สนทนาธรรมกับ อ.วศิน 1

กบั อาจารยวศิน อินทสระ จากคอลัมน สนทนาธรรมกับอาจารยว ศนิ ในเว็บไซตเรอื นธรรม (www.ruendham.com) www.kanlayanatam.com

กับ อาจารยว ศิน อนิ ทสระ จากเว็บไซตเ รือนธรรม (www.ruendham.com) หนงั สือดีอนั ดับที่ ๑๔๖ จดั พิมพเพ่อื แจกเปนธรรมทาน จำนวน ๘,๔๐๐ เลม (เมษายน ๒๕๕๔) โดย ชมรมกัลยาณธรรม ๑๐๐ ถ.ประโคนชัย ต.ปากนำ้ อ.เมือง จ.สมุทรปราการ ๑๐๒๗๐ โทร. ๐๒-๗๐๒๙๖๒๔ , ๐๒-๗๐๒๗๓๕๓ www.kanlayanatam.com ภาพปกและภาพประกอบโดย คณุ เคอ ซิ่ว เซียง และผูม ีจติ ศรัทธา ดำเนินการผลติ โดย กอนเมฆแอนดก ันยกรปุ โทร. ๐๘๙ ๗๘๕-๓๖๕๐

คำนำของชมรมกลั ยาณธรรม ขา พเจา มโี อกาสไดอ า นคำถามคำตอบ ในหอ งสนทนาธรรมกบั อาจารยว ศนิ อนิ ทสระ ในเวบ็ ไซดเ รอื นธรรม จงึ นกึ ถงึ คำกลา ววา “ในโลก นี้ ไมม ีใครเลยทีน่ าอิจฉา” แตละคนลวนมีทุกขม ีปญ หาแตกตา งกันไป ตามเหตตุ ามปจ จยั สง่ิ ทน่ี า อนโุ มทนายงิ่ คอื คำตอบของทา นผรู ู คอื ทา น อาจารยว ศนิ อนิ ทสระทเ่ี มตตาตอบทกุ คำถามอยา งถกู ตรงแจม แจง และ เปย มดว ยเมตตา ทงั้ ใหก ำลงั ใจและเตอื นสตไิ ดแ ตล ะสถานการณอ ยา ง เหมาะสม เหมอื นหมอดที ร่ี จู กั เลอื กสรรยาคณุ ภาพดใี หถ กู ชนดิ และดว ย ปริมาณพอเหมาะทจี่ ะบรรเทาอาการเจ็บปว ยของคนไข หลายคำตอบที่ขาพเจารูสึกศรัทธาในภูมิปญญาแหงปราชญ ของแผนดิน ครูผูเปยมเมตตา และอีกหลายคำตอบเมื่ออานแลว ขาพเจาน่ังอมย้ิมคนเดียว เพราะทานตอบไดนารักและมีอารมณขัน เปนอารมณขันท่ีมีความเหมาะควรที่จะเปนเชนนั้น แสดงถึงปฏิภาณ อันยอดเยยี่ มของยอดพหูสูตผเู ปนธรรมเจดยี  ขา พเจา ทราบวา คอลมั น สนทนาธรรมกับอาจารยวศิน ในเว็บไซดเรือนธรรมน้ี ยังไมมีการจัด พิมพรวมเลมเปนหนังสือ ทั้งที่ทานอาจารยไดตอบคำถามมาเกินหน่ีง พันขอแลว ชมรมกัลยาณธรรมจึงขอโอกาสที่จะเผยแผสัจธรรมอัน เปย มดว ยอรรถรสนเี้ พอื่ เปน ธรรมทาน ซงึ่ ในเลม แรกนไ้ี ดค ดั มาจากขอ ที่ ๗๙๗ ถึงขอ ๑๐๘๑ ท้ังทา นอาจารยยงั มีเมตตาตรวจทานตนฉบับใหอีก ครั้ง ขอกราบขอบพระคณุ ในความเมตตาของทานอาจารยเ ปน อยางสงู ไวในท่นี ้ี

๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ จรงิ อยวู าการศกึ ษาและปฏบิ ัติธรรมน้ันเราตอ งพ่ึงตน แตก าร มีกัลยาณมิตร ปราชญผูรูจริงสองแสงธรรม แนะนำช้ีทางสวางให นับ วาเปนการประหยัดเวลาในชีวิตไดมากเหลือเกิน ย่ิงไดมีโอกาสอานขอ ธรรมในหอ งสนทนานก้ี ย็ ง่ิ รสู กึ เกนิ คมุ เพราะบางคำถามกต็ รงใจเราโดย ไมตองเอยปากถามเองก็พลอยไดความกระจางไปดวย ขออนุโมทนา ทกุ ทา นทเี่ ปน ครชู ว ยถามปญ หา ขอขอบคณุ คณุ ขวญั เพยี งหทยั ตน บญุ แหงเวบ็ ไซดเรือนธรรมนี้ และเหนอื อื่นใดขอนอมกราบบูชาอาจรยิ คุณ แดทานอาจารยว ศิน อนิ ทสระ ที่เมตตาสละเวลาและอุทิศตนเพือ่ ความ เปน ครูตลอดชีวติ ของทา น แมวัยวนั จะผนั ผานแปรเปลี่ยนไปเชนไร แต จติ วญิ ญาณแหง ความเปน ครกู ย็ งั พรอ มทจี่ ะเปน ผใู หแ ละประกาศธรรม อนั ถกู ตรงดว ยความกรณุ าอยทู กุ ลมหายใจของทา น ขอปวารณาทจ่ี ะจดั พมิ พห นงั สอื สนทนาธรรมกบั อาจารยว ศนิ อนิ ทสระในเลม ตอ ๆไปใหค รบ ถว น แมจ ะถงึ ขอ ทหี่ มนื่ ทแ่ี สน กจ็ ะตดิ ตามนำมาเผยแผใ หเ กดิ ประโยชน แกพหูชนตอไป หากทานอาจารยย งั เมตตาดำรงขนั ธเ พอื่ ชี้ทางสวางแก เพ่อื นรว มทุกขอยเู ชน นี้ คณุ ประโยชนท ห่ี นงั สอื เลม นจ้ี ะเปน แสงสวา งสอ งทางปญ ญาแก ปวงสรรพสัตว ชมรมกัลยาณธรรมขอนอบนอมบูชากศุ ลปญ ญาทานน้ี แทนเครอ่ื งแสดงมทุ ติ าสกั การะพระคณุ ของทา นอาจารย ขอผลานสิ งส นจี้ งอภบิ าลปกปอ งคมุ ครองปย าจารยผ ทู รงคณุ ธรรมไดป ระสบแตค วาม สุขสวัสดพ์ิ พิ ัฒนมงคล ผา นพนทกุ ข ภัย มคี นื วนั อนั สงบเย็น ปราศจาก โรคาพยาธิ ดำรใิ ดกส็ มั ฤทธผิ ลดง่ั ปรารถนาจงทกุ ประการ จนถงึ นพิ พาน อนั เปนบรมสขุ เทอญ. ทพญ.อัจฉรา กลิน่ สวุ รรณ ประธานชมรมกลั ยาณธรรม

คำอนุโมทนา เรอื่ ง “สนทนาธรรมกบั อาจารยว ศนิ ” นี้ เดมิ ทเี ดยี วเปน การตอบ คำถามในหอ งสนทนาธรรม ของเว็บไซตเ รือนธรรม (www.ruendham. com) ของขวญั เพยี งหทยั ผเู ปน ศิษยคนหน่ึง ซึ่งเปนเจาของหอ งสมดุ และสำนกั พมิ พเรอื นธรรม ขาพเจา ไดต อบคำถามในหอ งสนทนาธรรม นี้มาเปนเวลาหลายป ไดต อบคำถามไปแลว ประมาณพันกวา ขอ ตอมา ชมรมกัลยาณธรรม เกิดศรัทธาเห็นวาเปนประโยชน อยากทำเปนหนังสือเพื่อเผยแผใหแพรหลาย จึงไดคัดลอกออกมา ทำตนฉบับ ขอใหขาพเจาตรวจดูอีกครั้งหนึ่ง ขาพเจาไดตรวจดูแลว เห็นวา ถา พมิ พเปนหนงั สอื ก็จะเปนประโยชนใ นวงกวาง จงึ อนญุ าตให ชมรมกลั ยาณธรรมจัดพิมพเปนหนังสอื ตามท่ปี รากฏนี้ หนงั สอื เรอื่ งนม้ี หี ลายรสตามคำถามทห่ี ลากหลาย มปี ญ หาชวี ติ บา ง ปญ หาธรรมะบา ง ปญ หาเกย่ี วกบั ความเขา ใจเรอื่ งศาสนาทวั่ ไปบา ง ขาพเจา ตอบเทา ที่พอตอบได ตามกำลงั สติปญญาของขาพเจา หวังวา จะเปน ประโยชนแ กท า นผอู า นบา งตามสมควร ขอขอบคณุ ผถู ามปญ หา ทกุ ทา นมา ณ ที่น้ีดว ย ขออนโุ มทนาตอ กศุ ลเจตนาและความพากเพยี รในการประกอบ กรรมดี ดวยการจดั พมิ พหนังสือเลมน้ขี องชมรมกลั ยาณธรรม ไว ณ ท่ีน้ี และขออวยพรใหท กุ ทา นมคี วามสขุ ความเจริญย่ิงๆ ขึน้ ไป พรอมกันนี้ ขอขอบคุณทานผูอานที่ไดติดตามผลงานของ ขาพเจา ตลอดมา ขอใหทานมีความสุขและเจริญในธรรมย่ิงๆ ขนึ้ ไป ดวยความปรารถนาดีอยา งยิ่ง มนี าคม ๒๕๕๔

... เปด หองสนทนา ... ขอเชิญเจริญในธรรม

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ๗9 คำถามที่ ๗๙๗ การกลา ววา ผูเ ปนมุนี เปนเหมือนบคุ คลประคองตาชง่ั นัน้ หมายความวา อะไรคะ ตอบ หมายความวา ใหอ ดทนตอความยนิ ดีและความไมย ินดี ไม เอยี งไปขางใดขางหน่ึง คำถามท่ี ๗๙๘ โลภะ ราคะ และ ตัณหา มคี วามหมายแตกตา งกนั อยา งไรคะ ใชแทนกนั ไดในความหมายใดบางไหมคะ ตอบ โดยพยัญชนะตางกัน แตเปนไวพจนกันได คือใชแทนกันได โลภะแปลวาความโลภ เปนท่ีเขาใจกันดีอยูแลว ราคะแปลวาความ กำหนัด ตณั หาแปลวา ความดิน้ รนทะยานอยาก คำถามที่ ๗๙๙ ผมแตง งานแลว มีเพื่อนรวมงานผหู ญงิ อายุ ๔๐ ป นอ ยกวาผม หลายป เธอยงั ไมม แี ฟน ชอบทำตวั เปน หว งเปน ใยผม ชวนผมไปทานขา ว กลางวนั และชอบ mail หาผมเปน การสว นตวั ทไี่ มใ ชเ รอื่ งงาน ทำนองให กำลังใจ ตอนเย็นเลกิ งาน เธอจะหาเรอื่ งชวนคุย จน ๒-๓ ทุม ทำใหผม ตอ งไปสงเธอท่บี า น ผมเขา ใจวา เธอมใี จใหผม ผมควรทำอยา งไรใหเ ธอ ถอยหา งโดยไมใ หเ ธอรสู กึ เสยี หนา หรอื มบี ทความอะไรไหมครบั ทจี่ ะชว ย ใหเธอมสี ติ รูจักละอายตอ บาป

