หลักสูตรวิชาหลวงพ่อวัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพราน

หลกั สูตรรายวิชา สค33136 หลวงพ่อวัดไรข่ ิง มิง่ มงคล คนสามพราน ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอสามพราน สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจงั หวัดนครปฐม สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

หลกั สูตรรายวิชา สค33136 หลวงพ่อวัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพราน ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอสามพราน สานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั จังหวัดนครปฐม สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

คำนิยม กกกกกกกเอกสารหลักสูตรรายวิชา สค33136 หลวงพ่อวัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพราน ศูนย์การ ศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อาเภอสามพราน จงั หวดั นครปฐม เปน็ เอกสารทมี่ ีคณุ ค่าต่อ การศึกษาเรียนรู้ของนักศึกษา เกี่ยวกับหลวงพ่อวัดไร่ขิง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง เจ้าอาวาสวัดไร่ขงิ และหลักธรรมคาสอน บารมีของหลวงพ่อวัดไรข่ ิงทมี่ ีต่อชุมชน และประชาชน ประเพณีท่ีเก่ียวข้องกบั วดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง และการเผยแพรห่ ลกั ธรรมคาสอน การถา่ ยทอดความเชือ่ ความศรทั ธา ความ ศักด์ิสิทธิ์ และการสบื ทอดประเพณีทีเ่ กย่ี วข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ส่งผลให้นักศึกษาเกดิ ความ ภาคภูมิใจ ตระหนกั ถึงความสาคัญในหลวงพอ่ วัดไร่ขงิ วดั ไร่ขิง พระอารามหลวง และถ่นิ ฐานบา้ นเกิด กกกกกกก ขอช่ืนชมนายสมมาตร คงชนื่ สนิ ผูอ้ านวยการศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตาม อธั ยาศยั อาเภอสามพราน และคณะครู ประกอบด้วย ข้าราชการครู บรรณารกั ษ์ ครอู าสาสมัครการศกึ ษา นอกโรงเรยี น ครู กศน.ตาบล ครูศูนย์การเรียนชุมชน และครูผู้สอนคนพกิ าร สังกัดศูนย์การศึกษานอก ระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ตลอดจนผ้มู สี ่วนร่วมในการพัฒนา หลกั สตู รนี้ ท่รี ่วมมอื รว่ มใจกนั จดั ทาเอกสารฉบับนจ้ี นลุล่วง และนาไปใชจ้ ัดการศึกษาให้กบั นักศกึ ษา มา ณ ท่ีน้ดี ว้ ย (นายปรเมศวร์ ศริ ิรัตน์) ผูอ้ านวยการสานกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจงั หวัดนครปฐม

คำนำ กกกกกกกเอกสารหลักสูตรรายวิชา สค33136 หลวงพ่อวัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพราน ศูนย์การ ศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม จัดทาขึ้นเพ่ือให้นักศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ได้ศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับหลวงพ่อวัดไร่ขิง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง และหลักธรรมคาสอน บารมีของหลวงพ่อวดั ไรข่ ิงท่ีมีต่อชุมชน และประชาชน ประเพณีทีเ่ กี่ยวข้องกบั วดั ไร่ขิง พระอารามหลวง และการเผยแพร่หลักธรรมคาสอน การถ่ายทอดความเชื่อ ความศรัทธา ความ ศักดิ์สิทธ์ิ และการสืบทอดประเพณีท่ีเก่ียวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ส่งผลให้นักศึกษาเกิดความ ภาคภูมิใจในท้องถ่ินของตนเองแล้ว ยังทาให้เห็นคุณค่าของการอนุรักษ์และสืบสานหลักธรรมคาสอน บารมขี องหลวงพ่อวัดไร่ขิงท่ีมีต่อชมุ ชน และประชาชน ประเพณีที่เกีย่ วข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง และการเผยแพร่หลักธรรมคาสอน การถา่ ยทอดความเช่ือ ความศรัทธา ความศักดิส์ ิทธ์ิ และการสืบทอด ประเพณีท่เี กี่ยวข้องกับวัดไรข่ ิง พระอารามหลวง ใหค้ งอยกู่ ับท้องถ่นิ ตลอดไป กกกกกกกเอกสารฉบับนี้ ประกอบด้วย (1) ผังมโนทัศน์ (2) คาอธิบายรายวิชา (3) รายละเอียดคาอธิบาย รายวิชา (4) โครงสร้างหลักสูตร (5) รายละเอียดของหัวเรื่องท่ี 1 หลวงพ่อวัดไร่ขิง หัวเรื่องที่ 2 วัดไร่ขิง พระอารามหลวง หัวเรื่องที่ 3 เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง และหลักธรรมคาสอน หัวเร่ืองท่ี 4 บารมีของหลวงพ่อ วัดไร่ขิงท่ีมีต่อชุมชนและประชาชน หัวเรื่องท่ี 5 ประเพณีท่ีเกี่ยวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง หัวเร่ือง ท่ี 6 การเผยแพร่หลักธรรมคาสอน การถ่ายทอดความเชื่อ ความศรทั ธา ความศกั ดสิ์ ิทธิ์ และการสืบทอด ประเพณีที่เกยี่ วข้องกับวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง (6) บรรณานกุ รม และ(7) ภาคผนวก กกกกกกกเอกสารฉบับน้ีสาเร็จลงได้ด้วยดี เน่ืองจากได้รับการสนับสนุนจากนายปรเมศวร์ ศิริรัตน์ ผู้ อานว ยการส านั กง าน ส่ งเส ริ ม กา รศึ ก ษา น อก ร ะบบ แล ะ กา รศึ ก ษา ตา ม อัธ ย าศั ย จั งหวัด นค ร ป ฐ ม นางสมบัติ แก้วมีศรี รองผู้อานวยการสานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย จังหวัดนครปฐม รองศาสตราจารย์ ดร.พัชรี ศรีสังข์ นักวิชาการด้านการวิจัยและพัฒนาหลักสูตร คณะ สังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ นายสังคม โทปุรินทร์ ผู้อานวยการสถานศึกษาเชี่ยวชาญ สังกัดสานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 36 ข้าราชการบานาญ พระเทพศาสนาภิบาล (แย้ม กิตฺตนิ ฺธโร) เจา้ อาวาสวัดไร่ขิง พระอารามหลวง รองเจา้ คณะจังหวัดนครปฐม และคณะสงฆ์วดั ไร่ขิง พระอารามหลวง ตลอดจนผู้ร่วมพัฒนาหลักสูตร ได้แก่ ข้าราชการครู บรรณารักษ์ ครูอาสาสมัคร การศึกษานอกโรงเรียน ครู กศน.ตาบล ครูศูนย์การเรียนชุมชน และครูผู้สอนคนพิการ สังกัด ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม รวมถึง

นางลูกจันทร์ แก้วเกร็ด ผู้แทนศิษย์เก่า นายนเรศ ภาคภูมิ ผู้แทนนักศึกษา นางประหยัด ปานเจริญ นายบุญรอด โพธิ์แดง ผู้แทนภูมิปัญญา นายจารัส ต้ังตระกูลธรรม ผู้แทนผู้นาชุมชน ศูนย์การศึกษานอกระบบและ การศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน จงั หวัดนครปฐม กราบขอบพระคณุ พระเทพศาสนาภิบาล (แย้ม กิตตฺ ินธฺ โร) เจ้าอาวาสวัดไรข่ งิ พระอารามหลวง ขอขอบพระคุณและขอขอบคุณทุกท่าน มา ณ ทีน่ ี้ด้วย (นายสมมาตร คงช่นื สิน) ผอู้ านวยการศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน

ประกาศศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอสามพราน เร่ือง อนุมัตใิ ช้หลกั สูตรรายวชิ า สค33136 หลวงพอ่ วัดไรข่ ิง มง่ิ มงคล คนสามพราน ………………………………………….. กกกกกกกด้วยจังหวัดนครปฐม เป็นจังหวัดท่ีมีหลวงพ่อวัดไร่ขิง ซึ่งเป็นพระพุทธรูปที่สาคัญที่ท้ังชาว นครปฐม และคนไทยส่วนใหญใ่ ห้ความเคารพนบั ถอื มีประวัตคิ วามเป็นมาที่นักศึกษาควรไดศ้ กึ ษาเรียนรู้ ตลอดจนมีการอนรุ กั ษ์ และสืบสานประเพณี หรอื กิจกรรมท่เี กย่ี วข้อง ท่ีจดั ข้ึนท่ีวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง รวมถึงช่วยเสริมสร้างเอกลักษณ์ ในการจัดการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ให้กับ สถานศึกษาได้แล้ว ยังช่วยเสริมสรา้ งอัตลกั ษณ์ ความภาคภูมิใจในการเป็นคนอาเภอสามพราน ให้เกิด ข้ึนกับนักศึกษาได้ด้วย ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน จังหวัด นครปฐม จึงได้พัฒนาหลกั สูตรรายวิชา สค33136 หลวงพ่อวัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพรานขึ้น และได้ ผา่ นความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการสถานศกึ ษาแลว้ กกกกกกกดังน้ันศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม จึงได้อนุมัติใช้หลักสูตรน้ีให้กับนักศึกษาในสังกัดที่ลงทะเบียนเรียน ตั้งแต่ภาคเรียนท่ี 2 ปีการศึกษา 2560 โดยผมู้ สี ว่ นเกี่ยวขอ้ งกบั การจัดการศึกษานอกระบบระดับการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน ต้องจดั การศึกษา ใหก้ บั นกั ศึกษา เพ่อื ใหบ้ รรลุมาตรฐานการเรยี นรู้ และบรรลจุ ุดมุ่งหมายของหลกั สตู รนี้ กกกกกกกก ประกาศ ณ วนั ที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2560 (นายสมมาตร คงชน่ื สนิ ) ผู้อานวยการศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอสามพราน

ความเห็นชอบของคณะกรรมการสถานศกึ ษา กกกกกกกด้วยจังหวัดนครปฐม เป็นจังหวัดที่มีหลวงพ่อวัดไร่ขิง ซึ่งเป็นพระพุทธรูปท่ีสำคัญที่ทั้งชำว นครปฐม และคนไทยส่วนใหญ่ใหก้ ำรเคำรพนับถือ มีประวัติควำมเป็นมำท่ีนักศึกษำควรไดศ้ ึกษำเรียนรู้ ตลอดจนมกี ำรอนรุ ักษ์ และสบื สำนประเพณี หรอื กิจกรรมทีเ่ กย่ี วขอ้ ง ท่จี ดั ขึน้ ที่วดั ไร่ขิง พระอำรำมหลวง รวมถึงช่วยเสริมสร้ำงเอกลักษณ์ ในกำรจัดกำรศึกษำนอกระบบระดับกำรศึกษำข้ันพื้นฐำน ให้กับ สถำนศึกษำได้แล้วยังช่วยเสริมสร้ำงอัตลักษณ์ ควำมภำคภูมิใจในกำรเป็นคนอำเภอสำมพรำน ให้เกิด ข้ึนกับนักศึกษำได้ด้วย ศูนย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัยอำเภอสำมพรำน จังหวัด นครปฐม จึงไดพ้ ฒั นำหลกั สูตรรำยวิชำ สค33136 หลวงพ่อวัดไร่ขิง ม่ิงมงคล คนสำมพรำนขน้ึ กกกกกกกเพื่อให้กำรจัดกำรศึกษำนอกระบบระดับกำรศึกษำขั้นพ้ืนฐำน โดยเฉพำะหลักสูตรรำยวิชำ สค33136 หลวงพ่อวัดไร่ขิง ม่ิงมงคล คนสำมพรำน เป็นไปอย่ำงมีประสิทธิภำพ และเกิดประสิทธผิ ล ใหผ้ มู้ สี ่วนเกีย่ วขอ้ งกบั กำรจัดกำรศกึ ษำนอกระบบระดบั กำรศึกษำขัน้ พื้นฐำน รว่ มมือกนั จดั กำรศึกษำใหก้ บั นกั ศึกษำในสงั กัดศนู ย์กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั อำเภอสำมพรำน ให้บรรลุจุดมุ่งหมำย ของหลักสูตร ตงั้ แต่ภำคเรยี นที่ 2 ปีกำรศกึ ษำ 2560 เป็นต้นไป กกกกกกกกกกกกกกทงั้ น้ี ต้งั แต่ วันท่ี 19 ตุลำคม พ.ศ. 2560 พระเทพศำสนำภิบำล เจ้ำอำวำสวัดไร่ขงิ พระอำรำมหลวง รองเจ้ำคณะจงั หวดั นครปฐม ประธำนคณะกรรมกำรสถำนศึกษำ

สารบญั หนา้ ผงั มโนทศั น…์ ………………………………………………………………………………………………………………….. 1 คำอธิบำยรำยวิชำ.......................................................................................................................... 2 รำยละเอียดคำอธิบำยรำยวชิ ำ....................................................................................................... 3 โครงสร้ำงหลักสตู รรำยรำยวชิ ำ…………………………………………………………………………..…………….. 7 สรปุ สำระสำคญั ……………………………………………………………………………………….................... 7 ผลกำรเรยี นร้ทู ค่ี ำดหวงั .......................................................................................................... 10 ขอบข่ำยเน้อื หำ………………………………………………………………………………………………………… 10 กำรจัดประสบกำรณ์กำรเรียนร.ู้ ............................................................................................. 11 สื่อและแหลง่ เรียนร…ู้ …………………………….………………………………………………………………….. 11 กำรวัดและประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………. 13 หวั เร่อื งที่ 1 หลวงพ่อวดั ไรข่ งิ ……………………………………………………………………………………………. 15 สำระสำคัญ………………………………………………………………………………………........................... 15 ตวั ชว้ี ดั .................................................................................................................................... 15 ขอบขำ่ ยเน้ือหำ...................................................................................................................... 16 เน้อื หำ…………………………………………………………………………………………………………………….. 16 กำรจัดประสบกำรณ์กำรเรยี นร.ู้ ............................................................................................. 21 สอ่ื และแหลง่ เรียนร…ู้ ………………………………………………………………………………………………… 21 กำรวดั และประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………. 22 หัวเรื่องท่ี 2 วัดไรข่ ิง พระอำรำมหลวง……………………………………………………………………………….. 23 สำระสำคัญ………………………………………………………………………………………........................... 23 ตวั ชวี้ ดั .................................................................................................................................... 23 ขอบขำ่ ยเน้ือหำ...................................................................................................................... 23 เนอ้ื หำ…………………………………………………………………………………………………………………….. 24 กำรจดั ประสบกำรณก์ ำรเรยี นร.ู้ ............................................................................................. 62 ส่ือและแหลง่ เรยี นร…ู้ ………………………………………………………………………………………………… 62 กำรวดั และประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………. 63 หวั เรือ่ งที่ 3 เจำ้ อำวำสวดั ไร่ขงิ และหลักธรรมคำสอน…………………………………………………………. 64 สำระสำคญั ………………………………………………………………………………………........................... 65 ตวั ชวี้ ัด.................................................................................................................................... 65 ขอบข่ำยเน้ือหำ...................................................................................................................... 65 เนอื้ หำ…………………………………………………………………………………………………………………….. 65

สารบญั (ต่อ) หนา้ กำรจัดประสบกำรณก์ ำรเรียนร.ู้ ............................................................................................. 91 สื่อและแหล่งเรียนร…ู้ ………………………………………………………………………………………………… 91 กำรวดั และประเมินผล………………………………………………………………………………………………. 92 หัวเรื่องที่ 4 บำรมขี องหลวงพอ่ วดั ไรข่ งิ ทมี่ ีตอ่ ชมุ ชนและประชำชน.............................................. 93 สำระสำคัญ………………………………………………………………………………………........................... 94 ตัวชี้วัด.................................................................................................................................... 94 ขอบขำ่ ยเนื้อหำ...................................................................................................................... 94 เนื้อหำ…………………………………………………………………………………………………………………….. 95 กำรจดั ประสบกำรณ์กำรเรียนร.ู้ ............................................................................................. 110 สอ่ื และแหล่งเรียนร…ู้ ………………………………………………………………………………………………… 110 กำรวดั และประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………. 111 หวั เรื่องที่ 5 ประเพณที เี่ กยี่ วข้องกบั วดั ไรข่ งิ พระอำรำมหลวง………………………………………………..... 112 สำระสำคญั ………………………………………………………………………………………........................... 112 ตัวชวี้ ัด.................................................................................................................................... 112 ขอบข่ำยเนือ้ หำ...................................................................................................................... 112 เน้อื หำ…………………………………………………………………………………………………………………….. 113 กำรจัดประสบกำรณ์กำรเรยี นร.ู้ ............................................................................................. 131 สือ่ และแหล่งเรียนร…ู้ ………………………………………………………………………………………………… 131 กำรวัดและประเมินผล………………………………………………………………………………………………. 132 หัวเรอื่ งท่ี 6 กำรเผยแพรห่ ลกั ธรรมคำสอน กำรถำ่ ยทอดควำมเชอื่ ควำมศรทั ธำ ควำมศกั ด์สิ ทิ ธิ์ และกำรสบื ทอดประเพณที เ่ี กย่ี วข้องกบั วดั ไร่ขิง พระอำรำมหลวง……………………….. 133 สำระสำคญั ………………………………………………………………………………………........................... 133 ตวั ชว้ี ัด.................................................................................................................................... 133 ขอบขำ่ ยเนอ้ื หำ...................................................................................................................... 133 เนื้อหำ…………………………………………………………………………………………………………………….. 134 กำรจดั ประสบกำรณก์ ำรเรียนร.ู้ ............................................................................................. 141 สอ่ื และแหลง่ เรียนร…ู้ ………………………………………………………………………………………………… 141 กำรวดั และประเมนิ ผล………………………………………………………………………………………………. 142 บรรณำนกุ รม………………………………………………………………………………………………………………….. 143

