ມ.7_ພາສາລາວ_lao

ແບບຮຽນ ພາສາລາວ ຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ສກຶ ສາປີທີ 7 ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດຮຽບຮຽງໂດຍ:ພມົ ມາ ຄາໍ ມງັ ສ.ວ.ສ ສມົ ເໝາະ ປນັ ຍາວງົ ສ.ວ.ສ ທອ່ ນແກວ້ ຄາໍ ມະວງົ ສ.ວ.ສ ຮສ. ແສງຟ້າ ໂຫລານພຸ າບ ມ.ຊ ກວດແກໂ້ ດຍ: ດຣ. ອອ່ ນແກວ້ ນວນນະວງົ ສ.ວ.ສ ສມົ ແສງ ໄຊຍະວງົ ສວສຊ ດວ້ ຍການຮວ່ ມມກື ວດຜາ່ ນຈາກ: ສາຍຄາໍ ລໍ ສກຶ ສາທິການ ແລະ ກລິ າ ແຂວງໄຊສມົ ບນູ ສລຸ ວິ ນັ ໝນັ້ ການ ມ.ປາຍ ພອນສະຫວນັ ແຂວງຈາໍ ປາສກັ ແກວ້ ໄພທນູ ແກວ້ ມະນີ ມ.ສ ສາມກັ ຄີ ແຂວງຫຼວງນາໍ້ ທາ ເພັດພອນໄຊ ວງົ ຄາໍ ຕາ ມ.ສ ບາ້ ນໂພນ ແຂວງເຊກອງ ຍມົ ມາລາ ຢງົ ສາ ມ.ສ ວຽງຄາໍ ແຂວງຫຼວງພະບາງ ພິມເຂົ້າໜາ້ ໂດຍ: ທອ່ ນແກວ້ ຄາໍ ມະວງົ ສ.ວ.ສ ກະຊວງສກຶ ສາທິການ ແລະ ກລິ າ ສະຖາບນັ ຄນົ້ ຄວາ້ ວທິ ະຍາສາດການສກຶ ສາ 2016



ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຄາໍ ນາໍ ປຶ້ມແບບຮຽນພາສາລາວຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ສຶກສາປີທີ 7 ນີ້ ໄດຮ້ ບັ ການຮຽບຮຽງຂນ້ຶ ຕາມຫຼກັ ສດູ ໃໝ່ ເຊ່ ງິ ກະຊວງສກຶ ສາທິການ ແລະ ກລິ າໄດຮ້ ບັ ຮອງ ແລະ ອະນຍຸ າດນາໍ ໃຊ.້ ການຄນົ້ ຄວາ້ ແລະ ຮຽບຮຽງປ້ຶມແບບຮຽນພາສາລາວ ຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ສຶກສາເຫັຼ້ມນ,ີ້ ຄະນະຮຽບຮຽງໄດອ້ ງີ ໃສ່ ເອກະສານທງັ ພາຍໃນ ແລະ ຕາ່ ງປະເທດ ໂດຍໄດຮ້ ບັ ການຮວ່ ມມຈື າກວຊິ າການຈາກຫຼາຍພາກສວ່ ນ. ໂຄງສາ້ ງແບບຮຽນພາສາລາວຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ປີທີ 7 ນປີ້ ະກອບດວ້ ຍ 4 ພາກຄື: ພາກທີ I ການອາ່ ນ, ພາກທີ II ການຂຽນ, ພາກທີ III ການຟງັ -ເວົ້າ, ພາກທີ IV ຫຼກັ ພາສາລາວ. ຫຼງັ ຈາກໄດຮ້ ຽນຕາມຫຼກັ ສດູ ຫຼື ເນອ້ື ໃນທ່ ີບນັ ຈໃຸ ນປຶ້ມແບບຮຽນພາສາລາວຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ປີທີ 7 ນແີ້ ລວ້ ນກັ ຮຽນຈະໄດຮ້ ບັ ຮແູ້ ຕລ່ ະທກັ ສະພື້ນຖານຄື: ການອາ່ ນ: ນກັ ຮຽນຈະມຄີ ວາມສາມາດຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ , ຫຍໍຄ້ ວາມຈາກບດົ ທ່ ີອາ່ ນໄດ,້ ແລະ ສາມາດພດັ ທະນາຄວາມຮຈູ້ າກການອາ່ ນໄດ.້ ການຂຽນ/ຫດັ ແຕງ່ : ນກັ ຮຽນຈະມຄີ ວາມຮ,ູ້ ຄວາມສາມາດໃນການຂຽນບດົ ວເິ ຄາະ, ບດົ ຄວາມ, ບດົ ລາຍງານວິຊາການ, ບດົ ໂຄງການ. ຫຼກັ ພາສາລາວ: ນກັ ຮຽນຈະຮູ້ ຕະກນຸ ພາສາຕາ່ ງໆໃນລາວ, ຮທູ້ ່ ີມາຂອງຄາໍ ຢືມໃນພາສາ ລາວ, ມຄີ ວາມຮພູ້ ື້ນຖານ ແລະ ການໃຊວ້ ດັ ຈະນານກຸ ມົ ສາມາດໄຈແ້ ຍກພາກສວ່ ນຕາ່ ງໆ ຂອງປະໂຫຍກ, ສາມາດຈບັ ໃຈຄວາມຂອງປະໂຫຍກ, ມຄີ ວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ຫຼກັ ການ ແລະ ວທິ ີ ແຕງ່ ກອນລາໍ . ຄະນະຮຽບຮຽງຫວງັ ຢ່າງຍ່ ິງວາ່ ປ້ຶມແບບຮຽນພາສາລາວ ມ.7 ເຫັຼ້ມນຈ້ີ ະເປັນປະໂຫຍດ ໃຫແ້ ກກ່ ານສກຶ ສາຮາ່ ໍ ຮຽນ, ເຖງິ ຢາ່ ງໃດກຕໍ າມ ຖາ້ ວາ່ ຍງັ ມບີ ອ່ ນໃດບ່ ໍຖກື ຕອ້ ງຊດັ ເຈນຂໍໃຫທ້ ່ານ ສ່ງົ ຂໍ້ຄິດເຫັນ ແລະ ຄາໍ ຕິຊມົ ໄປຍງັ ສະຖາບນັ ຄນົ້ ຄວາ້ ວິທະຍາສາດການສຶກສາ ເພ່ ືອຈະໄດ້ ນາໍ ໄປພິຈາລະນາປບັ ປງຸ ໃຫດ້ ຂີ ນຶ້ ໃນການຈດັ ພິມຄງັ້ ຕ່ ໍໄປ. ສະຖາບນັ ຄນົ້ ຄວາ້ ວທິ ະຍາສາດການສກຶ ສາ 2016

ສາລະບານ ໜາ້ ພາກທີ I ການອາ່ ນ.........................................................................................1 ບດົ ທີ 1 ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ.................................1 ບດົ ທີ 2 ການອາ່ ນເພ່ ືອພດັ ທະນາຄວາມຮຕູ້ ນົ ເອງ.....................................................25 ພາກທີ II ການຂຽນ .....................................................................................34 ບດົ ທີ 3 ການຂຽນບດົ ວເິ ຄາະ...............................................................................34 ບດົ ທີ 4 ການຂຽນບດົ ຄວາມ................................................................................58 ບດົ ທີ 5 ການຂຽນລາຍງານວຊິ າການ....................................................................75 ບດົ ທີ 6 ການຂຽນໂຄງການ.................................................................................89 ພາກທີ III ການຟງັ -ການເວົ້າ......................................................................101 ບດົ ທີ 7 ການອະພິປາຍ ແລະ ປະເພດຂອງການອະພິປາຍ.....................................101 ບດົ ທີ 8 ການໂຕວ້ າທີ.......................................................................................112 ບດົ ທີ 9 ພິທີກອນ ແລະ ໂຄສກົ .........................................................................124 ພາກທີ IV ຫຼກັ ພາສາລາວ...........................................................................143 ບດົ ທີ 10 ຕະກນຸ ພາສາຕາ່ ງໆໃນລາວ..................................................................143 ບດົ ທີ 11 ຄາໍ ຢືມໃນພາສາລາວ...........................................................................150 ບດົ ທີ 12 ຄວາມຮພູ້ ້ືນຖານ ແລະ ການໃຊວ້ ດັ ຈະນານກຸ ມົ ........................................162 ບດົ ທີ 13 ພາກສວ່ ນຕາ່ ງໆຂອງປະໂຫຍກ............................................................168 ບດົ ທີ 14 ໃຈຄວາມຂອງປະໂຫຍກ......................................................................177 ບດົ ທີ 15 ຫຼກັ ການ ແລະ ວທິ ີແຕງ່ ກອນລາໍ .........................................................204

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ພາກທີ I ການອາ່ ນ ບດົ ທີ 1 ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ ການອາ່ ນເປັນທກັ ສະທ່ ີຈາໍ ເປັນຢ່າງຍ່ ງິ ຕ່ ໍການສຶກສາຫາຄວາມຮູ້ ແລະ ພດັ ທະນາຊວີ ິດ ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຮູ້ ແລວ້ ຍງັ ກ່ໃໍ ຫເ້ ກດີ ຄວາມມວ່ ນຊ່ ນື ເພີດເພີນ ແລະ ສ່ງົ ເສີມໃຫມ້ ຄີ ວາມຄິດໃໝ,່ ສາ້ ງສນັ ໄດແ້ ນວຄດິ ໃນການດາໍ ລງົ ຊວີິ ດິ . ສະນນັ້ , ການອາ່ ນຈ່ ງຶ ເປັນໝາກຫວົ ໃຈຂອງການ ສກຶ ສາທກຸ ລະດບັ ແລະ ເປັນເຄ່ ອື ງມໃື ນການສະແຫວງຫາຄວາມຮເູ້ ລ່ ືອງຕາ່ ງໆ. ການອາ່ ນທ່ ີດມີ ປີ ະສິດທິພາບ ເມ່ອື ອາ່ ນແລວ້ ຕອ້ ງຈບັ ໃຈຄວາມໄດ,້ ສາມາດສະຫຸຼບສາລະ ສາໍ ຄນັ ຂອງເລ່ ືອງທ່ ີອາ່ ນໄດ.້ 1. ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ 1.1 ຄວາມໝາຍການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໝາຍເຖງິ ການອາ່ ນເພ່ ືອຈບັ ໃຈຄວາມ ຫຼື ຂໍຄ້ ດິ , ຄວາມ ຄດິ ຫຼກັ ຂອງຂໍຄ້ ວາມ ຫຼື ເລ່ ອື ງອາ່ ນ. ເປັນຂໍຄ້ ວາມທ່ ີຄວບຄມຸ ຂໍຄ້ ວາມອ່ ນື ໆໃນຫຍໍໜ້ າ້ ທງັ ໝດົ . ໃຈຄວາມຫຼກັ ໝາຍເຖງິ ໃຈຄວາມທ່ ີສາໍ ຄນັ ແລະ ເດ່ ັນທ່ ີສດຸ ເຊ່ ງິ ສາມາດຄວບຄມຸ ເນອື້ ໃນປະໂຫຍກອ່ ືນໆໄດໝ້ ດົ , ສາມາດເປັນໃຈຄວາມ ຫຼື ປະໂຫຍກແບບດຽ່ ວໆໄດ້ ໂດຍບ່ ໍຕອ້ ງມີ ປະໂຫຍກອ່ ືນມາປະກອບ ເຊ່ ງິ ແຕລ່ ະຫຍໍໜ້ າ້ ຈະມເີ ນອື້ ໃນໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຊດັ ເຈນຂນຶ້ , ອາດ ເປັນການອະທິບາຍໃຫລ້ າຍລະອຽດ ໃຫຄ້ າໍ ຈາໍ ກດັ ຄວາມ ຍກົ ຕວົ ຢ່າງປຽບທຽບ ແລະ ສະແດງ ເຫດຜນົ ຢ່າງຖ່ ີຖວ້ ນ ເພ່ ືອສະໜບັ ສະໜູນຄວາມຄິດຂອງສ່ວນທ່ ີບ່ ໍແມນ່ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ (ໃຈຄວາມສາໍ ຮອງ) ທ່ ີຊວ່ ຍຂະຫຍາຍຄວາມໝາຍໃຫແ້ ຈງ້ ຂນ້ຶ . 1.2 ວທິ ີການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ວທິ ີການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ມຫີ ຼາຍຢາ່ ງ ຂນ້ຶ ຢກູ່ ບັ ຄວາມມກັ ຂອງຜອູ້ າ່ ນເຊ່ ັນ: ການ ຂດີ ກອ້ ງ, ການໃຊສ້ ີຕາ່ ງໆສະແດງຄວາມສາໍ ຄນັ ຫຼາຍ-ໜອ້ ຍຂອງຂໍຄ້ ວາມ ການບນັ ທຶກຫຍໍ້ 1

ເປັນສວ່ ນໜ່ ຶງຂອງການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ທ່ ີດີ ແຕຜ່ ທູ້ ່ ີຫຍໍຕ້ ອ້ ງໃຊສ້ າໍ ນວນພາສາ ແລະ ສາໍ ນວນຂອງຕນົ ເອງ ບ່ ໍຄວນຫຍໍດ້ ວ້ ຍການຕດັ ເອົາຂໍຄ້ ວາມສາໍ ຄນັ ມາຮຽງຕ່ ໍກນັ ເພາະຈະເຮັດ ໃຫ້ຜູ້ອ່ານພາດສາລະສາໍ ຄນັ ບາງຕອນໄປ ອນັ ເປັນເຫດໃຫ້ການຕີຄວາມໝາຍຜິດພາດ ຄາດເຄ່ ອື ນໄດ.້ ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ມດີ ງ່ ັ ນ:ີ້ 1) ພິຈາລະນາເທ່ ືອລະຫຍໍໜ້ າ້ ແລວ້ ຊອກຫາໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງແຕລ່ ະຫຍໍໜ້ າ້ . 2) ຕດັ ສວ່ ນທ່ ີເປັນລາຍລະອຽດອອກໄດເ້ ຊ່ ັນ: ຕວົ ຢາ່ ງ, ສາໍ ນວນໂວຫານ, ອປຸ ະມາ ອປຸ ະໄມ (ການປຽບທຽບ), ຕວົ ເລກສະຖຕິ ຕິ ະຫຼອດຮອດຄາໍ ຖາມ ຫຼື ຄາໍ ເວ້ົາຂອງຜູ້ ຂຽນ ເຊ່ ງິ ເປັນສວ່ ນຂະຫຍາຍຂອງໃຈຄວາມຫຼກັ . 3) ສະຫຸຼບໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ດວ້ ຍສາໍ ນວນຂອງຕນົ ເອງ. 1.3 ແນວທາງໃນການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມໃຫບ້ ນັ ລຈຸ ດຸ ປະສງົ ມແີ ນວທາງດງ່ ັ ນ:ີ້ 1) ຕງັ້ ຈດຸ ມງຸ່ ໝາຍໃນການອາ່ ນໄດຊ້ ດັ ເຈນເຊ່ ັນ: ອາ່ ນເພ່ ືອຫາຄວາມຮູ້ ເພ່ ືອຄວາມ ເພີດເພີນ ຫຼື ເພ່ ືອບອກເຈຕະນາຂອງຜຂູ້ ຽນ ເພາະຈະເປັນແນວທາງກາໍ ນດົ ການ ອາ່ ນໄດຢ້ າ່ ງເໝາະສມົ ແລະ ຈບັ ໃຈຄວາມ ຫຼື ຄາໍ ຕອບໄດໄ້ ວ. 2) ສາໍ ຫຼວດສວ່ ນປະກອບຂອງໜງັ ສືໂດຍຜາ່ ນໆເຊ່ ັນ: ຊ່ ເື ລ່ ືອງ, ຄາໍ ນາໍ , ສາລະບານ, ຄາໍ ຊແ້ີ ຈງການໃຊປ້ ຶ້ມ, ພາກຜະໜວກ… ເພາະສວ່ ນປະກອບຂອງໜງັ ສຈື ະເຮັດໃຫ້ ເກດີ ຄວາມເຂ້ົາໃຈກຽ່ ວກບັ ເລ່ ອື ງ ຫຼື ໜງັ ສທື ່ ີອາ່ ນໄດກ້ ວາ້ ງຂວາງ ແລະ ວອ່ ງໄວ. 3) ທາໍ ຄວາມເຂ້ົາໃຈລກັ ສະນະຂອງໜງັ ສວື າ່ ປະເພດໃດເຊ່ ັນ: ສາລະຄະດ,ີ ຕາໍ ລາ, ບດົ ຄວາມ… ເຊ່ ງິ ຈະຊວ່ ຍໃຫມ້ ແີ ນວທາງອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໄດງ້ າ່ ຍ. 4) ໃຊຄ້ ວາມສາມາດທາງພາສາໃນດາ້ ນການແປຄວາມໝາຍຂອງຄາໍ , ປະໂຫຍກ ແລະ ຂໍຄ້ ວາມຕາ່ ງໆຢາ່ ງຖກື ຕອ້ ງ ແລະ ວອ່ ງໄວ. 5) ໃຊປ້ ະສບົ ການ ຫຼື ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ເລ່ ືອງທ່ ີອາ່ ນ ມາປະກອບຈະເຮັດໃຫເ້ ຂ້ົາໃຈ ແລະ ຈບັ ໃຈຄວາມທ່ ີອາ່ ນໄດງ້ າ່ ຍ ແລະ ວອ່ ງໄວຂນ້ຶ . 2

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ1.4 ຂນັ້ ຕອນໃນການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ 1) ອາ່ ນຜາ່ ນໆໂດຍຕະຫຼອດ ເພ່ ືອໃຫຮ້ ວູ້ າ່ ເລ່ ືອງທ່ ີອາ່ ນແມນ່ ກຽ່ ວກບັ ຫຍງັ , ຈດຸ ໃດ ແມນ່ ຈດຸ ສາໍ ຄນັ ຂອງເລ່ ອື ງ. 2) ອາ່ ນໃຫລ້ ະອຽດ ເພ່ ືອທາໍ ຄວາມເຂ້ົາໃຈຢາ່ ງຊດັ ເຈນ ບ່ ໍຄວນຢດຸ ອາ່ ນລະຫວາ່ ງເລ່ ືອງ ເພາະຈະເຮັດໃຫຄ້ ວາມເຂົ້າໃຈບ່ ໍຕ່ ໍກນັ . 3) ອາ່ ນຊາໍ້ ຕອນທ່ ີບ່ ໍເຂົ້າໃຈ ແລະ ກວດສອບຄວາມເຂ້ົາໃຈບາງຕອນໃຫແ້ ນນ່ ອນ, ຖກື ຕອ້ ງ. 4) ຮຽງໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງເລ່ ືອງດວ້ ຍຕນົ ເອງ. 1.5 ຫຼກັ ການຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ 1) ຕງັ້ ຈດຸ ມງຸ່ ໝາຍໃນການອາ່ ນໃຫຊ້ ດັ ເຈນ. 2) ອາ່ ນເລ່ ອື ງລາວແບບຄາ້ ວໆ ພໍເຂ້ົາໃຈ ແລະ ເກບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໃນແຕລ່ ະຫຍໍໜ້ າ້ . 3) ເມ່ອື ອາ່ ນຈບົ ແລວ້ ໃຫຕ້ ງັ້ ຄາໍ ຖາມຕນົ ເອງວາ່ ເລ່ ືອງທ່ ີອາ່ ນມໃີ ຜ, ເຮັດຫຍງັ , ຢູ່ ບອ່ ນໃດ, ເປັນແນວໃດ… 4) ນາໍ ສ່ ງິ ທ່ ີສະຫຸຼບໄດມ້ າຮຽບຮຽງໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໃໝ່ ດວ້ ຍສາໍ ນວນຂອງຕນົ ເອງ ເພ່ ືອ ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມສະດວກສະບາຍ. 1.6 ປະເພດການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ປະກອບມຫີ ຼາຍປະເພດ ເຊ່ ັນ: 1) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກປະໂຫຍກ ຫຼື ຂໍຄ້ ວາມ ຕວົ ຢາ່ ງ: - ນກົ ປີດຫຼາຍຝງູ ບນິ ລງົ ທ່ງົ ນາເພ່ ືອກນິ ເຂ້ົາຂອງຊາວບາ້ ນ. ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ - ນກົ ປີດບນິ ລງົ ທ່ງົ ນາ - ນກົ ປີດກນິ ເຂ້ົາຊາວບາ້ ນ 3

2) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກບດົ ກະວີ ຕວົ ຢາ່ ງ: ຫອມກ່ ນິ ແຜນ່ ດນິ ແມ ່ ໂດຍ: ລກູ ດອນກະເດັນ ອອນຊອນບາ້ ນແມຂ່ ອ້ ຍ ພມູ ແຜນ່ ດນິ ລາວ ກວາ້ ງໃຫຍຍ່ າວສວຍງາມ ຊາ່ ກຽນໄກກອ້ ງ ລາວທງັ ຜອງເປັນເຈາົ້ ດນິ ແດນເອກະລາດ ແຍງເບ່ ງິ ເດຍລະດາດລນົ້ ຄນົ ເຄ້ົາຄງ່ ັ ໂຮມ ແທນ້ າ ແດນອດຸ ມົ ລ່ ນື ລນ້ົ ສມົ ຊາ່ ລຊື າ ໃນທາລາສາຍຂອງ ໝປູ່ ປູ າບອ້ ນ ດງົ ດອນມມີ ວນໄມ ້ ພງົ ໄພພາງໄຜ່ ທອ້ ງທ່ງົ ນາອງ່ ັ ເຂົ້າ ຂຽວກມຸ້ ກອ່ ມລະດູ ອອນຊອນເດ ຫອມໃດໃນໂລກນ້ີ ມປິ ນຸ ປຽບດນິ ລາວດອກນາ ຫອມທ່ວົ ເທິງເວຫາ ເມກຂະຫຼາແດນດາ້ ວ ຫອມເຂ້ົາຂາວ ສາວເຂັນຝາ້ ຍ ລິງລາຍໂດດເດ່ ັນ ຫອມຍາມເຫັນຍາ່ ວຍມິ້ ໄຂເວົ້າວາດຖະແຫຼງ ພກັ ນາໍ ພາສາ້ ງບາ້ ນ ວໄິ ລຮງຸ່ ເຮອື ງຮອງ ປວງປະຊາປອງດອງ ຮວ່ ມໂຮມຮຽງເຕົ້າ ປນຸ ປຽບຈາໍ ປາແຍມ້ ແຊມຊອນຊອ້ ນຊ່ ໍ ຫຼາຍກບີ ກ່ກໍ ່ ງິ ຮອ້ ຍ ບານພວົ້ ພມຸ່ ງາມ ແນວທາງພກັ ຖກື ຕອ້ ງ ໂດດເດ່ ັນເຫັນປະຈກັ ຫຼາຍຢາ່ ງຄງົ ຄວນຄກັ ເກດີ ປນົ ຜະລະລນົ້ ປະຊາຊນົ ຊາວເຊອື້ ມຊີ ວີ າແບບໃໝ່ ການນາໍ ໃສສອ່ ງຊີ້ ໄຂແກປ້ ່ອງບນັ ຫາ 4

ຈງ່ ັ ແມນ່ ຫອມຈາໍ ປາເບ່ ັງແຍມ້ ບານສ່ງົ ພອນໄຊ ສານສອດແນວທາງພກັ ລືກມາໄລງາມຢອ້ ງ ຫອມດນິ ທອງເນົາຢງັ້ ສາທາທາງລະບອບໃໝ່ ສ່ ສີ ບິ ປີ (40) ມໄີ ຊ ຫກົ ສິບປີ (60) ແກນ່ ກາ້ ລືລາໍ້ ກຽດຕະກນຸ ແທແ້ ລວ້ ຈງ່ ົ ເພ່ ີມພນູ ຮກັ ໝນັ້ ສາໍ ພນັ ຮວ່ ມສາມກັ ຄີ ນນັ້ ເນີ ປອງດອງຮຽງໂຮມຮກັ ກປໍ ນຸ ແປງບາ້ ນ ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ຢາ່ ໃຫມ້ ານລວນດື້ ກວນການຍແຸ ຍ່ ເທາະນາ່ ຖະໜອມແກວ້ ແກນ່ ລາ້ ນ ໃສເຫຼ້ືອມລ່ ນື ພະຈນັ ຫາໃສທນັ ທຽບໄດ້ ຫອມໃໝແ່ ນວທາງພກັ ນີ້ ມາຕພຸ ມູ ແສນຮກັ ແຜນ່ ທໍລະນກີ າໍ້ ມກີ ານນາໍ ແນຊ້ີ ພກັ ປະຊາຊນົ ຜເູ້ ຊ່ ັງຊ່ ື ເປັນໂພໄຊຮ່ມົ ກວາ້ ງ ປວງປະຊາຊາດຊນ້ົ ສນິ ທາໍ ຄາໍ້ ຄແູ່ ຜນ່ ດນິ ຊອບແລວ້ . (ຄດັ ຈາກໜງັ ສພື ິມວຽງຈນັ ໃໝ່ ສະບບັ ວນັ ທີ 07/12/2015 ໜາ້ ທີ 3) ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ແຜນ່ ດນິ ລາວກວາ້ ງໃຫຍ່ ແລະ ອດຸ ມົ ຮ່ງັ ມໄີ ປດວ້ ຍຊບັ ໃນດິນສິນໃນນາໍ້ ມີ ການນາໍ ພກັ ທ່ ີສະຫຼາດສອ່ ງໃສ ຊນ້ີ າໍ ນາໍ ພາພດັ ທະນາປະເທດຊາດໃຫຈ້ ະເລີນຮງຸ່ ເຮອື ງ, ປະຊາຊນົ ລາວທກຸ ທ່ວົ ໜາ້ ໄດມ້ ຊີ ີວດິ ອນັ ໃໝ.່ ເນ່ ອື ງໃນໂອກາດວນັ ຊາດທີ 2 ທນັ ວາ ຄບົ ຮອບ 40 ປີ ແລະ ວນັ ສາ້ ງຕງັ້ ພກັ ປະຊາຊນົ ປະຕິວດັ ລາວຄບົ ຮອບ 60 ປີ ອວຍພອນໃຫຄ້ ະນະນາໍ ພກັ ຈງ່ ົ ໝນັ້ ຍນື ເປັນຮ່ມົ ໂພຮ່ມົ ໄຊໃຫປ້ ະຊາຊນົ ລາວ ແລະ ປກຸ ລະດມົ ປວງຊນົ ລາວໃຫມ້ ຄີ ວາມສາມກັ ຄີປອງດອງຮກັ ບາ້ ນເກດີ ເມອື ງ ນອນຢາ່ ໃຫສ້ ດັ ຕເູ ຂົ້າມາຮກຸ ຮານ. 5

3) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກບດົ ເພງ ຕວົ ຢາ່ ງ: ເພງ: ຄດິ ຮອດຊາໍ ເໜືອ ™ ທິວວະທດັ ຊາໍ ເໜືອ ຊາ່ ງງາມເຫຼືອແດນແຫງ່ ພດູ ອຍ ນາໍ້ ຫວ້ ຍນອ້ ຍໄຫຼລນິ ຈາກຈອມດອຍ ຄອຍເປັນວວິ ຜິວຜອ່ ງ ແດນເມອື ງເໜືອປະດບັ ສທີ ອງ ປວງປະຊາພ່ ີນອ້ ງໄດຮ້ ວ່ ມໃຈສາ້ ງປອງ ເຮັດໃຫແ້ ດນວຽງທອງ ໄດຮ້ ງຸ່ ເຮອື ງເຟືອງສີ ™ ໂອວງົ ຍາດຊາໍ ເໜືອ ສດົ ໃສເຫຼືອເໝືອນຈນັ ທະລາ ເຮອື ງຮງຸ່ ຟາ້ ມແີ ຕແ່ ສງຈນັ ທາ ປາລະມລີ ນົ້ ເຫ່ ຼືອມ ວລິ ະກາໍ ແຫງ່ ແດນຊາໍ ເໜືອ ແດນນາໍ້ ມາ້ ນາໍ້ ຊາໍ ແມນ່ ຫຼກັ ແຫງ່ ສນິ ທາໍ ປຽບດງ່ ັ ສາຍການນາໍ ສາດສອ່ ງທ່ວົ ແດນລາວ ™ ໂອທ້ ອ້ ງຟ້າ ຂອງລາວປ່ຽນສີ ຜາ່ ນນານປີ ໄພລຮີ ກຸ ຮານ ຝງູ ຍກັ ມານໄດສ້ ນ້ິ ສນູ ໄປ ຊາດລາວເຮົາໄດສ້ ະຫຼອງໄຊ ຍງັ ຈາລກຶ ໄວ້ ໃນໃຈຊາໍ ເໜືອ ™ ຄດິ ຮອດເດຊາໍ ເໜືອ ຫາ່ ງໄກເຫຼືອຈນົ ສດຸ ຂອບຟາ້ ແນມຂາ້ ມຟາ້ ແສງທອງສອ່ ງນະພາ ຝງູ ເມໂຄລອຍເລ່ ອື ນ ຊາໍ ເໜືອເອຍີ ເຈາ້ົ ຢຈູ່ ງ່ ັ ໃດ ເຮົາໄດພ້ າກຈາກໄປເຮົາຍງັ ຈດົ ຈາໍ ໄວ້ ເພ່ ືອນຮວ່ ມລບົ ຊງີ ໄຊ ອະດດີ ແດນຊາໍ ເໜືອ. (ຄດັ ຈາກເວັບໄຊ https://www.youtube.com/watch?v=HwDxEB-kdzQ) ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ດນິ ແດນຊາໍ ເໜືອ ເຊ່ ິງເປັນເຂດພດູ ອຍມທີ ິວທດັ ທາໍ ມະຊາດທ່ ີສວຍສດົ ງດົ ງາມ ທງັ ເປັນແດນວິລະກາໍ ໃນການຕ່ ໍສຍູ້ າດເອົາໄຊຊະນະຈາກສດັ ຕຜູ ຮູ້ ກຸ ຮານ. ເມ່ອື ໄດ້ ພດັ ພາກຈາກໄປຍງັ ມຄີ ວາມຄດິ ຮອດຄິດເຖງິ ແລະ ບ່ ໍອາດຫຼງົ ລມື ໄດ.້ 6

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ4) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກບດົ ຂາ່ ວ ບດົ ຢາ່ ງ: ກມົ ການລງົ ທຶນຕາ່ ງປະເທດ ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລງົ ທຶນຫວຽດນາມ ໃຫຮ້ ວູ້ າ່ ປດັ ຈບຸ ນັ ມີ 8 ປະເທດສະມາຊກິ ອາຊຽນ ລງົ ທຶນຢຫູ່ ວຽດນາມ ໂດຍມີ 2.700 ກວາ່ ໂຄງການ, ລວມຍອດຈາໍ ນວນທຶນຈດົ ທະບຽນຢທູ່ ່ ີ 56,85 ຕ້ື ໂດລາສະຫະລດັ ກວມເອົາເກອື ບ 21% ຂອງຍອດຈາໍ ນວນ ເງນິ ລງົ ທຶນຂອງຕາ່ ງປະເທດຢຫູ່ ວຽດນາມ. ບນັ ດາປະເທດສະມາຊກິ ທ່ ີລງົ ທຶນຢ່ຫູ ວຽດ ນາມປະກອບດວ້ ຍ: ສງິ ກະໂປ, ມາເລເຊຍ, ໄທ, ບຣູ ໄນ, ອິນໂດເນເຊຍ, ຟີລິບປິນ, ລາວ ແລະ ກາໍ ປູ ເຈຍ. ມາຮອດປດັ ຈບຸ ນັ ບນັ ດານກັ ລງົ ທຶນໃນກມຸ່ ອາຊຽນໄດມ້ ໜີ າ້ ຢໃູ່ ນ 57/63 ແຂວງ ແລະ ນະຄອນ ຂອງທ່ວົ ປະເທດຫວຽດນາມ ເຊ່ ງິ ຕນ້ົ ຕໍແມນ່ ສມຸ ໃສ່ ບນັ ດານະຄອນໃຫຍ່ມີເງ່ ືອນໄຂພດັ ທະນາຢ່າງ ສະດວກເຊ່ ັ ນ: ນະຄອນໂຮຈ່ ມິ ງິ , ຮາ່ ໂນຍ້ , ບ່າ ເຣຍ້ -ຫວງຸ ເຕ່ ົາ, ບ່ ງິ ເຍອື ງ, ດງົ ນາຍ ແລະ ອ່ ນື ໆ. ການລງົ ທຶນດງ່ ັ ກາ່ ວ ຕນ້ົ ຕໍແມນ່ ສມຸ ໃສບ່ ນັ ດາຂະແໜງຜະລິດປງຸ ແຕງ່ ທ່ ີກວມປະມານ 40% ຂອງຈາໍ ນວນໂຄງການ ຖດັ ມາແມນ່ ຂະແໜງດາໍ ເນນີ ທລຸ ະກດິ ອະສງັ ຫາລມິ ະຊບັ . (ຄດັ ຈາກໜງັ ສພື ິມວຽງຈນັ ໃໝ່ ສະບບັ ວນັ ທີ 07/12/2015 ໜາ້ ທີ 8) ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ : 8 ປະເທດອາຊຽນ: ສິງກະໂປ, ມາເລເຊຍ, ໄທ, ບຣໄູ ນ, ອິນໂດເນເຊຍ, ຟິລິບປິນ, ລາວ ແລະ ກາໍ ປເູ ຈຍ ໄດລ້ ງົ ທຶນຫຼາຍກວາ່ 56 ຕ້ໂື ດລາຢຫູ່ ວຽດນາມ ກວມເອົາ 57/63 ແຂວງທ່ ີມເີ ງ່ ອື ນໄຂພດັ ທະນາ ໂດຍສຸມໃສບ່ ນັ ດາຂະແໜງ ຜະລດິ ປງຸ ແຕງ່ ເປັນຕນ້ົ ຕໍ. 7

5) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກບດົ ຄວາມ ຕວົ ຢາ່ ງ: ບດົ ຄວາມ: ປາທໄູ ໝ.້ ..ອາ່ ນເທ່ ືອໃດປະທບັ ໃຈທກຸ ເທ່ ືອ ແມຂ່ ອງຂອ້ ຍເປັນຄນົ ທາໍ ມາຫາກນິ ຢເູ່ ຮອື ນປະຈາໍ ທກຸ ມ.ື້ ຄນື ໜ່ ຶງຫຼງັ ຈາກທ່ ີແມເ່ ຮັດວຽກໜກັ ມາໝດົ ມື້ ແມກ່ ບັ ມາເຮອື ນ ດວ້ ຍຄວາມອິດເມ່ອື ຍ ແລະ ແຕງ່ ເຂົ້າແລງໃຫເ້ ຮົາປກົ ກະຕິ ທ່ ີໂຕະອາຫານແມວ່ າງຈານທ່ ີມປີ າທຈູ ນື ໄໝແ້ ຫມ້ ເທິງໂຕະ ຕ່ ໍໜາ້ ພ່ ໍ ແລະ ທກຸ ໆຄນົ . ຂອ້ ຍຖາ້ ຟງັ ແຕລ່ ະຄນົ ຈະວາ່ ຈງ່ ັ ໃດ ແຕພ່ ່ ໍບ່ ໍໄດເ້ ວົ້າຫຍງັ ແລະ ຕງັ້ ຕ່ ໍໃສ່ກນິ ປາທູໄໝ້ໂຕນນັ້ ແລະ ຫນັ ໜາ້ ມາຖາມຂອ້ ຍວາ່ ຢໂູ່ ຮງຮຽນເປັນຈງ່ ັ ໃດລກູ . ຄນື ນນັ້ , ຫຼງັ ກນິ ເຂ້ົາແລງແລວ້ ຂອ້ ຍຈ່ ໄື ດວ້ າ່ ຍິນແມຂ່ ໍໂທດພ່ ໍທ່ ີຈນື ປາທໄູ ໝ້ ແລະ ຂອ້ ຍ ບ່ ໍເຄຍີ ລືມຄາໍ ທ່ ີພ່ ໍເວົ້າກບັ ແມວ່ າ່ : ໂອຍ!...ພ່ ໍມກັ ແບບນ້ີ ປາທຈູ ນື ແຫມ້ ໆ ແຊບທ່ ີສດຸ ເດແີ ມ.່ .. ຄືນຕ່ ໍມາ ຂອ້ ຍເອົາຄາໍ ຖາມໃນໃຈ ໄປຖາມພ່ ໍກອ່ ນນອນວາ່ ອ່ ີພ່ ໍ! ອ່ ີພ່ ໍມກັ ກນິ ປາທຈູ ນື ແຫມ້ ໆໄໝໆ້ ແທຫ້ ວາ? ພ່ ໍເອົາມລື ບູ ຫວົ ຂອ້ ຍ ແລະ ຕອບວາ່ : ແມຂ່ ອງລກູ ເຮັດວຽກມາໝດົ ມ້ື ປາທໄູ ໝໂ້ ຕໜ່ ຶງບ່ ໍເຄຍີ ທາໍ ຮາ້ ຍໃຜ ແຕຄ່ າໍ ເວົ້າທ່ ີຕ່ ໍວາ່ ກນັ ຕາ່ ງຫາກທ່ ີຈະທາໍ ຮາ້ ຍກນັ . ຊວີ ດິ ຄນົ ເຮົາເຕັມໄປດວ້ ຍຄວາມບ່ ໍສມົ ບນູ ແບບ ແລະ ແຕລ່ ະຄນົ ກບໍ ່ ໍໄດເ້ ກດີ ມາສມົ ບນູ ແບບທຸກຢ່າງ ໂຕເຮົາເອງກໍບ່ ໍມຫີ ຍງັ ດີກວ່າຄນົ ອ່ ືນໆ ແຕ່ພ່ ໍໄດຮ້ ຽນຮູຈ້ າກການໃຊຊ້ ີວິດ ຕະຫຼອດໄລຍະຜ່ານມາ ການຮຽນຮທູ້ ່ ີຈະຍອມຮບັ ຄວາມຜິດພາດຂອງຄນົ ອ່ ືນ ແລະ ໂຕ ຂອງເຮົາເອງ, ການເລືອກທ່ ີຈະຍນິ ດກີ ບັ ຄວາມຄດິ ຕາ່ ງກນັ ຂອງແຕລ່ ະບກຸ ຄນົ ເປັນສ່ ິງສາໍ ຄນັ ໃນການຮກັ ສາຊວີ ດິ ຄອບຄວົ ທ່ ີມຄີ ວາມສກຸ ແລະ ຍນື ຍາວ. ຊວີ ດິ ຄນົ ເຮົາສນັ້ ເກນີ ກວາ່ ທ່ ີຈະຕ່ ືນຂນ້ຶ ມາພອ້ ມກບັ ຄວາມເສຍໃຈທ່ ີວາ່ ເຮົາເຮັດຜິດກບັ ຄນົ ທ່ ີເຮົາຮກັ ແລະ ຄນົ ທ່ ີຮກັ ເຮົາ. ໃຫດ້ ແູ ລ ແລະ ທະນຖຸ ະໜອມຄນົ ທ່ ີເຮົາຮກັ ແລະ ພະຍາຍາມ ເຂ້ົາໃຈ ແລະ ໃຫອ້ ະໄພກນັ ຈະດກີ ວາ່ . (ຄດັ ຈາກເວັບໄຊ http://www.laopost.com/2015/10/05/37032) 1 ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ : ຍອ້ ນຄວາມອດິ ເມ່ອື ຍນາໍ ວຽກງານປະຈາໍ ວນັ ຈ່ງຶ ເປັນເຫດໃຫແ້ ມ ່ ຈນື ປາທໄູ ໝແ້ ຕພ່ ່ ໍ (ຜວົ ) ຍງັ ໃຫກ້ າໍ ລງັ ໃຈ ແລະ ຍອ້ ງຍໍແມອ່ ກີ ດວ້ ຍ. 8

6) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກນທິ ານ ນທິ ານເລ່ ອື ງ: ທາໍ ທາ່ ມແີ ມທ່ ບັ ຄນົ ໜ່ ຶງຫຼິ້ນໝາກລອ້ ມເກ່ງັ ຫຼາຍ ບ່ ໍມຜີ ໃູ້ ດສາມາດ ຫຼິ້ນຊະນະລາວໄດ້ ມໜ້ື ່ ຶງແມທ່ ບັ ເດນີ ທາງໄປສຮູ້ ບົ ຜາ່ ນບາ້ ນໜ່ ຶງ ເຫັນເຮອື ນນອ້ ຍໆຫຼງັ ໜ່ ຶງມປີ ້າຍແຂວນວາ່ \"ຫຼ້ິນໝາກລອ້ ມອນັ ດບັ ໜ່ ຶງຂອງປະເທດ\" ແມທ່ ບັ ບ່ ໍເຊ່ ອື ຈ່ງຶ ເຂົ້າໄປຫາເຈົ້າຂອງເຮອື ນ ແລະ ຫຼິ້ນນາໍ ປາກດົ ວ່າ ເຈ້ົາຂອງເຮືອນເສຍທງັ 3 ຕາ. ແມທ່ ບັ ຫວົ ຂວນັ ດວ້ ຍຄວາມສນົ ໃຈ \"ເຈົ້າເອົາປ້າຍລງົ ສາເດີ\" ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດແລວ້ ແມທ່ ບັ ກ່ອໍ ອກໄປສຮູ້ ບົ ດວ້ ຍຄວາມດໃີ ຈ. ອກີ ບ່ ໍດນົ ... ແມທ່ ບັ ສຮູ້ ບົ ຊະນະກບັ ມາຜາ່ ນບາ້ ນດງ່ ັ ກາ່ ວ ກຍໍ ງັ ເຫັນປ້າຍແຂວນຢເູ່ ຮອື ນຫຼງັ ເກ່ າົ , ແມທ່ ບັ ຈ່ງິ ເຂ້ົາໄປຫາເຈົ້າຂອງເຮອື ນ ແລະ ທ້າຫຼ້ິນໝາກລອ້ ມກບັ ເຈ້ົາຂອງເຮອື ນອກີ ປາກດົ ວາ່ ທາ່ ນແມທ່ ບັ ເສຍທງັ 3 ຕາ. ແມທ່ ບັ ປະຫຼາດໃຈຫຼາຍ ແລະ ຖາມເຈ້ົາຂອງເຮອື ນວາ່ ເປັນຍອ້ ນຫຍງັ , ເຈ້ົາຂອງເຮືອນຕອບວາ່ \"ເທ່ ືອກອ່ ນທ່ານມພີ າລະກດິ ຕອ້ ງອອກໄປສຮູ້ ບົ ຂາ້ ນອ້ ຍຈ່ ງຶ ບ່ ໍເຮັດໃຫ້ ທາ່ ນເສຍຂວນັ ກາໍ ລງັ ໃຈ. ແຕເ່ ທ່ ືອນີ້ ທາ່ ນຊະນະກບັ ມາ ຂາ້ ນອ້ ຍຈ່ງຶ ບ່ ໍອດົ ອອມສມີ ໃື ຫອ້ ີກແລວ້ \" ຜອູ້ າ່ ນທງັ ຫຼາຍ, ຄນົ ທ່ ີເກ່ງັ ແທ້ໃນໂລກນຄ້ີ ື ຊະນະໄດແ້ ຕບ່ ່ ໍຈາໍ ເປັນຕອ້ ງຊະນະ, ມໃີ ຈກວາ້ ງ ກພໍ ໍ, ການໃຊຊ້ ວີ ດິ ກຄໍ ກື ນັ \"ຮແູ້ ຕບ່ ່ ໍຈາໍ ເປັນຕອ້ ງເວ້ົາອອກມາ, ການບ່ ໍເວົ້າບ່ ໍໝາຍຄວາມວາ່ ຈະ ບ່ ໍຮ\"ູ້ ຕ່ ໍໜ້າຄນົ ໃຈແຄບເຮົາຕອ້ ງໃຈກວາ້ ງ, ຖາ້ ເຮັດໃຈກວາ້ ງບ່ ໍໄດ້ ກຕໍ ອ້ ງທາໍ ທ່າໂງແ່ ດ່ ດ່ງັ ຄາໍ ສພຸ າສດິ ທ່ ີວາ່ : ຢກູ່ ບັ ຄນົ ອວດເກ່ງັ ໃຫທ້ າໍ ທາ່ ໂງ ່ ຢກູ່ ບັ ຄນົ ຂໂ້ີ ມ ້ ໃຫທ້ າໍ ທາ່ ກກື ໃບ້ ຢກູ່ ບັ ຄນົ ເວົ້າຫຼາຍ ໃຫທ້ າໍ ທາ່ ຕາຍ ຢນູ່ າໍ ຄນົ ສບົ ໄວ ໃຫທ້ າໍ ທາ່ ລມື (ຄດັ ຈາກໜງັ ສພື ິມປະເທດລາວ ສະບບັ ວນັ ທີ 23 ກລໍ ະກດົ 2015) ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ : ແມທ່ ບັ ຄນົ ໜ່ ຶງຫຼິ້ນໝາກລອ້ ມເກ່ງັ ຫຼາຍ, ມໜ້ື ່ ຶງລາວເດນີ ທາງໄປສູ້ ຮບົ ໄດລ້ ອງຫຼິ້ນໝາກລອ້ ມກບັ ເຈ້ົາຂອງເຮືອນຫຼງັ ໜ່ ຶງທ່ ີຕິດປ້າຍໃສໜ່ ້າເຮືອນວາ່ : \"ຫຼ້ິນໝາກລອ້ ມເກ່ງັ ທ່ ີສດຸ ໃນປະເທດ\" ຄງັ້ ນແ້ີ ມທ່ ບັ ຊະນະທງັ 3 ຕາ ແລວ້ ບອກໃຫ້ ເອົາປ້າຍອອກ. ພາຍຫຼງັ ແມທ່ ບັ ສຮູ້ ບົ ໄດຮ້ ບັ ໄຊຊະນະກບັ ມາຍງັ ເຫັນປ້າຍຕິດຄເື ກ່ າົ ໄດລ້ ອງຫຼິ້ນກບັ ເຈ້ົາຂອງເຮອື ນອີກ ເທ່ ືອນເ້ີ ຈົ້າຂອງເຮອື ນຮວູ້ າ່ ແມທ່ ບັ ໄດຊ້ ະນະກບັ ມາບ່ ໍມແີ ນວຫວ່ ງແລວ້ ຈ່ງຶ ບ່ ໍອອມມໃື ຫແ້ ມທ່ ບັ ແລະ ຫຼິ້ນຊະນະທງັ 3 ຕາ. 9

7) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກເລ່ ືອງສນັ້ ຕວົ ຢາ່ ງ: ເລ່ ືອງສນັ້ : ໄຟແດງແຫງ່ ຊວີ ດິ ອາກາດຍາມແລງເຢັນເບົາໆຄອ່ ຍພດັ ມາປ່ຽນ ແທນອາກາດທ່ ີຮອ້ ນເອົ້າໃນຍາມກາງເວັນຂອງເດອື ນ ຫາ້ , ຍງັ ອກີ ບ່ ໍເທ່ ົາໃດມກ້ື ຈໍ ະຮອດບນຸ ປີໃໝລ່ າວ. ວາທີ ແສງສິດ ໃນຊຸດຕາໍ ຫຼວດສີຂຽວໃບໄມ ້ ອອ່ ນພໍດເີ ຂົ້າກບັ ຮາ່ ງຄີງອນັ ໃຫຍສ່ ງູ ເຂົາກາໍ ລງັ ສ່ງົ ສາຍຕາຈອ້ ງມອງເບ່ ິງຄນົ ສນັ ຈອນໄປມາຢາ່ ງບ່ ໍຂາດ ສາຍ ແສງສິດຍກົ ມຂື ນ້ຶ ຫຼຽວເບ່ ິງໂມງ ແລະ ເວລານ້ີ ເຂັມໂມງຊີ້ບອກວາ່ ເຈັດໂມງປາຍແລວ້ , ຢ່ຂູ າ້ ງນອກ ທ້ອງຟ້າມດື ເປັນສີມວົ ໆ ແຕແ່ ສງໄຟຢ່ສູ ່ ີແຍກໃກກ້ ບັ ຕະຫຼາດບ່ອນຊຸມນຸມອ່ງັ ອໍໄປມາແບບນ້ີ ບ່ ໍໄດເ້ ຮັດ ໃຫແ້ ສງສດິ ຮສູ້ ກຶ ວາ່ ມດື ເລີຍ. ແສງສດິ ຫນັ ໃຈເຂ້ົາບາດຍາວໆ ແລວ້ ນງ່ ັ ລງົ ຕງ່ ັ ທ່ ີປອ້ ມຍາມຕິດຕາມຜຄູ້ ນົ ແລະ ລດົ ທ່ ີ ກາໍ ລງັ ຈດັ ແຖວກນັ ຍາວຢຽດ ເພ່ ືອລໍຖາ້ ໄຟສນັ ຍານ. ພໍແຕໄ່ ຟຂຽວເປີດປບຸ ທກຸ ຄນົ ກຟໍ ້າວເລ່ ັງລດົ ໄປໃຫຫ້ ວິດທາງ ເພ່ ືອຈະບ່ ໍໄດລ້ ໍຖາ້ ໃນຊ່ວົ ວິນາທີອນັ ແສນດນົ ພໍແຕໄ່ ຟແດງຮງຸ່ ຂນ້ຶ ປ່ຽນແທນໄຟຂຽວ ລດົ ແຕລ່ ະຄນັ ກຟໍ ້າວຜອ່ ນຄວາມ ໄວມາຢດຸ ຢຕູ່ ່ ໍໜາ້ ທາງມາ້ ລາຍ. ແຕລ່ ດົ ຈກັ ຄນັ ນຕ້ີ ໊ີ ມນັ ກາໍ ລງັ ແລນ່ ປານງລູ ອຍນາໍ້ ບງັ ອາດຜາ່ ນ ໄຟແດງຢ່າງບ່ ໍລະອາຍຕ່ ໍສາຍຕາຂອງຄນົ ອ່ ືນ. ເຫັນແນວນນັ້ , ອາ້ ຍຕາໍ ຫຼວດຈະລາຈອນ ວາທີ ແສງສດິ ຟາ້ ວຈບັ ເອົາໝາກຫວີດທ່ ີຫອ້ ຍຢຄູ່ ໍອອກມາເປ່ ົາດງັ \"ຫວດີ \" ໝດົ ແຮງພອ້ ມກບັ ຄວາມ ໃຈຮາ້ ຍທ່ ີແຝງໄປນາໍ ສຽງດງັ ຂອງໝາກຫວດີ . ລດົ ຄນັ ນນັ້ ຍງັ ບ່ ໍຢດຸ ແຕແ່ ລນ່ ຊາ້ ລງົ ຄືຊລິ ມົ້ . ແສງ ສິດຟ້າວເປ່ ົາອີກບາດທີສອງ ແຕບ່ ່ ໍທນັ ແລວ້ ລາວບ່ ໍຍອມຢດຸ ລາວລມົ້ ຫຼາຍກວາ່ ຫຼາຍຄນົ ທ່ ີ ກາໍ ລງັ ແລນ່ ຍງັ ຮອ້ ງດງັ ໆວາ່ : 10

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ- ລະວງັ ! ຊວ່ ຍລາວແດ!່ ແລວ້ ພວກເຂົາກແໍ ລນ່ ຕ່ ໍໄປ. ແສງສດິ ຟາ້ ວແລນ່ ເຂົ້າໄປໂຊມເອົາຜລູ້ ະເມດີ ກດົ ຈະລາຈອນຄນົ ນນັ້ ຂນ້ຶ ມາ, ເຂົາເຮັດໃຫ້ ໂຕອອ່ ນແອະແຫຼະ! ແສງສິດຕກົ ໃຈຟ້າວເອົາມປື ດົ ໝວກກນັ ກະທບົ ອອກຈາກຫວົ ຜເູ້ ຄາະຮາ້ ຍ ແຕແ່ ສງສິດຈະຕອ້ ງໄດປ້ ່ ິນໜາ້ ອອກຂາ້ ງ ເພາະກ່ ນິ ເຫົ້ຼາພງຸ່ ຂນ້ຶ ມາໃສດ່ ງັ ເຂົາໝດົ ແຮງ ແຕໜ່ ້າ ແປກໄປກວາ່ ນນັ້ ຜທູ້ ່ ີແສງສິດກາໍ ລງັ ໂຊມຢ່ນູ ນັ້ ແມນ່ ແມຍ່ ິງ, ແສງສິດພະຍາຍາມມນື ຕາເບ່ ິງ ຄກັ ໆອີກ ວາ່ ຕນົ ລາຍຕາຫຼືບ່ ໍ? ແຕບ່ ່ ໍໄດລ້ າຍຕາມນັ ແມນ່ ແທ້ໆ ຊາໍ້ ບ່ ໍໜາໍ ນາງຍງັ ເປັນສາວ, ແສງສດິ ຈບັ ບາ່ ນາງເຍ່ ົາໆ ແລະ ຮອ້ ງຂນ້ຶ . - ສາວໆ! ເຈາ້ົ ເປັນຫຍງັ ? ນາງມນື ຕາໃຫຍເ່ ບ່ ິງແສງສດິ ພອ້ ມທງັ ເອົາມປື ດັ ປ່າຍຄນົ ທ່ ີກາໍ ລງັ ໂຊມນາງຢູ່ ແລະ ເປ່ ັງ ສຽງແຫບໆອອກມາ ພອ້ ມກບັ ກ່ ນິ ເຫົ້ຼາ ແລະ ກ່ ນິ ນາໍ້ ຫອມຈາກໂຕນາງ ເຮັດໃຫແ້ ສງສດິ ສບັ ສນົ . - ແມນ່ ...! ແມນ່ ...ອາ້ ຍ...ເປ່ ົາຫວດີ ...ໃສ.່ ..ຂອ້ ຍ...ແມນ່ ...ບ່ ໍ? - ແມນ່ ແລວ້ ເຈາົ້ ກາໍ ລງັ ລວ່ ງໄຟແດງ! ແສງສດິ ຕອບນາງ. - ຕກົ ...ໃຈ...ໝດົ ...ກາໍ ...ລງັ ...ໄຟ...ແດງຢ່!ູ ນາງທງັ ເວົ້າຊາ້ ໆທງັ ຟຶດໂຕອອກຈາກ ອອ້ ມແຂນຂອງແສງສດິ . - ກະເຈາົ້ ລວ່ ງໄຟແດງນນັ້ ລະ ຂອ້ ຍຈ່ງຶ ເປ່ ົາຫວດີ ໃຫເ້ ຈາົ້ ຢດຸ ! - ອາ້ ຍ...ອາ້ ຍ...ຕາໍ ...ຫຼວດ...ນອ້ ງ...ຟ້າວ...ກບັ ...ບາ້ ນ...ນາງຟຶດຟດັ ທາໍ ທ່າຈະລກຸ ຂນ້ຶ ແຕແ່ ລວ້ ກເໍ ຊໄປທາງຂາ້ ງອກີ . - ເຈາ້ົ ຈະໄປໃສສາວ? ເມາົ ປານນນີ້ າ່ . ນາງເອົານວິ້ ມຂື ນຶ້ ມາໄກວໆຕ່ ໍໜາ້ ແສງສດິ ແລະ ເວ້ົາຕ່ ໍ. - ອາ້ ຍ...ວາ່ ...ນອ້ ງ...ເມາົ ...ຫວາ? ນອ້ ງ...ບ່ ໍ...ໄດ.້ ..ເມາົ ...ດອກ...ນອ້ ງ...ເມາົ ...ຮກັ ...ຕາ່ ງຫາກ! ແສງສດິ ອດົ ຍມ້ິ ບ່ ໍໄດ້ ເມ່ອື ໄດຍ້ ນິ ນາງເວ້ົາແນວນີ້ ເຂົາຈະຈບັ ຜິດນາງໄດຈ້ ງ່ ັ ໃດ ໃນເມ່ອື ນາງເມາົ ຈນົ ບ່ ໍຮສູ້ ຶກຕວົ ແບບນ້ີ \"ດຽວນ້ີ ບ່ ໍວາ່ ແຕຜ່ ຊູ້ າຍເມົາເທາະ ແມຍ່ ິງກຍໍ ງັ ເມົາ! ໂລກນ້ີ ຊາ່ ງມະຫດັ ສະຈນັ !\" ແສງສດິ ຍມ້ິ ແລະ ແກວງ່ ຫວົ ແບບບ່ ໍເຂ້ົາໃຈ. ແສງສິດເຟືອເອົານາງເຂົ້າ ມາໃນປອ້ ມຍາມ ໃນທາ່ ມກາງສາຍຕາທກຸ ຄນົ ທ່ ີກາໍ ລງັ ສນັ ຈອນ. (ຄດັ ຈາກໜງັ ສພື ິມຄວາມສະຫງບົ ສະບບັ ວນັ ທີ 18 ມງັ ກອນ 2016 ໜາ້ ທີ 5) 11

ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ວາທີແສງສິດໃນຊຸດຕາໍ ຫຼວດຈະລາຈອນ ນ່ງັ ຢູ່ປ້ອມຍາມເພ່ ືອຕິດຕາມການ ສນັ ຈອນຂອງຄນົ ແລະ ລດົ ເພ່ ືອລໍຖາ້ ໄຟສນັ ຍານໄດເ້ ຫັນຍິງສາວຄນົ ໜ່ ຶງຂບັ ລດົ ລວ່ ງໄຟແດງ ແສງສິດໄດເ້ ຮັດໜ້າທ່ ີຂອງຕນົ ດວ້ ຍການເປ່ ົາຫວີດໃຫ້ຢຸດ. ຍອ້ ນ ຄວາມເມາົ ໄດເ້ ຮັດໃຫຍ້ ິງສາວຄນົ ນນັ້ ລມ້ົ ລງົ ແສງສິດກໄໍ ດຕ້ ກັ ເຕືອນ ແລະ ຊວ່ ຍ ເຫຼືອຍງິ ສາວຄນົ ນນັ້ . 8) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກບດົ ສາລະຄະດີ ຕວົ ຢາ່ ງ: ສາລະຄະດເີ ລ່ ອື ງ: ຕກັ ບາດເຂົ້າໜຽວທ່ ີຫຼວງພະບາງ ແຂກຕາ່ ງດາ້ ວຫຼາຍຄນົ ມາທ່ຽວຫຼວງພະບາງເພ່ ືອຊມົ ການໃສບ່ າດຂອງຊາວບາ້ ນໃນ ຍາມເຊ້ົາຕູ່ ໂດຍທກຸ ໆເຊ້ົາປະມານຫາ້ ໂມງເຊົ້າ ພະສງົ ສາມະເນນຈາກທກຸ ວດັ ໃນຕວົ ເມອື ງ ປະມານ 300-400 ອງົ ຈະອອກມາບນິ ທະບາດຕາມທາງ (ກອ່ ນພະສງົ ອອກມາບນິ ທະບາດ ຈະມສີ ຽງກອງທ່ ີເອນ້ີ ວາ່ ກະລໍ ເປັນສນັ ຍານຕດິ ໆກນັ ) ຈາກນນັ້ , ແຄມທາງສາຍຫຼກັ ໃນເມອື ງ ຫຼວງພະບາງກຈໍ ະເຕັມໄປດວ້ ຍຊາວບາ້ ນ ແລະ ນກັ ທອ່ ງທຽ່ ວທ່ ີມາລໍຖາ້ ໃສບ່ າດ. 12

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດຕາມປກົ ກະຕແິ ລວ້ ຊາວຫຼວງພະບາງນຍິ ມົ ໃສບ່ າດດວ້ ຍເຂ້ົາໜຽວພຽງຢາ່ ງດຽວ ຫາ້ ມໃສ່ ຢາ່ ງອ່ ນື ລງົ ເດັດຂາດ ເພາະວາ່ ເມ່ອື ກບັ ວດັ ແລວ້ ເຖງິ ເວລາສນັ ຈະເຄາະໂບກໄມໄ້ ຜເ່ ປັນສນັ ຍານ ໃຫຊ້ າວບາ້ ນຮບັ ຮູ້ ຊາວບາ້ ນກຈໍ ະຍກົ ພາເຂ້ົາທ່ ີມອີ າຫານສາໍ ລບັ ກບັ ເຂົ້າທ່ ີກຽມໄວແ້ ຕເ່ ຊ້ົາສາໍ ລບັ ໄປຖວາຍພະຢູ່ວດັ ເຊ່ ິງເອ້ີນວາ່ : ຖວາຍຈງັ ຫນັ . ດ່ງັ ນນັ້ , ການຕກັ ບາດເຂົ້າໜຽວຈ່ ງຶ ບ່ ໍໄດໝ້ າຍ ຄວາມວາ່ ຕອ້ ງການໃຫພ້ ະສນັ ແຕເ່ ຂ້ົາໜຽວພຽງຢາ່ ງດຽວ. ການໃສບ່ າດຂອງຊາວຫຼວງພະບາງນນັ້ ຈະປ່ຽນເວລາໄປຕາມລະດກູ ານ ໃຫສ້ ງັ ເກດ ຈາກສຽງກອງຂອງວດັ ຫາກມສີ ຽງຍາໍ້ ກອງເມ່ອື ໃດ ສະແດງວາ່ ພະສງົ ກຽມຕວົ ອອກບິນທະບາດ ແລວ້ . ຊາວບາ້ ນຈະຟ້າວປສູ າດຕາມແຄມທາງທ່ ີພະຈະຍາ່ ງຜາ່ ນ ຫາກສງັ ເກດໄດດ້ ີ ເຮົາຈະ ເຫັນວາ່ ຊາວບາ້ ນແຕງ່ ຕວົ ຢາ່ ງສພຸ າບຮຽບຮອ້ ຍຜຍູ້ ິງຕອ້ ງນງຸ່ ສິ້ນ ແລະ ແພບຽ່ ງ ຫຼື ຜາ້ ພາດ ໃສບ່ າ່ ໄວສ້ ະເໝີສາໍ ລບັ ເປັນຜາ້ ຂາບໄຫວພ້ ະ ສວ່ ນຜຊູ້ າຍຕອ້ ງນງຸ່ ໂສງ້ ຂາຍາວ ແລະ ຜາ້ ພາດ ບາ່ ຄກື ນັ ແລະ ເວລາໃສບ່ າດຈະຕອ້ ງຄເູ້ ຂ່ ົາ ມໜີ ອ້ ຍຄນົ ທ່ ີແຕງ່ ຕວົ ແບບສະໄໝໃໝ່ ຫຼື ບ່ ໍສພຸ າບ. ເຖງິ ແມນ່ ວາ່ ປະເພນໃີ ສບ່ າດເຂ້ົາໜຽວໃນຫຼວງພະບາງຈະມຊີ ່ ສື ຽງເປັນທ່ ີຮຈູ້ ກັ ໄປທ່ວົ ໂລກ ເຫັນໄດຈ້ າກຈາໍ ນວນນກັ ທອ່ ງທຽ່ ວທ່ ີເພ່ ີມຂນຶ້ ໃນທກຸ ໆປີ ແຕຜ່ ມູ້ າຢ້ຽມຢາມບ່ ໍເຂ້ົາໃຈ ຫຼື ຂາດ ຄວາມຮບັ ຜິດຊອບ ອີກບ່ ໍດນົ ປະເພນອີ ນັ ດງີ າມກຄໍ ງົ ສນູ ເສຍ ຫຼື ປ່ຽນໄປຕາມໂລກາພິວດັ . ສະນນັ້ , ເພ່ ືອເຮັດໃຫປ້ ະເພນໃີ ສບ່ າດເຂ້ົາໜຽວດາໍ ລງົ ຢຄູ່ ຫູ່ ຼວງພະບາງສບື ຕ່ ໍກນັ ໄປ ນກັ ທ່ອງທຽ່ ວ ທ່ ີມາຢຽ້ ມຢາມຕອ້ ງປະຕບິ ດັ ດງ່ ັ ນ:້ີ 1. ລະຫວາ່ ງໃສບ່ າດຄວນຢໃູ່ ນຄວາມສະຫງບົ ແລະ ມມີ າລະຍາດທ່ ີດ.ີ 2. ທາງທ່ ີດຄີ ວນກຽມເຂ້ົາໜຽວດວ້ ຍຕນົ ເອງ, ຊືຈ້ າກຕະຫຼາດ ຫຼື ບໍລິການຕາມທ່ ີພກັ ແລະ ຫາ້ ມບ່ ໍໃຫໃ້ ສຂ່ ະໜມົ ຫຼື ສ່ ງິ ອ່ ນື ໆລງົ ໄປໃນບາດຢາ່ ງເດັດຂາດ. 3. ເວລາໃສບ່ າດຄວນແຕງ່ ກາຍສພຸ າບ ໂດຍສະເພາະຜຍູ້ ິງບ່ ໍຄວນໃສເ່ ສື້ອແຂນກດຸ , ຄໍເລກິ , ໂສງ້ ຂາສນັ້ ຫຼື ກະໂປ່ງສນັ້ . 4. ຂະນະໃສບ່ າດຫາ້ ມຖກື ເນອື້ ຕອ້ ງຕວົ ພະສງົ ຢາ່ ງເດັດຂາດ. 5. ບ່ ໍຄວນຢຕູ່ າໍ ແໜງ່ ສງູ ກວາ່ ພະສງົ ແລະ ຕອ້ ງປດົ ເກບີ ໃນເວລາໃສບ່ າດ. 6. ເວລາຖາ່ ຍຮບູ ຫາ້ ມໃຊແ້ ສງເດັດຂາດ ເພາະນອກຈາກຈະລບົ ກວນຊາວບາ້ ນ ແລະ ພະສງົ ແລວ້ ຍງັ ເປັນການເສຍມາລະຍາດອກີ ດວ້ ຍ ທ່ ີສາໍ ຄນັ ບ່ ໍຄວນເຂົ້າໄປຖາ່ ຍຮບູ ໃກເ້ ກນີ ໄປ. (ຄດັ ຈາກເວັບໄຊ Lannatouring.com) 13

ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ການຕກັ ບາດເຂົ້າໜຽວ ເປັນປະເພນທີ ່ ີປະຊາຊນົ ຫຼວງພະບາງໄດສ້ ືບທອດກນັ ມາແຕດ່ ນົ ນານ ເຊ່ ງິ ໄດປ້ ະຕິບດັ ຖກື ຕາມຮີດຄອງດງັ້ ເດມີ ຄື ເອົາເຂົ້າໜຽວຕກັ ໃສບ່ າດ ພຽງຢ່າງດຽວ ໂດຍມພີ ະສງົ ສາມະເນນປະມານ 300-400 ອງົ ຈາກວດັ ຕາ່ ງໆໃນ ຕວົ ເມອື ງຫຼວງພະບາງອອກມາບິນທະບາດຕາມສາຍທາງຫຼກັ ສ່ວນຜ້ທູ ່ ີຈະມາ ຕກັ ບາດເຂ້ົາໜຽວຕອ້ ງແຕງ່ ກາຍສພຸ າບຮຽບຮອ້ ຍເພ່ ືອຮກັ ສາປະເພນອີ ນັ ດງີ າມຂອງ ຫຼວງພະບາງສບື ຕ່ ໍໆໄປ. 9) ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຈາກສາໍ ນວນຜະຫຍາສພຸ າສດິ ຕວົ ຢາ່ ງ: ຄນົ ເກດີ ຮວ່ ມຊາດເຊອື້ ຄະນາຍາດວງົ ດຽວ ຄວນເອົາໃຈກມົ ກຽວ ຜກູ ພນັ ແພງໄວ້ ທຶນໂຕຜດັ ມໜີ ອ້ ຍ ໃຈຄໍຜດັ ກວາ້ ງໃຫຍ່ ຄນັ ເມ່ອື ທກຸ ຍາກໄຮ້ ລງຸ ປາ້ ບ່ ໍແວເ່ ຮົາ ຍາມເມ່ອື ເຮົາຫຸຼດພນົ້ ເກດີ ຮງ່ ັ ມເີ ປັນດີ ພ່ ີນອ້ ງມເີ ຫຼືອຫຼາຍ ວາ່ ແມນ່ ຫຼານຂອງຂອ້ ຍ ເໝືອນດງ່ ັ ດວງມະນແີ ກວ້ ບ່ ໍໃສງາມເຮ່ ອື ງເຮ່ ອື ຫຼາຍເດອື ນປີກເໍ ສ້ົາ ຍອ້ ນບ່ ໍຜດັ ຢເູ່ ລື້ອຍ ຈ່ງຶ ສເີ ສ້ົາໝ່ນົ ໝອງ. ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ : ທກຸ ເພ່ ິນວາ່ ບ່ ໍດີ ມເີ ພ່ ິນວາ່ ພ່ ີນອ້ ງ ລງຸ ປ້າຈ່ງຶ ວາ່ ຫຼານ 2. ການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ 2.1 ຄວາມໝາຍການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ ການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ ໝາຍເຖງິ ການອາ່ ນໂດຍສະຫຸຼບເນອື້ ຄວາມໃຫສ້ ນັ້ ລງົ ກວາ່ ເກ່ າົ ມີ ລກັ ສະນະກະທດັ ຮດັ ແລະ ໄດໃ້ ຈຄວາມສາໍ ຄນັ , ຄບົ ຖວ້ ນ ເຊ່ ງິ ຜຫູ້ ຍໍຈ້ ະຕອ້ ງອາ່ ນຂໍຄ້ ວາມ ໃຫເ້ ຂົ້າໃຈຢາ່ ງແຈມ່ ແຈງ້ ຢາ່ ງໜອ້ ຍໜ່ ຶງຮອບ, ເມ່ອື ອາ່ ນຮອບສອງຈ່ງຶ ຄອ່ ຍພະຍາຍາມເກບັ ກາໍ ຂໍມ້ ນູ ສາໍ ຄນັ . 14

2.2 ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ 1) ເກບັ ກາໍ ເນອ້ື ເລ່ ືອງ ການອາ່ ນເພ່ ືອເກບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງເລ່ ືອງ ທ່ ີສາໍ ຄນັ ຄໃື ຈຄວາມທ່ ີເກບັ ມາຕອ້ ງສມົ ບນູ ພໍທ່ ີຈະເຮັດໃຫຜ້ ອູ້ າ່ ນທ່ ີບ່ ໍຮເູ້ ລ່ ອື ງມາກອ່ ນເຂ້ົາໃຈເລ່ ອື ງລາວ ມກັ ໃຊກ້ ບັ ປະຫວດັ , ຈດົ ໝາຍໂຕ້ ຕອບຂາ່ ວເຫດການຕາ່ ງໆ. 2) ເກບັ ກາໍ ຄວາມຄິດ ເພ່ ືອເຂົ້າໃຈຄວາມຄິດຂອງເລ່ ືອງນນັ້ ສະແດງເອົາໄວ,້ ຜຫູ້ ຍໍຕ້ ອ້ ງເຂົ້າໃຈຄວາມຄິດໃຫ້ ກງົ ກບັ ເປົ້າໝາຍຫຼາຍທ່ ີສດຸ ມກັ ໃຊກ້ ບັ ບດົ ວຈິ ານກຽ່ ວກບັ ການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫັນ. ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ 3) ເກບັ ກາໍ ຄວາມຮເູ້ ພ່ ືອການວໄິ ຈ ເກບັ ສະເພາະຄວາມຮທູ້ ່ ີຕອ້ ງການໃຊໃ້ ນເລ່ ອື ງທ່ ີຄນ້ົ ຫາ ຫຼື ອາດເປັນພຽງຄວາມຄດິ ສາໍ ຮອງ. 2.3 ຫຼກັ ຄວນຍດຶ ຖໃື ນການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ 1) ອາ່ ນເລ່ ືອງທ່ ີຈະຫຍໍໃ້ ຫລ້ ະອຽດ. 2) ແຍກຂຄໍ້ ວາມເປັນຕອນໆ ແລວ້ ພະຍາຍາມອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມຂອງເລ່ ືອງໄປເທ່ ືອລະຕອນ. 3) ນາໍ ຂຄໍ້ ວາມທ່ ີໄດມ້ າຮຽງໃໝ່ ໂດຍຍດຶ ຖຫື ຼກັ ການດງ່ ັ ນ:ີ້ - ການລຽງດາໍ ລບັ ເລ່ ອື ງບ່ ໍຈາໍ ເປັນຕອ້ ງລຽນຕາມເດມີ . - ໃຊສ້ າໍ ນວນພາສາຂອງຕນົ ເອງທງັ ໝດົ . - ບ່ ໍມກີ ດົ ເກນທ່ ີກາໍ ນດົ ຕາຍຕວົ ວາ່ ຈະຍງັ ເຫຼືອຈກັ ສວ່ ນຂອງຂຄໍ້ ວາມ. - ໃຊຄ້ າໍ ແທນນາມບລຸ ດຸ ທີ 3, ຖາ້ ກາ່ ວເຖງິ ຜກູ້ ຽ່ ວຂອ້ ງໃຫໃ້ ຊຊ້ ່ ໂື ດຍກງົ . - ໃຊຄ້ າໍ ສບັ ທ່ ີເຂົ້າໃຈງາ່ ຍ ສ່ ຄື ວາມໝາຍໄດຊ້ ດັ ເຈນ. - ຄາໍ ສນົ ທະນາຂອງບກຸ ຄນົ ໃຫສ້ ະຫຸຼບ ໂດຍໃຊໃ້ ຈຄວາມສາໍ ຄນັ . - ຖາ້ ມຄີ າໍ ລາຊາສບັ ເມ່ອື ຫຍໍແ້ ລວ້ ຕອ້ ງໃຊລ້ າຊາສບັ ຄເື ກ່ າົ . - ບ່ ໍຄວນໃຊອ້ ກັ ສອນຫຍໍໃ້ ນການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ. - ອາ່ ນຂໍຄ້ ວາມທ່ ີຫຍໍໃ້ ຫຕ້ ່ ໍເນ່ ອື ງກນັ . - ຖາ້ ເລ່ ືອງເດມີ ເປັນຄາໍ ຮອ້ ຍກອງໃຫຫ້ ຍໍເ້ ປັນຄາໍ ຮອ້ ຍແກວ້ . 4) ອາ່ ນເລ່ ອື ງທ່ ີຫຍໍແ້ ລວ້ ຄນື ອກີ ເທ່ ືອໜ່ ຶງ ເພ່ ືອເບ່ ງິ ວາ່ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ຄບົ ຖວ້ ນແລວ້ ຫຼືບ່ ໍ. 5) ການຂຽນເນື້ອເລ່ ືອງທ່ ີຫຍໍ້ແລ້ວ ການຂຽນຕອ້ ງບອກທ່ ີມາຂອງເລ່ ືອງຫຍໍ້ ເພ່ ືອ ຊວ່ ຍໃຫຜ້ ອູ້ າ່ ນທ່ ີສນົ ໃຈ ໄປອາ່ ນລາຍລະອຽດເພ່ ີມເຕມີ ຈາກເລ່ ືອງເດມີ . 6) ຮບູ ແບບການຂນຶ້ ຕນ້ົ ຫຍໍໜ້ າ້ . 15

™ ສ່ ິງສາໍ ຄນັ ໃນການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ ຜຫູ້ ຍໍ້ຕອ້ ງເຂົ້າໃຈຫຼກັ ສາໍ ຄນັ ຂອງເລ່ ືອງ ແລະ ສາມາດເກບັ ໃຈຄວາມຂອງເລ່ ືອງໄດຖ້ ກື ຕອ້ ງ ແລະ ນາໍ ມາຮຽງໄດຄ້ ບົ ຖວ້ ນ ເຊ່ ິງການທ່ ີຜອູ້ າ່ ນ ຈະເຮັດແບບນໄ້ີ ດ້ ກຕໍ ອ້ ງອາໄສການເຝິກຝນົ ອາ່ ນເລື້ອຍໆ. 2.5 ປະໂຫຍດຂອງການອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ 1) ໃຊເ້ ກບັ ຂໍມ້ ນູ ເພ່ ືອຂຽນບດົ ຫດັ ແຕງ່ ແລະ ລາຍງານວຊິ າການ. 2) ໃຊເ້ ພ່ ືອທບົ ທວນຄວາມຄດິ ຄວາມຈາໍ ໃນຕາໍ ລາ. 3) ໃຊສ້ ະຫຸຼບຕອນຈບົ ຂອງບດົ ລາຍງານວຊິ າການ. 2.6 ສ່ ງິ ຈາໍ ເປັນໃນການຫຍໍຄ້ ວາມ 1) ຄວາມເຂ້ົາໃຈພ້ືນຖານກຽ່ ວກບັ ເລ່ ືອງທ່ ີຈະສະຫຸຼບ. 2) ຄວາມຄດິ ຫຼກັ ທ່ ີເປັນຈດຸ ຫຼກັ ຂອງເລ່ ອື ງ. 3) ຄວາມຊດັ ເຈນຂອງບດົ ສະຫຸຼບຄວາມ. ຄາໍ ຖາມ 1. ຢາກອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ໄດເ້ ຮົາຄວນປະຕບິ ດັ ຄແື ນວໃດ? 2. ການອາ່ ນຈບັ ໃຈຄວາມມຈີ ກັ ຂນັ້ ຕອນ? ຄຂື ນັ້ ຕອນໃດແດ?່ 3. ຍອ້ ນຫຍງັ ການອາ່ ນຕອ້ ງຈບັ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ? 4. ເປັນຫຍງັ ຕອ້ ງມກີ ານອາ່ ນຫຍໍຄ້ ວາມ? ຈະນາໍ ໄປໃຊຄ້ ແື ນວໃດ? ບດົ ເຝິກຫດັ 1. ຈງ່ ົ ອາ່ ນ ແລວ້ ຂຽນຫຍໍຄ້ ວາມບດົ ຄວາມຕ່ ໍໄປນ:້ີ ຢາເສບຕດິ ໄພຂ່ມົ ຂຕູ່ ່ ໍຄວາມໝນັ້ ຄງົ ແລະ ສຂຸ ະພາບຂອງມວນມະນດຸ ໂດຍ: ກາໍ ມາທິການວດັ ທະນະທາໍ -ສງັ ຄມົ ຢາເສບຕິດເປັນບນັ ຫາຊາໍ ເຮື້ອຍາວນານມາແລວ້ ບ່ ໍສະເພາະແຕຢ່ ູ່ໃນປະເທດພວກເຮົາ, ຂງົ ເຂດອາຊຽນເທ່ ົານນັ້ ແຕຍ່ ງັ ລວມເຖງິ ບນັ ດາປະເທດຕາ່ ງໆໃນໂລກ. ບນັ ຫາຢາເສບຕິດທ່ ີ ຕອ້ ງຫາ້ ມໄດກ້ າຍເປັນຫາໜ່ ຶງທ່ ີຟດົ ເດືອດຂອງໂລກເຮົາໃນປດັ ຈບຸ ນັ ບ່ ໍພຽງແຕເ່ ປັນໄພຂ່ມົ ຂູ່ ທາງດາ້ ນຄວາມປອດໄພຄວາມໝນັ້ ຄງົ ແລະ ສະເຖຍລະພາບທາງດາ້ ນພາກພື້ນເທ່ ົານນັ້ ແຕ່ ມນັ ຍງັ ສ່ງົ ຜນົ ສະທ້ອນຕ່ ໍຊີວິດ ແລະ ສຂຸ ະພາບຂອງມວນມະນດຸ ໂດຍສະເພາະຄນົ ຮນຸ່ ໜ່ມຸ ອກີ ດວ້ ຍ. 16

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ສ.ປ.ປ ລາວ ກຄໍ ືຫຼາຍປະເທດ ໃນໂລກທ່ ີບນັ ຫາຢາເສບຕິດ, ການ ປກູ ຝ່ ິນຢໃູ່ ນ ສ.ປ.ປ ລາວ ແມນ່ ເປັນ ປະເພນຂີ ອງປະຊາຊນົ ບນັ ດາເຜ່ ົາຢູ່ ກະແຈກກະຈາຍຕາມພູດອຍ ໂດຍ ສ ະ ເ ພ າ ະ ພ າ ກ ເ ໜື ອ ຂ ອ ງ ປ ະ ເ ທ ດ ເພ່ ືອຄວາມຈາໍ ເປັນໃນການໃຊເ້ ປັນ ຢາຮກັ ສາພະຍາດໃນຄອບຄວົ ກໍຄື ຊຸມຊນົ . ໃນໄລຍະຊຸມປີຜ່ານມານ້ີ ລດັ ຖະບານໄດສ້ ມຸ ທກຸ ຄວາມພະຍາຍາມເພ່ ືອລຶບລາ້ ງການປກູ ຝ່ ິນໃນທ່ວົ ປະເທດ, ຍອ້ ນຄວາມ ພະຍາຍາມດ່ງັ ກາ່ ວ ແລະ ການຊວ່ ຍເຫຼືອຈາກຄຮູ່ ວ່ ມມສື າກນົ ການປກູ ຝ່ ິນຈ່ງຶ ຫຸຼດລງົ ແລະ ໃນເດອື ນກມຸ ພາ 2006 ສ.ປ.ປ ລາວ ກໄໍ ດປ້ ະກາດຜນົ ສາໍ ເລັດໃນການລບົ ລາ້ ງປກູ ຝ່ ິນ. ເຖງິ ຢາ່ ງໃດກຕໍ າມ, ໃນລະຫວາ່ ງ 2007-2012 ນຜີ້ ດັ ມກີ ມຸ່ ຄນົ ລກັ ລອບປກູ ຝ່ ິນເກດີ ຂນ້ຶ ອີກ ຍອ້ ນ ຊາວກະສິກອນທ່ ີຢດຸ ເຊົາການປກູ ຝ່ ິນໄປແລວ້ ນນັ້ ໄດຮ້ ບັ ການຈດັ ຫາອາຊີບໝນັ້ ຄງົ ທດົ ແທນ ຄືນບ່ ໍໄດດ້ ເີ ທ່ ົາທ່ ີຄວນ. ຍອ້ ນຄວາມຕອ້ ງການທາງຕະຫຼາດຂອງນກັ ຄາ້ ຂາຍຢາເສບຕິດລະຫວາ່ ງ ຊາດທ່ ີໃຫ້ລາຄາສງູ ຈ່ ງຶ ເປັນສາເຫດໜ່ ຶງທ່ ີພາໃຫ້ການປູກຝ່ ິນຄືນຕາມທ້ອງຖ່ ນິ ຕາ່ ງໆ ໂດຍ ສະເພາະເຂດຊາຍແດນທ່ ີຕດິ ຈອດກບັ ປະເທດເພ່ ືອນບາ້ ນ ແລະ ເຂດຫາ່ ງໄກສອກຫຼີກທ່ ີເຈົ້າ ໜາ້ ທ່ ີເຂົ້າໄປເຖງິ ໄດຍ້ າກ ເພ່ ືອແກໄ້ ຂບນັ ຫາດງ່ ັ ກາ່ ວນນັ້ , ລດັ ຖະບານ ສ.ປ.ປ ລາວ ຈ່ ງຶ ໄດ້ ຈດັ ພິທີຈດູ ທາໍ ລາຍຢາເສບຕດິ ເຊ່ ງິ ເຈາົ້ ໜາ້ ທ່ ີສາມາດຢຶດໄດໃ້ ນແຕລ່ ະປີເປັນຈາໍ ນວນຫຼວງຫຼາຍ. ພອ້ ມກນັ ນນັ້ , ລດັ ຖະບານແຫງ່ ສ.ປ.ປ ລາວ ກບໍ ່ ໍໄດຫ້ ຸຼດຄວາມພະຍາຍາມໃນການຄວບຄມຸ , ສະກດັ ກນັ້ ແລະ ຕາ້ ນຢາເສບຕິດຢຕູ່ າມສະຖາບນັ ການສຶກສາ, ໂຮງຈກັ ໂຮງງານ, ກມົ ກອງ ແລະ ທອ້ ງຖ່ ນິ ຕາ່ ງໆໃຫຮ້ ບັ ຮູ້ ແລະ ເຂ້ົາໃຈລະບຽບກດົ ໝາຍ ແລະ ຜນົ ຮາ້ ຍຂອງຢາເສບຕດິ ໂດຍສາ້ ງສນູ ດງ່ ັ ກາ່ ວນບັ ມນ້ື ບັ ຫຼາຍຂນ້ຶ ຄຽງຄກູ່ ນັ ນນັ້ , ກຫໍ ນັ ເອົາປະຊາຊນົ ປະກອບອາຊບີ ອ່ ືນ ແທນການປກູ ຝ່ ິນເຊ່ ັນ: ການປກູ ໄມອ້ ດຸ ສາຫະກາໍ , ປກູ ພືດເປັນສິນຄາ້ ແລະ ອ່ ືນໆ. ພອ້ ມນນັ້ , 17

