(7o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών Άρχ.Σάββα Αγιορείτου 7ο Μέρος Σειρά pdf σε συνέχειες - 2017 Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών, του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα: (hristospanagia3.blogspot.gr) Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).1

Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις. (Επίσημες Ιστοσελίδες) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις] hristospanagia3.blogspot.gr www.hristospanagia.gr agiapsychanalysi.blogspot.gr Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση: (Συλλογή ομιλιών - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos (Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists (Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία) http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:[email protected]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7ο Μέρος (Ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα)1)Ἀδικία [Σελ 4 εώς 20]2)Ἑκούσιες καί ἀκούσιες θλίψεις [Σελ 21 εώς 35]3)Ἡ ἀντιμετώπιση τῶν πειρασμῶν [Σελ 36 εώς 53]4)Περί θλίψεων καί πειρασμῶν [Σελ 54 εώς 72]5)Περί πειρασμῶν [Σελ 73 εώς 88]6)Ἀντιμετώπιση τοῦ σαρκικοῦ πολέμου [Σελ 89 εώς 103]7)Οἱ ὀθόνες πού προκαλοῦν τόν θάνατο [Σελ 104 εώς 109]8)Τηλεόραση, διαδίκτυο,κινητό καί πνευματική ζωή [Σελ 110 εώς 124]9)Διασκέδαση ἤ ψυχαγωγία; [Σελ 125 εώς 131]3

ἈδικίαΠολλές φορές ἀντιμετωπίζουμε ἀδικίες. Ἀντιμετωπίζουμε προσβολές, ἐπιθέσεις ἀπόσυνανθρώπους μας καί ἔχουμε μία διάθεση ἐκδικήσεως ἤ ἔστω ἀντιπάθειας ἤ πικρίαςἤ τέλος πάντων μιᾶς ἀντίδρασης. Γιατί νά μᾶς συμβαίνει αὐτό; Γιατί νά μᾶς τόκάνουν αὐτό; Τί τούς κάναμε; Πολλές φορές δέν ἔχουμε κάνει τίποτα ἤ δένβρίσκουμε ὅτι ἔχουμε κάνει κάτι σ’ αὐτούς, ἀπό τούς ὁποίους ὑφιστάμεθα μίαὁποιοδήποτε προσβολή, ἕνα ὁποιοδήποτε «κακό».Βέβαια πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι κακό τελικά δέν μπορεῖ νά μᾶς κάνει κανένας. Λέειὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Κανείς δέν μπορεῖ νά μᾶς βλάψει, ἄν δένβλάψουμε μόνοι μας τόν ἑαυτό μας». Αὐτό εἶναι μία πολύ μεγάλη ἀλήθεια, γιατίἀληθινή βλάβη δέν εἶναι π.χ. νά ἔρθει κάποιος νά μᾶς χτυπήσει ἤ ἀκόμα καί νά μᾶςἀφαιρέσει τή ζωή. Αὐτό δέν εἶναι ἀληθινή βλάβη, ἀληθινό κακό σέ μᾶς. Ποιό εἶναιτό ἀληθινό, τό γνήσιο κακό;Εἶναι ἡ ἁμαρτία. Εἶναι αὐτό δηλαδή, τό ὁποῖο μᾶς ὁδηγεῖ στήν αἰώνια κόλαση, ἄνδέν μετανοήσουμε. Αὐτό εἶναι τό ἀληθινό κακό καί ἡ ἀληθινή βλάβη καί αὐτή τήνβλάβη δέν μπορεῖ νά μᾶς τήν κάνει κανένας, παρά μόνο ἐμεῖς στόν ἑαυτό μας. Γιατίὁ ἄνθρωπος εἶναι αὐτεξούσιος καί μόνος του θέλει καί ἁμαρτάνει. Ἄν δέν θέλει, δένἁμαρτάνει. Ὅσο καί ἄν γύρω του τόν σπρώχνουν νά ἁμαρτήσει, ἐάν ὁ ἄνθρωπος δένθέλει, μπορεῖ νά ἀντισταθεῖ στήν ἁμαρτία.Τί συμβαίνει λοιπόν; Πολλές φορές πού ἀντιμετωπίζουμε μιά ἐπίθεση, μιά ἀδικία,χάνουμε αὐτή τήν ἀγάπη, πού πρέπει νά ἔχουμε ὁ ἕνας στόν ἄλλον, ἡ ὁποία ἀγάπημαζί μέ τήν ταπείνωση, ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος, εἶναι ἡ συχνότητα στήν ὁποίαἐργάζεται ὁ Θεός. Ἄν, λοιπόν, δέν ἔχουμε αὐτή τήν ἀγάπη, δέν μποροῦμε νά ἔχουμεἐπαφή μέ τόν Θεό, κοινωνία μέ τόν Θεό. Γι’ αὐτό, ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος,«ὑπεράνω ὅλων ἡ ἀγάπη». Ἐκεῖνο πού πρέπει νά μᾶς ἀπασχολεῖ εἶναι ἡ ἀγάπη γιάτόν ἄλλον, ἡ ψυχή του.Μιλήσαμε γιά τήν ἀδικία πού ὑφιστάμεθα ἀπό τούς ἄλλους, ἀλλά ἐνδιαφερόμαστεγιά τήν ψυχή του; Σκεφτόμαστε ὅτι ὁ ἄλλος, πού φέρεται κακῶς, βάζει σέ κίνδυνο τήσωτηρία του; Ἤ σκεφτόμαστε τόν ἑαυτό μας καί τί τοῦ φταίξαμε κ.λ.π.; Ἑπομένως,ἄν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀγάπη, ἀλλάζει ὅλη ἡ ἀντιμετώπιση τῶν πραγμάτων.Λέει κάπου ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «μηδείς τό ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλά τό τοῦ ἑτέρουἕκαστος» (Α΄Κορ. 10,24). Κανένας λέει νά μή ζητάει τό δικό του συμφέρον, ἀλλά ὁκαθένας νά ζητάει τό συμφέρον τοῦ ἄλλου. Κάνει ἐντύπωση πού δέν λέει νά ζητάεικαί τό τοῦ ἑτέρου, νά ζητάει τό δικό του, νά ζητάει καί τοῦ ἄλλου, ὅπως θά λέγαμεἐμεῖς, νά κοιτᾶμε καί τόν ἄλλον, νά κοιτᾶμε καί τόν ἑαυτό μας. Ὄχι δέν λέει ἔτσι.Λέει μόνο τό τοῦ ἑτέρου νά ζητᾶς. Εἶναι ἀκριβῶς αὐτό πού ἔλεγε ὁ Μέγας Ἀντώνιος,ὅτι ἡ σωτηρία μας εἶναι στά χέρια τοῦ ἄλλου, εἶναι στά χέρια τοῦ ἀδελφοῦ μας.Ἔλεγε καί κάποιος ἄλλος ἅγιος: «Θέλεις νά σέ συγχωρέσει ὁ Θεός; Συγχώρεσε τόν4

ἀδελφό σου». Ὅ,τι κάνουμε στόν ἄλλο, τό παίρνουμε ὡς ἀνταπόδοση ἀπό τόν Θεό.Θέλεις νά σέ ἐλεήσει ὁ Θεός; Ἐλέησε τόν ἀδελφό σου. Θέλεις νά σέ ἀγαπήσει ὁἄλλος; Ἀγάπησέ τον ἐσύ πρῶτος. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ἀντίστοιχα ὅ,τι κακό κάνειςἐσύ στόν ἄλλον, ὅ,τι σπείρεις, θά θερίσεις. Μᾶς τό λέει καί ὁ Θεός: Ἡ συμπεριφοράτῶν ἄλλων πρός ἐσένα θά εἶναι ἀνάλογη μέ τή δική σου πρός αὐτούς.Ἄν κατακρίνεις τόν ἄλλον γιά κάτι, παραχωρεῖ ὁ Θεός μετά νά κάνεις αὐτό γιά τόὁποῖο κατέκρινες τόν ἄλλον. Ἄν κατακρίνεις τόν ἄλλον, δηλαδή τόν καταδικάσειςκαί πεῖς κοίταξε αὐτός εἶναι πόρνος, εἶναι ἀνήθικος καί δέν ἔχεις συμπάθεια μέσασου, δέν ἔχεις ἀγάπη, θά παραχωρήσει ὁ Θεός νά πέσεις κι ἐσύ στήν ἀνηθικότητα,στήν πορνεία, γιά νά καταλάβεις ὅτι ὑπερηφανεύτηκες, ὅτι δέν ἔπρεπε νά φερθεῖςἔτσι. Ὑπάρχει, θά λέγαμε, αὐτή ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ καί αὐτή ἡ ἀνταπόδοση καίτοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ.Ἔτσι κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως, λέει ὁ Κύριος ὅτι θά κριθοῦμε κατά τά ἔργα μας.Ἔχει μιά ὡραία εἰκόνα ὁ Ἅγιος Κύριλλος πού ἔκανε κατήχηση στούς Χριστιανούςτότε καί στούς ὑποψήφιους νά βαφτιστοῦν καί τούς ἔλεγε κατά τή ΔευτέραΠαρουσία ὅλοι θά εἴμαστε ντυμένοι μέ τί νομίζετε; Τί θά φοράει ὁ καθένας; Θάφοράει τά ἔργα του. Τά ἔργα του θά εἶναι σάν τό ροῦχο μας. Ἄν τά ἔργα μας εἶναικαλά, θά ἔχουμε καί ἕνα καλό ἔνδυμα, καθαρό, λευκό, ὅπως εἶναι τό μαλλί πού ἔχουντά πρόβατα. Ἐάν ὅμως τά ἔργα μας εἶναι βρώμικα, εἶναι ἄθλια κ.λ.π. θά μοιάζουμεμέ τά ἐρίφια, μέ τά κατσίκια καί δέν θά χρειάζεται ἰδιαίτερος κόπος γιά νάξεχωρίσουν τά πρόβατα ἀπό τά ἐρίφια.Ὅπως λέει ὁ Κύριος τήν Κυριακή τῆς Κρίσεως, τά πρόβατα θά πᾶνε στή Βασιλείατοῦ Θεοῦ καί τά ἐρίφια θά πᾶνε στήν αἰώνια κόλαση. Ξεχωρίζουμε -τό λέει ὁ ἅγιοςΚύριλλος- ἀπό τά ἔργα μας πού εἶναι καλά ἤ κακά.«Ὅ,τι κάνουμε», λέει ὁ ἅγιος Πορφύριος, «προσευχή, συμβουλή, ὑπόδειξη, νά τόκάνουμε μέ ἀγάπη». Πάντα πρέπει νά ἔχουμε ἀγάπη. «Χωρίς τήν ἀγάπη ἡ προσευχήδέν ὠφελεῖ». Νά κάνεις ξηρά ἀπαρίθμηση κάποιων ὀνομάτων, νά λές ‘Κύριεἐλέησον τόν τάδε’, θέλει νά ἔχει καί πόνο ἡ προσευχή, ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος, νά ἔχεικαί καρδιά, τότε πιάνει ἡ προσευχή. Ἀκόμα ὅταν κάνουμε μιά ὑπόδειξη στό παιδίμας, μιά παρατήρηση, ἄν δέν ἔχει ἀγάπη, δέν ὠφελεῖ. Μᾶλλον ἀντίδραση προκαλεῖ.«Χωρίς τήν ἀγάπη λοιπόν ἡ προσευχή δέν ὠφελεῖ. Ἡ συμβουλή πληγώνει. Ἡὑπόδειξη βλάπτει, ἀντί νά ὠφελεῖ καί καταστρέφει τόν ἄλλον». Πολλές φορές μοῦλέει ἡ μητέρα –Πῶς νά μιλήσω στό παιδί; Τί νά πῶ; Δέν εἶναι τό θέμα τί θά πεῖς.Εἶναι τό πῶς θά τό πεῖς. Ἄν τό πεῖς μέ ἀγάπη, μέ πόνο καί μιά ἁπλή κουβεντούλα νάτοῦ κάνεις, μιά ἁπλή συζήτηση, τό παιδί θά πάρει τό μήνυμα. Δέν θέλει πολλά λόγια,θέλει πολλή ἀγάπη μέ λίγα λόγια. Ἔλεγε πάλι ὁ ἅγιος Πορφύριος: Μή λέτε πολλάλόγια στά παιδιά, ἀλλά νά λέτε στόν Θεό πολλή προσευχή γιά τό παιδί. Ὁ Θεόςβρίσκει τρόπο μέσα ἀπό τούς ἀγγέλους του νά πληροφορεῖ τό παιδί. Ὅταν λοιπόνκάνουμε ὑπόδειξη χωρίς ἀγάπη, αὐτή λέει βλάπτει καί καταστρέφει τόν ἄλλον, πούαἰσθάνεται ἄν τόν ἀγαπᾶμε ἤ δέν τόν ἀγαπᾶμε καί ἀντιδρᾶ ἀναλόγως.«Ἀγάπη, ἀγάπη, ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη στόν ἀδελφό μᾶς προετοιμάζει νά ἀγαπήσουμε5

περισσότερο τόν Χριστό. Ὡραῖο δέν εἶναι αὐτό»; Τό λέει καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁΘεολόγος στό Εὐαγγέλιο: «Ἄν δέν ἀγαπᾶς τόν ἀδελφό σου πού τόν βλέπεις δίπλασου, πῶς θά ἀγαπήσεις τόν Θεό πού δέν Τόν βλέπεις (Α’ Ἰω. 4,20)»; Εἶναι ἄλλωστεἡ πρώτη ἐντολή: Νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό. Ἀλλά πῶς θά ἀγαπήσουμε τόν Θεό, ἅμαδέν ἀγαπᾶμε τόν διπλανό μας;«Ἄς σκορπίζουμε σέ ὅλους τήν ἀγάπη μας ἀνιδιοτελῶς». Εἴχαμε μιλήσει γιά αὐτήτήν βασική ἰδιότητα τῆς ἀγάπης, πού εἶναι ἡ ἀνιδιοτέλεια. Σήμερα πολλοί μιλᾶνε γιαἀγάπη. Πάρα πολλοί, σχεδόν ὅλοι, μιλᾶνε για ἀγάπη, ἀλλά τήν ἐννοοῦνε μέ ἕνα δικότους τρόπο κοσμικό. Ἐνῶ ἡ ἀληθινή ἀγάπη, ὅπως μᾶς τήν δίδαξε ὁ Χριστός μας καίτό ἅγιο Εὐαγγέλιο «οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς» (Α΄Κορ. 13,5), δέν ζητᾶ τά δικά της, δένζητᾶ τό συμφέρον του ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου, ὅπως εἶπε ὁ ἈπόστολοςΠαῦλος. Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ἀγἀπη, δηλαδή ἡ ἀνιδιοτελής.Γιατί σήμερα ἀποτυγχάνουν οἱ οἰκογένειες; Ἔλεγε κάποιος ἀντί γιά ‘ΓραφεῖοΓάμων’ πού ἔχουμε στίς Μητροπόλεις, πρέπει νά γράφουμε ἀπό πάνω ‘ΓραφεῖοΔιαζυγίων’. Ἔχουν γίνει περισσότερα τά διαζύγια ἀπό τούς γάμους. Γιατί; Διότι ἡἀγάπη δέν εἶναι ἀνιδιοτελής, ἀλλά ἰδιοτελής. Ὁ κάθε ἕνας ἀπό τούς συζύγουςσκέφτεται πιό πολύ τόν ἑαυτό του καί λιγότερο τόν διπλανό, τόν σύζυγο. Δένσκέφτεται πῶς θά ἀναπαύσει τόν σύζυγο καί τά παιδιά, ἀλλά πῶς θά ἀναπαυτεῖ ὁἴδιος. Ὅταν λοιπόν δέν ἀνταποκρίνεται ὁ ἄλλος στήν ἀγάπη, πού προσπαθεῖ νά δείξειὁ ἕνας, ὁ ἄλλος κουμπώνεται. Αὐτό δέν εἶναι ἀνιδιοτελής, εἶναι ἰδιοτελής ἀγάπη,περιμένει ἀνταπόδοση.Ἡ ἀνταπόδοση θά δοθεῖ ἀπό τόν Θεό. Δέν πρέπει νά τήν περιμένεις ἀπό τόν ἄλλον.Ὅπως λέει πολύ σοφά ὁ λαός μας, πού εἶναι ὀρθόδοξος, εἶναι λαός τῆς ρωμιοσύνηςκαί ἔχει μέσα του αἷμα ἁγίων: ‘Κάνε τό καλό καί ρίξτο στό γιαλό’. Μή ζητᾶςἀνταπόδοση δηλαδή. Μή ζητᾶς ἀπό ἀνθρώπους ἀνταπόδοση. Οἱ ἄνθρωποι κατάκανόνα οὔτε ‘εὐχαριστῶ’ δέν θά ποῦν. Ἀπό τούς δέκα λεπρούς, ἕνας βρέθηκε νά πεῖεὐχαριστῶ. Τό 90% εἴμαστε ἀχάριστοι. Πολύ περισσότερο δέν θά δώσει κανείς καλό,στό καλό πού τοῦ κάνεις. Ὅταν περιμένουμε τήν ἀνταπόδοση ἀπό τόν Θεό, τότε ἡἀγάπη εἶναι σωστή.Ἄς σκορπίζουμε λοιπόν ἀνιδιοτελῶς τήν ἀγάπη μας σέ ὅλους χωρίς διακρίσεις. Μέρωτᾶνε πολλοί τώρα γιά τούς μετανάστες, γιά τούς πρόσφυγες, ‘Τί θά κάνουμε μ’αὐτούς; Πῶς πρέπει νά τούς δοῦμε’; Ὡς εἰκόνες Θεοῦ δέν πρέπει νά τούς δοῦμε; Ὡςεἰκόνες Θεοῦ. Ἀπό κεῖ καί μετά βέβαια, ὅπως ἔλεγε καί ὁ ἅγιος Παΐσιος, δέν θάκοιμόμαστε καί μέ τά τσαρούχια, θά ἔχουμε καί τόν νοῦ μας γιατί αὐτοί ὁπωσδήποτεεἶναι ἀλλόθρησκοι, εἶναι ἀντίχριστοι. Ὅπως λένε οἱ Πατέρες, ὁ μουσουλμανισμόςεἶναι θρησκεία τοῦ Ἀντιχρίστου. Νά τό λέμε μέ τό ὄνομά του τό πράγμα καί τόνμισοῦνε καί τόν Χριστό μας καί τόν Σταυρό τόν καταπατοῦν κ.λ.π. Ἀλλά ἐμεῖς δένπρέπει νά χάνουμε τήν ἀγάπη μας ἀκόμα καί γιά τούς ἐχθρούς μας.Ὁ Χριστός μας πάνω ἀπό τόν Σταυρό εἶπε γιά τούς ἐχθρούς του πού Τόν σταύρωσαν:«Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς· οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23,34). «Συγχώρα τους, δένξέρουν τί κάνουν». Ὄχι μόνο δηλαδή τούς συγχωροῦσε, ἀλλά τούς ὑπερασπιζόταν6

κιόλας. Προσῆγε ἐπιχείρημα, ἔλεγε κι ἕνα ἐπιχείρημα στόν Θεό Πατέρα γιά νά τούςσυγχωρέσει: Δέν ξέρουν τί κάνουν, ἔχουν χάσει τό μυαλό τους, τά λογικά τους. Γιατίεἶχαν χάσει τά λογικά τους ἐκεῖνοι πού Τόν σταύρωσαν; Γιατί εἶχαν πέσει στό πάθοςτοῦ φθόνου, τῆς ζήλειας. «Διά φθόνον παρέδωκαν Αὐτόν» (Ματθ. 27,18).Ἔτσι κι ἐμεῖς πρέπει νά προσέχουμε νά μήν παρασυρόμαστε ἀπό τά πάθη μας, γιά νάμήν χάνουμε τά λογικά μας καί νά μήν χάνουμε τήν ἀγάπη. «Ὅταν ἔλθει μέσα μας ἡΧάρη τοῦ Θεοῦ δέν θά ἐνδιαφερόμαστε ἄν μᾶς ἀγαπᾶνε ἤ ὄχι, ἄν μᾶς μιλᾶνε μέκαλοσύνη». Μᾶς πληγώνει ἄν δέν μᾶς μιλᾶνε μέ ἀγάπη. Γιατί; Δέν πρέπει νά μᾶςπληγώνει. Προφανῶς γιατί δέν ἔχουμε ζήσει τόν Θεό. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὁ ἅγιος, ἄνἔρθει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μέσα μας, ἔρχεται τέτοια γλυκύτητα, τέτοια ἄνεση, τέτοιαχαρά, τέτοια εἰρήνη, νιώθεις τόσο γεμάτος, πού ὅ,τι καί νά σοῦ κάνει ὁ ἀδελφός σου,ὁ ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος, ἐσύ λές δέν πειράζει, σκέφτεσαι πόση Χάρη καί πόσηχαρά σοῦ δίνει ὁ Θεός καί λές «ἄσ’ τον, συγχώρεσέ τον Θεέ μου».Ἀλλά ὅταν δέν ἔχουμε τή Χάρη αὐτή τοῦ Θεοῦ, ἔχουμε κενό μέσα στήν ψυχούλαμας, ὁπότε μᾶς πληγώνει πολύ ἡ κακή συμπεριφορά τοῦ ἄλλου. Ἄς προσπαθοῦμελοιπόν αὐτό τό πράγμα: Νά γεμίζουμε μέ Θεό. Νά ἔχουμε ἐνεργό τή Χάρη τοῦ ἉγίουΠνεύματος, ὅπως μᾶς λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Ἔχουμε πεῖ πῶς γίνεται αὐτό. Μέ τήνμετάνοια, μέ τήν ἐξομολόγηση, μέ τήν ἄσκηση καί μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή.Ἔτσι ἐνεργοποιοῦμε τή Χάρη, πού πήραμε μέ τό Ἅγιο Βάπτισμα καί εἴμαστε γεμάτοιἀπό τή Χάρη καί δέν μᾶς λείπει τίποτε. Καί νά μᾶς πεῖ κάποιος μιά κουβέντα καί νάμᾶς ἀδικήσει, ἀντί νά στενοχωρεθοῦμε, θά χαροῦμε κιόλας.Θά πεῖ κανείς γιατί νά χαροῦμε; Γιατί μοιάζουμε στόν Χριστό. Τόν Χριστό μας δένΤόν ἀδίκησαν; Δέν Τοῦ εἶπαν κουβέντες; Καί τί δέν Τοῦ εἶπαν! Καί δαιμονισμένοΤόν εἶπαν καί ἀρχηγό τῶν δαιμόνων Τόν εἶπαν καί πλανεμένο Τόν εἶπαν καί φάγο,φαγά δηλαδή καί οἰνοπότη, δηλαδή μπεκρή, ὅ,τι θέλετε Τοῦ λέγανε. Ὁ Χριστός μαςτούς μισοῦσε; Ἀλλοίμονο! Κανέναν δέν μισοῦσε ὁ Χριστός μας. Εἶναι βλασφημίακαί νά τό ποῦμε μόνο. Ὁ Χριστός μας τούς ἀγαποῦσε, τούς συγχωροῦσε ὅλους καίτούς πονοῦσε ὅλους.Ὁ ἄλλος πού φέρεται ἄσχημα, ὅπως εἴπαμε, δέν εἶναι ἄξιος γιά νά τόν κατακρίνουμε,εἶναι ἄξιος γιά νά τόν συμπαθήσουμε πιό πολύ. Εἶναι σάν ἕνα ἄρρωστο μέλος τοῦσώματός μας. Δέν λέμε στήν Ἐκκλησία μας ὅτι εἴμαστε ὅλοι «ἀλλήλων μέλη» (Ρωμ.12,5); Ὁ ἕνας κομμάτι τοῦ ἄλλου καί ὅλοι μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ; Ὅτανλοιπόν ὁ ἀδελφός σου σέ ἀδικεῖ, εἶναι σάν νά σέ πονάει τό μάτι σου. Ὅταν σέ πονάειτό μάτι σου τί κάνεις; Δέν τό χτυπᾶς γροθιές βέβαια, ἀλλά βάζεις ἔμπλαστρα, τόκαλύπτεις νά μήν τό βλέπει πολύ τό φῶς καί ἐρεθίζεται, τοῦ βάζεις κολλύριο,πηγαίνεις καί στόν γιατρό, ἄν χρειαστεῖ καί πᾶς καί ξαναπᾶς πολλές φορές καίφροντίζεις νά τό θεραπεύσεις. Πιό πολύ δηλαδή τό περιποιεῖσαι ἀπό τά ὑγιή μέλη.Ἔτσι καί ἕναν ἀδελφό μας πού μᾶς ἀδικεῖ, πρέπει νά τόν βλέπουμε σάν ἕνα ἄρρωστοκομμάτι τοῦ σώματός μας καί ἀξίζει περισσότερο τήν ἀγάπη μας καί τήν φροντίδαμας.«Ὅταν ἔλθει μέσα μας λοιπόν ἡ Χάρις δέν θά ἐξετάζουμε ἄν μᾶς ἀγαπᾶνε ἤ ὄχι».7