สารบญั (ตอ่ ) หนา้ ภำคผนวก………………………………………………………………………………………………………………………. 146 ก ใบควำมรู้…………………………………………………………………………………………………………….. 147 ข ใบงำน……………………………………………………………………………………………………………….... 173 ค เคร่อื งมือวดั ควำมก้ำวหน้ำ…………………………………………………………………………………….. 185 ง เครอ่ื งมอื วดั ผลรวม……………………………………………………………………………………………….. 204 จ ประกำศแตง่ ตงั้ ท่ปี รกึ ษำและผรู้ ว่ มพฒั นำหลกั สตู ร........................................................... 217 ฉ คำสัง่ แตง่ ตงั้ คณะกรรมกำรพฒั นำหลกั สตู ร....................................................................... 220

1. หลวงพอ่ วดั ไร่ขิง (10 ชม.) วชิ า หลวงพอ่ 1.1 ประวตั ิหลวงพ่อวดั ไร่ขิง มง่ิ มงคล คนส 1.2 ความสาคญั ของหลวงพ่อวดั ไร่ขงิ 1.3 ตานานหลวงพ่อวัดไรข่ งิ (จานวน 12 6. การเผยแพร่หลกั ธรรมคาสอน การถา่ ยทอดความเชอ่ื ความ ศรทั ธา ความศกั ดิ์สทิ ธิ์ และการสืบทอดประเพณที ีเ่ กยี่ วขอ้ งกับ วัดไร่ขิง พระอารามหลวง (30 ชม.) 6.1 การเผยแพร่หลกั ธรรมคาสอน ของวัดไร่ขงิ พระอารามหลวง 6.2 การถา่ ยทอดความเชื่อ ความศรัทธา ความศักดสิ์ ทิ ธิ์ ทม่ี ตี อ่ หลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ 6.3 การสืบทอดประเพณที ่ีเกย่ี วขอ้ งกับวดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง 5. ประเพณที ่เี กี่ยวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง (20 ชม.) 5.1 ประเพณีการแห่หลวงพ่อวดั ไรข่ งิ 5.2 งานนมสั การปิดทองหลวงพ่อวดั ไรข่ งิ 5.3 ประเพณีการเทศน์มหาชาติ 5.4 งานวนั ครบรอบชาตกาล และวนั คล้ายวันมรณภาพพระอบุ าลี คุณูปมาจารย์ อดตี เจ้าอาวาส วดั ไร่ขิง พระอารามหลวง ผังมโนทัศน์หลกั สูตรรายวชิ าหลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ มง่ิ มง

อวดั ไรข่ งิ 2. วัดไร่ขงิ พระอารามหลวง (20 ชม.) สามพราน 2.1 สถานท่ีตั้ง และแผนที่การเดนิ ทางของวัดไร่ขงิ 20 ชม.) พระอารามหลวง 2.2 ความเปน็ มาของวดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง 2.3 ศลิ ปกรรมในวัดไร่ขงิ พระอารามหลวง 3. เจ้าอาวาสวดั ไรข่ งิ และหลักธรรมคาสอน (20 ชม.) 3.1 ลาดับเจ้าอาวาส 3.2 หลักธรรมคาสอนพระอบุ าลคี ุณปู มาจารย์ อดีตเจ้าอาวาสวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง 3.3 หลกั ธรรมคาสอน พระเทพศาสนาภบิ าล เจ้าอาวาสวัดไรข่ ิง พระอารามหลวง 4. บารมีของหลวงพ่อวัดไรข่ งิ ท่ีมตี ่อชมุ ชนและประชาชน (20 ชม.) 4.1 ดา้ นการศกึ ษา 4.2 ดา้ นการสาธารณสุข 4.3 ดา้ นการสังคมสงเคราะห์ งคล คนสามพราน ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย 1

2 คำอธิบำยรำยวชิ ำ สค33136 หลวงพ่อวัดไรข่ ิง ม่ิงมงคล คนสำมพรำน จำนวน 3 หน่วยกิต ระดบั มธั ยมศกึ ษำตอนปลำย มำตรฐำนที่ 5.2 มีความรู้ ความเข้าใจ เห็นคุณค่า และสืบทอดศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี เพ่อื การอยู่รว่ มกนั อยา่ งสนั ติสขุ ศึกษำและฝกึ ทกั ษะ หลวงพอ่ วัดไรข่ งิ วดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง เจา้ อาวาสวดั ไรข่ ิง และหลักธรรมคาสอน บารมี ของหลวงพ่อวัดไร่ขิงท่ีมีต่อชุมชน และประชาชน และประเพณีท่ีเก่ียวข้องกับวัดไร่ขิง พระอาราม หลวง รวมถึงการเผยแพร่หลักธรรมคาสอน การถ่ายทอดความเชอ่ื ความศรทั ธา ความศักด์ิสิทธ์ิ และ การสบื ทอดประเพณที ี่เกย่ี วขอ้ งกับวดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจ ในหลักสูตรรายวิชาหลวงพ่อวัดไร่ขิง ม่ิงมงคล คนสามพราน สามารถเผยแพร่หลกั ธรรมคาสอน การถ่ายทอดความเชื่อ ความศรัทธา ความศักด์ิสทิ ธิ์ และสบื ทอด ประเพณีท่ีเกี่ยวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ตลอดจนตระหนัก เห็นความสาคัญ เห็นคุณค่า มี ความศรทั ธาตอ่ หลวงพอ่ วัดไร่ขิง รวมถงึ ภาคภูมใิ จในความเป็นคนอาเภอสามพราน จงั หวดั นครปฐม กำรจัดประสบกำรณก์ ำรเรียนรู้ บรรยาย ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองในประเด็นท่ีกาหนดไว้ร่วมกัน จากสื่อการเรียนรู้ ที่หลากหลาย บันทึกผลการศึกษาที่ค้นคว้าลงในเอกสารการเรียนรู้ด้วยตนเอง (กรต.) พบกลุ่ม อภิปราย แลกเปล่ียนเรียนรู้ คิดวิเคราะห์ข้อมูลท่ีได้จากการศึกษาค้นคว้า สรุปผลการเรียนรู้ และ บนั ทึกสรุปผลการเรียนรู้ลงในเอกสารการเรยี นรดู้ ว้ ยตนเอง (กรต.) นาสรปุ ผลการเรยี นรู้ทไ่ี ดม้ าปฏบิ ตั ิ ด้วยการทาใบงาน เขียนเอกสารรายงาน เร่ืองหลวงพ่อวัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพราน และผลติ สอื่ รูปแบบต่าง ๆ เพื่อเผยแพร่หลักธรรมคาสอน การถ่ายทอดความเชื่อ ความศรัทธา ความศักด์ิสิทธ์ิ และสบื ทอดประเพณีที่เก่ียวขอ้ งกับวัดไรข่ ิง พระอารามหลวง กำรวัดผลและประเมินผล ประเมินความก้าวหน้าด้วยวิธีการสังเกต ซักถาม ตอบคาถาม ตรวจเอกสารการเรียนรู้ ด้วยตนเอง (กรต.) ตรวจเอกสารรายงาน เร่ืองหลวงพ่อวัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพราน และตรวจส่ือท่ีผู้เรียน ผลิตได้ และประเมินผลรวมด้วยการให้ตอบแบบทดสอบวัดความรู้ ตอบแบบสอบถามวัดทักษะ การเผยแพร่หลักธรรมคาสอน การถ่ายทอดความเช่ือ ความศรัทธา ความศักด์ิสิทธ์ิ และสืบทอด ประเพณีที่เกี่ยวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ตามสื่อที่ผลิตได้ และตอบแบบสอบถามวัด เจตคติต่อรายวิชาหลวงพ่อวัดไรข่ ิง ม่ิงมงคล คนสามพราน

3 รายละเอยี ดคาอธบิ ายรายวิชา สค 33136 หลวงพอ่ วัดไร่ขิง มิ่งมงคล คนสามพราน จานวน 3 หน่วยกิต ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย มาตรฐานที่ 5.2 มีความรู้ ความเข้าใจ เห็นคุณค่า และสืบทอดศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี เพ่อื การอยู่รว่ มกันอยา่ งสันติสุข ที่ หัวเรอ่ื ง ตวั ชวี้ ดั เน้อื หา จานวน ชว่ั โมง 1 หลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ 1. บอกประวัตหิ ลวงพอ่ 1. ประวตั หิ ลวงพอ่ วดั ไรข่ งิ 10 วดั ไรข่ งิ ได้ ชัว่ โมง 2. ความสาคญั ของหลวง พอ่ วัดไร่ขงิ 2. อธบิ ายความเชื่อ ความ 2.1 ความเชอื่ ความ ศรัทธา ความศักด์ิสิทธ์ิ ศรทั ธา ความ ของหลวงพอ่ วัดไรข่ งิ ได้ ศกั ดิ์สิทธ์ิ ของ 3. สามารถท่องคาบชู า หลวงพ่อวดั ไร่ขงิ หลวงพอ่ วดั ไรข่ ิงได้ 2.2 คาบูชาหลวงพ่อ 4. ตระหนกั ถงึ คณุ คา่ วดั ไร่ขงิ ความสาคัญของหลวง พ่อวดั ไร่ขิง 5. บอกเล่าตานานของ 3. ตานานหลวงพอ่ วัดไร่ขงิ หลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ ได้ 2 วัดไรข่ ิง พระ 1. บอกสถานที่ตง้ั และ 1. สถานท่ีตง้ั และแผนที่ 20 ช่ัวโมง อารามหลวง อธบิ ายการเดนิ ทางไป การเดนิ ทางของวดั ไร่ขิง วดั ไรข่ ิง พระอาราม พระอารามหลวง หลวงได้ 2. บอกความเปน็ มาของ 2. ความเป็นมาของ วัดไรข่ งิ พระอาราม วดั ไรข่ งิ พระอาราม หลวงได้ หลวง

4 ท่ี หวั เรื่อง ตัวชีว้ ดั เน้ือหา จานวน ชว่ั โมง 3 เจ้าอาวาสวดั ไร่ขิง 3. บอกความหมาย ระบุ 3. ศิลปกรรมในวัดไร่ขิง และหลักธรรม 20 ชว่ั โมง คาสอน ประเภท และอธบิ าย พระอารามหลวง ความสาคญั ของ 3.1 ความหมายของ ศลิ ปกรรมทส่ี าคัญ ศิลปกรรม ในวดั ไร่ขิง พระอาราม 3.2 ความสาคัญของ หลวงได้ ศิลปกรรม 4. ตระหนักถึงคณุ ค่า 3.3 ประเภทของ ความสาคญั ของ ศิลปกรรม ศิลปกรรมในวัดไรข่ ิง 3.4 ศลิ ปกรรมทสี่ าคญั พระอารามหลวง ในวดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง 1. บอกลาดบั เจ้าอาวาส 1. ลาดับเจา้ อาวาส วดั ไร่ขงิ พระอาราม วัดไรข่ ิง พระอาราม หลวงได้ หลวง 2. สามารถนาหลกั ธรรม 2. หลักธรรมคาสอนของ คาสอนของพระอุบาลี พระอุบาลคี ุณูปมาจารย์ คณุ ปู มาจารย์ อดตี อดตี เจา้ อาวาสวัดไร่ขิง เจ้าอาวาส และ พระอารามหลวง พระเทพศาสนาภบิ าล 3. หลกั ธรรมคาสอนของ เจา้ อาวาสวดั ไร่ขงิ พระเทพศาสนาภิบาล พระอารามหลวง ไปใช้ เจ้าอาวาส วดั ไร่ขิง ในชีวติ ประจาวนั ได้ พระอารามหลวง 3. เห็นคุณคา่ และ ประโยชน์ของหลกั ธรรม คาสอนของพระอุบาลี คณุ ูปมาจารย์ อดีต เจา้ อาวาส และ พระเทพศาสนาภิบาล เจา้ อาวาสวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง ทนี่ าไปใชใ้ นชวี ิต ประจาวัน

5 ที่ หัวเรอื่ ง ตัวชวี้ ัด เน้ือหา จานวน ช่วั โมง 4. บารมีของหลวงพอ่ 1. อธบิ ายบารมขี อง 1. ด้านการศกึ ษา 20 ชั่วโมง วัดไรข่ ิง ท่ีมีต่อ หลวงพ่อวดั ไร่ขิงทม่ี ตี อ่ 2. ดา้ นการสาธารณสขุ ชุมชนและประชาชน ชุมชน และประชาชน 3. ด้านการสงั คม ในด้านตา่ ง ๆ ได้ สงเคราะห์ 2. เหน็ คุณคา่ ความสาคัญ ของหลวงพ่อวดั ไร่ขงิ และวดั ไรข่ งิ พระอาราม หลวง 5 ประเพณที ่ี 1. สามารถปฏบิ ตั ิตน 1. ประเพณกี ารแห่ 20 ชว่ั โมง เก่ยี วขอ้ งกบั วดั ไร่ขงิ ขณะเขา้ รว่ มประเพณี หลวงพ่อวัดไร่ขงิ พระอาราม ที่เกย่ี วขอ้ งกบั วัดไรข่ งิ 2. งานนมสั การปิดทอง หลวง พระอารามหลวงได้ หลวงพอ่ วัดไรข่ ิง ตามกาลเทศะ 3. ประเพณกี ารเทศน์ 2. เห็นคุณค่าของ มหาชาติ ประเพณที เี่ ก่ยี วขอ้ งกบั 4. งานวันครบรอบชาตกาล วัดไรข่ ิง พระอาราม และวันคล้ายวันมรณภาพ หลวง พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ อดีตเจ้าอาวาสวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง 6 การเผยแพร่ 1. สามารถเผยแพร่ 1. การเผยแพร่หลกั ธรรม 30 ชว่ั โมง หลกั ธรรมคาสอน หลกั ธรรมคาสอน คาสอน ของวดั ไร่ขิง การถา่ ยทอดความ การถา่ ยทอดความ พระอารามหลวง เชือ่ ความศรัทธา เชื่อ ความศรทั ธา 2. การถ่ายทอด ความเชอ่ื ความศักดิ์สทิ ธ์ิ ความศกั ด์สิ ิทธ์ิ และ ความศรัทธา ความ และสบื ทอด การสืบทอดประเพณี ศักด์สิ ิทธ์ิที่มตี อ่ หลวงพอ่ ประเพณี ท่เี กยี่ วข้องกบั วัดไรข่ งิ วดั ไรข่ ิง ทีเ่ กี่ยวขอ้ งกบั พระอารามหลวงดว้ ย 3. การสบื ทอดประเพณี วดั ไรข่ ิง พระอาราม ส่ือรูปแบบตา่ ง ๆ ได้ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั วัดไรข่ งิ หลวง 2. ตระหนกั เหน็ คณุ คา่ พระอารามหลวง ของการเผยแพร่ หลกั ธรรมคาสอน

6 ที่ หวั เรอื่ ง ตัวชีว้ ดั เน้ือหา จานวน ชั่วโมง การถ่ายทอดความเช่ือ ความศรัทธา ความ ศกั ด์ิสิทธ์ิ และสืบทอด ประเพณที ีเ่ กย่ี วข้อง กับวัดไรข่ งิ พระอาราม หลวงดว้ ยส่ือรปู แบบ ต่าง ๆ

7 โครงสรา้ งหลกั สตู ร รายวิชา สค33136 หลวงพอ่ วดั ไรข่ งิ มิ่งมงคล คนสามพราน ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย สรปุ สาระสาคัญ 1. หวั เร่อื งที่ 1 หลวงพ่อวดั ไร่ขงิ 1.1 ประวัติหลวงพ่อวัดไร่ขิง จากหนังสือประวัติของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ได้กล่าว ไว้ว่า สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ได้อัญเชิญมาจากวัดศาลาปูนวรวิหาร โดยน้าล่องมาทางน้าด้วย การท้าแพไม้ไผ่หรือที่เรียกกันว่าแพลูกบวบรองรับองค์พระปฏิมากร เม่ือถึงหน้าวัดไร่ขิง พระอาราม หลวง จึงได้อัญเชิญขึนประดิษฐานไว้ภายในอุโบสถ ตรงกับวันพระขึน 15 ค้่า เดือน 5 ึึ่งเปนนวัน สงกรานตพ์ อดี 1.2 ความส้าคัญของหลวงพ่อวัดไร่ขิง ความศักดิ์สิทธิ์ของหลวงพ่อวัดไร่ขิง ไม่ เพียงแต่ชาวไร่ขิงเท่านันท่ีมีความศรัทธา เล่ือมใส ผู้คนจากท่ัวสารทิศต่างมากราบไหวข้ อพรอธิษฐาน ขอให้ได้ดังส่ิงท่ีปรารถนา หรือที่เรียกว่าเปนนการบนบานศาลกล่าว เม่ือได้รับพรจากหลวงพ่อแล้ว สมปรารถนา ก็จะนา้ สิ่งของมาแก้บน ได้แก่ ประทัด ว่าว และพวงมาลยั 1.3 ต้านานหลวงพ่อวัดไร่ขิง (ต้านานที่ 1 ) อัญเชิญมาจากวัดศาลาปูนวรวิหาร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และอัญเชิญขึนประดิษฐานในพระอุโบสถ ตรงกับวันพระขึน 15 ค่้า เดือน 5 ึึ่งเปนนวันสงกรานต์พอดี (ต้านานท่ี 2) สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ึึ่งเปนนชาวนครชัยศรี ปกครอง อยู่ที่วัดศาลาปูนวรวิหาร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ได้กลับมาสร้างวัดที่บ้านเกิดของตนท่ีไร่ขิง เม่ือ สรา้ งพระอโุ บสถเสร็จแลว้ จึงได้อัญเชิญพระพทุ ธรูปสา้ คัญองค์หนึ่งจากกรงุ เก่ามาเพื่อประดิษฐานไว้ใน พระอุโบสถ และ (ต้านานที่ 3) มีพี่น้องชาวเมืองเหนือ 5 คน ได้บวชเปนนพระภิกษุในพระพุทธศาสนา จนส้าเร็จเปนนพระอริยบุคคลชันโสดาบัน ได้พร้อมใจกันตังสัจอธิษฐานว่า จะขอบ้าเพ็ญบารมีช่วยให้ สัตว์โลกได้พ้นทุกข์ ครันพระอริยบุคคลทัง 5 องค์ได้ดับขันธ์ไปแล้ว ก็เข้าไปสถิตในพระพุทธรูปทัง 5 องค์ จึงได้พากันลอยนา้ ลงมาตามลา้ แม่น้าทัง 5 สาย เมื่อชาวบ้านตามเมืองท่ีติดอยู่ริมแม่น้าเห็น จึงได้อัญเชิญและประดิษฐานไว้ตามวดั ต่าง ๆ 2. หวั เรอื่ งท่ี 2 วดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง 2.1 สถานที่ตัง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ตังอยู่เลขท่ี 51 หมู่ท่ี 2 ต้าบลไร่ขิง อ้าเภอ สามพราน จังหวัดนครปฐม การเดินทางจากกรุงเทพมหานคร ใช้เส้นทางถนนเพชรเกษม มุ่งหน้าสู่ จังหวัดนครปฐม ถึงสวนสามพราน หลักกิโลเมตรที่ 32 เดินทางต่อไป 800 เมตร ถึงสะพานโพธิ์แกว้ กลับรถใต้สะพาน เดินทางตรงไป 800 เมตร ถึงสามแยกแล้วเลียวึ้าย เดินทางตรงไปอีกประมาณ 2 กโิ ลเมตร ถึงวัดไรข่ ิง พระอารามหลวง 2.2 ความเปนนมาของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง วัดไร่ขิงสร้างขึนโดยสมเด็จพระพุฒา จารย์ (พุก) เมื่อปี พ.ศ. 2394 เปนนท่ีประดิษฐานของหลวงพ่อวัดไร่ขิง พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่เปนนท่ี เคารพสักการะของประชาชนทั่วไป ต่อมาได้รับการยกฐานะเปนนพระอารามหลวงชันตรี ชนิดสามัญ ตังแตว่ นั ท่ี 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2533

