(20o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών Άρχ.Σάββα Αγιορείτου 20ο Μέρος Σειρά pdf σε συνέχειες - 2019 Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών, του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα: (hristospanagia3.blogspot.gr) Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά). 1

Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις. (Επίσημες Ιστοσελίδες) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις] hristospanagia3.blogspot.gr agiapsychanalysi.blogspot.gr Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση: (Συλλογή ομιλιών - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos (Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists (Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία) http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:[email protected] 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 20ο Μέρος (Ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα) 1)Η επιδίωξη της άνεσης είναι ειδωλολατρία - Τα μέσα σωτηρίας (Τίτλος Ομιλίας:Ἡ κατά μόνας ἀσκητική ζωή εἶναι ἐπικίνδυνη γιά τούς πνευματικά ἀγύμναστους - Γ΄ Μέρος) [Σελ 4 εώς 24] 2)Ψυχοσωματική ὑγεία [Σελ 25 εώς 61] 3)Γιά τήν συνείδηση [Σελ 62 εώς 94] 4)Ἡ κατά Χριστόν ξενιτεία – Α΄ Μέρος [Σελ 95 εώς 112] 5)Ἡ κατά Χριστόν ξενιτεία – Β΄ Μέρος [Σελ 113 εώς 128] 6)Νηστεία καί ἐγκράτεια [Σελ 129 εώς 146] 7)Ἡ ἐξουδένωση προξενεῖ τήν ταπείνωση – Στ΄ Μέρος [Σελ 147 εώς 181] 8)Προϋποθέσεις γιά τήν Θεία Κοινωνία – Α' Μέρος [Σελ 182 εώς 197] 9)Προϋποθέσεις γιά τήν Θεία Κοινωνία – Β΄ Μέρος [Σελ 198 εώς 211] 10)Οἱ ταπεινόφρονες διδάσκονται καί ἀπό τούς τυχόντες [Σελ 212 εώς 235] 11)Γιά τά παιδιά,τήν ἐξωσωματική καί τά παντελόνια στίς γυναῖκες [Σελ 236 εώς 249] 3

Η επιδίωξη της άνεσης είναι ειδωλολατρία. Τα μέσα σωτηρίας. (Τίτλος Ομιλίας:Ἡ κατά μόνας ἀσκητική ζωή εἶναι ἐπικίνδυνη γιά τούς πνευματικά ἀγύμναστους - Γ' Μέρος) Συνεχίζουμε μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, μελετώντας αὐτό τό πολύ ψυχοφέλιμο βιβλίο τοῦ Εὐεργετινοῦ καί βρισκόμαστε στήν ΜΑ (41η) Ὑπόθεση, ἡ ὁποία ἔχει τόν ἑξῆς τίτλο, ὅτι εἶναι πολύ ἐπικίνδυνη ἡ κατά μόνας ἄσκηση τοῖς ἀγυμνάστοις. Στούς ἀγύμναστους «τό ἀφιδιάζειν ἐπικίνδυνον»[1]. Δηλαδή, τό νά ἀγωνίζεται κανείς μόνος του στήν ἔρημο, στήν ἡσυχία, καί νά εἶναι συγχρόνως ἀγύμναστος πνευματικά, αὐτό εἶναι πολύ ἐπικίνδυνο. Ὁ τίτλος βέβαια, καταλαβαίνουμε, ὅτι ἀπευθύνεται σέ μοναχούς, οἱ ὁποῖοι ζοῦνε εἴτε σ’ ἕνα κοινόβιο, πού εἶναι τό συνηθέστερο, εἴτε μόνοι τους. Καί μᾶς λέει ἐδῶ ὁ Εὐεργετινός ὅτι εἶναι ἐπικίνδυνο νά εἶναι κανείς μόνος του, νά ἀσκητεύει δηλαδή μόνος του, ὅταν εἶναι ἀγύμναστος. Καί βέβαια αὐτό ἔχει σημασία γιά ὅλους τούς χριστιανούς, μέ ποιά ἔννοια; Ὅτι ὅλοι οἱ χριστιανοί δέν πρέπει νά μένουν μόνοι τους πνευματικά ἀγωνιζόμενοι, ἀλλά πάντοτε νά ζοῦνε κάτω ἀπό τή σκέπη καί τήν καθοδήγηση ἑνός πνευματικοῦ ὁδηγοῦ καί ὁπωσδήποτε μέσα στήν Ἐκκλησία. Νά συμμετέχουν στή ζωή τῆς ἐκκλησίας, τῆς ἐνορίας τους, ὅπου εἶναι ὁ καθένας, ὅπου τόν ἔχει βάλει ὁ Θεός καί νά μήν κάνουν ἐντυπωσιακά καί μεγάλα ἄλματα, πού θά τούς ἀπομονώσουν ἀπό τόν πνευματικό καί ἀπό τούς ἄλλους. Οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς μίλησαν γιά τό κοινόβιο, γιά τήν κοινοβιακή ζωή, πού μοιάζει μέ ἕνα κναφεῖο, καί γιά τήν ἡσυχαστική ζωή, πού μοιάζει μέ τό βαφεῖο. Αὐτά τά λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Κναφεῖο ἦταν τό ἐργαστήριο, ὅπου καθαριζόντουσαν τά μαλλιά ὅπως τά ἔπαιρναν ἀκατέργαστα ἀπό τά ζῶα, ἀπό τά πρόβατα κ.λ.π. καί τά ἀπήλλασσαν ἀπό κάθε ἄλλη ξένη ὕλη, τά τακτοποιοῦσαν καί μετά μποροῦσαν αὐτά τά μαλλιά νά βαφοῦν καί νά γίνουν ὑφάσματα. Ἔτσι, κατ’ ἀναλογία, εἶναι μιά παρομοίωση αὐτό, ἡ ψυχή τοῦ ἀρχαρίου μοναχοῦ, ἀλλά καί γενικότερα τοῦ ἀρχαρίου χριστιανοῦ, μοιάζει μ’ αὐτά τά ἀκατέργαστα μαλλιά, τά ὁποῖα θά πρέπει νά ὑποστοῦν μία κάθαρση. Ὁ χριστιανός θά πρέπει νά περάσει ἀπ’ αὐτό τό στάδιο τῆς κάθαρσης, πού ἀλλιῶς οἱ Πατέρες τό ὀνόμασαν καί «πράξη», γιά νά φτάσει στό δεύτερο στάδιο πού λέγεται «θεωρία», νά δεῖ δηλαδή, νά θεωρήσει τόν Θεό. Ἡ πρᾶξις οὐσιαστικά εἶναι ἡ μετάνοια καί ἡ μετάνοια συνίσταται, πρῶτον, στό νά ἀφήσουμε τίς ἁμαρτίες, νά παύσουμε τό κακό, καί συνάμα, νά κάνουμε τό ἀντίθετο καλό. Ὅπως ἔτσι μᾶς λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες, εἶναι αὐτή ἀκριβῶς ἡ ρήση πού λέει καί ὁ Δαβίδ, ὅτι φεύγω ἀπό τό κακό καί κάνω τό καλό[2]. Αὐτή εἶναι μέ δύο 4

λέξεις ἡ μετάνοια. Ἡ μετάνοια τώρα ἔχει ὡς, ἄς ποῦμε, φανέρωση τίς διάφορες πράξεις πού κάνει ὁ ἄνθρωπος. Δέν εἶναι ἔτσι ἁπλῶς μιά θεωρία. Θεωρητικά μετανοῶ.. ναί, εἶμαι ἁμαρτωλός καί τό παραδέχομαι.. Δέν φτάνει αὐτό. Θά πρέπει νά τό δείξεις, νά τό ἀποδείξεις μέ τίς ἀντίστοιχες ἐνέργειες καί αὐτές εἶναι ἡ ἄσκηση, ἡ κατά Θεόν ἄσκηση καί ἡ ὑπομονή στίς θλίψεις, στίς ἀκούσιες δοκιμασίες, πού σοῦ στέλνει ὁ Θεός, καί τρίτον εἶναι, τό νά ἀποκαταστήσεις τήν ἀδικία σέ ὅποια μορφή, σέ ὅποιο ἐπίπεδο, ὅπου τή διέπραξες. Βλέπουμε, γιά παράδειγμα, τόν Ζακχαῖο πού μετανοεῖ καί δέν μένει ἁπλῶς στά λόγια, ἀλλά δίνει πίσω ὅσα εἶχε κλέψει καί μάλιστα στό τετραπλάσιο, καί ἐνῶ μέχρι τότε ἤτανε πολύ σφιχτός - τσιγκούνης, τώρα γίνεται πολύ ἐλεήμων καί τή μισή του περιουσία τή δίνει στούς φτωχούς. Συνάμα βέβαια, ἀλλάζει καί ζωή καί φτάνει μετά νά γίνει καί ἐπίσκοπος Καισαρείας, ὁ Ἅγιος Ζακχαῖος. Ἡ μετάνοια λοιπόν συνοδεύεται πάντα μέ πράξεις, οἱ ὁποῖες τήν ἀποδεικνύουν. Καί ἡ κατά Χριστόν ἄσκηση, πού εἴπαμε εἶναι ἕνα ἀπό τά τρία σκέλη πού φανερώνουν τήν μετάνοια, ἡ ἑκούσια ἄσκηση, ἡ ἑκούσια καταπόνηση δηλαδή τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ἡ ἑκούσια κακοπάθεια, φανερώνεται μέ τή νηστεία, μέ τίς γονυκλισίες, μέ τίς προσευχές τίς ἐπίμονες καί ὑπομονητικές καί γενικά καθετί πού κάνουμε μέσα στήν ἐκκλησία, πάντοτε μέ τήν εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ μας, τό ὁποῖο ταπεινώνει τό σῶμα μας καί μαζί μέ τό σῶμα ταπεινώνεται καί ἡ ψυχή. Εἶναι οἱ ἑκούσιες κατά Χριστόν ἀσκήσεις, ὅ,τι εἶναι αὐτό. Αὐτό τό κάνουμε, ὄχι γιά νά κάνουμε τίς ἀσκήσεις αὐτές καθεαυτές, νά ὑπερηφανευόμαστε ὅτι καταφέραμε νά νηστέψουμε τό τριήμερο λ.χ. ἤ τό δεκαπενθήμερο ἤ τό τεσσαρακονθήμερο, άλλά γιατί μέσα ἀπό τή νηστεία, μέσω τῆς νηστείας, τῆς κακοπάθειας γενικότερα, ταπεινώνουμε τή σάρκα, τό σαρκικό φρόνημα, τό σῶμα, καί ἀνάλογα μέ τό σῶμα διαμορφώνεται καί ἡ ψυχή, ταπεινώνεται καί ἡ ψυχή. Αὐτή ἔτσι εἶναι ἡ διαδικασία. Πόσο μᾶς ὠφελοῦν οἱ ἀσκήσεις κατά Χριστόν φαίνεται ἀπ’ αὐτό ὅλο τό σκεπτικό. Γι’ αὐτό καί οἱ Ἅγιοι, ὅταν εἴχανε λογισμούς ὑπερηφάνειας, κάνανε ἀσκήσεις περισσότερες, γιά νά ταπεινώσουν τό σῶμα καί νά ταπεινωθεῖ καί ἡ ψυχή, πού εἶχε τούς ὑπερήφανους λογισμούς. Εἴπαμε ἐπίσης, ἕνα δεύτερο στοιχεῖο τῆς πράξης εἶναι ἡ ὑπομονή στίς ἀκούσιες θλίψεις, στήν «ἄσκηση» πού μᾶς βάζει ὁ Χριστός. Γιατί πολλές φορές ἡ ἑκούσια ἄσκηση πού κάνουμε δέ φτάνει καί συμπληρώνεται ἀπό μία ἀσθένεια, ἀπό μία δυσκολία πού μᾶς ἔρχεται ἀπ’ ἔξω. Τό λέει ὁ κόσμος θεομηνία. Δέν μ’ ἀρέσει ἡ λέξη, γιατί ὁ Θεός δέν ἔχει μήνη. Δέν ἔχει ὀργή ὁ Θεός. Ὁ Θεός δέν ἔχει πάθη. Τό λέμε γιά νά δηλώσουμε τίς διάφορες φυσικές καταστροφές, ὅπως τίς πυρκαγιές, τούς σεισμούς κ.λ.π. Ὅταν συμβαίνουν κάποια τέτοια πράγματα, πού δέν εἶναι ἀπό μᾶς, δέν εἶναι ἀπό μέσα μας, δέν εἴμαστε ἐμεῖς αἰτία ἀποκλειστικά -εἴμαστε καί ἐμεῖς, γιατί εἴμαστε ἁμαρτωλοί- καί ὁ Θεός παραχωρεῖ καί αὐτές τίς μεγάλες καταστροφές 5

ἐξαιτίας τῶν ἁμαρτιῶν μας, γιά νά μετανοήσουμε, ὄχι γιά νά μᾶς βασανίσει, ὅταν ὅμως εἶναι ἀκούσιες, δέν τίς ἔχουμε προκαλέσει ἐμεῖς ἄμεσα, πάλι πρέπει νά κάνουμε ὑπομονή. Καί εἶναι κι αὐτό ἕνα στοιχεῖο τῆς πράξης, ὑπομονή στίς ἀκούσιες θλίψεις. Καί τό τρίτο στοιχεῖο, ὅπως εἴπαμε, νά διορθώσουμε ὅ,τι μπορεῖ νά διορθωθεῖ ἀπό τό κακό πού κάναμε στό παρελθόν. Συκοφαντήσαμε; Θά πρέπει νά ἀποκαταστήσουμε τή συκοφαντία. Μέχρι τώρα κρατούσαμε ὀργή καί μίσος καί δέ μιλούσαμε καί δέν λέγαμε καλημέρα; Τώρα πρέπει νά τά ἀντιστρέψουμε ὅλα αὐτά καί νά φερθοῦμε ἀγαπητικά καί συγχωρητικά σέ ὅλους. Οἱ Πατέρες, λοιπόν, μᾶς εἶπαν ὅτι ἡ πρᾶξις προηγεῖται καί μετά, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος καθαριστεῖ μέ τή μετάνοια, μέ τίς ἑκούσιες καί ἀκούσιες θλίψεις, μέ τήν ταπείνωση, ἡ ὁποία ἑλκύει τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, καί ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι πού καθαρίζει τελικά τήν ψυχή καί τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, μετά προχωρᾶμε στό δεύτερο σκαλοπάτι, πού εἶναι ἡ θεωρία. Στήν ἀσκητική ζωή συνήθως ἔτσι ὀνομάζουμε καί πιστεύουμε, ὅτι ἡ θεωρία ἔρχεται στούς ἡσυχαστές. Ὄχι βέβαια μόνο. Καί σ’ ἕναν κοινοβιάτη μπορεῖ νά ἔρθει ἡ θεωρία, δηλαδή τό νά φτάσει νά δεῖ τόν Θεό καί κατεξοχήν θεωρία εἶναι ἡ θεωρία τοῦ Ἀκτίστου Φωτός. Αὐτό πού εἶδαν οἱ τρεῖς κορυφαῖοι Ἀπόστολοι στό ὄρος Θαβώρ, πού γιορτάζουμε αὐτές τίς μέρες, τή Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου. Αὐτή εἶναι ἡ κατεξοχήν θεωρία τοῦ Θεοῦ, ἡ θεωρία τοῦ Θεοῦ ὡς Φῶς. Αὐτό βέβαια εἶναι συνήθως κατόρθωμα τῶν ἡσυχαστῶν, αὐτῶν δηλαδή πού μένουν μόνοι τους. Ἀλλά γιά νά φτάσει κανείς νά δεῖ τό Ἄκτιστο Φῶς, θά πρέπει νά ἔχει τίς ἀνάλογες προϋποθέσεις. Νά μοιάζει στούς τρεῖς Ἀποστόλους. Στόν Πέτρο, πού εἶχε πολύ μεγάλη πίστη, στόν Ἰάκωβο, πού εἶχε πολλή ἐλπίδα στόν Θεό καί στόν Ἰωάννη πού εἶχε πολλή ἀγάπη. Τίς τρεῖς κορυφαῖες αὐτές ἀρετές, ὅπως τίς παρουσιάζει καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Θά πρέπει λοιπόν νά περάσουμε καί ἀπό τήν πράξη, καί αὐτό γίνεται ὅταν ταπεινωθοῦμε συναναστρεφόμενοι μέ τούς ἄλλους στό κοινόβιο, συν- ταπεινούμενοι κάνοντας ὑπακοή σ΄ ἕναν Γέροντα καί κάνοντας ὅλα αὐτά πού ὀνομάσαμε κατά Χριστόν ἄσκηση. Καί ἀφοῦ καθαριστεῖ ἡ ψυχή, τότε προχωρᾶ ὁ ἄνθρωπος, ὁ πνευματικός ἀγωνιστής, στή θεωρία. Ἀντιστοίχως καί ἕνας ἄνθρωπος στόν κόσμο, ἕνας ἀρχάριος πνευματικά, θά πρέπει νά μήν προσπαθεῖ νά φτάσει σέ ὑψηλές βαθμίδες πνευματικότητας χωρίς προηγουμένως νά ἔχει περάσει ἀπό τά χαμηλά σκαλοπάτια. Θά πρέπει καί ἕνας πνευματικός ἀγωνιστής στόν κόσμο ὁπωσδήποτε νά ἔχει πνευματικό καί νά κάνει σιγά-σιγά τά βήματα πού ἁρμόζουν σέ ἕναν ἀρχάριο. Νά κάνει σωστή ὑπακοή, νά κάνει τίς νηστεῖες τῆς Ἐκκλησίας, νά κάνει τόν κανόνα του τόν προσωπικό, πού τοῦ βάζει ὁ πνευματικός του καί ὄχι νά κάνει δικά του πράγματα, νά ὑπακούει πραγματικά στόν πνευματικό καί ὄχι στόν ὁποιοδήποτε, πού θά τοῦ πεῖ, κάνε αὐτό ἤ κάνε ἐκεῖνο, ἤ αὐτό εἶναι καλό, τό ἄλλο δέν εἶναι καλό.. νά κάνει προσευχή, νά 6

ἐπιμείνει στήν προσευχή, ὅπως τοῦ πεῖ ὁ πνευματικός του, καί νά μή βιάζεται νά φτάσει σέ ὑψηλά ἐπίπεδα νοερᾶς προσευχῆς κ.λ.π. γιατί ὑπάρχει πάντα ὁ φόβος τῆς πλάνης. Ὁ διάβολος μετασχηματίζεται καί σέ ἄγγελο φωτός καί ἰδίως σ’ αὐτούς τούς ἀνθρώπους πού βιάζονται νά ἀνέβουν ψηλά, χωρίς ὅμως νά ἔχουν περάσει ἀπό τά βασικά σκαλοπάτια, ἀπό τίς πρῶτες, ἀπό τίς μητέρες τῶν ἀρετῶν, ὅπως λένε οἱ Πατέρες, καί βιάζεται νά φτάσει στίς θυγατέρες τῶν ἀρετῶν. Τότε δέν κάνει τίποτε. Ζημιώνεται πάρα πολύ. Νά πῶ ἕνα παράδειγμα. Πολλοί, ἄς ποῦμε, προσπαθοῦν νά φτάσουν σέ ὑψηλά ἐπίπεδα νοερᾶς προσευχῆς, καθαρῆς προσευχῆς, χωρίς προηγουμένως νά ἔχουν περάσει ἀπό μία πνευματική ζωή ὑπακοῆς, ἄσκησης, νηστείας, ἀγρυπνίας, ἐγκράτειας, λιτότητας, ἁπλότητας στή ζωή τους καί νομίζουν ὅτι μόνο μέ τή νοερά προσευχή θά δοῦνε τόν Θεό, θά καταφέρουν νά δοῦνε τόν Θεό καί ρίχνονται μόνο σ’ αὐτό καί ἀφήνουν τά πάθη τους, τόν θυμό τους, τήν ὀργή τους, τή φαντασία τους, ἀνεξέλεγκτα. Καί ὁ διάβολος βέβαια πολύ εὔκολα αὐτούς τούς ἀνθρώπους τούς πλανᾶ. Ἑπομένως, αὐτό τό κεφάλαιο ἔχει σημασία γιά ὅλους μας. Ἄς δοῦμε μερικά ἀπό τό Γεροντικό, ὅπως τά παραθέτει ἐδῶ ὁ Εὐεργετινός. «Ἕνας ἀδελφός, πού παρέμενε εἰς τά κελλία, ἐταράσσετο μόνος του ἀπό τούς λογισμούς. Μεταβᾶς πρός τόν ἀββᾶ Θεόδωρο τῆς Φέρμης, τοῦ ἀνέφερε τί ἔπαθε. Ἀφοῦ τόν ἄκουσε ὁ Γέρων, τοῦ εἶπε: - Πήγαινε, ταπείνωσε τόν λογισμό σου, νά ὑποταχθεῖς καί νά μείνεις μαζί μέ ἄλλους ἀδελφούς»[3]. Δηλαδή, εἶδε ὁ Γέροντας, ὅτι αὐτός ὁ μοναχός πού ἔμενε μόνος του, δέν ὠφελεῖτο ἀπό τή μοναξιά, δέν ἔκανε καλή ἀξιοποίηση τῆς ἡσυχίας. Γιατί ὅλοι δέν εἶναι κατάλληλοι γιά τήν ἡσυχία. Δέν μποροῦν ὅλοι νά μείνουν μόνοι τους, ἤ κι ἄν μένουν, ζημιώνονται ἀντί νά ὠφελοῦνται. Καί τόν στέλνει σ΄ ἔνα κοινόβιο. Νά πᾶς, τοῦ λέει, νά ταπεινώσεις τόν λογισμό σου, μή νομίζεις ὅτι εἶσαι μεγάλος ἅγιος καί ἡσυχαστής, νά πᾶς νά κάνεις ὑπακοή σ’ ἕνα κοινόβιο μαζί μέ ἄλλους ἀδελφούς. «Ὁ μοναχός ἔκανε ὅπως τοῦ εἶπε ὁ Γέροντας. Μετά ὅμως ἀπό λίγο ἐπέστρεψε πάλι στόν Γέροντα καί τοῦ εἶπε: - Γέροντα, οὔτε μαζί μέ τούς ἀνθρώπους ἀναπαύομαι». Οὔτε κι ἐκεῖ ἔβρισκε ἀνάπαυση καί ἡσυχία. Πάλι βασανιζόταν ἀπό λογισμούς. «Ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος τοῦ ἀπάντησε: - Ἐάν δέν ἀναπαύεσαι οὔτε μόνος, ἀλλ’ οὔτε καί τούς ἀνθρώπους ὑπομένεις, τότε γιατί ἔγινες μοναχός; Δέν ἔγινες, γιά νά ὑποφέρεις τίς θλίψεις; Εἰπέ μου πόσα ἔτη φέρεις τό Μοναχικό σχῆμα; - Ὀκτώ, ἀπάντησε ὁ μοναχός. - Ἀδελφέ γνήσιε, ἀπάντησε ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος, φέρω τό Μοναχικό σχῆμα ἑβδομήντα ὁλόκληρα ἔτη καί ποτέ δέν μπόρεσα νά βρῶ ἀνάπαυση, οὔτε μία ἡμέρα. Καί σύ μόνο σέ ὀκτώ ἔτη θέλεις νά ἀποκτήσεις τήν τέλεια ἀνάπαυση; Ὁ μοναχός ἔλαβε δύναμη ἀπό τούς λόγους τοῦ Γέροντος καί ἀναχώρησε»[4]. Βιαζότανε νά ἀναπαυθεῖ, γιατί προφανῶς αὐτός ὁ μοναχός εἶχε μία μεγάλη φιλαυτία καί προσπαθοῦσε νά ἀναπαύσει κυρίως τό σῶμα, νά ἔχει μία ἄνεση. Εἶναι αὐτό τό ἰδανικό τῆς ἄνεσης, τῆς εὐμάρειας, τό ὁποῖο ἔχει κυριαρχήσει καί σέ μᾶς σήμερα. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ὁ πολιτισμένος ἄνθρωπος, σχεδόν λατρεύει τήν ἄνεση, τήν καλοπέραση. Καί αὐτό δέν εἶναι τίποτα ἄλλο βέβαια, παρά μία εἰδωλολατρία, γιατί 7

λατρεία ἁρμόζει μόνο στόν Θεό. Καί ἔχουμε ταυτίσει τήν ἄνεση μέ τήν εὐτυχία. Νομίζουμε ὅτι θά εἴμαστε εὐτυχισμένοι, θά εἴμαστε μακάριοι, ἄν ἔχουμε ἄνεση. Καί ἡ τεχνολογία μᾶς προσφέρει πολλές «ἀνέσεις», διευκολύνσεις, οἱ ὁποῖες ὅμως, ὅπως λέει καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος, οὐσιαστικά εἶναι μεγαλύτερες ταλαιπωρίες. Γιατί, ὅσο πιό πολλά πράγματα ἔχεις, τόσο πιό πολύ φορτίο κουβαλᾶς. Γιατί καθετί, καί ἕνα μικρό σφουγγαράκι, ἔλεγε, νά ἔχεις, σοῦ δημιουργεῖ μία μέριμνα, μία σκέψη. Σέ ἀπασχολεῖ, ποῦ νά τό βάλεις, ποῦ νά τό κρεμάσεις κ.λ.π. Βασανιζόμαστε μέ τίς πολλές ἀνέσεις, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος καί γι΄ αὐτό διακήρυττε, ἁπλοποιῆστε τή ζωή σας, γιά νά βρεῖτε τή χαρά. Ὅσο κανείς ἁπλοποιεῖ τή ζωή του, ἔλεγε, τόσο τήν ἐξαγιάζει. Ὅσο κανείς πολεμάει τό πνεῦμα αὐτό τῆς ἀγάπης γιά τήν ἄνεση, τῆς ἀγάπης γιά τήν καλοπέραση, δηλαδή ὅσο πολεμάει τή φιλαυτία του ὁ ἄνθρωπος, τόσο ἐξαγιάζεται καί τόσο γίνεται πραγματικά εὐτυχισμένος καί μακάριος. Αὐτό δέν τό εἶχε καταλάβει αὐτός ὁ μοναχός καί ἔψαχνε αὐτή τήν εὐτυχία, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, στή μοναχική ζωή, ἀλλά χωρίς νά ἔχει περάσει ἀπό τόν ἀγῶνα γιά τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη. Γιατί, ἄν κανείς δέν καθαρθεῖ ἀπό τή φιλαυτία, ἀπό τήν ἀγάπη τήν ἄλογη πρός τό σῶμα, μή κουραστῶ, μή στενοχωρηθῶ, μή πονέσω, μή κρυώσω, μήν ἀρρωστήσω.. αὐτή εἶναι ἡ φιλαυτία, ἄν δέν τά καταφρονήσεις ὅλα αὐτά, δέν μπορεῖς νά προχωρήσεις πνευματικά καί νά φτάσεις στήν ἀληθινή ἄνεση, τήν ἀληθινή ἐλευθερία τῆς ψυχῆς ἀπό καθετί. Γιατί ἀπό τή φιλαυτία γεννιῶνται οἱ τρεῖς θεμελιώδεις λογισμοί, κακοί λογισμοί, τῆς φιληδονίας, τῆς φιλαργυρίας καί τῆς φιλοδοξίας, οἱ ὁποῖοι κατεξοχήν ταλαιπωροῦν τόν ἄνθρωπο. Καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι σήμερα εἶναι γεμάτοι ἄγχος, γιατί ἀκριβῶς ἔχουν υἱοθετήσει τίς τρεῖς αὐτές ἄρρωστες ἀγάπες. Πῶς νά κάνω χρήματα, πῶς νά ἔχω τήν ἀνάπαυση τοῦ σώματος, νά φάω, νά πιῶ, νά κοιμηθῶ, καί πῶς θά ἔχω τήν καλή γνώμη, τήν καλή ἰδέα τῶν ἄλλων στό πρόσωπό μου, τήν ἐκτίμηση τῶν ἄλλων. Ὅλα αὐτά λοιπόν, ὅταν τά υἱοθετήσεις, τά ἐπιδιώξεις, σέ γεμίζουν ἄγχος. Αὐτό εἶχε πάθει κι αὐτός ὁ μοναχός, ἦταν γεμάτος λογισμούς καί ὁ Γέροντας τοῦ δείχνει τόν δρόμο. -Ποιός εἶναι ὁ δρόμος; Νά ἀγαπήσεις τόν κόπο. Ἡ ἄνεση τελικά εἶναι στόν κόπο. -Γιατί εἶναι στόν κόπο ἡ ἄνεση; Γιατί, ὅταν ἀγαπήσουμε τόν κόπο, χτυπᾶμε τή φιλαυτία, χτυπᾶμε τή φιληδονία καί τή φιλαργυρία καί τή φιλοδοξία. Καί τότε ἡ ψυχή μας πραγματικά ἐλευθερώνεται καί βγαίνει στήν ἀληθινή ἄνεση πού χαρίζει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ἡ ἀληθινή ἀνάπαυση λοιπόν εἶναι στόν κόπο. Βλέπετε ὁ Κύριος τί μᾶς λέει; 8

