ພນັ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . ຢ່ີ ູໃນບດົ ນຈີົ້ ະໄດເົ້ ວາົ້ົ ເຖິງຮູບແບບການຄດິ ແລະຮູບແບບການຮຽນ, ແຕ່ີ ຈະພະຍາຍາມຊີໃ້ົ ຫເ້ົ ຫນັ ວີ່ າຮູ ບ ແບບການຄດິ ໄດມ້ົ ກີ ານພວົ ພນັ ກບັ ວທິ ກີ ານຮຽນຂອງຜູຮ້ົ ຽນ, ວທິ ກີ ານສອນຂອງຄູ ແລະ ການມປີ ະຕສິ າພນັ ລະຫ່ີ ວາງຜູຮົ້ ຽນ ແລະ ຜູສົ້ ອນ. 1. ຮູບແບບຂອງການຄດິ ຜນົ ຂອງການວໄິ ຈກ່ີ ຽວກບັ ແບບການຄດິ ມຂີ ສ້ົ ະຫຸບທີ່ ສີ ອດຄ່ີ ອງກນັ ວ່ີ າ: ແຕີ່ ລະຕວົ ບຸກຄນົ ຈະມວີ ຖິ ີທາງຂອງ ຕນົ ເອງຢ່ີ ູໃນການທີ່ ຈີ ະຮບັ ຂ່ີ າວສານ, ການຈດັ ລະບຽບສານຂມ້ົ ູນ ແລະ ຂະບວນການປະມວນສານຂມ້ົ ູນ. ວຖິ ີທາງ ເຫີ່ າົ ນີົ້ ຈະເປນັ ລກັ ສະນະນໃິ ສສະເພາະຕວົ ຂອງແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ທ່ີ ປີ ະພດຶ ຢ່ີ ູໃນສະຖານະການຕີ່ າງໆ ເຊ່ີ ນັ : ບາງຄນົ ມີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າຕອບສະໜອງສີ່ ງິ ຢີ່ ູອອ້ົ ມຕວົ ຢີ່ າງໄວວາ, ແຕ່ີ ບາງຄນົ ພດັ ຄດິ ໄຕີ່ ຕອງກ່ີ ອນການມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າ ຫການຕອບ ສະໜອງ ລກັ ສະນະທີ່ ເີ ປນັ ແບບນຂີ້ົ ອງແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ຈະຮຽກວ່ີ າ: “ຮູບແບບການຄດິ ” ໄດມົ້ ຜີ ູແ້ົ ບ່ີ ງຮູບແບບຂອງ ການຄດິ ທີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ມີ 2 ມຕິ ຄິ : - ຮູບແບບການຄດິ ທີ່ ພີ ຈິ າລະນາຄວາມໄວ ແລະ ຄວາມຜດິ ພາດຂອງການຕອບສະໜອງເປນັ ຫກັ (Conceptual Tempo) ເພີ່ ນີ ໄດແົ້ ບ່ີ ງຮູບແບບນີົ້ ອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ: ແບບການຄດິ ທີ່ ຟີ າ້ົ ວຟີ່ ງັ ແລະ ແບບການຄດິ ປະເພດທ່ີ ີ ພຈິ າລະນາຖີ່ ຖີ ວ້ົ ນ. 23

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ - ແບບຄິດທ່ີ ີເນັນົ້ ການຈາແນກອິດທິພົນຂອງສ່ີ ິງອົ້ອມຂ້າົ ງອອກຈາກສ່ີ ິງທີ່ ີສົນໃຈ (Psychological Differentiation) ເພີ່ ນິ ໄດແ້ົ ບີ່ ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ: ການຄດິ ທີ່ ຂີ ນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ິງອອົ້ ມຂາົ້ ງ ແລະ ການຄດິ ທີ່ ເີ ປັນ ອດິ ສະຫະຈາກສີ່ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ. 1.1 ຮູບແບບຄວາມຄດິ ທີ່ ພີ ຈິ າລະນາຄວາມໄວ ແລະ ຄວາມຜດິ ພາດຂອງການຕອບສະໜອງ Kagan ແລະ ຄະນະ (Kagan et al, 1964) ໄດສ້ົ ງັ ເກດເຫນັ ວີ່ າ ມເີ ດກັ ບາງຄນົ ມກັ ຄດິ ໂດຍໃຊເ້ົ ວລາຫາຍ ກີ່ ອນທ່ີ ຈີ ະຕອບຄາຖາມ ຫ ແກໄົ້ ຂບນັ ຫາໃດໜີ່ ງ. ຢີ່ ູໃນຂະນະນນັົ້ ມເີ ດກັ ບາງຄນົ ຈະຕອບຄາຖາມ ຫ ແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາ ທນັ ທີ ຂສົ້ ງັ ເກດດ່ີ ງັ ນເີ້ົ ຮາົ ຈະເຫນັ ໄດຢ້ົ ່ີ າງຊດັ ເຈນ. ເພີ່ ນີ ໄດໃົ້ ຊແົ້ ບບທດົ ສອບ ດວ້ົ ຍການຈດັ ຄີ່ ູຮູບພາບທ່ີ ຄີ ກນັ ເອາົ ໄປ ທດົ ສອບ. ແບບທດົ ສອບສະບບັ ນີົ້ ຈະມຮີ ູບພາບນງິົ້ (ບ່ີ ເຄີ່ ອນໄຫວ) ມາໃຫເົ້ ດກັ ເບ່ີ ງິ ແລວົ້ ກໃຫເ້ົ ດກັ ພຈິ າລະນາຮູບ ຈາກຕວົ ເລອກແຕີ່ ລະຮູບທ່ີ ມີ ຄີ ວາມຄາ້ົ ຍຄກນັ . ແຕ່ີ ມພີ ຽງຮູບພາບດຽວເທີ່ າົ ນນັົ້ ທີ່ ຄີ ກນັ ທຸກຢ່ີ າງກບັ ຮູບທີ່ ກີ ານດົ ໃຫ.້ົ ຕວົ ຢີ່ າງ: ແບບທດົ ສອບສະໄຕການຄດິ ປະເພດຟາ້ົ ວຟີ່ ງັ ( Impulsive ) ແລະ ປະເພດໄຕ່ີ ຕອງ (Reflective) ຂອງ Kagan ຈາກການໃຊແ້ົ ບບທດົ ສອບການຈບັ ຄີ່ ູຮູບພາບທ່ີ ຄີ ກນັ Kagan ໄດພົ້ ບົ ວ່ີ າ: ເດກັ ທີ່ ໃີ ຊເ້ົ ວລາຄດິ ພຽງເລກັ ໜອ້ົ ຍຈະຕອບຜດິ ຫາຍ, ເນີ່ ອງຈາກພວກເຂາົ ບ່ີ ໄດພ້ົ ຈິ າລະນາຢີ່ າງລະອຽດ. ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມກບັ ເດກັ ທີ່ ໃີ ຊເົ້ ວລາ ໃນການຄດິ ຫາຍ, ເດກັ ພວກນຈີົ້ ະພຈິ າລະນາຮູບພາບຢີ່ າງລະອຽດ ກີ່ ອນຈະຕດັ ສນິ ໃຈຕອບ ແລະ ກ່ີ ຕອບຖກຫາຍ ກວ່ີ າ. ຜົນການສຶກສາຂອງ Kagan ແລະ ຄະນະ ໄດົພ້ າໃຫ້ເົ ກີດມີ ມິຕິຂອງແບບການຄິດທ່ີ ີເອີ້ົນວີ່ າ : Conceptual Tempo ເຊ່ີ ງິ ໝາຍເຖງິ ຄວາມໄວທີ່ ເີ ດກັ ຕອບສະໜອງ ຕີ່ ຄາຖາມ ຫ ບນັ ຫາ ແລະ ຈານວນຄວາມ ຜດິ ພາດທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶົ້ ຈາກການຄດິ . ເດກັ ຢີ່ ູກີ່ ຸມທີ່ ຄີ ດິ ແລະ ຕອບຢ່ີ າງໄວວາແຕີ່ ພດັ ມຄີ ວາມຜດິ ພາດຫາຍ, ເພ່ີ ນິ ຈະຮຽກ ກ່ີ ຸມນີວ້ົ ່ີ າ: ຈາພວກທ່ີ ີມກີ ານຄິດຢີ່ າງຟາົ້ ວຟ່ີ ັງ(Impulsive). ສ່ີ ວນເດັກຢ່ີ ູກີ່ ຸມທີ່ ີຄິດ ແລະ ຕອບຊາົ້ ໂດຍມີການ ພິຈາລະນາຕົວເລອກຢີ່ າງລະມດັ ລະວັງນັນົ້ , ເພ່ີ ິນເອີນົ້ ເດັກຈາພວກນີວ້ົ ີ່ າ: ພວກທີ່ ີມກີ ານຄິດປະເພດໄຕ່ີ ຕອງ (Reflective). ເມ່ີ ອປຽບທຽບຜນົ ສາມະທຂິ ອງການຮຽນລະຫວີ່ າງ ເດກັ ກີ່ ຸມທີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ປະເພດຟາົ້ ວຟ່ີ ງັ ກບັ ເດກັ ປະເພດ ມກີ ານໄຕີ່ ຕອງກ່ີ ພບົ ວ່ີ າ: ເດັກທີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ປະເພດໄຕ່ີ ຕອງຈະມກີ ານຮຽນດກີ ວ່ີ າ.ໂດຍສະເພາະແມ່ີ ນວິຊາອ່ີ ານ, ເພາະເດກັ ທີ່ ມີ ກັ ຄດິ ແບບໄຕີ່ ຕອງຈະສາມາດແຍກຄວາມແຕກຕີ່ າງຂອງສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ດກີ ວີ່ າ ເຊ່ີ ນັ : ເຂາົ ສາມາດຈາແນກ ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫ່ີ ວາງຕວົ ອກັ ສອນຕວົ ຂ-ຄ, ສ-ຊ, ຟ-ຝ ,ຜ-ພ ແລະ ອ່ີ ນໆ. Kagan, Pearson, and Welch (1966) ໄດສົ້ ະຫຸບວ່ີ າ: ຮູບແບບການຄດິ ປະເພດຟາ້ົ ວຟ່ີ ງັ ແລະ ປະເພດ ມກີ ານໄຕ່ີ ຕອງຈະເກດີ ຂຶນ້ົ ຈາກການຮຽນຮູໃົ້ ນສງັ ຄມົ . ອາດເກດີ ຈາກການຮຽນແບບ ຫເກດີ ມາຈາກການອບົ ຮົມ ສ່ີ ງັ ສອນຂອງຄອບຄວົ ແລະ ໂຮງຮຽນ, ເພ່ີ ນີ ຍງັ ສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ: ເດກັ ຜູຊ້ົ າຍ ທ່ີ ຢີ ່ີ ູນາຄູທີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ແບບປະເພດໄຕ່ີ ຕອງກ່ີ ຈະມລີ ກັ ສະນະການຄດິ ແບບສຸຂຸມຮອບຄອບ ແລະ ຄດິ ຢີ່ າງມກີ ານໄຕີ່ ຕອງ. ສະນນັົ້ , ການພດັ ທະນາໃຫເ້ົ ດກັ ມພີ ດຶ ຕກິ າການຄດິ ຢ່ີ າງຮອບຄອບ ແລະ ໄຕີ່ ຕອງ, ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຈີ່ ງຶ ມກັ ຈະເນນັົ້ ການນາສະເໜີແບບຢ່ີ າງທ່ີ ດີ ີ ກບັ ການອບົ ຮມົ ສີ່ ງັ ສອນຄວບຄີ່ ູກນັ ໄປ. ຕວົ ຢີ່ າງ: ການປັບພດຶ ຕກິ າການຄດິ ແບບຟາ້ົ ວຟ່ີ ງັ ໄປສີ່ ູການຄດິ ແບບໄຕີ່ ຕອງທີ່ ໜີ າົ້ ສນົ ໃຈກີ່ ແມີ່ ນການສກຶ ສາຂອງ Meichenbaum and Goodman ໃນປີ ຄ.ສ 1971, ພວກເຂາົ ໄດພົ້ ດັ ທະນາວທິ ກີ ານເຝກິ ເດກັ ດວ້ົ ຍການ 24

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ນາສະເໜີແບບຢ່ີ າງ (Model) ແລະ ໃຫເົ້ ດັກສອນຕນົ ເອງ (Self - Instruction) ເລີ່ ີມທາອດິ ຜູທົ້ ດົ ລອງຈະແກ ົ້ ບນັ ຫາດວົ້ ຍການ (ເລອກຮູບພາບທີ່ ຄີ ກບັ ຮູບທີ່ ກີ ານດົ ໃຫ)ົ້ ພອ້ົ ມກບັ ເວໝົ້ົ າກບັ ຕນົ ເອງແບບດງັ ໆ ຄູສະແດງໃຫເ້ົ ຂາົ ເບີ່ ງີ ໂດຍໃຊຜົ້ ູທົ້ ດົ ລອງເປນັ ແບບຢີ່ າງ. ຫງັ ຈາກນນັ້ົ ຈີ່ ງຶ ໃຫເ້ົ ດກັ ແກບ້ົ ນັ ຫາຕາມວທິ ກີ ານຂອງແບບ ຢີ່ າງທີ່ ເີ ຂາົ ໄດເ້ົ ຫນັ ນນັົ້ ກ່ີ ແມ່ີ ນແກບ້ົ ັນຫາພອ້ົ ມກບັ ການເວາົົ້ (ສອນ) ຕົນເອງດງັ ໆ. ເມີ່ ອເດັກຝກຶ ປະຕບິ ັດໄດແ້ົ ລວ້ົ ຄູກ່ີ ໃຫເົ້ ຂາົ ເຈາົົ້ ຫຸດຜ່ີ ອນສຽງທ່ີ ເີ ວາົ້ົ ກບັ ຕນົ ເອງໃຫຄ້ົ ່ີ ອຍໆລງົ . ຈນົ ສຸດທາ້ົ ຍເດກັ ກີ່ ສາມາດກະທາໂດຍບີ່ ຕອົ້ ງເວາົົ້ ກບັ ຕນົ ເອງ. ວທິ ນີ ີົ້ ຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ດກັ ມກີ ານຄດິ ຢ່ີ າງຮອບຄອບ ແລະ ມກີ ານພຈິ າລະນາຫາຍຂນຶົ້ . ໄດມົ້ ກີ ານສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ ກນົ ວທິ ກີ ານເຝກິ ໃຫເົ້ ດກັ ທີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ແບບຟາົ້ ວຟີ່ ງັ ໄປສ່ີ ູປະເພດການຄດິ ແບບ ໄຕີ່ ຕອງນນັົ້ ມຕີ ວົ ແບບຢ່ີ າງດຽວຈະບ່ີ ພຽງພເທີ່ ອ. ຄູຕອົ້ ງເຝກິ ເດກັ ໃຫຮົ້ ູແ້ົ ກໄ້ົ ຂບນັ ຫາດວ້ົ ຍການສອນຕນົ ເອງອກີ . ນອກຈາກນີ້ົ ການເຝກິ ຈະບ່ີ ເນນັົ້ ສະເພາະການໃຫປົ້ ະພດຶ ແບບຊາ້ົ ລງົ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ແຕ່ີ ຕອ້ົ ງໃຫເ້ົ ດກັ ໄດສົ້ ອນຕນົ ເອງໃຫຮ້ົ ູ ົ້ ພຈິ າລະນາເລອກຕວົ ເລອກ ຢ່ີ າງມເີ ຫດຜນົ ອກີ ດວົ້ ຍ. 1.2 ຮູບແບບຂອງການຄດິ ທີ່ ເີ ນນັົ້ ການຈາແນກອດິ ທພິ ນົ ຂອງສີ່ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ (Psychological Differentiation) ມອີ ກີ ມຕິ ໜິ ່ີ ງຂອງການຄດິ ທ່ີ ມີ ກັ ນາມາປະຍຸກໃຊເ້ົ ຂາົົ້ ໃນການສກຶ ສາກ່ີ ແມ່ີ ນ ການຈາແນກອດິ ທພິ ນົ ຂອງ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງຈາກສີ່ ິງທີ່ ີສນົ ໃຈ. Witkin ແລະ ຄະນະ (Witkin et at, 1962: 1977). ໄດຈົ້ າແນກອອກເປັນ 2 ແບບຄ: ຮູບແບບການຄດິ ປະເພດທ່ີ ຂີ ນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ (Field Dependence) ປະເພດທີ່ ຄີ ດິ ບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມ ຂາົ້ ງ (Field Independence). Witkin ແລະ ຄະນະ ໄດເ້ົ ຮດັ ການທດົ ລອງໂດຍໃຫຜົ້ ູຖ້ົ ກທດົ ລອງ ນີ່ ງັ ຢີ່ ູຕ່ີ ງັ ອີົ້ ທ່ີ ແີ ຂວນຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງແຄບໆ ຕ່ີ ງັ ອສີົ້ າມາດປີ່ ີນອອ້ົ ມໄປໄດໃົ້ ນທດິ ທາງຕາມເຂມັ້ົ ໂມງ. ໃນຂະນະດຽວກນັ ໃນຫອົ້ ງທດົ ລອງນນັ້ົ ກ່ີ ສາມາດປັບໝນູ ໃຫອ້ົ ີ່ ຽງໄດຄ້ົ ກນັ , ລາວໄດສົ້ ງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ: ຜູຖົ້ ກທດົ ລອງມຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດທ່ີ ຂີ ນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ ທງັ ເກດີ ມຄີ ວາມສບັ ສນົ ຢ່ີ ູໃນສະຖານະການດ່ີ ງັ ກ່ີ າວ. ເມີ່ ອສ່ີ ງັ ໃຫເົ້ ຂາົ ປບັ ທ່ີ ນີ ີ່ ງັ ໃຫຢົ້ ີ່ ູໃນແນວດ່ີ ງິ ຈາກພນົ້ ເຂາົ ຈະບ່ີ ສາມາດເຮັດ ໄດຢົ້ ີ່ າງຖກຕອົ້ ງ ຈະມບີ າງຄົນປັບທ່ີ ນີ ່ີ ງັ ໃນແນວດ່ີ ິງເຖິງ 45 ອົງສາ ເຊີ່ ງິ ແຕກຕ່ີ າງກບັ ຜູຖ້ົ ກທດົ ລອງທ່ີ ີມກີ ານຄດິ ປະເພດເປນັ ອດິ ສະຫະຈາກສີ່ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງ ເຂາົ ສາມາດປບັ ຕ່ີ ງັ ອໃີົ້ ຫຢົ້ ີ່ ູໃນແນວດ່ີ ງິ ໄດ.້ົ ຜນົ ການທດົ ລອງຈະສະແດງ ໃຫເ້ົ ຫນັ ວີ່ າ: ສະພາບງ່ີຽງຂອງຫອົ້ ງທດົ ລອງບີ່ ໄດມ້ົ ອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ການຮບັ ຮູຂ້ົ ອງເຂາົ . ແບບທົດສອບທ່ີ ີໃຊວ້ົ ັດການຄິດທ່ີ ີນຍິ ມົ ໃຊແ້ົ ຜີ່ ຫາຍ ກ່ີ ແມ່ີ ນແບບທົດສອບຂອງ Embedded Figure ໂດຍໃສ່ີ ຊີ່ The Embedded Figure Test, ແບບທດົ ສອບນີ້ົ ຈະມຮີ ູບພາບຄຮູບເລຂາຄະນດິ ແລວ້ົ ໃກ ້ົ ຜູຖົ້ ກທດົ ສອບຄນົ້ົ ຫາວີ່ າ: ຮູບດ່ີ ງັ ກ່ີ າວຢ່ີ ູທີ່ ໃີ ດໃນພາບທ່ີ ຊີ ບັ ຊອ້ົ ນນນັ້ົ . ຖາົ້ ຜູທົ້ ດົ ສອບເຮດັ ໄດໄ້ົ ວ ແລະ ຖກຕອົ້ ງ, ກ່ີ ສະແດງວີ່ າເຂາົ ມກີ ານຄດິ ປະເພດທ່ີ ບີ ີ່ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງ, ໃຜໄດຄ້ົ ະແນນໜອ້ົ ຍກີ່ ຖວ່ີ າມຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດ ຂນຶົ້ ຢີ່ ູກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງສູງ. ➢ ຜູມົ້ ຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດຂນຶ້ົ ຢ່ີ ູກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ ແລະ ປະເພດທ່ີ ບີ ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ ຈະມີ ການຮບັ ຮູ ້ົ ແລະ ຄຸນລກັ ສະນະທີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ຫາຍປະການ ເຊ່ີ ນັ : ຜູທ້ົ ່ີ ມີ ຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດທ່ີ ຂີ ນຶ້ົ ຢີ່ ູກບັ ສ່ີ ິງ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງມກັ ຈະຮບັ ຮູສົ້ ີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆ ໃນຮູບພາບລວມ, ຈະບີ່ ໄຈແ້ົ ຍກສ່ີ ງິ ທີ່ ເີ ຫນັ ຢີ່ ູໃນຮູບເປັນລາຍລະອຽດ ຫ ແຍກອງົ 25