8 2.3 ศิลปกรรมในวัดไร่ขิง พระอารามหลวง เปนนศิลปกรรมทางพระพุทธศาสนา เปนนศลิ ปกรรมทีส่ รา้ งขึนตามวัดวาอารามต่าง ๆ เพ่ือประโยชน์ทางพุทธศาสนา มดี งั นี พระสถูปเจดีย์ ต่าง ๆ พระพุทธปรางค์ พระอุโบสถ พระวิหาร ศาลาการเปรียญ กุฏิ ึุ้ม ระเบียง และก้าแพงแก้ว เปนนต้น ศิลปกรรมทางพระพุทธศาสนา ถือได้ว่าเปนนศิลปกรรมที่จัดสร้างขึน เพื่อเปนนอนุสรณ์อันควร แกก่ ารสักการบชู าของพุทธศาสนิกชนทังหลาย 3. หัวเร่ืองที่ 3 เจ้าอาวาสวดั ไร่ขิง และหลกั ธรรมคา้ สอน 3.1 เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง พระอารามหลวง จนถึงปัจจุบันมี 10 รูป ดังนี รูปที่ 1 หลวงพ่อ จาด รูปท่ี 2 หลวงพ่อคง รูปที่ 3 หลวงพ่อรักษ์ รูปที่ 4 หลวงพ่อมุ้ย รูปท่ี 5 พระอธิการใช้ ปติฎโฐ รูปท่ี 6 พระครูมงคลวิลาส (เฉย กิตติสาโร) รูปท่ี 7 พระอาจารย์ชืน ปฏิกาโร รูปท่ี 8 พระครูถาวร วิทยาคม (เพ่ิม ทิฏโฐ) รูปที่ 9 พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปัญญา อินฺทปญฺโญ) และรูปท่ี 10 พระเทพ ศาสนาภบิ าล (แย้ม กติ ฺตินฺธโร) 3.2 หลักธรรมค้าสอนของ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปัญญา อินฺทปญฺโญ) อดีตเจ้า อาวาสวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ท่ีส้าคัญมีดังนี (1) หลักธรรมท่ีเก่ียวข้องกับการด้าเนินชีวิต และ (2) หลักธรรมทีเ่ ก่ียวข้องกับการศกึ ษา 3.3 หลักธรรมค้าสอนของพระเทพศาสนาภิบาล เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง พระอารามหลวงที่ ส้าคัญคือ หลักธรรมท่ีเก่ียวข้องกับการด้าเนินชีวิต ความสุขและความทุกข์ เปนนสิ่งที่จิตเราปรุงแต่ง ขึนมา ถ้าเรารับรู้ถึงส่ิงที่ดีงาม สิ่งสวยงาม และความสุขที่รายรอบตัวเราเองอยู่ทุกขณะแล้ว เราจะไม่ ปล่อยใหค้ วามรูส้ กึ ทเี่ ปนนทุกข์ มาครอบง้าจติ ใจเราได้ 4. หัวเร่อื งที่ 4 บารมขี องหลวงพอ่ วัดไรข่ ิงทีม่ ีต่อชุมชนและประชาชน 4.1 ด้านการศึกษา วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ได้สนับสนุนส่งเสริมด้านการศึกษากับ สถานศึกษาต่าง ๆ ตังแต่ระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา อาชีวศึกษา และระดับอุดมศึกษา อาทิ โรงเรียนวัดไร่ขิง (สุนทรอุทิศ) โรงเรียนวัดไร่ขิงวิทยา ศูนย์การศึกษาพิเศษ เขตการศึกษา 1 จังหวัด นครปฐม ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอ้าเภอสามพราน ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อ้าเภอสามพราน วิทยาลัยการอาชีพนครปฐม ศูนย์การศึกษาวิทยาลัยทองสุข (วัดไร่ขิง) วิทยาลัยสงฆ์พุทธปัญญาศรีทวารวดี มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ตลอดจน สถาบนั พฒั นาครู คณาจารย์และบคุ ลากรทางการศึกษา ไดแ้ ก่ ดา้ นสถานที่ตังและอาคาร งบประมาณ ในการก่อสร้างอาคารสถานที่ งบประมาณในการจัดึือวัสดุครุภัณฑ์ในการด้าเนินงาน และ งบประมาณในคา่ ใช้จา่ ยอน่ื ๆ 4.2 ด้านการสาธารณสุข กล่าวโดยสรุป วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ได้สนับสนุนส่งเสริม ด้านสาธารณสุข กับโรงพยาบาลเมตตาประชารักษ์ (วัดไร่ขิง) และโรงพยาบาลสามพราน (วัดไร่ขิง) ดา้ นสถานที่ตังและอาคาร ตลอดจนงบประมาณในการจัดึือวัสดุครภุ ณั ฑ์ดา้ เนนิ งาน 4.3. ดา้ นการสังคมสงเคราะห์ วดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง ได้สนบั สนุนส่งเสริมดา้ นสังคม สงเคราะห์ จัดตังมูลนิธิ 3 มูลนิธิ คือ มูลนิธิเมตตาประชารักษ์ (วัดไร่ขิง) ให้การสงเคราะห์ด้าน สาธารณสุข มูลนิธิหลวงพ่อวัดไร่ขิงให้การสงเคราะห์ด้านทุนการศึกษา และด้านสาธารณประโยชน์ และมูลนิธิพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปัญญา อินฺทปญฺโญ) ให้การสงเคราะห์ด้านการเรียนการสอน พระปริยัตธิ รรม การศึกษาและสาธารณประโยชน์

9 5. หัวเร่ืองท่ี 5 ประเพณีทีเ่ กี่ยวข้องกับวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง 5.1 ประเพณกี ารแหห่ ลวงพ่อวดั ไรข่ งิ จะจัดใหม้ ีขนึ ในช่วงกอ่ นเริม่ งานนมสั การหลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ 1 วัน เพอื่ ย้อนร้าลึกถงึ ตา้ นานหลวงพอ่ วดั ไร่ขิง โดยจัดใหม้ กี ารแห่หลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ ทางนา้ 5.2 งานนมัสการปิดทองหลวงพ่อวัดไร่ขิง จัดขึนระหว่างวันขึน 11 ค้่า เดือน 4 ถึงวัน แรม 4 ค้่า เดือน 5 ของทุกปี รวม 9 วัน 9 คืน มีการนมัสการปิดทองรูปหลวงพ่อวัดไร่ขิงทังกลางวัน และกลางคืน เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้ได้บนหลวงพ่อไว้เข้านมัสการและแก้บน มีการออกร้านจ้าหน่าย สินค้าและจัดแสดงมหรสพตลอดคนื 5.3 ประเพณีการเทศน์มหาชาติ ของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง จัดขึนก่อนวันออก พรรษาในช่วงเดือน 11 ข้างแรม (ตุลาคม) เพื่ออนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม ประเพณีอันดีงามทาง พระพุทธศาสนา 5.4 งานวันครบรอบชาตกาล และวันคล้ายวันมรณภาพ พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปญั ญา อนิ ทฺ ปญโฺ ญ) อดตี เจา้ อาวาส วดั ไร่ขิง พระอารามหลวง จัดขนึ ทุกวันท่ี 8 ตลุ าคม และวันท่ี 14 กุมภาพันธ์ เปนนประจ้าทุกปี มีวัตถุประสงค์เพ่ือระลึกถึงคุณงามความดีตลอดจนบารมีของท่านท่ีมีต่อ ประชาชน และวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง 6. หัวเร่ืองท่ี 6 การเผยแพร่หลักธรรมค้าสอน การถ่ายทอดความเชื่อ ความศรัทธา ความ ศักดิ์สทิ ธ์ิ และการสืบทอดประเพณีท่เี กี่ยวขอ้ งกับวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง 6.1 การเผยแพร่หลักธรรมค้าสอนของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ด้วยส่ือรูปแบบต่าง ๆ หมายถึง การท้าให้ประชาชนในอ้าเภอสามพราน หรือบุคคลท่ีมากราบสักการะมาท่องเท่ียวเย่ียมชม ไดเ้ ขา้ ใจในหลกั ธรรมของเจ้าอาวาสทังในอดีตและปจั จุบนั ไดน้ า้ ไปใช้ในการดา้ เนินชีวิต โดยผู้เผยแพร่ ต้องยึดหลักการส่ือสาร ผ่านการสื่อสารในรูปแบบต่าง ๆ โดยเฉพาะส่ือเอกสาร ในหัวเรื่องท่ี 6 นี เลือกใช้ แผ่นพับเปนนส่ือหลักในการเผยแพร่หลักธรรมค้าสอน การถ่ายทอดความเช่ือ ความศรัทธา ความศักดส์ิ ิทธิ์ และการสบื ทอดประเพณีทีเ่ กย่ี วข้องกับวัดไร่ขงิ พระอารามหลวง 6.2 การถ่ายทอด ความเช่ือ ความศรัทธา ความศักด์ิสิทธิ์ ท่ีมีต่อหลวงพ่อวัดไร่ขิง ด้วย สื่อรูปแบบต่าง ๆ หมายถึง การท้าให้ประชาชนในอ้าเภอสามพราน หรือบุคคลที่มากราบสักการะมา ท่องเท่ียวเย่ียมชมได้เข้าใจ และเกิดความศรัทธา เลื่อมใสต่อองค์หลวงพ่อวัดไร่ขิง ผู้เผยแพร่ต้องยึด หลักการสื่อสาร ผา่ นการสื่อสารในรปู แบบต่าง ๆ โดยเฉพาะสือ่ เอกสาร ในหัวเรอื่ งท่ี 6 นเี ลอื กใช้ แผน่ พับเปนนส่ือหลักในการเผยแพร่หลักธรรมค้าสอน การถ่ายทอดความเชื่อ ความศรัทธา ความศักดิ์สิทธ์ิ และการสืบทอดประเพณีทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั วัดไร่ขิง พระอารามหลวง 6.3 การสืบทอดประเพณีท่ีเกี่ยวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวงด้วยส่ือรูปแบบต่าง ๆ หมายถึง การท้าให้ประชาชนในอ้าเภอสามพราน หรือบุคคลท่ีมากราบสักการะมาท่องเท่ียวเยี่ยมชม ได้เขา้ ใจในประเพณีตา่ ง ๆ ทีม่ ใี นวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง โดยผู้เผยแพร่ต้องยดึ หลักการสอ่ื สาร ผา่ น การสื่อสารในรูปแบบต่าง ๆ โดยเฉพาะสื่อเอกสาร ในหัวเรื่องที่ 6 นีเลือกใช้ แผ่นพับเปนนส่ือหลักใน การเผยแพร่หลักธรรมค้าสอน การถ่ายทอดความเช่ือ ความศรัทธา ความศักด์ิสิทธิ์ และการสืบทอด ประเพณีที่เก่ียวข้องกบั วดั ไร่ขิง พระอารามหลวง

10 ผลการเรยี นรูท้ ค่ี าดหวงั 1. ผู้เรียนมีความรู้เก่ียวกับหลวงพ่อวัดไร่ขิง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง และหลักธรรมค้าสอน บารมีของหลวงพ่อวัดไร่ขงิ ท่มี ีต่อชุมชนและประชาชน ประเพณีท่ีเกย่ี วข้องกับ วัดไรข่ ิง พระอารามหลวง และการถ่ายทอดหลักธรรม คา้ สอน ความเช่ือ ความศรัทธา ความศักด์ิสิทธิ์ และการสืบทอดประเพณที ีเ่ กีย่ วข้องกบั วัดไร่ขงิ พระอารามหลวงได้ 2. ผู้เรียนสามารถท่องค้าบูชาหลวงพ่อวัดไร่ขิง น้าหลักธรรม ค้าสอนของพระอุบาลี คุณูปมาจารย์ อดีตเจ้าอาวาส และพระเทพศาสนาภิบาล เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ไปใช้ ในชีวิตประจ้าวัน ปฏิบัติตนขณะเข้าร่วมประเพณีที่เกี่ยวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ได้ตาม กาลเทศะ และถ่ายทอดหลักธรรมค้าสอน ความเชื่อ ความศรัทธา ความศักดิ์สิทธิ์ และการสืบทอด ประเพณที เี่ กยี่ วขอ้ งกบั วดั ไร่ขิง พระอารามหลวงดว้ ยสอื่ รปู แบบต่าง ๆ ได้ 3. ผู้เรียนตระหนักถึงคุณค่า ความส้าคัญของหลวงพ่อวัดไร่ขิง ศิลปกรรมในวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ประโยชน์ของหลักธรรม ค้าสอนของพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ อดีตเจ้าอาวาส และ พระเทพศาสนาภิบาล เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ที่น้าไปใช้ในชีวิตประจ้าวัน รวมถึง ความส้าคัญของการถ่ายทอดหลักธรรม ค้าสอน ความเชื่อ ความศรัทธา ความศักดิ์สิทธิ์ และการสืบ ทอดประเพณที ีเ่ กีย่ วข้องกับวดั ไร่ขงิ พระอารามหลวงดว้ ยสือ่ รปู แบบตา่ ง ๆ ขอบขา่ ยเนื้อหา หลกั สูตรรายวิชา สค33136 หลวงพอ่ วดั ไรข่ ิง มง่ิ มงคล คนสามพราน ระดับมัธยมศึกษา ตอนปลาย มเี นือหาการเรยี นรู้ จา้ นวน 120 ชั่วโมง ดังนี จา้ นวน 10 ชว่ั โมง หวั เรอื่ งที่ 1 หลวงพ่อวัดไร่ขิง หวั เรื่องท่ี 2 วัดไรข่ ิง พระอารามหลวง จ้านวน 20 ชั่วโมง หวั เร่ืองที่ 3 เจา้ อาวาสวดั ไร่ขงิ และหลกั ธรรมค้าสอน จ้านวน 20 ชั่วโมง หวั เรื่องที่ 4 บารมีของหลวงพอ่ วัดไร่ขงิ ที่มตี ่อชมุ ชน จ้านวน 20 ชัว่ โมง และประชาชน หวั เรื่องท่ี 5 ประเพณที เ่ี กยี่ วข้องกับวดั ไร่ขิง จา้ นวน 20 ชัว่ โมง พระอารามหลวง หวั เร่ืองท่ี 6 การเผยแพร่หลักธรรมค้าสอน การถา่ ยทอด จา้ นวน 30 ชว่ั โมง ความเชอ่ื ความศรัทธา ความศักด์ิสทิ ธ์ิ และ สืบทอดประเพณีทีเ่ กยี่ วข้องกับวดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง

11 การจัดประสบการณ์การเรยี นรู้ 1. บรรยาย 2. ศึกษาคน้ คว้าดว้ ยตนเองในประเด็นที่ก้าหนดไว้ร่วมกนั จากส่ือการเรียนรู้ท่ีหลากหลาย 3. บันทกึ ผลการศึกษาท่ีค้นคว้าลงในเอกสารการเรยี นรดู้ ้วยตนเอง (กรต.) 4. พบกลุม่ อภิปราย แลกเปลยี่ นเรียนรู้ คิดวิเคราะหข์ ้อมูลทไี่ ดจ้ ากการศกึ ษาคน้ คว้า สรปุ ผลการเรียนรู้ 5. บันทึกสรปุ ผลการเรยี นรลู้ งในเอกสารการเรียนรู้ด้วยตนเอง (กรต.) 6. ฝกึ ปฏบิ ัตดิ ว้ ยการท้าใบงาน 7. เขยี นเอกสารรายงาน เร่ืองหลวงพ่อวดั ไร่ขงิ ม่งิ มงคล คนสามพราน 8. ผลิตสื่อรูปแบบต่าง ๆ เพ่ือถ่ายทอดหลักธรรมค้าสอน ความเช่ือ ความศรัทธา ความ ศักด์ิสิทธิ์ และการสบื ทอดประเพณที ีเ่ ก่ยี วข้องกับวัดไรข่ งิ พระอารามหลวง สอ่ื และแหลง่ เรยี นรู้ 1. สอื่ เอกสาร กกกกกกก 1.1 ใบความรู้ 1.2 ใบงาน 1.3 หนงั สอื เรยี น สาระการพัฒนาสังคม รายวชิ า สค 33136 หลวงพอ่ วดั ไร่ขิงมิ่งมงคล คน สามพราน ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย 1.4 หนังสือท่ีเกีย่ วข้องกบั หลวงพอ่ วัดไรข่ งิ ม่ิงมงคล คนสามพราน ได้แก่ 1.4.1 ประวัตหิ ลวงพ่อวัดไรข่ งิ ผ้แู ตง่ วัดไรข่ งิ พระอารามหลวง อา้ เภอ สามพราน จงั หวดั นครปฐม ปที พี่ มิ พ์ 2560 โรงพมิ พ์ หจก.พี วาย พรินติง จ้ากดั 1.4.2 งานเทศกาลนมสั การปดิ ทองหลวงพ่อวดั ไร่ขิง ผแู้ ต่ง วัดไร่ขงิ พระอารามหลวง อา้ เภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ปที ่พี ิมพ์ 2559 โรงพมิ พ์ หจก.สามลดา 1.4.3 พิธบี ้าเพญ็ กศุ ลทกั ษณิ ากตเวทติ าทาน ครบ 94 ปี ชาตกาล ผแู้ ตง่ วัดไร่ขิง พระอารามหลวง อ้าเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ปีท่ีพิมพ์ 2559 โรงพิมพ์ หจก.พี วาย พรินติง จา้ กดั 1.4.4 หนังสืออา่ นเพมิ่ เตมิ ชนั มัธยมศกึ ษาปีที่ 1 ชุมชนคนไรข่ งิ ผแู้ ต่ง ศริ ประภา จังพานิช ปีที่พมิ พ์ 2557 1.4.5 ปัญญานิพนธ์ ผู้แต่ง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง อ้าเภอสามพราน จังหวัด นครปฐม ปที ี่พิมพ์ 2559 โรงพิมพ์ หจก.สามลดา 1.4.6 บทบาทการเผยแผพ่ ระพุทธศาสนาของพระอุบาลีคณุ ปู มาจารย์ (ปญั ญา อนิ ฺทปญฺโญ) ผแู้ ต่ง พระปลัดสามารถ ฮมฺมธาโร (ชีวะพฤกษ์) จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ปีท่ีพิมพ์ 2549 ไมป่ รากฏโรงพิมพ์