-Ποιοί εἶναι μακάριοι; Εἶναι αὐτοί οἱ ὁποῖοι εἶναι πτωχοί στό πνεῦμα[5]. Οἱ ταπεινόφρονες. Μετά ποιοί ἄλλοι εἶναι; Οἱ πενθοῦντες[6], αὐτοί πού κλαῖνε. Μετά πάλι λέει, μακάριοι εἶναι οἱ πτωχοί. Μακάριοι εἶναι οἱ κλαίοντες. Εἶναι λόγια τοῦ Κυρίου αὐτά. Ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς δέν λέει «οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι»[7], «οἱ πτωχοί»[8]. Ἄν τά ποῦμε αὐτά σ’ ἕναν κοσμικό ἄνθρωπο, θά σοῦ πεῖ, μᾶλλον τά ’χεις χάσει.. τό ’χεις χάσει τό μυαλό σου! -Εἶναι μακάριος ὁ φτωχός; Ναί, αὐτό λέει ὁ Κύριος, εἶναι μακάριος ὁ φτωχός. Μετά τί ἄλλο λέει; Μακάριος, λέει, εἶναι ὁ διωκόμενος. «Μακάριοί ἐστε ὅταν διώξωσι καί ὀνειδίσωσιν καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ῥῆμα καθ᾿ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ»[9]. Δηλαδή, ὅταν σᾶς συκοφαντοῦν ἐξαιτίας Μου, λένε ψέματα εἰς βάρος σας ἐξαιτίας Μου, ἐπειδή εἶσαι δικός Μου, ἐπειδή Μέ πιστεύεις, ἐπειδή Μέ ἀκολουθεῖς. Ὅταν σέ καταδιώκουν, σέ ἀδικοῦν μέ ὁποιοδήποτε τρόπο ἐπειδή εἶσαι χριστιανός, τότε εἶσαι μακάριος. Σήμερα, ἐπειδή ἔχει ἐπικρατήσει τό ἀντίθετο πνεῦμα, τῆς ἄνεσης, κυνηγᾶμε ἀκριβῶς τά ἀντίθετα. Μή τυχόν καί μᾶς πεῖ μιά κουβέντα κάποιος ὅτι εἴμαστε πιστοί.. ὅτι εἴμαστε τῆς ἐκκλησίας.. ὅτι εἴμαστε τοῦ κατηχητικοῦ.. Γι’ αὐτό τί κάνουμε; Ὑποκρινόμαστε τόν ἀσεβῆ, ὑποκρινόμαστε τόν ἀδιάφορο καί πολλές φορές χασκογελᾶμε μέ τά αἰσχρά ἀνέκδοτα πού λένε, γιά νά μή φανοῦμε κι ἐμεῖς ὅτι εἴμαστε εὐσεβεῖς. Μά ἀκριβῶς αὐτό εἶναι πού θά σέ κάνει μακάριο, νά σέ ντροπιάσουν, νά σέ ὀνειδίσουν, νά σέ ἀδικήσουν, νά σέ συκοφαντήσουν, ἐπειδή ἀκριβῶς εἶσαι τοῦ Χριστοῦ, ἀκριβῶς εἶσαι τοῦ κατηχητικοῦ. Βλέπετε πόσο ἀντίθετα τά ἔχουμε πάρει καί δυστυχῶς κι ἐμεῖς οἱ λεγόμενοι ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, ἔχουμε υἱοθετήσει αὐτό τό μοντέλο τῆς ἄνεσης, τῆς κοσμικῆς ἄνεσης, τῆς καλοπέρασης τῆς κοσμικῆς, καί ἔχουμε ταυτίσει τήν ἀνάπαυση, τήν εὐτυχία, μέ τήν εὐμάρεια, μέ τό εἴδωλο τῆς εὐμάρειας. Εἶναι φοβερό τό εἴδωλο αὐτό. Καί βλέπετε καί στήν τηλεόραση οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι τί ἔχουν ὡς δείκτη εὐτυχίας; Τά χρήματα. -Πόσα χρήματα παίρνεις κάθε μήνα; Πῶς εἶναι ἡ οἰκονομική κατάστασή σου; Πῶς εἶναι ἡ οἰκονομική κατάσταση τοῦ κράτους σου; Θεωρεῖσαι πιό εὐτυχισμένος ὅσο πιό ὑψηλό εἰσόδημα ἔχεις. Ἔχουμε ταυτίσει τήν ἄνεση μέ τόν πλοῦτο. Ἐνῶ ὁ Κύριος εἶπε, μακάριος ὁ πτωχός καί ὄχι ὁ πλούσιος. Γιά τούς πλούσιους εἶπε, ὅτι πολύ δύσκολα θά μποῦνε στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν[10] καί «οὐαί»[11], ἀλίμονο στούς πλούσιους. Αὐτό, λοιπόν, τό πνεῦμα εἶναι πού μᾶς σώζει, καί αὐτό τό πνεῦμα τοῦ δίνει καί ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος τοῦ μοναχοῦ αὐτοῦ ὡς θεραπεία γιά τήν κατάστασή του. Λέει, οὔτε 9

μόνος σου ἀναπαύεσαι οὔτε μέ τούς ἄλλους ἀναπαύεσαι. Πουθενά δέν ἀναπαύεσαι. Γιατί; Δέν φταίει οὔτε ἡ μοναξιά οὔτε οἱ ἄλλοι. Ἐσύ φταῖς μέσα σου, γιατί δέν ἔχεις πολεμήσει τό πνεῦμα τῆς ἄνεσης, τῆς καλοπέρασης, τῆς φιλαυτίας, δέν ἔχεις πράξει τίς ἐντολές, δέν ἔχεις περάσει ἀπό τήν πράξη, γιά νά φτάσεις μετά στήν ἀνάπαυση, πού εἶναι ἡ θεωρία τοῦ θείου. Ἡ ἀληθινή ἀνάπαυση εἶναι νά ζεῖ ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Θεό. Τότε βρίσκει τήν ἀνάπαυση. Τότε ἡ ψυχή του ἀγαλλιάζει, τότε ἡ ψυχή του ἠρεμεῖ. Καί γιά νά βρεῖς τόν Θεό, πρέπει νά πτωχεύσεις γιά τόν Θεό, νά ὑβριστεῖς γιά τόν Θεό, νά κλάψεις γιά τόν Θεό, νά κλάψεις γιά τίς ἁμαρτίες σου, νά μετανοήσεις, νά περάσεις ἀπό αὐτό τό στάδιο τῆς πράξης. «Διηγοῦντο γιά τόν ἀββᾶ Θεόδωρο καί τόν ἀββᾶ Λούκιο, πού ἔμεναν στό Ἔνατο Ἀλεξανδρείας», ἕνα μοναστήρι τό «Ἔνατο» κοντά στήν Ἀλεξάνδρεια, «ὅτι ἐνοχλούμενοι, ἐπί πεντήκοντα ἔτη, ὑπό λογισμῶν ἀναχωρήσεως, ἐνέπαιζαν τούς λογισμούς καί τούς ἔλεγαν, «ὅταν περάσει αὐτός ὁ χειμώνας, ἀναχωροῦμε ἀπ’ ἐδῶ»˙ ὅταν πάλι ἐρχόταν τό καλοκαίρι, ἔλεγαν, «ὅταν περάσει αὐτό τό καλοκαίρι φεύγομε». Ἐξαπατῶντες μέ τίς ἀναβολές αὐτές, τούς λογισμούς, παρέμειναν εἰς τόν τόπο πού ἠσκοῦντο μέχρι τοῦ θανάτου τους»[12]. Κοιτάξτε ἕνα ἀντίστοιχο στήν κοσμική ζωή, πιό σωστά στή ζωή τῶν λαϊκῶν χριστιανῶν: -Πόσο εὔκολα οἱ ἄνθρωποι σήμερα διαλύουν τήν οἰκογένειά τους; Ἐνῶ παλιότερα, οἰκογένεια καί γάμος σήμαινε διά βίου συμβίωσις, γιατί οἱ ἄνθρωποι ζούσανε ἀκολουθώντας τόν λόγο τοῦ Κυρίου, πού λέει ὅτι δέν ἐπιτρέπεται διαζύγιο γιά κανένα λόγο παρά μόνο γιά λόγο πορνείας-μοιχείας[13], ὅταν ἕνα ἀπό τά δύο πρόσωπα διαπράξει μοιχεία. -Σήμερα πόσο εὔκολα διαλύεται ἕνας γάμος; Σύμφωνα μέ τίς στατιστικές, οἱ γάμοι σήμερα διαρκοῦν περίπου πεντέμισι χρόνια. Βλέπετε, πόσους ἀνθρώπους γνωρίζετε πού ἔχουνε διαζύγιο. Γιατί αὐτό; Γιατί ἀκριβῶς οἱ ἄνθρωποι δέν υἱοθετοῦν τό πνεῦμα τοῦ εὐαγγελίου, πού εἶναι ἡ ἀγάπη στόν κόπο, ἡ ἀγάπη στήν ταλαιπωρία γιά τόν Χριστό. Μά φυσικά θά ἔχεις προβλήματα στόν γάμο. Τί θά ἔχεις; Μέ ἄλλον ἄνθρωπο συγκατοικεῖς, ὁ ὁποῖος ἔχει κι αὐτός τά πάθη του, τίς ἀδυναμίες του. -Λοιπόν, ποιά εἶναι ἡ λύση; Νά διαλύσεις τόν γάμο; Νά κάνεις ἀκόμα μιά φοβερή ἁμαρτία κοντά στίς ἄλλες πού κάνεις συμβιώνοντας μέ τό ἄλλο πρόσωπο; Γιατί, γιά νά μαλώνεις καί νά τσακώνεσαι -φυσικά τσακωμός δέ γίνεται μέ ἕναν- φταῖς καί ἐσύ. Ἀλλά ἡ λύση εἶναι νά χωρίσεις; 10

Ὄχι, ἡ λύση εἶναι ν’ ἀγαπήσεις τόν κόπο, ν’ ἀγαπήσεις τήν ταλαιπωρία, νά ὑπομείνεις τήν ἀδυναμία τοῦ ἄλλου καί ἔτσι θά σωθεῖς. Βλέπετε ἐδῶ, οἱ μοναχοί ἔχουν κι αὐτοί ἀντίστοιχους λογισμούς. -Ξέρετε πόσες φορές ὁ διάβολος πάει σ΄ ἕνα μοναστήρι καί τούς λέει ‘φύγε’; Φύγε.. φύγε... τί κάθεσαι ἐδῶ; Νά σοῦ λέει ὁ ἕνας καί ὁ ἄλλος καί ἡ μία καί ἠ ἄλλη -ἄν εἶναι σέ γυναικεῖο μοναστήρι- καί νά σέ ἔχουν σάν δούλα κ.λ.π. -Καί οἱ Ἅγιοι ἐδῶ τί κάνανε; Ξεγελοῦσαν τόν διάβολο! Λέγανε, ναί, θά φύγω.. ἄσε νά περάσει ὁ χειμώνας. Ἐρχόταν καί τό καλοκαίρι... νά περάσει καί τό καλοκαίρι καί θά φύγω. Καί ἔτσι μείνανε μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς τους καί δέν ἐγκατέλειψαν τόν τόπο τῆς ἄσκησής τους. Ὅπου σέ ἔβαλε ὁ Θεός, ἐκεῖ θά πρέπει νά ἀγωνιστεῖς μέχρι τέλους. -Εἶσαι ἔγγαμος; Θά παραμείνεις ἐκεῖ. Μή ζητᾶς λύση τοῦ γάμου[14]. -Εἶσαι ἄγαμος; Μή ζητᾶς γυναίκα[15], λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Ἀλλά, ἄν δέν ἀντέχεις, δέν εἶναι ἁμαρτία νά κάνεις γάμο. Ἕναν γάμο ὅμως. Μέ ἕνα πρόσωπο. Ὄχι αὐτό πού γίνεται στίς μέρες μας, πού εἶναι οὐσιαστικά ἄτυπη πολυγαμία. Μέχρι νά φτάσει ἕνας νέος ἤ μία νέα στόν γάμο σήμερα, ἔχει ἑνωθεῖ καί ἔχει χωρίσει πολλές φορές. Ἔχει κάνει πολλά διαζύγια καί πολλούς γάμους οὐσιαστικά. Δέν εἶναι αὐτό κατά Θεόν φυσικά. Γι’ αὐτό καί οἱ ἄνθρωποι γίνονται ψυχολογικά ἐρείπια μετά καί γεμάτοι κατάθλιψη καί ψυχολογικά προβλήματα. Παράμεινε, λοιπόν, μέχρι τέλους ἐκεῖ πού σέ ἔβαλε ὁ Θεός. «Τοῦ ἀββᾶ Ἰσαάκ. Ἀδελφέ, κανείς δέν μπορεῖ νά νικήσει τά πάθη, παρά μόνο μέ αἰσθητές ἀρετές, δηλαδή σωματικές καί βλεπόμενες»[16]. Προσέξτε, αὐτό εἶναι πολύ μεγάλη κουβέντα, πού λέει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ. Νομίζουν μερικοί, ὅτι ἡ χριστιανική ζωή εἶναι ζωή ἔτσι πνευματική, αἰθέρια.. εἶσαι χαμένος στά οὐράνια καί δέν κάνεις τίποτε πρακτικό. Ἀντίθετα, ἄν θέλεις νά νικήσεις τά πάθη σου, δέν θά τά νικήσεις μέ σκέψεις, μέ στοχασμούς, πετώντας στά οὐράνια μέ τό μυαλό σου, ἀλλά κάνοντας πρακτικές ἀρετές, ἔμπρακτες. Ἡ μετάνοιά σου θά πρέπει νά εἶναι ἔπρακτη. Αἰσθητές ἀρετές. Βλέπετε πόσο ὡραῖα τό λέει ὁ Ἅγιος. Σωματικές ἀρετές. Θά νηστέψεις, θά κάνεις μετάνοιες, θά κακοπαθήσεις. Στό μέτρο πού μπορεῖς βέβαια. Ὄχι νά 11

σκοτώσεις τό σῶμα. Δέν θέλει αὐτό ὁ Θεός. Ἀλλά ὁπωσδήποτε κάτι θά κάνεις φανερό. Θά πρέπει νά πᾶς στήν ἐκκλησία, νά ξυπνήσεις πρωί, νά εἶσαι συνεπής στόν κανόνα πού σοῦ ἔχει βάλει ὁ πνευματικός μέ τή διάκρισή του, νά εἶσαι συνεπής στίς νηστεῖες πού ἐπιβάλλει ἡ Ἐκκλησία. Ἄν δέν ἔχεις λόγο ὑγείας, θά πρέπει νά τίς κάνεις τίς νηστεῖες. Ἄς ποῦμε ἕνα παράδειγμα, ἡ Ἐκκλησία μας λέει ὅτι ὁ χριστιανός θά πρέπει ὅλο τόν χρόνο Τετάρτη καί Παρασκευή νά νηστεύει, νά μήν τρώει οὔτε λάδι, ἀλάδωτο. Αὐτό εἶναι ἡ νηστεία τῆς Τετάρτης καί Παρασκευῆς. Ὅλο τόν χρόνο. Μᾶς λέει μετά γιά κάθε περίοδο, ὅπως τώρα τῆς Παναγίας, καί γιά κάθε ἄλλη μεγάλη νηστεία, τί ἀκριβῶς πρέπει νά κάνουμε. Θά πρέπει νά τά κάνουμε αὐτά, ἄν δέν ἔχουμε λόγο ὑγείας. Ἄν ἔχουμε λόγο ὑγείας, βεβαίως γίνεται «οἰκονομία». Ἀλλά ἐφόσον ἀγαπήσουμε τόν κόπο γιά τόν Χριστό, θά τά κάνουμε μέ πολλή εὐκολία. Γιατί ἔτσι κόβονται τά πάθη, ταπεινώνοντας τό σῶμα, μέ τίς αἰσθητές ἀρετές, ταπεινώνεται καί ἡ ψυχή καί ἔτσι ἑλκύεται ὁ Θεός, γιατί ὁ Θεός στούς ταπεινούς δίνει χάρη, στούς ὑπερήφανους ἀντιτάσσεται[17]. Καί ἑλκύοντας τή χάρη, ἔρχεται ἡ καθαρτική χάρις καί ὁ ἄνθρωπος καθαρίζεται καί γίνεται χωρητικός μετά, χωράει δηλαδή μέσα του ὁ Θεός. Ἔρχεται μετά τό φῶς τοῦ Θεοῦ, φωτίζεται καί, τό τρίτο στάδιο, θεώνεται ὁ ἄνθρωπος. «Ὁμοίως», λέει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ, «καί τήν ὑπερηφάνεια τοῦ νοῦ δέν μπορεῖ κανείς κατ' ἄλλον τρόπο νά νικήσει, παρά μόνο μέ τή λεπτότητα τῆς πνευματικῆς γνώσης, ἤ μέ κάποια, κατά Θεόν, ἀπασχόληση, διότι ὁ νοῦς μας εἶναι ἐλαφρός», πετάει ἀπό ’δῶ καί ἀπό ’κεῖ, «καί ἐάν δέν δεσμευθεῖ μέ κάποια σοβαρή σκέψη καί ἀπασχόληση, δέν παύει νά μετεωρίζεται καί νά ὑπερηφανεύεται»[18], νά φουσκώνει. Καί ὁ ἄνθρωπος γίνεται σάν ἕνα ἀερόστατο καί μετεωρίζεται, πηγαίνει ἀπό ’δῶ καί ἀπό ’κεῖ. -Πῶς θά μαζέψουμε τόν νοῦ μας; Δέ γίνεται, λέει, μέ ἄλλο τρόπο, παρά μόνο μέ τή λεπτότητα τῆς πνευματικῆς γνώσης, ἤ μέ κάποια κατά Θεόν ἀπασχόληση. Ὁ ἄνθρωπος θά πρέπει νά μελετᾶ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Θέλεις νά προσευχηθεῖς καί δέν μπορεῖ νά μαζευτεῖ τό μυαλό. Βέβαια, δέν μπορεῖ. Γι’ αὐτό, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, πρίν προσευχηθεῖς, διάβασε κάτι. Ἰδίως τήν Ἁγία Γραφή. Διάβασε λίγο τό Εὐαγγέλιο πρίν προσευχηθεῖς. Πάρε τό Γεροντικό, πάρε ἕνα πνευματικό βιβλίο. Νά συμμαζευτεῖ ὁ νοῦς σου, νά μπεῖ μέσα ἡ γνῶσις τοῦ Θεοῦ, ἡ λεπτότητα τῆς πνευματικῆς γνώσης. Καί μ’ αὐτή τήν κατά Θεόν ἀπασχόληση, συνεχῶς τόν νοῦ τόν ἔχεις ἀπασχολημένο, εἴτε μέ μελέτη πνευματική εἴτε μέ προσευχή εἴτε μέ τή θεωρία τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή νά σκέφτεσαι, ὅπως λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες, πράγματα πού σχετίζονται μέ τή σωτηρία. Λόγου χάρη, τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου πῶς θά γίνει, τόν Παράδεισο, τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τήν κόλαση. Αὐτό τό λένε θεωρία. Εἶναι κι αὐτό μιά ἄσκηση. Μαζεύεται ὁ νοῦς καί ὁ 12

ἄνθρωπος μπορεῖ μετά νά προχωρήσει καί νά καθαριστεῖ ἀπό τά πάθη. Ὁ νοῦς εἶναι ἐλαφρός καί, ἄν δέν τοῦ δώσουμε μία ἀπασχόληση, θά πετάει ἀπό ’δῶ καί ἀπό ’κεῖ. «Διότι ἐάν προηγουμένως δέν νικήσει τούς ἐχθρούς, πῶς θά ἀπολαύσει τήν εἰρήνη;»[19]. Ἄν δέν νικήσουμε τά πάθη μας, δέν ἔρχεται ἡ εἰρήνη. Στό καλύτερο σπίτι νά σέ βάλουνε, ὅλα τά χρήματα τοῦ κόσμου νά σοῦ δώσουνε, ὅλες τίς ἀνέσεις, ὅλες τίς ἀπολαύσεις, ὅλες τίς δόξες τοῦ κόσμου, δέν θά ἔχεις εἰρήνη. Ἀπόδειξη; Πόσοι πάμπλουτοι, πόσοι μεγιστάνες, πόσοι πολλοί ἐπώνυμοι ἄνθρωποι, τῆς τέχνης κ.λ.π. αὐτοκτονοῦν. -Γιατί αὐτοκτονοῦν; Γιατί δέν ἔχουν εἰρήνη μέσα τους. Δέν ἔχουν τό Πνεῦμα τό Ἅγιο πού δίνει στόν ἄνθρωπο αὐτό πού ζητάει ἡ ψυχή μας. Εἶναι ἀνικανοποίητοι καί δέν βρίσκουν νόημα στή ζωή τους. «Ἐάν ἡ εἰρήνη δέν βασιλεύσει μέσα στόν νοῦ, πῶς θά μπορέσει νά εὕρει καί νά κατανοήσει ὅσα ἀγαθά βρίσκονται μέσα στήν εἰρήνη;»[20]. Γιατί μέσα στήν εἰρηνική κατάσταση τῆς ψυχῆς, ὁ Θεός δίνει καί ὅλα τά ἀγαθά. -Ἄν δέν εἰρηνεύσει ἡ ψυχή, τί μπορεῖ νά γευτεῖ καλό; Τίποτα. Οὔτε ἀγάπη μπορεῖ νά ἔχει οὔτε ταπείνωση οὔτε πραότητα. Τίποτα τό καλό δέν μπορεῖ νά ἔχει μία ψυχή πού εἶναι μέσα στήν ταραχή, μέσα στό ἄγχος, μέσα στήν ἀγωνία. «Διότι τά πάθη εἶναι τό σκέπασμα τῶν κρυμμένων ἀρετῶν τῆς ψυχῆς· καί ἐάν προηγουμένως δέν κατανικηθοῦν αὐτά τά πάθη, διά τῶν φανερῶν ἀρετῶν, δέν φαίνονται, ὅσες ἀρετές σκεπάζονται κάτω ἀπό αὐτά»[21]. -Τί εἶναι τά πάθη; Οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς λένε ὅτι εἶναι ἡ διεστραμμένη χρήση τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς. Ὁ Θεός μᾶς ἔδωσε τόν θυμό. Εἶναι μία μεγάλη δύναμη τῆς ψυχῆς. Μᾶς ἔδωσε τή βούληση, τή θέληση, τήν ἐπιθυμία. Εἶναι μία ἐπίσης μεγάλη καί σπουδαία δύναμη. Ἐμεῖς ὅμως αὐτές τίς δυνάμεις, ἀντί νά τίς χρησιμοποιήσουμε κατά Θεόν, ὅπως θέλει ὁ Θεός, τίς χρησιμοποιοῦμε σέ ἀντίθετη κατεύθυνση. Ἀντί λοιπόν νά θυμώνουμε μέ τόν διάβολο καί μέ τόν κακό ἑαυτό μας, θυμώνουμε μέ τούς ἀδελφούς μας, ἐπιτιθέμεθα σέ αὐτούς, ἐχθρευόμαστε, μισοῦμε, ἀντιπαθοῦμε. Ἀντί νά ἐπιθυμοῦμε τόν Θεό καί νά κινούμεθα μέ ὁρμή πρός τόν Θεό, ἀγαπητικά, ἐμεῖς ἐπιθυμοῦμε τά κτίσματα, τά ὑλικά πράγματα, τά μάταια μπράβο τοῦ κόσμου, τίς ἡδονές τίς σωματικές, ἀντί τίς πνευματικές ἡδονές πού χαρίζει ὁ Θεός. Κάνουμε λοιπόν μία διεστραμμένη χρήση, μία παράχρηση ὅπως λένε οἱ Πατέρες, τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς. Καί αὐτά εἶναι τά πάθη. 13

-Αὐτά τά πάθη τώρα τί κάνουν; Σκοτίζουν τίς ἀντίστοιχες ἀρετές. Ὅταν φύγουν τά πάθη, ὅταν πάψουμε δηλαδή νά χρησιμοποιοῦμε λανθασμένα, διεστραμμένα τίς δυνάμεις τῆς ψυχῆς καί τίς χρησιμοποιήσουμε σωστά, τότε παρουσιάζονται οἱ ἀρετές. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀντί νά ἀγαπάει τά μάταια, ἀγαπήσει τόν Χριστό, τότε γεμίζει μέ χαρά, γεμίζει μέ εἰρήνη, γεμίζει μέ ταπείνωση, γεμίζει μέ ἀγάπη πρός τόν πλησίον καί φανερώνονται ὅλες οἱ ἀρετές. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος θυμώσει μέ τόν διάβολο, θυμώσει μέ τόν κακό ἑαυτό του καί ὄχι μέ τούς ἄλλους, τότε γίνεται αὐστηρός στόν ἑαυτό του καί ἐπιεικής στούς ἄλλους, τότε συγχωρεῖ τούς ἄλλους, τότε εἶναι πρᾶος. Καί νά πού ἔτσι φανερώνονται οἱ ἀρετές. Φεύγοντας τά πάθη λοιπόν, φανερώνονται οἱ ἀρετές. Ἄν δέν φύγουν τά πάθη, δέν μποροῦμε νά φανερώσουμε αὐτά τά χαρίσματα, τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως τόν λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, πού εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία..»[22], τά ὁποῖα μᾶς δίνει ὁ Θεός κατά τό ἅγιο Βάφτισμα καί τό ἅγιο Χρίσμα μέ τή Χάρη Του, καί ἐμεῖς μετά τά «μπαζώνουμε», ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, τά σκεπάζουμε, τά θάβουμε, καί ἀπό πάνω βάζουμε - συσσωρεύουμε τά πάθη μας, τίς ἁμαρτίες, τίς κακές χρήσεις τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς. «Ἄλλωστε οὔτε καί μπορεῖ κανείς», λέει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ, «εὑρισκόμενος ἔξω ἀπό τό τεῖχος, νά συναναστρέφεται μέ ὅσους βρίσκονται ὄπισθεν τοῦ τείχους, εἰς τό ἐσωτερικό. Κανείς, ἐπίσης, δέν βλέπει τόν ἥλιο μέσα στήν σκοτεινιά, οὔτε καί τίς ἀρετές τῆς ψυχῆς, ὅταν σκεπάζονται ἀπό τήν ὀμίχλη τῶν παθῶν»[23]. Δέν μπορεῖς νά εἶσαι ἐσύ ἔξω ἀπό τό τεῖχος, ὁ ἄλλος μέσα καί νά ἐπικοινωνεῖτε. Δέν μπορεῖς νά βλέπεις τό φῶς τοῦ ἥλιου, ἐνῶ ἔχεις μπεῖ μέσα σέ μιά σπηλιά. Ἔτσι, λέει, καί τά πάθη, λειτουργοῦν σάν τεῖχος, τό ὁποῖο μᾶς ἐμποδίζει νά κοινωνήσουμε μέ τόν Θεό καί μέ τόν πλησίον. Λένε οἱ ἄνθρωποι σήμερα -καί μέ ἀφορμή τήν πυρακαϊά αὐτή- ποῦ εἶναι ὁ Θεός;.. καί γιατί ὀ Θεός τό ἔκανε αὐτό;.. γιατί ἐπέτρεψε νά καοῦν τά παιδάκια;.. γιατί τό ἕνα;.. γιατί τό ἄλλο;... Δέν βλέπουν τόν Θεό. Δέν βλέπουν ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι μία -νά τολμήσω νά πῶ τή λέξη;- εἶναι μία παραχώρηση, γιά νά μήν πῶ μία εὐλογία τοῦ Θεοῦ. -Γιατί εἶναι εὐλογία; Γιατί εἶναι μία πρόκληση καί πρόσκληση σέ μετάνοια. Ὁ Θεός «ὅν ἀγαπᾷ» τί λέει; «Παιδεύει», παιδαγωγεῖ καί «μαστιγοῖ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται»[24]. Καί κάθε παιδί Του πού τό παραδέχεται ὡς γνήσιο παιδί Του, τό μαστιγώνει, τό παιδαγωγεῖ. Μερικοί λένε, δέν τιμωρεῖ ὁ Θεός. Τιμωρεῖ ὁ Θεός. Μέ αὐτή τήν ἔννοια τιμωρεῖ, ὄχι βασανίζει, γιά νά βασανίσει, ἀλλά γιά νά παιδαγωγήσει, γιά νά διορθώσει. 14

-Ὁ πατέρας -μέ συγχωρεῖτε- δέν τιμωρεῖ τό παιδί του; Δηλαδή εἶναι κακός ὁ πατέρας πού τραβάει τό αὐτί τοῦ παιδιοῦ του, ὅταν τό παιδί πάει νά γκρεμιστεῖ, πάει νά πάρει ναρκωτικά, πάει νά πέσει στόν θάνατο τόν ψυχικό καί τόν σωματικό πολλές φορές; Ἴσα-ἴσα λέμε ὅτι εἶναι πολύ καλός πατέρας, γιατί νοιάζεται γιά τό παιδί του. -Ποιός δέν τραβάει τό αὐτί τοῦ παιδιοῦ του; Ὁ ἀδιάφορος. Αὐτός πού εἶναι ἀνάξιος νά λέγεται πατέρας. Ἐπειδή λοιπόν ὁ Θεός εἶναι πατέρας καί μᾶς ἀγαπάει, θά ποῦμε ὅτι δέν μᾶς τιμωρεῖ; Μᾶς τιμωρεῖ, γιατί βλέπει ὅτι ἔχουμε πάρει πολύ κακό δρόμο. Καί μάλιστα οἱ παραλίες ἔχουνε γίνει Σόδομα καί Γόμορρα στίς μέρες μας καί βασιλεύει ἡ ἡδονοβλεψία, καί ὄχι μόνο... καί τά σαρκικά πάθη. Λοιπόν, εἶναι ἕνα δίδαγμα αὐτό γιά νά ἀπομακρυνθοῦμε ἀπό τίς παραλίες καί ἀπό τίς ἁμαρτίες πού γίνονται ἐκεῖ, γιατί, βλέπετε, οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖ κάηκαν, στίς παραλίες. Δέν εἶναι τυχαῖο αὐτό. «Εἰς τά ὄρη, ψυχή, ἀρθῶμεν ὅθεν βοήθεια ἥκει». -Νά τό ποῦμε καί πεζά; Γιατί οἱ ἄνθρωποι ἐπιλέγουν τίς παραλίες τώρα τό καλοκαίρι πού καίγεται ὁ τόπος καί δέν πᾶνε σ’ ἕνα ψηλό βουνό πού ὑπάρχει δροσιά; Γιατί ὑπάρχει ἡ φωτιά τῆς ἁμαρτίας πού καίει συνήθως μέσα μας. Δέν λέω ὅτι εἶναι ὅλοι ἔτσι, ἀλλά πολλοί, δυστυχῶς, γι’ αὐτό τόν λόγο πᾶνε στίς παραλίες, γιά νά ἁμαρτήσουνε. Εἶναι φοβερό αὐτό τό πράγμα καί δέν πρέπει φυσικά ἐμεῖς νά συμβάλλουμε καθόλου σ’ αὐτά. Ἀφήνω πού ὑπάρχουν καί οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας πού τό ἀπαγορεύουν νά λούζονται μαζί ἄντρες καί γυναῖκες -νομίζω κι ἄλλη φορά τό ἔχουμε πεῖ αὐτό- γιά πολλούς καί εὐνόητους λόγους. Ἔλεγε ὁ μακαριστός ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος, οὔτε τό παιδί δέν πρέπει νά βλέπει τόν πατέρα του χωρίς ροῦχα ἤ τή μητέρα του. Καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος τό ἔλεγε, καί μέσα στό σπίτι ποτέ νά μή σᾶς δοῦνε τά παιδιά σας μέ πυτζάμες καί ἐσώρουχα. Δέν ἐπιτρέπεται. Γιατί ἀκριβῶς καταλαβαίνετε πολύ καλά τί παθαίνει τό παιδί μετά. Ὅλα αὐτά λοιπόν εἶναι εὐλογία ἀπό τόν Θεό, εἶναι ἡ παιδαγωγία τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, πού νοιάζεται γιά μᾶς. Ξέρετε πότε θά ἔπρεπε νά ἀνησυχούσαμε; Ὅταν δέ τά ἔχουμε αὐτά. Ἐνῶ ἁμαρτάνουμε, νά μή μᾶς παιδαγωγεῖ ὁ Θεός. Τότε σημαίνει ὅτι μᾶς ἔχει ἐγκαταλείψει ὡς ἀδιόρθωτους. Αὐτό εἶναι τό χειρότερο, τό χειρότερο ἀπ’ ὅλα καί τότε βέβαια θά ἔρθει φοβερή ἡ ὀργή τοῦ Θεοῦ κάποια στιγμή. Ἀλλά τότε μᾶλλον δέν θά ὑπάρχει γυρισμός, ὅπως ἔγινε στά Σόδομα καί στά Γόμορρα. Θυμάστε ἕνα ἄλλο περιστατικό, παρόμοιο μέ αὐτό πού ἔγινε τώρα ἐκεῖ στήν Ἀττική, μ’ ἕναν πύργο τοῦ Σιλωάμ; Πού ἔπεσε ἕνας πύργος καί σκοτώθηκαν 18 ἄνθρωποι καί 15