Εἶναι πολύ χαμερπές, πολύ τιποτένιο πράγμα νά ζητᾶμε τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων. Ἡἀρχοντιά εἶναι ἐμεῖς νά ἀγαπᾶμε καί νά μή ζητᾶμε ἀνταπόδοση στήν ἀγάπη μας.Ἔχουμε τόση ἀγάπη ἀπό τόν Θεό, πού δέν μᾶς χρειάζεται ἀνθρώπινη ἀγάπη. Γιατίὅμως πολλοί λένε:«Πρέπει, ἄνθρωποι εἴμαστε, θέλουμε καί κάποιον νά μᾶςἀγαπάει». Καί οἱ ἄνδρες καί οἱ γυναῖκες ἴσως περισσότερο. Γιατί δέν ἔχουμε νιώσειτήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς φταῖμε σ’ αὐτό. Ἄν δοθοῦμε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καίἀγαπήσουμε τόν Θεό, θά αἰσθανθοῦμε τήν ἀγάπη Του κι ἐμεῖς. Τότε δέν θά μᾶςχρειάζεται καμιά ἀνθρώπινη ἀγάπη. Καί πρέπει νά τό κάνουμε αὐτό, γιατί ἡ πρώτηἐντολή εἶναι νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό.«Εἶναι ἐγωισμός νά θέλουμε οἱ ἄλλοι νά μᾶς μιλᾶνε μέ καλοσύνη». Προσέξτε τί λέειὁ ἅγιος Πορφύριος. Εἶναι ἐγωισμός. Τρέφεται ὁ ἐγωισμός μας, ἄν οἱ ἄλλοι μᾶςἀγαποῦν. Ἀλλά δέν πρέπει νά τρέφουμε τόν καρκίνο. Τόν καρκίνο πρέπει νά τόνβγάζουμε καί ὁ ἐγωισμός εἶναι ἕνας μεγάλος καρκίνος.«Ἄς ἀφήσουμε τούς ἄλλους νά μᾶς μιλᾶνε ὅπως αἰσθάνονται», λέει ὁ ἅγιοςΠορφύριος. Ἄς μή μᾶς στεναχωρεῖ ἄν μᾶς μιλᾶνε μέ ἕναν τρόπο, θα λέγαμε ψυχρό, ἤκαμιά φορά καί λίγο ἀπαξιωτικό καί λίγο ἄγριο, χωρίς καλοσύνη. «Ἄς μήζητιανεύουμε τήν ἀγάπη. Ἐπιδίωξή μας νά εἶναι ν’ ἀγαπᾶμε καί νά προσευχόμαστεμέ ὅλη μας τήν ψυχή γιά ἐκείνους». Βλέπετε καί ὁ Χριστός μας τί ἐντολή μᾶςἔδωσε;Ἐκτός ἀπό τό νά ἀγαπᾶμε τόν Ἴδιο, ὁ Χριστός μας μᾶς ἔδωσε ὡς δεύτερηἐντολή ν’ ἀγαπᾶμε τόν πλησίον «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Νά ἀγαπᾶμε ὁ ἕνας τόν ἄλλο.Δέν εἶπε κάντε ὅ,τι μπορεῖτε γιά νά σᾶς ἀγαπήσουν οἱ ἄλλοι. Ἐσεῖς νά ἀγαπήσετετούς ἄλλους. Βλέπετε; Ἐκεῖ εἶναι τό λάθος πού κάνουμε καί στενοχωριόμαστε ἄδικα,χωρίς ὤφελος, ἐπειδή δέν μᾶς ἀγαποῦν οἱ ἄλλοι. Μά θά πεῖς: νά μή σ’ ἀγαπάει ὁσύζυγός σου; Νά μή σ’ ἀγαπάει τό παιδί σου; Ὁ Χριστός εἶπε νά μή νοιάζεσαι. Ἐσύνά ἀγαπᾶς. Καί, ὅταν ἐσύ ἀγαπᾶς, ἔχεις καλύψει πλήρως τά κενά σου, δέν σοῦχρειάζεται ἀνθρώπινη ἀγάπη. Δέν θά σέ πάει στόν Παράδεισο ἡ ἀγάπη τῶν ἄλλων. Ἡἀγάπη τοῦ Θεοῦ θά μᾶς πάει στόν Παράδεισο. Ἐμεῖς πρέπει νά ἀγαπήσουμε τόν Θεόκαί τούς ἄλλους. Ἀντίθετα ἡ ἀγάπη τῶν ἄλλων μᾶς τρέφει τόν ἐγωισμό πολλέςφορές.Ἐπιδίωξή μας νά εἶναι ν’ ἀγαπᾶμε καί νά προσευχόμαστε μέ ὅλη μας τήν ψυχή γιάἐκείνους.Τότε «θά προσέξομε ὅτι ὅλοι θά μᾶς ἀγαπᾶνε χωρίς νά τό ἐπιδιώκομε,χωρίς καθόλου νά ζητιανεύομε τήν ἀγάπη τους. Θά μᾶς ἀγαπᾶνε ἐλεύθερα καίεἰλικρινά ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς τους χωρίς νά τούς ἐκβιάζομε».Λέει ἡ σύζυγος στόν σύζυγο: Μ’ ἀγαπᾶς; Λάθος ἐρώτηση. Τελείως λάθος ἐρώτηση.Ποιά εἶναι ἡ σωστή ἐρώτηση;Ἡ σωστή ἐρώτηση εἶναι νά ρωτήσει τόν ἑαυτό της: Τόνἀγαπῶ; Αὐτή εἶναι ἡ σωστή ἐρώτηση. Ἐπειδή ρωτᾶμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον, ἄν μᾶςἀγαπάει, γι’ αὐτό δέν ἀγαπιόμαστε. Ἐνῶ, ἄν φροντίζαμε ὁ καθένας ν’ ἀγαπήσει τόνἄλλον, χωρίς νά ρωτάει ἄν ὁ ἄλλος τόν ἀγαπάει ἤ ὄχι, θά ἑλκύαμε καί τούς ἄλλους.Γιατί, ὅταν ἀγαπᾶς καί προσεύχεσαι γιά τόν ἄλλον, δημιουργεῖς γύρω σου μιάζεστασιά, ἕνα ὡραῖο πνευματικό εὔκρατο κλίμα καί ὁ ἄλλος ἔρχεται κοντά σου, σέπλησιάζει καί δέν ξέρει καί γιατί σέ πλησιάζει, ἀλλά νιώθει πολύ ὡραῖα. Γιατί, ὅταν8

ἀγαπᾶς ἔχεις τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐνεργό καί δημιουργεῖς γύρω σου ἕναὡραῖο θερμοκήπιο.Ἔρχεται καί ὁ σύζυγος λοιπόν καί μένει δίπλα σου. Ἄν ὅμως ἐσύ, ἡ σύζυγος, ἔχειςλογισμούς, ὅτι δέν θέλει νά μιλήσει μαζί σου, ὅτι σέ ἀποφεύγει καί πάει στόκαφενεῖο καί ἄργησε καί πάλι ἄργησε καί τί θά γίνει καί δέν ἔρχεται… Μπορεῖ νάμήν τοῦ πεῖς τίποτα, ἀλλά ἄν ἔχεις μέσα σου τέτοιες σκέψεις καί λογισμούς, ὁ ἄνδραςσου τό πληροφορεῖται καί λέει: ‘Κοίταξέ την πάλι μουτρωμένη εἶναι. Αὔριο θά ἔρθωπιό ἀργά’. Τήν ἄλλη μέρα ἔρχεται πιό ἀργά. Ἄν ὅμως εἶχες μέσα σου καλούςλογισμούς, καλές σκέψεις, θά χαιρόταν κι αὐτός καί θά ἔλεγε ‘Γιά κοίταξε ἡ γυναίκαμου, παρόλο πού ἄργησα, μ’ ἀγαπάει, δέν ἔχει κακούς λογισμούς. Αὔριο θά ἔρθω πιόνωρίς’. Ἔτσι θά τόν κερδίσεις. Τό ἀντίστοιχο ἰσχύει καί γιά τούς ἄνδρες.Ἄν θέλεις νά κερδίσεις τόν ἄλλο, τήν ἀγάπη τοῦ ἄλλου, ἀγάπησέ τον. Αὐτό εἶναι τόμυστικό. Τίποτα ἄλλο δέν χρειάζεται. Καί πῶς τόν ἀγαπᾶμε; Ὄχι τόσο μέ ἐξωτερικέςἐκδηλώσεις, πού καμιά φορά δημιουργοῦν καί μία ἀντίδραση, ὅσο μέ τήν προσευχήτήν μυστική, ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος. Κάνε μυστικά προσευχή. Γιά τόν σύζυγο, γιάτήν σύζυγο, γιά τό παιδί καί ἔτσι δημιουργεῖς γύρω σου αὐτό τό ὡραῖο θερμοκήπιο,πού τόν ἑλκύει καί τόν ἄλλον καί νιώθει πολύ ὡραῖα.Λέει ὁ ἅγιος, ὅταν ἀγαπήσεις, θά προσέξεις τότε ὅτι ὅλοι ἔρχονται κοντά σου καί σέἀγαπᾶνε κι αὐτοί. «Ὅταν ἀγαπᾶμε χωρίς νά ἐπιδιώκομε νά μᾶς ἀγαπᾶνε, θάμαζεύονται ὅλοι κοντά μας σάν τίς μέλισσες. Αὐτό ἰσχύει γιά ὅλους μας». Βλέπετεἕνα πολύ μεγάλο μυστικό; Δέν θέλουμε; Θέλουμε νά μᾶς ἀγαπᾶνε, ἄνθρωποιεἴμαστε. Λοιπόν, μήν τό ἐπιδιώκεις. Ἐσύ νά ἐπιδιώξεις νά τούς ἀγαπήσεις ὅλους καίθά δεῖς μετά ὅτι καί οἱ ἄλλοι θά έρθουν κοντά σου, γιατί θά ἀναπαύονται.«Ἂν ὁ ἀδελφός σου σ’ ἐνοχλεῖ, σέ κουράζει, νά σκέπτεσαι: ‘Τώρα μέ πονάει τό μάτιμου, τό χέρι μου, τό πόδι μου, πρέπει νά τό περιθάλψω μ’ ὅλη μου τἠν ἀγάπη’».Αὐτός πού σέ κουράζει, πού εἶναι λίγο φορτικός, πού γκρινιάζει ἐνδεχομένως, πούλέει ‘δέν μ’ ἀγαπᾶς’ κ.λ.π., αὐτός εἶναι ἄρρωστος. Ἀξίζει πιό πολύ νά τόνἀγαπήσουμε, πιό πολύ νά προσευχηθοῦμε γι’ αὐτόν. Ὅταν σκεφθεῖς ἔτσι λοιπόν, θάδεῖς ὅτι κι ὁ ἄλλος θά πάψει νά γκρινιάζει, θά ἔρθει κι αὐτός κοντά σου καί θά νιώθειπολύ ὡραῖα καί θά νιώθεις κι ἐσύ πολύ καλά τότε.«Νά μή σκεπτόμαστε, ὅμως, οὔτε ὅτι θά ἀμειφθοῦμε γιά τά δῆθεν καλά, οὔτε ὅτι θάτιμωρηθοῦμε γιά τά κακά πού διαπράξαμε». Γιατί κι αὐτό εἶναι μιά κατώτερη μορφή-ἄς τό ποῦμε- ἐκπλήρωσης ἀγάπης. Γιατί ὑπάρχουνε οἱ δοῦλοι, ὑπάρχουν οἱμισθωτοί, ὑπάρχουν καί οἱ υἱοί. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἤθελε νά εἴμαστε στήν τάξη τῶνυἱῶν, δηλαδή νά τηροῦμε αὐτά πού λέει ὁ Χριστός μας, ὄχι γιατί θά μᾶς ἀμείψει ὁΧριστός μας, οὔτε γιά νά μήν πᾶμε στήν κόλαση, ἀλλά γιατί ἀγαπᾶμε Αὐτόν τόν ἴδιοκαί δέν θέλουμε νά Τόν στενοχωροῦμε. Γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος:«Μή σκέφτεσαι ὅτι θάπάρεις ἀνταπόδοση. Ἐσύ δεῖξε τήν ἀγάπη σου ἀνιδιοτελῶς».«Ἔρχεσαι εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας, ὅταν ἀγαπάεις μέ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ». Αὐτόεἶναι πολύ μεγάλη κουβέντα. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ὅταν ἀγαπᾶμε μέ τήν ἀγάπητοῦ Χριστοῦ, δηλαδή ἀνιδιοτελῶς, χωρίς νά ζητᾶμε ἀνταπόδοση, χωρίς νά9

ἐπιδιώκουμε τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων, μετά λέει, γνωρίζουμε τήν ἀλήθεια. Καί ποιάεἶναι ἡ ἀλήθεια; Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Εἶναι δρόμος δηλαδή γιά νά γνωρίσεις τόν Θεό ἡἀνιδιοτελής ἀγάπη πρός τόν πλησίον.Ἔρχεσαι εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας, μ’αὐτόν τόν τρόπο καί «τότε δέν ζητᾶς νά σ’ἀγαπᾶνε, αὐτό εἶναι κακό». Προσέξτε, εἶναι κακό νά ζητᾶς νά σ’ ἀγαπᾶνε. Ἔχειἐγωισμό μέσα, ἔχει ἰδιοτέλεια. «Ἐσύ ἀγαπάεις, ἐσύ δίνεις τήν ἀγάπη σου, αὐτό εἶναιτό σωστό. Ἀπό μᾶς ἐξαρτᾶται νά σωθοῦμε. Ὁ Θεός τό θέλει. Ὅπως λέει ἡ ἉγίαΓραφή: ‘’Ὁ Θεός θέλει πάντας σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν’’ (Α΄Τιμ.2,4)». Καί ποιός εἶναι ὁ δρόμος; Ἡ διπλή ἀγάπη, ἔλεγε ἡ ἁγία Συγκλητική. Ἡ ἀγάπηπρός τόν Θεό καί ἡ ἀγάπη πρός τόν πλησίον. Θέλεις νά σωθεῖς; Αὐτός εἶναι ὁδρόμος.Ἐρχόμαστε τώρα σέ αὐτό πού λέγαμε στήν ἀρχή, πού εἶναι τό πιό δύσκολο. Ὅτανκάποιος μᾶς ἀδικεῖ. Τότε εἶναι πού ζητιέται ἡ ἀγάπη. Γιατί ὁ Χριστός εἶπε νάἀγαπᾶμε ὄχι μόνο αὐτούς πού μᾶς φέρονται καλά, ἀλλά καί αὐτούς πού δέν μᾶςφέρονται καλά. Λέει λοιπόν ὁ ἅγιος Πορφύριος: «Ὅταν κάποιος μᾶς ἀδικήσει μ’ὁποιονδήποτε τρόπο, μέ συκοφαντίες, μέ προσβολές, νά σκεπτόμαστε ὅτι εἶναιἀδελφός μας πού τόν κατέλαβε ὁ ἀντίθετος». Ποιός εἶναι ὁ ἀντίθετος; Ὁ πονηρός, ὁδιάβολος. Αὐτά νά σκεφτόμαστε. Ὅτι εἶναι ἀδελφός μας, ὁποιοσδήποτε κι ἄν μᾶςἀδικεῖ, εἶναι ἀδελφός μας, ὁ ὁποῖος ἔχει καταληφθεῖ ἀπό πονηρό πνεῦμα. Τόνἐπηρεάζει ὁ ἔξω ἀπό δῶ. Ἔπεσε θύμα τοῦ ἀντιθέτου.«Γι’ αὐτό πρέπει νά τόν συμπονέσομε καί νά παρακαλέσομε τόν Θεό νά ἐλεήσει κιἐμᾶς κι αὐτόν κι ὁ Θεός θά βοηθήσει καί τούς δύο. Ἄν, ὅμως, ὀργισθοῦμε ἐναντίοντου -πράγμα πού γίνεται συνήθως-, τότε ὁ ἀντίθετος ἀπό κεῖνον θά πηδήσει σ’ ἐμᾶςκαί θά μᾶς παίζει καί τούς δύο». Κοιτάξτε τί γίνεται πνευματικά! Ἀπό μᾶς θάξαναπάει σέ ἐκεῖνον, ἀπό κεῖνον σέ ἐμᾶς καί θά χαίρεται τό ταγκαλάκι.«Ὅποιος κατακρίνει τούς ἄλλους, δέν ἀγαπάει τόν Χριστό. Ὁ ἐγωισμός φταίει. Απόκεῖ ξεκινάει ἡ κατάκριση. Θά σᾶς πῶ ἕνα μικρό παράδειγμα». Κοιτάξτε ἕναὡραιότατο παράδειγμα πού δίνει ὁ ἅγιος Πορφύριος.«Ἂς ὑποθέσομε ὅτι ἕνας ἄνθρωπος βρίσκεται μόνος του στήν ἔρημο. Δέν ὑπάρχεικανείς. Ξαφνικά ἀκούει κάποιον ἀπό μακριά νά κλαίει καί νά φωνάζει».Δέν ξέρω πόσοι ἔχετε βρεθεῖ σέ ἔρημο, ἄν ἔχετε πάει στό Σινά ἐνδεχομένως ξέρετε τίθά πεῖ ἔρημος. Ἀκοῦμε λοιπόν κάπου κάποιον νά φωνάζει ‘βοήθεια’.«Πλησιάζει κι ἀντικρίζει ἕνα φοβερό θέαμα: μία τίγρις ἔχει ἁρπάξει ἕναν ἄνθρωποκαί τόν καταξεσχίζει μέ μανία. Ἐκεῖνος ἀπελπισμένος ζητάει βοήθεια. Σέ λίγα λεπτάθά τόν κατασπαράξει. Τί νά κάνει, γιά νά τόν βοηθήσει; Νά τρέξει κοντά του; Πῶς;Αὐτό εἶναι ἀδύνατον. Νά φωνάξει; Ποιόν; Κανείς ἄλλος δέν ὑπάρχει. Μήπως θάπάρει καμιά πέτρα νά τήνε ρίξει στόν ἄνθρωπο καί νά τόν ἀποτελειώσει; ‘Ὄχι,βέβαια!’, θά ποῦμε». Αὐτό εἶναι μεγάλη ἀπανθρωπιά!«Κι ὅμως αὐτό εἶναι δυνατόν νά γίνει, ὅταν δέν καταλαβαίνομε ὅτι ὁ ἄλλος πού μᾶςφέρεται ἄσχημα κατέχεται ἀπό τόν διάβολο, τήν τίγρη». Καταλάβατε τήν ἀναλογία;10

Ἡ τίγρης εἶναι ὁ διάβολος. Αὐτός πού μᾶς ἐπιτίθεται, εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού τόν ἔχειπάρει ἡ τίγρης καί ἔχει ἀρχίσει νά τόν τρώει. Εἶναι θύμα δηλαδή τοῦ διαβόλου.Αἰχμαλωτισμένος ἀπό τόν διάβολο. Ἐσύ τώρα τί θά κάνεις; Θά πάρεις μιά πέτρα καίθά τόν χτυπήσεις αὐτόν τόν ταλαίπωρο ἄνθρωπο; Αὐτό κάνουμε ὅταν ὀργιζόμαστεἐναντίον αὐτοῦ, πού μᾶς φέρεται ἄσχημα.«Μᾶς διαφεύγει ὅτι, ὅταν κι ἐμεῖς τόν ἀντιμετωπίζομε χωρίς ἀγάπη, εἶναι σάν νά τοῦρίχνομε πέτρες πάνω στίς πληγές του, ὁπότε τοῦ κάνομε πολύ κακό καί ἡ «τίγρις»μεταπηδάει σ’ ἐμᾶς καί κάνομε κι ἐμεῖς ὅ,τι ἐκεῖνος καί χειρότερα». Καί ἐκείνου τοῦκάνουμε κακό, ἀλλά καί στόν ἑαυτό μας κάνουμε κακό. Πολύ ὡραῖα λέει ὁ λόγοςτοῦ Θεοῦ: «Προσέχετε νά μήν δαγκώνετε ὁ ἕνας τόν ἄλλον (Γαλ. 5,15), μέ τήν ὀργή,μέ τή ζήλεια, μέ τόν φθόνο, μέ τίς κακίες, γιατί λέει, ἐάν «ἀλλήλους δάκνετε», ἄνδαγκώνετε ὁ ἕνας τόν ἄλλο, θά φαγωθεῖτε. Τρῶμε τίς σάρκες τοῦ ἀδελφοῦ μας, ὅτανἀνταποδίδουμε κακό στό κακό.«Τότε, λοιπόν, ποιά εἶναι ἡ ἀγάπη πού ἔχομε γιά τόν πλησίον μας καί πολύπερισσότερο γιά τόν Θεό; Νά αἰσθανόμαστε τήν κακία τοῦ ἄλλου σάν ἀρρώστια πούτόν βασανίζει καί ὑποφέρει καί δέν μπορεῖ νά ἀπαλλαγεῖ. Γι’ αὐτό νά βλέπομε τούςἀδελφούς μας μέ συμπάθεια καί νά τούς φερόμαστε μέ εὐγένεια λέγοντας μέσα μαςμέ ἁπλότητα τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ», γιά νά δυναμώσει μέ τή θεία χάρι ἡ ψυχήμας καί νά μήν κατακρίνομε κανένα».Ἡ πιό μεγάλη εὐλογία καί εὐεργεσία εἶναι ἡ ἀδικία πού μᾶς κάνει ὁ ὁποιοσδήποτε.Γιά μᾶς. Γιά αὐτόν βέβαια δέν εἶναι καλό, εἶναι ἀρρώστια, εἶναι αἰχμαλωσία τοῦπονηροῦ. Ἀλλά σέ μᾶς κάνει πολύ-πολύ μεγάλο καλό ἡ ὅποια ἀδικία. Γιατί ὅπως λέειὁ ἀββᾶς Ζωσιμᾶς καί ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες «αὐτή ἡ ἀδικία εἶναι ὁ θερμοκαυτήραςτοῦ Ἰησοῦ». Εἶναι τό ἰατρικό ἐκεῖνο ἐργαλεῖο, ἀνάλογο μέ αὐτό πού ἔχουν οἱχειροῦργοι, τό ὁποῖο καίει τους καρκίνους. Θερμοκαυτήρας! Ἔτσι καί ἡ ψυχή μαςἔχει καρκίνους πνευματικούς καί πρέπει νά καοῦν καί χρησιμοποεῖ ὁ Θεός κάποιουςἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἀδικοῦν μέ ὁποιονδήποτε τρόπο, γιά νά φύγει ὁ ἐγωισμόςκαί ἡ ὑπερηφάνεια καί νά ταπεινωθοῦμε.Ἔλεγε ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος: «ζήτησες ἀπό τόν Θεό ταπείνωση»; Ὡραῖο πράγμα δένεἶναι ἡ ταπείνωση; Ὡραῖο, πολύ ὡραῖο, τέλειο! «Εἶναι σάν νά ζητᾶς ἀπό τόν Θεό νάσοῦ στείλει κάποιον νά σέ βρίσει». Τόσο ὠμά τό λέει. Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Γιατίπῶς θά σοῦ δώσει ὁ Θεός ἕνα κιλό ταπείνωση ἤ δύο κιλά ταπείνωση, ὅπως ἔλεγε ὁἅγιος Παΐσιος; Δέν ἔρχεται ἔτσι μαγικά. Ἡ ταπείνωση ἔρχεται ὅταν ὁ ἄνθρωποςὑπομένει τίς ἀδικίες καί ἀνταποδίδει καλό στό κακό.«Ὅλους γιά ἁγίους νά τούς βλέπομε. Ὅλοι μας μέσα φέρομε τόν ἴδιο παλαιόἄνθρωπο. Ὁ πλησίον, ὅποιος κι ἄν εἶναι, εἶναι ‘’σάρξ ἐκ τῆς σαρκός μας’’ (Γεν.2,23)». Ποιός μίσησε τήν σάρκα του; Ὅλοι τό σῶμα μας τό περιποιούμαστε κι ἅμαἀρρωστήσει ἀκόμα περισσότερο. Κάνουμε τό πᾶν γιά νά ἐπαναφέρουμε τήν ὑγεία,ὅταν τή χάσουμε. Κοιτᾶμε ὅταν πεινᾶμε νά τρῶμε, ὅταν κρυώνουμε νά ντυθοῦμεκαλύτερα, κάνουμε τό πᾶν. Λοιπόν, ὁ κάθε ἀδελφός μας εἶναι σάρκα ἀπό τή σάρκαμας.11

