A1การให้บริการสาธารณะโดยการมีส่วนร่วมของประชาชน

การใหบ้ รกิ ารสาธารณะ โดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) มาตรา 16 ให้ส่วนราชการจัดทำแผนปฏิบัติราชการส่วนราชการของส่วน ราชการนั้น โดยจัดทำเป็นแผนสี่ปี ซึ่งจะต้องสอดคล้องกับแผนการบริหารราชการ แผ่นดินตามมาตรา 13 ในแต่ละปีงบประมาณ ให้ส่วนราชการจัดทำแผนปฏิบัติราชการประจำปี โดยให้ระบุสาระสำคัญเกี่ยวกับนโยบายการปฏิบัติราชการของส่วนราชการ เป้าหมาย และผลสัมฤทธิ์ของงาน รวมทั้งประมาณการรายได้และรายจ่ายและทรัพยากรอื่นที่จะ ต้องใช้ เสนอต่อรัฐมนตรีเพื่อให้ความเห็นชอบ เมื่อรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบแผนปฏิบัติราชการของส่วนราชการใดตาม วรรคสองแล้ว ให้สำนักงบประมาณดำเนินการจัดสรรงบประมาณเพื่อปฏิบัติงานให้ บรรลุผลสำเร็จในแต่ละภารกิจตามแผนปฏิบัติราชการดังกล่าว ในกรณีที่ส่วนราชการมิได้เสนอแผนปฏิบัติราชการในภารกิจใดหรือภารกิจใด ไม่ได้รับความเห็นชอบจากรัฐมนตรี มิให้สำนักงบประมาณจัดสรรงบประมาณสำหรับ ภารกิจนั้น เมื่อสิ้นปีงบประมาณให้ส่วนาาชการจัดทำรายงานแสดงผลสัมฤทธิ์ของ แผนปฏิบัติราชการประจำปีเสนอต่อคณะรัฐมนตรี มาตรา 17 ในกรณีที่กฎหมายว่าด้วยวิธีการงบประมาณกำหนดให้ส่วนราชการ ต้องัดทำแผนปฏิบัติราชการเพื่อขอรับงบประมาณ ให้สำนักงบประมาณและ ก.พ.ร. ร่วมกันกำหนดแนวทางการจัดทำแผนปฏิบัติราชการตามมาตรา 16 ให้สามารถใช้ได้ กับแผนปฏิบัติราชการที่ต้องจัดทำตมกฎหมายว่าด้วยวิธีการงบประมาณ ทั้งนี้ เพื่อมิให้เพิ่มภาระงานใสการจัดทำแผนจนเกินสมควร มาตรา 18 เมื่อมีการกำหนดงบประมาณรายจายประจำปีตามแผนปฏิบัติ ราชการของส่วนราชการใดแล้ว การโอนงบประมาณจากภารกิจหนึ่งตามที่กำหนดใน 188 สถาบันพระปกเกลา้

การบรหิ ารจดั การบ้านเมอื งทด่ี ี แผนปฏิบัติราชการไปดำเนินการอย่างอื่น ซึ่งมีผลทำให้ภารกิจเดิมไม่บรรลุเป้าหมาย หรือนำไปใช้ในการภารกิจใหม่ที่มิได้กำหนดในแผนปฏิบัติราชการ จะกระทำได้ต่อเมื่อ ได้รับอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีให้ปรับแผนปฏิบัติราชการให้สอดคล้องกันแล้ว การปรับแผนปฏิบัติราชการตามวรรคหนึ่งจะกระทำได้เฉพาะในกรณีที่งานหรือ ภารกิจใดไม่อาจดำเนินการตามวัตถุประสงค์ต่อไปได้ หรือหมดความจำเป็นหรือไม่ เป็นประโยชน์ หรือหากดำเนินการต่อไปจะต้องเสียค่าใช้จ่ายเกินความจำเป็น หรือมี ความจำเป็นอย่างอื่นอันไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ที่จะต้องเปลี่ยนแปลงสาระสำคัญของ แผนปฏิบัติราชการ เมื่อคณะรัฐมนตรีมติอนุมัติให้รับแผนปฏิบัติราชการแล้ว ให้ดำเนินการแก้ไข แผนการบริหารราชการแผ่นดินให้สอดคล้องกันด้วย มาตรา 19 เมื่อนายกรัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่ง ให้หัวหน้าส่วนราชการมีหน้าที่ สรุปผลการปฏิบัติราชการและให้ข้อมูลต่อนายกรัฐมนตรีคนใหม่ ตามที่นายกรัฐมนตรี คนใหม่สั่งการ ทั้งนี้ เพื่อนายกรัฐมนตรีคนใหม่จะได้ใช้เป็นข้อมูลในการพิจารณา กำหนดนโยบายการบริหารราชการแผ่นดินต่อไป หมวด 4 การบริหารราชการอย่างมีประสิทธิภาพ และเกิดความคุ้มค่าในเชิงภารกิจของรัฐ มาตรา 20 เพื่อให้การปฏิบัติราชการภายในส่วนราชการเป็นไปอย่างมี ประสิทธิภาพให้ส่วนราชการกำหนดเป้าหมาย แผนการทำงาน ระยะเวลาแล้วเสร็จของ งานหรือโครงการ และงบประมาณที่จะต้องใช้ในแต่ละงานหรือโครงการ และต้องเผย สถาบนั พระปกเกล้า 189

การให้บริการสาธารณะ โดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) แพร่ให้ข้าราชการและประชาชนทราบทั่วกันด้วย มาตรา 21 ให้ส่วนราชการจัดทำบัญชีต้นทุนในงานบริหารสาธาณะแต่ละ ประเภทขึ้นตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กรมบัญชีกลางกำหนด ให้ส่วนราชการคำนวณรายจ่ายต่อหน่วยของงานบริการสาธารณะที่อยู่ในความ รับผิดชอบของส่วนราชการนั้นตามระยะเวลาที่กรมบัญชีกลางกำหนด และรายงานให้ สำนักงบประมาณ กรมบัญชีกลาง และ ก.พ.ร. ทราบ ในกรณีที่รายจ่ายต่อหน่วยของงานบริการสาธารณะใดของส่วนราชการใด สูงกว่ารายจ่ายต่อหน่วยของงานบริหารสาธารณะประเภทและคุณภาพเดียวกันหรือ คล้ายคลึงกันของส่วนราชการอื่นให้ส่วนราชการนั้นจัดทำแผนการลดรายจ่ายต่อหน่วย ของงานบริหารสาธารณะดังกล่าวเสนอสำนักงบประมาณ กรมบัญชีกลาง และ ก.พ.ร. ทราบ และถ้ามิได้มีข้อทักท้วงประการใดภายในสิบห้าวันก็ให้ส่วนราชการดังกล่าวถือ ปฏิบัติตามแผนการลดรายจ่ายนั้นต่อไปได้ มาตรา 22 ให้สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่ง ชาติและสำนักงบประมาณร่วมกันจัดให้มีการประเมินความคุ้มค่าในการปฏิบัติภารกิจ ของรัฐที่ส่วนราชการดำเนินการอยู่ เพื่อรายงานคณะรัฐมนตรีสำนักรับเป็นแนวทางใน การพิจารณาว่าภารกิจใดสมควรจะได้ดำเนินการต่อไปหรือยุบเลิก และเพื่อประโยชน์ ในการจัดตั้งงบประมาณของส่วนราชการในปีต่อไป ทั้งนี้ ตามระยะเวลาที่คณะ รัฐมนตรีกำหนด ในการประเมินความคุ้มค่าตามวรรคหนึ่ง ให้คำนึงถึงประเภทและสภาพของ แต่ละภารกิจ ความเป็นไปได้ของภารกิจหรือโครงการที่ดำเนินการ ประโยชน์ที่รัฐและ ประชาชนจะพึ่งได้และรายจ่ายที่ต้องเสียไปก่อนและหลังที่ส่วนราชการดำเนินการด้วย 190 สถาบันพระปกเกล้า