12 1.4.7 ทรี่ ะลึกเปิดอาคารบริการหลกั และทอดผ้าปา่ เคร่ืองมือแพทย์ โรงพยาบาล สามพราน (วัดไร่ขิง) ผแู้ ต่ง โรงพยาบาลสามพราน ปที ี่พิมพ์ 2560 ไมป่ รากฏโรงพิมพ์ 1.4.8 หนังสือเรยี นสาระความรู้พนื ฐาน(วชิ าเลอื ก) รายวิชา พท33012 สอื่ สารให้ มปี ระสทิ ธภิ าพ ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย ผแู้ ต่ง ประยนต์ ทรัพยเ์ จรญิ ปที ี่พมิ พ์ 2557 บริษัท เอก พมิ พ์ไท จ้ากดั 1.4.9 หนงั สือภาษาไทยเพ่ือการส่ือสารและการสืบค้น ผู้แต่ง สถาบนั ราชภฏั สวน ดุสิต ปีทีพ่ ิมพ์ 2542 บรษิ ัท เธริ ์ดเวฟ เอ็ดดูเคช่ัน จ้ากดั 1.4.10 พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติ พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554 กรุงเทพ ฯ ผู้แต่ง ราชบัณฑิตยสถาน ปีที่พิมพ์ 2556 บริษัท ศิริวัฒนาอินเตอร์พรินท์ จ้ากัด(มหาชน) 1.4.11 ภาษาไทยเพื่อการสื่อสารและสืบค้น.กรุงเทพ ฯ ผู้แต่ง ส้านักงานราชภัฏ สวนดสุ ิต ปีทีพ่ ิมพ์ 2542 เธริ ด์ เวฟ เอ็ดดูเคช่ัน 2. สอื่ อเิ ล็คทรอนิกส์ กกกกกกก1. 2.1 Website ได้แก่ กกกกกกก1. 2.1 2.1.1 องคค์ วามรูเ้ รื่องการเทศน์มหาชาตเิ วชสนั ดรชาดก ผูเ้ ขยี น กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม สืบค้นจาก www.dra.go.th กกกกกกก1. 2.1 2.1.2 ขอ้ มูลท่ัวไปเก่ยี วกับโรงเรยี นวัดไรข่ ิง (สนุ ทรอุทศิ ) ผู้เขยี น โรงเรียนวัดไร่ขิง (สนุ ทรอทุ ิศ) สบื ค้นจาก http://www.wrks.ac.th/ กกกกกกก1. 2.1 2.1.3 โรงเรียนวดั ไร่ขงิ วทิ ยา ผู้เขยี น วิกิพเิ ดีย สารานกุ รมเสรี สืบคน้ จาก https://th.wikipedia.org/wiki/โรงเรยี นไร่ขงิ วิทยา กกกกกกก1. 2.1 2.1.4 ประวตั วิ ิทยาลยั ผเู้ ขียน วิทยาลยั การอาชีพนครปฐม สืบคน้ จาก http://www.sec01.ac.th/ กกกกกกก1. 2.1 2.1.5 ประวัตคิ วามเปนน มาของมหาวิทยาลัยสงฆ์ ผู้เขียน วทิ ยาลัยสงฆ์พุทธปัญญา ศรีทวารวดี มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย สบื คน้ จาก www.rk.mcu.ac.th กกกกกกก1. 2.1 2.1.6 ความเปนนมา สถาบันพัฒนาครู คณาจารยแ์ ละบุคลากรทางการศกึ ษา ผเู้ ขียน สถาบนั พฒั นาครู คณาจารยแ์ ละบคุ ลากรทางการศึกษา. สบื คน้ จาก http://www.wrks.ac.th/ กกกกกกก1. 2.1 2.1.7 ประวัตโิ รงพยาบาล ผ้เู ขยี น โรงพยาบาลเมตตาประชารักษ์ (วัดไร่ขงิ ) สบื คน้ จาก http://www.metta.go.th// กกกกกกก1. 2.1 2.1.8 เรอื่ ง การสื่อสาร ผเู้ ขียน Cheshire cat สบื ค้นจาก http://www.chakkham.ac.th/technology/network/datacommu.html

13 กกกกกกก1. 2.1 2.1.9 เรอื่ ง การส่ือสาร (Communication) ผเู้ ขยี น ศนู ยส์ ่ือสารนานาชาตแิ หง่ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย สบื คน้ จาก http://www.chulapedia.chula.ac.th/index.php การสื่อสาร(Communication) กกกกกกก1. 2.1 2.1.10 เรอื่ ง แผน่ พบั ผู้เขียน ครูจริ ัช สืบค้นจาก https://www.slideshare.net/krujirach/ss-27963041 กกกกกกก1. 2.1 2.1.11 เรอ่ื ง แผน่ พบั ผเู้ ขยี น อโณทยั เช่ียวชาญ สบื คน้ จาก http://anothai573.blogspot.com/2011/06/blog-post.html กกกกกกก1. 2.1 2.1.12 เรอ่ื ง แผ่นพับ ผเู้ ขียน มนูญ ไชยสมบรู ณ์ สบื ค้นจาก https://www.gotoknow.org/posts/313319 กกกกกกก1. 2.1 2.1.13 เรอ่ื ง การสรา้ งแผ่นพบั ผู้เขียน สถาบนั พฒั นาครูคณาจารย์ และบคุ ลากร ทาง การศึกษา (สคบศ.) สบื ค้นจากhttp://www.nidtep.go.th/web/files/280157_02.pdf กก กกกกกกก1. 2.1 2.1.14 เรือ่ ง การสรา้ งแผน่ พบั ผเู้ ขยี น มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏอดุ รธานี สืบค้นจาก http://academic.udru.ac.th/samawan/content/floderDesign.pdf กกกกกกก1. 2.1 2.1.15 เรอื่ ง การสร้างแผ่นพบั ผเู้ ขยี น Sureechay Phuengnam สบื คน้ จาก http://kruhugphaeng.blogspot.com/ 3. สอื่ บคุ คล 3.1 พระเทพศาสนาภิบาล เจา้ อาวาสวดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง ทีอ่ ยู่ วดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง อา้ เภอสามพราน จงั หวดั นครปฐม มีความเชยี่ วชาญเร่ือง ประวตั หิ ลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ หลักธรรมค้าสอน หมายเลขโทรศพั ท์ 0-3431-1384 และ 0-3432-3056 4. สือ่ แหล่งเรียนรู้ในชุมชน 4.1 วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ท่ีอยู่ 51 หมู่ที่ 2 ต้าบลไร่ขิง อ้าเภอสามพราน จังหวัด นครปฐม หมายเลขโทรศพั ท์ 0-3431-1384 และ 0-3432-3056 4.2 ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อ้าเภอสามพราน ท่ีอยู่ 51 หมู่ที่ 2 ต้าบล ไร่ขงิ อา้ เภอสามพราน จงั หวดั นครปฐม การวัดและประเมินผล 1. ประเมินความก้าวหนา้ คะแนนรวม 60 คะแนน ด้วยวธิ กี าร 1.1 การสงั เกต 1.2 การึักถาม ตอบค้าถาม 1.3 ตรวจเอกสารการเรยี นรู้ดว้ ยตนเอง (กรต.) 30 คะแนน 1.4 ตรวจเอกสารรายงาน เรอ่ื งหลวงพ่อวดั ไรข่ งิ มง่ิ มงคล คนสามพราน 20 คะแนน 1.5 ตรวจสอื่ ทผ่ี ู้เรียนผลิตได้ 10 คะแนน

14 2. ประเมินผลรวม คะแนนรวม 40 คะแนน ดว้ ยวิธีการ 2.1 ตอบแบบทดสอบวดั ความรู้ 40 คะแนน 2.2 ตอบแบบสอบถามวัดทักษะการเผยแพร่หลักธรรมค้าสอน การถ่ายทอดความเช่ือ ความศรัทธา ความศักด์ิสิทธ์ิ และการสืบทอดประเพณีท่ีเก่ียวข้องกับวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ตาม สือ่ ท่ผี ลิตได้ 2.3 ตอบแบบสอบถามวัดเจตคติตอ่ รายวชิ าหลวงพ่อวัดไร่ขงิ มงิ่ มงคล คนสามพราน 3. ให้น้าคะแนนท่ีได้จากข้อ 1 และข้อ 2 มารวมกัน แล้วแปลความหมายของคะแนน ออกเปนน 8 ระดับดงั นี ได้คะแนนรอ้ ยละ 80 - 100 ให้ระดับ 4 หมายถงึ ดีเยี่ยม ไดค้ ะแนนรอ้ ยละ 75 - 79 ให้ระดบั 3.5 หมายถึง ดมี าก ไดค้ ะแนนรอ้ ยละ 70 - 74 ใหร้ ะดับ 3 หมายถึง ดี ไดค้ ะแนนร้อยละ 65 - 69 ให้ระดับ 2.5 หมายถงึ คอ่ นข้างดี ได้คะแนนร้อยละ 60 - 64 ใหร้ ะดบั 2 หมายถึง ปานกลาง ได้คะแนนร้อยละ 55 - 59 ให้ระดบั 1.5 หมายถึง พอใช้ ได้คะแนนรอ้ ยละ 50 - 54 ให้ระดบั 1 หมายถึง ผ่านเกณฑ์ขันต่า้ ที่กา้ หนด ไดค้ ะแนนร้อยละ 0 - 49 ให้ระดบั 0 หมายถงึ ต่า้ กวา่ เกณฑข์ ันต่า้ ท่ีก้าหนด 4. ส้าหรับคะแนนท่ีผู้เรียนตอบแบบสอบถามวัดทักษะในข้อ 2.2 ถ้าผู้เรียนมีทักษะระดับ พอใช้ ถึง มาก ถือว่า ผ่าน ถ้าต่้ากว่า ให้ครูผู้สอนน้ามาปรับปรุงการจัดการเรียนรู้ เน้นทักษะที่ ตอ้ งการพัฒนาให้มากย่งิ ขนึ 5. สา้ หรบั คะแนนทีผ่ เู้ รียน ตอบแบบสอบถามวดั เจตคตใิ นขอ้ 2.3 ถา้ ผ้เู รียนมเี จตคติ ระดับ พอใช้ ถึง ดี ถือว่าผ่าน ถ้าต่้ากว่า ให้ครูผู้สอนปรับปรุงเนือหา การจัดการเรียนรู้ สื่อการเรียนรู้ และ การวัด และประเมนิ ผลใหด้ ียิ่งขึน

15 หวั เรอื่ งที่ 1 หลวงพ่อวดั ไร่ขงิ สาระสาคัญ กกกกกกก1. ประวัตหิ ลวงพ่อวัดไร่ขิง จากหนงั สอื ประวตั ิของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ไดก้ ลา่ วไว้ว่า สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พกุ ) ได้อญั เชญิ มาจากวัดศาลาปูนวรวหิ าร โดยนา้ ลอ่ งมาทางนา้ ด้วยการท้าแพ ไม้ไผ่หรือท่ีเรียกกันว่าแพลูกบวบรองรับองค์พระปฏิมากร เมื่อถึงหน้าวัดไร่ขิง พระอารามหลวง จึงได้ อัญเชิญขึนประดิษฐานไว้ภายในอโุ บสถ ตรงกับวนั พระขนึ 15 ค้า่ เดือน 5 ซ่ึงเป็นวันสงกรานตพ์ อดี 2. ความส้าคัญของหลวงพ่อวัดไร่ขิง ความศักดิ์สิทธิ์ของหลวงพ่อวัดไร่ขิง ไม่เพียงแต่ ชาวไร่ขิงเท่านันท่ีมีความศรัทธา เลื่อมใส ผู้คนจากทั่วสารทิศต่างมากราบไหว้ขอพรอธิษฐานขอให้ได้ ดังส่ิงท่ีปรารถนา หรือท่ีเรียกวา่ เปน็ การบนบานศาลกล่าว เมื่อได้รับพรจากหลวงพ่อแล้วสมปรารถนา กจ็ ะน้าสิ่งของมาแก้บน ไดแ้ ก่ ประทัด วา่ ว และพวงมาลยั 3. ตา้ นานหลวงพ่อวัดไร่ขิง (ต้านานท่ี 1 ) อัญเชิญมาจากวัดศาลาปนู วรวหิ าร จังหวดั พระนครศรีอยุธยา และอัญเชิญขึนประดิษฐานในพระอุโบสถ ตรงกับวันพระขึน 15 ค้่า เดือน 5 ซึ่ง เป็นวันสงกรานต์พอดี (ต้านานที่ 2) สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ซึ่งเป็นชาวนครชัยศรี ปกครองอยู่ท่ี วัดศาลาปูนวรวิหาร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ได้กลับมาสร้างวัดท่ีบ้านเกิดของตนที่ไร่ขิง เม่ือสร้าง พระอุโบสถเสร็จแลว้ จึงได้อัญเชิญพระพุทธรูปส้าคัญองค์หนงึ่ จากกรงุ เก่ามาเพื่อประดิษฐานไวใ้ นพระ อุโบสถ และ (ต้านานที่ 3) มีพี่น้องชาวเมืองเหนือ 5 คน ได้บวชเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนา จน ส้าเร็จเป็นพระอริยบุคคลชันโสดาบัน ไดพ้ รอ้ มใจกนั ตังสจั อธิษฐานว่า จะขอบ้าเพ็ญบารมชี ว่ ยให้สัตว์ โลกได้พ้นทุกข์ ครันพระอริยบุคคลทัง 5 องค์ได้ดับขันธ์ไปแล้ว ก็เข้าไปสถิตในพระพุทธรูปทัง 5 องค์ จึงได้พากันลอยน้าลงมาตามล้าแม่นา้ ทัง 5 สาย เม่ือชาวบ้านตามเมืองท่ีติดอยู่ริมแม่นา้ เห็น จึงได้ อัญเชิญและประดิษฐานไว้ตามวดั ต่าง ๆ ตัวชี้วดั กกกกกกก1. บอกประวัติหลวงพ่อวัดไร่ขงิ ได้ กกกกกกก2. อธิบายความเช่ือ ความศรัทธา ความศักดสิ์ ิทธ์ิ ของหลวงพ่อวัดไรข่ ิงได้ กกกกกกก3. สามารถท่องค้าบูชา หลวงพ่อวดั ไรข่ ิงได้ กกกกกกก4. ตระหนกั ถึงคุณค่าความส้าคัญของหลวงพ่อวดั ไรข่ ิง กกกกกกก5. บอกเล่าต้านานของหลวงพ่อวดั ไร่ขิงได้

