electricity

หนังสือเรียนรายวิชาเลอื ก สาระความรพู ้นื ฐาน รายวชิ า วทิ ยาศาสตร/ ตามหลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาข้ันพืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 การใชพลังงานไฟฟาในชวี ติ ประจาํ วนั รหสั รายวิชา พว02027 ระดบั ประถมศึกษา ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน และระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย การไฟฟาฝา) ยผลิตแห+งประเทศไทยสํานักงานสง+ เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย จังหวดั นครสวรรค/ สํานักงานส+งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั สํานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ



คาํ นํา หนังสือเรียนรายวิชาเลือก เรื่อง การใชพลังงานไฟฟาในชีวิตประจําวัน รหัสวิชาพว02027 ตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551ใชไดกับผูเรียนท้ังระดับประถมศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนตน และระดับมัธยมศึกษาตอนปลายหนงั สือเรียนเล4มนี้ประกอบดวยเน้ือหาความรเู กย่ี วกับพลังงานไฟฟา ประโยชน7และผลกระทบของพลังงานไฟฟา พลังงานทดแทน ตลอดจนการใชและการประหยัดพลังงานไฟฟาในชีวิตประจําวันซ่ึงเนื้อหาความรูดังกล4าว มีวัตถุประสงค7เพื่อใหผูเรียน กศน. มีความรูความเขาใจ ทักษะ และตระหนกั ถึงความจาํ เปน: ของการใชพลังงานไฟฟาในชีวติ ประจาํ วนั หนังสือเรียนเล4มน้ี ไดรับการสนับสนุนจาก การไฟฟาฝ<ายผลิตแห4งประเทศไทย เป:นผูใหองคค7 วามรปู ระกอบการนําเสนอเนื้อหาและงบประมาณในการดาํ เนินงานทง้ั หมด สํานักงานส4งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย จังหวัดนครสวรรค7ขอขอบคุณผูมีส4วนเก่ียวของที่ทําใหหลักสูตรรายวิชาเลือก เร่ือง การใชพลังงานไฟฟาในชีวิตประจําวัน สําเร็จตามวัตถุประสงค7 และหวังเป:นอย4างยิ่งว4าหนังสือเรียนเล4มนี้ จะเกิดประโยชน7ต4อผูเรียน กศน. ต4อไป สาํ นกั งาน กศน. จงั หวัดนครสวรรค7 สงิ หาคม 2557



คําแนะนาํ การใชหนงั สอื เรียน หนังสือเรียนรายวิชาเลือก การใชพลังงานไฟฟาในชีวิตประจําวัน รหัสวิชา พว02027ที่จัดทําข้ึนสําหรับผูเรียนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบ ระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช2551 ระดับประถมศกึ ษา ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน และระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ในการศึกษาหนังสือเรยี น ผูเรียนควรปฏิบัตดิ ังนี้ 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในสาระสําคัญ ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวช้ีวัด และ ขอบขา4 ยเน้ือหาของรายวิชาเลอื กนัน้ ๆ โดยละเอยี ด 2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแต4ละบทอย4างละเอียด และทํากิจกรรมตามท่ีกําหนด ถาผูเรียนยังไม4เขาใจควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนื้อหานั้นใหม4ใหเขาใจ ก4อนท่ีจะศึกษาเร่ืองต4อไป 3. หนังสอื เรียนเล4มน้ี เนนการจดั การเรียนรูทสี่ อดคลองกับวถิ ีชวี ติ ของผเู รยี น 4. หนังสอื เรียนเล4มนี้ประกอบดวย 4 บท คอื บทท่ี 1 พลงั งานไฟฟา บทที่ 2 ประโยชน7และผลกระทบของพลงั งานไฟฟา บทท่ี 3 พลงั งานทดแทน บทท่ี 4 การใชและการประหยดั พลงั งานไฟฟา



โครงสรางรายวชิ าเลือก การใชพลังงานไฟฟาในชวี ติ ประจําวนั รหสั วชิ า พว02027 ระดับประถมศกึ ษา ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน และระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลายสาระสาํ คญั พลังงานไฟฟาเป:นปDจจัยสําคัญในการพัฒนาประเทศท้ังทางดานคมนาคม เศรษฐกิจอุตสาหกรรม เกษตรกรรม การบริการ รวมถึงดานคุณภาพชีวิตของมนุษย7 จึงส4งผลใหความตองการพลังงานไฟฟาเพิ่มสูงข้ึนอย4างต4อเน่ือง ในปDจจุบันยังคงพึ่งพาเช้ือเพลิงฟอสซิลเป:นเช้ือเพลิงหลักในการผลิตกระแสไฟฟา ซ่ึงกําลังจะหมดไปในอนาคตอันใกล ดังน้ันเพ่ือเป:นการลดปDญหาการขาดแคลนพลังงานไฟฟาในอนาคต จึงตองมีการจัดหาพลังงานทดแทนเพ่ือใชเป:นแหล4งผลิตกระแสไฟฟาแทนเช้ือเพลิงฟอสซิล และกระจายแหล4งผลิตกระแสไฟฟาใหมีความหลากหลายเพื่อใหเกิดความสมดุลมากข้ึน นอกจากนี้ยังตองช4วยกันประหยัดพลังงานไฟฟา ใชพลังงานไฟฟาใหคุมค4าท่สี ุด เพอื่ ใหมีพลงั งานไฟฟาใชต4อไปในอนาคตไดอีกยาวไกลผลการเรียนรทู ่คี าดหวงับทที่ 1 พลงั งานไฟฟา 1. อธิบายความหมาย ความสาํ คญั ประเภท และการกําเนดิ ของไฟฟา 2. อธบิ ายประวตั คิ วามเปน: มาของไฟฟาของโลก และประเทศไทย 3. อธบิ ายประเภทพลงั งานท่ีผลติ กระแสไฟฟา 4. เปรียบเทียบสถานการณ7พลงั งานไฟฟาของโลก อาเซยี น และประเทศไทย 5. วเิ คราะห7สถานการณ7พลังงานไฟฟาของประเทศไทยในปDจจบุ ัน 6. อธิบายเก่ียวกับโรงไฟฟากับการจัดการดานส่ิงแวดลอม 7. อธิบายความสาํ คัญของขอกาํ หนดและกฎหมายท่ีเก่ยี วของกับโรงไฟฟาดานส่ิงแวดลอมบทที่ 2 ประโยชน2และผลกระทบของพลังงานไฟฟา 1. อธิบายประโยชน7และผลกระทบของพลงั งานไฟฟาในดานคมนาคม เศรษฐกิจ อุตสาหกรรม คุณภาพชีวติ เกษตรกรรม และบรกิ าร 2. วเิ คราะหป7 ระโยชน7และผลกระทบจากสภาวการณข7 าดแคลนพลังงานไฟฟาในชุมชน

บทที่ 3 พลังงานทดแทน 1. อธบิ ายความหมาย ความสําคัญ และประเภทของพลงั งานทดแทน 2. อธิบายหลักการทํางานของพลังงานทดแทน 3. เปรยี บเทียบตนทนุ การผลิตพลังงานไฟฟาต4อหนว4 ย 4. เปรยี บเทียบขอดแี ละขอจาํ กดั ของพลงั งานทดแทนแตล4 ะประเภท 5. อธิบายพลงั งานทดแทนท่ีมใี นชุมชน 6. วเิ คราะหศ7 ักยภาพของพลังงานทดแทนท่ีมีในชมุ ชนบทท่ี 4 การใชและการประหยดั พลงั งานไฟฟา 1. อธบิ ายวงจรไฟฟาและอุปกรณ7ไฟฟา 2. เลือกใชเคร่ืองใชไฟฟาในครวั เรือน 3. อธิบายองค7ประกอบของคา4 ไฟฟา 4. คาํ นวณการใชไฟฟาในครัวเรอื น 5. อธิบายอัตราค4าไฟฟาของผใู ชไฟฟาแต4ละประเภท 6. อธบิ ายการประหยดั พลังงานไฟฟาในชีวิตประจําวัน 7. วางแผนการใชไฟฟาในครัวเรอื น 8. อธบิ ายบทบาทหนาที่ของหน4วยงานท่ีรับผดิ ชอบเกี่ยวกับไฟฟา

สารบญั หนาแบบทดสอบกอ6 นเรยี น รายวชิ าเลอื ก การใชพลงั งานไฟฟาในชวี ิตประจาํ วัน 1บทท่ี 1 พลงั งานไฟฟา 11ผังมโนทัศน7 บทที่ 1 พลงั งานไฟฟา 12 13 1. ความหมาย ความสาํ คัญ ประเภท และการกําเนิดของไฟฟา 19 2. ประวตั ิความเปน: มาของไฟฟาของโลก และประเทศไทย 24 3. ประเภทพลังงานทผี่ ลิตกระแสไฟฟา 34 4. สถานการณพ7 ลังงานไฟฟาของโลก อาเซยี น และประเทศไทย 46 5. โรงไฟฟากบั การจัดการดานสงิ่ แวดลอม 52 6. ขอกําหนดและกฎหมายท่ีเกี่ยวของกบั โรงไฟฟาดานสิ่งแวดลอม 59กจิ กรรมทายบทท่ี 1 พลงั งานไฟฟา 67บทที่ 2 ประโยชนแ2 ละผลกระทบของพลงั งานไฟฟา 68ผงั มโนทัศน7 บทท่ี 2 ประโยชน7และผลกระทบของพลังงานไฟฟา 70 74 1. ประโยชนแ7 ละผลกระทบของพลังงานไฟฟาดานคมนาคม 76 2. ประโยชนแ7 ละผลกระทบของพลงั งานไฟฟาดานเศรษฐกิจ 77 3. ประโยชน7และผลกระทบของพลังงานไฟฟาดานอุตสาหกรรม 80 4. ประโยชน7และผลกระทบของพลังงานไฟฟาดานคุณภาพชีวิต 84 5. ประโยชน7และผลกระทบของพลงั งานไฟฟาดานเกษตรกรรม 87 6. ประโยชน7และผลกระทบของพลังงานไฟฟาดานบริการกิจกรรมทายบทท่ี 2 ประโยชนแ7 ละผลกระทบของพลังงานไฟฟา 89 90บทที่ 3 พลงั งานทดแทน 91ผงั มโนทัศน7 บทที่ 3 พลังงานทดแทน 92 135 1. ความหมาย ความสําคัญ และประเภทของพลังงานทดแทน 137 2. หลกั การทํางานของพลังงานทดแทน 3. การเปรียบเทยี บตนทนุ การผลติ ของพลังงานไฟฟาต4อหนว4 ย 4. การเปรียบเทียบขอดีและขอจาํ กดั ของพลงั งานทดแทนแต4ละประเภท

สารบัญ (ตอ6 ) หนา 139 5. พลังงานทดแทนท่มี ีในชุมชน 140 6. การวเิ คราะหศ7 ักยภาพของพลังงานทดแทนทีม่ ีในชมุ ชน 145กิจกรรมทายบทที่ 3 พลงั งานทดแทน 155บทที่ 4 การใชและการประหยัดพลงั งานไฟฟาในชวี ติ ประจําวัน 156ผงั มโนทศั น7 บทท่ี 4 การใชและการประหยัดพลังงานไฟฟาในชีวติ ประจําวัน 157 172 1. วงจรไฟฟาและอุปกรณ7ไฟฟา 183 2. การเลอื กใชเครือ่ งใชไฟฟาในครวั เรอื น 185 3. องคป7 ระกอบของค4าไฟฟา 195 4. การคํานวณการใชไฟฟาในครวั เรือน 214 5. การประหยดั พลังงานไฟฟาในชีวติ ประจําวัน 215 6. การวางแผนการใชไฟฟาในครวั เรือน 227 7. บทบาทหนาทีข่ องหนว4 ยงานท่ีรบั ผิดชอบเก่ยี วกับไฟฟากจิ กรรมทายบทท่ี 4 การใชและการประหยัดพลงั งานไฟฟา 240แบบทดสอบหลงั เรยี น รายวชิ าเลือก การใชพลงั งานไฟฟาในชีวติ ประจําวนั 250เฉลยแบบทดสอบกอ6 นเรยี น รายวชิ าเลอื ก การใชพลงั งานไฟฟาในชวี ติ ประจําวนั 251เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น รายวชิ าเลือก การใชพลังงานไฟฟาในชีวติ ประจําวัน 252เฉลยกิจกรรมทายบทที่ 1 255เฉลยกจิ กรรมทายบทท่ี 2 256เฉลยกจิ กรรมทายบทที่ 3 262เฉลยกจิ กรรมทายบทที่ 4 269บรรณานกุ รม 286คณะผจู ดั ทาํ

1 แบบทดสอบกอนเรียน รายวชิ าเลอื ก การใชพลงั งานไฟฟาในชีวติ ประจําวันคาํ ช้ีแจง ใหผูเรียนเลือกคําตอบโดยกากบาท ( X ) ขอทถ่ี ูกท่สี ุดเพยี งขอเดียว1. ขอใดกลาวถงึ ความหมายของไฟฟ#าไดถูกตอง ก. การเคลือ่ นที่ของไฟฟ#า ข. การเคล่ือนที่ของนิวตรอน ค. การเคลอ่ื นที่ของไฟฟ#าสถติ ง. การเคลอื่ นทข่ี องอิเล็กตรอน2. ไฟฟ#ามีความสาํ คัญอยางไร ก. ทําใหผาแหง ข. ทําใหเกิดนํ้าข้ึนน้ําลง ค. ใหแสงสวางเวลาคํา่ คนื ง. ทําใหฝนตกตองตามฤดกู าล3. กระแสไฟฟา# ที่ใชตามบานเปน3 ไฟฟ#าชนิดใด ก. ไฟฟา# สถิต ข. ไฟฟา# เหนี่ยวนํา ค. ไฟฟ#ากระแสตรง ง. ไฟฟา# กระแสสลบั4. จากรูปขางลางเปน3 การกําเนิดไฟฟ#าดวยวธิ ใี ด ก. ไฟฟา# ทเ่ี กิดจากความรอน ข. ไฟฟ#าเกดิ จากพลังงานแสงอาทติ ย8 ค. ไฟฟ#าท่ีเกดิ จากการเสยี ดสขี องวตั ถุ ง. ไฟฟา# ท่ีเกิดจากการทาํ ปฏิกริ ิยาทางเคมี

25. ประเทศไทยเร่ิมนําไฟฟา# มาใชในสมยั ใด ก. รัชกาลที่ 4 ข. รชั กาลที่ 5 ค. รัชกาลท่ี 6 ง. รชั กาลที่ 76. ประเทศไทยผลติ กระแสไฟฟ#าจากแหลงพลงั งานใดมากท่สี ดุ ก. พลงั งานลม ข. กBาซธรรมชาติ ค. พลงั งานนิวเคลียร8 ง. พลงั งานแสงอาทติ ย87. โรงไฟฟา# ประเภทใดที่ยังไมมใี นประเทศไทย ก. โรงไฟฟ#าพลงั งานลม ข. โรงไฟฟ#าพลังงานนิวเคลียร8 ค. โรงไฟฟ#าพลังงานความรอนรวม ง. โรงไฟฟา# พลังงานความรอนใตพภิ พ8. ปFจจบุ นั ประเทศไทยรบั ซอ้ื กBาซธรรมชาติมาจากประเทศใดมาเป3นเชอ้ื เพลงิ ในการผลิตไฟฟา# ก. ลาว ข. กัมพูชา ค. สงิ คโปร8 ง. เมียนมาร89. เครอื่ ง FGD (Flue Gas Desulfurization) เป3นเครอ่ื งมอื ท่ใี ชในการลดกาB ซพิษชนดิ ใด ก. กาB ซไนโตรเจนออกไซด8 ข. กาB ซซัลเฟอรไ8 ดออกไซด8 ค. กาB ซคาร8บอนไดออกไซด8 ง. กาB ซคาร8บอนมอนออกไซด8