«Εἶναι ἀδελφός μας καί ‘’μηδενί μηδέν ὀφείλομεν, εἰ μή τό ἀγαπᾶν ἀλλήλους’’,(Ρωμ. 13,8)». Προσέξτε κι αὐτό τό πολύ σπουδαῖο, τίποτα δέν χρωστᾶμε στούςἄλλους, παρά τήν ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη εἶναι χρέος συνεχές καί δέν ἔχεις δίκαιο ὅταν λές:‘Τόσα τοῦ ἔκανα, φτάνει. Δέν τοῦ ξανακάνω καλό’. Ποτέ δέν πρέπει νά τό λέμεαὐτό. Γιατί ἡ ἀγάπη εἶναι ἀνεξόφλητη. Τό χρέος τῆς ἀγάπης πού ἔχουμε πρός τούςἄλλους ποτέ δέν μποροῦμε νά τό ἐξοφλήσουμε, ὅσα καλά κι ἄν τοῦ κάνουμε.Γι’ αὐτό, ὅταν ὁ Ἀπόστολος Πέτρος ρώτησε τόν Χριστό μας ‘’Κύριε πόσες φορέςπρέπει νά συγχωρέσουμε τόν ἄλλο, μέχρι ἑφτά φορές δέν φτάνει’’; (Ματθ. 18,21). Τίτοῦ εἶπε ὁ Χριστός μας; ‘’Ἑβδομηκοντάκις ἑπτά’’ (Ματθ. 18,22), δηλαδή ἄπειρεςφορές. Μά θά πεῖ ἕνας κοσμικός ἄνθρωπος ‘Καλά ἀνόητοι εἴμαστε; Ἐκεῖνος θά μᾶςἀδικεῖ κι ἐμεῖς θά τόν εὐεργετοῦμε’; Αὐτό λέει ὁ Χριστός, ἄν θέλεις νά εἶσαιΧριστιανός. Ποτέ δέν θά πάψεις νά εὐεργετεῖς, ὅπως καί ὁ Χριστός μας ποτέ δένπαύει νά μᾶς εὐεργετεῖ, παρ’ ὅλο πού ἐμεῖς τόν προσβάλλουμε καί τόν διαγράφουμεἀπό τή ζωή μας καί φτιάχνουμε ἄνομα νομοθετήματα καί ὡς ἔθνη καί ὡς κράτηκ.λ.π. Ὁ Χριστός μας βλέπετε δέν μᾶς στερεῖ τίς εὐλογίες Του καί τήν βροχούλα μᾶςτή δίνει καί τό χιόνι καί τόν ἀέρα καί τόν ἥλιο. Αὐτό θά πεῖ ἀνιδιοτελής ἀγάπη. Ἄνἦταν ἰδιοτελής καί ὁ Χριστός μας καί ἔλεγε «θά ἀγαπῶ ὅσους Μέ ἀγαπᾶνε καί θάἀνοίγω τό φῶς τοῦ ἡλίου γι’ αὐτούς πού εἶναι καλοί», τότε θά εἴχαμε ξεπαγιάσειὅλοι, γιατί ὅλοι εἴμαστε ἁμαρτωλοί καί ἔνοχοι.Ἔτσι λέει ὁ Χριστός μας «καθὼς ἠγάπησα ὑμᾶς καί σεῖς ὀφείλετε νά ἀγαπᾶτε ὁ ἕναςτόν ἀλλο» (Ἰω. 15,12), αὐτό τό ‘καθώς’ σημαίνει ἀνιδιοτελῶς. Καί μάλιστα χωρίςὅρια. Πῶς μᾶς ἀγάπησε ὁ Χριστός μας; Μέχρι θανάτου. Δέν πρέπει λοιπόν νάβάζουμε ὅρια στήν ἀγάπη.«Δέν μποροῦμε ποτέ νά κατηγορήσομε τούς ἄλλους, γιατί ‘’οὐδείς τήν ἑαυτοῦ σάρκαἐμίσησεν’’ (Ἐφ. 5,29)». Ὁ ἄλλος εἶναι ἡ σάρκα μας. Κατηγορεῖς τήν σάρκα σου;Ὄχι. Δέν τά βάζεις ποτέ μέ τόν ἑαυτό σου. Μέ τούς ἄλλους τά βάζεις. Μά ὁ ἄλλοςεἶσαι ἐσύ. Ὅταν λοιπόν τά βάζεις μέ τούς ἄλλους, οὐσιαστικά μέ τόν ἑαυτό σου τάβάζεις.«Ὅταν κάποιος ἔχει ἕνα πάθος, νά προσπαθοῦμε νά τοῦ ρίχνομε ἀκτῖνες ἀγάπης κιεὐσπλαγχνίας, γιά νά θεραπεύεται καί νά ἐλευθερώνεται». Πόσες οἰκογένειες δένἔχουν παιδιά μέ ναρκωτικά, μέ ἐξαρτήσεις διάφορες, πάθη διάφορα κ.λ.π. Πολλάπάθη, πού εἶναι δεσμά πού χαλκεύει ὁ διάβολος, μέ τή συγκατάθεση βέβαια τή δικήμας καί ὁ ἄνθρωπος χάνει τήν ἐλευθερία του. Ἔτσι ὑποδουλώνεται σέ μιά οὐσία, σέμιά συνήθεια, σέ ἕνα πονηρό πνεῦμα. Τί πρέπει νά κάνουμε ἐμεῖς; Νά τοῦ ρίξουμετόν λίθο τοῦ ἀναθέματος; Ὄχι βέβαια. Πρέπει νά τοῦ δείξουμε πιό πολλή ἀγάπη,πάρα πολλή ἀγάπη.Ἀκτῖνες ἀγάπης κι εὐσπλαγχνίας, γιά νά θεραπευθεῖ καί νά ἐλευθερωθεῖ. «Μόνο μέτήν χάρη τοῦ Θεοῦ γίνονται αὐτά. Νά σκέπτεσθε ὅτι αὐτός ὑποφέρει περισσότεροἀπό ἐσᾶς». Μπορεῖ νά φαίνεται ὅτι σᾶς βλάπτει ἔ; Ἀλλά εἴπαμε κανείς δέν μπορεῖ νάμᾶς βλάψει, ἄν δέν βλάψουμε τόν ἑαυτό μας μόνοι μας, μέ τήν ὀργή καί τόν θυμό καίτή μνησικακία καί τήν ὅποια ἁμαρτία. Ἐκεῖνος ὅμως πού ὑποτίθεται πώς μᾶς12

βλάπτει, βλάπτεται πιό πολύ ὁ ἴδιος.«Στό κοινόβιο, ὅταν κάποιος φταίει, νά μήν τοῦ ποῦμε ὅτι φταίει». Καί ἡ οἰκογένειαεἶναι ἕνα μικρό κοινόβιο, πού θά πρέπει νά ἔχουν οἱ σύζυγοι κοινοκτημοσύνη, νά τάἔχουν ὅλα κοινά, νά ἔχουν τήν ἀνιδιοτελή ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καί νά εἶναι ἕναπνεῦμα. Ὁπότε ὅ,τι λέει ἐδῶ ὁ Γέροντας γιά τό κοινόβιο, τό μοναστήρι, ἰσχύει καί γιάτήν οἰκογένεια ἤ τήν ἐνορία. Καί ἡ ἐνορία σάν ἕνα μικρό κοινόβιο θά ἔπρεπε νάλειτουργεῖ, ἀλλά δέν εἴμαστε σέ πνευματικά μέτρα ὑψηλά γιά νά τό ἐφαρμόσουμε,ὅπως ζοῦσαν οἱ πρῶτοι χριστιανοί.«Ὅταν λοιπόν κάποιος φταίει στό κοινόβιο, νά μήν τοῦ ποῦμε ὅτι φταίει. Νάστεκόμαστε μέ προσοχή, σεβασμό καί προσευχή». Βέβαια αὐτό μήν τόἀπολυτοποιήσουμε. Μπορεῖ νά ποῦμε καί μιά κουβέντα κάποια στιγμή μέ διάκρισηκαί μέ πολλή προσευχή. Ἀλλά γιατί τό λέει ὁ Γέροντας; Τό λέει γιατί ὁ ἴδιος ὁἄνθρωπος μέσα του ἔχει τήν συνείδηση, ἔχει τήν φωνή τοῦ Θεοῦ. Ὁπότε κάνονταςἐμεῖς προσευχή τόν βοηθᾶμε νά ἐνεργοποιήσει τήν συνείδησή του, νά ἀκούσει τήνσυνείδησή του. Κάνουμε μία προθέρμανση στήν ψυχούλα του, ὥστε νά ἀκούσει τήνφωνή τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι πολύ καλύτερο, παρά νά τοῦ κάνεις κάποια παρατήρησηἤ ἐπίπληξη. Σ’ αὐτή τήν περίπτωση μᾶλλον ἀντίδραση θά δημιουργήσεις.«Ἐμεῖς νά προσπαθοῦμε νά μήν κάνουμε τό κακό». Στό κακό δέν πρέπει νάἀνταποδίδεις κακό. «Ὅταν ὑπομένομε τήν ἀντιλογία τοῦ ἀδελφοῦ, λογίζεταιμαρτύριο. Νά τό κάνομε μέ χαρά».Λέει ἕνα ὡραῖο περιστατικό στό Γεροντικό μέ ἕναν Γέροντα πού κάποια στιγμήἔφτυσε αἷμα καί τόν εἶδε κάποιος καί τοῦ λέει «Γέροντα τί ἦταν αὐτό πού ἔφτυσες»;«Αὐτός», λέει «ἤτανε ἕνας πικρός λόγος πού ἄκουσα ἀπό ἕναν ἀδελφό, ἀλλάκρατήθηκα καί δέν εἶπα τίποτα καί νά τώρα τό ἔφτυσα». Ἔκανε ὑπομονή δηλαδή νάμήν ἀνταποδώσει κακό στό κακό. Νά τό κάνουμε μέ χαρά, νά ὑπομένουμε τόνἀδελφό μας ἀγόγγυστα.«Ὁ χριστιανός εἶναι εὐγενής. Νά προτιμᾶμε ν’ ἀδικούμαστε –καί ὄχι νά ἀδικοῦμε.Ἅμα ἔλθει μέσα μας τό καλό, ἡ ἀγάπη, ξεχνᾶμε τό κακό πού μᾶς κάνανε. Ἐδῶκρύβεται τό μυστικό. Ὅταν τό κακό ἔρχεται ἀπό μακριά, δέν μπορεῖτε νά τόἀποφύγετε. Ἡ μεγάλη τέχνη εἶναι, ὅμως, νά τό περιφρονήσετε. Μέ τήν χάρη τοῦΘεοῦ, ἐνῶ θά τό βλέπετε, δέν θά σᾶς ἐπηρεάζει, διότι θά εἶστε πλήρεις χάριτος».«Στό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ὅλα εἶναι ἀλλιώτικα. Ἐκεῖ κανείς τά δικαιολογεῖ στούςἄλλους ὅλα. Ὅλα! Τί εἴπαμε; ‘’Ὁ Χριστός βρέχει ἐπί δικαίους καί ἀδίκους’’ (Ματθ.5,45)». Καί ὁ χριστιανός πρέπει νά μιμεῖται τόν Χριστό καί νά τούς εὐεργετεῖ ὅλους.«Ἐγώ ἐσένα βγάζω φταίχτη, ἔστω κι ἄν μοῦ λέεις ὅτι φταίει ὁ τάδε ἤ ἡ τάδε». Ἐάνπήγαινε, λ.χ. ἕνας σύζυγος καί κατηγοροῦσε τήν σύζυγό του, ξέρετε τί ἀπαντοῦσε ὁἅγιος Πορφύριος; Ἐσύ φταῖς. Δέν ἔλεγε φταίει ἡ σύζυγος. Πηγαίνανε καί τοῦκατηγοροῦσαν ἄλλους καί τούς ἔλεγε ἐσεῖς φταῖτε. Τό πρόβλημα δέν εἶναι στόνἄλλον, εἶναι σέ σένα κι ἄν ψάξεις λίγο, θά τό βρεῖς.«Τελικά σέ κάτι φταίεις καί τό βρίσκεις, ὅταν σοῦ τό πῶ. Αὐτή τή διάκριση ν’13

ἀποκτήσετε στή ζωή σας. Νά ἐμβαθύνετε στό καθετί καί νά μήν τά βλέπετεἐπιφανειακά. Ἂν δέν πᾶμε στόν Χριστό, ἄν δέν ὑπομένομε, ὅταν πάσχομε ἀδίκως, θάβασανιζόμαστε συνέχεια». Ἔρχονται ἄνθρωποι στήν ἐξομολόγηση καί μοῦ λένε‘Πάτερ, ὅλοι εἶναι ἐναντίον μου, ὅλοι μέ κυνηγᾶνε’. Μά καλά, γιατί; Ἀὐτό ἀποτελεῖἔνδειξη γιά τόν Πνευματικό ὅτι ὁ ἴδιος ἔχει πρόβλημα, δέν εἶναι ὅτι ὅλος ὁ κόσμος τάἔχει ἐναντίον του. Ἀπό αὐτόν τόν ἄνθρωπο λείπει ὁ Χριστός καί δέν μπορεῖ νά κάνειὑπομονή στήν ἐλάχιστη ἀδικία τοῦ ἄλλου καί βασανίζεται.«Τό μυστικό εἶναι ν’ ἀντιμετωπίζει κανείς τίς καταστάσεις μέ πνευματικό τρόπο.Κάτι παρόμοιο γράφει ὁ Ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος». Προσέξτε αὐτό εἶναιπολύ ὡραῖο καί ἄν δέν κάνω λάθος αὐτό τό κείμενο ἕνα διάστημα τό εἶχε βγάλειφωτοτυπίες ὁ Γέροντας, ὁ ἅγιος Πορφύριος καί τό μοίραζε στόν κόσμο καί τό εἶχεκαί ἀναρτημένο ἔξω ἀπό τό Ἡσυχαστήριό του ἐκεῖ στό Μήλεσι, στήν Ἀθήνα.Κοιτᾶξτε τί λέει ὁ Ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος: «Ὅλους τούς πιστούς ὀφείλουμενά τούς βλέπουμε σάν ἕνα καί νά σκεπτόμαστε ὅτι στόν καθένα ἀπό αὐτούς εἶναι ὁΧριστός». Μόνο αὐτό νά σκεφτόμασταν: Ὅτι στό πρόσωπο τοῦ κάθε ἀνθρώπου,βλέπουμε τόν Χριστό, πῶς θά ἀλλάζαμε, πῶς θά ἄλλαζε ἡ ψυχή μας καί ἡ διάθεσήμας. Ἀκόμα καί σ’ αὐτούς πού ἔρχονται σάν εἰσβολεῖς τώρα στήν πατρίδα μας, εἶναιἀπαραίτητο στό πρόσωπό τους νά βλέπουμε τόν Χριστό!«Καί νά ἔχουμε γιά τόν καθένα τέτοια ἀγάπη, ὥστε νά εἴμαστε ἕτοιμοι νάθυσιάσουμε γιά χάρη του καί τή ζωή μας». Γιατί αὐτό εἶπε ὁ Χριστός «Καθώς ἐγώἠγάπησα ὑμᾶς. Πόσο σᾶς ἀγάπησα Ἐγώ; Μέχρι θανάτου». Ἔτσι καί ἐσεῖς μέχριθανάτου πρέπει νά ἀγαπιέστε.«Γιατί ὀφείλουμε νά μή λέμε, οὔτε νά θεωροῦμε κανέναν ἄνθρωπο κακό, ἀλλά ὅλουςνά τούς βλέπουμε ὡς καλούς». Γιατί ὁ Θεός ὅλους καλούς τούς ἔφτιαξε. Ἁπλῶς οἱκαλοί παρασύρονται ἀπό τόν κακό, τόν πονηρό καί κάνουν κακά ἔργα. Ἀλλά ἄνμετανοήσουν, μποροῦν νά ξαναγίνουν καλοί.«Κι ἄν δεῖς ἕναν ἀδελφό νά ἐνοχλεῖται ἀπό πάθη, νά μήν τόν μισήσεις αὐτόν, μίσησετά πάθη πού τόν πολεμοῦν». Βλέπετε ἐδῶ τώρα μιά πολύ ὡραία διάκριση, πούχρειάζεται νά τήν ἔχουμε πάντα. Βλέπεις κάποιον νά κάνει τό κακό; Τί θά γίνει; Πῶςθά τοποθετηθεῖς; Τόν ἴδιο δέν πρέπει νά τόν μισήσεις. Τό κακό πού κάνει, νά τόμισήσεις. Νά κάνουμε διαχωρισμό προσώπων καί πράξεων. Ἄλλο τό πρόσωπο, πούπρέπει πάντα νά τό ἀγαποῦμε καί ἄλλο ἡ πράξη πού κάνει, τήν ὁποία βεβαίως θά τήνκρίνουμε, ἀλλά χωρίς ἐμπάθεια πρός τό πρόσωπο καί θά καταδικάσουμε τήν πράξη,ἀλλά ὄχι τό πρόσωπο. Τό πρόσωπο πάντα, ὅπως μᾶς λένε οἱ ἅγιοι, νά λέμε ὅτι ἔχειπέσει θύμα τοῦ πονηροῦ. ‘Κοίταξε πῶς ὁ διάβολος τόν παραπλάνησε καί ἔκανε ὁκαημένος αὐτό τό πράγμα’. Ἀλλά ἄν μετανοήσει, θά σωθεῖ, καί ἐγώ, ἄν δέν προσέξωθά κάνω τά ἴδια μ’ αὐτόν καί χειρότερα. Ἔτσι πρέπει νά λέμε, ὅταν βλέπουμεκάποιον νά σφάλλει. ‘Θεέ μου φύλαξέ με καί δῶσε καί σ’ αὐτόν τόν ἄνθρωπομετάνοια’.«Ἄν δεῖς νά τυραννεῖται ἀπό ἐπιθυμίες καί συνήθειες προηγουμένων ἁμαρτιῶν,περισσότερο σπλαγχνίσου τον, μήν τυχόν δοκιμάσεις καί σύ πειρασμό, ἀφοῦ εἶσαι14

ἀπό ὑλικό πού εὔκολα γυρίζει ἀπό τό καλό στό κακό». Γι’ αὐτό τί εἶπε ὁ Χριστόςμας, ὅταν εἶχε πέσει ἕνας πύργος καί εἶχε πλακώσει δεκαοχτώ ἀνθρώπους στόΣιλωάμ, «νομίζετε ὅτι αὐτοί εἶναι πιό ἁμαρτωλοί κι ἔπεσε ὁ πύργος καί τούςπλάκωσε; Ὄχι. Ἄν δέν μετανοήσετε καί σεῖς ὁμοίως ἀπολεῖσθε» (Λουκ. 13,4-5). Θάπάθετε τά ἴδια. Ἔτσι, ὅταν βλέπεις κάποιον νά παραφέρεται, νά κάνει τό κακό,προβληματίσου μήπως κι ἐσύ εἶσαι μέ τά ἴδια πάθη, ἁπλῶς ἀκόμα σέ φύλαξε ὁ Θεόςκαί δέν τά ἐκδήλωσες κι ἄν φύγει λίγο ἡ Χάρις Του θά κάνεις κι ἐσύ τά ἴδια καίχειρότερα καί θά ἔχεις κατάληξη τήν ἀπώλεια. Ἑπομένως μήν ἀσυμπαθήσεις, μήνιώσεις μιά ἀντιπάθεια γι’ αὐτόν πού κάνει τό κακό, μήν πέσεις κι ἐσύ στό ἴδιο κακό.Περισσότερο σπλαχνίσου τον.«Ἡ ἀγάπη πρός τόν ἀδελφό σέ προετοιμάζει ν’ ἀγαπήσεις περισσότερο τόν Θεό. Τόμυστικό, λοιπόν, τῆς ἀγάπης πρός τόν Θεό εἶναι ἡ ἀγάπη πρὀς τόν ἀδελφό. Γιατί, ἄνδέν ἀγαπάεις τόν ἀδελφό σου πού τόν βλέπεις, πῶς εἶναι δυνατόν ν’ ἀγαπάεις τόνΘεό πού δέν Τόν βλέπεις; ‘’Ὁ γάρ μή ἀγαπῶν τόν ἀδελφόν αὐτοῦ, ὅν ἑώρακε, τόνΘεόν, ὅν οὐχ ἑώρακε, πῶς δύναται ἀγαπᾶν;’’(Α΄Ἰω. 4,20)».ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ– Ἐρ.: ………………..– Ἀπ.: Δέν πρέπει νά βγάζουμε ἐμεῖς τόν Σταυρό. Δυστυχῶς εἴμαστε σέ μιά τέτοιαἐποχή πού νομίζουμε ὅτι ἐπιτρέπονται τά πάντα, χάριν τῆς κακῶς ἐννοουμένης‘ἀγάπης’. Αὐτό δέν εἶναι ἀγάπη. Κι ὁ Πάπας κάποτε πού εἶχε πάει σέ κάποιονμουσουλμανικό χῶρο, σέ κάποιο τζαμί, ἔκρυβε τόν Σταυρό του. Δέν εἶναι σωστόαὐτό. Καλά ὁ Πάπας εἶναι αἱρετικός καί δέ μποροῦμε νά τόν ἔχουμε πρότυπο γιάμᾶς. Ἐσεῖς μιλᾶτε γιά ὀρθοδόξους καί φυσικά δέν πρέπει νά κρύβουμε τόν Σταυρόμας καί νά βγάζουμε τόν Σταυρό μας.Ἐξάλλου ἔχουμε τόν Ἅγιο Εὐγένιο τόν Ροντιόνωφ τόν Ρῶσο, ὁ ὁποῖος γι’ αὐτόν τόνλόγο μαρτύρησε. Τόν εἶχαν συλλάβει οἱ μουσουλμάνοι, ἐκεῖ στή Ρωσία καί τοῦ εἶπανἄν βγάλεις τόν Σταυρό σου, δέν θά σοῦ πάρουμε τό κεφάλι. Καί εἶπε δέν τόν βγάζω.Ἦταν νέο παιδί, 19 χρονῶν καί εἶναι μάρτυρας καί ἀπ’ ὅτι ἔχουμε μάθει ἐμφανίζεταικαί κάνει καί θαύματα.Τό γεγονός αὐτό δείχνει ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.Ὅπως δέν εἶναι ἀγάπη, αὐτό πού λένε, νά ἔχουμε εἰρηνική συνύπαρξη μέ τίς ἄλλεςθρησκεῖες, μέ τήν ἔννοια δηλαδή νά μή λέμε τίποτε σ’ αὐτούς γιά Χριστό, γιατίἔχουν κι αὐτοί τήν θρησκεία τους καί καλά εἶναι ἐκεῖ πού εἶναι καί μήν τούςἐνοχλεῖτε, γιατί αὐτοί εἶναι καί λίγο ἄγριοι καί μπορεῖ νά σᾶς πάρουν καί τό κεφάλι.Ἄν σκεφτόντουσαν ἔτσι καί οἱ Ἀπόστολοι, θά λέγανε κι αὐτοί εἰρηνική συνύπαρξημέ τούς εἰδωλολάτρες, ἄστους τούς καημένους, γιατί ἄν τούς ποῦμε τήν ἀλήθεια, ὅτιὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀλήθεια, θά μᾶς πάρουν τό κεφάλι. Δέν εἶπαν ἔτσι. Πῆγαν καί τούςμίλησαν καί τούς ἔκαναν καί θαύματα καί τελικά τούς πῆραν τό κεφάλι καί ὅλοι οἱἈπόστολοι εἶχαν μαρτυρικό θάνατο. Ἔτσι ἐμεῖς σήμερα εἴμαστε ὀρθόδοξοιχριστιανοί, ἀλλιῶς θά εἴμαστε εἰδωλολάτρες καί σατανολάτρες καί θά κάναμε15

