หนังสือก้าวเริ่ม

“ห่่วง” ธนาคารเวลา ทำำ�ให้้ “จิติ อาสา” “หาย” ไป ไม่แ่ ชร์เ์ พราะไม่จ่ ริงิ ... บ้้างมีีประเด็น็ ...หลายคนเห็็นเป็็นเรื่่�องสงสััย... แต่่ไหน แต่่ไร...เราต่่าง “ช่ว่ ย” ด้้วยเป็็น วิิสััย...ไม่่ไร้น้ ้ำำ��ใจ...ใครที่่�ไหน ก็ร็ ับั รู้� ...เรื่่อ� งดีๆี นี้้ต� ้้องอยู่.� ..คู่ก� ับั คนไทย...นิิสัยั เอื้อ� เฟื้�้อ ช่่วยเหลืือผู้ค�้ น.. . บ้า้ งมีปี ระเด็็น...เห็็นความแตกต่่าง...ระหว่่าง ธนาคาร (เวลา)...และจิิตอาสา...แต่่ยัังห่่วงว่่า... “อาสา” จะหาย...ด้้วย (คน) หวััง “เวลา” มาเป็็นสิ่ง� ทดแทน... เรื่่�องนี้้� หลายคนขอถก ยกเป็น็ ประเด็น็ ...ให้เ้ ห็น็ เด่่นชััด ...ทุุกประเด็็นนั้้�นจััด...เป็็นเรื่�่องดีีๆ...ในปััจจุุบัันนี้้�...มีีการจััดตั้ �ง “รููปแบบ” การออม...เก็็บหอมรอมไว้้...ที่�่มากกว่า่ “เงินิ ”

บา้ ง“ออม”ความสขุ ...เปน็ เรื่องทาง“ใจ”ดว้ ย“จติ อาสา”ช่วยเหลอื เยีียวยา ช่่วยเหลืือผู้�้คน ไม่่ติิดพื้้�นที่่� หนทางไกลใกล้้...ที่่�ไหนมีีทุุกข์์...กลุ่่�มนี้้� จะบุุก...รุุกเข้้าช่่วยเหลืือ...ให้้ทั้้�งสิ่�งของ...กำ�ำ ลัังสมอง...รวมสองแขนขา...ด้้วยใจ อาสา...ไม่่หวัังตอบแทน... บ้า้ ง “ออม”ความดีี...สิ่�งที่่ต� ้้องสร้้าง...อ้า้ งเป็็นกุศุ โลบาย... ขยายสัังคม...สั่�งสมคนทำ�ำ ดีี...และเหล่่าน้้องพี่่�...ได้้สิ่�งตอบแทน... เป็น็ แต้ม้ คะแนน (ความดีี)...ไว้แ้ ลกสิ่่�งของ...ทั้้ง� ผองต้อ้ งใช้.้ ..ในชีวี ิติ ประจำ�ำ วันั ... ส่่วน “ออม” เวลา...เรื่อ�่ งนี้้เ� กิดิ ใหม่่...ให้ใ้ ช้้ “ทัักษะ” และประสบการณ์.์ .. แลกเปลี่ย� นน้้องพี่่.� ..ในพื้้น� ที่น�่ ั้้น� ...เชื่�่อใจเธอฉันั ...บนความเท่า่ เทีียม... สาม “ออม” นี้้�หนา มีคี วามแตกต่่าง...ระหว่่างที่่�มา วัตั ถุุประสงค์์...รวมทั้้ง� แนวคิิด...เพื่�่อมุ่ �งพิิชิิตในแต่่ละด้้าน...อีีกทั้้�งกิิจกรรม...ก็็มีีความต่่าง..ที่่�บางคนค้้าน... วานพิจิ ารณา...โดยเฉพาะเรื่อ่� ง (ออม) เวลา....เกรง “จิติ อาสา” หาย... ต้อ้ งไม่่ขยาย... เพราะเรื่่อ� งไม่่จริิง...คนภาษีี (เจริญิ )...ยอดยิ่ง� ...ต้้องเข้้าใจ

ความแตกต่า่ งของ “3 ธนาคาร” ที่่ค� วรรู้้� ขึ้้�นชื่�่อว่่า “ออม” คิิดถึึงยามเด็็ก...แม่่พ่่อบอกลููกเล็็ก...“ออม” (เงิิน) ใส่่ กระปุกุ ...ไม่่ทุุกข์์ยามยาก...เมื่�่อมีเี งิินมาก นำ�ำ ฝากธนาคาร.... เมื่่�อมีีการ “ออม” เกิิดขึ้้�นอีีกสาม...งดงามตามแนวคิิด...ทั้้�ง “จิิตอาสา” นำ�ำ พาสังั คมทำำ� “ดีี” และให้น้ ้อ้ งพี่่เ� ก็บ็ ออม “เวลา” ทั้้ง� หมดนี้้ห� นา...มีคี นพัฒั นาเป็น็ “ธนาคาร” สาม “ธนาคาร” มีีความแตกต่่าง...ที่่�ต้้องควรรู้้�...เพื่่�อนำ�ำ ไปสู่�การพััฒนา กลไก...ไม่่ใช่่สมอ้า้ ง...ด้ว้ ยเรื่อ่� งบางอย่่าง...ต้อ้ งค่่อยๆ คิดิ ...เพื่อ่� นสมาชิกิ ...จะได้ไ้ ม่่ป่่วน ...แล้ว้ ม้ว้ นเสื่อ่� พับั ...ประเทศจะจนอับั ...หากมัวั แต่่นับั แค่่ “ปริมิ าณ”...คงต้อ้ งไหว้ว้ าน ...พี่่น� ้้อง...อย่่าด่่วนใจร้้อน...เพื่่อ� เพื่อ�่ นพ้้องคนไทย...

ความแตกต่่างระหว่่าง 3 ธนาคาร (ธนาคาร) จิิตอาสาทั่่�วไป ธนาคารความดีี ธนาคารเวลา ผู้้�ที่�สมััครใจและอาสาเข้า้ มา ธนาคารความดีจี ัดั ตั้�งขึ้้�น เป็น็ รููปแบบกิจิ การที่่�ช่่วย ส่่งเสริมิ ให้ช้ ุมุ ชนดูแู ลซึ่ง� กันั และกันั เพื่อ�่ ช่่วยเหลืือ เยียี วยา เพื่�่อให้้ผู้้�ที่ท� ำำ�ความดีี ด้้วยการแลกเปลี่�ยนทักั ษะ และทำำ�งานที่่�เป็น็ ประโยชน์์ และผู้้�ที่ท� ำำ�ประโยชน์์ ประสบการณ์์ บริกิ ารขั้้น� พื้้น� ฐาน แก่่ประชาชน และสัังคม ให้แ้ ก่่สัังคมในรููปแบบต่่างๆ และสามารถสะสมเวลาไว้้ โดยสมัคั รใจเพื่่อ� การดูแู ล ได้ร้ ัับผลตอบแทน เสมืือนหนึ่่�งเราออมเงิินในบัญั ชีี ในรููปแบบการใช้้ ธนาคารของเรา เมื่่อ� ยามที่่�จำ�ำ เป็็น ป้อ้ งกันั แก้้ปัญั หา “ความดีีแลกสิ่�งของ” เช่่น ที่่�ต้อ้ งการได้ร้ ัับความช่่วยเหลืือ เพื่�อ่ พัฒั นาสังั คม โดยไม่่หวังั จ๋๋อยได้้แต้้มความดีีมาแลกไข่่ ก็ส็ ามารถเบิกิ เวลามาใช้ไ้ ด้้ ที่่�ธนาคารความดีี เป็น็ ต้น้ “โดยใช้้เวลาแลกเวลา” ผลตอบแทนเป็น็ เงิิน “บริิการแลกบริิการ” หรืือสิ่�งอื่น�่ ใด เช่่น “ต้้องเป็น็ ทั้ง้� ผู้้ใ� ห้้และผู้�้รัับ” ให้้ความช่่วยเหลืือ ให้ส้ิ่ง� ของ “ต้้องมีีข้้อตกลงร่่วมกััน ด้ว้ ยกำ�ำ ลัังแรงกาย มีีคณะกรรมการ มีีเจ้้าหน้้าที่่� กำำ�ลังั สมอง ฯลฯ เชื่�่อมต่่อระหว่า่ งผู้�้ให้้ ซึ่ง� เป็น็ การเสียี สละโดย “ไม่่หวัังผลตอบแทน” และผู้้�รัับบริิการ” ภาพที่�่ 10 ความแตกต่่างของธนาคารจิติ อาสา ธนาคารความดีี ธนาคารเวลา

“ใคร” ต้้องรู้�้ ต้้องเข้้าใจ ต้อ้ งปรัับกระบวนการทำ�ำ งาน พี่่น� ้อ้ งภาษีเี จริญิ ...เพลิดิ เพลินิ กระบวนคิดิ ...มาช่่วยสะกิดิ ...มิผิ ิดิ ที่่ก� ล่่าวมา... ในเรื่่อ� ง “ธนาคารเวลา” นั้้�นเป็น็ เรื่่�องใหม่่...ใครต้้องใส่่ใจ...ก่่อนการพัฒั นา... ประเด็็นนี้้ห� นอ...พอตั้ง� คำ�ำ ถาม... บ้า้ งตอบว่่า ท่่าจะให้ง้ าม...ว่่าตามความคิดิ ... ...คนภาครััฐ...นั้้�นแน่่ชััด ภารกิิจเป็็นของทุกุ คน... เนื่่�องเพราะ(พื้้�นที่่�) ภาษีีเจริิญ... ...ต้้องถนััด รู้�ถ้วนถี่� ...เพื่อ�่ ...น้้องพี่่�ได้ห้ นุนุ เสริมิ พวกเราจะเดินิ เพื่�่อ “รองรัับสัังคมสููงวััย” ...และเพิ่่�มเติิม ...ฉนั้้น� ไซร้้...ใครต้้องรู้�...ต้อ้ งเข้า้ ใจ... ด้้วยภาคเอกชน... และต้้องปรับั กระบวนการทำ�ำ งาน...

บ้า้ งตอบว่่า...เห็็นท่่าการศึึกษา... ทั้้ง� มหา...วิิทยาลัยั ...โรงเรียี น...ควรพากเพีียร ...เรียี นและรู้�...ขยายสู่�...เยาวชน... บ้า้ งตอบว่่า...ต้้องคนในพื้้น� ที่�่... ประชาชีี...ต้อ้ งรู้�ถ้วนถี่.� ..อย่่างเข้้าใจ...เพราะ พี่่�น้้องนั้้�นไซร้้...ใช่่ว่่าเป็็นใคร...คืือคนพััฒนา ...และที่่�แน่่ยิ่่�งกว่่า...คืือ...เจ้้าของ “เวลา” ที่่�นำำ�มา “ออม” เพื่�่อฝาก และถอน ในยามจำ�ำ เป็น็ ... เสียี งสะท้้อนหลายฝ่่าย... ไม่่หน่่ายในการเรียี นเพื่�่อรู้�...ทุุกคนมาคิิดดูู ...ก่่อนมุ่ง� สู่�สรุปุ บทเรียี น...ด้้วยว่่า “ธนาคารเวลา” พวกเราพัฒั นา...รองรัับสัังคมสููงวัยั ...ดัังนั้้น� ไซร้้ ...ทุกุ กลุ่�มวััยต้้องเรีียนรู้้� และเข้้าใจ... อีีกทั้้ง� ...เพื่่อ� ขับั เคลื่อ�่ นกลไก...ต้้องรวมใจ มาถึึงประเด็็น ปรับั กระบวนคิดิ กระบวนการทำ�ำ งาน... เรื่อ่� งการฝาก (ออม)...ถอน จะได้ส้ านความร่่วมมืือ ...มีคี นถามย้อ้ น...ว่่าเอ๊๊ะ...คืืออะไร ...โดยไม่่ถืือภาคส่่วนไหน... ...พูดู ไป...ฟังั มา...ทำ�ำ ท่่า...งงๆ ...เพื่อ�่ นบางคนบอกว่่า ....เห็น็ ท่า่ ต้้องทดลอง...