1๘0 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ตอบ ปญ หาของคณุ เปน ปญ หาที่ตอบยาก อยทู ่ีใจคณุ ถาคณุ อยาก หลกี เลยี่ งคณุ กจ็ ะหาทางหลกี เลย่ี งไดเ อง แตถ า คณุ ไมอ ยากหลกี เลย่ี งยงั อาลยั อาวรณก บั มติ รภาพอยกู ค็ งจะทำไดย ากและยดื เยอื้ ตอ ไปคณุ ถาม ถึงเรื่องบทความ ผมมีหนังสอื อยู ๒ เลม ชื่อ “ชวี ติ กับความรัก” กบั “ชีวิต กบั ครอบครวั ” บรษิ ัทสรางสรรคบ คุ ส และโอเดยี นสโตรจดั พมิ พ ชวี ติ กบั ความรักของสรางสรรค ชวี ติ กับครอบครวั ของโอเดยี นสโตร แตไมแนใ จ วา จะสำเรจ็ ประโยชนไ ดเพยี งใด คำถามที่ ๘๐๐ ผี ในภาษาไทย กบั วญิ ญาณ ใน ขนั ธห า ตา งกัน หรอื เหมอื น กนั อยางไร ในพระไตรปฎ ก มีกลา วหรอื อธิบาย เร่อื งผี หรือ วญิ ญาณ (ความหมายตามศัพทภาษาไทย) ไวไ หมครบั ถา มี กลาวในแงมมุ ไหน อยา งไรครบั และในพระไตรปฏ ก แสดงความหมายของคำวา วญิ ญาณ ไวเ หมอื นกนั ทงั้ หมดหรอื ไม เพราะคำวา สงั ขาร ในพระไตรปฎ ก กม็ สี อง ความหมาย ตอบ โอปปาติกะท้ังหลายเชน นรก เปรต อสุรกาย เทวดา คนไทย เรียกวา “ผี” ท้ังหมด ผนี รก ผีเปรต ผอี สุรกาย ผเี ทวดา เรยี กวา “กาย ทิพย” ก็มี เรยี กวา “ปศาจ” ก็มี วิญญาณในขันธ ๕ หมายถึง จิต หมาย ถงึ ความรทู างอายตนะ ๖ ก็มี เชน จักษุวญิ ญาณ โสตวญิ ญาณ เปนตน วิญญาณมคี วามหมายมาก ในทม่ี าตางๆ บางแหง หมายถงึ นิพพานกม็ ี เชน ในเกวฏั ฏสตู ร ทฆี นกิ าย สลี ขนั ธวรรค ใจความโดยยอ วา “วญิ ญาณ (นิพพาน)แสดงไมได มีทางลงโดยรอบ” เปนตน คนไทยชอบพดู วา “คน

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ 1๙1 ตายแลววิญญาณออกจากรา ง” ทจี ริงเปนกายทพิ ยอ อกจากราง แตใน ทีบ่ างแหง ใชค ำวา วิญญาณกม็ ีเชนขอความวา “เม่ือใดอายุ ไออนุ และ วญิ ญาณ ละรางกายนีไ้ ป รางกายนี้กจ็ ะถกู ทอดทง้ิ ใหนอนนิ่งอยู สาระ ในกายนไ้ี มม”ี คำถามท่ี ๘๐๑ พระพุทธพจนเต็มๆ ทีว่ า “เจากามเอย เรารแู ลว วา เจาเกิดจาก ความดำรนิ ่เี อง...” วาอยางไรครับ ถามบี าลดี ว ยกจ็ ะเปน พระคุณยง่ิ กเิ ลสตวั อนื่ ๆ เกดิ จากความดำรดิ วยไหมครบั ขอบคุณครับ ตอบ “ดกู อนเจา กาม เราไดเห็นตน เคา ของเจา แลว เจา เกิดจาก ความดำรินเ่ี อง เราจักไมด ำรถิ งึ เจา อีก ดว ยอาการอยา งนี้ เจา จกั มีอีก ไมไ ด” ภาษาบาลวี า อทฺทสฺสํ กาม เต มลู ํ สงฺกปปฺ า กาม ชายสิ น ตํ สงกฺ ปปฺ ยิสฺสามิ เอวํ กาม น เหสสฺ สิ กิเลสอ่ืนๆก็เกิดจากความดำริ เหมือนกัน เพราะวาความดำริหรือความ นกึ คดิ เปน สงั ขาร กเิ ลสทง้ั หลาย คณุ ธรรม ท้ังหลายจัดเขาในสังขารขันธ ถาไม นึกคิดท้ังกิเลสและ คุณธรรมตางๆ กเ็ กดิ ขึ้นไมไดเหมอื นกนั

๑1๐2 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ คำถามที่ ๘๐๒ ความเกลียดเปนกิเลสประเภทไหนครับ มีสายของการเกิด อยางไรครับ จะแกดวยการแผเมตตาใหบุคคลท่ีเราเกลียดไดไหมครับ มีวิธีใดบางที่จะผอนคลายหรือหายจากความเกลียดใครๆหรือแมแต ตนเองในบางครั้ง ขอบคุณครับ ขออำนาจคุณพระรัตนตรัยและความ ดที ี่อาจารยไ ดก ระทำรวมกบั กุศลท่ีกระผมเคยทำ คมุ ครองใหอ าจารยมี สุขภาพดีข้นึ ๆนะครบั ตอบ ความเกลียดเปนกิเลสสายความโกรธ เริ่มตนจาก อรติ-ความ ไมยินดี ปฏิฆะ-หงุดหงิด โกธะ-โกรธ โทสะ-พลุงพลาน พยาบาท-ผูก ใจเจ็บ ทั้งหมดน้ีภาษาไทยเรียกวาเกลียด คือไมชอบ อุเบกขานาจะดี ที่สดุ คือไมร ักไมช ัง ไมร กั ส่งิ ใดไมชังส่ิงใด ดำเนินการไปตามหนาท่ี เทาน้ีก็นาจะเพียงพอ แตก็ทำยากนะ ตองมีความอดทนเขามารวมดวยจึง จะประคับประคองอุเบกขาไวได ดัง พระพุทธจนท่ีวา “นักปราชญยอม อดทนตอ ความไมพ อใจและความ พอใจ (อรติรติสโห หิ ธีโร)” ขอบคุณมากท่ีอวยพรมาให สุขภาพดี แตก็เปนไปตามเหตุปจจัย รูสึกวารางกายทรุดโทรมลงมากเหมือน เกวียนผุ ซอมไมคอยไหว ไดแตประคับ ประคองไปทีละวัน พรุงน้ีกับชาติหนาไมรู อะไรจะมากอน

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อินทสระ ๑1๑3 คำถามที่ ๘๐๓ ยสกุลบุตร เปนบุตรของนางสุชาดา ผูถวายขาวมธุปายาสแด พระพุทธองคใชหรือไมคะ พระพุทธองคทรงแสดงธรรมเร่ืองใดที่ทำให ทานสำเร็จเปนพระอรหันตค ะ ตอบ เทาท่ีรูไมนาจะใช ทานสำเร็จเปนพระอรหันตดวยการฟงอนุ ปุพพกิ ถาและอรยิ สัจ ๔ คำถามที่ ๘๐๔ คำกลาวท่ีวา “มีแตทุกขที่เกิดขึ้น มีแตทุกขที่ต้ังอยู และมีแต ทกุ ขทด่ี ับไป” เปน คำกลา วของผใู ดคะ หากเห็นแตค วามทกุ ข ชวี ติ จะมี ความสันตสิ ขุ ไดอยา งไรคะ ตอบ เปนคำกลาวของวชิราภิกษุณี หมาย ถึงเบญจขันธเกิดขึ้น ตั้งอยูและดับไป เบญจขันธเปนทุกขเพราะฉะน้ันจึงกลาว วาทุกขเทาน้ันเกิดข้ึน ต้ังอยูและ ดับไป นอกจากทุกขไมมีอะไรเกิด ไมมีอะไรดับ หมายถึงเบญจขันธเกดิ และดับนน่ั เอง สขุ กค็ อื ทกุ ขท ลี่ ดลง สมมตเิ รยี กวา สขุ เหมอื น ความเย็นคอื ความรอนที่ลดลง แตก ็ ยังเรียกวาอุณหภูมิอยู ความสุขก็คือ ความทกุ ขทล่ี ดลง

๑1๒4 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ คำถามที่ ๘๐๕ ความพอใจและไมพอใจท่ีไมเจือดวยกิเลส มีหรือไมคะ ถามี ความพอใจและไมพอใจนัน้ จะตา งจากอภิชฌาและโทมนัสอยางไรคะ ตอบ ความพอใจในกุศลธรรมและความไมพอใจในอกุศลธรรมไม เปน กเิ ลส อภชิ ฌา-ความอยากไดซงึ่ เปนกเิ ลส โทมนสั คือความเสยี ใจ ซ่งึ สืบเนอ่ื งมาจากกิเลส คำถามที่ ๘๐๖ ดิฉันอายุเกือบหาสิบ มีลูกชายสองคน เขาใจวาตัวเองใกลวัย ทอง จติ ใจวา วนุ ไมส งบ กำลงั มปี ญ หากบั ลกู ๆ มองวา เขาไมเ ชอื่ ฟง และ ไมไ ดอ ยา งใจ ชว ยแนะนำวธิ ปี รบั อารมณใ หส งบ พยายามแลว คะ แตไ ม สำเรจ็ ขอบพระคณุ คะ ตอบ ถา ทกุ อยา งเปนไปดังใจนกึ คงพลิ กึ สับสนอลหมาน เพราะมนุษยฟ ุงเฟอทะเยอทะยาน ความตองการมีมากหาก ประมวล (ฐปนีย นาครทรรพ) เพราะฉะนนั้ คณุ ตอ งลดความตอ งการของคณุ ลง อยา พยายาม ควบคุมใครๆตามท่ีเราอยากใหเปน ทุกคนมีชะตาชีวิตของตนเอง เรา เพียงแนะนำสงั่ สอนไปตามหนาที่ เขาทำตามไดห รือไมไ ดก เ็ ปน ไปตาม เหตปุ จ จยั ของเขา คดิ ไดอ ยา งทว่ี า มาน้ี ความกระวนกระวายวา วนุ คงจะ ลดลงไดตามสมควร

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๑1๓5 คำถามที่ ๘๐๗ เรื่องมีอยูวาหลังจากขาพเจาอายุพน ๒๗ ปก็มีเหตุการ ประหลาดเกิดข้ึนกับตัว ท้ังๆท่ีหลับตาแตกลับมองเห็นเปนเหตุการณ อยภู ายใตห ลงั ตา เหน็ เปน ภาพสี เปน สถานทบ่ี า ง ไมก ค็ นและเรอ่ื งราวที่ ไมร จู กั ตง้ั แตต ลุ าคมทผ่ี า นมา กเ็ รมิ่ จากเหน็ เงาคนและในบางครง้ั กเ็ ปน ภาพสี ไมว า จะกลางวนั หรอื กลางคนื เขา เดอื น ๑๑ กเ็ รม่ิ ไดย นิ เสยี งดนตรี ทง้ั ทีเ่ ปน ทางอีสาน ลเิ ก และลา นนา จนกระท่ัง พน เดือนธันวาคมก็เรม่ิ ไดย นิ เสยี งคนพดู มากมาย เขา เดอื นมนี าคมเรม่ิ เหน็ อะไรมากขนึ้ กวา เดมิ วนั นเ้ี ปน ครง้ั แรกทจี่ ๆู กเ็ กดิ มองดสู งั ขารเปน ของทเ่ี นา เปอ ย เหน็ เปน ภาพ สีอยูในหัว มีเลือดกระดูกน้ำเหลือง เห็นแตก็ไมไดกลัวอะไร ไมคอย ไดทำสมาธิเทาไร แตเปนเอง ทำอยางไรจึงจะหาย บางคร้ังควบคุม ไมอยูก็รองไหจนเหน่ือยและหลับไป ขาพเจาไมมีครู มีเพียงศีล ๕ กับ พระรัตนตรัยเปนที่ยึดเหนี่ยวไว ในบางครั้งก็เหมือนกับหลับไปแลวต่ืน มาเปนอีกคน บางครง้ั กลบั จำเร่ืองท่เี พงิ่ ทำไปไมก่ีนาทที ี่ผานมาไมได ตอบ เกีย่ วกับเรื่องทำนองน้ี ผมไมมีความรแู ละไมมคี วามเหน็ คำถามท่ี ๘๐๘ วนั นเี้ ปน วนั แรกทพี่ จิ ารณากายของตนเองโดยบงั เอญิ มองเหน็ ตนเองเปน บางสงิ่ ทม่ี รี ปู รา งเหมอื นมนษุ ยเหน็ เสน เลอื ดกระดกู นำ้ เหลอื ง แตภาพที่เห็นก็มองทะลุโดยไมมีผิวหนังหอหุม... เริ่มมองเห็นคนแตละ คนมีเหมือนดวงวิญญาณติดตาม บางก็แทะเล็มตามราง....คนอื่นนะ คะ ไมก็มีคนคอยเอาอะไรมาแทง อยากทราบวาทำยังไงจะพนจุดน้ีไป