θυσίες, ὅπως κάνανε οἱ ἀρχαῖοι ἡμῶν πρόγονοι. Τό ξέρετε βέβαια, διότι δέν εἶναι ὅλακαλά τά τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων προγόνων.Ὁπότε οὔτε αὐτό εἶναι σωστό καί οὔτε εἶναι ἀγάπη. Ἀγάπη εἶναι νά τούς ποῦμε ὅτιεἶναι στήν πλάνη. Φυσικά ὄχι νά κάνουμε τσιχάντ, ὅπως κάνουν αὐτοί, ἤ θά γίνετεχριστιανοί ἤ θά σᾶς πάρουμε τό κεφάλι. Αὐτό εἶναι ἀπαράδεκτο. Ἀλλά μέ τά λόγιαμας ὀφείλουμε νά ἐργαστοῦμε ἱεραποστολικά. Αὐτό εἶναι ἀγάπη. Γιατί ὅταν δέν λέςτίποτε στόν ἄλλον πού γκρεμίζεται, εἶναι ἀγάπη; Ὄχι βέβαια. Σήμερα τόσαἑκατομμύρια, δισεκατομμύρια ἄνθρωποι στόν κόσμο εἶναι μακριά ἀπό τήν ἀλήθεια,ἀπό τό φῶς, πού εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἀπό τά 7,5 -8 δισεκατομμύρια πούἔχει ὁ πλανήτης πόσοι εἶναι οἱ Ὀρθόδοξοι χριστιανοί; Ἴσως νά φτάνουμε τά 500ἑκατομμύρια. Καί ἀπό τά 500 ἑκατομμύρια πόσοι εἶναι ζωντανά μέλη τῆςἘκκλησίας; Πολλοί λίγοι, πάρα πολλοί λίγοι, ἄν σκεφτοῦμε ὅτι στήν Ἑλλάδα τό 3%μόνο πηγαίνει στήν Ἐκκλησία. Φοβερό δέν εἶναι; Γιά ὅλους τούς ὑπόλοιπους πούπᾶνε στήν κόλαση, δέν πρέπει νά πονέσουμε; Δέν πρέπει λίγο νά κινηθοῦμε,τουλάχιστον μέ τήν προσευχή μας; Ἀλλά καί μέ τήν ὅποια ἄλλη βοήθεια μποροῦμενά τούς προσφέρουμε, μέ ἕναν λόγο.Ἀλλά τί λέμε τώρα; Πολλές φορές διστάζουμε νά μιλήσουμε στόν συγγενή μας, γιατίἄν τοῦ πεῖς ὅτι πρέπει νά ἐξομολογηθεῖ καί νά κοινωνήσει, ἐνῶ εἶναι στά τελευταῖατου, θά τρομάξει! Θά τρομάξει καί μπορεῖ νά πεθάνει. Ἀφοῦ θά πεθάνει πού θάπεθάνει, τουλάχιστον νά πάει ὁ ἄνθρωπος ἐξομολογημένος καί κοινωνημένος.Δηλαδή βλέπετε ὅτι κι ἐμεῖς δέν πιστεύουμε πραγματικά καί διστάζουμε καίἀφήνουμε τούς ἀνθρώπους νά φεύγουν ἀπροετοίμαστοι. Μετά τί νά ποῦμε στούςλαθρομετανάστες γιά Χριστό, ἐδῶ δέν λέμε στόν διπλανό μας. Ἀπό τόν διπλανό μας,ἀπό τούς οἰκείους τῆς πίστεως (Γαλ. 6,10) πρέπει νά ἀρχίσουμε καί τήν πρώτηἀγάπη, μετά τόν Θεό, σ’ ἐκείνους πρέπει νά τήν δείχνουμε.Ὑπάρχει καί ἡ διεστραμμένη ἀγάπη. Νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό, πού τό ἔζησα ὁἴδιος. Κάποτε πού εἶχα πάει στόν ἅγιο Παΐσιο, μᾶς εἶπε μιά ἱστορία γιά τίςδιεστραμμένες ἀγάπες. Εἶχε πάει μιά ὁμάδα παιδιῶν, νεαροί ἤτανε, ὄχι καί πολύπιστοί καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος εἶχε κάτι μικρά γατάκια. Τά εἶδε ὁ ἕνας ἀπ’ αὐτούς τούςνεαρούς καί λέει –Γέροντα, αὐτό τό γατάκι νά τό πάρω; Λέει ὁ Γέροντας –Πάρτο.Νόμιζε ὅτι τό λέει ἀστεῖα. Ἐκεῖνος τό ἐννοοῦσε. Τό πῆρε στήν ἀγκαλιά του καί ὅτανφύγανε, τό πῆρε μαζί του. Πῆγαν σ’ ἕνα μοναστήρι ἐκεῖ πιό κάτω ἀπό τήνΠαναγούδα, εἶναι τῶν Ἰβήρων καί μπῆκε στό ἀρχονταρίκι μέ τό γατί ἀγκαλιά. Τοῦλέει ὁ ἀρχοντάρης ‘Παιδί μου, δέν γίνεται νά εἶσαι μέ τό γατί ἐδῶ μέσα, οὔτε νά πᾶςστό δωμάτιο νά κοιμηθεῖς μέ τό γατί. Τότε λέει αὐτός ‘Δέν γίνεται Γέροντα ἐγώ θάεἶμαι ἀχώριστος. Τότε τοῦ λέει δέν μπορεῖς νά κοιμηθεῖς μέσα καί προτίμησε νάκοιμηθεῖ ἔξω ἀπό τό Μοναστήρι μέ τό γατί ἀγκαλιά, παρά νά κοιμηθεῖ μέσα στόΜοναστήρι σάν ἄνθρωπος.Λέει ὁ ἅγιος Παΐσιος, αὐτό δέν εἶναι ἀγάπη, εἶναι διαστροφή τῆς ἀγάπης.Διεστραμμένη ἀγάπη. Ἡ σωστή ἀγάπη εἶναι πρῶτα πρός τόν Θεό, μετά πρός τούςἀνθρώπους, τούς συγγενεῖς μας, τόν πατέρα μας, τήν μητέρα μας, πρός τά ἀδέλφια16

μας, ὅλους τούς οἰκείους τῆς πίστεως, ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί μετά τόπερίσσευμα τῆς ἀγάπης πάει στήν κτίση, στά ζῶα, στά σκυλιά, στά γατιά, σ’ ὅλη τήνκτίση.Σήμερα πολλοί ἄνθρωποι ἀγαπᾶνε τά σκυλιά καί τά γατιά καί δέν ἔχουν καθόλουἀγάπη γιά τούς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτό εἴπαμε ὅτι ὑπάρχουν πολλές ἀγάπες πού δένεἶναι ἀληθινές ἀγάπες, ἀλλά διαστροφές τῆς ἀγάπης. Καλύτερα, ὅταν ἀκοῦτε καί τήλέξη ‘ἀγάπη’, νά προβληματίζεστε, νά κουμπώνεστε λίγο καί νά ἐξετάζετε τί εἴδουςἀγάπη εἶναι αὐτή γιά τήν ὁποία σᾶς μιλᾶνε. Λένε ὅτι ‘ἐσεῖς δέν ἔχετε ἀγάπη’, γιάἐμᾶς τούς χριστιανούς, ὅτι δέν ἔχουμε ἀγάπη, ἐπειδή λ.χ. εἴμαστε ἐναντίον τῆςὁμοφυλοφιλίας. ‘Δέν ἔχει ἀγάπη, εἶναι ρατσισμός αὐτό’, λένε. Βρήκαμε καί τή λέξητώρα. Ἐμεῖς δέν λέμε γιά τούς ἀνθρώπους, πού εἶναι ὑποχείρια αὐτοῦ τοῦ πάθους,λέμε γιά τό πάθος αὐτό καθεαυτό ὅτι εἶναι διαστροφή.Αὐτό εἶναι ἀγάπη, νά πεῖς ὅτι εἶναι διαστροφή. Δέν εἶναι ἀγάπη νά πεῖς ὅτι εἶναιφυσιολογικό τό πάθος, ὅπως δέν εἶναι ἀγάπη νά πεῖς ὅτι εἶναι φυσιολογικός ὁκαρκῖνος. Γιατί ἄν πεῖς ὅτι εἶναι φυσιολογικός ὁ καρκῖνος θά πάει κανένας στόἈντικαρκινικό μετά; Ὄχι. Ὅλοι θά μένουν στό σπίτι τους μέ τόν καρκῖνο καί θάπεθαίνουν. Ἔτσι, ἄν ποῦμε ὅτι εἶναι φυσιολογική ἡ ὁμοφυλοφιλία, κανένας δέν θάπάει νά θεραπευθεῖ. Αὐτό ἔχει ἀγάπη; Ὄχι βέβαια. Δέν ἔχει ἀγάπη ὁ ἄλλος νά ἔχειμιά θανατηφόρο ἀρρώστια καί νά τοῦ λές ‘Ἔτσι εἶναι τό φυσιολογικό, κάτσε ὅπωςεἶσαι’ καί δέν τόν ἀφήνεις μέ τόν τρόπο σου νά πάει στόν γιατρό. Φυσικά καί δένεἶναι ἀγάπη.Ὀφείλουμε λοιπόν νά ἔχουμε τήν σωστή ἀγάπη καί νά μήν παρασυρόμαστε ἀπ’ὅλους αὐτούς πού ἐν ὀνόματι τῆς ψεύτικης ἀγάπης, μᾶς βάζουν στόν δαιμονικόκλοιό.– Ἐρ.: ………………..– Ἀπ.: Τό εἴπαμε. Οἱ οἰκεῖοι τῆς πίστεως εἶναι ἡ πρώτη μας φροντίδα. Καί τί λέει ὁἈπόστολος Παῦλος; Ὅποιος δέν νοιάζεται γι’ αὐτούς εἶναι «ἀπίστου χείρων»(Α΄Τιμ. 5,8). Χειρότερος κι ἀπό τόν ἄπιστο. Πρῶτα θά κοιτάξεις τόν ἀδελφό σου, τόνἄνθρωπο πού ἔχεις δίπλα σου, τόν γείτονά σου. Ξέρετε πόσοι φτωχοί ὑπάρχουν, πούδέν τό δείχνουν, γιατί ἐνδεχομένως εἶχαν μία κοινωνική θέση ὑψηλή, ἕνα ἐπάγγελμα,εἶχαν μία οἰκονομική ἄνεση πρίν ἀπό δύο, τρία, πέντε χρόνια, ἄς ποῦμε, καί πρέπεινά τούς ἀνακαλύψεις; Κρύβονται, νιώθουν μιά ντροπή. Κι αὐτό κακό εἶναι βέβαια.Δέν εἶναι καλή ντροπή αὐτή. Κακή ντροπή εἶναι. Ἀλλά βλέπετε εἴμαστε ὅλοι ἀτελεῖςκαί ἔχουμε καί αὐτές τίς κακομοιριές. Ὁ ἄλλος προτιμάει νά πεθάνει ἀπό τήν πείνα,παρά νά πάει νά πάρει ἀπό τό συσσίτιο τῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ αὐτό δέν εἶναι κακό.Κακό εἶναι νά πᾶς νά κλέψεις. Νά ταπεινωθεῖς καί νά πάρεις τήν βοήθεια πούπροσφέρει ἡ Ἐκκλησία, τό σπίτι σου, δέν εἶναι καθόλου κακό.– Ἐρ.: ………………..– Ἀπ.: Γι’ αὐτό καί οἱ Πατέρες μιλᾶνε γιά διάκριση. Στήν ἐλεημοσύνη χρειάζεταιδιάκριση. Δέν θά δίνουμε ἀδιάκριτα. Καί ἐγώ ἔχω πληροφορηθεῖ ὅτι πολλά ἀπό αὐτά17

πού δίνονται, σᾶς τό λέω, εἶναι γενική ἀρχή αὐτή, σέ Ὀργανώσεις μή Κυβερνητικές,Διεθνεῖς, Unicef, ΟΗΕ, Γιατροί τοῦ Κόσμου κ.λ.π. δέν φτάνουν στόν προορισμότους. Πάντα στά πνευματικά παιδιά πού μέ ρωτᾶνε τούς λέω μόνο στήν Ἐκκλησία θάδίνετε. Ὄχι σέ τέτοιες ὀργανώσεις, γιατί δέν φτάνουν ἐκεῖ πού λένε. Εἶναιἀναμενόμενό αὐτό, γιατί ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι μακριά ἀπό τήν Ἐκκλησία, θά ἔχειἀληθινή καί εἰλικρινή ἀγάπη; Δέν θά ἔχει ἰδιοτέλεια; Ἰδιοτέλεια θά ἔχει καί θάκοιτάξει πῶς νά ἁρπάξει. Ὁπότε νά τό ἔχετε κι αὐτόὡς ἀρχή καί ὅπου ἀκοῦτεδιεθνεῖς, κοσμικές ὀργανώσεις κ.λ.π. νά κουμπώνεστε. Ὅσο ὡραῖα ὀνόματα καί νάἔχουνε, μόνο στήν Ἐκκλησία νά δίνετε καί πάντα φυσικά μέ διάκριση.Ἕνας χριστιανός δημοσιογράφος -διευθυντής τῆς Πειραϊκῆς Ἐκκλησίας εἶναι αὐτός-πού εἶχε πάει στή Μυτιλήνη, εἶχε πάει στό σημεῖο πού ἔρχονται οἱ βάρκες ἀπέναντιἀπό τήν Τουρκία καί μᾶς ἀποκάλυψε ὅτι ἀπό τίς 30-60 βάρκες πού ἐρχόντουσαν,ὅλες ἦταν γεμάτες ἄντρες, οὔτε μία γυναίκα. Ἐρχότανε καί μία βάρκα μέγυναικόπαιδα καί ὅλα τά Μέσα Μαζικῆς Ἐξαπάτησης πηγαίνανε στή μία βάρκα γιατίαὐτή τή γραμμή εἶχαν. Αὐτή τήν ἐντολή ἔδωσαν οἱ καναλάρχες, οἱ ὁποῖοι εἶναιὑποχείριο τῶν νεοταξιτῶν, τῶν παγκοσμιοποιητῶν, πληρωμένοι ὅλοι. Ἐμεῖς οἱκαημένοι, ὁ κοσμάκης, πού βλέπουμε τό ‘χαζοκούτι’, -ὅσοι τό βλέπετε- σοῦ λέεικοίταξε τούς καημένους. Ἐνῶ ἐδῶ ἔχουμε εἰσβολή καί οὐσιαστικά εἶναι στρατός,πού μπῆκε στήν Ἑλλάδα χωρίς νά πέσει οὔτε μιά ντουφεκιά καί εἴμαστε ὑπόκατάληψη, μᾶς δείχνουν τή μία βάρκα μέ τά καημένα τά παιδάκια καί τίς μανάδεςκαί φυσικά τούς λυπόμαστε.Γι’ αὐτό δέν πρέπει νά κοιμόμαστε μέ τά τσαρούχια, ἀλλά νά προσέχουμε ἀπό ποῦπληροφορούμαστε καί ποιοί εἶναι αὐτοί πού δίνουν τίς πληροφορίες. Αὐτή ἡπληροφορία μία ἦταν σέ ἕνα ὀρυμαγδό, σ’ ἕνα συρφετό ἀντιπληροφόρησης. Γιατί τό97% τῶν Μέσων Μαζικῆς Εξαπάτησης -Ἐνημέρωσης τά λένε- εἶναι στά χέριαἙβραίων καί 9 Ἑβραϊκές ἐταιρεῖες ἐλέγχουν παγκοσμίως τά Μ.Μ.Ε. Ὅλοι οἱπλουτοκράτες δηλαδή, οἱ μεγάλες αὐτές οἰκογένειες Ροκφέλερ, Ρότσιλντ κ.λ.π. ἔχουνστά χέρια τους ὅλα τά Μ.Μ.Ε. καί ὅ,τι θέλουν αὐτοί μᾶς δείχνουν. Καταλάβατε; Γι’αὐτό δέν πρέπει νά τούς βλέπουμε καί νά τούς ἀκοῦμε. Ὑπάρχουν κάποιες ἀληθινέςπηγές πληροφόρησης. Ὑπάρχουν. Ξεφεύγει κάτι ἀπό τό σύστημα καί βγαίνουν κιαὐτοί στόν ἀέρα. Καί βέβαια νά ἔχουμε πολλή ἐγρήγορση πνευματική καί προσευχήκαί δέν θά μᾶς ἀφήσει ὁ Θεός νά πλανηθοῦμε σέ ὅλα τά θέματα.– Ἐρ.: ………………..– Ἀπ.: Ὑπάρχει ἡ Πατερική γραμμή, ἡ ὁποία λέει τό ἑξῆς: ὅταν ἀδικούμαστε ἐμεῖςκαί μόνο ἐμεῖς, ἡ καλύτερη ἀντιμετώπιση εἶναι νά ὑπομείνουμε τήν ἀδικία. Ὅτανμαζί μέ μᾶς ἀδικοῦνται καί ἄλλοι, ὅπως εἴπατε, ἡ οἰκογένεια, ἕνα εὐρύτεροκοινωνικό σύνολο, ὀφείλουμε νά ὑπερασπιστοῦμε τό δίκαιο μας -νά τό ποῦμε ἔτσι-ἀλλά ὄχι γιά χάρη τοῦ ἑαυτοῦ μας, γιά χάρη τῶν ἄλλων.Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα. Ὁ Ἅγιος Παΐσιος εἶχε πάει γιά ἕνα διάστημα στή μονήΣινά, στήν Ἁγία Αἰκατερίνα. Ἐκεῖ ὁ ἡγούμενος ἔβαλε μία ἀπαγόρευση, πού δέν ἦτανσωστή: Ἀπαγόρευσε τήν Θεία Κοινωνία σέ ὅλους τούς μοναχούς. Στήν ἀρχή ὁ Ἅγιος18

Παΐσιος τό δέχτηκε, γιατί ἔκανε ταπεινό λογισμό καί λέει «ἐντάξει, ἁμαρτωλός εἶμαι,δέν ἀξίζω νά κοινωνάω, νά εἶναι εὐλογημένο». Μετά ὅμως κατάλαβε ὁ ἍγιοςΠαΐσιος ὅτι δέν εἶναι σωστό, γιατί μαζί μ’ αὐτόν ἀδικοῦνται ὅλοι οἱ μοναχοί τοῦμοναστηριοῦ. Ὁπότε γιά χάρη τῶν ἄλλων πῆγε καί διαμαρτυρήθηκε καί διορθώθηκετό πράγμα.Δηλαδή, ὅταν ἀδικοῦνται κι ἄλλοι, ὀφείλουμε νά μιλήσουμε καί νάδιαμαρτυρηθοῦμε. Ὅταν ἡ ἀδικία πιάνει μόνο ἐμᾶς καί προσωπικά μόνο ἐμᾶς,ὀφείλουμε νά ὑπομείνουμε. Αὐτή εἶναι ἡ γραμμή.– Ἐρ.: ………………..– Ἀπ.: Δέν πρέπει νά σέ φθείρει… ἀλλά σέ φθείρει.Πάντα πρέπει νά ὑπάρχει ἡ διάκριση. «Μείζων πασῶν τῶν ἀρετῶν ἡ διάκρισις». Νάσᾶς πῶ πάλι ἕνα παράδειγμα, μέ τόν Ἅγιο Παΐσιο κι αὐτό, γιατί τά παραδείγματαμένουν. Ἦταν ἕνας μοναχός καί πῆγε στόν Ἅγιο καί τοῦ ἔκανε τό ἑξῆς ἐρώτημα:Γέροντα, εἶμαι στό μοναστήρι καί ἔχω τό τάδε διακόνημα. Ἦταν ἕνα σχετικά εὔκολοδιακόνημα καί σέ τέσσερις ὧρες τελειώνω τό διακόνημά μου. Ἕνας ἄλλος ἀδελφόςλέει, ἔχει ἕνα βαρύ διακόνημα. Ἐγώ ἔχω ἀρκετό ἐλεύθερο χρόνο. Νά πηγαίνω νά τόνβοηθάω; Τοῦ λέει ὁ Ἅγιος Παΐσιος, πήγαινε νά τόν βοηθᾶς ἔτσι, ὥστε καί ὁ ἄλλοςἀδελφός νά ἔχει χρόνο νά πηγαίνει στό κελλί του νά κάνει τά πνευματικά του. Γιατί ὁσκοπός τοῦ μοναχοῦ εἶναι νά κάνει προσευχή, δέν εἶναι νά κάνει διακονήματα. Οὔτενά ἀνοίγει κανένα ἐργοστάσιο νά κάνει παραγωγή, ὅπως γίνεται στόν κόσμο. Μετάὅμως τί ἔγινε; Αὐτός πού δέχτηκε τήν βοήθεια ὄταν εἶδε ὅτι εἶχε καί δεύτεροπρόσωπο δίπλα του πού τόν βοηθοῦσε, ἄνοιξε κι ἄλλο διακόνημα, μέ εὐλογία ἀπότόν ἡγούμενο. Ὁπότε ἄρχισε νά προβληματίζεται ὁ μοναχός καί νά λέει ‘Καλά ἐγώἦρθα νά τόν βοηθήσω γιά νά πηγαίνει πιό γρήγορα στό κελλί του νά κάνει προσευχήκι αὐτός ἄνοιξε κι ἄλλη δουλειά. Ξαναπάει λοιπόν στόν Ἅγιο Παΐσιοπροβληματισμένος καί τοῦ λέει Γέροντα, αὐτό κι αύτό. – Ἄ, λέει, πρόσεξε δένβοηθᾶμε αὐτούς πού ἀνοίγουν δουλειές στό μοναστήρι.Ὁ σκοπός τοῦ μοναστηριοῦ εἶναι ἄλλος. Θέλει διάκριση σέ ὅλα κι ἐπειδή δέν τήνἔχουμε πρέπει νά ἔχουμε Πνευματικό ὁδηγό διακριτικό, γιά νά μήν κάνουμε λάθη.– Ἐρ.: ………………..– Ἀπ.: Μέ τή συνεχή πνευματική ζωή ἀνεβαίνουμε ἕνα-ἕνα τά σκαλοπάτια τῆςΚλίμακος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου κι ἄν θυμᾶστε, ὅποιος ἔχει διαβάσει τήν Κλίμακα,εἶναι ἡ ἀγάπη πάνω ἀπ’ ὅλα. Τό τριακοστό σκαλοπάτι. Ἡ διάκριση εἶναι ἕνασκαλοπάτι πιό πάνω. Ἔρχεται μετά τήν ἀγάπη. Καταλάβατε πόσο ὑψηλό πράγμαεἶναι; Ἐπειδή λοιπόν εἶναι δύσκολο γι’ αὐτό νά ἔχουμε ἕναν Πνευματικό ὁδηγό καίσιγά-σιγά μέ τίς συμβουλές του προχωρᾶμε. Γι’ αὐτό νά ρωτᾶτε, ἀφοῦ βρεῖτε αὐτόντόν διακριτικό Πνευματικό, καί ὅσο ρωτᾶτε, ἀποκτᾶτε καί σεῖς διάκριση, παίρνετεἀπό τήν πείρα του.Φυσικά καί νά μελετᾶτε. Γι’ αὐτό ἔχουμε τήν Ἁγία Γραφή καί τούς Ἅγιους Πατέρεςγιά νά ἀποκτοῦμε διάκριση. Καί σιγά-σιγά θά γίνετε κι ἐσεῖς διακριτικοί. Γίνεται19

αὐτό στήν Ὀρθοδοξία. Ἀλλά μή βιαστεῖτε νά πεῖτε –Εἶμαι διακριτικός. Ἀφῆστε νά τόποῦν οἱ ἄλλοι. Ἐσεῖς νά λέτε πάντα –Δέν ἔχω διάκριση καί νά ἐμπιστεύεστε καί νάρωτᾶτε γιά τά πάντα. Αὐτό εἶναι ἡ ταπείνωση.Ἔχουμε καί μεγάλους Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι ρωτοῦσαν μέχρι τέλους τῆς ζωῆς τους. Αὐτήεἶναι ἡ ἀσφάλεια. Θυμᾶμαι ἕνας Γέροντας στό Ἅγιο Ὄρος μοῦ ἔλεγε αὐτό: ‘Ὅποιοςπορεύεται μέ ὑπακοή -πού σημαίνει μέ ἐρώτηση- πορεύεται ἀσφαλῶς, μέ ἀσφάλεια’.Ἄν δέν θέλεις νά σφάλλεις, νά κάνεις λάθη δηλαδή, νά ρωτᾶς. Ἡ ἐρώτηση εἶναιταπείνωση. Κόβεις τό θέλημά σου, βάζεις στήν ἄκρη τήν λογική σου, τή σύνεσή σουκαί ἐμπιστεύεσαι τήν διάκριση τοῦ Πνευματικοῦ. Ρωτᾶς καί παίρνεις ἀσφαλήἀπάντηση. Γιατί ἡ ταπείνωση πού δείχνεις, ἐνεργεῖ ὥστε ὁ Θεός νά φωτίσει αὐτόνπού ρωτᾶς νά σοῦ πεῖ τό σωστό. Ἐνῶ, ἄν ἐμπιστευθεῖς τήν κρίση σου, κατά πᾶσαπιθανότητα θά κάνεις λάθος.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης20