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ປະກອບ. ການຕດັ ສນິ ເລີ່ ອງຕ່ີ າງໆ ແມີ່ ນຈະຂນຶ້ົ ຢ່ີ ູກບັ ຄນົ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ ຫ ກ່ີ ຸມທ່ີ ຕີ ນົ ມສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມຢ່ີ ູ, ມຄີ ວາມສນົ ໃຈໃນ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ຂອງຜູອ້ົ ີ່ ນ, ມກີ ານປະຕສິ າພນັ ກບັ ຄນົ ອ່ີ ນໆ ແລະ ມມີ ະນດຸ ສາພນັ ດ.ີ ➢ ສີ່ ວນຜູທົ້ ່ີ ມີ ຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດບີ່ ຂນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ ຈະກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມຄ: ມກັ ຮບັ ຮູສົ້ ່ີ ງິ ຕີ່ າງໆ ໃນຮູບການວເິ ຄາະລາຍລະອຽດສ່ີ ວນຍ່ີ ອຍ. ການຕດັ ສນິ ໃຈຫການແກໄົ້ ຂບນັ ຫາຕີ່ າງໆເຂາົ ບ່ີ ສນົ ໃຈຄນົ ອ່ີ ນໆ. ແຕີ່ ເຂາົ ຈະຄົານງຶ ເຖິງເຫດຜົນຂອງການການດົ ເປົາົ້ ໝາຍ ຕ່ີ າງໆ ແມີ່ ນເຂົາການດົ ດວ້ົ ຍຕົນເອງໂດຍບີ່ ໄດສົ້ ົນໃຈກີ່ ຸມ ເພ່ີ ອນ ຫ ຄນົ ອີ່ ນເຂາົ ບ່ີ ມກັ ການຄບົ ຄາ້ົ ສາມາຄມົ ກບັ ຜູອົ້ ີ່ ນ. ສະນນັົ້ , ເຂາົ ຈີ່ ງຶ ເປນັ ບຸກຄນົ ທີ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະ ເຢນັ ຊາ ແລະ ບ່ີ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ . ຮູບທີ່ ກີ ານດົ ໃຫົ້ ຮູບ ກ ຮູບ ຂ 1. ຈ່ີ ງົ ຊອກຫາຮູບ ກ ທີ່ ຢີ ່ີ ູຮູບຂາ້ົ ງລີ່ ຸມນີ້ົ 2. ຈີ່ ງົ ຊອກຮູບ ຂ ທີ່ ຢີ ີ່ ູຮູບຂາ້ົ ງລຸມນີົ້ 1.3 ຮູບແບບຂອງການຄດິ ກບັ ພດຶ ຕກິ າ ການຮຽນ-ການສອນ ໃນດາົ້ ນການຮຽນຈາພວກທີ່ ມີ ຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດທ່ີ ຂີ ນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງຈະມກັ ຮຽນຫເຮດັ ວຽກເປນັ ກີ່ ຸມ, ມກັ ປະຕສິ າພນັ ກບັ ໝີ່ ເູ ພີ່ ອນ ແລະ ຄອູ າຈານ. ຕອ້ົ ງການຮບັ ການເສມີ ແຮງຈາກພາຍນອກ ເຊີ່ ນັ : ການຍກົ ຍອ້ົ ງ ຊມົ ເຊຍີ ຈາກຄູ, ມກັ ຄູສອນດວ້ົ ຍວທິ ກີ ານການດົ ພດຶ ຕກິ າໃຫຫ້ົ າຍກວີ່ າໃຫຄ້ົ ດິ ເອາົ ເອງ. ວຊິ າທ່ີ ເີ ດກັ ກ່ີ ຸມນມີົ້ ກັ ຮຽນ ຈະແມ່ີ ນວຊິ າສງັ ຄມົ ສາດ, ອກັ ສອນສາດ. ອາຊບີ ທ່ີ ເີ ໝາະກບັ ຄນົ ກ່ີ ຸມນຈີ້ົ ່ີ ງຶ ແມີ່ ນອາຊບີ ທີ່ ມີ ກີ ານປະຕິສາພນັ ກບັ ຜູົ້ ຄນົ . ສ່ີ ວນກ່ີ ຸມຄນົ ທີ່ ມີ ຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດບີ່ ຂນຶ້ົ ກບັ ສີ່ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງນນັົ້ , ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມ ພວກເຂາົ ພດັ ບີ່ ມກັ ເຮດັ ວຽກ ແບບເປັນກີ່ ຸມ. ແຕີ່ ມກັ ກດິ ຈະກາທີ່ ສີ ກຶ ສາດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ ເຊີ່ ນັ : ໂຄງການອດິ ສະຫະ ຫ ການຄນົ້ົ ຄວາ້ົ ວໄິ ຈເປນັ ລາຍ ບຸກຄນົ . ຄນົ ຈາພວກນມີ້ົ ກັ ການດົ ເປາົົ້ ໝາຍຂອງຕນົ ເອງ. ເມີ່ ອເຮດັ ສາເລດັ ກີ່ ຈະພາກພູມໃຈ (ເປນັ ການໄດຮົ້ ບັ ແຮງ ເສມີ ຈາກພາຍໃນຕນົ ເອງ). ວຊິ າທີ່ ພີ ວກເຂາົ ມກັ ຮຽນແມີ່ ນວຊິ າທາງວທິ ະຍາສາດ, ຄະນດິ ສາດ. ອາຊບີ ທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ກ່ີ ແມ່ີ ນອາຊບີ ບີ່ ຕອົ້ ງມປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ຜູອົ້ ່ີ ນ ເຊ່ີ ນັ : ນກັ ວທິ ະຍາສາດທີ່ ເີ ຮດັ ວຽກຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງທດົ ລອງ, ພະຍາບານຢີ່ ູ ຫອ້ົ ງຜ່ີ າຕດັ ຫ ຜູບົ້ ລຫິ ານຝີ່ າຍຜະລດິ ເປນັ ຕນົ້ົ . ຕາຕະລາງ: ປຽບທຽບຮູບແບບການຮຽນລະຫວີ່ າງ ກີ່ ຸມຄນົ ມແີ ນວຄດິ ປະເພດຂນຶ້ົ ຢ່ີ ູກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ ແລະ ປະເພດບີ່ ຂນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ. 26

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ປະເພດແນວຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ຢ່ີ ູກບັ ສີ່ ງິ ຢີ່ ູອອົ້ ມຂາົ້ ງ ປະເພດແນວຄດິ ປະເພດບ່ີ ຂນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງ. 1. ການຮບັ ຮູສ້ົ ີ່ ງິ ຕີ່ າງໆ ໃນຮູບພາບລວມ (Globally) 1. ຮັບຮູສ້ົ ່ີ ິງຕີ່ າງໆໃນລກັ ສະນະວເິ ຄາະ ຫ ພຈິ າລະ 2. ເກີດການຮຽນຮູ ົ້ ຫປະສົບການໃນທາງກວາົ້ ງໆ ນາລາຍລະອຽດ. ແລະ ຢດຶ ຕດິ ກບັ ໂຄງສາົ້ ງຄວາມຮູທ້ົ ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ . 2. ເກດີ ການຮຽນຮູ ້ົ ຫປະສບົ ການໃນທາງເລກິ ແລະ 3. ຮຽນຮູສົ້ ງັ ເຂບແຕີ່ ລະຢ່ີ າງ ແລະ ເຫນັ ຄວາມສາພນັ ເປນັ ຜູກົ້ ານດົ ໂຄງສາ້ົ ງຄວາມຮູ ົ້ ຂນຶົ້ ເອງ. ຂອງສງັ ເຂບແຕີ່ ລະຊະນດິ ໃນຮູບ ກວາ້ົ ງໆ 3. ຮຽ ນຮູ ້ົສັງເ ຂບແຕ່ີ ລະຊະນິດໃນຮູ ບທ່ີ ີເປັນ 4. ມກັ ຮຽນເປນັ ກ່ີ ຸມ ສງັ ເຂບສະເພາະຢີ່ າງ ເຊ່ີ ງິ ມຄີ ວາມສາພນັ ກນັ 5. ຮຽນຮູວ້ົ ຊິ າສງັ ຄມົ ສາດໄດດົ້ ທີ ີ່ ສີ ຸດ 6. ສົນໃຈຮຽນເນອ້ົ ໃນທ່ີ ີກີ່ ຽວຂອົ້ ງກບັ ປະສົບການ ໜອ້ົ ຍ. ຂອງຕນົ . 4. ມກັ ຮຽນເປນັ ລາຍບຸກຄນົ . 7. ໃຫຄ້ົ ນົ ອີ່ ນການດົ ເປາົົ້ ໝາຍ ແລະ ເສມີ ແຮງໃຫ.້ົ 5. ຮຽນຮູ ວົ້ ິຊາສັງຄົມສາດ ສະເພາະສີ່ ິງທ່ີ ີຮັບໃຊົ້ 8. ຕອ້ົ ງການໃຫຄົ້ ນົ ອ່ີ ນ ການດົ ໂຄງສາ້ົ ງເນອ້ົ ໃນທ່ີ ຈີ ະ ວຽກງານ. ຮຽນໃຫ.້ົ 6. ສົນໃຈຮຽນຮູ ສ້ົ ີ່ ິງໃໝີ່ ໆ ເພາະແມ່ີ ນເລີ່ ອງ ໜາ້ົ 9. ການວິຈານຂອງຜູອ້ົ ີ່ ນມີຜົນກະທົບຕ່ີ ການຮຽນ ສນົ ໃຈບີ່ ຈາເປັນຕອ້ົ ງກ່ີ ຽວຂອົ້ ງກບັ ປະສົບການ ຂອງເຂາົ ຫາຍ. ຂອງຕນົ . 7. ການດົ ເປົາ້ົ ໝາຍ ແລະ ການເສມີ ແຮງ ດວ້ົ ຍຕນົ 10. ຮຽນຮູດົ້ ວ້ົ ຍການຖາ້ົ ຮບັ ຈາກຄ.ູ ເອງ. 8. ສາມາດການດົ ສະຖານະການ ຫໂຄງສາ້ົ ງຄວາມຮູ ົ້ ທີ່ ຈີ ະຮຽນດວົ້ ຍຕນົ ເອງ. 9. ການວິຈານຂອງຜູອ້ົ ີ່ ນມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ີ ການ ຮຽນ ຂອງເຂາົ ໜອ້ົ ຍ 10. ຮຽນຮູຈົ້ າກການຄົນ້ົ ຄວົ້ າດວ້ົ ຍຕົນເອງ ດວ້ົ ຍ ການທດົ ສອບສມົ ມຸດຖານ ຕາຕະລາງ: ສະແດງລກັ ສະນະອາຊບີ ທີ່ ສີ ນົ ໃຈຂອງຜູທົ້ ີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ ແລະ ປະ- ເພດບ່ີ ຂນຶ້ົ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ. ຮູບແບບການຄດິ ຂນຶົ້ ຢ່ີ ູກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ. ຮູບແບບການຄດິ ປະເພດບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ − ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຄະລນີ ກິ − ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການທດົ ລອງ. − ພະຍາບານຈດິ ຕະເວດ − ພະຍາບານສກັ ຍະກາ. − ຈິດຕະແພດທີ່ ີປະຕິບັດງານເຊ່ີ ິງຈະຕອົ້ ງມີ − ຈິດຕະແພດທ່ີ ີປະຕິບັດງານເຊ່ີ ິງບີ່ ຕ້ົອງມີການ ປະຕສິ າພນັ ກບັ ຜູປ້ົ ີ່ ວຍ. ສາພນັ ກບັ ຜູປົ້ ່ີ ວຍ. − ຜູຈ້ົ ດັ ການຫຜູບ້ົ ລຫິ ານຝ່ີ າຍບຸກຄນົ . − ຜູຈົ້ ດັ ການຫຜູບົ້ ລຫິ ານຝ່ີ າຍຜະລດິ . − ຄູທຸລະກດິ ສກຶ ສາ. − ຜູຈົ້ ດັ ການຫຜູບົ້ ລຫິ ານດາົ້ ນທຸລະກດິ . − ຄູສງັ ຄມົ ສາດ ແລະ ອກັ ສອນສາດ. − ຄູວທິ ະຍາສາດທາມະຊາດ. 27

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ − ຄູປະຖມົ ສກຶ ສາ. − ຄອູ ຸດສາຫະກາ. ຮູບແບບຂອງການຄດິ ທີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ນອກຈາກຈະມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ພດຶ ຕກິ າການຮຽນຂອງຜູຮ້ົ ຽນແລວົ້ . ຍງັ ມີ ອດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ກບັ ພດຶ ຕກິ າການສອນຂອງຄູອກີ ເຊ່ີ ນັ : ຖາົ້ ຄູມກີ ານຄດິ ແບບປະເພດຂນຶົ້ ຢ່ີ ູກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ . ເຂາົ ກີ່ ມີ ແນວໂນມົ້ ຈະເນນັົ້ ການສອນທີ່ ຄີ ານງຶ ເຖງິ ການມປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ເດກັ ນກັ ຮຽນ ເຊີ່ ນັ : ສອນແບບອະພປິ າຍ ຫ ມກີ ດິ ຈະກາລວມກ່ີ ຸມ ແລະ ຄານງຶ ເຖິງຄວາມຮູສົ້ ຶກ, ຄວາມຕອົ້ ງການຂອງຜູຮົ້ ຽນ ຫ ຢດເອົານກັ ຮຽນເປັນສູນກາງ. ສະແດງບດົ ບາດຂອງຄູໃນຖານະເປນັ ຜູໃົ້ ຫຄ້ົ ວາມຮູໃ້ົ ຫແົ້ ກ່ີ ນກັ ຮຽນ. ບີ່ ຄີ່ ອຍວຈິ ານ ຫ ປະເມນີ ເດກັ ນກັ ຮຽນໄປໃນ ທາງລບົ . ເຂາົ ຈະສາົ້ ງບນັ ຍາກາດໃນຫອົ້ ງຮຽນໃຫອົ້ ບົ ອີ່ ຸນ. ສ່ີ ວນຄູຜູທົ້ ີ່ ີມແີ ບບການຄດິ ປະເພດທ່ີ ີບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ. ຈະມກັ ສອນແບບບັນຍາຍ ແລະ ຍາົ້ ໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນຄດິ ແມ່ີ ນຜູທ້ົ ີ່ ຈີ ດັ ລະບຽບຄວາມຮູທ້ົ ່ີ ສີ ອນດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ, ຖບດົ ບາດຂອງຕນົ ເປນັ ຜູຊົ້ ີ່ ວຍເດກັ ນກັ ຮຽນໃຫມ້ົ ີ ຄວາມສາມາດປະຍຸກຄວາມຮູຫົ້ ຫກັ ການ. ກາົ້ ວຈິ ານຫໃຫຜົ້ ນົ ຍອ້ົ ນກບັ ໃນທາງລບົ ແລະ ເນນັົ້ ບດົ ບາດຂອງຄູເອງໃນ ຖານະເປັນຜູແົ້ ນະນາ ແລະ ຈດັ ຄວາມຮູໃ້ົ ຫແ້ົ ກ່ີ ນກັ ຮຽນ. ໂດຍບ່ີ ໄດສົ້ າົ້ ງກດິ ຈະກາທີ່ ເີ ດກັ ນກັ ຮຽນຕອ້ົ ງການມປີ ະຕິ ສາພນັ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະກນັ . ຕາຕະລາງ 8-3 ປຽບທຽບພດຶ ຕກິ າການສອນຂອງຄູທີ່ ມີ ແີ ບບການຄດິ ຢີ່ ູປະເພດຂນຶົ້ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ ແລະ ປະເພດບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສີ່ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ. ແບບການຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ຢີ່ ູກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ ແບບການຄດິ ປະເພດບີ່ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງ. 1. ມັກສະຖານະການ, ການສອນທີ່ ີຄູມີປະຕິ 1. ມກັ ສະຖານະການ, ການສອນທ່ີ ບີ ່ີ ກີ່ ຽວຂອົ້ ງ ກບັ ເດກັ ສາພັນ ແລະ ອະພິປາຍຮ່ີ ວມກັບເດັກ ນັກ ນັກຮຽນເປັນລາຍບຸ ກຄົນເຊີ່ ັນ: ການສອນແບບ ບນັ ຍາຍ ໂດຍເນນັ້ົ ໃສີ່ ດາົ້ ນປນັ ຍາຈດິ ສກຶ ສາ. ຮຽນ. 2.ໃຊຄົ້ າຖາມເພ່ີ ອປະເມນີ ຄວາມຮູຂ້ົ ອງ ນກັ ຮຽນ 2. ໃຊຄົ້ າຖາມເພີ່ ອນາເຂົາົ້ ສີ່ ູບົດຮຽນ ແລະ ໃຊຄົ້ າຖາມ ຫງັ ຈາກສອນແລວົ້ . ຫງັ ຈາກຕອບຄາຖາມ. 3. ເນນັ້ົ ກດິ ຈະກາແບບຢດຶ ເດກັ ເປນັ ສູນກາງ 3. ເນນັ້ົ ກດິ ຈະກາແບບຢດຶ ຄູເປນັ ສູນກາງ 4. ຄູມບີ ດົ ບາດໃນຖານະຜູສົ້ ອນຮູຂ້ົ ເົ້ ທດັ ຈງິ ທ່ີ ີມີ 4. ຄູມີບົດບາດໃນຖານະເປັນຜູົ້ສະໜັບສະໜູນ ຫ ຢ່ີ ູແລວົ້ . ປະຍຸກກດົ ເກນທີ່ ມີ ຢີ ່ີ ູແລວົ້ . 5. ໃຫຜ້ົ ົນສະທອົ້ ນທາງລົບແກີ່ ເດັກນັກຮຽ ນ 5. ໃຫຜົ້ ນົ ສະທອົ້ ນກບັ ເພ່ີ ອໃຫເົ້ ດກັ ນກັ ຮຽນປັບປຸ ງແກ ົ້ ແລະ ຫກີ ລຽ້ົ ງການປະເມນີ ຜນົ . ໄຂ, ຖາົ້ ປະເມນີ ຜນົ ງານຂອງເດກັ ໃນທາງລບົ . 6. ເນນັ້ົ ການສາ້ົ ງບດັ ຍາກາດຂອງການຮຽນໃຫອົ້ ບົ 6. ເນນັົ້ ການຈດັ ລະບຽບຄວາມຮູ,້ົ ຄູຈະຢ່ີ ູໃນຖານະເປັນ ອີ່ ຸນ ດວ້ົ ຍການສາົ້ ງຄວາມສາພນັ ທ່ີ ດີ ກີ ບັ ເດກັ . ຜູົ້ແນະນາເດັກໂດຍບີ່ ມີການສົນໃຈຄວາມສາພັນ ລະຫວ່ີ າງບຸກຄນົ . ຕາຕະລາງ: ປຽບທຽບແຮງຈງູ ໃຈໃຫເົ້ ດກັ ລະຫວີ່ າງຄູມຮີ ູບແບບການຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ ແລະ ປະເພດທ່ີ ບີ ່ີ ຂນຶ້ົ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ. ແບບການຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ກບັ ສີ່ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງ ແບບການຄດິ ປະເພດທີ່ ບີ ີ່ ຂນຶ້ົ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ 28