310. น้ําหลอเยน็ จากโรงไฟฟา# ท่ปี ลอยออกสูคลองระบายนาํ้ ธรรมชาติมีอณุ หภูมิเทาไหร ก. 25 องศาเซลเซยี ส ข. 27 องศาเซลเซียส ค. 33 องศาเซลเซยี ส ง. 37 องศาเซลเซียส11. สาขาใดนาํ พลงั งานไฟฟ#ามาใชมากท่ีสุด ก. การบริการ ข. การเกษตร ค. การคมนาคม ง. การอตุ สาหกรรม12. ขอใดเป3นการรณรงค8ใหคนไทยใชพลงั งานอยางประหยดั ก. เปดZ ไฟป#ายโฆษณาเวลา 19.00 - 21.00 น. ข. ปดZ ไฟฟา# ภายในบานเวลา 18.00 - 19.00 น. ค. ปดZ เคร่อื งปรบั อากาศเวลา 12.00 - 13.00 น. ง. เปดZ เครื่องปรับอากาศท่ีอณุ หภูมิ 25 องศาเซลเซยี ส13. จากภาพเป3นการนําพลงั งานไฟฟา# ไปใชในเรอ่ื งใด ก. การบรกิ าร ข. การเกษตร ค. การคมนาคม ง. การอุตสาหกรรม14. ขอใดเปน3 การใชพลังงานไฟฟ#าเพอ่ื อํานวยความสะดวกในชวี ติ ประจําวนั ก. การสงออกสนิ คา ข. การเล้ียงไกระบบปZด ค. การผลิตอาหารกระปอ\ ง ง. การเปZดไฟอานหนงั สอื ในเวลากลางคืน

415. ผลกระทบในขอใดทีเ่ กดิ ขึ้นจากการใชพลงั งานไฟฟ#าดานเศรษฐกิจ ก. ความลาชาจากการเดินทาง ข. การแขงขันทางดานการผลติ ค. ความสะดวกในการดําเนนิ ชวี ติ ง. ขาดความเช่ือม่นั ทางดานการลงทนุ16. ผลกระทบในขอใดที่เกดิ ขึน้ จากการใชพลังงานไฟฟ#าดานคมนาคม ก. ความลาชาจากการเดินทาง ข. การแขงขันทางดานการผลติ ค. ความสะดวกในการดําเนินชวี ติ ง. ขาดความเชอื่ ม่ันทางดานการลงทุน17. ขอใดไมใชแหลงพลังงานไฟฟา# ในชมุ ชน ก. พลงั งานไฟฟ#าจากกังหันลม ข. พลงั งานไฟฟ#าจากโรงไฟฟา# ค. พลงั งานไฟฟ#าจากโซลาเซลล8 ง. พลังงานไฟฟ#าจากเขอ่ื นขนาดเล็ก18. จากภาพเป3นผลกระทบจากการนําพลงั งานไฟฟ#าไปใชในดานใด ก. ดานบริการ ข. ดานคมนาคม ค. ดานเกษตรกรรม ง. ดานอตุ สาหกรรม

519. ขอใดไมใชประโยชนท8 ่ีเกดิ จากพลงั งานไฟฟ#า ก. ตากขึ้นรถไฟฟา# ไปทาํ งาน ข. กลวยถอนเงินจากตู ATM ค. ปานขน้ึ ดอยสุเทพดวยกระเชาไฟฟา# ง. ออยเดนิ ทางไปตางประเทศโดยเคร่อื งบิน20. แอนเดนิ ทางไปทํางานโดยรถไฟฟ#า เปน3 ประโยชน8จากพลังงานไฟฟา# ดานใด ก. ดานบริการ ข. ดานคมนาคม ค. ดานเกษตรกรรม ง. ดานอตุ สาหกรรม21. พลงั งานทดแทน หมายถงึ อะไร ก. น้ํามนั เชือ้ เพลิงทไี่ ดจากหิน ข. พลงั งานจากกาB ซธรรมชาติ ค. พลังงานทน่ี ําเขามาจากตางประเทศ ง. พลังงานที่นํามาใชแทนน้าํ มนั เชอ้ื เพลิง22. ความสาํ คัญของพลงั งานทดแทนขอใดถูกตองทส่ี ดุ ก. ทําใหคาไฟฟา# มีราคาถูกลง ข. ลดการเกิดภาวะเรือนกระจก ค. อํานวยความสะดวกในชวี ติ ประจาํ วัน ง. ใชทดแทนเชอ้ื เพลิงท่ีจะหมดส้ินไปในอนาคต23. จากภาพเป3นพลังงานทดแทนประเภทใด

6ก. ประเภทฟอสซลิ ข. ประเภทหมนุ เวยี น ค. ประเภทสิ้นเปลอื ง ง. ประเภทมนุษยส8 รางข้ึน24. จากตารางผเู รียนคดิ วาเชื้อเพลิงประเภทใดมีตนทุนการผลติ ตอหนวยตาํ่ ที่สุดตารางเปรียบเทยี บตนทนุ การผลิตตอหนวยของพลังงานทดแทนแตละประเภท ขนาด 1,000 เมกะวตั ต8เช้ือเพลงิ ตนทุนการผลิต (บาท/หนวยไฟฟา)ลม 5.20พลงั นาํ้ ขนาดเล็ก 2.50แสงอาทิตย8 12.50ชวี มวล 3.00 - 3.50ถานหิน 2.94นิวเคลียร8 2.79ก. ชีวมวล ข. ถานหนิ ค. แสงอาทติ ย8 ง. พลังนํ้าขนาดเล็ก25. เชื้อเพลิงชนดิ ใดที่สามารถผลิตไฟฟา# ไดตลอด 24 ชวั่ โมง ก. ลม ข. นิวเคลยี ร8 ค. แสงอาทิตย8 ง. พลังนํา้ ขนาดเลก็26. ขอใดไมใชผลกระทบท่ีเกิดจากการใชพลังงานลม ก. ผลตอทศั นียภาพ ข. เกิดมลภาวะทางเสียง ค. เกิดมลภาวะทางอากาศ ง. เกดิ ความเสียหายตอระบบนิเวศ27. ขอใดเป3นขอจํากัดของพลังงานแสงอาทิตย8 ก. ตนทนุ การผลติ ต่ํา ข. ผลิตไฟฟา# ไดตลอด 24 ชั่วโมง ค. ผลิตไฟฟา# ไดมากเทาท่ตี องการ ง. ผลติ ไฟฟา# ไดในชวงเวลาที่มแี สงอาทติ ย8เทานนั้

728. ความเรว็ ลมชวงใดเป3นชวงเรม่ิ ตนของการผลิตไฟฟา# ดวยกังหันลม ก. 1 - 3 เมตรตอวินาที ข. 2.5 - 5 เมตรตอวนิ าที ค. 8 - 10 เมตรตอวนิ าที ง. 12 - 15 เมตรตอวนิ าที29. ขอใดไมใชพลงั งานชีวมวล ก. หินนาํ้ มัน ถานหนิ ปยุ\ เคมี ข. แกลบ มลู สัตว8 กากน้ําตาล ค. วสั ดุเหลือทง้ิ จากการเกษตร ง. เปลอื กและซังขาวโพด วัชพืช30. หากชุมชนของทานมีสภาพพ้นื ทเี่ ป3นภูเขาสงู มีลมพดั ตลอดทั้งวนั และแสงแดดแรงในบาง ชวงเวลา ทานคดิ วาควรใชพลังงานทดแทนประเภทใดทเ่ี หมาะสมมากที่สุด ก. พลงั งานนา้ํ ข. พลงั งานลม ค. พลงั งานชวี มวล ง. พลงั งานแสงอาทติ ย831. สายไฟฟา# หลกั ของวงจรไฟฟ#าในครวั เรือนมสี ายอะไรบาง ก. สายไฟ สายลอฟ#า ข. สายไฟ สายนวิ ทรัล ค. สายไฟ สายนิวทรัล สายดนิ ง. สายไฟ สายนิวทรลั สายดิน สายลอฟ#า32. จากภาพเป3นอุปกรณ8ไฟฟา# ชนิดใดก. เตารับ ข. เซฟทคี ัท ค. สะพานไฟ ง. มิเตอร8ไฟฟา#

833. จากตารางดานลาง หากสมาชิกในบานมเี พยี ง 2 คน ควรเลือกใชกระตกิ น้ํารอนไฟฟ#าขนาดใดตารางสมมตอิ ัตราคาไฟฟาของกระตกิ นํ้ารอนไฟฟาขนาดตางๆ เมือ่ ใชงาน 10 ช่ัวโมง ขนาด คาไฟฟา 2 ลติ ร 24 บาท 2.5 ลติ ร 26 บาท 3.2 ลิตร 28.80 บาท 5 ลิตร 32 บาทก. 2 ลติ รข. 2.5 ลติ รค. 3.2 ลติ รง. 5 ลติ ร34. ขอใดไมใชองค8ประกอบของคาไฟฟ#า ก. คาไฟฟ#าฐาน ข. คาไฟฟ#าแปรผัน ค. คาภาษีมูลคาเพิม่ ง. คาบํารงุ รกั ษามเิ ตอร8ไฟฟ#า35. คา FT มคี วามหมายตรงตามขอใด ก. คาไฟฟ#าสวนที่ปรับเปลย่ี นเพ่ิมขึ้นหรอื ลดลงตามการเปลย่ี นแปลงสภาพอากาศ ข. คาไฟฟ#าสวนที่ปรบั เปลย่ี นเพ่มิ ขึน้ หรือลดลงตามการเปล่ียนแปลงของสภาเศรษฐกจิ ค. คาไฟฟา# สวนท่ีปรับเปลี่ยนเพิ่มขนึ้ หรอื ลดลงตามการเปลีย่ นแปลงของรายไดประชาชน ง. คาไฟฟา# สวนที่ปรบั เปลีย่ นเพม่ิ ขึน้ หรือลดลงตามการเปลีย่ นแปลงคาเชื้อเพลิงในการผลติ ไฟฟ#า

จากภาพทกี่ ําหนดใหตอบคําถามขอ 36-37 9 36. จากภาพใบเสร็จรับเงินคาไฟฟา# บานหลงั นี้ ใชพลังงานไฟฟา# ไปกีห่ นวย ก. 161 หนวย ข. 149.01 หนวย ค. 342.16 หนวย ง. 0.9255 หนวย 37. บานหลังนี้เสยี คาไฟฟ#าท้งั หมดก่ีบาท ก. 445 บาท ข. 525.55 บาท ค. 491.17 บาท ง. 149.01 บาท

10ศกึ ษาตารางอตั ราคาไฟฟาแลวตอบคําถามขอ 38ประเภทท่ี 1.1 บานอยูอาศยั ท่ีมีปริมาณการใชไฟฟาไมเกนิ 150 หนวยตอเดือน15 หนวยแรก (หนวยที่ 0 – 15) 1.863210 หนวยตอไป (หนวยท่ี 16 – 25) 2.502610 หนวยตอไป (หนวยที่ 26 – 35) 2.754965 หนวยตอไป (หนวยที่ 36 - 100) 3.138150 หนวยตอไป (หนวยที่ 101 – 150) 3.2315250 หนวยตอไป (หนวยท่ี 151 – 400) 3.7362เกนิ 400 หนวยข้นึ ไป (หนวยที่ 401 เป3นตนไป) 3.936138. ถาผูเรียนไดรบั ใบแจงหนีค้ าไฟฟ#า พบวาไดใช พลังงานไฟฟ#าไป 75 หนวย ถาคดิ เงินคาไฟฟา# ตามปรมิ าณพลงั งาน ไฟฟา# ที่ใชในอัตรากาวหนาจะตองจายเงินเทาไร ก. 187.50 บาท ข. 202.50 บาท ค. 206.05 บาท ง. 225.00 บาท39. การประหยดั พลงั งานไฟฟ#าในครัวเรือนขอใดไมถกู ตอง ก. ตัง้ ตูเยน็ ไวหางจากผนงั บาน 15 ซม. ข. เปZดสวิตชไ8 ฟและเคร่อื งใชไฟฟา# เม่ือเลกิ ใชงาน ค. ต้งั อุณหภมู ิเคร่ืองปรบั อากาศท่ี 25 องศาเซลเซียส ง. ปดZ เคร่ืองปรบั อากาศทุกครง้ั ทจี่ ะไมอยูในหองเกิน 1 ชว่ั โมง40. หนวยงานใดมีหนาท่ีในการผลติ และสงจายพลังงานไฟฟ#า ก. กฟผ. ข. กฟภ. ค. กฟน. ง. กกพ.

11 บทท่ี 1 พลงั งานไฟฟาสาระสาํ คัญ พลังงานไฟฟาเปนพลังงานรูปหนึ่งที่มีความสําคัญและมีการใช!งานกันมาอย$างยาวนานโดยสามารถผลิตได!จากเช้ือเพลิงต$างๆ ได!แก$ เช้ือเพลิงฟอสซลิ และพลังงานทดแทน ป0จจุบันได!มีการใช!พลังงานไฟฟาเพิ่มมากขึ้น ทําให!ต!องมีการแสวงหาเชื้อเพลิงชนิดต$างๆ ให!เพียงพอต$อความต!องการ โดยแต$ละประเทศมีสัดส$วนการใช!เชื้อเพลิงในการผลิตกระแสไฟฟาแตกต$างกันไปตามศักยภาพของประเทศน้ันๆ อย$างไรก็ตามการผลิตกระแสไฟฟายังต!องคํานึงถึงผลกระทบต$อส่งิ แวดล!อม จงึ ตอ! งมกี ารจัดการและแนวทางปองกันท่เี หมาะสมภายใต!ขอ! กําหนดและกฎหมายตัวชว้ี ดั 1. อธบิ ายความหมาย ความสําคัญ ประเภท และการกําเนิดของไฟฟา 2. อธิบายประวตั คิ วามเปนมาของไฟฟาของโลก และประเทศไทย 3. อธบิ ายประเภทพลังงานท่ีผลิตกระแสไฟฟา 4. เปรยี บเทยี บสถานการณพ> ลงั งานไฟฟาของโลก อาเซียน และประเทศไทย 5. วเิ คราะห>สถานการณพ> ลังงานไฟฟาของประเทศไทยในปจ0 จุบัน 6. อธิบายเก่ยี วกบั โรงไฟฟากบั การจดั การด!านสง่ิ แวดลอ! ม 7. อธิบายความสาํ คัญของขอ! กําหนดและกฎหมายทเี่ กยี่ วขอ! งกบั โรงไฟฟาด!านสิ่งแวดลอ! มเนอ้ื หา 1. ความหมาย ความสําคัญ ประเภท และการกําเนิดของไฟฟา 2. ประวัติความเปนมาของไฟฟาของโลก และประเทศไทย 3. ประเภทพลงั งานทีผ่ ลิตกระแสไฟฟา 4. สถานการณ>พลังงานไฟฟาของโลก อาเซยี น และประเทศไทย 5. โรงไฟฟากบั การจัดการดา! นสิ่งแวดล!อม 6. ข!อกําหนดและกฎหมายทเ่ี กีย่ วข!องกบั โรงไฟฟาด!านสง่ิ แวดล!อม