Ἑκούσιες καί ἀκούσιες θλίψειςΣκέφθηκα σήμερα νά συζητήσουμε ἕνα θέμα πού ἔχει σχέση μέ τίς θλίψεις, οἱ ὁποῖεςὑπάρχουν στή ζωή μας. Ὅσο κανείς μεγαλώνει, ἀφήνει τήν παιδική ἡλικία, πού εἶναικάπως ξέγνοιαστη καί περνάει στήν ἐφηβεία καί στή νεότητα, βλέπει ὅτι ἡ ζωή αὐτήἔχει πολλές θλίψεις καί ἀναρωτιέται:– Γιατί νά ὑπάρχουν οἱ θλίψεις;Γιατί νά ὑπάρχουν ὅλα αὐτά τά ὁποῖα μᾶς ἔρχονται ἀπ’ ἔξω καί μᾶς ταλαιπωροῦν καίδεύτερον γιατί νά ὑπάρχουν οἱ θλίψεις πού προξενοῦμε ἐμεῖς στόν ἑαυτό μαςἑκούσια; Λόγου χάρη, ἡ νηστεία. Εἶναι μία θλίψη. Ἤ γενικότερα ἡ ἄσκηση. Ἄςδοῦμε λοιπόν τί λένε οἱ Πατέρες πάνω σ’ αὐτό τό θέμα καί νομίζω θά βοηθηθοῦμε.Ἕνα πρῶτο, πού λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής εἶναι ὅτι οἱ θλίψεις μᾶςβοηθᾶνε νά καθαρισθοῦμε. Ἡ κακοπάθεια (πού σημαίνει θλῖψις) εἴτε εἶναι ἀκούσια,δέν τήν θέλουμε, δέν τήν περιμένουμε, εἴτε εἶναι ἑκούσια, μαζί μέ τήν ταπείνωση,ἀπαλλάσσει τόν ἄνθρωπο ἀπ’ ὅλα τά πάθη, ἀπ’ ὅλες τίς ἁμαρτίες καί συνεχίζει ὁἅγιος Μάξιμος, ἡ μέν κακοπάθεια ἀφαιρεῖ τά σωματικά, ἡ δέ ταπείνωση τά ψυχικάπάθη.Ὁπότε τά πιάνει κανείς ὅλα, δέν ὑπάρχουν ἄλλα ἤ σωματικά ἤ ψυχικά ἤ ἀνάμεικταπάθη. Ἄν ἀσχοληθεῖς δηλαδή μέ τά δύο αὐτά, τήν κακοπάθεια καί τήν ταπείνωση,ἐλευθερώνεσαι ἀπ’ ὅλα τά πάθη καί φωτίζεσαι. Ἀκριβῶς αὐτό εἶναι πού αἰτιολογεῖκαί μποροῦμε νά καταλάβουμε γιατί εἶπε ὁ Κύριος ὅτι «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶςεἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πραξ. 14,22). Γιατί οἱ θλίψεις βοηθᾶνε στήνκάθαρση. Συντελοῦν στήν κάθαρση καί εἶναι ἀδύνατο χωρίς κάθαρση νά μπεῖ κανείςστή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ἐπειδή δηλαδή δέν μπορεῖ νά μπεῖ βρώμικος, ὁ Θεόςπαραχωρεῖ τίς ἀκούσιες θλίψεις καί κάνοντας ἐμεῖς καί ἑκούσιες σύμφωνα μέ τήδιδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, τήν προτροπή τοῦ Πνευματικοῦ μας καί τήν ὑπακοή στήνἘκκλησία, γιά νηστεῖες, ἀγρυπνίες κ.λ.π., καθαριζόμαστε.Ἔτσι λοιπόν ὁ Χριστιανός πού θέλει νά καθαριστεῖ, χαίρεται μέ τίς θλίψεις, δηλαδήτίς ἀγαπάει τίς θλίψεις καί τούς πειρασμούς καί τήν κακοπάθεια. Ἔλεγε ὁ ἅγιοςΠορφύριος, σοῦ ἦρθε ἕνας πειρασμός, νά δοξάσεις τόν Θεό πού σοῦ ἦρθε ὁπειρασμός. Νά χαίρεσαι μέ τόν πειρασμό, γιατί εἶναι παραχώρηση Θεοῦ γιά νάκαθαριστεῖς, ὅποιος κι ἄν εἶναι αὐτός. Οἱ ἅγιοι πέρασαν φοβερούς πειρασμούς. Ὄχιμόνο ἀπό τά στοιχεῖα τῆς φύσεως, ὅπως τά λέμε, ἀλλά καί ἀπό τούς ἑαυτούς τους καίἀπό τούς δαίμονες. Φοβερούς πειρασμούς, γιά νά καθαριστοῦν καί νά ἀποκτήσουν τόταπεινό φρόνημα.Ὁ Χριστιανός λοιπόν πού θέλει νά καθαριστεῖ, ἀποδέχεται μέ χαρά καί τίς ἑκούσιες,ψυχικές καί σωματικές θλίψεις καί τίς ἀκούσιες. Ἑκούσιες εἶναι οἱ νηστεῖες, οἱἀγρυπνίες, οἱ προσευχές, ἡ στέρηση τῆς σωματικῆς ἀνάπαυσης, ἡ ἀκτημοσύνη ἤ21

τέλος πάντων ἡ ὀλιγοκτημοσύνη κ.α. Ἡ ὑπακοή ἐπίσης εἶναι μιά ἑκούσια θλίψη,γιατί ὁ καθένας μας ἀγαπάει τό θέλημά του καί θέλει νά κάνει αὐτό πού θέλει. Τόσωστό ὅμως εἶναι νά πάρει εὐλογία. Στήν εὐλογία μπορεῖ νά ἀκούσει καί τό ὄχι.Αὐτό φαίνεται σάν θλίψη, ἀλλά οὐσιαστικά εἶναι λυτρωτική αὐτή ἡ θλίψη γιατί σέπροφυλάσσει ἀπό ἄλλες χειρότερες θλίψεις πού θά ἀκολουθοῦσαν. Ἄν δέν κάνειςὑπακοή, χάνεις τήν εὐκαιρία νά καθαριστεῖς καί τήν ὁδό πρός τή σωτηρία. Ἄλληἑκούσια θλίψη εἶναι ἡ ἀναχώρηση, αὐτό πού κάνουν οἱ μοναχοί καί φεύγουν ἀπό τήνπατρίδα τους καί πᾶνε κάπου ἀλλοῦ. Ἡ ξενιτεία, ὅπως λέγεται διαφορετικά, νά μήνἔχουν αὐτή τήν παρηγοριά τῶν συγγενῶν, τῶν οἰκείων.Ὑπάρχουν καί ψυχικές ἑκούσιες θλίψεις -ἄς τίς ποῦμε ψυχικές. Μία τέτοια εἶναι ἡπροσπάθεια νά συγκεντρώνεται κανείς στόν Θεό, ὅταν προσεύχεται μέ τόν νοῦ του.Νά εἶναι ὁ νοῦς του στόν Θεό. Αὐτό θέλει κόπο. Ἴσως εἶναι καί τό πιό ἐπίπονοπράγμα, γιατί ὁ νοῦς μας ἔχει μάθει νά ἀλητεύει.Ἄλλη ἑκούσια ψυχική θλίψη εἶναι ἡ ἐγκράτεια, πού πρέπει νά βάλεις στούςλογισμούς, στή φαντασία. Νά μήν ἀφήνεις τούς λογισμούς σου νά τρέχουν ἐδῶ καίἐκεῖ καί τή φαντασία σου ἐπίσης. Νά τά χαλιναγωγεῖς αὐτά τά πράγματα. Αὐτόσυνδεέται καί μέ τό προηγούμενο, μέ τήν προσπάθεια γιά προσευχή, γιατί ὅσο κανείςπροσεύχεται ἤ προσπαθεῖ νά συγκεντρωθεῖ στήν προσευχή, βάζει καί χαλινάρι στούςλογισμούς καί στή φαντασία.Μία ἄλλη ψυχική ἑκούσια θλίψη εἶναι τό πένθος. Τό κατά Θεόν πένθος, πού κανείςἑκούσια λυπᾶται γιά τίς ἁμαρτίες του. Ὑπάρχει λύπη κατά Θεόν καί ὑπάρχει καίλύπη δαιμονική. Ἡ λύπη κατά Θεόν μᾶς ὁδηγεῖ σέ μετάνοια, ἡ δαιμονική λύπη μᾶςὁδηγεῖ στήν ἀνταρσία κατά τοῦ Θεοῦ. Ὁ διάβολος λέει ‘Εἶδες πῶς ἔγινες τώρα;Ἔγινες κακομοίρης, πού πῆγες στήν Ἐκκλησία. Δέν ἔχεις φίλους, δέν ἔχεις τίςπαρηγοριές πού εἶχες κ.λ.π.’. Αὐτό εἶναι καθαρά τοῦ διαβόλου. Γιατί δέν σέ πάει σέμετάνοια. Γιά νά καταλάβετε μιά λύπη ἄν εἶναι άπό τόν Θεό ἤ ἄν εἶναι ἀπό τόνδιάβολο, θά δεῖτε τά ἀποτελέσματα. Ποῦ σέ ὁδηγεῖ. Ἡ κατά Θεόν λύπη σέ ὁδηγεῖ σέμετάνοια καί ἡ μετάνοια σέ χαρά. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος: «Οἱ πενθοῦντες εἶναιμακάριοι» (Ματθ. 5,4). Οἱ κατά Θεόν πενθοῦντες. Αὐτοί πού πενθοῦν γιά τίςἁμαρτίες τους. Γιατί εἶναι μακάριοι; Διότι «παρακληθήσονται», θά παρηγορηθοῦνἀπό τόν Θεό. Ἐνῶ οἱ κατά διάβολον πενθοῦντες, κατά κόσμον πενθοῦντες εἶναιδυστυχισμένοι πλήρως καί τελείως γιατί λυποῦνται μέ αὐτή τήν λύπη, ἡ ὁποία δένἔχει παρηγοριά. Εἶναι μία λύπη πού ὁδηγεῖ στόν θάνατο, τόν πνευματικό θάνατο.Μία ἄλλη ψυχική ἑκούσια θλίψη εἶναι τό κόψιμο τοῦ θελήματος, πού πάλι γίνεταιμέσω τῆς ὑπακοῆς. Βέβαια ἡ ὑπακοή πιάνει καί τό σῶμα γιατί λόγω ὑπακοῆς θάκάνεις καί κόπο σωματικό. Κουράζεσαι ψυχικά, πονᾶς δηλαδή γιατί κόβεις τόθέλημά σου, ἀλλά μετά ἀφήνεις καί τό χουζούρι σου καί τήν ἄνεσή σου γιά νά κάνειςαὐτά πού πρέπει νά κάνεις, τήν ὑπακοή. Κόβεις τό θέλημά σου στόν νόμο τοῦ Θεοῦκαί στούς ἀδελφούς σου, γιατί ἔτσι μᾶς δίδαξε ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, νά ὑπακοῦμε ὁἕνας στόν ἄλλον (Ἐφ. 5, 21).22

Ἄν κανείς δέν θέλει νά ὑπομείνει τίς θλίψεις καί τούς πειρασμούς, λέει ὁ ἍγιοςΓρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἐκεῖνος πού δέν ὑπομένει γενναίως τό δυσβάσταχτο βάροςτῶν πειρασμῶν, δέν θά μπορέσει νά προσφέρει καρπό στούς λινούς τοῦ Θεοῦ (λινός:εἶναι τό πατητήρι, ἐκεῖ πού λιώνουν τά σταφύλια) ἀντάξιο τῆς αἰώνιας ἀποθήκης,ἔστω κι ἄν ἔχει ὅλες τίς ἄλλες ἀρετές. Διότι, συνεχίζει, κάθε Χριστιανός ἀγωνιστήςγίνεται τέλειος μέ τίς ἑκούσιες καί τίς ἀκούσιες θλίψεις, προερχόμενες ἄλλες ἀπόἀνθρώπους, κατά παραχώρηση Θεοῦ καί ἄλλες ἀπό τόν ἑαυτό μας -οἱ ἑκούσιες- μέἄσκηση καί κακοπάθεια. Μᾶς τελειοποιοῦν δηλαδή, ἡ θλίψη και ἡ ὑπομονή στίςθλίψεις. Γι’ αὐτό ὁ Κύριος εἶπε στήν παραβολή τοῦ σπορέως ὅτι καρποφοροῦσιν ὁἕνας κόκκος τριάντα, ὁ ἄλλος ἑξήντα, ὁ ἄλλος ἑκατό, ἀλλά ἐν ὑπομονῆ (Λουκ. 8,5-15). Δέν καρποφορεῖς ἑν ριπή ὀφθαλμοῦ. Θέλει χρόνο. Μάκρος χρόνου.Καί αὐτή ἡ σύγχρονη Γερόντισσα πού ἁγίασε καί πρόσφατα ἀναγνωρίστηκε ἡἁγιότητά της, ἡ Ἁγία Σοφία στήν Κλεισούρα, εἶχε σάν ἀγαπημένο λόγιό της αὐτό:«Ὑπομονή, ὑπομονή, πολλή ὑπομονή» καί πέρασε τήν ζωή της σέ πολύ μεγάληὑπομονή, ἄν δεῖ κανείς τί ἄσκηση ἔκανε. Τρομερή ὑπομονή. Γι’ αὐτό καίκαρποφόρησε τόσο πολύ καί ἀναγνωρίστηκε πάρα πολύ σύντομα ἡ ἁγιότητά της.Ὅ,τι ὑφίστανται, λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, τά φυτά τῆς γῆς, τόσο ἀπ’ τίςφυσικές μεταβολές, ὅσο καί ἀπό τήν γεωργική τέχνη, τά ἴδια καί μεῖς τά λογικάκλήματα τοῦ Χριστοῦ ὀφείλουμε νά ὑπομένουμε ἐκ προαιρέσεως, μέ τήν θέλησήμας. Ἕνα φυτό τό δέρνουν οἱ ἄνεμοι, ἡ βροχή, τό χιόνι κ.λ.π., ταλαιπωρεῖται. Στήσυνέχεια ἔρχεται ὁ γεωργός τό κλαδεύει, τό σκάβει, τό ποτίζει ἤ ἐνδεχομένως τόἀφήνει καί ἀπότιστο, γιατί ἔτσι πρέπει. Ὅλα αὐτά πού ὑφίστανται τά φυτά κατ’ἀναλογία πρέπει νά τά ὑφιστάμεθα κι ἐμεῖς, πού εἴμαστε τά λογικά φυτά, μέ τήνθέλησή μας, ἀφοῦ θέλουμε νά ὑποταχθοῦμε στόν γεωργό τῶν ψυχῶν μας, πού εἶναι ὁΧριστός. Χωρίς τήν ὑπομονή, λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος, στούς ἀκούσιους πειρασμούς,οὔτε ἡ ἑκούσια κακοπάθεια ἀπό τήν ἄσκηση θά τύχει θείας εὐλογίας. Πολλοί κάνουνεὔκολα, π.χ. νηστεῖες, ἰδίως οἱ γυναῖκες, ἀλλά ἄν δέν δέχεσαι, λέει ὁ ἍγιοςΓρηγόριος καί τούς ἀκούσιους πειρασμούς, δέν σηκώνεις ἕναν λόγο πού θά σοῦ πεῖ ὁἄλλος ἤ ἕναν ὁποιοδήποτε ἄλλο πειρασμό πού δέν τόν περιμένεις, τότε χάνεις καίτήν εὐλογία στούς ἑκούσιους, ἀπό τίς ἑκούσιες θλίψεις.Διότι καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δοκιμάζεται κυρίως μέ τήν θλίψη στούς πειρασμούς.Πότε φανερώνουμε ὅτι ἀγαπᾶμε τόν Θεό; Ὅταν πειραζόμαστε ἀπό ἀνθρώπους καίἀπό καταστάσεις πού δέν τά περιμένουμε. Ἐκεῖ φαίνεται ἄν ἀγαπᾶμε τόν Θεό.Προηγουμένως ὅμως, λέει, ἡ ψυχή πρέπει νά κατορθώσει, ὥστε νά ὑπομείνει τίςἑκούσιες κακοπάθειες καί ἀφοῦ συνηθίσει στήν καταφρόνηση τῶν ἡδονῶν καί τῆςἀνθρώπινης δόξας, εὔκολα ὕστερα θά ὑπομένει καί τούς ἀκούσιους πειρασμούς.Δηλαδή οἱ ἑκούσιες κακοπάθειες πού κάνουμε μόνοι μας, οἱ νηστεῖες κ.λ.π. ὅπως τάεἴπαμε, εἶναι μία προπόνηση, ὥστε νά μάθουμε νά καταφρονοῦμε τίς ἡδονές καί τήνἀνθρώπινη δόξα. Μετά θά ὑπομείνουμε καί τούς ἀκούσιους πειρασμούς.23

Αὐτό εἶναι τό ἐμπόδιο πού δέν ἀνεχόμαστε τούς ἀκούσιους πειρασμούς, τό ὅτιἀγαπᾶμε τήν καλοπέραση, τίς ἡδονές καί τή μάταιη δόξα τοῦ κόσμου. Ἄν λοιπόνκάνοντας προπόνηση μόνος σου ρίχνεις τόν ἑαυτό σου σέ ἑκούσιους πειρασμούς,μαθαίνεις νά καταφρονεῖς τίς ἡδονές καί τήν ἀνθρώπινη δόξα, ὁπότε μετά εὔκολαδέχεσαι καί τούς ἀκούσιους. Ὁπότε δέν σοῦ κάνει αἴσθηση νά βρεθεῖ κάποιος νά σέβρίσει, ἀφοῦ ἐσύ ἤδη τό ἔχεις κάνει, ἔχεις δηλαδή κατεβάσει τόν ἑαυτό σου μέ αὐτήτήν ἑκούσια θλίψη, τήν ἄσκηση πού κάνεις. Τό ἴδιο καί μέ τίς διάφορες ἡδονές, πούἐσύ προηγουμένως ἔχεις καταφρονήσει, ὁπότε δέν σέ πειράζει ἄν σοῦ ἔλθει κι ἀπόἔξω μιά στέρηση.Λέει ἐπίσης ὁ Ἅγιος Νικήτας ὁ Στηθᾶτος, «Ἐπειδή τό δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας πούἒχει συσσωρευθεῖ μέσα μας εἶναι πολύ, ἒχει ἀνάγκη καί ἀπό πολύ καθαρτική φωτιάτῆς μετανοίας, μέ δάκρυα καί θεληματικούς κόπους τῆς ἀσκήσεως (γιά νάἐξουδετερωθεῖ). Τό δηλητήριο αὐτό ἔχει ἕνα κεντρί, ἔχει ἕνα δόλωμα. Τό δόλωματῆς ἁμαρτίας, τοῦ διαβόλου εἶναι ἡ ἡδονή.Μᾶς πειράζει ὁ διάβολος λοιπόν προβάλλοντάς μας ἡδονές. Ἐμεῖς ἐπιθυμοῦμε τίςἡδονές καί πέφτουμε στήν ἁμαρτία καί μαζεύεται μέσα μας πάρα πολύ δηλητήριο,ἐξ’ αἰτίας τῶν ἡδονῶν αὐτῶν, οἱ ὁποῖες συσσωρεύτηκαν μέσα μας καί ὅλο καί μᾶςσπρώχνουνε πρός τήν ἁμαρτία. Τό ἀντίδοτο αὐτῶν τῶν ἡδονῶν, οἱ Πατέρες μᾶςεἶπαν, ὅτι εἶναι οἱ ὀδύνες, οἱ θλίψεις. Ὅταν μᾶς τσιμπήσει ἕνα φίδι πρέπει νάπάρουμε τό ἀντίδοτο, ἀλλιῶς ἄν κυκλοφορήσει τό δηλητήριο στό σῶμα ὁ ἄνθρωποςπεθαίνει. Ἔτσι εἶναι καί στήν πνευματική ἀτμόσφαιρα, θά λέγαμε, στόν ἄνθρωπο ὡςψυχοσωματική ὀντότητα. Ἄν τό δηλητήριο τῶν ἡδονῶν, πού ὁδηγεῖ στήν ἁμαρτία,κυκλοφορεῖ μέσα μας, θά πεθάνουμε. Γιατί τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος (Ρωμ.6,23).Χρειάζεται νά πάρουμε τό ἀντίδοτο, πού εἶναι οἱ ὀδύνες. Γι’ αὐτό, ὅπως λέει ὁ ἅγιος,ἐπειδή ὑπάρχει πολύ δηλητήριο μέσα μας, τῆς ἁμαρτίας, ὑπάρχει μεγάλη ἀνάγκη ἀπόκαθαρτική φωτιά τῆς μετανοίας, ἀπό δάκρυα καί θεληματικούς κόπους. Μέ τόθέλημά μας νά κάνουμε ἄσκηση. Μέ θεληματική ἄσκηση νά ἐξουδετερώσουμε τήνἡδονή πού συσσωρεύσαμε μέσα μας καί τήν ἁμαρτία.Συνεχίζει ὁ ἅγιος Νικήτας: Καθαριζόμαστε ἀπό τούς μολυσμούς τῆς ἁμαρτίας ἤ μέθεληματικούς κόπους ἤ μέ ἀθέλητες ὀδύνες, πού ἐπιτρέπει ὁ Θεός. Εἴτε λοιπόν θάκάνουμε μόνοι μας, μέ τή θέλησή μας κόπους, ὥστε νά ἐξουδετερωθεῖ τό δηλητήριο,σάν κατά κάποιο τρόπο νά κάνεις ἕνα ἐμβόλιο ἐσύ στόν ἑαυτό σου ἤ μέ ἀθέλητεςὀδύνες. Ἄν δέν τό κάνεις ἐσύ, ἀλλά βλέπει ὁ Θεός τήν διάθεσή σου νά καθαριαστεῖςκαί Τόν παρακαλᾶς, θά σοῦ στείλει ἀθέλητες ὀδύνες γιά νά ἐξουδετερωθεῖ τόδηλητήριο καί νά συμπληρώσει αὐτό πού δέν κάνεις ἐσύ. Ἄν προηγοῦνται τάθεληματικά, κάνουμε ἐμεῖς δηλαδή ἑκούσια ἄσκηση, δέν μᾶς ἔρχονται τά ἀθέλητα.Ὑπάρχει μία ἰσορροπία. Ὅσο κάνουμε ἐμεῖς τήν ἄσκηση, δέν μᾶς ἔρχονται τάἀθέλητα ἀπ’ ἔξω. Ὅταν ὅμως τά θεληματικά δέν καθαρίζουν τό ἐσωτερικό τοῦποτηρίου καί τοῦ πιάτου –δέν φτάνει ἡ ἄσκησή μας, δέν εἶναι ἀρκετή ἡ ἑκούσια24

θλίψη στήν ὁποία ὑποβάλλουμε τήν ὕπαρξή μας- τότε ἔρχονται οἱ ὀδύνεςσφοδρότερες καί συντελοῦν στήν ἀποκατάστασή μας στό ἀρχικό κάλλος γιατί ἔτσιτά οἰκονόμησε ὁ τεχνίτης, ὁ Ὁποῖος μᾶς ἀγαπάει καί θέλει νά ὁλοκληρωθεῖ ἡκάθαρσή μας. Ἄν δέν ὁλοκληρωθεῖ δέν θά πᾶμε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Δένμπορεῖ νά μείνει κανείς ἀκάθαρτος. Νά πάει ἐκεῖ «μή ἔχων ἔνδυμα γάμου» (Ματθ.22,12). Θυμηθεῖτε τήν παραβολή. Θά σέ πιάσουν οἱ ὑπηρέτες καί θά σοῦ ποῦν -Πῶςἦρθες ἐδῶ χωρίς ἔνδυμα γάμου; Βρώμικος δηλαδή. Τό ἔνδυμα τοῦ γάμου εἶναι ἡΧάρις τοῦ Θεοῦ. Ὁ φωτισμός, πού ἔρχεται ἀμέσως μετά τήν κάθαρση. Ἄν δέν ἔχειςκάθαρση, δέν ἔχεις ἔνδυμα γάμου. Δέν εἶσαι κατάλληλος δηλαδή γιά νά παραστεῖςστούς γάμους τοῦ Νυμφίου, ὅπως οἱ μωρές παρθένες.Τά παραστρήματά μας μπορεῖ νά εἶναι σέ ἐπίπεδο λογισμοῦ. Πραστράτημα στόνλογισμό. Ἀφήνεις ἕναν λογισμό νά ἐξελιχθεῖ, τόν καλλιεργεῖς, τόν δέχεσαι καίἁμαρτάνεις μέ τόν λογισμό. Αὐτό εἶναι παραστράτημα, εἶναι ἁμαρτία. Ὅλα τάπαραστρήματά μας ἔχουν ἔνδικο μισθαποδοσία. Δηλαδή γιά ὅ,τι κάνεις, θά πάρειςμισθό κατά τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὁ Θεός εἶναι δικαιοσύνη. Εἶναι ἀγάπη,ἀλλά εἶναι καί δικαιοσύνη. Ὅταν λοιπόν εἶναι καλό αὐτό πού κάνεις, θά πάρειςμισθό, Χάρη ἀπό τόν Θεό, ὅταν ὅμως εἶναι κακό αὐτό πού κάνεις, θά πάρεις τήνἀκούσια θλίψη. Ὑπερηφανεύτηκες; Ἀμέσως μετά θά ἔχεις πτώση. Ἐπειδή μᾶς ἀγαπάει ὁ Θεός,κάπου θά ἔρθει νά μᾶς ταπεινώσει, πρόσωπο, κατάσταση… Γιατί ξέφυγε ὁ λογισμόςκαί ὑπερηφανεύτηκες. Εἶναι πνευματικός νόμος αὐτός. Τό ἐπιτρέπει ὁ Θεός, γιατίἀκριβῶς δέν θέλει νά χαθοῦμε. Γιατί ἔτσι καί μείνουμε στήν ὑπερηφάνεια, χαθήκαμε.Θά πεῖ κανείς μέ ἕναν λογισμό χάνεσαι; Βέβαια. Ὁ διάβολος ἕναν λογισμό ἔκανε καίχάθηκε. Ὑπερηφάνεια. Νά βάλω τόν θρόνο μου πάνω ἀπό τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ.Μερικοί προσπαθοῦν νά βροῦν τίς αἰτίες. Γιατί ἔχουμε θλίψεις. Λέει ὁ ἍγιοςΜάρκος ὁ Ἀσκητής –καί προσέξτε το αὐτό εἶναι πολύ ὡραῖο- “Αἰτία τῶν ἀκουσίωνθλίψεων εἶναι ἡ συγκατάθεσίς μας εἰς τά ἑκούσια πάθη”. Τίς ἀκούσιες θλίψεις, αὐτέςπού δέν περιμένουμε, πού δέν μᾶς ἀρέσουν. Τίς ἑκούσιες, ἀφοῦ τίς περιμένουμε,κάνουμε μιά προεργασία καί τέλος πάντων παίρνεις ἀπόφαση νά κάνεις νηστεία ἤμετάνοιες ἤ ὁτιδήποτε ἄλλο. Μοῦ ἔλεγε κάποιος γιά νά κάνω μετάνοιες, δεκαπέντελεπτά προσπαθῶ νά πείσω τόν ἑαυτό μου. Νά ξεκινήσει δηλαδή, νά ἀρχίσει τόνκόπο. Ἀλλά γιά τίς ἀκούσιες θλίψεις αἰτία εἶναι ἡ συγκατάθεσή μας στά ἑκούσιαπάθη. Βλέπετε, ἀκούσιες θλίψεις – ἑκούσια πάθη. Ἐπειδή συγκατατιθέμεθα στάἑκούσια πάθη, ἀμέσως μετά ἔρχονται οἱ ἀκούσιες θλίψεις. Εἶναι νόμος πνευματικός.Αὐτοί οἱ νόμοι ἰσχύουν.Οἱ φυσικοί νόμοι δέν ἰσχύουν, νά τό ξέρετε. Ἐξάλλου καί οἱ φυσικοί τό ἔχουνκαταλάβει. Ἁπλῶς περιγράφονται κάποια πράγματα σέ ὁρισμένες συνθῆκες. Ἀκόμακαί οἱ νόμοι οἱ φυσικοί δέν ἰσχύουν παντοῦ. Στό διάστημα δέν ἰσχύουν, ἤ καί μέσαστή γῆ, οἱ νόμοι τῆς βαρύτητος κ.λ.π. Δέν ἰσχύουν παντοῦ οἱ ἴδιοι νόμοι. Ἐνῶ οἱ25