ภาพที่�่ 11 สรุปุ การสะท้้อนความคิิดก่อ่ นการดำ�ำ เนิินงานธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย

กระบวนการ ...คืือ...กลยุุทธการเรีียนรู้�้…ร่่วมกััน... เมื่อ่� บทสรุปุ ...ต้อ้ งใช้เ้ วลา...เพื่อ�่ การพัฒั นา...ที่่เ� ป็น็ รูปู ธรรม... พี่่�น้้องเหนี่่�ยวนำำ�ไปสู่ก� ารทดลอง...แล้้วจะต้้องเริ่�มอย่่างไร...อะไรจะใช้.้ ..ใกระบวนการ... ...ปรับั คิิด...พิชิ ิติ จิิต...ไม่ย่ ึึดติิดตััวตน... 7 พื้้น� ที่่น� ำ�ำ ร่่อง...บวกคณะทำ�ำ งาน...ผสานภาคีเี ครืือข่่าย...หมายร่่วมเรียี นและรู้�...เพื่อ่� นำ�ำ สู่่ก� าร ป รับั คิดิ ...ไม่่ยึึดติดิ กับั ตัวั ตน...ด้ว้ ยทุกุ คนเริ่ม� พร้อ้ มกันั ...เริ่ม� นับั วันั ของก้า้ วเริ่ม� ...ช่่วยกันั เติมิ ...เพื่อ่� ให้เ้ ต็ม็ ... เมื่อ�่ เวลา...พากระบวนการ...ทุกุ คนละลาย...กลายเป็น็ เพื่อ่� นใกล้ช้ ิดิ ...สนิทิ และสมััครเป็็นทีีม งาน...7 คณะกัับพื้้�นที่่.� ..และยังั มีคี ณะทำำ�งานกลาง...คอยประสานความร่่วมมืือ... คุณุ สมบััติิ พื้้น� ที่�่ ที่จ�่ ะจััดตั้ง�้ ธนาคาร เวลา รองรัับ สัังคมสููงวััย ภาพที่�่ 12 การดำ�ำ เนิินงานธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััยภาษีีเจริญิ 7 พื้้�นที่�่ และภาคีีเครืือข่่าย ในรููปแบบคณะทำำ�งาน

...เรีียนเพื่่อ� รู้� ...ผ่่านการพััฒนากระบวนคิดิ ...พิชิ ิิตกลไก ด้ว้ ยเป้า้ สุดุ บั้้น� ปลาย...ล้ว้ นมาดหมายกลายเป็น็ ของน้อ้ งพี่่� ภาษีีเจริิญ...ต้้องเผดิิมด้้วย 4 ทุุนทรััพย์์...ที่่�พี่่�น้้องเริ่�มนัับตั้�งแต่่ “คน” “ของ” “เงินิ งบ” จบที่่� “การบริหิ ารจััดการ” ตามที่่� แจ้้งแถลงการณ์์ในตอนต้้น...หนีีไม่่พ้้นต้้องลงรายละเอีียด... ให้้7พื้้น� ที่่ใ� ช้เ้ ป็น็ ระเบียี บในการทำำ�งาน...และปรับั ตามบริบิ ทพื้้น� ที่่� ...สิ่ง� เหล่่านี้้.� ..เรียี ก...เครื่อ่� งมืือ...ถืือเป็น็ กลยุทุ ธเรียี นรู้�ร่วมกันั ...(อีกี หลายเพลา)... ในส่่วน “คน” เบื้้อ� งต้น้ พี่่น� ้อ้ งวนตรงคุณุ สมบัตั ิ.ิ ..บัดั นี้้ม� ากันั ชี้�ให้้ชััด...จะให้้คนที่่�ถนััดมาทำ�ำ อะไร...และมีี “ใคร” ทำำ�หน้้าที่่�... เพื่่�อบ่่งชี้.� ..ถึึงกลไก “คน”...ทุกุ กลุ่่ม� วัยั ... กลไก “คน” ควรประกอบ...มติเิ ห็น็ ชอบทั้้ง� กลุ่่ม� เป้า้ หมาย ไม่่เลืือกค่่าย...หมายถึึงใคร ...ทุกุ กลุ่่ม� วััยในพื้้�นที่่� นอกจากนี้้ค� วรมีี “คน” ผู้้�ที่ใ� ห้บ้ ริิการ (รัับฝาก ถอน) ธนาคารเวลา กับั สมาชิกิ ...รวม “คน” คิดิ ...กติกิ า...อาสาเป็น็ คณะทำำ�งาน คณะกรรมการในพื้้น� ที่.�่ ..

ในส่่วน “เงินิ งบ” เบื้้อ� งต้น้ พี่่น� ้อ้ งจบว่่าต้อ้ ง “บููรณาการ” ผสมผสานงบงานที่่�ได้้...เพื่่�อให้้ใช้้อย่่างสอดรัับ...กัับสถานการณ์์ ที่่ป� รัับเปลี่ย� น... กลไกการได้้ “เงินิ งบ” อาจสมทบจากพื้้�นที่่� มีีภาคีี เครืือข่่ายร่่วมสนับั สนุุน...และเป็็นทุุนจากสมาชิกิ (ธนาคารเวลา) พี่่�น้้องสามารถคิิด...ว่่าจะหยิิบมาจากไหน...เพื่่�อไว้้ใช้้เป็็นกลไก...เงิิน...หนุุนเสริิม เรื่อ�่ ง “เวลา” สมาชิกิ ที่่ศ� รัทั ธาอาจ “บริจิ าค” สามารถประกาศ เป็น็ “กลไก” (ของ) พื้้น� ที่่� ทุุกสิ่่�งนี้้�ขึ้�น้ กับั บริิบท...อาจค้้นพบข้้อแตกต่่าง...ที่่ง� ดงามตามสถานการณ์.์ .. “สิ่ �งของ” น้้องพี่่�เริ่�มมองเป็็น “วััสดุุ”... และมองทะลุ.ุ ..ไปถึึง “สถานที่่”� ....“คู่ม� ืือ...แนวทาง”... เพื่อ่� จัดั วางการทำ�ำ งาน... กลไกการได้้ “สิ่ง� ของ” น้อ้ งพี่่บ� อก...เรื่อ�่ งนั้้น� ไม่่ยาก... ไม่่ลำ�ำ บากเรื่�่อง “สถานที่�่”...ไว้้ทำ�ำ การ...แต่่เรื่�่องที่่�ต้้องไหว้้วาน...ช่่วยกัันคิิด...เพราะ ยัังติิดเรื่่�อง (ฐาน)ข้้อมููล...ต้้องเพิ่่�มพููนเป็็นเรื่่�องใหม่่...และเรื่่�องใหญ่่...ทุกุ พื้้น� ที่่ต� ้อ้ ง ใช้อ้ ย่่างต่่อเนื่อ่� ง...ฟูเู ฟื่่อ� งเรื่�่องสัังคมสููงวััย...และจะได้้ใจ หาก (ข้อ้ มูลู ) บอก “ทัักษะ” ...เรื่�่องนี้้�ล่่ะ...ที่่�ต้้อเรีียนรู้�...หรืือจะดููจากตััวอย่่าง...ประกอบการกำ�ำ หนด...เป็็นสมุุด จดบันั ทึึก...และอื่น�่ ๆ ไหลลื่่�นสู่�ประชาสััมพันั ธ์.์ ..เรื่�อ่ งนี้้.� ..คงต้้องดันั ผ่่านการจััดการ... ในส่่วน “การบริหิ ารจััดการ” ที่่ว� ันั วานกำ�ำ หนด...เป็น็ กฎ กติกิ า ด้ว้ ยบอกว่่า เป็็นคุณุ สมบััติิ...เพื่�อ่ ช่่วยจัดั ความพร้อ้ มของพื้้�นที่่.� ..

กลไก “จััดการ” ท่่าจะให้้งาม ก็็ต้้องมีี “คน” ผู้้�นำ�ำ ชุุมชน (ทางการ ไม่่เป็็นทางการ) นั้้น� เป็น็ ส่่วนหนึ่่ง� ...ที่่จ� ะช่่วยดึึงผู้้�ที่ส� นใจ...และใคร่่เรียี นรู้�...เข้า้ มาสู่ใ� นรูปู กรรมการ...หรืือจะขานนาม ...ตามบริิบท...กลไกกลุ่่�มคน...ให้้ระดมกัันคิิด...พิินิิจนอกกรอบ...แต่่บนหลัักการ...กำำ�หนดกติิกา... อบรมศึึกษา...หรืือว่่าออกแบบ...ทุุกอย่่างล้้วนแทบเป็็นสิ่ �งต้้องสร้้าง...และต้้องจััดการ...ไปสู่ � การปรับั ...ผ่่านการยอมรับั จนเป็น็ มติ.ิ ..เป็น็ ของน้อ้ งพี่่อ� ย่่างมีสี ่่วนร่่วม...ก่่อนเริ่ม� พ่่วงไปสู่เ� ครืือข่่าย... ขยายบทเรีียน...แลกเปลี่�ยนพื้้น� ที่่�อื่�่น... กลไกการบริหิ ารจัดั การธนาคารเวลา (4Ms) Man (คน) Management (การจััดการ) - กลุ่่ม� เป้้าหมายบุคุ คลทุกุ กลุ่่ม� วัยั - สมาชิกิ ธนาคารเวลา บุุคคลที่่�มีอี ายุุ .... ปีี ขึ้�น้ ไป - ผู้้�นำำ�ชุมุ ชน * ซึ่�ง่ การจััดการ - เจ้้าหน้้าที่่เ� ชื่่�อมต่่อระหว่่างผู้้�ให้บ้ ริิการและผู้้�รับบริกิ าร - คณะกรรมการ จะแตกต่่างกััน - คณะกรรมการเป็น็ ผู้้�กำ�หนดกติกิ า - กฎกตกิ า ขึ้้น� อยู่�กับบริบิ ท - การฝกึ อบรม ของแต่่ละชุมุ ชน Material (สิ่่ง� สนัับสนุนุ ) - การเกบ็ ขอ้ มูล - สถานที่่� - การจดั การความรู้ - ระบบจัดั เก็บ็ ข้อ้ มูลู - การประชาสััมพันั ธ์์ (Manual/Software/Application) - ข้้อมููลที่่�จำำ�เป็็นของชุุมชน Money (เงิิน) - วัตั ถุุประสงค์์ของธนาคารเวลา - การระดมทุนุ โดยชุุมชน, การรัับบริจิ าค, - ชื่�อ่ ธนาคารเวลาในพื้้�นที่่� การจัดั เก็็บค่่าสมาชิกิ - Logo - กระทรวงการพัฒั นาสัังคม - คู่่ม� ืือ และความมั่น� คงของมนุษุ ย์์ (พม.) - วัสั ดุุอุุปการณ์ท์ ี่่จ� ำ�ำ เป็น็ - องค์ก์ รปกครองส่่วนท้้องถิ่�น (อปท.) - บััตรประจำ�ำ ตัวั สมาชิกิ - วัตั ถุุประสงค์ข์ องธนาคารเวลา - ภาคีีเครืือข่่าย ภาพที่�่ 13 สรุปุ การวิเิ คราะห์ก์ ลไกการบริหิ ารจััดการธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััยภาษีีเจริญิ

กระบวนการผ่่านมาหลายครั้ ง� ...ทำำ�ความเข้า้ ใจ ...แต่่น้้องพี่่�ยังั ต้้องการกระจ่่าง ...10 ขั้น� ตอน.. ...อยากดูตู ััวอย่่างที่่ผ� ่่านสัังเคราะห์์ ...และที่่�ว่่าเหมาะนำำ�เสนอสมััชชา(ชาติิ) ...จนพี่่น� ้อ้ งทั่่�วหล้้า...นำ�ำ พาไปใช้้ ...ในการจัดั ตั้�ง...ธนาคารเวลา ...ที่่เ� น้น้ นััก เน้น้ หนา...ว่่าต้้องประยุกุ ต์์... มิิใช่่แค่่ปลุุก...แล้้วรุกุ ฮือื ...ทำ�ำ การ...