การบรหิ ารจดั การบา้ นเมืองทดี่ ี มาตรา 23 ในการจัดซื้อหรือจัดจ้าง ให้ส่วนราชการดำเนินการโดยเปิดเผย และเที่ยงธรรม โดยพิจารณาถึงประโยชน์และผลเสียทางสังคม ภาระต่อประชาชน คุณภาพ วัตถุประสงค์ที่จะใช้ ราคา และประโยชน์ระยะยาวของส่วนราชการที่จะได้รับ ประกอบกัน ในกรณีที่วัตถุประสงค์ในการใช้เป็นเหตุให้ต้องคำนึงถึงคุณภาพและการดูแล รักษาเป็นสำคัญ ให้สามารถกระทำได้โดยไม่ต้องถือราคาต่ำสุดในการเสนอซื้อหรือจ้าง เสมอไป ให้ส่วนราชการที่มีหน้าที่ดูแลระเบียบเกี่ยวกับการพัสดุปรับปรุงระเบียบที่ เกี่ยวข้องเพื่อให้ส่วนราชการดำเนินการตามวรรคหนึ่งและวรรคสองได้อย่างมี ประสิทธิภาพ มาตรา 24 ในการปฏิบัติภารกิจใด หากส่วนราชการจำเป็นต้องได้รับ อนุญาต อนุมัติ หรือความเห็นชอบจากส่วนราชการอื่นตามที่มีกฎหมาย กฎระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ หรือให้ความเห็นชอบดังกล่าว แจ้งผลการพิจารณาให้ส่วนราชการ ที่ยื่นคำขอทราบภายในสิบห้าวันนับแต่วันที่ได้รับคำขอ ในกรณีที่เรื่องใดมีกฎหมาย กฎระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ หรือมติ คณะรัฐมนตรีกำหนดขั้นตอนการปฏิบัติไว้ และขั้นตอนการปฏิบัตินั้นต้องใช้ระยะเวลา เกินสิบห้าวัน ให้ส่วนราชการที่มีอำนาจอนุญาต อนุมัติ หรือให้ความเห็นชอบ ประกาศ กำหนดระยะเวลาการพิจารณาไว้ให้ส่วนราชการอื่นทราบ ส่วนราชการใดที่มีอำนาจอนุญาต อนุมัติ หรือให้ความเห็นชอบ มิได้ดำเนินการ ให้แล้วเสร็จตามวรรคหนึ่งวรรคสอง หากเกิดความเสียหายใดขึ้น ให้ถือว่าข้าราชการ ซึ่งมีหน้าที่เกี่ยวข้องและหัวหน้าส่วนราชการนั้นประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง เว้นแต่ จะพิสูจน์ได้ว่าความล่าช้านั้นมิได้เกิดขึ้นจากความผิดของตน สถาบนั พระปกเกลา้ 191

การให้บริการสาธารณะ โดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) มาตรา 25 ในการพิจารณาวินิจฉัยชี้ขาดปัญหาใดๆ ให้เป็นหน้าที่ของ ส่วนราชการที่รับผิดชอบในปัญหานั้นๆ จะต้องพิจารณาวินิจฉัยชี้ขาดโดยเร็ว การตั้ง คณะกรรมการขึ้นพิจารณาวินิจฉัยให้ดำเนินการได้เท่าที่จะเป็นอันไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ในการพิจารณาเรื่องใดๆ โดยคณะกรรมการ เมื่อคณะกรรมการมีมติเป็น ประการใดแล้ว ให้มติของคณะกรรมการผูกพันส่วนราชการซึ่งมีผู้แทนร่วมเป็น กรรมการอยู่ด้วย แม้ว่าในการพิจารณาวินิจฉัยเรื่องนั้นผู้แทนของส่วนราชการที่เป็น กรรมการจะมิได้เข้าร่วมพิจารณาวินิจฉัยก็ตาม ถ้ามีความเห็นแตกต่างกันสองฝ่ายให้ บันทึกความเห็นของกรมการฝ่ายข้างน้อยไว้ให้ปรากฏในเรื่องนั้นด้วย ความผูกพันที่กำหนดไว้ในวรรคสอง มิให้ใช้บังคับการวินิจฉัยในปัญหาด้าน กฎหมาย มาตรา 26 การสั่งราชการโดยปกติให้กระทำเป็นลายลักษณ์อักษร เว้นแต่ใน กรณีที่ผู้บังคับบัญชามีความจำเป็นที่ไม่อาจสั่งเป็นลายลักษณ์อักษรในขณะนั้น จะ สั่งราชการด้วยวาจาก็ได้ แต่ให้ผู้รับคำสั่งนั้นบันทึกคำสั่งด้วยวาจาไว้เป็นลายลักษณ์ อักษรและเมื่อได้ปฏิบัติราชการตามคำสั่งดังกล่าวแล้วให้บันทึกรายงานให้ผู้สั่งราชการ ทราบ ในบันทึกให้อ้างอิงคำสั่งด้วยวาจาไว้ด้วย หมวด 5 การลดขั้นตอนการปฏิบัติงาน มาตรา 27 ให้ส่วนราชการจัดให้มีการกระจายอำนาจการตัดสินใจเกี่ยวกับ การสั่งการอนุญาต การอนุมัติ การปฏิบัติราชการ หรือการดำเนินการอื่นใดของผู้ดำรง 192 สถาบันพระปกเกล้า

การบรหิ ารจัดการบ้านเมอื งทดี่ ี ตำแหน่งใดให้แก่ผู้ดำรงตำแหน่งที่มีหน้าที่รับผิดชอบในการดำเนินการในเรื่องนั้น โดยตรง เพื่อให้เกิดความรวดเร็วและลดขั้นตอนการปฏิบัติราชการ ทั้งนี้ ในการ กระจายอำนาจการตัดสินใจดังกล่าวต้องมุ่งผลให้เกิดความสะดวกและรวดเร็วใน การบริการประชาชน เมื่อได้มีการกระจายอำนาจการตัดสินใจตามวรรคหนึ่งแล้ว ให้ส่วนราชการ กำหนดหลักเกณฑ์ควบคุม ติดตาม และกำกับดูแลการใช้อำนาจและความรับผิดชอบ ของผู้รับมอบอำนาจและผู้มอบอำนาจไว้ด้วย หลักเกณฑ์ดังกล่าวต้องไม่สร้างขั้นตอน หรือการกลั่นกรองงานที่ไม่จำเป็นในการปฏิบัติงานของข้าราชการ ในการนี้ หากสามารถใช้เทคโนโลยีสารสนเทศหรือโทรคมนาคมแล้วจะเป็นการลดขั้นตอน เพิ่มประสิทธิภาพและประหยัดค่าใช้จ่าย รวมทั้งไม่เกิดผลเสียหายแก่ราชการให้ส่วน ราชการดำเนินการให้ข้าราชการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศหรือโทรคมนาคมตามความ เหมาะสมและกำลังเงินงบประมาณ เมื่อส่วนราชการใดได้มีการกระจายอำนาจการตัดสินใจตามวรรคหนึ่งหรือได้มี การใช้เทคโนโนยีสารสนเทศหรือโทรคมนาคมตามวรรคสองแล้ว ให้ส่วนราชการนั้น เผยแพร่ให้ประชาชนทราบเป็นการทั่วไป มาตรา 28 เพื่อประโยชน์ในการกระจายอำนาจการตัดสินใจตามมาตรา 7 ก.พ.ร. ด้วยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีจะกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการหรือ แนวทางในการกระจายอำนาจการตัดสินใจ ความรับผิดชอบระหว่างผู้มอบอำนาจและ ผู้รับมอบอำนาจ และการลดขั้นตอนในการปฏิบัติราชการให้ส่วนราชการถือปฏิบัติก็ได้ มาตรา 29 ในการปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับการบริการประชาชนหรือการติดต่อ ประสานงานระหว่างส่วนราชการด้วยกัน ให้ส่วนราชการแต่ละแห่งจัดทำแผนภูมิ ขั้นตอนและระยะเวลาดำเนินการรวมทั้งรายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องในแต่ละขั้นตอนเปิดเผย ไว้ ณ ที่ทำการของส่วนราชการและในระบบเครือข่ายสารสนเทศของส่วนราชการ เพื่อให้ประชาชนหรือผู้ที่เกี่ยวข้องเข้าตรวจดูได้ สถาบนั พระปกเกลา้ 193

การให้บรกิ ารสาธารณะ โดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) มาตรา 30 ในกระทรวงหนึ่ง ให้เป็นหน้าที่ของปลัดกระทรวงที่จะต้องจัดให้ ส่วนราชการภายในกระทรวงที่รับผิดชอบปฏิบัติงานเกี่ยวกับการบริการประชาชนร่วม กันจัดตั้งศูนย์บริการร่วม เพื่ออำนวยความสะดวกแก่ประชาชนในการที่จะต้องปฏิบัติ ตามกฎหมายหรือกฎอื่นใด ที่เป็นอำนาจหน้าที่ของส่วนราชการในกระทรวงเดียวกัน โดยติดต่อเจ้าหน้าที่ ณ ศูนย์บริหารร่วมเพียงแห่งเดียว มาตรา 31 ในศูนย์บริการร่วมตามมาตรา 30 ให้จัดให้มีเจ้าหน้าที่รับ เรื่องราวต่างๆ และดำเนินการส่งต่อให้เจ้าหน้าที่ของส่วนราชการที่เกี่ยวข้องเพื่อ ดำเนินการต่อไป โดยให้มีข้อมูลและเอกสารที่เกี่ยวข้องกับอำนาจหน้าที่ของทุกส่วน ราชการในกระทรวง รวมทั้งแบบคำขอต่างๆ ไว้ให้พร้อมที่จะบริการประชาชนได้ ณ ศูนย์บริการร่วม ให้เป็นหน้าที่ส่วนราชการที่เกี่ยวข้องที่จะต้องจัดพิมพ์รายละเอียดของเอกสาร หลักฐานที่ประชาชนจะต้องจัดหามาในการขออนุมัติหรือขออนุญาตในแต่ละเรื่องมอบ ให้แก่เจ้าหน้าที่ของศูนย์บริการร่วม และให้เป็นหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ศูนย์บริการร่วมที่ จะต้องแจ้งให้ประชาชนที่มาติดต่อได้ทราบในครั้งแรกที่มาติดต่อ และตรวจสอบว่า เอกสารหลักฐานที่จะเป็นดังกล่าวนั้น ประชาชนได้ยื่นมาครบถ้วนหรือไม่ พร้อมทั้ง แจ้งให้ทราบถึงระยะเวลาที่จะต้องใช้ดำเนินการในเรื่องนั้น ในการยื่นคำร้องหรือคำขอต่อศูนย์บริการร่วมตามมาตรา 30 ให้ถือว่าเป็นการ ยื่นต่อส่วนราชการที่เกี่ยวข้องทั้งหมดตามที่ระบุไว้ในกฎหมายหรือกฎแล้ว ในการดำเนินการตามวรรคหนึ่ง หากมีปัญหาหรืออุปสรรคในการปฏิบัติ ราชการให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนดในกฎหมายหรือกฏในเรื่องใด ให้ส่วนราชการที่เกี่ยวข้องแจ้งให้ ก.พ.ร. ทราบ เพื่อดำเนินการเสนอคณะรัฐมนตรีให้ มีการปรับปรุงหลักเกณฑ์และวิธีการตามกฎหมาย หรือกฎนั้นต่อไป 194 สถาบนั พระปกเกล้า