νόμοι τοῦ Θεοῦ ἰσχύουν παντοῦ.Οἱ ἀκούσιες θλίψεις εἶναι λοιπόν τό ἀποτέλεσμα τῶν ἁμαρτιῶν μας, τῶνσυγκαταθέσεών μας στά ἑκούσια πάθη. Οἱ συνέπειες τώρα μετριάζονται μέ τήνμετάνοια. Δέν ἐξαλείφονται τελείως. Μετριάζονται. Κατέκρινες; Ὁ νόμος ὁπνευματικός λέει ὅτι θά πέσεις στό ἴδιο ἀκριβῶς πράγμα γιά τό ὁποῖο κατέκρινες τόνἄλλον. Κατέκρινες τόν ἱερέα γιά παράδειγμα ὅτι εἶναι σπάταλος ἤ ὅτι εἶναικενόδοξος. Θά πέσεις κι ἐσύ. Ἀλλά, ἄν μετανοήσεις, προλάβεις καί μετανοήσεις, δένθά σοῦ ἔρθουν οἱ συνέπειες ἤ θά σοῦ ἔρθουν ἐξασθενημένες, πολύ ἐξασθενημένες.Μειώνεται λοιπόν, ἐλαφρώνει ἡ ἀκούσια θλίψη μέ τήν μετάνοια. Γι’ αὐτό χρειάζεταισυνεχῶς νά μετανοοῦμε καί νά ὑπομένουμε μέ γενναιότητα τίς ἀκούσιες θλίψεις,γιατί εἶναι οἱ συνέπειες τῶν δικῶν μας ἀστόχων ἐνεργειῶν. Ἡ ἁμαρτία εἶναι μίαἀστοχία.Πάλι διαβάζουμε στόν Ἅγιο Μάρκο: «ἄν θέλεις νά προσφέρεις στόν Θεόἀκαταδίκαστη ἐξομολόγηση –σωστή ἐξομολόγηση- μήν ἀναφέρεις ἁπλῶς ἕνα-ἕνα τάπαραστρατήματα». Αὐτό εὔκολο εἶναι, νά κάνεις ἕναν κατάλογο, νά τά γράψεις καίνά τά ἐκφωνήσεις, ἔκανα αὐτό, αὐτό, αὐτό.. Ἀλλά αὐτό δέν ἀρκεῖ. Χρειάζεται «νάὑπομένεις μέ γενναιότητα καί τίς συνέπειές τους». Γιατί εἴπαμε καθετί ἔχει καί τήνμισθαποδοσία του. «Τά λυπηρά καί δυσάρεστα», λέει παρακάτω ὁ ἅγιος Μάρκος,«ἔρχονται ἐξ’ αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν πού κάναμε νωρίτερα καί φέρνουν μαζί τους ὅ,τιπρέπει γιά κάθε ἁμαρτία». Δηλαδή γιά νά σταματήσει ἡ ἁμαρτία. Ὁ Θεός μέσα στήνἀγάπη Του ἔχει οἰκονομήσει τά πράγματα ἔτσι, ὥστε τό ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας νάεἶναι ἀκόμη μία ἀφορμή γιά θεραπεία. Πότε ὅμως; Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὑπομείνει τίςσυνέπειες μέ γενναιότητα καί ἔρθει εἰς ἑαυτόν καί δέν τά βάλει μέ τόν Θεό καί μέ τόνπλησίον πού τοῦ ἔφερε τήν θλίψη.Ἀλλά νά ἀναρωτηθεῖ: Γιατί μοῦ ἦρθε αὐτό; Γιατί ἔσπασα τό χέρι μου, τό κεφάλι μου;Γιατί τράκαρα; Κι ἅμα πάει λίγο πίσω, θά δεῖ τί ἔχει κάνει. Κάπου ὑπερηφανεύτηκε,κάπου κατέκρινε, κάπου πῆγε νά καταστρέψει τόν συνάνθρωπο καί κατεστράφη ὁἴδιος τελικά.Τά λυπηρά καί δυσάρεστα ἔρχονται ἐξ’ αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν πού κάναμε νωρίτερακαί φέρνουν μαζί τους ὅ,τι πρέπει, ὅ,τι χρειαζόμαστε ἀκριβῶς γιά νά θεραπευτοῦμε.Πόση εἶναι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ! Μᾶς στέλνει ὁ Θεός τά φάρμακα καί ἐμεῖς εἴμαστετόσο ἀνόητοι, πού ἀντί νά τά βάλουμε μέ τόν ἑαυτό μας, τά βάζουμε μ’ αὐτόν πούμᾶς φέρνει τά φάρμακα. Μέ τόν τάδε ἤ τήν τάδε λ.χ. πού ἔρχεται καί σέ βρίζει. Ἀντίνά σκεφτεῖς: γιά στάσου εἶναι λόγος αὐτός πού μέ ἔβρισε; Ὄχι, ἄρα σέ κάτι ἄλλοἔφταιξα. Ἀμέσως ἐκεῖ πρέπει νά πάει τό μυαλό σου, νά δεῖς τί ἔκανες. Νά πᾶς πίσω,νά κάνεις ἀναδρομή στό παρελθόν.«Ἐκεῖνος πού ἔχει γνώση καί γνωρίζει τήν ἀλήθεια –μιλᾶμε γιά πνευματική γνώση,ὅτι ὑπάρχει αὐτός ὁ νόμος δηλαδή τῆς μισθαποδοσίας- ἐξομολογεῖται στόν Θεό ὄχι26

ἁπλῶς μέ τήν ἀνάμνηση ἐκείνου πού ἔπραξε ἀλλά μέ τήν ὑπομονή τῶν θλιβερῶν πούτοῦ ἔρχονται». Ὑπομένει καί λέει: «ἄξια ὧν ἔπραξα ἀπολαμβάνω» (Λουκ. 23,41).Αὐτά ποῦ μοῦ ἦρθαν, ἦταν ἀκριβῶς ὅσα ἔπρεπε νά πάθω ὡς συνέπεια αὐτῶν πούἔκανα. Πολλές φορές δέν ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι οἱ θλίψεις μας δέν ἔρχονται τυχαῖα,οὔτε ἄδικα, ἀλλά εἶναι τό δίκαιο ἀποτέλεσμα τῶν ἁμαρτιῶν μας. Μήν τό ξεχνᾶμεαὐτό.Οἱ θλίψεις, οἱ ὁποῖες τόσο πολύ μᾶς βοηθᾶνε στήν κάθαρση καί μάλιστα οἱ ἑκούσιεςθλίψεις εἶναι μίμηση τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ. Ἄν ἑστιάσουμε στή ζωή τοῦ Χριστοῦ,θά δοῦμε ὅτι εἶναι μία συνεχής ἑκούσια θλίψη, ἡ ὁποία μάλιστα γιά τόν Χριστό δένχρειαζότανε. Ὁ Χριστός δέν χρειαζότανε τίς θλίψεις, στίς ὁποῖες ὑπέβαλλε τόν ἑαυτόΤου, ἀλλά τό ἔκανε γιά μᾶς. Ὅ,τι ἔκανε ὁ Κύριος καί ὅ,τι εἶπε, γιά μᾶς τό ἔκανε καίτό εἶπε. Ἀπό τήν πρώτη μέχρι τήν τελευταία στιγμή τῆς ζωῆς του κακοπαθοῦσε, ἐνῶδέν εἶχε ἀνάγκη οὔτε ἀπό μετάνοια, οὔτε φυσικά ἀπό κάθαρση. Μᾶς ἔδωσε αὐτό τόπρότυπο ζωῆς: τήν κακοπάθεια καί τήν ταπείνωση καί τρόπο ζωῆς τήν μετάνοια, ἡὁποία ἐκδηλώνεται μέ τούς κόπους, τήν ὑπομονή στούς κόπους καί στίς θλίψεις. Γι’αὐτό καί νήστεψε σαράντα μέρες, εἶχε ἀκτημοσύνη, εἶχε ἕνα μόνο χιτώνα, δέν εἶχεχρήματα, δέν εἶχε παρηγοριά ἀπό ἀνθρώπους, «δέν εἶχε ποῦ τήν κεφαλήν κλίνῃ»(Ματθ. 8,20), δέν εἶχε ἕνα σπίτι καί ἕνα μέρος νά σταθεῖ. Λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁΧρυσόστομος: «Ἐγώ ἀλήτης διά σέ», σάν νά λέει δηλαδή ὁ Χριστός «Ἐγώ ἔγιναἀλήτης γιά σένα.Καλούμαστε λοιπόν νά μιμηθοῦμε -κατά δύναμη- τόν Κύριο, κοπιάζοντας καίσωματικά, μέ δάκρυα, νηστεῖες, ἀγρυπνίες, γονυκλισίες, ἀποχή ἀπό τήν ὑπερβολικήἀνάπαυση, μέ χειρωνακτική ἐργασία καί ὅλα αὐτά τά πολύ σπουδαῖα ὅπλα, τά ὁποῖαμᾶς μαθαίνουν νά καταφρονοῦμε τίς σωματικές ἡδονές καί τήν κενοδοξία. Αὐτά τάὁποῖα εἶναι καί τά πιό σημαντικά ἐμπόδια, ἡ ἀνθρωπαρέσκεια, ἡ κενοδοξία καί ἡἀγάπη πού ἔχουμε στίς σωματικές ἡδονές καί στά χρήματα καί πού εἶναι οἱγεννήτριες ὅλων τῶν ὑπόλοιπων παθῶν.Ὅταν λοιπόν μᾶς ἔρθουν οἱ ἀκούσιες θλίψεις εἴμαστε προετοιμασμένοι. Ἄν τόπρῶτο πάθος εἶναι ἡ φιλαυτία –καί εἶναι πράγματι ἡ φιλαυτία, ἡ ρίζα ὅλων τῶνπαθῶν- ἡ πρώτη ἀπό ὅλες τίς ἀρετές, κατά τόν Ἀββᾶ Ἰσαάκ, εἶναι ἡ περιφρόνηση τῆςἀνάπαυσης. Ἡ φιλαυτία μᾶς παροτρύνει νά μήν κουραστοῦμε καί νά προσέχουμε τόνἑαυτό μας. «Πρό πάντων τῶν παθῶν, ἡ φιλαυτία· πρό δέ πασῶν τῶν ἀρετῶν, ἡ τῆςἀναπαύσεως καταφρόνησις». Νά μήν κυνηγᾶς τήν ἀνάπαυση, τήν ξεκούραση. Ἀπότήν φιλαυτία προέρχονται ὅλα τά ἄλλα πάθη, ἐνῶ ἡ περιφρόνηση τῆς ἀνάπαυσηςγεννᾶ ὅλες τίς ἀρετές. Ἕνας ἄνθρωπος πού δέν νοιάζεται γιά τήν ἀνάπαυση, εἶναιἄνθρωπος πρόθυμος νά κάνει ἄσκηση, νά κουραστεῖ γιά τούς ἄλλους, νά κάνειὑπακοή καί νά ὑπομείνει καί τίς ἀκούσιες θλίψεις γιά χάρη τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναιράθυμος. Ἐνῶ ὁ φίλαυτος εἶναι ράθυμος, εἶναι τεμπέλης. Λέει: Ὦχ τώρα βαριέμαι,ἄσε τώρα. Ἀναβολή… ματαίωση… τελικά δέν κάνει τίποτα.27

Συνεχίζει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: ἡ ἀνάπαυση καί ἡ ἀργία ἔχουν καταστροφικάἀποτελέσματα στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί μποροῦν νά βλάψουν κάποιονπερισσότερο ἀπό τούς δαίμονες. Δηλαδή πιό πολύ καί ἀπό τούς δαίμονες μᾶς βλάπτειἡ ἀγάπη γιά τήν ἀνάπαυση καί ἡ ἀργία, τό νά μήν κάνουμε τίποτα πνευματικό. Δένμᾶς πειράζουν οἱ δαίμονες. Ἐμεῖς οἱ ἴδιοι εἴμαστε ὁ χειρότερος ἐχθρός τοῦ ἑαυτοῦμας. Ἐμεῖς οἱ ἴδιοι. Γι’ αὐτό, λέει ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, τώρα ἔχουμεμεγαλύτερους διωγμούς. Ἡ Ἐκκλησία τούς τρεῖς πρώτους αἰῶνες εἶχε φοβερούςδιωγμούς ἀπό τούς εἰδωλολάτρες. Μετά σταμάτησαν οἱ διωγμοί, ἔγινε, σύν τῶχρόνω, ἐπίσημη θρησκεία ὁ χριστιανισμός καί ὑπῆρχε ἄνεση, ὅπως καλή ὥρασήμερα. Πηγαίνουμε ἐλεύθερα ἀκόμα στήν Ἐκκλησία. Τώρα ὅμως ἔχουμεπερισσότερο διωγμό. Ἡ ἄνεση εἶναι ὁ πιό μεγάλος διωγμός. Ἡ ἄνεση, ἡκαλοπέραση. Πόσοι εἶναι κοντά στόν Θεό σήμερα; Ἐλαχιστότατοι. Ἀφῆστε τούςνέους. Ἐκεῖ εἶναι πανωλεθρία. Σπάνια νά βρεῖς νέο ἄνθρωπο νά εἶναι ὅπως τόν θέλει ὁΘεός. Γιατί; Ἡ ἄνεση καί ἡ καλοπέραση. Ὁ μεγαλύτερος διωγμός. Βλάπτει τόνἄνθρωπο περισσότερο ἀπό τούς δαίμονες.«Ὅταν τό σῶμα ἀποδεχθεῖ τήν ἀνάπαυση καί τήν ἀργία», λέει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ, «κάθεκακία τελειοποιεῖται στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου». Γίνεται τέλειος δηλαδή ὁ ἄνθρωπος,ἀλλά στήν κακία. «Ἀκόμη καί ἄν κανείς ἐπιθυμεῖ ἔντονα τό καλό, ἡ ἀνάπαυση καί ἡἀργία σιγά-σιγά ἀφαιροῦν ἀπό αὐτόν ἀκόμη καί αὐτή τή διάθεση τοῦ καλοῦ, τήνὁποία εἶχε» καί δέν θέλει νά θέλει τό καλό. Ἄς προσέξουμε λοιπόν τό θέμα τῆςἀνάπαυσης και τῆς ἀργίας, τῆς πνευματικῆς ἀργίας. Μπορεῖς νά κάνεις πέντε λεπτάπροσευχή, δύο λεπτά προσευχή, κάνε. Μήν τό ἀφήνεις γιά ἀργότερα. Ἀφοῦ ἔχεις δυόλεπτά, κάνε. Μπορεῖς νά διαβάσεις μιά σελίδα ἀπό Πατερικό βιβλίο, διάβασε.Μπορεῖ νά μήν ἔχεις χρόνο νά διαβάσεις ὅλο τό βιβλίο, ἀλλά μιά σελίδα ἤ μιάπαράγραφο μπορεῖς νά διαβάσεις. Διάβασε αὐτό καί θά δεῖς πῶς ἀλλάζεις μέσα σου.Μή μένεις ἀργός. Εἶναι ἀπαραίτητο νά περιφρονεῖ κανείς τήν ἀνάπαυση τοῦσώματος καί νά ἀγαπάει καί νά ἐπιδιώκει τόν κόπο καί τίς δυσκολίες, τά ὁποῖαὁδηγοῦν στήν τελείωση τῶν ἐντολῶν, ἀποτελοῦν τήν αἰτία τῆς ἀρετῆς καίθεραπεύουν τά πάθη. Γίνεσαι τέλειος ὡς πρός τόν Θεό καί αἰτία τῆς ἀρετῆς καίθεραπεία ἀπό τά πάθη πετυχαίνει αὐτός, ὁ ὁποῖος πολεμάει τήν καλοπέραση καί τήνἀργία.Ἄν δεῖτε ἕναν ἅγιο, εἶναι σέ ἐγρήγορση, δέν κοιμᾶται. Ἀξιοποιεῖ καί τό τελευταῖοδευτερόλεπτο. Θυμᾶμαι κάποτε, πού εἶχα δεῖ τόν ἅγιο Παΐσιο, μοῦ εἶχε δώσει αὐτήτήν συμβουλή. Ἀπό τό στόμα του τό ἄκουσα καί σᾶς τό λέω: μή χάνειςδευτερόλεπτο. Τότε ἤμουνα ἀκόμα στόν Στρατό, εἶχα ἀποφασίσει γιά τόν μοναχισμόκαί μοῦ εἶχε πεῖ αὐτό τό πράγμα, μή χάνεις δευτερόλεπτο, ἄν δέν μπορεῖς νά πεῖς τήνεὐχή, ψέλνε. Μή χάνεις δευτερόλεπτο πού νά μήν προσεύχεσαι δηλαδή, αὐτόἐννοοῦσε, γιατί ἡ σπουδαιότερη πνευματική ἐργασία εἶναι ἡ προσευχή. Οἱἡσυχαστές, πού προσπαθοῦν ἀδιάλειπτα νά προσεύχονται, εἶναι οἱ πιό δραστήριοι28

ἄνθρωποι. Ἡ πιό μεγάλη δραστηριότητα αὐτή εἶναι. Δέν εἶναι νά φέρνεις σάνσβούρα τό σῶμα σου ἐδῶ κι ἐκεῖ καί ὁ νοῦς σου νά περιπλανιέται. Ὁ πιό δραστήριοςἄνθρωπος εἶναι αὐτός πού ἔχει συνεχῶς τόν νοῦ του στραμμένο πρός τόν Θεό. Τόνκατευθύνει συνεχῶς πρός τόν Θεό. Ἐκεῖ βλέπει τά πάντα καί τούς πάντες.Οἱ θλίψεις καί οἱ κίνδυνοι ἐξαφανίζουν τήν ἡδυπάθεια τῶν παθῶν. Τά πάθη φέρνουνμιά ἡδυπάθεια. Μέ τίς θλίψεις, τούς ἑκούσιους πόνους καί κόπους, ἀλλά καί τούςἀκούσιους, πού παραχωρεῖ ὁ Θεός, ὅταν δέν φτάνουν οἱ ἑκούσιοι, φεύγει αὐτή ἡἡδυπάθεια, ἡ ὁποία ἔρχεται καί κάθεται πάνω στήν ψυχή σάν ἕνα ναρκωτικό, πούτρέφεται καί αὐξάνεται μέ τήν ἀνάπαυση. Λέει πάλι ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Ὥσπερκαθαίρουσι τά φάρμακα τήν ἀκαθαρσίαν τῶν χυμῶν τῶν πονηρῶν ἐκ τοῦ σώματος,οὕτως ἡ σφοδρότης τῶν θλίψεων καθαίρει τά πονηρά ἐκ τῆς καρδίας». Ὅπως τάφάρμακα καθαρίζουν τό σῶμα ἀπό τούς ἀκάθαρτους χυμούς καί τούς πονηρούς, τούςκακούς χυμούς, ἔτσι καί ἡ σφοδρότητα τῶν θλίψεων καθαρίζει τήν καρδιά ἀπό τάπονηρά πράγματα. Παίρνεις ἕνα ἀντίδοτο καί ἐξουδετερώνεις τόν πονηρό χυμό, τό δηλητήριο πούἔβαλε μέσα σου, ἄς ποῦμε ἕνα φίδι πού σέ τσίμπησε. Ἔτσι καί οἱ θλίψεις καθαρίζουντά πονηρά ἀπό τήν καρδιά.Μιά ἑκούσια θλίψη, πού πάρα πολύ συντελεῖ στήν κάθαρση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡνηστεία. Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε ὅτι: «τοῦτο τό γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μή ἐν προσευχῇκαί νηστείᾳ» (Ματθ. 17,21), τό γένος τῶν δαιμόνων καί τῶν παθῶν δηλαδή. Οἱδαίμονες ἐπηρεάζουν πολλούς ἀνθρώπους. Ἰδιαίτερα στήν ἐποχή μας ἔχουνεὑποχειρίους τους καί μικρά παιδιά καί νέους καί μεγάλους. Εἶναι πολύ ἔντονες οἱδαιμονικές ἐνέργειες καί γι’ αὐτό χρειάζεται ἡ νηστεία καί ἡ κακοπάθεια. Γιά τόνλόγο αὐτό οἱ Ἅγιοι πέρασαν ὅλη τους τή ζωή μέ ἄκρα νηστεία καί ἐγκράτεια. Γι’αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία μας ὁρίζει Τετάρτη καί Παρασκευή ἀλάδωτο. Ἐγκράτεια, νάτρῶς μέχρι ἐκεῖ, πού νά μήν χορταίνεις.Γράφει ὁ Μ. Βασίλειος γιά τή νηστεία: «Βλέπεις τί κάνει ἡ νηστεία· καί ἀρρώστειεςθεραπεύει καί ρεύματα σωματικά ξηραίνει καί δαίμονες βγάζει καί λογισμούςπονηρούς ἀποδιώχνει καί τόν νοῦ λαμπικάρει καί καρδιά καθαρή καί σῶμαἁγιασμένο καί στό θρόνο τοῦ Θεοῦ μπροστά στήνει τόν ἄνθρωπο. Καί γιά νά μήνομίσεις, ὅτι αὐτά εἶναι μόνο λόγια, ἔχεις τήν μαρτυρία τοῦ εὐαγγελίου πού λέει ὁΚύριος». Αὐτό πού εἴπαμε προηγουμένως ὅτι δέν ἐκδιώκονται τά ἀκάθαρταπνεύματα παρά μόνο μέ νηστεῖες καί προσευχές. «Καθένας λοιπόν πού ἐνοχλεῖταιἀπό πνεῦμα ἀκάθαρτο, ἐάν κατανοήσει καί χρησιμοποιήσει αὐτό τό φάρμακο, ἐννοῶτή νηστεία –καί τήν προσευχή βέβαια-, ἀμέσως τό πνεῦμα τό πονηρόστενοχωρούμενο φεύγει, ἐπειδή φοβᾶται τή νηστεία. Διότι πάρα πολύεὐχαριστιοῦνται οἱ δαίμονες μέ τήν κραιπάλη καί τήν ἀνάπαυση τοῦ σώματος. Ἐνῶοἱ δαίμονες δέν ἔχουν σῶμα, χαίρονται ὅμως καί τρέφονται μέ τά σωματικά πάθη τάδικά μας. Μεγάλη δύναμη ἡ νηστεία, καί μεγάλα κατορθώματα γίνονται μ’ αὐτήν.Διότι πῶς οἱ ἄνθρωποι κάνουν μεγάλες δυνάμεις καί θαύματα γίνονται διά μέσου29