τούς εἶπε ὁ Κύριος: «Τί νομίζετε ὅτι αὐτοί ἦταν πιό ἁμαρτωλοί ἀπό σᾶς; Ὄχι, ἄν δέν μετανόησετε ὁμοίως ἀπολεῖσθε»[25]. Καί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πού κάηκαν ἐκεῖ, αὐτό μᾶς λένε, ἄν δέν μετανόησετε ὁμοίως ἀπολεῖσθε! Γιά ὅλους μας εἶναι αὐτό. -Κλαῖμε καί θρηνοῦμε γι’ αὐτούς, ἀλλά -κοιτάξτε τή μεγάλη μας ὑποκρισία- πόσο κλαῖμε γιά τά χίλια παιδιά πού σφαγιάζονται κάθε μέρα στήν Ἑλλάδα; Τό ἔχετε σκεφτεῖ αὐτό; Ποιός μιλάει γιά αὐτά; Καταλαβαίνετε τί λέω, γιά τά χίλια παιδιά πού φονεύουμε κάθε μέρα στίς ἐκτρώσεις στίς κλινικές. Καί τό ἄλλο τό πολύ φοβερό, ξέρετε ποῦ καταλήγουν αὐτά τά παιδάκια; Στίς βιομηχανίες καλλυντικῶν. Τά κάνουνε κρέμες γιά τίς κυρίες. Γιατί οἱ σάρκες τοῦ ἐμβρύου εἶναι πάρα πολύ ἁπαλές καί ἀπορροφῶνται πολύ εὔκολα ἀπό τό δέρμα. Γιά νά γίνονται ὄμορφες οἱ κυρίες... Καταλάβατε; -Αὐτό δέν εἶναι κανιβαλισμός; Τί εἶναι αὐτό; Τρῶμε σάρκες... καί εἴμαστε ὑποτίθεται πολιτισμένοι! -Ποιός κλαίει γι’ αὐτά τά παιδιά; Κανένας. Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη μας ὑποκρισία. Τά λέω αὐτά, γιατί πρέπει λίγο νά σχολιάζουμε καί τήν ἐπικαιρότητα καί νά ὁδηγηθοῦμε καί στή μετάνοια, στήν ἔμπρακτη μετάνοια, ὅπως μᾶς λένε ἐδῶ οἱ Ἅγιοι, γιά νά φύγουν τά πάθη καί νά φανερωθοῦν οἱ ἀρετές. Γιά νά μπορέσουμε νά κοινωνήσουμε μέ τόν Θεό καί νά δοῦμε τό φῶς τοῦ ἥλιου. -Γιατί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πού κατηγοροῦν τόν Θεό γι’ αὐτή τήν καταστροφή, τήν πυρκαϊά πού ἔγινε, δέν βλέπουν τό χέρι τοῦ Θεοῦ; Τήν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ; Τήν κλήση γιά μετάνοια; Γιατί ἀκριβῶς ὑπάρχουν τά πάθη, τά πάθη πού σκοτίζουν. Ὑπάρχει ὁ ἥλιος, ὑπάρχει τό φῶς, ἀλλά αὐτοί ἔχουν μπεῖ μέσα στή σπηλιά τους, ζοῦνε μέσα στό ἑκούσιο σκοτάδι τῶν παθῶν τους. Τό φῶς ἦλθε στόν κόσμο, ἀλλά οἱ ἄνθρωποι ἀγάπησαν τό σκοτάδι καί μένουν στό σκοτάδι ἑκούσια, ἐθελοτυφλοῦν. Γιατί; Τό λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος «γιατί εἶναι πονηρά τά ἔργα τους» [26]. Εἶναι διεστραμμένα, βρώμικα τά ἔργα τους καί δέν θέλουν νά τά ἀρνηθοῦν τά ἔργα τους. Γι’ αὐτό ἑκούσια παραμένουν στό σκοτάδι καί συκοφαντοῦν τόν Θεό, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἡ αἰτία τοῦ κακοῦ. Ἐνῶ αἰτία τοῦ κακοῦ εἶναι ὁ διάβολος καί ἡ δική μας ἡ κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας, πού ὑποκύπτουμε στά πάθη μας καί συσσωρεύουμε δικαιώματα στόν διάβολο. Κάθε φορά πού ἁμαρτάνουμε, δίνουμε δικαίωμα στόν διάβολο νά μᾶς 16

ταλαιπωρήσει. Καί κάθε φορά, τό λέει ὁ Κύριος, θά πάρει καί παίρνει «ἔνδικο μισθαποδοσία»[27]. -Κάθε παρανομία πού κάνουμε νομίζετε μένει ἀτιμώρητη; Ὄχι. Παίρνει τή δίκαιη ἀνταπόδοση. Τό λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά προσέξτε, αὐτή ἡ ἀνταπόδοση δέν ἔρχεται ἀμέσως, γιατί ὁ Θεός εἶναι φιλάνθρωπος καί μᾶς δίνει προκλήσεις γιά νά μετανοήσουμε καί νά μή μᾶς τιμωρήσει. Ἄν ὅμως δέν μετανοήσουμε, δέ ζητήσουμε συγγνώμη, δέν ἐξομολογηθοῦμε, ὁπωσδήποτε θά ἔρθει ἡ ἀνταπόδοση, ὁπωσδήποτε θά ἔρθουν οἱ συνέπειες. Γιατί; Γιατί ὁ Θεός εἶναι δίκαιος καί ἀπέναντι στόν διάβολο. Προσέξτε το αὐτό. Ἀναγνωρίζει καί τά δικαιώματα τοῦ διαβόλου. Ναί, εἶναι δίκαιος. Ὅταν ἐσύ πᾶς καί προσκυνᾶς τόν διάβολο, ὁ διάβολος σ’ ἔχει στό χέρι του. Πᾶς στόν μάγο, πᾶς στή καφετζού, πᾶς στήν πορνεία, πᾶς στή μοιχεία, στήν ἡδονοβλεψία, σ’ ὅλα αὐτά, παραθεωρεῖς καί καταπατεῖς τούς ἱερούς Κανόνες.. τί κάνεις; Δίνεις δικαίωμα μετά στόν διάβολο νά πάει στόν Θεό νά πεῖ, κοίταξε, αὐτός ἔκανε αὐτό, δικός μου εἶναι.. δῶσ’ τον μου. Καί ὁ Θεός τοῦ τό ἀναγνωρίζει. Ναί.. ἐφόσον δέν μετανοοῦμε. Καί ἔρχονται μετά οἱ συνέπειες. Καί λές, πῶς μοῦ ἦρθε αὐτό; Γιατί μοῦ ἦρθε; Τί εἶχα κάνει; Δέν θυμᾶσαι.. τό ἔχεις ξεχάσει ἐν τῷ μεταξύ, γιατί μεσολάβησε αὐτό τό χρονικό διάστημα τῆς χάριτος, μή τυχόν καί μετανοήσεις. Ἀλλά, ἐπειδή δέν παρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας, δέν συνειδητοποιοῦμε πολλές φορές καί τά σφάλματά μας καί τίς ἁμαρτίες μας, ἤ ἄν λίγο μᾶς τύψει ἡ συνείδηση, τήν κουκουλώνουμε, τήν προσπερνᾶμε καί πᾶμε παρακάτω. Καί ὅλα αὐτά συσσωρεύονται μέσα μας καί δίνουν τό δικαίωμα στόν διάβολο νά μᾶς χτυπήσει. Καί ὁ διάβολος εἶναι ἀνελέητος, δέν ἔχει ἔλεος. Ἡ φωτιά ἐκεῖ ἔτρεχε, λέει, μέ 110 χλμ/ὥρα. Τό φαντάζεστε; Φοβερό πράγμα! Τί μποροῦσες νά κάνεις; Εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι ἤτανε σημεῖο τοῦ Θεοῦ. Ὀργῆς Θεοῦ… νά τό ποῦμε ἔτσι. Ἄν καί ὁ Θεός δέν ὀργίζεται, ξαναλέω. Ἀλλά ἀπό πίσω εἶναι ὅλα αὐτά τά δικαιώματα πού δίνουμε στόν διάβολο μέ ὅλες αὐτές τίς φοβερές ἁμαρτίες πού κάνουμε, κατεξοχήν τίς σαρκικές ἁμαρτίες, στίς ὁποῖες ἔχουν ριχτεῖ μικροί καί μεγάλοι. Ἀπό μωρά παιδιά πλέον ἁμαρτάνουν σαρκικά. Ἀφῆστε καί τίς ἐκτρώσεις καί τή βλασφημία καί τίς παρά φύσιν σχέσεις καί μέσα στόν γάμο. Αὐτά εἶναι τά φοβερότερα ἁμαρτήματα πού ἔχουμε σήμερα στήν Ἑλλάδα. Καί ὅπως ἔλεγε ἕνας σύγχρονος Γέροντας, ἡ Ἑλλάδα κοιμᾶται, ὅπως τά ζῶα πάνω στήν κοπριά τους. Ἔτσι κοιμόμαστε... ὅπως τό ζῶο κοιμᾶται πάνω στήν κοπριά του, γιατί βγάζει ζέστη ἡ κοπριά ὅταν ἀποσυντίθεται. Ἔτσι κι ἐμεῖς, δυστυχῶς! Ἑπομένως, ἦταν πολύ καλό αὐτό. Μέ τήν ἔννοια ὅτι ἦταν μιά πρόκληση γιά μετάνοια αὐτό πού ἔγινε. Καί δέν πρέπει νά κατηγοροῦμε καί νά συκοφαντοῦμε τόν Θεό, ἀλλά νά Τόν εὐχαριστοῦμε πού μᾶς δίνει ἀκόμα περιθώριο νά μετανοήσουμε. Γιατί ξέρετε τί λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες; Ὅταν πολλύνει ἡ ὁμοφυλοφιλία, οἱ 17

διεστραμμένες σχέσεις, καί ἔχουνε πολλύνει, ἔχουν γίνει πάρα πολλές στίς μέρες μας, καί πλέον τίς ἀναγνωρίσαμε καί ὡς Κράτος, αὐτό εἶναι τό φοβερότερο, τίς κάναμε νόμιμες, μέ νόμο τοῦ Κράτους, αὐτή εἶναι ἡ πιό μεγάλη ἀσέβεια, τότε ἔρχεται ἡ Δευτέρα Παρουσία. Εἶναι πολύ κοντά ἡ Δευτέρα Παρουσία. Γι’ αὐτό πρέπει νά εἴμαστε ἕτοιμοι, ἀδελφοί μου, πάρα πολύ, καί νά κηρύξουμε μετάνοια ὁ καθένας στό σπίτι του, νά κλάψουμε γιά τίς ἁμαρτίες μας, γιατί δέ μᾶς μένει πολύς χρόνος. Ξαναγυρίζουμε στό κείμενο. Δέν μπορεῖ λοιπόν κανείς, λέει, νά βλέπει τόν ἥλιο, ὅταν εἶναι μέσα στή σκοτεινιά, μέσα στήν ὀμίχλη. Ὅταν ἔχεις τά πάθη σου λοιπόν, δέν βλέπεις τόν Θεό, τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, καί γίνεσαι κατήγορος τοῦ Θεοῦ, ὅπως αὐτοί οἱ δημοσιογραφίσκοι καί οἱ διάφοροι πού τά βάλανε μέ κάποιους Ἱεράρχες, οἱ ὁποῖοι τά εἶπαν πολύ σωστά οἱ ἄνθρωποι. Πάρα πολύ καλά τά εἶπαν. Γιατί γι’ αὐτό ἔγιναν, γιά νά μετανοήσουν. «Παρακάλεσε τόν Θεό», λέει ὁ ἀββᾶς Ἰσαάκ, «νά σοῦ δώσει τή δύναμη νά αἰσθανθεῖς τήν ἐπιθυμία τοῦ Πνεύματος καί σφοδρῶς νά τό ποθήσεις. Καί ὅταν σοῦ ἔλθει αὐτή ἡ αἴσθηση, τότε πραγματικῶς ἀπομακρύνεσαι ἀπό τόν κόσμο καί ὁ κόσμος ἀπομακρύνεται ἀπό σέ, δηλαδή παύει νά ἐνεργεῖ στήν ψυχή σου κάθε ὑλική προσπάθεια»[28]. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος αἰσθανθεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, ὅταν ἔχει αἴσθηση τῆς Χάριτος, ὅταν ἡ ψυχή του δηλαδή καθαριστεῖ ἀπό τά πάθη, τότε νικιέται ὁ κόσμος, ἡ προσκόλληση στά μάταια καί στά γήινα. Τότε πραγματικά ἐλευθερώνεσαι. «Πλήν ὅμως ὁ σοφός Κύριος ἔκρινε καλό μέ ἱδρῶτα νά ἀνευρίσκουν τόν ἄρτο αὐτόν ὅσοι τόν ἐπιζητοῦν, καί τοῦτο πρός τό συμφέρον, μή τυχόν μεταλαμβάνοντες πρό καιροῦ ἐξ αὐτοῦ, βαρυστομαχιάσουμε καί πεθάνουμε»[29]. Γιά νά φτάσεις στήν ἀπάθεια, στήν κάθαρση ἀπ’ τά πάθη, πρέπει νά ἱδρώσεις, πρέπει νά κοπιάσεις, πρέπει νά κουραστεῖς καί σωματικά. Γι’ αὐτό ἡ μετάνοια ἔχει καί σωματικό κόπο. Δέν εἶναι μόνο πνευματικά, νά ἐξομολογηθῶ. Δέν φτάνει αὐτό. Θά πρέπει νά ἀντιστρατευτεῖς στά πάθη σου, νά ἐλεγξεις τήν κοιλία σου, τή λαιμαργία σου, τή γαστριμαργία σου καί γενικότερα τή φιλαυτία σου. Καί ἔτσι μέ τόν κόπο, νά φάγεις τόν ἄρτο, νά φτάσεις στήν ἀπάθεια. Μή βιαστεῖς νά φτάσεις στήν ἀπάθεια πρίν κοπιάσεις, πρίν τά κάνεις ὅλα σωστά καί νόμιμα. Μερικοί μέ τό πού ἀρχίζουν τήν πνευματική ζωή, θέλουν νά ἁγιάσουν καί ν΄ ἀρχίσουν νά κάνουν καί θαύματα καί νά βλέπουν καί ὁράματα καί τήν Παναγία καί τόν Χριστό καί τό Ἄκτιστο Φῶς. Στάσου... πολύ βιάζεσαι.. Θά σέ πλανήσει ὁ διάβολος. Πρίν ἀκόμα κάνεις τά βασικά, πού κάνει τό νήπιο καί τό παιδί, στήν πνευματική ζωή.. «Οἱ ἀρετές λοιπόν γεννῶνται οἱ μέν ἀπό τίς δέ». Ὑπάρχει μιά σειρά στίς ἀρετές. «Ἐάν δέ παραμελήσεις νά ἀποκτήσεις προηγουμένως τίς μητέρες καί σπεύσεις νά 18

λάβεις τίς θυγατέρες», τῶν ἀρετῶν, «αὐτές εὑρίσκονται ὡς ἔχιδναι στήν ψυχή σου», σάν ὀχιές, «ἐάν δέν τίς πετάξεις σύντομα ἀπό τήν ψυχή σου»[30]. Θά πρέπει πρῶτα νά κάνεις τίς πρακτικές ἀρετές, τήν μετάνοια, τήν ὑπακοή, τήν νηστεία, τήν προσευχή, καί μετά νά προχωρήσεις στίς θεωρητικές ἀρετές, στόν φωτισμό, στή θέωση, στήν κάθαρση, στή νοερά προσευχή, στά ὑψηλά σκαλοπάτια τῆς νοερᾶς προσευχῆς, στή θεωρία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό οἱ Ἅγιοι μᾶς λένε ἕναν κανόνα, ποτέ νά μή θέλεις νά βλέπεις ὁράματα. Μερικοί ἔχουν αὐτή τήν τάση, θέλουν νά βλέπουν, νά δοῦν, τόν Θεό, τήν Παναγία.. Στάσου, εἶσαι ἄξιος ἐσύ;.. Καί κάθε μέρα μπορεῖ νά τούς βγάζει ὁ διάβολος καί ἀπό ἕνα ὅραμα.. εἶδα τόν τάδε ἅγιο.. εἶδα τήν Παναγία.. εἶδα τόν Χριστό.. καί εἶναι ὅλα πλάνες, εἶναι δαιμονικά φαντάσματα. Οἱ μητέρες τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ βάση, ἡ ταπείνωση, ἡ ὑπακοή, ἡ ἐγκράτεια, ἡ νηστεία, ἡ συγχωρητικότητα. Αὐτά νά ἐπιδιώξεις. «Τοῦ ἀββᾶ Βαρσανουφίου. Ἕνας ἀδελφός, πού ἡσύχαζε μόνος του στό κελλί του, ἀνέγνωσε εἰς τά γεροντικά ὅτι ἐκεῖνος πού θέλει πραγματικά νά σωθεῖ, πρέπει πρῶτον, συναναστρεφόμενος μέ τούς ἀνθρώπους, νά ἀνθέξει εἰς τίς ὕβρεις, τίς περιφρονήσεις, τίς προσβολές καί, μέ μία λέξη, νά διόρθωσει προηγουμένως τίς αἰσθήσεις του καί νά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τόν δι’ αὐτῶν πόλεμο». Νά κατορθώσεις στήν πράξη νά συμβιώσεις μέ τούς ἀδελφούς σου μέσα στό κοινόβιο, νά ἀκούσεις λόγια πού δέν σοῦ ἀρέσουνε, νά ἀκούσεις περιφρονήσεις καί προσβολές νά δεχτεῖς καί ἔτσι θά προκόψεις καί θά μπορέσεις μετά νά πᾶς καί μόνος σου στήν ἡσυχία. Τό ἴδιο καί ἕνας ἄνθρωπος πού ζεῖ στόν κόσμο, εἶναι οἰκογενειάρχης. Θά ταπεινωθεῖ, θά ἀδικηθεῖ, θά ἀκούσει λόγια, θά συκοφαντηθεῖ, ἀλλά ἔτσι θά καθαριστεῖ. Θά μάθει νά συμβιώνει μέ τούς ἄλλους, νά ταπεινώνεται, νά συγχωρεῖ, νά ἀγαπᾶ καί αὐτούς πού δέν τόν ἀγαπᾶνε καί αὐτός εἶναι ὁ δρόμος γιά νά προχωρήσουμε στίς ὑψηλότερες βαθμίδες ἀρετῆς. Ὄχι νά κλειστεῖς στό δωμάτιό σου, νά μήν ἐπικοινωνεῖς μέ κανέναν, νά ἀπομονωθεῖς γιατί κανένας δέν σ’ ἀγαπάει.. Αὐτό εἶναι τό ἀρρωστημένο πράγμα, πού δυστυχῶς τό ἔχουνε πολλοί ἄνθρωποι σήμερα. Ἀχρηστεύονται λόγω τοῦ μεγάλου τους ἐγωισμοῦ. Ἐπειδή δέν θέλουν νά ταπεινωθοῦν, νά ἀδικηθοῦν, νά συκοφαντηθοῦν, νά ἀκούσουν λόγια, καί ἔχουν αὐτή τή λεγόμενη ἀγοραφοβία. Δέν θέλουν νά βγοῦν ἀπό τό σπίτι τους, ἀπό τό δωμάτιό τους. Οἱ ψυχίατροι τούς δίνουν τά χάπια τους κ.λ.π. Ἀλλά δέν εἶναι λύση τά χάπια. Ἡ λύση εἶναι νά ταπεινωθεῖ ὁ ἄνθρωπος, ν’ ἀγαπήσει τόν ὀνειδισμό, ν’ ἀγαπήσει τόν ἐξευτελισμό, πού παραχωρεῖ ὁ Θεός νά σοῦ κάνουν, γιά νά καθαριστεῖς ἀπό τόν ἐγωισμό σου, ἀπ’ τήν ὑπερηφάνειά σου. Γιατί ἀλλιῶς δέν φεύγει ὁ ἐγωισμός, ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν ἀκούσει λόγια, ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν βριστεῖ, δέν ντροπιαστεῖ, δέν συκοφαντηθεῖ. «Τότε μόνο θά φθάσει στήν τέλεια ἡσυχία, ὅπως ἔκαμε καί ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ὁποῖος προηγουμένως ἀτιμάσθηκε, ταπεινώθηκε ἀφάνταστα καί ἔτσι 19

ἀνῆλθε ἐπάνω εἰς τόν Σταυρό, πού εἶναι νέκρωσις τῆς σαρκός καί τῶν παθῶν καί κατάπαυσις τελεία, ἁγία»[31]. Βεβαίως ὁ Χριστός δέν εἶχε ἀνάγκη οὔτε νά βριστεῖ οὔτε νά ταπεινωθεῖ οὔτε νά κακοπαθήσει οὔτε νά νηστέψει. Ὅλα αὐτά ὅμως τά ἔκανε γιά νά μᾶς δώσει πρότυπο ζωῆς. Γιά μᾶς τά ἔκανε. Καί μετά, λέει, ἀνέβηκε στόν Σταυρό. Ὁ ὁποῖος σταυρός τί εἶναι; Ἡ νέκρωσις ἀπό τά πάθη, ἡ ἐλευθέρωσις ἀπό τά πάθη καί ἡ ἀνάπαυσις. -Ποῦ ξεκουράστηκε ὁ Χριστός; Ποῦ ἀναπαύθηκε; Πάνω στόν Σταυρό. Καί οἱ χριστιανοί, καί ἐμεῖς ὅλοι, ἐκεῖ ἀναπαυόμαστε τελικά. Ποῦ; Στόν σταυρό. Δηλαδή τί; Στή νέκρωση τῶν παθῶν, στήν ἀπάθεια. Ἀλλά γιά νά φτάσεις ἐκεῖ, θά πρέπει προηγουμένως νά κάνεις ὅ,τι ἔκανε καί ὁ Χριστός, νά νηστέψεις, νά κακοπαθήσεις, νά βριστεῖς, νά ἀτιμασθεῖς, νά συκοφαντηθεῖς, νά χλευαστεῖς, νά τά ὑπομείνεις ὅλα αὐτά καί θά φτάσεις καί στή δόξα καί στήν ἀνάπαυση τοῦ σταυροῦ. «Ἀφοῦ τά ἐμελέτησε ὅλα αὐτά ὁ ἡσυχαστής ἀδελφός, εἶπε εἰς τόν ἑαυτό του - ἐγώ ὁ ἄθλιος οὔτε ἔνα δέν ἔκαμα ἀπό ὅλα αὐτά, ἀλλ’ ἀνεχώρησα ἀπό τούς ἀνθρώπους, ἀφοῦ ἐσκανδάλιζα ὅλους μέ τήν ἀδυναμία μου»[32]. Αὐτός νόμιζε ὅτι ἅμα φύγει καί μείνει μόνος του, τελειώσαμε.. θά ἀναπαυθῶ, θά ἡσυχάσω, δέν θά ἔχω κανέναν νά μέ τσιγκλάει, ὅπως λέει ὁ λαός, νά μέ θυμώνει.. Ὅμως δέν εἶναι ἔτσι. Τά πάθη δέν φεύγουν ἔτσι. Πῆγε λοιπόν μόνος του.. «Ἄραγε μήπως πρέπει νά ἐπιστρέψω καί πάλι μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καί, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, νά ἐκτελέσω ὅσα εἶπαν οἱ Πατέρες, καί κατόπιν νά εἰσέλθω εἰς τήν ἡσυχία, γιά νά μή πηγαίνει χαμένος ὁ κόπος μου;»[33], ρωτάει τόν Γέροντα, τόν ἀββᾶ Βαρσανούφιο καί τόν ἀββᾶ Ἰωάννη. «Ἐξομολογήθηκε αὐτές τίς σκέψεις του. Ὁ Γέροντας, ἀφοῦ τόν ἄκουσε μετά προσοχῆς, τοῦ εἶπε. Οἱ Πατέρες καλά τά εἶπαν ὅλα αὐτά καί δέν γίνεται νά σωθεῖ κανείς κατ’ ἄλλον τρόπον». Αὐτός εἶναι ὁ δρόμος. Ἔτσι ἔπρεπε νά κάνεις. «Ἐπειδή ὅμως ὑπάρχουν πολλές δικαιολογίες, μέ τίς ὁποῖες ὁ ἄνθρωπος νομίζει ὅτι ἐνεργεῖ καλῶς καί εἰς τό τέλος θεωρεῖ, δι’ ἄλλης δικαιολογίας τόν ἑαυτό του βλαπτόμενον, πρέπει νά ἀσφαλίζεται καλῶς. Ἐφόσον δηλαδή κατόρθωσες νά καθίσεις ἐπί τόσα ἔτη στήν ἡσυχία, ἐάν ἐπανέλθεις πάλι μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, ὁ λογισμός σου γεννᾶ κενοδοξία»[34]. Κοιτάξτε τώρα ὁ διακριτικός καί σοφός Γέροντας! Τοῦ λέει, ἔτσι ἔπρεπε, τό σωστό αὐτό εἶναι, ἔτσι εἶπαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες, πρῶτα νά ταπεινωθεῖς ζώντας μέ πολλούς καί μετά νά πᾶς στήν ἡσυχία. Ἐσύ ὅμως τώρα, ὁ συγκεκριμένος, ἐσύ, πού κατάφερες τόσα χρόνια νά ζήσεις μόνος σου, δέν σέ συμφέρει νά γυρίσεις πίσω στούς πολλούς, γιατί θά ἔχεις πόλεμο ἀπ’ τήν κενοδοξία. Θά σοῦ λέει ὁ λογισμός, πώ! πώ! εἶσαι πολύ σπουδαῖος.. ἔκανες αὐτό πού δέν τό κάνει κανένας, νά 20

ἀφήσεις τήν ἡσυχία καί νά γυρίσεις στό κοινόβιο, ἀπό τήν ὑψηλότερη βαθμίδα νά κατέβεις στήν χαμηλότερη. Ἐφόσον λοιπόν, τοῦ λέει, κατόρθωσες τόσα χρόνια νά εἶσαι στήν ἡσυχία, ἀγωνίσου τώρα ἐκεῖ πού κάθεσαι. Πῆγες λανθασμένα, ἀλλά σέ φύλαξε ὁ Θεός, δέν ἔπεσες πολύ χαμηλά, ἀγωνίσου τώρα ἐκεῖ πού εἶσαι. «Δέν ἁρμόζει σέ σένα νά βρίσκεσαι μέσα στόν κόσμο, ὁπότε δημιουργοῦνται δύο κακά». Τί νά κάνεις ὅμως ἐκεῖ πού εἶσαι μόνος σου; Νά αὐτοκατηγορεῖσαι. «Ἐάν αὐτοκατηγορεῖσαι, διότι δέν ἔκανες προηγουμένως αὐτό πού ἐπιβαλλόταν γιά νά ἀνέλθεις στόν σταυρό», στήν ἀνάπαυση, «λέγων, ὅτι μόνασα χωρίς νά γνωρίζω τό χρέος μου», αὐτό νά λές στόν ἑαυτό σου, πῆγα μόνος μου, ἐνῶ δέν ἔκανα αὐτό πού ἔπρεπε, «γνωρίζει ἡ αὐτομεμψία νά ὑβρίζει καί νά ἐξουδενώνει ἑαυτήν καί μέ αὐτόν τόν τρόπο κατόπιν φέρνει τόν δεχόμενον αὐτήν εἰς τό μέτρο τοῦ ἀληθινοῦ σταυροῦ τῆς ἄσκησης»[35]. Θά ἀναπληρώσεις τήν ἄσκηση καί τήν κακοπάθεια, πού δέν ἔκανες ζώντας ἀνάμεσα στούς πολλούς, μέ τό νά κατηγορεῖς τόν ἑαυτό σου τώρα ἐκεῖ πού εἶσαι στήν ἡσυχία καί ἔτσι μετά ἐπάξια θά ἀνέβεις στόν σταυρό, στήν ἀνάπαυση, στήν ἀπάθεια. Αὐτά ἤθελα νά πῶ σήμερα στήν ἀγάπη σας σχετικά μέ αὐτό τό κεφάλαιο τοῦ Εὐεργετινοῦ, πού λέει, ὅτι εἶναι πράγματι ἐπικίνδυνο κανείς -νά τό ποῦμε ἁπλά;- νά ἀπομονώνεται πνευματικά. Ποτέ δέν πρέπει νά ἀπομονωνόμαστε. Γι’ αὐτό βλέπετε, καί στήν Ἐκκλησία μας, στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, πού εἶναι τό ἐργαστήριο τῆς θεώσεως, ἔχουμε συνάξεις, μαζευόμαστε ὅλοι μαζί. Δέν παίρνουμε ἁπλῶς ἕναν κανόνα ἀπό τόν πνευματικό μας καί καθόμαστε ὁ καθένας στό δωμάτιό του καί ἁγιαζόμαστε. Ἀλλά ἁγιαζόμαστε ὅλοι μαζί, μέσα στή Θεία Λατρεία, μέσα στήν Παράκληση πού κάναμε γιά τήν Παναγία, μέσα στόν Ἑσπερινό, μέσα στόν Ὄρθρο, μέσα στή Θεία Λειτουργία κατεξοχήν. Ὅλοι μαζί. Γιατί μέ τή συνδιατριβή, μέ τή συναναστροφή, λειαινόμαστε, τριβόμαστε ὁ ἕνας μέ τόν ἄλλον, φεύγουνε οἱ ἀκίδες τῶν παθῶν, σπάζουνε οἱ προεξοχές, λειαινόμαστε καί γινόμαστε ὡραῖα βότσαλα καί φτάνουμε ἔτσι στό λιμάνι τοῦ Θεοῦ, ὁμαλοί, στρογγύλοι, μέ ἀγάπη ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλον καί μέ ἀγάπη γιά τόν Θεό. Ἑπομένως, αὐτός εἶναι ὁ κανόνας, κανείς νά μήν ἀπομονώνεται καί ἄν ἔχει κανείς μετά προχωρήσει πολύ πνευματικά καί ἔχει ἀδιάλειπτη κοινωνία μέ τόν Θεό καί ἀδιάλειπτη προσευχή, μπορεῖ νά κάνει καί αὐτό πού κάνανε καί οἱ ἡσυχαστές οἱ μεγάλοι, νά πηγαίνουν μόνοι τους, χωρίς πάλι ὅμως νά ἀποκόπτονται ἀπό τόν κόσμο. Εἴχανε καί ὧρες καί μέρες πού ἐπικοινωνοῦσαν. Ὁ Μέγας Ἀντώνιος ἄς ποῦμε, ὁ μέγας αὐτός ἀσκητής καί θεμελιωτής τοῦ μοναχισμοῦ, κατέβαινε κάθε δεκαπέντε- εἴκοσι μέρες σ’ ἕνα μοναστήρι καί ἔβλεπε τόν κόσμο καί ὠφελοῦσε καί τόν κόσμο καί δίδασκε καί τόν κόσμο. 21