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 1. ໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານຊມົ ເຊຍີ 1. ໃຊວົ້ ທິ ກີ ານໃຫຄົ້ ະແນນ ຫ ເກດ. 2.ໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານໃຫເົ້ ດກັ ມສີ ີ່ ວນຮ່ີ ວມຫຊີ່ ວຍຄູ. 2. ໃຊວົ້ ທິ ກີ ານແຂ່ີ ງຂນັ . 3. ໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານໃຫເ້ົ ດກັ ເຮດັ ກດິ ຈະກາທີ່ ເີ ຂາົ ມກັ . 3. ໃຊກ້ົ ານໃຫລ້ົ າງວນັ ຕີ່ າງໆ. 4. ໃຊກົ້ ານສະແດງຜົນງານຂອງເດກັ ວ່ີ າ ຜນົ ງານນັນົ້ ມີ 4. ໃຊວ້ົ ິທີການສະແດງຜົນງານທີ່ ີດີຂອງເດັກຕີ່ ຄຸນຄ່ີ າ ຫ ປະໂຫຍດຕ່ີ ຕວົ ເຂາົ ແນວໃດ. ຊຸມຊນົ . 5. ໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານໃຫເ້ົ ດກັ ມອີ ດິ ສະຫະທີ່ ຈີ ະການດົ ໂຄງສາ້ົ ງ 5. ໃຊວ້ົ ິທີການກະກຽມໂຄງສາົ້ ງເນອົ້ ໃນທີ່ ີຈະ ສອນໃຫເົ້ ດກັ . ຄວາມຮູດົ້ ວົ້ ຍຕນົ ເອງ. 1.4 ຂສົ້ ງັ ເກດບາງຢີ່ າງກີ່ ຽວກບັ ການຄດິ (1) ຜູທ້ົ ີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ປະເພດທີ່ ຂີ ນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງ ຈະມຜີ ນົ ການຮຽນດໃີ ນວຊິ າສງັ ຄມົ ສາດ ແລະ ອກັ ສອນ ສາດ. ຜູທົ້ ີ່່ີ ມີ ກີ ານຄດິ ແບບບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງຈະມຜີ ນົ ການຮຽນດວີ ຊິ າວທິ ະຍາສາດ ແລະ ຄະນດິ ສາດ. (2) ຜູທ້ົ ່ີ ມີ ກີ ານຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ຢ່ີ ູກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ. ຈະມກັ ເຮດັ ວຽກປະເພດສງັ ຄມົ ສງົ ເຄາະ, ເປນັ ຜູໃ້ົ ຫຄົ້ າ ປກຶ ສາ, ເປັນຄູສອນ, ເປັນນກັ ບລຫິ ານບຸກຄນົ , ເປັນຕາຫວດ. ສີ່ ວນຜູມົ້ ກີ ານຄດິ ປະເພດບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງຈະ ມກັ ເຮດັ ອາຊບີ ກ່ີ ຽວພນັ ກບັ ທິດສະດີ ແລະ ການວເິ ຄາະເຊ່ີ ງິ ໄດແົ້ ກ່ີ : ນກັ ຄະນດິ ສາດ, ນກັ ເຄມສີ າດ, ນກັ ຊີວະ ວທິ ະຍາ, ນກັ ວຊິ າວະກອນ, ແພດ, ຜູຈ້ົ ດັ ການຝີ່ າຍຜະລດິ , ມກັ ເຮດັ ວຽກກບັ ເຄີ່ ອງຈກັ ກນົ , ນກັ ສນິ ລະປະເປັນຕນົົ້ ແຕ່ີ ໃນບາງສາຂາອາຊບີ ອາດຈາແນກອອກເປນັ ກີ່ ຸມຍ່ີ ອຍໆ. ຖາົ້ ມແີ ບບການຄດິ ຕີ່ າງກນັ ກີ່ ຈະມກັ ກ່ີ ຸມອາຊບີ ຍີ່ ອຍທ່ີ ີ ຕີ່ າງກນັ ເຊີ່ ນັ : ຜູທ້ົ ່ີ ມີ ກີ ານຄດິ ປະເພດຂນຶ້ົ ຢີ່ ູກບັ ສີ່ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງຈະມກັ ອາຊບີ ພະຍາບານທາງຈດິ ຕະເວດ, ຜູມົ້ ແີ ບບການ ຄດິ ປະເພດບ່ີ ຂນຶົ້ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງຈະມກັ ອາຊບີ ພະຍາບານຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຜີ່ າຕດັ . (3) ເພດຊາຍຈະມກີ ານຄດິ ແບບບີ່ ຂຶນ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງສູງກວີ່ າເພດຍງິ ແລະ ເພດຍງິ ຈະມກີ ານຄດິ ແບບ ຂນຶ້ົ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງສູງກວີ່ າເພດຊາຍ. (4) ແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ຈະບ່ີ ມຮີ ູບແບບການຄດິ ພຽງແບບໃດໜ່ີ ງຶ ຕະຫອດການ. ມບີ າງສະຖານະການ ຫ ບາງ ຄງັົ້ ບຸກຄນົ ນນັ້ົ ອາດມກີ ານຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ. ແຕ່ີ ບາງສະຖານະການອາດມກີ ານຄດິ ທ່ີ ບີ ີ່ ຂນຶ້ົ ກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມ ຂາົ້ ງ. ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກ່ີ ຕາມການຈະຕລີ າຄາວີ່ າບຸກຄນົ ໃດທີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ແບບໃດນນັົ້ ແມີ່ ນຈະຄານງຶ ເຖງິ ຄີ່ າສະເລ່ີ ຍທ່ີ ແີ ຕີ່ ລະບຸກຄນົ ຕອບສະໜອງຕ່ີ ກບັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ຕີ່ າງໆ. ຈາກສ່ີ ງິ ທ່ີ ໄີ ດກ້ົ ່ີ າວມານນັ້ົ ຈະເຫນັ ວ່ີ າ ຮູບແບບການຄດິ ຈະມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ກບັ ພດຶ ຕກິ າການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ການ ຕອບສະໜອງໂດຍກງົ . ດີ່ ງັ ນນັ້ົ ຄູທີ່ ມີ ກີ ານຄດິ ທ່ີ ແີ ຕກຕ່ີ າງຈາກການຄດິ ຂອງເດກັ ນກັ ຮຽນຈະມກັ ດາເນນີ ການສອນ ທ່ີ ບີ ່ີ ສອດຄີ່ ອງກບັ ລກັ ສະນະຂອງຜູຮົ້ ຽນ. ສະນນັ້ົ , ໃນການສອນຄູຄວນຄານງຶ ເຖິງຮູບແບບການຄິດຂອງນກັ ຮຽນ ຫາຍກວີ່ າການຄານງຶ ເຖິງການຄິດຂອງຕນົ , ຄວາມຮູເົ້ ລ່ີ ອງຂອງການຄິດນີົ້ ຈະເປັນປະໂຫຍດໃຫແ້ົ ກ່ີ ຄູເພ່ີ ອວາງ ແຜນການສອນໃຫສ້ົ ອດຄີ່ ອງກບັ ນກັ ຮຽນເປັນລາຍບຸກຄນົ ໄດຫ້ົ າຍກວີ່ າການສອນນກັ ຮຽນເປັນກ່ີ ຸມ. 2. ຮູບແບບການຮຽນ ແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ ຈະຮຽນຮູໄ້ົ ດດ້ົ ໃີ ນແນວທາງທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ , ມບີ າງຄນົ ຮຽນໄດດົ້ ຈີ າກການຟງັ ຄາບນັ ຍາຍ, ມບີ າງ ຄນົ ຮຽນຮູໄ້ົ ດດ້ົ ຖີ າ້ົ ໄດເ້ົ ຫນັ ຫໄດອົ້ ່ີ ານ, ບາງຄນົ ຮຽນຮູໄົ້ ດດົ້ ເີ ມ່ີ ອໄດສົ້ າພດັ ຫໄດມ້ົ ສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມກດິ ຈະກາການຮຽນນນັ້ົ . 29

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແບບການຮຽນຈະເປັນລກັ ສະນະນດິ ໃສ ຫ ຄວາມມກັ ຂອງແຕີ່ ລະບຸກຄົນຢ່ີ ູໃນສະຖານະການຕີ່ າງໆ ຕອົ້ ງ ພຈິ າລະນາວ່ີ າ: ແຕີ່ ລະບຸ ກຄນົ ມກັ ຮຽນຢ່ີ ູໃສ, ເວລາໃດ, ຮຽນນາໃຜ, ຈະຮຽນໄດດົ້ ຢີ ີ່ ູໃນສະພາບແວດລອົ້ ມໃດ, ແລະ ເງ່ີອນໄຂທ່ີ ມີ ພີ າວະຮ່ີ າງກາຍຢີ່ ູໃນລກັ ສະນະໃດ. 2.1 ຮູບແບບຂອງການຮຽນໃນທດັ ສະນະຂອງດນັ ແລະ ດນັ Dunn and Dunn (1978) ໄດຈົ້ າແນກຄວາມແຕກຕີ່ າງຂອງແບບການຮຽນໄປຕາມສະພາວະທີ່ ແີ ຕກ ຕີ່ າງກນັ 4 ດາ້ົ ນຄ: ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມ (Environment) ແລະ ອາລມົ (Emotional) ສງັ ຄມົ (Sociological) ແລະ ຮີ່ າງກາຍ (Physical) ລາຍລະອຽດມຄີ ລ່ີ ຸມນ.ີົ້ 2.1.1 ສະພາວະດາົ້ ນສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມ (1) ສຽງ: ມບີ າງຄນົ ຈະມກັ ຮຽນຫສກຶ ສາຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງທີ່ ມີ ດິ ງຽບ, ແຕ່ີ ມບີ າງຄນົ ສາມາດຮຽນຢີ່ ູບ່ີ ອນ ມສີ ຽງລບົ ກວນໄດ.ົ້ (2) ແສງ: ບາງຄນົ ຈະຮຽນໄດດົ້ ຢີ ່ີ ູໃນບີ່ ອນທີ່ ມີ ແີ ສງສະຫວ່ີ າງຫາຍ, ແຕ່ີ ບາງຄນົ ພດັ ມກັ ຮຽນ ບ່ີ ອນ ທ່ີ ມີ ແີ ສງໄຟພມວົ ໆ. (3) ອຸ ນະພູມ: ບາງຄນົ ມກັ ຮຽນໃນສະພາບອາກາດໜາວ, ແຕ່ີ ບາງຄນົ ພດັ ມກັ ຮຽນຢີ່ ູບີ່ ອນອາກາດ ອບົ ອີ່ ຸນຫຮອ້ົ ນ. (4) ບ່ີ ອນນີ່ ງັ : ບາງຄົນມກັ ຮຽນຢ່ີ ູໂຕະຮ່ີ ວມກບັ ຄົນອ່ີ ນຫາຍຄົນ, ແຕີ່ ບາງຄົນພດັ ມກັ ນ່ີ ງັ ສຶກ ສາ ຮີ່ າຮຽນຢີ່ ູໂຕະທີ່ ອີ ອກແບບໄວໃົ້ ຫນ້ົ ີ່ ງັ ສະເພາະຄນົ ດຽວ. 2.1.2 ສະພາບດາົ້ ນອາລມົ (1) ແຮງຈງູ ໃຈ: ມບີ າງຄນົ ຮຽນຍອົ້ ນມແີ ຮງຈງູ ໃນພາຍໃນ (Self - Motivated) ບາງຄົນຮຽນ ຍອົ້ ນມແີ ຮງຈງູ ໃຈພາຍນອກ ເຊີ່ ນັ : ຕອົ້ ງການລາງວນັ , ຄາຊມົ ເຊຍີ ຫ ເນ່ີ ອງມາຈາກການບງັ ຄບັ ຈາກຄູ ແລະ ພ່ີ ແມີ່ . (2) ຄວາມພາກພຽນ: ບາງຄົນຈະຮຽນດວ້ົ ຍຄວາມພາກພຽນພະຍາຍາມ, ແຕີ່ ບາງຄນົ ພັດ ບ່ີ ມີ ຄວາມພາກພຽນຕ່ີ ການຮຽນ. (3) ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ: ບາງຄນົ ຮຽນຈະມຄີ ວາມຮບັ ຜດິ ຊອບສູງ, ແຕີ່ ບາງຄນົ ຂາດ ຄວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ. (4) ການການດົ ຕາຕະລາງການຮຽນ: ບາງຄນົ ມກີ ານການດົ ຕາຕະລາງຮຽນປະຈາວນັ ຂອງຕນົ ເອງ ເຊີ່ ນັ : ວນັ ຈນັ ຈະຮຽນວຊິ າສງັ ຄມົ , ວນັ ອງັ ຄານ ຈະສກຶ ສາວຊິ າວທິ ະຍາສາດ, ແລວົ້ ກີ່ ປະຕບິ ດັ ຕາມຕາຕະລາງທ່ີ ກີ າ ນດົ ໄວ,ົ້ ແຕ່ີ ມບີ າງຄນົ ຈະຮຽນດວົ້ ຍຕນົ ເອງໂດຍບ່ີ ໄດກົ້ ານດົ ຕາຕະລາງໄວ.້ົ 2.1.3 ສະພາວະດາົ້ ນສງັ ຄມົ ແມີ່ ນລກັ ສະນະສງັ ຄມົ ຂອງແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ໃນຂະນະທ່ີ ກີ າລງັ ຮຽນ ຫ ສກຶ ສາ. ບາງຄນົ ຈະມກັ ຮຽນ ຫ ສກຶ ສາເປນັ ລາຍບຸກຄນົ , ບາງຄນົ ມກັ ຮຽນເປນັ ຄ່ີ ູ, ບາງຄນົ ມກັ ຮຽນເປນັ ກີ່ ຸມ, ບາງຄນົ ມກັ ຮຽນໂດຍມຜີ ູໃົ້ ຫຍ່ີ ຫ ຜູ້ົ 30

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ປກົ ຄອງນີ່ ງັ ຢ່ີ ູນາ. ແຕີ່ ບາງຄນົ ຈະບີ່ ມລີ ກັ ສະນະທີ່ ແີ ນ່ີ ນອນ, ເພາະມບີ າງຄງັ້ົ ເຂາົ ກ່ີ ມກັ ຮຽນຄນົ ດຽວ, ມບີ າງຄງັົ້ ເຂາົ ກ່ີ ມກັ ຮຽນເປນັ ກ່ີ ຸມ. 2.1.4 ສະພາວະດາ້ົ ນຮ່ີ າງກາຍ (1) ການຮບັ ຮູ:້ົ ມບີ າງຄນົ ມກັ ຮຽນດວ້ົ ຍການເບ່ີ ງິ ຫສງັ ເກດ, ບາງຄນົ ມກັ ຮຽນດວ້ົ ຍການຟງັ , ບາງ ຄນົ ມກັ ຮຽນດວົ້ ຍການສາພດັ , ບາງຄນົ ມກັ ຮຽນດວົ້ ຍກດິ ຈະກາການເຄ່ີ ອນໄຫວ. (2) ການຮບັ ປະທານອາຫານໃນຂະນະກາລງັ ຮຽນ: ມບີ າງຄນົ ມກັ ກນິ ອາຫານຫວ່ີ າງ ຫ ເຄີ່ ອງດີ່ ມ ໄປພອ້ົ ມໆກບັ ການຮຽນ ຫສກຶ ສາ, ແຕີ່ ບາງຄນົ ກ່ີ ບ່ີ ມກັ ກາທາແບບນນັົ້ . (3) ເວລາ: ບາງຄນົ ຈະຮຽນໄດດົ້ ີທີ່ ສີ ຸ ດໃນຕອນເຊົາ້ົ , ບາງຄົນຮຽນໄດດ້ົ ີໃນຕອນບີ່ າຍ, ບາງຄົນ ອ່ີ ານໜງັ ສຢີ່ າງມສີ າມະທຢິ ່ີ ູໃນຕອນເດກິ , ບາງຄນົ ອີ່ ານໜງັ ສມສີ າມະທດິ ຕີ ອນເຊາົົ້ ໆ. ສ່ີ ງິ ທງັ ໝດົ ນກີ້ົ ີ່ ເພາະວ່ີ າການ ເຮດັ ໜາ້ົ ທ່ີ ຂີ ອງຮີ່ າງກາຍຢີ່ ູໃນແຕີ່ ລະຄນົ ຈະມປີ ະສດິ ທພິ າບດທີ ່ີ ສີ ຸດຢີ່ ູໃນຊ່ີ ວງເວລາທ່ີ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ . (4) ການເຄີ່ ອນໄຫວ: ບາງຄນົ ຈະຮຽນໄດດ້ົ ເີ ມ່ີ ອມກີ ານເຄ່ີ ອນໄຫວຂອງຮີ່ າງກາຍ, ແຕີ່ ບາງ ຄນົ ຈະ ຮຽນໄດດ້ົ ເີ ວລາບີ່ ເຄ່ີ ອນໄຫວ. 2.2 ຮູບແບບຂອງການຮຽນ ແລະ ການຮຽນ-ການສອນ ຮູບແບບການຮຽນຂອງເດກັ ນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະຄນົ ຈະເປັນສີ່ ງິ ທ່ີ ສີ າຄນັ ທ່ີ ຄີ ູຄວນຈະຮູ ້ົ ແລະ ຄານງຶ ເຖງິ . ເພ່ີ ອ ຈດັ ສະພາບການຮຽນ - ການສອນໃຫສ້ົ ອດຄ່ີ ອງກບັ ຮູບແບບການຮຽນຂອງເຂາົ ເຈາົ້ົ ຢ່ີ ູ. Dunn and Dunn, Price (1985) ໄດສ້ົ າ້ົ ງແບບວດັ ການຮຽນ ໂດຍໃສີ່ ຊ່ີ ວີ່ າ Learning Style Inventory ເພ່ີ ອເປນັ ການຊີ່ ວຍຄູກວດກາວ່ີ າ ນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະ ຄນົ ໄດມົ້ ຮີ ູບແບບການຮຽນແບບໃດ. ໃນແຕີ່ ລະກີ່ ຸມ ຫບຸກຄນົ . ຕວົ ຢ່ີ າງຮີ່ າງແບບວດັ Learning Style Inventory ລະດບັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂຄົ້ ວາມ ເຫນັ ດີ ເຫນັ ດີ ເຫນັ ດເີ ປນັ ບີ່ ເຫນັ ດີ ບີ່ ເຫນັ ດທີ ່ີ ສີ ຸດ ທ່ີ ສີ ຸດ ບາງຄງັົ້ 1. ຂາົ້ ພະເຈາົ້ົ ຈະຮຽນໄດົ້ດີ ເວລາ ຫອົ້ ງງຽບສະຫງບົ 2. ໃນຂະນະທີ່ ີຂາົ້ ພະເຈົາົ້ ຮຽນຂາ້ົ ພະເຈາົົ້ ຈະບ່ີ ສນົ ໃຈ ສ່ີ ງິ ໃດໆ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນອ່ີ ານແບບວດັ ການຮຽນ ແລວ້ົ ພຈິ າລະນາວ່ີ າ ຂຄົ້ ວາມນນັົ້ ກງົ ກບັ ລກັ ສະນະນດິ ໃສຫພດຶ ຕກິ າການ ຮຽນຂອງຕນົ ລະດບັ ໃດ, ຖາົ້ ກງົ ຫ ສອດຄີ່ ອງກບັ ຕນົ ເອງຫາຍທີ່ ສີ ຸດ ກີ່ ໝາຍໃສີ່ ຂ້ົ “ເຫນັ ດທີ ີ່ ສີ ຸດ”, ຖາ້ົ ບ່ີ ກງົ ເລຍີ ກ່ີ ຈ່ີ ງົ ໝາຍໃສີ່ ຊີ່ ອງ “ບ່ີ ເຫນັ ດທີ ່ີ ສີ ຸດ” ຖາ້ົ ມສີ ່ີ ວນກງົ ຫສອດຄ່ີ ອງແດີ່ ກີ່ ໝາຍໃສ່ີ “ເຫນັ ດບີ າງຄງັ້ົ ” ຖາົ້ ເຫນັ ດວ້ົ ຍລະຫວີ່ າງ 31