การบรหิ ารจัดการบา้ นเมอื งทด่ี ี มาตรา 32 ให้ผู้ว่าราชการจังหวัด นายอำเภอ และปลัดอำเภอผู้เป็นหัวหน้า ประจำกิ่งอำเภอ จัดให้ส่วนราชการที่รับผิดชอบดำเนินการเกี่ยวกับการบริการ ประชาชนในเรื่องเดียวกันหรือต่อเนื่องกันในจังหวัด อำเภอ หรือกิ่งอำเภอนั้น รวมกัน จัดตั้งศูนย์บริการร่วมไว้ ณ ศาลากลางจังหวัดที่ว่าการอำเภอ หรือที่ว่าการกิ่งอำเภอ หรือสถานที่อื่นตามที่เห็นสมควร โดยประกาศให้ประชาชนทราบและให้นำความใน มาตรา 30 และมาตรา 31 มาใช้บังคับด้วยโดยอนุโลม หมวด 6 การปรับปรุงภารกิจของส่วนราชการ มาตรา 33 ให้ส่วนราชการจัดให้มีการทบทวนภารกิจของตนว่า ภารกิจใดมี ความจำเป็นหรือสมควรที่จะได้ดำเนินการต่อไปหรือไม่ โดยคำนึงถึงแผนการบริหาร ราชการแผ่นดิน นโยบายของคณะรัฐมนตรี กำลังเงินงบประมาณของประเทศ ความ คุ้มค่าของภารกิจและสถานการณ์อื่นประกอบกัน กำหนดเวลาในการจัดให้มีการทบทวนตามวรรคหนึ่งให้เป็นไปตามวรรคหนึ่งให้ เป็นไปตามที่ ก.พ.ร. กำหนด ในกรณีที่ส่วนราชการเห็นควรยกเลิก ปรับปรุง หรือเปลี่ยนแปลงภารกิจ ให้ส่วนราชการดำเนินการปรับปรุงอำนาจหน้าที่ โครงสร้าง และอัตรากำลัง ของ ส่วนราชการให้สอดคล้องกัน และเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาให้ความเห็นชอบเพื่อ ดำเนินการต่อไป ในกรณี ก.พ.ร. พิจาณาแล้วเห็นว่าภารกิจของรัฐที่ส่วนราชการใดรับผิดชอบ ดำเนินการอยู่สมควรเปลี่ยนแปลง ยกเลิก หรือเพิ่มเติม ให้เสนอคณะรัฐมนตรีเพื่อ สถาบันพระปกเกล้า 195

การให้บรกิ ารสาธารณะ โดยการมสี ่วนร่วมของประชาชน (People’s Audit) พิจารณา เมื่อคณะรัฐมนตรีเห็นชอบแล้ว ให้ส่วนราชการนั้นดำเนินการปรับปรุงภารกิจ อำนาจหน้าที่ โครงสร้างและอัตรากำลังของส่วนราชการนั้นให้สอดคล้องกัน มาตรา 34 ในกรณีที่มีการยุบเลิก โอน หรือรวมส่วนราชการใดทั้งหมดหรือ บางส่วน ห้ามมิให้จัดตั้งส่วนราชการที่มีภารกิจหรือำนาจหน้าที่ที่มีลักษณะเดียวกัน หรือคล้ายคลึงกันกับส่วนราชการดังกล่าวขึ้นอีก เว้นแต่มีการเปลี่ยนแปลงแผนการ บริหารราชการแผ่นดิน และมีเหตุผลจำเป็นเพื่อรักษาความมั่นคงของรัฐหรือเศรษฐกิจ ของประเทศ หรือรักษาผลประโยชน์ส่วนรวมของประชาชน และโดยได้รับความ เห็นชอบจาก ก.พ.ร. มาตรา 35 ส่วนราชการมีหน้าที่สำรวจ ตรวจสอบ และทบทวนกฎหมาย กฎระเบียบ ข้อบังคับ และประกาศ ที่อยู่ในความรับผิดชอบ เพื่อดำเนินการยกเลิก ปรับปรุง หรือจัดให้มีกฎหมาย กฎ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือประกาศขึ้นใหม่ ให้ทัน สมัยและเหมาะสมกับสภาการณ์ หรือสอดคล้องกับความจำเป็นทางเศรษฐกิจ สังคม และความมั่นคงของประเทศ ทั้งนี้ โดยคำนึงถึงความสะดวกรวดเร็วและลดภาระของ ประชาชนเป็นสำคัญ ในการดำเนินการตามวรรคหนึ่ง ให้ส่วนราชการนำความคิดเห็นหรือข้อ เสนอแนะของประชาชนมาประกอบการพิจารณาด้วย มาตรา 36 ในกรณีที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาเห็นว่ากฎหมาย กฎ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือประกาศ ที่อยู่ในความรับผิดชอบของส่วนราชการใด ไม่ สอดคล้องหรือเหมาะสมกับสถานการณ์ในปัจจุบัน ไม่เอื้ออำนวยต่อการพัฒนา ประเทศ เป็นอุปสรรคต่อการประกอบกิจการหรือการดำรงชีวิตของประชาชน หรือก่อ ให้เกิดภาระหรือความยุ่งยากต่อประชาชนเกินสมควร ให้สำนักงานคณะกรรมการ กฤษฎีกาเสนอแนะต่อส่วนราชการนั้นเพื่อดำเนินการแก้ไข ปรับปรุง หรือยกเลิก โดยเร็วต่อไป 196 สถาบนั พระปกเกลา้

การบรหิ ารจัดการบ้านเมืองที่ดี ในกรณีที่ส่วนราชการที่ได้รับการเสนอแนะไม่เห็นชอบด้วยกับคำเสนอแนะของ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ให้เสนอเรื่องต่อคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณาวินิจฉัย หมวด 7 การอำนวยความสะดวก และการตอบสนองความต้องการของประชาชน มาตรา 37 ให้การปฏิบัติราชการที่เกี่ยวข้องกับการบริการประชาชนหรือ ติดต่อประสานงานระหว่างส่วนราชการด้วยกัน ให้ส่วนาราชการกำหนดระยะเวลาแล้ว เสร็จของงานแต่ละงานและประกาศให้ประชาชนและข้าราชการทราบเป็นการทั่วไป ส่วนราชการใดมิได้กำหนดระยะเวลาแล้วเสร็จของงานใด และ ก.พ.ร. พิจารณาเห็นว่า งานนั้นมีลักษณะที่สามารถกำหนดระยะเวลาแล้วเสร็จได้ หรือส่วนราชการได้กำหนด ระยะเวลาแล้วเสร็จไว้ แต่ ก.พ.ร. เห็นว่าเป็นระยะเวลาที่ล่าช้าเกินสมควร ก.พ.ร. จะกำหนดเวลาแล้วเสร็จให้ส่วนราชการนั้นต้องปฏิบัติก็ได้ ให้เป็นหน้าที่ของผู้บังคับบัญชาที่จะต้องตรวจสอบให้ข้าราชการปฏิบัติงานให้ แล้วเสร็จตามกำหนดเวลาตามวรรคหนึ่ง มาตรา 38 เมื่อส่วนราชการใดได้รับการติดต่อสอบถามเป็นหนังสือ จากประชาชนหรือจากส่วนราชการด้วยกันเกี่ยวกับงานที่อยู่ในอำนาจหน้าที่ของ ส่วนราชการนั้น ให้เป็นหน้าที่ของส่วนราชการนั้นที่จะต้องตอบคำถามหรือแจ้งการ ดำเนินการให้ทราบภายในสิบห้าวันหรือภายในกำหนดเวลาที่กำหนดไว้ตามมาตรา 37 มาตรา 39 ให้ส่วนราชการจัดให้มีระบบเครือข่ายสารสนเทศของส่วนราชการ เพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่ประชาชนที่จะสามารถติดต่อสอบถามหรือขอข้อมูลหรือ สถาบนั พระปกเกล้า 197