๑1๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ ได ขณะทเี่ หน็ กต็ อ งทำเปน ไมเ หน็ และบอกจติ วา ขา พเจา ไมย งุ เรอ่ื งของ ใคร เหน็ กค็ อื เหน็ สรปุ เวลาน้ี เหน็ และไดย นิ ควรจะทำอยา งไรตอ ตอนนี้ ทำไดแ ตท ำใจใหเ ปน กลางไมท กุ ขห รอื สขุ จนเกนิ ไป อดทนตอ สง่ิ ทไี่ ดย นิ ตอ งใชธรรมะอะไรชว ยไดบา ง ตอบ ? คำถามที่ ๘๐๙ กราบสวสั ดที า นอาจารยท เ่ี คารพ ไดอ า นพระอานนทต ง้ั แตเ ดก็ รักและเคารพทานโดยไมทราบ วาทานเปนใครหรืออยางไร แตตอนนี้ ไดทราบวา ทานมีอายุมากแลว ขออำนาจคุณพระศรีฯจงดลบันดาล ใหท า นอาจารยม สี ขุ ภาพแขง็ แรง อยา งนอ ยเปน รม ธรรมใหก บั ผทู สี่ นใจ ในธรรม ดิฉันไดคำตอบจากผูท่ีถามมาอยูแลว ขออนุโมทนากับ ๑ คำถามที่ไดถามแตเปนประโยชนกับคนท้ังหลาย ขอพรุงน้ีๆๆๆดิฉันจะ ไดกราบทา นทุกวันแทนชาติหนา กราบขอบพระคณุ คะ ตอบ ขอบใจมากทใ่ี หพรมา ตอนนีผ้ ม อายุ ๗๖ สังขารครำ่ ครา เพราะชรา มโี รค ภยั เบียดเบียน เร่ืองพระอานนทนั้นเขยี น ตง้ั แตอ ายุ ๓๑ นับถงึ เวลาน้กี เ็ ปน เวลาถงึ ๔๕ ปแ ลว

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๑1๕7 คำถามท่ี ๘๑๐ การตามรตู ามดูจิต ตองวางจิตไวอยางไร ไดย นิ แตวา เมอื่ ตาม ดูจิตแลว จะต่นื จะเบกิ บาน ใชป รุงแตง หรอื ไม เม่อื ผมตามรตู ามดูจติ พบวา เฉยๆ ไมรูส ึกเบกิ บาน ดจู ะซมึ ๆ ไปดวยซำ้ ตอบ ทีท่ านสอนใหตามรตู ามดจู ติ นนั้ คือ ใหรูวาจติ มอี ะไร จิตเปน อยา งไร เชนวา จติ มรี าคะหรือไมมี จิตมีโทสะหรอื ไมมี จิตมคี วามโลภ หรอื ไมม ี เปน ตน เปน จิตตานุปสสนาสตปิ ฏฐาน ก็เทาน้นั เอง รูวาอะไร ไมดกี ็พยายามละเสยี รวู าอะไรดกี พ็ ยายามใหมมี ากข้ึน เทา นีแ้ หละ ครับ คำถามที่ ๘๑๑ กราบสวสั ดีอาจารยคะ ระลึกถงึ พระคณุ ของทานเสมอคะ ทา น อาจารยค งสบายดตี ามอัตตภาพ(อยางเคย)นะคะ “จาตุปารสิ ทุ ธศิ ลี ” เพยี งพอหรือไมคะกับการดำรงชีวิตของมนษุ ยอยางเราๆ ทา นอาจารย เห็นวาตองเติมอะไรลงไปอกี คะ - คนท่รี ะลึกชาติได เกดิ จากอะไรคะ แตทศี่ ษิ ยสังเกตดู การระลกึ ชาติควรพิจารณาใหเ หน็ เปน ความสลด สงั เวชใจ แตห ากไปยดึ ติดชาติภพจะทำใหยงิ่ เปนทุกขม ากขนึ้ ทายนี้ ดีใจจงั คะ ทานอาจารยยังเปน รม โพธ์ริ ม ไทรใหพ วกเราอยอู ยางสมถะ และมนั่ คง(ตามอตั ตภาพ) กราบสวสั ดีคะ จะหมนั่ คิดคำถามใหเ ยอะๆ และนาสนใจกวานีค้ ะ ตอบ พระธรรมของพระพทุ ธเจา จำเปนท้งั หมด เราตอ งเลอื กใชให

๑1๖8 สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ถูกตามกาลเทศะและบคุ คล เหมอื นยาซึ่งมอี ยเู ปนจำนวนมาก เราตอ ง เลือกนำมาใชใหถูกกับโรค การวินิจฉัยโรคจึงเปน สิ่งสำคญั ถา วินจิ ฉัย โรคถกู และรจู ักยา นำมาใชใ หพ อดีกับโรคทีเ่ ปน กจ็ ะสำเร็จประโยชน คนระลกึ ชาตไิ ดม ีหลายกรณี อยางท่ี ๑ ชาตภิ พใกลก นั มาก เชน ตายจากมนุษยแลวมาเกดิ เปน มนษุ ยเลย บางคนก็ระลึกไดเ ฉพาะชาติเดยี วน้ัน คอื ชาตทิ ตี่ ิดกับ ชาตปิ จ จบุ นั อยางนี้มเี รอ่ื งเลา ไวมากเหมือนกนั อยา งที่ ๒ เคยไดญาณทีท่ ำใหระลึกชาตไิ ดตดิ ตอ กันมานาน หลายชาติ พอมาเกิดในชาติใหมก ็ระลึกชาตกิ อนๆได อยา งที่ ๓ ทำปพุ เพนิวาสานุสตญิ าณใหเ กดิ ขนึ้ ในปจจบุ ัน แลว ยอนระลกึ ชาติหนหลงั ไดเปนรอ ยๆชาติ ความจรงิ เปนอยา งทค่ี ณุ วา คือถาเราระลึกชาตไิ ดห ลายๆชาติ กเ็ ปนเรื่องนา สลดใจ เปน นน่ั บางเปน นบี่ าง ประสบทุกขนานาประการ โลกเรายง่ิ ไมน า อยูมากขนึ้ ทุกวัน ทง้ั โลกท่ีเราอาศัยอยูและโลกคือสังคมมนุษย ผมไมอ ยากกลบั มาสโู ลกนอี้ กี เลย

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ ๑1๗9 คำถามที่ ๘๑๒ สวสั ดีคะอาจารย ขอเรยี นถามวา มอี ยูค รัง้ หน่งึ หนพู บญาตคิ น หนึ่ง แลว หนรู ูสกึ สงั หรณใจวา เขาจะตอ งประสบเหตุรายถงึ กบั เสยี ชวี ิต แลวอีกไมก ว่ี ันตอ มา เขาก็ไดป ระสบอบุ ัติเหตจุ นเสียชวี ติ อยากทราบ วามนั เกิดจากหนู เปนความผิดของหนหู รือเปลาคะ จะบาปหรอื เปลา ชวยตอบหนดู ว ย ตอบ ไมน าจะเกย่ี วกับหนูเลย เขาตายของเขาเอง หนูไมบาปหรอก อยา กงั วลไปเลย คำถามท่ี ๘๑๓ เวลาดภู าพยนตรส ามารถดูจิตเปน ระยะ ๆ ไปดว ยไดห รอื ไม คะ เมื่อถึงตอนทห่ี นงั เศรามากๆ การรอ งไหตามหนงั ถือเปน การปลอย จติ ใหไ หลไปหรือไม คอื ขณะนน้ั รสู กึ ถงึ อารมณเศรา ทเี่ กดิ ขึ้น จะฝน ไมเศรา ตามหนังกไ็ มไ ด จะกลัน้ น้ำตาเอาไว ก็ดูเหมือนเปน การฝน ธรรมชาติ เราควรวาง จิตอยา งไรคะ ตอบ ตอ งวางจิตไววา “ดูหนงั ๆ ไมใชเ ร่อื ง จรงิ ” ตวั แสดงที่เปน ตัวเศราโศกน้ันเขากแ็ กลง ทำเอา พอเลิกแสดงแลวเขากห็ ัวเราะเฮฮากนั ตอ งมีสตสิ ัมปชญั ญะเสมอ วา เราดูหนงั ไมใชเ รอื่ ง จรงิ เรอื่ งจรงิ นาเศรากวาเยอะ

๑2๘0 สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ คำถามที่ ๘๑๔ จะทำอยางไรถึงจะอดทนตอความกดดันของเพื่อนรวมงานได ขา พเจา เปน คนจรงิ จงั ทำงานทกุ เรอื่ งดว ยความเครง ครดั มงุ เนน คณุ ภาพ งานมากอ นเรอ่ื งสวนตัว แตคนทีท่ ำงานดว ยกันมแี นวคิดคนละดา น ทุก คนจะทำสบาย ๆ ไมสนใจคุณภาพและผลลัพธ และจะรวมกันนนิ ทาวา ขาพเจาวา เครียด ขาพเจา พยายามอยางมากท่จี ะสงบสติ แตก ็ทำไมได จะทำใจใหเมตตา ใหอภยั กท็ ำไมได รูส ึกเหนอื่ ยมาก จะทำอยางไรดี ตอบ คุณก็จริงจังใหนอยลงสิ ทำตามสบายๆบาง ยืดหยุนเสียบาง งานก็เปนงานของคนทุกคนไมใชของคุณคนเดียว เราก็ลดหยอนผอน ปรนลงมาบาง คุณรูตัวหรือเปลาวาคุณเครียด ไมมีความสุข เดินสาย กลางสินะ ไมจริงจังเกินไป ไมหละหลวมเกินไป หนาที่ใครก็หนาท่ีใคร ความพอดีดเี สมอ อยา ซีเรยี สใหมากนกั ผอ นคลายใหม าก คำถามที่ ๘๑๕ เคยไดย นิ วา พระพทุ ธองคทรงเปรยี บใจคนวา เหมือนแผลเกา เหมือนฟาแลบ เหมือนเพชร ฯลฯ พุทธพจนเหลาน้ี ปรากฏอยูในพระ สูตรใดคะ และหมายความวาอะไรคะ ตอบ คนท่ใี จเหมอื นแผลคอื คนทีโ่ กรธงาย หงุดหงดิ งา ย เหมือนแผล กระทบอะไรเขา หนอ ยก็อักเสบ พวกที่ ๒ คนที่ใจเหมอื นสายฟา คอื คน ทรี่ ูอริยสัจ ๔ ไดเ รว็ บรรลธุ รรมไดเรว็ พวกท่ี ๓ คนท่มี ีใจเหมือนเพชร คือ คนทไ่ี ดเ จโตวมิ ตุ ปิ ญ ญาวมิ ตุ อิ นั ไมม อี าสวะ คอื เปน พระอรหนั ต จากพระ ไตรปฎ กภาษาบาลเี ลม ๒๐ หนา ๑๕๕

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๑2๙1 คำถามที่ ๘๑๖ ขอความกรณุ าทา นอาจารยแ นะนำหนงั สอื พระไตรปฎ ก ฉบบั ที่ อา นงา ย ครบถว น แตไ มย าวเกนิ ไป ทงั้ ทเี่ ปน ของทา นอาจารย และครบู า อาจารยทานอ่ืน เพ่ือใหสามารถศึกษาไดดวยตนเองดวยนะคะ กราบ ขอบพระคณุ อยา งสงู คะ ตอบ พระไตรปฎ กอยางทคี่ ณุ วา มาน้ี คอนขางจะหายาก ท่ีมีอยโู ดย มากทานแปลทุกตัวอักษรทุกประโยคมีครบถวนฉบับของมหาจุฬาฯ และของมหามกุฏฯ มีทผ่ี มทำไวฉ บบั หน่ึงชอื่ วา “พระไตรปฎ กฉบับท่ี ทำใหงา ยแลว ” แตมไี มค รบ มเี พยี งทฆี นิกายท้ังหมดกับมชั ฌมิ นกิ าย บางสว น มอี กี ฉบับหนง่ึ ช่อื วา “พระไตรปฎกสำหรบั ผูเรม่ิ ศึกษา” คณุ อทุ ยั บญุ เยน็ เปนผจู ัดทำ ไมท ราบกเี่ ลมจบ กด็ เี หมือนกนั คำถามท่ี ๘๑๘ คำวา สนั ตวิ ิธี ตรงกบั ขอ ธรรมหรือหลักปรชั ญาขอใดบางคะ พระพทุ ธองค (หรอื ปราชญของโลกทา นอื่นๆ)ไดตรสั หรอื กลา วถงึ การ แกไขปญหาสังคมดวยสันติวิธีหรือไดแสดงตัวอยางในการแกปญหา ดวยสนั ตวิ ิธไี วอ ยางไรบา งคะ ตอบ สันติ วิธี ก็ คือ การ แก ปญหา โดย ไม ท ะ เลาะ กัน ไม ท ำราย กนั ตวั อยา งเชน พระพทุ ธเจาเสดจ็ ไปหา มพระญาติซ่ึงกำลงั จะฆา กันเพราะแยง น้ำทำนากนั ใหเ ลิกรากันไป โดยตรัสถามใหไดค ิดวา “กษตั รยิ กับน้ำ อันไหนมีคา กวา ” แลวก็เลิกรากนั ไป แบงกนั ดีกวาแยง กนั แบง กนั จะไดหมดทกุ คน แยง กนั ไดบางคนไมไดบ างคนหรืออาจ