...มาๆ...พวกเรา...มาลองเรีียนรู้� ...มาลองดูวู ่่า 10 ขั้น� ตอน...เกิิดตอนศึึกษา ...ประเทศที่่�ทำ�ำ มาล้้วนมีีแตกต่่าง ...ประสบการณ์ก์ ารจัดั ตั้�ง (ธนาคารเวลา) ...พวกเราหวัังนำำ�มาประยุุกต์์ ...ต้้องรู้�จุด และเข้า้ ใจ... ขั้้น� ตอนที่่� 1 นั้้�นต่่อจาก 0 การเป็็นก้า้ วเริ่�ม ที่่�น้อ้ งพี่่� ประเดิมิ ...มาหลายเพลา...ในขั้น� ตอนนี้้� จะเกิดิ เมื่อ่� ว่่า...ทุกุ คนเข้า้ ใจ...จึึงจะจััดตั้ง�้ คณะทำ�ำ งาน คนในพื้้�นที่่� นอกจากนี้้�...คนจากหน่่วยงานที่่�ร่่วมทำ�ำ การ จนหลอมละลาย กลายเป็น็ ทีีมงาน... ขั้้น� ตอนที่่� 2 ยังั คงเดินิ ต่่อ...ทำ�ำ ความเข้า้ ใจ...แต่่ว่่า ขยายไปในพื้้น� ที่่.� ..พี่่น� ้อ้ งประชาชี.ี ..รู้� เรียี น เข้า้ ใจ...ทำ�ำ แล้ว้ ...ทำ�ำ เล่่า...เฝ้า้ พิสิ ูจู น์ค์ น...รณรงค์์ ต่่อเนื่�่อง...เรื่่�องนี้้�รู้้�จนฟููเฟื่่�อง...ไม่่มีีเคืือง...ขอยอมรัับ และเข้้าใจ...สัังคมนั้้�นไซร้้ได้้ประโยชน์์...ไม่่มีีโทษ เพราะส่่วนร่่วม...เป็็นมติิ...ไม่่มีีผิิด..เพราะเกิิดจาก มิิตรร่่วมคิดิ ...ร่่วมทำำ�...

ขั้้�นตอนที่่� 3 เมื่อ่� พี่่น� ้อ้ งพร้อ้ ม...เรียี นรู้� เข้า้ ใจ ตระหนััก ยอมรัับ...จึึงจะ เริ่ม� นัับ...การเตรีียมความพร้้อม...ด้ว้ ยการ เหนี่่�ยวน้้อม...พื้้�นที่�่สนใจ...ใคร่่ร่่วมทำ�ำ งาน ...แต่่ต้้องไหว้้วาน...วิิเคราะห์์ความพร้้อม... ตามคุุณสมบััติิพี่่�น้้อง (ภาษีีเจริิญ)...ร่่วมกััน กำ�ำ หนด... ขั้น� ตอนที่่� 4 เรื่่�องนี้้�สำ�ำ คััญ...เหลืือล้ำำ�� ข้้อมููล รายละเอีียดการพััฒนา GOOGLE FORMS แบบสำำ�รวจครััวเรืือนเพื่�่อจััดทำ�ำ ฐานข้้อมููล ...เพราะต้อ้ งสำ�ำ รวจ...ตรวจสอบ ธนาคารเวลาสำ�ำ หรัับทุุกกลุ่�มวััยภาษีีเจริิญ พี่่�น้้อง...เพื่�่อนพ้้องอยู่ �ไหน...อายุุเท่่าไร...ใครมีี ทัักษะ...บ่่งบอกฉัันทะ...และหรืืเชี่ �ยวชาญ... วัันหน้้า วัันวาน...จะได้้เก็็บฝาก...กัับธนาคาร เวลา...พึ่่�งพา ช่่วยเหลืือ...บริิการพี่่�น้้อง...เมื่่�อ ธนาคาร(เวลา) ร้้อง...ฝาก ถอนเวลา...ใช้้ได้้แทน เงิิน...ในเรื่�่องข้้อมููล...จััดเป็็นระบบ...ถึึงเวลา นััดพบ...ไม่่ต้้องเก็็บใหม่่...ให้้เครื่�่องนั้้�นไซร้้... ช่่วยจัดั ...ช่่วยแยก...พี่่น� ้อ้ งใช้จ้ ำ�ำ แนกสมาชิกิ ธนาคาร (เวลา)...

ขั้น� ตอนที่่� 5 เมื่่�อมีีข้้อมููลพร้้อมใช้้ทำ�ำ งาน... ถึึงครากรรมการจะต้้องจััดตั้�้ง ...เพื่�่อช่่วยกัันคิิด...พิินิิจรููปแบบ มาตรการต่่างๆ เป็น็ เหมืือนแนวทาง...บนความเข้า้ ใจ...ที่่เ� ป็น็ เช่่นนี้้ไ� ซร้้ ...ดูไู ร้ค้ นทำ�ำ (มาก่่อน)...เพราะคนส่่วนใหญ่่...มักั ตั้้ง� ก่่อนคิดิ ...ตั้ �งก่่อนเข้้าใจ...จึึงมีีเรื่�่องไล่่กัันไม่่รู้้�จบ...(กรรมการ) ต้้ อ ง เรีี ย น รู้้�ผ ล กร ะ ท บ ที่่� จ ะ เ กิิ ด . . . ต้้ อ ง เข้้ า ใจ . . . มุ่ � ง มั่่� น ...ประสานงานเป็็นล้ำำ�� เลิิศ...จััดหาสิ่�งอำ�ำ นวย...ช่่วยผลััก...ช่่วยดััน ...แม้ม้ ีีวันั ที่่�ดัันผิิด...ต้้องไม่ย่ ึดึ ติดิ ...พร้้อมปรัับแก้้...เพราะคนไทยเราแน่่... ผิิดที่่�แท้้นั่่�นคืือ...ครูู...เรื่�่องเลิิศหรููอย่่างนี้้�...คนไทยรู้้�ดีี...ต้้องใจกว้้าง...โครงสร้้าง ธนาคาร (เวลา) จึึงจะจริิงแท้้...พ่่อแม่่...พี่่น� ้อ้ งได้ใ้ ช้เ้ วลา... ขั้้�นตอนที่่� 6 ถึึงเวลาจััดหาสถานที่�่...จััดตั้�้ง “ธนาคาร (เวลา)” ที่่ว� ัันวานน้อ้ งพี่่� (ภาษีีเจริิญ)...บอกไม่่ยาก...ไม่่ลำ�ำ บากการหาพื้้�นที่่�... สำำ�คััญกว่่านี้้�...คืือคนพื้้�นที่่�ต้้องมีีส่่วนร่่วม...จะได้้ ไม่่ม้ว้ นเสื่�อ่ พับั กลัับหาย...

ขั้้�นตอนที่่� 7 เป็็นทีเี ด็็ด เปิิดรัับสมััคร ...ปฐมนิิเทศ...สมาชิิก ธนาคารเวลา...เพื่อ่� รู้ท้�ี่่ม� า...และประโยชน์์ ที่่�ได้้...ทุุกคน(ทุุกกลุ่่�มวััย)นั้้�นไซร้้...มีีความ เท่่าเทีียม...ในเรื่่�องเวลา...ทุุกคนนั้้�นหนา ..มีีเวลาเท่่ากััน ไม่่ว่่าเธอ ไม่่ว่่าฉััน นั่่�นต่่างมีี “ดีี” ที่่�ชอบ ที่่�เก่่ง เป็็นเรื่�่องฉัันทะ และเป็็น ทักั ษะที่่ท� ุกุ คน“มี”ี ล้ว้ นนำ�ำ มาฝากกับั “ธนาคาร(เวลา)”วันั หน้า้ วันั ใด...ใคร(สมาชิกิ เพื่อ่� นบ้า้ น) มีีปััญหา...บอกธนาคาร (เวลา) ขอเบิิกใช้้เวลา...ที่่�เคยฝากไว้้(ช่่วยสมาชิิกอื่่�นไว้้)... ธนาคาร(เวลา) จะได้้...จััดหา สมาชิิก (เวลา)...มาช่่วยบริิการ...ไม่่ต้้องไหว้้วาน...ไม่่เสีียเงิิน ตรา...อีีกทั้้�งได้เ้ พื่อ�่ นมา...รู้�เนื้้อ� เชื่�่อใจ...บนความเท่่าเทีียม... ขั้้�นตอนที่่� 8 ถ้้ายัังไม่่แม่่น...อย่่าเพิ่่�งก้้าวผ่่าน... เพราะว่่าหลายงาน...บางคนสะกิิด... เข้า้ ใจผิดิ ...และสับั สน...เราจึึงต้อ้ งวน...อบรมคน...เสริมิ ศัักยภาพ...ให้้น้้องบอกพี่่�...พี่่�บอกน้้อง...เพื่�่อนพ้้อง (สมาชิิก)ใหม่่เก่่า...เข้้าใจล้ำำ�� ลึึก...และฝึึกเป็็นวิิทยากร ...ไหว้้วอนกัันเอง...เรีียนรู้้�ทัักษะ...แก้้ปััญหาที่่�เกิิด ...ปััญญาล้ำำ��เลิิศ...จะเกิิดกัับธนาคาร(เวลา)...น้้องพี่่� เชื่อ่� เถอะหนา..ต้อ้ งยอมใช้เ้ วลากับั สิ่ง� เหล่่านี้้.� ..จะอีกี กี่่ป� ีี ...ไม่่มีเี สียี หาย...ถึึงชีวี าวาย...ก็ไ็ ม่่มีอี ายเพราะว่่างานดี.ี ..

ขั้้น� ตอนที่่� 9 เป็็นเหมืือนบทเรีียนที่่�ร่่วมวิิเคราะห์์ ...ในกลุ่่�มเรา...และอาจเชิิญเขาภาคีี เครืือข่่าย...มาร่่วมแลกเปลี่�ยน...มาเสริมิ พลังั ...และยัังติิดตาม...เกี่ย� วก้อ้ ยต่่อเนื่อ�่ ง...ให้้รู้�เรื่อ�่ ง เป็น็ บทเรีียน...ที่่�อาจแตกต่่างกันั ตามบริิบท ...และค่่อยๆ ยกเป็็นนโยบาย ...ได้้จากบทเรียี นที่่เ� ราพากเพีียร ...เรีียนรู้้�กัันมา... ขั้น� ตอนที่่� 10 กว่่าจะมาถึึง..พี่่น� ้อ้ งลึึกซึ้ง้� ซึ่ง� ในบทเรียี น... สังั เคราะห์อ์ อกมาเป็น็ ข้้อเสนอ...ไม่่ใช่่เรื่อ�่ ง เพ้อ้ เจ้อ้ ...แต่่บนฐานความจริงิ ...ที่่ส�ั่ง� สมมา...จากการพัฒั นา ...ผู้ใ้� หญ่่ต้้องคอยท่า่ ...และรับั หน้า้ ไปทำ�ำ ...เป็น็ นโยบาย หลายๆ ระดัับ...พื้้�นที่่�สามารถปรัับตามบริิบท...แต่่ยึึด หลักั การ...ซึ่ง� จะเป็น็ ฐานพัฒั นากลไก...ของประเทศไทย ในวันั ข้า้ งหน้า้ ...จะได้พ้ ัฒั นา...ธนาคารเวลาแห่ง่ ชาติิ ...พี่่�น้้องสามารถร่่วมสร้้างสัังคม...บนความมั่ �นใจ...เวลา ที่่เ� ก็บ็ ไว้.้ ..มีกี ลไกรัับรอง...