การใหบ้ ริการสาธารณะ โดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติราชการของส่วนราชการ ระบบเครือข่ายสารสนเทศตามวรรคหนึ่ง ต้องจัดทำในระบบเดียวกับที่ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารจัดให้มีขึ้นตามมาตรา 40 มาตรา 40 เพื่ออำนวยความสะดวกและความรวดเร็วแก่ประชาชนในการ ติดต่อกับส่วนราชการทุกแห่ง ให้กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารจัดให้ มีระบบเครือข่ายสารสนเทศกลางขึ้น ในกรณีที่ส่วนราชการใดไม่อาจจัดให้มีระบบเครือข่ายสารสนเทศของส่วน ราชการได้อาจร้องขอให้กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารดำเนินการจัด ทำระบบเครือข่ายสารสนเทศของส่วนราชการดังกล่าวก็ได้ ในการนี้กระทรวง เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารจะขอให้ส่วนราชการให้ความช่วยเหลือบุคลากร ค่าใช้จ่าย และข้อมูลในการดำเนินการก็ได้ มาตรา 41 ในกรณีที่ส่วนราชการได้รับคำร้องเรียน เสนอแนะ หรือความ คิดเห็นเกี่ยวกับวิธีปฏิบัติราชการ อุปสรรค ความยุ่งยาก หรือปัญหาอื่นใดจากบุคคล ใด โดยมีข้อมูลและสาระตามสมควร ให้เป็นหน้าที่ของส่วนราชการนั้นที่จะต้อง พิจารณาดำเนินการให้ลุล่วงไป และในกรณีที่มีที่อยู่ของบุคคลนั้น ให้แจ้งให้บุคคลนั้น ทราบผลการดำเนินการด้วย ทั้งนี้ อาจแจ้งให้ทราบผ่านทางระบบเครือข่ายสารสนเทศ ของส่วนราชการด้วยก็ได้ ในกรณีการแจ้งผ่านทางระบบเครือข่ายสารสนเทศ มิให้เปิดเผยชื่อหรือที่อยู่ ของผู้ร้องเรียนเสนอแนะ หรือแสดงความคิดเห็น มาตรา 42 เพื่อให้การปฏิบัติราชการเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและเกิด ความสะดวกรวดเร็ว ให้ส่วนราชการที่มีอำนาจออกกฎ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือ 198 สถาบันพระปกเกล้า

การบรหิ ารจดั การบ้านเมืองท่ีดี ประกาศ เพื่อให้บังคับกับส่วนราชการอื่น มีหน้าที่ตรวจสอบว่ากฎ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือประกาศนั้น เป็นอุปสรรคหรือก่อให้เกิดความยุ่งยากซ้ำซ้อน หรือความล่าช้าต่อ การปฏิบัติหน้าที่ของส่วนราชการอื่นหรือไม่ เพื่อดำเนินการปรับปรุงแก้ไขให้เหมาะสม โดยเร็วต่อไป ในกรณีที่ได้รับการร้องเรียนหรือเสนอแนะจากข้าราชการหรือส่วนราชการอื่นใน เรื่องใด ให้ส่วนราชการที่ออกกฎ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือประกาศนั้นพิจารณา โดยทันที และในกรณีที่เห็นว่าการร้องเรียนหรือเสนอแนะนั้นเกิดจากความเข้าใจผิด หรือความไม่เข้าใจในกฎ ระเบียบ ข้อบังคับหรือประกาศ ให้ชี้แจงให้ผู้ร้องเรียนหรือ เสนอแนะทราบภายในสิบห้าวัน ในกรณีที่ ก.พ.ร. เห็นว่า กฎ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือประกาศใดมีลักษณะตาม วรรคหนึ่ง ให้ ก.พ.ร. แจ้งให้ส่วนราชการที่ออก กฎ ระเบียบ ข้อบังคับ หรือประกาศ นั้นทราบเพื่อดำเนินการปรับปรุงแก้ไข หรือยกเลิกต่อไปโดยเร็ว มาตรา 43 การปฏิบัติราชการในเรื่องใดๆ โดยปกติเป็นเรื่องเปิดเผย เว้นแต่ กรณีมีความจำเป็นอย่างยิ่งเพื่อประโยชน์ในการรักษาความมั่นคงของประเทศ ความ มั่นคงทางเศรษฐกิจ การรักษาความสงบเรียบร้อยของประชาชน หรือการคุ้มครอง สิทธิส่วนบุคคล จึงให้กำหนดเป็นความลับได้เท่าที่จำเป็น มาตรา 44 ส่วนราชการต้องจัดให้มีการเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับงบประมาณ รายจ่ายแต่ละปี รายการเกี่ยวกับการจัดซื้อหรือจัดจ้างที่จะดำเนินการในปีงบประมาณ นั้น และสัญญาใดๆ ที่ได้มีการอนุมัติให้จัดซื้อหรือจัดจ้างแล้ว ให้ประชาชนสามารถขอ ดูหรือตรวจสอบได้ ณ สถานที่ทำการของส่วนราชการ และระบบเครือข่ายสารสนเทศ ของส่วนราชการ ทั้งนี้ การเปิดเผยข้อมูลดังกล่าวต้องไม่ก่อให้เกิดความได้เปรียบ หรือเสียเปรียบหรือความเสียหายแก่บุคคลใดในการจัดซื้อหรือจัดจ้าง สถาบันพระปกเกลา้ 199

การใหบ้ รกิ ารสาธารณะ โดยการมีส่วนรว่ มของประชาชน (People’s Audit) ในการจัดทำสัญญาจัดซื้อหรือจัดจ้าง ห้ามมิให้มีข้อความหรือข้อตกลงห้ามมิให้ มีข้อความหรือข้อตกลงห้ามมิให้เปิดเผยข้อความหรือข้อตกลงในสัญญาดังกล่าว เว้น แต่ข้อมูลดังกล่าวเป็นข้อมูลที่อยู่ภายใต้บังคับกฎหมาย กฎ ระเบียบ หรือข้อบังคับที่ เกี่ยวกับการคุ้มครองความลับทางราชการ หรือในส่วนที่เป็นความลับทางการค้า หมวด 8 การประเมินผลการปฏิบัติราชการ มาตรา 45 นอกจากการจัดให้มีการประเมินผลตามมาตรา 9 แล้วให้ส่วน ราชการจัดให้มีคณะผู้ประเมินอิสระดำเนินการประเมินผลการปฏิบัติราชการของส่วน ราชการเกี่ยวกับผลสัมฤทธิ์ของภารกิจ คุณภาพการให้บริการ ความพึงพอใจของ ประชาชนผู้รับบริการ ความคุ้มค่าในภารกิจ ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และระยะ เวลาที่ ก.พ.ร. กำหนด มาตรา 46 ส่วนราชการอาจจัดให้มีการประเมินภาพรวมของผู้บังคับบัญชา แต่ละระดับหรือหน่วยงานในส่วนราชการก็ได้ ทั้งนี้ การประเมินดังกล่าวต้องกระทำ เป็นความลับและเป็นไปเพื่อประโยชน์แห่งความสามัคคีของข้าราชการ มาตรา 47 ในการประเมินผลการการปฏิบัติงานของข้าราชการเพื่อประโยชน์ ในการบริหารงานบุคคล ให้ส่วนราชการประเมินโดยคำนึงถึงผลการปฏิบัติงาน เฉพาะตัวของข้าราชการผู้นั้นในตำแหน่งที่ปฏิบัติ ประโยชน์และผลสัมฤทธิ์ที่หน่วยงาน ที่ข้าราชการผู้นั้นสังกัดได้จากการปฏิบัติงานของข้าราชการผู้นั้น 200 สถาบนั พระปกเกล้า

การบริหารจดั การบา้ นเมอื งทด่ี ี มาตรา 48 ในกรณีที่ส่วนราชการใดดำเนินการให้บริหารที่มีคุณภาพและเป็น ไปตามเป้าหมายที่กำหนด รวมทั้งเป็นที่พึงพอใจแก่ประชาชน ให้ ก.พ.ร. เสนอ คณะรัฐมนตรีจัดสรรเงินเพิ่มพิเศษเป็นบำเหน็จความชอบแก่ส่วนราชการหรือให้ ส่วนราชการใช้เงินงบประมาณเหลือจ่ายของส่วนราชการนั้น เพื่อนำไปใช้ในการ ปรับปรุงการปฏิบัติงานของส่วนราชการหรือจัดสรรเป็นรางวัลให้ข้าราชการในสังกัด ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.พ.ร. กำหนดโดยความเห็นชอบของ คณะรัฐมนตรี มาตรา 49 เมื่อส่วนราชการใดได้ดำเนินงานไปตามเป้าหมาย สามารถเพิ่ม ผลงานและผลสัมฤทธิ์โดยไม่เป็นการเพิ่มค่าใช้จ่ายและคุ้มค่าต่อภารกิจของรัฐหรือ สามารถดำเนินการตามแผนการลดค่าใช้จ่ายต่อหน่วยได้ตามหลักเกณฑ์ที่ ก.พ.ร. กำหนด ให้ ก.พ.ร. เสนอคณะรัฐมนตรีจัดสรรเงินรางวัลการเพิ่มประสิทธิภาพให้แก่ ส่วนราชการนั้น หรือให้ส่วนราชการใช้เงินงบประมาณเหลือจ่ายต่อหน่วยได้ตาม หลักเกณฑ์และวิธีการที่ ก.พ.ร. กำหนดโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี หมวด 9 บทเบ็ดเตล็ด มาตรา 50 เพื่อให้การบริหารราชการเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและคุ้มค่า ในเชิงภารกิจของรัฐ ก.พ.ร. โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีอาจกำหนดให้ส่วน ราชการต้องปฏิบัติการใดนอกเหนือจากที่กำหนดไว้ในพระราชกฤษฎีกานี้ รวมทั้ง กำหนดมาตรการอื่นเพิ่มเติมจากที่บัญญัติไว้ในมาตรา 48 และมาตรา 49 ก็ได้ สถาบันพระปกเกล้า 201