๒22๐ สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อินทสระ จะไมไดหมดทกุ คน กไ็ ด ดูไกทีม่ ันแยง ไสเดือนกันนั้นเถดิ ปนปไ ปหมด ไมมตี ัวใดไดก นิ เลย เหนอ่ื ยเปลา สญู เสยี หมดทกุ ตวั คำถามท่ี ๘๑๙ การตำหนิบุคคลทีค่ วรตำหนิ ถอื วาเปน สัมมาวาจาไหมคะ เรา จะตำหนิบคุ คลท่ีควรตำหนิดวยปยวาจาไดไ หมคะ ตอบ ได ควรจะทำอยา งน้นั อยูแลว คำถามท่ี ๘๒๐ สวสั ดคี รับอาจารยผ มอยากทราบวา สันยาสี คอื อะไรครับ แลว กามกจิ ของพระอริยะระดับ โสดาบัน กับ สกิทาคามี มีอารมณ อยางไรครบั ชวยอธิบายพอเขาใจดว ยครับ ตอบ สนั ยาสีเปนอาศรมหน่ึงของลัทธิพราหมณ หมายถึง ผจู ารกิ แสวงบุญในวยั ชรา อาศรมในท่ีน้ไี มไ ดแปลวา ทอี่ ยู แตแปลวา ชวงชวี ติ แตละชวง ชว งท่ี ๑ เรยี ก พรหมจารี คอื ชว งท่อี ยใู นวยั เด็ก มหี นา ท่ใี นการศึกษา เลา เรยี นไมเ กีย่ วของทางเพศ ชวงที่ ๒ เรยี ก คฤหัสถ แปลวา ครองเรือน คอื อยูใ นวัยทแี่ ตงงานได ชวงที่ ๓ วัยผสู ูงอายุ เรยี กวา วนปรัสถะ แปล ตามตวั วา อยปู า คอื ปลีกตนไปหาความสงบ ระยะที่ ๔ สันยาสี เปนวัย ท่ีออกจาริกแสวงบุญตามที่กลาวแลว เม่อื ยงั มกี ามราคะอยู กามกิจกเ็ หมือนกนั กับคนทัว่ ไป เพียงแต ทานไมลุมหลงมัวเมาอยา งปุถชุ นผูยงั หนาดวยกเิ ลส

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ ๒23๑ คำถามที่ ๘๒๑ วิปสสนาภูมิ ๖ เปนแหลงเกิดแหงปญญาใชไหมครับ ในการ พิจารณาแตละภูมิก็ตองอาศัยสุตมยปญญา จินตามยปญญาและ ภาวนามยปญญาใชไหมครับ แตละภูมิก็เกี่ยวเนื่องเปนเหตุเปนผลกัน จึงพจิ ารณาภมู ใิ ดภูมหิ นึ่งเปนหลักก็ไดใชไ หมครบั อาจารยชว ยอธบิ าย เพ่ิมเติมดว ยครับ ผมสนใจอายตนะ ๑๒ และขันธ ๕ อาจารยชวยกรณุ า อธบิ ายความเกย่ี วเนอ่ื งของ๒ภมู นิ ใ้ี หด ว ยนะครบั ขอบคณุ อาจารยอ ยา ง สงู ครับ ตอบ ท่คี ุณถามวาใชไหมครับนัน้ ตอบวาใชทั้งหมด สวนขันธ ๕ กบั อายตนะ ๑๒ ก็เขา ใจไมย าก ขนั ธ ๕ ก็คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ คิดวาไมตองอธิบายเพราะส่ิงที่คุณสนใจอยูยากกวาน้ีมาก สว นอายตนะ ๑๒ กค็ อื ตา หู จมกู ลน้ิ กาย ใจ รปู เสยี ง กลนิ่ รส โผฏฐพั พะ ธรรมารมณ ทง้ั ๒ อยา งนเ้ี กยี่ วเนอื่ งกนั อยา งใกลช ดิ และอาศยั ซงึ่ กนั และ กัน ขอใหคุณพจิ ารณาดใู หดีก็จะเหน็ ไดเอง คำถามที่ ๘๒๒ ทา นอาจารยค รบั พระพทุ ธเจา เคยตรสั ไวท ำนองวา กลั ยาณมติ ร เปน ทงั้ หมดของชวี ติ เปน บพุ นมิ ติ อาศยั เราผเู ปน กลั ยาณมติ รแลว สตั วท ี่ เคยเกดิ กพ็ น จากการเกดิ อาจารยช ว ยเตมิ เตม็ ใหด ว ยนะครบั พรอ มดว ย บาลีและท่ีมาดวยครบั ผมขอใหอาจารยอ ยเู ปนกลั ยาณมติ รใหพวกเรา นานๆนะครบั กราบขอบคุณครับ

๒2๒4 สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ ตอบ กลั ยาณมติ รเปน ทงั้ หมดของพรหมจรรยหมายถงึ ระบบของการ ประพฤตคิ ณุ งามความดี พระพทุ ธพจนท คี่ ณุ อา งมานนั้ ถกู ตอ งดแี ลว ไม ตอ งเตมิ เตม็ อะไร พระพทุ ธพจนท เ่ี กยี่ วกบั คณุ ของกลั ยาณมติ รนมี้ หี ลาย แหง เชน ในองั คุตตรนกิ าย เอกนิบาต ขุททกนิกาย อิตวิ ตุ ตกะ สังยุตตนิ กาย มหาวารวรรค เปนตน คำบาลคี อ นขา งจะมมี าก ไมสามารถจะนำ มาลงไวใ นทน่ี ี้ได ขออภยั ดวย คำถามท่ี ๘๒๓ พระพุทธเจา ตรัสกับนางวิสาขาวา “มีรักหนึ่งก็ทุกขหน่ึงมีรัก รอ ยกท็ กุ ขร อ ย” แตร กั ทปี่ ระกอบดว ยเมตตาของพระอรยิ ะไมเ ปน ทกุ ขใ ช ไหมครับ แตทำไมนางวิสาขาซงึ่ เปนพระโสดาบันยงั รอ งไหต อนท่ีหลาน สนิ้ ชีวติ ละครบั หรือวาตองเปน พระอรหนั ตจึงรักแบบไมท ุกขไดครบั ถา อยางนั้นกไ็ มม ปี ถุ ชุ นหรอื พระอรยิ ะ ๓ ระดบั คนใด ท่ีจะรักแบบมีเมตตาเปนฐานแลว ไมท ุกขนะสิครบั ตอบ พระ อนาคามี และ พระ อรหันต รัก อยางเมตตาอยางเดียวไมทุกข พระ โสดาบัน พระสกทาคามี ยังมีราคะ โทสะ โมหะ อยู แมจ ะเบาบางกต็ าม จงึ ยงั ตอ งมที กุ ข อยูบ าง

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๒2๓5 คำถามที่ ๘๒๔ ติกขบุคคล หมายถึงบุคคลเชนใดและ..คำวา พุทธสาวิกา มี ความหมายวาอยา งไรคะ ตา งจากอรหนั ตสาวกิ าหรอื ไม ขอบพระคุณคะ ตอบ ตกิ ขบคุ คล หมายถงึ บคุ คลผมู ปี ญ ญาแหลมคม ปญ ญาแกก ลา พทุ ธสาวกิ าอยา งสงู หมายถงึ พระอรยิ บคุ คล ๔ จำพวก อยา งตำ่ กห็ มาย ถึง สาวกิ าทว่ั ไป คำถามท่ี ๘๒๕ มีการกลาวไวในพระสูตรใดไหมคะวา พระธรรมเทศนาท่ี พระพุทธองคทรงแสดงโปรดภทั ทวัคคยี  ๓๐ คนจนสำเรจ็ โสดาปตตผิ ล ระหวางทางที่จะเสด็จไปโปรดชฎิล ๓ พ่ีนองท่ีอุรุเวลาเสนานิคมเปน หัวขอธรรมขอใด ภัททวัคคียคือใครคะ ตอบ ในชว งนน้ั พระพทุ ธเจา จะทรงแสดงธรรมอยู ๒ หวั ขอ คอื อนุปพุ พกิ ถา กบั อริยสัจ ๔ โดยมาก ภทั ทวัคคีย แปลตามตวั วา พวกเจรญิ มีอยู ๓๐ คนดว ยกัน เปนคณะบุคคลทเ่ี ปน เพอ่ื นกนั

๒2๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ คำถามท่ี ๘๒๖ อภิปรัชญากับปรัชญาตางกันอยางไรคะ พระธรรมคำสอนใน พระพุทธศาสนาจดั เปนปรชั ญาและอภปิ รชั ญาไดไ หมคะ ตอบ อภิปรัชญา(Metaphysics) พูดถึงความมีอยูจริงของส่ิงตางๆ เชน พระเจามีหรือไม นรก สวรรคมีหรือไม นิพพานมีจริงหรือไม สวน ปรัชญา(Phylosophy) วาดวยปญหาชีวิตตางๆหรือความคิดท่ัวๆไป ไมมีความรูใดที่อยูนอกเหนือความคิด ไมมีความคิดใดท่ีอยูนอกเหนือ ปรชั ญา ขอตอบสั้นๆเทา นี้ พระ ธรรม คำ สอน ใ น พ ระพุทธ ศาสนา เป น ท้ัง ปรั ชญา แ ละ อภิปรชั ญา คำถามที่ ๘๒๗ ศลี ๓ ระดบั คืออะไรคะ พระโสดาบนั มีศลี บรสิ ทุ ธท์ิ ัง้ ๓ ขนั้ หรือ ไมค ะ ตอบ ศลี ๓ ระดบั คอื จุลศลี มัชฌมิ ศีล มหาศีล ลองเปดดใู น “พระไตรปฎ กฉบับทีท่ ำให งา ยแลว ” ทีฆนิกาย สลี ขนั ธวรรค เรื่อง ที่ ๒ สามัญญผลสูตร

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ ๒2๕7 คำถามที่ ๘๒๙ กราบสวัสดที านอาจารยทเ่ี คารพอยา งสูง เนอื่ งในวนั ปใหม สงกรานต ดิฉนั กราบขอดำหวั ทา นตามประเพณีทางเหนือและขอพร จากทานอาจารยเพอ่ื เปน สริ ิมงคลแกตนและครอบครวั ตามดว ยเรียน ถามวา การสาธยายพระไตรปฎกนนั้ เพอื่ อะไร ทำเมอื่ ไร ประวัตเิ ปนไป มาอยางไร ดิฉันรกั ที่จะออกเสยี งในการสาธยายน้ีมาก จงึ กราบเรียน ทา นเพ่ือทจี่ ะไดท ราบรายละเอยี ดทัง้ หมดทีท่ านมี ขอขอบพระคุณทาน อาจารย และมีพรุงนี้อีกเพื่อไดค วามรทู างธรรมเพม่ิ ข้นึ เรือ่ ยๆ ตอบ การสาธยายพระไตรปฎก คือ เอาพระไตรปฎกมาอานออก เสยี ง จะเปน ภาษาบาลกี ไ็ ด ภาษาไทยกไ็ ด เมอ่ื ไรกไ็ ด ไมมีประวตั ิ คำถามท่ี ๘๓๐ การเสยี หนานี่เปนผลมาจากกเิ ลสตัวไหนโดนกระทบครับ แลว เราควรจะทำอยางไร ถา เรารสู ึกวาจะเสยี หนา ถาเราเปล่ียนการกระทำ คำพูดหรือความคิดเสยี ใหม ซงึ่ ก็เพิ่งยอมรบั วาดกี วาเดิมครับ ตอบ อยา ไปเชดิ หนา ใหม ากนกั สจิ ะไดไ มเ สยี หนา แลว กค็ ดิ วา ไดย นิ เพียงสักแตวาไดยิน ใครเขาวาอะไรก็ชา งเขา เรากไ็ มเ สยี หนา ถา เรา คิดวาสิ่งท้ังปวงเปนอนัตตาไมม ตี ัวตน เรากไ็ มม หี นา ท่จี ะเสยี มนั สักแต วา เปน ธาตุ ดนิ นำ้ ไฟ ลม อยาไปยึดมัน่ ถือม่ันอะไรใหมากนกั เลย