ລດັ ຖະບານຂອງພວກເຮົາກຍໍ ງັ ໃຫຄ້ ວາມສາໍ ຄນັ ໃນການສາ້ ງຄອບຄວົ , ບາ້ ນ, ສະຖາບນັ ການ ສຶກສາທ່ ີປອດຢາເສບຕິດ, ເພ່ ີມທະວີການປະຕິບດັ ບະບຽບກດົ ໝາຍໃຫເ້ ຄ່ ັງຄດັ ຂນ້ຶ ກວາ່ ເກ່ ົາ ແລະ ປະຕິບດັ ມາດຕະການຕ່ ໍສກູ້ ະທາໍ ຜິດຢ່າງເດັດຂາດທ່ ີສດຸ . ນອກຈາກນ,້ີ ລດັ ຖະບານແຫງ່ ສ.ປ.ປ ລາວ ກຍໍ ງັ ເພ່ ີມການພວົ ພນັ ແລະ ການຮວ່ ມມສື າກນົ ໂດຍສະເພາະເອົາໃຈໃສຕ່ ່ ໍການ ປະຕບິ ດັ ສນົ ທິສນັ ຍາ, ສນັ ຍາ ແລະ ບດົ ບນັ ທຶກຄວາມເຂົ້າໃຈທ່ ີ ສ.ປ.ປ ລາວ ເປັນພາຄີຢາ່ ງຕງັ້ ໜາ້ ແລະ ສະເໝີຕນ້ົ ສະເໝີປາຍເປັນທ່ ີພາກພມູ ໃຈ ທງັ ເປັນກາລະໂອກາດທ່ ີສາໍ ຄນັ ທ່ ີສດຸ ໃນ ຂະບວນການຕາ້ ນຢາເສບຕິດຂອງ ສ.ປ.ປ ລາວເຮົາ ເພາະວາ່ ກາງເດອື ນພຶດສະພາ 2014 ນ້ີ ສ.ປ.ປ ລາວ ຈະໄດຮ້ ບັ ກຽດເປັນເຈ້ົາພາບກອງປະຊຸມໄອໂຟຄອມ (AIFA Fact Finding Communitee-AIFOCOM) ຫຼື ກອງປະຊຸມຄະນະກາໍ ມະການຄນ້ົ ຄວາ້ ຫາຄວາມຈງິ ຂອງ ສະມດັ ຊາລດັ ຖະສະພາລະຫວາ່ ງຊາດອາຊຽນ ເພ່ ືອຕາ້ ນກບັ ໄພຄກຸ ຄາມຂອງຢາເສບຕິດ ຄງັ້ ທີ XXI ເຊ່ ິງກອງປະຊຸມດ່ງັ ກາ່ ວຈະໄດມ້ ກີ ານພິຈາລະນາຮບັ ຮອງເອົາບດົ ລາຍງານຄວາມຄືບໜາ້ ການຈດັ ຕງັ້ ປະຕິບດັ ການຕາ້ ນຢາເສບຕິດຂອງບນັ ດາປະເທດອາຊຽນ ແລະ ຮບັ ຮອງເອົາມະຕິ ວາ່ ດວ້ ຍການເພ່ ີມທະວີການຮວ່ ມມທື າງດາ້ ນນຕິ ິກາໍ ລະຫວາ່ ງບນັ ດາປະເທດສະມາຊກິ ລດັ ຖະ ສະພາອາຊຽນ ແນໃສເ່ ຮັດໃຫອ້ າຊຽນປອດຢາເສບຕິດຢາ່ ງແທຈ້ ງິ ໃນປີ 2015 ແລວ້ ຈ່ ງຶ ສງັ ລວມ ຄືນເພ່ ືອນາໍ ສະເໜີຕ່ ໍກອງປະຊຸມສະມດັ ຊາລດັ ຖະສະພາຊາດອາຊຽນ (AIFA) ຄງັ້ ທີ XXXV ທ່ ີ ສ.ປ.ປ ລາວ ເປັນເຈາົ້ ພາບໃນເດອື ນກນັ ຍາ 2014 ຜາ່ ນມານ.້ີ ໄພຂ່ມົ ຂຈູ່ າກຢາເສບຕິດແມນ່ ຍງັ ສືບຕ່ ໍຮນຸ ແຮງ, ມທີ າ່ ອຽ່ ງແຜຂ່ ະຫຍາຍອອກຢ່າງກວາ້ ງ ຂວາງ ແລະ ສະຫຼບັ ສບັ ຊອ້ ນຍ່ ງິ ຂນ້ຶ ໄດສ້ າ້ ງຄວາມຫຍງຸ້ ຍາກ ແລະ ອປຸ ະສກັ ໃຫແ້ ກລ່ ດັ ຖະບານ ກຄໍ ລື ດັ ຖະສະພາຂອງແຕລ່ ະປະເທດຕ່ ໍການພດັ ທະນາເສດຖະກດິ -ສງັ ຄມົ , ການແກໄ້ ຂຄວາມ ທກຸ ຍາກຂອງລາວ, ການບນັ ລເຸ ປ້ົາໝາຍສະຫດັ ສະຫວດັ ດາ້ ນການພດັ ທະນາ. ເພາະສະນນັ້ , ພວກເຮົາຕອ້ ງໄດເ້ ພີມທະວີການຮວ່ ມມຢື ່າງໃກຊ້ ິດຕິດແທດກບັ ທກຸ ພາກສວ່ ນທ່ ີກຽ່ ວຂອ້ ງຢູ່ ພາຍໃນປະເທດກຄໍ ືພາກພື້ນອາຊຽນ ແລະ ປະຊາຄມົ ໂລກ ເພ່ ືອເຮັດໃຫບ້ ນັ ຫາຢາເສບຕິດ ຫຸຼດໜອ້ ຍຖອຍລງົ ເທ່ ືອລະກາ້ ວ. 18

2. ຈງ່ ົ ອາ່ ນສະຫຸຼບໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ບດົ ກອນຕ່ ໍໄປນ:້ີ ຊາໍ ເໜືອແດນງາມ ໂດຍ: ສ. ຫຼວງລາດ ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດx ສາຍພລູ ຽນລ່ນັ ອອ້ ມໂອບກອດຊມົ ຊວງ ອນຸ່ ອາຍເນົາເນອື້ ດວງໃຈແດນດນິ ເໜືອ ລະອອງລອຍລມົ ລວ່ ງ ນະພາກວາ້ ງດງ່ ັ ສະຫວນັ ເຝື້ອເມຄາຂາວກວ້ົ ທາລາລອ່ ງລນິ ໄຫຼ ຄຊູ່ ນົ ຊາວເຊອ້ື ແນວກວາ້ ງໄກຟາກຟາ້ ແສງທອງສາດສອ່ ງ ເໝືອນແກວ້ ໜວ່ ຍມະນີ x ລາວນັ ງາມຍ່ ງິ ລນົ້ ເຮອື ນໃຫຍລ່ ຽງລາຍ ຊ່ ໍຊນັ ແຊມຊອ້ ນ ສາຍນາໍ້ ຊາໍ ສາຍໃຈ ໂຄງງານກວມກ່ງົ ທາງກວາ້ ງກ່ເໍ ທ ເມ່ອື ຍາມແລງລມົ ຕອ້ ງ ໃສຮອງຮອງຮງຸ່ ເຫຼ້ືອມ x ສວີ ໄິ ລຮງຸ່ ກາ້ ວ ຢາຍເລາະລຽນທາລາ ແສນສະອອນສະພານໂຄງ້ ຂງົ ເຂດແຄມຝ່ງັ ນາໍ້ 19

x ສກຸ ໃຈເດພ່ ີນອ້ ງ ທຽວທອ່ ງໄປມາ ຕະຫຼາດສດົ ແດນໜາວ ຫຼາກຫຼາຍສນິ ຄາ້ ຊາວປະຊາໂຮມເຕົ້າ ຂາຍຂອງຂນີ ໄຂວ່ ລາໍ້ ລວຍຮງ່ ັ ມຂີ ນຶ້ ເມອື ງບາ້ ນຮງຸ່ ຈະເລີນ x ເດນີ ເລາະຊມົ ໜວ່ ຍແກວ້ ໂດດເດ່ ັນສນັ ຍະລກັ ປະຈກັ ຫວນເຫັນຄາວ ແຕເ່ ດມີ ມນູ ເຊອື້ ຊາໍ ເໜືອເປັນຖານໝນັ້ ເມອື ງລາວປດົ ປ່ອຍ ດນິ ແດນດອຍເກ່ງັ ກາ້ ໄຊກອ້ ງໂລກລື x ຍໍມໄື ຫວອ້ ງົ ຕ້ື ພະໃຫຍສ່ ກັ ສິດ ສະຖດິ ໃນດວງໃຈ ຊ່ວົ ນລິ ນັ ນານລາໍ້ ຂໃໍ ຫບ້ ນຸ ງວາໍ ຄມຸ້ ບາລະມເີ ສມີ ສ່ງົ ໝນັ້ ຄງົ ຄຽງຄຟູ່ າ້ ຊາວຊາໍ ເໜືອຈງ່ ົ ກາ້ ວ ຍນື ໝນັ້ ຕະຫຼອດການ ນນັ້ ທອ້ ນ. (ຄດັ ຈາກວາລະສານວນັ ນະສນິ ສະບບັ ປະຈາໍ ເດອື ນມງັ ກອນ 2013) 3. ຈງ່ ົ ອາ່ ນ ແລວ້ ຂຽນຫຍໍຄ້ ວາມເລ່ ອື ງສນັ້ ລມຸ່ ນ?້ີ ເລ່ ືອງສນັ້ : ຜິດຫວງັ ຈາກຊຽງຂວາງ ໂດຍ: ຄາໍ ອວ້ ນ ພິດສະລາດ ພ່ ໍປຄູ່ າໍ ເພັດນອນປ່ວຍຢໂູ່ ຮງໝໍ ແຫງ່ ໜ່ ຶງທ່ ີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ເພ່ ິນປ່ວຍໄດ້ 3-4 ມື້ ແລວ້ ເພ່ ິນກນິ ເຂ້ົາບ່ ໍລາໍ ກນື ນາໍ້ ບ່ ໍແຊບ. ມໜື້ ່ ຶງເພ່ ິນນອນອ່ານປ້ຶ ມທ່ ີມໜີ ້າປກົ ຂຽນ ດວ້ ຍຕວົ ໜງັ ສສື ແີ ດງຂຽນວາ່ \"ນາງແພດປະຕິວດັ \" ຢກູ່ າງເຄ່ ິງມຮີ ບູ ຫຼາຍທ່ານ ແລະ ຢ່ລູ ມຸ່ ຂຽນວາ່ \"ເມງິ ວໍລະຈດິ \" ແລະ \"27.7.2012\" ເຊ່ ງິ ມນັ ແມນ່ ປຶ້ມທ່ ີບນັ ທຶກເລ່ ືອງສາວແພດຊຽງຂວາງ ທ່ ີ ປະຕິບດັ ໜ້າທ່ ີ ສະໄໝ ຕ່ ໍ ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດ. 20

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດໃນນນັ້ ກມໍ ຍີ ິງສາວ ຄາໍ ເມງິ ວໍລະຈດິ ນາໍ ດວ້ ຍ ແລະ ທງັ ບນັ ທຶກຄອບຄວົ ທ່ານນາງ ຄາໍ ເມງິ ພອ້ ມອະດດີ ເພ່ ືອນສະຫາຍຂອງເພ່ ິນກບັ ຄືນໄປຕອບບນຸ ແທນຄນຸ ແຖວບາ້ ນເກດີ ເມອື ງນອນ ບອ່ ນປະຈາໍ ການແພດເກ່ າົ ຂອງເພ່ ິນຄ:ື ບາ້ ນຄງັ ວຽງ, ບາ້ ນນາຊອບຟ້າ, ອິນແປງ, ໂຮງໝໍ 101 ແລະ ບອ່ ນອ່ ນື ໆ ທ່ ີເມອື ງແປກ ແຂວງຊຽງຂວາງ ເຊ່ ງິ ນບັ ເປັນເງນິ ຫຼາຍຕກ້ື ບີ . ປ່ຄູ າໍ ເພັດອາ່ ນແລວ້ ກຮໍ ສູ້ ກຶ ຄດຶ ເຫັນພາບອະດດີ ທ່ ີຊຽງຂວາງແຕບ່ ອ່ ນທ່ ີປະທບັ ໃຈຂອງ ເພ່ ິນຄືຮບູ ຢໜູ່ ້າທີ 71 ໜາ້ ນນ້ີ ກັ ຂຽນ ຄາໍ ອອນ ເພັດດາວເຮືອງ ຂຽນຢລູ່ ມຸ່ ຮບູ ວາ່ \"ຫອມກ່ ນິ ເຂົ້າໃໝໄ່ ກນ່ ອ້ ຍຮວງງາມ ເຫຼືອງອະລາ່ ມເຕັມທ່ງົ \" ນກັ ຂຽນ ຄາໍ ອອນ ເພັດດາວເຮືອງ ຍງັ ບອກວາ່ : \"ເຂ້ົາພນັ ໄກນ່ ອ້ ຍຮວງໃຫຍໄ່ ດເ້ ຂົ້າຫຼາຍ ມກີ ່ ນິ ຫອມ ອອ່ ນນມຸ້ ກນິ ແລວ້ ແຊບໆ\" ເຂົ້າໄກນ່ ອ້ ຍປາກດົ ວາ່ ມຢີ ່ຊູ ຽງຂວາງຫຼາຍກວາ່ ແຂວງອ່ ືນໆ ເຮົາຈະເອ້ີນເຂ້ົາໄກນ່ ອ້ ຍແມນ່ ເອກະລກັ ຊຽງຂວາງກວໍ າ່ ໄດ.້ ປຄູ່ າໍ ເພັດອາ່ ນແລວ້ ກຄໍ ຶດຢາກກນິ ເຂ້ົາໄກນ່ ອ້ ຍນເີ້ ຫຼືອເກນີ ເພາະເພ່ ິນເຄຍີ ກນິ ມາແລວ້ ມນັ ແຊບມນັ ຫອມຄນື ກັ ປະພນັ ຄາໍ ອອນ ເວ້ົາແທ້ໆຄນັ ເພ່ ິນໄດກ້ ນິ ໜ້ຶງເຂ້ົາໄກນ່ ອ້ ຍ ແລວ້ ເພ່ ິນ ຄງົ ມອີ າຍຍຸ ືນຍາວຍ່ ິງໆໄປອີກ. ແຕທ່ ່ານໝໍ ອະນຍຸ າດໃຫເ້ ພ່ ິນກນິ ແຕເ່ ຂ້ົາແຫຼວເຂົ້າປຽກເທ່ ົາ ນນັ້ . ດງ່ ັ ນນັ້ , ເພ່ ິນຈ່ງຶ ໂທລະສບັ ຈາກໂຮງໝໍ ໄປຫາລກູ ໃພຢ້ ເູ່ ຮອື ນ ແຕລ່ ກູ ໃພບ້ ່ ໍຢູ່ ຜຮູ້ ບັ ສາຍ ແມນ່ ຫຼານຊາຍ ປ່ຄູ າໍ ເພັດລມົ ກບັ ຫຼານຊາຍວາ່ : \"ປູ່ ຢາກກນິ ຕມ້ົ ເຂົ້າປຽກ ເຂ້ົາໄກນ່ ອ້ ຍຫນັ້ ນາ່ ແມຫ່ ຼານບ່ ໍຢແູ່ ນວນແີ້ ລວ້ ໃຜຈະໄປຊຢ້ື ູ່ ຕະຫຼາດມາໃຫ\"້ ຫຼານຊາຍຕອບວາ່ : \"ມນັ ຊຍິ າກຫຍງັ ປູ່ ເຂົ້າໄກນ່ ອ້ ຍອ່ ແີ ມຊ່ ມື້ າບກັ ຫຼາຍໆ\". ປ່ຕູ ອບຢາ່ ງໄວວາວາ່ : \"ໂອ! ດແີ ລວ້ ໃຫຫ້ ຼານຕມົ້ ເຂົ້າປຽກໄກນ່ ອ້ ຍມາສ່ງົ ປໄູ່ ວໆແດ່ ປ່ຢູ າກແທໆ້ \". \"ຈະຕມ້ົ ໃສຫ່ ຍງັ ປ່\"ູ ຫຼານຊາຍຖາມຄນື . \"ໂອຍ! ໃສອ່ ນັ ໃດບ່ ໍໃສອ່ ນັ ໃດມນັ ກແໍ ຊບຢແູ່ ລວ້ ຄນັ ແມນ່ ເຂ້ົາໄກນ່ ອ້ ຍຫນັ້ ນາ່ \". ເມ່ອື ລມົ ກບັ ຫຼານຊາຍໄດເ້ ລ່ ືອງແລວ້ ປ່ຄູ າໍ ເພັດກນໍ ອນຫງາຍແຂນກາ່ ຍໜາ້ ຜາກ ແລວ້ ກຄໍ ດິ ຫາອະດດີ ຂອງເພ່ ິນທ່ ີຜິດຫວງັ ຊາໍ້ ແລວ້ ຊາໍ້ ອີກຢທູ່ ່ ີຊຽງຂວາງ. ຊຸມທ້າຍປີ 1960 ຊາຍຄາໍ ເພັດ ອອກຈາກວຽງຈນັ ໄປເຮັດການປະຕິວດັ ຊຽງຂວາງແດນ ໄຫຫີນ ເຂົາຖກື ສບັ ຊອ້ ນໄປຮຽນແພດໃນໄລຍະທ່ ີເຂົາເປັນນກັ ຮຽນແພດ ເຂົາໄດພ້ ບົ ຮກັ ກບັ 21

ສາວມະນວີ ນັ (ຂໍໂທດຊ່ ສື ມົ ມດຸ ) ນາງເປັນແພດຢ່ໂູ ຮງໝໍ ທ່ ີບ່ ໍໄກຈາກໂຮງຮຽນປານໃດ. ທງັ ສອງຮກັ ມກັ ກນັ ຢບູ່ ນົ ໜາ້ ທ່ ີວຽກງານ ແລະ ກຫໍ ວງັ ຈະເປັນຄຜູ່ ວົ ເມຍກນັ ເຖງິ ຄາໍ ເພັດຈະຮກັ ນາງປານໃດກຕໍ າມ ແຕຄ່ າໍ ເພັດກມໍ ບີ ອ່ ນຕິນາງບອ່ ນວາ່ ມາລະຍາດອອ່ ນຫວານອອ່ ນນອ້ ມ ຄຽ່ ມຄມົ ເກນີ ໄປ. ຍິງແບບນຮ້ີ ຽນຈບົ ແພດໄດແ້ ນວໃດ. ສງົ ໄສວາ່ ຄນັ ມທີ ະຫານບາດເຈັບມາ ນາງເຫັນເລືອດເຂົາແລວ້ ຄງົ ເປັນລມົ ພນຸ້ ລະ ຫຼືບ່ ໍຄນັ ໄດຍ້ ິນສຽງຍນົ ສຽງປືນມາກຄໍ ງົ ຮອ້ ງໄຫ້ ແລນ່ ນາໍ ກນ້ົ ຜຊູ້ າຍເທ່ ົານນັ້ ລະ ແຕຢ່ າ່ ງໃດກຕໍ າມຄາໍ ເພັດກຮໍ ກັ ນາງຈນົ ສດຸ ໃຈ. ສະພາບສງົ ຄາມຈກັ ກະພດັ ສາ້ ງຂນຶ້ ທ່ ີຫວງັ ດບັ ມອດຊຽງຂວາງໄລຍະປີ 1968-69 ມນັ ຍ່ ງິ ໃຫຍໂ່ ຫດຮາ້ ຍທ່ ີສດຸ ເພ່ ືອຕອບໂຕຂ້ ບັ ໄລສ່ ດັ ຕຈູ າໍ ເປັນໄດໃ້ ຊກ້ າໍ ລງັ ອາ້ ຍນອ້ ງເສມີ ຂນຶ້ ອກີ . ທ່ ີໂຮງຮຽນແພດ (ຕງັ້ ຢ່ກູ າງປ່າ) ຂອງຄາໍ ເພັດກມໍ ກີ ານລະດມົ ເອົາກາໍ ລງັ ໄປເສີມກອງ ປືນໃຫຍຍ່ ິງຍນົ ຊາວໜ່ມຸ ມຍີ ິງ-ຊາຍນກັ ຮຽນແພດໄດສ້ ະໝກັ ໄປຫຼາຍຄນົ ແຕຄ່ າໍ ເພັດບ່ ໍສະ ໝກັ ນາໍ ໝູ່ ເພາະຄດິ ຢາ້ ນຄາໍ ວາ່ ປືນໃຫຍຍ່ ງິ ຍນົ ແລະ ໃຈໜ່ ຶງກເໍ ປັນຫວ່ ງນາໍ ມະນວີ ນັ . ເຂົາ ບ່ ໍຢາກພາກຈາກນາງ. ເມ່ອື ຮຽນຈບົ ຄາໍ ເພັດຖກື ສບັ ຊອ້ ນມາປະຈາໍ ການຢໂູ່ ຮງໝໍ ທ່ ີມະນວີ ນັ ຢນູ່ ນັ້ ຄາໍ ເພັດບ່ ໍເຫັນ ມະນວີ ນັ ຈ່ງຶ ຖາມໝທູ່ ່ ີມາຕອ້ ນຮບັ ແລວ້ ໄດຄ້ າໍ ຕອບຈາກໝວູ່ າ່ : \"ມະນວີ ນັ ບ່ ໍໄດບ້ ອກອາ້ ຍຫວະ ລາວສະໝກັ ໄປເປັນທະຫານປືນໃຫຍໄ່ ດສ້ າມມແື້ ລວ້ ມເ້ື ຊົ້ານໝີ້ ພູ່ ວກນອ້ ງໄດຂ້ ຽນ ຈ.ມ ໄປຊມົ ເຊຍີ ນາງທ່ ີໄດຂ້ າ່ ວວາ່ ມະນວີ ນັ ຍງິ ຍນົ ຕກົ ໜ່ ຶງລາໍ ແລວ້ \". ຄາໍ ຕອບດງ່ ັ ກາ່ ວມນັ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມກບັ ແນວຄດິ ຂອງເຂົາທ່ ີໄດໄ້ ປດຖູ ກູ ມະນວີ ນັ ຕອນນນັ້ . ຈາກມນ້ື ນັ້ , ຄາໍ ເພັດຮສູ້ ຶກອາຍໆມະນວີ ນັ ທ່ ີສດຸ ... ແລະຈາກມນື້ ນັ້ ຈນົ ທງັ ສອງໄດລ້ ກູ ຜູ້ ລະສອງຄນົ ແລວ້ ຈ່ງຶ ໄດພ້ ບົ ກນັ ທ່ ີເມອື ງວຽງຈນັ . ຫວົ ໃຈຮກັ ຂອງຄາໍ ເພັດຍງັ ບ່ ໍແລວ້ ກບັ ສາວຊຽງຂວາງ. ຕອນໄປລາໍ ລຽງເຂົາໄດພ້ ບົ ຮກັ ສາວຊຽງຂວາງອີກຊ່ ືສມົ ພນັ (ຊ່ ສື ມົ ມດຸ ) ເມ່ອື ປະຕິບດັ ໜ້າທ່ ີລາໍ ລຽງສິບມແ້ື ລວ້ ທງັ ສອງກໄໍ ດ້ ຈາກກນັ ດວ້ ຍຄວາມຫວ່ ງຫາ ແຕທ່ ງັ ສອງກໍຍງັ ມຈີ ດົ ໝາຍຫາກນັ ຕາມເວລາອນັ ເໝາະສມົ . ສາວຊຽງຂວາງຄນົ ນ້ີ ຄາໍ ເພັດມແີ ນວຕິຢູ່ບອ່ ນວາ່ : ນາງເປັນຄນົ ຂີອ້ າຍໄປໃສມາໃສກມໍ ແີ ຕ່ ໄປນາໍ ຜໃູ້ ຫຍ່ ເວລານງ່ ັ ກນໍ ງ່ ັ ແຕດ່ າ້ ນຫຼງັ ຜໃູ້ ຫຍຈ່ ະລມົ ອນັ ໃດເຮົາຕອ້ ງໄດບ້ ິດໂຕ ຫຼື ຫງຽ່ ງ 22

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດໜາ້ ໄປລມົ ຄນັ ເອົາເປັນເມຍໄປຢວູ່ ຽງຈນັ ຢາ້ ນຮອ້ ງໄຫຫ້ າພ່ ໍແມມ່ ໜື້ ່ ຶງສິບເທ່ ືອຈ່ ງຶ ຈະຄາ່ ໍ ເຮົາ ເປັນຜວົ ຄງົ ໄດອ້ ອຍຢຈູ່ ງ່ ັ ຊນັ້ . ມມີ ໜ້ື ່ ຶງ, ຄາໍ ເພັດຖກື ສດັ ຕບູ ກຸ ຖະຫ່ຼມົ ຄາໍ ເພັດຖກື ບາດເຈບັ ໜກັ ເພ່ ືອນສະຫາຍຈ່ງຶ ນາໍ ສ່ງົ ໂຮງໝໍ ອກີ ແຫງ່ ໜ່ ຶງໃນເວລາກາງຄນື ພາຍໃນໂຮງໝໍ ທ່ ີມແີ ສງຕະກຽງຮງຸ່ ພໍມຽງໆ ບດຶ ໜ່ ຶງມນີ າງ ແພດມາສກັ ຢາໃຫເ້ ມ່ອື ເຫັນນາງແພດແລວ້ ຄາໍ ເພັດອທຸ ານອອກມາວາ່ ສມົ ພນັ ມາເປັນແພດ ໄດແ້ ນວໃດ ແຕນ່ າງແພດຄນົ ນນັ້ ສກັ ຢາໃຫ້ຄາໍ ເພັດ ແລວ້ ກໍຈາກໄປດວ້ ຍຄວາມຮກັ ບ່ ໍຢາກ ເຂ້ົາໃຈຜິດຕ່ ໍນາງຄາໍ ເພັດຈ່ ງຶ ຄດິ ປອບໃຈຕນົ ເອງວາ່ \"ນາງອາດຟ້າວນາໍ ຄນົ ເຈັບນາງຈ່ ງຶ ບ່ ໍລມົ ເຮົາ ຫຼື ນາງອາດບ່ ໍເຫັນເຮົາ ເພາະສຽງຕະກຽງຮງຸ່ ພໍເປັນມຽງໆ\" ຕ່ ນື ເຊ້ົາມາ ຄາໍ ເພັດຈ່ງຶ ຖາມນາງແພດຜມູ້ າສກັ ຢາ ແລະ ເພ່ ືອນສາວທ່ ີມາຢາມ. \"ນາງສມົ ພນັ ຜມູ້ າສກັ ຢາໃຫອ້ າ້ ຍມຄື້ ນື ນບີ້ ່ ໍມາບໍ?\" ຄາໍ ເພັດໄດຮ້ ບັ ສຽງຫວົ ຂວນັ ແກມຄາໍ ຕອບວາ່ : \"ມຫີ ຼາຍຄນົ ກຫໍ ຼງົ ຄືອາ້ ຍນລີ້ ະ ຜມູ້ ຄື້ ືນນແ້ີ ມນ່ ສມົ ພອນທ່ ີເປັນຝາແຝດກບັ ສມົ ພນັ ແລະ ສມົ ພນັ ດຽວນໄ້ີ ປຮຽນຕ່ ໍຢ່ຫູ ວຽດນາມແລວ້ ເດ ບ່ ໍດນົ ດອກປະມານ 6-7 ປີ ກກໍ ບັ ແລວ້ \" ຄາໍ ເພັດ ໄດຍ້ ນິ ຄາໍ ຕອບແລວ້ ພໍຢາກລມ້ົ ລງົ ເພາະນາງບ່ ໍຂອ້ີ າຍບ່ ໍອອ່ ນແອດງ່ ັ ທ່ ີເຂົາຄດິ . ນບັ ແຕມ່ າຢຊູ່ ຽງຂວາງ ໜ່ມຸ ຄາໍ ເພັດຜິດຫວງັ ຫຼາຍຢາ່ ງ ຂະໜາດວາ່ ຢາກໄປຢືນຍ້ິມໆ ຖາ່ ຍຮບູ ຢທູ່ ່ງົ ໄຫຫີນກບໍ ່ ໍມເີ ວລາ ທກຸ ເວລາເພ່ ິນພອ້ ມດວ້ ຍໝເູ່ ພ່ ືອນ ແລະ ຊາວຊຽງຂວາງຈະ ຕອ້ ງຫວາດສຽວຂຽ້ ວຂາດຍາດເວລາໂຈມຕີສດັ ຕ.ູ .. ບ່ ໍຄືລູກຫຼານທຸກມນ້ື ີ້ຈະໄປພນັ ລະນາ ຂອ້ ຍຮກັ ເຈາ້ົ ເຈາ້ົ ຮກັ ຂອ້ ຍຢຂູ່ າ້ ງໄຫຫີນດນົ ປານໃດກໄໍ ດ້ ແຕມ່ ນ້ື ຂ້ີ ອ້ ຍຈະຕອ້ ງໄດສ້ ມົ ຫວງັ ກບັ ການກນິ ເຂົ້າປຽກເຂົ້າໄກນ່ ອ້ ຍຊຽງຂວາງຢາ່ ງແນນ່ ອນ. \"ປອັ ກໆໆ\" ສຽງເຄາະປະຕຫູ ອ້ ງດງັ ຂນຶ້ ແລວ້ ຫຼານຊາຍກເໍ ປີດປະຕເູ ຂົ້າມາທງັ ມກື ຫໍ ້ິວ ປິນໂຕເຂ້ົາປຽກເຂ້ົາໄກນ່ ອ້ ຍແລວ້ ຍ່ ືນໃຫປ້ ູ່ ພ່ ໍປ່ເູ ປີດປິນໂຕອອກແລວ້ ໃຊບ້ ວ່ ງຊດົ ກນິ ຊດົ ກນິ ຢາ່ ງແຊບນວົ ຫຼານຊາຍເປັນຜຢູ້ ືນເບ່ ງິ ເມ່ອື ກນິ ອ່ ມີ ແລວ້ ປ່ຈູ ່ງຶ ເວ້ົາກບັ ຫຼານຊາຍວາ່ : \"ຕມ້ົ ເຂ້ົາປຽກເຂົ້າໄກນ່ ອ້ ຍນ້ີ ຕງັ້ ແຊບຕງັ້ ຫອມແທໆ້ . ມອ້ື ່ ືນຕມົ້ ໃຫປ້ ່ອູ ີກເດ\"ີ ຫຼານຊາຍ ຕອບວາ່ : 23