ข้ันตอนเชิงปฏิบตั กิ ารจัดตง้ั ธนาคารเวลา 1 จัดั ให้้มีีคณะทำำ�งานเตรีียมการ  ประกอบด้ว้ ยบุคุ คล หน่่วยงานในพื้้�นที่่� จัดั ทำำ�ธนาคารในพื้้�นที่่�  จิติ อาสา (ข้อ้ มูลู ทั่่�วไป ทักั ษา ความเชี่ย� วชาญ) 2 รณรงค์์ ทำ�ำ ความเข้้าใจ  ผู้้�รับบริิการช่่วยเหลืือ (ปััญหา ความต้อ้ งการ) สังั คมยอมรัับ มีสี ่่วนร่่วม  รููปแบบบริิการ “เพื่อ�่ นบ้้านช่่วยเพื่อ่� นบ้า้ น”  กำำ�หนดโครงสร้้างการบริหิ ารงาน ผู้้�จัดั การธนาคาร ผู้้�ประสานงาน ที่่�มุ่ง� มั่น� เข้้มแข็็ง 3 เตรีียมความพร้้อม  กำำ�หนดกติกิ าร มาตรการต่่างๆ เพื่�่อเฝ้้าระวังั ผลกระทบเชิงิ ลบ ความร่่วมมืือในพื้้น� ที่่� เช่่น ความปลอดภัยั ผู้้�รับบริกิ าร การออมเวลาเท็็จ ฯลฯ  จัดั หารซอร์์ฟแวร์์จััดการข้อ้ มูลู : อาจใช้ข้ องต่่างประเทศ/จัดั สร้้างขึ้น�้ 4 สำำ�รวจ จััดทำำ�ฐานข้อ้ มูลู  จััดหางบประมาณ กำ�ำ หนดรูปู แบบการพิิจารณาเก็บ็ ค่่าสมชิกิ  กำ�ำ หนดพื้้�นที่่�ตั้�งธนาคารในชุุมชน 5 จัดั ตั้ง� คณะกรรมการ  ใช้ก้ ระบวนการมีีส่่วนร่่วมของคนในพื้้�นที่่�ร่่วมก่่อตั้ง� กำำ�หนดรูปู แบบ เกณฑ์์ -> ใช้ง้ บประมาณในพื้้น� ที่่/� บริจิ าค/ค่่าสมาชิิก ฯลฯ กติกิ า โครงสร้า้ ง  จัดั บริิการช่่วยเหลืือโดยพิจิ ารณาความเหมาะสมของผู้�้ให้้บริกิ าร ด้้านทัักษะความพร้้อมทุุกด้า้ น 6 ตั้ง� ธนาคารเวลาในพื้้�นที่่� -> ใช้ง้ บประมาณในพื้้น� ที่่�/บริจิ าค/ค่่าสมาชิิก ฯลฯ  ฝาก 1 ชั่�วโมง = 1 คะแนน 7 เปิิดรับั สมััครสมาชิกิ ปฐมนิเิ ทศ  ถอน: กำำ�หนดกติกิ าการถอนเวลา จัดั การเชื่อ่� มโยง บริกิ ารช่่วยเหลืือ 8 เสริมิ พลังั อำำ�นาจ อบรม แลกเปลี่ย� นประสบการณ์์ 9 ถอดบทเรียี น ติิดตาม ประเมิิน 10 สังั เคราะห์์บทเรียี น  ธนาคารเวลาสาธารณตามระดัับพื้้�นที่่� จังั หวััด รายงานผลงาน  ธนาคารเวลาชาติิ ภาพที่�่ 14 ขั้้�นตอนเชิิงปฏิิบััติกิ ารเพื่่�อการจััดตั้้ง� ธนาคารเวลาในพื้้น� ที่�่



ผ่า่ นการเรีียนรู้�ประสบการณ์์ 10 ขั้�นตอนการจััดตั้้�งธนาคารเวลา นัับเวลาการแลกเปลี่ �ยน... เพื่่อ� เรียี นและรู้�...ดููเหมืือนนาน. .. มาถึึงตอนนี้้.� ..ดูเู หมืือนเข้า้ ใจเรียี นรู้�(10) แต่่ด้ว้ ยกระบวนการ... ขั้น� ตอนการ...พัฒั นา “ธนาคารเวลา”...รองรับั เหมืือนเมื่อ่� วัันวานเพิ่่�งได้้พููดคุยุ ... สัังคมสููงวััย..แต่่น้้องพี่่�ใช่่...เดิินหน้้าเหมืือน ขั้น� บันั ได...ที่่ว� ่่านั้้น� ไซร้.้ ..ไม่่ให้ท้ ่่องจำ�ำ ...บางขั้น�้ บางตอนต้้องย้้อนกลัับคิดิ พินิ ิจิ อีกี รอบ...แล้ว้ ค่่อย ปรับั ใหม่่...เพิ่่�มวิธิ ีใี ช้้...ปรัับกลวิธิ ีี...ให้ด้ ููดีีเหมาะสม... ส่่วนที่่ส� ำำ�คััญ...คืือการก้้าวเริ่�ม (ก้้าว 0) ก่่อนจะก้า้ ว 1 ไม่่ใช่่ลุุกยืืนโดย ไม่่ตั้้ง� หลักั ...เหมืือนเด็ก็ น้อ้ ยจะล้ม้ พับั หากไม่่ตั้้ง� ไข่่...ธรรมชาติสิ อนไว้้ ประกอบ ใช้้ในงานพััฒนา... ...ถ้้าไม่่รู้้�จริิง ไม่่เข้้าใจถ่่องแท้้...ทำำ�งานแล้้วไม่่แก้้...ไม่่ใช่่งานพััฒนา ...สิ่�งนั้้�นแหละหนา...เรีียกว่่า ติิดตััวตน...ประเทศจะระทม...เพราะด่่วนใจร้้อน...ผู้้�คน จะเก็็บงานก่่อน...มาปััดฝุ่�นใหม่่...ตั้�งชื่่�อให้้ไฉไล...แต่่ข้้างในใครๆ รู้้�ดีี...เรื่่�องทำ�ำ อย่่างนี้้� พี่่น� ้้องภาษีี(เจริิญ) คงไม่่เพลิดิ เพลิิน...ไม่่ใช่่ตัวั ตน...

เครื่่อ� งมือื ... คืือ...กระบวนการเรียี นรู้ร้� ่่วมกััน ...ทำำ�ความเข้า้ ใจ... ผ่า่ นการพััฒนาเครื่อ� งมืือ.... ...มีเี สียี งบอกว่่า...จะให้เ้ ข้า้ ใจ...ต้้องทดลองทำำ�...เรื่อ่� งนี้้ต� อกย้ำ��ำ กันั มาแต่่ต้น้ ...ก้้าว 0 เริ่�มแล้้ว...พี่่�น้้องแก้้ว...วนมาร่่วมคิิด...เริ่�มสนิิทเป็็นทีีมงาน...กระบวนการ พาไปต่่อ...จะให้้ดีีหนอลองพััฒนา...เครื่่�องมืือนั้้�นหนาสำำ�หรัับ 7 พื้้�นที่่�...จะเริ่�มอะไร ก่่อนดี.ี ..เรามาร่่วมวง... ...มีีเสีียงบอกว่่า...เครืือข่่ายคอยท่่า...คู่�มืือ แนวทาง...ลองมาวางกัันสัักนิิด ...มาช่่วยกัันคิิดเป็็นคู่ �มืือ...ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย...เอาไว้้ใช้้ในพื้้�นที่่�...อีีกทั้้�ง เหล่่ามิติ รดี.ี ..ก็็ได้ท้ ีไี ปต่่อยอด...

...มีเี สีียงบอกว่่า...ไม่่ควรรอท่่า ...และรีีบสำ�ำ รวจ...ตรวจข้้อมููลประชากรน้้องพี่่� ...เพื่�อ่ จะได้้มีี...สิ่�งที่่�ควรรู้้�...และที่่ค� วรทำำ� ...ทั้้�งเป็น็ การตอกย้ำ��ำ ...ประชาสัมั พัันธ์ไ์ ปพร้้อมด้้วย ...เรามาช่่วยกัันออกแบบ... ...มีีเสีียงบอกว่่า...สมุุดบัันทึึกเวลานั้�้นหนา...สำ�ำ คััญยิ่ �ง...เป็็นเหมืือนสิ่�ง จดบันั ทึึก...กิจิ กรรมทำำ�เวลา...เมื่อ่� พี่่น� ้้องมาถอนและฝาก...นายธนาคารเวลาฯ...จะได้้ มาบัันทึึกได้้...อีกี ทั้้�งใช้เ้ ป็น็ เครื่่อ� งมืือ...ไว้ส้ ื่�อ่ สาร...หาเพื่่�อนบ้้านบริกิ ารช่่วยเหลืือกันั ... ...มีีเสีียงบอกว่่า...ยัังไม่่ได้้สมััครสมาชิิก...เลยต้้องสะกิิด...ช่่วยกัันคิิด ออกแบบ...ใบสมััคร...เสนอให้้หนัักไปทางข้้อมููล...พี่่�น้้องมาช่่วยกัันเพิ่่�มพููนเป็็น ตััวอย่่าง...7 พื้้น� ที่่ท� ำำ�การ...จะได้้ประยุุกต์.์ ..รีีบรุุดเปิดิ รัับสมััคร... กล่่าวโดยสรุปุ ...มาทดลองเริ่ม� ต้น้ ...แบ่่งเป็น็ กลุ่่ม� ย่่อย...ทั้้ง� 7 พื้้น� ที่่.� ..กับั คณะ ทำำ�งาน...ร่่วมในกระบวนการ...พัฒั นาเครื่่อ� งมืือ...

...ประยุกุ ต์์ใช้้ ...พัฒั นาเป็น็ เครื่�อ่ งมืือดำ�ำ เนิินงาน ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสูงู วััยภาษีเี จริิญ... 1 ...คู่่�มืือความรู้�ธนาคารเวลา...รองรับั สัังคมสููงวััย... ในเวทีแี รก...เสนอคู่�มืือ แนวทาง พร้อ้ มการกำำ�หนดรหัสั กิจิ กรรม...ให้พ้ ี่่�น้อ้ ง ทำำ�ไว้เ้ รีียนไว้รู้้�...สามารถเปิิดดู.ู ..เล่่าสู่�กันั ฟััง... ในคู่�มืือนี้้� มีหี ลัักการใหญ่่ๆ ให้้ “สัังคมสูงู วัยั ”...ใส่่ใจกันั และกันั ...และเชื่อ่� มั่น� ธนาคารเวลา...แต่่นั่่น� แหละหนา ...เนื้้อ� หาควรประกอบด้ว้ ยอะไร...เพื่อ่� ให้น้ ้อ้ งพี่่� ...ภาษีีเจริิญ...เพลิิดเพลิินอย่่างเข้้าใจ ...หยิิบจับั มาใช้.้ ..อธิบิ ายกันั และกันั ... สิ่ �งตามมา ...ธนาคารเวลาฯ นั้น�้ ทำำ�เพื่�อ่ ใคร สิ่่ง� แรกควรรู้้�...อธิิบายดูู... ...คำ�ำ ตอบนั้�้นไซร้้ รู้�ความหมาย...พี่่น� ้้องจะเฉิดิ ฉาย... ...คืือทุุกกลุ่ �มวััย บอกความหมาย “ธนาคารเวลา ...บนความเท่่าเทีียม... รองรัับสังั คมสูงู วััย”...

เริ่ม� ต้น้ เนื้้อ� หายังั ไม่่ลึึก...จึึงผนึึกและผนวก...บวกความรู้เ�้ รื่อ�่ งระดัับ (สัังคมสููงวััย) ที่่อ� งค์์การประชาชาติิเขาจัดั ...ไว้ส้ ามระดัับ...ประเทศไทยถูกู นับั เข้า้ ระดัับตั้�งแต่่ปีี 48... ส่่วนเนื้้อ� หา...ความเป็น็ มาและแนวคิดิ ...ตามมาติดิ ๆ...ข้อ้ มูลู บอกค่า่ นิยิ ม ...และหลัักการ...ทั้้�งนิิยามสำ�ำ หรัับสมาชิิกธนาคารเวลา...รองรัับสัังคมสููงวััย...ควรรู้้�ไว้้ ...ใช้ป้ ระกอบกิจิ กรรม...ที่่เ� น้น้ ย้ำำ��บนทักั ษะที่่ต� นมี.ี ..นอกจากนี้้.� ..มีตี ัวั อย่่างการช่่วยเหลืือ... อย่่างเอื้อ� เฟื้อ้� ในรูปู แบบ...เพื่�อ่ นบ้้านช่่วยเพื่อ�่ นบ้้าน... ... ทั้้ง� งานซ่่อม งานช่่าง ... งานฝากบ้้านหรืืออำ�ำ นวยความสะดวก ... ผนวกด้้วยงานนัันทนาการ ... งานเสริิมความรู้� ... งานบ้า้ นงานครัวั ...ไม่่ได้ม้ั่ว� มีทีั้้ง� งานการเกษตร...และงานอื่น�่ ที่่ไ� ม่่ได้ล้ งหมวด... ถามถึึงประโยชน์พ์ ี่่�น้อ้ งล้้วนได้้ ...หากเป็น็ สมาชิกิ ...ทุุกคนมีีสิทิ ธิ์เ� ป็็นผู้�้ให้้ และผู้้�รับเวลา (ฝาก-ถอนเวลา)...และพัฒั นาทักั ษะเพิ่่ม� เติมิ ...เสริิมบริิการช่่วยเหลืือ...ยามเมื่อ�่ เพื่่อ� นสมาชิกิ มีปี ัญั หาและร้้องขอ ...ไม่่ต้้องรอเพียี งเพราะไม่่มีเี งินิ ...ไม่่ต้้องเมินิ เพราะเรามีี “เวลา” และ “ทักั ษะ” ความสามารถ...ที่่�จะสร้้างสััมพัันธภาพระหว่่างสมาชิกิ ...หมู่ม� วลมิิตรบนความเท่่าเทีียมและความสุุขใจ...