๒28๖ สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ คำถามที่ ๘๓๑ สวัสดีคะอาจารย การท่ีคนปุถุชนคนธรรมดา อยากจะมีบุตร ถือเปน กเิ ลสหรือเปลา คะ หนูพอทราบมาวา นางวสิ าขาท่เี ปน พระอริยะ ระดบั โสดาบนั มลี กู ไดต งั้ ๓๐ คน อารมณข องพระโสดาบนั ผเู หน็ กระแส แหง นพิ พาน ทำไมถงึ ยงั ตอ งการลกู อยู ในเมอ่ื รแู ลว วา การเกดิ เปน ทกุ ข หนูสงสัยชวยตอบดว ยคะ ตอบ นางวิสาขามีลูก ๒๐ คน ลูกแตละคนก็มีลูกคนละ ๒๐ รวม ๔๐๐ คนทง้ั ลกู ทง้ั หลาน เปน ๔๐๐ กบั ๑ คนรวมทงั้ นางวสิ าขาดว ย พระ โสดาบันยังมรี าคะ โทสะ โมหะ จงึ มีลูกได และสามเี ขาตองการดวย แต เกดิ อกี อยา งมากกเ็ พยี ง ๗ ชาติ และกเ็ กดิ ในสคุ ตดิ ว ย คนมบี ญุ อยา งนาง วิสาขาหาไดย าก การทป่ี ถุ ชุ นคนธรรมดาอยากมลี กู กเ็ ปน กเิ ลสอยา งหนง่ึ เรยี กวา กามตณั หาบา ง ภวตณั หาบา ง วภิ วตณั หาแปลวา ตณั หาในภพ คอื อยาก จะเกิดอกี เราเกดิ เองบาง ทำคนอ่นื ใหเกิดบาง ซ่งึ จะตอ งเผชญิ หนา กบั ความทกุ ขต อ ไปและตอ ไปภายหนา โลกยงิ่ ลำบากขน้ึ ทกุ วนั สงั คมมนษุ ย ก็อยยู ากเขา ทกุ วัน คดิ ดใู หด ๆี นะวา ถา เรามลี ูก ลูกจะลำบากแคไ หน คำถามที่ ๘๓๒ สวัสดีครับอาจารย ถาผมไมตอ งการทีจ่ ะทำสมาธิ แตด ำเนิน ชีวิตไปตามปกติ แตดำเนินไปตามธรรมคือเปนอยูอยา งสันโดษ ไมท ง้ิ ธรรม เราพอจะเหน็ ธรรมคือไตรลกั ษณในชวี ิตประจำวนั ถาทำแคน ีเ้ รา พอท่ีจะเปนอรยิ บคุ คลไดห รอื เปลา ครับ ถา ไมไ ด ชว ยแนะนำวธิ ีการ ดว ยครบั

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ ๒2๗9 ตอบ วิถีแหงการบรรลุธรรมมีหลายทางตามขอความในวิมุตติสูตร หรือ วมิ ุตตายตนสูตร พระพุทธเจา แสดงไว ๕ ทางดังนี้ ๑. การฟง ธรรม ๒. การแสดงธรรม ๓. การสาธยายธรรม เชน สวดมนต เปน ตน ๔. การใครครวญธรรม ๕. การเจริญสมถะและวิปส สนา คำถามท่ี ๘๓๓ สวสั ดคี รับ ผมไดอา นหนงั สือของทา นพุทธทาส ทานกลาวไว วา ผไู มม ีศลี ธรรม ไมย ึดถือในพระพทุ ธ พระธรรม และ พระสงฆ สวน ผทู ี่มีศีลธรรม ยดึ ถือพระพทุ ธ พระธรรม และพระสงฆ แตก ารที่จะไปถึง นิพพานได กลบั ไมใ หยดึ ถอื ไตรสรณคมณ ถาอยา งนนั้ การทเ่ี ราจะไป ใหถงึ นพิ พาน เรากไ็ มค วรทจี่ ะยดึ มนั่ ถอื ม่ันอะไรแมแตนิพพานเอง ผม เขาใจถูกหรอื เปลา ครบั ชวยอธบิ ายดว ยครบั ตอบ คืออยางนี้ พระพุทธเจาทรงแสดงวา พระองคทรงแสดงธรรม เปรียบเหมือนเรือหรือแพสำหรับขามฝง เมื่อถึงฝงแลวก็ท้ิงเรือหรือแพ ไวท่ีฝงน่ันเอง ไมแบกขึ้นไปดวย ฝงเปรียบเหมือนพระนิพพาน การถึง พระรัตนตรัยก็ดี การปฏิบัติธรรมตางๆก็ดีเปรียบเหมือนเรือหรือแพ ถา เรายังไมถึงฝงก็ตองอยูในเรือหรือแพไปกอน ถึงฝงแลวจึงท้ิงเรือหรือ แพ หวังวาคุณคงเขาใจ ดวยเหตุดังกลาวมานี้พระพุทธเจาจึงตรัสวา “แมแตธรรมเราก็สอนใหละเสีย จะกลาวไยถึงอธรรมเลา” บางแหง

๒3๘0 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ตรสั วา “ไมใ หเ พลดิ เพลนิ แมใ นนพิ พาน เพราะความเพลดิ เพลนิ เปน มลู แหงทุกข” (มูลปรยิ ายสตู ร) คำถามท่ี ๘๓๔ จากคำถามขอ ๘๓๓ ทา นพทุ ธทาส ทา นบอกวาวิธีท่เี หมาะสม กับฆราวาส คือ สายปญญาวิมุติ ทา นเรียกวาพระอรหนั ตท บี่ รรลุแบบ แหงแลง คอื บรรลแุ บบไมม ีอภิญญา แตทานหลุดพนคือถึงนพิ พานได เสมอกบั พระอรหนั ตป ระเภทอื่น ผมอยากทราบวา พระอรหนั ตท ่บี รรลุ แบบปญญาวิมตุ ิ ถาทา นตอ งการอภิญญา ทานก็ทำได หรือทา นไมท ำ เอง เพราะถงึ ความหลุดพน ก็เพียงพอแลว ขอบคุณครับ ตอบ เพยี งแตหลดุ พน ก็เพยี งพอแลว ฤทธ์ิเดช ปาฏหิ ารยิ ต า งๆ ไม จำเปนสำหรับผเู ดินตามสายปญ ญาวมิ ุตติ แตถ าไดท ้งั สองอยางคอื ทั้ง เจโตวิมุตติและปญ ญาวิมุตตกิ ย็ ิง่ ดี คำถามท่ี ๘๓๕ ผมไดอ า นคำตอบของ อาจารยใ นขอ ๘๓๑ ผมเลยขอเรียนถาม วา แมของผมทานอยากใหผ มมีหลานให แตใจจริงของผมไมอ ยากมี ลูก เพราะรสู ึกวาชวี ติ มันเปน ทุกข รูสกึ เบอ่ื ทจ่ี ะเวยี นวา ยตายเกิด อยาก จะเรง ปฏิบตั ธิ รรม แตก ็สงสารแมและภรรยา ผมควรอธิบายใหท ้งั สอง คนทราบหรอื มีวธิ อี น่ื ที่อาจารยจ ะอธบิ ายไดบ า งไหมครบั ขอบคุณครับ ตอบ คณุ ตกลงกันเองก็แลว กัน

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อินทสระ ๒3๙1 คำถามท่ี ๘๓๖ สวสั ดคี ะ หนเู รม่ิ สนใจการปฏบิ ตั ธิ รรมมาไดไ มน าน พอเรม่ิ อา น หนงั สอื ธรรมะ งงกบั ภาษาบาลมี าก ถา เราไมร ภู าษาบาลเี ลยสกั ตวั แลว เราปฏิบัติอยางเดียว เราจะเขาถึงตัวธรรมะไดไหมคะ อาจารยพอจะ แนะนำวธิ ีการปฏบิ ตั ทิ ีเ่ หมาะสมกบั หนไู ดไ หมคะ หนูทำงานราชการคะ ตอบ ไดครับ ปฏิบัติธรรมก็ปฏิบัติตามมงคล ๓๘ ก็ดีมากแลวไมวา อาชีพอะไร คำถามท่ี ๘๓๗ ถา เกิดเรามีอาชีพทหาร แลวตอ งออกไปทำงานเพ่ือชาติ ไปฆา ศัตรูฝง ตรงขาม มีความผิดหรอื เปน ปาณาติบาตแคไหนคะ ตอบ กเ็ ปน ปาณาตบิ าตทงั้ สองฝา ย เรยี ก วา ทำปาณาตบิ าตดว ยความจำเปน ถา ไม อยากทำปาณาตบิ าตตรงนี้ กค็ วรเลอื ก เปนทหารเหลาอ่ืนไมใ ชเ หลารบ

๓32๐ สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ คำถามท่ี ๘๓๘ ถา จะอธบิ ายเรอ่ื งหลกั กรรม ใหค นทไี่ มเ ชอ่ื ในศาสนาพทุ ธฟง จะ ตองอธิบายอยา งไรใหเ ขาเช่อื คะ ตอบ อยาไปต้ังความหวังไวที่ “เขาเชื่อ” พูดใหเขาฟง พูดอยางมี เหตผุ ล เชอ่ื หรอื ไมเ ชอื่ สดุ แลว แตเ ขา ปญ ญาของคนมไี มเ ทา กนั อปุ นสิ ยั ไมเ หมอื นกนั เราปรงุ อาหารใหแ ลว เขาจะกนิ หรอื ไมก นิ กเ็ รอื่ งของเขา กนิ แลวอรอยหรือไมอรอยก็เร่ืองของเขา ความอรอยของคนเราไมเหมือน กัน คำถามท่ี ๘๓๙ ปญ ญาวฒุ ธิ รรม คอื อะไรคะ จะสามารถอธบิ ายโดยนยั ของเหตุ ใหเ กดิ ปญ ญาไดอ ยางไรคะ ตอบ ปญ ญาวฒุ ิธรรม แปลวา ธรรมเปนเหตุใหเ จริญปญญา หรือ ใหป ญญาเจรญิ หรอื เหตใุ หเ กดิ ปญญา มีดงั น้ี ๑. คบคนดี ๒. ฟง คำส่ังสอนของคนดี ๓. โยนิโสมนสิการ แปลวา คิดเปน คอื คดิ อยา งมีเหตุผล ๔. ปฏบิ ตั ธิ รรมเหมาะสมแกฐ านะของตน ลองตรองดเู ถดิ วาหลกั ธรรมนที้ ำใหเ กดิ ปญ ญาไดอ ยา งไร

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๓33๑ คำถามที่ ๘๔๐ สวสั ดคี รบั ผมอยากทราบวา อรยิ กนั ตศลี คอื ศลี ทพี่ ระอรยิ เจา พอใจ ไมข าด ไมด างพรอ ย เปน ไท ไมถูกลบู คลำดวยตัณหาทฏิ ฐิ ชวย อธิบายพอเขาใจดวยครบั ขอบคณุ มากครบั ตอบ ศลี ขาดพรอ มดว ยองค เชน ปาณาตบิ าตประกอบดว ยองค ๕ คอื สัตวมชี วี ิต, รูว า สัตวมีชวี ติ , จติ คดิ จะฆา , พยายามในการฆา , สัตวตาย ดวยความพยายามน้ัน อยางน้ีศีลขาด ถาไมถึงข้ันนี้ ศีลทะลุบาง ดาง บาง พรอยบาง ท่ีวาศีลเปนไทน้ัน คือ รักษาศีลดวยเหตุผล ไมงมงาย ไมร ักษาศลี ดว ยตัณหาและทฏิ ฐิ แตร ักษาศลี เพือ่ ความบรสิ ุทธทิ์ างกาย และวาจา ทางใจดว ยก็ได คำถามที่ ๘๔๑ สวัสดีครับ ตอนผมยังเปนเด็ก ผมเห็นยายดุพระ (พระถามยายวาวันนี้ทำอะไรมาใสบาตร) ผมจำได วา ยายบอกวาถาเราเห็นพระองคไหนประพฤติ ไมคอยดี เราสามารถตักเตือนได แตตองเปน ไปดวยเมตตา ทั้ง กาย วาจา ใจ ไมบาป และ ยังดตี อตวั พระเองดว ย จรงิ หรือเปลา ครบั ตอบ จริง