16 ขอบขา่ ยเนื้อหา 1. ประวัติหลวงพอ่ วัดไร่ขงิ 2. ความสา้ คัญของหลวงพ่อวัดไร่ขิง 2.1 ความเชอื่ ความศรัทธา ความศกั ดสิ์ ิทธ์ิ ของหลวงพอ่ วัดไร่ขิง 2.2 ค้าบูชาหลวงพ่อวัดไรข่ ิง 3. ต้านานหลวงพอ่ วดั ไรข่ งิ เน้อื หา 1. ประวตั ิหลวงพ่อวดั ไร่ขิง ประวตั ิหลวงพอ่ วดั ไร่ขิง นบั ตังแตเ่ ร่มิ สรา้ งกรุงรัตนโกสินทร์เมอ่ื ปี พ.ศ. 2325 เป็นตน้ มา พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลท่ี 1 องค์ปฐมราชวงศ์จักรี พระองค์ได้ อัญเชิญพระพุทธรูปส้าคัญจากหัวเมืองฝ่ายเหนือเข้ามาประดิษฐานไว้ท่ีกรุงเทพมหานคร เป็นจ้านวน มากเช่น พระศาสดา พระชินสหี ์ และพระศรศี ากยมุนี เป็นต้น ซ่งึ การอัญเชิญพระพุทธรูปส้าคญั ก็ยังมี ต่อมาจนถงึ สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอยู่หวั รัชกาลที่ 6 ทีไ่ ด้อัญเชญิ พระเศียร พระหัตถ์ และพระบาทของพระพุทธรูปส้าริดจากเมืองศรีสัชนาลัย มาบูรณะต่อเติมจนครบสมบูรณ์ มีลักษณะ เปน็ พระพุทธรปู ปางห้ามญาติ โปรดเกลา้ ฯ ให้ถวายพระนามพระพทุ ธรูปองค์นวี ่า “พระรว่ งโรจนฤทธิ์ ศรีอินทราทิตย์ธรรมโมภาส มหาวชิราวุธราชปูชนียบพิตร” และได้อัญเชิญขึนประดิษฐานไว้ท่ีซุ้มพระ วิหารทิศเหนือขององค์พระปฐมเจดีย์เมื่อเดือนมกราคม พ.ศ. 2457 จนกลายเป็นส่ิงศักด์ิสิทธ์ิ คู่บา้ นคเู่ มอื งนครปฐมสืบมา ในสมัยกรุงศรีอยุธยา มีพระพุทธรูปประจ้าเมืองที่ส้าคัญอยู่หลายองค์ เช่น พระมงคล บพติ ร หลวงพอ่ โต วดั พนัญเชิง และพระพุทธรปู ทรงเคร่ืองภายในพระอโุ บสถวัดหน้าพระเมรุ เปน็ ต้น ด้วยเหตุนีจึงมีการอัญเชิญพระพุทธรูปท่ีส้าคัญจากกรุงเก่าบางองค์เข้ามาประดิษฐานไว้ท่ี กรุงเทพมหานคร เช่นกัน ได้แก่ หุ่นแกนของพระอัษฐารสจากวัดศรีสรรเพชญ มาบรรจุไว้ภายในองค์ พระเจดียส์ รรเพชญดาญาณ ณ วดั พระเชตุพนวมิ ลมังคลาราม กรงุ เทพมหานคร ส่วนองค์หลวงพ่อวัด ไร่ขิงก็เช่นเดียวกัน สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ได้อัญเชิญมาจากวัดศาลาปูนวรวิหาร จังหวัด พระนครศรีอยุธยา เม่ือเริ่มสร้างพระอุโบสถ เมื่อปีกุน พุทธศักราช 2394 ตรงกับต้นสมัยรัชกาลของ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี 4 แห่งราชวงศ์จักรี และได้ประดิษฐานอยู่ภายใน พระอุโบสถวดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง มานานถึงปจั จบุ ัน (พ.ศ. 2560) รวมนบั ได้ 167 ปี หลวงพ่อวัดไร่ขิงเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ขนาดหน้าตักกว้าง 4 ศอก 2 นิวเศษ สูง 4 ศอก 16 นิวเศษ ประดิษฐานอยูบ่ นฐานชกุ ชี 5 ชัน เบืองหน้ามีผา้ ทพิ ยป์ ูทอดลงมา องคห์ ลวงพ่อ วัดไร่ขิงประดิษฐานเป็นพุทธประธานอยู่ภายในพระอุโบสถ หันพระพักตร์ไปทางทิศอุดร (เหนือ) ซ่ึง หน้าวัดมีแม่น้านครชัยศรี หรือแม่น้าท่าจีนไหลผ่าน จากหนังสือประวัติของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ได้กล่าวไว้ว่า สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ได้อัญเชิญมาจากวัดศาลาปูนวรวหิ าร โดยน้าล่องมาทางนา้ ด้วยการท้าแพไม้ไผ่ หรือที่เรียกกันว่าแพลูกบวบ รองรับองค์พระปฎิมากร เมื่อถึงหน้าวัดไร่ขิง จึงได้ อัญเชิญขึนประดิษฐานไว้ภายในพระอุโบสถ ซ่ึงตรงกับวันพระขึน 15 ค่้า เดือน 5 และเป็นวัน สงกรานต์พอดี จึงมีประชาชนมาชุมนุมกันมาก ในขณะท่ีองค์หลวงพ่อขึนจากแพสู่ปะร้าพิธีนัน เกิด

17 อัศจรรย์แสงแดดท่ีแผดจ้ากลับพลันหายไป ความร้อนระอุในวันสงกรานต์ก็บังเกิดมีเมฆด้ามืด ทะมึน ลมป่ันป่วน ฟ้าคะนองและบันดาลให้มีฝนโปรยลงมา ท้าให้เกิดความเย็นฉ้่า และเกิดความปิติ ยินดีกันท่ัวหน้า ผู้ที่มาต่างก็พากันจิตอธิษฐานเป็นอันเดียวกันว่า “หลวงพ่อจักท้าให้เกิดความร่มเย็น เป็นสุข ดับความร้อนร้ายคลายความทุกข์ให้หมดไป ดุจสายฝนท่ีเมทนีดลให้ชุ่มฉ้่า เจริญงอกงามด้วย ธัญญาหาร ฉะนัน” กล่าวโดยสรุป องคห์ ลวงพ่อวัดไร่ขิงเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ขนาดหนา้ ตักกว้าง 4 ศอก 2 นวิ เศษ สูง 4 ศอก 16 นวิ เศษ ประดษิ ฐานอยู่บนฐานอยบู่ นฐานชุกชี 5 ชัน เบืองหน้าผา้ ทพิ ย์ปูทอด ลงมา องค์หลวงพ่อวัดไร่ขิงประดิษฐานเป็นพระประธานอยู่ภายในอุโบสถ หันพระพักตร์ไปทางทิศ อุดร (ทิศเหนือ) ซึ่งหน้าวัดมีแมน่ ้านครชยั ศรีหรือแม่น้าท่าจนี ไหลผ่าน จากหนังสือประวัตขิ องวัดไรข่ ิง พระอารามหลวง ไดก้ ลา่ วไว้ว่า สมเดจ็ พระพุฒาจารย์ (พุก) ได้อัญเชญิ มาจากวดั ศาลาปูนวรวหิ าร โดย น้าล่องมาทางน้าด้วยการท้าแพไม้ไผ่หรือที่เรยี กกันว่าแพลูกบวบรองรับองค์พระปฏิมากร เมื่อถึงหน้า วัดไร่ขิง จึงได้อัญเชิญขึนประดิษฐานไว้ภายในอุโบสถ ตรงกับวันพระขึน 15 ค้่า เดือน 5 ซ่ึงเป็นวัน สงกรานตพ์ อดี 2. ความสา้ คัญของหลวงพ่อวัดไรข่ ิง 2.1 ความเชือ่ ความศรทั ธา ความศกั ดสิ์ ิทธ์ิ ของหลวงพ่อวดั ไร่ขงิ หลวงพ่อวัดไร่ขิง เป็นพระพุทธรูปศักด์ิสิทธิ์ของชาวจังหวัดนครปฐมมาเป็นระยะ เวลาอันยาวนาน มีความเชอ่ื เร่ืองความศักดสิ์ ทิ ธ์ิของหลวงพ่อวัดไร่ขิงดังนี ชาวไร่ขิงมีความเชื่อว่า “ถ้ายกลูกให้หลวงพ่อวัดไร่ขิงแล้ว จะทา้ ให้เป็นเด็กเลียง ง่าย มีสุขภาพแข็งแรง เติบโตเร็ว ว่านอนสอนง่าย เป็นเจ้าคนนายคน” อีกทังถ้าจะท้าพิธีกรรมใด ๆ แก่เด็กก็จา้ เป็นต้องบอกกล่าวแก่หลวงพ่อให้ทราบก่อน เพื่อเป็นการขออนุญาตในการท้าพิธีนัน ๆ เช่น การบวช เปน็ ต้น นอกจากนี ชาวไร่ขิงยังมีความเช่ือว่า “หากบ้านใดมีการจัดงานบุญ เช่น งานบวช งานแต่งงาน เจ้าของงานจะต้องบอกกล่าวหลวงพ่อวัดไร่ขิง” ด้วยการเตรียมเครื่องเซ่นคาวหวาน ตัง โต๊ะกลางแจ้ง วางหมอนอิง 1 ใบ สีใดก็ได้ ยกเว้นสีด้าไว้บนโต๊ะพร้อมกางร่มไว้ที่โต๊ะ จากนันเจ้าของ งานจะจุดธูป กล่าวบอกแก่หลวงพ่อวัดไร่ขิง พิธีกรรมดังกล่าวสะท้อนให้เห็นความเชื่อที่ว่า ชาวไร่ขิง ทุกคนถือว่าตนเองเป็นลูกของหลวงพ่อวัดไร่ขิง หากจะท้าการงานมงคลใดจะต้องบอกกล่าวเพื่อ ความเป็นสริ ิมงคลแกง่ าน ความศักด์ิสิทธ์ิของหลวงพ่อวัดไร่ขิง ไม่เพียงแต่ชาวไร่ขิงเท่านันท่ีมีความศรัทธา เล่ือมใส ผู้คนจากทั่วสารทิศต่างมากราบไหว้ขอพรอธิษฐานขอให้ได้ดังสิ่งท่ีปรารถนา หรือท่ีเรียกว่า เป็นการบนบานศาลกล่าว เมื่อได้รับพรจากหลวงพ่อแล้วสมปรารถนา ก็จะน้าส่ิงของมาแก้บน ได้แก่ ประทดั ดว้ ยความเชื่อว่าจะใหม้ ชี ื่อเสียงดังกึกก้อง ละครยก ละครร้า เพอื่ ให้หลวงพ่อดูสนกุ สนาน วา่ ว เพ่ือให้ชวี ติ มีความสูงส่ง และพวงมาลัย ทีส่ ้าคญั มีความเชื่อว่าเร่ืองที่หา้ มบนบานศาลกล่าว กค็ อื เร่อื ง ให้ไม่ถูกเกณฑ์ทหารกับเร่ืองขอบุตร เพราะหลวงพ่อท่านชอบให้คนเป็นทหาร เพ่ือจะได้ปกป้องรักษา บ้านเมือง และคนที่เป็นทหารก็เป็นเสมือนลูกหลานของท่าน ดังนันใครท่ีมาขอไม่ให้ถูกเกณฑ์ทหาร เป็นตอ้ งถูกเกณฑ์ทกุ ราย ส้าหรบั คนที่มาขอบตุ ร กม็ กั จะได้บตุ รท่มี ีอาการไม่ครบ 32 เนือ่ งจากวา่ ท่าน ไดส้ ่งลูกหลานซึง่ เปน็ ทหารที่บาดเจบ็ ล้มตายมาใหน้ ัน่ เอง เรอื่ งนีเป็นเพียงเรือ่ งเลา่ สืบต่อมาเทา่ นนั

18 กล่าวโดยสรุป ความเชื่อเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ของหลวงพ่อวัดไร่ขิงดังนี (1) ถ้ายก ลูกให้หลวงพ่อวัดไร่ขิงแล้ว จะท้าให้เป็นเด็กเลียงง่าย มีสุขภาพแข็งแรง เติบโตเร็ว ว่านอนสอนง่าย เป็นเจ้าคน นายคน (2) หากบ้านใดมีการจัดงานบุญ เช่น งานบวช งานแต่งงาน เจ้าของงานจะต้อง บอกกล่าวหลวงพ่อวัดไร่ขิง (3) การอธิษฐานขอให้ได้ดังส่ิงที่ปรารถนา หรือท่ีเรียกว่าเป็นการบนบาน ศาลกล่าว เม่ือได้รับพรจากหลวงพ่อแล้วสมปรารถนา ก็จะน้าสิ่งของมาแก้บน (4) หลวงพ่อท่านชอบ ให้คนเป็นทหาร เพ่ือจะได้ปกป้องรักษาบ้านเมือง และคนท่ีเป็นทหารก็เป็นเสมือนลูกหลานของท่าน ดังนันใครท่ีมาขอไมใ่ หถ้ ูกเกณฑ์ทหารเป็นต้องถูกเกณฑท์ กุ ราย 2.2 คา้ บูชาหลวงพ่อวดั ไร่ขงิ (เร่ิมตัง “นะโมฯ….กอ่ น 3 จบ) “กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสาวา มะเหสกั ขายะ เทวะตายะ อะภิปาถิตงั อทิ ธิปาฏิหาริกัง มังคะละจนิ ตารามะ พุทธะปาฏิมากะรัง ปชู ามหิ ัง ยาวะชวี ัญจะ สกุ ัมมิโก สขุ ะปตั ถติ ายะ (สาธุ) กล่าวโดยสรุป ความศักดิ์สิทธิ์ของหลวงพ่อวัดไร่ขิง ไม่เพียงแต่ชาวไร่ขิงเท่านันท่ีมี ความศรทั ธา เล่อื มใส ผู้คนจากท่วั สารทิศต่างมากราบไหว้ขอพรอธษิ ฐานขอใหไ้ ด้ดังสง่ิ ท่ปี รารถนาโด โดยกอ่ นการขอพรอธษิ ฐาน ผทู้ ่ีมากราบไหวจ้ ะมีการกลา่ วค้าบูชาดังตัวอยา่ งข้างต้น 3. ตา้ นานหลวงพอ่ วดั ไร่ขิง หลวงพ่อวัดไร่ขิง มีประวัติจากค้าบอกเล่าหรือที่เรียกว่า “มุขปาฐะ” สืบต่อกันมาหลาย ต้านาน กลา่ วคอื ตานานที่ 1 ครังเม่ือสมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ชาวเมืองนครชัยศรี ได้มาตรวจเย่ียม วัดในเขตอ้าเภอสามพราน ได้เข้าไปในพระอุโบสถวัดไร่ขิง พระอารามหลวง หลังจากกราบพระ ประธานแล้วมีความเหน็ วา่ พระประธานมีขนาดเล็กเกนิ ไป จึงบอกใหท้ า่ นเจา้ อาวาสพร้อมชาวบ้านไป อัญเชิญมาจากวัดศาลาปูนวรวิหาร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยวางลงบนแพไม้ไผ่ และน้าล่องมา ตามล้าน้า และอัญเชิญขึนประดิษฐานในพระอุโบสถ ตรงกับวันพระขึน 15 ค้่า เดือน 5 ซ่ึงเป็นวัน สงกรานต์พอดี ตานานท่ี 2 วัดไร่ขิง พระอารามหลวง สร้างขึนเม่ือปีกุน พุทธศักราช 2394 ตรงกับปี สุดท้ายในรัชกาลท่ี 3 ต้นปีในรัชกาลที่ 4 สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ซ่ึงเป็นชาวนครชัยศรี ในขณะ นันดา้ รงสมณศักด์ิพระราชาคณะที่ “พระธรรมราชานุวตั ร” ปกครองอยูท่ ่ีวัดศาลาปูนวรวิหาร จงั หวัด พระนครศรีอยุธยา ได้กลับมาสร้างวัดที่บ้านเกิดของตนที่ไร่ขิง เม่ือสร้างพระอุโบสถ จึงได้อัญเชิญ พระพทุ ธรูปส้าคัญองคห์ น่งึ จากกรงุ เก่ามาเพื่อประดิษฐานไว้ในพระอุโบสถ แตก่ ารสรา้ งยังไม่แล้วเสร็จ สมบูรณ์ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ได้ถึงแก่มรณภาพก่อน งานที่คงเหลืออยู่ พระธรรม ราชานุ

19 วัตร (อาจ จนฺทโชโต) หลานชายของท่านจึงด้าเนินงานต่อจนเรียบร้อย และบูรณะดูแลมาโดยตลอด จนถงึ แก่มรณภาพ ตานานท่ี 3 เปน็ เรือ่ งเลา่ สืบตอ่ กนั มาเก่ียวกบั มีพระพุทธรปู ลอยน้ามา 5 องคก์ ็มี 3 องค์ กม็ ี โดยเฉพาะในเร่ืองที่เล่าวา่ มี 5 องค์นนั ตรงกับค้าว่า “ปัญจภาคี ปาฎหิ ารยิ ก์ สินธุ์โน” ซ่ึงไดเ้ ล่าเป็น นิทานว่า ในกาลครังหนึ่งมีพ่ีน้องชาวเมืองเหนือ 5 คน ได้บวชเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนา จน ส้าเร็จเป็นพระอริยบุคคลชันโสดาบันมีฤทธ์ิอา้ นาจทางจิตมาก ไดพ้ ร้อมใจกันตังสัจอธิษฐานว่า เกดิ มา ชาตินีจะขอบ้าเพ็ญบารมีช่วยให้สัตว์โลกได้พ้นทุกข์ แม้จะตายไปแล้วก็จะขอสร้างบารมีช่วยสัตว์โลก ให้ได้พ้นทุกข์ต่อไปจนกว่าจะถึงพระนิพพาน ครันพระอริยบุคคลทัง 5 องค์ได้ดับขันธ์ไปแล้ว ก็เข้าไป สถิตในพระพุทธรูปทัง 5 องค์ จะมีความปรารถนาท่ีจะช่วยคนทางเมืองใต้ที่อยู่ริมแม่น้าให้ได้พ้นทกุ ข์ จงึ ไดพ้ ากันลอยน้าลงมาตามล้าแมน่ ้าทัง 5 สาย เมอื่ ชาวบา้ นตามเมืองที่อยรู่ ิมแม่น้าเหน็ จึงไดอ้ ญั เชิญ และประดิษฐานไวค้ วามวดั ตา่ ง ๆ มดี ังนี พระพุทธรูปองค์ท่ี 1 ลอยไปตามแม่น้านครชัยศรี (ท่าจีน) ขึนสถิตที่วัดไร่ขิง เมือง นครชยั ศรี ขนานนามว่า “หลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ ” พระพุทธรูปองค์ท่ี 2 ลอยไปตามแม่น้าเจ้าพระยา ขึนสถิตที่วัดบางพลี ขนานนามว่า “หลวงพ่อโตวัดบางพลี” พระพุทธรูปองค์ท่ี 3 ลอยไปตามแม่น้าเพชรบุรี ขึนสถิตที่วัดเขาตะเครา เมืองเพชรบุรี ขนานนามว่า “หลวงพอ่ วัดเขาตะเครา” พระพุทธรูปองค์ที่ 4 ลอยไปตามแม่น้าบางปะกง ขึนสถิตที่วัดหงส์ เมืองแปดริว จังหวัด ฉะเชงิ เทรา ขนานนามวา่ “หลวงพอ่ โสธร” พระพุทธรูปองค์ท่ี 5 ลอยไปตามแม่น้าแม่กลอง ขึนสถิตที่วัดบ้านแหลม เมืองแม่กลอง ขนานนามว่า “หลวงพ่อวดั บ้านแหลม”