ภาพที่่� 15 หน้้าปกเอกสารความรู้้ธ� นาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย สารบัญั ความหมายของธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย ค่า่ นิยิ มหลััก 5 ประการ ของธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย...เพื่่�อใคร หลัักการพื้้�นฐานของ...ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย ระดัับของสัังคมสููงวััย คำ�ำ นิยิ าม สำ�ำ หรัับสมาชิกิ ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย รู้ห�้ รืือไม่่ ว่า่ ประเทศไทยเข้้าสู่�การเป็น็ สัังคมสููงวััย แล้้ว... ตััวอย่า่ งทัักษะหรืือความช่่วยเหลืือ ธนาคารเวลารองรัับสัังคม ตััวอย่า่ งกิิจกรรมเพื่่อ� นบ้้านช่ว่ ยเพื่อ�่ นบ้้าน สููงวััย: แนวคิิดใหม่สู่่�สังคมไม่ท่ อดทิ้้ง� กััน ประโยชน์ท์ ี่ส่� มาชิกิ ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััยจะได้้รัับ ความเป็็นมาของธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย เอกสารอ้้างอิงิ ภาพที่่� 16 องค์ป์ ระกอบเนื้้อ� หาเอกสารความรู้ธ�้ นาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััย

2 ...การจััดเก็็บฐานข้อ้ มูลู ประชากร…ในพื้�้นที่่.� .. พอเริ่ม� เรียี น เริ่ม� รู้� เริ่ม� เข้า้ ใจ...มีเี สียี งสะกิดิ เตืือนไว้้...ก่่อนเรื่่�องอื่�่นใด...คืือเรื่�่องข้้อมููล... ประชากรน้้องพี่่�...คนในพื้้�นที่่�...ภาคีีภาษีีเจริิญ... อย่่าเพิ่่�งเมิิน...รีีบเร่่งรุุด...ช่่วยก่่อช่่วยผุุด...ช่่วย พััฒนาชุุด...จััดเก็็บข้้อมููล...ของทุุกกลุ่ �มวััย... ทั้ง�้ หญิงิ ทั้ง้� ชาย...พัักอยู่่�บ้้านไหน...ประกอบ ด้้วยใคร...อายุเุ ท่า่ ใด...รวมทั้ง้� “ทัักษะ” หรืือ สิ่ �งที่่�ชอบ...ที่่�มาประกอบเป็็นประสบการณ์์... วัันวาน วัันหน้้า...ผู้้�จััดการ “ธนาคารเวลา ฯ” ไม่่รอท่่า...ได้ห้ ยิิบได้ใ้ ช้.้ ..ขับั เคลื่่�อนกระบวนการ... ฐานข้อ้ มูลู ประชากรในพื้้น� ที่่.� ..เดิมิ ทุกุ ปีนี ้อ้ งพี่่ม� ีจี ัดั เก็บ็ ...เพราะพี่่เ� ขตนั้้น� ต้อ้ งใช้้ ...แต่่เพื่�่อให้้พััฒนาต่่อเนื่�่อง...และดููฟููเฟื่่�องทัันการณ์์...พวกเราจะประสานเชื่�่อมใช้้ ...ระบบอิิเล็็กทรอนิิกส์์...มาช่่วยพิินิิจและช่่วยจััดการ...ในบางประเด็็น...ไม่่จำ�ำ เป็็น ต้อ้ งเก็บ็ ใหม่่...ระบบนั้้น� ไซร้้ ช่่วยจัดั การให้.้ ..ในบางประเด็น็ ...จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งเพิ่่ม� ...จำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งเติมิ ...ก็็เพียี งเล็ก็ น้้อย...ค่่อยๆ ผ่่อนแรง...

รายละเอีียดการพััฒนา GOOGLE FORMS แบบสำำ�รวจครััวเรืือนเพื่อ่� จััดทำำ�ฐานข้้อมููลธนาคารเวลา สำ�ำ หรัับทุกุ กลุ่�มวััยภาษีีเจริิญ การพัฒั นา Google Forms ขึ้้น� เพื่�่อใช้้เก็บ็ ข้้อมูลู ฐานประชากร 7 ชุมุ ชนพื้้�นที่่�นำำ�ร่่องธนาคารเวลาภาษีเี จริญิ โดยเริ่�ม จากการทำำ�แบบสำ�ำ รวจในรูปู แบบกระดาษ (paper) แต่่เนื่อ่� งด้ว้ ยสถานการณ์ป์ ััจจุบุ ันั ที่่�มีเี หตุกุ ารณ์โ์ ควิดิ -19 ทำ�ำ ให้ย้ ากต่่อการ เก็บ็ ข้อ้ มูลู อีกี ทั้้ง� มีคี วามเสี่ย� งต่่อผู้้�ทำ�ำ โครงการและชุมุ ชน จึึงได้พ้ ัฒั นาแบบสำำ�รวจฐานข้อ้ มูลู ในรูปู แบบ Google forms ขึ้น�้ เพื่อ�่ นำำ�มาใช้้เก็็บข้อ้ มูลู ดัังกล่่าวนี้้� ใช้ป้ ระโยชน์์ในการปรับั ปรุุงและติิดตามข้้อมูลู ในปัจั จุบุ ันั ข้้อมููลสาขา  เลืือกชุมุ ชนที่่�ตนพัักอาศััย มีี 7 ชุุมชน ได้้แก่่ o สาขาชุมุ ชนคลองลััดภาชี ี o สาขาชุมุ ชนจัันทรัังษี ี o สาขาชุุมชนพูนู บำ�ำ เพ็็ญ o สาขาชุมุ ชนเลิศิ สุุขสม o สาขาชุุมชนวััดจัันทร์์ฯ เขต 1 หมู่� 3 o สาขาชุมุ ชนศิริ ินิ ทร์แ์ ละเพื่อ�่ น o สาขาบริษิ ััทแกมม่่า อิินดััสตรี้ส� ์์ จำ�ำ กััด ในตอนเริ่ม� ต้น้ ...เราจะต่่อยอด...จากข้อ้ มูลู มี.ี ..แต่่ที่่ต� ้อ้ งหนักั ...คืือการจัดั เก็บ็ ...ตรวจเช็็คข้้อมููลให้้ทัันสมััย...ประกอบใช้้ในธนาคารเวลาฯ...สิ่�งสำ�ำ คััญยิ่�งหนา...คืือ ทัักษะพี่่�น้้องมีี...เชื่่�อว่่าน้้องพี่่�และเหล่่าภาคีี...มีีดีีมากกว่่าหนึ่่�ง...จึึงขอใส่่สาม...และ จะให้้งาม...ลองถามตััวเอง...ว่่าชอบ (ฉัันทะ) ทำ�ำ สิ่่�งใด...ทำำ�แล้้วเป็็นสุุข... ทั้้ง� ใจทั้้ง� กาย และเพิ่่ม� พููนมากมาย...หากได้้ช่ว่ ยเพื่อ�่ นบ้้าน...ไหว้ว้ านช่่วยเหลืือ ...เมื่อ�่ ธนาคารเวลาร้อ้ งขอ...และนั่่น� แหละหนอ...ท่่านจะได้ร้ ับั สิทิ ธิ์.� ..ร่่วมออมเวลา... ในภายภาคหน้า้ ...สามารถถอนเวลา...ไว้้ใช้้แทนเงิิน...

ลำำ�ดับั ที่่� ชื่ �อ-สกุุล สัญั ชาติิ วััน เดือื น สถานภาพ ปีี เกิิด • สถานภาพ • ที่่อ� ยู่่�ตาม • ชื่�อใน • ที่่อ� ยู่� ในครอบครัวั บััตรประชาชน/ ทะเบีียนบ้้าน ที่่�ติดิ ต่อ่ ได้้ ทะเบียี นบ้้าน ตามที่่�อยู่ � ในปััจจุบุ ันั ปััจจุุบันั • เลขบัตั ร • สถานะ • กรณีี • กรณีี ประจำ�ำ ตััว สุุขภาพ มีีโรคประจำำ�ตััว เป็็นผู้�้ พิิการ, ประชาชน ติิดเตียี ง • เบอร์์โทรศัพั ท์์ • Line ID/ • อาชีพี • ท่า่ นเป็น็ Facebook สมาชิิก ธนาคารเวลา หรืือไม่่ • ความสามารถ • ความสามารถ • ความสามารถ ลำ�ำ ดัับที่่� 1 ลำำ�ดัับที่่� 2 ลำำ�ดัับที่่� 3 ภาพที่่� 17 ประเด็็นของฐานข้้อมููลประชากรในพื้้�นที่่�

ตัวั อย่า่ งทักั ษะ ทำ�ำ ที่่� “ใช่่” ให้้ที่่� “ชอบ” ออม “เวลา” แทน “เงิิน”

3 ...สมุุดบันั ทึกึ เวลา (สมุดุ บััญชีี)... อีีกหนึ่่�งเครื่่�องมืือ...คืือสมุุดบััญชีี...บัันทึึกเวลา...คณะทำ�ำ งานศึึกษา...จะออกแบบ อย่่างไร...เพื่�่อให้ส้ มาชิกิ ได้เ้ ก็็บ ได้ถ้ ืือ...และหรืือสะสม...มาระดมช่่วยกันั คิดิ ... มีเี สียี งเสนอ...ความคิดิ หลากหลาย...แต่่ทุกุ ฝ่่าย...ล้ว้ นเห็น็ ประโยชน์.์ ..อยากเสริมิ เติมิ แต่่ง ...ทุุกแห่่งพื้้�นที่่�...ทั้้�งหน้้าปกสมุุดนี้้�...ควรมีีชื่�่อ (เลขที่่�) สมาชิิก...ถึึงพื้้�นที่่�จะนิิด...ก็็ควรใส่่สาขา ...และเสวนา...เนื้้�อหาในรููปเล่่ม...นอกจากบัันทึึกฝาก ถอนเวลา...อยากมีีเนื้้�อหาตอกย้ำ�ำ�ความรู้� ...ความหมาย...แนวคิิด...ย้ำ��ำ อีีกนิิดเรื่่�องหลัักการ...เนื่�่องเพราะธนาคาร(เวลา)...เป็็นประเด็็นใหม่่ ...ไม่่อยากให้้ใคร...หลงทิิศ หลงทาง...ผลีีผลาม...ด่่วนกระโจน...พี่่�น้้องสามารถวน...มาอ่่านใหม่่ ...พร้้อมเข้้าใจอย่่างสุุดซึ้้�ง...ทุุกคนจะทึ่่�งในหลัักการ...ด้้วยกระบวนงานนำ�ำ ไปสู่�...ที่�่ทุุกคนล้้วนสู้�้ ...พััฒนา...ธนาคารเวลา...นำำ�พาเพื่อ�่ ...รองรัับสัังคมสููงวััย... ทุุกกลุ่่ม� เห็็นด้้วย...ช่่วยเพิ่่ม� เนื้้�อหา... การบัันทึึกเวลา...ต้อ้ งใส่่หมวดหมู่�...ของการช่่วยเหลืือ ...ที่่ใ� นเบื้้�องต้น้ กำ�ำ หนดรหััส...การจัดั กิจิ กรรม...ไว้้ 7 หมวดหมู่�... พี่่�น้้องช่่วยกัันดูู...และอยากขอเพิ่่�ม...มาเสริิมมาแยก มาแตกให้ช้ ัดั ... โดยจะขอจััดเป็น็ 11 หมวดหมู่� (01-11)..เหล่่าภาคีีมาตรองดู.ู ..ต่่างยกนิ้้ว� ชูู... มติิหรู.ู ..ทุกุ ผู้�เ้ ห็็นด้ว้ ย...เรื่�่องนี้้�จะช่่วย…ผู้้�จััดการ...คณะทำ�ำ งาน...สมาชิกิ ... เมื่อ�่ มีคี นสะกิดิ ...จะได้้เปิิดอ่่าน...