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເຫນັ ດທີ ີ່ ສີ ຸດກບັ ເຫນັ ດບີ າງຄງັ້ົ ຈີ່ ງົ ໝາຍໃສ່ີ ຊ່ີ ອງ “ເຫນັ ດ”ີ ຖາ້ົ ຢີ່ ູລະຫີ່ ວາງບີ່ ເຫນັ ດທີ ີ່ ສີ ຸດກບັ ເຫນັ ດເີ ປັນບາງຄງັ້ົ ຈີ່ ງົ ໝ າຍໃສ່ີ ຊ່ີ ອງ “ບ່ີ ເຫນັ ດ”ີ . ແບບວດັ ການຮຽນນີົ້ ຈະມປີ ະໂຫຍດໃຫຄົ້ ູເພ່ີ ອຈະໄດຈົ້ ດັ ສະພາບແວດລອ້ົ ມຂອງການຮຽນໃຫສ້ົ ອດຄ່ີ ອງ ກບັ ນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະຄນົ , ຫຈດັ ກີ່ ຸມນກັ ຮຽນຕາມແບບການຮຽນທີ່ ມີ ຄີ ວາມຄາົ້ ຍຄກນັ , ຢ່ີ ູໃນການເຮດັ ກດິ ຈະກາຫຢີ່ ູ ໃນສະພາບການຮຽນຮູທົ້ ່ີ ຄີ າົ້ ຍຄກນັ . ກີ່ ຍອົ້ ນວີ່ າຜນົ ການສກຶ ສາຂອງ Dunn and Dunn (1987) ການຈດັ ສະພາບ ແວດລອົ້ ມໃຫສົ້ ອດຄ່ີ ອງກບັ ຮູບແບບການຮຽນ ຈະພາໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມທີ ດັ ສະນະຄະຕດິ ຕີ ່ີ ການຮຽນຫາຍທີ່ ສີ ຸດ. ຜີ່ ານມາຍງັ ມຄີ ຫູ າຍຄນົ ຍງັ ໃຫທົ້ ດັ ສະນະຕ່ີ ການສດິ ສອນ ທ່ີ ຂີ ດັ ແຍ່ີ ງກນັ ວີ່ າ: ຈະເຮດັ ໄດແົ້ ນວໃດເພ່ີ ອຈະໃຊົ້ ວທິ ສີ ອນໃຫສ້ົ ອດຄ່ີ ອງກບັ ນກັ ຮຽນເປັນລາຍບຸກຄນົ ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນໄດ.ົ້ ຕີ່ ກບັ ບນັ ຫານນີົ້ Dunn and Dunn ໄດ້ົ ສະເໜີແນະໄວວົ້ ີ່ າ: ວທິ ກີ ານດທີ ່ີ ສີ ຸດຂອງຄູກ່ີ ແມ່ີ ນການຈດັ ສະພາບແວດລອົ້ ມ ຫ ສະພາບການຮຽນທີ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະ ໃຫເ້ົ ໝາສມົ ຫາຍຂນຶ້ົ ເຊ່ີ ນັ : ເດກັ ທີ່ ຈີ ະຮຽນໄດດົ້ ີໃນສະພາຍທ່ີ ີງຽບສະຫງດັ ກີ່ ອະນຸຍາດໃຫເ້ົ ຂາົ ເຈາົ້ົ ໄປສກຶ ສາ ຫ ຮຽນໄດໃົ້ ນສະຖານທີ່ ເີ ຊີ່ ງິ ຫີ່ າງໄກຈາກສຽງລບົ ກວນ, ຂະນະດຽວກນັ ເດກັ ທີ່ ມີ ກັ ຮຽນ ທີ່ າມກາງສຽງອກຶ ກະທກຶ ກ່ີ ອະນຍຸ າດໃຫເົ້ ຂາົ ຟງັ ວທິ ະຍຸທີ່ ມີ ຫີ ຟູ ງັ ສະເພາະຕນົ ເອງ ເປນັ ຕນົ້ົ . 3. ສະຫຸບບດົ ຮຽນ ແຕ່ີ ລະບຸກຄົນຈະມວີ ຖິ ີທາງຂອງຕົນເອງໃນການຮຽນຮູ(້ົ Perceive), ການຈດັ ລະບຽບຂມົ້ ູນ (Organized) ແລະ ຂະບວນການປະມວນຂມົ້ ູນ (Information Processing). ວຖິ ີທາງດີ່ ງັ ກີ່ າວນຈີົ້ ະມລີ ກັ ສະນະສະເພາະຕວົ ທີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງຈາກຄນົ ອ່ີ ນ ເຊ່ີ ນັ : ບາງຄນົ ມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າໂຕຕ້ົ ອບສີ່ ງິ ທີ່ ຄີ ດິ ຢ່ີ າງໄວວາຟາົ້ ວຟີ່ ງັ ແຕີ່ ບາງຄນົ ຄດິ ຢີ່ າງສຸຂຸ ມ ຮອບຄອບ. ລກັ ສະນະທ່ີ ເີ ປນັ ນໄິ ສດ່ີ ງັ ກີ່ າວນຈີ້ົ ະຮຽກວີ່ າ ແບບການຄດິ (Cognitive Style) ຂອງບຸກຄນົ . ໄດມ້ົ ຜີ ູແ້ົ ບ່ີ ງປະເພດຂອງການຄດິ ອອກເປນັ ປະເພດຕ່ີ າງໆຫາຍປະເພດ, ແຕີ່ ຈະເວາົົ້ ເຖງິ ຫາຍ ທີ່ ສີ ຸດກ່ີ ມີ 2 ມິ ຕຄິ : ການຄດິ ແບບພຈິ າລະນາຄວາມໄວ ແລະ ຄວາມຜດິ ພາດຂອງການຕອບສະໜອງເປນັ ຫກັ ແລະ ການຄດິ ແບບ ຈະແນກເຖງິ ອດິ ທພິ ນົ ຂອງສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງຈາກສ່ີ ງິ ທ່ີ ສີ ນົ ໃຈ. ແບບການຄດິ ທີ່ ພີ ຈິ າລະນາຄວາມໄວ ແລະ ຄວາມຜດິ ພາດຂອງການຕອບສະໜອງໄດແ້ົ ບ່ີ ງອອກເປັນ 2 ແບບຄ: ປະເພດການຄດິ ແບບຟາ້ົ ວຟີ່ ງັ ແລະ ປະເພດການຄດິ ແບບໄຕີ່ ຕອງ. ແບບການຄດິ ຈະເປັນປະເພດໃດກີ່ ຍ່ີ ອມຂນຶ້ົ ກບັ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນສງັ ຄມົ , ເຊີ່ ງິ ອາດຢ່ີ ູໃນຮູບຂອງການຮຽນແບບ ຫ ຂະບວນການທາງສງັ ຄມົ ປກົ ກະຕນິ ບັ ທງັ ຢີ່ ູໃນຄອບຄວົ ແລະ ຢີ່ ູໃນໂຮງຮຽນ. ການຄິດທ່ີ ຈີ າແນກຕາມອດິ ທພິ ົນຂອງສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາົ້ ງອອກຈາກສ່ີ ິງທ່ີ ສີ ົນໃຈ ຈະແບ່ີ ງອອກເປັນການຄິດ ປະເພດທີ່ ຂີ ນຶ້ົ ຢີ່ ູກບັ ສີ່ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ ແລະ ປະເພດບີ່ ຂນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງ. Witkin ໄດພົ້ ົບວີ່ າ: ຜູທົ້ ່ີ ມີ ກີ ານຄດິ ທັງ 2 ແບບຈະມລີ ກັ ສະນະການຮຽນແຕກຕີ່ າງກນັ ຫາຍຢີ່ າງ ເຊ່ີ ນັ : ຜູມ້ົ ກີ ານຄດິ ປະເພດຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງຈະມກັ ຮຽນ ເປນັ ກີ່ ຸມ ແລະ ສນົ ໃຈວຊິ າສງັ ຄມົ ສາດ, ຕອ້ົ ງການໄດຮົ້ ບັ ການເສມີ ແຮງຈາກຄນົ ອີ່ ນ. ສີ່ ວນຜູທົ້ ່ີ ມີ ກີ ານຄດິ ປະເພດບີ່ ຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງຈະມກັ ຮີ່ າຮຽນ ຫເຮດັ ວຽກຄນົ ດຽວ ແລະ ມຄີ ວາມສນົ ໃຈວຊິ າວທິ ະຍາສາດມກີ ານເສມີ ແຮງ ດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ. ຄວາມແຕກຕີ່ າງດີ່ ງັ ກີ່ າວນີົ້ ຈະມກີ ານພວົ ພນັ ກບັ ອາຊບີ ຫ ວຽກທ່ີ ເີ ຂາົ ຈະກະທາອກີ . ຜູທ້ົ ີ່ ມີ ກີ ານຮຽນ ປະເພດຂນຶົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອ້ົ ມຂາົ້ ງຈະເໝາະກບັ ອາຊີບທີ່ ເີ ຮດັ ວຽກກບັ ຫາຍຄົນ. ສີ່ ວນຜູມ້ົ ກີ ານຄດິ ປະເພດບີ່ ຂນຶ້ົ ກບັ ສ່ີ ິງ ອອົ້ ມຂາ້ົ ງຈະເໝາະກບັ ອາຊບີ ຢີ່ ູນາເຄີ່ ອງມ ຫ ໃນຫອ້ົ ງທດົ ລອງ. 32

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ນອກຈາກມຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງໃນດາົ້ ນຮູບແບບການຄດິ ແລວົ້ ຜູຮົ້ ຽນຍງັ ມແີ ບບການຮຽນແຕກຕີ່ າງກນັ ອກີ . ແບບການຮຽນກ່ີ ແມ່ີ ນລກັ ສະນະນດິ ໃສ ຫ ຄວາມມກັ ຂອງແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ຢ່ີ ູໃນສະຖານະການ, ການຮຽນຕ່ີ າງໆ ເຊ່ີ ນັ : ມບີ າງຄນົ ມກັ ຮຽນຢີ່ ູບີ່ ອນສະຫງບົ , ແຕ່ີ ບາງຄນົ ມກັ ຮຽນຢ່ີ ູທ່ີ າມກາງທີ່ ມີ ສີ ຽງດງັ ບນົ ແຊວ, ບາງຄນົ ມກັ ຄດິ ແຕ່ີ ບາງຄນົ ມກັ ກະທາເປນັ ຕນົົ້ Dunn and Dunn ໄດຈ້ົ າແນກແບບການຮຽນຕາມຄວາມແຕກຕີ່ າງຂອງອງົ ປະກອບ 4 ປະການ ຄ: ສີ່ ງິ ແວດລອ້ົ ມ, ອາລມົ , ສງັ ຄມົ ແລະ ຮີ່ າງກາຍ. ສະນນັົ້ , ຄູຄວນໃຫຄ້ົ ວາມສາຄນັ ແລະສນົ ໃຈແບບການຄດິ ແລະ ແບບ ການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ຫ ແຕີ່ ລະກ່ີ ຸມ ເພີ່ ອດາເນນີ ການສອນ ຫ ກະກຽມກດິ ຈະກາໃຫສົ້ ອດຄີ່ ອງກບັ ຄວາມແຕກຕ່ີ າງດີ່ ງັ ກ່ີ າວ. ນອກຈາກນີົ້ ຄວາມຮູເ້ົ ລ່ີ ອງຮູບແບບການຄດິ ແລະ ແບບການຮຽນ, ຄູຄວນນາມາເປນັ ຂົ້ ມູນເຂາົົ້ ການແນະແນວການສກຶ ສາ ແລະ ອາຊບີ ໃຫແ້ົ ກ່ີ ນກັ ຮຽນອກີ ດວົ້ ຍ. ບດົ ທີ 4 ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກົ້ ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ເມີ່ ອເວາົ້ົ ເຖງິ ການຮຽນຮູ ົ້ ຄນົ ຈານວນຫາຍຈະມກັ ຄດິ ເຖງິ ການຮຽນຮູຢ້ົ ່ີ ູໃນລາຍວຊິ າຕ່ີ າງໆຢີ່ ູໃນຊນັົ້ ຮຽນ. ສະນນັົ້ , ຖາົ້ ຢາກຍກົ ຕວົ ຢີ່ າງການຮຽນຮູ ົ້ ທ່ີ ແີ ຕີ່ ລະບຸກຄນົ ໄດຮົ້ ຽນຜ່ີ ານມາ, ແມີ່ ນພວກເຂາົ ຈະເວາົ້ົ ເຖງິ ກດິ ຈະກາ ຫ ຜນົ ທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ຈາກການຮຽນຮູຢ້ົ ີ່ ູໃນໂຮງຮຽນ, ມບີ າງຄງັ້ົ ກີ່ ອາດຄດິ ເຖງິ ການຮຽນຮູຢ້ົ ີ່ ູໃນຄອບຄວົ ແລະ ຢີ່ ູໃນສງັ ຄມົ . ເຖິງວີ່ າຈະມຜີ ູໃ້ົ ຫຕ້ົ ວົ ຢ່ີ າງຂອງການຮຽນຮູຫ້ົ າຍຊະນດິ ຢີ່ ູໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ຢ່ີ ູນອກໂຮງຮຽນກີ່ ຕາມ ແຕີ່ ຕວົ ຢີ່ າງທງັ ໝດົ ນນັ້ົ ຈະເປນັ ພຽງບາງສີ່ ວນຂອງການຮຽນຮູໃົ້ ນຊວີ ດິ ຂອງເຂາົ ເຈາົົ້ ເທີ່ າົ ນນັົ້ ກີ່ ຍອົ້ ນວີ່ າແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ຕ່ີ າງກີ່ ມກີ ານ ຮຽນຮູຢົ້ ່ີ ູຕະລອດເວລາ ແລະ ຮຽນຮູສ້ົ ່ີ ງິ ຕ່ີ າງໆ ຢີ່ າງຫວງຫາຍ. 33

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຢ່ີ ູໃນ 4 ບດົ ຕີ່ ໄປນີົ້ ຈະໄດນ້ົ າສະເໜີເລ່ີ ອງກ່ີ ຽວກບັ ການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍອະທິບາຍທິດສະດກີ ານຮຽນຮູ ທົ້ ່ີ ີ ສາຄນັ ເພ່ີ ອໃຫຜົ້ ູອ້ົ ີ່ ານເຫນັ ໄດເ້ົ ງ່ີອນໄຂ ຫ ອງົ ປະກອບຂອງຂະບວນການຮຽນຮູ,້ົ ພອ້ົ ມກບັ ສະເໜີຫກັ ການ ແລະ ແນວທາງປະຍຸກເຂາົ້ົ ໃນຊນັົ້ ຮຽນຕີ່ າງໆ. ສາລບັ ຢ່ີ ູໃນບົດນແີ້ົ ມີ່ ນຈະເລີ່ ມີ ຕນົົ້ ດວ້ົ ຍນຍິ າມໂດຍທ່ີ ວົ ໄປຂອງການຮຽນຮູ ້ົ ທ່ີ ນີ ກັ ຈດິ ຕະວິທະຍາສີ່ ວນ ຫາຍຍອມຮບັ ແລະ ເວາົ້ົ ເຖິງທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູໃົ້ ນກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ (Behaviorism) ເຊ່ີ ງິ ໄດແ້ົ ກີ່ :ທດິ ສະດີ ຂອງ Pavlov, ທດິ ສະດຂີ ອງ John B. Watson, ທດິ ສະດຂີ ອງ Thorndike ແລະ ທດິ ສະດຂີ ອງ Skinner ຕາມ ລາດບັ . 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮູ ົ້ “ການຮຽນຮູ”້ົ ເປນັ ການຍາກທີ່ ຈີ ະໃຫຄ້ົ ານຍິ າມເປນັ ຄວາມໝາຍຈະແຈງ້ົ ຊດັ ເຈນ, ທງັົ້ ໆທີ່ ີ ເປນັ ຄາທີ່ ທີ ຸກຄນົ ໃຊຢ້ົ ີ່ ູສະເໝີ ແລະ ເຂາົ້ົ ໃຈວີ່ າມນັ ແມີ່ ນສີ່ ງິ ໃດ. ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ໃຫຄ້ົ ວາມໝາຍຂອງການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ຢ່ີ າງຫວງຫາຍ. ມບີ າງທ່ີ ານໄດໃ້ົ ຫຄ້ົ ວາມໝາຍເປັນຮູບປະທາ, ມບີ າງທີ່ ານໄດໃ້ົ ຫຄົ້ ວາມໝາຍຢີ່ າງກວາົ້ ງບີ່ ສາມາດ ເຫນັ ພາບທີ່ ຊີ ດັ ເຈນໄດ.ົ້ ຄານຍິ າມການຮຽນຮູເ້ົ ປນັ ທ່ີ ຍີ ອມຮບັ ກນັ ຫາຍກີ່ ແມ່ີ ນ: ການຮຽນຮູ ້ົ ໝາຍເຖງິ ການປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ ຫ ສກັ ກາຍຍະພາບຂອງພດຶ ຕກິ າທ່ີ ຂີ ອົ້ ນຂາ້ົ ງຖາວອນທ່ີ ເີ ປັນຜນົ ມາຈາກປະສບົ ການ, ການເຝກິ ຝນົ ຫ່ີ ຫອມພດຶ ຕກິ າທີ່ ມີ ຢີ ີ່ ູຈນົ ເປນັ ທ່ີ ຍີ ອມໃນຮບັ ໃນສງັ ຄມົ . ຈາກຄານຍິ າມຢ່ີ ູຂາ້ົ ງເທງິ ນນັ້ົ , ຈະມຫີ າຍຈດຸ ສາຄນັ ທີ່ ຄີ ວນພຈິ າລະນາໃນລາຍລະອຽດ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ (1) ການປ່ີ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ ຫ ສກັ ກາຍຍະພາບຂອງພດຶ ຕກິ າ ໝາຍຄວາມວີ່ າ: ແມ່ີ ນການປ່ີ ຽນແປງຢ່ີ ູພາຍນອກ ເຊີ່ ງິ ສະແດງອອກມາໃຫເ້ົ ຫນັ ຢີ່ າງຊດັ ເຈນ ຫ ອາດຢີ່ ູໃນຮູບການປີ່ ຽນແປງຂອງການປ່ີ ຽນແປງສກັ ກາຍຍະພາບ ເຊ່ີ ງິ ເປນັ ການປີ່ ຽນແປງພາຍໃນທີ່ ບີ ່ີ ໄດສົ້ ະແດງອອກມາໃຫເົ້ ຫນັ ເປນັ ຜນົ ຂອງການກະທາໃນເວລານນັ້ົ ກີ່ ໄດ.ົ້ ຕວົ ຢີ່ າງທີ 1: ທາົ້ ວ ສູນ ບີ່ ເຄຍີ ລາົ້ ງມກ່ີ ອນກນິ ເຂາົ້ົ ເລຍີ ຕີ່ ມາລາວໄດຮ້ົ ັບການສອນວີ່ າ: ກີ່ ອນຈະກນິ ເຂາົົ້ ຕອົ້ ງໄດລົ້ າົ້ ງມທຸກຄງັົ້ . ຫງັ ຈາກນນັົ້ ລາວກີ່ ລາ້ົ ງມກ່ີ ອນຈະກນິ ເຂາົົ້ ຢ່ີ ູສະເໝີ. ຈາກຕວົ ຢີ່ າງນພີົ້ ດຶ ຕກິ າທ່ີ ປີ ີ່ ຽນແປງໄປ ແມ່ີ ນພດຶ ຕກິ າພາຍນອກທ່ີ ສີ າມາດສງັ ເກດໄດົ້ ແລະ ການວດັ ວ່ີ າ ທາ້ົ ວ ສູນ ໄດມ້ົ ກີ ານປ່ີ ຽນແປງ ຫ ບີ່ ກ່ີ ອງີ ໃສ່ີ ຜົນ ຂອງການກະທາ. ຕວົ ຢ່ີ າງທີ 2: ມຄີ ູເຝກິ ນກັ ກລິ າແລ່ີ ນ 100 ແມດັ ໄດຮ້ົ ຽກນກັ ລີິ າ ເພີ່ ອມາເຝກິ ອບົ ຮມົ , ໂດຍໃຫນົ້ ກັ ກລິ າ ເບີ່ ິງເທັບບນັ ທກຶ ພາບຂອງ ນກັ ກລິ າແລີ່ ນໃນລະດັບໂລກປະກອບກບັ ຄາອະທບິ າຍຂອງຄູເຝກິ ເປັນເວລາ 2 ວນັ . ເນອົ້ ໃນຂອງການອບົ ຮມົ ຄງັ້ົ ນແີ້ົ ມີ່ ນມຄີ ວາມຕອົ້ ງການໃຫນົ້ ກັ ກລິ າເກດີ ມຄີ ວາມຮູ ້ົ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຂເພ່ີ ອພດັ ທະນາທກັ ສະການກຽມແລ່ີ ນ ແລະ ຂຄົ້ ວາມຄວນປະຕບິ ດັ ໃນເວລາກາລົັງແລີ່ ນເພ່ີ ອເຂາົ້ົ ເສນັ້ົ ໄຊ. ຜີ່ ານການເຝກິ ອບົ ຮມົ ແລວົ້ ທຸກຄນົ ສາມາດເຂາົ້ົ ໃຈ ແລະ ຮູວ້ົ ທິ ປີ ະຕບິ ດັ ທີ່ ຖີ ກຕອ້ົ ງ. ຈາກຕົວຢ່ີ າງນີົ້ ສາມາດຊໃີົ້ ຫເ້ົ ຫັນວ່ີ າ : ໃນສະພາບຄວາມເປັນຈງິ ແມ່ີ ນເຮາົ ໄດເ້ົ ກດີ ມກີ ານ ຮຽນຮູແົ້ ລວົ້ ຕງັ້ົ ແຕີ່ ບ່ີ ທນັ ໄດລົ້ ງົ ມປະຕບິ ດັ . ສະນນັົ້ , ການຮຽນຮູເົ້ ປນັ ຂະບວນການພາຍໃນບີ່ ອາດສງັ ເກດເຫນັ ໄດ,້ົ ແມ່ີ ນຂະບວນ ການປີ່ ຽນແປງພາຍໃນຕວົ ເຮາົ ເອງ. ສ່ີ ງິ ນສີົ້ າມາດແຍກຄວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫວ່ີ າງການຮຽນຮູກ້ົ ບັ ຜນົ ຂອງການກະທາ 34