20 หลวงพ่อวัดไรข่ ิงก่อนปฏสิ งั ขรณ์ องคห์ ลวงพ่อวัดไร่ขงิ ในปัจจุบัน

21 กกกกกกกกกล่าวโดยสรุป (ต้านานที่ 1) อัญเชิญมาจากวัดศาลาปูนวรวิหาร จังหวัดพระนคร ศรีอยุธยา โดยวางลงบนแพไม้ไผ่ และน้าล่องมาตามล้าน้า และอัญเชิญขึนประดิษฐานในพระอุโบสถ ตรงกับวันพระขึน 15 ค้่า เดือน 5 ซึ่งเป็นวันสงกรานต์พอดี (ต้านานที่ 2) สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ซ่ึงเป็นชาวนครชัยศรี ปกครองอยู่ท่ีวัดศาลาปูนวรวิหาร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ได้กลับมา สร้างวัดท่ีบ้านเกิดของตนที่ไร่ขิง เมื่อสร้างพระอุโบสถ จึงได้อัญเชิญพระพุทธรูปส้าคัญองค์หน่ึงจาก กรุงเก่ามาเพื่อประดิษฐานไว้ในพระอุโบสถ และ (ต้านานท่ี 3) มีพ่ีน้องชาวเมืองเหนือ 5 คน ได้บวช เป็นพระภกิ ษุในพระพุทธศาสนา จนส้าเร็จเป็นพระอรยิ บุคคลชันโสดาบันมีฤทธิ์อ้านาจทางจิตมาก ได้ พร้อมใจกันตังสัจอธิษฐานวา่ เกิดมาชาตินีจะขอบ้าเพ็ญบารมีช่วยใหส้ ัตว์โลกได้พ้นทุกข์ แม้จะตายไป แล้วก็จะขอสร้างบารมีช่วยสัตว์โลก ครันพระอริยบุคคลทัง 5 องค์ได้ดับขันธ์ไปแล้ว ก็เข้าไปสถิตใน พระพทุ ธรูปทงั 5 องค์ จงึ ไดพ้ ากันลอยนา้ ลงมาตามลา้ แมน่ ้าทงั 5 สาย เมอ่ื ชาวบา้ นตามเมอื งที่ติดอยู่ ริมแมน่ า้ เหน็ จึงไดอ้ ญั เชิญและประดิษฐานไวค้ วามวัดต่าง ๆ การจดั ประสบการณก์ ารเรียนรู้ กกกกกกก1. ศึกษาค้นควา้ ดว้ ยตนเองในประเดน็ ท่ีก้าหนดไวร้ ว่ มกันจากสอ่ื การเรยี นรู้ ที่หลากหลาย 2. บันทึกผลการศึกษาทคี่ น้ ควา้ ลงในเอกสารการเรียนรูด้ ้วยตนเอง (กรต.) 3. พบกลุ่ม อภิปราย แลกเปล่ียนเรียนรู้ คิดวิเคราะห์ข้อมูลท่ีได้จากการศึกษาค้นคว้า สรปุ ผลการเรยี นรู้ ลงในเอกสารการเรยี นรู้ดว้ ยตนเอง (กรต.) 4. น้าสรุปผลการเรียนรู้มาปฏิบัติด้วยการท้าใบงาน และน้าความรู้หัวเร่ืองนีไปท้า เอกสารรายงาน เรอ่ื ง หลวงพอ่ วดั ไร่ขิง มง่ิ มงคล คนสามพราน สอื่ และแหลง่ เรียนรู้ 1. สอื่ เอกสาร 1.1 ใบความรู้ 1.2 ใบงาน 1.3 หนังสือเรียน สาระการพัฒนาสังคม รายวิชา สค33136 หลวงพ่อวัดไร่ขิง ม่ิงมงคล คนสามพราน ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย 1.4 หนังสือทเ่ี ก่ียวข้องกบั หลวงพ่อวัดไรข่ งิ ม่งิ มงคล คนสามพราน ไดแ้ ก่ 1.4.1 ประวัติหลวงพ่อวัดไร่ขิง ผู้แต่ง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง อ้าเภอ สามพราน จงั หวัดนครปฐม ปที ีพ่ ิมพ์ 2560 โรงพิมพ์ หจก.พี วาย พรินตงิ จา้ กัด 1.4.2 งานเทศกาลนมัสการปิดทองหลวงพ่อวัดไร่ขิง ผู้แต่ง วัดไร่ขิง พระอาราม หลวง อา้ เภอสามพราน จงั หวัดนครปฐม ปีทพ่ี ิมพ์ 2559 โรงพิมพ์ หจก.สามลดา 1.4.3 พิธีบ้าเพ็ญกุศลทักษิณากตเวทิตาทาน ครบ 94 ปี ชาตกาล ผู้แต่ง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง อ้าเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ปีท่ีพิมพ์ 2559 โรงพิมพ์ หจก.พี วาย พรินติง จ้ากดั

22 1.4.4 หนังสืออ่านเพม่ิ เติมชนั มธั ยมศึกษาปีที่ 1 ชมุ ชนคนไรข่ ิง ผู้แต่ง ศริ ประภา จงั พานชิ ปที พ่ี ิมพ์ 2557 2. สือ่ บคุ คล และภมู ิปญั ญา 2.1 พระเทพศาสนาภบิ าล เจ้าอาวาสวดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง ท่ีอยู่วดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง อา้ เภอสามพราน จังหวัดนครปฐม มคี วามเชย่ี วชาญเรื่อง ประวัติหลวงพอ่ วัดไรข่ ิง หลักธรรมค้าสอน หมายเลขโทรศัพท์ 0-3431-1384 และ 0-3432-3056 3. ส่ือแหลง่ เรียนรู้ในชุมชน 3.1 วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ที่อยู่ 51 หมู่ท่ี 2 ต้าบลไร่ขิง อ้าเภอสามพราน จังหวัด นครปฐม หมายเลขโทรศัพท์ 0-3431-1384 และ 0-3432-3056 3.2 ห้องสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” อ้าเภอสามพราน ท่ีอยู่ 51 หมู่ที่ 2 ต้าบล ไร่ขิง อา้ เภอสามพราน จังหวัดนครปฐม การวดั และประเมนิ ผล 1. ประเมนิ ความกา้ วหนา้ ดว้ ยวิธกี าร 1.1 การสังเกต 1.2 การซกั ถาม ตอบคา้ ถาม 1.3 ตรวจเอกสารการเรียนรู้ด้วยตนเอง (กรต.) 1.4 ตรวจเอกสารรายงาน เรอ่ื ง หลวงพอ่ วดั ไร่ขงิ มิ่งมงคล คนสามพราน 2. ประเมินผลรวม ดว้ ยวธิ กี าร 2.1 ตอบแบบทดสอบวัดความรู้ หวั เรื่องท่ี 1 เรอ่ื ง หลวงพ่อวดั ไร่ขงิ จา้ นวน 3 ขอ้ 2.2 ตอบแบบสอบถามวดั ทกั ษะ การท่องคา้ บชู า หลวงพอ่ วัดไร่ขงิ 2.3 ตอบแบบสอบถามวัดเจตคตทิ ี่มตี ่อรายวชิ าหลวงพ่อวัดไรข่ ิง มง่ิ มงคล คนสามพราน

23 หัวเรื่องท่ี 2 วดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง สาระสาคญั กกกกกกก1. สถานที่ตั้ง วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ต้ังอยู่เลขที่ 51 หมู่ที่ 2 ตาบลไร่ขิง อาเภอ สามพราน จังหวัดนครปฐม การเดินทางจากกรุงเทพมหานคร ใช้เส้นทางถนนเพชรเกษม มุ่งหน้าสู่ จังหวัดนครปฐม ถึงสวนสามพราน หลักกิโลเมตรท่ี 32 เดินทางต่อไป 800 เมตร ถึงสะพานโพธิ์แกว้ กลับรถใต้สะพาน เดินทางตรงไป 800 เมตร ถึงสามแยกแล้วเลี้ยวซ้าย เดินทางตรงไปอีกประมาณ 2 กโิ ลเมตร ถึงวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง กกกกกกก2. ความเป็นมาของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง วัดไร่ขิงสร้างข้ึนโดยสมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) เมื่อปี พ.ศ. 2394 เป็นที่ประดิษฐานของหลวงพ่อวัดไร่ขิง พระพุทธรูปศักด์ิสิทธิ์ท่ีเป็นท่ีเคารพ สักการะของประชาชนทั่วไป ต่อมาได้รับการยกฐานะเป็นพระอารามหลวงช้ันตรี ชนิดสามัญ ตั้งแต่ วนั ท่ี 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2533 กกกกกกก3. ศิลปกรรมในวัดไร่ขิง พระอารามหลวง เป็นศิลปกรรมทางพระพุทธศาสนา เป็น ศิลปกรรมทสี่ ร้างข้ึนตามวัดวาอารามต่าง ๆ เพือ่ ประโยชน์ทางพุทธศาสนา มีดังนี้ พระสถปู เจดีย์ต่าง ๆ พระพุทธปรางค์ พระอุโบสถ พระวิหาร ศาลาการเปรียญ กุฏิ ซุ้ม ระเบียง และกาแพงแก้ว เป็นต้น ศิลปกรรมทางพระพุทธศาสนา ถือได้ว่าเป็นศิลปกรรมที่จัดสร้างขึ้น เพื่อเป็นอนุสรณ์อันควรแก่ การสกั การบูชาของพทุ ธศาสนกิ ชนท้งั หลาย ตัวชีว้ ดั กกกกกกก1. บอกสถานท่ีตง้ั และอธบิ ายการเดินทางไปวัดไรข่ งิ พระอารามหลวงได้ กกกกกกก2. บอกความเป็นมาของวดั ไร่ขิง พระอารามหลวงได้ กกกกกกก3. บอกความหมาย ระบุประเภท และอธิบายความสาคญั ของศิลปกรรมทสี่ าคญั ในวดั ไร่ขิง พระอารามหลวงได้ กกกกกกก4. ตระหนักถงึ คุณคา่ ความสาคัญของศิลปกรรมในวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง กกกกกกก ขอบข่ายเน้อื หา กกกกกกก1. สถานท่ตี ั้ง และแผนท่ี การเดินทางของวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง กกกกกกก2. ความเป็นมาของวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง กกกกกกก3. ศลิ ปกรรมในวัดไร่ขงิ พระอารามหลวง กกกกกกก3. 3.1 ความหมายของศิลปกรรม กกกกกกก3. 3.2 ความสาคัญของศิลปกรรม กกกกกกก3. 3.3 ประเภทของศลิ ปกรรม กกกกกกก3. 3.4 ศิลปกรรมทส่ี าคัญในวดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง

24 เน้อื หา กกกกกกก1. สถานที่ตัง้ และแผนที่ การเดนิ ทางของวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง กกกกกกก3. วัดไร่ขิง พระอารามหลวง แต่เดิมเป็นวัดราษฎร์เล็ก ๆ แห่งหนึ่ง ตั้งอยู่ติดริมแม่น้านคร ชัยศรี (ท่าจีน) สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ต่อมาได้ยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนดิ สามญั เม่ือวันที่ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2533 กกกกกกก3. วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ปจั จบุ ันต้ังอยู่เลขที่ 51 หมทู่ ี่ 2 ตาบลไร่ขิง อาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม อาณาเขตของวัดไร่ขิง พระอารามหลวง มีเนื้อที่ทั้งหมด 450 ไร่ โดยเป็นที่ตั้งวัด 150 ไร่ และเป็นท่ีธรณีสงฆ์ 300 ไร่ แบ่งเป็นเขตพุทธาวาส เขตสังฆาวาส และที่ธรณีสงฆ์ ดงั นี้ กกกกกกก3. ทศิ เหนือจรดแมน่ ้านครชัยศรี (ท่าจนี ) ทิศใต้จรดแนวทางรถยนต์ผ่านสนามกอลฟ์ สามพราน (โรสการเ์ ด้น) นครปฐม กกกกกกก3. ทิศตะวันออกจรดตาบลวัดไร่ขิง ทศิ ตะวนั ตกจรดตาบลทา่ ตลาด กกกกกกก3. ทิศเหนอื ด้านหน้าวัดมเี ขือ่ นกั้นริมแม่นา้ ตลอดแนว ทศิ ใต้และทิศตะวนั ออกมกี าแพง ล้อมตลอดพนื้ ท่ีของวัด กกกกกกก3. การเดินทางไปยังวัดไร่ขิง พระอารามหลวง สามารถเดนิ ทางไปไดท้ ้ังทางน้า และทางบก แตป่ จั จบุ ันการเดนิ ทางไปวัดโดยเรอื ไม่ค่อยนิยม เพราะการเดินทางโดยรถยนต์สะดวกและรวดเร็วกว่า การเดินทางโดยทางรถยนต์ จากกรุงเทพมหานคร สามารถใชเ้ สน้ ทางไดห้ ลายเส้นทาง ไดแ้ ก่ กกกกกกก3. เส้นทางที่ 1 ถนนเพชรเกษม ประมาณกิโลเมตรท่ี 32 มีทางเข้าวัดไร่ขิง พระอาราม หลวง 2 เสน้ ทาง คอื กกกกกกก3. กกกทางเข้าที่ 1 ทางเข้าวัดไร่ขิง พระอารามหลวง เข้าไปประมาณ 2 กิโลเมตร ถนน สายน้ีสามารถเดินทางไปพุทธมณฑลหรือไปออกสู่ถนนบรมราชชนนีได้ มีรถโดยสารปรับอากาศ ขสมก. สาย 84 ให้บริการ ทางเข้าท่ี 2 ทางเข้าสนามกอล์ฟสามพราน (โรสการ์เด้น) นครปฐมหน้าสวน สามพราน เข้าไปประมาณ 2 กิโลเมตร (ทางเขา้ ดา้ นนี้ในช่วงงานเทศกาลนมสั การปิดทองหลวงพ่อวัด ไร่ขงิ กลางเดือน 5 ซึง่ เปน็ งานใหญ่ ใชเ้ ป็นทางออก) กกกกกกก3. และมีรถโดยสารปรบั อากาศ ขสมก. สาย 84 สดุ สายท่ีท่ารถวดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง กกกกกกก3. เส้นทางที่ 2 จากถนนบรมราชชนนี สามารถเข้าได้หลายทาง ท้ังจากถนนพุทธมณฑล สาย 4 – สาย 5 – สาย 6 หรือสาย 7 และมีรถโดยสารปรับอากาศ ขสมก. สาย 556 สุดสายที่ท่ารถ วัดไร่ขิง พระอารามหลวง และรถตู้โดยสรประจาทาง(ปรบั อากาศ) จากหา้ งเซน็ ทรลั ปิน่ เกล้า สายปิน่ เกล้า –วัด ไรข่ งิ ให้บริการ กกกกกกก3. ทางเรือ สามารถข้ึนเรือจากวดั ทา่ พูด หรือวดั ดอนหวาย มาวดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง ได้ กกกกกกก3. รถยนต์ ใช้เส้นทางสายถนนเพชรเกษม ผ่านสวนสามพราน กลับรถใตส้ ะพานโพธิ์แก้ว หรือ จากถนนบรมราชชนนี เข้าถนนพทุ ธมณฑลสาย 4 – สาย 5 – สาย 7 หรอื สาย 8 แลว้ เข้าถนน พทุ ธมณฑลสาย 6 เดนิ ทางต่อไปวดั ไร่ขิง พระอารามหลวง กกกกกกก3

25 กกกกกกกกล่าวโดยสรุป วดั ไรข่ ิง พระอามหลวง ตั้งอย่เู ลขท่ี 51 หมู่ที่ 2 ตาบลไรข่ ิง อาเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม การเดินทางใช้เส้นทางถนนเพชรเกษม จากกรุงเทพมหานคร มุ่งหน้าสู่จังหวัด นครปฐม ถึงสวนสามพราน หลักกิโลเมตรท่ี 32 เดินทางต่อไป800 เมตร ถึงสะพานโพธิ์แก้ว กลับรถ ใต้สะพาน เดินทางตรงไป 800 เมตร ถึงสามแยกแลว้ เล้ียวซ้าย เดนิ ทางตรงไปอีกประมาณ 2 กิโลเมตร ถงึ วดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง กกกกกกก2. ความเป็นมาของวดั ไรข่ ิง พระอารามหลวง กกกกกกก3. วัดไร่ขิง พระอารามหลวง เดิมช่ือวัดมงคลจินดาราม สร้างข้ึนเมื่อปี พ.ศ. 2394 ตรงกับ รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลท่ี 4 แห่งราชวงศ์จักรี โดยมีสมเด็จพระ พุฒาจารย์ (พุก) เจ้าอาวาสวัดศาลาปูนวรวิหาร อาเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซ่ึงเป็นชาวเมืองนครชยั ศรี เป็นผู้ชักชวนพุทธศาสนิกชนในย่านชุมชนไรข่ ิง ช่วยกันดาเนนิ การก่อสร้าง วัดขึน้ ในอดีตพนื้ ที่บริเวณนี้มผี ู้เล่าสบื ต่อกันมาว่า มชี าวจีนปลกู บา้ นอาศัยอยู่กันเป็นจานวนมาก และ นิยมปลูกขิงกันอย่างแพร่หลาย จนเป็นที่มาของช่ือหมู่บ้าน หรือชุมชนในบริเวณนี้ว่า “ไร่ขิง” ต่อมา เม่ือมีการสร้างวัดให้เป็นจุดศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน จึงได้ชื่อตามช่ือของหมู่บ้านหรือชุมชนว่า “วดั ไรข่ งิ ” สมเด็จพระพุฒาจารย์ (พุก) ไดอ้ ัญเชญิ พระพทุ ธรูปปางมารวชิ ัย ขนาดหนา้ ตกั กวา้ ง 4 ศอก 2 น้ิวเศษ สูง 4 ศอก 16 นิ้วเศษ จากวัดศาลาปูนวรวิหาร อาเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัด พระนครศรีอยุธยา มาเป็นพระประธานในพระอุโบสถ โดยนาล่องแพไม้ไผ่มาตามลาน้าเจ้าพระยา และ แมน่ ้านครชัยศรี ประชาชนชนท่ัวไปมีความเช่ือวา่ เป็นพระพุทธรปู ศักดส์ิ ทิ ธิ์ ต่อมาได้ตง้ั ชื่อพระพุทธรูป องคน์ ี้ว่าหลวงพ่อวดั ไรข่ งิ ตามชื่อของวัด กกกกกกก3. สาหรบั ชอ่ื วัดน้ัน มเี ร่ืองเลา่ วา่ พน้ื ท่ีวัดในอดตี มีชาวจีนปลกู บ้านอาศัยอยู่กันเปน็ จานวน มาก และนิยมปลูกขิงกันอย่างแพร่หลาย จนเป็นที่มาของชื่อหมู่บ้าน หรือชุมชนในแถบน้ีว่า “ไร่ขิง” ต่อมา เม่ือมีชุมชนหนาแน่นมากย่ิงข้ึน จึงได้มีการสร้างวัดเพ่ือเป็นจุดศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน ดังนน้ั วัดจึงได้ชือ่ ตามช่อื ของหมบู่ า้ น หรือชุมชนวา่ “วดั ไร่ขงิ ”