11 หมวดหมู่� (01-11)...มาเปิดิ เผยดูู...กิจิ กรรมการช่่วยเหลืือ... เพื่อ่� เพื่่อ� นสมาชิกิ ...(เพื่่�อนบ้า้ นช่่วยเพื่อ�่ นบ้า้ น) มีีทั้้ง� ...งานซ่่อม งานช่่าง... งานอำ�ำ นวยการ...งานนันั ทนาการ...งานเสริมิ ความรู้�...งานบ้า้ นงานครัวั ... งานการเกษตร...งานเสริมิ มิติ รภาพ...งานธุรุ การ... งานสุุขภาพอนามัยั ...งานสาธารณประโยชน์์ และงานอื่่�นๆ ที่่�อาจไม่่ลงหมวด... ยัังมีีเนื้้�อหารายละเอีียดอีีกนััก...เมื่�่อพี่่�น้้องทััก...เราควรเรีียนรู้�...จากการบัันทึึกสมุุดบััญชีี ...ธนาคารการเงินิ ...แล้้วค่่อยประเมินิ ...ปรับั ใช้้บางจุดุ ...สามารถประยุุกต์์ให้้เหมาะให้ส้ ม... ดัังเช่่นการออม..ฝาก ถอนเวลา...กติิกาว่่าไว้้...ต้้องไม่่ไร้้ผู้้�รับรอง...และที่่�ถููกต้้อง...พี่่�น้้อง ไม่่แลกกัันเอง...ด้้วยเกรงจะเข้้าใจผิิด...เพราะคิิดว่่าจิิตอาสา...เรื่�่องนั้้�นไม่่ต้้องการออมเวลา...อาสา เป็็นเรื่่�องคู่�คนไทย...ทำำ�อะไรไม่่หวัังผล...ช่่วยกัันทั้้�งมวลชน ไม่่เกี่�ยงคนและพื้้�นที่่�...สิ่�งเหล่่านี้้� เป็น็ ความต่่าง... ย้อ้ นกลับั ...การบันั ทึึกเวลา...กิจิ กรรมนั้้น� หนา...คณะทำำ�งานต้อ้ งรู้�...ว่่าเกิดิ อย่่างไร...ที่่ไ� หน เมื่อ่� ไหร่่...เข้า้ หมวดกิจิ กรรมไหน...จะยิ่ง� ไฉไล...หากคณะทำ�ำ งานได้.้ ..ร่่วมกระบวนการ...เสริมิ สาน... สายสััมพัันธ์์...สมาชิิกเพื่�่อนบ้้าน...งานนี้้�ต้้องเบิิกบาน...ประชาสััมพัันธ์์งานต่่อเนื่�่อง...เป็็นเรื่่�องต้้อง รวมพล...ด้้วยหวัังผล...การค้้นทัักษะสมาชิิก...หมู่ �มวลมิิตร...ไว้้แลกเปลี่�ยน...เวีียนเวลา...กิิจกรรม การฝาก ถอน (เวลา) ที่่�คึึกคักั ....บ่่งบอกอย่่างชัดั ...ว่่าธนาคาร (เวลา)...นั้้น� มีีนักั จัดั กระบวนการ... ควรใส่่นามและเบอร์์โทรในรููปเล่่ม...เนื้้อ� หาจึึงจะเต็ม็ อย่่างมีีประโยชน์.์ ..

ภาพที่ 19 องคป์ ระกอบเน้อื หาสมดุ บนั ทึกเวลา ภาพที่�่ 18 หน้้าปกเอกสาร สมุุดบัันทึกึ เวลา

4 ...ใบสมััคร…สมาชิิก เมื่่�อกระบวนการพัฒั นาเครื่่อ� งมืือ... คืือกระบวนการเรีียนเพื่�่อรู้�...พี่่�น้อ้ งมาคิดิ ดู.ู .. ทุุกคนเหมืือนจะรู้�และเข้้าใจ...แต่่ถึึงยัังไง... ก็็ไม่่เท่่าลงมืือทำ�ำ ...เพราะจะจำำ�และได้้จดบันั ทึึก... ถึึงบทเรีียนและปััญหา... แล้ว้ นััดเวลามาแลกเปลี่�ยน... กับั บทเรียี นและแนวทางปรับั ปรุงุ ... เจ็ด็ พื้้น� ที่่น� ำ�ำ ร่่องและภาคีเี ครืือข่่าย ...ขยายการพััฒนา...ถึึงเวลาเริ่ �มสมััคร... เริ่�มรัับสมาชิกิ ...แต่่ต้อ้ งช่่วยกัันคิิด...มาช่่วยกัันสะกิิด... เติิมความรู้� ความคิิด...ใบสมัคั รสมาชิกิ ...ควรประกอบด้ว้ ยอะไร... ด้้วยธนาคารเวลาฯ ภาษีีเจริญิ ... ทุกุ คนรู้�และประเมินิ ...มีคี นเสริิม...เป็็นงานเกิิดใหม่่...ใครๆ อาจเข้า้ ใจผิิด... คิิดได้ห้ ลายแบบ...ทุกุ เครื่่�องมืือ...จึึงควรแนบเรื่�่องควรรู้้�...จะได้เ้ ปิิดดููได้ท้ ุุกเมื่่อ� ... ทุุกคนต้อ้ งเชื่�อ่ ...ไม่่ใช่่เรื่อ่� งน่่าเบื่อ�่ ...เราควรเผื่�อ่ ...ดีกี ว่่าพลาด...และสามารถ ได้้ประโยชน์ห์ ลายเด้้ง...ทั้้�งเรื่่อ� งเร่่งประชาสััมพันั ธ์์...ยันั ไปถึึงให้ค้ วามรู้�... ก่่อนนำำ�สู่่�การสมััคร...เป็น็ สมาชิกิ ...

ในส่่วนต้น้ ของใบสมััคร...หลัักใหญ่่... ต้้องใส่่ใจ...คืือที่่ม� าและสาขา...ของธนาคารเวลา รองรัับสังั คมสููงวัยั ...เหนืือสิ่ง� อื่�่นใด... ควรมีีไว้้คืือรูปู ถ่่ายสมาชิกิ ...ก่่อนพูดู คุุยไปทีลี ะนิดิ เรื่�อ่ งส่่วนบุุคคล...ไปจนคนในครอบครัวั ... ถาม ตอบให้้ถ้ว้ นทั่่�ว... จนคุ้�นเคย...สมาชิกิ จะค่่อยๆ เผยสิ่�งที่่�ชอบ... เพื่�่อจะตอบเป็็น “ทัักษะ” ที่่�ฉัันทะพร้้อมช่่วย...เพื่่�อนสมาชิกิ ... ...และหรืือสะกิิด...ไปจนถึึงซึ่�งปัญั หา... ที่่ร� อเวลามาช่่วยเหลืือ...คณะทำำ�งานจะได้้เอื้อ� ...ได้ถ้ ูกู ที่่.� .. พร้อ้ มกันั นี้้ไ� ด้อ้ ธิบิ าย...ถึึงความหมายและประโยชน์์ ไม่่มีโี ทษของ “ธนาคารเวลา ฯ”...นี้้�แหละหนา...คืือการพัฒั นา ที่่�ต้อ้ งให้้เวลากับั การก่่อเกิิด...พี่่�น้้องภาษีีเจริญิ ...มาร่่วมกัันเถิิด... ออมเวลาจะเกิดิ อย่่างเป็็นรูปู ธรรม...เมื่อ�่ ถึึงวันั ที่่�ต้้องใช้้... จะได้เ้ บิกิ “เวลา”...ที่่� “ออม” ไว้้ มาใช้้แทน “เงินิ ”...

ภาพที่�่ 20 ตััวอย่า่ งใบสมััครสมาชิิก ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััยภาษีีเจริญิ

ข้้อมููลทัักษะที่่ส� มาชิกิ ต้้องการให้ค้ วามช่ว่ ยเหลืือสมาชิกิ อื่น่� และความต้้องการรับั ความช่่วยเหลืือของสมาชิิกเอง คณะทำำ�งานทำำ�ความรู้�้จััก และวิเิ คราะห์ข์ ้้อมููลสมาชิกิ ตามที่่ร� ะบุุในใบสมััคร - ทัักษะความสามารถที่�่ สมาชิิกต้้องการแบ่่งปััน “ให้้” ความช่่วยเหลืือ สมาชิกิ คนอื่่�น - ข้้อมููลที่่�สมาชิิกคาดว่่า จะต้้องการขอ “รัับ” ความช่่วยเหลืือจาก สมาชิกิ คนอื่�น่ ภาพที่�่ 21 ข้้อมููลทัักษะที่่�ประกอบในใบสมััครสมาชิิก ธนาคารเวลารองรัับสัังคมสููงวััยภาษีีเจริญิ

...อยากทดลอง ทำ�ำ ความเข้า้ ใจ... ถึึงแม้้กระบวนการยัังไม่่ครบ และจะปรับั ทำ�ำ ...แต่่ต้้องน้้อมนบคนภาษีีเจริิญ...ไม่พ่ ลาดตามประเมิิน ...พี่�่น้้องภาษีีเจริญิ รัับคำำ�ท้้า...พััฒนา 7 พื้้�นที่่� ...พร้้อมภาคีีรััฐและเอกชน ...พวกเราแอบยลมาหลายเพลา...ว่่าจะถอยหรืือจะสู้ � ...มาลองดูกู ระบวนการ...บ้า้ งพูดู กัันเนื้้อ� หาซ้ำ�ำ�...บ้า้ งแกล้้งย้ำ��ำ ไม่่ยอมผ่่าน ...หากคนไม่่เอางาน...คงขอออก...แต่่ไม่่อยากบอก...มีีแต่่คนอยากเข้้า ...พวกเราเลยถืือโอกาสเล่่า...และถามซ้ำ�ำ� ...เป็น็ การตอกย้ำ��ำ ความเข้า้ ใจ ...ให้ค้ นมาใหม่่และคนเก่่า...เป็็นคนเล่่าสู่�กัันและกันั ...และผลัักดันั การพัฒั นาเครื่อ่� งมืือ...ที่่�แท้ค้ ืือ ...กระบวนการเรีียนรู้�...ของผู้้�ทำ�ำ การ... มาถึึงตอนนี้้�...ได้เ้ วลาดี.ี ..7 พื้้น� ที่่� ...พร้้อมจะทดลอง...ต่่างเห็น็ พ้้องอยากเคลื่อ�่ นงาน ...เพื่�อ่ แผ้้วพานข้อ้ สงสััย...ช่่วงพัฒั นาไป..กับั การทำำ�จริิง ...ทุกุ คนจะอิิงบนหลัักการ...เพื่่อ� นพ้อ้ งวงวาร...ต่่างเข้้าใจ ...ทำ�ำ เรื่อ�่ งใหม่่..ต้้องใจกว้า้ ง...และยอมรับั การปรับั เปลี่�ยน ...สิ่ง� ที่่เ� พี้้ย� นไม่่ใช่่ผิดิ ...เราจะคิิดเป็็นบทเรีียน ...ปรับั เปลี่�ยนวิิธีกี าร...

6 บทเรียี นจากก้า้ วเริ่�ม่ ...ผ่่านการเรียี นเพื่่อ� รู้้� 7 พื้น�้ ที่่�นำ�ำ ร่อ่ ง และภาคีเี ครืือข่า่ ย

จาก...ธนาคารเวลา …รองรับั สังั คมสููงวััย ...สู่ �...การเป็็นธนาคารเวลา …สำ�ำ หรัับทุกุ กลุ่่�มวััย...ภาษีีเจริิญ “...ตั้้ง� ชื่่อ� ...ให้ล้ ืือนาม... ตามความหมาย...” เวลาผ่่านไป...สะท้้อนความเข้้าใจกัันอย่่างลึึกซึ้�้ง ...ต้้องทึ่่�งกัับกระบวนคิิด...เมื่�่อหมู่ �มวลมิิตร...ขอเสนอนิิด ในเรื่อ่� งชื่อ�่ ...จะได้ล้ ืือนาม...ถูกู ต้อ้ งตามความ...ธนาคารเวลา ที่่�ว่่า...มีีไว้้รองรัับสัังคมสููงวััย...สิ่ �งนี้้�ไซร้้คืือวััตถุุประสงค์์... ชื่อ่� จะให้้ตรง...ควรยึึดโยงตรงกลุ่่ม� เป้า้ หมาย...