Ἑπομένως, σωζόμαστε ἔτσι ὅλοι μαζί καί ποτέ δέν πρέπει νά ξεκοβόμαστε οὔτε ἀπό τόν Πνευματικό μας οὔτε ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἀπό τήν μέ τούς ἄλλους συναναστροφή, τήν κατά Θεόν συναναστροφή. Καί ἔτσι κόβονται τά πάθη καί ἔτσι προχωρᾶμε στήν κάθαρση, στόν φωτισμό καί στή θέωση. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ. : .......................... Ἀπ. : Δέν εἶναι ἐρώτηση, εἶναι τοποθέτηση. Ἐπιβεβαιώνονται αὐτά πού εἴπαμε, ὅτι ὅταν δίνουμε δικαίωματα στόν διάβολο, τότε ἔρχεται ἡ καταστροφή καί εἴπατε αὐτό τό γνωστό πλέον γεγονός, τρεῖς μέρες πρίν γίνει αὐτή ἡ μεγάλη πυρκαϊά στήν Ἀττική ἕνα συγκρότημα πέταξε τόν σταυρό! Μέ πολλή περιφρόνηση.. τό εἶδα καί ἐγώ.. φοβερό πράγμα!.. ἐνώπιον χιλιάδων Ἑλλήνων ὀρθοδόξων βαφτισμένων, οἱ ὁποῖοι τόν ἐπευφημοῦσαν, τόν χειροκροτοῦσαν! Καί αὐτό δέν εἶναι ἁμαρτία, προσέξτε, ἁπλή ἁμαρτία, αὐτό εἶναι ἀσέβεια. Ὑπάρχει διαφορά. Ἀσέβεια εἶναι ὅταν ἁμαρτάνουμε ἀπευθείας στόν Θεό, καταφρονοῦμε τόν Θεό. Νά πῶ ἕνα παράδειγμα ἀνάλογο; Κλέβω ἐγώ -ὅ μή γένοιτο- ἕναν ἄλλον. Αὐτό εἶναι κλοπή, εἶναι ἁμαρτία. Ὅταν ὅμως κλέψω τήν ἐκκλησία, αὐτό δέν εἶναι ἁμαρτία, εἶναι ἀσέβεια, γιατί αὐτό πού παίρνεις, δέν τό παίρνεις ἀπό ἄλλον, τό παίρνεις ἀπό τόν Θεό. Καταλάβατε; Εἶναι μεγάλη διαφορά ἁμαρτία ἀπό ἁμαρτία. Εἶναι ἱεροσυλία καί βέβαια πάρα πολλά δικαιώματα δίνουμε ἔτσι στόν διάβολο. Ἀλλά δέν εἶναι μόνο αὐτό. Ἡ ἀσέβεια ἔχει φτάσει σέ κορυφαῖα ἐπίπεδα στήν ἐποχή μας. Εἶχα πεῖ κι ἄλλη φορά ἕνα ὅραμα πού εἶχε δεῖ ἕνας ἅγιος ἄνθρωπος στήν Κρήτη, ἅγιος Γέροντας, πού τοῦ ἐμφανίστηκε ἡ Παναγία πάρα πολύ λυπημένη καί, κατά κάποιο τρόπο, ἐγκαταλείπουσα τήν Ἑλλάδα. Καί ὅταν τή ρώτησε ὁ Γέροντας, γιατί Παναγία μου εἶσαι τόσο λυπημένη; Εἶπε, γιά τά πολλά σας ἁμαρτήματα καί κυρίως γιά τρία ἁμαρτήματα πού ἔχετε οἱ Ἕλληνες, τά κορυφαῖα ἁμαρτήματα. Καί τά ἀπαρίθμησε ἡ Παναγία μας. Τό πρῶτο εἶναι ἡ βλασφημία. Φοβερή ἁμαρτία ἡ βλασφημία! Δεύτερον εἶναι οἱ ἐκτρώσεις. Φοβερή ἁμαρτία! Καί τρίτον εἶναι τά παρά φύσιν ἁμαρτήματα, τά ὁποῖα ἔχουν κυριαρχήσει, καί μέσα στόν γάμο.. Τά παρά φύσιν ἁμαρτήματα. Γι’ αὐτό καιρός μετανοίας. Ἄν τρεῖς μέρες ὅλη ἡ Ἑλλάδα νήστευε καί μετανοούσαμε, ὅλα θά ἄλλαζαν. Καί ἡ Τρόικα θά ἔφευγε καί τά πάντα θά ἔφευγαν. Ἀλλά ποιός τό κάνει; Βλέπετε οἱ Νινευίτες, μόλις τούς εἶπε ὁ Ἅγιος Προφήτης Ἰωνᾶς «ἔτι τρεῖς ἡμέραι καί Νινευή καταστραφήσεται»[36], ἔβαλαν ὅλοι νηστεία, στόν ἑαυτό τους, στά παιδιά τους... Σήμερα τά λυπόμαστε.. τά καημένα τά παιδιά νά μή 22

νηστέψουν.. Δέν παθαίνουν τίποτα τά παιδιά μέ τή νηστεία (τό λέω ὡς παρένθεση αὐτό). Πολύ καλό παθαίνουν! Καί στά ζῶα τους ἔβαλαν νηστεία! Ἔβαλαν στάχτη στό κεφάλι τους, δεῖγμα μετανοίας τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Φόρεσαν σακιά, δεῖγμα μετανοίας κι αὐτό. Πῶς φορᾶμε σήμερα τά μαῦρα οἱ μοναχοί.. Εἶναι δεῖγμα μετανοίας, γι’ αὐτό φορᾶνε μαῦρα. Καί δέν ἔγινε ἡ καταστροφή. Πῆρε πίσω τόν λόγο Του ὁ Θεός; Ναί, τόν πῆρε πίσω! Ἀλλάζει ὁ Θεός; Βέβαια ἀλλάζει, ὅταν ἀλλάξουμε ἐμεῖς. Γιατί ὁ Θεός εἶναι πού δέν θέλει νά καταστραφοῦμε, ὁ Θεός εἶναι πού μᾶς λυπᾶται. Ἀλλά οἱ ἴδιες οἱ ἁμαρτίες μᾶς ὁδηγοῦν στήν καταστροφή, ὅταν δέν μετανοοῦμε. Ὅταν μετανοοῦμε, ἀλλάζουν ὅλα. Ἐρ. : .......................... Ἀπ. : Πολλές φορές δέν κάνουμε τήν προσευχή μας μέ τήν τάξη πού θά θέλαμε καί κάνουμε πιό πολύ πνευματική μελέτη. Καί ἡ πνευματική μελέτη εἶναι σχεδόν προσευχή. Δέν εἶναι ἀκριβῶς βέβαια, ἀλλά βοηθάει πολύ στήν προσευχή. Καί ἐπειδή εἴμαστε ἀδύναμοι ἄνθρωποι, μποροῦμε νά κάνουμε πνευματική μελέτη. Ἀλλά χωρίς νά ἀφήνουμε καί τήν προσευχή. Ὁπωσδήποτε νά κάνουμε τήν πρωινή μας προσευχή καί τήν βραδυνή μας προσευχή καί στό φαγητό, πρίν καί μετά τό φαγητό. Αὐτά εἶναι ἀπαραίτητα γιά τόν χριστιανό. Δέν νοεῖται χριστιανός νά ξεκινάει τή μέρα του χωρίς προσευχή. Πρώτη πράξη τῆς ἡμέρας πρέπει νά εἶναι ἡ προσευχή. Λίγη - πολλή... ὅσο μπορεῖ ὁ καθένας νά κάνει. Κάτι ὁπωσδήποτε πρέπει νά κάνουμε. Τό ἴδιο καί τό βράδυ. Καί μετά, γιά τήν ἀδυναμία μας, ἔχουμε τήν πνευματική μελέτη. Βεβαίως, νά τή χρησιμοποιοῦμε. Ἀλλά προσοχή, νά μήν ἀφήσουμε καί τήν προσευχή. Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.com [1] Εὐεργετινός, ἐκδ. Συναξαριστής, 2001 (στό ἑξῆς: Εὐεργετινός). [2] Πρβλ. Ψαλμ. 33, 10. [3] Εὐεργετινός. [4] Ὅ.π. [5] Ματθ. 5, 3. [6] Ματθ. 5, 4. [7] Ματθ. 5, 3. [8] Λουκ. 6, 20. [9] Ματθ. 5, 11. [10] Πρβλ. Λουκ. 18, 25. 23

[11] Λουκ. 6, 24. [12] Εὐεργετινός. [13] Πρβλ. Ματθ. 5, 32. [14] Πρβλ. Α΄Κορ. 7, 27. [15] Ὅ.π. [16] Εὐεργετινός. [17] Ἰακ. 4, 6. [18] Εὐεργετινός. [19] Ὅ.π. [20] Ὅ.π. [21] Ὅ.π. [22] Γαλ. 5, 22. [23] Εὐεργετινός. [24] Ἑβρ. 12, 6. [25] Λουκ. 13, 5. [26] Πρβλ. Ἰω. 3, 19. [27] Ἑβρ. 2, 2. [28] Εὐεργετινός. [29] Ὅ.π. [30] Ὅ.π. [31] Ὅ.π. [32] Ὅ.π. [33] Ὅ.π. [34] Ὅ.π. [35] Ὅ.π. [36] Ἰωνᾶ 3, 4. 24

Ψυχοσωματική ὑγεία Θά ἤθελα νά εὐχαριστήσω πρῶτα ἀπ’ ὅλα τόν Πανάγιο Τριαδικό Θεό, πού μέ ἀξιώνει καί πάλι νά εἶμαι μαζί σας. Βέβαια ἐδῶ στόν Σύλλογο γιά πρώτη φορά, ἀλλά μέ πολλούς ἀπό σᾶς πολλές φορές καί ἐδῶ στή Θεσσαλονίκη καί στήν Ἔδεσσα καί σέ ἄλλους τόπους ἔχουμε βρεθεῖ. Θέλω νἀ εὐχαριστήσω τόν Παναγιότατο Μητροπολίτη σας γιά τήν εὐλογία καί τήν ἄδεια νά ἔρθω νά μιλήσω ἐδῶ σ’ αὐτόν τόν εὐλογημένο Σύλλογό σας. Θέλω νά εὐχαριστήσω καί τόν δικό μου Μητροπολίτη, Σεβασμιότατο Ἐδέσσης, τόν κ.κ. Ἰωήλ, πού μοῦ ἔδωσε τήν εὐλογία του γιά νά ἔρθω νά σᾶς ὁμιλήσω καί νά εὐχαριστήσω καί τούς σεβαστούς Πατέρες καί ὅλους ἐσᾶς πού ἤρθατε καί νά σᾶς παρακαλέσω νά εὐχηθεῖτε, ὥστε ὅλοι νά ὠφεληθοῦμε ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Δέν θά ποῦμε δικά μας πράγματα οὔτε αὐτά πού λέει -ἄς ποῦμε- ἡ κοσμική ἐπιστήμη, ἀλλά αὐτά πού λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μέσα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί μέσα ἀπό τούς Ἅγιους Πατέρες. Τό θέμα μας εἶναι «Ψυχοσωματική ὑγεία» καί, ὅπως καταλαβαίνετε, οὐσιαστικά περιλαμβάνει ὅλη μας τήν πίστη. Ὅλο τόν ρόλο τῆς Ἐκκλησίας τόν κλείνουμε σ’ αὐτές τίς δύο λέξεις. Ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀκριβῶς νά μᾶς δώσει ὑγεία, πνευματική καί σωματική. Ὁ ἅγιος Μέγας Ἀθανάσιος, χρησιμοποιεῖ αὐτή τή λέξη, ὅτι ὁ Χριστός, λέει, εἶναι Αὐτός ὁ μόνος πού κατέβηκε στή γῆ καί σταυρώθηκε γιά τήν ὑγεία μας. Λέει αὐτή τή λέξη «ὑγεία». Ἑπομένως, τά πάντα μποροῦμε νά περιλάβουμε σ’ αὐτό τό θέμα, καί φυσικά δέν ἐξαντλεῖται σέ μία ὁμιλία πού κρατάει 50 λεπτά συνήθως. Θά προσπαθήσουμε νά δώσουμε κάποιες ἀφορμές καί κάποια βασικά νά ποῦμε, πρῶτα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Κοιτάξτε πῶς ἡ Ἁγία Γραφή μιλάει γιά τήν ὑγεία. Στήν Παλαιά Διαθήκη, στή Σοφία Σειράχ, τριακοστό κεφάλαιο, δέκατος τέταρτος στίχος, «Κρείσσων», λέει, «πτωχός ὑγιής καί ἰσχύων τῇ ἕξει ἤ πλούσιος μεμαστιγωμένος εἰς σῶμα αὐτοῦ»[1]. Εἶναι προτιμότερος ἕνας ὑγιής καί ἰσχυρός εἰς τήν κράση, παρά ἕνας πλούσιος πονεμένος καί κτυπημένος ἀπό ἀσθένειες στό σῶμα. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι εἴμαστε στήν Παλαιά Διαθήκη καί μερικά μπορεῖ νά μή μᾶς ἀκούγονται καί τόσο πνευματικά. Ἀλλά γιά τό ἐπίπεδο τῶν ἀνθρώπων ἐκείνης τῆς ἐποχῆς αὐτά εἶναι πολύ σημαντικά. Τά λέει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἐξάλλου. Νά πῶ καί κάτι, μή μέ παρεξηγήσετε. Δυστυχῶς, καί σήμερα πολλοί χριστιανοί μας -γιά νά μήν ποῦμε ὅτι εἴμαστε κι ἐμεῖς μέσα σ’ αὐτούς- εἴμαστε στό πνεῦμα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, μᾶς ταιριάζει πιό πολύ ἡ Παλαιά Διαθήκη. Ἔχουμε μείνει λίγο πίσω.. «Ὑγίεια καί εὐεξία βέλτιον παντός χρυσίου»[2]. Ἡ ὑγεία καί ἡ εὐεξία εἶναι προτιμότερες ἀπό κάθε πλῆθος χρυσῶν νομισμάτων «καί σῶμα εὔρωστον ἤ ὄλβος ἀμέτρητος»[3]. Καί σῶμα γεροδεμένο εἶναι ἀνώτερο ἀπό ἀμέτρητο πλοῦτο. 25

Τό λέμε καί σήμερα πολλές φορές «πρῶτα ἀπ’ ὅλα ἡ ὑγεία»! Μακάρι νά τό ἐννοούσαμε γιά πνευματική ὑγεία. Συνήθως λέμε καί ἐννοοῦμε σωματική ὑγεία. Γι’ αὐτό λέω εἴμαστε πιό πολύ στό πνεῦμα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. «Οὐκ ἔστι πλοῦτος βελτίων ὑγιείας σώματος, καί οὐκ ἔστιν εὐφροσύνη ὑπέρ χαράν καρδίας»[4]. Δέν ὑπάρχει πλοῦτος καλύτερος ἀπό τήν ὑγεία τοῦ σώματος· καί δέν ὑπάρχει εὐτυχία μεγαλύτερη ἀπό τήν χαρούμενη καρδιά. «Κρείσσων θάνατος ὑπέρ ζωήν πικράν καί ἀνάπαυσις αἰῶνος ἤ ἀῤῥώστημα ἔμμονον»[5]. Προτιμότερος ὁ θάνατος ἀπό μία πικραμένη ζωή καί ἡ ἐν τάφῳ αἰώνιος ἀνάπαυσις ἀπό τήν ἐπιμένουσσα καί ἀθεράπευτη ἀσθένεια. Ἐδῶ προσοχή, μή νομίζουμε ὅτι νομιμοποιεῖται ἡ εὐθανασία. Κάθε ἄλλο. Τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἁπλῶς θέλει νά τονίσει ἐδῶ, πόσο μεγάλο ἀγαθό εἶναι ἡ ὑγεία καί φυσικά μιλάει γιά τή σωματική ὑγεία, ἀλλά ἐμεῖς μποροῦμε νά τό πάρουμε καί πνευματικά, γιατί ἡ πνευματική ὑγεία εἶναι πού χαρίζει καί τή σωματική ὑγεία. Κι ὅταν κανείς εἶναι ἄρρωστος ψυχικά, ἀρρωσταίνει καί σωματικά. Σήμερα, στήν ἐποχή μας, ἰδίως στίς λεγόμενες πολιτισμένες καί προοδευμένες χῶρες, τώρα ἄν εἴμαστε κι ἐμεῖς σ’ αὐτές.. μακάρι νά εἴμαστε, ὑπάρχει τεράστιο πρόβλημα ψυχικῆς ὑγείας. Οἱ ἄνθρωποι πάσχουν πιό πολύ ψυχικά καί μετά πάσχουν καί σωματικά. «Ἀγαθά ἐκκεχυμένα ἐπί στόματι κεκλεισμένῳ, θέματα βρωμάτων παρακείμενα ἐπί τάφῳ»[6]. Τί θά πεῖ αὐτό τώρα; Ἀγαθά ἐκκεχυμένα, σκορπισμένα, σέ στόμα κλεισμένο καί στερούμενο ὀρέξεως μοιάζουν πρός σωρούς φαγητῶν τοποθετημένους ἐπί τάφο. -Μπορεῖ νά φάει ὁ νεκρός; Δέν μπορεῖ. Ὅσα καί φαγητά νά πᾶς στόν τάφο, ἐκεῖ θά μείνουν. Ἔτσι, λέει, καί ἕνας ἄνθρωπος πού τό στόμα του ἔχει κλείσει ἀπό τήν ἀνορεξία. Ὅ,τι καί νά τοῦ δώσεις, δέν ἀνοίγει τό στόμα, νά χαρεῖ, νά ἀπολαύσει, νά στερεωθεῖ τέλος πάντων στήν ὑγεία του. «Τί συμφέρει κάρπωσις εἰδώλῳ;»[7]. Τί ὠφελεῖ προσφορά καρπῶν σέ ἄψυχο ἄγαλμα; Ὅπως κάνουνε οἱ εἰδωλολάτρες πού προσφέρουνε, ἀκόμα καί σήμερα, στήν Κίνα κ.λ.π. προσφέρουνε καρπούς, τροφές, στά ἀγάλματα. Γιατί ἐκεῖ εἶναι εἰδωλολάτρες οἱ ἄνθρωποι. «Οὔτε γάρ ἔδεται οὔτε μή ὀσφρανθῇ»[8]. Τό εἴδωλο οὔτε θά φάει οὔτε θά ὀσφρανθεῖ. «Οὕτως ὁ ἐκδιωκόμενος ὑπό Κυρίου». Ἔτσι καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος καταδιώκεται ἀπό τόν Κύριο»[9] διά ἀσθενείας τινός. Ἐδῶ τώρα μᾶς βάζει λίγο στό θέμα πνευματικότερα. Καταδιώκεται, λέει, ἀπό τόν Κύριο διαμέσου ἀσθενείας ὁ ἁμαρτωλός ἄνθρωπος. Πού σημαίνει τί; Ἡ ἁμαρτία εἶναι τό ὑπόβαθρο τῆς ἀρρώστιας. Καί αὐτό βέβαια τό γνωρίζουμε κι ἐμεῖς ἀπό τήν Καινή Διαθήκη καί κατεξοχήν ἀπό ἐκεῖνο τόν λόγο πού εἶπε ὁ Κύριος στόν θεραπευθέντα παράλυτο. Τριάντα ὀκτώ χρόνια παράλυτος ἔγινε καλά καί τί τοῦ εἶπε ὁ Κύριος, ἀφοῦ σήκωσε τό κρεβάτι του καί περπατοῦσε; «Ὕπαγε καί μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μή χεῖρόν σοί τι γένηται»[10], γιά νά μή σοῦ συμβεῖ κάτι χειρότερο. Τό κάτι χειρότερο ποιό θά ἦταν; 26

Ὄχι νά ξανάρθει ἡ παραλυσία. Νά χάσει τήν ψυχή του, αὐτό εἶναι τό χειρότερο πού ἐννοεῖ ὁ Κύριος καί τό ἑρμηνεύουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Ἀλλά τί μᾶς λέει αὐτή ἡ φράση τοῦ Κυρίου; Ὅτι ἡ παραλυσία του τριάντα ὀκτώ χρόνια ὀφειλόταν σέ ἁμαρτίες, καί μάλιστα λένε οἱ Ἅγιοι, σέ σαρκικές ἁμαρτίες. Πού σημαίνει ὅτι τό ὑπόβαθρο τῆς ἀσθένειας, ὄχι πάντα, ἀλλά πολλές φορές, εἶναι ἡ ἁμαρτία. «Βλέπων ἐν ὀφθαλμοῖς καί στενάζων ὥσπερ εὐνοῦχος περιλαμβάνων παρθένον καί στενάζων»[11]. Ἐκεῖνος πού βλέπει τά φαγητά καί στενάζει, διατί δέν μπορεῖ νά φάγει, μοιάζει μέ εὐνοῦχο πού ἐναγκαλίζεται παρθένο καί στενάζει ἀδυνατῶν νά ἀπολαύσει αὐτή. Προσέξτε τώρα αὐτόν τόν στίχο: «Μή δῷς εἰς λύπην τήν ψυχήν σου καί μή θλίψῃς σεαυτόν ἐν βουλῇ σου»[12]. Ἔχει σημασία γιά τά ψυχολογικά πού λέγαμε. Μή παραδώσεις, λέει, τή ζωή σου καί τήν ψυχή σου σέ λύπη καί μή θλίψεις τόν ἑαυτό σου μέ ἀγνωνιώδεις σκέψεις καί ἀποφάσεις. Δίνεις ἐσύ τήν ψυχή σου στή λύπη, προσέξτε! Δέν εἶναι ὅτι μᾶς συμβαίνει κάτι, καί τί θά κάνουμε; Θά στενοχωρηθοῦμε.. «Δέν μπορεῖς νά μή στενοχωρηθεῖς», λέει ὁ λαός. Μπορεῖς! Μόνος σου δίνεις τήν ψυχή σου στή λύπη καί στή στενοχώρια! Τί λέει ὁ Ἀπόστολος; «Θλιβόμενοι ἀλλ᾿ οὐ στενοχωρούμενοι»[13]. Πού σημαίνει τί; Μπορεῖ νά ἔχεις θλίψεις.. μπορεῖ νά συμβαίνει καί συμβαίνει καί πάντοτε θά συμβαίνει, γιατί ὁ Κύριος εἶπε «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν»[14]. Θά ἔχουμε σίγουρα θλίψεις καί δέν μπορεῖ νά μήν ἔχουμε σ’ αὐτή τή ζωή. Ἀλλά μπορεῖς νά μήν ἔχεις στενοχώριες. Γιατί; Γιατί τή στενοχώρια, τή λύπη, τήν δέχεσαι ἐσύ. Ἐσύ βάζεις στήν ψυχή σου τή λύπη καί ἐσύ, ἑπομένως, ἀρρωσταίνεις τήν ψυχή σου τελικά. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ -τό Πνεῦμα τό Ἅγιο τό λέει, προσέξτε- «μή δῷς εἰς λύπην τήν ψυχήν σου»[15]. Μήν ἀφήσεις τήν ψυχή σου νά λυπηθεῖ. Μπορεῖς νά τό κάνεις αὐτό, ἄσχετα ἄν σέ πιέζει ὅλος ὁ κόσμος, ἄν πέσουν ὅλοι ἐπάνω σου. «Καί μή θλίψῃς σεαυτόν ἐν βουλῇ σου»[16] καί μήν ἀφήσεις ἀγνωνιώδεις σκέψεις καί ἀποφάσεις νά καταθλίψουν τήν ψυχή σου. Μπορεῖ νά ὑπάρχουν πολλές ὑποθέσεις ἀτακτοποίητες. Μή θέλουμε νά τά τακτοποιήσουμε ὅλα, προσέξτε! Πάσχουμε ἀπό αὐτή τήν ἀγωνία, νά εἶναι ὅλα τακτοποιημένα. Ποτέ δέν θά εἶναι ὅλα τακτοποιημένα σ’ αὐτή τή ζωή, πάντα θά ἔχουμε ἐκκρεμότητες. Καί εἶναι καλό αὐτό, ὁ Θεός τό ἀφήνει. Γιατί; Γιά νά καταφεύγουμε σ’ Αὐτόν καί νά ἔχουμε τήν ἐλπίδα σ’ Αὐτόν καί ὄχι στά μπράτσα μας οὔτε σέ ἄλλους ἀνθρώπους, πολιτικούς κ.λ.π. Βλέπετε τί πάθαμε πού ἐμπιστευτήκαμε ἀνθρώπους ὡς ἔθνος τώρα καί ποῦ ὁδηγηθήκαμε. Οὐσιαστικά ἔχουμε γίνει φόρου ὑποτελεῖς στούς Εὐρωπαίους. Γιατί εἶναι καταραμένος ὅποιος ἐμπιστεύεται στά μπράτσα του ἤ σέ ἄλλους ἀνθρώπους[17]. Μή δώσεις λοιπόν στή λύπη τήν ψυχή σου. Ἀφήσου στόν Κύριο. Δῶσε τόν ἑαυτό σου στόν Κύριο καί ὄχι στή λύπη. Ἐξάλλου, ἕνας πού λυπᾶται, ἕνας πού στενοχωριέται, τί κάνει; Διορθώνει ἡ λύπη τά κακά πού προξενεῖ; λέει ἕνας ἑρμηνευτής ξένος. Δέν διορθώνει ἡ λύπη τά κακά πού προξενεῖ. Ἔχεις μία θλίψη. Ὡραῖα, ἔχεις κάποια δυσάρεστα γιά σένα. 27

-Μέ τό πού λυπᾶσαι τί κάνεις; Ἁπλῶς μεγαλοποιεῖς καί τραγικοποιεῖς καί ἐντείνεις τό κακό. Τοῦ δίνεις μία ὀντότητα. Ἐνῶ τό κακό οὐσιαστικά δέν ὑπάρχει. Εἶναι ἕνα συννεφάκι, ἦρθε, θά περάσει.. τελείωσε. Ἀλλά ἄν ὅμως ἐσύ τό κάνεις θέμα μέγα, λυπηθεῖς, ἀρχίσεις νά θρηνεῖς, νά κλαῖς, νά λυπᾶσαι κ.λ.π. ὑπερβολικά καί γενικῶς νά δώσεις τόν ἑαυτό σου στή λύπη, δέν κάνεις παρά μία μεγάλη βλάβη στόν ἑαυτό σου, στήν ὑγεία σου, τήν ψυχική καί τή σωματική. «Εὐφροσύνη καρδίας ζωή ἀνθρώπου»[18]. Ἡ εὐφροσύνη τῆς καρδιᾶς εἶναι ζωή γιά τόν ἄνθρωπο «καί ἀγαλλίαμα ἀνδρός μακροημέρευσις»[19] καί ἡ ἀγαλλίαση τοῦ ἀνθρώπου φέρνει μακροημέρευση. -Καί πότε ἀγαλλιᾶται ὁ ἄνθρωπος; Πότε ἔχει χαρά; Ὅταν ἔχει μέσα του τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Αὐτή ἡ χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού εἶναι στοιχεῖο τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη..»[20], αὐτό εἶναι πού χαρίζει καί τήν ψυχοσωματική ὑγεία. «Ἀγαλλίαμα ἀνδρός μακροημέρευσις»[21]. Ὅταν ἀγαλλιᾶται ἡ καρδιά, εὐφραίνεται ἡ καρδιά, ὁ ἄνθρωπος ζεῖ πολλά χρόνια, ὠφελεῖται καί σωματικά. «Ἀγάπα τήν ψυχήν σου», λέει στόν 33ο στίχο. Εἴμαστε πάντα στό 30ο κεφάλαιο Σοφία Σειράχ. «Ἀγάπα τήν ψυχήν σου καί παρακάλει τήν καρδίαν σου καί λύπην μακράν ἀπόστησον ἀπό σοῦ». Βλέπετε; Πάλι μιλάει γιά τή λύπη. Διῶξε μακριά τήν λύπη σου. Νά ἀγαπᾶς τήν ζωή σου, ἐννοεῖ ν’ ἀγαπᾶς τήν ψυχή σου, νά προσέχεις. Καί ὀφείλει ὁ ἄνθρωπος νά προσέχει τήν ὑγεία του, νά παίρνει τά ἀπαραίτητα μέτρα, ὄχι νά γίνει ἀρρωστοφοβικός καί κατά φαντασίαν ἀσθενής, ἀλλά νά ἔχει μία λογική ἔτσι φροντίδα καί γιά τό σῶμα. Καί μάλιστα ὅταν ἀσθενεῖ, ὀφείλει νά φροντίζει περισσότερο νά ἀποκατασταθεῖ ἡ ὑγεία. Γιατί ἕνας ὁ ὁποῖος δέν φροντίζει γιά τό σῶμα, ἀφήνεται τελείως, χωρίς νά παίρνει τά ἀπαραίτητα ἀνθρωπίνως μέτρα καί νά καταφύγει στούς γιατρούς, κατακρίνεται καί ἀπό τήν Ἐκκλησία ὡς ἐμμέσως αὐτοκτονῶν. Ὀφείλεις καί νά ταπεινωθεῖς στόν ἰατρό, νά πάρεις τά ἀπαραίτητα φάρμακα. Ἄλλο τώρα ἄν ἔχεις τόσο μεγάλη πίστη καί εἶσαι ἐρημίτης χαμένος στό Ἅγιον Ὄρος.. Ἐκεῖ μπορεῖς νά ἀφεθεῖς τελείως στόν Θεό. Ἀλλά ὑπάρχει αὐτή ἡ διάκριση, καί στόν Εὐεργετινό μπορεῖτε νά τό βρεῖτε, πού λέει, ἄν εἶσαι κοινοβιάτης, θά κάνεις ὑπακοή στόν Γέροντά σου. Ἄν εἶσαι ἐρημίτης μόνος σου καί ἔχεις τόσο μεγάλη πίστη, μπορεῖς νά κάνεις αὐτό καί νά ἀφεθεῖς τελείως στόν Θεό καί νά πεῖς, ἄν θέλει ὁ Θεός θά μέ κάνει καλά. Εἴχαμε ἕναν τέτοιο Γέροντα στήν Κερασιά, πατήρ Ἀντώνιος λεγότανε καί ἦταν στό κελί τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου. Ὑπάρχει αὐτό τό κελί στήν Κερασιά ἀκόμα. Λοιπόν.. καί εἶχε ἕναν πολύ φοβερό πόνο, ἄν θυμᾶμαι καλά κοίλη εἶχε, καί πῆγε στήν εἰκόνα ἐκεῖ στό κελί του τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου καί λέει, Ἅγιε Ἀντώνιε, ἐγώ δέν πάω ἔξω, ἅμα 28