\"ບ່ ໍ ບ່ ໍ ອ່ ີແມຮ່ າ້ ຍໃຫ້ຫຼານ ຕອນຫຼານພວມຫ້ິວປິນໂຕມາສ່ງົ ປູ່ນນັ້ ອ່ ີແມຮ່ າ້ ຍໃຫ້ວາ່ : ມງຶ ບ່ ໍຢ້ານຜີບາບຫວະ! ມງຶ ຕມົ້ ເຂ້ົາປຽນໄປໃຫປ້ ່ກູ ນິ \" ໄດຍ້ ິນຄາໍ ວາ່ ເຂ້ົາປຽນພ່ ໍປ່ຄູ າໍ ເພັດເຮັດ ຕາມນື ມງ້ົ ກງ້ົ ຂນຶ້ ແລວ້ ຖາມວາ່ : \"ອາ່ ວ! ຄນັ ຊນັ້ ຫຼານຕມ້ົ ເຂົ້າປຽນ ຫຼື ວາ່ ຕມ້ົ ເຂ້ົາໄກນ່ ອ້ ຍ\" ຫຼານຊາຍຕອບວາ່ . \"ແມນ່ ທງັ ສອງນນັ້ ລະປ່!ູ ອ່ ີແມຊ່ ື້ເຂ້ົາປຽນມາໃຫ້ໄກນ່ ອ້ ຍ ຮວູ້ າ່ ປູ່ຢາກກນິ ຕມ້ົ ເຂົ້າໄກ່ ນອ້ ຍ ຫຼານຈ່ງຶ ໄປຈກົ ເອົາເຂ້ົາປຽນຢໃູ່ ນຖງົ ຂາ້ ງລກົ ໄກມ່ າຕມົ້ ໃຫປ້ ່ກູ ນິ ນລີ້ ະ\" ປ່ຮູ ອ້ ງຂນຶ້ ວາ່ : ໂອຍ! ກະດຽວວາ່ ຕມົ້ ເຂົ້າໄກນ່ ອ້ ຍເຂ້ົາທ່ ີເປັນເອກະລກັ ຊຽງຂວາງນນັ້ ນາ່ \" \"ຈກັ ແລ້ວ ຫຼານຊິໄປຮູ້ ເອກະລກັ ກະລິກຊຽງຂວາງອນັ ໃດ. ຫຼານຄິດແຕວ່ າ່ ເຂົ້າໄກ່ ນອ້ ຍກມໍ ແີ ຕເ່ ຂ້ົາປຽນເທ່ ົານນັ້ ລະ\" ປ່ຄູ າໍ ເພັດຮອ້ ງຂນຶ້ ອີກ \"ໂອຍ! ກຢູ າກຮາກອອກເດເນາະ ສມົ ພໍມນັ ຈ່ ງຶ ມແີ ຕຫ່ ວົ ແກບ, ບ່ ໍຫອມ, ບ່ ໍແຊບນນັ້ ແລວ້ ຜິດຫວງັ ຊາໍ້ ໆອກີ ແລວ້ ຈາກຊຽງຂວາງ. (ຄດັ ຈາກວາລະສານວນັ ນະສນິ ສະບບັ ທີ 5 ປີ 2013 ໜາ້ ທີ 38) 24

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ບດົ ທີ 2 ການອາ່ ນເພ່ ືອພດັ ທະນາຄວາມຮຕູ້ ນົ ເອງ 1. ຄວາມໝາຍຂອງການອາ່ ນເພ່ ືອພດັ ທະນາຄວາມຮຕູ້ ນົ ເອງ ການອາ່ ນໜງັ ສມື ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຕ່ ໍຄວາມຮສູ້ ຶກນກຶ ຄດິ ຂອງຕນົ ຄນົ ທ່ ີຮອບຮມູ້ ກັ ຈະເປັນຜູ້ ມນີ ດິ ໄສຮກັ ການອາ່ ນ ເຮົາສາມາດຊອກຫາຄວາມຮໄູ້ ດຈ້ າກການອາ່ ນໜງັ ສືຫຼາຍປະເພດ ເຊ່ ງິ ຈະຊວ່ ຍພດັ ທະນາໃຫມ້ ສີ ະຕປິ ນັ ຍາເພ່ ີມຂນ້ຶ ສາມາດປບັ ຕວົ ເຂ້ົາກບັ ສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ແລະ ຢໃູ່ ນ ສງັ ຄມົ ໄດຢ້ າ່ ງມຄີ ວາມສກຸ . 2. ຄວາມຮທູ້ ່ ີໄດຈ້ າກການອາ່ ນ ປກົ ກະຕິຄນົ ທ່ ີຮອບຮມູ້ ກັ ຈະເປັນຜສູ້ ະແຫວງຊອກຫາອາ່ ນ ຫຼື ຮບັ ຟງັ ສ່ ິງຕາ່ ງໆຢ່ສູ ະເໝີ ການອາ່ ນຈະຊວ່ ຍພດັ ທະນາໃຫມ້ ສີ ະຕິປນັ ຍາເພ່ ີມຂນ້ຶ , ຊວ່ ຍໃຫປ້ ບັ ຕວົ ເຂ້ົາກບັ ສ່ ິງແວດລອ້ ມ ແລະ ຢູ່ໃນສງັ ຄມົ ໄດຢ້ ່າງປກົ ກະຕິສກຸ ເຮົາອາດຈະສຶກສາຫາຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ເຫດການໃນ ຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ , ຄວາມຮດູ້ າ້ ນສຂຸ ະພາບອະນາໄມ ຫຼື ດາ້ ນສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ແລະ ຄວາມຮທູ້ ່ວົ ໄປ ເຊ່ ງິ ຫາອາ່ ນໄດໃ້ ນສ່ ຫື ຼາຍປະເພດເຊ່ ັນ: ເອກະສານ, ວາລະສານ, ໜງັ ສພື ິມ... ຂາ່ ວໜງັ ສືພິມອາດບ່ ໍແມນ່ ຄວາມຈງິ ສະເໝີໄປ ເຮົາຈ່ງຶ ຕອ້ ງໄດພ້ ິຈາລະນາ ຢາ່ ຫຼງົ ເຊ່ ືອ ໂດຍປຽບທຽບຂາ່ ວຈາກໜງັ ສພື ິມຫຼາຍສະບບັ ຫຼື ສອບຖາມຈາກບກຸ ຄນົ ອ່ ນື ໆ. 25

2.1 ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ເຫດການຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ເຫດການສາໍ ຄນັ ໃນຊວີ ິດປະຈາໍ ວນັ ມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນຕ່ ໍຜອູ້ າ່ ນ ເຊ່ ິງສາມາດຫາ ອາ່ ນໄດຈ້ າກໜງັ ສືພິມລາຍວນັ ລາຍອາທິດ... ເຊ່ ງິ ຈະສະເໜີເລ່ ືອງລາວຫຼາຍດາ້ ນເຊ່ ັນ: ການເມອື ງ, ເສດຖະກດິ , ສງັ ຄມົ , ເຕັກໂນໂລຊ.ີ .. ຕວົ ຢາ່ ງ 1: ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ເສດຖະກດິ ປະຊາຄມົ ເສດຖະກດິ ອາຊຽນ (AEC) ປະຊາຄມົ ເສດຖະກດິ ອາຊຽນ (AEC ຫຼື Asean Economics Community) ຄກື ານ ລວມຕວົ ຂອງຊາດໃນອາຊຽນ 10 ປະເທດຄ:ື ໄທ, ມຽນມາ, ລາວ, ຫວຽດນາມ, ມາເລເຊຍ, ສິງກະໂປ, ອິນໂດເນເຊຍ, ຟິລິບປິນ, ກາໍ ປເູ ຈຍ ແລະ ບຣໄູ ນ ເພ່ ືອໃຫມ້ ຜີ ນົ ປະໂຫຍດທາງ ເສດຖະກດິ ຮວ່ ມກນັ ຈະມຮີ ບູ ແບບຄາ້ ຍຄືກມຸ່ ອີຢູ (Euro Zone) ນນັ້ ເອງ. ຈະເຮັດໃຫມ້ ຜີ ນົ ປະໂຫຍດ ອາໍ ນາດຕ່ ໍລອງຕາ່ ງໆກບັ ຄຄູ່ າ້ ໄດຫ້ ຼາຍຂນຶ້ ແລະ ການນາໍ ເຂ້ົາ-ສ່ງົ ອອກຂອງຊາດ ໃນອາຊຽນກຈໍ ະເສລີ ຍກົ ເວັ້ນສິນຄາ້ ບາງຊະນດິ ທ່ ີແຕລ່ ະປະເທດອາດຈະຂໍໄວບ້ ່ ໍຫຸຼດພາສີນາໍ ເຂົ້າ (ເອນີ້ ວາ່ ສນິ ຄາ້ ອອ່ ນໄຫວ). ອາຊຽນຈະລວມຕວົ ເປັນປະຊາຄມົ ເສດຖະກດິ ອາຊຽນ (AEC) ແລະ ມຜີ ນົ ລບັ ເປັນຮບູ ປະທາໍ ໃນວນັ ທີ 31 ທນັ ວາ 2015 ເຊ່ ງິ ຈະເຮັດໃຫພ້ ມູ ພີ າກນປ້ີ ່ຽນໄປຢ່າງຫຼວງຫຼາຍທ່ ີພວກ ເຮົາຄດິ ບ່ ໍເຖງິ ຢາ່ ງແນນ່ ອນ. ເອອີຊີ (AEC) ມແີ ນວທາງທ່ ີຈະໃຫເ້ ປັນໄປຄ:ື - ເປັນຕະຫຼາດ ແລະ ຖານການຜະລິດຮວ່ ມກນັ . 26

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ- ເປັນພມູ ພີ າກທ່ ີມຄີ ວາມສາມາດໃນການແຂງ່ ຂນັ ທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ສງູ . - ເປັນພມູ ພີ າກທ່ ີມກີ ານພດັ ທະນາທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ທ່ ີເທ່ ົາທຽມກນັ . - ເປັນພມູ ພີ າກທ່ ີມກີ ານບລູ ະນາການເຂ້ົາກບັ ເສດຖະກດິ ໂລກ. ປະເທດລາວເຮົາເປັນປະເທດໜ່ ຶງທ່ ີມນີ າມມະຍດົ ວາ່ : ແບັດເຕີຣອີ າຊຽນ ເຊ່ ິງໃນນນັ້ ປະເທດລາວຈະມຈີ ດຸ ແຂງໃນການລງົ ທຶນຂອງປະຊາຄມົ ອາຊຽນຄ:ື ມຊີ ບັ ພະຍາກອນທາໍ ມະຊາດ ທ່ ີອດຸ ມົ ສມົ ບນູ ໂດຍສະເພາະແມນ່ ພະລງັ ງານຈາກນາໍ້ ແລະ ບ່ ໍແຮທ່ າດຕາ່ ງໆ, ການເມອື ງມສີ ະ ເຖຍລະພາບ, ຄາ່ ຈາ້ ງແຮງງານຂອ້ ນຂາ້ ງຕາ່ ໍ . ຕວົ ຢາ່ ງ 2 : ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ນະວດັ ຕະກາໍ ເຕັກໂນໂລຊີ ໂດຣນອດັ ສະລິຍະນອ້ ຍທ່ ີສດຸ ໃນໂລກ (Skeye Pico Drone) ປດັ ຈບຸ ນັ ມບີ ໍລິສດັ ໂດຣນ ຫຼື ອປຸ ະກອນ ການບິນອອກມາຫຼວງຫຼາຍ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະ ເນັ້ນຄວາມໄວໃນການບິນ ຫຼື ຂະໜາດທ່ ີ ໃຫຍຂ່ ນຶ້ ເພ່ ືອເສີມຄວາມແຂງແຮງໃຫໂ້ ດຣນ ແ ຕ່ຫຼ າ ຍ ຄ ົນ ອ າ ດ ຮູ້ສຶ ກ ວ່າ ກາ ນ ບ ັງ ຄ ັບ ໂດຣນລ້ນຸ ໃຫຍອ່ າດບ່ ໍຄອ່ ຍສະດວກປານໃດ ມນ້ື ເ້ີ ຮົາມໂີ ດຣນຂະໜາດນອ້ ຍທ່ ີຄວບຄມຸ ງາ່ ຍ ກວ່າເກ່ ົາມາສະເໜີ ໂດຍໂດຣນລຸ້ນໃໝ່ນ້ີ ຊ່ ວື າ່ : ສະກາຍພິໂກໂດຣນ (SKEYE Pico Drone) ໄດຮ້ ບັ ການພດັ ທະນາໂດຍທີອາເອັນດີ ແລັບ (TRND labs) ບໍລິສດັ ຜະລິດອປຸ ະກອນຈາກປະເທດໂຮນລງັ ເຊ່ ງິ ການອອກແບບໃຫ້ ເປັນໂດຣນແບບ 4 ໃບພດັ ທ່ ີມຂີ ະໜາດນອ້ ຍທ່ ີສດຸ ໃນໂລກ ດວ້ ຍຂະໜາດ 2,2x2,2 ຊງັ ຕີ ແມດັ , ມນີ າໍ້ ໜກັ ພຽງ 7 ກຣາມເທ່ ົານນັ້ ໂດຍໃຊເ້ ຕັກໂນໂລຊີ ຣີດດທີ ຟູ ຼາຍ (Ready to fly) ຊວ່ ຍເພ່ ີມປະສິດທິພາບໃນການບິນຂອງໂດຣນ ມລີ ະບບົ ຄວບຄມຸ ການບິນ 6 ແກນ ຊວ່ ຍໃຫ້ ການບິນໄດນ້ ງິ້ ແລະ ຕີລງັ ກາແບບ 360 ອງົ ສາ ແລະ ມໄີ ຟແອວອີດີ (LED) ສາໍ ລບັ ໃຊງ້ ານ ຕອນກາງຄນື ມຣີ ໂີ ໝດບ່ ໍມສີ າຍທ່ ີມໄີ ລຍະຄວບຄມຸ ໂດຣນໄດໄ້ ກເຖງິ 50 ແມດັ ການໃຊງ້ ານ ກງໍ າ່ ຍດາຍ ພຽງແຕເ່ ປີດເຄ່ ືອງແລວ້ ວາງໄວເ້ ທິງນວ້ິ ມື ຫຼື ໂຍນຂຶນ້ ກາງອາກາດ ຈາກນນັ້ , 27

ໃຊຣ້ ໂີ ໝດບງັ ຄບັ ໄດເ້ ລີຍແຖມຍງັ ບນິ ໃນບອ່ ນແຄບໆໄດສ້ ະບາຍ ສາມາດບນິ ໄດດ້ ນົ ເຖງິ 7-8 ນາທີ ຕ່ ໍການສາກໄຟໜ່ ຶງຄງັ້ ເຊ່ ິງໃຊເ້ ວລາໃນການສາກຖາ່ ນຄງັ້ ລະ 30 ນາທີ ເໝາະສາໍ ລບັ ງານສາໍ ຫຼວດເພ່ ືອການວາງແຜນ ການຄນ້ົ ຄວາ້ ແລະ ເຫດການຕາ່ ງໆໄດງ້ າ່ ຍຂນ້ຶ . ທງັ ນ,້ີ ທາງຜະຜລູ້ ິດໄດວ້ າງຂາຍສະກາຍ ພິໂກໂດຣນເປັນທ່ ີຮຽບຮອ້ ຍແລວ້ ໃນລາຄາ 49 ໂດລາ ສະຫະລດັ ເບ່ ງິ ລາຍລະອຽດເພ່ ີມເຕມີ ໄດທ້ ່ ີເວັບໄຊ trndlaps. (ຄດັ ຈາກໜງັ ສພື ິມວຽງຈນັ ໃໝ,່ ສະບບັ ວນັ ທີ 07/12/2015, ໜາ້ 5, ຄໍລາໍ : ນະວດັ ຕະກາໍ ເຕັກໂນໂລຊ)ີ 2.2 ຄວາມຮເູ້ ລ່ ອື ງສຂຸ ານາໄມ ຄວາມຮເູ້ ລ່ ືອງສຂຸ ານາໄມມຄີ ວາມຈາໍ ເປັນ ແລະ ສາໍ ຄນັ ຕ່ ໍການດາໍ ລງົ ຊີວິດ ອາດໄດຈ້ າກ ວາລະສານ, ໜງັ ສພື ິມ ເປັນຕນົ້ . ອາ່ ນເພ່ ືອພດັ ທະນາຕນົ ເອງດາ້ ນຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ສຂຸ ານາໄມ ຮບັ ຮວູ້ ິທີການດແູ ລຮກັ ສາ ຜິວໜງັ ເຊ່ ງິ ສາມາດມານາໍ ໃຊໃ້ ນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ໄດ.້ ຕວົ ຢາ່ ງ: ຄນຸ ປະໂຫຍດຈາກຂງີ ມາຮຈູ້ ກັ ຂງີ ສະໝນຸ ໄພພ້ືນບາ້ ນກນັ ເນາະ. ນອກຈາກໃຊປ້ ະກອບອາຫານ ໄດ້ແ ລ້ວ ຂີງ ຍງັ ມີສບັ ພະຄຸນຢ່າງ ຫຼວງຫຼາຍ ເຊ່ ງິ ມບີ າງທາ່ ນຍງັ ບ່ ໍຮເູ້ ທ່ ືອ. ຂີງເປັນພືດສະໝນຸ ໄພ ແລະ ເປັນ ເຄ່ ືອງເທດມສີ ບັ ພະຄນຸ ຮກັ ສາໂລກໄດ້ ເຊ່ ັນ: ຮກັ ສາອາການຍ່ ງຶ ທອ້ ງ, ປວດຮາກ, ແກໄ້ ອ, ຮກັ ສາຂີ້ກາກ, ຂີ້ກ້ຽນ ແລະ ເປັນຢາອາຍວຸ ດັ ທະນະ. ການຜະລິດຂງີ ແບງ່ ອອກເປັນ ການປກູ ຂງີ ເພ່ ືອບໍລໂິ ພກ, ສ່ງົ ໂຮງງານອດຸ ສາຫະກາໍ ແລະ ການປກູ ເພ່ ືອຜະລິດຕະພນັ ຂງີ ເປັນພືດທ່ ີ ປກູ ໄດດ້ ໃີ ນເຂດຮອ້ ນ. 28

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ- ແກຄ້ ນັ ຄໍຈາກອາການໄອ: ວທິ ີ 1: ເອົາຂງີ ແກ່ 2 ຫວົ ຫຼື 5 ກຣາມ ປນົ ກບັ ນາໍ້ ໝາກນາວແລວ້ ດ່ ມື . ວທິ ີ 2: ເອົາຂງີ ແກ່ 2 ຫວົ ຫຼື 5 ກຣາມ ນາໍ ມາຕາໍ ແລວ້ ເອົານາໍ້ ໃສ່ ຕອງເອົາແຕນ່ າໍ້ ທາໍ ອດິ ແລວ້ ດ່ ມື . - ແກກ່ ນິ ປາກ: ຄນັ້ ຂງີ ປະສມົ ນາໍ້ ອນຸ່ ແລະ ເກອື ເລັກນອ້ ຍອມົ ບວ້ ນປາກຂາ້ ເຊອ້ື ໂລກໃນປາກ. - ແກອ້ າການຍ່ ຶງທອ້ ງ, ທອ້ ງບດິ , ໄລລ່ ມົ ໃນກະເພາະ, ປວດຮາກ ແລະ ອາການເມາົ ລດົ : ນາໍ ຂງີ ແກສ່ ດົ 50 ກຣາມ ທບຸ ໃຫແ້ ຕກນາໍ ໄປຕມົ້ ກບັ ນາໍ້ 2 ຈອກ ແລວ້ ເອົາແຕນ່ າໍ້ ມາ ດ່ ມື ວນັ ລະ 3 ຄງັ້ . - ແກປ້ ວດກະເພາະອາຫານ: ໃຊຂ້ ງີ ປະສມົ ກບັ ນາໍ້ ຕານ ແລວ້ ດ່ ມື ມລື້ ະຄງັ້ . - ຜມົ ຫ່ຼນົ ແລະ ຫວົ ລາ້ ນ: ໃຊຂ້ ງີ ສດົ ນາໍ ມາຂາງໄຟໃຫ້ອນຸ່ , ຕາໍ ໃຫມ້ ນຸ່ ແລວ້ ພອກໃສບ່ ໍລິເວນທ່ ີຜມົ ຫ່ຼນົ ມລື້ ະ 2 ເທ່ ືອປະມານ 3 ມ.້ື ຖາ້ ຍງັ ບ່ ໍດຂີ ນ້ຶ ໃຫພ້ ອກຕ່ ໍໄປໄລຍະໜ່ ຶງ. - ແກສ້ ະເອ:ິ ໃຊຂ້ ງີ ສດົ ຕາໍ ລະອຽດ ຄນັ້ ເອົານາໍ້ ມາປະສມົ ກບັ ນາໍ້ ເຜ້ິງ ຄນົ ໃຫເ້ ຂ້ົາກນັ ເຮັດເປັນນາໍ້ ຂງີ ສດົ ດ່ ມື . - ຂບັ ເຫ່ ືອ: ເອົາຂີງແກມ່ າປອກເປືອກຝານເປັນຕອ່ ນບາງໆ ນາໍ ໄປຕາກໃນຮ່ມົ ຈນົ ແຫ້ງ (2ວນັ ) ເອົາຂງີ ແຫງ້ 3 ກຣາມໄປຕມົ້ ກບັ ນາໍ້ 1 ຈອກຈນົ ຟດົ ເປັນເວລາ 3 ນາທີ ເອົາສະເພາະແຕ່ ສວ່ ນນາໍ້ ມາປະສມົ ນາໍ້ ຕານ ແລວ້ ດ່ ມື ຂບັ ເຫ່ ືອໄດດ້ .ີ - ແກຮ້ ອ້ ນໃນ: ໃຊຂ້ ງີ ແກທ່ ບຸ ໃຫແ້ ຕກປະມານ 1 ກາໍ ມຕື ມ້ົ ນາໍ້ ດ່ ມື . - ຖກື ແມງໄມກ້ ດັ ບາດ: ໃຊຂ້ ງີ ຝານເປັນແຜນ່ ບາງໆນາໍ ມາວາງທບັ ບໍລິເວນທ່ ີເປັນບາດ. - ໜງັ ມລື ອກ: ເອົາຂງີ ສດົ ມາປາດເປັນແຜນ່ ແລວ້ ນາໍ ມາແຊເ່ ຫົ້ຼາ 1 ຖວ້ ຍນອ້ ຍປະໄວ້ 24 ຊ່ວົ ໂມງ ເອົາແຜນ່ ຂງີ ທ່ ີຜາ່ ນການແຊນ່ າໍ້ ເຫົ້ຼາມາຖທູ າຕາມບໍລິເວນທ່ ີເປັນມລື້ ະ 2 ຄງັ້ . 29

- ແກຫ້ ວດັ : ນາໍ ຂງີ ແກຂ່ ະໜາດປະມານເທ່ ົາຫວົ ໂປ້ມທື ຸບໃຫ້ແຕກຕມົ້ ນາໍ້ 1 ຈອກ ໃຊໄ້ ຟອອ່ ນໆ ຕມ້ົ ນາໍ້ ໃຫຟ້ ດົ 5 ນາທີ ແລວ້ ຕກັ ຂງີ ອອກ ຕ່ ືມນາໍ້ ໜອ້ ຍໜ່ ຶງ ດ່ ມື ໃນຂະນະທ່ ີມນັ ຍງັ ອນຸ່ ກນິ 3 ເວລາ ເຊົ້າ, ສວາຍ, ແລງ. (ຄດັ ຈາກວາລະສານສຶກສາໃໝ່ ສະບບັ ທີ 36 ໜາ້ ທີ 59 ປີ 2013) 2.3 ຄວາມຮທູ້ ່ວົ ໄປ ການອາ່ ນເພ່ ືອພດັ ທະນາຄວາມຮທູ້ ່ວົ ໄປ ເປັນການອາ່ ນຕາມຄວາມສນົ ໃຈໂດຍທ່ວົ ໄປມີ ລກັ ສະນະທ່ ີຫຼາກຫຼາຍອາດຈະເປັນເລ່ ືອງຄວາມຮຮູ້ ອບຕວົ , ເລ່ ືອງກຽ່ ວກບັ ບກຸ ຄນົ ສາໍ ຄນັ , ວດັ ຖຸ ຫຼື ສະຖານທ່ ີບຮູ ານ, ຄວາມເປັນມາໃນປະຫວດັ ສາດ, ປະເພນວີ ດັ ທະນະທາໍ ດງັ້ ເດມີ ເຊ່ ງິ ຜູ້ ອາ່ ນສາມາດຄນ້ົ ຄວາ້ ຄວາມຮອູ້ ່ ນື ໆເພ່ ີມເຕີມໄດ້ ແລະ ເຮັດໃຫເ້ ປັນຜຮູ້ ອບຮໃູ້ ນເລ່ ອື ງຕາ່ ງໆ. ຕວົ ຢາ່ ງ 1: ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ປສູ ະນຍີ ະສະຖານ ຫໍພະແກວ້ ຫໍພະແກວ້ ກ່ສໍ າ້ ງຂນ້ຶ ໃນປີ ຄ.ສ 1565 ເຊ່ ິງເປັນໄລຍະໄລ່ເລ່ຍກບັ ການສະຖາປະນາ ເມອື ງວຽງຈນັ ຂນຶ້ ເປັນນະຄອນຫຼວງຂອງອານາ ຈກັ ລາວລາ້ ນຊາ້ ງ ໃຕກ້ ານນາໍ ພາຂອງພະເຈ້ົາ ໄຊຍະເຊດຖາທິລາດ ໃນສະຕະວດັ ທີ XVI ແຫງ່ ຄຣດິ ຕະສງັ ກາດ. ຫໍພະແກວ້ ສາ້ ງຂນ້ຶ ເພ່ ືອ ເ ປັ ນບ່ອນປະທັບຢູ່ຂອງ ພ ະ ແ ກ ວ້ ມ ລໍ ະ ກ ດົ (ພະພດຸ ທະຮບູ ທ່ ີເຮັດດວ້ ຍແກວ້ ມລໍ ະກດົ ) ຫໍນີ້ ຕງັ້ ຢພູ່ າຍໃນບໍລເິ ວນພະລາຊະວງັ ເຈາົ້ ຊວີ ດິ ໄກຈາກຝ່ງັ ນາໍ້ ຂອງປະມານ 150 ແມດັ . ຕກຶ ຫໍພະແກວ້ ພວກເຮົາບ່ ໍສາມາດຮໄູ້ ດໂ້ ຄງສາ້ ງເບອື້ ງເທິງແທຈ້ ງິ ຂອງຕຶກ ທ່ ີເຮົາເຫັນ ຢໃູ່ ນປດັ ຈບຸ ນັ ນີ້ ແມນ່ ໂຄງສາ້ ງທ່ ີເຮັດຂນ້ຶ ໃໝ່ ເມ່ອື ປີ ຄ.ສ 1936 ອອກແບບໂດຍສະເດັດ ເຈາ້ົ ສວຸ ນັ ນະພມູ າ, ເຈາົ້ ກມົ ມະນາ. ສະເພາະຜງັ ໂຄງສາ້ ງພ້ືນເບື້ອງລມຸ່ ແມນ່ ຜງັ ກ່ສໍ າ້ ງດງັ້ ເດມີ ມອີ ນັ ພິເສດຢູ່ບອ່ ນວາ່ ສະກນຸ ຊາ່ ງສະຖາປດັ ຕະຍະກາໍ ສິນແບບນີ້ ໃນສະໄໝພະເຈ້ົາໄຊຍະ ເຊດຖາທິລາດ ປາກດົ ວາ່ ມແີ ຫງ່ ດຽວເທ່ ົານນັ້ ທ່ ີມລີ ະບຽງອອ້ ມຮອບດາ້ ນນອກຂອງຝາຜະໜງັ ຕຶກ ເຊ່ ງິ ມລີ ກັ ສະນະຄາ້ ຍຄືສະກນຸ ຊາ່ ງສະຖາປດັ ຕະຍະກາໍ ສິນເຈ້ົາອະນວຸ ງົ ຕນົ້ ສະຕະວດັ ທີ 30