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໄດຊົ້ ດັ ເຈນຂນຶ້ົ . ແຕ່ີ ເນ່ີ ອງຈາກວີ່ າການວດັ ການຮຽນຮູນ້ົ ນັົ້ ມກັ ພຈິ າລະນາຈາກຜນົ ຂອງການກະທາຈ່ີ ງຶ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກີດມີ ຄວາມສບັ ສນົ ແລະ ເຂາົ້ົ ໃຈຜດິ ວ່ີ າ: ການຮຽນຮູກົ້ ບັ ຜນົ ການກະທາເປນັ ສີ່ ງິ ດຽວກນັ . (2) ການປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ ຫ ສກັ ກາຍະພາບຂອງພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ວາົົ້ ມານນັ້ົ ບີ່ ໄດໝົ້ າຍຄວາມວີ່ າ: ຕອົ້ ງເປັນການ ປີ່ ຽນແປງທາງບວກ (ແມີ່ ນການປີ່ ຽນແປງທ່ີ ສີ ງັ ຄມົ ຍອມຮບັ ວ່ີ າດ)ີ ສະເໝີໄປ. ແຕ່ີ ອາດຈະເປັນການປີ່ ຽນແປງທາງ ລບົ (ທີ່ ສີ ງັ ຄມົ ບ່ີ ຍອມຮບັ ວີ່ າດ)ີ ກ່ີ ໄດ້ົ ດີ່ ງັ ຕວົ ຢ່ີ າງລ່ີ ຸມນ:ີ້ົ ຕວົ ຢ່ີ າງທີ 1: ໂດຍປກົ ະຕແິ ລວ້ົ ທາົ້ ວ ວນັ ໄຊ ແມ່ີ ນເປນັ ຄນົ ດ,ີ ແຕ່ີ ພໄປຕດິ ກບັ ໝີ່ ເູ ພ່ີ ອນທ່ີ ເີ ປັນນກັ ເລງດງຶ ກະເປ່ີ ົາ, ກີ່ ຈະເຮັດໃຫເ້ົ ຂາົ ປີ່ ຽນແປງໄປ, ເຂົາເລ່ີ ີມຮູດົ້ ຶງກະເປົາຂັນົ້ ພນົ້ ຖານ ແລະ ພັດທະນາຂຶນ້ົ ໃນທີ່ ີສຸ ດເຂົາກີ່ ກາຍເປນັ ນກັ ເລງດງຶ ກະເປາົ ຢີ່ ູໃນລະດບັ ທີ່ ມີ ປີ ະສບົ ການໄດ.ົ້ ຕວົ ຢີ່ າງທີ 2: ນາງ ວນັ ນາ ເປັນພະນກັ ງານພມິ ດດີ ທ່ີ ພີ ມິ ໄດວ້ົ ່ີ ອງໄວ, ຄ່ີ ອງແຄວົ້ ຊັດເຈນ ແລະ ມຄີ າຜິດ ໜອົ້ ຍທ່ີ ສີ ຸດ. ໃນໄລຍະຫງັ ລາວໄດສົ້ ງັ ເກດເຫນັ ວີ່ າ: ລາວຍີ່ ງິ ພມິ ໄດດ້ົ ເີ ທີ່ າົ ໃດ ຫວົ ໜາົ້ ກີ່ ຍ່ີ ງິ ມອບວຽກໃຫລົ້ າວຫາຍ ຂນຶົ້ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ . ຖາ້ົ ໄລຍະໃດລາວພມີິ ຊາົ້ ແລະ ມຄີ າຜດິ ຫາຍ, ຫວົ ໜາົ້ ກີ່ ຈະບ່ີ ໃຊລົ້ າວພມິ ໃຫ.້ົ ສະນນັົ້ , ລາວຈີ່ ງຶ ປ່ີ ຽນ ພດຶ ຕກິ າມາເປນັ ຄນົ ທ່ີ ພີ ມິີ ຊກັ ຊາ້ົ ແລະ ພມິ ຜດິ ເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ ຕະຫອດມາ. (3) ການປ່ີ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ ຫ ສກັ ກາຍະພາບຂອງພດຶ ຕກິ າ ຕອົ້ ງແມ່ີ ນການປ່ີ ຽນແປງທ່ີ ຖີ າວອນ ຫ ຂອ້ົ ນຂາ້ົ ງ ຖາວອນ. ຢ່ີ ູໃນຂນົ້ ຕີ້ົ ອ້ົ ງເນນັ້ົ ວ່ີ າ ພດຶ ຕກິ າການຮຽນຮູຕ້ົ ອ້ົ ງເປັນການປ່ີ ຽນແປງຄງົ ຢີ່ ູ ແລະ ສາມາດເຮດັ ຊາ້ົ ໆໄດຈ້ົ ນົ ສາມາດແນ່ີ ໃຈວີ່ າມກີ ານປ່ີ ຽນແປງເກດີ ຂນຶົ້ ແທ.້ົ ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ການປ່ີ ຽນແປງໃດທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ໃນຊີ່ ວົ ຂະນະໃດໜ່ີ ງຶ ຈະບ່ີ ຖ ວ່ີ າເປນັ ການຮຽນຮູ.ົ້ ຕວົ ຢ່ີ າງ : ທາ້ົ ວ ສທີ ດັ ອາຍຸ 4 ປີ ເຝກິ ການຂ່ີ ລີ ດົ ຖບີ 2 ລ.້ົ ເນີ່ ອງຈາກອາຍຸຍງັ ນອົ້ ຍ ແລະ ຫາກ່ີ ເຝກິ ຂີ່ ເີ ຂາົ ຈີ່ ງຶ ບ່ີ ສາມາດຊງົ ຕວົ ໄດຕົ້ ອ້ົ ງໄດໃົ້ ຊຂ້ົ າທງັ ສອງຊ່ີ ວຍຄງລດົ ບ່ີ ໃຫລົ້ ມົ້ົ . ມຕ້ົ ່ີ ມາ ສທີ ດັ ກ່ີ ເຝກິ ຂ່ີ ລີ ດົ ອກີ ແລະ ເຂາົ ສາມາດ ຄງຕວົ ໄດ,ົ້ ເວລານເີ້ົ ຂາົ ດໃີ ຈຫາຍ ເພາະເຊີ່ ອວ່ີ າຕນົ ຂີ່ ລີ ດົ ໄດແົ້ ລວົ້ ແຕ່ີ ພ່ີ ບອກໃຫທົ້ ດົ ລອງຂີ່ ຄີ ນໃໝ່ີ ເຂາົ ພດັ ຄງຕວົ ບ່ີ ໄດອ້ົ ກີ . ກລະນນີ ຖີ້ົ ວີ່ າ ການປ່ີ ຽນແປງທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ເປັນການປີ່ ຽນແປງໄລຍະໃດໜ່ີ ງຶ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ແລະ ບ່ີ ຖວີ່ າ ສທີ ດັ ໄດ້ົ ເກດີ ການຮຽນຮູໃົ້ ນການຂ່ີ ລີ ດົ ຖບີ 2 ລໄົ້ ດ.້ົ (4) ການປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ ຫ ສກັ ກາຍະພາບຈະຖວີ່ າເປນັ ການຮຽນຮູກ້ົ ີ່ ຕ່ີ ເມີ່ ອເປນັ ຜນົ ມາຈາກປະສບົ ການເທ່ີ າົ ນນັ້ົ . ການປີ່ ຽນແປງທ່ີ ມີ າຈາກສາເຫດອີ່ ນໆ ເຊ່ີ ນັ : ຄວາມຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ ຫ ວຸດທພິ າວະຈະບ່ີ ຖວ່ີ າເປນັ ການຮຽນຮູ.ົ້ ຕວົ ຢ່ີ າງ : ເມ່ີ ອ ນາງ ໄໝມີ ອາຍຸໄດ້ົ 5 ປີ ນາງສາມາດແລີ່ ນໄດໃົ້ ນໄລຍະທາງ 50 ແມດັ ໂດຍໃຊເ້ົ ວລາ 20 ວນິ າທ,ີ ອກີ 3 ປີ ຕີ່ ມານາງສາມາດແລ່ີ ນໃນໄລຍະທາງ 50 ແມດັ ໄດໃ້ົ ຊເົ້ ວລາພຽງແຕ່ີ 15 ວນິ າທເີ ທີ່ າົ ນນັ້ົ . ການ ປີ່ ຽນແປງນຖີ້ົ ວີ່ າເປນັ ຜນົ ມາຈາກຄວາມຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ ຫ ວຸດທພິ າວະທາງກາຍຈ່ີ ງຶ ບີ່ ຖວີ່ າເປນັ ການຮຽນຮູ.້ົ 2. ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ເຖງິ ວ່ີ າຄານຍິ າມທີ່ ໄີ ດກ້ົ ່ີ າວມານນັ້ົ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ການຍອມຮບັ ຢ່ີ າງກວາ້ົ ງຂວາງຢ່ີ ູໃນກີ່ ຸມນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ແຕີ່ ເຂາົ ເຈາົົ້ ກີ່ ມຄີ ວາມຄດິ ເຫນັ ທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ຫາຍປະການກີ່ ຽວກບັ ຂະບວນການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍສະເພາະແມີ່ ນ ຄວາມ 35

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ພະຍາຍາມທີ່ ຈີ ະອະທບິ າຍວີ່ າການຮຽນຮູເົ້ ກດີ ຂນຶ້ົ ໄດແ້ົ ນວໃດ, ການການດົ ກອບຂອງການທດົ ລອງເພີ່ ອຊອກຫາຂ້ົ ສະຫຸບກີ່ ຽວກບັ ພາວະ ຫ ເງ່ີອນໄຂທ່ີ ພີ າໃຫເ້ົ ກດີ ມກີ ານຮຽນຮູ.ົ້ ຕະຫອດເຖິງຂຈ້ົ າກດັ ໃນການນາໃຊ.້ົ ດວ້ົ ຍເຫດນີ້ົ ຈີ່ ງຶ ເກດີ ມທີ ດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູ ້ົ ຫາຍໆທດິ ສະດເີ ກດີ ຂນຶ້ົ . ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູຢົ້ ່ີ ູໃນຍຸກປະຈບຸ ນັ ຈະມີ 3 ກ່ີ ຸມໃຫຍີ່ ຄ: ທດິ ສະດຂີ ອງ ກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ (Behavior Learning Theories), ກີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ (Cognitive Learning Theories) ແລະ ກີ່ ຸມປະຕສິ າພນັ ຫ ກ່ີ ຸມມະນດຸ ນຍິ ມົ (Interactionist Approach). ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທົ້ ີ່ ສີ າຄນັ ຂອງກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ໄດແົ້ ກ່ີ : ທດິ ສະດຂີ ອງ Ivan Pavlov, ທດິ ສະດຂີ ອງ John B. Watson, ທດິ ສະດຂີ ອງ Thorndike, ທດິ ສະດຂີ ອງ B. F. Skinner ເປນັ ຕນົົ້ . ທດິ ສະດກີ ່ີ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ກີ່ ມຫີ າຍທດິ ສະດທີ ່ີ ສີ າຄນັ ເຊ່ີ ງິ ໄດແ້ົ ກີ່ : ທດິ ສະດກີ ີ່ ຸມຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ກີ່ ຸມເກສະຕນັ (Gestalt), ທດິ ສະດຂີ ອງ Bruner ທດິ ສະດຂີ ອງ Ausubel, ທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານ (Information Processing Approach) ເປນັ ຕນົົ້ . ສາລບັ ທດິ ສະດກີ ີ່ ຸມປະຕສິ າພນັ ນນັົ້ ແມ່ີ ນກີ່ ຸມທ່ີ ພີ ດັ ທະນາມາຈາກກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ແລະ ກີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ . ໂດຍມກີ ານປະສມົ ປະສານແນວຄດິ ຂອງທງັ 2 ກ່ີ ຸມເຂາົົ້ ນາກນັ ເຊີ່ ງິ ໄດແ້ົ ກ່ີ : ທດິ ສະດປີ ັນຍາສງັ ຄມົ ຂອງ Bandura, ທດິ ສະດກີ ່ີ ຸມໜາ້ົ ທ່ີ ນີ ຍິ ມົ (Functionalism) ເປນັ ຕນົົ້ . 3. ທດິ ສະດກີ ານວາງເງີ່ອນໄຂແບບ Classic (Classical Conditioning) 3.1 ທດິ ສະດຂີ ອງ Ivan Petrovich Pavlov (1849 - 1936) ຮູບທີ 2: Ivan Petrovich Pavlov ແຫີ່ ງທ່ີ ມີ າ: https://www.biography.com/scientist/ivan- petrovich-pavlov Ivan Pavlov ເກດີ ຢ່ີ ູ Reisan ລາວໄດເ້ົ ລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ ຮຽນຢ່ີ ູ Ryazan Ecclesiastical Seminary, ແຕ່ີ ໄດົ້ ໂຈະການສກຶ ສາຂອງລາວແລະຍາ້ົ ຍໄປມະຫາວທິ ະຍາໄລ Saint Petersburg ເພ່ີ ອສກຶ ສາວທິ ະຍາສາດທາມະຊາດ ແລະ ກາຍເປນັ ນກັ ວສິ ະວະກາສາດ. Pavlov ຈບົ ການສກຶ ສາປະລນິ ຍາເອກໃນ ປີ ຄ.ສ 1879. ໃນປີ ຄ.ສ 1890, Pavlov ໄດສ້ົ ກຶ ສາການເຮດັ ວຽກຂອງກະເພາະລາໄສຂົ້ ອງໝາ ໂດຍການແຍກຕີ່ ອມນາົ້ ລາຍເພ່ີ ອເກບັ ກາ, ວດັ ແທກ ແລະ ວເິ ຄາະນາົ້ ລາຍທີ່ ຕີ ອບສະໜອງກບັ ອາຫານພາຍໃຕເົ້ ງີ່ອນໄຂຕ່ີ າງໆ. ລາວຄນົ້ົ ພບົ ວີ່ າ: ໝາ ມທີ ີ່ າອ່ີ ຽງ ທີ່ ນີ າ້ົ ລາຍຈະໄຫອອກມາ ກີ່ ອນອາຫານເຂາົ້ົ ສີ່ ູປາກຂອງມນັ ແລະ ລາວເອນີ້ົ ປະກດົ ການດງັ ກ່ີ າວ ວ່ີ າ: ການກະຕຸນ້ົ (ນາົ້ ລາຍ) ທາງຈດິ ໃຈ (psychic secretion). Pavlov ໄດຕ້ົ ັດສິນໃຈ ສຶກສາປະກົດການທາງຈິດໃຈຫາຍກວ່ີ າເຄມີສາດຂອງນາົ້ ລາຍ ແລະ ປ່ີ ຽນ ຈດຸ ປະສົງຂອງການສຶກສາ ໂດຍການຕງັ້ົ ຊຸດທົດສອບເພ່ີ ອກະຕຸນ້ົ ໃຈກີ່ ອນທ່ີ ີຈະໃຫອົ້ າຫານ ໝາ ເຊີ່ ິງຫັກການ 36

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ພນົ້ ຖານຕີ່ າງໆທີ່ ລີ າວໄດວ້ົ າງໄວແ້ົ ມີ່ ນ ກດົ ລະບຽບພນົ້ ຖານຂອງ ການສະທອ້ົ ນກບັ ເງ່ີອນໄຂ, ນນັົ້ ແມ່ີ ນການຕອບສະ ໜອງ, ເຊີ່ ງິ ຄວາມສຸກຂອງສດັ ແມີ່ ນເກດີ ຂນົ້ ໂດຍອງີ ໃສີ່ ປະສບົ ການທີ່ ມີ ນັ ໄດປ້ົ ະສບົ ໃນອະດດີ . Pavlov ໄດປົ້ ະຕບິ ດັ ການທດົ ລອງໃນລະຫວ່ີ າງຊຸມປີ ຄ.ສ 1890 ແລະ ປີ ຄ.ສ 1900 ແລະ ເປັນທ່ີ ີຮູຈ້ົ ກັ ໃນພາກຕາເວນັ ຕົກ ສາລັບ ວທິ ະຍາສາດໃນການແປ ຄາບນັ ລະຍາຍຂອງລາວ. ແຕີ່ ສະບບັ ເຕມັ ພາສາອງັ ກດິ ສະບບັ ທາອດິ ຖກຈດັ ພມີ ມາໃນ ປີ ຄ.ສ 1927. Ivan Pavlov ໄດພ້ົ ດັ ທະນາແນວຄວາມຄດິ ຂອງລາວກີ່ ຽວກບັ ການວາງເງ່ີອນໄຂແບບຄາສສກິ ໂດຍຜີ່ ານ ການສກຶ ສາທ່ີ ມີ ຊີ ີ່ ສຽງກບັ ໝາ ແລະ ໄດຮ້ົ ບັ ລາງວນັ ໂນແບລໃນປີ 1904.2 3.1.1 ການທດົ ລອງຂອງ Pavlov Pavlov ເຊ່ີ ອວີ່ າ: ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງສ່ີ ິງທ່ີ ີມຊີ ີວິດເກດີ ຈາກການວາງເງີ່ ອນໄຂ (Conditioning) ຄ ການຕອບສະໜອງ ຫ ການຮຽນຮູທົ້ ່ີ ເີ ກດີ ຂນົ້ ນນັົ້ ຕອົ້ ງມເີ ງ່ີອນໄຂຫມກີ ານສາ້ົ ງສະຖານະການໃຫເ້ົ ກດີ ຂນົ້ 3. ກ່ີ ອນເລ່ີ ມີ ການທດົ ລອງ Pavlov ໄດຜົ້ ີ່ າຕດັ ເປີດທ່ີ ນາົ້ ລາຍຢ່ີ ູແກມ້ົ ໜາໃຫກົ້ ວາ້ົ ງອອກເພ່ີ ອຶ ແຍີ່ ສາຍ ຢາງເຂາົ້ົ ໄປຮອງຮບັ ນາົ້ ລາຍທີ່ ໄີ ຫອອກມາເຂາົ້ົ ເຄ່ີ ອງວດັ . ປະລມິ ານນາົ້ ລາຍທີ່ ໄີ ຫອອກມາຈະຫາຍຂນຶ້ົ ຫ ໜອ້ົ ຍລງົ ຈະເປນັ ການຊບີົ້ ອກເຖງິ ການປ່ີ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶົ້ . ຕີ່ ຈາກນນັົ້ ລາວໄດມົ້ ດັ ໂຕໜາໄວແ້ົ ລວ້ົ ກີ່ ຕດິ ຕາມສງັ ເກດ ພດຶ ຕກິ າ ການຕອບສະໜອງຂອງໜາດ່ີ ງັ ສະແດງຢ່ີ ູໃນຮູບທີ 3. ຂນັ້ົ ການທດົ ລອງ Pavlov ໄດສ້ົ ະເໜສີ ີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ 2 ຢີ່ າງໃຫໂ້ົ ຕໝາ ຄ: ຝ່ີຸນຊນີົ້ ກບັ ສຽງກະດງິ ໂດຍມກີ ານ ດາເນນີ ຂະບວນການ ດີ່ ງັ ນ:ີົ້ ❖ ກ່ີ ອນການວາງເງີ່ອນໄຂ: ຂນັ້ົ ຕອນທີ 1: ສີ່ ນັ ກະດງິ ຜນົ ໄດຮົ້ ບັ ກ່ີ ແມ່ີ ນ ໜາຈະບ່ີ ເກດີ ມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າສະທອົ້ ນ (ນາ້ົ ລາຍໄຫ) ຂນັ້ົ ຕອນທີ 2: ພີ່ ນົ ຝີຸ່ນຊນີົ້ ເຂາົ້ົ ໄປໃນປາກໝາກ ໝາ, ປະກດົ ວ່ີ າ ມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າສະທອ້ົ ນ(ນາົ້ ລາຍໄຫ). ❖ ລະຫວີ່ າງການວາງເງ່ີອນໄຂ: ຂນັ້ົ ຕອນທີ 3: ສີ່ ນັ ກະດິງແລວົ້ ຕາມດວົ້ ຍການພີ່ ນົ ຝ່ີຸ ນຊີນ້ົ ເຂາົ້ົ ໄປໃນປາກໝາກໝາ, ຈະປະກດົ ວ່ີ າມີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າສະທອ້ົ ນ(ນາົ້ ລາຍໄຫ) ເຮດັ ແບບນຫີົ້ າຍໆຄງັ້ົ . 2 www.biography.com/scientist/ivan-petrovich-pavlov 3 earlychilhoodpsychology.blogspot.com/2015/11/blog-post_96.html 37