θέλεις νά μέ κάνεις καλά, κάνε με! Καί τόν ἔκανε καλά ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος! Ἀλλά δέν ἔχουνε ὅλοι αὐτή τήν πίστη. Καί τό ταπεινό καί τό σίγουρο καί τό βέβαιο εἶναι νά καταφύγουμε καί στόν ἰατρό. Πῶς ὅμως νά καταφεύγουμε στόν ἰατρό; Ὄχι ὅτι ὁ ἰατρός θά μᾶς κάνει καλά. Ὁ Θεός θά μᾶς κάνει καλά διά τοῦ ἰατροῦ. Στόν ἰατρό καταφεύγουμε γιά τήν ταπείνωση, γιατί ὁ ἴδιος ὁ Θεός μᾶς εἶπε, θά πρέπει νά τιμᾶμε τόν ἰατρό «καί γάρ αὐτόν ἔκτισε Θεός»[22]. «Λύπην μακράν ἀπόστησον ἀπό σοῦ»[23]. Διῶχνε μακριά τή λύπη ἀπό σένα. «Πολλούς γάρ ἀπώλεσεν ἡ λύπη»[24]. Προσέξτε το αὐτό. Βλέπετε; Πολλούς, λέει, κατέστρεψε, ὁδήγησε στήν ἀπώλεια ἡ λύπη. Σήμερα ἡ κατάθλιψη δίνει καί παίρνει. Ἄνθρωποι πάχουν ἀπό λύπη. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος δέ μιλοῦσε γιά κατάθλιψη, δέν ἤθελε τούς ψυχιατρικούς ὅρους. Ἔλεγε, αὐτά τά ἐφεῦραν οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι γιά νά μή μιλήσουν γιά δαιμόνια. Πίσω ἀπό τήν κατάθλιψη καί ἀπό ὅλα τά ψυχολογικά, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, κρύβονται δαιμόνια. Ἐμεῖς μιλᾶμε, λέει, γιά τό δαιμόνιο τῆς λύπης. Ὑπάρχει εἰδικό δαιμόνιο πού προκαλεῖ λύπη στόν ἄνθρωπο, καί στό ὁποῖο ἀφήνεσαι. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ, μή δώσεις τήν ψυχή σου στή λύπη, δηλαδή στόν δαίμονα τῆς λύπης, αὐτό ἐννοεῖ. Ὑπάρχει δαιμόνιο τῆς ἀκηδίας. Ἀκηδία εἶναι ἡ ἀφροντισιά γιά τήν ψυχή μας, γιά τή σωτηρία μας. Σήμερα τό μεγαλύτερο μέρος τῆς ἀνθρωπότητας ζεῖ σέ κατάσταση ἀκηδίας ὡς πρός τή σωτηρία τους. Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν παραιτηθεῖ, δέν ἀσχολοῦνται μέ τήν ψυχή τους. Ὅλα αὐτά εἶναι δαιμόνια. Ἐνῶ πᾶς στόν ψυχίατρο, στόν ψυχολόγο, καί σοῦ λέει, ἔχεις ἄγχος.. ἔχεις ἀνασφάλειες.. ἔχεις φοβίες.. Ὡραῖα.. λοιπόν; Ποιά εἶναι ἡ αἰτία; Δέν ξέρει νά σοῦ πεῖ στό βάθος ποιά εἶναι ἡ αἰτία ἤ δέν θέλει νά τό παραδεχτεῖ, γιατί πολλοί ἀπ’ αὐτούς δέν μιλᾶνε, δέν θέλουν νά παραδεχτοῦν ὅτι ὑπάρχει διάβολος καί δαίμονας. Ἐμεῖς ὅμως τό λέμε καί λέμε ὅτι ὁ Χριστός μας ἦρθε στή γῆ γιά νά καταλύσει αὐτά τά ἔργα τῶν δαιμόνων[25]. «Μακράν ἀπόστησον λύπην ἀπό σοῦ· πολλούς γάρ ἀπώλεσεν· οὐκ ἔστιν ὠφέλεια ἐν αὐτῇ»[26]. Δέν ὑπάρχει ὠφέλεια στή λύπη, προσέξτε! Μουλιάζει ὁ ἄνθρωπος σ’ αὐτό τό συναίσθημα τό ἀρρωστημένο, τό ὁποῖο ἔχει μιά ἡδονή.. ἀλλά μιά βρώμικη ἡδονή, μιά ἀπαίσια ἡδονή. Ἀφήνεται ἐκεῖ μέσα, βουλιάζει μέσα ἐκεῖ, στή χοάνη αὐτή τῆς λύπης καί τῆς κατάθλιψης, μαραζώνει, δέν ἀσχολεῖται μέ τίποτε.. νομίζει ὅτι κανένας δέν τόν ἀγαπάει, γιατί ὁ ἴδιος ἔχει κλειστεῖ στόν ἑαυτό του.. καί ἀχρηστεύεται ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι φοβερό αὐτό τό δαιμόνιο τῆς λύπης. Γι’ αὐτό ὁ Ἅγιος Κασσιανός -θά τό θυμάστε- τή λύπη τήν ἔχει κατατάξει στά ὀκτώ θανάσιμα ἁμαρτήματα. Ὁ φόνος δέν εἶναι μέσα σ’ αὐτά! Ἡ λύπη εἶναι μέσα στά θανάσιμα ἁμαρτήματα. Εἶναι φοβερό αὐτό τό ἁμάρτημα τῆς λύπης. Εἶναι ἁμάρτημα. Ἀλλιῶς τό λέμε στενοχώρια. Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἀπόστολος «θλιβόμενοι ἀλλ᾿ οὐ στενοχωρούμενοι»[27]. Θλίψεις σίγουρα... κάποιος θά ἔρθει ἀπ’ ἔξω, κάποιοι θά σέ ἀδικήσουνε, θά σέ βρίσουνε, θά σέ ἀπαξιώσουνε.. τό Κράτος, ξέρω ’γώ, θά σοῦ 29

πάρει τούς μισθούς, θά σοῦ κάνει περικοπές, ἡ Τρόικα, δέν ξέρω ποιοί ἄλλοι.. ὁ γείτονας.. Ὅποιοι καί νά σέ πιέζουνε, αὐτό εἶναι μία ἐξωτερική θλῖψις, τό ὁποῖο ἔχει σίγουρα ἡμερομηνία λήξης. Ἐσύ ὅμως ὀφείλεις νά μήν τά πάρεις μέσα σου, νά μήν τά ἐσωτερικεύσεις δηλαδή καί ἀρχίσεις νά ὑποτάσσεσαι στό δαιμόνιο τῆς λύπης καί νά στενοχωριέσαι. Αὐτό εἶναι ἁμαρτία. Πῶς θά κάνεις; Θά ἀφεθεῖς στόν Θεό καί θά πεῖς, Θεέ μου, ἄν θέλεις νά συνεχιστεῖ αὐτή ἡ κατάσταση, νά μέ ἀδικοῦνε, νά μέ ἀπαξιώνουν ὅπως τό κάνουν, ἄς συνεχιστεῖ. Ἄν δέν θέλεις νά συνεχιστεῖ, σταμάτησέ το. Καί ἔτσι θά σταματήσει, ἄν θέλει ὁ Θεός νά σταματήσει. Νά ἀφηνόμαστε τελείως στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι αὐτό πού λέμε συνεχῶς στήν Ἐκκλησία μας «ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα». Ἀκοῦστε καί παρακάτω, εἰκοστός τέταρτος στίχος. «Ζῆλος καί θυμός ἐλαττοῦσιν ἡμέρας»[28]. Λιγοστεύουν τίς ἡμέρες τῆς ζωῆς μας ἡ ζήλια - ὁ φθόνος καί ὁ θυμός. Εἶχα ἀκούσει -δέν θυμᾶμαι τόν ἀκριβῆ ἀριθμό- κάθε φορά πού θυμώνουμε καταστρέφονται στόν ἐγκέφαλό μας περίπου 25.000.000 κύτταρα! Καταστρέφονται. Καί γνωρίζουν οἱ γιατροί, ὅτι τά νευρικά κύτταρα δέν ἀνανεώνονται, ὅπως ἡ ἐπιδερμίδα. Στήν ἐπιδερμίδα ἔχεις αὐτό τήν πιτυρίδα ἄς ποῦμε, εἶναι νεκρά κύτταρα. Αὐτά ἀνανεώνονται. Τά νευρικά δέν ἀνανεώνονται, ὁπότε φτάνεις μιά στιγμή καί δέν ἔχεις κύτταρα στόν ἐγκέφαλό σου, ἔτσι; Πάει ὅλη ἡ φαιά οὐσία... Γι’ αὐτό προσοχή νά μή θυμώνετε! Θυμός καί ζῆλος ἐλαττοῦσιν ἡμέρας, λιγοστεύουν τίς μέρες τοῦ ἀνθρώπου. Μήπως καί τό Ἀλτσχάιμερ συσχετίζεται μέ αὐτά, πού δίνει καί παίρνει στίς μέρες μας; «Καί πρό καιροῦ γῆρας ἄγει μέριμνα»[29]. Καί πρίν ἀπό καιρό, δηλαδή πρόωρο γῆρας, παθαίνει κανείς ἐξαιτίας τῆς ἀγωνιώδους φροντίδας, τῆς μέριμνας. Βλέπετε; Εἶναι ἐντολή «μή μεριμνᾶτε»[30]. Εἶναι ἐντολή! Μήν ἔχετε δηλαδή ἀγωνιώδη φροντίδα γιά τίποτε. Δέν λέει, μήν ἐργάζεστε οὔτε μή φροντίζετε. Μήν ἀγωνιᾶτε, μή φροντίζετε ἀγωνιωδῶς, τί θά φάω, τί θά πιῶ κ.λ.π. «Λαμπρά καρδία καί ἀγαθή ἐπί ἐδέσμασι τῶν βρωμάτων αὐτῆς ἐπιμελήσεται»[31]. Ἄνθρωπος μέ λαμπρή καί ἀγαθή καρδιά θά ἐπιμεληθεῖ καί γιά τά φαγητά τῆς διατροφῆς του. Ὅταν ἡ καρδιά εἶναι ἤρεμη, εἶναι χαρούμενη, ἔχεις καί κουράγιο, ἔχεις καί διάθεση νά φτιάξεις καί τό φαγητό σου. Ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι καταθλιμμένος δέν ἔχει κουράγιο νά σηκωθεῖ ἀπό τό κρεβάτι. Οὔτε νά φάει οὔτε τίποτε.. Τά ζοῦμε αὐτά καί τά ἀκοῦμε καθημερινά. Αὐτά λοιπόν λέει περί ὑγείας στή Σοφία Σειράχ. Ἀκοῦστε καί τί λέει καί στίς Παροιμίες. Περί ὑγείας πάλι. Βλέπετε τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μᾶς μιλάει καί γιά τήν ὑγεία μας τήν ψυχική καί τή σωματική. Γιατί αὐτά τά δύο εἶναι ἀλληλένδετα. Ὅπως εἶπε ὁ κ. Πρόεδρος, εἴμαστε ψυχοσωματική ἑνότητα. Αὐτό πρέπει νά τό καταλάβουμε. Ὑπάρχει συνεχής ἀλληλεπίδρασις ψυχῆς καί 30

σώματος. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς εἶπε γιά τόν παράλυτο, ὅτι ὀφειλόταν ἡ παραλυσία του στήν ἁμαρτία. Πάλι μᾶς λέει ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος, θέλεις νά ταπεινωθεῖς; Νά ταπεινώσεις τήν ψυχή σου; Ταπείνωσε τό σῶμα. Νήστεψε, κάνε μετάνοιες, κακοπάθησε ὑπηρετώντας τούς ἄλλους καί ἔτσι ταπεινώνεσαι κουράζοντας τό σῶμα. Ὅταν, λέει, ταπεινώνεις τό σῶμα, συν-ταπεινώνεται καί ἡ ψυχή, γιατί αὐτά τά δύο εἶναι ἀλληλένδετα. Ἡ κατάσταση τῆς ψυχῆς ἐπηρεάζεται ἀπό τήν κατάσταση τοῦ σώματος. Σκεφτεῖτε πῶς αἰσθανόμαστε, ὅταν εἴμαστε λίγο ἄρρωστοι, λίγο νηστικοί, λίγο ξαγρυπνισμένοι.. δέν ἔχουμε καί ἕνα ταπεινωμένο φρόνημα; Καί πῶς αἰσθανόμαστε ὅταν ἔχουμε καλοφάει, καλοπιεῖ κ.λ.π. εἴμαστε ξεκούραστοι.. Τό φρόνημα ἀνεβαίνει. Πῶς αἰσθάνεται ἕνας ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος εἶναι καλοντυμένος, εἶναι μέσα σ’ ἕνα πολυτελές αὐτοκίνητο.. καί πῶς αἰσθάνεται ἕνας μέ εὐτελῆ ροῦχα πού πάει μέ τά πόδια. Ἔχει διαφορετικό φρόνημα. Ἡ ψυχή ἐπηρεάζεται πάρα πολύ ἀπό τό σῶμα, ὅπως καί τό σῶμα ἀπό τήν ψυχή. «Καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει»[32]. Ὅταν ἡ καρδιά εὐφραίνεται -ἀπό τό Πνεῦμα τό Ἅγιο εὐφραίνεται ἡ καρδιά- τότε καί τό πρόσωπο θάλλει. Εἶναι ὄμορφο δηλαδή, λαμπερό, ζωηρό, ὑγιές. Ὅταν ἡ ψυχή εἶναι ἄρρωστη.. ἔχετε ἀκούσει πού λέει ὁ λαός, αὐτός εἶναι σάν βλογιοκομμένος.. μπορεῖ νά ἔχει καί βλογιά, νά ἔχει μία ἀρρώστια δηλαδή καί εἶναι τό πρόσωπο ἔτσι κιτρινιάρικο, ἀλλά μπορεῖ νά ἔχει καί φθόνο. Καί ὁ φθόνος καί ἡ ζήλεια κάνει ἔτσι τό πρόσωπο. Καταπίπτει τό πρόσωπο, ἡ ὀμορφιά σκοτεινιάζει ἀπό τή ζήλεια. Ἡ ζήλεια, ὁ φθόνος, λένε οἱ Πατέρες, εἶναι τό σαράκι, εἶναι σάν τό σκουλήκι πού τρώει ἀπό μέσα τό ξύλο. Καί ὁ ἄνθρωπος πού φθονεῖ, πού ζηλεύει, τρώγεται ἀπό μόνος του καί φαίνεται αὐτό καί στό πρόσωπό του, δέν ἔχει χαρά. Νά πῶς ἐπηρεάζει ἡ ψυχή τό σῶμα καί τό σῶμα τήν ψυχή ἀντιστοίχως. Ἀκοῦστε τί λέει λοιπόν στίς Παροιμίες, 3ο κεφάλαιο, 7ος στίχος: «ἔκκλινε ἀπό παντός κακοῦ»[33]. Φύγε μακριά ἀπό κάθε κακό. «Τότε ἴασις ἔσται τῷ σώματί σου»[34]. Τότε θά ἔρθει ὑγεία στό σῶμα σου. Ἀκοῦτε τί λέει; -Θά πεῖ ἕνας πού τά βλέπει μηχανιστικά, τί σχέση ἔχει ἡ ἀρρώστια μέ τό κακό; Κι ὅμως ἔχει τεράστια σχέση. Διῶξε τό κακό καί θά φύγει καί ἡ ἀρρώστια, θά ἔρθει ἡ ὑγεία στό σῶμα. Γι’ αὐτό, ὅταν διαβάζουμε τήν ἀκολουθία τοῦ ἁγίου Εὐχελαίου, οἱ ἱερεῖς - οἱ πατέρες γνωρίζουν πολύ καλά, ἡ ἀκολουθία αὐτή εἶναι γιά τούς ἀρρώστους, τό Εὐχέλαιο. Δέν εἶναι γιά τό καλό, πού λένε μερικοί, κάνε μας παπά ἕνα εὐχέλαιο γιά τό καλό.. γιά νά ἁγιαστεῖ τό σπίτι. Γιά νά ἁγιαστεῖ τό σπίτι ἔχουμε τήν ἀκολουθία τοῦ Ἁγιασμοῦ. Τό Εὐχέλαιο εἶναι γιά τούς ἀσθενεῖς καί μέσα στήν ἀκολουθία τοῦ Εὐχελαίου ἔχουμε εὐχές συγχωρητικές, εὐχές μετανοίας. Πού σημαίνει τί; Ὅτι αὐτός πού εἶναι ἄρρωστος καί γιά χάρη του κάνουμε τό Εὐχέλαιο, ὁπωσδήποτε ἔχει ἐξομολογηθεῖ καί τοῦ διαβάζουμε καί τίς συγχωρητικές εὐχές. Πάντοτε τό Εὐχέλαιο δηλαδή πρέπει νά συνδυάζεται μέ ἐξομολόγηση τοῦ ἀσθενοῦς καί πολύ καλύτερο καί ὅλων πού εἶναι μαζί του στό σπίτι, ὅλων τῶν οἰκείων του. Διώχνουμε τό κακό, τήν ἁμαρτία, γιά νά ἔρθει ἡ ὑγεία τοῦ σώματος. Βλέπετε; Εἶναι ἀκριβῶς αὐτό πού λέει ἐδῶ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. «Ἔκκλινε ἀπό παντός κακοῦ»[35]. 31

Φύγε ἀπό κάθε κακό, μετανόησε δηλαδή, σταμάτησε τίς ἁμαρτίες καί «τότε ἴασις ἔσται τῷ σώματί σου»[36], καί θά ἔρθει ἡ ὑγεία στό σῶμα σου. Ἐπειδή θεραπεύεται ἡ ψυχή, ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς θεραπεύει καί τό σῶμα, «καί ἐπιμέλεια τοῖς ὀστέοις σου»[37]. Ὄχι μόνο δηλαδή θά ἔρθει ὑγεία στό σῶμα σου, ἀλλά θά ἔρθει, λέει, καί ἀνανέωση καί ἀνάπαυση στά κόκκαλά σου, στά ὀστᾶ σου. «Ἐπιμέλεια τοῖς ὀστέοις σου»! Πόσοι ἄνθρωποι, ἰδίως οἱ λίγο ἡλικιωμένοι ἔχουμε τά ἀρθριτικά μας, πονᾶνε ὅλα τά κόκκαλά μας. Γιά κάνε μιά καλή ἐξομολόγηση γενική, γιά πάρε ἀποφάσεις, νά φύγεις μακριά ἀπό τό κακό, τό ὅποιο κακό, μικρό ἤ μεγάλο. Ξέρεις ἐσύ ποιό εἶναι, ἡ ἀδυναμία σου. Καί νά δεῖς μετά τί θά γίνουν τά κόκκαλά σου, τί θά γίνει μέ τήν ὑγεία τοῦ σώματος! Καί πιό κάτω πάλι, 17ο κεφάλαιο, 22ος στίχος, «καρδία εὐφραινομένη εὐεκτεῖν ποιεῖ»[38]. Ὅταν ἡ καρδιά εὐφραίνεται, ὁ ὅλος ἄνθρωπος αἰσθάνεται εὐεξία. Ἔτσι δέν εἶναι; Χαίρεται ἡ καρδιά μας, βλέπουμε ἕναν παλιό μας ἀγαπητό φίλο-πρόσωπο κ.λ.π. χαίρεται ἡ καρδιά μας.. ξεχνᾶμε τά πάντα.. ξεχνᾶμε πόνους.. ὅλα φεύγουνε! Τί γίνεται; Εἶναι ἀκριβῶς αὐτό, ἡ χαρά τῆς καρδιᾶς κάνει τόν ἄνθρωπο νά νιώθει εὐεξία. Καί κατεξοχήν χαίρεται ἡ καρδιά μέ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο μέ τίς θεϊκές χαρές πού πηγάζουν ἀπό τή Θεία Χάρη. Τώρα νά ποῦμε καί κάτι, λίγο θά φανεῖ παράξενο, ἀλλά οἱ Ἅγιοί μας τό λένε, ὁ Ἅγιος Παΐσιος. Δέν εἶναι καλό νά ἔχουμε πλήρη σωματική ὑγεία. Ἀκοῦστε τί λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος. «Ὁ ἄνθρωπος, ὅταν εἶναι τελείως καλά στήν ὑγεία του», ἐννοεῖ τή σωματική ὑγεία, «δέν εἶναι καλό. Καλύτερα νά ἔχει κάτι», γιά νά εἶναι ταπεινός. «Ἄν δέν ἔχει κανείς ὑποχρεώσεις, νά προτιμᾶ ἀρρώστιες παρά ὑγεία. Ὅταν ἤμουν στό Κοινόβιο, εἶχε ἔρθει μιά φορά ἕνας Ἅγιος Ἐπίσκοπος, πολύ γέρος, ὀνόματι Ἱερόθεος, πού ἀσκήτευε στή Σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης. Τήν ὥρα πού ἔφευγε, ὅπως πῆγε νά ἀνεβεῖ στό ζῶο, τραβήχτηκε τό παντελόνι του καί φάνηκαν τά πρησμένα του πόδια». Εἶχε κάποια πάθηση, ἀλλά δέν τό ἔλεγε. «Οἱ Πατέρες πού πῆγαν νά τόν βοηθήσουν, τά εἶδαν καί τρόμαξαν. Ἐκεῖνος τό κατάλαβε καί τούς εἶπε: «Αὐτά εἶναι τά καλύτερα δῶρα πού μοῦ ἔδωσε ὁ Θεός. Τόν παρακαλῶ νά μή μοῦ τά πάρει»[39]. Βλέπετε; Εἶναι καλό νά ἔχεις κάτι, γιά νά ταπεινοφρονεῖς. Γιατί ἀσκεῖσαι στήν ὑπομονή καί παίρνεις μισθό ἀπό τόν Θεό. «Ὅταν ἔχεις κάποιο πρόβλημα στήν ὑγεία σου», λέει πάλι ὁ Ἅγιος, «καί δέν σέ ἀπασχολεῖ αὐτὸ, τότε ἔχεις κατά κάποιον τρόπο τό δικαίωμα νά παρακαλεῖς τόν Θεό νά βελτιώσει τήν κατάσταση τῆς ὑγείας τῶν ἄλλων». Τώρα θά πεῖτε, αὐτά πολύ ὑψηλά μέτρα.. ἐμεῖς θέλουμε ἐμεῖς νά εἴμαστε καλά. Ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε, νά εἶναι ὁ ἄλλος καλά, ἐγώ ἄς εἶμαι ἄρρωστος. Καί μάλιστα, εἶναι γνωστό αὐτό, τόν τελευταῖο του καρκίνο, πού τόν ἔστειλε στόν τάφο, τόν εἶχε ζητήσει. Γιά νά ἀπαλλάξει μία μητέρα, τόν πῆρε ὁ ἴδιος τόν καρκίνο. «Ὅποιος δέν ἔχει δικό του πόνο, ἄς πονάει τουλάχιστον γι’ αὐτούς πού πονοῦν»[40]. Αὐτός εἶναι ὁ οἰκουμενικός ἄνθρωπος. Ἔτσι πρέπει νά γίνουμε. Νά ξεχάσουμε τούς πόνους μας, τά 32

ἐγωιστικά μας, ὅλα αὐτά. Νά γίνουμε παγκόσμιοι ἄνθρωποι. Νά νοιαστοῦμε γιά τόν πόνο τοῦ ἄλλου. «Καί οἱ περισσότεροι πού εἶναι εὐαίσθητοι στήν ὑγεία», λέει πάλι ὁ Ἅγιος, «εἶναι ἀπό τήν καλοπέραση»[41]. Ἡ καλοπέραση, πού ἔχει ὡς ὑπόβαθρο τή φιληδονία, δημιουργεῖ ἀρρώστιες. Νά μήν ὑπερπαχύνεις τό σῶμα σου, γιατί ἐξασθενεῖς τήν ψυχή σου, λέει ὁ Μέγας Βασίλειος καί ὅσο προσθέτεις αἷμα, τόσο ἀφαιρεῖς πνεῦμα. Ὅσο ἀφαιρεῖς αἷμα, κάνεις ἄσκηση δηλαδή, τόσο προσθέτεις πνεῦμα, τόσο ἐξυγιαίνεται ἡ ψυχή σου. Σήμερα, οἱ πιό πολλές ἀσθένειες πού ἔχουμε, καί οἱ γιατροί τό ὁμολογοῦν, εἶναι ἀπό τήν ὑπερ-φαγία. Θυμᾶμαι στήν Ἰατρική μᾶς λέγανε, ὅταν ὑπῆρχε, πρίν ἀπό 50-60 χρόνια περίπου, ἡ φυματίωση, οἱ γιατροί λέγανε, τρῶτε γιά νά ζήσετε. Τότε δέν εἶχαν καί πολλά φαγητά οἱ ἄνθρωποι, ἦταν φτωχοί. Καί τώρα ξαναπᾶμε στή φτώχεια σιγά-σιγά. Τώρα, λέει, οἱ γιατροί ἔχουν ἀλλάξει καί λένε, μήν τρῶτε γιά νά ζήσετε. Γιατί οἱ πιό πολλές ἀσθένειες τώρα εἶναι ἀπό τό πολύ πάχος. «Ὅτι οἱ ἁμαρτίες προκαλοῦν φθορά», λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, «εἶναι ἀπό ὅλα φανερό, γιατί καί αἰσχρούς καί ἀσθενεῖς κάνουν τούς ἀνθρώπους καί μειώνουν τήν ἀντοχή τους μέ ἀποτέλεσμα νά κουράζονται». «Δέν εἶναι τό φαγητό, δέν εἶναι οἱ καλές συνθῆκες διαβίωσης, πού ἐξασφαλίζουν τήν καλή ὑγεία. Εἶναι ἡ ἁγία ζωή, ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ»[42], ἔλεγε ὁ Ὅσιος Πορφύριος. Σοῦ λέει ὁ γιατρός νά φᾶς τό πρωί τό αὐγουλάκι σου, τό τυράκι σου κ.λ.π. καί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὄχι, ἕνα μῆλο καί ἕνα πορτοκάλι φτάνει. Ἅμα ἔχεις σωστή σχέση μέ τόν Θεό, μπορεῖς νά κάνεις καί ἐγκράτεια, νά κάνεις καί νηστεία. Καί μάλιστα μᾶς λένε οἱ Πατέρες καί ἕναν πολύ φοβερό λόγο, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἐγκράτεια! Ὅπως ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ὁ Θεός εἶναι φῶς, ὁ Θεός εἶναι εἰρήνη, ὁ Θεός εἶναι καί ἐγκράτεια. Καί μήν ξεχνᾶμε αὐτό πού λέει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, ὅτι «καρπός τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη.. πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια»[43]. -Γιατί σήμερα οἱ ἄνθρωποι τρέχουνε στά γυμναστήρια; Καί ἀκούω καί τά νέα παιδιά βρῆκαν τή χαρά τους τώρα.. Ἡ χαρά τῶν νέων παιδιῶν, λέει, εἶναι τά γυμναστήρια! Καφετέρια καί γυμναστήριο! Παλιά τά νέα παιδιά ἦταν στά χωράφια. Τώρα στά χωράφια εἶναι οἱ Ἀλβανοί καί τά παιδιά μας στίς καφετέριες. Καί γιά νά χάσουν τίς θερμίδες, πού πρέπει νά χαθοῦν γιατί ἀλλιῶς θά ἀρρωστήσουν τελείως, πᾶνε στά γυμναστήρια καί τρέχουνε. -Αὐτό εἶναι ἡ χαρά μας; Λείπει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, γιατί ἡ ἐγκράτεια -προσέξτε- δέν ἔρχεται μέ τεχνικές.. Κάντε ὅσες δίαιτες θέλετε.. Ἄν δέν μπεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, ὅσα κιλά κι ἄν χάσεις, μετά ἀπό λίγο θά τά ξαναβάλεις. Ἡ ἐγκράτεια εἶναι στοιχεῖο τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐνεργοποίησε μέσα σου τήν κρυμμένη Χάρη πού πῆρες ἀπ’ τό Βάπτισμα καί θά δεῖς πῶς θά ἔχεις καί ἐγκράτεια, θά ἔχεις καί χαρά, θά ἔχεις καί 33