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດXIX ແຫງ່ ຄຣດິ ຕະສງັ ກາດ ພງົ ສາວະດານລາວກາ່ ວວາ່ ເຈາ້ົ ອະນວຸ ງົ ໄດສ້ ອ້ ມແປງຫໍພະແກວ້ ແຕບ່ ່ ໍໄດສ້ າ້ ງຫໍພະແກວ້ ສະເພາະປະຕິມາກາໍ ສິນຕກົ ແຕງ່ ແລະ ສິລະປະດອກດວງຕາ່ ງໆທ່ ີ ປະດບັ ເອຕ້ າມເສົາຝາຜະໜງັ ແລະ ບອ່ ນອ່ ືນໆນນັ້ ຂາ້ ພະເຈ້ົາແນໃ່ ຈວາ່ ແມນ່ ສະກນຸ ຊາ່ ງ ສິລະປະສະໄໝເຈົ້າອະນວຸ ງົ ສະເພາະບານປະຕໃູ ຫຍດ່ າ້ ນທິດຕາເວັນອອກນນັ້ ຂາ້ ພະເຈົ້າ ຄດິ ວາ່ ເຮັດຂນຶ້ ເມ່ອື ປະມານສະຕະວດັ ທີ XVIII. ພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ແມນ່ ມລໍ ະດກົ ທາງວດັ ທະນະທາໍ ທ່ ີມຄີ ນຸ ຄາ່ ສງູ ໄດປ້ ະທບັ ຢອູ່ ານາຈກັ ລາວລາ້ ນຊາ້ ງ ໃນສະຕະວດັ ທີ XVI- XVII ແລະ XVIII ແຫງ່ ຄຣິດຕະສງັ ກາດ ຕາມພງົ ສາ ວະດານລາວໄດບ້ ນັ ທຶກໄວວ້ າ່ : ເມ່ອື ປີ ຄ.ສ 1547 ພະເຈາ້ົ ໄຊຍະເຊດຖາທິລາດ ລາຊະໂອລດົ ຂອງພະເຈາ້ົ ໂພທິສາລະລາດແຫງ່ ນະຄອນຊຽງທອງ ຫຼວງພະບາງໄດຖ້ ກື ສ່ງົ ໄປປກົ ຄອງລາ້ ນ ນາຊຽງໃໝຕ່ າມຄາໍ ຮອ້ ງຂຂໍ ອງຊາວນະຄອນຊຽງໃໝ່ ໃນເວລານນັ້ ພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ໄດປ້ ະທບັ ຢນູ່ ນັ້ ແລວ້ . ພະເຈາົ້ ໄຊຍະເຊດຖາທິລາດໄດມ້ ຄີ ວາມເຫຼ້ືອມໃສຢາ່ ງຍ່ ງິ ຕ່ ໍພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ຈ່ ງຶ ໄດອ້ ນັ ເຊນີ ເອົາພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ມາໄວນ້ ະຄອນຊຽງທອງ (ຫຼວງພະບາງ) ເພ່ ືອຄວາມປອດໄພ ຍອ້ ນວາ່ ເວລານນັ້ ນະຄອນຊຽງໃໝເ່ ປັນເປ້ົາໝາຍຮກຸ ຮານຂອງພະມາ້ ຕ່ ໍມາເມ່ອື ປີ ຄ.ສ 1560 ພະເຈາ້ົ ໄຊຍະເຊດຖາທິລາດຍກົ ຍາ້ ຍນະຄອນຫຼວງຈາກນະຄອນຊຽງທອງລງົ ມາສາ້ ງຕງັ້ ຢເູ່ ມອື ງ ວຽງຈນັ ຈ່ງຶ ໄດຍ້ ກົ ຍາ້ ຍພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ລງົ ມາໄວນ້ ະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ . ເຖງິ ປີ ຄ.ສ 1565 ພະເຈ້ົາໄຊຍະເຊດຖາທິລາດໃຫນ້ າຍຊາ່ ງປກຸ ສາ້ ງຫໍພະແກວ້ ຂນ້ຶ ເພ່ ືອເປັນບອ່ ນປະທບັ ຢອູ່ ນັ ສມົ ກຽດຂອງພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ຢພູ່ າຍໃນບໍລິເວນພະລາຊະວງັ ຂອງພະອງົ ເອງ. ນບັ ແຕນ່ ນັ້ ມາ ພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ໄດປ້ ະທບັ ຢນູ່ ະຄອນວຽງຈນັ ເຖງິ ປີ ຄ.ສ 1778 (ທ້າຍສະຕະວດັ ທີ XVIII) ພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ຈ່ ງຶ ຖກື ແມທ່ ບັ ສະຫຍາມຍຶດໄປໄວບ້ າງກອກ ນບັ ວາ່ ພະແກວ້ ມລໍ ະກດົ ໄດປ້ ະ ທບັ ຢ່ນູ ະຄອນວຽງຈນັ ເຖງິ 218 ປີ. ເມ່ອື ເວລາຜາ່ ນມາຮອດປີ ຄ.ສ 1828-1829 ວຽງຈນັ ໄດຖ້ ກື ເຜົາໄໝຍ້ ອ້ ນສງົ ຄາມ ຫໍພະແກວ້ ກຄໍ ືສ່ ິງກ່ສໍ າ້ ງອ່ ືນໆກຖໍ ກື ມາ້ ງເພຈດູ ເຜົາ ແລະ ຖມິ້ ປະ ໄປກາຍເປັນເມອື ງຮາ້ ງຊ່ວົ ໄລຍະໜ່ ຶງ. ຫໍພະແກວ້ ກ່ ສໍ າ້ ງຄືນໃໝ່ ໃນປີ ຄ.ສ 1936 ຄືຜ່ານໄລຍະເວລາ 107 ປີ ທ່ ີຖມິ້ ປະ ຮາ້ ງໄປ ປະຊາຊນົ ລາວບນັ ດາເຜ່ ົາໄດທ້ ະຍອຍກນັ ເຂົ້າມາຕງັ້ ຫຼກັ ແຫຼງ່ ຢ່ນູ ະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ທ່ ີໄດມ້ ກີ ານກ່ສໍ າ້ ງ ແລະ ບລູ ະນະວດັ ວາອາຮາມຕາ່ ງໆ ເລ່ ີມແຕປ່ ີ ຄ.ສ 1893 ເປັນຂະບວນ ໃຫຍ່ ເວລານນັ້ , ຫໍພະແກວ້ ຍງັ ເຫຼືອແຕຊ່ າກຫກັ ເພຕາມຮບູ ພາບຫໍພະແກວ້ ເມ່ອື ປີ ຄ.ສ 1911 ທ່ ີນກັ ປາດຝຣ່ງັ ຖາ່ ຍໄວຍ້ ງັ ເຫັນຊາກເສົາ ແລະ ສ່ ິງກ່ ສໍ າ້ ງຖານເບື້ອງລມຸ່ ຂອງຕຶກ ເຊ່ ິງເຄືອໄມ,້ ຕນົ້ ໄມ ້ ແລະ ຫຍາ້ ຊະນດິ ຕາ່ ງໆເກດີ ຖວ້ ມທບັ ໝດົ . 31

ເຖງິ ປີ ຄ.ສ 1936 ຈ່ ງຶ ມກີ ານບລູ ະນະສອ້ ມແປງຄືນໃໝ່ ເພ່ ິນຮກັ ສາໂຄງຮາ່ ງກ່ ສໍ າ້ ງ ເດີມເທ່ ົາທ່ ີຍງັ ເຫຼືອໄວ້ ສວ່ ນໂຄງຮາ່ ງກ່ ສໍ າ້ ງເບ້ືອງເທິງ (ຫຼງັ ຄາ) ແມນ່ ເຮັດຂຶ້ນໃໝ່ ໂດຍ ສະເດັດເຈາົ້ ສວຸ ນັ ນະພມູ າອອກແບບການສອ້ ມແປງ. ສິລະປະດອກດວງທ່ ີຍງັ ເຫຼືອເປັນອະນສຸ ອນ ງດົ ງາມ ພິເສດແມນ່ ບານປະຕໃູ ຫຍທ່ າງເບອ້ື ງທິດຕາເວັນອອກຄວດັ ໃສໄ່ ມເ້ ນອ້ື ແຂງ ໝນັ້ ໃຈ ວາ່ ສາ້ ງຂນຶ້ ໃນສະຕະວດັ ທີ XVIII ແຫງ່ ຄຣດິ ຕະສງັ ກາດ ເພາະປາຕິມະກາໍ ສິນແບບນສ້ີ ວ່ ນຫຼາຍ ແມນ່ ສະຕະວດັ ທີ XVIII. ຕວົ ຢາ່ ງ 2: ຄວາມຮກູ້ ຽ່ ວກບັ ຮດີ ຄອງປະເພນີ ຮດີ ສບິ ສອງ ຄາໍ ວາ່ : \"ຮດີ \" ເປັນຄາໍ ແຜງມາຈາກພາສາປາລີວາ່ : \"ຈາຣຕິ ະ\" ແປວາ່ ຂະໜບົ ທາໍ ນຽມ ແບບແຜນ ຂໍປ້ ະຕບິ ດັ ອນັ ດງີ າມ ຫຼື ປະເພນຕີ າ່ ງໆ. ບບຸ ພະຊນົ ລາວໄດປ້ ະດດິ ຄິດສາ້ ງສ່ ິງເຫ່ ົຼານນັ້ ຂນຶ້ ມາໃນອະດດີ ພາຍໃຕຄ້ າໍ ສ່ງັ ສອນທາງ ພດຸ ທະສາສະໜາ ແລະ ໄດນ້ າໍ ເອົາພະອະນຸຊນົ ຄນົ ຮນຸ່ ຫຼງັ ປະພຶດປະຕິບດັ ສືບໆກນັ ມາຈນົ ຮອດປດັ ຈບຸ ນັ ເພ່ ິນແບງ່ ຮດີ ອອກເປັນ 12 ປະເພດອນັ ເຮົາເອ້ີນວາ່ : ຮີດສິບສອງ ເຊ່ ງິ ແມນ່ ຂະໜບົ ແບບແຜນ ຂໍປ້ ະຕິບດັ ແລະ ປະເພນອີ ນັ ດງີ າມທ່ ີປະພຶດກນັ ມາຕາມແຕລ່ ະເດອື ນໃນ ຮອບປີເຊ່ ັນ: ຮດີ ທີ 1: ບນຸ ເຂົ້າກາໍ ຫຼື ບນຸ ເດອື ນອາ້ ຍ ຮດີ ທີ 2: ບນຸ ຄນູ ລານ ຫຼື ບນຸ ກອງເຂົ້າ ຮດີ ທີ 3: ບນຸ ເຂ້ົາຈ່ ີ ຫຼື ບນຸ ມາຄະບຊູ າ ຮດີ ທີ 4: ບນຸ ພະເຫວດ ຫຼື ບນຸ ມະຫາຊາດ ຮດີ ທີ 5: ບນຸ ປີໃໝລ່ າວ ຫຼື ບນຸ ສງົ ການ ຮດີ ທີ 6: ວສິ າຂະບຊູ າ ຫຼື ບນຸ ບງັ້ ໄຟ ຮດີ ທີ 7: ປະເພນບີ ນຸ ຊາໍ ຮະ, ຕອກຫຼກັ ບາ້ ນເມອື ງ ແລະ ສດູ ຖອດຖອນ ຮດີ ທີ 8: ບນຸ ເຂ້ົາພນັ ສາ ຮດີ ທີ 9: ບນຸ ຫ່ ໍເຂ້ົາປະດບັ ດນິ ຮດີ ທີ 10: ບນຸ ຫ່ ໍເຂົ້າສາກ ຮດີ ທີ 11: ບນຸ ອອກພນັ ສາ-ປະວໍລະນາ ຮດີ ທີ 12: ປະເພນບີ ນຸ ກະຖນິ (ຄດັ ຈາກປຶ້ມວດັ ທະນະທາໍ ລາວກຽ່ ວກບັ ການດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ ຕາມຮດີ 12 ຄອງ14, ກແິ ດງ ພອນກະເສມີ ສກຸ , 2006) 32

ຄາໍ ຖາມ 1. ຖາ້ ຢາກພດັ ທະນາຄວາມຮຂູ້ ອງຕນົ ເອງ ພວກເຮົາຈະມວີ ິທີການແນວໃດ? ຈ່ງົ ສະແດງຄາໍ ຄດິ ເຫັນ? 2. ເປັນຫຍງັ ພວກເຮົາຈ່ ງຶ ຕອ້ ງອາ່ ນໜງັ ສື? ອາ່ ນແລວ້ ຈະນາໍ ຄວາມຮໄູ້ ປໃຊໃ້ ນຊີວິດ ປະຈາໍ ວນັ ແນວໃດ ເພ່ ືອໃຫເ້ ກດີ ຜນົ ປະໂຫຍດ? ບດົ ເຝກິ ຫດັ 1. ຈງ່ ົ ອາ່ ນບດົ ກອນລມຸ່ ນ້ີ ແລວ້ ສງັ ລວມຄວາມຮທູ້ ່ ີໄດຈ້ າກການອາ່ ນ? ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດໂຮມກນັ ຢແູ່ ຍກໝເູ່ ຮົາຕາຍ ໂດຍ: ກງົ ໃຈ ແສງອາໍ ພນັ x ເພ່ ິນວາ່ ຫາກເຮັດຮວ້ົ ມຮີ າວກາ່ ຍຫຼາຍອນັ ຄນັ ຫາກມລີ າໍ ດຽວ ບ່ ໍຫອ່ ນກາຍເປັນຮວ້ົ ງວົ ຄວາຍເອົາເຂົາໝນ້ົ ຊນົ ຮາວຫຼກັ ກ່ນົ ຄນັ ຫາກເປັນດງ່ ັ ຮວົ້ ສດັ ຕເູ ຂົ້າຄອບຄອງ x ຄາໍ ບຮູ ານກາ່ ວກອ້ ງ ຫຼາຍເຊ່ ັນຄນົ ມາ ສາມກັ ຄເີ ປັນຫຼກັ ວຽກການງານກາ້ ວ ດໝຸ ່ນັ ຫນັ ແຮງຫາ້ ວ ການງານດເີ ດ່ ັນ ດປຸ າກເປັນຈມ່ ົ ພ້ືນ ເຂົານນັ້ ແມນ່ ບ່ ໍດີ x ມຫີ ຼາຍຄາໍ ເພ່ ິນເວົ້າ ບຮູ ານກາ່ ວສອນຈດິ ດງັ ໄຟຕດິ ໂດຍໄວ ຫາກໃສຟ່ ືນຫຼາຍດນົ້ ຄນົ ບ່ ໍປອງດອງໝນັ້ ສາໍ ພນັ ແພງເພ່ ືອນ ຄງົ ຈກັ ເໝືອນດງ່ ັ ດນົ້ ຟືນໄມທ້ ອ່ ນດຽວ x ຢາ່ ໄດທ້ ຽວກນ່ ັ ແກງ້ ແປງຜີກຜິດວໄິ ນ ສາມກັ ຄໂີ ຮມໃຈ ໜ່ ຶງດຽວໜຽວໝນັ້ ແຍກກນັ ບຮູ ານເວົ້າ ເຮົາຕາຍທງັ ໝູ່ ຮວ່ ມກນັ ຢພູ່ ່ ີນອ້ ງ ງານກາ້ ວຮງຸ່ ຈະເລີນ ແທໄ້ ດ.໋ (ຄດັ ຈາກວາລະສານວນັ ນະສນິ ສະບບັ 3 ປີ 2014. ໜາ້ ທີ 21) 33

ບດົ ທີ 3 ການຂຽນບດົ ວເິ ຄາະ 1. ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ວເິ ຄາະ ບດົ ວິເຄາະແມນ່ ບດົ ແຕ່ງປະເພດໜ່ ຶງທ່ ີຄນົ້ ຄວ້າ ແລະ ຈາໍ ແນກເຂ້ົາເລິກກຽ່ ວກບັ ລກັ ສະນະຕາ່ ງໆໃນບນັ ຫາໃດໜ່ ຶງ, ບດົ ປະພນັ ໃດໜ່ ຶງ ຫຼື ຕວົ ລະຄອນໃດໜ່ ຶງ ໂດຍມກີ ານຕີ ລາຄາຕາມທດັ ສະນະ ແລະ ຄວາມຄດິ ຂອງຜວູ້ ເິ ຄາະ. 2. ປະເພດຂອງບດົ ວເິ ຄາະ ບດົ ວິເຄາະມຫີ ຼາຍປະເພດເຊ່ ັນ: ບດົ ວິເຄາະການເມອື ງສງັ ຄມົ , ບດົ ວິເຄາະບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດ,ີ ບດົ ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນ ແລະ ອ່ ນື ໆ. ແຕໃ່ ນທ່ ີນຈ້ີ ະສະເໜີແຕປ່ ະເພດບດົ ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນເທ່ ົານນັ້ . ™ ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນ ບດົ ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນ ແມນ່ ບດົ ວເິ ຄາະປະເພດໜ່ ຶງ ເຊ່ ງິ ໄຈແ້ ຍກລງົ ເລິກໃຫເ້ ຫັນຈດຸ ພິເສດດາ້ ນຕາ່ ງໆຂອງຕວົ ລະຄອນໃນເລ່ ືອງໃດໜ່ ຶງ ໂດຍອາໄສຂໍປ້ ີກຍອ່ ຍຂອງເລ່ ືອງ ເພ່ ືອ ສະແດງໃຫ້ເຫັນຈດຸ ພິເສດດາ້ ນແນວຄິດນດິ ໄສໃຈຄໍ ພອ້ ມທງັ ຕີລາຄາຕວົ ລະຄອນນນັ້ ຕາມ ທດັ ສະນະ ແລະ ຄວາມຄດິ ຂອງຜວູ້ ເິ ຄາະ. 3. ບາດກາ້ ວຕາ່ ງໆໃນການແຕງ່ ບດົ ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນ ບາດກາ້ ວທີ 1 ອາ່ ນບດົ ປະພນັ ນນັ້ ໜ່ ຶງ ຫຼື ສອງເທ່ ືອເພ່ ືອສງັ ເກດຕວົ ລະຄອນນນັ້ ວາ່ ແມນ່ ຄນົ ແນວໃດ, ປະເພດໃດ, ເປັນຕວົ ລະຄອນເອກ ຫຼື ສາໍ ຮອງ, ເປັນຕວົ ລະຄອນສາໍ ຄນັ ໃນເລ່ ືອງຫຼືບ່ ໍ. ບາດກາ້ ວທີ 2 ບນັ ທຶກຂປໍ້ ີກຍອ່ ຍ ແລະ ລາຍລະອຽດຕາ່ ງໆກຽ່ ວກບັ ຕວົ ລະຄອນນນັ້ ໃຫໝ້ ດົ ເຊ່ ງິ ຈະຢູ່ ໃນຕອນຕາ່ ງໆຂອງບດົ ປະພນັ ເຊ່ ັນ: ກລິ ິຍາທາ່ ທີ, ການກະທາໍ , ຄວາມເວ້ົາ, ຮບູ ຮາ່ ງ, ຄວາມ ຄດິ , ແບບແຜນການດາໍ ລງົ ຊວີ ິດ, ການນງຸ່ ຖ,ື ການຢກູ່ ນິ ແລະ ອ່ ືນໆ. ນອກຈາກນນັ້ ຍງັ ຕອ້ ງ ບນັ ທຶກຄວາມເຫັນຂອງນກັ ປະພນັ ແລະ ຄວາມເຫັນຂອງຕວົ ລະຄອນອ່ ນື ໆໃນເລ່ ອື ງຕ່ ໍຕວົ ລະຄອນ ຕວົ ນນັ້ ນາໍ ອກີ . 34

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດບາດກາ້ ວທີ 3 ເລືອກເຟັ້ນເອົາແຕຈ່ ດຸ ພິເສດຂໍປ້ ີກຍອ່ ຍທ່ ີສາໍ ຄນັ ຈດຸ ໃດທ່ ີບ່ ໍສາໍ ຄນັ ມະຍກິ ມະຍອ່ ຍໂພດ ກບໍ ່ ໍເອົາ ແລວ້ ຈດັ ຮຽງໃຫ້ເປັນລະບຽບ. ການຊອກຫາຈດຸ ພິເສດນນັ້ ເພ່ ິນສງັ ເກດ 2 ດາ້ ນຄື: ຈດຸ ພິເສດພາຍນອກເຊ່ ັນ: ຮບູ ຊງົ , ສໜີ າ້ ການນງຸ່ ຖ,ື ຄວາມຊນິ ເຄຍີ , ທາ່ ທາງ, ການໄປມາ. 1) ຈດຸ ພິເສດພາຍໃນເຊ່ ັນ: ເພ່ ິນສງັ ເກດແນວຄດິ ຈດິ ໃຈ, ຄວາມສາມາດ ແລະ ນດິ ໄສໃຈຄໍ. ສາໍ ລບັ ຈດຸ ພິເສດທ່ ີຕອ້ ງການວິເຄາະນນັ້ ແມນ່ ຈດຸ ພິເສດພາຍໃນ ແຕຈ່ ດຸ ພິເສດນີມ້ ກັ ສະແດງອອກທາງພາຍນອກເຊ່ ັນ: ວາດການຢກູ່ ນິ , ການນງຸ່ ຖ,ື ກລິ ິຍາມາລະຍາດ... ສະນນັ້ ຕອ້ ງອີງໃສຈ່ ດຸ ພິເສດພາຍນອກ ເພ່ ືອໄຈແ້ ຍກຈດຸ ພິເສດດາ້ ນຈດິ ໃຈຂອງຕວົ ລະຄອນ. ການ ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນຄວນເລອື ກເອົາຈດຸ ພິເສດທ່ ີເດ່ ັນໆ ແລະ ແຕກຕາ່ ງຈາກຕວົ ລະຄອນອ່ ືນໆ ບ່ ໍແມນ່ ຈະນາໍ ມາກາ່ ວຈນົ ໝດົ . ບາດກາ້ ວທີ 4 ຊອກຫາຫຼກັ ຖານຕາ່ ງໆທ່ ີຢ່ກູ ະແຈກກະຈາຍໃນຫຼາຍຕອນຂອງບດົ ປະພນັ ມາອາ້ ງອີງ ແລະ ຢງັ້ ຢືນຈດຸ ພິເສດຕາ່ ງໆຂອງຕວົ ລະຄອນທ່ ີຊອກມາໄດນ້ ນັ້ . ຕວົ ຢາ່ ງ: ບາດກາ້ ວໃນການວິເຄາະຕວົ ລະຄອນ ປ່ເູ ຍີ ໃນເລ່ ືອງ \"ປ່ເູ ຍ\"ີ ບດົ ເລ່ ືອງ \"ປເູ່ ຍ\"ີ ຍາ່ ເຍເີ ລ່ ົາພ້ືນໃຫລ້ ກູ ຟງັ ດວ້ ຍຄວາມໂສກເສົ້າ ເຊ່ ງິ ເປັນເລ່ ືອງລະທມົ ຂມົ ຂ່ ນື ມາຫຼາຍຟ້າ ຫຼາຍປີແລວ້ ທ່ ີມນັ ອດັ ອນັ້ ໃນຊວງອກົ ຂອງເພ່ ິນ. \"ລກູ ເຮຍີ ! ນບັ ເປັນເວລາເຫິງນານມາແລວ້ ທ່ ີແມຄ່ ອງຄອຍຖາ້ ລກູ ມປີ ນັ ຍາພໍຈະຮບັ ຟງັ ເລ່ ືອງແມເ່ ລ່ ົາ. ພ່ ໍຂອງເຈາ້ົ ຊ່ ວື າ່ ປເູ່ ຍ,ີ ສວ່ ນແມເ່ ອງກບໍ ່ ໍແມນ່ ມະນດຸ ທາໍ ມະດາດອກ. ແຕເ່ ດມີ ພ່ ໍ ແມນ່ ແີ້ ມນ່ ແຖນເຊ່ ງິ ຖກື ພະອນິ ພະພມົ ສ່ງົ ລງົ ມາຍງັ ໂລກມະນດຸ ເພ່ ືອເປັນເຈ້ົາຈອມແຫງ່ ສດັ ສາ ວາສ່ ງິ ທງັ ຫຼາຍ. ຄາວກອ່ ນໂລກນ້ກີ ໍມມີ ະນຸດແລວ້ , ແຜ່ນດິນນ້ເີ ຍືອກເຢັນ, ຄນົ ເຮົາດາໍ ລງົ ຊີວິດດວ້ ຍ ຄວາມທກຸ ຍາກລາໍ ບາກທ່ ີສດຸ ລມົ ມດີ ຕດັ ມດີ ແຖພດັ ວ່ ໆີ ປານວາ່ ຈະແຫກເນອື້ ແຫກໜງັ , ມະນດຸ ມຂີ ນົ ດກົ ປກົ ຕນົ ໂຕ, ເປືອຍເນອື້ ເປືອຍກາຍເຮັດຫຍງັ ກບໍ ່ ໍເປັນ, ນອນນາໍ ດນິ ກນິ ນາໍ ຫຍາ້ ... ພໍ ຕາເວັນປາກດົ ຂນຶ້ ແຕລ່ ະເທ່ ືອ ສອ່ ງແສງແຜລ່ ງົ ສໜູ່ າ້ ດນິ ມະນດຸ ເຮົາຈ່ ງຶ ຫຸຼດຜອ່ ນຄວາມໜາວ, ຕນົ້ ໄມໃ້ ບຫຍາ້ ສດັ ສາວາສ່ ງິ ຈ່ງຶ ພື້ນຊບີ ຄນື ມາ. 35