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຂັນົ້ ຕອນທີ 4: ສີ່ ັນກະດິງຢີ່ າງດຽວໂດຍບີ່ ໄດພ້ົ ີ່ ົນຝ່ີຸ ນຊີນົ້ ກີ່ ປະກດົ ວ່ີ າ ໝາ ໄດເ້ົ ກີດມີປະຕິກິລິຍາ ສະທອົ້ ນ(ນາ້ົ ລາຍໄຫ). ຮູບທີ 3: ຂນັ້ົ ຕອນການທດົ ລອງຂອງ Pavlov ແຫີ່ ງທ່ີ ມີ າ: https://dandradebehaviorism.weebly.c om/ivan-pavlov.html ຕາຕະລາງ ສະແດງຂນັົ້ ຕອນໃນຂະບວນການວາງເງີ່ອນໄຂຂອງ Pavlov ໄລຍະຂອງການວາງເງີ່ອນໄຂ ຂນັ້ົ ທີ ການໃຫສົ້ ີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ແລະການຕອບສະໜອງ ກີ່ ອນການວາງເງ່ີອນໄຂ 1 ສຽງກະດ່ີ ງິ (CS) ບີ່ ມນີ າົ້ ລາຍໄຫ 2 ຝ່ີຸນຊນີ້ົ (UCS) ນາົ້ ລາຍໄຫ (UCR) ລະຫວ່ີ າງການວາງເງ່ີອນໄຂ ສຽງກະດີ່ ງິ (CS) ນາົ້ ລາຍໄຫ (UCR) 3 ແລະ ຝີຸ່ນຊນີົ້ (UCS) ຫງັ ການວາງເງີ່ອນໄຂ 4 ສຽງກະດ່ີ ງິ (CS) ນາົ້ ລາຍໄຫ (CR). ຜ່ີ ານຕາຕະລາງນນັົ້ ເຮາົ ຄວນເຂາົ້ົ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການຕອບສະໜອງໃນການທດົ ລອງດີ່ ງັ ນ:ີົ້ (1) ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ຢີ່ ູຂນັົ້ ທີ 1 ແລະ ຂນັົ້ ທີ່ ີ 4 ແມ່ີ ນສີ່ ງິ ດຽວກນັ (ນນັົ້ ກີ່ ແມ່ີ ນສຽງກະດ່ີ ງິ ) ແຕ່ີ ໃຫຜ້ົ ນົ ຕີ່ ການຕອບ ສະໜອງແຕກຕ່ີ າງກນັ . ສຽງກະດ່ີ ງິ ຢີ່ ູຂນັ້ົ ທ່ີ ີ 1 (ກີ່ ອນການວາງເງີ່ອນໄຂ) ບ່ີ ເຮດັ ໃຫໂົ້ ຕໜາມນີ າົ້ ລາຍໄຫ. ແຕີ່ ສຽງກະ ດ່ີ ງິ ຢີ່ ູໃນຂນັ ທ່ີ ີ 4 (ຫງັ ຈາກມກີ ານວາງເງ່ີອນໄຂ) ຈະມຜີ ນົ ເຮດັ ໃຫໂົ້ ຕໜາມນີ າ້ົ ລາຍໄຫ ກ່ີ ສະແດງວີ່ າໂດຍພນົ້ ຖານ ແລວ້ົ ສຽງກະດ່ີ ງິ ແມ່ີ ນສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ທີ່ ປີ ານກາງ (Neutral Stimulus) ຕອ້ົ ງວາງເງີ່ອນໄຂສາກ່ີ ອນ, ສຽງກະດີ່ ງິ ຈ່ີ ງຶ ຈະມີ ຜົນເຮັດໃຫ້ົໂຕໜາມີນາົ້ ລາຍໄຫໄດົ້. Pavlov ເອີົ້ນສ່ີ ິງກະຕຸ ົນ້ ປະເພດນີ້ົວີ່ າ: ສີ່ ິງກະຕຸ ົນ້ ທີ່ ີວາງເງີ່ ອນໄ ຂ (Conditioned stimulus ໄດໃ້ົ ຊຕົ້ ວົ ຫຍວ້ົ ີ່ າ CS). 38

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ (2) ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ຢ່ີ ູຂນັົ້ ທີ່ ີ 2 ແມີ່ ນຝີຸ່ ນຊນີ້ົ , ສາມາດກະຕຸນ້ົ ປະຕກິ ລິ ຍິ າສະທອົ້ ນຫນາ້ົ ລາຍໄຫຂອງໜາໄດໂ້ົ ດຍ ບີ່ ທນັ ໄດວົ້ າງເງ່ີອນໄຂ. ລາວໄດເົ້ ອນີ້ົ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ນວີ້ົ ່ີ າ: ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ບີ ີ່ ວາງເງ່ີອນໄຂທ່ີ ານໄດເ້ົ ອນີົ້ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ນວີົ້ ີ່ າ: ສີ່ ງິ ກະ ຕຸນ້ົ ທ່ີ ບີ ີ່ ວາງເງີ່ອນໄຂ (Unconditioned Stimulus ໄດໃົ້ ຊຕ້ົ ວົ ຫຍວ້ົ ີ່ າ UCS ຫ US). (3) ການຕອບສະໜອງ (ນາ້ົ ລາຍໄຫ) ທີ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ຢ່ີ ູຂນັົ້ ທີ່ ີ 2 ແລະ ຂນັົ້ ທີ່ ີ 4 ຈະມລີ ກັ ສະນະແຕກຕີ່ າງກນັ . ນາ້ົ ລາຍທີ່ ເີ ກດີ ມາຈາກຝີຸ່ນຊນີ້ົ ຢີ່ ູໃນຂນັ້ົ ທີ່ ີ 2 ນນັ້ົ , ມນັ ເກດີ ຂນຶ້ົ ໄດເ້ົ ອງໂດຍບ່ີ ຕອົ້ ງມກີ ານວາງເງີ່ອນໄຂເພ່ີ ນີ ຈ່ີ ງຶ ເອີນ້ົ ວ່ີ າ: ການຕອບສະໜອງທີ່ ີບ່ີ ວາງເງີ່ ອນໄຂ (Unconditioned Response ໄດໃົ້ ຊຕົ້ ວົ ຫຍົ້ ວ່ີ າ UCR ຫ UR). ສ່ີ ວນ ນາົ້ ລາຍໄຫທ່ີ ເີ ກດີ ມາຈາກສຽງກະດີ່ ງິ ຢ່ີ ູໃນຂນັ ທີ່ ີ 4 ນນັົ້ , ແມ່ີ ນເກດີ ຂນຶ້ົ ຈາກຜນົ ການວາງເງີ່ອນໄຂເພີ່ ນີ ຈີ່ ງຶ ຮຽກການ ຕອບສະໜອງນວີົ້ ີ່ າ : ການຕອບສະໜອງທີ່ ວີ າງເງ່ີອນໄຂ (Conditioned Response ໄດໃ້ົ ຊຕ້ົ ວົ ຫຍ້ົ ວ່ີ າ CR) 3.1.2 ຫກັ ການວາງເງ່ີອນໄຂຂອງ Pavlov (1) ຖາ້ົ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ວີ າງເງ່ີອນໄຂ (CS) ຄວບຄ່ີ ູກບັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ບີ ່ີ ວາງເງ່ີອນໄຂ (UCS) ໃນໄລຍະ ທາອດິ , ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທີ່ ວີ າງເງີ່ອນໄຂກ່ີ ຈະເກດີ ມກີ ານຕອບສະໜອງຄກບັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ບີ ່ີ ວາງ ເງີ່ອນໄຂ. ຖາ້ົ ສ່ີ ນັ ກະດີ່ ງິ (CS) ແລວົ້ ໃຫຝ້ົ ່ີຸນຊນີ້ົ ແກີ່ ໂຕໜາ (ເຮດັ ແບບນຊີ້ົ າົ້ ໆກນັ ) ຕ່ີ ມາພຽງແຕີ່ ສ່ີ ນັ ກະດີ່ ງິ ຢ່ີ າງດຽວກ່ີ ຈະເຮດັ ໃຫໜ້ົ ານາົ້ ລາຍ ໄຫຄກບັ ການພີ່ ນົ ຝ່ີຸ ນຊນີ້ົ ເຂາົ້ົ ໃນປາກໝາກໂຕໝາ. (2) ຈາກຜນົ ການທດົ ລອງຂອງທີ່ ານພາບລອຟແລະຜູອົ້ ີ່ ນໆໃນເວລາຕີ່ ມາໝາກ່ີ ໄດພ້ົ ົບວີ່ າການວາງ ເງີ່ອນໄຂຈະມປີ ະສດິ ທພິ າບທ່ີ ສີ ຸດກ່ີ ໃນເມ່ີ ອໃຫສ້ົ ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທີ່ ວີ າງເງີ່ອນໄຂ (CS) ກ່ີ ອນແລວ້ົ ຈ່ີ ງຶ ຕາມດວ້ົ ຍສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ບີ ່ີ ຕອົ້ ງວາງເງີ່ອນໄຂ (UCS) (ສີ່ ນັ ກະດ່ີ ງີ ກີ່ ອນຈ່ີ ງຶ ໃຫຝ້ົ ີຸ່ ນຊນີ້ົ ) ການວາງເງ່ີອນໄຂ ທ່ີ ໃີ ຫສົ້ ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທງັ 2 ຢີ່ າງພອ້ົ ມ ກນັ ຈະມປີ ະສດິ ທິພາບລະດບັ ກາງ. ແຕ່ີ ການໃຫສ້ົ ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ວີ າງເງ່ີອນໄຂ (CS) ຫງັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທີ່ ີບີ່ ວາງເງີ່ອນໄຂ (UCS) ຈະມປີ ະສດິ ທພິ າບໜອ້ົ ຍທ່ີ ສີ ຸດ. (3) ຖາົ້ ການທົດລອງດາເນີນຂັນົ້ ສຸ ດທາົ້ ຍ ຜູທົ້ ດົ ລອງ ຈະໃຫສ້ົ ະເພາະສີ່ ງິ ກະຕຸ ນົ້ ທ່ີ ີວາງເງ່ີ ອນໄຂ (CS) ພຽງຢີ່ າງດຽວແລະຢຸດໃຫສ້ົ ີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ບີ ີ່ ວາງເງ່ີອນໄຂ (UCS) ໂດຍເດດັ ຂາດຜນົ ທີ່ ປີ ະກດົ ກ່ີ ແມ່ີ ນປະຕກິ ລິ ຍິ າ ຕອບສະ ໜອງອນັ ເນີ່ ອງມາຈາກການວາງເງ່ີອນໄຂ (CR) ຄີ່ ອຍໆຫລຸດລງົ ຈນົ ກະທງັ້ົ ບີ່ ເກດີ ມກີ ານຕອບສະໜອງ ເລຍີ ລກັ ສະນະແບບນີ້ົ Pavlov ເອນີົ້ ວີ່ າ: ການລບພດຶ ຕກິ າຖກວາງເງີ່ອນໄຂ (Extinction). (4) ຫງັ ຈາກລບພດຶ ຕິກາທ່ີ ຖີ ກວາງເງ່ີ ອນໄຂແລວ້ົ . ຕີ່ ມາກີ່ ປະກດົ ວີ່ າການຕອບສະໜອງເນີ່ ອງມາ ຈາກການວາງເງີ່ອນໄຂ(CS) ໃນກລະນນີ ຈີ້ົ ະເອນີ້ົ ວີ່ າ: ຂະບວນການຟນ້ົ ສະພາບການຕອບສະໜອງທີ່ ວີ າງເງ່ີອນໄຂ (Spontaneous Recovery). (5) ຫງັ ຈາກສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ວີ າງເງີ່ອນໄຂ (CS) ພາໃຫເ້ົ ກດີ ການຕອບສະໜອງ (CR) ຕ່ີ ມາເມີ່ ອຜູຖົ້ ກ ທດົ ລອງໄປພບົ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ອີ່ ນທ່ີ ມີ ລີ ກັ ສະນະຄາົ້ ຍຄ ກບັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ວີ າງເງີ່ອນໄຂແລວ້ົ ພາໃຫເ້ົ ກດີ ມກີ ານຕອບສະໜ ອງ (CR) ຄກນັ ເພີ່ ນີ ຮຽກວີ່ າ: ການສະຫຸບຄວາມຄາົ້ ຍຄຂອງສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ . ຕວົ ຢີ່ າງ: ຖາົ້ ໝາ ໄດຮ້ົ ຽນຮູກົ້ ານຫີ່ ງັ ນາົ້ ລາຍ (CR) ຈາກສຽງກະດີ່ ງີ (CS) ໃນເວລາ ໝາໂຕ ນນັົ້ ໄດໄົ້ ປພບົ ກບັ ສ່ີ ງິ ອ່ີ ນໆ ທີ່ ຄີ າ້ົ ຍຄກບັ ສຽງກະດ່ີ ງີ ມນັ ກ່ີ ຈະຫ່ີ ງັ ນາ້ົ ລາຍຄກບັ ສຽງກະດ່ີ ງີ ທ່ີ ມີ ນັ ໄດຍົ້ ນິ ໂດຍບ່ີ ມກີ ານ ວາງເງ່ີອນໄຂອກີ . 39

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 3.2 ທດິ ສະດຂີ ອງ John B. Watson John B. Watson (1878 - 1958) ແມ່ີ ນບຸກຄນົ ກ່ີ ຕງັ້ົ ກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ າຂນຶົ້ ຢ່ີ ູສາຫາລດັ ອາເມລກິ າ, ລາວ ເປນັ ນກັ ຈກິ ຕະວທິ ະຍາຊາວອາເມລກິ າ. ໃນປີ ຄ.ສ. 1913 Watson ໄດຂົ້ ຽນບດົ ຄວາມເລີ່ ອງ “ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ໃນມູມມອງຂອງນກັ ພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ”ເຊ່ີ ງິ ມຄີ ວາມສາຄນັ ຕີ່ ວງົ ການຈດິ ຕະວທິ ະຍາຢີ່ າງຫວງຫາຍ.ໃນບດົ ຄວາມນີ້ົ ເຂາົ ໄດສົ້ ະແດງທດັ ສະນະທ່ີ ບີ ່ີ ເຫນັ ດນີ າການສກຶ ສາຈດິ ຕະວທິ ະຍາພດຶ ຕກິ າທາງຈດິ ເຊ່ີ ນັ : ຈດິ ສານກຶ , ພາວະທາງຈດິ , ຈນິ ຕະນໝາການ ແລະ ອີ່ ນໆ ດວ້ົ ຍວິທີການພິນິດພາຍໃນ (Introspection) ເພາະຂມົ້ ູນເຫີ່ ົານີແ້ົ ມີ່ ນສ່ີ ິງທ່ີ ບີ ່ີ ສາມາດສງັ ເກດເຫນັ ໄດ້ົ ແລະ ບີ່ ສາມາດເຊ່ີ ອຖໄດເ້ົ ຊ່ີ ງິ ບີ່ ແມີ່ ນລກັ ສະນະຂອງການສກຶ ສາທາງວທິ ະຍາສາດ, ລາວມີ ຄວາມເຫນັ ວີ່ າ: ການສກຶ ສາຈດິ ຕະວທິ ະຍາຄວນສກຶ ສາສະເພາະສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ , ການຕອບສະ ໜອງ, ລກັ ສະນະນໃິ ສ ທ່ີ ສີ ງັ ເກດ ແລະ ວດັ ໄດຢົ້ ີ່ າງຊດັ ເຈນເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ປີຕ່ີ ມາ John B. Watson ໄດອ້ົ ່ີ ານພບົ ຜົນງານຂອງ Pavlov ທີ່ ີໄດທົ້ ົດລອງກບັ ໂຕໝາ ເຊີ່ ິງໄດເົ້ ຮັດໃຫົ້ ລາວສົນໃຈສກຶ ສາເພ່ີ ມີ ເຕີມ ໃນປີ ຄ.ສ. 1916 ຈີ່ ງຶ ເລີ່ ີມການທົດລອງວາງເງີ່ອນໄຂກບັ ເດັກນອົ້ ຍຄົນໜີ່ ຶງ. ການ ສກຶ ສານເີ້ົ ປນັ ເລີ່ ມີ ປະຍຸກຫກັ ການຮຽນຮູໄົ້ ປສີ່ ູເລ່ີ ອງພດັ ທະນາການຂອງມະນດຸ . 3.2.1 ແນວຄດິ ພນ້ົ ຖານ (1) ແນວຄດິ ກີ່ ຽວກບັ ອດິ ທພິ ນົ ຂອງສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມ ດ່ີ ງັ ທ່ີ ກີ ່ີ າວມາແລວ້ົ ວີ່ າ Watson ແມ່ີ ນນກັ ພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ (Behaviorist) ທ່ີ ານເນນັົ້ ການ ສກຶ ສາສະເພາະພດຶ ຕກິ າພາຍນອກເທ່ີ າົ ນນັ້ົ . ລາວເຊ່ີ ອວ່ີ າ ພດຶ ຕກິ າຕ່ີ າງໆຂອງມະນຸດຈະເກດີ ຂນຶ້ົ ຢ່ີ ູພາຍໃຕອ້ົ ດິ ທພິ ນົ ຂອງສີ່ ງິ ແວດລອ້ົ ມ. ເຖງິ ວ່ີ າຄາເວາົ້ົ ດ່ີ ງັ ກີ່ າວນີົ້ ຈະບີ່ ໄດຮົ້ ບັ ຄາພສິ ູດກີ່ ຕາມ ແຕ່ີ ໄດຮ້ົ ບັ ການຍອມຮບັ ຈາກນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ວ່ີ າ: ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມມອີ ດິ ທພິ ນົ ຫາຍຕີ່ ການປບັ ຕວົ ຫ ການສາ້ົ ງພດຶ ຕກິ າ. (2) ແນວຄດິ ພນ້ົ ຖານກີ່ ຽວກບັ ອາລມົ ຂອງມະນດຸ John B. Watson ມຄີ ວາມສນົ ໃຈຫາຍກ່ີ ຽວກບັ ການວາງເງ່ີອນໄຂທາງອາລມົ . ລາວເວາົົ້ ວ່ີ າ: ຄນົ ເຮາົ ເກດີ ມາຈະມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າທາງອາລມົ ທີ່ ຕີ ດິ ຕວົ ມາໂດຍບີ່ ຕອ້ົ ງມກີ ານຮຽນຮູຢົ້ ່ີ ູ 3 ຢີ່ າງຄ: ຄວາມຢາ້ົ ນກວົ , ຄວາມຊງັ ແລະ ຄວາມຮກັ . ຄວາມຢາົ້ ນກວົ (Fear): ພວກເຮົາສາມາດສງັ ເກດເຫັນຄວາມຢາົ້ ນຂອງເດັກໄດຈົ້ າກ ອາການສະດຸງ້ົ , ການຫາຍໃຈໄວ, ກາມແໜນົ້ , ຫບັ ຕາ, ການຫດົ ຕວົ ນອນລງົ ແລະ ຮອ້ົ ງໄຫ.ົ້ ຈະມສີ ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ບີ ່ີ ວາງ ເງ່ີອນໄຂ 2 ຢີ່ າງທີ່ ພີ າໃຫເ້ົ ດກັ ເກດີ ຄວາມຢາ້ົ ນຄ: (1) ສຽງດງັ ທີ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ໂດຍບ່ີ ຄາດຄດິ ແລະ (2) ແມີ່ ນບີ່ ໄດຮົ້ ັບ ຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອ (ເຊີ່ ນັ ເວລາຍກົ ຂາເດກັ ຂນຶົ້ ໃຫຫົ້ ວົ ຢ່ີ ອນລງົ ) ການກະທາແບບນເີ້ົ ວລາເດກັ ໃຫຍີ່ ຂນຶ້ົ ເຂາົ ຈະຢາົ້ ນສີ່ ິງ ຕ່ີ າງໆເຂີ່ ນັ : ຢາົ້ ນຄນົ ແປກໜາ້ົ , ຢາ້ົ ນໂຕໜ,ູ ຢາ້ົ ນໝາ, ຢາ້ົ ນຄວາມມດ. John B. Watson ໄດອ້ົ ະທບິ າຍວີ່ າ: ຄວາມ 40