εἰρήνη, θά ἔχεις ὅλα τά καλά καί δέν θά χρειάζεσαι οὔτε γυμναστήρια οὔτε χρήματα νά δίνεις στούς διαιτολόγους. Δέν εἶναι τό φαγητό λοιπόν καί οἱ καλές συνθῆκες διαβίωσης, ἀλλά ἡ ἅγια ζωή. Ἁγίασε τή ζωή σου καί θά δεῖς πῶς θά ἔχεις καί καλή ὑγεία στό σῶμα. Τό τέλειο εἶναι νά μήν προσευχόμαστε γιά τήν ὑγεία μας, αὐτό πού λένε οἱ ἄνθρωποι, πάνω ἀπ’ ὅλα ἡ ὑγεία. Ὄχι, δέν εἶναι αὐτό καλό. Τό τέλειο εἶναι νά προσευχόμαστε γιά τήν πνευματική ὑγεία. Νά μή γίνουμε καλά, ἀλλά νά γίνουμε καλοί. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος εἶχε πολλές ἀρρώστιες. Ἄν θυμᾶμαι καλά, ὁ μακαρίτης γιατρός του ὁ Παπαζάχος ἀριθμοῦσε 17 ἀρρώστιες, πού εἶχε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Καί δέν ζητοῦσε ὁ Ἅγιος νά τοῦ πάρει ὁ Θεός τίς ἀρρώστιες. Ζητοῦσαν τά πνευματικά του παιδιά καί, ἐπειδή εἶχε ραντάρ ἰσχυρό ὁ Ἅγιος Πορφύριος, τά ἔπιασε. Τούς λέει, τί πᾶτε καί κάνετε ἐκεῖ στό δάσος καί κλαῖτε; Ἔ, λένε, Γέροντα πᾶμε καί κάνουμε προσευχή. Τί λέτε στήν προσευχή σας; Λέμε νά σᾶς κάνει ὁ Θεός καλά. Λάθος, λέει! Νά Τοῦ λέτε, νά μέ κάνει καλό, ὄχι καλά. Γιατί ἡ ὑπομονή στήν ἀσθένεια φέρνει μεγάλο μισθό, πολλή Χάρη στόν ἄνθρωπο. Δεῖξε μου ἕναν ἄνθρωπο, λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, πού παχαίνει συνεχῶς, βρίσκεται σέ ἀδράνεια καί δέν ἀσκεῖται καθόλου, νά εἶναι ὑγιής. Κανένας, δέν εἶναι ὑγιής ἀπ’ αὐτούς. Δέν εἶναι δυνατόν νά τόν βρεῖς. Κι ἄν ἀκόμα πλῆθος γιατρῶν μαζευτοῦν, δέν θά μπορέσουν νά τόν ἀπαλλάξουν ἀπό τίς ἀρρώστιες, ὅταν αὐτός συνεχίζει νά τρώει ὑπερβολικά. Τί νά ποῦμε γιά ἐκείνους πού σάπισαν μέσα στίς ἀπολαύσεις καί γέμισαν τό σῶμα τους μέ ἀμέτρητες ἀρρώστιες; Πάσχουν ἀπό βαριές καί ἀγιάτρευτες ἀρρώστιες, ὅσοι διαρκῶς ζοῦν μέσα στίς ἀπολαύσεις. Βλέπετε πῶς συνδέεται ἡ ψυχή μέ τό σῶμα! Ἡ ἁμαρτία μέ τήν ἀσθένεια. Ἡ ἁμαρτία τῆς φιληδονίας, τῆς γαστριμαργίας, τῆς λαιμαργίας, προξενεῖ ἀσθένειες φοβερές. -Τί εἶναι τό σάκχαρο; Δέν προέρχεται ἀπό τήν πολυφαγία; Τί εἶναι τά καρδιοαγγειακά νοσήματα; Πάλι ἀπό τήν πολυφαγία, γαστριμαργία καί λαιμαργία. Ὅταν κανείς ἐπιδιώκει τά νόστιμα, τά εὔγευστα καί μάλιστα αὐτά πού εἶναι τηγανισμένα, βαριά φαγητά, αὐτά δημιουργοῦνε, ὅπως λένε οἱ γιατροί, ἀθηρωματικές πλάκες στά ἀγγεῖα. Στενεύουν τά ἀγγεῖα, δέν λειτουργεῖ σωστά τό καρδιοαγγειακό σύστημα, ἡ καρδιά δέν αἱματώνεται σωστά.. νά τό ἔμφραγμα!.. νά τά ἐγκεφαλικά! Βλέπετε πῶς συνδέονται αὐτά; Ἐνῶ ἕνας πού προτιμάει αὐτό πού δέν εἶναι τόσο εὔγευστο, νά εἶναι ὑγιεινό, ἄν καί ἔχει τίς ἴδιες θερμίδες καί θρεπτική ἀξία, νά μήν πῶ ἀνώτερη, αὐτός ἔχει καί ὑγεία στό σῶμα του. Δέν λέω, νά μήν τρῶς τίποτα, ἀλλά νά ἐπιλέγεις αὐτά τά ὁποῖα δέν ἱκανοποιοῦν τή γεύση, ἀλλά τί; Εἶναι τά ἀναγκαῖα. Ὅ,τι κάνει ὁ ἄνθρωπος πάνω ἀπό τό ἀναγκαῖο, αὐτό εἶναι ἁμαρτία. Ἀκοῦστε καί φάρμακα τώρα γιά τίς ἀσθένειές μας, τά κατεξοχήν φάρμακα. Ἔχουμε στήν Ἐκκλησία μας, σᾶς εἶπα, τό Εὐχέλαιο πού εἶναι γιά τούς ἀσθενεῖς. Εἶναι λάδι 34

ἅγιο, τό ὁποῖο ἔχει διαβαστεῖ ἀπό τούς ἱερεῖς μας καί ἔχει ἰαματικές ἰδιότητες. Ἔχουμε τόν Ἁγιασμό ἐπίσης. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ὁ ἰατρός, δέν σᾶς συμβουλεύω ὡς ἐπίσκοπος, ἀλλά ὡς γιατρός, νά λαμβάνετε κάθε πρωί ἁγιασμό στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ὅπως κάνουμε καί στό Ἅγιον Ὄρος μετά τήν ἀκολουθία, κάθε πρωί, ἔχουμε ἀντίδωρο καί ἁγιασμό. Αὐτό δέν ὠφελεῖ μόνο τήν ψυχή. Καί τό σῶμα. Ἔχουμε ἐπίσης, ὡς φάρμακο τῆς ψυχῆς, τήν ἱερά ἐξομολόγηση. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, μιλᾶνε οἱ ψυχολόγοι κ.λ.π. γιά ψυχανάλυση. Ἡ ψυχανάλυση βλάπτει. Μακριά ἀπό τήν ψυχανάλυση. -Γιατί τί εἶναι ἡ ψυχανάλυση; Εἶναι οὐσιαστικά μία ἀναδίφηση τῶν βαθέων τῆς ψυχῆς, τά ὁποῖα τά φέρνει στήν ἐπιφάνεια. Καί τά βαθέα τῆς ψυχῆς τί εἶναι; Βρωμιές, ἀκαθαρσίες. Ὅταν μιά λίμνη βρώμικη τήν ἀνακατέψεις, τί γίνεται; Βγαίνει ὅλη ἡ μπόχα ἐπάνω. Ἔτσι καί ἡ ψυχή. -Καί τί ἔγινε πού βγῆκε ἡ μπόχα ἐπάνω; Ἐξυγιάνθηκε ἡ λίμνη; Ὄχι. Τό θέμα εἶναι νά φύγει ὅλη ἡ βρωμιά. Ἀλλά αὐτό δέν μπορεῖ νά γίνει μέ τήν ψυχανάλυση. Αὐτό γίνεται, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, μέ τή θεία ψυχανάλυση. -Καί ποιά εἶναι ἡ θεία ψυχανάλυση; Μιά καλή γενική ἐξομολόγηση ὅλη σου τή ζωή, ἀπό τότε πού θυμᾶσαι τόν ἑαυτό σου, ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν, ὄχι μιά φορά. Ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν, ἔλεγε ὁ Ἅγιος, εἶναι πάρα πολύ ὠφέλιμο ψυχοσωματικά νά κάνει ὁ ἄνθρωπος μία καλή γενική ἐξομολόγηση. Ὄχι μέ τόν λογισμό ὅτι δέν συγχωρέθηκαν οἱ ἁμαρτίες. Οἱ ἁμαρτίες ἔχουν συγχωρεθεῖ, ἀλλά βαθαίνει ἡ αἴσθηση τῆς ἁμαρτωλότητος, βαθαίνει ἡ μετάνοια. Τό ἐπίπεδο τῆς μετανοίας ὑψώνεται, γίνεται πιό ἔντονη ἡ αἴσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς μας καί πιό ἔντονη ἡ ἀπόφασή μας νά διορθωθοῦμε, πιό ἔντονη ἡ εὐγνωμοσύνη μας στόν Θεό, πού μᾶς συγχώρεσε τίς ἁμαρτίες μας καί ἡ κατάνυξη. Καί ὅλα αὐτά προκαλοῦν τά δάκρυα τά καθαρτικά καί τά δάκρυα τά φωτιστικά καί ὁ ἄνθρωπος μπαίνει πλέον στήν περιοχή τῆς κάθαρσης ἀπό τά πάθη. Ἐδῶ μιλᾶμε γιά θεραπεία. Αὐτή εἶναι οὐσιαστική θεραπεία, ἡ κάθαρση ἀπό τά πάθη, ἡ κάθαρση ἀπό τήν ἁμαρτία. -Ἄν μπορούσαμε νά εἴχαμε ἕνα τέτοιο νοσοκομεῖο, ξέρετε πόσοι ἄνθρωποι θά θεραπευόντουσαν; Κι ὅμως ὑπάρχει αὐτό τό νοσοκομεῖο, εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ὅταν λειτουργεῖ σωστά ἡ Ἐκκλησία καί ἡ ἐνορία, ὡς νοσοκομεῖο ψυχῶν καί σωμάτων, ὡς πρῶτο καί κύριο μέλημα ἔχει αὐτό, τήν κάθαρση τῶν πιστῶν ἀπό τά πάθη. Αὐτό βέβαια προϋποθέτει ποιμένα, ὁ ὁποῖος ἔχει ὁ ἴδιος καθαρθεῖ ἀπό τά πάθη. Εἶναι ἀσκητής, ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Ἰουστίνος ὁ Πόποβιτς καί μέσω τῆς δικῆς του ἄσκησης, κάθαρσης καί φωτισμοῦ, ὁδηγεῖ καί τό ποίμνιο, τά πρόβατα, στήν κάθαρση καί τόν φωτισμό, πού εἶναι ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. 35

Ἡ θεία ψυχανάλυση λοιπόν, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, πού εἶναι ἡ γενική ἐξομολόγηση ὅπως εἴπαμε, εἶναι αὐτή πού θεραπεύει τήν κατάθλιψη. Ἀκοῦτε; Σήμερα ὁ Παγκόσμιος Ὀργανισμός Ὑγείας μᾶς τό διατρανώνει αὐτό. Μᾶς λέει ὅτι ἡ κατάθλιψη εἶναι ἄν ὄχι ἡ πρώτη, ἡ δεύτερη αἰτία ἀναπηρίας. Νομίζω εἶναι ἤδη ἡ πρώτη. Ἔχει ξεπεράσει ὅλα τά ἄλλα, καί καρκίνους, καί ἀτυχήματα.. Εἶναι στήν κορυφή. Καί ὅσο προχωρᾶμε στά ἔσχατα, τόσο καί θά αὐξάνεται, γιατί οἱ ἄνθρωποι ὅλο καί περισσότερο ἀποχριστιανίζονται, φεύγουν ἀπό τήν ὑπακοή στόν Χριστό, αὐτονομοῦνται καί γεμίζουν μέ ψυχολογικά καί καταθλίψεις. Ἄλλο φάρμακο εἶναι ἡ προσευχή. Μοῦ ἔλεγε ἕνας σύγχρονος ἁγιασμένος ἄνθρωπος, Γέροντας μοναχός, «πάτερ, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος», τόν εἶχε ἀκούσει, γι΄ αὐτούς πού παίρνουνε ψυχοφάρμακα τό λέω, «67% εἶναι ἡ νοερά προσευχή καί 33% εἶναι τό φάρμακο»! Δέν τά ἀποκλείουμε τά φάρμακα. Χρειάζονται.. μερικές φορές χρειάζονται. -Πότε χρειάζονται τά ψυχοφάρμακα; Ὄχι γιά νά θεραπευτεῖ ἡ ψυχή.. ἀστεῖο πράγμα! Ἡ ψυχή εἶναι πνεῦμα - πνευματική, δέν θεραπεύεται μέ χάπια. Τό σῶμα θεραπεύεται μέ χάπια. Ποιό σῶμα; Δηλαδή, τό νευρικό σύστημα. Ὅταν τό νευρικό σύστημα ἔχει βλαφτεῖ ἀπό τήν ἀσθένεια τῆς ψυχῆς, τότε χρειάζεται νά πάρει κάποια φάρμακα, πού ἐπηρεάζουν τό νευρικό σύστημα. Κακῶς τά λέμε ψυχοφάρμακα. Νευροφάρμακα ἔπρεπε νά τά λέμε. Ἐπηρέαζουν τό νευρικό σύστημα, καταστέλλουν λίγο τή λειτουργία του, λίγο ἠρεμεῖ ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά δέν θεραπεύεται φυσικά. Γιατί ἡ αἰτία τῆς ἀσθένειας δέν εἶναι στό νευρικό σύστημα, εἶναι στήν ψυχή. Ἔλεγε λοιπόν ὁ Ἅγιος Πορφύριος, 67% εἶναι ἡ νοερά προσευχή καί 33% εἶναι τό φάρμακο, πού θά βοηθήσει τόν ψυχοπαθῆ, τόν ψυχασθενῆ, τόν ὅποιο ψυχασθενῆ. Μέχρις ὅτου θά φτάσει ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ ἠρεμήσει τό νευρικό σύστημα, νά μή χρειάζεται τά φάρμακα. Ἀλλά αὐτό πρέπει νά γίνει σέ συνεργασία μέ τόν γιατρό. Μήν ἀρχίσετε τώρα καί κόβετε τά φάρμακά σας, ὅσοι παίρνετε... Νά τά λέτε μέ τόν γιατρό σας, γιατί πολλά ἀπό αὐτά τά φάρμακα, ὅταν τά κόψει κανείς ἀπότομα, μπορεῖ νά τοῦ δημιουργήσουν καί τάσεις αὐτοκτονίας.. ἔχουμε δυσάρεστα πράγματα, ἔτσι; Γι’ αὐτό προσοχή. Ἀλλά δέν πρέπει νά εἴμαστε καί εὔκολοι νά παίρνουμε αὐτά τά φάρμακα, τά ὁποῖα ἔχουν καί πολλές παρενέργειες. Πρέπει πρῶτα νά καταφεύγουμε στόν ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων, πού εἶναι ὁ Κύριος, καί νά πάρουμε τά πνευματικά φάρμακα, καί ἄν μᾶς πεῖ, μέ τή φώτιση τοῦ Θεοῦ, ὁ πνευματικός μας νά πᾶμε καί στόν ψυχίατρο, νά πάρουμε καί κάτι γιά νά ἠρεμήσει τό νευρικό σύστημα, θά τό κάνουμε κι αὐτό. Ἄλλο φάρμακο, ψυχοφάρμακο πραγματικό, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ἡ Θεία Κοινωνία. Τό κατεξοχήν φάρμακο! Ἡ πνευματική μελέτη. Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Τό φάρμακο! Τό κατεξοχήν φάρμακο μαζί μέ τήν Θεία Κοινωνία. Βλέπετε, στή Θεία Λειτουργία αὐτά τά δύο φάρμακα μᾶς προσφέρει ὁ Χριστός. Τόν λόγο Του στό 36

πρῶτο μέρος τῆς Θείας Λειτουργίας, ἀκοῦμε τόν Ἀπόστολο, τό Εὐαγγέλιο.. ὅσοι τά ἀκοῦνε, γιατί τώρα δέν πᾶνε καί στήν ἐκκλησία νωρίς οἱ ἄνθρωποι... πᾶνε πολύ ἀργά, καί μετά τό εὐαγγέλιο... Καί μετά ἀκοῦμε τό κήρυγμα, τό ὁποῖο πρέπει νά γίνεται μετά τό εὐαγγέλιο. Ἀλλά τί νά κάνουν καί οἱ καημένοι οἱ ἱερεῖς πού δέν ὑπάρχει κόσμος; Ἀναγκάζονται νά κάνουν τό κήρυγμα στό τέλος, στήν ὥρα τοῦ κοινωνικοῦ. Καί ἀφοῦ γίνει τό κήρυγμα, ἀφοῦ πάρουμε τό πρῶτο φάρμακο, πού εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, προχωροῦμε καί στή λατρεία, στή θυσία, γιά νά πάρουμε καί τό δεύτερο φάρμακο, τή Θεία Κοινωνία. «Ἡ ὑγεία καί ἡ ἀρρώστια», λέει ὁ Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος, «εἶναι καί τά δύο μέσα σωτηρίας, ὅταν τά ἐκμεταλλευόμαστε μέ τό πνεῦμα τῆς πίστεως στόν Θεό, πού μᾶς ἀγαπᾶ καί προνοεῖ γιά μᾶς». Αὐτά καθεαυτά, καί ἡ ὑγεία καί ἡ ἀρρώστια, δέν εἶναι οὔτε καλά οὔτε κακά. Βεβαίως καλό εἶναι καί τό χαιρόμαστε νά ἔχουμε ὑγεία σωματική. Ἀλλά ἄν θέλει ὁ Θεός νά ἔχουμε ἀσθένεια, εἶναι καλύτερο νά ἔχουμε ἀσθένεια παρά ὑγεία. Ξέρετε πόσοι ἄνθρωποι μοῦ λένε, πού ἔχουν ἕναν ἀνάπηρο στήν οἰκογένεια, ἕνα παιδάκι ἀνάπηρο κ.λ.π. αὐτό τό παιδάκι, λένε, πάτερ, μᾶς ἔχει σώσει ὅλους. Μᾶς κρατάει ὅλους στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Γιά πέστε μου τώρα, εἶναι καλό αὐτό τό παιδάκι νά ἦταν ὑγιές; Θά πεῖτε, καί γιά τό ἴδιο; Μά καί τό ἴδιο θά πάρει μισθό, πού κάνει ὑπομονή στήν ἀσθένειά του καί πόσοι ἄλλοι γύρω του σώζονται! Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος Θεοφάνης καί «ἡ ὑγεία καί ἡ ἀρρώστια εἶναι καί τά δύο μέσα σωτηρίας, ὅταν τά ἐκμεταλλευόμαστε μέ τό πνεῦμα τῆς πίστεως στόν Θεό»[44]. Καί καθετί στή ζωή μας ἔτσι πρέπει νά τό βλέπουμε. Νά μή γογγύζουμε, νά μή γκρινιάζουμε, γιατί τώρα νά ἀρρωστήσω;... Νά πεῖς, δόξα τῷ Θεῷ πού ἀρρώστησα. Δόξα τῷ Θεῷ γιά ὅλα, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἡ ὑγεία καί ἡ ἀρρώστια λοιπόν, καί τά δυό, ὅταν τά ἐκμεταλλευτοῦμε σωστά, μᾶς ὁδηγοῦν στή σωτηρία, γιατί εἶναι δοσμένα ἀπό τόν Θεό, ὁ ὁποῖος «μᾶς ἀγαπᾶ καί προνοεῖ γιά μᾶς. Τά ἴδια ὅμως εἶναι καί μέσα καταστροφῆς, ὅταν τ΄ ἀντιμετωπίζουμε μέ λανθασμένη νοοτροπία»[45]. Κακά τά ψέματα, πολλοί πού ζητᾶνε νά γίνουν καλά, γιατί ζητᾶνε νά γίνουν καλά; Γιά νά ξαναγυρίσουν στήν ἁμαρτία. Φοβερό εἶναι! Γιά νά ξαναγυρίσουν στίς ἀσωτίες, στίς λαιμαργίες, στίς γαστριμαργίες κ.λ.π. Κλαῖνε καί ὀδύρονται, γιατί δέν μποροῦνε νά φᾶνε καί νά πιοῦνε αὐτά πού τρώγανε καί πίνανε πρίν τήν ἀρρώστια. Ὄχι! Νά δεχθεῖς τήν ἀσθένεια ὡς ἐπίσκεψη Θεοῦ. Αὐτό εἶναι τό σωστό. Νά δοξάσεις τόν Θεό καί νά μετανοήσεις καί νά πεῖς, καλά νά πάθω, ἔτσι ἔπρεπε νά γίνει.. σ’ εὐχαριστῶ, Θεέ μου. Λένε οἱ Πατέρες κάτι πολύ ὡραῖο, προσέξτε: γιά νά καθαριστοῦμε, χρειάζεται νά πονέσουμε, γιατί τό κατεξοχήν δηλητήριο πού μπῆκε μέσα μας καί μᾶς ἔχει δηλητηρίασει τήν ψυχή καί τό σῶμα, λέγεται ἡδονή. Ἡ ἁμαρτία μᾶς δελεάζει, ἡ ὅποια ἁμαρτία, ἡ σαρκική ἁμαρτία, ἡ ἀλαζονεία, ἡ ὑπερηφάνεια, ἔχει μέσα της μία ἡδονή. Αὐτό εἶναι τό δηλητήριο τοῦ διαβόλου. Σοῦ δίνει λοιπόν αὐτό ὁ διάβολος καί σοῦ λέει, φάτο! Εἶναι ὅπως τό δόλωμα στό ἀγκίστρι. Τό ἁρπάζει τό ψαράκι τό καημένο καί μετά εἶναι αἰχμάλωτο. Ἔτσι κάνει καί ὁ διάβολος μέ μᾶς, μέ τό ἀγκίστρι 37

του, πού ἔχει πάνω τήν ἡδονή, μᾶς συλλαμβάνει καί μετά μᾶς τραβάει, μᾶς σέρνει. Τί πρέπει νά γίνει τώρα; Νά ἐξουδετερωθεῖ αὐτό τό δηλητήριο. Ὅπως ὅταν μᾶς τσιμπήσει ἕνα φίδι, ἄν δέν κάνεις τό ἀντίδοτο, θά πεθάνεις. Κυκλοφορεῖ μέσα σου δηλητήριο. Ὅσο περνάει ὁ χρόνος εἶναι εἰς βάρος σου. Τό ἀντίδοτο τῆς ἡδονῆς, μᾶς λένε οἱ Ἅγιοι, εἶναι ἡ ὀδύνη, ὁ πόνος δηλαδή, ὁ κόπος. Καί αὐτός ὁ κόπος, ὁ πόνος, εἶναι εἴτε ἑκούσιος, τόν κάνουμε ἐμεῖς, δηλαδή νηστεύουμε, ἀγρυπνοῦμε.. νά τώρα λίγο κουραζόμαστε ἐδῶ γιά νά ἀκούσουμε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ.. καλό εἶναι κι αὐτό. Πιό πολύ μισθό παίρνουμε παρά νά εἴμασταν σέ ἕνα ἀμφιθέατρο ξαπλωτοί καί νά ἀκούγαμε ἄνετα.. Δέν πειράζει, κι ἔτσι.. Λοιπόν, ὁ κόπος πού κάνουμε γιά τόν Θεό ἑκούσια, κάνουμε ὑπακοή στόν κανόνα πού θά μᾶς δώσει ὁ Πνευματικός μας κ.λ.π. αὐτό μᾶς καθαρίζει. Εἶναι ἡ ὀδύνη πού ἐξουδετερώνει τό δηλητήριο τῆς ἡδονῆς. Ὅταν δεῖ ὁ Θεός ὅτι δέν φτάνει ὁ κόπος μας, γιατί λίγο εἴμαστε ράθυμοι, δέν θέλουμε νά κουραστοῦμε.. ἐντάξει, μᾶς εἶπε τώρα ὁ παππούλης νά κάνουμε μερικές μετάνοιες.. ἀλλά ἄστο σήμερα.. αὔριο. Ἔρχεται τό αὔριο, μεθαύριο.. καί τελικά δέν γίνεται ποτέ.. σχεδόν ποτέ.. Τέλος πάντων. Λοιπόν, βλέπει ὁ Θεός τήν ἀμέλειά μας, ἐπειδή μᾶς ἀγαπάει, λέει, στάσου νά τό βοηθήσω αὐτό τό παιδί.. ἔχει καλή διάθεση, ἀλλά εἶναι λίγο ράθυμο. Καί μᾶς δίνει μία ἀσθένεια, ἡ ὁποία ἔχει κόπο, ἔχει πόνο καί μ’ αὐτό τόν ἀκούσιο τώρα πόνο, συμπληρώνουμε τήν ἄσκησή μας. Καταλάβατε; Καί ἔτσι ἔρχεται ἡ κάθαρση. Εἶναι ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ λοιπόν οἱ ἀσθένειες, πού συμπληρώνουν τόν κόπο πού ἐμεῖς δέν κάναμε. Ἕνας ἄνθρωπος πού κάνει κόπο, τόν ἑκούσιο κόπο, δέν τοῦ ἔρχονται ἀσθένειες. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα; Ὁ Μέγας Ἀντώνιος. Δέν ἀρρώστησε ποτέ. Καί τί ἔτρωγε; Ἕνα παξιμαδάκι κάθε τρεῖς μέρες. Κοπίαζε. Ἦταν ἀρκετός, ὑπέρ-ἀρκετός ὁ κόπος του γιά νά καθαριστεῖ. Γι’ αὐτό ὁ Θεός.. 105 χρόνια ἔζησε καί οὔτε μία φορά δέν ἀσθένησε, καί μάλιστα, ὅπως λέει ὁ βίος του, εἶχε καί ὅλα του τά δόντια 105 ἐτῶν! -(Δέν ἔτρωγε)... Ἔτρωγε παξιμάδι! Ἑπομένως, εἶναι μέσο σωτηρίας οἱ ἀσθένειες καί δείχνουν ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἀγαπάει. Θυμηθεῖτε αὐτό πού λέει πάλι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ «ὅν ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει (παιδαγωγεῖ), μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται»[46]. Ἄν ὅμως τά ἀντιμετωπίσουμε αὐτά τά δυό, καί τήν ὑγεία καί τήν ἀσθένεια, μέ λανθασμένη νοοτροπία, καταστρεφόμαστε. Ἕνας πού ἔχει ὑγεία, λέει, εὐκαιρία εἶναι τώρα, νέος εἶμαι, γερός εἶμαι, δῶσ’ του ἁμαρτίες... καταστρέφεται. Ἕνας πάλι πού ἀρρωσταίνει, ἀρχίζει νά γκρινιάζει, νά γογγύζει, ποῦ εἶναι ὁ Θεός;.. Γιατί μοῦ τό ἔκανε ἐμένα;.. Τί Τοῦ ἔκανα;.. καταστρέφεται πάλι! Βλέπετε; Τά ἴδια πράγματα, 38

ἀνάλογα μέ τή διάθεση πού τά δεχόμαστε ἤ δέν τά δεχόμαστε, γίνονται μέσα σωτηρίας ἤ μέσα καταστροφῆς. «Συμφιλιωθεῖτε λοιπόν μέ τή δοκιμασία σας»[47]. Πές δόξα τῷ Θεῷ. Τότε ἔχει ἀξία. Οἱ ἄνθρωποι δυστυχῶς δέν λένε δόξα τῷ Θεῷ. Πολλές φορές οὔτε καί στό καλό, στήν καλοσύνη, στίς καλές μέρες.. Στίς καλές μέρες τί λένε; Ἐγώ τό ἔκανα! Ἐγώ εἶμαι.. Ὅταν ἔχει γίνει κάτι ἔτσι κακό, γιά τά κοσμικά κριτήρια.. ἄ, γιατί ὁ Θεός μοῦ τό ἔκανε αὐτό;... Ἀρχίζουμε τόν γογγυσμό. «Ὑπομείνετέ την -τή δοκιμασία σας- μέ ὑποταγή στόν Κύριο, πιστεύοντας ὅτι ἔτσι θά εὐεργετηθεῖτε καί ἐσεῖς καί οἱ οἰκεῖοι σας»[48]. Σίγουρα θά βγεῖ κάτι πολύ καλό. Πάντα, ἔλεγε ὁ Γέροντας Ἰωσήφ ὁ ἡσυχαστής, ὁ Θεός συγκιρνᾶ, δηλαδή ἀναμιγνύει, αὐτά πού ἐμεῖς θεωροῦμε καλά μέ αὐτά πού θεωροῦμε κακά. Τίποτα δέν εἶναι κακό. Ὅλα εἶναι καλά πού μᾶς δίνει ὁ Θεός, ἀλλά ἐμεῖς τίς ἀρρώστιες, τούς πόνους, αὐτά πού δέν μᾶς ἀρέσουν, τά λέμε κακά, δυστυχίες. Ὁ Θεός τά ἀναμιγνύει αὐτά. Εἶναι ὅπως ὁ γιατρός πού δίνει τό πικρό φάρμακο μαζί μέ λίγο μέλι, λίγη ζάχαρη, γιά νά σέ κάνει νά τό πάρεις. Πάντα νά περιμένετε, ὅταν σᾶς συμβαίνει κάτι πού δέν σᾶς ἀρέσει, νά περιμένετε κάτι πού θά σᾶς ἀρέσει καί μ’ αὐτή τή σκέψη νά παρηγορεῖστε. Καί ἀκόμα καλύτερα, νά χαίρεστε γιά τή δυσκολία αὐτή καί νά δοξάζετε τόν Θεό. Ὅταν πεῖς δόξα σοι ὁ Θεός, ἀμέσως ἡ θλίψη, ἡ στενοχώρια, φεύγει, ἐλαφρώνει ἡ θλίψη. Ὅταν ἀρχίζεις νά γογγύζεις καί νά γκρινιάζεις, ἡ θλίψη αὐξάνεται καί γίνεται ἀφόρητη. «Θημηθεῖτε καί τήν καρτερία τῶν ἁγίων μαρτύρων, οἱ ὁποῖοι μετά τά βασανιστήρια παρέμεναν στή φυλακή πέντε, δέκα ἤ καί εἴκοσι ἀκόμη χρόνια ἔχοντας ἀνακούφιση καί ἀπόλαυση τήν ζωντανή ἐλπίδα τοῦ παραδείσου»[49]. Ζοῦσαν μέ τήν ἐλπίδα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, «προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». Μ’ αὐτό τό ὅραμα ζοῦμε οἱ χριστιανοί. Δέν ἔχουμε ἄλλα σχέδια καί ὁράματα. Δέν πρέπει νά ἔχουμε. Καταστράφηκε ἡ ζωή μου, ἀκοῦς λέει.. τά ὄνειρά μου, τά σχέδιά μου.. -Ποιά εἶναι τά ὄνειρά σου, ἄνθρωπέ μου; Δέν εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἡ αἰώνια ζωή; Αὐτό δέν θέλεις; Τί χριστιανός εἶσαι; Λοιπόν, αὐτό θά τό πάρεις μέσα ἀπό τίς θλίψεις, μέσα ἀπό τήν ὑπομονή. «Ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν»[50], δέν λέει ὁ Κύριος; Ὅπως εἴπαμε, ἡ ὑγεία εἶναι κάτι πολύτιμο ὄντως καί πρέπει νά τό φυλᾶμε, ἀλλά δέν πρέπει καί ὑπερβολικά νά προσκολληθοῦμε σ’ αὐτό. Ἄν θέλει ὁ Θεός νά τό χάσουμε καί νά ἔχουμε ἀσθένεια, θά ποῦμε πάλι, δόξα σοι ὁ Θεός. Ὡστόσο, δέν πρέπει νά ἀδιαφοροῦμε, γιατί καί αὐτό εἶναι ἁμαρτία. 39