การใหบ้ ริการสาธารณะ โดยการมสี ว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) มาตรา 51 ในกรณีที่พระราชกฤษฎีกานี้กำหนดให้ส่วนราชการต้องจัดทำ แผนงานในเรื่องใดและมีกฎหมายฉบับอื่นกำหนดให้ส่วนราชการต้องจัดทำแผนงานใน เรื่องเดียวกันทั้งหมดหรือบางส่วน เมื่อส่วนราชการได้จัดทำแผนงานตามกฎหมาย ฉบับใดฉบับหนึ่งแล้วให้ถือส่วนราชการนั้นได้ทำแผนตามพระราชกฤษฎีกาด้วยแล้ว มาตรา 52 ให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจัดทำหลักเกณฑ์การบริหาร กิจการบ้านเมืองที่ดีตามแนวทางพระราชกฤษฎีกา โดยอย่างน้อยต้องมีหลักเกณฑ์ เกี่ยวกับการลดขั้นตอนการปฏิบัติงานและการอำนวยความสะดวกและการตอบสนอง ความต้องการของประชาชนที่สอดคล้องกับบทบัญญัติในหมวด 5 และหมวด 7 ให้เป็นหน้าที่ของกระทรวงมหาดไทยดูแลและให้ความช่วยเหลือองค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นในการจัดทำหลักเกณฑ์ตามวรรคหนึ่ง มาตรา 53 ให้องค์การมหาชนและรัฐวิสาหกิจ จัดให้มีหลักเกณฑ์การบริหาร กิจการบ้านเมืองที่ดีตามแนวทางของพระราชกฤษฎีกานี้ ในกรณีที่ ก.พ.ร. เห็นว่าองค์การมหาชนหรือรัฐวิสาหกิจใดไม่จัดให้มี หลักเกณฑ์ตามวรรคหนึ่งหรือมีแต่ไม่สอดคล้องกับพระราชกฤษฎีกานี้ ให้แจ้ง รัฐมนตรีซึ่งมีหน้าที่กำกับดูแลองค์การมหาชนหรือรัฐวิสาหกิจ เพื่อพิจารณาสั่งการให้ องค์การมหาชนหรือรัฐวิสาหกิจนั้นดำเนินการให้ถูกต้องต่อไป ผู้รับเสนอพระบรมราชโอการ พันตำรวจโท ทักษิณ ชินวัตร นายรัฐมนตรี 202 สถาบันพระปกเกลา้

การบรหิ ารจดั การบ้านเมืองท่ีดี หมายเหตุ : - เหตุผลในการประกาศใช้พระราชกฤษฎีกาฉบับนี้ คือ โดยที่มีการ ปฏิรูประบบราชการ เพื่อให้การปฏิบัติงานของส่วนราชการตอบสนองต่อการพัฒนา ประเทศและให้บริการแก่ประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ซึ่งการบริหารราชการ และการปฏิบัติหน้าที่ของส่วนราชการนี้ ต้องใช้วิธีการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดีเพื่อ ให้บริหารราชการแผ่นดินเป็นไปเพื่อประโยชน์สุขของประชาชน เกิดผลสัมฤทธิ์ต่อ ภารกิจของรัฐ มีประสิทธิภาพ เกิดความคุ้มค่าในเชิงภารกิจของรัฐ ลดขั้นตอน การปฏิบัติงานที่เกินความจำเป็น และประชาชนได้รับการอำนวยความสะดวกและได้ รับการตอบสนองความต้องการ รวมทั้งมีการประเมินผลการปฏิบัติราชการอย่าง สม่ำเสมอ และเนื่องจากมาตรา 31 แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พรบ.534 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน ฉบับที่ 5 พรบ. 545 บัญญัติให้การกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการในการปฏิบัติราชการและ การสั่งการให้ส่วนราชการและข้าราชการปฏิบัติราชการเพื่อให้การบริหารกิจการบ้าน เมืองที่ดีกระทำโดยตราเป็นพระราชกฤษฎีกา จึงจำเป็นต้องตราเป็นพระราชกฤษฎีกานี้ ประกาศราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฏีกา เล่ม 120 ตอนที่ 100 ก วันที่ 9 ตุลาคม 2546 สถาบนั พระปกเกลา้ 203



เรื่องท่ี 3 การยกระดับการให้บรกิ ารสาธารณะ โดยการมีส่วนรว่ มของประชาชน: People’s Audit for Thailand (PATH) ดร.ถวิลวดี บรุ ีกุล คำนำ ในกระแสโลกาภิวัตน์ที่มีเรื่องของการเป็นประชาธิปไตยและธรรมาภิบาลก่อให้ เกิดการปรับตัวเพื่อสามารถคงอยู่ได้ในสภาวะการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป ไม่ว่า ทั้งภาครัฐ ประชาชนและเอกชน การไม่ปรับตัวจะทำให้เกิดความขัดแย้ง และปัญหาต่างๆ ตามมา สำหรับภาครัฐที่ให้บริการสาธารณะแก่ประชาชนต้องทำการ ปรับตัวเช่นกัน การพยายามปรับตัวให้เข้าสู่ยุคการบริหารแนวใหม่ที่เน้นให้ประชาชน

การใหบ้ ริการสาธารณะ โดยการมสี ่วนร่วมของประชาชน (People’s Audit) เป็นศูนย์กลาง และเสริมสร้างสังคมให้เป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ เพื่อการปรับตัวและ ปรับปรุงการบริการให้สอดคล้องกับความต้องการของประชาชนโดยรวม สิ่งที่ท้าทาย ก็คือการปรับตัวเข้ากับกระแสประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วมที่ประชาชนต้องการเข้ามา มีส่วนร่วมในกระบวนการทางนโยบายและการตัดสินใจต่างๆ ที่อาจมีผลกระทบต่อ พวกเขา นอกจากนี้การตอบสนองความต้องการของประชาชน และการมีสำนึก รับผิดชอบที่พึงมีเพื่อการสร้างวัฒนธรรมธรรมาภิบาลก็เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องเผชิญและ ปรับตัวให้ได้ อีกทั้งการพัฒนาเศรษฐกิจและการเพิ่มขึ้นของช่องว่างทางสังคม ระหว่างคนจนและคนรวยแสดงถึงการไม่เท่าเทียมกันทางสังคม ส่งผลให้ผู้ด้อย โอกาสกว่าพยายามเรียกร้องสิทธิที่พึงมีแต่ไม่เคยมี หรือไม่ค่อยมี ภาครัฐจึงมีการปฏิรูประบบการบริหารราชการเพื่อให้ สอดคล้องกับกระแสการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว มิฉะนั้นประเทศไทยคงถูกมองว่าล้าหลังเต็มที เดิมการบริหารราชการมิได้เคยมีการ เปิดโอกาสให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมแต่อย่าง ใด จนมีการปฏิรูปการเมืองครั้งสำคัญที่มีการ ประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร ไทย พุทธศักราช 2540 ที่มีเจตนารมณ์ สำคัญในการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของ ประชาชน จึงมีการริเริ่มการสร้าง ช่องทางสำหรับการเข้ามามีส่วนร่วม ของประชาชนอย่างแท้จริง อย่างไรก็ดี ช่องทางการมีส่วนร่วมของประชาชน จัดว่ายังมีจำกัดอยู่มากในประเทศ ไทย ทั้งในสังคมเมืองและชนบท ทั้งนี้ 206 สถาบันพระปกเกลา้