12

131. ความหมาย ความสําคัญ ประเภท และการกาํ เนดิ ของไฟฟา ไฟฟาเปนส่ิงที่จําเปนต$อการดําเนินชีวิตประจําวันของมนุษย>ในป0จจุบัน มนุษย>ก็ยังคงใช!ไฟฟาอย$างไม$ร!ูคุณค$า อาจเปนเพราะว$า คนยังไม$ร!ูที่มาของไฟฟาและอาจไม$ทราบว$าจะต!องใช!ทรัพยากรเปนจํานวนมากในการผลติ กระแสไฟฟาให!เราไดใ! ช!อยู$ทุกวนั น้ี 1.1 ความหมายของไฟฟา ตามศัพท>บัญญัติของราชบัณฑิตยสถานให!คํานิยามของไฟฟา คือ การเคล่ือนท่ีของอิเลก็ ตรอนหรือพลังงานรปู หนง่ึ ซงึ่ เกีย่ วขอ! งกบั การแยกตัวออกมา หรือโปรตอน หรืออนุภาคอื่นที่มีสมบัติแสดงอํานาจคล!ายคลึงกับอิเล็กตรอนหรือโปรตอน ใช!ประโยชน>ก$อให!เกิดพลังงานอื่น เช$นความรอ! น แสงสวา$ ง การเคลือ่ นที่ 1.2 ความสําคัญของไฟฟา ไฟฟาเปนพลังงานชนิดหนึ่งท่ีมนุษย>นํามาใช!ประโยชน>ได!หลายอย$าง นอกจากจะให!แสงสว$างเวลาค่ําคืนแล!ว ยังให!ความร!อนในการหุงต!มและรีดผ!า ใช!ในการหมุนมอเตอร> เช$นเคร่ืองดูดฝุนE เคร่ืองปF0น และเคร่ืองทําความเย็น ไฟฟาจึงมีความสําคัญและจําเปนต$อการดํารงชีวิตของคนเรา ป0จจุบันไฟฟาเปนป0จจัยสําคัญท่ีสุดป0จจัยหน่ึงสําหรับการดํารงชีวิตประจําวันของชนในชาติ การส่ือสาร การคมนาคม การให!ความร!ู การศึกษา และการมีส$วนร$วมในกระบวนการประชาธิปไตย ซึ่งเปนเงื่อนไขสําคัญต$อหลักการมนุษยชนจะเกิดขึ้น และมีประสิทธิภาพไม$ได!ถา! ขาด “ไฟฟา” “ไฟฟา” เปนตัวแปรสําคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจ การเพิ่มผลผลิตทั้งเกษตรกรรมและอุตสาหกรรมที่ทันสมัย การกระจายรายได! และสร!างขีดความสามารถในการแข$งขันในด!านการผลติ และการขายสินคา! ซ่งึ เปนเปาหมายสาํ คัญในการพฒั นาเศรษฐกิจ 1.3 ประเภทของไฟฟา แบง$ ออกเปน 2 ประเภท คอื 1.3.1 ไฟฟาสถติ (Static electricity หรอื Electrostatic Charges) ไฟฟาสถิต คือ ปริมาณประจุไฟฟาบวกและลบท่ีค!างอยู$บนพ้ืนผิววัสดุมีไม$เท$ากันและไม$สามารถที่จะไหลหรือถ$ายเทไปที่อื่นๆ ได!เน่ืองจากวัสดุน้ันเปนฉนวนหรือเปนวัสดุที่ไม$นําไฟฟา จะแสดงปรากฏการณ>ในรูปการดงึ ดดู การผลกั กนั หรอื เกดิ ประกายไฟ

14 ไฟฟาสถิตสามารถเกิดได!หลายวิธี เช$น เมื่อเรานํามือเข!าไปใกล!จอโทรทัศน>ที่เพ่ิงปMดใหมๆ$ หรือเม่ือเราหวีผมเส!นผมมักจะชูตามหวขี ้นึ มาด!วย หรอื การท่ีเรานําไม!บรรทัดพลาสติกมาถูที่ผมของเรา จากนั้นไม!บรรทัดจะมีพลังสามารถที่จะดูดเศษกระดาษช้ินเล็กๆ ได! เราเรียกพลงั งานเหล$านีว้ า$ ไฟฟาสถติ ปรากฏการณ>การเกิดไฟฟาสถิตในธรรมชาติ เช$น ฟาแลบ ฟาร!อง และฟาผ$าเกิดจากประจุไฟฟาสถิตในก!อนเมฆมีจํานวนมากจนสามารถเคลื่อนที่จากเมฆก!อนหนึ่งไปยังอีกก!อนหน่ึง เม่ือเกิดพายุฝนฟาคะนอง ประจุไฟฟาในก!อนเมฆจะเกิดการถ$ายเทไปยังอีกก!อนหน่ึงอยา$ งรวดเร็ว ทําใหเ! สียดสกี บั อากาศจนอากาศร!อนจัด และลุกไหม!เห็นแสงสว$างวาบเปนทาง ที่เราเรียกว$า ฟาแลบ หรือเม่ืออากาศร!อนจัดจึงเกิดการขยายตัวและหดตัวอย$างรวดเร็ว ทําให!อากาศสั่นสะเทือนกลายเปนเสียงฟาร!อง ส$วนการเกิดฟาผ$าเกิดการถ$ายเทประจุไฟฟาระหว$างก!อนเมฆกับพ้ืนดิน ถ!ามีสิ่งกีดขวางไม$ยอมให!ประจุผ$านไปได!สะดวก เช$น ต!นไม! บ!าน รถยนต> คนสัตว>ต$างๆ ก็จะเกิดความร!อน และลุกไหม!เปนอันตรายอย$างมาก ดังนั้นจึงสังเกตได!ว$า ตามอาคารสูงๆ จึงมักติดสายล$อฟาที่ทําด!วยเหล็กกล!ารูปสามง$ามไว!บนยอดสุดของอาคารเชื่อมต$อกับสายทองแดงลงมาที่พ้ืนดิน เพ่ือถ$ายเทประจุไฟฟานําลงส$ูพ้ืนดิน ไฟฟาสถิตจากฟาผ$าจะก$อให!เกิดอนั ตรายถึงชีวิตได! แต$เราก็สามารถใช!ประโยชนจ> ากไฟฟาสถติ ได!หลายอยา$ ง เช$น ทําให!เกิดภาพบนจอโทรทัศน> ทําให!เกิดภาพในเครื่องถ$ายเอกสาร เคร่ืองเอกซเรย> ช$วยในการพ$นสีรถยนต> จนถึงการทํางานของไมโครชิพในเครื่องคอมพิวเตอร> เปนต!น 1.3.2 ไฟฟากระแส ไฟฟากระแส คือ การไหลของอิเล็กตรอนภายในตัวนําไฟฟาจากท่ีหนึ่งไปอีกที่หนึ่ง เช$น ไหลจากแหล$งกําเนิดไฟฟาไปสู$แหล$งที่ต!องการใช!กระแสไฟฟา ซ่ึงก$อให!เกิดแสงสว$างเม่ือกระแสไฟฟาไหลผ$านลวดความต!านทานสูงจะก$อให!เกิดความร!อน เราใช!หลักการเกิดความร!อนเช$นน้ีมาประดิษฐ>อุปกรณ>ไฟฟา เช$น เตาหุงต!ม เตารีดไฟฟา เปนต!น ไฟฟากระแสแบ$งออกเปน 2 ชนิด คือ 1) ไฟฟากระแสตรง (Direct Current หรอื DC) ไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟาที่มีทิศทางการไหลไปทางเดียวตลอดระยะเวลาทวี่ งจรไฟฟาปดM กล$าวคอื กระแสไฟฟาจะไหลจากขวั้ บวกภายในแหล$งกําเนิดผ$านตัวต!านทาน หรือโหลดผ$านตัวนําไฟฟาแล!วย!อนกลับเข!าแหล$งกําเนิดท่ีข้ัวลบเปนทางเดียวเช$นน้ีตลอดเวลาแหล$งกําเนิดที่เรารู!จักกันดี เช$น ถ$านไฟฉาย ไดนาโม เปนต!น ไฟฟากระแสตรงแบ$งออกเปน2 ประเภท

15 (1) ไฟฟากระแสตรงประเภทสมํ่าเสมอ (Steady DC) เปนไฟฟากระแสตรงที่ไหลอยา$ งสมา่ํ เสมอ ไฟฟากระแสตรงประเภทน้ีไดม! าจากแบตเตอร่ี หรอื ถ$านไฟฉาย แรงดันไฟฟา (V) เวลา (t) ภาพไฟฟากระแสตรงสมาํ่ เสมอ (2) ไฟฟากระแสตรงประเภทไม$สมํ่าเสมอ (Pulsating DC) เปนไฟฟากระแสตรงที่เปนช$วงคลื่นไม$สมํ่าเสมอ ไฟฟากระแสตรงชนิดน้ีได!มาจากเคร่ืองกําเนิดไฟฟากระแสตรงหรอื วงจรเรียงกระแสแรงดนั ไฟฟา แรงดนั ไฟฟา เวลา (t) เวลา (t) ภาพไฟฟากระแสตรงไมส< มํ่าเสมอคณุ สมบัตขิ องไฟฟากระแสตรง 1. กระแสไฟฟาไหลไปทิศทางเดียวกนั ตลอด 2. มีค$าแรงดนั หรอื แรงเคลื่อนเปนบวกอยู$เสมอ 3. สามารถเก็บประจุไว!ในเซลล> หรอื แบตเตอรีไ่ ด!ประโยชนข@ องไฟฟากระแสตรง 1. ใช!ในการชบุ โลหะตา$ งๆ 2. ใช!ในการทดลองทางเคมี เช$น การนํานํา้ มาแยกเปนออกซเิ จน และไฮโดรเจน เปนตน! 3. ใชเ! ชอ่ื มโลหะและตัดแผน$ เหล็ก 4. ทาํ ให!เหลก็ มอี ํานาจแมเ$ หล็ก 5. ใช!ในการประจุกระแสไฟฟาเขา! แบตเตอร่ี 6. ใช!ในวงจรอิเล็กทรอนกิ ส> 7. ใช!เปนไฟฟาเดินทาง เช$น ไฟฉาย

16 2) ไฟฟากระแสสลับ (Alternating Current หรอื AC) ไฟฟากระแสสลับเปนไฟฟาท่ีมีการไหลกลับไปกลับมา ท้ังขนาดของกระแสและแรงดันไม$คงที่ เปล่ียนแปลงอย$ูเสมอ คือ กระแสจะไหลไปทางหนึ่งก$อน ต$อมาก็จะไหลสวนกลบั แล!วกเ็ ริ่มไหลเหมือนคร้งั แรก ภาพการเกิดคลน่ื ของไฟฟากระแสสลบั กระแสไฟฟาจะไหลจากแหล$งกําเนดิ ไปตามลูกศรเส!นทึบ เริ่มต!นจากศูนย> แล!วค$อยๆ เพิม่ ข้นึ เร่ือยๆ จนถึงจดุ สูงสุด แล!วมันจะค$อยๆ ลดลงมาเปนศูนย>อีกต$อจากนั้นกระแสไฟฟาจะไหลจากแหล$งกําเนิดไปตามลูกศรเส!นประลดลงจนถึงจุดต่ําสุด แล!วค$อยเพิ่มขึ้นจนถึงศูนย>ตามเดิมอีก เมื่อเปนศูนย>แล!วกระแสไฟฟาจะไหลไปทางลูกศรเส!นหนักอีกเปนดังนี้เร่ือยไป การที่กระแสไฟฟาไหลไปตามลูกศรเส!นทึบด!านบนคร้ังหน่ึงและไหลไปตามเส!นประด!านล$างอีกคร้ังหน่ึงเรยี กว$า 1 รอบ (Cycle) ความถี่ หมายถึง จํานวนลูกคล่ืนไฟฟากระแสสลับท่ีเปลี่ยนแปลงใน 1 วินาทีกระแสไฟฟาสลับในเมืองไทยใช!ไฟฟาท่ีมีความถี่ 50 เฮิรตซ> ซ่ึงหมายถึง จํานวนลูกคลื่นไฟฟาสลับทเี่ ปลีย่ นแปลง 50 รอบ ในเวลา 1 วนิ าที คุณสมบัติของไฟฟากระแสสลับ 1. กระแสไฟฟาและค$าแรงดันมีการเปลยี่ นแปลงขนาดและทิศทางบวกลบตามเวลา 2. สามารถควบคมุ ความถี่ใหค! งท่ีไดต! ลอดเวลา 3. สามารถแปลงแรงดันให!สูงขึ้นหรือตํ่าลงได!ตามต!องการโดยการใช!หม!อแปลง(Transformer) 4. สามารถส$งไปในทไี่ กลๆ ไดด! ี กําลังไมต$ ก ประโยชนข@ องไฟฟากระแสสลบั 1. ใช!กับระบบแสงสวา$ งได!ดี 2. ใชก! บั เครอื่ งใชไ! ฟฟาทตี่ อ! งการกาํ ลงั มากๆ 3. ใช!กบั เครื่องอาํ นวยความสะดวกและอุปกรณไ> ฟฟาได!เกือบทกุ ชนิด

17 1.4 การกําเนดิ ของไฟฟา แหล$งกําเนิดไฟฟาในโลกน้ีมีหลายวิธีทั้งท่ีเกิดโดยธรรมชาติ เช$น ฟาแลบ ฟาผ$า เปนต!นและทม่ี นษุ ย>ได!ค!นพบการกาํ เนดิ พลงั งานไฟฟาทส่ี ําคญั ๆ มีดังน้ี 1.4.1 ไฟฟาที่เกิดจากการเสียดสีของวัตถุ เปนไฟฟาท่ีเกิดขึ้นจากการนําวัตถุต$างกัน2 ชนิดมาขัดสีกัน เช$น จากแท$งยางกับผ!าขนสัตว> แท$งแก!วกับผ!าแพร แผ$นพลาสติกกับผ!าและหวีกับผม เปนต!น ผลของการขัดสีดังกล$าวทําให!เกิดความไม$สมดุลข้ึนของประจุไฟฟาในวัตถุทั้งสองเนื่องจากเกิดการถ$ายเทประจุไฟฟา วัตถุทั้งสองจะแสดงศักย>ไฟฟาออกมาต$างกัน วัตถุชนิดหนึ่งแสดงศักย>ไฟฟาบวก (+) ออกมา วัตถุอีกชนิดหน่ึงแสดงศักย>ไฟฟาลบ (-) ออกมา เกิดเปนไฟฟาสถิต แทง< แกวG ภาพอุปกรณไ@ ฟฟาท่ีเกดิ จากการเสยี ดสีของวัตถุ 1.4.2 ไฟฟาที่เกิดจากการทําปฏิกิริยาทางเคมี โดยการนําโลหะ 2 ชนิดที่แตกต$างกันเช$น สังกะสีกับทองแดงจุ$มลงในสารละลายอิเล็กโทรไลท> โลหะทั้งสองจะทําปฏิกิริยาเคมีกับสารละลายอิเล็กโทรไลท> ปฏิกริ ิยาทางเคมีแบบนี้ เรียกว$า โวลตาอิกเซลล> เช$น แบตเตอรี่ และถา$ นอัลคาไลน> (ถา$ นไฟฉาย) เปนตน!แบตเตอรี่ ถา< นอัลคาไลน@ 1.5 โวลต@ ถ<านอลั คาไลน@ 9 โวลต@ภาพอปุ กรณ@ไฟฟาท่เี กดิ จากการทําปฏิกิรยิ าทางเคมี

18 1.4.3 ไฟฟาท่ีเกิดจากความรGอน โดยการนําแท$งโลหะหรือแผ$นโลหะต$างชนิดกันมา2 แท$ง เช$น ทองแดงและเหล็ก นําปลายด!านหน่ึงของโลหะทั้งสองต$อติดกันโดยการเช่ือมหรือยึดด!วยหมุด ปลายท่ีเหลืออีกด!านนําไปต$อกับมิเตอร>วัดแรงดัน เมื่อให!ความร!อนที่ปลายด!านต$อติดกันของโลหะทั้งสอง ส$งผลให!เกิดการแยกตัวของประจุไฟฟาเกิดศักย>ไฟฟาข้ึนที่ปลายด!านเปMดของโลหะ แสดงค$าออกมาทม่ี เิ ตอร> ภาพการตอ< อุปกรณใ@ หเG กดิ ไฟฟาจากความรอG น 1.4.4 ไฟฟาที่เกิดจากพลังงานแสงอาทิตย@ โดยเราสามารถสร!างเซลล>แสงอาทิตย>(Solar Cell) ท่ีทําหน!าที่เปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย>ให!เปนพลังงานไฟฟา ป0จจุบันเคร่ืองใช!ไฟฟาหลายชนิดใช!พลังงานแสงอาทิตย>ได! เช$น นาฬิกาข!อมือ เคร่ืองคิดเลข เปนต!น แต$ค$าใช!จ$ายในการผลติ กระแสไฟฟาจากแสงอาทติ ย>คอ$ นข!างสงู ภาพเซลลแ@ สงอาทิตยท@ ใ่ี ชใG นการผลติ ไฟฟา โรงไฟฟาเซลล@แสงอาทิตยเ@ ข่ือนสิรนิ ธร จงั หวัดอุบลราชธานี