๓3๒4 สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ คำถามท่ี ๘๔๒ ชว ยแนะนำการทำวิปสสนาท่ีงา ยๆ เหมาะสำหรบั คนแกท่มี อง อะไรไมค อ ยเหน็ อา นหนงั สือไมอ อกใหห นอย ผมจะเอาไปสอนใหกบั แมของผมครบั (ทานชอบทำแตท าน เนน ไปที่บญุ ทำอะไรกบ็ ญุ ) อยาก ใหท านไดฝกวปิ สสนาบาง ขอบคณุ ครับ ตอบ วิปส สนา แปลวา เหน็ แจงตามเปนจริง คอื จรงิ อยางไรก็รเู ห็น อยา งนั้น เนน ไปทางพจิ ารณาไตรลักษณ คอื สง่ิ ทัง้ ปวงไมเท่ยี ง เปน ทกุ ข ไมใชต ัวตน ไมม ีตัวตน เขาใจอยา งนี้เปน วิปส สนา ทำใหปญญา เจรญิ ปลอยวางไดงาย ไมยดึ ตดิ สิ่งตางๆ ทาน ศีล กเ็ ปนของดี ไมค วร จะละทิง้ เสีย มีอปุ นสิ ยั ทางทาน ทางศีล แลว เจริญวิปสสนาดวยทำให ไปไดถึงพระอนาคามี ผมุ อี ุปนสิ ัยทางภาวนาไปไดถ งึ พระอรหันต คำถามท่ี ๘๔๓ เรียนทานอาจารยทเี่ คารพยิ่ง คำตอบของอาจารยจากการ สนทนาธรรมทำใหดิฉันเขาใจในคำส่ังสอนของพระบรมศาสดามากขึ้น คะ ดฉิ นั ขอเรียนถามวา ถา เราเอาผาปทู ี่นอนซงึ่ เราทราบวา มไี รอยมู าก เพราะนอนแลวรูสึกคันจึงเอาไปซัก ซงึ่ กจ็ ะทำใหไ รนนั้ ตายไป อยา งน้ี จะเปนปาณาติบาตหรือไมค ะ ขอกราบขอบพระคณุ อาจารยคะ ตอบ อยา คดิ มากถึงขนาดนั้นเลย เจตนาของเราไมไ ดอยทู ่กี ารฆา ไร แตอ ยทู ซี่ กั ผา ปูที่นอน เหมือนกับเราเดนิ ไปทำงานเหยยี บมดตัวเลก็ ๆ บา งเราก็ไมรูไมมเี จตนา ไมต อ งคดิ มากหรอก ขอใหสบายใจ

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อินทสระ ๓3๓5 คำถามที่ ๘๔๔ การทำความดีของพระโพธิสัตวกับพระอริยะระดับตางๆ มี อานภุ าพหรือคุณภาพแตกตางกันหรือเปลาครับ ตอบ คณุ จะรไู ปทำไมทต่ี อบอยา งนเ้ี พราะเหตวุ า ผมกไ็ มร -ู ไมร จู ะตอบ คณุ อยางไร ผมไมอยากเดา อะไรที่ไมร กู บ็ อกวา ไมร ู คำถามที่ ๘๔๕ ตอนท่ีหนูสวดมนตแลวเกิดอาการงวงนอน หนูรูสึกวามันไมดี เปน บาปหรอื เปลาคะ ตอบ ท่ีจริงดีนะ สวดมนตแลวงวงนอนคุณก็นอนไปเลย มีบุคคล จำนวนมากเปนโรคนอนไมหลับ สวดมนตเทาไรก็ไมหลับจนตองกินยา นอนหลบั คุณสวดมนตแ ลวงว งนอนโชคดีเทา ไร ถา คณุ เปน โรคนอนไม หลับเพียงแตคืนไหนหลับไดเองคุณก็รูสึกโชคดีแลว คนแกท่ีกินอาหาร ไมค อ ยได วนั ไหนหวิ และกินไดกร็ ูสกึ โชคดแี ลว คำถามท่ี ๘๔๖ ผมรูสึกถกู จรติ กับมรณัสสติกรรมฐาน แตผ มอานในหนงั สอื เสรีภาพทางจิตของอาจารย เลยทราบวา กรรมฐานน้ไี ดส มาธิแค อปุ จารสมาธิ แตกเ็ พยี งพอตอ วิปส สนา ผมใครขอคำแนะนำวา ถา จะยกจากสมถะ(มรณัสสต)ิ ไปเปน อารมณว ปิ สสนา เราจะพจิ ารณา อยางไร มนั อารมณใกลเ คยี งกนั มากครับ

๓3๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ตอบ ใหพจิ ารณาถงึ ความไมเ ทย่ี ง ความเปนทกุ ข และความเปน อนัตตาของชวี ิต กจ็ ะเปนวิปส สนา คำถามที่ ๘๔๗ การละสกั กายทิฏฐิของโสดาบนั กบั การไมยดึ ม่ันของตัวกู- ของกู ของทา นพุทธทาส แตกตา งกนั หรือไม ตอบ คดิ วาเหมอื นกัน คำถามที่ ๘๔๘ ผมเคยทำกรรมฐานตอนอายุ ๑๕ ปกแ็ ปลกนะครบั ตอนน้นั ยัง ไมเขา ใจแตโตมาตอนนกี้ พ็ อจะเขา ใจบา งแลว เลยมขี อ สงสัยดังนีค้ รับ ๑. ทำวิปสสนามีสิทธิอายุสั้นหรือจะยืนไหมครับ บอกเหตุผล ประกอบ ๒.ทำแลว สตมิ สี ทิ ธทิ จ่ี ะหลดุ ลอยฟน เฟอ นไหมครบั บอกเหตผุ ล ประกอบ ๓. ทำแลว จิตเราจะแขง็ มากขนึ้ ไหมครบั บอกเหตุผลประกอบ ๔. ทำแลวไดบุญแบบไหน แผไปใหเจากรรมนายเวรไดไหม ครับ บอกเหตุผลประกอบ ตอบ ๑. อายุจะสั้นหรือยืน ตามนัยคำสอนของพระพุทธเจาอยูท่ี

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ๓3๕7 เหตอุ ่นื เชน บางแหง ตรสั วา โทษของปาณาตบิ าตทำใหอ ายุสน้ั ไมท ำ ปาณาติบาตทำใหอายุยืน บางแหงตรัสวา เหตุใหอายุยืนมี ๕ อยาง คือ ๑. ไมเสพของแสลง ๒. รจู กั ประมาณในของไมแ สลง ๓. บรโิ ภคอาหารทย่ี อยงา ย ๔. ไมเท่ียวหามรงุ หามค่ำ ๕. ไมม ักมากในกามคุณ เหตุใหอ ายสุ ั้นกต็ รงกันขามกับทกี่ ลาวมาน้ี (อังคุตตรนิกาย ปญ จกนิบาต พระไตรปฎ กเลม ๒๒ หนา ๑๖๓ ขอ ๑๒๖) ๒.-๓. การทำวิปสสนาท่ีถูกตองไมทำใหเพ้ียน มีแตทำใหดีข้ึน ใหเ ปน บคุ คลท่ีสมบรู ณข ึน้ จนถงึ เปน คนดที ่สี ุด คอื เปน พระอรหันต ๔. แผใหเจากรรมนายเวรได คำถามที่ ๘๔๙ “ธรรมทาน” ชนะการใหทั้งปวง แตท ำไมหนงั สือบางเลมถงึ เขยี นไวว า แมใ หธ รรมทานมากถึง ๑๐๐ คร้งั กย็ งั ไดบญุ นอยกวา การ ให “อภยั ทาน” แมจะใหเพยี งคร้ังเดียวก็ตาม มันยงั ไงกันแนล ะ ครบั อาจารยต อบดวย ตอบ เรือ่ งน้ีมีคนถามผมมามากแลว ผมตอบเองไมได บอกไดแต เพียงวา ในคมั ภรี มังคลัตถทีปนี ภาค ๒ วาดว ย ทานกถา ไดก ลา วไวว า คำวา ”ธรรมทาน” ยอ มชนะทานทั้งปวงนั้น รวมเอาอภยั ทานไวด วย คอื

๓38๖ สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อินทสระ หมายความวา คำวา ทานทงั้ ปวงรวมท้งั อภัยทานดว ย โดยนยั นี้ ธรรม ทานอยูเหนอื อภยั ทาน (มังคลัตถทปี นี ภาค ๒ ขอ ๔๒) คำถามที่ ๘๕๐ ในองคสมาธิ คำวา ปต ิ คือ ความรสู กึ วา เปน สุข แตเ ปน สุขท่ี ฟงุ ซา น โยกโคลง หว่ันไหว ใชหรือเปลา ครับ ตอบ ปต ิลักษณะทคี่ ุณวาก็มี ลกั ษณะอ่ืนก็มี ลองดู ปติ ๕ ลักษณะ คำถามที่ ๘๕๑ ในกาลามสูตร มีขอหนงึ่ กลาววา อยาเชอื่ แมแตตำรา ใน สมยั พุทธกาล ยงั ไมม ีการเขยี นบันทกึ มิใชห รอื คะ ถา เชนนนั้ ตำรา ท่ี พระพุทธองคก ลา วถงึ หมายถึงคืออะไรคะ การเรยี นธรรม ในสมยั พุทธกาลทำอยา งไรคะ ตอบ สมัยน้ันกม็ ตี ำราแลว เปน ตำราของ พราหมณ เชน พระเวท การเรยี นธรรม สมัยพุทธกาลเรียนดวยการบอกเลา หรอื การแสดงธรรม

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๓3๗9 คำถามที่ ๘๕๒ พระพุทธองคทรงแสดงธรรมขอใดท่ีทำใหองคุลีมาลละความ เห็นผดิ ไดค ะ ตอบ ทา นเลาไวเพียงวา เมอ่ื องคลุ ีมาลวิ่งไลต ามพระพทุ ธองคไ มท ัน ตะโกนบอกใหห ยดุ พระพทุ ธองคต รสั วา “เราหยดุ แลว ขอเธอจงหยดุ เสยี ดว ยส”ิ องคลุ มี าลทลู วา เขาไมเ ขา ใจทต่ี รสั ทรงดำเนนิ อยู ไฉนจงึ ตรสั วา หยดุ แลว พระพทุ ธองคตรัสวา “เราหยดุ จากการทำชวั่ แลว แตเธอยงั ไม หยดุ ” คำถามท่ี ๘๕๓ ไดฟ ง วทิ ยคุ ลน่ื AM ๗๔๗ เมอื่ ๘-๙.๐๐ น.วนั เสารท ผ่ี า นมา ทา น อาจารยก ลา วธรรม เกยี่ วกบั การกระทำมอี ยู แตผ กู ระทำไมม ี ความทกุ ข มีอยู แตผูท กุ ขไ มมี.. Doing without doer..ฯลฯ รูสกึ พอใจและอยากจะ ไดฟ ง อกี จะหาฟง หรอื อา นธรรมทที่ า นอาจารยส อนวนั นอี้ กี ครงั้ ไดท ไ่ี หน คะ มบี ันทึกไวที่ใดบางไหมคะ กราบขอบพระคณุ คะ ตอบ หมายความวา โดยปรมตั ถสจั จะแลว ไมม ีตัวตนผกู ระทำ ไมมี บคุ คลผูทุกข คือใหมองในแงของสญุ ญตา ไมมีสตั ว ไมม บี ุคคล เรอื่ งนม้ี พี มิ พอ ยใู นหนงั สอื เรอื่ ง “ความสขุ ทห่ี าไดง า ย” ตอนทว่ี า ดวย ปวเิ วกกถา สำนักพมิ พเ รือนธรรม ตอนนหี้ ายากแลว วันน้ผี มไมค อ ยสบาย จึงขอตอบคำถามส้ันๆ พอไดใจความ