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຢາ້ົ ນທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶົ້ ໃນໄລຍະຫງັ ຕ່ີ ມາຈະເປນັ ຄວາມຢາົ້ ນທ່ີ ເີ ກດີ ມາຈາກການຮຽນຮູ ົ້ ເຊີ່ ນັ : ເດກັ ນອ້ົ ຍຢາ້ົ ນງູ ເພາະວີ່ າມີ ຄວາມຕກົ ໃຈຈາກສຽງຮອົ້ ງຂອງຄນົ ອີ່ ນທີ່ ເີ ຫນັ ງ.ູ ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ງູ ຈະບີ່ ແມ່ີ ນສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ເີ ດກັ ຢາົ້ ນແບບທາມະຊາດ ແຕ່ີ ເກດີ ຈາກການວາງເງີ່ອນໄຂໃຫຢ້ົ າົ້ ນ. ຄວາມກຽດຊງັ (Rage): ຄວາມກຽດຊງັ ແມີ່ ນພດຶ ຕກິ າອກີ ປະການໜີ່ ງຶ ທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ໂດຍບ່ີ ຕອົ້ ງມກີ ານຮຽນຮູ.ົ້ ເດກັ ມກັ ຈະຊງັ ແລະຄຽດເວລາຖກຈາກດັ ການເຄ່ີ ອນໄຫວ ເຊີ່ ນັ : ຖາ້ົ ເຮາົ ຈບັ ເດກັ ອາຍຸ 2 ປີບ່ີ ໃຫົ້ ເຂາົ ໄປໃນທ່ີ ເີ ຂາົ ຢາກໄປ, ເດກັ ກີ່ ຮອ້ົ ງດງັ ໆ ແລະ ເຮດັ ໜາົ້ ບູດບງ້ົ , ຖາ້ົ ເດກັ ຖກບງັ ຄບັ ແບບນຊີ້ົ າົ້ ກນັ ເລອົ້ ຍໆ, ເຂາົ ກ່ີ ຈະ ສະແດງຄວາມຄຽດຊງັ ຕີ່ ສະຖານະນາຕ່ີ າງໆນນັ້ົ ຫາຍຂນຶົ້ ເຊ່ີ ນັ : ເດກັ ຈະຄຽດຊງັ ເວລາພີ່ ແມີ່ ບອກໄປລາົ້ ງໜາ້ົ , ອາບນາົ້ ຫ ສ່ີ ງັ ໃຫກ້ົ ະທາສີ່ ງິ ຕີ່ າງໆ. ເດກັ ຈະຄຽດເມ່ີ ອຖກອອກຄາສ່ີ ງັ ເນີ່ ອງຈາກ ເຂາົ ເຈາົົ້ ໄດເົ້ ຊ່ີ ອມໂຍງຄາສ່ີ ງັ ເຂາົ້ົ ກບັ ການຖກ ຈບັ ໄວບົ້ ່ີ ໃຫເ້ົ ຂາົ ເຄີ່ ອນໄຫວຢ່ີ າງມອີ ດິ ສະຫະ ນນັົ້ ເອງ. ຄວາມຮກັ (Love): ຄວາມຮກັ ແມ່ີ ນອາລມົ ທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ເມີ່ ອເດກັ ໄດຮ້ົ ບັ ການສາພດັ ເບາົ ໆ ຈາກການອຸມົ້ ລູບຄາ. ເດກັ ຈະຕອບສະໜອງດວ້ົ ຍການຍມີົ້ ການຫວົ ດງັ ໆ. John B. Watson ກ່ີ ມຄີ ວາມເຫນັ ຄກບັ Sigmund Freud ຄ: ຄວາມຮກັ , ຄວາມພໃຈຂອງເດກັ ແມີ່ ນເກດີ ມາຈາກການຖກສາພດັ ອະໄວຍະທ່ີ ກີ ີ່ ຽວກບັ ເພດ ເຊີ່ ນັ : ບລເິ ວນຫວົ ນມົ , ຮມີ ປາກ ແລະ ອະໄວຍະວະເພດ. Watson ອະທບິ າຍວ່ີ າ: ອາລມົ ໃນໄລຍະຫງັ ແມ່ີ ນເກດີ ຈາກການຣຽນຮູ ້ົ ຫ ການວາງເງີ່ອນໄຂ ເຊ່ີ ນັ : ການທ່ີ ເີ ດກັ ຮກັ ແມ່ີ ນນັົ້ ກີ່ ຍອົ້ ນໃບໜາົ້ ຂອງແມ່ີ ປະກດົ ຄວບຄີ່ ູກບັ ການ ອູມົ້ ຫອບລູບຄາ ຫ ການສາພດັ ເບາົ ໆ. ດ່ີ ງັ ນນັົ້ , ແມີ່ ຈ່ີ ງຶ ເປນັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ວີ າງເງີ່ອນໄຂເຊີ່ ງິ ມຜີ ນົ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ເກດີ ມີ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ທີ່ ດີ .ີ ຕີ່ ມາຖາົ້ ຄນົ ອີ່ ນໆ ໄດປ້ົ ະກດົ ຕວົ ຂນຶ້ົ ພອ້ົ ມກບັ ແມີ່ ເດກັ ກີ່ ຈະເກດີ ມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ທີ່ ດີ ຕີ ີ່ ກບັ ຄນົ ອ່ີ ນນນັົ້ ຕາມໄປດວົ້ ຍ. ລກັ ສະນະແບບນກີ້ົ ່ີ ແມ່ີ ນການວາງເງີ່ອນໄຂທີ່ ສີ ູງຂນຶ້ົ ຂນັົ້ ທີ່ ີ 2 ນນັ້ົ ເອງ. 3.2.2 ການທດົ ລອງເພ່ີ ອວາງເງ່ີອນໄຂຄວາມຢາົ້ ນຂອງ John B. Watson ການທດົ ລອງມຊີ ີ່ ສຽງທ່ີ ສີ ຸດ ຂອງ John B. Watson ທດົ ລອງເພ່ີ ອວາງເງ່ີອນໄຂໃຫົ້ ໃຫເ້ົ ດກັ ຄນົ ໜີ່ ງຶ ເກດີ ຄວາມຢາ້ົ ນໂຕໜູຂາວ (Watson and Rayner, 1964: p.20 - 25) ເດກັ ທ່ີ ວີ ດັ ສນັ ນາມາທດົ ລອງຄງັ້ົ ນີົ້ ຊ່ີ Albert ເຊີ່ ງິ ເກດີ ແລະ ໄດຮົ້ ບັ ການລຽ້ົ ງດູຢີ່ ູໃນໂຮງພະຍາບານ. ເຂາົ ເປນັ ເດກັ ທີ່ ມີ ສີ ຸຂະພາບດ,ີ ມພີ ດັ ທະນາການ ປກົ ກະຕ.ິ ອາຍຸເຂາົ ໄດົ້ 9 ເດອນປະມານ 9.5 ກໂີ ລ. Albert ເປັນເດກັ ບີ່ ມຄີ ວາມກະຕລລົນົ້ ປານໃດ, ມສີ ະພາບ ອາລມົ ໝນັົ້ ຄງົ , ບ່ີ ອີ່ ອນໄຫວງີ່າຍ, ປກົ ກະຕບິ ່ີ ຄ່ີ ອຍຮອົ້ ງໄຫ.ົ້ ແຕ່ີ ຖາ້ົ ເຂາົ ຢີ່ ູໃນສະພາວະແວດລອົ້ ມທ່ີ ເີ ປັນອນັ ຕະ ລາຍ ພຽງເລກັ ໆນອົ້ ຍໆລາວກີ່ ຈະຮອົ້ ງໄຫຂ້ົ ນຶົ້ ທນັ ທ.ີ ເມ່ີ ອ Albert ມອີ າຍຸປະມານ 9 ເດອນ Watson ກເລີ່ ມີ ການທດົ ລອງ ໂດຍໃຫເ້ົ ຂາົ ໄດພົ້ ບົ ກບັ ສ່ີ ິງກະຕຸນ້ົ ຕ່ີ າງໆຄ: ໜູຂາວ, ກະຕ່ີ າຍ, ໝາ, ລງີ ແລະ ໜາົ້ ກາກຂອງຊັນຕາຄອດ...ຜນົ ໄດຮົ້ ບັ ກ່ີ ແມີ່ ນເຂົາຈະບີ່ ມີ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ຢາ້ົ ນກວົ ຕ່ີ ກບັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ຕ່ີ າງໆເຫີ່ າົ ນນັົ້ ເລຍີ . ເມີ່ ອ Albert ອາຍຸໄດ້ົ 9 ເດອນ ກບັ 26 ວນັ , Watson ໄດ້ົ ເຮດັ ການທດົ ລອງຄວາມຢາົ້ ນໂດຍມກີ ານຕແີ ຜີ່ ນເຫກັ ໃຫມົ້ ສີ ຽງດງັ , ກ່ີ ປະກດົ ວ່ີ າມກີ ານເຄາະເຫກັ ຄງັ້ົ ທາອດິ Albert ພຽງແຕ່ີ ຫຽວ (ໂດຍປີ່ ີນຫວົ ໄປຮອບໆ ແລະ ຄານເຂາົ້ົ ໄປຫາແມ່ີ ) ຫວົ ໃຈເຕນັົ້ ແຮງຊູມຂນຶົ້ ແຕີ່ ບີ່ ໄດຮົ້ ອົ້ ງໄຫ.້ົ ເມ່ີ ອ ເຂາົ ໄດຍົ້ ນິ ສຽງດງັ ດວ້ົ ຍການຕເີ ຫກັ ຄງັົ້ ທີ່ ີ 2 ພດຶ ຕກິ າດີ່ ງັ ກີ່ າວກີ່ ປະກດົ ຂນຶົ້ ອກີ ພອົ້ ມກບັ ການເບະສບົ ຄຈະຮອົ້ ງໄຫ,ົ້ ຕນົ ຕວົ ສີ່ ນັ .ແລະ ເຄາະເຫກັ ຄງັົ້ ທ່ີ ີ 3 ກ່ີ ປະກດົ ວ່ີ າ Albert ເລີ່ ມີ ຮອົ້ ງໄຫ.ົ້ ສະແດງວ່ີ າການທດົ ລອງນເີົ້ ດກັ ໄດມ້ົ ຄີ ວາມ ຢາ້ົ ນເກດີ ຂນຶ້ົ ໂດຍສງັ ເກດເຫນັ ໄດຢ້ົ ່ີ າງຊດັ ເຈນ. 41

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ❖ John B. Watson ໄດດົ້ າເນີນການທົດລອງວາງເງີ່ ອນໄຂເມີ່ ອ Albert ມອີ າຍຸ ໄດ້ົ 11 ເດອນ 3 ວນັ ໂດຍມກີ ານດາເນນີ ເປນັ ລາດບັ ຂນັ້ົ ດີ່ ງັ ນ:ີົ້ (1) ເອາົ ໜຂູ າວວາງໄວຕົ້ ີ່ ໜາົ້ ອດັ ເບຣຢ່ີ າງທນັ ທ,ີ ທ່ີ ານສງັ ເກດເຫນັ ວີ່ າ: ອດັ ເບຣຄານເຂາົົ້ ໄປ ຫາໜໂູ ຕນນັົ້ , ແລະຍ່ີ ນມຊາ້ົ ຍອອກໄປແຕະຕວົ ໜູ, ເວລາ Albert ແຕະໂຕໜູ Watson ກີ່ ຕເີ ຫກັ ໃຫເ້ົ ກດີ ສຽງດງັ ຂນຶົ້ ທນັ ທ.ີ ສຽງດງັ ນເີົ້ ຮດັ ໃຫົ້ Albert ຕກົ ໃຈ ແລະ ກມົົ້ ໜາົ້ ລງົ ແຕີ່ ບີ່ ຮອົ້ ງໄຫ.ົ້ (2) ຕ່ີ ມາເວລາ Albert ເອາົ ມຂາົ້ ງຂວາຍ່ີ ນໄປແຕະຕວົ ໜ,ູ ລາວກີ່ ຈະຕເີ ຫກັ ໃຫເ້ົ ກດີ ສຽງ ດງັ ອກີ ມີ ຜນົ ເຮດັ ໃຫອ້ົ ດັ ເບຣຕກົ ໃຈ ແລະ ເລີ່ ມີ ຮອົ້ ງຂນຶົ້ . ❖ ຫັງຈາກການທດົ ລອງດ່ີ ງັ ກີ່ າວນີ້ົ ໄດົ້ 7 ວັນເມ່ີ ອ Albert ມອີ າຍຸ ໄດົ້ 11 ເດອນ 10 ວນັ . Watson ໄດດົ້ າເນນີ ການທດົ ລອງກບັ Albert ຊາ້ົ ອກີ ໂດຍມລີ າດບັ ຂນັ້ົ ທດົ ລອງ ດີ່ ງັ ນ:ີ້ົ (1) Watson ໄດເ້ົ ອາົ ໜູມາໃຫ້ົ Albert ເບ່ີ ງິ , ແຕີ່ ບີ່ ຕເີ ຫກັ ໃຫເົ້ ກດີ ສຽງດງັ . ກີ່ ສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າອດັ ເບຣບ່ີ ມແີ ນວໂນມ້ົ ທ່ີ ຈີ ະຄານເຂາົົ້ ໄປຫາໜູເມີ່ ອນາໜມູ າມາໃກໆົ້ ເຂາົ ກ່ີ ມອີ າການຫວາດກວົ , ບ່ີ ກາ້ົ ເຂາົົ້ ໃກ.້ົ ສະແດງວີ່ າການເຊີ່ ອມໂຍງລະຫວ່ີ າງໜກູ ບັ ສຽງດງັ ເຊ່ີ ງິ ເກດີ ຈາກການວາງເງີ່ອນໄຂໃນຄງັ້ົ ກີ່ ອນນນັົ້ ຍງັ ມຜີ ນົ ຢີ່ ູ. (2) ເອາົ ໜຂູ າວເຂາົົ້ ຄີ່ ູກບັ ສຽງດງັ ໝາຍວ່ີ າເວລາ Albert ເຫນັ ໜູຂາວ ວດັ ສນັ ກີ່ ຈະຕເີ ຫກັ ໃຫເົ້ ກດີ ສຽງດງັ . ຄງັ້ົ ນກີ້ົ ີ່ ປະກດົ ວ່ີ າ ອດັ ເບຣ ຟາົ້ ວໜຈີ າກໜຂູ າວຢ່ີ າງໄວວາແຕ່ີ ບ່ີ ຮອ້ົ ງໄຫົ້ (3) Watson ເຮດັ ການທດົ ລອງຄກບັ ຂທ້ົ ີ່ ີ 2 ອກີ . ຜນົ ໄດຮົ້ ບັ ກ່ີ ແມ່ີ ນ Albert ຟາົ້ ວຫນັ ໜາ້ົ ໜີ ຈາກໜຂູ າວທນັ ທແີ ຕີ່ ບ່ີ ຮອ້ົ ງໄຫ.້ົ (4) ເຮດັ ການທດົ ລອງຄກບັ ຂທົ້ ່ີ ີ 3 ຜນົ ໄດຮ້ົ ບັ ກ່ີ ຄກບັ ຂທົ້ ີ 3. (5) ນາເອາົ ແຕ່ີ ໜຂູ າວມາໃຫ້ົ Albert ໂດຍບີ່ ໄດເົ້ ຄາະເຫກັ ໃຫເ້ົ ກດີ ສຽງດງັ ອກີ ກີ່ ປະກດົ ວີ່ າ Albert ເຮດັ ໜາ້ົ ເບະ ແລະ ຮອ້ົ ງໄຫແົ້ ລວ້ົ ກ່ີ ຟາ້ົ ວຄານໜ.ີ (6) ນາເອາົ ໜຂູ າວ ແລະ ສຽງດງັ ຈາກການຕເີ ຫກັ ມາຄ່ີ ູກນັ ອກີ . Albert ຮບີ ໜີ ແລະ ຮອົ້ ງໄຫ.ົ້ (7) ນາເອາົ ໜຂູ າວ ແລະ ສຽງດງັ ມາຄີ່ ູກນັ Albert ເລ່ີ ມີ ຮອ້ົ ງດງັ ຂນຶົ້ ແລວົ້ ຫນັ ໜາົ້ ໜຈີ າກໜຂູ າວ. (8) ໃຫົ້ Albert ເຫນັ ສະເພາະໜູຂາວ, ເຂົາກ່ີ ຮອົ້ ງໄຫ,້ົ ຖາ້ົ ເອາົ ໜູມາເບອົ້ ງຊາ້ົ ຍເຂາົ ຟາ້ົ ວ ຫນັ ໜາ້ົ ໄປທາງຂວາຢ່ີ າງໄວວາ. ໃນເມ່ີ ອເຮດັ ການທດົ ລອງເຖິງຂັນ້ົ ນກີົ້ ີ່ ເຊ່ີ ອວີ່ າ: ລາວໄດວ້ົ າງເງ່ີອນໄຂໃຫົ້ Albert ຢາົ້ ນຢ່ີ າງ ສມົ ບູນແລວົ້ ຈາກການທດົ ລອງດີ່ ງັ ກ່ີ າວອາດສະແດງດວ້ົ ຍຂນັ້ົ ຕອນຢ່ີ າງຊດັ ເຈນ ດີ່ ງັ ນ:ີົ້ 1) ໜຂູ າວ (CS) -----------------------ຢາກຈບັ ຫນີົ້ 2) ຕເີ ຫກັ ສຽງດງັ (UCS) ----------------- ຢາ້ົ ນຕວົ ສີ່ ນັ ແລະຮອົ້ ງໄຫ້ົ (UCR) 3) ໜຂູ າວ (CS) + ຕເີ ຫກັ ສຽງດງັ (UCS)--------ຢາ້ົ ນຕວົ ສ່ີ ນັ ຮອ້ົ ງໄຫົ້ (UCR ) 4) ໜຂູ າວ (CS)------------------------ຢາົ້ ນຕວົ ສີ່ ນັ ຮອົ້ ງໄຫ້ົ (CR) 42