19 1.4.5 ไฟฟาท่ีเกิดจากพลังงานแม<เหล็กไฟฟา กระแสไฟฟาที่ได!มาจากพลังงานแม$เหล็กโดยวิธีการใช!ลวดตัวนําไฟฟาตัดผ$านสนามแม$เหล็ก หรือการนําสนามแม$เหล็กว่ิงตัดผ$านลวดตัวนําอย$างใดอย$างหนึ่ง ทั้งสองวิธีน้ีจะทําให!มีกระแสไฟฟาไหลในลวดตัวนําน้ัน กระแสท่ีผลิตได!มีทัง้ กระแสตรงและกระแสสลับ ภาพอปุ กรณ@ที่มีการใชGไฟฟาทเี่ กิดจากพลงั งานแม<เหลก็ ไฟฟา2. ประวัตคิ วามเปMนมาของไฟฟาของโลก และประเทศไทย 2.1 ประวตั ิความเปนM มาของไฟฟาของโลก ในสมัยแรกๆ มนุษย>รู!ว$า ไฟฟาเกิดจากปรากฏการณ>ทางธรรมชาติ เช$น ฟาแลบ ฟาร!องและฟาผ$า นับเปนเวลานานท่ีมนุษย>ไม$สามารถให!คําอธิบายความเปนไปที่แท!จริงของไฟฟา ที่ดูเหมือนว$าวิ่งลงมาจากฟา และมีอํานาจในการทําลายได! จนกระท่ังมนุษย>สามารถประดิษฐ>สายลอ$ ฟาไว!ปองกันฟาผา$ ได! เมื่อ 2500 ปn ก$อนคริสต>ศักราช ชนพวกติวตัน ที่อาศัยอย$ูแถบฝ0Fงแซมแลนด>ของทะเลบอลติก ในประเทศรัสเซียตะวันออก ได!พบหินสีเหลืองชนิดหน่ึงซ่ึงเมื่อถูกแสงอาทิตย>ก็จะมีประกายคล!ายทอง คุณสมบัติพิเศษของมัน คือ เม่ือโยนลงในกองไฟมันจะสุกสว$างและติดไฟได!เรียกกันว$า \"อําพัน\" ซึ่งเกิดจากการทับถมของยางไม!เปนเวลานานๆ อําพันถูกนํามาเปนเคร่ืองประดับและหวี เมื่อนําแท$งอําพันมาถูด!วยขนสัตว> จะเกิดประกายไฟขึ้นได! และเม่ือหวีผมด!วยหวีที่ทําจากอําพันก็จะมีเสียงดังอย$างลึกลับและหวีจะดูดเส!นผม เหมือนว$าภายในอําพันมีแรงลึกลับอย$างหนึง่ ซ$อนอยู$ ต$อมาเมื่อ 600 ปn ก$อนคริสต>ศักราช ธาลีส (Thales) นักวิทยาศาสตร>ชาวกรีกได!ค!นพบไฟฟาขน้ึ กล$าวคอื เมื่อเขาไดน! ําเอาแทง$ อําพันถกู บั ผา! ขนสัตว> แท$งอําพันจะมีอํานาจดูดส่ิงของต$างๆทีเ่ บาได! เชน$ เส!นผม เศษกระดาษ เศษผง เปนต!น เขาจึงให!ชื่ออํานาจนี้ว$า ไฟฟา หรือ อิเล็กตรอนซง่ึ มาจากภาษากรกี ว$า อีเล็กตร!า

20 ภายหลังเบนจามิน แฟรงคลิน (Benjamin Franklin) นักวิทยาศาสตร>ชาวอเมริกันได!ค!นพบไฟฟาในอากาศข้ึน โดยเขาได!ทําการทดลองนําว$าวซึ่งมีกุญแจผูกติดอย$ูกับสายปEานขึ้นในอากาศขณะที่เกิดพายุฝน เขาพบว$าเม่ือเอามือไปใกล!กุญแจก็ปรากฏประกายไฟฟามายังมือของเขา จากการทดลองนี้ทําให!เขาค!นพบเก่ียวกับปรากฏการณ>ฟาแลบ ฟาร!อง และฟาผ$า ซ่ึงเกิดจากประจุไฟฟาในอากาศ นับต้ังแต$นั้นมาแฟรงคลินก็สามารถประดิษฐ>สายล$อฟาได!เปนคนแรกโดยเอาโลหะต$อไว!กับยอดหอคอยที่สูงๆ แล!วต$อสายลวดลงมายังดิน ซึ่งเปนการปองกันฟาผ$าได!กล$าวคือ ไฟฟาจากอากาศจะไหลเข!าส$ูโลหะที่ต$ออย$ูกับยอดหอคอยแล!วไหลลงมาตามสายลวดทีต่ $อเอาไวล! งส$ูดินหมดโดยไม$เปนอันตรายต$อคนหรืออาคารบ!านเรือน หลังจากน้ันได!มีการค!นพบปรากฏการณ>เก่ียวกับไฟฟาอีกหลายครั้ง จนกระทั่งนักวิทยาศาสตร>ชาวอังกฤษ ชื่อ ไมเคิลฟาราเดย> (Michael Faraday) ได!ค!นพบไฟฟาที่เกิดจากอํานาจแม$เหล็ก ทําให!สามารถประดิษฐ>คิดค!น \"ไดนาโม\" ซึ่งเปนต!นแบบของเคร่ืองกําเนิดพลังงานไฟฟาในป0จจุบัน และต$อมานักวิทยาศาสตร>ชาวอเมริกันช่ือ โทมัส อัลวา เอดิสัน (Thomas A. Edison) ก็ได!ประดิษฐ>หลอดไฟฟาขึ้นสําเร็จเปนคนแรก ทําให!มีการประดิษฐ>และพัฒนาอุปกรณ>ไฟฟาเร่ือยมาจนถึงปจ0 จบุ นั 2.2 ประวัตคิ วามเปMนมาของไฟฟาของประเทศไทย การใช!ไฟฟาของประเทศไทยถือว$ามีประวัติความเปนมายาวนาน โดยได!เริ่มนําไฟฟามาใช!ตามหลังการใช!ไฟฟาของประเทศอังกฤษเพียง 2 ปnเท$านั้น ทั้งน้ีไฟฟาเริ่มเข!ามามีบทบาทในประเทศไทยเมื่อปn พ.ศ. 2427 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล!าเจ!าอยู$หัว รัชกาลท่ี 5โดยจอมพลเจ!าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสงชูโต) ซึ่งขณะน้ันยังมีบรรดาศักดิ์เปน “เจ!าหม่ืนไวยวรนารถ” ได!มีการซ้ือเคร่ืองกําเนิดไฟฟาจากประเทศอังกฤษ เปนจํานวน 2 เครื่อง และนํามาใช!งานวันเฉลิมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล!าเจ!าอย$ูหัว จึงได!มีการจ$ายกระแสไฟฟาที่พระที่น่งั จักรมี หาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งนับเปนคร้ังแรกของการใช!ไฟฟาในประเทศไทย และไดม! ีการพัฒนาต$อเนอ่ื งมาจนถงึ ป0จจุบัน ปn พ.ศ. 2440 ได!จัดตั้งบริษัทบางกอกอิเล็กตริกไลท> ซินดิเคท หรือเรียกว$าโรงไฟฟาวัดเลียบ โดยได!ดําเนินการจ$ายไฟฟาในพ้ืนท่ีท!องสนามหลวง สถานที่ราชการต$างๆ และประชาชนท่ัวไป ต$อมาได!โอนกิจการให!กับบริษัท ไฟฟาสยาม จํากัด ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเปน บริษัท ไฟฟาไทยคอร>ปอเรชั่น จํากัด ต$อมาในปn พ.ศ.2455 ได!มีการจัดตั้งโรงไฟฟาสามเสน ซึ่งภายหลังเปลี่ยนชื่อเปน กองไฟฟาหลวงสามเสน ทําให!กิจการไฟฟาเริ่มเปนปyกแผ$น ประชาชนในพระนครและธนบุรี มกี ระแสไฟฟาใช!อย$างกวา! งขวาง

21 ภายหลังสงครามโลกครั้งท่ี 2 ยุติลง บ!านเมืองได!รับการบูรณะฟz{นฟู และมีการขยายตัวเจริญข้ึนในทุกด!าน ทําให!ต!องเผชิญกับป0ญหาไฟฟาไม$เพียงพอ รัฐบาลในช$วงเวลานั้นได!พยายามแก!ไขปญ0 หาพลงั งานไฟฟาทุกวิถีทาง โดยมอบหมายให!มีการสํารวจหาแหล$งทรัพยากรพลังงาน ซ่ึงกรมชลประทานรับผิดชอบการสํารวจด!านพลังนํ้า และกรมทรัพยากรธรณีรับผิดชอบการสํารวจถ$านหนิ ลิกไนต> รวมทงั้ ในระยะเวลาตอ$ มาไดม! กี ารจัดตง้ั หนว$ ยงานขึน้ มารับผิดชอบด!านไฟฟา ดงั น้ี2493 2494 2497 2500 2501 2505 2512 ปT พ.ศ. จดั ตัง้ จัดต้งั “องคก@ ารพลังงานไฟฟา จดั ตง้ั จัดต้ัง “การไฟฟาฝYายผลติ“การไฟฟากรงุ เทพฯ” ลกิ ไนต@” และ “องคก@ ารไฟฟา “การไฟฟานครหลวง (กฟน.)” แหง< ประเทศไทย (กฟผ.)” ส<วนภมู ิภาค”จัดต้งั “คณะกรรมการพิจารณาสราG ง จดั ตง้ั จดั ตง้ั โรงไฟฟาท่ัวราชอาณาจกั ร” “การไฟฟายันฮี (กฟย.)” “การไฟฟาตะวนั ออกเฉียงเหนือภายหลงั เปล่ยี นชอื่ เปMน “สาํ นักงาน (กฟ.อน.)” พลงั งานแห<งชาต”ิ ปn พ.ศ. 2493 ได!จัดต้ัง “การไฟฟากรุงเทพฯ” เพ่ือรับกิจการของ บริษัท ไฟฟาไทยคอร>ปอเรชนั่ จํากัด ซ่ึงหมดอายสุ มั ปทาน ปn พ.ศ. 2494 จัดตั้ง “คณะกรรมการพิจารณาสร!างโรงไฟฟาทั่วราชอาณาจักร” ซึ่งต$อมาในปn พ.ศ. 2496 ได!เปล่ียนเปน “สํานักงานพลังงานแห$งชาติ” ป0จจุบันมีฐานะเปนสํานักงานนโยบายและแผนพลังงาน กระทรวงพลังงาน ปn พ.ศ. 2497 จัดตั้ง “องค>การพลังงานไฟฟาลิกไนต>” ซึ่งต$อมาปลายปn พ.ศ. 2503ไดย! กฐานะเปน “การลิกไนต> (กลน.)” รับผดิ ชอบผลิตและจําหน$ายกระแสไฟฟาในภาคใต! ปn พ.ศ. 2497 จัดต้ัง “องค>การไฟฟาส$วนภูมิภาค” ซ่ึงต$อมาได!รับการยกฐานะเปน“การไฟฟาสว$ นภมู ภิ าค (กฟภ.)” รับผิดชอบการจําหน$ายไฟฟาท่ัวประเทศไทย ยกเว!นในเขตของการไฟฟานครหลวง (กฟน.) ปn พ.ศ. 2500 ได!มีการจัดต้ัง การไฟฟายันฮี (กฟย.) รับผิดชอบการผลิตไฟฟาให!ภาคกลางกับภาคเหนือ ซึ่งได!ก$อสร!างโรงไฟฟาพลังนํ้าเข่ือนภูมิพลที่จังหวัดตาก และก$อสร!างโรงไฟฟาพลังความรอ! น (พลงั ไอน้ํา) ท่ีอาํ เภอบางกรวย จงั หวัดนนทบรุ ี ป0จจบุ นั เรียกวา$ “โรงไฟฟาพระนครเหนือ”

22 ปn พ.ศ. 2501 ได!มีการจัดตั้ง การไฟฟานครหลวง (กฟน.) ขึ้น โดยรวมกิจการของการไฟฟากรุงเทพฯ และกองไฟฟาหลวงสามเสน รับผิดชอบการจําหน$ายไฟฟาในเขตกรุงเทพฯ(พระนคร ธนบรุ ี) นนทบรุ ี และสมุทรปราการ ปn พ.ศ. 2505 รัฐบาลได!จัดตั้ง การไฟฟาตะวันออกเฉียงเหนือ (กฟ.อน.) ขึ้นเพื่อผลิตไฟฟาใชใ! นภาคตะวันออกเฉยี งเหนือของไทย วนั ท่ี 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 รัฐบาลได!รวมรัฐวิสาหกิจที่รับผิดชอบในการจัดหาไฟฟาซ่ึงได!แก$ การลิกไนท> (กลน.) การไฟฟายันฮี (กฟย.) และการไฟฟาตะวันออกเฉียงเหนือ (กฟ.อน.)รวมเปนหน$วยงานเดียวกัน คือ การไฟฟาฝEายผลิตแห$งประเทศไทย มีช่ือย$อว$า “กฟผ.” โดยให!มีอาํ นาจหนา! ท่ีในการผลิตและส$งไฟฟาให!แก$การไฟฟานครหลวง และการไฟฟาส$วนภูมิภาค เพื่อจัดจําหน$ายใหแ! ก$ประชาชน การพัฒนาไฟฟาท่ีมีรากฐานและการดําเนินงานอย$างเปนระบบที่ดี ทําให!สามารถตอบสนองความต!องการใช!ไฟฟาในชีวิตประจําวัน ธุรกิจพาณิชยกรรม และภาคอุตสาหกรรมเปนผลให!เกิดการกระตุ!นความต!องการใช!ไฟฟาให!เพ่ิมมากขึ้นประมาณร!อยละ 10 ต$อปn ต$อมาระหวา$ งปn 2514 - 2525 ได!เกิดวิกฤติการณ>นํ้ามนั ข้นึ ซึ่งเปนชว$ งท่ีราคาน้ํามันเพิ่มขึ้นถึง 10 เท$าตัวจากลติ รละ 40 สตางค> เปน 4 บาทกว$า สง$ ผลกระทบอย$างมากต$อกิจการไฟฟาในขณะนั้นเนื่องจากกิจการไฟฟาไทยได!มีการใช!น้ํามันเตามาเปนเชื้อเพลิงหลัก โดยมีสัดส$วนมากถึงร!อยละ 70 ของเชื้อเพลิงท้ังหมด วิกฤติการณ>น้ีจึงเปนจุดเร่ิมต!นของการปรับตัวและวางแผนการใช!เช้ือเพลิงในการผลติ ไฟฟาเพ่ือลดการใช!นํ้ามันลงให!มากที่สุด แต$นับเปนโชคดีของประเทศไทยท่ีได!มีการสํารวจพบแหล$งก}าซธรรมชาตใิ นอ$าวไทยและนําขึ้นมาใช!ต้ังแต$ปn พ.ศ. 2524 โดยการนํามาใช!เปนเช้ือเพลิงในการผลิตกระแสไฟฟา และในโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่ง กฟผ. ได!เปนผู!นําก}าซธรรมชาติมาเปนเชื้อเพลิงในการผลติ ไฟฟาเปนรายแรก และได!ดาํ เนินการก$อสร!างโรงไฟฟาบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา และโรงไฟฟาระยอง รวมทั้งได!ทําการปรับปรุงโรงไฟฟาพระนครใต! จังหวัดสมุทรปราการ เพื่อให!เปนโรงไฟฟาที่สามารถนําก}าซธรรมชาติมาเปนเช้ือเพลิงได! หลังจากน้ันได!ค!นพบก}าซธรรมชาติท่ีแหล$งน้ําพอง จังหวัดขอนแก$น และท่ีลานกระบือ จังหวัดกําแพงเพชร จึงได!มีการก$อสร!างโรงไฟฟาข้ึนที่จังหวัดขอนแก$นและกําแพงเพชร ในอีกด!านหนึ่งของการลดการใช!นํ้ามันในการผลิตไฟฟา นั่นคือ ได!มีการพัฒนาถ$านลิกไนต>ที่เหมืองแม$เมาะ จังหวัดลําปาง ซึ่งเปนเชื้อเพลิงที่มีราคาตํ่า กฟผ. ได!ขยายกําลังผลิตของโรงไฟฟาแม$เมาะจากเดิม 3 เคร่ือง มาเปน13 เคร่อื ง กฟผ. ได!สํารวจและก$อสร!างโรงไฟฟาพลังน้ํามาอย$างต$อเนื่อง ได!แก$ เขื่อนวชิราลงกรณ>จังหวัดกาญจนบุรี เข่ือนรัชชประภา จังหวัดสุราษฎร>ธานี เปนต!น อย$างไรก็ดีการสร!างเขื่อนขนาดใหญ$จําเปนต!องมีแหล$งน้ําขนาดใหญ$ที่เหมาะสมและมีความคุ!มค$าเม่ือเปรียบเทียบกับ