ໃນແຕລ່ ະຄງັ້ ທ່ ີດວງຕາເວັນລບັ ໄປ ແຜນ່ ດນິ ກບັ ເຍືອກເຢັນລງົ ມະນດຸ ໜາວສ່ນັ ທດົ ໆ, ກກົ ໄມໃ້ ບຫຍາ້ ຮວ່ ງໂຮຍຍບຸ ຫຽ່ ວແຫງ້ . ສດັ ສາວາສ່ ິງຕາຍຂດົ ໂຂໂງກະດາ້ ງ. ຄນົ ເຮົາຮຽກຊຸມ ກນັ ເປັນກມຸ່ ເປັນກອ້ ນ ພາກນັ ຫຸຼຫຼ່ງັ ທ່ງັ ເທມງຸ່ ໜາ້ ໄປສດູ່ ວງຕາເວັນ. ມງຸ່ ໜາ້ ໄປເລື້ອຍໆຈນົ ທນົ ຄວາມຫິວໂຫຍບ່ ໍໄດກ້ ຕໍ າຍອຶດຕາຍຫິວໄປ. ລາວເຈ້ົາຕາຍຂຕຸ າຍຫ່ຼນົ ແຕກ່ ບໍ ່ ໍໄປຮອດບອ່ ນມີ ດວງຕາເວັນ. ພ່ ໍເຈາ້ົ ເຫັນເປັນຈງ່ ັ ຊນັ້ , ຍາມໃດກອໍ ກຸ ອ່ງັ ຄ່ງັ ແຄນ້ ຊອກຫາວິທີໃຫມ້ ະນດຸ ບນັ ເທົາ ຄວາມທກຸ ໄຮເ້ ຂັນໃຈ. ພ່ ໍເຈາ້ົ ໄປຮອດພໜູ ່ວຍໜ່ ຶງ ເຊ່ ງິ ມນີ າໍ້ ໂຕນຕາດຕມູ້ ໆ, ອາຍນາໍ້ ພງຸ່ ຂນຶ້ ມດື ກມຸ້ ດງ່ ັ ເມກປກົ ຄມຸ ໜວ່ ຍພ,ູ ຄວາມເຢັນພງຸ່ ອອກດງ່ ັ ລກູ ສອນຮອ້ ຍເຫັຼ້ມ ພນັ ເຫັຼ້ມສຽບແທງ ເນອ້ື ກາຍ. ພ່ ໍເຈາົ້ ເຫັນບອ່ ນນນັ້ ມໝີ າກໄມມ້ ະນໂີ ຄດ ຍອ້ ນໄດກ້ ນິ ໝາກໄມນ້ ນັ້ ທນັ ໃດພ່ ໍເຈົ້າກໍ ເກດີ ມກີ າໍ ລງັ ແຮງມະຫາສານ. ຕ່ ໍແຕນ່ ນັ້ ມາພ່ ໍເຈ້ົາທ່ຽວໄປທກຸ ແຫ່ງທກຸ ຫນົ ເພ່ ືອໃຊເ້ ຫ່ ືອແຮງ ຂອງຕນົ ຊວ່ ຍຊູມວນມະນດຸ ຕາ້ ນທານຄວາມໜາວ, ຕາ້ ນທານຍກັ ມານຜີສາງນາງຮາ້ ຍ ແລະ ສດັ ຮາ້ ຍຕາ່ ງໆ. ແຕເ່ ຖງິ ປານນນັ້ ມະນດຸ ກຍໍ ງັ ປະສບົ ຄວາມທກຸ ຍາກລາໍ ບາກຢ.ູ່ ເມ່ອື ເຫັນແນວ ນນັ້ ພ່ ໍເຈົ້າຈ່ ງຶ ອກຸ ອ່ງັ ລາວຈ່ ງຶ ຕງັ້ ໃຈເດັດດຽ່ ວວາ່ ເຮັດແນວໃດຈ່ ງຶ ຈະຊວ່ ຍໃຫມ້ ວນມະນດຸ ມີ ຄວາມສກຸ ພ່ ໍເຈາົ້ ຈ່ງຶ ໂສຕາຍທະຍານເຫາະຂນຶ້ ໄປສບູ່ ອ່ ນຕາເວັນຢ.ູ່ ໃນບອ່ ນນນັ້ ມກີ ອງໄຟມະ ໄລກນັ ອນັ ມະຫຶມາ, ຍາມໃດໄຟກລໍ ກຸ ວ່ ໆື ຢຈູ່ ງ່ ັ ຊນັ້ ສ່ງົ ແສງແຈງ້ ສະຫວາ່ ງສະໄຫວຢທູ່ ກຸ ເວລາ. ພ່ ໍເຈົ້າຈ່ ງຶ ລກັ ເອົາໄຟກອ້ ນໜ່ ຶງໄປຍດັ ໃສກ່ າງຂອງໜ່ວຍດິນ. ໄຟກອ້ ນນນັ້ ນບັ ມນື້ ບັ ໃຫຍຂ່ ຶ້ນ ແລະ ໄໝລ້ າມໄປທ່ວົ ແກນຂອງດນິ ຈ່ ງຶ ເຮັດໃຫ້ພ້ືນດິນເກດີ ຄວາມອບົ ອນຸ່ . ຍອ້ ນແນວນນັ້ ສດັ ສາວາສ່ ິງທງັ ປວງ ຈ່ ງຶ ເກດີ ແມແ່ ພ່ລກູ ຢ່າງຫຼວງຫຼາຍໄວວາ. ນບັ ແຕມ່ ໄີ ຟມາການດາໍ ລງົ ຊີວິດຂອງມະນດຸ ກມໍ ກີ ານປ່ຽນແປງຕາ່ ງເກ່ າົ . ມະນດຸ ທ່ ີຢ່ທູ ກຸ ຫນົ ທກຸ ແຫງ່ ຕາ່ ງກຮໍ ອ້ ງລາໍ ທາໍ ເພງ ເພ່ ືອສນັ ລະເສນີ ຄນຸ ງາມຄວາມດຂີ ອງພ່ ໍເຈາົ້ . ແຕມ່ ໜື້ ່ ຶງ ພະອິນຢຽ້ ມຜາ່ ນຫຼືບເມກສອ່ ງລງົ ມາ ເຫັນວາ່ ໂລກມະນດຸ ມເີ ຮອື ນຊານບາ້ ນ ຊອ່ ງເກດີ ຂນຶ້ ຫຼາຍ ດງ່ ັ ໃບໄມໃ້ ນປ່າ, ຜຄູ້ ນົ ຫຸຼຫຼ່ງັ ທ່ງັ ເທກນັ ໄປອອກແຮງງານທາໍ ມາຫາກນິ ດງ່ ັ ຝງູ ມດົ ຝງູ ປວກ. ພະອນິ ມຄີ ວາມໂກດເຄອື ງທ່ ີສດຸ ເພາະຮວູ້ າ່ ພ່ ໍຂອງເຈາ້ົ ໄດນ້ າໍ ເອົາໄຟໄປສໂູ່ ລກມະນດຸ . ພະອນິ ກຮໍ ຽກເອົາພ່ ໍຂອງເຈາົ້ ໄປລງົ ໂທດ ແລວ້ ສ່ງັ ໃຫເ້ ອົາໄຟຍດັ ໃສທ່ ້ອງພ່ ໍເຈົ້າ, ໄຟເຜົາໄໝພ້ ່ ໍ ເຈົ້າຕາຍ. ຊາກຂອງພ່ ໍເຈົ້າ ເລີຍກາຍເປັນພລູ າວໄຟມະໄລກນັ . ໃນໃຈກາງພນູ ນັ້ , ຍາມໃດ ໄຟກລໍ ກຸ ວໆູ່ ເຜົາຕບັ ໄຕໄສພ້ ງຸ ພ່ ໍເຈ້ົາຕະຫຼອດເວລາ. ຄອນໆໄຟພດັ ພງຸ່ ຂນ້ຶ ໝດົ ມໝ້ື ດົ ຄນື . ເຖງິ ວາ່ ພ່ ໍເຈາ້ົ ໄດຕ້ າຍໄປແລວ້ ກຕໍ າມ, ພ່ ໍເຈາົ້ ກຍໍ ງັ ເປັນຜທູ້ ່ ີເປັນຫວ່ ງເປັນໃຍນາໍ ມະນດຸ ຢາ້ ນມະນດຸ ຈະຖກື ດບັ ສນູ ຍອ້ ນຄວາມໜາວ... 36

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ™ ບາດກາ້ ວທີ 1 ຈາກການອາ່ ນຕອນໜ່ ຶງຂອງເລ່ ອື ງ ປ່ເູ ຍີ ເຫັນວາ່ ປເູ່ ຍເີ ປັນຜໂູ້ ຜດມະນດຸ ເຊ່ ງິ ເປັນສນັ ຍະລກັ ແຫງ່ ຄວາມມງຸ່ ມາດປາຖະໜາ ແລະ ນາໍ້ ໃຈຕ່ ໍສຂູ້ ອງມະນດຸ , ເປັນຕວົ ລະຄອນເອກຂອງເລ່ ືອງ. ™ ບາດກາ້ ວທີ 2 ຈດົ ຂໍປ້ ີກຍອ່ ຍທ່ ີກຽ່ ວພນັ ກບັ ປ່ເູ ຍເີ ຊ່ ັນ: - ພ່ ໍເຈົ້າເຫັນຈງ່ ັ ຊນັ້ ຍາມໃດກອໍ ກຸ ອ່ງັ ຄ່ງັ ແຄນ້ ຊອກຫາວິທີໃຫມ້ ະນດຸ ບນັ ເທົາຄວາມທກຸ ໄຮເ້ ຂັນໃຈ. - ຍອ້ ນໄດກ້ ນິ ໝາກໄມມ້ ະນໂີ ຄດນນັ້ , ທນັ ໃດພ່ ໍເຈາົ້ ກເໍ ກດີ ມກີ າໍ ລງັ ແຮງອນັ ມະຫາສານ. - ພ່ ໍເຈາົ້ ທຽ່ ວໄປທກຸ ແຫງ່ ທກຸ ຫນົ ເພ່ ືອໃຊເ້ ຫ່ ືອແຮງຂອງຕນົ ຊວ່ ຍຊມູ ະນດຸ . - ເມ່ອື ເຫັນມະນດຸ ພບົ ຄວາມທກຸ ຍາກລາໍ ບາກພ່ ໍເຈາົ້ ຍ່ ງິ ອກຸ ອ່ງັ . - ພ່ ໍເຈາ້ົ ຈ່ງຶ ໂສຕາຍທະຍານເຫາະຂນຶ້ ໄປສບູ່ ອ່ ນຕາເວັນຢ.ູ່ - ພ່ ໍເຈາົ້ ຈ່ງຶ ລກັ ເອົາໄຟກອ້ ນໜ່ ຶງໄປຍດັ ໃສກ່ າງຂອງໜວ່ ຍດນິ . - ມະນດຸ ທ່ ີຢທູ່ ກຸ ຫນົ ທກຸ ແຫງ່ ຕາ່ ງກຮໍ ອ້ ງລາໍ ທາໍ ເພງ ເພ່ ືອສນັ ລະເສີນຄນຸ ງາມຄວາມດຂີ ອງ ພ່ ໍເຈາົ້ . - ຊາກຂອງພ່ ໍເຈາ້ົ ເລຍີ ກາຍເປັນພລູ າວໄຟມະໄລກນັ . - ເຖງິ ວາ່ ພ່ ໍເຈົ້າຈະຕາຍໄປແລວ້ ກຕໍ າມ, ພ່ ໍເຈົ້າກຍໍ ງັ ເປັນຜທູ້ ່ ີເປັນຫວ່ ງເປັນໃຍນາໍ ມະນດຸ , ຢາ້ ນມະນດຸ ຈະຖກື ດບັ ສນູ ຍອ້ ນຄວາມໜາວ ແລະ ອ່ ນື ໆ. ™ ບາດກາ້ ວທີ 3 ໂດຍອາໄສຂປໍ້ ີກຍອ່ ຍທ່ ີເປັນຈດຸ ພິເສດຂອງປ່ເູ ຍີ ແລວ້ ຈດັ ຮຽງໃຫເ້ ປັນລະບຽບດງ່ ັ ນ:ີ້ 1) ນາໍ້ ໃຈຮກັ ຫອມມະນດຸ ແລະ ນາໍ້ ໃຈເສຍສະລະອນັ ສງູ ສ່ງົ ຂອງປເູ່ ຍີ ທ່ ີມຕີ ່ ໍມະນດຸ : - ຄວາມສາໍ ນກຶ ຂອງປເູ່ ຍ.ີ - ນາໍ້ ໃຈເສຍສະລະອນັ ສງູ ສ່ງົ ຂອງປເູ່ ຍ.ີ 2) ນາໍ້ ໃຈຕ່ ໍສຕູ້ າ້ ນໄພທາໍ ມະຊາດຂອງປ່ເູ ຍ.ີ - ກາໍ ລງັ ອນັ ມະຫາສານຂອງປ່ເູ ຍເີ ພ່ ືອເອົາຊະນະທາໍ ມະຊາດ. - ຄວາມຕງັ້ ໃຈອນັ ເດັດດຽ່ ວຂອງປ່ເູ ຍີ ໃນການຕ່ ໍສຕູ້ າ້ ນກບັ ທາໍ ມະຊາດເພ່ ືອຍາດເອົາຊວີ ິດ ໄວໃ້ ຫມ້ ະນດຸ . 37

™ ບາດກາ້ ວທີ 4 ຫຼກັ ຖານຕາ່ ງໆເພ່ ືອອາ້ ງອງີ ຫຼື ຢງັ້ ຢືນຈດຸ ພິເສດຂາ້ ງເທິງ: + ນາໍ້ ໃຈຮກັ ຫອມມະນດຸ ແລະ ນາໍ້ ໃຈເສຍສະລະອນັ ສງູ ສ່ງົ ຂອງປ່ເູ ຍ:ີ - ພ່ ໍເຈາົ້ ເຫັນຈງ່ ັ ຊນັ້ , ຍາມໃດກອໍ ກຸ ອງ່ ັ ຄ່ງັ ແຄນ້ ຊອກຫາວທິ ີໃຫມ້ ະນດຸ ບນັ ເທົາຄວາມທກຸ ໄຮເ້ ຂັນໃຈ. - ເມ່ອື ເຫັນມະນດຸ ພບົ ຄວາມທກຸ ຍາກລາໍ ບາກພ່ ໍເຈາົ້ ຈ່ງຶ ອກຸ ອ່ງັ . - ຊາກຂອງພ່ ໍເຈາົ້ ເລຍີ ກາຍເປັນພລູ າວໄຟມະໄລກນັ ຯລຯ. + ນາໍ້ ໃຈຕ່ ໍສຕູ້ າ້ ນໄພທາໍ ມະຊາດຂອງປເູ່ ຍ:ີ - ພ່ ໍເຈາົ້ ທຽ່ ວໄປທກຸ ແຫງ່ ທກຸ ຫນົ ເພ່ ືອໃຊເ້ ຫ່ ືອແຮງຂອງຕນົ ຊວ່ ຍຊມູ ະນດຸ . - ພ່ ໍເຈາົ້ ຈ່ງຶ ລກັ ເອົາໄຟກອ້ ນໜ່ ຶງໄປຍດັ ໃສກ່ າງຂອງໜວ່ ຍດນິ ແລະ ອ່ ນື ໆ. ຈາກບາດກາ້ ວຕາ່ ງໆທ່ ີກາ່ ວມາຂາ້ ງເທິງນນັ້ ສາມາດເວົ້າໄດວ້ າ່ ກອ່ ນຈະແຕງ່ ບດົ ວເິ ຄາະ ຕວົ ລະຄອນໄດນ້ ນັ້ ກອ່ ນອ່ ືນໝດົ ຜແູ້ ຕງ່ ຕອ້ ງໄດອ້ າ່ ນເລ່ ືອງໃຫເ້ ຂ້ົາໃຈຢ່າງລະອຽດເສຍກອ່ ນ ເມ່ອື ອາ່ ນເຂ້ົາໃຈເລ່ ືອງຮຽບຮອ້ ຍແລວ້ ຈ່ ງຶ ບນັ ທຶກຂໍ້ປີກຍອ່ ຍຂອງຕວົ ລະຄອນນນັ້ ໆ ຕ່ ໍມາກໍ ເອົາຂໍປ້ ີກຍອ່ ຍທ່ ີໄດບ້ ນັ ທຶກນນັ້ ມາຈດັ ລຽງໃຫເ້ ປັນລະບບົ ເຊ່ ັນ: ນາໍ້ ໃຈຮກັ ຊາດ, ຮກັ ຄອບຄວົ ... ອນັ ໃດຄືນາໍ້ ໃຈຮກັ ຊາດ, ອນັ ໃດຄືຮກັ ຄອບຄວົ ເມ່ອື ຈດັ ລຽງເປັນລະບບົ ຮຽບຮອ້ ຍແລວ້ ກຄໍ ດັ ເລືອກເອົາບາງບອ່ ນທ່ ີເຫັນວາ່ ພນົ້ ເດ່ ັນມາໄວເ້ ປັນຫຼກັ ຖານໃນເວລາວິເຄາະ ແລະ ສດຸ ທາ້ ຍຈ່ງຶ ລງົ ມຂື ຽນບດົ ວເິ ຄາະ. ດງ່ ັ ແຜນວາດລມຸ່ ນ:້ີ 1. ອາ່ ນບດົ ເລ່ ືອງ 3. ຈດັ ລຽງຂປໍ້ ີກຍອ່ ຍໃຫເ້ ປັນລະບບົ 5. ວເິ ຄາະຕວົ ຈງິ 2. ບນັ ທຶກຂໍປ້ ີກຍອ່ ຍ 4. ເລອື ກເອົາບາງຂປໍ້ ີກຍອ່ ຍ ຂອງຕວົ ລະຄອນ ເພ່ ືອເປັນຫຼກັ ຖານໃນການວເິ ຄາະ 38

4. ໂຄງຮາ່ ງໃນການແຕງ່ ບດົ ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນ ຕງັ້ ບນັ ຫາ + ສະເໜີຕວົ ລະຄອນ. + ກາ່ ວເຖງິ ຈດຸ ພິເສດຕາ່ ງໆຂອງຕວົ ລະຄອນທ່ ີຈະໄຈແ້ ຍກ ຢາ່ ງຈະແຈງ້ . + ໄຈແ້ ຍກຈດຸ ພິເສດຕາ່ ງໆ ໂດຍຍກົ ເອົາບນັ ດາຂໍປ້ ີກຍອ່ ຍ ອອກມາພິສດູ ແຕລ່ ະຈດຸ ພິເສດ. + ສງັ ເກດເບ່ ງິ ຈດຸ ພິເສດເຫ່ ົຼານນັ້ (ຄນຸ ຄາ່ ທາງດາ້ ນປະຫວດັ ສາດ ໃນສະໄໝນນັ້ ແລະ ໃນປດັ ຈບຸ ນັ ຕາມທດັ ສະນະຂອງຜູ້ ວເິ ຄາະອາດຈະວຈິ ານເຖງິ ຂໍບ້ ກົ ພອ່ ງກໄໍ ດ)້ + ສງັ ເກດຕລີ າຄາເຖງິ ຄນຸ ສມົ ບດັ , ທາດແທຂ້ ອງຕວົ ລະຄອນ ມຜີ ນົ ສະທອ້ ນແກສ່ ງັ ຄມົ ແຕກ່ ອ່ ນ ແລະ ປດັ ຈບຸ ນັ ແນວໃດ. ແກໄ້ ຂບນັ ຫາສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ ສະຫຸຼບບນັ ຫາ + ຄວາມຮສູ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຕນົ ຕ່ ໍຕວົ ລະຄອນນນັ້ ເປັນແນວໃດ. + ຖອດຖອນບດົ ຮຽນກຽ່ ວກບັ ການດາໍ ລງົ ຊີວິດທ່ ີ ໄດ້ຈາກ ແນວຄດິ ຈດິ ໃຈຂອງຕວົ ລະຄອນສມົ ທຽບໃສຕ່ ນົ ເອງ. ຕວົ ຢາ່ ງ: ວເິ ຄາະຕວົ ລະຄອນ ສດຸ ທິກອນ ໃນເລ່ ືອງ \"ຄືນທ່ ີນາງກບັ ໃຈ\" ເລ່ ອື ງ: ຄນື ທ່ ີນາງກບັ ໃຈ ໂດຍ: ເພັດນາໍ້ ເງນິ ຄນື ນເ້ີ ດອື ນເຕັມດວງ ພວມສ່ງົ ແສງປະກາຍທ່ ີຂາວນວນອາບທາໄປທ່ວົ ບໍລິເວນຕາ່ ງໆ ຂອງຍາມລາຕີການ... ມມູ ໜ່ ຶງໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ຄືນນກ້ີ ເໍ ໝືອນທ່ ີຜາ່ ນມາ ຄອບຄວົ ຂອງສຸດທິກອນເຊ່ ິງລາວແມນ່ ພະນກັ ງານຄູສອນຢູ່ໂຮງຮຽນແຫ່ງໜ່ ຶງ ລາວແມນ່ ຫວົ ໜ້າ ຄອບຄວົ ອນັ ມຈີ ນິ ດາວອນເປັນແມເ່ ຮອື ນ ແລະ ແອນອ້ ຍໄວ 2 ຂວບ ເຊ່ ງິ ເປັນພະຍານຮກັ ລະຫວ່າງລາວທງັ ສອງ. ຫຼງັ ຈາກກິນເຂົ້າແລງແລ້ວ ສຸດທິກອນກໍໝນົ້ ເຂົ້າຫາກອງປຶ້ ມ 39

ສນົ ລະວນົ ຢ່ກູ ບັ ການຄນ້ົ ຄວາ້ ຕາໍ ລາແຕງ່ ບດົ ສອນ ເພ່ ືອກະກຽມໃສໃ່ ນວນັ ໃໝ່, ລາວແຕງ່ ບດົ ສອນ, ທງັ ກວດກາ ບດົ ຂອງນອ້ ງນກັ ຮຽນ ທງັ ຄນົ້ ຄວາ້ ບດົ ເຝິກຫດັ ເພ່ ືອປະກອບເຂ້ົາໃນບດົ ສອນໃນບາດກາ້ ວທີ 4 ຂອງການສດິ ສອນ. ເດິກສມົ ຄວນແລ້ວ ແຕລ່ າວຍງັ ບ່ ໍທນັ ນອນ ລາວຜ່ອນຄາຍອາລມົ ດວ້ ຍຄວນັ ຢາສູບ ແລວ້ ສບູ ລມົ ຫາຍໃຈເຂົ້າປອດບາດໃຫຍໆ່ . ບາງເທ່ ືອສາຍຕາຂອງລາວກເໍ ລ່ ືອນລອຍອອກໄປ ທາງປ່ອງຢ້ຽມຈບັ ຢູ່ທ່ ີດວງເດືອນ ອນັ ມກີ ອ້ ນເຝ້ືອສີຂາວໄຫຼເຂ້ົາມາປກົ ຄຸມ ແລ້ວກໍຄ່ອຍໆ ຈດື ຈາງໄປ ຄງົ ຍງັ ເຫຼືອແຕດ່ ວງເດອື ນທ່ ີຂາວນວນເປ່ ັງລດັ ສະໝີຢ່າງສະຫງາ່ ງາມ ແລະແລວ້ ສາຍຕາຂອງລາວ ກລໍ ອຍຕາ່ ໍ ລງົ ໆມາຢດຸ ຢທູ່ ່ ີຍອດກວ້ ຍພວມແກວງ່ ໄກວໂອນເອນໄປມາດວ້ ຍ ການກະທບົ ຂອງສາຍຕາອອ່ ນໆໃນຍາມເດກິ ສະຫງດັ . ແຕວ່ າ່ ທກຸ ການເຄ່ ອື ນໄຫວຂອງລາວ ແມນ່ ບ່ ໍໄດໜ້ ີຈາກສາຍຕາຂອງຈນິ ດາວອນ ຜເູ້ ຊ່ ງິ ນອນລໍຄອຍຢູ່ເທິງຕຽງດວ້ ຍຫວົ ໃຈທ່ ີເລ່ ືອນລອຍ ນາງຢາກເວ້ົາກບັ ຜວົ ຮກັ ອີກເປັນເທ່ ືອສຸດ ທ້າຍ ເພາະຜາ່ ນມາການປຶກສາຫາລື ແລະ ການຊກັ ຊວນຂອງນາງແມນ່ ຖກື ປະຕິເສດຈາກ ສດຸ ທິກອນທກຸ ໆເທ່ ືອ, ສຽງລະຄງັ ໂມງຫອ້ ຍຝາໄດດ້ ງັ ຂນຶ້ ເປັນການສນັ ຍານໃຫຮ້ ວູ້ າ່ ເວລານີ້ ສບິ ສອງໂມງແລວ້ . ສດຸ ທິກອນຈບັ ແກວ້ ນາໍ້ ທ່ ີຕງັ້ ຢທູ່ າງຂາ້ ງເບົາໆເຫຍັ້ນນາໍ້ ລງົ ໃສຈ່ ອກ ແລວ້ ຍກົ ຂ້ນຶ ດ່ ມື ຈນົ ໝດົ ຈອກ ແລວ້ ຄອ່ ຍໆລກຸ ຂນຶ້ ຈາກເກາ້ົ ອີ້ ເພ່ ືອຮບັ ປະກນັ ບ່ ໍໃຫມ້ ສີ ຽງບນົ ແຊວ ໃນຍາມຫຼບັ ນອນຂອງລກູ ແລະ ເມຍ. ລາວເກບັ ທອ້ ນປຶ້ມໄວເ້ ປັນລະບຽບ ແລວ້ ຄອ່ ຍໆຍາ່ ງ ໄປສຕູ່ ຽງນອນ ອນັ ມເີ ມຍ ແລະ ລກູ ນອນຢກູ່ ອ່ ນແລວ້ . ລາວເອນກາຍລງົ ນອນຂາ້ ງໆເມຍຮກັ ຂອງລາວ ແລະ ໃນເວລານນັ້ ເອງຈນິ ດາວອນໄດເ້ ໜັ ງຄີງໜ້ອຍໜ່ ຶງ ແລະ ຍກົ ເອົາແຂນ ເບອ້ື ງໜ່ ຶງຂນ້ຶ ກາ່ ຍໜາ້ ຜາກ, ນາງຄອ່ ຍໆມນື ຕາຂນຶ້ ແນມເບ່ ງິ ຜວົ . \"ອາ້ ຍສດຸ ທິກອນ\" ນາງເອນ້ີ ຜວົ ຄອ່ ຍໆ. \"ໂອ! ນອ້ ງຍງັ ບ່ ໍທນັ ນອນຫວະ?\" ລາວຖາມຄນື ຄອ່ ຍໆ. \"ບ່ ໍດອກ ນອ້ ງນອນບ່ ໍຫຼບັ ນາ! ອາ້ ຍສດຸ ທິກອນ\" ນາງເອນ້ີ ຊ່ ລື າວອກີ ເປັນເທ່ ືອທີສອງ. \"ນອ້ ງຢາກເວ້ົາຫຍງັ ກບັ ອາ້ ຍເບາະ?\" ລາວເຂ້ົາໃຈນາງດທີ ່ ີນາງຢາກລມົ ກບັ ລາວ ເພາະ ຜາ່ ນມາລາວຮນູ້ ດິ ໄສນາງດ.ີ \"ແມນ່ ແລວ້ ອາ້ ຍ... ນອ້ ງຢາກລມົ ກບັ ອາ້ ຍ ແລະ ຢາກປຶກສາກບັ ອາ້ ຍ\" \"ນອ້ ງມເີ ລ່ ືອງຫຍງັ ຊນັ້ ຫວະ! ທ່ ີເຮັດໃຫນ້ ອ້ ງຈນົ ຕອ້ ງນອນບ່ ໍຫຼບັ ຈງ່ ັ ຊນັ້ ອາ້ ຍກໍພອ້ ມ ແລວ້ ທ່ ີຈະລໍຟງັ ການໂອລ້ ມົ ແລະ ປຶກສາຂອງນອ້ ງ\". 40