26 กกกกกกก3. ในราวปี พ.ศ. 2446 สมเดจ็ พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส วัดบวรนิเวศ วหิ าร กรงุ เทพฯ เสด็จตรวจเย่ยี มวดั ในเขตอาเภอสามพราน สมเด็จฯ ไดเ้ สดจ็ มาทว่ี ัดไร่ขงิ และทรงตั้ง ช่ือวัดใหม่ว่า “วัดมงคลจินดาราม” ท้ังทรงใส่วงเล็บชื่อเดิมต่อท้าย จึงกลายเป็น “วัดมงคลจินดาราม (ไร่ขิง)” เมื่อเวลาผ่านพ้นมานาน และคงเป็นเพราะความกร่อนของภาษา จึงทาให้วงเล็บหายไป คงเหลือเพียงคาว่า “ไร่ขิง” ต่อท้ายคาว่า “มงคลจินดาราม” จึงเขียนว่า “วัดมงคลจินดาราม-ไร่ขิง” แตใ่ นทางราชการ ยงั คงใชช้ ่อื เดิมเพยี งว่า “วดั ไร่ขงิ ” วัดไรข่ งิ พระอารามหลวง ได้รบั พระกรณุ าโปรด เกลา้ โปรดกระหม่อมจากพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ยกฐานะเป็นพระอาราม หลวงช้ันตรี ชนดิ สามญั ต้งั แตว่ นั ที่ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2533 กกกกกกก3. กลา่ วโดยสรปุ วดั ไรข่ งิ พระอารามหลวง สรา้ งข้ึนโดยสมเด็จพระพุทฒาจารย์ (พกุ ) เมื่อ ปี พ.ศ. 2394 เป็นที่ประดิษฐานของหลวงพ่อวัดไร่ขิง พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ท่ีเป็นที่เคารพสักการะ ของประชาชนท่ัวไป วัดไร่ขิง พระอารามหลวง ได้รับการยกฐานะเป็นพระอารามหลวงช้ันตรี ชนิด สามัญ ต้งั แต่วนั ท่ี 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2533กกกกกก กกกกกกก3. ศิลปกรรมในวัดไรข่ งิ พระอารามหลวง กกกกกกก3. 3.1 ความหมายของศลิ ปกรรม กกกกกกก3. กกก สารานุกรมไทยฉบับราชบัณฑิตยสถานได้กาหนดคุณสมบัติของส่ิงท่ีนับได้ว่าเป็น \"ศิลปกรรม\" ไวด้ งั น้ี กกกกกกก3. กกก 3.1.1 ศลิ ปกรรม เปน็ ส่ิงทีม่ นุษย์สร้างขึน้ ไมใ่ ช่สิ่งที่มีอยเู่ องตามธรรมชาติ เช่น พระอาทิตย์ตกดินที่มีความสวยงามมากไม่นับเป็นศิลปกรรม แต่จิตรกรรมหรือภาพเขียนทิวทัศน์ พระอาทิตยน์ ับเปน็ ศิลปกรรม กกกกกกก3. กกก 3.1.2 ศิลปกรรม เป็นสิ่งทม่ี นษุ ยส์ ร้างขน้ึ ใหม้ ีความสวยงาม ส่งิ มนษุ ยส์ รา้ งท่ไี ม่ สวยงาม เช่น กองขยะ ปา้ ยโฆษณารกตา ไมน่ บั เป็นศลิ ปกรรม การสร้างสรรค์โดยมนษุ ย์เพื่อความงาม หรอื สุนทรยี ภาพที่ถอื เป็นศิลปกรรมแบง่ ออกไดเ้ ปน็ 2 ประเภทดงั นี้ กกกกกกก3. กกก 3.1.2 1) ศลิ ปกรรมประเภทวิจิตรศลิ ป์ (fine arts) หมายถงึ ศลิ ปกรรมทม่ี นษุ ย์ ทาขนึ้ เพอ่ื ความปตี ชิ ื่นชมในตัวชน้ิ งาน เชน่ งานจติ รกรรม ประตมิ ากรรม กวนี พิ นธ์ และงานดรุ ิยางคศลิ ป์ กกกกกกก3. กกก 3.1.2 2) ศิลปกรรมประเภทประโยชน์ศลิ ป์ (useful art หรือ applied art) หมายถึงศิลปกรรมที่มีประโยชน์ใชส้ อยด้วย เช่น งานจักสานเคร่ืองป้ันดินเผา เคร่ืองแก้ว เครื่องเรือน และสิ่งใช้สอยต่างๆ ท่ีมีการบรรจงสร้างข้ึนโดยประณีต ท้ังท่ีสร้างด้วยมือ (ศิลปหัตถกรรม) และโดย เคร่ืองจักร (ศลิ ปหตั ถอุตสาหกรรม) กกกกกกก3. กกก 3.1.3 ศิลปกรรม เป็นงานประเภททศั นศลิ ป์ (visual art) เปน็ ความหมายทใี่ ช้ กันมาในช่วงศตวรรษก่อน ซ่ึงมักหมายเฉพาะงานประเภท จิตรกรรม ประติมากรรมและภาพพิมพ์ ส่วนศิลปะท่ีเป็นการแสดงจะจัดแยกไว้ต่างหาก เช่น การแสดงนาฏศิลป์ ดุริยางคศิลป์ ไม่นิยมรวมไว้ ในงานแสดงศลิ ปกรรม กกกกกกก3. กกก 3.1.4 ศิลปกรรม เป็นผลงานสรา้ งสรรคท์ างสุนทรยี ะเฉพาะทีม่ คี ณุ ภาพดี เป็น การกาหนดความหมาย \"ศิลปกรรม\" ให้แคบและเฉพาะมากขึ้น มีการแยกงาน \"ศิลป์\" ที่ไม่ถึงขั้น ออกไปด้วยเกณฑต์ ่างๆ ทย่ี ังเปน็ ทถ่ี กเถียงในหมูผ่ ทู้ รงคณุ วฒุ ทิ างศิลปะ

27 กกกกกกก3. กกก พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ให้ความหมายของคาว่า “ศิลปกรรม”ไว้ดังนี้ “ศิลปกรรม” คือ ส่ิงที่สร้างสรรค์ขึ้นเป็นศิลปะ เช่น งานประติมากรรม งานสถาปตั ยกรรม จัดเป็นศิลปกรรม กกกกกกก3. 3.2 ความสาคัญของศิลปกรรม กกกกกกก3. กกก ศิลปกรรม คือ ส่ิงที่มนุษย์สร้างขึ้น เพื่อแสดงออกถึงฝีมือและความคิดสร้างสรรค์ ความเช่ือ รสนิยม บุคลิก และภูมิหลังของผู้สร้างงาน มีทักษะ ความเพียร ความประณีต และ ภูมิปัญญา ศิลปกรรมเป็นสมบัติอันล้าค่าที่ทาให้มนุษยชาติมีความภาคภูมิใจในเกียรติ และศักด์ิศรี มีบทบาทสาคัญในสังคมให้สังคมมีระเบียบแบบแผนมีความสงบสุข มีความเจริญก้าวหน้าท้ังทางวัตถุ และจิตใจเป็นปัจจัยท่ีจะช่วยให้ประเทศชาติมีความมั่นคงเจริญรุ่งเรืองยืนนาน โดยเฉพาะ โบราณสถาน โบราณวตั ถุ และศิลปวตั ถุ ซง่ึ มีความสาคัญ 7 ประการ ดังน้ี กกกกกกก3. กกก ประการที่ 1 เป็นเกียรตขิ องชาติท่ีเป็นเจา้ ของ กกกกกกก3. กกก ประการท่ี 2 เป็นมรดกของชาติ ต้องชว่ ยกนั สงวนรกั ษาไว้ กกกกกกก3. กกก ประการท่ี 3 เป็นหลักฐานบอกให้ทราบถึงความเป็นอยู่คนโบราณ เป็นส่ือให้คน ปจั จุบันรู้จักคนโบราณ กกกกกกก3. กกก ประการที่ 4 เป็นหลักฐานช่วยสนับสนนุ ความจริงในประวัตศิ าสตรใ์ ห้เด่นชดั กกกกกกก3. กกก ประการท่ี 5 เป็นแบบอยา่ งของสถาปตั ยกรรม ศลิ ปกรรมและวฒั นธรรมของชาติ กกกกกกก3. กกก ประการท่ี 6 เปน็ ประโยชน์ในการวิจยั ศึกษาคน้ ควา้ ทางประวตั ิศาสตร์และ โบราณคดี กกกกกกก3. กกก ประการท่ี 7 ทาให้มีชื่อเสียงแก่ท้องถิ่นนั้น และประเทศชาติเป็นท่ีสนใจและเป็น สอื่ ดึงดูดนกั ท่องเทีย่ ว กกกกกกกกล่าวโดยสรุป ศิลปกรรม คือ ส่ิงที่กล่ันกรองมาจากอารมณ์และความรู้สึกซึ้งในจิตใจของ มนุษย์ เป็นผลสืบเน่ืองมาจากความปรารถนามาตั้งแต่เกิด เพ่ือที่จะปรับปรุงชีวิตและส่ิงแวดล้อมให้มี ความสวยสดงดงาม สิ่งเหล่าน้ีเกิดจากการสร้างสรรค์หรือปรุงแต่งสิ่งท่ีไม่สามารถหาได้จากธรรมชาติ ดังน้ันผลงานท่ีมนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นจึงกลายเป็นมรดกตกทอดทางวัฒนธรรม (Cultural heritage) ท่ีล้าค่าของมนุษย์สืบต่อกันมา โดยถือว่าเป็นผลงานท่ีมีความหมายในหน้าที่หรือประโยชน์และการ สร้างสรรค์ ตามความตอ้ งการอยา่ งเหมาะสมของสงั คม (Social needs) ของแต่ละยุคแตล่ ะสมัย กกกกกกก3. 3.3 ประเภทของศิลปกรรม กกกกกกก3. กกก ปัจจุบัน ศิลปินได้สร้างสรรค์ผลงานศิลปะไว้มากมายหลายประเภท ซ่ึงเรา สามารถแบ่ง ประเภทของศลิ ปะ ออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ตามประเภทของความงาม คือ กกกกกกก3. กกก 3.3.1 วจิ ติ รศลิ ป์ (Fine Art) คือศลิ ปะที่อานวยประโยชนท์ างใจ ที่ มงุ่ เน้นความ งดงาม และความพึงพอใจ มากกว่าประโยชน์ใช้สอย หรือส่ิงท่ีมนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น เพ่ือตอบสนอง ความตอ้ งการ ทางดา้ นจติ ใจ และอารมณ์ เปน็ สาคญั แบ่งออกเปน็ 6 แขนง คือ กกกกกกก3. กกก 3.1.2 1) จิตรกรรม (ภาพเขียน) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 2) ประติมากรม (ภาพปั้น) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 3) สถาปัตยกรรม (งานก่อสร้าง) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 4) วรรณกรรม (บทประพันธ์)

28 กกกกกกก3. กกก 3.1.2 5) ดุรยิ างศิลป์ หรือ ดนตรี (การขบั รอ้ ง การบรรเลง) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 6) นาฏศิลป์ (การร่ายรา,การละคร) กกกกกกก3. กกก 3.3.2 ประยุกต์ศลิ ป์ (Applied Art) คอื ศลิ ปะทอี่ านวยประโยชนท์ างกายม่งุ เน้น ประโยชน์ทางการใชส้ อยมากกว่าความงาม หรือสง่ิ ทม่ี นุษย์สร้างสรรค์ขึน้ เพ่ือตอบสนองความ ตอ้ งการทางรา่ งกาย แบง่ ออกเป็น 5 แขนง คือ กกกกกกก3. กกก 3.1.2 1) พาณิชย์ศิลป์ (ศลิ ปะเพ่ือประโยชน์ทางการคา้ ) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 2) มณั ฑนศิลป์ (ศลิ ปะการตกแต่ง) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 3) อตุ สาหกรรมศลิ ป์ (ศิลปะออกแบบผลติ ภัณฑ์) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 4) หตั ถศลิ ป์ (ศิลปะท่ีใชฝ้ ีมือ) กกกกกกก3. กกก 3.1.2 5) ประณตี หตั ถศลิ ป์ (ศิลปะการช่างฝีมือช้ันสงู ) กกกกกกกกล่าวโดยสรุป จากความหมาย ความงาม และประเภทของศิลปะ เราสามารถสรุปได้ว่า ศิลปะคือส่ิงที่มนุษย์สร้างสรรค์ข้ึน เพื่อความงามและความพอใจ ส่ิงใดที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แมจ้ ะมีความงดงามก็หาใชศ่ ลิ ปะไม่ ดังเชน่ พระอาทติ ย์กาลงั ลับขอบฟ้า ดอกไมห้ ลากสสี วยงาม ความงามและความพงึ พอใจของศลิ ปะมี 2 ประเภท คือ กกกกกกก3. ประเภทที่ 1 ความงามทางกาย เป็นศลิ ปะทีเ่ ก่ยี วขอ้ งกับวถิ ีชวี ติ ของเรา เราสัมผสั และ เหน็ คุณค่าได้อยา่ ง เป็นรูปธรรม กกกกกกก3. ประเภทที่ 2 ความงามทางใจ เป็นศลิ ปะทีม่ ีคณุ คา่ ทางนามธรรม ทาให้เรามีความเป็น มนุษยท์ ่สี มบูรณ์ สามารถ ดาเนนิ วถิ ชี ีวติ ไดอ้ ย่างมีความสขุ กกกกกกก3. 3.4 ศลิ ปกรรมท่ีสาคญั ในวดั ไร่ขงิ พระอารามหลวง กกกกกกก3. กกก 3.4.1 พระอุโบสถ มีลักษณะเป็นอาคารรูปส่ีเหลีย่ มผืนผ้าขนาดกว้าง 4 วา 2 ศอก ยาว 12 วา สูง 8 วาเศษ พื้นพระอุโบสถยกสูง ด้านหน้าและด้านหลังมีมุขย่ืนออกมา ใต้หน้าบันเป็น พื้นที่ผนังว่างฉาบทึบรองรับด้วยเสารูปสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่ด้านละ 4 ต้น มีบันไดทางขึ้น–ลง อยู่ทาง ด้านข้างท้ัง 2 ฝั่ง เคร่ืองบนทาหลังคาคลุม 2 ชั้นและลดระดับลงมา 3 ชั้น มุงด้วยกระเบื้องเคลือบสี จากประเทศจีนสีน้าเงิน สีเขียว และสีน้าตาลอมส้ม ส่วนชายคาส้ันไม่มีคันทวยรองรับที่ปลายเต้าแต่ อย่างใด เครื่องบนประดับตกแต่งด้วยช่อฟ้าใบระกา หางหงส์ หน้าบันด้านหน้า – หลัง ตกแต่งด้วยไม้ แกะสลักลงรักประดับกระจกสีลวดลายดอกพุดตาน พระอุโบสถหันหน้าสู่ทิศอุดร (เหนือ) มีแม่น้า นครชัยศรีหรือแม่นา้ ท่าจีนไหลผา่ น ซึ่งในสมัยนั้นจะมีการสญั จรทางน้าเป็นหลักส่วนผทู้ ่ีสญั จรทางบก จะต้องเดินหรอื อาศัยมา้ เปน็ พาหนะ จากลักษณะท่ตี ง้ั และองค์ประกอบตา่ ง ๆ ทางดา้ นสถาปัตยกรรม ดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้น เป็นคตินิยมในสมัยรัชกาลที่ 3 ส่วนด้านหน้าและด้านหลังพระอุโบสถ มี ประตูทางเข้า – ออก ดา้ นละ 2 ช่อง หนา้ ต่างมีดา้ นละ 5 ชอ่ ง เหนอื กรอบประตู และหน้าต่างตกแต่ง ดว้ ยลวดลายปูนปั้นลงรักปดิ ทองและประดับกระจกอย่ใู นกรอบรูปมงกุฎ เป็น “ลวดลายไทย” ผสมรูป ดอกพุดตาน “ลวดลายจีน” และลายเครอื เถาอยา่ ง “ลายฝร่งั ” ลวดลายผสมประเภทนนี้ ยิ มกนั มากใน สมัยรัชกาลท่ี 3 หรือที่เรียกศิลปะแบบน้ีว่า “ซิโน โปรตุเกส” (SINO PROTUGUESE) และมีปรากฏ อยู่ตามวัดต่าง ๆ ท่ีอยู่ในช่วงรัชกาลท่ี 3 ถึงรัชกาลที่ 4 เช่น วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม วัดบวร นเิ วศวรวิหาร วดั เฉลิมพระเกียรติ และวดั นางนอง เป็นตน้

29 กกกกกกก3. กกก 3.1.2 ด้านในแต่เดิมพื้นผนังปล่อยวา่ ง ส่วนประตูและหนา้ ต่างมีภาพลวดลายของ เก่าเหลืออยู่อย่างละ 1 บาน ประตูเขียนรูป “เซ่ียวกาง” หรือเทพผู้ปกป้องและพิทักษ์รักษาบาน หน้าตา่ งดา้ นในเขยี นรปู ดอกไม้ฝีมือชา่ งจนี กกกกกกก3. กกก 3.1 พระอโุ บสถ