23ผลกระทบต$อสิ่งแวดล!อมด!วย ดังนั้นเพ่ือจะได!ไม$ต!องสร!างเข่ือนเพิ่มข้ึน การพัฒนาไฟฟาพลังน้ําจึงหันไปใช!เทคโนโลยีสมัยใหม$ท่ีเหมาะสมกับประเทศไทย เช$น โรงไฟฟาพลังนํ้าแบบสูบกลับโดยสร!างข้ึนท่ีเข่ือนศรีนครินทร> จังหวัดกาญจนบุรี โรงไฟฟาลําตะคอง จังหวัดนครราชสีมา และเขื่อนภูมิพล จังหวัดตาก รวมทั้งการใช!เคร่ืองกําเนิดไฟฟาพลังนํ้าแบบนํ้าไหลผ$าน (Run off river)มาติดตัง้ ท่ีเข่อื นปากมูล จังหวัดอบุ ลราชธานี เปนต!น หลังปn พ.ศ. 2530 มีการเติบโตของเศรษฐกิจไทยสูงมาก ทําให!ความต!องการใช!ไฟฟาเพิ่มขึ้นประมาณร!อยละ 13 - 15 ต$อปn ทําให!ต!องเร$งก$อสร!างโรงไฟฟาใหม$ๆ เข!าส$ูระบบให!ทันกับความความต!องการของประชาชน กฟผ. จึงได!ปรับแผนพัฒนาไฟฟาและแผนการลงทุนใหม$ โดยเร$งรัดก$อสร!างโรงไฟฟาที่ใช!เวลาสั้น เช$น โรงไฟฟากังหันก}าซ ที่เขตหนองจอก กรุงเทพฯ และโรงไฟฟาพลังความร!อนร$วม เช$น โรงไฟฟาบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา นอกจากน้ียังได!ทําการปรับปรุงประสทิ ธภิ าพโรงไฟฟาพลังนํา้ อีกหลายแหง$ ต$อมาไม$นานในปn 2540 เกิดวิกฤตการณ>ภาวะเศรษฐกิจตกต่ําอย$างรุนแรง ทําให!ภาวะความต!องการพลังงานไฟฟาลดลง ทําให!กิจการไฟฟาไทยต!องปรับแผนการใช!ไฟฟา โดยการนําเอามาตรการประหยัดมาใช!เพ่ือประคับประคองให!กจิ การไฟฟาดําเนินการอย$ูไดอ! ยา$ งม่ันคง การผลิตไฟฟาในป0จจุบันส$วนใหญ$ใช!เช้ือเพลิงฟอสซิล เช$น นํ้ามัน ก}าซธรรมชาติ และถ$านหิน ซึ่งเชื้อเพลิงดังกล$าวมีปริมาณจํากัดและมีแต$จะหมดไป การแสวงหาวิธีการผลิตไฟฟาโดยใช!พลังงานทดแทน โดยได!ศึกษาค!นคว!าพลังงานทดแทนที่มีความเปนไปได!สําหรับประเทศไทยหลายชนิด เช$น พลังงานแสงอาทิตย> พลังงานลม พลังงานความร!อนใต!พิภพ มาทดลองผลิตไฟฟาอกี ทัง้ ยงั ไดศ! ึกษาพลังงานทดแทนของตา$ งประเทศเพ่ือนาํ มาประยกุ ตใ> ชใ! นประเทศไทยอีกด!วย การพัฒนาไฟฟาของประเทศไทย นอกจากตระหนักถึงการสนองความต!องการใช!ไฟฟาให!เพียงพอแล!ว ยังให!ความสําคัญต$อการจัดการด!านสิ่งแวดล!อม ท้ังก$อนการก$อสร!าง ระหว$างการก$อสร!าง และเมื่อโรงไฟฟาเดินเคร่ืองจ$ายไฟฟาแล!วก็ยังมีกระบวนการติดตามตรวจสอบคุณภาพส่ิงแวดล!อมตามที่กฎหมายกําหนด แนวทางในการพัฒนาไฟฟาของประเทศไทยเน!นการพัฒนาอย$างย่ังยืน มุ$งประสิทธิภาพสูงสุดทั้งด!านการจัดหาพลังงานไฟฟา และการจัดการด!านการใช!ไฟฟา สร!างการมีส$วนร$วมกับประชาชนในการดําเนินงาน โดยมีเปาหมายหลัก คือการประหยัดทรัพยากรพลังงานและการลดผลกระทบต$อสิ่งแวดล!อม ให!ได!แนวทางท่ีเหมาะสมท่ีสุด ที่จะส$งผลให!การพัฒนาพลังงานไฟฟาเพื่อคุณภาพชีวิตท่ีดีของประชากรอย$างย่ังยืนในสภาวะสมดุลของธรรมชาติและสิ่งแวดล!อม

243. ประเภทพลังงานท่ผี ลิตกระแสไฟฟา 3.1 เช้ือเพลงิ ฟอสซลิ เช้ือเพลิงฟอสซิล หมายถึง พลังงานของสารเช้ือเพลิงท่ีเกิดจากซากพืชซากสัตว>ท่ีทับถมจมอยู$ใต!พื้นพิภพเปนเวลานานหลายพันล!านปn โดยอาศัยแรงอัดของเปลือกโลกและความร!อนใต!ผิวโลก มีท้ังของแข็ง ของเหลว และก}าซ ได!แก$ ถ$านหิน นํ้ามัน และก}าซธรรมชาติแหล$งพลังงานนี้เปนแหล$งพลังงานท่ีสําคัญในการผลิตไฟฟาในป0จจุบัน สําหรับประเทศไทยได!มีการนําเอาพลังงานฟอสซิลมาใช!ในการผลิตไฟฟาประมาณร!อยละ 70 ของแหล$งพลังงานท้ังหมด ในการผลิตพลังงานไฟฟาจะนําพลังงานฟอสซิลมาใช!เปนวัตถุดิบ (Fuel) ได! 3 รูปแบบคอื ถา$ นหิน (Coal) น้าํ มนั ปโM ตรเลียม (Petroleum Oil) และกา} ซธรรมชาติ (Natural Gas) 3.1.1 ถา< นหิน ถ$านหินเปนเชื้อเพลิงประเภทฟอสซิล (Fossil Fuel) ที่อย$ูในสถานะของแข็ง เกิดจากการทับถมกันของซากพืชในยุคดึกดําบรรพ> ถ$านหินมีปริมาณมากกว$าเชื้อเพลิงฟอสซิลชนิดอ่ืนๆ และมีแหล$งกระจายอย$ูประมาณ 70 ประเทศทั่วโลก เช$น อินโดนีเซีย ออสเตรเลีย แอฟริกาเปนต!น จากการคํานวณอัตราการผลิตและการใช!ถ$านหินในป0จจุบัน คาดว$า ถ$านหินจะมีเพียงพอต$อการใช!งานไปอีกอย$างน!อย 192 ปn ทั้งนี้ถ$านหินถูกจําแนกออกเปน 5 ชนิด ตามอายุการเกิดและคณุ ภาพ ดังนี้ แรงดนั , ความรGอน, เวลาพที ลกิ ไนต@ บทิ มู ินัส ซบั บทิ มู นิ สั แอนทราไซต@ ภาพจาํ ลองการกําเนิดถา< นหิน 1) พีท (Peat) เปนถ$านหินในขั้นเร่ิมต!นของกระบวนการเกิดถ$านหิน ซากพืชบางส$วนยังสลายตัวไม$หมด มีสีนํ้าตาลถึงสีดํา มีความชื้นสูงอย$างน!อยร!อยละ 75 มีปริมาณคารบ> อนตํา่ ประมาณร!อยละ 50 - 60 มีค$าความร!อนต่ํา ข!อดีของพีท คือ มีปริมาณกํามะถันต่ํากว$าถา$ นหนิ ชนดิ อื่นๆ นยิ มใชเ! ปนเชือ้ เพลิง เพ่อื ให!ความรอ! นภายในบา! น หรอื ผลิตกระแสไฟฟา

25 2) ลิกไนต> (Lignite) เปนถ$านหินท่ีมีสีนํ้าตาลเข!มถึงสีดํา ลักษณะเนื้อเหนียว และผิวด!าน มีซากพืชเหลืออยู$เล็กน!อย มีค$าความร!อนประมาณ 3,000 - 4,000 กิโลแคลอรีต$อกิโลกรัมความช้ืนสูงถึงร!อยละ 30 - 70 มีปริมาณกํามะถันร!อยละ 2.0 - 5.0 เม่ือติดไฟมีควันและเถ!าถ$านมาก โดยมีปรมิ าณเถ!ารอ! ยละ 15 - 20 จัดว$าเปนถ$านหินคุณภาพตํ่า ส$วนใหญ$เปนเช้ือเพลิงสําหรับการผลติ กระแสไฟฟาและใหค! วามรอ! น เชน$ ใชบ! ม$ ใบยาสบู เปนตน! 3) ซับบิทูมินัส (Sub-Bituminous) เปนถ$านหินสีน้ําตาลเข!มถึงสีดํา ลักษณะเน้ืออ$อนคล!ายข้ีผึ้ง มีค$าความร!อนประมาณ 4,500 - 5,500 กิโลแคลอรีต$อกิโลกรัม มีปริมาณความช้ืนร!อยละ 24 - 30 มีปริมาณกํามะถันร!อยละ 0.1 - 1.5 ส$วนใหญ$เปนเช้ือเพลิงสําหรับผลิตกระแสไฟฟาและใช!ในอุตสาหกรรม 4) บทิ ูมินสั (Bituminous) เปนถ$านหินท่ีมีเนื้อแน$นและแข็ง มีสีดําสนิทเปนมันวาวมีค$าความร!อนสูงถึง 5,500 - 6,500 กิโลแคลอรีต$อกิโลกรัม มีปริมาณความช้ืนตํ่าร!อยละ 8 - 15มปี ริมาณกํามะถันร!อยละ 0.1 - 1.5 มกั ใช!เปนเชอ้ื เพลิงในการถลงุ โลหะ หรือผลิตกระแสไฟฟาและอุตสาหกรรม 5) แอนทราไซต> (Anthracite) เปนถ$านหินท่ีมีคุณภาพดีท่ีสุด มีสีดํา ลักษณะเนื้อแน$น แข็ง และเปนมัน มีค$าความร!อนสูงประมาณ 6,500 - 8,000 กิโลแคลอรีต$อกิโลกรัมมีความชื้นตํ่ามากประมาณร!อยละ 5 - 8 มีปริมาณกํามะถันร!อยละ 0.1 - 1.0 มีควันน!อยแต$จุดติดไฟยาก ให!ความร!อนสูง มีปริมาณสํารองน!อยที่สุดในบรรดาถ$านหินชนิดต$างๆ ส$วนใหญ$เปนเชื้อเพลงิ ให!ความร!อนภายในบ!าน และใช!ในอุตสาหกรรมพที (Peat) ลิกไนต@ (Lignite) ซบั บทิ มู ินสั (Sub-Bituminous) บทิ ูมนิ ัส (Bituminous) แอนทราไซต@ (Anthracite) ภาพถ<านหนิ ประเภทตา< งๆ

26ตารางเปรียบเทียบคณุ สมบัตติ า< งๆ ของถา< นหิน ประเภทของ ค<าความรGอน ปรมิ าณ ปริมาณเถGา ปรมิ าณกํามะถัน ถา< นหนิ (กิโลแคลอรตี อ< ความชน้ื (เปอรเ@ ซ็นต@) (เปอร@เซน็ ต@) (เปอรเ@ ซน็ ต@)1. พีท กโิ ลกรมั ) สูง ต่ํากวา$ ชนดิ อื่น2. ลิกไนต@ นอ! ย < 75 15 - 20 2.0 - 5.03. ซบั บทิ มู นิ ัส 30 - 70 1 - 10 0.1 - 1.54. บทิ มู ินัส 3,000 - 4,000 24 - 30 1 - 12 0.1 - 1.55. แอนทราไซต@ 4,500 - 5,500 8 - 15 5 - 12 0.1 - 1.0 5,500 - 6,500 5-8 6,500 - 8,000 ถ$านหินส$วนใหญ$ท่ีพบในประเทศไทยเปนลิกไนต>ที่มีคุณภาพตํ่า มีปริมาณสํารองส$วนใหญ$อย$ูท่ีเหมืองแม$เมาะ จังหวัดลําปาง ซึ่งนํามาใช!เปนเชื้อเพลิงในการผลิตกระแสไฟฟาปn พ.ศ. 2555 ประเทศไทยมีการผลิตไฟฟาด!วยถ$านหินประมาณร!อยละ 19 ของเชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟาทั้งหมด โดยมีทั้งการใช!ถ$านหินจากแหล$งในประเทศร!อยละ 10 และนําเข!าจากตา$ งประเทศอกี รอ! ยละ 9 โดยนําเขา! จากอนิ โดนเี ซียมากทส่ี ดุกระบวนการผลิตไฟฟาจากถ<านหนิ มีขนั้ ตอน ดงั นี้ ภาพข้นั ตอนการผลิตไฟฟาดGวยถ<านหิน