มีีเสีียงเห็็นด้้วย แต่่ว่่าขอถาม...เพื่่�อทุุกคนจะได้้คิิดตาม...ต้้องขอวานช่่วย แถลง...ช่่วยแจกแจงกลุ่่ม� เป้า้ หมาย...เพื่่�อจะได้้เข้า้ ใจตรงกันั ... ...บ้า้ งเข้้าใจว่่า...คืือผู้้�สูงอายุ.ุ ..ดูจู ำ�ำ นวนทะลุุ ...มากขึ้�้นทุุกวััน...เพราะเช่่นนั้้�น ...จึึงต้้องทำำ�กิิจกรรมไว้้ รองรัับ...แต่่มีีคนขานรัับเพีียงบางส่่วนล้้วนมาใหม่่...ไม่่เป็็นไร ...เล่่าใหม่่อีีกทีี...ให้้น้้องพี่่�ที่่�เข้้าใจ...ได้้โอกาสใช้้การพููดย้ำำ�� ...ซ้ำ��ำ ไม่่ว่่า...ขออย่่ากระโจนไปหน้้า...ถ้้า สมาชิิก ทั้ง�้ หล้้า (ภาษีีเจริิญ) ยัังไม่่เข้้าใจ... ...น้้องพี่่ท� ี่่เ� ข้า้ ใจ...ค่่อยๆ ไข... ...น้้องพี่่�ที่่�เข้้าใจ...เสริิมต่่อ... ว่่าธนาคารเวลาภาษีีเจริิญนั้้�นไซร้้...เรา จะใช้้กระบวนการ...ให้้เพื่่�อนบ้้านช่่วย โอละหนอ...เรื่อ�่ งกลุ่่ม� เป้า้ หมาย...“สัังคม เพื่อ�่ นบ้า้ น...ว่่ากันั ตาม...สิ่ง� ที่่ช� อบ...เพื่อ�่ ไป สููงวััย” นั้น�้ กระทบ...คนทุกุ กลุ่�ม...ไม่ใ่ ช่่ ตอบปัญั หาเพื่อ�่ นบ้า้ น..ผ่่านกระบวนการ... รุุมแค่่ผู้�้ใหญ่่ ผู้้�สููงอายุุ...เขาระบุุเอา ธนาคารเวลา...เรื่่�องใหม่่ที่่�พวกเรารัับ สัดั ส่่วน...คนจำำ�นวน (อายุ)ุ 60 ปี.ี ..เป็น็ ตัวั ที่่� คำ�ำ ท้้า...พัฒั นาให้เ้ ป็็นรููปธรรม... บอกระดับั ...ว่่าพื้้น� ที่่เ� รานับั ...เข้า้ ระดับั ไหน ...หากยัังสงสััย...ให้้ย้้อนอ่่าน...เนื้้�อหา อีกี บาน...มีเี ขียี นไว้ใ้ นส่่วนหน้า้ ...พี่่น� ้อ้ ง มีเี วลา...เปิิดหน้า้ มาอ่่านอีีกทีี...

...ยิ่�งถก...ยิ่�งลึึก...ยิ่�งนึึก...ยิ่ง� สนุกุ ...เพราะได้้ ปลุกุ การรับั รู้�...สู่�ความเข้า้ ใจที่่�เริ่�มขมวด...บวกเป็็นความคิดิ ใหม่่...ที่่�ไฉไล...ในเสีียงที่่�เสนอ...ฟัังแล้้วทุุกคนร้้อง...เอ้้อ...ดูู เข้้าทีี...ที่่�ว่่านี่่�...คืือ...ชื่�่อ...ธนาคาร ฯ...ที่่�คุุยมานาน...ถึึง บทสรุุป...ที่่�เป็็นมติิ...ว่่าชื่�่อนี้้�สิิ...“ธนาคารเวลาสำ�ำ หรัับ ทุกุ กลุ่�มวััยภาษีีเจริิญ”... ...มติยิ กมืือเกิิน (ยกสองมืือ)...เพราะเห็็นด้้วย...และยังั ช่่วยอธิบิ ายเสริมิ ...ให้เ้ พิ่่ม� คำ�ำ ว่่า...สาขา...ตามพื้้น� ที่่อ� าสาพัฒั นา นำำ�ร่่อง...เสีียงพี่่�น้้อง...ยัังก้้องอธิิบายเพิ่่�ม...ถึึงวััตถุุประสงค์์...ว่่า เราคงมีจี ุดุ ยืืน...ถ้า้ พื้้น� ที่่อ� ื่น่� ตั้ง� คำำ�ถาม...ตามนิยิ ามและสถานการณ์์ ต้อ้ งไหว้ว้ านให้เ้ ข้า้ ใจ เราทำ�ำ ไว้เ้ พื่อ่� รองรัับ...ผลกระทบ...ด้ว้ ยค้น้ พบ...ครบทุุกภาค(ของประเทศ)...ไม่่แคล้ว้ คลาด...แม้้ กทม. ทุกุ ที่่� จ่่อและเข้้าระดัับ...“สัังคมสููงวััย”...

...สโลแกน...ในก้้าวเริ่ม�่ ...ทำำ�ที่่� “ใช่”่ ...ให้้ที่่� “ชอบ”..ออม “เวลา”แทน “เงินิ ” ...มติิมีมี ากกว่่านี้้.� ..น้้องพี่่�ช่่วยตั้�งสโลแกน ...มาตรแม้น้ เหมืือนคำ�ำ ขวัญั ...ช่่วยดันั เป็็นเส้้นทาง...ในก้้าวเริ่ม� ...พี่่น� ้อ้ งเพิ่่�มให้้หลายคำำ� ...จำำ�ต้้องเลืือก...และผสมผสาน... ทั้้ง� 7 พื้้�นที่่.� ..ภาคีีเครืือข่่าย... ตั้ง� ใจและไม่่หน่่าย...หาคำ�ำ สวย...คำ�ำ คล้อ้ ง ...แต่่ต้้องคงความหมาย...สุุดท้้ายเห็็นพ้้อง... ด้้วยเป็็นก้้าวเริ่�ม...ต้้องเน้้น ต้้องเพิ่่�ม... การรู้แ�้ ละเข้้าใจ...คำ�ำ หลักั ใหญ่่ๆ...ที่่�ต้้องคงไว้.้ .. ประกอบด้้วย...เรื่่�องฝาก เรื่�อ่ งถอน เรื่่�องออมเวลา... สำำ�คัญั หนักั หนา...คืือการใช้้ “ทัักษะ” ที่่�สมาชิิกฉัันทะ ทำำ�แล้ว้ สุุขใจ... ตอบเรื่่�องที่่� “ใช่่” ปััญหาเพื่่อ� นบ้้าน... เมื่อ�่ ร้อ้ ย เมื่�อ่ เชื่่�อม...คำ�ำ สวย... คำำ�คล้อ้ ง...คำำ�พ้้อง...ที่่เ� ป็น็ หลักั ...ค่่อยๆ ขยับั จัับคำำ�ที่่�ว่่า...เรีียงร้อ้ ยออกมา...เป็็นสโลแกนก้้าวเริ่ม� ... เพื่�่อย่่างก้้าวแรก...ไม่่แปลก...ที่่�ทุุกคนเห็็นด้้วย...เพราะทุุกคำำ�พี่่�น้้องช่่วย...เติิมเสริิมความคิิด... แต่่งแต้ม้ ทีลี ะนิดิ จนได้ส้ โลแกน... ทำ�ำ ที่่� “ใช่”่ ให้ท้ ี่่� “ชอบ”...ออม “เวลา” แทน “เงินิ ” ...

ก้า้ วเริ่�่ม... การเรียี นเพื่่�อรู้� 7 พื้น้� ที่…�่ ธนาคารเวลาสำ�ำ หรับั ทุกุ กลุ่่�มวััยภาษีเี จริิญ... เริ่ม� คึึก เริ่ม� คััก...ใครไม่่ต้อ้ งมาทัักให้้หยุุด...7 พื้้น� ที่่� พร้อ้ มคณะทำำ�งานไม่่ยอมสะดุุด จะขอเดินิ หน้้า... ในก้า้ วเริ่ม� จึึงขอประเดิิมทีีละพื้้น� ที่่.� ..เล่่าขานพาทีี...ถึึงที่่ม� า และประชาน้้องพี่�่...ว่า่ วัันนี้้.� ..เข้้าสู่�สังคมสููงวััย...ใช่ห่ รืือไม่่ใช่่... จะมีีเตรีียมการใด ไว้ร้ องรับั ...ที่่�ขยัับมาเป็น็ 1 มีีการดึึงความใคร่รู้�... ให้้พี่่�น้้องเพื่่�อนบ้า้ นกรูู...มาสมััคร...กันั อย่่างไรในก้้าวเริ่ม� ... ที่่เ� พิ่่�มเติิมคืือบทเรียี น...ไว้แ้ ลกเปลี่ย� นกับั อีีก 6... เราจะถกประเด็น็ กับั เครืือข่่าย...ขยายการเรียี นรู้�... พร้อ้ มจะสู้�ไปด้้วยกันั ...

1 ก้้าวเริ่ม� ...ธนาคารเวลาสำำ�หรัับทุกุ กลุ่ม่� วััยภาษีเี จริญิ “สาขาชุุมชนศิริ ิินทร์์และเพื่่อ� น” …รู้้�จักั พื้�น้ ที่่�...“วิิกฤติิ” ...ทำำ�ให้เ้ กิดิ ...“โอกาส”... “ศิิริินทร์์และเพื่่�อน”ชื่่�อนี้้�มีีความหมาย ด้้วย ย้้ายจากที่�่เดิิมของหลายกลุ่ �ม...ต่่างร้้อนรุ่ �มถููกไล่่รื้ �อที่�่... มาวัันนี้้�จึึงรวมตััว...ช่่วยเหลืือกััน (กลุ่่�มหน้้าตลาดศิิริินทร์์ กลุ่่�ม รักั ษ์์บ้้าน กลุ่่�มเอกชัยั 30 กลุ่่�มจรััล 3 กลุ่่ม� บางจาก กลุ่่�มสุุดเขต กลุ่่ม� เทพประทาน)...ฉันั ท์ไ์ ร้บ้ ้า้ น...จึึงจัดั การหางบประมาณและ ที่่ท� าง...สร้้างบ้า้ นกัันเอง... การรวมพลััง...เป็็นการนำำ�สู่่�ความเชื่�่อมั่ �น...จึึงต้้องตั้ �ง สหกรณ์บ์ ริกิ าร(เคหสถาน)ขึ้น�้ ในนาม...สหกรณ์เ์ คหสถานศิริ ินิ ทร์์ และเพื่�่อน จำ�ำ กััด (ในวัันที่่� 29 ธัันวาคม 2549)...และขยัับ ไปกู้�ยื มเงิิน...(จากสถาบัันพััฒนาองค์์กรชุุมชน)...เพื่�่อจะเดิินสู่� การสร้้างบ้้าน...ผ่่านการจััดสรรที่่�ดิินที่่�เช่่าซื้ �อ...ภายใต้้ชื่�่อ... โครงการบ้า้ นมั่�นคง...