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ\"ອາ້ ຍສດຸ ທິກອນ\" ນອ້ ງສງົ ສານອາ້ ຍທ່ ີສດຸ ນອ້ ງບ່ ໍຢາກລບົ ກວນຈດິ ໃຈຂອງອາ້ ຍ ແຕ່ ມນັ ກສໍ ດຸ ທ່ ີຈາໍ ເປັນສາໍ ລບັ ນອ້ ງ. ສະນນັ້ , ນອ້ ງຫວງັ ວາ່ ອາ້ ຍຄງົ ຈະອະໄພໃຫນ້ ອ້ ງ ຖາ້ ຫາກນອ້ ງ ເວົ້າສ່ ງິ ໃດບ່ ໍເປັນທ່ ີພໍໃຈແກອ່ າ້ ຍ\" ນາງແນມເບ່ ງິ ໜາ້ ລາວ ພອ້ ມດວ້ ຍແວວຕາທ່ ີຮຽກຮອ້ ງຫາຄວາມເຫັນໃຈຈາກຜວົ ຮກັ . ລາວງກຶ ຫວົ ຄອ່ ຍໆ...\"ບ່ ໍເປັນຫຍງັ ດອກ ນອ້ ງມຫີ ຍງັ ກເໍ ວ້ົາມາເລີຍ\" ນາງຍມິ້ ແລວ້ ນາງກເໍ ລ່ ີມເວົ້າເຖງິ ບນັ ຫາທ່ ີນາງພວມຢາກເວ້ົາ. \"ເລ່ ອື ງນ!ີ້ ນອ້ ງເຄຍີ ລມົ ອາ້ ຍ ແລະ ປຶກສາຫາລືກບັ ອາ້ ຍແລວ້ ຫຼາຍໆເທ່ ືອ ເກອື ບວາ່ ໄດ້ ສອງປີແລວ້ ແລະ ແຕລ່ ະເທ່ ືອກຖໍ ກື ອາ້ ຍປະຕິເສດທກຸ ໆເທ່ ືອ ຊາໍ້ ຍງັ ເຮັດໃຫອ້ າ້ ຍຕອ້ ງໝ່ນົ ໝອງ ແລະ ບ່ ໍເຊ່ ອື ໝນັ້ ໃນຕວົ ຂອງນອ້ ງຕະຫຼອດມາ, ອາ້ ຍລອງຄິດເບ່ ິງດ!ູ ວາ່ ໝຄູ່ ຂູ່ ອງອາ້ ຍ ສາມສ່ ຄີ ນົ ລາວກໄໍ ປໝດົ ແລວ້ ໃຜໆກໄໍ ດໄ້ ປຕາ່ ງປະເທດໝດົ ແລວ້ ອາ້ ຍມໃື້ ດກເໍ ປັນຢຄູ່ ແື ນວນ,ີ້ ແຕລ່ ະວນັ ອາ້ ຍບ່ ໍໄດພ້ ກັ ໄດເ້ ຊົາຈກັ ເທ່ ືອ, ຍາມໃດກໄໍ ປສິດສອນຢເູ່ ລີຍໆ ໄປການກຕໍ ອ້ ງໄປໃຫ້ ທນັ ໂມງທນັ ເວລາອີກ ແລະ ເກອື ບທກຸ ໆຄືນເວລາເຂົ້ານອນຂອງອາ້ ຍແມນ່ ສິບສອງໂມງ ຫຼື ບາງຄນື ກກໍ ວາ່ ນນັ້ ອີກ, ແຕອ່ າ້ ຍບ່ ໍເຄີຍຈມ່ ົ ອດິ ເມ່ອື ຍຫິວນອນແນວໃດ, ນອ້ ງເຫັນສະພາບຂອງ ອາ້ ຍແລວ້ ນອ້ ງສງົ ສານອາ້ ຍອ່ ຫີ ຼີໃດ, ຈກັ ໜອ້ ຍແອນອ້ ຍລກູ ຂອງເຮົາໃຫຍຂ່ ນຶ້ ມາກຊໍ ເິ ປັນຄຄູ ືພ່ ໍ ມນັ ອີກ ເພາະພ່ ໍມນັ ເປັນຄເູ ດ. ນອ້ ງໃຫສ້ ນັ ຍານາໍ ອາ້ ຍ ນອ້ ງມພີ ່ ີນອ້ ງ ແລະ ໝຄູ່ ຢູ່ ຕູ່ າ່ ງປະເທດ ຫຼາຍຄນົ ເຊ່ ືອແນວ່ າ່ ລາວຕອ້ ງຊວ່ ຍເຫຼືອພວກເຮົາໄດ້ ແລະ ລາວເຈ້ົາຄືຊິບ່ ໍປະຖມ້ິ ໃຫ້ເຮົາ ຕາຍຕີ້ບໍ, ຖາ້ ຫາກອາ້ ຍຮກັ ນອ້ ງ ອາ້ ຍຕອ້ ງເຊ່ ືອນອ້ ງຕິອາ້ ຍ, ນອ້ ງຈະບ່ ໍໃຫ້ອາ້ ຍຕອ້ ງຫຍງຸ້ ຍາກລາໍ ບາກຄແື ນວນເີ້ ລີຍ, ນອ້ ງຈະເຮັດທກຸ ສ່ ິງທກຸ ຢາ່ ງເພ່ ືອໃຫອ້ າ້ ຍໄດສ້ ະບາຍ ແລະ ລກູ ຂອງເຮົາກຈໍ ະມອີ ະນາຄດົ ອນັ ແຈມ່ ໃສ. ອາ້ ຍສດຸ ທິກອນອາ້ ຍຮບູ້ ໍ... ນອ້ ງຮກັ ອາ້ ຍແທໆ້ . ລາວບ່ ໍໄດຕ້ ອບນາງແຕຢ່ າ່ ງໃດ ລາວຊິນເຄີຍແລວ້ ຕ່ ໍຄວາມເວ້ົາຂອງນາງທ່ ີພວມລະເມີ ເພີ້ຝນັ ຫາວມິ ານໃນກາງອາກາດ. \"ເປັນຫຍງັ ອດຸ ມົ ການຂອງນາງຈ່ ງຶ ບ່ ໍຄືກນັ ກບັ ເຮົາເລີຍ, ທງັ ໆທ່ ີວາ່ ເຮົາເຄີຍອະທິບາຍ ໃຫນ້ າງຢາ່ ງໝດົ ຈດິ ໝດົ ໃຈ ເພ່ ືອໃຫນ້ າງປ່ຽນໃຈ, ເຮົາມນີ າງ ແລະ ລກູ ເປັນຄຊູ່ ວີ ິດ ແລະ ຮກັ ເໝືອນດວງໃຈ ແຕເ່ ຮົາບ່ ໍຍອມຢາ່ ງເດັດຂາດທ່ ີຈະມາທໍລະຍດົ ຕ່ ໍອດຸ ມົ ການຂອງເຮົາ ແລະ ເຮົາຈະພະຍາຍາມຢາ່ ງສດຸ ຂດີ ເພ່ ືອເຮັດໃຫນ້ າງເຂົ້າໃຈ\". ເວລານນັ້ ຄວາມງຽບໄດເ້ ຂົ້າມາປກົ ຄມຸ ທ່ວົ ບໍລິເວນຫອ້ ງນອນອກີ ເທ່ ືອໜ່ ຶງ ເພາະຕາ່ ງຄນົ ກໃໍ ຊຄ້ ວາມຄດິ ໄປຕາ່ ງໆນານາ ເຊ່ ງິ ບ່ ໍກງົ ກນັ ແມນ່ ແຕໜ່ ອ້ ຍດຽວ. 41

ນາງລໍຄອຍຄາໍ ຕອບຈາກລາວດວ້ ຍໃຈຮອ້ ນຮນົ . ແລວ້ ລາວກເໍ ວົ້າຂນຶ້ ຄອ່ ຍໆແຕເ່ ນັ້ນ ເປັນສຽງທ່ ີໜກັ ແໜນ້ . \"ຈນິ ດາວອນ! ເປັນຫຍງັ ນອ້ ງຈ່ງຶ ບ່ ໍເຂົ້າໃຈອາ້ ຍແດ່ ເກອື ບສ່ ີປີແລວ້ ທ່ ີນອ້ ງເຮັດໃຫອ້ າ້ ຍ ຕອ້ ງໜກັ ໃຈທກຸ ໃຈນາໍ ແຕນ່ ອ້ ງ... ທກຸ ໆມນື້ ມີ້ ອີ ນັ ໃດເບາະທ່ ີມອີ ນັ ສະແດງອອກວາ່ ອາ້ ຍບ່ ໍໄດ້ ຮກັ ນອ້ ງ. ອາ້ ຍບ່ ໍເຄຍີ ຮາ້ ຍເຄຍີ ດາ່ ແລະ ເຮັດໃຫນ້ ອ້ ງຕອ້ ງຊອກຊາໍ້ ຫວົ ໃຈຈກັ ເທ່ ືອ ຕະຫຼອດ ເຖງິ ຊີວິດການເປັນຢຄູ່ ອບຄວົ ຂອງເຮົາກບໍ ່ ໍເຄີຍຂາດເຂນີ ຈນົ ເຖງິ ກບັ ວາ່ ເຂົ້າຂາດແລງແກງຂາດ ໝໍ້ ຈກັ ເທ່ ືອ. ອາ້ ຍເຮັດວຽກຈນົ ບ່ ໍຮອູ້ ດິ ຮເູ້ ມ່ອື ຍ ກເໍ ພ່ ືອເມຍ ແລະ ລກູ ຂອງອາ້ ຍ ແຕເ່ ປັນຫຍງັ ? ນອ້ ງຈ່ງຶ ບ່ ໍໃຫກ້ າໍ ລງັ ໃຈແກອ່ າ້ ຍແດ!່ ເປັນຫຍງັ ນອ້ ງຄເື ຮັດໃຫອ້ າ້ ຍທກຸ ໃຈແທ້ ແລະ ເປັນຫຍງັ ນອ້ ງຈ່ ງຶ ບ່ ໍເຂົ້າໃຈອາ້ ຍແດຈ່ ກັ ໜອ່ ຍ. ທກຸ ໆເທ່ ືອທ່ ີອາ້ ຍເວ້ົາກບັ ນອ້ ງມນັ ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍຫຍງັ ເລີຍແມນ່ ບໍ? ແລະ ຄວາມເວ້ົາຂອງອາ້ ຍມນັ ກບໍ ່ ໍມຫີ ຍງັ ສາໍ ຄນັ ສາໍ ລບັ ນອ້ ງ, ນອ້ ງຈ່ ງຶ ບ່ ໍຈດົ ຈາໍ ເອົາຈກັ ໜອ່ ຍເລີຍ...\" ລາວບ່ ໍອາດສາມາດຈະອດົ ກນັ້ ໄດທ້ ່ ີຈາໍ ເປັນຕອ້ ງເວົ້າແນວນນັ້ ອອກມາຕ່ ໍເມຍຮກັ ເຊ່ ງິ ມນັ ອາດຈະເປັນການກະທບົ ແຮງຕ່ ໍຈດິ ໃຈຂອງນາງກເໍ ປັນໄດ.້ \"ຈນິ ດາວອນ! ອາ້ ຍຂໍໂທດນາໍ ນອ້ ງຫຼາຍໆທ່ ີອາ້ ຍຈາໍ ເປັນຈະຕອ້ ງເວົ້າຄແື ນວນ,ີ້ ຫວງັ ວາ່ ນອ້ ງຄງົ ຈະອະໄພໃຫອ້ າ້ ຍ...\" ນາງບ່ ໍຕອບລາວແຕຢ່ າ່ ງໃດ ຄງົ ຍງັ ໃຊສ້ າຍຕາເລ່ ືອນລອຍໄປໄກແສນໄກ ອນັ ບ່ ໍມຈີ ດຸ ໝາຍ ປາຍທາງ ບາງເທ່ ືອນາງກຢໍ າກຈາກລກູ ແລະ ຜວົ ຮກັ ຂອງນາງໄປພຽງຜດູ້ ຽວ ແລະ ຢາກໜີ ຈາກປະເທດຊາດທ່ ີແສນຮກັ ເຊ່ ງິ ແມນ່ ບອ່ ນໃຫກ້ າໍ ເນດີ ແລະ ນາງໄດອ້ າໄສແຕນ່ ອ້ ຍຈນົ ໃຫຍ,່ ແນວຄດິ ຂອງນາງໃນເວລານ້ີ ນາງພວມເດນີ ໄປຫາວມິ ານທ່ ີນາງຄດິ ວາ່ ຈະມຄີ ວາມສກຸ ສາໍ ລບັ ນາງ ແລະ ອີກຈດິ ໃຈໜ່ ຶງ ຖາ້ ນາງໄປ ນາງອາດຈະໄດພ້ ບົ ກບັ ລາວຄນົ ໜ່ ຶງ ເຊ່ ງິ ແມນ່ ຊາຍຊູ້ ຂອງນາງໃນເມ່ອື ກອ່ ນ, ກອ່ ນທ່ ີນາງຈະຕດັ ສນິ ໃຈເຂ້ົາສປູ່ ະຕວູ ວິ າກບັ ສດຸ ທິກອນ. ສງິ ທິລາດເຊ່ ງິ ແມນ່ ຊູເ້ ກ່ າົ ຂອງນາງ, ປດັ ຈບຸ ນັ ລາວຢເູ່ ມອື ງຝຣງ່ ັ ລາວຜນູ້ ເ້ີ ຄຍີ ຊກັ ຊວນ ນາງໃຫ້ໄປດວ້ ຍກນັ ໃນເມ່ອື ກອ່ ນນຫ້ີ ້າປີ, ແຕນ່ າງປະຕິເສດ ເພາະໜີປະພ່ ໍແມບ່ ່ ໍໄດ.້ ນາງ ພວມຄິດເຖງິ ອະດີດ, ຄິດເຖງິ ຊູເ້ ກ່ ົາ ແລະ ຢາກແກດ່ ຶງເອົາສນົ້ ຮກັ ທ່ ີຂາດສະບນັ້ ໃນເມ່ອື ກອ່ ນມາສບື ຕ່ ໍໃຫກ້ ບັ ລາວຄນົ ນນັ້ ເປັນເສັນ້ ທາງຮກັ ທ່ ີຫອມຫວນເໝືອນເດມີ , ໂດຍບ່ ໍຄິດເຖງິ ວາ່ ຜວົ ຮກັ ແລະ ລກູ ນອ້ ຍທ່ ີໜ້າສງົ ສານຍງັ ນອນຢູ່ຄຽງຂາ້ ງນາງ ແລະ ແລວ້ ນາງກໍຈາກລກູ ແລະ ຜວົ ຂອງນາງໄປ ແລະ ປະເທດຊາດທ່ ີແສນຮກັ ຢ່າງບ່ ໍອາໄລໃຈຫ່ວງແຕຢ່ ່າງໃດ... ນາງພວມເດນີ ໄປ... ເດນີ ໄປສເູ່ ສັ້ນທາງທ່ ີນາງໃຝຝ່ ນັ ຫາ ແລະ ໃນທ່ ີສດຸ ນາງກຕໍ ອ້ ງພບົ ກບັ ລາວຄນົ ນນັ້ . 42

ສ.ວ.ສ ສະຫງວນລິຂະສິດ... ໂອ!້ ເຮົາພບົ ລາວແລວ້ ຫວະນ!ີ້ \"ອາ້ ຍສິງທິລາດ... ອາ້ ຍຈ່ ນື ອ້ ງໄດບ້ ່ ໍ? ຈນິ ດາວອນຈງ່ ັ ໃດລະ. ນອ້ ງນາໍ ຫາອາ້ ຍເກອື ບ ທກຸ ຫນົ ທກຸ ແຫງ່ ນອ້ ງດໃີ ຈທ່ ີນອ້ ງໄດພ້ ບົ ກບັ ອາ້ ຍນາ...\" ສງິ ທິລາດພວມຍາ່ ງຄຽງຂາ້ ງກບັ ຍງິ ສາວຄນົ ໜ່ ຶງໄປແບບບ່ ໍຫວ່ ງສ່ ງິ ໃດທງັ ໝດົ ລາວແນມ ເບ່ ງິ ໜາ້ ນາງ ແລະ ກເໍ ບະສບົ ໃສ່ ແລວ້ ກເໍ ກາະແຂນແຟນສາວຄນົ ໃໝຍ່ າ່ ງຕ່ ໍໄປ... ເຮັດໃຫຈ້ ນິ ດາວອນຕອ້ ງຕກົ ໃຈ ແລະ ນອ້ ຍໃຈໃນຕວົ ເອງ, ເປັນຫຍງັ ລາວຈ່ ງຶ ສະແດງ ທາ່ ທີແບບນກີ້ ບັ ນາງ ທງັ ທ່ ີເມ່ອື ກອ່ ນລາວເຄຍີ ຮກັ ນາງໝດົ ຈດິ ໝດົ ໃຈ ຫຼື ວາ່ ລາວລງັ ກຽດເຮົາ ມລີ ກູ ມຜີ ວົ ແລວ້ ບໍ? ບະ! ແຕວ່ າ່ ລາວບ່ ໍຮນູ້ າ່ ວາ່ ເຮົາມຜີ ວົ ແລວ້ , ເພາະລາວໜີຈາກເຮົາແຕ່ ຕອນເຮົາຍງັ ເປັນນກັ ຮຽນຢູ່ ແລະ ຍງັ ບ່ ໍທນັ ໄດສ້ າ້ ງຄອບຄວົ ເທ່ ືອ ຫຼື ວາ່ ລາວລືມເຮົາແລວ້ , ບາງເທ່ ືອລາວອາດຈະບ່ ໍຈ່ ເື ຮົາກເໍ ປັນໄດ,້ ນາງຍງັ ບ່ ໍແນໃ່ ຈ, ນາງຟ້າວແລນ່ ໄປຂວາງທາງລາວ ໄວ້ ແລວ້ ປ່ອຍຄວາມເວ້ົາທ່ ີເສົ້າໆອອກໄປ: \"ຟາ້ ວກອ່ ນ! ອາ້ ຍສງິ ທິລາດ... ອາ້ ຍບ່ ໍຈ່ນື ອ້ ງຫວະ ນອ້ ງຊ່ ື ຈນິ ດາວອນນະ!...\" ແລວ້ ລາວກຫໍ ຼຽວເບ່ ິງນາງ ລາວສງັ ເກດແຕຫ່ ວົ ຮອດຕີນ ແລະ ແຕຕ່ ນີ ຮອດຫວົ ພອ້ ມ ທງັ ທ່ງັ ສຽງອອກມາ: \"ເຈາົ້ ຫວະ! ເສຍໃຈເດຂີ ອ້ ຍບ່ ໍເຄຍີ ຮຊູ້ ່ ຈື ນິ ດາວອນຈກັ ເທ່ ືອ ແລະ ກບໍ ່ ໍເຄີຍຮໃູ້ ຜທງັ ສ້ິນທ່ ີ ມາແຕວ່ ຽງຈນັ \" \"ແມນ່ ໃຜຫນັ້ ! ອາ້ ຍສງິ ທິລາດ ຄວື າ່ ໜາ້ ມນຶ ເອົາແທໆ້ ຄຊື ເິ ປັນບາ້ ຜຊູ້ າຍເນາະ ຕໄູ່ ດຕ້ ເູ່ ອົາ\" ຍງິ ຄນົ ນນັ້ ຫນັ ມາຖາມສງິ ທິລາດ. \"ບ່ ໍແມນ່ ໃຜດອກນອ້ ງ! ຈກັ ໜອ້ ຍໝລູ່ າວຊຖິ າ້ ເພາະໄດນ້ ດັ ກບັ ລາວໄວແ້ ລວ້ ...\" ແລວ້ ພວກລາວກຍໍ າ່ ງໜີໄປ... ເວລານນັ້ ນາໍ້ ຕາຂອງນາງຄອ່ ຍໆໄຫຼອອກຈາກເບົ້າຕາດວ້ ຍຄວາມນອ້ ຍເນອ້ື ຕາ່ ໍ ໃຈ... ... \"ອາ້ ຍສງິ ທິລາດ... ຖາ້ ນອ້ ງແດ.່ .. ນອ້ ງບ່ ໍມທີ ່ ີເພ່ ິງພາອາໄສບອ່ ນໃດແລວ້ ນອກຈາກອາ້ ຍ ຄນົ ດຽວ, ພ່ ີນອ້ ງ ແລະ ໝຄູ່ ກູ່ ບໍ ່ ໍຮວູ້ າ່ ລາວເຈາົ້ ຢໃູ່ ສກນັ ໝດົ \". ນາງທງັ ເວ້ົາທງັ ຍາ່ ງນາໍ ຫຼງັ ລາວທງັ ສອງໄປ, ທງັ ຮອ້ ງໄຫ້ ແລະ ອອ້ ນວອນໃຫພ້ ວກ ລາວທງັ ສອງເຫັນໃຈ, ແຕໃ່ ນທນັ ໃດນນັ້ ໝໍ ສິງທິລາດອວາ່ ຍໜາ້ ກບັ ຄືນມາຫານາງດວ້ ຍໃບໜ້າ ເຄ່ ັງຂມຶ ແລະ ໂກດແຄນ້ , ມນັ ຍາ່ ງເຂົ້າມາໃກໆ້ ນາງ ແລວ້ ເງອື ດຝາມທື ່ ີໜກັ ໜ່ວງຂອງມນັ ຟາດໄປທ່ ີແກມ້ ຂອງນາງ, ເຮັດໃຫ້ນາງຈນົ ຫຼງົ ຮອ້ ງໂອຍ້ ! ໝດົ ແຮງດວ້ ຍຄວາມເຈັບປວດ, ນາງເຊລມົ້ ໄປທ່ ີຂາ້ ງທາງ... 43

\"ບອກແລວ້ ບ່ ໍຟງັ ຍງັ ມາຍວົ ະໃຫກ້ ໃູ ຈຮາ້ ຍຢູ່ ມນັ ກເໍ ປັນແນວນລ້ີ ະ...\" ເວລານນ້ີ າງເຈັບປວດສດຸ ຂະໜາດທາງດາ້ ນຈດິ ໃຈ ແລະ ຮາ່ ງກາຍ, ນາງໝດົ ແລວ້ ຄວາມຫວງັ ຕະຫຼອດເຖງິ ວິມານຮກັ ໃນກາງອາກາດ ນາງປະຖມິ້ ລກູ ແລະ ຜວົ ຮກັ ຂອງນາງ ເພ່ ືອສະແຫວງຫາຄວາມສກຸ ແລະ ຄວາມເຫັນແກໂ່ ຕຂອງນາງພຽງຜດູ້ ຽວ, ໝດົ ແລວ້ ຄວາມ ຫວງັ ໃນຊວີ ດິ , ບ່ ໍມຫີ ຍງັ ເຫຼືອເລີຍແມນ່ ແຕໜ່ ອ້ ຍດຽວ, ນາງສະອນ້ື ໄຫເ້ ຫຼືອໃຈ ເພາະຕນົ ເອງ ເດນີ ທາງຜິດ ແລະ ບ່ ໍຍອມເຂົ້າໃຈຕ່ ໍຄວາມເວົ້າຂອງຜວົ ແຕຢ່ າ່ ງໃດ, ນາງເສຍໃຈໃຫຕ້ ນົ ເອງ, ນາງຢາກຕາຍ, ຕາຍໄປກບັ ຄວາມໝດົ ຫວງັ ໃນຊວີ ດິ , ເວລານນ້ີ າງຄິດຮອດລກູ ແລະ ຜວົ ທ່ ີສດຸ . ອາ້ ຍສດຸ ທິກອນ ອາ້ ຍຢໃູ່ ສ? ອະໄພໃຫນ້ ອ້ ງແດ!່ ນອ້ ງຜິດໄປແລວ້ , ລກູ ຮກັ ຂອງແມ,່ ລກູ ຢ່ໃູ ສ? ສຽງສະອ້ືນຂອງນາງແຮງຂນຶ້ ໆ... ແຕໃ່ ນເວລານນັ້ ເຮັດໃຫນ້ າງຕອ້ ງສະດງຸ້ ໃຈ ໝດົ ແຮງຈນົ ຕອ້ ງຢດຸ ສະອ້ນື ໄຫ້ ເພາະສຽງເພງ... ໃຕລ້ ດັ ສະໝີຂອງພກັ ! ພວມດງັ ກອ້ ງກງັ ວານ ມາແຕໄ່ ກໆເຂ້ົາຫຂູ ອງນາງ... ໂອ້ ສຽງເພງປະຕິວດັ , ເປັນໄປບ່ ໍໄດຢ້ າ່ ງເດັດຂາດ ເພາະນມີ້ ນັ ບ່ ໍແມນ່ ເມອື ງລາວ, ແຕວ່ າ່ ເພງນແີ້ ມນ່ ເພງທ່ ີອາ້ ຍສດຸ ທິກອນເຄຍີ ຮອ້ ງ ແລະ ລາວກມໍ ກັ ຮອ້ ງ ຫຼາຍທ່ ີສດຸ . ໂອ!້ ຄາ້ ຍຄສື ຽງລາວອ່ ຫີ ຼີ... ອາ້ ຍສດຸ ທິກອນໆໆໆ. ສຽງຮອ້ ງບາດແຮງຂອງນາງເຮັດໃຫ້ນາງສະດງຸ້ ຕ່ ືນ, ມນື ຕາຂຶ້ນ, ນາງຍງັ ມນື ງງົ ຕ່ ໍ ເຫດການເກດີ ຂນຶ້ ກບັ ລາວມາຫວາ່ ງກນີ້ .ີ້ .. \"ແມນ່ ຫຍງັ ? ເຮົາເປັນຫຍງັ ໄປ\" ເມ່ອື ນາງຕງັ້ ສະຕຟິ ງັ ຄກັ ໆ ສຽງເພງດງ່ ັ ກາ່ ວແມນ່ ດງັ ມາຈາກວທິ ະຍຂຸ ອງເຮອື ນທາງຂາ້ ງ ເຊ່ ງິ ແມນ່ ລາຍການສລິ ະປະວນັ ນະຄະດພີ າກເຊົ້າ... ນາງ ລກຸ ຂນ້ຶ ນງ່ ັ ມເື ບ້ືອງໜ່ ຶງຍກົ ຂນຶ້ ແນບໃສເ່ ອິກຂອງຕນົ ເອງ. ແລວ້ ນາງກຄໍ ອ່ ຍໆກມ້ົ ລງົ ຈບູ ລກູ ດວ້ ຍຄວາມຮກັ ແລະ ເອັນດ.ູ .. ຈາກນນັ້ ນາງກຫໍ ນັ ໜາ້ ມາໝບູ ໜາ້ ໃສເ່ ອກິ ຂອງຜວົ ຮກັ ເບົາໆ. \"ສດຸ ທິກອນ...\" ສດຸ ທິກອນຄອ່ ຍໆມນື ຕາຂນຶ້ ເຫັນນາງໝບູ ໜາ້ ໃສເ່ ອກິ ຂອງລາວ. \"ຈນິ ດາວອນ...\" ເມ່ອື ຮວູ້ າ່ ຜວົ ຕ່ ນື ແລວ້ ນາງກເໍ ງຍີ ໜາ້ ຂນຶ້ ຈອ້ ງເບ່ ງິ ຜວົ ຮກັ ດວ້ ຍຄາບນາໍ້ ຕາທ່ ີປຽກຊຸມ່ ໄປທ່ວົ ຂອບຕາ ແລະ ພວງແກມ້ ທ່ ີຂາວນວນຂອງນາງ... \"ນອ້ ງຈນິ ດາວອນ! ນອ້ ງຮອ້ ງໄຫເ້ ຮັດຫຍງັ ? ນອ້ ງເສຍໃຈໃຫອ້ າ້ ຍຄືນນແ້ີ ມນ່ ບໍ?\" ນາງແກວງ່ ຫວົ ຄອ່ ຍໆ ແລວ້ ປ່ອຍໃຫ້ຢາດນາໍ້ ຕາໄຫຼລງົ ໃສເ່ ອິກຂອງລາວ, ນາງໂອບ ເອົາມຂື ອງຜວົ ມາແນບໃສເ່ ອິກ ແລວ້ ແນມເບ່ ິງລາວດວ້ ຍແວວຕາທ່ ີສາລະພາບຕນົ ເອງຂອງ ນາງພອ້ ມທງັ ເວົ້າຂນຶ້ ເປັນສຽງສ່ນັ ເຄອື ວາ່ : 44