«Ἡ πίστη, ἡ ἀγάπη καί ἡ εἰρήνη», ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος, «εἶναι τό θεμέλιο τῆς ψυχικῆς μας ὑγείας». Ἕνας ἄνθρωπος πού δέν πιστεύει, εἶναι μπερδεμένος ἄνθρωπος, εἶναι ψυχοπαθής, ὄχι μέ τήν ἔννοια τήν ψυχιατρική, μέ τήν ἔννοια τήν πνευματική. Ὁ ἄπιστος, ὁ ἄθεος εἶναι ψυχοπαθής πνευματικά. Ἔχει πάθος δηλαδή μέσα στήν ψυχή του καί χρειάζεται θεραπεία ἀπό τό ἰατρεῖο πού λέγεται Ἐκκλησία. Καί αὐτός εἶναι ὁ κύριος ρόλος τῆς Ἐκκλησίας. -Ποιά εἶναι ἡ ψυχοπάθεια τοῦ ἀνθρώπου; Προσέξτε. Ἡ ψυχοπάθεια, πού ἔχουμε ὅλοι ὅταν γεννιόμαστε εἶναι αὐτή ἡ σκότωση τοῦ νοός, λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Ὁ νοῦς μας εἶναι σκοτισμένος ἀπό πάθη, ἀπό ἁμαρτίες, ἀπό ροπές πρός τήν ἁμαρτία. Κληρονομοῦμε ὅλο τόν Ἀδάμ. Ὅλα τά πάθη καί ὅλες τίς ἁμαρτίες τῶν προγόνων μας τά ἔχουμε μέσα μας ἐν σπέρματι. Δέν ἔχουμε λοιπόν καλή ἀγωγή συνήθως ἀπό τούς γονεῖς μας, τούς «καλούς» γονεῖς μας, οἱ ὁποῖοι καί αὐτοί οἱ καημένοι δέν ξέρουν πῶς νά μᾶς μεγαλώσουν καί ἐμεῖς μετά δέν ξέρουμε πῶς νά μεγαλώσουμε τά παιδιά μας. Ὅσοι μεγαλώνουμε τά παιδιά μας γιατί ἀκολουθοῦμε τό παράδειγμα τῶν γονέων μας, διαιωνίζεται αὐτή ἡ κατάσταση. Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ἕνας νά μέ ἄκουγε!.. Ἔχει ὡραιότατες συμβουλές ὁ Ἅγιος Πορφύριος, γιά τίς μητέρες πού κυοφοροῦν, γιά τούς γονεῖς κ.λ.π. πῶς νά ἀναθρέψουν τά παιδιά τους. Σοφότατες, πνευματικότατες συμβουλές! Ἄν τίς ἀκολουθοῦσαν οἱ γονεῖς, θά ἔβγαζαν ἅγια παιδιά καί θά ἔσπαγε αὐτή ἡ ἀλυσίδα τοῦ κακοῦ πού διαιωνίζεται ἀπό γενιά σέ γενιά, γιατί ὁ κάθε γονιός σκέφτεται πῶς τόν μεγάλωσε ἡ μάνα του καί ὁ πατέρας του καί ἐπαναλαμβάνει τά ἴδια λάθη. Λοιπόν, ἡ βάση εἶναι ἡ ψυχοθεραπευτική θεραπεία μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἀλλά αὐτό γιά νά τό κάνεις, θά πρέπει νά ἀποδεχθεῖς ὅτι εἶσαι ἀσθενής, ὅτι ἔχεις σκοτισμένο νοῦ. -Καί πῶς φεύγει ἡ σκότωση τοῦ νοός; Αὐτό τό σκότισμα πού ἔχουμε στόν νοῦ μας; Μέ τή μετάνοια, μέ τήν νοερά προσευχή, μέ τήν ἐξομολόγηση, μέ τή μελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, μέ ὅλα αὐτά τά πνευματικά φάρμακα τά ὁποῖα ἀναφέραμε προηγουμένως. Αὐτό εἶναι τό κύριο ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Καί ὅλο αὐτό βέβαια προϋποθέτει κατήχηση τοῦ λαοῦ. Ἑπομένως, θέλουμε ποιμένες, θέλουμε ἱερεῖς, πού θά μᾶς τά διδάξουν ὅλα αὐτά. Ἡ πίστη, ἡ ἀγάπη καί ἡ εἰρήνη εἶναι τό θεμέλιο τῆς ψυχικῆς μας ὑγείας. Ἕνας ἄνθρωπος πού δέν ἀγαπᾶ, εἶναι ἄρρωστος. Δέν μπορεῖ νά βρεῖ τίποτε, οὔτε τόν ἑαυτό του οὔτε τούς ἄλλους οὔτε τόν Θεό. Εἶναι κλεισμένος στόν ἑαυτό του, ἐγωιστής καί πάρα-πάρα πολύ ἄρρωστος. Ἡ εἰρήνη ἐπίσης. Ἕνας ἄνθρωπος πού ζεῖ μέσα στό ἄγχος καί τήν ἀγωνία, ἔχει γεμίσει μέ ἀρρώστιες ψυχικές καί σωματικές. 40

Ὅπως εἶναι μεγάλη ἀνοησία νά χαίρεται κάποιος μέ τήν ὑγεία τῶν ποδιῶν του καί νά ἔχει πληγωμένο τό κεφάλι, ἔτσι εἶσαι καί ἐσύ ἀνόητος, λέει ὁ μοναχός Ἀγάπιος ὁ Λάνδος, αὐτός πού ἔχει γράψει τό ὡραιότατο βιβλίο «Ἁμαρτωλῶν σωτηρία» -θά τό ἔχετε άκούσει, πού ἔθρεψε γενιές καί γενιές στήν Τουρκοκρατία, ὡραιότατο βιβλίο- ἔτσι, λέει, εἶσαι καί ἐσύ ἀνόητος, ἄν καυχιέσαι γιά τήν ὑγεία τοῦ σώματος ἔχοντας ἀσθενῆ καί ἀδύναμη τήν ψυχή. -Τί νά τό κάνω πού εἶναι καλές οἱ ἐξετάσεις σου καί δέν ἔχεις τίποτα σωματικά; Ἡ ψυχή σου ἔχει εἰρήνη; Ἔχει ἀγάπη μέ ὅλους; Ἔχεις πίστη στόν Θεό ἤ γκρινιάζεις ἀπό τό πρωί μέχρι τό βράδυ; Γίνε ἐγκρατής καί δέν θά ἀρρωστήσεις ποτέ, ἔλεγε καί ὁ μακαριστός ἱεροκήρυκας ὁ Παναγόπουλος. Ἐμεῖς ζητᾶμε καί λέμε -λέει πάλι ὁ ἴδιος- ὑγεία δῶσε μας Κύριε. Ἅμα ἔχουμε ὑγεία, ὅλα οἰκονομοῦνται, ἔτσι λέμε. Τί νά τήν κάνουμε τήν ὑγεία; Σωφροσύνη καί σύνεση νά μᾶς δώσει. Ἐξάλλου πολλές φορές, τό νά μήν εἶναι κανείς ὑγιής, τόν ὠφελεῖ περισσότερο ἀπό τό νά εἶναι ὑγιής. Βέβαια καλή εἶναι καί ἡ ὑγεία μέ τήν προϋπόθεση ὅτι κάνουμε καλή χρήση αὐτῆς. Ἐν κατακλείδι, αὐτό πού μᾶς λένε ὅλοι οἱ Ἅγιοι καί ἡ Ἁγία Γραφή, μακριά ἀπό τήν ἁμαρτία. Ἡ ἁμαρτία προκαλεῖ τίς ἀσθένειες τῆς ψυχῆς πρῶτα καί τοῦ σώματος. Καί τί εἶναι ἡ ἁμαρτία οὐσιαστικά; Εἶναι ἡ παρακοή, ἡ παρακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καί τί εἶναι ἡ ὑγεία; Ἡ ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Βλέπετε, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα ἀπό τή στιγμή πού παρήκουσαν, ἀρρώστησαν καί πέθαναν μετά ἀπό λίγα χρόνια. Πέθανε ἀμέσως ψυχικά καί μετά ἀπό 900 χρόνια καί κάτι.. πέθανε καί σωματικά. Τό ἴδιο καί ἡ Εὔα. Πρῶτα πεθαίνει ἡ ψυχή μέ τήν ἁμαρτία καί μετά καί τό σῶμα ἀρρωσταίνει καί πεθαίνει. Γι’ αὐτό, ἄς ἀκούσουμε τόν Κύριο, γιά νά μήν πεθάνουμε μέσα στίς ἁμαρτίες μας καί μέσα στίς ἀσθένειες τίς ψυχοσωματικές. Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ζεῖ τή χαρά τοῦ Θεοῦ ἐδῶ καί τώρα. Προσέξτε, ὁ Χριστός δέν ἦρθε γιά νά μᾶς δώσει μιά εὐτυχία, ἔλεγε ὁ μακαριστός π. Ἰωάννης ὁ Ρωμανίδης, μετά θάνατον. Ἐντάξει καί μετά θάνατον θά μᾶς δώσει ὁ Θεός τόν παράδεισο, τήν αἰώνια ζωή. Γι’ αὐτό ὅμως ἀγωνιζόμαστε; Ὄχι, ἦρθε γιά νά μᾶς δώσει ἐδῶ καί τώρα τή χαρά καί τήν ὑγεία, τήν ψυχοσωματική ὑγεία, τήν εἰρήνη τοῦ νοός, τήν κάθαρση καί τόν φωτισμό τοῦ νοός, τόν ἁγιασμό μας. Καί μετά δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτε. Αὐτά ἤθελα νά πῶ στήν ἀγάπη σας. Νομίζω ἀρκετά μονολόγησα... καί ὅπως μοῦ εἶπε ὁ κ. Πρόεδρος ἔχουμε δυνατότητα καί γιά κάποιες ἐρωτήσεις καί μέ πολλή χαρά θά τίς ἀκούσω καί ἴσως εἶναι εὐκαιρία νά ποῦμε κι ἄλλα πράγματα, πού δέν τά εἴπαμε τώρα, γιατί τό θέμα βέβαια εἶναι τεράστιο καί δέν ἐξαντλεῖται μέ μιά εἰσήγηση. 41

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Λοιπόν ἡ ἐρώτηση εἶναι: εἴπαμε ὅτι οἱ ἀσθένειες κατά κύριο λόγο πηγάζουν ἀπό ἁμαρτίες. Αὐτό, λέει ὁ π. Γεώργιος, δέν ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ αὐτό πού λέει ὁ κόσμος -καί ἐμεῖς τό λέμε ἴσως- ὅτι ὁ Θεός ἔστειλε τήν ἀρρώστια; Λοιπόν, εἴπαμε, ὅτι κατά κύριο λόγο εἶναι ἡ ἁμαρτία. Ἀλλά προσέξτε, τί εἶναι ἡ ἁμαρτία; Δέν εἶναι κανένα θηρίο πού ὑπάρχει καί.. Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἡ παρακοή στόν Θεό καί ἀπό μόνη της μέσα ἡ ἁμαρτία ἔχει τήν τιμωρία. Δηλαδή, νά τό ποῦμε ἁπλά, παίρνεις ἕνα αὐτοκίνητο. Τό αὐτοκίνητο εἶναι γιά νά πηγαίνεις στόν δημόσιο δρόμο.. ἔχει κάποιες προδιαγραφές. Δέν μπορεῖς νά τό κάνεις βάρκα, νά τό βάλεις στή θάλασσα. Θά πεῖς, σήμερα ἄλλαξε ἡ νοοτροπία καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι βάζουν τά αὐτοκίνητά τους στή θάλασσα. Βάλτο καί ἐσύ! Δέν θά ἔχεις αὐτοκίνητο. Δέν φταίει ἡ ἐταιρεία πού καταστράφηκε τό αὐτοκίνητό σου, ἐσύ φταῖς. Ἡ ἐταιρεία σοῦ εἶπε τίς προδιαγραφές, ὅτι αὐτό εἶναι γιά τόν δρόμο, δέν εἶναι γιά τή θάλασσα. Ἔτσι καί ὁ Θεός, μᾶς δίνει ἕνα σῶμα -κοιτάξτε- καί μιά ψυχή, τό ὁποῖο ἔχει κάποιες προδιαγραφές. Σοῦ λέει, ἄς ποῦμε, μιά προδιαγραφή «τό σῶμα οὐ τῇ πορνείᾳ»[51]. Δέν εἶναι δοσμένο τό σῶμα γιά νά πορνεύει, γιά νά κάνεις ἀλλεπάλληλες σχέσεις κ.λ.π. ὅπως γίνεται σήμερα καί ἔχουμε καταντήσει σέ μιά πολυγαμία. «Σήμερα ὅλοι τό κάνουνε ἤ σχεδόν ὅλοι». Καί τί θά πεῖ αὐτό; Ἄλλαξαν οἱ προδιαγραφές ἤ θά ἀλλάξει ὁ Θεός τίς προδιαγραφές ἐπειδή ὅλοι τό κάνουν; Ὄχι. Ἁπλῶς θά ἔχεις τίς συνέπειες. Ὅπως ὁ ἄλλος πού βάζει τό αὐτοκίνητό του στή θάλασσα. Ἔχει τίς συνέπειες, δέν ἔχει αὐτοκίνητο. Καταστρέφεις τό σῶμα σου καί τήν ψυχή σου. Πάρα πολλές ἀρρώστιες σήμερα εἶναι ἀπ΄ αὐτές τίς ἁμαρτίες τίς σαρκικές, πού δίνουν καί παίρνουν καί στούς νέους καί στούς μεγάλους. Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Κοιτάξτε, ἡ πρόταση «ὁ Θεός στέλνει τήν ἀρρώστια» ἰσχύει καί αὐτό, μέ ποιά ἔννοια; Ὁ Θεός εἴτε εὐδοκεῖ... Ἔχει δύο ὄψεις τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό κατ’ εὐδοκίαν θέλημα καί τό κατά παραχώρηση θέλημα. Ὁ Θεός στή συγκεκριμένη περίπτωση παραχωρεῖ νά λειτουργήσουν οἱ νόμοι πού ἔχει βάλει καί νά ἀρρωστήσεις. Τό «στέλνει» μ’ αὐτή τήν ἔννοια, τό παραχωρεῖ. Θά μποροῦσε νά σταματήσει τή διαδικασία, νά κάνει ἕνα θαῦμα ἄς ποῦμε καί ἐνῶ ἐσύ εἶσαι ἀπ’ τό πρωί μέχρι τό βράδυ στήν παρανομία, στήν ἁμαρτία, νά μήν πάθεις τίποτα. Ἀλλά αὐτό θά ἤτανε μία ἐκτροπή -ἄς τό ποῦμε ἔτσι- μία παρέκκλιση ἀπό τόν κανόνα. Ὁ κανόνας εἶναι αὐτός: Ἔφυγες ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ; Ὅπως εἶπε στούς Πρωτόπλαστους, θά πεθάνεις. Ἡ ἁμαρτία δηλαδή προκαλεῖ ἡ ἴδια τήν ἀρρώστια, ἐφόσον ὁ Θεός τό ἔχει πεῖ αὐτό ὡς προδιαγραφή. Εἶναι μέσα στίς προδιαγραφές αὐτό τοῦ εἶναι μας. Ὅπως σᾶς εἶπα, ὅταν βάλεις τό αὐτοκίνητό σου μέσα στή θάλασσα, θά καταστραφεῖ. Τή στέλνει τήν ἀρρώστια μ’ αὐτή τήν ἔννοια, τήν παραχωρεῖ. Ὑπάρχουν δύο θελήματα στόν Θεό ἔτσι; Τό κατ’ εὐδοκίαν καί τό κατά παραχώρηση. Τό κατ’ 42

εὐδοκίαν θέλημα εἶναι ὅταν κάνουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι τό κατ’ εὐδοκίαν. Λέει ὁ Θεός, μή πορνεύετε. Ἕνας λοιπόν νέος πού ἀκούει τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, μένει ἁγνός. Αὐτό εἶναι τό κατ’ εὐδοκίαν θέλημα. Τό κατά παραχώρηση τώρα θέλημα ποιό εἶναι; Εἶναι αὐτό πού κάνουμε ἐμεῖς. Ἄς λέει ὁ Θεός... δέν πάει νά λέει ὁ Θεός.. ἐγώ θά κάνω ὅ,τι κάνουν οἱ πολλοί. Δέν θά μποροῦσε ὁ Θεός νά σέ σταματήσει; Νά σοῦ στείλει ἕναν κεραυνό, νά σοῦ πεῖ, ἔτσι εἶσαι;.. τέλειωσε ἡ ζωή σου! Δέν τό κάνει. Σέ ἀφήνει ν’ ἁμαρτήσεις, ἔτσι δέν εἶναι; Πόσοι ἄνθρωποι σήμερα ἁμαρτάνουνε καί δέν παθαίνουν τίποτα; Ἔτσι δέν εἶναι; Καί νομίζουν ὅτι δέν θά τιμωρηθοῦν. Θά τιμωρηθοῦν σίγουρα. Θά λειτουργήσουν οἱ νόμοι. Κι ἄν δέν λειτουργήσουν τώρα, θά λειτουργήσουν ὁπωσδήποτε στήν ἄλλη ζωή. Ἐκεῖ τί γίνεται; Λειτουργεῖ τό κατά παραχώρηση θέλημα. Παραχωρεῖ ὁ Θεός.. καί σοῦ δίνει καί ὑγεία καί δυνάμεις.. γιά ν΄ ἁμαρτήσεις! Καί πάλι ὅμως, προσέξτε, μέσα σ’ αὐτή τήν παραχώρηση ὑπάρχει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καί ἐκεῖ μέσα στήν ἁμαρτία, μέ τίς σχέσεις καί ὅλα αὐτά, ἔχεις ἕνα σωρό προβλήματα, ἕνα σωρό δυσκολίες.. στό τέλος σιχαίνεσαι τή ζωή σου καί λές, βρέ παιδί μου, τί κάνω τόσα χρόνια;.. καταστρέφομαι. Καί μέσα ἀπ’ ὅλη αὐτή τήν ἀθλιότητα, ἄν ἔχεις καλή διάθεση, βρίσκεις τόν δρόμο γιά τήν ἐξομολόγηση, γιά τή μετάνοια. Πάλι δηλαδή ὁ Θεός καί αὐτό τό παραχωρεῖ, τό στέλνει ἄς τό ποῦμε ἔτσι. Καί μπορεῖ νά σοῦ στείλει καί ἀρρώστιες. Τί εἶναι τό AIDS; Τί εἶναι τά ἄλλα ἀφροδίσια νοσήματα; Δέν εἶναι μία κατά παραχώρηση ἀρρώστια πού στέλνει ὁ Θεός; Μ’ αὐτή τήν ἔννοια τή στέλνει. Παραχωρεῖ νά ἀρρωστήσεις μή τυχόν καί μετανοήσεις. Θέλει ὁ Θεός νά βασανίζεται ὁ ἄνθρωπος; Κάθε ἄλλο. Μ’ αὐτή τήν ἔννοια λοιπόν λέμε, ὁ Θεός στέλνει τήν ἀρρώστια, τήν παραχωρεῖ, γιά νά σώσει πάλι τόν ἄνθρωπο. Τίποτε δέν γίνεται -συγγνώμη πάτερ μου πού μιλάω ἔτσι.. τό λέω γενικά σέ ὅλους- χωρίς τόν Θεό, ἀθεεί ὅπως λέμε. Ὅλα γίνονται εἴτε κατά εὐδοκία εἴτε κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ. Τίποτα δέν λειτουργεῖ ἀπό μόνο του. Νά πεῖς, ὁ διάβολος τώρα λύσσαξε ἄς ποῦμε καί μᾶς ἀρρώστησε. Ἤ σηκώθηκαν ὅλοι οἱ μάγοι τῆς γειτονιᾶς καί ἐπιτέθηκαν ἐναντίον μου καί ἀρρώστησα καί φταῖνε οἱ μάγοι. Ὄχι, δέν φταῖνε οἱ μάγοι. Οἱ ἁμαρτίες σου φταῖνε, ἡ κακή σου ζωή φταίει καί γι’ αὐτό σέ πιάνουνε τά μάγια. Κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ ὅμως. Ἄν ὁ Θεός δέν ἤθελε, δέν θά σέ ἔπιανε κανένα μαγικό. Ὅλα λοιπόν εἶναι εἴτε κατά εὐδοκία, ὅταν κάνουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁπότε ἔχουμε τίς συνέπειες τίς ἀγαθές, εἴτε κατά παραχώρηση, ὅταν κάνουμε τά δικά μας θελήματα, ὁπότε ἔχουμε καί τίς συνέπειες, ἀρρώστιες, ἄγχη, ἀγωνίες, ἀνασφάλειες, ψυχολογικά, φοβίες.. Ξέρετε τί μᾶς λένε οἱ Ἅγιοι; Δέν φοβᾶσαι τόν Θεό; Γιατί αὐτός πού ἁμαρτάνει, δέν φοβᾶται τόν Θεό. Θά γεμίσεις μέ ἕνα σωρό ἀνόητες φοβίες. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι φοβοῦνται τά πάντα, γιατί δέν φοβοῦνται τόν Θεό. Μήν μπῶ στό ἀσανσέρ.. μήν μπῶ στό ἀεροπλάνο.. μήν μπῶ στό πλοῖο.. Ἔ, τί εἶναι αὐτά τά πράγματα; Τρέμουν αὐτά καί δέν τρέμουν τόν Θεό. Σοῦ λέει, τί εἶναι ἡ πορνεία; Δέν εἶναι τίποτα.. Σπρῶξε καί τήν κόρη σου καί τόν γιό σου.. «Πῶς θά παντρευτοῦν οἱ 43

ἄνθρωποι σήμερα; Δέν γίνεται! Πρέπει νά μπεῖς στό λούκι».. Δέν εἶναι ἔτσι ὅμως. Αὐτό δείχνει ὅτι δέν πιστεύεις στόν Θεό, γι’ αὐτό δέν ἔχεις ὑγεία οὔτε ἐσύ οὔτε καί τά παιδιά σου. Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Στή Θεία Λειτουργία «ρῦσαι ἡμᾶς Κύριε ἀπό πάσης θλίψεως, ὀργῆς κινδύνου καί ἀνάγκης». Παρακαλοῦμε τόν Θεό, κοιτάξτε, γιά πολλά πράγματα. Ὅλα αὐτά τά ζητᾶμε ἀπό τόν Θεό γιά τήν ἀδυναμία μας. Ἐκεῖνο πού κανονικά θά ἔπρεπε νά ζητᾶμε μόνο, εἶναι τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὅπως εἶπε ὁ Κύριος στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία «ζήτα πρῶτα τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καί ταῦτα πάντα..»[52], ὅλα τά ἄλλα, τό τί θά φᾶμε, τό τί θά πιοῦμε, τό νά ἔχουμε καλό καιρό... Ἐμεῖς ὅμως θέλουμε νά τά ζητήσουμε «εὐκρασία ἀέρων, εὐφορία τῶν καρπῶν τῆς γῆς..». Ἡ Ἐκκλησία, ἐπειδή εἶναι μάνα μας, λέει ἄντε, νά τά ποῦμε κι αὐτά. Ἀλλά ἄν ἔχεις πίστη καί ἀκολουθεῖς ἀκριβῶς αὐτά πού λέει ὁ Κύριος, δέν χρειάζεται νά τά πεῖς. Ζητᾶς τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ζητᾶς τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί μέσα στό ἔλεος εἶναι ὅλα αὐτά. Χρειάζεται νά συμβουλέψουμε τόν Θεό; Τό μωρό ἄς ποῦμε χρειάζεται νά συμβουλέψει τόν πατέρα του; Μπαμπά, ξέρεις, θά πάω στό σχολεῖο τώρα.. νά μοῦ πάρεις τετράδιο, νά μοῦ πάρεις μολύβι, νά μοῦ πάρεις γόμα.. Κάπως ἔτσι καί ἐμεῖς. Εἴμαστε πολύ πολύ παιδιά, μωρά εἴμαστε καί λέμε στόν Θεό καί αὐτά. Ἀλλά ἐπειδή ἡ Ἐκκλησία εἶναι μάνα μας, τά βάζει κι αὐτά μέσα, μέχρι νά ὡριμάσουμε πνευματικά. Δέν ἀπαγορεύεται νά τά λέτε καί αὐτά, ἀλλά στό τέλος στήν προσευχή σας νά λέτε, ὅπως ἔλεγε ὁ Κύριος, «οὐχ ὡς ἐγώ θέλω -Κύριε- ἀλλ᾿ ὡς σύ»[53]. Αὐτό νά λέτε καί τότε θά γίνεται τό τέλειο. Καί νά μήν ἐκβιάζουμε τόν Θεό καί ζητᾶμε πεισματικά κάτι. Ἦταν κάποτε μία μητέρα, πού πῆγε στήν Παναγία καί μέ πολλή ἀπαίτηση καί μέ πολλή ἀναίδεια, ἔλεγε στήν Παναγία, κοίταξε Παναγία, νά κάνεις καλά τό παιδί μου.. δέν ξέρω τί θά κάνεις, ἀλλά θά μοῦ τό κάνεις καλά.. μιλοῦσε μέ πολλή ἀναίδεια. Τό παιδί της πήγαινε πρός τόν θάνατο. Καί οἱ μοναχές -ἦταν σέ μοναστήρι- τή μάλωσαν: πῶς μιλᾶς ἔτσι στήν Παναγία;.. Τίποτα αὐτή. Δέν καταλάβαινε. Μέ θράσος. Ἀπαιτοῦσε.. Ἀπαιτῶ νά μοῦ κάνεις καλά τό παιδί μου. Δέν μιλᾶνε ἔτσι στόν Θεό. Καί τί ἔπαθε; Κοιτάξτε τί ἔπαθε... Ἡ Παναγία τῆς τό ἔκανε καλά τό παιδί. Καί μετά τό παιδί τόσο ἔτσι ἐξόκειλε.. ἔκανε παράνομη σχέση, ἔκανε διπλό φονικό, σκότωσε καί τήν ἐρωμένη του καί στό τέλος αὐτοκτόνησε καί τό ἴδιο. Καί μετά ἀπό λίγα χρόνια πῆγε αὐτή ἡ ἴδια μάνα στό μοναστήρι καί τῆς λένε οἱ μοναχές, τί ἔγινε; Λέει, ἔγινε αὐτό πού ἔλεγα, ἀλλά ἔγιναν καί τά ἄλλα μετά. Γι’ αὐτό, μήν ἐκβιάζουμε τόν Θεό καί μή στήνουμε τό θέλημά μας. Γιατί ἄν τό παρα- ζητᾶμε μπορεῖ νά μᾶς τό κάνει ὁ Θεός, ἀλλά δέν μᾶς συμφέρει. Δηλαδή εἶσαι 44