จวบจน 28 ธันั วาคม 2553...ใช้เ้ วลาไม่่นานจึึงก่่อเกิิด “ชุุมชนศิิริินทร์์และเพื่�่อน” รวม 153 หลัังคาเรืือน...บน พื้้�นที่่� 7 ไร่่ 8 ตารางวา น้้องพี่่�บอกว่่า...มีีบ้้านเลขที่่� 2/42 ซอยเพชรเกษม 48 แยก 4–7 แขวงบางจาก เขตภาษีีเจริิญ กรุุงเทพมหานคร เป็็นที่่�ทำำ�การชุมุ ชน ...รู้้�จัักคน...ในพื้น�้ ที่่� ...“ใกล้”้ ...หรืือเป็น็ “สัังคมสููงวัยั ”... เหลีียวดููพี่่�น้้องชุุมชนศิิริินทร์์และเพื่่�อน ในปีี 2563... มีีประชากรล้้นหลามกว่่า 479 คน มายลคนอายุุ 60 ปีขี ึ้�น้ ไป... ไล่่ดูสู ัดั ส่่วนกับั จำำ�นวนประชากรน้อ้ งพี่่.� ..ดูดู ีๆี มีเี พียี ง ร้อ้ ยละ 9.0... มาลุ้�นตามเกณฑ์์ที่่� UN (สหประชาชาติิ) กำ�ำ หนด กลัับพบ...ไม่เ่ ข้้าเกณฑ์์ “สัังคมสููงวััย” แต่่ทว่่า...ข้อ้ มูลู บ่่งบอก...พี่่น� ้อ้ งกลุ่่ม� วัยั 26 – 59 ปีี ดูใู ห้ด้ ีี มีีถึึงร้้อยละ 60.8 ...ไม่่ต้้องแปลก (ใจ)...เรื่่�องอายุุ...ข้้อมููลระบุุ อีีกไม่ก่ ี่่�ปีี พี่�่น้้องกลุ่�มนี้้.� ..หนีีไม่่พ้้น...มีีหลายคน...จะชน (เข้้าสู่�วัย) 60 ปีี...ชุุมชนน้้องพี่่�...ไม่่อาจหลีีกลี้�...สัังคม สููงวััย...ใกล้้...หรืือจะเป็น็ แล้้ว...

69 60.8% 43 80% 14.4% 291 9.0% 60% 40% 23 53 20% 4.8% 11.1% แรกเกิดิ - 6 ปีี อายุุ 7 ปีี - 15 ปีี อายุุ 16 ปีี - 25 ปีี อายุุ 26 ปีี - 59 ปีี อายุุ 60 ปีีขึ้้น� ไป กลุ่�มวััย จำำ�นวน กลุ่�มวััย ร้้อยละต่อ่ ประชากรของชุมุ ชน ภาพที่่� 22 ประชากรชุนุ ชนศิริ ิินทร์แ์ ละเพื่อ่� น จำ�ำ แนกตามเพศและช่่วงอายุุ ในปีี 2563 …รู้้�...ร่่วมเป็็น 1 ในพื้�น้ ที่่น� ำ�ำ ร่่อง... “ธนาคารเวลา”… เมื่�่อรัับรู้� ตระหนัักในคำำ�ว่่า “สัังคมสููงวััย”...พี่่�น้้อง ทุุกกลุ่่�มวััยไม่่รั้้�งรอ 24 พฤศจิิกายน 2562 ...พี่่�น้้องศิิริินทร์์ และเพื่่�อนเห็็นพ้้อง...และขานรัับ...นัับเป็็น 1 ใน 7 พื้้�นที่่� นำำ�ร่่อง...ธนาคารเวลาสำ�ำ หรัับทุุกกลุ่่�มวััยภาษีีเจริิญ แม้้รู้�ว่ า การดำำ�เนิิน...ทั้้�งการเริ่�ม การเรีียนและรู้�...การต่่อสู้�...จะใช้้เวลา และอุุตสาหะ...กว่่าจะก้า้ วย่่าง...

แต่่เพื่อ่� พี่่น� ้อ้ งร่่วมฟันั ฝ่่า...ต่่างเห็น็ ว่่า...ธนาคารเวลา... รองรับั ปัญั หา...สังั คมสูงู วัยั ...โดยพี่่น� ้อ้ งทุกุ กลุ่่ม� ทุกุ วัยั ...สามารถ ใช้้และสมััครเป็็นสมาชิิก...พร้้อมร่่วมคิิดและร่่วมทำ�ำ กิิจกรรม “เพื่อ�่ นบ้้านช่ว่ ยเพื่อ�่ นบ้้าน” ผ่่านกิจิ กรรมที่่ส� มาชิกิ มีที ักั ษะ ที่่� “ชอบ” แก้ไ้ ขปัญั หาที่่� “ใช่”่ ของสมาชิกิ ด้ว้ ยกันั ...สิ่ง� สำ�ำ คัญั ... คืือเธอฉััน...นั้้�นสามารถ “ออมเวลา”...เมื่่�อสมาชิิกมีีปััญหา... บอกนายธนาคารเวลา...ประสานเพื่่�อนสมาชิิกมา...เท่่ากัับว่่า... เราเบิกิ ใช้เ้ วลา...ที่่เ� คยช่่วยเหลืือ...แทนการใช้้ “เงิิน” ก้้าวเริ่ �ม...ธนาคารเวลาสำำ�หรัับทุุกกลุ่่�มวััย ภาษีีเจริิญ สาขาชุมุ ชนศิิริินทร์์และเพื่่�อน ...ล้้มๆ...ลุุกๆ... ไม่ง่ ่า่ ยอย่า่ งแรกคิดิ ...หลายคนสะกิดิ ...ไม่่น่่าติดิ อะไร...คิดิ ว่่าใช่่และเป็น็ เช่่น การพัฒั นาดั่ง� เคยๆ...ประสบการณ์์ แสนเสบย...เป็็นที่่�รู้้�กััน...แต่่กระนั้้น� ...งานนี้้.� ..พี่่�น้อ้ งศิริ ินิ ทร์์ และเพื่อ�่ นที่่ร� วมตัวั ...รวมพลังั ..กลับั พบว่่า...ล้้มลุกุ ...คลุกุ ... คลาน...

...ต้้องปรับั ...ต้อ้ งสัับ...กระบวนคิดิ กระบวนการทำ�ำ งาน... ดัังที่่�กล่่าว...ครั้ �งฟัังความเล่่าแจ้้งการแถลง...ที่่�มา และความหมาย พร้อ้ มข้อ้ แนะของขั้น� ตอน...บางครั้ง� ต้อ้ งย้อ้ น ขั้�นตอนอีีกครั้�ง...พี่่น� ้้องหลายหลั่�งชููมืือ...เดิินหน้้า...ขอสมััคร ...แต่่ต้อ้ งมาขัดั ..เพราะพอจะเริ่ม� ..ทำ�ำ ที่่� “ใช่”่ ให้ท้ ี่่� “ชอบ” มีีคนตอบคิดิ เป็็นเรื่่อ� ง “ธรรมดา” กลัับ “ไม่่ธรรมดา” ด้ว้ ย “ออมเวลา” คณะทำ�ำ งานและสมาชิิกต้อ้ งเข้า้ ใจ ผ่่านเรีียน ..รู้�ร่วมฝันั ไฝ่่ ..ทางเดินิ นั้้น� ไม่่ใกล้.้ ..ไม่่ไกล...แต่่จะทำ�ำ อย่่างไร... ต้้องปรัับคิิด...ปรัับทำำ�... ...ระดมอาสา พี่น�่ ้้อง ร่่วมเป็็นทีมี คณะทำ�ำ งาน “ธนาคารเวลา ฯ”... อีกี สักั ครั้ง� ...ถามใจคนกันั เอง จะอด จะทน กับั การ เรีียนรู้� หรืือจะถอดใจไม่สู้�...หัันกลัับพััฒนาเฉกเช่่นรููปแบบ เดิมิ แต่่คงไม่่ใช่่พี่่น� ้อ้ งศิริ ินิ ทร์แ์ ละเพื่อ�่ น...ยิ่ง� ยาก...ยิ่ง� ยุ่�ง... ยิ่ง� ท้้าทาย...ก่่อเกิดิ คณะทำ�ำ งานบริหิ ารจัดั การกว่่า 14 คน... บ้า้ งนำำ�คิดิ ...บ้า้ งนำ�ำ ทำ�ำ ...บ้า้ งนำำ�ประสานและจัดั การ ประยุกุ ต์์ แนวคิดิ เครื่่อ� งมืือเก่่า ใหม่่ หนุุนเสริิมการทำำ�งาน

...ถล่ม่ ทะลาย ครั้�งแล้้วครั้ง� เล่่า เรีียนรู้้� เข้้าใจ กับั คำ�ำ ว่า่ “สัังคมสููงวััย” และ “ธนาคารเวลา”... ครั้�้งเดีียว ไม่่เคยพอ...กัับการทำ�ำ ความเข้้าใจ ในที่่�มา และความหมายสองคำ�ำ “ใหม่่” ทั้้�งแนวคิดิ หลักั การ กระบวนการ การพููด คุยุ กับั ผู้้�รู้�สหสาขา ต่่างหาวิธิ ีที ำำ�ความเข้า้ ใจ ทั้้ง� ยาก ง่ าย ด้้วยแปลงร่่าง แปลงคำำ� ผ่่านพลัังนัักศึึกษา เยาวชน ให้ก้ ารสื่อ�่ สาร...เข้้าใจและกระจ่่าง... มิหิ นำ�ำ ใจด้ว้ ยใคร่รู้�...จะขอตั้ง� และชวนเชิญิ ...ทีมี งานจัดั การที่่�ก่่อร่่างสร้า้ งขึ้น้� ดูปู ระหนึ่่ง� เข้า้ ใจ แต่่ต่่างกันั ไปมา...ยกแรกจะชกอย่า่ งไร...นี่่ล� ะนะ ที่่�ว่่า...ต้อ้ งตั้�งท่่า...รำ��มวย..ให้้ดีี... แต่่กระนั้้�น...การชกมิิอาจเริ่�ม...เพราะ พี่่�น้้องที่่�เพิ่่�มและพร้้อมเป็็นสมาชิิก...ก็็กลัับคิิด และเห็น็ ไปคนละทาง...บ้า้ งคิดิ ...ทำ�ำ เหมืือนจิติ อาสา ...บ้้างคิิด...เข้้าอบรม...แล้้วช่่วยทำ�ำ กิิจกรรม... คงต้อ้ งรำ�ำ (มวย)...และต้้องคุุย..

...เรียี นรู้้� ผ่า่ นกิจิ กรรมพัฒั นาเครื่่�องมือื และฐานข้้อมููลประชากร... เสีียงแว่่วๆ แต่่ย้ำำ��นััก...ต้้องรู้�จัักตนเอง...บ้้านเรา พื้้น� ที่่เ� รา...ใครเล่่าจะบอก...งานนี้้� ต้อ้ งเรียี นเพื่อ่� รู้�...เครื่อ�่ งมืือ ข้้อมููล...พี่่�น้้องทั้้�งหมู่ �ต้้องร่่วมสร้้าง...เรีียน...รู้ �ร่ วมกััน...กัับ คำ�ำ ว่่า “ธนาคารเวลา” และ “สัังคมสููงวััย”... บุุญมีี...แต่่กรรมเดิิม...พี่่�น้้องกล้ำ�ำ� กรูู..สมััคร...แต่่ ต้้องชะงััก เพราะต้้องปรัับกระบวน...ที่แ�่ ท้้ เครื่อ�่ งมืือ มิิเพีียงไว้้กรอก...แต่่เอาไว้้บอกและคุุย เรีียนรู้�้ให้้ กระจ่า่ ง...ทีีละคนจนตััดสิินใจ... ...กติกิ า...ข้อ้ กำ�ำ หนด...บนการมีสี ่ว่ นร่ว่ ม.... เมื่อ่� เริ่ม� กระจ่่าง...ต่่างเริ่ม� ขยับั ...ช่่วยปรับั ...ชวนคิดิ ...ทุุกคนคืือมิิตรบนความเท่่าเทีียม...1:1 ที่่�ว่่าไซร้้ คืือเวลา ให้-้ รับั (ช่่วยเหลืือ) และการออม...ที่่เ� ห็น็ พร้อ้ มเหลืือเศษเวลา ปัดั ขึ้น้� มาเป็น็ ชั่ว� โมง เก็บ็ ออมเบิิกและใช้.้ ..ในยามจำ�ำ เป็็น... เมื่�่อเริ่�มออมเวลา...และถามหาความช่่วยเหลืือ (เบิกิ เวลา)...พี่่�น้อ้ งทีีมจัดั การ... จะรีีบดำ�ำ เนินิ งาน...บอกและ ประสาน...การเบิกิ ถอน...เพื่อ่� สนองสิ่ง� ที่่� “ใช่่” ให้ท้ ี่่� “ชอบ” ก่่อนรัับรองออมเวลา