27 กระบวนการผลิตไฟฟาด!วยถ$านหิน เริ่มจากการขนส$งถ$านหินจากลานกองถ$านหินไปยังยง!ุ ถ$านหนิ โดยสายพาน สง$ ไปยงั เคร่ืองบดถา$ นหนิ ซง่ึ จะบดถ$านหินเปนผงละเอยี ดแล!วส$งไปยังหม!อไอน้ํา หม!อไอนํ้าจะมีการเผาไหม!น้ําร!อนข้ึนจนเกิดไอนํ้าซึ่งจะถูกส$งไปยังกังหันไอนํ้า ซึ่งจะทําให!กังหันหมุนโดยแกนของกังหันเช่ือมต$อไปยังเครื่องกําเนิดไฟฟา จึงทําให!เคร่ืองกําเนิดไฟฟาทํางาน เม่ือเครื่องกําเนิดไฟฟาทํางานจะทําให!เกิดกระแสไฟฟา และถูกยกระดับแรงดันด!วยหม!อแปลงไฟฟา จากนั้นไฟฟาจะถูกส$งไปยังระบบการจ$ายไฟฟา เพ่ือส$งต$อไปยังผู!บริโภค สําหรับไอนํ้าทไ่ี ปหมุนกังหันบางส$วนจะถูกส$งไปยังเครื่องควบแน$นและระบบระบายความร!อนเพื่อส$งกลับไปยงั หม!อไอนํา้ ตอ$ ไป ขGอดีของถ<านหิน มีต!นทุนในการผลิตไฟฟาตํ่ากว$าการใช!เชื้อเพลิงอ่ืน เช$นก}าซธรรมชาติ นาํ้ มันและพลังงานหมุนเวียน และมีปริมาณสํารองมาก ป0จจุบันมีเทคโนโลยีถ$านหินสะอาด (Clean Coal Technology) ทําให!การผลิตกระแสไฟฟาจากเชื้อเพลิงถ$านหินมีประสิทธภิ าพสงู ขน้ึ และมผี ลกระทบตอ$ สิ่งแวดล!อมน!อยทีส่ ดุ ขGอจํากัด เนื่องจากการเผาไหม!ถ$านหินเปนสาเหตุสําคัญของฝนกรดและภาวะโลกร!อน จึงจําเปนต!องใช!ระบบควบคุมมลภาวะทางอากาศท่ีมีราคาแพง แต$ถ$านหินก็ยังคงมีภาพลกั ษณท> นี่ $ากลวั ในสายตาประชาชนบางสว$ น เน่ืองจากกระบวนการผลิตไฟฟาจากถ$านหิน ตั้งแต$กระบวนการทําเหมืองการขนส$ง รวมทั้งการเผาถ$านหิน จะมีการปลดปล$อยก}าซหลายชนิดท่ีเปนมลพิษ เช$น ซัลเฟอร>ไดออกไซด> (SO2) ไนโตรเจนออกไซด> (NOx) คาร>บอนมอนนอกไซด> (CO) คาร>บอนไดออกไซด> (CO2)ฝEุน และเถ!าลอย ซ่ึงอาจส$งผลกระทบต$อส่ิงแวดล!อมและสุขภาพของประชากรที่อาศัยอย$ูใกล!โรงไฟฟาได! แม!ว$าการนําถ$านหินมาผลิตกระแสไฟฟาจะมีผลกระทบต$อส่ิงแวดล!อม แต$เนื่องจากต!นทุนการผลิตต่ําและมีปริมาณเช้ือเพลิงสํารองมาก ถ$านหินจึงยังมีความจําเปนในการนํามาใช!แตไ$ ดม! กี ารนาํ เอาเทคโนโลยีมาชว$ ยควบคุมและกาํ จัดกา} ซพิษที่เกิดขน้ึ แม!ประเทศไทยจะเคยประสบป0ญหาเรื่องผลกระทบด!านส่ิงแวดล!อมอันเกิดมาจากฝEุนละออง ก}าซซัลเฟอร>ไดออกไซด> ก}าซไนโตรเจนไดออกไซด> จากการใช!ถ$านหินลิกไนต>มาผลิตไฟฟาของโรงไฟฟาแมเ$ มาะ เนื่องจากถ$านหินมีคุณภาพไม$ดีและเทคโนโลยีในขณะน้ันยังไม$ทันสมัยแต$หลังจากที่ประเทศไทยได!มีการนําเอาเทคโนโลยีถ$านหินสะอาดมาใช!ในการผลิตกระแสไฟฟาโดยการติดตั้งระบบกําจัดและควบคุมมลสารที่มีประสิทธิภาพสูง ซ่ึงช$วยรักษาสิ่งแวดล!อมของชมุ ชนไดเ! ปนอยา$ งดี ป0จจุบันแมเ$ มาะเปนชมุ ชนที่นา$ อยู$และมอี ากาศบรสิ ุทธิ์

28 เทคโนโลยีถ$านหินสะอาด เปนเทคโนโลยีที่พัฒนาขึ้นเพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพในการทําเหมือง การขนส$งและการกองเก็บ การทําความสะอาดถ$านหินก$อนนําไปใช!งาน ตลอดจนการลดหรือการกําจัดมลภาวะท่ีเกิดขึ้น เปนการสนับสนุนนโยบายการใช!พลังงานจากถ$านหินเพื่อความม่ันคงทางด!านพลังงาน การควบคุมคุณภาพส่ิงแวดล!อมให!อย$ูในเกณฑ>มาตรฐาน และการใช!พลงั งานอย$างมปี ระสทิ ธภิ าพ 3.1.2 นํ้ามัน นํ้ามันเปนเช้ือเพลิงประเภทฟอสซิลท่ีมีสถานะของเหลว เกิดจากซากสัตว>และซากพืชทบั ถมเปนเวลาหลายลา! นปn ส$วนมากมีสีดําหรือสีนํ้าตาล มีองค>ประกอบของสารไฮโดรคาร>บอนชนิดต$างๆ ปะปนอย$ู และในบางครั้งอาจมีสารอ่ืนประกอบอย$ูด!วย เช$น กํามะถัน ไนโตรเจนออกซิเจน เปนต!น ด!วยเหตุน้ีน้ํามันดิบท่ีขุดข้ึนมาจากใต!ดินยังไม$สามารถนําไปใช!ประโยชน>ได!ทันทีต!องมีการนาํ มาแยกสารประกอบไฮโดรคาร>บอนต$างๆ ออกก$อน จึงจะสามารถนําไปใช!ประโยชน>ได!กระบวนการ แยกสารท่ีปนอย$ูในนํ้ามันดิบออก เรียกว$า การกล่ันน้ํามันดิบ หลังผ$านกระบวนการกล่ันนํ้ามันดิบ จะได!ผลิตภัณฑ>นํ้ามันสําเร็จรูปชนิดต$างๆ ซ่ึงมีคุณสมบัติเฉพาะแตกต$างกันไป เช$นน้าํ มันเบนซิน น้ํามันดีเซล นํา้ มนั ก}าด และนาํ้ มันเตา เปนต!น ปริมาณนํ้ามันดิบสํารองของโลกมีมากท่ีสุดในภูมิภาคตะวันออกกลาง คิดเปนร!อยละ 61 ของปริมาณสํารองน้ํามันดิบทั่วโลก ประเทศไทยมีแหล$งน้ํามันดิบจากแหล$งกลางอ$าวไทย เช$น แหล$งเบญจมาศ แหล$งยูโนแคล แหล$งจัสมิน เปนต!น และแหล$งบนบก ได!แก$แหล$งสิริกิติ์ จังหวัดกําแพงเพชร โดยในปn พ.ศ. 2555 ประเทศไทยมีความสามารถในการผลิตน้ํามันดิบได!ประมาณ 149,000 บาร>เรล/วัน คิดเปนสัดส$วนร!อยละ 15 ของปริมาณความต!องการน้ํามันดิบในประเทศไทย ส$วนท่ีเหลือยังต!องนําเข!าจากต$างประเทศ ในปn พ.ศ. 2555 การไฟฟาฝEายผลิตแห$งประเทศไทย (กฟผ.) ใช!น้ํามันผลิตไฟฟาในสัดส$วนเพียงร!อยละ 1 เท$านั้น ซ่ึงเปนไปตามแผนการจัดหาไฟฟาของประเทศไทย (PDP) ท่ีให!ลดสัดส$วนน้ํามันเตาในการผลิตไฟฟาลงเน่อื งจากมีตน! ทุนการผลิตสูง นํา้ มันท่ใี ชใ! นการผลิตไฟฟามี 2 ประเภท คือ น้ํามันเตา และนํ้ามันดีเซล โดยนาํ้ มนั เตาใช!สาํ หรับโรงไฟฟาขนาดใหญท$ เี่ ปนโรงไฟฟาพลงั ความร!อนทวั่ ไป เช$น โรงไฟฟาบางปะกงโรงไฟฟาพระนครใต! โรงไฟฟาพลังความร!อนกระบี่ และโรงไฟฟาราชบุรี เปนต!น ส$วนนํ้ามันดีเซลใช!สําหรับโรงไฟฟาขนาดเล็ก โรงไฟฟาท่ีใช!น้ํามันดีเซลจึงมักเปนโรงไฟฟาประเภทความร!อนร$วม โรงไฟฟากังหันก}าซ สําหรับโรงไฟฟาท่ีใช!นํ้ามันเปนเชื้อเพลิงในประเทศไทย ได!แก$โรงไฟฟาบางปะกง โรงไฟฟาราชบุรี สําหรับการใช!น้ํามันมาผลิตไฟฟาน้ันมักจะใช!เปนเช้ือเพลิงสาํ รองในกรณที ี่เชือ้ เพลงิ หลัก เช$น ก}าซธรรมชาติ มปี 0ญหาไม$สามารถนํามาใชไ! ด!

29 กระบวนการผลิตไฟฟาจากนํา้ มนั กรณีผลิตจากนํ้ามันเตา ใช!น้ํามันเตาเปนเชื้อเพลิงให!ความร!อนไปต!มนํ้า เพ่ือผลิตไอนํ้าไปหมนุ กังหันไอนา้ํ ทตี่ อ$ อย$กู ับเครือ่ งกาํ เนดิ ไฟฟา กรณีผลิตจากนํ้ามันดีเซล ใช!นํ้ามันดีเซลเปนเช้ือเพลิง มีหลักการทํางานเหมือนกับเครื่องยนต>ในรถยนต>ทั่วไป ซ่ึงจะอาศัยหลักการสันดาปของน้ํามันดีเซลท่ีถูกฉีดเข!าไปในกระบอกสูบของเคร่ืองยนต>ท่ีถูกอัดอากาศจนมีอุณหภูมิสูง ในขณะเดียวกันนํ้ามันดีเซลที่ถูกฉีดเข!าไปจะเกิดสันดาปกับความร!อนและเกิดระเบิดดันให!ลูกสูบเคลื่อนที่ลงไปหมุนเพลาข!อเหว่ียงซึ่งต$อกับเพลาของเคร่ืองยนต> ทําให!เพลาของเครื่องยนต>หมุน และทําให!เครื่องกําเนิดไฟฟาซึ่งตอ$ กับเพลาของเครอ่ื งยนต>ก็จะหมนุ ตามไปด!วยโรงไฟฟาพระนครใตG โรงไฟฟาบางปะกง ภาพโรงไฟฟาทใ่ี ชGน้าํ มันเปMนเชอ้ื เพลิง ขGอดีของการใชGน้ํามันในการผลิตไฟฟา คือ ขนส$งง$าย หาซ้ือได!ง$าย และเปนเช้ือเพลิงทไี่ มไ$ ด!รบั การต$อตา! นจากชมุ ชน ขGอจํากัดของการใชGนํ้ามันในการผลิตไฟฟา คือ ต!องนําเข!าจากต$างประเทศ ราคาไม$คงท่ีขึ้นกับราคาน้ํามันของตลาดโลก ทําให!เกิดก}าซเรือนกระจก ซ่ึงเปนสาเหตุของภาวะโลกร!อน และไฟฟาที่ผลิตได!มตี น! ทุนตอ$ หน$วยสูง เนื่องจากการเผาไหม!นํ้ามันในกระบวนการผลิตไฟฟานั้น จะมีการปลดปล$อยกํามะถันก}าซซัลเฟอร>ไดออกไซด> ก}าซไนโตรเจนออกไซด> รวมทั้งฝุEนละออง ซึ่งอาจส$งผลกระทบต$อส่ิงแวดล!อมและสุขภาพของประชากรที่อาศัยอย$ูใกล!โรงไฟฟาได! จึงได!มีการติดตั้งเครื่อง FGD(Flue Gas Desulfurization) เพื่อลดการปล$อยกํามะถัน และมีการควบคุมคุณภาพอากาศให!ได!ตามมาตรฐานสิ่งแวดล!อม

30 3.1.3 กeาซธรรมชาติ ก}าซธรรมชาติ เปนเชื้อเพลิงประเภทฟอสซิลท่ีมีสถานะเปนก}าซ ซ่ึงเกิดจากการทับถมของซากสัตว>และซากพืชมานานนับล!านปn มีคุณสมบัติเปนเช้ือเพลิงท่ีให!พลังงานสะอาดเน่ืองจากมีการเผาไหม!ได!อย$างสมบูรณ>จึงส$งผลกระทบต$อสิ่งแวดล!อมน!อยกว$าเช้ือเพลิงฟอสซิลประเภทอ่ืนๆ ก}าซธรรมชาติเปนสารประกอบไฮโดรคาร>บอนชนิดหนึ่ง ประกอบด!วยก}าซมีเทนประมาณรอ! ยละ 70 ขนึ้ ไป ภาพตัดขวางแสดงการพบกeาซธรรมชาตใิ ตผG ิวโลก เราสามารถใช!ประโยชน>จากก}าซธรรมชาติได!ใน 2 ลักษณะใหญ$ๆ คือ ใช!เปนเชื้อเพลิงโดยตรงสําหรับผลิตกระแสไฟฟา และนําไปผ$านกระบวนการแยกในโรงแยกก}าซธรรมชาติเพื่อใช!ประโยชน>ต$อไป เช$น เปนวัตถุดิบในอุตสาหกรรมปMโตรเคมี เปนเช้ือเพลิงในรถยนต> เปนก}าซหุงต!มในครัวเรือน เปนต!น ก}าซธรรมชาติที่ใช!ในประเทศไทย ผลิตได!เองจากแหล$งในประเทศประมาณร!อยละ 60 และนําเข!าจากเมียนมาร>ร!อยละ 40 นอกจากนั้นในปn พ.ศ. 2555 พบว$าประเทศไทยใช!ก}าซธรรมชาติผลิตกระแสไฟฟาในสัดส$วนที่สูงมากถึงร!อยละ 66.5 ของเชื้อเพลิงท่ีใช!ในการผลิตไฟฟาทั้งสิ้น นับเปนความเส่ียงด!านความม่ันคง ในการจัดหาพลังงาน ประกอบกับราคาก}าซธรรมชาติท่ีไม$คงที่ ต!องผูกติดกับราคานํ้ามัน และยังเปนการเร$งใช!ทรพั ยากรธรรมชาติในประเทศที่มีจํากดั ให!หมดเรว็ เกนิ ควร