αὐτῶν, καί θεραπεῖες στούς πάσχοντες δωρίζει ὁ Θεός διά μέσου αὐτῶν, παρά διάτῆς ἀσκήσεως καί τῆς ταπεινοφροσύνης καί τοῦ ὀρθοῦ τρόπου ζωῆς; Διότι ἡ νηστείαεἶναι ἡ ζωή τῶν ἀγγέλων, καί ἐκεῖνος πού τήν χρησιμοποιεῖ βρίσκεται στήν ἀγγελικήτάξη». Αὐτά τά λέει ὁ Μέγας Βασίλειος.Η κακοπάθεια ἐξολοθρεύει τήν ἡδονή, τήν φιληδονία, ἁγνίζει τό σῶμα καίπερικόπτει τά σωματικά ἁμαρτήματα. Παράλληλα καθαρίζει καί τήν ψυχή. Καιεἴπαμε κακοπάθεια εἶναι εἴτε ἑκούσια, εἴτε ἀκούσια. Γιατί τώρα καθαρίζεται καί ἡψυχή; Διότι ἡ κακοπάθεια ταπεινώνει τό σῶμα καί ἐπειδή τό σῶμα εἶναι ἄμεσασυνδεδεμένο μέ τήν ψυχή, ἐπηρεάζεται καί ἡ ψυχή καί ταπεινώνεται καί ἡ ψυχή.Μαζί μέ τό σῶμα -πρᾶγμα φαινομενικά παράδοξο- συνταπεινώνεται καί ἡ ψυχή.Ὅταν ταπεινωθεῖ ἡ ψυχή, ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Εἶναι πνευματικός νόμος κιαὐτός. Ἡ ταπεινή ψυχή ἑλκύει τή χάρη τοῦ Θεοῦ, άφοῦ ὁ Θεός «ταπεινοῖς δίδωσιχάριν» (Ἰακ. 4,6).Κάντε ἕνα πείραμα στόν ἑαυτό σας. Κάντε ἕναν ταπεινό λογισμό, νά δεῖτε πούἀμέσως θά ἔρθει ἀνάπαυση στήν ψυχή. Ἄν κάνεις ἕναν ὑπερήφανο λογισμό, ἕνανλογισμό ζήλειας, ἄς ποῦμε, ἀμέσως ἔρχεται τό ἀντίθετο, ἔρχεται ταραχή, ἔρχεταισύγχυση.Ἡ ταπεινή ψυχή ἑλκύει τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἔρχεται ἡ Χάρις ἡ καθαρτική καί μᾶςκαθαρίζει. Ἑπομένως, δέν ὑπάρχει ἄλλος δρόμος καί ἄλλος τρόπος γιά νάκαθαριστοῦμε ἀπό τίς θλίψεις. Γι’ αὐτό, εἶπε ὁ Κύριος, «δεῖ», πρέπει «διά πολλῶνθλίψεων» (Πραξ. 14,22) νά μποῦμε στή Βασιλεία.Ἔτσι καί ὁ μοναχισμός δέν εἶναι ἕνα σύστημα πού ὁ ἄνθρωπος βασανίζεται. Λένε‘γιατί νά πᾶς νά γίνεις μοναχός νά βασανίζεις τό σῶμα σου; Γιατί ὁ κοσμικός δένπρέπει νά βασανίζει τό σῶμα του; Ὅλοι πρέπει, ἑκούσια νά κοπιάζουμε, γιά νάἀπαλλαγοῦμε ἀπό τά πάθη καί τίς ἀγάπες πού ἔχουμε στίς ἡδονές, στήν καλοπέραση,γιά νά μπορέσουμε νά ἀποβάλλουμε τήν φιλαυτία καί τήν ραθυμία. Δέν ὑπάρχειἂλλος τρόπος παρά αὐτός, πού εἶναι ἡ μίμηση τῶν παθημάτων καί τοῦ σταυρικοῦθανάτου τοῦ Χριστοῦ. Γιατί ἀκριβῶς αὐτό ἦταν τά πάθη καί ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ,ἦταν μιά μέγιστη ἑκούσια κακοπάθεια.Χρειάζεται λοιπόν ἑκούσια κακοπάθεια καί ἀποδοχή τῆς ἀκούσιας ἀπό τόν Θεό,συνήθως διά μέσω κάποιων ἀνθρώπων, ὅταν δέν εἶναι ἀρκετή ἡ ἑκούσια. Ἄνθέλουμε νά ἀναστηθοῦμε, θά πρέπει πρῶτα νά σταυρωθοῦμε. Μερικοί θέλουν νάφτάσουν στήν Ἀνάσταση χωρίς νά περάσουν τόν Γολγοθά, ἀλλά αὐτό δέν εἶναιδυνατόν.Ὅπως ὁ ᾿Απόστολος Πέτρος ἐξελθών ἔξω ἔκλαυσε πικρῶς. Ἔκανε αὐτό πού ἔκανε,ἀρνήθηκε τόν Κύριο, μετά ὅμως ἔκλαυσε πικρῶς, μετανόησε. Ἑκούσια θλίψη. Λέειμάλιστα ἡ παράδοση ὅτι κάθε φορά πού ἄκουγε λάλημα πετεινοῦ, ἔκλαιγε. Παρόλοπού ὁ Χριστός τόν συγχώρεσε μετά καί τόν ἀπεκατέστησε. Ὅπως ἡ πόρνη, ὅπως ὁτελώνης, ὅπως ὅλοι οἱ ἅγιοι, ἔκλαιγαν καί κακοπαθοῦσαν, «ὑστερούμενοι30

θλιβόμενοι, κακουχούμενοι» (Ἑβρ. 11,37) συνεχῶς, μιμούμενοι τόν Κύριο, ἔτσιὁφείλουμε καί ἐμεῖς νά κάνουμε· μάλιστα δέ, νά ἀγαπήσουμε τά δάκρυα καί τήνκακοπάθεια.Λέει ὁ ῝Αγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος: ἐκεῖνος πού θέλει νά κόψει τά πάθη μέ τόνκλαυθμό τά κόβει, καί ἐκεῖνος πού θέλει νά ἀποκτήσει τίς ἀρετές μέ τόν κλαυθμό τίςάποκτᾶ. Μέ τή θλίψη δηλαδή τήν ἑκούσια. Καί «Ὅπως ἡ τροφή καί ἡ πόσις εἶναιἀναγκαία γιά τό σῶμα, ἔτσι καί τά δάκρυα γιά τήν ψυχή, ὥστε αὐτός πού δέν κλαίεικάθε ἡμέρα (δειλιάζω νά πῶ κάθε ὥρα, γιά νά μή φανῶ βαρύς) καταστρέφει τήνψυχή του μέ τήν πείνα καί χάνεται… Ἀφαίρεσε τά δάκρυα καί συναφαίρεσες μ᾿ αὐτάτήν κάθαρση· χωρίς δέ κάθαρση κανείς δέν θά δεῖ τόν Θεό».Ἔχει γραφτεῖ ἐπίσης: «υἱέ ἀνθρώπου μέ ζυγαριά νά τρῶς τό ψωμί σου καί μέ μέτρονά πίνεις τό νερό σου (Ίεζ. 4,10-11), δηλαδή νά ἔχεις ἄσκηση καί μέτρο στό φαγητόκαί στό νερό. Ἐπειδή αὐτό εἶναι ἀρκετό γιά νά διατρέφεται ἐκεῖνος πού ἀγωνίζεταικατά Θεόν.Διότι, ἄν δέν δώσεις αἷμα, δέν θά λάβεις πνεῦμα.Καί ὁ Δαβίδ πάλι λέει: «τά γόνατά μου ἠσθένησαν ἀπό τή νηστεία καί ἡ ὄψη μουἀλλοιώθηκε μέ τή στέρηση τοῦ λαδιοῦ» (Ψαλμ. 108,24). Βλέπετε αὐτή ἡ κακοπάθειαεἶναι καθολικό φαινόμενο καί συμβάν στούς ἁγίους καί εἶναι μονόδρομος. Εἶναιδηλαδή ἀπαραίτητο νά γίνει.Καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέει: «Μέ τίποτε ἄλλο δέν εὐαρεστεῖται ὁ Θεός,ὅσο μέ τήν κακοπάθεια, καί στά δάκρυα ἀνταποδίδει τό ἔλεός Του».Ἀλλά μή νομίζετε ὅτι αὐτή ἡ ζωή εἶναι χωρίς παρηγοριά. Οἱ ἅγιοι δηλαδή, πού εἶχαναὐτή τή συνεχή κακοπάθεια, δέν σημαίνει ὅτι ἦταν δυστυχισμένοι. Γιατί ἔρχεται ὁδιάβολος καί σοῦ λέει ‘Ἔτσι θά γίνει ἡ ζωή μας ὅλο κλάμα’; Μοῦ λέει κάποιος -Ὅλοθά κλαῖμε πάτερ; Αὐτή ἡ ζωή ἔχει μέσα της θεῖες παρηγοριές, οἱ ὁποῖες ὄχι μόνο, θάἔλεγα, ἰσοφαρίζουν αὐτή τήν ἐξωτερική θλίψη, ἀλλά καί πάρα πολύ τήν ὑπερβαίνουνκαί ὁ ἄνθρωπος πραγματικά εἶναι μακάριος μέσα σ’ αὐτές τίς θλίψεις. Εἶναι ἡλεγόμενη χαρμολύπη. Ζεῖ τήν χαρά καί ἔχει τήν παρηγοριά τοῦ Θεοῦ καί σχεδόνβεβαιότητα γιά τήν σωτηρία ὄντως μέσα σ’ αὐτή τήν κακοπάθεια.Λέει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ: «Ὅπως ἡ μητέρα φροντίζει γιά τό παιδί της, ἔτσι καί ὁ Χριστόςφροντίζει γιά τό σῶμα πού κακοπαθεῖ δι΄ Αὐτόν, καί εἶναι πάντοτε κοντά στό σῶμααὐτό καί τό βοηθεῖ καί δέν τό ἀφήνει νά καταπέσει τελείως». Λέει κανείς -Ἐσύ θάπεθάνεις μ’ αὐτά πού κάνεις. Κι ὅμως δέν πεθαίνεις!Αὐτή ἡ Ἁγία Σοφία τῆς Κλεισούρας πέθανε 90 καί… ἐτῶν. Ἄν διαβάσετε τί ἔτρωγε!Ὅλα ἦταν μουχλιασμένα, χαλασμένα. Καί τίς κονσέρβες πού ἄνοιγε, τίς ἄφηνε νάχαλάσουν πρῶτα καί μετά τίς ἔτρωγε καί δέν πάθαινε τίποτα.«Σέ κοιλιά γεμάτη δέν ὑπάρχει γνώση τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ». Ἐπίσης λέει ὁἈββᾶς Ἰσαάκ: «Ὅπως ἀκολουθοῦν σέ ἐκείνους πού σπέρνουν δάκρυα τά δεμάτια τῆςἀγαλλιάσεως, ἔτσι ἀκολουθεῖ ἡ χαρά, στήν κακοπάθεια γιά τόν Θεό», ἀμέσωςἔρχεται χαρά. «Καί μακάριος εἶναι ἐκεῖνος πού ἔκλεισε τό στόμα του σέ κάθε31

ἡδυπάθεια πού τόν χωρίζει ἀπό τόν δημιουργό Του».Εἶναι γραμμένο στό Γεροντικό ὅτι ρώτησε ἕνας ἀδελφός κάποιο Γέροντα λέγοντας:«Τί εἶναι ἡ ταπείνωση»; Γιατί εἴπαμε κακοπάθεια καί ταπείνωση εἶναι αὐτά πούκαθαρίζουν τόν ἄνθρωπο. Πῶς φτάνει κανείς στήν ταπείνωση γιά νά ἔχει καί τήνπλήρη κάθαρση; «Κι ὁ Γέροντας εἶπε: Ἡ ταπείνωση εἶναι μεγάλο καί θεϊκό ἔργο.Ὁδέ δρόμος πού ὁδηγεῖ στήν ταπείνωση εἶναι οἱ σωματικοί κόποι». Βλέπετε, οἱ κόποιοἱ σωματικοί βοηθᾶνε καί στήν ταπείνωση. Ἐκτός πού αὐτοί καθεαυτοί καθαρίζουντόν ἄνθρωπο, ἐπειδή ὁδηγοῦν στήν ταπείνωση καθαρίζεται ἐπιπλέον ὁ ἄνθρωποςμέσω τῆς ψυχικῆς ταπείνωσης. «Ὁ δρόμος πού ὁδηγεῖ στήν ταπείνωση εἶναι οἱσωματικοί κόποι πού γίνονται μέ έπίγνωση». Ξέρεις τί κάνεις δηλαδή. Δέν τό κάνειςἀπό ἀνθρωπαρέσκεια ἤ αὐταρέσκεια. Νά πεῖς νήστεψα, νά συγχαρεῖς τόν ἑαυτό σου.Ἀλλά νά βοηθήσεις τόν ἑαυτό σου νά ταπεινωθεῖ καί νά καθαριστεῖ. Δεύτερον «τό νάθεωρεῖς τόν ἑαυτό σου κάτω ἀπό ὅλη τήν κτίση», ὄχι μόνο ἀπό τούς ἀνθρώπους,ἀλλά καί ἀπό τά κτίσματα καί ἀπό τούς δαίμονες καί τρίτον «τό νά προσεύχεσαιἀδιάλειπτα». Αὐτά τά τρία πράγματα ὁδηγοῦν στήν ταπείνωση. Μέσα σ’ αὐτά τάτρία διαπιστώνουμε ὅτι εἶναι πάλι ἡ κακοπάθεια. Μόνο αὐτά, ἄν ἀκολουθήσεικανείς, εἶναι ἀρκετό γιά νά κάνει ἐργασία, πού ὁδηγεῖ στή σωτηρία.Ἡ ἀδιάλειπτη ἐγκράτεια, ἡ νηστεία, ἡ κακοπάθεια συνδυασμένη μέ τήν ταπείνωσηκαί τήν προσευχή προσπορίζει τελικά στόν ἀγωνιστή τή θεία Χάρη καί μαζί μ’ αὐτήἔρχονται καί ὅλα τά πνευματικά ἀγαθά.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ– Ἐρ.: ………………. κατά πόσο ἡ δικαιοσύνη σέ κάποιους ἀνθρώπους ἔρχεταιμετά ἀπό πολύ καιρό………………..– Ἀπ.: Ἄν δέν τούς βρεῖ ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ σ’ αὐτή τή ζωή, σίγουρα θά τούςβρεῖ στήν ἄλλη καί ἐκεῖ εἶναι πολύ πιό δύσκολα τά πράγματα. Μᾶς συμφέρει νά μᾶςβρεῖ ἐδῶ ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Ξεκάθαρα. Τούς ἀνθρώπους πού εἶναι μακριά ἀπότόν Θεό καί τούς πᾶνε ὅλα καλά, μήν τούς χαίρεστε, οὔτε νά τούς ζηλεύετε. Δέν τούςπᾶνε καθόλου καλά στήν πραγματικότητα! Γιατί μέσα τους, σίγουρα, 1000% δένἔχουν χαρά. Δέν ὑπάρχει περίπτωση νά ἔχουν χαρά. Ἐξωτερικά φαίνονταιχαρούμενοι, «χαζοχαρούμενοι», γιατί εἶναι κενόδοξοι καί δέν θέλουν νά τούςθεωροῦν κακομοίρηδες. Μήν παραξενευτεῖτε ὅμως ἄν ἀκούσετε πώς αὐτοκτόνησαν,ἀπό ‘ἀξιοπρέπεια’. Ἐκεῖ τούς πάει ὁ διάβολος. Δέν εἶναι ζωή αὐτή…Μία πλούσια -ἡ Ὡνάση νομίζω- παραδέχτηκε ὅτι μία μέρα στή ζωή της δέν εἶχεχαρά. Πού τά εἶχε ὅλα! Τῆς πηγαίνανε ὅλα καλά. Πολύ καλά. Οὔτε μιά μέρα δένχάρηκε.Μή μᾶς παρασέρνουν αὐτά τά ἐξωτερικά. Καλά πᾶνε τά πράγματα, ὅταν ἔχουμεθλίψεις. Σημαίνει δηλαδή ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἀγαπάει, μᾶς θεωρεῖ γνήσια παιδιά Του.«Ὅν ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται» (Ἑβρ.12,6).Μᾶς παραδέχεται σάν παιδιά Του. Δέν θέλουμε νά θεωρούμαστε παιδιά τοῦΘεοῦ; Ὅλοι τό θέλουμε. Δέν θέλει κανείς νά εἶναι ἀπόπαιδο.32

Μπορεῖ κάποιος νά περνάει ἐξωτερικά καλά, οὐσιαστικά ὅμως δέν περνάει καλάοὔτε ἐδῶ, ἀλλά στήν ἄλλη ζωή σίγουρα δέν θά περάσει καλά. Καθόλου καλά. Γιατίθά εἶναι ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ ἐκεῖ.Ὁ Θεός εἶναι μακρόθυμος, μᾶς περιμένει. Ἀλλά ἔχει καί κάποιο ὅριο. Τούςἀνθρώπους στήν ἐποχή τοῦ Νῶε, τούς περίμενε ἑκατό χρόνια. Ἔβαλε τόν Νῶε πάνωστό βουνό νά φτιάχνει ἕνα καράβι καί νά λέει: Ξυπνᾶτε, θά ἔρθει κατακλυσμός, θάπνιγοῦμε. Καί τόν κοροϊδεύανε: Πάει, τό ἔχασε τό μυαλό του ὁ Νῶε. Ἀκόμα καί οἱἴδιοι οἱ τεχνίτες πού ἔφτιαχναν τήν Κιβωτό, πνίγηκαν. Ἐνῶ φτιάξανε τήν Κιβωτό,πνίγηκαν! Τό σκεφτήκατε αὐτό; Δέν σώθηκαν γιατί καταφρόνησαν τόν Δίκαιο. ὉΘεός μᾶς προειδοποιεῖ: Προσέξτε αὐτό, ἐκεῖνο, ἐκεῖνο.. Τίποτα. Μᾶς στέλνει καί μᾶςδιάφορους ‘Νῶε’ νά φωνάξουνε: Ἐτοιμαστεῖτε. Τίποτα. Κάποια στιγμή ξεχειλίζει τόποτήρι. Νομίζετε αὐτή ἡ κατάσταση θά πάει πολύ; Ἔχουμε γίνει Σόδομα καίΓόμορρα καί νομίζουνε οἱ νέοι -καί οἱ γέροι τώρα, ὄχι μόνο οἱ νέοι- ὅτι δέν ὑπάρχειτιμωρία, μποροῦνε νά κάνουνε τά πάντα. Δέν εἶναι ἔτσι. Θά τά βροῦνε ὅλα μπροστάτους.Ὁ σύγχρονος Ἅγιος Σεραφείμ τῆς Βίριτσα τό ἔλεγε αὐτό: οἱ νέοι θά βλέπουν τήνἀτιμωρησία καί θά νομίζουν ὅτι δέν ὑπάρχει τιμωρία, δέν ὑπάρχει Θεός καί θάγεμίσει ἡ κόλαση ἀπό νέους στούς ἔσχατους χρόνους. Δέν θά βρίσκεις νέο παρθένο,ἁγνό, καθαρό παιδί, ὅπως θέλει ὁ Θεός δηλαδή. Αὐτή ἡ Γερόντισσα Σοφία, μοῦἔκανε ἐντύπωση, αὐτά ἔλεγε. «Ἐκάκινε ὁ κόσμος καί δέν τιμᾶται ἡ παρθενία». ἮτανΠόντια καί τά ἔλεγε ποντιακά. «Καί τά ἀγόρια δέν μετανοοῦν». Μήπως τά κορίτσιαμετανοοῦν; Μακάρι. Ἔλεγε καί τό ἄλλο: «Δέν θά μποροῦν οἱ ἄνθρωποι νά ζήσουνμαζί». Καί τό βλέπουμε. Ὅλοι χωρίζουνε. Νέα παιδιά καί χωρίζουν. Γιατί ἐπειδή δένγνωρίστηκαν, ὅπως λένε; Γνωρίζονται δέκα χρόνια καί μετά χωρίζουνε.– Ἐρ.: …………………….– Ἀπ.: Γιά νά μήν αὐξηθεῖ ἡ κόλασή τους, δέν τούς δίνει ὁ Θεός θλίψεις, γιατί ἄντούς δώσει θλίψεις, θά βλασφημήσουν ἀκόμα χειρότερα ἀπ’ ὅ,τι βλασφημοῦνδηλαδή καί θά πᾶνε ἀκόμα πιό βαθιά στήν κόλαση. Ἀκόμα μεγαλύτερο βασανισμόδηλαδή θά δεχτοῦν. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός μιλοῦσε μέ παραβολές. Γιά νά μήν παίρνουνἀκόμα μία ἁμαρτία αὐτοί πού ἦταν ἀδιάφοροι. Πολλοί πηγαίνανε στόν Χριστό ἀπόπεριέργεια, δέν εἶχαν νά κάνουν τίποτα ἄλλο ἤ καί γιά πλάκα ἤ καί ἀπό πονηρία. Γιάνά πιάσουν ἕναν λόγο καί νά Τόν καταδώσουν στούς Ρωμαίους ἤ στούς Φαρισαίους.Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος τούς μιλοῦσε μέ ἱστοριοῦλες καί ὅποιος εἶχε ἐνδιαφέρον,πήγαινε στή τέλος καί ρωτοῦσε: «Τί ἐννοεῖς Δάσκαλε; Ἐξήγησέ μας. Φράσον ἡμῖντήν παραβολήν». Ἀλλά πόσοι ἦταν αὐτοί; Ἐλάχιστοι.Πολλοί πηγαίνουμε στήν Ἐκκλησία. Ἀκοῦμε παραβολές, καταλαβαίνουμε τίποτα;Κάτι φιλοσοφικο-ιστορικο-θεολογικά πράγματα, ἀπό τά ὁποῖα δέν συγκρατοῦμεσχεδόν τίποτα καί ἀναρωτιόμαστε –Γιατί δέν μᾶς τά λένε ξεκάθαρα; Γιατί δένθέλουν νά ἀκούσουν. Ἄν τούς τά ποῦνε ξεκάθαρα πόσοι θά ἀκούσουν ἀπό αὐτούςκαί ἀπό αὐτές πού εἶναι ἀπό κάτω; Μόνο ἀπό τόν τρόπο πού εἶναι ντυμένες οἱγυναῖκες, καταλαβαίνεις πόσο ἀκοῦνε τόν Θεό καί τήν Ἐκκλησία. Ὁπότε καί ὁ Θεός33