30 กกกกกกก3. กกก 3.4.2 ใบเสมารอบพระอุโบสถ หลังจากการสร้างพระอุโบสถเสร็จสิ้นลงแล้ว ต่อไปคือการผูกพัทธสีมาหรือฝังลูกนิมิต เพ่ือใช้เป็นขอบเขตพ้ืนท่ีรอบนอกของพระอุโบสถให้แน่นอน สามารถใช้ทาสังฆกรรมได้ถูกต้องตามหลกั พระวนิ ัย สาหรับลูกนิมิตโดยทั่วไปนั้นทาจากก้อนหินโกลน ให้เป็นรูปกลมมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 ศอก โดยฝังเอาไว้ในหลุมรอบพระอุโบสถทั้งแปดทิศ เหนือพ้ืนดินขึ้นมาจะทาฐานปูนรองรับและปักใบเสมาไว้อีกช้ันหน่ึง เพ่ือใช้เป็นเครื่องหมายที่บ่งบอก ว่าได้ทาการผูกพัทธสมี าเรยี บรอ้ ยแล้ว ใบเสมาของวัดไรข่ ิง พระอารามหลวง นี้ประดิษฐานอย่บู นฐาน ก่ออิฐถือปูนมีรูปกลีบบัวจงกลรองรับ ด้านล่างทาเป็นฐานสิงห์ตกแต่งไว้อย่างสวยงาม ใบเสมา แกะสลักด้วยหินแกรนิตสีเขียวเข้มเนื้อแกร่งและค่อนข้างหยาบ เอวเสมาลักษณะคอดบางมีรูปนาค สามเศียรปรากฏอยทู่ ั้งสองข้าง ตรงกลางใบเสมาทาเป็นรูปทบั ทรวงและสร้อยสังวาลย์ ยอดบนทาเป็น รูปพระเก้ียว ใบเสมาของวัดไร่ขิงนี้เหมือนกับใบเสมาที่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร ทุกประการ ใบเสมารอบพระอโุ บสถ

31 กกกกกกก3. กกก 3.4.3 ภาพจติ รกรรมฝาผนงั พระอบุ าลีคณุ ปู มาจารย์ (ปญั ญา อินทฺ ปญฺโญ) อดีต เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง พระอารามหลวง ได้มอบหมายให้ช่างเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังข้ึนใหม่ท้ังหมดรวม 4 ด้าน ประกอบด้วยเรอื่ งต่าง ๆ ได้แก่ “พุทธประวัติ” “ไตรลักษณ์ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา” “คาถาสุนทรีวาณี” “การเผยแพร่พระพุทธศาสนาครั้งแรกในสุวรรณภูมิ”“ตานานพระปฐมเจดีย์เรื่องพระยากง - พระยาพาล”“สูญกัลป์”“พุทธคยา สถานท่ีตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า”“ประวัติอาเภอสามพราน” “สาญจิ” นาคราชชื่อ เอรกปัตต์” “ความกตัญญูกตเวทิตา” “พระพุทธเจ้าทรงผจญมาร และพญามารปรารถนา พุทธภูมิ”บานประตู และหน้าต่างด้านนอกตกแต่งด้วยงานประดับมุกลวดลายไทยท้ังหมด บานประตู ผูกเถาลายก้านขดยอดเปลวเคล้าภาพ มีรปู พระอนิ ทร์ทรงชา้ งเอราวัณพระนารายณ์ทรงครุฑ และทา้ ว เวสสวุ รรณอยูต่ อนลา่ งสุด กกกกกกก3. กกก ลายชดุ นี้ได้รบั แบบแผนมาจากสมยั อยุธยาตอนปลายในรชั กาลสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั บรมโกศ และต่อลงมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งปรากฏอยู่ท่ีวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระ แก้ว) กรุงเทพมหานคร ส่วนบานด้านในเขียนรูปเซี่ยวกาง ตามแบบของเดิมศิลปะจีน สาหรับบาน หน้าตา่ งด้านนอกตกแต่งเป็นลวดลายกระหนกเคล้าภาพบานดา้ นในเขยี นรปู ทวารบาลแบบศิลปะไทย บนพ้ืนสีแดง ฝ้าเพดานพระอุโบสถประดับตกแต่งด้วยลายดาวกลีบบัวจงกลบนพื้นสีแดงชาด อัน หมายถึง ภพหรือจักรวาลอันกว้างใหญ่ การตกแต่งท้ังหมดเร่ิมต้ังแต่ปี พ.ศ. 2531 เสร็จในปี พ.ศ. 2538 ภาพจติ รกรรมฝาผนังภายในพระอโุ บสถ

32 กกกกกกก3. กกก3.4.4. พระพุทธรูปปางป่าเลไลยก์ ประดิษฐานอยู่บนแท่นระหว่างซุ้มประตู ทางเข้า–ออกด้านหน้าพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปปูนป้ันลงรักปิดทองท้ังองค์ ประทับนั่งห้อย พระบาท พระหัตถ์ขวาวางหงายอยู่บนพระชานุ (เข่า) พระหัตถ์ซ้ายวางคว่าอยู่บนพระชานุ (เข่า) ด้านซ้ายมีช้างกาลังหมอบ ด้านขวามีลิงถือรวงผึ้งอยู่ในมือ สาหรับคติความเชื่อของการสร้าง พระพุทธรูปปางน้ีเป็นพระบูชาประจาวันเกิดของผู้ท่ีเกิด ในวันพุธเวลากลางคืน ส่วนผู้ที่เกิดในวันพุธ เวลากลางวนั พระประจาวนั จะเป็น “ปางอุ้มบาตร” พระปางป่าเลไลยก์องค์น้ี สันนิษฐานว่าเป็นของเก่า ที่สร้างมาพร้อมกับวัด ต่อมาเมื่อเน้ือปูนเสื่อมลงมากจึงได้ทาการบูรณะคร้ังแรก พ.ศ.2538 และ จากนนั้ อีกหลายปผี ่านมาจงึ ได้บรู ณะขน้ึ ใหม่อีกครัง้ โดยนายสงัด ทิพยม์ ณฑา พระพุทธรปู ปางปา่ เลไลยก์

33 กกกกกกก3. กกก 3.4.5 พระพุทธรูปปางห้ามญาติ ประดษิ ฐานอยู่บนแทน่ ระหวา่ งซ้มุ ประตูทางเขา้ – ออกดา้ นหลงั พระอุโบสถ เปน็ พระพทุ ธรปู ปูนปน้ั ลงรกั ปดิ ทองเชน่ กนั ประทบั ยนื ยกพระหัตถ์ทั้งสอง เสมอพระอุระ พุทธศิลป์โดยรวมศิลปะสมัยอู่ทอง สันนิษฐานว่าเป็นพระเก่าแก่ท่ีสร้างมาพร้อมกับวัด สิง่ ทน่ี ่าสนใจคอื พระพทุ ธองคด์ ังกล่าวในส่วนท่เี ป็นเมด็ พระศก (ผม) ทงั้ หมดจะลงรกั สีดาเอาไว้ และไม่ มีการปิดทองแตอ่ ยา่ งใด ซ่ึงในวดั มีพบเพียงองคเ์ ดียวเทา่ นน้ั และได้เหน็ มานานมากกว่า 40 ปี พระพทุ ธรูปปางห้ามญาติ

34 กกกกกกก3. กกก 3.4.6 พระสงั กัจจายน์ หรือ พระมหากจั จายนะ ประดิษฐานอยทู่ ศ่ี าลาดา้ นหนา้ พระอโุ บสถ สร้างดว้ ยโลหะเนือ้ สาริด พระสงั กัจจายน์มลี ักษณะเป็นพระพุทธสาวกประทับน่งั ขัดสมาธิ ราบร่างกายอวบอ้วนและสมบูรณ์ พระพักตร์ยิ้มแย้มดูอิ่มเอิบ ใบพระกรรณยาวจรดบ่า พระหัตถ์ท้ัง สองกุมไว้ที่พระนาภี (ท้อง) มีการครองผ้าเหมือนกับพระพุทธรูปโดยท่ัวไป พระสังกัจจายน์นี้มีคติ ความเชือ่ ในเรื่องของความอุดมสมบรู ณ์พูนสุขและร่ารวย นิยมสร้างกันมากต้งั แต่รชั กาลที่ 3 เป็นต้นมา ผสู้ ูงอายใุ นท้องถิ่นได้เล่าให้ฟังวา่ นายเทยี นเต็ก กรรณสูต หลานพระยาสุนทรบรุ ีศรีพชิ ัยสงครามภักดี สุรยิ ะพาหะ (อี้ กรรณสตู ) ชาวตลาดใหม่ จังหวดั นครปฐม ได้สรา้ งถวายวัดในสมัยหลวงพ่อใช้ ปตฏิ โฐ เป็นเจ้าอาวาส ประมาณสมัยรัชกาลที่ 6 – 7 โดยสร้างศาลาไม้ขนาดเล็กคลุมกันแดดกันฝนไว้ ศาลา ตกแต่งด้วยไม้ฉลุลวดลาย “แบบขนมปังขิง” ซึ่งนิยมกันมากตั้งแต่สมัยรัชกาลท่ี 6 เป็นต้นมา ส่วน ศาลาไม้สกั ขนาดใหญท่ ่ีเห็นในปจั จุบันนี้สร้างขึ้นในสมัย พระอบุ าลคี ณุ ปู มาจารย์ (ปญั ญา อินฺทปญฺโญ) อดีตเจา้ อาวาสวัดไร่ขงิ พระอารามหลวง พระสังกจั จายน์ หรอื พระมหากจั จายนะ

35 กกกกกกก3. กกก 3.4.7 พระวิหารประจาทิศ เป็นอาคารทรงไทยรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ตั้งอยู่ตรงมุม กาแพงแก้วด้านในทั้ง 4 ด้านของพระอุโบสถ มีประตูทางเข้า–ออก 2 ช่อง ผนังด้านท่ีติดกาแพงแก้ว ดา้ นแปร หรือดา้ นยาวมีช่องหน้าต่าง 3 ช่อง สว่ นผนงั ดา้ นสกดั หรือดา้ นสนั้ ที่ติดกาแพงแก้วอีกฝั่งหน่ึง เป็นผนังก่อทึบ พระวิหารท้ัง 4 หลังของเดิมมุงด้วยกระเบื้องดินเผา 3 หลัง และมุงด้วยกระเบ้ือง เคลือบสี 1 หลัง ตกแต่งด้วยช่อฟ้าใบระกา และหางหงส์ หน้าบันลวดลายปูนปั้นปิดทองประดับ กระจกสีรูปเทพนม ซุ้มประตูหน้าต่างตกแต่งด้วยลวดลายปูนปั้นปิดทองและประดับกระจกสีเช่นกัน วิหารท้ัง 4 ทิศนี้สร้างขึ้นในสมัยพระครูมงคลวลิ าส (เฉย กิตติสาโร) วิหารด้านทิศตะวันตกสร้างเม่ือปี พ.ศ. 2491 วิหารด้านทิศเหนือ สร้าง พ.ศ. 2492 วิหารด้านตะวันออกสร้าง พ.ศ. 2493 และวิหาร ด้านทศิ ใต้สร้าง พ.ศ. 2494 ตอ่ มาในปี พ.ศ.2530 พระอุบาลคี ุณูปมาจารย์ (ปญั ญา อินทฺ ปญโฺ ญ) อดีต เจ้าอาวาสวัดไรข่ งิ พระอารามหลวง ไดบ้ ูรณะขน้ึ ใหม่ทั้งหมด พระวิหารประจาทศิ

36 กกกกกกก3. กกก 3.4.8 พระปรางค์ เปน็ สง่ิ ก่อสร้างรูปสี่เหลีย่ มจัตุรสั ต้ังอยตู่ ิดกาแพงแกว้ ดา้ นทิศใต้ ของพระอโุ บสถ ด้านล่างมฐี านเขียงรองรับ สงู ขน้ึ มามีซุ้มทิศเจาะไว้เพื่อประดิษฐานพระพุทธรูปทง้ั 4 ด้าน ถัดขึ้นไปตอนบนองค์พระปรางค์ย่อไม้มุมสิบสองมีซุ้มทิศทั้ง 4 และเจาะช่องไว้ประดิษฐาน พระพุทธรูป ยอดปรางคม์ ีจานวน 7 ชัน้ ซง่ึ หมายถงึ “เขาสัตตบริภัณฑ์ทง้ั 7 ” อนั เปน็ พทุ ธปรัชญา ที่ ปรากฏอยู่ในงานสถาปัตยกรรมไทย ยอดบนสุดปักด้วยฉัตรโดยมียอดนพศูลหรือวัชระรองรับอีก ช้ันหนึ่ง พระปรางค์องค์น้ีเป็นของเก่าแก่ พระครูนวการโสภณ (เติม จนทโสภโณ) อดีตรองเจ้าอาวาส วัดไร่ขิงเปน็ ผดู้ าเนินการบรู ณะ และภายในประดษิ ฐานพระบรมสารรี กิ ธาตุจากประเทศอนิ เดยี พระปรางค์

37 กกกกกกก3. กกก 3.4.9 ศาลาการเปรยี ญ เปน็ อาคารทรงไทย 2 หลังคสู่ ร้างดว้ ยไม้สัก ในสมัยหลวง พ่อใช้ ปติฎโฐ เป็นเจ้าอาวาสซ่ึงท่านได้มีการย้ายกุฏิไม้ริมน้าท้ังหมดมาสร้างเรียงแถวใหม่ยาวไปทาง มณฑป มีชาวตลาดใหม่ “ตระกูลกรรณสูต” ได้ช่วยกันย้ายศาลาการเปรียญของเดิมเข้ามาตั้งอยู่ใน ปัจจุบันเป็น 2 หลังคู่ ด้านล่างเป็นเสาปูนและปล่อยใต้ถุนให้โล่ง ด้านบนแต่เดิมหลังหนึ่งใช้ในงาน ทาบุญของวัดโดยท่ัวไป ส่วนอีกหลังหน่ึงใช้เป็นสถานที่เรียนในระดับประถม และระดับมัธยมโดยมี ฝาก้ันรอบในแต่ละหลัง ต่อมาเมื่อมีการสร้างโรงเรียนข้ึนแลว้ ทางวัดจึงร้อื ฝาออกปลอ่ ยใหโ้ ลง่ ตอ่ มาได้ ปรับปรุงใหม่ท้ังหมดเป็นศาลาสาหรับจัดงานบาเพ็ญกุศลต่าง ๆ ปัจจุบันนี้ได้ทาการบูรณปฏิสังขรณ์ ใหม่ตกแต่งด้วยไม้สักทองท้ังหลัง ในสมัยพระเทพศาสนาภิบาล เจ้าอาวาสปัจจุบัน และใช้เป็น พพิ ิธภัณฑข์ องวดั ไรข่ ิง ศาลาการเปรยี ญ

38 กกกกกกก3. กกก 3.4.10 ศาลาจตรุ มขุ ตัง้ อย่ดู า้ นหน้าพระอโุ บสถซ่ึงตรงกับทศิ เหนือ 1 หลงั และอยู่ ด้านหลงั ของพระอโุ บสถอีก 1 หลัง เปน็ ศาลาทรงไทยตวั อาคารปล่อยพื้นทโี่ ลง่ มีมุขท้ัง 4 ด้าน หลังคา มุงด้วยกระเบ้ืองเคลือบสี มีช่อฟ้าใบระกาและหางหงส์ หน้าบันท้ัง 4 ด้านตกแต่งด้วยงานปูนป้ันเรื่อง “พุทธประวตั ิ” เริ่มต้งั แตป่ ระสูติ จนถึงปรินพิ พาน และการแบ่งพระบรมสารรี กิ ธาตุ ชายคาเป็นปนู ปนั้ รูปราหูอมจันทร์โดยจัดวางเป็นระยะในทุกด้าน ศาลาจตุรมุขท้ัง 2 หลังน้ีแต่เดิมในงานเทศกาล ประจาปีใช้เป็นท่ีให้บูชาเครื่องสักการะองค์หลวงพ่อวัดไร่ขิง ต่อมาได้ใช้เป็นกองอานวยการในงานวัด แทน อาคารทงั้ 2 หลังนีส้ รา้ งขน้ึ ในสมัยพระอบุ าลคี ุณูปมาจารย์ (ปญั ญา อินฺทปญโฺ ญ) อดตี เจ้าอาวาส วัดไร่ขงิ พระอารามหลวง ศาลาจตุรมุข

39 กกกกกกก3. กกก 3.4.11 มณฑป ตั้งอยดู่ า้ นทิศตะวันตกของพระอโุ บสถ สร้างอยู่กลางสระน้าเก่าแก่ ของวดั ริมสระนา้ แต่เดมิ มศี าลาพักร้อนขนาดเล็กอยู่ 1 หลงั ต้ังอยรู่ ิมสระ“รา้ นซ่อื สัตยพ์ าณิชย์” สรา้ ง ถวายไวเ้ มอื่ ปี พ.ศ.2503 ชายคาของศาลาเปน็ แผ่นไม้สักฉลุลวดลายแบบขนมปังขิง ตอ่ มาเมอ่ื ชารุดจึง ไดร้ อื้ ออก มณฑปกลางสระน้าของวดั ไร่ขิงน้ีเปน็ ที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจาลอง สร้างขึน้ เม่ือปี พ.ศ. 2511 โดย พระครูนวการโสภณ (เติม จนทโสภโณ) พร้อมด้วยคณะศิษย์ของท่าน มีกาแพงแก้ว ล้อมรอบท้ัง 4 ด้านและซุ้มประตูขึ้น - ลงทั้ง 4 ด้านเช่นกัน ซุ้มประตูทุกด้านมีปูนป้ันรูปยักษ์ยืนอยู่ ด้านละ 2 ตน โดยทาหน้าท่ีเป็นทวารบาลคอยพิทักษ์รักษาและดูแล ปัจจุบันมณฑปเปิดให้ประชาชน เขา้ นมสั การได้ทกุ วนั มณฑป