σοφότερος ἐσύ ἀπό τόν Θεό; Ὅπως μοῦ ἔλεγε κάποιος, πάτερ, μή τυχόν καί ὁ Θεός θέλει κάτι ἄλλο ἀπό μένα, ἀπό αὐτό πού θέλω ἐγώ.. Ἀκοῦτε κουβέντα; Ἀντί νά πεῖ, ὅ,τι θέλει ὁ Θεός, ἔλεγε, μή τυχόν ὁ Θεός θέλει κάτι ἄλλο ἀπό αὐτό πού θέλω ἐγώ! Βλέπετε πόσο ἄρρωστοι εἴμαστε; Δηλαδή ὁ Θεός δέν εἶναι πατέρας; Δέν μᾶς ἀγαπάει; Δέν ξέρει τό καλό μας καί τό ξέρουμε ἐμεῖς; Θά Τοῦ τό ποῦμε ἐμεῖς τό καλό μας νά μᾶς τό κάνει; Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Νά μᾶς πεῖτε πάτερ: περί κβαντικῆς θεραπείας, ἐναλλακτικῶν θεραπειῶν, συχνότητας... Κοιτάξτε, ὅλα αὐτά, νά σᾶς πῶ μέ μιά λέξη τί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Εἶναι ἐγγυημένο αὐτό πού θά σᾶς πῶ, γιά νά μήν μπερδεύεστε. Τίποτε ἐκτός τῆς κλασσικῆς ἰατρικῆς. Νά μήν τά πιάσουμε ἕνα-ἕνα. Κλασσική ἰατρική ξέρετε τί εἶναι... κύτταρα, τά πειράματα, αὐτά πού ἔχουμε, τά βιβλία τῆς ἰατρικῆς, θεραπευτική, νοσολογεία.. ὅλα αὐτά τά μεγάλα τοῦβλα πού διαβάζουν οἱ φοιτητές. Αὐτά εἶναι ἡ κλασσική ἰατρική. Αὐτά θά πάρουμε σάν βάση. Ὄχι τά βιβλία, τούς γιατρούς πού ἔχουν σπουδάσει καί ἀκολουθοῦν τήν κλασσική ἰατρική. Αὐτό τό ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἐπί λέξει «μόνο τήν κλασσική ἰατρική». Μή μπερδεύεστε μέ τίποτα ἄλλο, γιατί ὅλα τά ἄλλα εἶναι πρῶτον, ἤ ἀπάτες, εἶναι αὐτό πού λέμε τσαρλατανισμός, ἤ συνδέονται μέ ἀποκρυφισμό, μέ μαγεία. Ἤ εἶναι καί ἀνάμεικτα. Εἴπατε γιά τήν ὁμοιοπαθητική. Θά τό πῶ -τό ἔχω πεῖ κι ἄλλες φορές- καί σέ ὅποιους ἀρέσει, ὁ Ἅγιος Πορφύριος τό ἔλεγε. Εἶχε πάει ἕνας ἄντρας. Ἡ σύζυγος ἦταν ἄρρωστη καί ὁ Ἅγιος μέ τό διορατικό πού εἶχε, τοῦ εἶπε ἐπί λέξει, κοίταξε παιδί μου, λέει, αὐτά τά φάρμακα - ἔπαιρνε ὁμοιοπαθητικά ἡ γυναίκα του.. Τό μικρό χάπι πού παίρνει εἶναι τίποτα, νεράκι.. Ξέρετε, οἱ ἀραιώσεις εἶναι τεράστιες, 1 γραμμάριο σέ 100.000 μέρη νερό. Τίποτα δηλαδή. Οὐσιαστικά νεράκι εἶναι αὐτό τό φάρμακο τό ὁμοιοπαθητικό. Χτυπημένο νερό. Τό χτυπᾶνε πόσες φορές, τό δυναμοποιοῦν. Τί θά πεῖ δυναμοποίηση; Δέν μᾶς λένε. Οὐσιαστικά εἶναι μαγεία. Ὁ Χάνεμαν, αὐτός πού ἔκανε τή θεμελίωση στήν ὁμοιοπαθητική χτυποῦσε τά φάρμακά του ἐπάνω στήν Ἁγία Γραφή! Ἀκοῦτε; Γιά νά ἀποκτήσει δύναμη τό φάρμακο. Ἔ, τί εἶναι αὐτό; Δέν εἶναι μαγεία; Λοιπόν, καί τί εἶπε ὁ Ἅγιος Πορφύριος; Τό μεγάλο χάπι πού παίρνει ἡ γυναίκα σου εἶναι διαβασμένο ἀπό μάγους στήν Ὁλλανδία. Νά μήν τό πάρει, θά πάθει κακό. Γιατί ὑπάρχει καί ὁ δαιμονικός ἄς τό ποῦμε «ἁγιασμός». Δέν εἶναι ἁγιασμός, εἶναι σκοτισμός καί μολυσμός. Γι’ αὐτό, μακριά! Μήν ἀκοῦτε τούς ἐπιτήδειους, οἱ ὁποῖοι σᾶς ἐκμεταλλεύονται, ἰδίως τούς καρκινοπαθεῖς. Γιατί ἀνθρωπίνως ἡ ἰατρική δέν μπορεῖ νά θεραπεύσει τά πάντα.. φυσικά! Ἀλλά μήν πέφτετε θύματα. Ὄχι μαγνητικά πεδία, συντονισμοί, κβαντικές θεραπεῖες.. ἀνακατεύουνε τήν φυσική, τήν πυρηνική φυσική κ.λ.π. Ὅπως τό κάνουνε καί οἱ γκουρούδες αὐτό, ξέρετε. Χρησιμοποιοῦν τέτοιους ἐπιστημονικούς ὅρους καί ἀκούει ὁ ἁπλός λαός καί λέει, πώ, πώ, αὐτός εἶναι 45

μεγάλος ἐπιστήμονας. Καί εἶναι τίποτα αὐτά. Εἶναι τρόποι γιά νά ἀγρεύσουν θύματα. Ξαναλέω καί πάλι, μόνο τήν κλασσική ἰατρική. Τίποτα ἄλλο. Ἅγιος Πορφύριος ἔ; Μήν τά βάλετε μέ μένα... Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Σχετικά μέ τήν θέση, εἶναι τῆς Ἁγίας Γραφῆς, «ἁμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα»[54], ἄν ἰσχύει ἤ ὄχι; Καί βέβαια ἰσχύει. Σαφέστατα. Βεβαίως. Ὁ Θεός παιδαγωγεῖ τούς γονεῖς μέσω τῶν παιδιῶν. Ξέρετε πόσο πολύ πονάει ἕνας γονιός ὅταν πονάει τό παιδί του. Πολύ περισσότερο ἀπ΄ ὅταν πονάει ὁ ἴδιος, ἔτσι δέν εἶναι; Κοστίζει πάρα πολύ. Αὐτό τώρα, κοιτάξτε, δέν εἶναι τιμωρία τοῦ Θεοῦ μέ τήν κακή ἔννοια. Ὁ Θεός δέν τιμωρεῖ. Ὁ Θεός παιδαγωγεῖ. Εἶναι πατέρας ὁ ἴδιος καί παραχωρεῖ νά πάσχει τό παιδί μας, γιά νά διορθωθοῦμε ἐμεῖς, νά μετανοήσουμε. Θά πεῖς, τό παιδάκι τί φταίει; Σ’ αὐτό τό συγκεκριμένο δέν φταίει. Τό θέμα δέν εἶναι ἄν φταίει ἤ δέν φταίει. Ἄν βλάπτεται ἤ ὠφελεῖται. Καί τό παιδί ὠφελεῖται, γιατί σᾶς εἶπα, ἡ ὀδύνη καθαρίζει. Καί τό παιδί ἀκόμα ἔχει τήν κληρονομιά τοῦ Ἀδάμ, ἔχει μέσα του τά σπέρματα τῆς κακίας. Ἔχετε δεῖ τά μωρά πῶς ζηλεύονται; Μή μοῦ πεῖτε, δέν τό ἔχετε δεῖ, ἔ; Μέ τό πού ἀρχίζεις καί περιποιεῖσαι τό ἕνα, τό ἄλλο ἀρχίζει καί φωνάζει, γιά νά σοῦ τραβήξει τήν προσοχή. Καί θά σοῦ σπάσει καί τά αὐτιά ἄν δέν τό προσέξεις.. Εἶναι ζήλια, εἶναι φθόνος! Μά τό μωρό, θά πεῖς, ἔχει φθόνο; Βεβαιότατα! Ἔχει ἐγωισμό; Βεβαιότατα! Ἄρα καί τό παιδί ὠφελεῖται. Μέσα ἀπό τήν ὀδύνη πού περνάει καί κάνει ὑπομονή κ.λ.π. καθαρίζεται καί αὐτό. Κι ἄν ποῦμε ὅτι δέν ἔχει καμιά ἁμαρτία, ἀποθησαυρίζει στόν οὐρανό περιουσία πνευματική. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, καί γενικά νά τό ξέρετε αὐτό, ὅταν πονᾶς αὐτό νά σκέφτεσαι: ἤ ὅτι καθαρίζεσαι ἀπό τίς ἁμαρτίες πού ἔχεις, ἤ ἄν δέν ἔχεις ἁμαρτίες -πού ποιός δέν ἔχει;...- πές ὅτι δέν ἔχεις, ἔχεις καθαριστεῖ ἀπό ὅλες, ἀποταμιεύεις στόν οὐρανό. Καί θά τά βρεῖς ὅλα στόν οὐρανό. Δέν λέει ὁ Κύριος «καί ἕνα ποτήρι ψυχροῦ ὕδατος πού θά δώσετε, θά πάρετε μισθό»[55]; Πόσο μᾶλλον ἡ ὑπομονή πού κάνουμε στίς ὅποιες ἀσθένειες, πόνους, ἀλλά καί ἀδικίες, ἀπαξιώσεις, διωγμούς, πού μᾶς κάνει ὁ κόσμος. Ὁπότε ἰσχύει αὐτό πού λέτε. Γι΄ αὐτό νά φροντίζουμε, ὅσοι εἶστε γονεῖς, νά ἀνατρέφουμε σωστά τά παιδιά, κι αὐτό σημαίνει νά ἔχουμε γνώση τοῦ τί λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Εἶναι κρίμα.. οἱ μοντέρνοι γονεῖς παίρνουν σύμβουλο τό διαδίκτυο καί διαβάζουν ὅλες τίς σαχλαμάρες, ὅλες τίς ἀνοησίες, πού ἔχουν αὐτά τά site, πού ὑποτίθεται βοηθοῦν τίς μητέρες, τά ὁποῖα ἀκολουθοῦν τούς ψυχολόγους καί τούς ψυχιάτρους. Καί δέν παίρνουν νά διαβάσουνε τί λέει ὁ Ἱερός Χρυσόστομος γιά τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν. Τί λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Ὡραιότατα πράγματα! Ἔχω πάρα πολλά νά σᾶς πῶ, ἀλλά δέν μποροῦμε νά τά ποῦμε σέ μιά ὁμιλία. Τό πῶς μπορεῖ κανείς, ἄς ποῦμε, νά ἀναθρέψει ἕνα παιδάκι. Ἀπό τή στιγμή τῆς συλλήψεως ἀρχίζει ἡ ἀνατροφή, γιά νά μήν ποῦμε ἀπό τή στιγμή τῆς ἐκλογῆς τοῦ/τῆς συζύγου. Ἀπό τότε ἀρχίζει ἡ ἀνατροφή τοῦ παιδιοῦ, ποιόν θά πάρεις καί ποιά θά πάρεις. Ἀπό 46

τή στιγμή τῆς συλλήψεως, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ἀρχίζει ἡ ἀγωγή. Πῶς θά συλληφθεῖ τό ἔμβρυο. Πῶς θά συλληφθεῖ; Θά πρέπει ἡ σύλληψη νά γίνει μέσα σέ ἀτμόσφαιρα ἁγία. Δέν εἶναι κακό πράγμα ἡ σύλληψη καί ἡ συζυγική σχέση μέσα στόν γάμο. Εἶναι κάτι πού ὁ Θεός τό ὅρισε νά γίνεται ἔτσι. Καί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος νά κάνετε προηγουμένως προσευχή οἱ σύζυγοι. Νά ἀνάψετε θυμίαμα, μιά σύντομη προσευχή, νά γίνει ἡ σύλληψη μέσα σέ ἅγια ἀτμόσφαιρα. Νά μήν εἶναι ἡ σύλληψη ἀπό σαρκική ἐπιθυμία, νά εἶναι ἀπό ὑπακοή, ὅπως ἔγινε ἡ σύλληψη τῆς Παναγίας. Ὅλα αὐτά ἔχουν σημασία, γιατί καί ἡ ὥρα τῆς συλλήψεως, τό τί αἰσθάνονται οἱ γονεῖς ἐκείνη τήν ὥρα περνάει στό ἔμβρυο. Κατεξοχήν ἐκείνη τή στιγμή.. καί μετά πῶς θά εἶναι ἡ μητέρα ὅταν κυοφορεῖ, πῶς θά ζεῖ στούς ἐννέα μῆνες. Εἶναι οἱ πιό βασικοί μῆνες τῆς ζωῆς μας, γιά τήν ὑγεία μας. Τώρα αὐτά πού λέμε εἶναι μέσα στό θέμα. Ἡ ὑγεία τοῦ παιδιοῦ, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, καθορίζεται ἀπό τήν ἐνδομήτρια ζωή, ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς, τά βασικά ἑφτά πρῶτα χρόνια. Καθορίζεται ἡ ὑγεία ἡ ψυχοσωματική τοῦ παιδιοῦ γιά ὅλη του τή ζωή μετά. Ξέρετε σήμερα, νά τό ποῦμε κι αὐτό -ὁ νοῶν νοείτω- δυστυχῶς σέ πολλές περιπτώσεις ὁ γάμος καί ὅλη αὐτή ἡ διαφθορά πού ἔχει ἐπικρατήσει στόν κόσμο.. ἔχει καταντήσει ἕνας σοδομισμός, ἄς μήν κρυβόμαστε... λοιπόν, ὅλα αὐτά περνᾶνε στά παιδιά. Γι’ αὐτό καί ἔχουμε ἔξαρση τῆς ὁμοφυλοφιλίας. Καταλαβαίνετε, νά μήν πῶ περισσότερα. Ἔχει τεράστια σημασία τό πῶς ζοῦνε οἱ γονεῖς. Καί αὐτό μετά θά παιδέψει τούς γονεῖς, βέβαια. Νά πῶς ἐρχόμαστε στό προηγούμενο ἐρώτημα. «Ἁμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα». Μετά ὁ γονιός θά παιδευτεῖ ἀπό τό παιδί του. Σήμερα, διάβαζα, ἔχουμε τό μπούλινγκ τό ἀντίθετο, τῶν γονέων ἀπό τά παιδιά τους. Οἱ γονεῖς δηλαδή δέρνονται ἀπό τά παιδιά τους σήμερα. Καί ὅσο πᾶμε θά γίνει καί χειρότερο αὐτό τό φαινόμενο, γιατί ἀκριβῶς οἱ γονεῖς δέν ἀνατρέφουν σωστά τά παιδιά. Ἔλεγε πάλι ὁ Ἅγιος Πορφύριος γιά τό θέμα τῆς ἐξωσωματικῆς, νά τό ποῦμε κι αὐτό, ὅτι αὐτοί πού κάνουν ἐξωσωματική, οὐσιαστικά ἑτοιμάζουν τούς ἐγκληματίες τοῦ μέλλοντος. Ναί, ἀκοῦστε το αὐτό. Γιατί ἔχουμε γίνει τόσο φίλαυτοι σήμερα, πού θέλουμε ὅλα νά τά ρυθμίζουμε ἐμεῖς, σάν νά εἴμαστε παντοκράτορες, καί λέμε, δέν θά κάνω τώρα παιδί, θά κάνω ὅποτε θέλω ἐγώ. Καί φτάνουν στά 35, στά 40, καί δέν μποροῦνε. Καί μετά θά κάνω ἐξωσωματική, σοῦ λέει. Ναί, ἀλλά ὅταν τό παιδί, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος - κοιτάξτε τί σοφά πράγματα!.. δέν τά λέει κανένας ἀπό τούς ψυχολόγους ἤ τούς ψυχιάτρους - βρεθεῖ μέσα στόν δοκιμαστικό σωλῆνα, γιατί ἐκεῖ θά γίνει ἡ σύλληψη, ἔτσι δέν εἶναι;.. ἐκεῖ, λέει, εἶναι ἀπροστάτευτο ἀπό τήν ψυχή τῆς μητέρας. Ἔχει ψυχή, ἀλλά εἶναι μόνη της ἡ ψυχή στόν δοκιμαστικό σωλῆνα, δέν προστατεύεται ἀπό τήν ψυχή τῆς μητέρας καί εἶναι ἀνοιχτό τό ἔμβρυο αὐτό σέ ὅλες τίς δαιμονικές ἐνέργειες μέσα στόν δοκιμαστικό σωλῆνα. Καί τί ἔλλειμα ἀγάπης θά ἔχει αὐτό τό παιδί μετά; Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ Ἅγιος, εἶναι οἱ ἐγκληματίες τοῦ μέλλοντος αὐτοί. Θά δοῦμε πάρα πολλά κακά πράγματα ἀπό αὐτά τά παιδιά. 47

Τίς ἁμαρτίες τίς πληρώνουμε. Ἡ ἀποφυγή τῆς τεκνογονίας εἶναι μεγίστη ἁμαρτία, τό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Καί ἡ μητέρα πού εἶναι φτιαγμένη νά κυοφορεῖ, ὅταν σταματάει αὐτή ἡ διαδικασία, ἐνῶ εἶναι ἕτοιμος ὁ ὀργανισμός της νά κυοφορήσει, νά γαλακτοτροφήσει κ.λ.π. μετά αὐτό ξεσπάει καί παθαίνει καρκίνους, παθαίνει ψυχολογικά.. Νά τά καλά τῆς ἀποφυγῆς τῆς τεκνογονίας! Καί ὄχι μόνο αὐτό, σμπαραλιάζει καί τό νευρικό της σύστημα καί μετά ἔχουμε τά διαζύγια. Ἡ κύρια αἰτία τοῦ διαζυγίου εἶναι ἡ ἀποφυγή τῆς τεκνογονίας. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος τό ἔλεγε... μή μοῦ λέτε τό λέω ἐγώ. Γιατί; Γιατί ὅταν σμπαραλιάζει τό νευρικό σύστημα τῆς γυναίκας ἀρχίζουν οἱ τσακωμοί. Τσακωμός συνεχόμενος - διαζύγιο. Βλέπετε, πῶς συνδέονται οἱ ἁμαρτίες μέ ὅλα αὐτά τά φαινόμενα πού ζοῦμε στίς μέρες μας. Καί φτάνουν οἱ ἄνθρωποι σήμερα, νά μή θέλουν πλέον νά δοῦν κανέναν τά κορίτσια καί καμία τά ἀγόρια. Τό ξέρετε, ὅτι ἡ οἰκογένεια σήμερα οὐσιαστικά εἶναι ὑπό διάλυση. Πάνω ἀπό 1.000.000 Ἕλληνες σήμερα εἶναι οἱ λεγόμενοι single. Single θά πεῖ μόνος. Τελείως μόνος. Οὔτε νά ἔχει ἐλεύθερη σχέση οὔτε νά συμβιώνει, νά ἔχει φίλο - φιλενάδα. Νά εἶναι τελείως μόνος του, στό διαμέρισμά του. Νά τά τρώει ὅλα μόνος του. Καί τό λένε κιόλας.. δέν θέλω νά τά μοιραστῶ μέ κανέναν. Αὐτοί εἶναι οἱ single. Ἐκεῖ πᾶμε, νά ξέρετε. Εἶναι τά ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας αὐτά. Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Τό ἐρώτημα εἶναι: ὅταν τά παιδιά δέν μεγάλωσαν σωστά, μεγάλωσαν ἐκτός Θεοῦ, γιατί οἱ γονεῖς δέν ἦταν μέσα στήν Ἐκκλησία καί τώρα οἱ γονεῖς μετανόησαν, μπῆκαν στήν Ἐκκλησία, τά παιδιά ὅμως εἶναι μακριά. Τί πρέπει νά κάνουν οἱ γονεῖς; Ποιά προσευχή πρέπει νά κάνουν; Πολύ ἁπλά, νά ἐλεήσει ὁ Θεός τά παιδιά τους καί νά παρακαλέσουν τόν Θεό νά διορθώσει τά λάθη πού ἔκαναν αὐτοί στό παιδί τους. Καί ὁ Θεός θά βρεῖ τρόπο! Πάνσοφος εἶναι... Νά κλάψουν πολύ, νά μετανοήσουν πολύ καί νά ἐξαγιαστοῦν (οἱ γονεῖς). Ἐπειδή εἶναι συνδεδεμένοι μέ τά παιδιά οἱ γονεῖς πάρα πολύ, ἐπηρεάζουν πάρα πολύ τά παιδιά. Εἶναι ἡ ρίζα οἱ γονεῖς. Ὅταν ἡ ρίζα ἐξαγιαστεῖ, αὐτός ὁ ἐξαγιασμός ἀντανακλᾶται καί στά παιδιά. Δέν χρειάζονται πολλά λόγια στά παιδιά, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, γιατί τά λόγια χτυπᾶνε στά αὐτιά. Πολλή προσευχή, πολλή ἀγάπη, καί ὁ ἄγγελός τους κάθε φορά πού θά προσεύχεσαι γιά τό παιδί σου, θά παίρνει αὐτά πού λές καί θά τά λέει στό παιδί σου. Θά τοῦ κάνεις μιά ὡραία «πλύση ἐγκεφάλου», χωρίς νά ἀντιδρᾶ τό παιδί σου. Καί ἄν ἔχει καλή διάθεση, γιατί ἐξαρτᾶται καί ἀπό τό παιδί, θά βρεῖ κι αὐτό τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Ἐξαγιασμός λοιπόν, δικός μας, δικός σας, τῶν γονέων, ἀγάπη πολλή στό παιδί καί πάρα πάρα πολλή προσευχή καί δάκρυα. Βλέπετε, ἡ Ἁγία Μόνικα πόσα χρόνια ἔκλαιγε; Καί τελικά ὁ Θεός τῆς χάρισε ἕναν Ἅγιο Ἐπίσκοπο. 48

Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Μέ τήν ἐξωσωματική παραχωρεῖ ὁ Θεός καί γίνεται ἡ σύλληψη καί τό παιδάκι συλλαμβάνεται, κυοφορεῖται, μεγαλώνει καί βαφτίζεται. Ναί. Πόσοι βαφτίζονται σήμερα; Γιά σκεφτεῖτε το καί αὐτό. Ξέρετε πόσοι εἴμαστε οἱ Ὀρθόδοξοι; 500.000.000 περίπου. Μέχρι τά 7,5 - 8 δισεκατομμύρια πού εἶναι ὁ κόσμος; Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Φυσικά τό βάφτισμα διορθώνει. Ἀλλά προσέξτε ὅμως, καί τό βάφτισμα δέν ἀφαιρεῖ τή ροπή στήν ἁμαρτία. Ἕνας γονιός πού ἔχει τόσο ἐγωισμό, πού δέν δέχεται τήν ἀτεκνία, γιατί θέμα ἐγωισμοῦ εἶναι σέ τελευταία ἀνάλυση.. «θέλω, ἐγώ, νά κάνω τό δικό μου παιδί».. Γιατί; Ἀφοῦ ὁ Θεός δέν σοῦ τό δίνει. Ντέ καί καλά θέλεις νά ἐκβιάζουμε τόν Θεό; Αὐτός μετά θά μεγαλώσει σωστά τό παιδί πού θά τοῦ δώσει ὁ Θεός; Πολύ ἀμφιβάλλω. Ὁπότε καί τό βάφτισμα λειτουργεῖ ὡς πρός τήν κάθαρση τῶν ἁμαρτιῶν, φεύγουν οἱ ἁμαρτίες, ἀλλά δέν φεύγει ἡ ροπή. Καί ὅταν εἶναι τό παιδάκι στά χέρια τέτοιων γονέων, πού εἶναι ἄσχετοι μέ τήν Ἐκκλησία, τί θά γίνει; Πάλι θά ἀρρωστήσει. Πάλι θά μπεῖ μέσα στό μονοπάτι τοῦ πονηροῦ, στό σκοτάδι. Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Ἡ ἐρώτηση εἶναι: ὅλες οἱ φοβίες ἔχουν τήν ἀφοβία τοῦ Θεοῦ; Δέν μπορεῖ νά εἶναι καί ἀπό κάποιο τραῦμα πού ἔγινε στήν παιδική ἡλικία, στήν ἐμβρυακή ἀκόμα ἡλικία; Μπορεῖ, ναί. Καί γι’ αὐτά μιλοῦσε ὁ Ἅγιος Πορφύριος καί ἔλεγε ὅτι αὐτά τά τραύματα φεύγουνε μέ μιά καλή γενική ἐξομολόγηση. Τήν ὥρα πού ἐσύ τά λές ὅλα αὐτά πού ἔχεις ἀπό τήν παιδική σου ἡλικία, ὁ πνευματικός προσεύχεται καί σοῦ στέλνει ἀκτῖνες Χάρης. Καί μάλιστα ἔλεγε, βλέπω τίς ἀκτῖνες τῆς Χάρης πού φεύγουν ἀπό τόν πνευματικό! Ὅλοι οἱ πνευματικοί, λέει, ἔχουν αὐτή τή Χάρη, γιατί εἶναι ἀπό τόν Θεό δοσμένη καί περνᾶνε μέσα στήν ψυχή τοῦ ἐξομολογουμένου καί κλείνουν τά τραύματα. Νά τό ψυχοφάρμακο! Νά ἡ θεραπεία! Βλέπετε; Στήν ἁγία μας Ἐκκλησία εἶναι ὅλα, δέν χρειάζεται νά ψάχνουμε ἀλλοῦ. Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Πολλές ἁμαρτίες σήμερα, λόγω τῆς μεγάλης ἐκκοσμίκευσης, δέν θεωροῦνται κἄν ἁμαρτίες. Δυστυχῶς, δυστυχέστατα... ἀκοῦς πνευματικούς, τό ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος αὐτό, πού λένε στόν νέο, ἔ.. τί νά κάνουμε;.. ἐντάξει, νά μήν ἔχεις πολλές, νά ἔχεις μία! Φιλενάδα ἐννοεῖ. Ἄν εἶναι δυνατόν! Καί ἐντάξει, κάνε καί λίγο νηστεία καί μετά νά κοινωνήσετε κιόλας καί μετά συνεχίστε τήν ἁμαρτία... Αὐτός δέν εἶναι πνευματικός, εἶναι δολοφόνος ψυχῶν. Ξεκάθαρα πράγματα. Ἄλλο νά ἔχει μετάνοια τό παιδί καί νά κλαίει καί νά τοῦ δώσεις νά κοινωνήσει καί τήν ἄλλη μέρα.. μάλιστα! Καί νά εἶναι ἀποφασισμένο νά μήν τό ξανακάνει φυσικά. Αὐτό σημαίνει μετάνοια. Νά προτιμάει νά πεθάνει παρά νά ξαναμαρτήσει. Τότε μάλιστα. Τοῦ συντομεύεις τόν χρόνο τῆς ἀκοινωνησίας. Καί ἄλλο νά σοῦ λέει ὅτι ἐγώ θά συνεχίσω.. 49

Δυστυχῶς συμβαίνει αὐτό. Ἔχουμε τεράστια ἐκκοσμίκευση καί στούς ἱερεῖς καί στούς ἀρχιερεῖς. Γι’ αὐτό πολεμᾶνε τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, γιατί οἱ Πατέρες εἶναι ξεκάθαροι. Γι’ αὐτό πολεμᾶνε τό πηδάλιο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου, τούς ἱερούς Κανόνες. Καί σοῦ λέει, ἄσε τούς Κανόνες. Γιατί ἄσε τούς Κανόνες; Οἱ Κανόνες εἶναι τά ὅριά μας. Τά ὅρια ὑγείας εἶναι οἱ Κανόνες. Ἄν ξεπεράσεις τά ὅρια αὐτά, μπαίνεις σέ ναρκοπέδιο, μπαίνεις στήν ἐπικίνδυνη περιοχή τῆς ψυχοσωματικῆς ἀσθένειας. Αὐτό εἶναι οἱ Κανόνες. Δέν μποροῦμε νά τούς ἀφήσουμε τούς Κανόνες. Οἱ Κανόνες εἶναι φιλάνθρωποι. Ὅπως ὅταν πᾶμε στόν Ἰορδάνη γιά νά κάνουμε ἁγιασμό στά Ἱεροσόλυμα, δεξιά καί ἀριστερά ἔχει ναρκοπέδια καί τό γράφει. Ἔχει συρματοπλέγματα, δέν μπορεῖς νά περάσεις τά συρματοπλέγματα, κινδυνεύεις νά ἀνατιναχτεῖς. Γιατί εἶναι σύνορα ἐκεῖ μέ τήν Ἰορδανία. Ἔτσι εἶναι οἱ ἱεροί Κανόνες. Σοῦ λέει, μέχρι ἐδῶ θά πᾶς. Δέν μπορεῖς νά πᾶς πιό πέρα, θά ἀνατιναχτεῖς. Σήμερα σοῦ λένε, δέν πειράζει, προχώρα. Καί τό λένε καί πνευματικοί αὐτό δυστυχῶς, χωρίς ὅμως Ἅγιο Πνεῦμα πνευματικοί. Ἑπομένως, προσοχή καί σέ ποιούς πνευματικούς πᾶμε, τό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος αὐτό. Καί κοιτάξτε, σέ ποιούς πᾶμε; Ἄν εἴμαστε ἄνθρωποι ἐκκοσμικευμένοι, πού θέλουμε νά χαϊδέψουμε τά πάθη μας, θά τούς βροῦμε αὐτούς τούς χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα πνευματικούς. Ἄν ἔχουμε διάθεση νά θεραπευτοῦμε, θά πᾶμε νά βροῦμε τόν σωστό πνευματικό. Ὅπως ἕνας πού θέλει νά θεραπευτεῖ σωματικά, θά πάει στόν σωστό γιατρό καί ὄχι στόν τσαρλατάνο. Γιά σκεφτεῖτε, νά ἔχεις καρκίνο καί νά πᾶς σ’ ἕναν γιατρό, ὁ ὁποῖος θά σοῦ πεῖ, ἔ, παιδάκι μου, δέν ἔχεις τίποτα.. πάρε μιά ἀσπιρινούλα καί θά περάσει.. Καί λές, μπράβο, καλός γιατρός! Οὔτε τά μαλλιά μου πέσανε οὔτε ἔχω ναυτία ἀπό τίς ἀκτινοθεραπεῖες, ἀπό τίς ἀκτινοβολίες.. ὁ ἄλλος εἶδες τί ἔπαθε; Μετά ἀπό λίγο ὅμως εἶσαι ὁριζοντιομένος.. Εἶναι καλός γιατρός; Ὄχι, εἶναι ἁπλά ἀπατεώνας. Ἔτσι γίνεται καί στά πνευματικά. Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Μή λέτε ὀνόματα, γιά νά μήν προκαλέσουμε.. Δέν τό λέει ἕνας, τό λένε πολλοί. Ἐρ. : ............................ Ἀπ. : Ἡ ἐρώτηση εἶναι: Πάρα πολλοί σήμερα λένε ὅτι δέν χρειάζονται οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Ἐμεῖς κάνουμε τό αὐτονόητο. Εἴμαστε «ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις πατράσι». Ἀκολουθοῦμε τούς Ἅγιους Πατέρες καί βροντοφωνάζουμε ὅτι θά τούς ἀκολουθοῦμε μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων. Γιατί αὐτά πού λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες, τά λέει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Τά λέει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, μέ τό Ὁποῖο κινοῦνται οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Γιατί δέν μπορεῖ νά εἶσαι Ἅγιος Πατέρας, ἄν δέν ἔχεις ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα σου. Σήμερα, αὐτοί πού λένε κάτω οἱ Ἅγιοι Πατέρες, ἤ εἴμαστε σέ μιά μεταπατερική ἐποχή, δέν μᾶς χρειάζονται οἱ Πατέρες... αὐτό λένε τώρα. Τό λένε κομψά δηλαδή. Γιατί; Γιατί λέει, εἴμαστε κι ἐμεῖς Πατέρες. Εἶσαι Πατέρας; Γιά ἐπιβεβαίωσέ το. Κάνε ἕνα θαῦμα, ἄς ποῦμε. Ποῦ εἶναι τά θαύματά σου; Ποῦ εἶναι ἡ ἐπιβεβαίωση τῶν λόγων σου ἀπό τόν Θεό; Γιατί ὅ,τι ἔλεγαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες, τό 50