การยกระดบั การให้บริการสาธารณะโดยการมีสว่ นร่วมของประชาชน เพราะแนวความคิดเกี่ยวกับการมีส่วนร่วมของประชาชน และข้าราชการมีแตกต่างกัน ออกไป อย่างไรก็ดี กระแสของประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วมของประชาชนและ ธรรมาภิบาลได้ก่อให้เกิดการปฏิรูปหลายประการและหน่วยงานต่างๆ ล้วนมุ่งสู่การ ดำเนินการที่สอดคล้องกับกระแสการเปลี่ยนแปลงนี้ เพราะมิฉะนั้นจะประสบปัญหา นานาประการเพราะแรงผลักดันจากภายนอก โดยเฉพาะจากประชาชนและนานา อารยประเทศ โครงการการยกระดับการให้บริการสาธารณะด้วยกระบวนการมี ส่วนร่วมของประชาชน: การตรวจสอบโดยประชาชน หรือ People’s Audit for Thailand (PATH) เป็นโครงการที่ดำเนินการโดยสถาบัน พระปกเกล้าร่วมกับเครือข่ายหลายๆ หน่วยงาน อาทิ สำนักงานคณะ กรรมการพัฒนาระบบราชการ หรือ กพร. โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ หรือ UNDP ตลอดจนหน่วยงานราชการต่างๆ และสถาบันการศึกษา องค์กรพัฒนาเอกชน และกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น ด้วยเล็ง เห็นถึงความจำเป็นที่ต้องให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมมในการยกระดับการ ให้บริการสาธารณะที่รัฐและท้องถิ่นจัดให้แก่ประชาชน เพราะจะทำให้ ประชาชนได้แสดงความพึงพอใจ ความต้องการหรือความห่วงกังวลต่อการ บริการ อีกทั้งเข้าร่วมในกระบวนการดำเนินการให้บริการนั้นๆ ได้ หากมี โอกาส อันจะเป็นการสร้างการเป็นหุ้นส่วนของการทำงานร่วมกัน เกิดความ ไว้วางใจกันในการทำงาน ภาคผู้ให้บริการก็จะได้รับการร่วมมือที่ดี ผู้รับ บริการซึ่งหมายถึงประชาชนก็จะได้รับการบริการที่ดีตามความต้องการ การ ให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการคิดเรื่องการบริการตั้งแต่แรกๆ จะอำนวยประโยชน์ต่อผู้ให้บริการโดยรวม เพราะจะเป็นการแก้ปัญหาความ ขัดแย้งไปในตัว เพราะรูปแบบการบริการมาจากความต้องการของประชาชน อย่างแท้จริง สถาบนั พระปกเกล้า 207

การใหบ้ ริการสาธารณะ โดยการมสี ่วนร่วมของประชาชน (People’s Audit) การดำเนินโครงการนี้จึงเริ่มโดยการศึกษาประสบการณ์จากนานาประเทศแล้ว จัดทำแนวทางสำหรับประเทศไทย การมีแนวปฏิบัติ การสร้างวิทยากร หรือผู้รู้จะช่วย ให้ผู้ให้บริการมีพี่เลี้ยง หรือที่ปรึกษาในพื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศ ทั้งนี้การสร้างพี่เลี้ยง โดยเครือข่ายจะดำเนินการในทุกภาคของประเทศไทย ทั้งจะมีการทดลองในพื้นที่ต่าง ที่อาสาเข้าร่วมโครงการจำนวน 5 พื้นที่ อีกด้วย ทั้งนี้หลักการที่ใช้ในการดำเนินโครงการนี้อยู่บนพื้นฐาน ของประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วมตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 หลักธรรมาภิบาลหรือการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี อันมีกฎหมายระบุไว้ชัดเจน เช่น พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2545 และพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และวิธีการ บริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี พ.ศ. 2546 ที่มุ่งเพื่อประโยชน์สุขของ ประชาชน โดยให้ประชาชนเป็นศูนย์กลาง อันเป็นการปฏิรูปการบริหาร ที่เน้นการบริหารแนวใหม่อีกด้วย 208 สถาบันพระปกเกลา้

การยกระดับการให้บริการสาธารณะโดยการมสี ว่ นรว่ มของประชาชน ประชาธิปไตยแบบมสี ว่ นรว่ ม และธรรมาภิบาล ในระบบประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม นั้นมี การเปิดโอกาสให้ประชาชนได้แสดงทัศนะและมี ส่วนในการตัดสินใจในเรื่องต่างๆ ที่จะมีผลต่อชีวิต ความเป็นอยู่ของประชาชนเอง นอกจากจะช่วย ให้การตัดสินใจของผู้เสนอโครงการหรือรัฐบาลมี ความรอบคอบ และสอดรับกับปัญหาและความ ต้องการของประชาชนมากยิ่งขึ้นแล้ว ยังเป็นการ ควบคุมการบริหารงานของรัฐบาลให้มีความโปร่งใส (Transparency) ตอบสนองต่อ ปัญหาและความต้องการของประชาชน (Responsiveness) และมีความรับผิดชอบ หรือสามารถตอบคำถามของประชาชนได้ (Accountability) อีกด้วย ซึ่งเท่ากับ เป็นการส่งเสริมการปกครองระบอบประชาธิปไตยให้สมบูรณ์มากยิ่งขึ้นอีกด้วย และ วิธีการแบ่งระดับขั้นการมีส่วนร่วมของประชาชนอาจแบ่งได้หลายวิธีขึ้นอยู่กับ วัตถุประสงค์และความละเอียดของการแบ่งเป็นสำคัญ อาทิ การแบ่งระดับขั้นการมี ส่วนร่วมของประชาชนจากระดับต่ำสุดไปหาระดับสูงสุดออกเป็นระดับต่างๆ และ จำนวนประชาชนที่เข้ามีส่วนร่วมในแต่ละระดับจะเป็นปฏิภาคกับระดับของการม ี ส่วนร่วม กล่าวคือ ถ้าระดับการมีส่วนร่วมต่ำ จำนวนประชาชนที่เข้ามีส่วนร่วมจะมาก และยิ่งระดับการมีส่วนร่วมสูงขึ้นเพียงใดจำนวนประชาชนที่เข้ามีส่วนร่วมก็จะลดลง ตามลำดับ ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนเรียงตามลำดับจากต่ำสุดไปหาสูงสุด ได้แก่ สถาบนั พระปกเกล้า 209

การใหบ้ ริการสาธารณะ โดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) 1 ระดับการให้ข้อมูล 2 ระดับการเปิดรับความคิดเห็นของประชาชน 3 ระดับการปรึกษาหารือ 4 ระดับการวางแผนร่วมกัน 5 ระดับการร่วมปฏิบัติ 6 ระดับการควบคุมโดยประชาชน ในกระบวนการมีส่วนร่วมนั้นหากเป็นการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงแล้วประชาชน จะต้องเข้าร่วมตั้งแต่เริ่มแรกการออกแบบโครงการ และร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมทำ ร่วมรับผล ร่วมติดตาม ตรวจสอบ ประเมิน ดังปรากฏในภาพที่ 1 ภาพที่ 1 กระบวนการมสี ่วนรว่ ม 1. มสี ่วนรว่ มในการ วางแผน 4. มีส่วนรว่ มในการ 2. มีส่วนรว่ มในการ ตดิ ตามประเมินผล ปฏบิ ัติ/ดำเนินการ 3. มีส่วนร่วมในการ จดั สรรผลประโยชน์ 210 สถาบนั พระปกเกลา้

การยกระดบั การให้บรกิ ารสาธารณะโดยการมสี ว่ นร่วมของประชาชน สำหรับกระบวนการมีส่วนร่วม สามารถจัดแบ่งขั้นตอนง่ายๆ ดังนี้ ขั้นที่ 1 ส่วนร่วมในการวางแผน ประกอบด้วยการรับรู้ เข้าถึงข้อมูลเกี่ยวกับการวางแผน และร่วมวางแผน กิจกรรม ขั้นที่ 2 มีส่วนร่วมในการปฏิบัติ/ดำเนินการ ประกอบด้วยการเกี่ยวข้องกับการดำเนินการในกิจกรรมต่างๆ และการ ตัดสินใจ ขั้นที่ 3 มีส่วนร่วมในการจัดสรรผลประโยชน์ เป็นการมีส่วนร่วมในการจัดสรรประโยชน์ หรือผลของกิจกรรม หรือผล ของการตัดสินใจที่เกิดขึ้น ขั้นที่ 4 มีส่วนร่วมในการติดตามประเมินผล เกี่ยวข้องกับความพยายามที่จะประเมินประสิทธิผลของโครงการ กิจกรรม ต่างๆ และพิจารณาวิธีการที่จะดำเนินการต่อเนื่องต่อไป ประชาชนจะเข้ามา เกี่ยวข้องกับการคิด เกณฑ์ในการประเมินโครงการ หรือกิจกรรมต่างๆ ด้วย ซึ่งผลของกระบวนการประเมินนี้ จะกลายเป็นปัจจัยนำเข้าใน กระบวนการมีส่วนร่วมขั้นที่ 1 ซึ่งเป็นขั้นตอนของการวางแผนต่อไป ในการบริการสาธารณะจึงควรมีการมีส่วนร่วมของประชาชนเข้าไปอยู่ทุกขั้น ต้องเพื่อความตระหนักในปัญหาร่วมกันของทุกฝ่ายและหาแนวทางปรับปรุงร่วมกันอัน จะเป็นการพัฒนาอย่างยั่งยืน สถาบนั พระปกเกลา้ 211