๓4๘0 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ คำถามที่ ๘๕๔ ๑. การใชจ ิตตามดู ตามรูเ วทนา จิตกับความคดิ อยางเดียวกัน หรือเปลา ครับ ๒. ทำไมถงึ เรยี ก หลวงพอ หลวงตา หลวงปู อะไรเปน ตวั บง บอก วา ถงึ เรียกทา นอยางนนั้ ๓. เมอ่ื น่งั สมาธเิ กิดเวทนา ทำอยา งไร สกั แตวารูห รือเปลา สกั แตว ารเู ปน อวชิ ชาหรอื ไม ๔. ความคดิ กับสตเิ ปน ตัวเดียวกันหรือเปลา ครบั ตอบ ๑. ความคดิ เปน คณุ สมบตั หิ นง่ึ ของจติ เรยี กเปน ภาษาธรรมะวา “เจตสิก” ในท่ีนห้ี มายถึงสงั ขารหมายถึงความคดิ ปรุงแตง ดีบา ง ชวั่ บาง ไมดีไมชว่ั บา ง ๒. เรยี กไปตามอายุ ถาแกนอยกเ็ รียกหลวงพอ แกม ากกเ็ รียก หลวงปู ยงั หนมุ อยกู เ็ รยี กหลวงพี่ วยั กลางหนอ ยกเ็ รยี กหลวงนา หลวงอา แตมีพระบางรูปยังหนุมอยูแตทานเรียกตัวเองวาหลวงปู คนอื่นก็เรียก ตาม กเ็ ทา นัน้ เอง ๓. ตามแนวสติปฏฐานทานสอนวา เม่ือมีสุขเวทนาหรือ ทุกขเวทนาก็ใหรู เจือดวยอามิสหรือไมเจือ ดวยอามสิ กใ็ หร ู ไมเ ปนอวชิ ชา ๔. สติเปนเจตสิกธรรมอยางหน่ึง คณุ สมบตั ขิ องสติคือ ระลกึ ได ระวงั กไ็ ม ประมาท อยูในสังขารขนั ธเ หมอื นกัน

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๓4๙1 คำถามท่ี ๘๕๕ ในหนังสือ “เสรีภาพทางจิต” ของอาจารยไดอธิบายการสอน มรณสั สตกิ รรมฐานจากตวั ของทา นพทุ ธทาสเอง ไดฟ ง จากเพอื่ นวา ทา น ไมใ หฉ ดี ยากนั เนา ไมใ หส วดมนต หรอื ทำพธิ อี ะไร ปญ ญาของผมยงั นอ ย ทวี่ าไมใ หป ระกอบพธิ ี หรอื สวดมนตใ นงานศพทาน ทา นเจตนาจะสอน อะไรแกฆ ราวาสบางครับ (อธิบายตามความเห็นของอาจารยครบั ) ตอบ ทา นไมใ หส วดศพของทา น แตใ หม กี ารเทศนาเพอ่ื ประโยชนแ ก ผทู ม่ี ารว มในงานศพ เขา ใจวา การสวดศพนน้ั ทำพอเปน พธิ ผี ฟู ง ไมเ ขา ใจ วา พระสวดอะไร ทา นกเ็ ลยขอไมใ หส วด จะวา ทำบญุ อทุ ศิ ใหโ ดยการสวด ศพ ทา นกค็ งไมต องการเพราะทานมีบญุ เยอะแลว ทานใหงดพธิ ีท่ที าน คดิ วา ไมจ ำเปน ผมคงตอบไดเ ทา นี้ คำถาม ที่ ๘๕๖ อาจารยครบั ถา เราอานหนงั สอื ธรรมะในหอ งน้ำ จะบาปหรอื ไมครบั ตอบ ไมบ าปครบั

๔42๐ สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ คำถามท่ี ๘๕๗ สมยั นเ้ี หน็ คนเขาชอบเปลี่ยนช่ือกัน การเปลยี่ นช่อื มผี ลตอชีวติ ของคนเรา จริงหรือเปลา คะ ตอบ ถา เปลย่ี นเพราะไมช อบชอ่ื เดมิ กเ็ ปลยี่ นได แตถ า เปลย่ี นเพราะมี คนทกั วา ตวั นน้ั ไมด ตี วั นไ้ี มด กี ไ็ มต อ งเชอ่ื เลอื กเอาชอ่ื ทเี่ ราพอใจกแ็ ลว กนั ความเปนไปของชีวิตเราขนึ้ อยกู บั การกระทำของเรา ไมไ ดข้นึ อยูกบั ชอ่ื คำถามท่ี ๘๕๘ ขอความกรุณาอธบิ ายเก่ยี วกับสุตมยปญญาจนิ ตามยปญญา และภาวนามยปญ ญา ดว ยคะ วา คืออะไร ตอบ ขอ ๑ ปญ ญาที่ไดจากการศึกษาเลาเรียนสดับตรับฟง ขอ ๒ ปญ ญาท่ีไดจ ากความคิด การหาเหตผุ ล ขอ ๓ ปญ ญาทไ่ี ดจากการ อบรมฝกฝน การลงมือปฏิบัติ คำถามที่ ๘๕๙ กราบสวัสดอี าจารยคะ นานแลวทหี่ นูไมไดไ ปเรยี นเลย เมื่อครู นไ้ี ดโ ทรศพั ทค ยุ กบั อาจารยเ ลก็ นอ ย ทราบวา ยงั เหนอื่ ยอยู จงึ ขอคยุ ผา น ตวั หนงั สอื กแ็ ลว กนั คะ อาจารยจ ะไดพ กั ไปอา นไปกไ็ ด. ..หนรู ตู วั วา หนมู า เรียนกับอาจารยเพราะเวลาหนูมีปญหาหนักๆ หนูจะผานมันไปไมงาย เลย ตวั อยา งเชน ตอนทีพ่ อแมป ว ยหนกั ใกลจ ะเสยี ชีวติ เปนสง่ิ ท่ที ุกขใจ

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ ๔43๑ มากๆและหนกู จ็ มอยใู นความทกุ ขน นั้ เอาการอยู ทผ่ี า นไปไดเ พราะเวลา ผา นไปนานๆ มนั กด็ ขี นึ้ เอง ไมร วู า ธรรมะเกย่ี วหรอื ไมเ พราะตอนนัน้ กย็ งั ไมไดเรียนกับอาจารย เคยแตอานหนังสือธรรมะเรื่อยเปอยไป...มาวัน น้ี หนูไดเรียนกับอาจารยแลวเปนเวลาสองสามป ตอนน้ีมีเรื่องยุงยาก ใจเกิดขึ้น เปนเรื่องบุคคลท่ีสามท่ีมายุงกับครอบครัว...ทำใหจิตใจแยมี แตความเกลียดชังและไมพรอมที่จะใหอภัย .. คิดวาคนที่ทำเชนน้ีกับ เราไดย อมไมมีหวั ใจเปนมนษุ ยและตอตานบคุ คลคนนน้ั แบบชนิดที่วา ถาฉันเจอ.... ฉนั จะพูดใสเธอใหแ สบทรวงทเี ดยี ว (เตรียมคำพดู ไวแ ลว) ทำอยา งไรกบั สภาพจติ ใจแบบนด้ี คี ะ เพราะโอกาสทห่ี นจู ะเจอกบั บคุ คล คนนกี้ ม็ ากอยู เพราะอาศยั ในตกึ ทท่ี ำงานเดยี วกนั คะ ฟง คำถามแลว มนั ไมน า จะใชค นเรยี นธรรมะเลยนะคะ หนขู อโทษอาจารยด ว ยคะ แลว ชวี ติ ยงุ เหยงิ ชว งน้กี ท็ ำใหหา งวดั ไป หนังสือธรรมะก็ไมอยากจบั เทาไหร มนั หดหูและรูส ึกวาโลกไมยตุ ิธรรมคะ ... ขอบคุณอาจารยทรี่ บั ฟง นะคะ ตอบ หนูตองยืนอยูบนทางแหงความถูกตองเสมอ ใครทำผิดก็เปน บาปท่ีคนน้ันจะตองรับไปเอง ขอใหจำสุภาษิตท่ีอาจารยพูดใหฟงอยู เสมอวา “ยอมทนทกุ ขท รมานเพราะการทำผดิ ของผอู น่ื ดกี วา เราไปทำผดิ เสียเอง” ขอใหนึกถึงพระจริยาของพระพุทธเจาสมัยท่ีเปนพระโพธิสัตว บำเพ็ญบารมอี ยูใ นชาตกิ อ นๆใหม ากๆวา ทานตองทกุ ขทรมานเพียงใด เพอ่ื บำเพญ็ บารมใี หบ รบิ รู ณ เหน็ ใจหนมู ากๆ ขออวยพรใหพ น จากมรสมุ ชวี ติ ตรงนี้ เมอื่ พน แลว ฟา แหง ชวี ติ จะสวา งขน้ึ และหนจู ะเขม แขง็ มากขน้ึ ทุกชีวิตมีปญ หา คนเกง คอื คนทแี่ กปญหาได อยทู วี่ ิธแี กเทา น้ัน หนูเปน คนดอี ยแู ลว ขอใหร กั ษาความดไี วเ หมอื นเกลอื รกั ษาความเคม็ อาจารย ตอบปญ หาหนดู วยความสะเทือนใจและเหน็ ใจเปน อยางยิง่

๔4๒4 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ คำถามที่ ๘๖๐ หมวดธรรมะทุกๆหมวดมันดูจะเกี่ยวเนื่องกันไปหมดเหมือน เปนสวนผสมเดียวกนั แตแ ยกสว นประกอบออกมาใหด ูวา ธรรมนเ้ี พ่ือ การน้ี ผมเขาใจถูกหรอื เปลา ครบั อาจารยช ว ยอธิบายดว ยครับ ตอบ ถูกตองแลวครับ ไมต องอธิบายมาก เพราะคณุ เขา ใจอยูแลว คำถามที่ ๘๖๑ ทำไมเขาหา มไมใ หคนท่ีอายเุ กิน ๖๐ ป บวชละครบั แลว ตาม พทุ ธประวัติมีคนอายุเกิน ๖๐ บวชหรือเปลา ครบั ตอบ ไมมีขอหามในเรอ่ื งน้ี การบวชไมไ ดจ ำกัดอายุขา งสงู สว นขา ง ตำ่ ก็คือเดก็ ที่ไมป ระสีประสาจงึ หา มบวช สวนมากถอื เอา ๑๐ ขวบขน้ึ ไปเปนเกณฑท ใ่ี ชได คำถามที่ ๘๖๒ ผมเหน็ คนนุง ขาวหม ขาว ถอื ศลี เวลาเขาพดู เขาจะพดู ชา คอ ยๆพดู ผมเขา ใจวาเขาคงเจริญสติ ถา เราทำอะไรเร็วๆอยา งเชนการ พูด การเดิน ทมี่ ันเปนนิสยั เราก็เจรญิ สติไดห รอื ไมครบั ตอบ ไดค รับ การพูดชา พูดเร็วเปนบคุ ลิกของแตล ะคน

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ ๔4๓5 คำถามท่ี ๘๖๓ ผมเขาใจวาอาจารยเลือกที่จะตอบแตคำถามที่ถามถึงการดับ ทุกข แตช ว ยตอบคำถามน้ีของผมหนอย ผมรูมาวา สมณโคดมพทุ ธ เจาน้ีตองบำเพญ็ บารมี ๑ อสงไขย แสนกปั ป และพระพทุ ธเจาแตล ะ พระองค สะสมบำเพญ็ บารมไี มเ ทากนั จริงหรือเปลา ครบั ยกตวั อยา ง พอเขาใจครับ ตอบ ทจ่ี รงิ ตามตำรา พระพทุ ธเจา เราทรงบำเพญ็ บารมมี า ๔ อสงไขย กบั แสนกปั ป พระพุทธเจาแตละพระองคก ็บำเพ็ญบารมีมาไมเ ทา กนั คำถามที่ ๘๖๔ พระวินัยของพระสงฆ ชาวบานก็ควรจะรูไวบาง เพ่ือจะได ปฏิบัติกับพระสงฆโดยถูกตองและจะไดรูวัตรปฏิบัติที่ดีของทาน เปน แนวทางของชีวติ ท่ีดีงาม แบบวิถีชวี ติ ของคนสมยั กอ นที่ ตอ งทำบุญทำทานฟงธรรมกอ นออกไปหากิน พอวันพระ ก็ถืออุโบสถ เปนตำราธรรมะเลมใหญใหกบั ลูกหลานใน บานพรอมกับเปนตัวอยางชีวิต ที่กลมกลืนไปกับ ธรรมชาติทำใหชีวิตประจำวันเปนธรรมะไปซะ เลย อยางน้ีไมถือวาเปนการเรียนธรรมะท่ี เปน อสรพิษใชไ หมครับอาจารย ตอบ ดีแลว ครับ คุณเขาใจถูกตองแลว