31 ภาพแท<นขุดเจาะกาe ซธรรมชาติ กระบวนการผลิตไฟฟาจากกeาซธรรมชาติ กระบวนการผลิตไฟฟาจากก}าซธรรมชาติ เร่ิมต!นด!วยกระบวนการเผาไหม!ก}าซธรรมชาติในห!องสันดาปของกังหันก}าซท่ีมีความร!อนสูงมาก เพื่อให!ได!ก}าซร!อนมาขับกังหัน ซ่ึงจะไปหมุนเครื่องกําเนิดไฟฟา จากน้ันจะนําก}าซร!อนส$วนที่เหลือไปผลิตไอน้ําสําหรับใช!ขับเครื่องกําเนิดไฟฟาแบบกังหันไอน้ํา สําหรับไอน้ําส$วนท่ีเหลือจะมีแรงดันต่ําก็จะผ$านเข!าสู$กระบวนการลดอุณหภูมิเพื่อให!ไอนํ้าควบแน$นเปนน้ําและนํากลับมาปอนเข!าระบบผลิตใหม$อย$างต$อเนื่อง โรงไฟฟาท่ีใช!ก}าซธรรมชาติเปนเชอื้ เพลงิ ได!แก$ โรงไฟฟาพระนครเหนือ โรงไฟฟาวังน!อย ในกรณีที่ไม$สามารถใช!ก}าซธรรมชาติมาหมุนกังหันเครื่องกําเนิดไฟฟา โรงไฟฟาบางแห$งก็ออกแบบให!สามารถใช!น้ํามันดเี ซลเปนเชอ้ื เพลิงแทนได! เชน$ โรงไฟฟาบางปะกง โรงไฟฟาราชบุรี เปนต!น ขGอดีของการใชGกeาซธรรมชาติ คือ เปนเช้ือเพลิงปMโตรเลียมที่นํามาใช!อย$างมีประสิทธิภาพสูง มีการเผาไหม!สมบูรณ> มีความปลอดภัยในการใช!งาน เน่ืองจากเบากว$าอากาศจึงลอยขึ้นเม่ือเกิดการรั่ว นอกจากนี้ก}าซธรรมชาติส$วนใหญ$ที่ใช!ในประเทศไทยผลิตได!เองจากแหล$งในประเทศ จึงช$วยลดการนําเข!าพลังงานเชอ้ื เพลิงอน่ื ๆ และประหยดั เงินตราต$างประเทศได!มาก ขGอจํากัดของการใชGกeาซธรรมชาติ คือ ราคาก}าซธรรมชาติไม$คงที่ผูกติดกับราคานํ้ามันซ่ึงผันแปรอยู$ตลอดเวลา และประเทศไทยใช!ก}าซธรรมชาติในการผลิตไฟฟาในสัดส$วนที่สูงมาก โดยก}าซธรรมชาติเกือบร!อยละ 40 ของก}าซธรรมชาติท่ีนํามาผลิตไฟฟาเปนก}าซธรรมชาติที่ซ้ือจากประเทศเมียนมาร> ทําให!เกิดความเสี่ยงของแหล$งพลังงาน นอกจากน้ีปริมาณสํารองก}าซธรรมชาติในประเทศไทยที่พิสูจนแ> ลว! สามารถใช!ไดอ! กี ไมเ$ กิน 10 ปn

32 ภาพโรงไฟฟาพระนครเหนอื อําเภอบางกรวย จังหวัดนนทบรุ ี ใชGกาe ซธรรมชาตเิ ปนM เชอื้ เพลิง 3.2 พลงั งานทดแทน พลังงานทดแทน (Alternative Energy) เปนพลังงานท่ีใช!ทดแทนพลังงานจากเชื้อเพลิงฟอสซิล ซ่ึงจัดเปนพลังงานหลักที่ใช!กันอย$ูท่ัวไปในป0จจุบัน พลังงานทดแทนที่สําคัญสามารถจําแนกประเภทได! ดงั นี้ 3.2.1 พลังงานลม ลมเปนปรากฏการณ>ทางธรรมชาติ เกิดจากการท่ีพ้ืนที่บนโลกได!รับความร!อนจากดวงอาทิตย>ไม$เท$ากัน บริเวณที่มีอุณหภูมิสูงกว$าจะมีความหนาแน$นน!อยเกิดการขยายตัวและลอยตัวสูงขึ้น ทําให!อากาศในบริเวณท่ีเย็นกว$ามีความหนาแน$นมากกว$าจะเคลื่อนเข!ามาแทนท่ี เกิดการไหลของอากาศหรือที่เรียกกันท่ัวไปว$า กระแสลม มนุษย>เราได!ใช!ประโยชน>จากพลังงานลมมานานหลายพันปnในการอํานวยความสะดวกสบายแก$ชีวิต เช$นการแลน$ เรอื ใบขนส$งสินคา! ไปได!ไกลๆ การหมุนกังหันวิดน้ํา ป0จจุบันมนุษย>จึงได!ให!ความสําคัญและนํามาใช!ประโยชน>มากขึ้น โดยการนํามาใช!ผลิตเปนพลังงานท่ีสะอาดไม$ก$อให!เกิดอันตรายต$อสภาพแวดลอ! มและสามารถนาํ มาใช!ประโยชน>ได!อย$างไม$ร!ูจักหมดสิ้น สําหรับการผลิตกระแสไฟฟาจะใช!กังหันลมเปนอุปกรณ>ในการเปลี่ยนพลังงานลมเปนพลังงานไฟฟา โดยจะต$อใบพัดของกังหันลมเข!ากับเคร่ืองกําเนิดไฟฟา เมื่อลมพัดมาปะทะจะทําให!ใบพัดหมุน แรงจากการหมุนของใบพดั จะทําให!แกนหมุนที่เชื่อมอย$ูกับเคร่ืองกําเนิดไฟฟา อย$างไรก็ดีการผลิตไฟฟาด!วยพลังงานลมก็จะขึ้นกับความเร็วลมด!วย สําหรับประเทศไทยมีศักยภาพพลังงานลมต่ํา ทําให!ผลิตไฟฟาได!จํากัดไมเ$ ต็มกําลังการผลติ ติดตงั้ 3.2.2 พลังงานน้ํา น้ํา ถือเปนทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีปริมาณมากและมีความสําคัญยงิ่ ต$อส่ิงมีชีวิตทั้งหลาย หากน้ํามกี ารเคล่ือนท่ีจะมีพลังงานสะสมอย$ูมาก มนุษย>จึงนําเอาพลังงานน้ี

33มาใช!ประโยชน>ในด!านต$างๆ มากมาย เช$น มีการสร!างเขื่อนกักเก็บนํ้าเพ่ือใช!ผลิตไฟฟา โดยการปล$อยนํ้าให!ไหลลงมาจากอ$างเก็บนํ้าลงไปหมุนกังหันของเคร่ืองกําเนิดไฟฟาในโรงไฟฟาพลังนํ้าซึ่งจะเกิดการเหน่ียวนําได!พลังงานไฟฟาออกมา นํ้าถือเปนทรัพยากรหมุนเวียน และไม$ก$อให!เกิดมลภาวะ 3.2.3 พลงั งานแสงอาทิตย@ พลังงานจากดวงอาทิตย>จดั เปนพลังงานหมุนเวียนท่ีสําคัญที่สุด เปนพลังงานสะอาดไม$ทําปฏิกิริยาใดๆ อันจะทําให!สิ่งแวดล!อมเปนพิษ ป0จจุบันได!มีการนําเอาพลังงานจากดวงอาทติ ย>มาใชผ! ลติ ไฟฟากนั อยา$ งกว!างขวาง โดยใชเ! ซลล>แสงอาทิตย> (SolarCell) ซ่ึงเปนสิ่งประดิษฐ>ทางอิเล็กทรอนิกส>ชนิดหน่ึงท่ีสามารถเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย>ให!เปนพลังงานไฟฟาได!โดยตรง ส$วนใหญ$เซลล>แสงอาทิตย>ทํามาจากสารก่ึงตัวนําพวกซิลิคอนมีประสิทธิภาพในการเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย>ให!เปนพลังงานไฟฟาได!สูงถึงร!อยละ 22แม!พลังงานแสงอาทิตย>จะเปนพลังงานสะอาดแต$ก็มีข!อจํากัดในการผลิตไฟฟา โดยสามารถผลิตไฟฟาไดแ! คช$ ว$ งท่ีมีแดด 3.2.4 พลังงานชีวมวล พลังงานชีวมวลเปนพลังงานความร!อนท่ีเกิดจากการเผาไหม!เชือ้ เพลิงท่ีมาจากชวี มวลหรือส่ิงมชี ีวติ เช$น ไม!ฟzน แกลบ กากอ!อย เศษไม! เศษหญ!า เศษเหลือทิ้งจากการเกษตร เหล$านี้มาเผาให!ความร!อนในหม!อไอน้ํา จนกลายเปนไอนํ้าที่ร!อนจัด และมีความดันสูง ไอน้ําจะไปป0Fนกังหันท่ีต$ออยู$กับเคร่ืองกําเนิดไอน้ํา ทําให!เกิดกระแสไฟฟาออกมานอกจากนี้ยังรวมถึงกระบวนการเปลี่ยนเช้ือเพลิงชีวมวล เช$น มูลสัตว> และของเสียจากโรงงานแปรรูปทางการเกษตร เช$น เปลือกสับปะรดจากโรงงานสับปะรดกระปŠอง หรือนํ้าเสียจากโรงงานแปงมัน ให!เปนแก}สเชื้อเพลิง เรียกว$า ก}าซชีวภาพ นําไปใช!เปนเชื้อเพลิงในเครื่องยนต>สําหรับผลิตไฟฟาได!อีกด!วย โดยเหตุที่ประเทศไทยทําการเกษตรอย$างกว!างขวาง วัสดุเหลือใช!จากการเกษตร เช$น แกลบ ขี้เลื่อย ชานอ!อย กากมะพร!าว ซ่ึงมีอยู$จํานวนมาก สามารถใช!เปนเช้อื เพลงิ ผลิตไฟฟาในเชิงพาณิชย>ได! 3.2.5 พลังงานความรGอนใตGพิภพ พลังงานความร!อนใต!พิภพเปนพลังงานความร!อนตามธรรมชาติท่ไี ดจ! ากแหลง$ ความรอ! นที่ถูกกักเก็บอย$ภู ายใต!ผวิ โลก โดยปกติอุณหภูมิใต!ผิวโลก จะเพ่ิมข้ึนตามความลึก และเม่ือย่ิงลึกลงไปถึงภายในใจกลางของโลก จะมีแหล$งพลังงานความร!อนมหาศาลอย$ู ความร!อนท่ีอยู$ใต!ผิวโลกนี้มีแรงดันสูงมาก จึงพยายามท่ีจะดันตัวออกจากผวิ โลกตามรอยแตกต$างๆ แหล$งพลงั งานความร!อนใตพ! ิภพ มกั พบในบริเวณท่ีเรียกว$า จุดร!อน (hotspots) โดยบริเวณนั้นจะมีค$าการเปล่ียนแปลงของอุณหภูมิตามความลึก และมีการไหลหรือแผ$กระจายของความร!อนจากภายใต!ผิวโลกขึ้นมาส$ูผิวดินมากกว$าปกติประมาณ 1.5 - 5 เท$าเนื่องจากในบริเวณดังกล$าวเปลือกโลกมีการขยับตัวเคลื่อนที่ทําให!เกิดรอยแตกของชั้นหิน ไอน้ํา

34จึงสามารถแทรกตัวผ$านรอยแตกของช้ันหินข้ึนมาได! สามารถนําไอน้ําเหล$าน้ีไปหมุนกังหันไอนํ้าเพ่อื ผลิตกระแสไฟฟาได! 3.2.6 พลังงานนิวเคลียร@ พลังงานนิวเคลียร>เปนพลังงานท่ีเกิดจากปฏิกิริยาทางนวิ เคลียร> ซง่ึ เปนกระบวนการแบ$งแยกนิวเคลยี สของธาตุหนักบางชนิดแล!วมีการปลดปล$อยพลังงานความร!อนมหาศาล ความร!อนท่ีเกิดข้ึนนี้สามารถนํามาใหค! วามรอ! นกบั นํา้ จนเดอื ดกลายเปนไอน้ําไปหมุนกังหันไอน้ําเพื่อผลิตกระแสไฟฟาได! สําหรับธาตุท่ีสามารถนํามาใช!เปนเชื้อเพลิงในโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลยี ร> คือ ยเู รเนยี ม - 235 ซง่ึ เปนธาตุตวั หนึ่งทม่ี ีอย$ูในธรรมชาติ พลังงานนิวเคลียร>ถือเปนพลังงานสะอาดเน่ืองจากในการผลิตไฟฟาของโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร>ไม$มีการเผาไหมเ! ชื้อเพลงิ จงึ ไมม$ กี ารปลอ$ ยก}าซทเ่ี ปนอันตรายต$อสุขภาพ เช$น ก}าซคาร>บอนไดออกไซด>ซัลเฟอร>ไดออกไซด> ไนโตรเจนไดออกไซด> แต$อย$างไรก็ดีเชื้อเพลิงใช!แล!วจะกลายเปนกากกัมมันตรงั สีทต่ี อ! งมีการจัดการเปนพเิ ศษ4. สถานการณ@พลงั งานไฟฟาของโลก อาเซยี น และประเทศไทย 4.1 สถานการณ@พลังงานไฟฟาของโลก ป0จจุบันความต!องการไฟฟายังคงเพ่ิมข้ึนท่ัวโลกสอดคล!องกับจํานวนประชากรท่ีเพ่ิมขึ้นและการขยายตัวทางเศรษฐกิจ จากการประเมินขององค>การพลังงานระหว$างประเทศ(International Energy Agency, IEA) ระบุว$าช$วงระหว$างปn พ.ศ. 2544 - 2568 การใช!พลังงานของโลกมีแนวโน!มเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ โดยแหล$งพลังงานท่ีใช!สูงสุด 3 อันดับแรก ได!แก$ น้ํามันก}าซธรรมชาติ และถ$านหิน ที่สําคัญหากโลกมีการใช!พลังงานในระดับท่ีเปนอยู$และไม$มีการค!นพบแหล$งพลังงานอ่ืนเพิ่มเติมแล!ว คาดว$าโลกจะมีแหล$งสํารองน้ํามันใช!ไปได!อีก 42 ปn ก}าซธรรมชาติ58 ปn และถ$านหินอีกประมาณ 192 ปn เท$าน้ัน ดังน้ันการใช!พลังงานจากแหล$งพลังงานเหล$านี้จําเปนต!องคํานึงถึงความสมดุลระหว$างความต!องการใช!พลังงานกับปริมาณของแหล$งพลังงานที่มีเหลืออย$ู อีกทั้งจําเปนต!องทําการศึกษาค!นคว!าแหล$งพลังงานใหม$เพื่อทดแทนแหล$งพลังงานเก$าที่กําลังจะหมดไป นอกจากนี้สิ่งที่ต!องตระหนักเปนอย$างยิ่ง คือ ผลกระทบที่จะเกิดขึ้นอันเนอื่ งมาจากการใช!พลงั งานเหล$านโี้ ดยเฉพาะปญ0 หาด!านส่ิงแวดล!อม อัตราการเพ่ิมข้ึนของกําลังผลิตไฟฟาในทวีปต$างๆ จะมีความแตกต$างกัน ทั้งนี้ เปนผลเนื่องมาจากอัตราการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจ โดยทวีปเอเชียจะมีอัตราการผลิตไฟฟาเพิ่มขึ้นสูงสุด เนื่องจากประเทศในทวีปเอเชียส$วนใหญ$เปนประเทศท่ีกําลังพัฒนาจึงมีความต!องการใช!ไฟฟาสงู และมแี นวโน!มเพม่ิ สูงข้ึนอีกในอนาคต ในขณะที่ประเทศในทวีปยุโรปซึ่งประเทศท่ีมีอัตรา