การให้บรกิ ารสาธารณะ โดยการมีส่วนร่วมของประชาชน (People’s Audit) พระราชกฤษฎีกาว่าดว้ ย หลกั เกณฑแ์ ละวิธีการบรหิ ารกจิ การ บ้านเมอื งที่ดี พ.ศ. 2546 กฎหมายนี้เป็นกฎหมายใหม่ที่ออกมาเพื่อให้หน่วยงานราชการให้ความสำคัญ กับการบริหารจัดการที่ดี ที่คำนึงถึงการมีส่วนร่วมของประชาชน การมีความโปร่งใสใน การทำงาน มีการบริหารงานอย่างมีประสิทธิภาพ และคุ้มค่า มีการอำนวยความสะดวก และตอบสนองความต้องการของประชาชน และมีการประเมินผลการทำงาน มีการลด ขั้นตอนการทำงานเพื่อให้เกิดความคล่องตัว ทั้งนี้เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน โดย ให้ประชาชนเป็นศูนย์กลาง ตาม พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2545 โดย เหตุผลในการประกาศใช้พระราชกฤษฎีกาฉบับนี้ คือ โดยที่มีการ ปฏิรูประบบราชการ เพื่อให้การปฏิบัติงานของส่วนราชการตอบสนองต่อการพัฒนา ประเทศ และให้บริการแก่ประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ซึ่งการบริหาร ราชการและการปฏิบัติหน้าที่ของส่วนราชการนี้ ต้องใช้วิธีการบริหารกิจการบ้านเมือง 212 สถาบันพระปกเกลา้

การยกระดับการให้บรกิ ารสาธารณะโดยการมีสว่ นร่วมของประชาชน ที่ดี เพื่อให้การบริหารราชการแผ่นดินเป็นไปเพื่อประโยชน์สุขของประชาชน เกิดผล สัมฤทธิ์ต่อภารกิจของรัฐ มีประสิทธิภาพ เกิดความคุ้มค่าในเชิงภารกิจของรัฐ ลด ขั้นตอนการปฏิบัติงานที่เกินความจำเป็น และประชาชนได้รับการอำนวยความสะดวก และได้รับการตอบสนองความต้องการ รวมทั้งมีการประเมินผลการปฏิบัติราชการ อย่างสม่ำเสมอและเนื่องจาก มาตรา 3/1 แห่ง พระราชบัญญัติ ระเบียบบริหาร ราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดย พระราชบัญญัติ ระเบียบบริหาร ราชการแผ่นดิน (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2545 บัญญัติให้การกำหนดหลักเกณฑ์ และวิธีการ ในการปฏิบัติราชการและการสั่งการให้ส่วนราชการและข้าราชการปฏิบัติราชการ เพื่อ ให้เกิดการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดีกระทำโดยตราเป็นพระราชกฤษฎีกาจึงจำเป็น ต้องตราพระราชกฤษฎีกานี้ รายละเอียดที่สำคัญปรากฏในหลายมาตราอันเกี่ยวข้อง กับการมีส่วนร่วมของประชาชนคือ ในมาตรา 6 การบริหารกิจการบ้านเมืองที่ด ี อันได้แก่ การบริหารราชการเพื่อบรรลุเป้าหมาย ดังต่อไปนี้ 1 เกิดประโยชน์สุขของประชาชน 2 เกิดผลสัมฤทธิ์ต่อภารกิจของรัฐ 3 มีประสิทธิภาพและเกิดความคุ้มค่าในเชิงภารกิจของรัฐ 4 ไม่มีขั้นตอนการปฏิบัติงานเกินความจำเป็น 5 มีการปรับปรุงภารกิจของส่วนราชการให้ทันต่อสถานการณ์ 6 ประชาชนได้รับการอำนวยความสะดวกและได้รับการ ตอบสนองความต้องการ 7 มีการประเมินผลการปฏิบัติราชการอย่างสม่ำเสมอ สถาบนั พระปกเกล้า 213

การใหบ้ รกิ ารสาธารณะ โดยการมสี ว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) การบริหารราชการเพื่อประโยชน์สุขของประชาชนเป็นการปฏิบัติราชการที่มี เป้าหมายเพื่อให้เกิดความผาสุกและความเป็นอยู่ที่ดีของประชาชนความสงบและ ปลอดภัยของสังคมส่วนรวม ตลอดจนประโยชน์สูงสุดของประเทศ โดยในการบริหาร ราชการเพื่อประโยชน์สุขของประชาชน ส่วนราชการจะต้องดำเนินการโดยถือว่า ประชาชนเป็นศูนย์กลางที่จะได้รับการบริการจากรัฐ และจะต้องมีแนวทางการบริหาร ราชการ มีการปฏิบัติภารกิจของส่วนราชการที่เป็นไปโดยซื่อสัตย์สุจริต สามารถ ตรวจสอบได้ และมุ่งให้เกิดประโยชน์สุขแก่ประชาชนทั้งในระดับประเทศและท้องถิ่น ก่อนเริ่มดำเนินการส่วนราชการต้องจัดให้มีการศึกษาวิเคราะห์ผลดีและผลเสียให้ครบ ถ้วนทุกด้าน กำหนดขั้นตอนการดำเนินการที่โปร่งใส มีกลไกตรวจสอบการดำเนินการ ในแต่ละขั้นตอน ในกรณีที่ภารกิจใดจะมีผลกระทบต่อประชาชน ส่วนราชการต้อง ดำเนินการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน หรือชี้แจงทำความเข้าใจเพื่อให้ ประชาชนได้ตระหนักถึงประโยชน์ที่ส่วนรวมจะได้รับจากภารกิจนั้น และ ให้เป็น หน้าที่ของข้าราชการที่จะต้องคอยรับฟังความคิดเห็น และความพึงพอใจของสังคม โดยรวมและประชาชนผู้รับบริการ เพื่อปรับปรุงหรือเสนอแนะต่อผู้บังคับบัญชาเพื่อให้ มีการปรับปรุงวิธีปฏิบัติราชการให้เหมาะสม การยกระดับการให้บริการสาธารณะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของ ประชาชน จึงเป็นการดำเนินการที่สอดคล้องกับเรื่องของประชาธิปไตย แบบมีส่วนร่วมและการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดีดังกล่าวเพราะเป็นการ เน้นที่ประชาชน เป็นการประเมินโดยประชาชนเองและประชาชนจะร่วม รับรู้ในการทำงานของหน่วยงานผู้ให้บริการ 214 สถาบนั พระปกเกล้า

การยกระดบั การใหบ้ รกิ ารสาธารณะโดยการมสี ่วนร่วมของประชาชน การบรกิ ารสาธารณะคืออะไร เป็นกิจกรรมที่รัฐบาลต้องรับผิดชอบต่อประชาชนซึ่งมีทางเลือกหลายทาง ไม่ใช่ เพียงการออกกฎระเบียบหรือให้งบประมาณไปดำเนินการ แต่เป็นการบริการเพื่อคน จำนวนมาก เป็นการสร้างความรับผิดชอบต่อสังคมและสร้างความไว้วางใจให้กับ ประชาชน ภาครัฐมีการให้บริการแก่ประชาชนทั้งที่เป็นรายบุคคลและทั้งชุมชน โดยรัฐบาล กลางให้บริการแก่ประชาชนในวงกว้าง ขณะที่ท้องถิ่นให้บริการเฉพาะประชาชนใน ท้องถิ่นตน การบริการที่จัดให้คือ การบริการด้านสุขภาพอนามัย กฎหมาย สวัสดิการ ความปลอดภัย การควบคุมอุตสาหกรรม การศึกษานโยบาย การรักษาวัฒนาธรรม การจัดการสิ่งแวดล้อม เป็นต้น คุณภาพของการบริการและต้นทุนต่างๆ เป็นสิ่งที่เป็น ที่กังวลพื้นฐานของรัฐบาล ประชาชนที่เสียภาษีและผู้รับบริการ รัฐบาลยังพยายามที่จะ ปกป้องผู้รับบริการซึ่งในที่นี้คือประชาชนและให้ประกันระดับคุณภาพของการบริการ ขั้นต่ำสุดในพื้นที่ต่างๆ สถาบันพระปกเกล้า 215

การให้บรกิ ารสาธารณะ โดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน (People’s Audit) คุณภาพของการบริการจึงเป็นสิ่งสำคัญ ทำอย่างไรรัฐจะประกันได้ว่า ประชาชนได้รับการบริการที่ดี และเป็นที่พึ่งใจแล้ว การเน้นที่คุณภาพจะมีความหมาย มากกว่าการมุ่งเพียงปริมาณ ทำอย่างไรประชาชนจึงจะเข้าถึงการบริการเหล่านั้นได้ การดำเนินการศึกษาความต้องการของประชาชนก็เป็นสิ่งจำเป็น และการสร้าง กระบวนการมีส่วนร่วมจะเป็นการเพิ่มคุณค่าให้กับการบริการนั้นเพราะประชาชน ถือว่า พวกเขามีส่วนในการบริการนั้นมิใช่เพียงผู้รับการบริการแต่เพียงฝ่ายเดียว มีวิธีการต่างๆ มากมายที่นำมาสู่การ ปรับปรุงการให้บริการสาธารณะโดยเน้นที่การ บริการที่มีคุณภาพในรูปแบบของความ คุ้มค่าของเงินที่ลงทุนไป มุ่งที่ ประสิทธิภาพของการบริการกับ เรื่องของการเพิ่มการมีส่วนร่วมของ ประชาชนและมีทางเลือกต่างๆ ให้กับ ประชาชนที่เป็นลูกค้าของการให้ บริการสาธารณะนั้นๆ เพราะการ บริการสาธารณะเป็นการทำงานของ รัฐที่เป็นไปเพื่อประโยชน์ของสาธารณชน โดยเฉพาะเป็นการไม่มุ่งหวังกำไร แต่ อย่างใด ในการยกระดับการบริการสาธารณะจึงต้องมีประชาชนเข้าไปร่วมเพราะ ประชาชนเป็นผู้รับผลประโยชน์และเงินงบประมาณที่ใช้ไปมาจากภาษีของพวกเขา นั่นเอง 216 สถาบนั พระปกเกล้า