๔4๔6 สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ คำถามท่ี ๘๖๕ ปต ิ กบั สขุ เปน สญั ญา หรอื เปลา ครบั เพราะวา บางครง้ั ผมหวน นกึ ถงึ เวลาทผี่ มบวชผมจะรสู กึ ดใี จ ซาบซา น ขนลกุ อาจารยช ว ยอธบิ าย ดวยครับ ขอบคณุ มาก ตอบ ไมเฉพาะปตแิ ละสขุ เทาน้ัน เรื่องอ่ืนๆอีกมากมายท่ีสัญญาเกบ็ มาร้ือฟนขึ้นใหเกิดสุขบางทุกขบาง สัญญาเปนการเก็บขอมูลเหมือน คอมพิวเตอรซ่ึงเก็บขอมูลไว สติมีหนาที่ระลึกเหมือนเราเรียกขอมูล มาใช คำถามท่ี ๘๖๖ พญามาร ทม่ี าขดั ขวางพระพทุ ธเจา เปน เทวดาทอี ยใู น สวรรคชั้นปรนิมมิตวสวัตดี แสดงวาเปนเทวดาข้ีอิจฉา หรอื เปลาครับ ตอบ เปนเทวดาทเ่ี ปน มาร เปนเทวดาพาล เทวดาดีก็มี เทวดาพาลก็มี เหมือนกับ มนุษยเรา แมจะสูงดวยยศ ม่ังคั่งดวย ทรัพย ก็มโี อกาสเปน คนพาลได

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๔4๕7 คำถามที่ ๘๖๗ ความเชอื่ เรอ่ื งนรก-สวรรค (สวรรคบ นฟา นรกใตดนิ )เปน ความ เช่ือที่มีมากอ นพทุ ธศาสนาหรือครับ ตอบ เรอื่ งนรกสวรรคม มี ากอ นพทุ ธกาล แตพ ระพทุ ธเจา กท็ รงรบั รอง วามีจริงแตไมใชอยูบนฟาและใตดิน อยูในโลกน้ีหรือโลกโลกหน่ึง มัน เปนสภาพชีวิตของสัตวโลกท่ีแตกตางกัน คุณดูสภาพของชีวิตมนุษย พวกเดยี วทงั้ โลกกพ็ อมองเหน็ ความแตกตา ง บางพวกเหมอื นอยใู นนรก บางพวกเหมือนอยบู นสวรรค เปน ตน คดิ ตอเอาเองกแ็ ลวกันนะครับ คำถามที่ ๘๖๘ บคุ คลตอ งปฎบิ ตั เิ พยี งเทา ใดจงึ จะไดช อ่ื วา เปน พทุ ธศาสนกิ ชน โดยสมบูรณ บคุ คลตอ งปฎบิ ตั เิ พียงเทา ใดจงึ จะไดชอ่ื วาเปน พรหมจารี โดยสมบูรณ บุคคลตองปฎิบัติเพียงเทาใดจึงจะไดชื่อวาเปน บรรพชิต โดยสมบรู ณคะ ตอบ มีคุณสมบัติพื้นฐานของชาวพุทธเพียง ๕ อยางก็เปนชาวพุทธ ทสี่ มบรู ณ คอื มศี รทั ธา มีศีล เชื่อกรรม ไมเชือ่ มงคลตืน่ ขา ว ไมแ สวงหา เขตบญุ นอกพทุ ธศาสนา ทำบญุ ในพทุ ธศาสนา (ดหู นงั สอื คณุ สมบตั พิ นื้ ฐานของชาวพทุ ธ) พรหมจารีแปลวาผูประพฤติพรหมจรรย เรื่องน้ีมีความหมาย มาก ทานกลาวพรหมจรรยไว ๑๐ อยาง (ดู มงั คลัตถทีปนขี อ ท่ีวาดว ย พรหมจรรย) บรรพชิตแปลวาผูเวนบาปหรือผูลอยบาปหรือผูบวช ก็ให ประพฤติธรรมของบรรพชติ ใหส มบูรณ

๔48๖ สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ คำถามท่ี ๘๖๙ ขอความกรณุ าทา นอาจารยอ ธบิ ายความหมายของอาสยานสุ ย ญาณ ดวยคะ ตอบ แปลวา พระญาณทร่ี อู าศยั และอนสุ ยั ของสตั วท ง้ั หลาย “อาศยั ” ในทนี่ หี้ มายถงึ ความโนม เอยี งเชน ผนู โี้ นม เอยี งไปในกาม-กามาสโย ผนู ี้ โนม เอยี งไปในเนกขัมมะ-เนกขมั มาสโย ใชค ำ”อธิมุต”แทนก็ได “อนสุ ยั ”หมายถึงกิเลสสวนลึกที่อยูในสันดานหรือความเคยชินที่มีมานาน เชน กามราคานสุ ยั อวชิ ชานสุ ัย เปน ตน คำถามที่ ๘๗๐ ขอกราบเรยี นถามเคลด็ ลบั ในการ“ทำใจ”ใหช วี ติ มคี วามสนั ตสิ ขุ สงบรม เยน็ อยเู สมอของทา นอาจารยไ ดไ หมคะ ดว ยความเคารพยง่ิ และ กราบขอบพระคณุ อยางสูงคะ ตอบ ไมย ดึ มน่ั ถอื มั่นอะไรท่ีผา นมาแลวมันก็ผานไป มนั ไมเ ทยี่ ง มี ความแปรปรวนเปน ธรรมดา ฯลฯ

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ ๔4๗9 คำถามที่ ๘๗๑ ขอใหอ าจารยหายปวยไวๆ นะคะ หนอู ยากรูวา ถาเราตามรู อาการของจติ รกั โลภ โกรธ หลง ตางๆ ไปเรื่อยๆ จดั วา มีสติตามรูใช ไหมคะ แตวาส่งิ ท่ีหนูวามันทำใหเ รามคี วามสุข คือ การไมม ี รกั โลภ โกรธ หลง คอื สิง่ ทีค่ นเราตอ งการ หนูรูสกึ วา มนั แยงๆ กนั อยคู ะ แลวคน ท่ีเขามีอาการสำรวม สงบ ไดเ ขาทำเชนไร ตอบ รัก โลภ โกรธ หลงเปน กิเลสทตี่ อ งละ ละไดมากเทา ไหรยิง่ ดี ความขัดแยงในใจกจ็ ะนอยลงดวย จะมคี วามสขุ สงบมากขึ้น ไม ตอ งกลัววา เม่ือโลภ โกรธ หลงลดนอยลงแลว จะใชช ีวติ อยูในโลกไม ได หรืออยูลำบาก ขอรับรองวาจะอยูสบายข้นึ ความขดั แยงในใจกจ็ ะ นอ ยลง คำถามที่ ๘๗๒ “ความไมม โี รค เปนลาภอนั ประเสรฐิ ” ผมอานหนังสือเลม หน่งึ มีบอก โรคสตู ร ทา นอธิบายไววา โรคในทนี่ ้ีคอื กิเลสที่เสยี บแทงใจ ซ่งึ ไมม แี มส กั คนเลยทจ่ี ะไมม โี รคชนดิ น(ี้ ปถุ ชุ น)ไดฟ ง แลว รสู กึ ในใจเลยครบั อาจารยม อี ะไรเสรมิ เรอ่ื ง โรคทางใจนอี้ ีกไหมครับ ผมอยากทราบอีก ตอบ ความหมายทแ่ี ทจ รงิ ของพทุ ธภาษติ ทว่ี า “ความไมม โี รคเปน ลาภ อยา งยงิ่ ” นนั้ หมายถงึ โรคทางใจ ทา นตรสั วา รา งกายเปน ตวั โรคอยแู ลว จะไมใ หม โี รคทางกายอยา งไรได อยา งนอ ยทส่ี ดุ ความหวิ กเ็ ปน โรคอยา ง ยง่ิ (พระพทุ ธภาษิต) เปนต้ังแตเ กิดจนตายแกค นท่ัวไป

๔5๘0 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ เก่ียวกับความไมมีโรคเปนลาภอยางย่ิงซ่ึงหมายถึงโรคทางใจ นี้ ปรากฏในมาคัณฑิยสตู ร มัชฌิมนิกาย คำถามท่ี ๘๗๓ ขอกราบเรยี นถามแรกๆ กร็ ทู กุ ขร กู ายรใู จ เหน็ การเกดิ ดบั บงั คบั ไมไ ด แตต อนนผ้ี มเขา ใจวา กายกบั ใจเปน สงิ่ ทเี่ รารู ไมใ ชเ รา คอื ผมรแู ละ สัมผัสความรูสึกของกายใจได เหมือนธรรมชาติที่เราไปรูเขา แลวพอ เผลอๆ ผมก็หลงไปอีก จากท่ีเห็นจิตทุกข ก็ไปรวมทุกขอีก เกิดไมชอบ ขึน้ มา พอมีสตกิ อ็ า ว ทำไมเมอ่ื ก้ีเหน็ อยกู ับรู แลว ไปหลงสมมตอิ กี แลว เรม่ิ จะเหน็ แบบน้ผี ิดไหมครบั ตอบ กเ็ หน็ ถกู บา งผดิ บา งไปตามประสาคนธรรมดา พยายามประคบั ประคองใจไวใ นสมั มาทฏิ ฐิ สมั มาสงั กปั ปะ เปน ตน ตามทางอรยิ มรรคมี องค ๘ นน่ั แหละดที ีส่ ุด เปน ทางดับทกุ ขโดยสนิ้ เชิง คำถามท่ี ๘๗๔ เคยฟงมาวา วิญญาณทางหู ตา จมกู ลน้ิ กาย และใจ จะไม เกดิ ข้นึ พรอมกนั เกิดขึน้ คราวละอยางเทา น้นั แลวถาเราอา นหนังสอื ดว ย ฟงธรรมะไปดว ย มันเปนไปไดอยางไรคะ อกี อยา งคะ คอื ฟง มาวา วญิ ญาณ กับ จิต ก็อยางเดียวกนั แลวถา ขณะท่เี ราอยใู นชวี ติ ประจำ วนั เชน เดิน ทำงานบาน เราก็ดูจติ ไปดว ย เห็นวามันมีความคดิ ท่ีเกดิ แลว กด็ บั แลวตอนทีเ่ ราดูความคดิ อยนู ี้ วิญญาณ กับจติ มันทำงานกัน อยางไรคะ ขอบพระคุณอาจารยม ากคะ

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๔5๙1 ตอบ วิญญาณกับจติ ใชแ ทนกันได วญิ ญาณทางตา ทางหู เปนตน ก็ เกดิ พรอ มกันได ถา การเหน็ กับการฟงพรอมกนั เชนเราดูทวี หี กู ฟ็ งเสยี ง ไปดว ย ขณะนัน้ เรากินอาหารรรู สไปดวย เรอ่ื งพวกนคี้ ุณอยา คิดมาก คิดแลว กไ็ มไ ดอ ะไร นอกจากความสับสนวนุ วาย อยา ผา เสน ผม คำถามที่ ๘๗๕ อาจารยค รบั พระอรหนั ตข ณี าสพแปลวา อะไรครบั ตา งจากพระ อรหนั ตหรือไมอ ยางไรครับ ขอบคณุ ครับ ตอบ พระขีณาสพ เปนชื่อหนึ่งของพระอรหันต เปนไวพจนของกัน และกัน ขณี าสพแปลวา ผูสน้ิ อาสวะคอื กเิ ลส คำถามท่ี ๘๗๖ พระพทุ ธองคต รสั วา บคุ คลผคู วรแกค วามกรณุ า คอื คนประเภท ใดบา งคะ ในโลกนี้ ผูไมค วรแกค วามกรุณาคือคนหมูใดคะ หรือวา ไมม ี ใครไมค วรแกค วามกรุณา ตอบ ผทู ค่ี วรแผค วามกรณุ าไปใหก อ นกค็ อื ผทู ตี่ กทกุ ขไ ดย าก ถา ไมม ี ก็ใหแผไปถึงคนช่ัวเพราะคนชั่วหาความสุขไดยาก เขาตองไดรับความ