35การเติบโตทางเศรษฐกิจที่ดีและประชาชนมีการดํารงชีวิตท่ีสูงกว$ามาตรฐานนั้นจะมีอัตราการใช!พลังงานค$อนขา! งคงท่ี ในอดีตการผลิตไฟฟาส$วนใหญ$อาศัยแหล$งพลังงานหลักจากน้ํามัน ก}าซธรรมชาติ และถา$ นหิน แต$เม่ือพิจารณาถึงแหล$งพลังงานที่มีอยู$อย$างจํากัด และคํานึงถึงผลกระทบต$อส่ิงแวดล!อมท่ีจะเกิดจากการใช!พลังงานเหล$านี้มาผลิตไฟฟา ทําให!ทั่วโลกพยายามแสวงหาแหล$งพลังงานอื่นๆมาใช!ทดแทน เช$น พลังนํ้า พลังงานนิวเคลียร> พลังลม พลังงานแสงอาทิตย> ชีวมวล เปนต!น ดังจะเห็นได!จากรปู แผนภูมิวงกลมแสดงการผลิตไฟฟาจากแหล$งพลงั งานตา$ งๆ ของโลก ปn พ.ศ. 2553 แผนภมู ิแสดงการผลิตไฟฟาจากแหลง< พลงั งานตา< งๆ ของโลก ปT พ.ศ. 2553 จะเห็นได!ว$า ทั่วโลกมีการผลิตไฟฟาจากถ$านหินมากที่สุดร!อยละ 40.6 รองลงมา คือก}าซธรรมชาติร!อยละ 22.2 พลังนํ้าร!อยละ 16 พลังงานนิวเคลียร> 12.9 นํ้ามันร!อยละ 4.6 และพลังงานทดแทนอื่นๆ อกี รอ! ยละ 3.7 ถึงแม!ว$าปจ0 จุบันจะมีการใช!ถ$านหินมาเปนเช้ือเพลิงผลิตไฟฟามากท่ีสุดเนื่องจากถ$านหินเปนเช้ือเพลิงราคาถูก แต$ในหลายประเทศได!มีนโยบายเร่ืองสิ่งแวดล!อมและมีการกระต!ุนให!เปลี่ยนไปใช!เชื้อเพลิงท่ีสะอาดขึ้นซึ่งจะเปนป0จจัยหนึ่งที่ความต!องการถ$านหินท่ัวโลกจะเร่ิมลดลง ส$งผลให!มีการใช!เช้ือเพลิงหมุนเวียนมากขึ้น นอกจากนี้พลังงานนิวเคลียร>ถูกพิจารณาว$าจะมีการนํามาใช!มากขึ้นโดยจะสูงข้ึนกว$าเดิมร!อยละ 80 ภายในปn พ.ศ. 2583 แต$ป0จจุบนั อัตราการเติบโตของการใชเ! ชอ้ื เพลงิ นิวเคลียร>นีต้ ํ่ากวา$ อัตราการเติบโตที่เคยได!คาดการณ>ไว!ในอดีต เน่ืองจากเหตุการณ>อุบัติเหตุโรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร>ท่ีเมืองฟุกุชิมะในประเทศญี่ปEุนพ.ศ. 2554

36 4.2 สถานการณพ@ ลังงานไฟฟาของอาเซยี น อาเซียน หรือ สมาคมประชาชาติแห$งเอเชียตะวันออกเฉียงใต! เปนองค>กรท่ีก$อต้ังข้ึนเพื่อสร!างสันติภาพในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต! อันนํามาซึ่งเสถียรภาพทางการเมืองและความเจริญก!าวหน!าทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม โดยม$ุงเน!นให!อาเซียนเปนตลาดเดียวกันและเปนฐานการผลิตร$วมท่ีมีศักยภาพในการแข$งขันทางการค!ากับภูมิภาคอื่นๆ ของโลก ป0จจุบันมีประเทศสมาชิก 10 ประเทศ แบ$งออกเปนประเทศสมาชิกอาเซียนเดิม 6 ประเทศ คือ บรูไนดารุสซาลาม อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟลM ปิ ปนM ส> สงิ คโปร> และประเทศไทย ประเทศสมาชิกใหม$ 4 ประเทศคือ กัมพูชา ลาว เมียนมาร> และเวียดนาม อาเซียนถือเปนภูมิภาคท่ีมีอัตราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจท่ีเร็วมาก ส$งผลให!การบริโภคพลังงานสูงขึ้นเปนเงาตามตัว เช่ือว$าในปn ค.ศ. 2020อาเซียนจะมีขนาดเศรษฐกิจใหญ$เปนอันดับ 2 ของโลก และมีประชากรรวมกันเปนอันดับ 3ของโลก อัตราการบริโภคพลังงานของอาเซียนจะสูงขึ้น 4.4% ของทุกปn ซึ่งการขยายตัวอย$างรวดเรว็ ของภาคธรุ กิจ อตุ สาหกรรม การลงทุน และชีวิตความเปนอยู$ของประชาชน หมายถึงความต!องการพลงั งานและพลังงานไฟฟาท่จี ะเพ่ิมสูงขึน้ อยา$ งมาก ดงั นน้ั เพอ่ื การเตรียมพร!อมรับมือกับสถานการณ>พลังงานไฟฟาที่กําลังจะเกิดขึ้น จึงจําเปนต!องมีความร!ูความเข!าใจถึงสถานการณ>พลงั งานไฟฟาของประเทศตา$ งๆ ในอาเซยี น เพ่ือจะได!เลือกใช!ทรัพยากรพลังงานได!อย$างเหมาะสมและสามารถสาํ รองพลังงานใหเ! พยี งพอกบั อนาคต อาเซียน เปนภูมิภาคท่ีมีทรัพยากรพลังงานมากและมีความหลากหลายกระจายอย$ูในประเทศต$างๆ ท้ังน้ํามัน ก}าซธรรมชาติ พลังน้ํา และถ$านหิน โดยทางตอนเหนือของภูมิภาค ได!แก$ประเทศเมียนมาร> ลาว และเวียดนาม มีแหลง$ น้าํ มากจึงมีศักยภาพในการนําน้ํามาใช!ผลิตไฟฟาจากพลังงานนา้ํ มากกวา$ 20,000 เมกะวัตต> ส$วนตอนกลางและตอนใต! ได!แก$ ประเทศมาเลเซีย ไทยกัมพูชา บรูไน และอินโดนีเซีย มีแหล$งก}าซธรรมชาติ นอกจากนี้ยังมีแหล$งถ$านหินในประเทศไทยมาเลเซีย และอนิ โดนีเซีย

37ตารางแสดงแหล<งพลังงานของกลุม< ประเทศอาเซียนประเทศ นํา้ มัน กeาซธรรมชาติ ถ<านหิน พลังนาํ้ ชวี มวล (ลาG นบาเรล) (ลGานลGานลกู บาศก@ (ลาG นตนั ) (เมกะวตั ต)@ (เมกะวตั ต@) ฟตุ ) 245,091 2,250 26,256 -อนิ โดนีเซีย 3,750 112.5 5,529 - -มาเลเซีย 5,357 82.4 4 34,247 7,663 2,055 77บรูไน 1,200 12.4 - 39,726 2,250 5,365 936เวียดนาม 4,700 7.7 150 26,598 - 10,046 -ไทย 453 12.0 1,239 127 -เมยี นมาร> 50 20.8 2ฟMลิปปนM ส> 138 3.3 316ลาว - - 503กัมพูชา - - -สงิ คโปร> - - - จากความหลากหลายของทรพั ยากรพลังงานท่ีแตกต$างกันของแต$ละประเทศในกล$ุมประเทศอาเซียน จึงทําให!แต$ประเทศมีนโยบายและเปาหมายทางด!านพลังงานไฟฟาท่ีแตกต$างกันดังน้ี แผนภมู แิ สดงสัดสว< นการใชเG ชอื้ เพลิงในการผลิตไฟฟาของกล<ุมประเทศอาเซียน

38 จากภาพสัดส$วนการใช!เชื้อเพลิงในการผลิตไฟฟาของกลุ$มประเทศอาเซียน จะเห็นได!ว$าประเทศในภูมิภาคอาเซียนมีการผลิตไฟฟาจากก}าซธรรมชาติมากที่สุดร!อยละ 49.48รองลงมา คอื ถ$านหินร!อยละ 26.88 พลังนํ้าร!อยละ 14.82 นํ้ามันร!อยละ 6.19 และพลังความร!อนใต!พิภพร!อยละ 2.07 ชีวมวลร!อยละ 0.54 พลังงานลมร!อยละ 0.03 และพลังงานแสงอาทิตย>อีกร!อยละ 0.01 แนวทางการจัดการด!านพลังงานระหว$างประเทศสมาชิกอาเซียน เน!นการสร!างความม่ันคงด!านพลังงาน การเสริมสร!างความมั่นคงของระบบไฟฟา (Security of PowerSystem) โดยกระจายการใช!เช้ือเพลิงทั้งชนิดและแหล$งที่มาให!มีความสมดุลและเหมาะสม เพื่อเปนหลกั ประกันในการมไี ฟฟาใช!อย$างเพียงพอ อีกท้ังยังต!องคํานึงถึงผลกระทบต$อสิ่งแวดล!อมและสงั คมจากการผลิตไฟฟา โดยการเลือกใช!เชื้อเพลิงท่ีสะอาดควบค$ูไปกับการใช!เทคโนโลยีที่สามารถลดผลกระทบต$อสิ่งแวดล!อมให!น!อยที่สุด สําหรับแผนในระยะยาวต!องสร!างการมีส$วนร$วมโดยการจดั ทาํ แผนพลงั งานของภูมิภาค เพื่อใหท! ุกประเทศสามารถนาํ ไปปรับใช!ไดก! ับประเทศของตน ดังนี้ - การเพิ่มประสิทธิภาพและการอนุรักษ@พลังงาน อาเซียนได!ตั้งเปาหมายลดการใช!พลังงานให!ไดร! อ! ยละ 8 ภายในปn พ.ศ. 2553 (จากระดับการใชพ! ลังงานเมื่อปn พ.ศ. 2548)ซ่ึงป0จจุบันลดการใช!พลังงานไปแล!วร!อยละ 4.97 นอกจากน้ีในระยะยาวอาเซียนมีเปาหมายลดพลังงานลงร!อยละ 25 ภายในปn พ.ศ. 2573 - การส<งเสริมพลังงานหมุนเวียน อาเซียนมีความโดดเด$นและมีศักยภาพสูงเร่ืองพลังงานหมุนเวียน โดยมีเปาหมายเพิ่มศักยภาพนําพลังงานหมุนเวียนมาใช!ให!ได!ร!อยละ 15ของปริมาณการใช!พลังงานท้ังหมดภายในปn พ.ศ. 2558 ท้ังพลังงานแสงอาทิตย> พลังงานลมพลังงานนา้ํ พลังงานใตพ! ิภพ พลังงานชีวมวล และเชื้อเพลิงชีวภาพ - พลังงานนิวเคลียร@ เพ่ือเตรียมรองรับความต!องการใช!ไฟฟาที่มากขึ้น พลังงานนิวเคลียร>จึงเปนอีกหน่ึงทางเลือกท่ีหลายประเทศในอาเซียนบรรจุไว!ในแผนพลังงานของตนแมข! ณะนย้ี ังไมม$ ีการปฏิบัติการโรงไฟฟาพลังงานนวิ เคลียรใ> นอาเซียนกต็ าม - สนับสนุนใหGประเทศสมาชิกอาเซียนสํารองน้ํามันภายในประเทศของตน เพ่ือความม่ันคงด!านพลังงานของแต$ละประเทศหากเกดิ กรณีฉุกเฉนิ ไม$สามารถสง$ พลังงานให!กันได! - ความร<วมมอื ดGานพลงั งานกบั ทบวงพลงั งานระหว<างประเทศ อาเซียนได!ลงนามบันทึกความเข!าใจ (MOU) ว$าด!วยความร$วมมือด!านพลังงานกับองค>กรพลังงานระหว$างประเทศ(International Energy Agency : IEA) เพอ่ื สง$ เสริมความร$วมมือและความช$วยเหลือของ IEA ที่มีต$ออาเซียนในการดําเนินการให!บรรลุเปาหมายตามแผนปฏิบัติงานในอาเซียน โดยมีเนื้อหาหลักท่ีจะช$วยให!ประเทศในกลุ$มอาเซียนได!รับการถ$ายทอดเทคโนโลยีและความเช่ียวชาญด!านพลังงาน

39เพื่อพัฒนาและนําพลังงานสะอาดมาใช! อันจะช$วยลดการปล$อยก}าซเรือนกระจกในกลุ$มประเทศอาเซยี น เพ่ือเสริมสร!างความม่ันคงด!านพลังงานไฟฟาในภูมิภาคอาเซียน กลุ$มประเทศสมาชิกจึงได!ดําเนินโครงการผลิตและการใช!พลังงานร$วมกัน ซ่ึงป0จจุบันมีอย$ู 2 โครงการ คือ โครงการเชื่อมโยงระบบสายส$งไฟฟาอาเซียน (ASEAN Power Grid) ซ่ึงเปนโครงการท่ีมีวัตถุประสงค>ในการส$งเสรมิ ความมัน่ คงของการจา$ ยไฟฟาของภมู ิภาค และสง$ เสริมให!มีการซ้ือขายพลังงานไฟฟาระหว$างประเทศ เพ่ือลดต!นทุนการผลิตไฟฟาโดยรวม ป0จจุบันมีโครงการเช่ือมโยงสายส$งไฟฟาทั้งส้ิน 16 โครงการ โดยแบ$งเปนโครงการท่ีก$อสร!างเสร็จ และดําเนินการแล!ว 3 โครงการ กําลังก$อสร!างอยู$ 3 โครงการ และกําลังอย$ูในขั้นตอนการศึกษาอีก 10 โครงการ และอีกโครงการ คือโครงการเช่ือมโยงท$อส$งก}าซธรรมชาติอาเซียน (Tran-ASEAN Gas Pipeline) ซึ่งเปนโครงการที่มีวัตถุประสงค>เพ่ือเปนแนวทางในการก$อสร!างระบบเครือข$ายท$อส$งก}าซธรรมชาติเช่ือมโยงกันระหว$างประเทศสมาชิก ป0จจุบันมีโครงการเช่ือมโยงท$อส$งก}าซธรรมชาติ 8 โครงการ และมีแผนท่ีจะก$อสร!างเพิ่มอีก 7 โครงการ โดยมีแหล$งก}าซนาทูน$าตะวันออกของอินโดนีเซียเปนแหล$งกา} ซธรรมชาติหลัก 4.3 สถานการณพ@ ลงั งานไฟฟาของประเทศไทย ที่ผา$ นมาประเทศไทยมีอตั ราการเติบโตของรายได!ประชาชาติเฉลี่ยประมาณร!อยละ 4 ต$อปnและมีอัตราการเติบโตของการใช!ไฟฟาเฉลี่ยประมาณร!อยละ 4.2 ต$อปn โดยความต!องการใช!ไฟฟามีแนวโน!มสูงขึ้นตามรายได!ประชาชาติ หรือการมีไฟฟาใช!อย$างทั่วถึงเพียงพอช$วยพัฒนาเศรษฐกิจในขณะเดียวกันการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจก็ทําให!ความต!องการใช!ไฟฟาเพิ่มมากขึ้นจากรายงานสถานการณ>เศรษฐกิจไทยในปn พ.ศ. 2555 ของสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสงั คมแห$งชาติ (สศช.) พบว$าเศรษฐกิจไทยมีการขยายตัวสูงขึ้น จากการขยายตัวทางเศรษฐกิจทําให!กําลังผลิตติดต้ังไฟฟาของประเทศไทยสูงขึ้นทุกปn ปn พ.ศ. 2556 ประเทศไทยมีกําลังผลิตติดต้ังไฟฟาอยู$ท่ี 36,026 เมกะวัตต> ซึ่งเปนกําลังผลิตติดต้ังท่ีมาจากโรงไฟฟาทั้งภาครัฐและเอกชน โดยการไฟฟาฝEายผลิตแห$งประเทศไทย (กฟผ.) มีกําลังผลิตติดต้ังคิดเปนสัดส$วนร!อยละ 41.66 รองลงมาคือผู!ผลิตไฟฟาเอกชนรายใหญ$ (Independent Power Producer : IPP)ร!อยละ 35.37 ผู!ผลิตไฟฟาเอกชนรายเล็กประเภทเฟMร>ม (firm Small Power Producer : firmSPP) มีสัดส$วนร!อยละ 9.79 ผ!ูผลิตไฟฟาเอกชนรายเล็กประเภทนอนเฟMร>ม (Non-firm SmallPower Producer: Non-firm SPP) มีสัดส$วนร!อยละ 2.36 ผู!ผลิตไฟฟาเอกชนรายเล็กมาก (VerySmall Power Producer: VSPP) ร!อยละ 3.94 การไฟฟาส$วนภูมิภาค (กฟภ.) และกรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษ>พลังงาน (พพ.) ร!อยละ 0.21 นอกจากน้ียังมีการซื้อไฟจาก