การยกระดับการให้บริการสาธารณะโดยการมีสว่ นรว่ มของประชาชน หลกั การในการดำเนินการ ยกระดบั การบรกิ ารสาธารณะใหเ้ กิดผล โครงการยกระดับการให้บริการสาธารณะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของ ประชาชน: การตรวจสอบโดยประชาชน หรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า People’s Audit for Thailand หรือ PATH จึงเกิดขึ้นด้วยความร่วมมือของหลายหน่วยงานดังกล่าว ข้างต้น ในการดำเนินการยกระดับการให้บริการสาธารณะด้วยกระบวนการมีส่วนร่วม ของประชาชน ผู้ดำเนินการต้องมีหลักการที่ยึดไว้เพื่อให้สามารถดำเนินการให้สำเร็จ คือ การผูกมัดที่จะทำ และกำหนดไว้เป็นนโยบายสำคัญของหน่วยงาน ความชัดเจน ความเข้าใจตรงกัน เข้าใจร่วมกันในวัตถุประสงค์ เป้าหมาย กระบวนการมีส่วนร่วม และข้อมูลย้อนกลับที่ได้จากการ ประเมิน และที่สำคัญมีกิจกรรมการมีส่วนร่วมและได้สื่อสารกันเข้าใจ แล้วด้วย การเข้าถึงเพื่อแน่ใจว่าคนพื้นฐานต่างกันก็สามารถเข้าถึงกิจกรรมนี้ได้ เช่นเดียวกัน เคารพกันและกัน เพื่อแน่ใจว่าทุกคนรับผิดชอบร่วมกันและยอมรับฟัง ความคิดเห็นของผู้อื่น สถาบนั พระปกเกล้า 217

การใหบ้ ริการสาธารณะ โดยการมีสว่ นร่วมของประชาชน (People’s Audit) ความรับผิดชอบ เพื่อแน่ใจว่าเจ้าหน้าที่ ผู้มีส่วนร่วม และประชาชน รับผิดชอบร่วมกัน และแน่ใจว่าโครงการนี้จะบรรลุเพราะมีทรัพยากร ต่างๆ ตลอดจนให้เวลาที่พอเพียง สำนึกรับผิดชอบ เพื่อแน่ใจว่าข้อมูลที่ได้จากการประเมินเป็นระยะจาก ผลการมีส่วนร่วมได้รับการถ่ายทอดให้ผู้เข้าร่วมทุกคนและแสดงให้ ทราบว่าผลการศึกษาที่ได้นี้ถูกนำเข้าไปสู่กระบวนการกำหนดนโยบาย การร่วมมือกัน เพื่อแน่ใจว่าหน่วยงานต่างๆ เข้ามาเกี่ยวข้อง และ ปฏิบัติ รวมทั้งมีการกำหนดข้อตกลงร่วมกันว่าจะดำเนินการร่วมกัน ความไว้วางใจกัน เพื่อแน่ใจว่าการติดต่อสื่อสารและมีการสร้างความ สัมพันธ์กัน การบูรณาการ การคิดเป็นองค์รวม การทำงานเป็นพหุภาคี เพื่อแน่ใจว่า มีการมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวางและครอบคลุมคนทุกกลุ่มที่มีความ สนใจและอาจได้รับผลกระทบจากการตัดสินใจของรัฐและท้องถิ่น 218 สถาบนั พระปกเกลา้

การยกระดับการใหบ้ ริการสาธารณะโดยการมสี ว่ นรว่ มของประชาชน กระบวนการยกระดับการบรกิ าร หลักการทั้งหมดที่กล่าวไปข้างต้นจะนำมาสู่การสร้างพลังในการดำเนินการ ยกระดับการบริการให้เป็นที่ต้องใจของผู้รับบริการและผู้ให้บริการ เป็นการสร้าง กระบวนการเรียนรู้ร่วมกันอย่างต่อเนื่อง ทั้งหมดนี้จะเริ่มได้ด้วยการสร้างพลังใจ แรงบันดาลใจ นำไปสู่การสร้างนวัตกรรม และนำไปปฏิบัติ เพื่อการปรับปรุงหรือยก ระดับการบริการแล้วจึงย้อนกลับมาสู่การสร้างแรงบันดาลใจที่จะทำให้ดีขึ้นต่อไป ทั้งหมดนี้จะเกิดขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลคือการมีความเต็มใจ มีจิตสำนึกสาธารณะที่จะทำร่วมกันหรือทำด้วยใจ (Internalization) ดังเป็นการแสดง ในภาพที่ 2 ภาพที่ 2 วงจรของการยกระดับการบรกิ ารสาธารณะแบบมสี ว่ นรว่ ม เกิดแรงบนั ดาลใจ inspiration เกดิ การปรบั ปรุงท่ดี ขี ึน้ ทำด้วยใจ สรา้ งนวตกรรม inprovement internalization ในการมสี ว่ นร่วม innovation นำไปปฏิบัติ inplementation สถาบนั พระปกเกลา้ 219

การให้บริการสาธารณะ โดยการมีสว่ นร่วมของประชาชน (People’s Audit) ในกระบวนการต่างๆ จะมีกิจกรรมย่อยๆ อีกจำนวนมาก แต่ทั้งนี้ขึ้นกับ การออกแบบและตัดสินใจร่วมกันของทุกฝ่าย และการคำนึงถึงบริบทของพื้นที่ และ หน่วยงานที่ให้บริการด้วย เพื่อนำไปสู่การยกระดับการบริการอย่างแท้จริง ในการเริ่มต้นกิจกรรมสิ่งสำคัญที่ต้องมีคือ การมีความรู้ที่จะดำเนินการ มีความตระหนักที่จะสร้างการบริการที่ดี และเปิดโอกาสให้ประชาชนและฝ่ายต่างๆ เข้ามามีส่วนร่วมแล้วจึงดำเนินการร่วมกัน รวมเป็นสามเหลี่ยมแห่งการเรียนรู้เพื่อการ ดำเนินโครงการยกระดับการให้บริการ ภาพที่ 3 แนวคิดหลักในการเร่ิมดำเนนิ การโครงการ ความรู ้ การปฏบิ ตั ิ ความตระหนัก 220 สถาบนั พระปกเกล้า

การยกระดับการให้บรกิ ารสาธารณะโดยการมสี ว่ นรว่ มของประชาชน อย่างไรก็ดีกิจกรรมต่างๆ จะสำเร็จไม่ได้หากปราศจากความร่วมมือของทุก ฝ่ายโดยเฉพาะผู้ให้บริการเองที่ต้องมุ่งมั่นที่จะสร้างการบริการที่ดี และปรับตัวเอง นอกจากนี้ผู้บริหารต้องยินยอมที่จะช่วยผลักดัน สนับสนุนให้เป็นจริง และที่สำคัญ ที่สุดคือ ประชาชนต้องมีส่วนร่วมอย่างเต็มใจมิใช่การบังคับ การดำเนินการโครงการนี้ เป็นทั้งการเริ่มดำเนินการจากผู้ให้บริการที่ เรียกว่า inside out และเป็นการเริ่มจาก ภายนอกโดยประชาชนและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียผลักดัน เรียกว่า outside in ทั้งสองวิธี จะรวมกันเป็นหนึ่งเดียวเพื่อมุ่งสู่การบริการที่เป็นเลิศเพื่อประชาชนอย่างแท้จริง โครงการนี้อาจเริ่มช้าๆ และต้องใช้เวลาในการเรียนรู้และสร้าง เครือข่ายในการทำงานแต่เป็นการเริ่มช้าเพื่อเดินหน้าอย่างรวดเร็วใน อนาคตแทนการเริ่มเร็วทำเร็วและในที่สุดต้องหยุดแก้ไขและมีปัญหาใน ที่สุด ดังนั้นอาจเปรียบการทำงานโครงการนี้จึงเหมือนกับการมองช้างจาก ด้านหลังที่ยังไม่เห็นหน้าชัดเจนเพราะทุกฝ่ายต้องรวมพลังในการทำงาน แล้วเมื่อช้างหันกลับมาจะเห้นว่างามหรือไม่ สถาบนั พระปกเกลา้ 221