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ສະຫຸບ: ບນັ ຫາທ່ີ ີ Watson ສນັ ສນົ ໃຈທ່ີ ສີ ຸດບນັ ຫາໜ່ີ ງຶ ກີ່ ແມີ່ ນໃນເວລາທີ່ ານໄດວົ້ າງເງີ່ອນໄຂໃຫົ້ Albert ເກດີ ມຄີ ວາມຢາ້ົ ນໜແູ ລວ້ົ ຄວາມຢາົ້ ນນນັົ້ ກ່ີ ຈະຂະຫຍາຍໄປສີ່ ູສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ອ່ີ ນໆ ຫ ບີ່ , ກ່ີ ຽວກບັ ເລ່ີ ອງນີົ້ Watson ໄດ້ົ ເຮດັ ການທດົ ລອງຕີ່ ມອກີ ຄງັົ້ ໜ່ີ ງຶ ໃນເວລາ Albert ມອີ າຍຸ 11 ເດອນ 15 ວນັ . ການທດົ ລອງນີ້ົ ລາວໄດນ້ົ າເອາົ ສີ່ ງິ ກະ ຕຸນົ້ ອີ່ ນເຊີ່ ງິ ມຂີ ະໜາດຄາົ້ ຍຄກບັ ໜຂູ າວ (ນນັົ້ ແມີ່ ນໂຕກະຕີ່ າຍ, ໝາ, ເສອ້ົ ຂນົ ສດັ , ໜາ້ົ ກາກຊນັ ຕາຄອດ...) ມາໃຫ້ົ Albert ເບີ່ ງິ . ຜນົ ທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ກ່ີ ແມີ່ ນ Albert ເກດີ ມຄີ ວາມຢາົ້ ນສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ເຫີ່ າົ ນນັົ້ ຄກນັ ກບັ ໜຂູ າວ ແຕີ່ ຄວາມຮຸນແຮງ ຂອງຄວາມຢາົ້ ນ ຈະລຸດລງົ ໜອົ້ ຍກວ່ີ າຢາົ້ ນໜູຂາວ. ສ່ີ ິງນີຈ້ົ ະສະແດງວີ່ າ ໄດເົ້ ກດີ ການຂະຫຍາຍຂອບເຂດຂອງ ຄວາມຢາ້ົ ນກວົ ຫ ໄດເົ້ ກດີ ການຖີ່ າຍໂອນຄວາມຢາົ້ ນທ່ີ ມີ ຕີ ່ີ ກບັ ໜຂູ າວໄປສີ່ ູສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ອ່ີ ນໆ. ❖ ການວາງເງ່ີອນໄຂກບັ : ເມີ່ ອ Watson ໄດວ້ົ າງເງ່ີອນໄຂໃຫ້ົ Albert ເກດີ ຄວາມຢາົ້ ນໜູຂາວແລວົ້ John B. Watson ກີ່ ຄດິ ຊອກຫາວທິ ຈີ ະລບຶ ຄວາມຢາ້ົ ນນນັ້ົ ໃຫຫ້ົ າຍໄປ, ແຕີ່ ລາວບີ່ ສາມາດເຮດັ ການທດົ ລອງໄດກົ້ ບັ Albert ເນ່ີ ອງຈາກ ເປນັ ເດກັ ກາພາົ້ ແລະ ມຜີ ູເົ້ ອາົ ໄປລຽົ້ ງດຢູ ີ່ ູເມອງອີ່ ນສາກີ່ ອນ. ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມທີ່ ານວດັ ສນັ ໄດສົ້ ະເໜໃີ ຫ້ົ Mary C. Jones ເຮດັ ການທດົ ລອງເພີ່ ອລບຄວາມຢາົ້ ນຂອງເດກັ ອາຍຸ 3 ປີ ຜູໜ້ົ ່ີ ງຶ ຊີ່ ວີ່ າ Peter. Peter ເປນັ ເດກັ ທີ່ ມີ ສີ ຸຂະພາບດີ ແຕ່ີ ພດັ ເປນັ ຄນົ ຂຢີ້ົ າົ້ ນ. ເຂາົ ຈະຢາ້ົ ນສດັ ແລະ ສີ່ ງິ ຂອງຫາຍຊະນດິ ເຊີ່ ນັ : ໜຂູ າວ, ກະຕີ່ າຍ, ເສອົ້ ຂນົ ສດັ , ສາລ,ີ ປາ ແລະ ອ່ີ ນໆ... Mary C. Jones ໄດພ້ົ ະຍາຍາມລບຶ ຄວາມຢາ້ົ ນຂອງປິເຕີດວົ້ ຍຫາຍວທິ ີ ເຊີ່ ນັ : ໃຫົ້ ປເິ ຕເີ ບ່ີ ງິ ເດກັ ທ່ີ ີ ຫນີ້ົ ກະຕ່ີ າຍ ເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົ ເກດີ ມກີ ານຮຽນແບບນາເພີ່ ອນ ຫ ໃຫເ້ົ ຂາົ ໄດເົ້ ຫນັ ກະຕ່ີ າຍເລອ້ົ ຍໆ ເພ່ີ ອໃຫຊົ້ ນິ ເຄຍີ ແຕ່ີ ກີ່ ບີ່ ໄດຜ້ົ ນົ ຫຍງັ . ສະນນັົ້ , ວທິ ທີ ່ີ ີ Jones ໄດສ້ົ ນົ ໃຈ ແລະ ພບົ ວີ່ າໄດຜົ້ ນົ ດກີ ່ີ ແມ່ີ ນ ການວາງເງ່ີອນໄຂກບັ (Counter Conditioning). ການວາງເງີ່ອນໄຂກບັ ນີ້ົ ເປັນການສະເໜສີ ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ບີ ີ່ ວາງເງີ່ອນໄຂ (UCS) ໃໝີ່ ທີ່ ກີ ງົ ກນັ ຂາົ້ ມ ກບັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ (UCS) ເກ່ີ າົ ເພ່ີ ອໃຫເ້ົ ກດີ ມກີ ານຕອບສະໜອງ (CR) ທ່ີ ກີ ງົ ກນັ ຂາ້ົ ມກບັ ການຕອບສະໜອງເດີມ. ວທິ ກີ ານທດົ ລອງກີ່ ແມີ່ ນທີ່ ານໂຈນ ໄດເົ້ ອາົ ກງົ ກະຕີ່ າຍໄປໄວຫ້ົ ່ີ າງໆ ໃນເວລາທ່ີ ີ Peter ກາລງັ ກນິ ເຂາົົ້ ໜມົ . Peter ກນິ ເຂາົົ້ ໜມົ ຢ່ີ າງເພີດເພນີ ແລະບ່ີ ຢາົ້ ນເພາະກະຕີ່ າຍຢີ່ ູໄກ. ໂຈນໄດເ້ົ ຮັດການທດົ ລອງແບບນທີ້ົ ຸກມແ້ົ ລວ້ົ ກີ່ ຄ່ີ ອຍໆ ເລີ່ ອນກງົ ກະຕີ່ າຍເຂາົົ້ ມາໃກ ້ົ Peter ເທີ່ ອລະໜອົ້ ຍ, ເມີ່ ອສນີ້ົ ສຸດການທດົ ລອງ Jones ກ່ີ ໄດສົ້ ງັ ເກດເຫນັ ວີ່ າ Peter ໄດໃົ້ ຊມ້ົ ເບອ້ົ ງໜີ່ ງຶ ຫນີ້ົ ນາກະຕີ່ າຍ, ໃນຂະນະທີ່ ໃີ ຊມ້ົ ອກີ ເບອ້ົ ງໜີ່ ງຶ ຈບັ ເຂາົົ້ ໜມົ ກນິ . ປະກດົ ການນບີ້ົ ່ີ ພຽງແຕ່ີ ເຂາົ ເຊາົ ຢາົ້ ນກະຕ່ີ າຍເທີ່ າົ ນນັ້ົ , ແຕ່ີ ເຂາົ ຍງັ ສາມາດຫນີ້ົ ນາກະຕີ່ າຍອກີ ດວ້ົ ຍ. 3.3 ການປະຍຸກທດິ ສະດກີ ານວາງເງີ່ອນໄຂແບບ Classic ຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນໜີ່ ງຶ ໆ ນກັ ຮຽນຈະມກັ ໄດຮ້ົ ັບການວາງເງ່ີ ອນໄຂຢ່ີ ູສະເໝີ ເຊີ່ ນັ : ໃນຊີ່ ວົ ໂມງ ຮຽນວຊິ າ ຄະນດິ ສາດ(CS) ເວລາໃດຄູກ່ີ ຮາົ້ ຍດີ່ າ ຫ ລງົ ໂທດທຸກຄງັົ້ (UCS) ໃນທ່ີ ສີ ຸດເດກັ ຄນົ ນນັ້ົ ກ່ີ ຄຽດຊງັ ວຊິ າຄະນດິ ສາດ (CR) ເຊີ່ ງິ ກງົ ກນັ ຂາົ້ ມກບັ ຊ່ີ ວົ ໂມງວທິ ະຍາສາດ(CS) ທີ່ ຄີ ູສາົ້ ງບນັ ຍາກາດຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນດ(ີ UCS) ເດກັ ກີ່ ມອີ ດິ ສະລະໃນການຄດິ , ການທດົ ລອງ ແລະ ການສະຫຸບຜນົ ,ກ່ີ ອນຈະໝດົ ຊ່ີ ວົ ໂມງຮຽນທຸກຄງັ້ົ ເດກັ ມຄີ ວາມພູມໃຈຕ່ີ ຜນົ ທ່ີ ເີ ຂາົ ໄດພ້ົ ບົ ຈາກການທດົ ລອງ. ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ເວລາໃດຮຽນວຊິ ານເີ້ົ ຂາົ ກ່ີ ມຄີ ວາມມ່ີ ວນຊ່ີ ນກບັ ການຄນົ້ົ ຄວາົ້ ທດົ ລອງ, ສຸດທາ້ົ ຍເດກັ ກີ່ ຮູສົ້ ກຶ ວີ່ າຕນົ ມກັ ວຊິ ານເີົ້ ປນັ ພເິ ສດ(CR). 43

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຄູສາມາດໃຊຫົ້ ກັ ການວາງເງີ່ອນໄຂແບບຄາຊກິ ນເີ້ົ ພ່ີ ອເຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມກັ ຫ ບີ່ ມກັ ວຊິ າທີ່ ີ ຮຽນ, ມກັ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມໃນໂຮງຮຽນ ຫ ຕວົ ຄູເອງ. ສະນນັົ້ , ຄູຄວນພຈິ າລະນາສະເໝີວີ່ າ: ຄວາມຮູ ້ົ ສກຶ ຂອງນກັ ຮຽນຕ່ີ ວຊິ າທ່ີ ຄີ ູ ສອນເປນັ ແນວໃດ. ຖາົ້ ສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າເຂາົ ບີ່ ມກັ ຫ ມເີ ຈດຕະຄະຕທິ ີ່ ບີ ີ່ ດຕີ ່ີ ວຊິ ານນັົ້ ຄກູ ີ່ ຄວນວເິ ຄາະເບ່ີ ງິ ວ່ີ າມນັ ເກດີ ມາຈາກສີ່ ງິ ໃດ ແມ່ີ ນສີ່ ງິ ໃດເປນັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ (UCS) ທີ່ ພີ າໃຫເ້ົ ກດີ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ແບບນນັົ້ ແລວ້ົ ຄູກ່ີ ຊອກຫາທາງຊີ່ ວຍ ເດກັ ໂດຍພະຍາຍາມບ່ີ ໃຫມ້ົ ສີ ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ເີ ດກັ ບ່ີ ມກັ ນນັົ້ ເກດີ ຂນຶົ້ ອກີ . ພອົ້ ມກບັ ຈດັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ໃໝີ່ (UCS) ທ່ີ ເີ ດກັ ພໃຈ ຫ ສນົ ໃຈເຂາົົ້ ມາແທນ ເຊີ່ ງິ ເປນັ ລກັ ສະນະຂອງການວາງເງີ່ອນໄຂກບັ ຄດ່ີ ງັ ການທດົ ລອງຂອງທ່ີ ານ ໂຈນທີ່ ີ ໄດກ້ົ ີ່ າວມານນັ້ົ . 4. ທດິ ສະດສີ າພນັ ຄວາມເຊີ່ ອມໂຍງຂອງ Thorndike ຮູບທີ 4: Edward Lee Thorndike ແຫ່ີ ງທີ່ ມີ າ: http://operantconditioningtheoryci570.blogspot.co m/p/thorndike.html Edward L. Thorndike (1874 - 1949) ເກດີ ຢີ່ ູເມອງ Williamsburg ລດັ Massachusetts ເມ່ີ ອວນັ ທ່ີ ີ 31 ເດອນ 8 ປີ ຄ.ສ. 1874 ເປນັ ລູກຜູທົ້ ີ່ ີ 2 ທງັ ໝດົ 3 ຄນົ , ເຂາົ ໄດເົ້ ຂາົ້ົ ສກຶ ສາໃນສະຖາບນັ ທ່ີ ມີ ຊີ ່ີ ສຽງຫາຍແຫ່ີ ງ. Thorndike ໄດສ້ົ າເລດັ ການສກຶ ສາຂນັ້ົ ປະລນິ ຍາເອກ ອາຍຸພຽງ 24 ປີ. ປີ ຄ.ສ. 1898 ວທິ ະຍານພິ ນົ ເລ່ີ ອງ “ສະຕປິ ນັ ຍາຂອງສດັ ” ວທິ ະຍານພິ ນົ ຂອງເຂາົ ເປັນງານວໄິ ຈທດົ ລອງ ທີ່ ມີ ຊີ ີ່ ສຽງທີ່ ສີ ຸດເລີ່ ອງໜີ່ ງຶ . ຜນົ ງານການຂຽນຂອງ Thorndike ກ່ີ ມຫີ າຍເລີ່ ອງ ສ່ີ ວນຫາຍແມີ່ ນກ່ີ ຽວຂອົ້ ງທາງການ ສກຶ ສາ ແລະ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ. Thorndike ໄດສົ້ າ້ົ ງທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ແີ ຜ່ີ ຫາຍ ແລະ ເປນັ ທີ່ ຍີ ອມຮບັ ຢ່ີ າງກວາົ້ ງຂວາງ. ທດິ ສະດຂີ ອງ ທ່ີ ານຈະເນນັົ້ ຄວາມສາພນັ ເຊີ່ ອມໂຍງ(Connection) ລະຫວີ່ າງສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ (S) ກບັ ການຕອບສະໜອງ(R). ທ່ີ ານ ທອນໄດ ເຊ່ີ ອວ່ີ າການຮຽນຮູຈ້ົ ະເກດີ ຂນຶ້ົ ໄດ້ົ ກ່ີ ຍອົ້ ນຄນົ ແລະ ສດັ ເອາົ ປະຕກິ ລິ ຍິ າຕອບສໜອງເຊ່ີ ອມຕ່ີ (Connect) ເຂາົົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ໄດຢ້ົ ີ່ າງເໝາະສຫົ ການຣຽນຮູເົ້ ກດີ ຂນຶົ້ ຈາກການສາົ້ ງສີ່ ງິ ເຊ່ີ ອມໂຍງ ຫ ພນັ ທະ(Bond) ລະຫວ່ີ າງ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ກບັ ການຕອບສະໜອງນນັ້ົ ເອງ. ດວົ້ ຍເຫດນຈີົ້ ີ່ ງຮຽກທດິ ສະດນີ ວີ້ົ ່ີ າ: ທດິ ສະດພີ ນັ ທະລະຫວ່ີ າງ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ກບັ ການຕອບສະໜອງ (S - R Bond Theory) ຫ ທດິ ສະດສີ າພນັ ເຊີ່ ອມໂຍງ (Connectionism Theory). 4.1 ການທດົ ລອງ ຂອງ ທດິ ສະດກີ ານເຊ່ີ ອມໂຍງ(Theory of Connectionism) Thorndike ໄດທົ້ ດົ ລອງດວົ້ ຍການສາ້ົ ງກງົ ໄມ,້ົ ຂາົ້ ງໃນຂອງກງົ ຈະມຄີ ານໄມທ້ົ ີ່ ຜີ ູກດວົ້ ຍເຊອກແຂວນ ງີ່ຽງໄວ,ົ້ ເຊອກນຈີ້ົ ະຕ່ີ ໄປໃສ່ີ ປະຕູ. ຖາົ້ ມກີ ານກດົ ຄານໄມ ົ້ ປະຕູຈະເລີ່ ອນຂນຶ້ົ ແລະ ເປີດອອກ. 44

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຮູບທີ 5: ການທດົ ລອງທດິ ສະດຂີ ອງ Thorndike ແຫ່ີ ງທ່ີ ມີ າ: http://www.edugyan.in/2017/03/edward-lee-thorndike- theory-of-learning.html ໃນການທດົ ລອງ Thorndike ໄດເົ້ ອາົ ໂຕແມວຂງັ ໄວໃົ້ ນກງົ , ແລວ້ົ ຈີ່ ງຶ ເອາົ ປາວາງໄວຂ້ົ າ້ົ ງນອກກງົ ໃຫຫ້ົ ່ີ າງ ພປະມານ, ແມວບ່ີ ສາມາດຍ່ີ ນມໄປເຂີ່ ຍເອາົ ໄດ.້ົ ໃນຊ່ີ ວງການທດົ ລອງນນັ້ົ ຈະເປັນຊີ່ ວງທ່ີ ໂີ ຕແມວກາລງັ ຫວິ ແລະ ຕອ້ົ ງການອາຫານ ຈ່ີ ງຶ ເກດີ ມບີ ນັ ຫາກບັ ແມວວ່ີ າ ຈະອອກຈາກກງົ ໄປກນິ ປາໄດແ້ົ ນວໃດ. ຜີ່ ານການບນັ ທກຶ ການທດົ ລອງ, Thorndike ໄດພ້ົ ບົ ວີ່ າ: ໄລຍະທາອດິ ແມວຈະໃຊເົ້ ວລາກບັ ການແກບົ້ ນັ ຫາດນົ , ມນັ ພະຍາຍາມໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານ ຕ່ີ າງໆ ເພ່ີ ອຈະອອກຈາກກງົ . ຈນົ ກະທງັົ້ ຂາຂອງມນັ ໄດຢ້ົ ຽບຖກຄານໂດຍບງັ ເອນີ ແລະ ເຮດັ ໃຫປ້ົ ະຕູເປີດອອກ. ຫງັ ຈາກນນັ້ົ ແມວກີ່ ສາມາດແກບ້ົ ນັ ຫາໂດຍອອກຈາກກງົ ໄດໄົ້ ວຂນຶົ້ ຕາມລາດບັ . ຈາກການທດົ ລອງນີ້ົ Thorndike ໄດອ້ົ ະທບິ າຍວ່ີ າ: ການຕອບສະໜອງຂອງແມວທີ່ ຈີ ະແກໄົ້ ຂບນັ ຫານນັົ້ ແມ່ີ ນ ການຕອບສະໜອງແບບສີ່ ຸມເດາົ ຫ ແບບລອງຜດິ ລອງຖກ (Trial and Error) ແມວເປີດປະຕູໄດໂົ້ ດຍການ ກດົ ໄມຄ້ົ ານຢີ່ າງບງັ ເອນີ ຫາຍກວີ່ າການຕງັ້ົ ໃຈ ຫ ໄດວົ້ າງແຜນມາກີ່ ອນ. ແມວ ສາມາດເປີດປະຕູໄດໄົ້ ວຂນຶ້ົ ໃນໄລຍະ ຕີ່ ມາ ກ່ີ ສະແດງວີ່ າແມວໄດເ້ົ ກີດການຮຽນຮູ ້ົ ດວ້ົ ຍການສາົ້ ງສາພັນທະພາບ ຫ ຕວົ ເຊີ່ ອມ(Bond) ຂນຶົ້ ລະຫວ່ີ າງ ໄມຄົ້ ານ (S) ກບັ ການກດົ ຫ ຢຽບໄມຄ້ົ ານ (R) ນນັ້ົ ເອງ. ❖ ສາລບັ ຂນັ້ົ ຕອນ ການຮຽນຮູ ົ້ ດວ້ົ ຍການແກບ້ົ ນັ ຫາລອງຜດິ ລອງຖກນນັົ້ ອະທບິ າຍໄດດ້ົ ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ ສະຖານະການໃນກງົ ໄມ ້ົ ຫ ບນັ ຫາ R1 ຄວດັ ພນົ້ R2 ສີ່ ງົ ສຽງດງັ ຟໆ ແລະ ເຮດັ ຕວົ ກ່ີ ງົ R3 ແລີ່ ນອອົ້ ມໄປມາ R4 ຂູດຝາ ແລະ ປະຕູ R5 ກດົ ຖກຄານໄມ ້ົ ແລະ ປະຕູເປີດອອກ. ແຜນຜງັ ທີ 1: ການສະແດງການຮຽນຮູລົ້ ອງຜດິ ລອງຖກໃນທດັ ສະນະຂອງ Thorndike (1) ແມວ ມພີ ະລງັ ຫ ແຮງຈງູ ໃຈ (Motive) ເນີ່ ອງມາຈາກອນິ ຊຢີ ີ່ ູໃນພາວະທີ່ ບີ ່ີ ສມົ ບູນ ຫ ເກດີ ມາ ຈາກຄວາມຕອົ້ ງການ. (2) ພະລງັ ແຮງຈງູ ໃຈ ຈະກະຕຸນ້ົ ໃຫອ້ົ ນິ ຊສີ ະແດງພດຶ ຕກິ າຕອບສະໜອງຫາຍໆຢີ່ າງໆ ເພີ່ ອຊອກຫາ ທາງຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ົ ງການນນັ້ົ ໆ. (3) ການກດົ ຄານໄມ ້ົ ແລະ ສາມາດເປີດປະຕູໄດຂົ້ ອງແມວໃນຄງັ້ົ ທາອດິ ນນັ້ົ ຈະເປັນໄປດວົ້ ຍຄວາມ ບງັ ເອນີ . ໃນຂະນະນີແົ້ ມວຍງັ ບ່ີ ທນັ ສງັ ເກດເຫນັ ຄວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງການກດົ ໄມຄ້ົ ານແລວົ້ ເຮດັ ໃຫປົ້ ະຕູເປີດ 45