δέν μᾶς δίνει κήρυγμα. Δέν πρέπει νά παραπονιόμαστε.Γιατί μᾶς δίνει τέτοιους ἡγέτες πού ἔχουμε; Ὑπάρχει πνευματικός νόμος. Οἱ ἡγέτεςἀντικατοπτρίζουν τόν λαό. Ὅ,τι εἶναι ὁ λαός, εἶναι καί οἱ ἡγέτες. Ἐπειδή εἶναιδιεφθαρμένος ὁ λαός, εἶναι διεφθαρμένοι οἱ ἡγέτες. Δέ φταῖνε οἱ ἡγέτες πούδιεφθάρη ὁ λαός, γιατί ὁ λαός τούς βγάζει, ὁ λαός φταίει. Βλέπετε τώρα προωθοῦνταιοἱ ἀριστεροί, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἄθεοι. Τό δηλώνουν, δέν τούς συκοφαντοῦμε τούςἀνθρώπους. Τό λένε μόνοι τους, ἔτσι δέν εἶναι; Θέλουν νά καταργήσουν τήνπροσευχή, τά θρησκευτικά νά τά κάνουμε μιά ἐπιστημονική παρουσίαση τοῦφαινομένου τῆς θρησκείας… Τό λένε. Δέν θά μαθαίνουν τά παιδιά τήν πίστη τουςστό σχολεῖο. Ἄς εἶναι 98% ὀρθόδοξοι καί γι’ αὐτό τά στέλνουν οἱ γονεῖς στόσχολεῖο. Θά μάθουνε ὅτι κατάγονται ἀπό τόν χιμπατζή κ.λ.π. Γιατί προωθοῦνταιαὐτοί; Ποιός τούς προωθεῖ; Ὁ λαός δέν τούς προωθεῖ μέ τήν ψῆφο του;Μετά μήν παραπονιόμαστε, ἄν μᾶς ἔρθουν αὐτά πού λέει ἐδῶ καί ὁ ἹερομόναχοςἈνδρόνικος, Ἀρχιεπίσκοπος Πέρμ, ὁ ὁποῖος ἦταν τά χρόνια πρίν τόν κομμουνισμόπού ἦρθε στή Ρωσία τό 1917, ὅπου ἐπικράτησε ἡ ἀθεΐα. Εἶναι ἀκριβῶς αὐτά πούζοῦμε ἐμεῖς. Ἐμεῖς τά ζοῦμε ἀκόμα πιό ἔντονα, ἀκόμα χειρότερα. Περιγράφει τήνκατάσταση τῆς Ρωσίας πρίν ἔρθει ὁ Κομμουνισμός, πρίν ἐπικρατήσει δηλαδή ὁὑπαρκτός σοσιαλισμός -γιά τόν ὁποῖο μιλάει καί τό κόμμα πού προωθεῖται. Τότε πούἀνατίναζαν τίς Ἐκκλησίες, τίς βεβήλωναν κ.λ.π. Λοιπόν αὐτό θά ἔρθει σέ μᾶς τώρα,ἄν δέν μετανοήσουμε.«Τά σημάδια τῆς ἀσέβειας εἶναι φανερά στή ζωή τοῦ λαοῦ μας. Ὅλοι βλέπουμε μέθλίψη τά μεθύσια, τούς ξυλοδαρμούς μέχρι θανάτου, τήν κραιπάλη καί τήνἀκολασια, ἰδιαίτερα τῶν νέων, τήν κατάπτωση τῶν οἰκογενειακῶν ἠθῶν -ὑπάρχειοἰκογένεια σήμερα;- προπάντων τήν ἀνυποταξία τῶν παιδιῶν στούς γονεῖς, τόἐξεζητημένο ἤ καί ἔξαλλο ντύσιμο, τήν αἰσχρή καί ἀντικοινωνική συμπεριφορά, τήσκληρότητα καί τήν ἐκδικητικότητα, τό ψεῦδος καί τήν ἀπάτη. Ὅλα αὐτά δείχνουντήν ἀπομάκρυνσή μας ἀπό τόν Θεό. Τά παιδιά καί οἱ νέοι μεγαλώνουν χωρίςκανέναν ἐλπιδοφόρο καί αὐστηρό κανόνα διαγωγῆς. Στά πρόσωπά τους εἶναιζωγραφισμένη ἡ σκληρότητα. Τί θά γίνει λοιπόν; Ἀργότερα ὅταν ἡ σκληρότητα τῆςἴδιας τῆς ζωῆς, τῆς ἀνελέητης ζωῆς θά βάλει πάνω τους καί τή δική της σφραγίδα,καθῶς αὐτοί θά κυνηγοῦν τίς ὑλικές ἤ μᾶλλον τίς κτηνώδεις ἀπολαύσεις -θά γίνουνκτήνη, ἀποκτήνωση- γιατί τό ξέφρενο κυνηγητό τῶν ἀπολαύσεων ἀποτελεῖ τόχαρακτηριστικό ἰδεοληπτικό γνώρισμα τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων, πού ἔχουνἀπαρνηθεῖ τίς ὑψηλές, τίς πνευματικές ἀξίες».Ἀκριβῶς αὐτό συμβαίνει καί σήμερα. Τί κυνηγᾶνε οἱ νέοι σήμερα; Τίς ἀπολαύσεις.Τό γενετήσιο, τό σέξ ἔχει γίνει θεός. «Ὅλα αὐτά εἶναι περισσότερο ἀπό θλιβερά.Εἶναι ἀπογοητευτικά καί δυσοίωνα. Ἀγωνιῶ γιά τό μέλλον τοῦ λαοῦ μας». Τά ἔλεγεὁ ἅγιος λίγα χρόνια πρίν. Μετά ἦρθε ὁ ὑπαρκτός σοσιαλισμός καί τόν σκότωσε!Εἶναι μάρτυρας, ἱερομάρτυρας. Γιά νά μή φτάσουμε ἐκεῖ, θά πρέπει νάμετανοήσουμε καί νά τό ποῦμε καί στούς ἄλλους. Θά πεῖτε εἶναι ἀρκετό ἐμεῖς νάμετανοήσουμε; Εἶναι. Θυμηθεῖτε δέκα δίκαιοι ἄν ὑπῆρχαν στά Σόδομα καί στάΓόμορρα, δέν θά τά κατέστρεφε ὁ Θεός, ἀλλά δέν ὑπῆρχαν. Ὅσο γίνεται34

περισσότερο νά τό λέμε καί στούς ἄλλους, γιατί ἀλλιῶς θά ἔρθουν αὐτές οἱ ἀκούσιεςθλίψεις ὡς συνέπεια τῶν ἁμαρτιῶν μας.Αὐτό πού λέγαμε ὅτι κάθε ἁμαρτία ἔχει μισθαποδοσία. Λέει ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὅτι καίἕνας λογισμός πού κάνεις, ἔχει ἀμέσως τήν μισθαποδοσία του. Ὅπως καί κάθε καλόπού κάνουμε γιά τόν Θεό κι αὐτό ἔχει μισθαποδοσία.– Ἐρ.: …………………….– Ἀπ.: Εἶναι πόλεμος πού μᾶς κάνει ὁ πονηρός. Μή νομίζετε ὅτι εἶναι δικό μας. Θάπρέπει νά τό ποῦμε στόν Πνευματικό καί ὅ,τι μᾶς πεῖ ὁ Πνευματικός μας νά κάνουμε.Καί οἱ ἀσκητές ἔχουν τόν πόλεμο τῆς ἀκηδίας. Βαρεμάρα, μπούχτισμα, νά μήν ἔχειςὄρεξη νά κάνεις τίποτα. Ἔρχεται αὐτό. Καί στούς ἁγίους ἐρχότανε καί συνεχῶςπάλευαν μέ τήν ἀκηδία. Ἰδίως πιάνει ἐκείνους πού εἶναι μόνοι τους. Αὐτοί πού εἶναιστό κοινόβιο δέν πιάνονται τόσο πολύ ἀπό τήν ἀκηδία, γιατί ὑπάρχει συναναστροφήμέ ἄλλους, κάπου ξεχνιοῦνται… δέν χρειάζεται νά τούς πολεμήσει μ’ αὐτόν τόντρόπο, τούς πολεμάει μέσω τῶν ἄλλων ἀδελφῶν. Ἀλλά, ἄν εἶσαι μόνος σου, σέπολεμᾶνε οἱ δαίμονες μετά. Εἴτε λοιπόν οἱ θλίψεις εἶναι ἀπό τούς ἄλλους ἀδελφούς,εἴτε εἶναι ἀπό τούς δαίμονες, θά πρέπει νά κάνουμε πολύ ὑπομονή. Νά μήν ἀφήνουμετόν ἀγώνα.Μοῦ ἦρθε ἕνας λογισμός ὅτι βαριέμαι, τί θά κάτσω ; Ὄχι. Συρόμενος θά κάνω τόνκανόνα μου. Θά τόν κάνω. Αὐτή εἶναι ἡ βία γιά τήν ὁποία μίλησε ὁ Χριστός μας: «Ἡβασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται, καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» (Ματθ. 11,12). Ἅμαἀφεθοῦμε; Δέν πρόκειται νά κάνουμε τίποτα. Οὔτε θά ξυπνήσουμε νά πᾶμε στήνἘκκλησία, οὔτε θά σηκωθοῦμε νά κάνουμε τίς μετάνοιές μας… Τίποτα. Δέν ὑπάρχειπερίπτωση. Τό σῶμα θά σοῦ πεῖ ‘Τώρα εἶσαι ὄρθιος, δέν εἶναι καλύτερα νά κάτσεις’;Ὅταν κάθεσαι θά σοῦ πεῖ ‘Δέν εἶναι καλύτερα νά ξαπλώσεις’; Ὅταν ξαπλώσεις θάσοῦ πεῖ ‘Κλεῖσε καί τό ξυπνητήρι, νά μή σέ ξυπνήσει’. Ἔτσι γίνεται κι ἄν ἀφεθοῦμεσ’ αὐτό, καταστραφήκαμε.Γι’ αὐτό εἶπε ὁ ἅγιος Ἰσαάκ προσέξτε τήν ἀργία καί τήν ραθυμία.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης35

Ἡ ἀντιμετώπιση τῶν πειρασμῶνΜέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐχή τοῦ Γέροντα, σήμερα θά δοῦμε ἀπό τό βιβλίοτοῦ Ἀββᾶ Δωρόθεου «Ἔργα Ἀσκητικά» τίς ἀπαντήσεις τοῦ Ἁγίου Γέροντα σέκάποιους ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι δοκιμαζόταν ἀπό πειρασμό. Θά δοῦμε λοιπόν πῶς ὁἍγιος τούς συμβουλεύει γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν λογισμῶν. Βεβαίως πάντοτε οἱἅγιοι ἀπευθύνονται σέ πρόσωπα, δέ μιλοῦν γενικά, δηλαδή οἱ ἀπαντήσεις τους ἔχουνμιά προσωπική ἀναφορά. Ὅμως μέσα ἀπό αὐτή τήν προσωπική ἀναφορά μποροῦμενά βγάλουμε χρήσιμα στοιχεῖα καί γιά μᾶς.Ὅπως κάθε φορά πού κάνουμε μιά ἐρώτηση στόν πνευματικό μας, ἔχουμε μιάπροσωπική ἀπάντηση, ἔτσι κι ἐδῶ ὁ ἅγιος ἀπαντᾶ στίς ἐπιστολές τῶν Πατέρων, οἱὁποῖοι τοῦ ἔλεγαν τούς πειρασμούς τους. Θά ἀναλύσουμε τώρα τήν ἀπάντηση πούἔδωσε ὁ ἅγιος σέ ἀδελφό, ὁ ὁποῖος δοκιμάζεται ‘στεναχωρούμενον ὑπό πειρασμόν’.Σέ ἐρώτηση λοιπόν τοῦ μοναχοῦ τί πρέπει νά κάνει ὥστε νά ἀντιμετωπίσει ἕνανπειρασμό, ὁ ἅγιος ἀπήντησε:«Πρῶτα-πρῶτα, παιδί μου, δέ γνωρίζουμε τόν τρόπο πού οἰκονομεῖ ὁ Θεός τή ζωήμας».Ὑπάρχουν πολλά πράγματα δηλαδή πού δέν γνωρίζουμε γιατί συμβαίνουν. Οὔτεχρειάζεται ἐνδεχομένως νά τά μάθουμε.Ἄλλα δέ μποροῦμε κιόλας νά τά ξέρουμε.Λέει ἡ Ἁγία Γραφή: «τίς ἔγνω νοῦν Κυρίου, καί τίς αὐτοῦ σύμβουλος ἐγένετο» (Ἡσ.40,13). Ποιός μπορεῖ νά ξέρει ποιός εἶναι ὁ νοῦς τοῦ Θεοῦ καί ποιός μπορεῖ νά γίνεισύμβουλος τοῦ Θεοῦ; Οἱ βουλές Του εἶναι ἀνεξιχνίαστες καί ἡ σοφία Του εἶναιἄπειρη. Ἑπομένως δέ γνωρίζουμε τόν τρόπο πού ‘οἰκονομεῖ’ ὁ Θεός τή ζωή μας.Ἀλλά, ἄς προσέξουμε τή λέξη ‘οἰκονομεῖ’. Ὁ Θεός δηλαδή ὅ,τι κάνει, τό κάνειοἰκονομώντας μας. Μέ ἄλλα λόγια, τακτοποιώντας τά τοῦ οἴκου θά λέγαμε, τοῦσπιτιοῦ μας. Τό σπίτι μας εἶναι ἡ ὕπαρξή μας.Ὅ,τι κάνει τελικά εἶναι μιά τακτοποίηση πού γίνεται σ’ ἐμᾶς. Δέν εἶναι κάτι κακό,ἀλλά εἶναι κάτι καλό. Μία οἰκονομία. Πῶς λέμε κι ἐμεῖς στήν καθομιλουμένη νά τάοἰκονομήσουμε τά πράγματα! Νά βροῦμε τήν καλύτερη δυνατή λύση. Ποτέ ὅμως δέμποροῦμε νά βροῦμε τήν ἰδανική λύση, αὐτό πού εἶναι -θά λέγαμε- τό τέλειο, γιατίἀκριβῶς μπαίνουν πάρα πολλοί παράγοντες καί πάρα πολλές ‘ἐλευθερίες’ἀλληλοσυγκρουόμενες.Γιά παράδειγμα, σ’ ἕνα σπίτι ὁ καθένας ἔχει τή δική του ἄποψη γιά ἕνα θέμα. Τί θάγίνει τώρα; Πρέπει νά βροῦμε μιά ‘οἰκονομία’. Νά τά οἰκονομήσουμε λίγο τάπράγματα. Ἄν εἴμασταν ὅλοι σωστοί καί ἅγιοι καί θεραπευμένοι δέ θά θέλαμεδιαφορετικά πράγματα, δέ θά ὑπῆρχε αὐτή ἡ ἀντίθεση. Ἀλλά ἐπειδή ἀκριβῶς εἴμαστεἀτελεῖς καί ἄρρωστοι, γι’ αὐτό ἔχουμε καί θελήματα, ὁπότε ἔχουμε καί συγκρούσεις.Εἶναι καλό; Ὅχι βέβαια! Μακάρι νά φθάσουμε σ’ αὐτή τήν ἰδανική κοινωνία!Αὐτός εἶναι καί ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας νά φθάσουμε νά μήν ἔχουμε διαφορετικά36

θελήματα, ἀλλά νά ἔχουμε ὅλοι τό ἴδιο θέλημα. Καί ποιό θέλημα θά ἔχουμε, ἄνφθάσουμε σ’ αὐτήν τήν ἰδανική κατάσταση; Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὁπότε μετά δέ θάἔχουμε καμιά ἀντιπαλότητα μεταξύ μας. Μέσα, λόγου χάριν, στο σπίτι μας, γιατίἔχουμε ἀντιπαλότητες; Γιατί εἴμαστε ἀτελεῖς, εἴμαστε ἄρρωστοι πνευματικά. Ὁκαθένας θέλει νά περάσει τό δικό του. Ὁ ἕνας λέει ‘ἐγώ θέλω αὐτό’, ὁ ἄλλος ‘θέλωτό ἀντίθετο’, ὁ ἄλλος ‘θέλω κάτι ἄλλο’ καί ὅλοι ἔχουν τήν ἰδέα ὅτι εἶναι τό πιόσωστό αὐτό πού θέλουν. Κανένας δέν ταπεινώνεται νά παραιτηθεῖ, μόνο ἄν ἕναςπροχωρήσει λίγο στήν ταπείνωση καί πεῖ θά κάνω τό θέλημα τοῦ ἄλλου. Ἄν ὅμωςεἴμασταν σωστοί καί τέλειοι τότε θά προσπαθούσαμε νά κάνουμε ὁ ἕνας τό θέληματοῦ ἄλλου, νά μάθουμε τί θέλει ὁ ἄλλος καί πρῶτοι νά τοῦ τό προτείνουμε ἐμεῖς.Ἔτσι, θά λέγαμε, λειτουργεῖ μιά σωστή οἰκογένεια, ἕνα ἰδανικό ζευγάρι. Νάπροσπαθεῖς ν’ ἀναπαύσεις τόν ἄλλον καί νά τόν παροτρύνεις σ’ αὐτό πού θά τόνξεκουράσει. Ὄχι νά ζητήσεις νά γίνει τό δικό σου θέλημα, ἀλλά νά μάθεις, ἄν εἶναιδυνατόν τί θέλει ὁ ἄλλος καί πρίν σοῦ τό πεῖ ἐκεῖνος, νά τοῦ τό πεῖς ἐσύ. Γιά νά γίνειὅμως αὐτό, θά πρέπει νά ὑπάρχει μεγάλη πνευματική καλλιέργεια. Νά ἔχει κόψει ὁκαθένας τό θέλημά του, τήν ἰδέα ὅτι εἶναι ὁ σοφός, ὅτι εἶναι ὁ ἔξυπνος, ὅτι εἶναι ὁσυνετός ἤ ὁ σώφρων. Νά ἔχει κόψει τό θέλημά του. Νά ἔχει κόψει καί τό φρόνημάτου. Τό φρόνημα εἶναι κάτι άλλο. Τό τί φρονοῦμε γιά τόν ἑαυτό μας. Καί αὐτά τάδύο: ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματος καί τοῦ φρονήματος εἶναι αὐτό πού τό ὁρίζουμε, ὡςὑπακοή.– Τί εἶναι ὑπακοή; Ρώτησαν ἕναν Γέροντα στό Ἅγιο Ὄρος.– Ἡ ἐκκοπή θελήματος καί φρονήματος, ἀπάντησε.Νά κόψει ὁ ἄνθρωπος τό θέλημά του καί τήν ἰδέα ὅτι εἶναι κάτι. Αὐτό εἶναι τόφρόνημα. Βλέποντας ὁ Θεός τίς ἀντιθέσεις, πού ἔχουμε μεταξύ μας -κι ἄν βγοῦμεπρός τά ἔξω ἔχουμε ἀκόμη πιό πολλές ἀντιθέσεις, σκοτωνόμαστε μεταξύ μας-προσπαθεῖ νά μᾶς οἰκονομήσει. Καί προσπαθεῖ μέσα ἀπό αὐτές τίς ἀντιθέσεις, μέσαἀπό αὐτές τίς ἁμαρτωλές καταστάσεις, μέσα ἀπό τά ἀνθρώπινα πάθη, νά βγεῖ κάτικαλό.Ὄντως μέσα στήν πανσοφία Του -φαντάζεσθε τί δύσκολο πράγμα εἶναι αὐτό-προχωράει ὁ κόσμος, προχωράει ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, προχωράει, θά λέγαμε, τόθέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο εἶναι ἕνα.– Ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ;Νά σωθοῦμε. Ἡ σωτηρία μας. Αὐτό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ὁποῖος θέλει«πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α΄Τιμ. 2,4). Νάἔλθουμε σέ ἐπίγνωση ἀληθείας.Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού μᾶς δίνει εἴτε ἀσθένειες, εἴτε διάφορες θλίψεις, εἴτε δύσκολοσύζυγο, εἴτε ἀνάποδο παιδί, εἴτε ἕνα ἀτύχημα, εἴτε μία ἀδυναμία στόν ἴδιο μας τόνἑαυτό και μέσα ἀπ’ ὅλα αὐτά καλλιεργεῖ, κατεργάζεται τή σωτηρία μας. Αὐτή εἶναι ἡμεγάλη σοφία! Βλέπετε, ἐμεῖς μέ τά παιδιά μας παλεύουμε καί λέμε ‘κοίταξε νάκάνεις αὐτό γιατί ἀλλοίμονό σου’. Ἡ μεγάλη σοφία εἶναι νά παίρνεις ὅλες τίς37

συμπεριφορές τοῦ παιδιοῦ καί τά ἀνάποδα, αὐτά πού δέ σοῦ ἀρέσουν καί νά τάχρησιμοποιήσεις ὅλα γιά νά τό καλλιεργήσεις τό παιδί, ὄχι νά τοῦ ἐπιβάλεις μιάσιδηρά πειθαρχία, ὥστε νά σέ τρέμει μή τύχει καί κάνει κάτι λάθος. Ἀλλά αὐτό θέλειπολλή ἀγάπη, πολύ φωτισμό ἀπό τόν Θεό, πολλή προσευχή καί τότε γίνεται σωστήἀγωγή. Εἶναι τό πιό δύσκολο πράγμα ἡ ἀγωγή. Νά βοηθήσεις τό παιδί δηλαδή μέσαἀπό τόσες ποικίλες καταστάσεις καί γεγονότα καί ἀδυναμίες, νά βρεῖ τόν Θεό, νάἔλθει σέ ἐπίγνωση ἀληθείας. Ἡ προϋπόθεση βέβαια εἶναι νά ζοῦνε οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖςἐν Χριστῶ, ἄρα οὐσιαστικά ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν ξεκινάει ἀπό τήν ἀγωγή τῶνγονιῶν. Ἔτσι, ὁ γονέας εἶναι ὁ οἰκονομῶν μέσα στήν οἰκογένεια, δηλαδή ἕνας μικρόςΘεός.Πρέπει νά ξέρουμε, ὅτι δέν γνωρίζουμε, πῶς οἰκονομεῖ ὁ Θεός τά πράγματα. Νάἔχουμε ἐμπιστοσύνη στήν οἰκονομία τοῦ Θεοῦ, στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί νά Τοῦπαραδίνουμε τόν ἑαυτό μας νά τόν κυβερνήσει. Νά ἀφεθοῦμε στόν Θεό.Αὐτή ἡ παράδοση δέν εἶναι μία παράδοση, ὅπως στόν στρατό, πού λένε‘Παραδοθεῖτε! Ψηλά τα χέρια!’. Δέν εἶναι κάτι παθητικό, κάτι ἀναγκαστικό καίκαταπιεστικό. Αὐτή ἡ παράδοση, πού γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία, στό θέλημα τοῦΘεοῦ, εἶναι ἑκούσια, εἶναι αὐτοπροαίρετη, εἶναι καί ἀγαπητική, εἶναι καί χαρούμενη.Ὅλα αὐτά εἶναι χαρακτηριστικά τῆς παράδοσης καί τῆς ὑποταγῆς μας στό θέληματοῦ Θεοῦ. Ὁ συνειδητοποιημένος χριστιανός γνωρίζει τί εἶναι ὁ Θεός καί τί εἶναι ὁἴδιος καί ἐπιλέγει ἐλεύθερα νά ὑποταγεῖ στό θέλημά Του. Γνωρίζει ὅτι αὐτό τόνσυμφέρει γιατί ὁ Θεός τόν ἀγαπᾶ ἄπειρα καί εἶναι Πάνσοφος καί Παντοδύναμος.Ἀλλοίμονο ἄν ζητήσει νά γίνει τό δικό του θέλημα καί ὄχι τοῦ Θεοῦ σάν νά γνωρίζεικαλύτερα ὁ ἄνθρωπος. Ὅταν σκέφτεται ἔτσι κανείς, ἀναμφίβολα βλασφημεῖ.Συνεχίζει ὁ ἅγιος: «ὀφείλουμε νά Τοῦ παραδίνουμε τόν ἑαυτό μας νά τόν κυβερνήσει– πράγμα πού ὀφείλουμε ἀκριβῶς νά κάνουμε καί σ᾽ αὐτήν τήν περίσταση. Γιατί θάδυσκολευτεῖς, ἄν θελήσεις νά κρίνεις μέ ἀνθρώπινα κριτήρια, ὅσα σοῦ συμβαίνουν,ἀντί ν᾽ ἀφήσεις στόν Θεό κάθε μέριμνά σου».Βλέπετε; Θά δυσκολευτεῖς ἄν κρίνεις μέ ἀνθρώπινα κριτήρια ὅσα σοῦ συμβαίνουνἀντί ν’ ἀφήσεις στόν Θεό κάθε μέριμνά σου. Λέει ὁ ἅγιος μήν κρίνεις αὐτά πού σοῦσυμβαίνουν μέ τή λογική. ‘Γιατί μοῦ συμβαίνουν; Καί τί ἔκανα τώρα; Σέ τί ἔφταιξα;Καί τί ἔφταιξε ὁ ἄλλος; Καί τί μπορῶ νά κάνω’; Ἄστα. Ἄφησε ὅλη τή φροντίδα σου,ὅλη τήν ἀγωνία σου στόν Θεό. Ἐκεῖνος πού τά ἐπέτρεψε, Ἐκεῖνος καί θά τάτακτοποιήσει, «ἐπίρριψον ἐπί Κύριον τήν μέριμνάν σου» (Ψαλμ. 54,23), λέει ἡ ἉγίαΓραφή. Ἄφησέ τα στόν Θεό. Ἐναπόθεσέ τα στόν Κύριο.Ἔνας κατηχητής -τώρα εἶναι ἱερομόναχος- ἔλεγε στούς πιό μικρούς, οἱ ὁποῖοιπήγαιναν στήν κατασκήνωση νά βοηθήσουν τά μικρότερα παιδιά, ὡς ὁμαδάρχες:«ὅ,τι πρόβλημα ἔχετε νά τό ρίχνετε στόν Χριστό καί νά λέτε ‘Χριστέ μου ἐγώ δένμπορῶ νά τό λύσω, λύσε το Ἐσύ’. Καί θά δεῖτε πού θά λύνεται». Καλά, τόσο ἁπλόεἶναι; Ναί, τόσο ἁπλό!Γιατί ὁ Χριστός μᾶς τό λέει, νά τό κάνουμε: «ἐπίρριψον ἐπί Κύριον τήν μέριμνάνσου». Τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή ἡ ὁποία εἶναι τό στόμα τοῦ Χριστοῦ. Νά ἐμπιστεύεσαι38

στόν Θεό αὐτό πού σέ βάζει σέ ἀγωνία. Γι’ αὐτό ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος «ὅ,τισέ ἀγχώνει, ὅ,τι σέ στεναχωρεῖ, κάνε το προσευχή». Μήν κάθεσαι νά βράζεις μέ τόζουμί σου, ὅπως λέει ὁ λαός, νά κάνεις λογισμούς καί νά ἀπελπίζεσαι. Ρίξε τα στόνΘεό!Πές: «Ἐγώ Θεέ μου δέν ξέρω τί νά κάνω, φώτισέ με Ἐσύ. Τακτοποίησέ το Ἐσύ. Ἄνθέλεις νά γίνει ὅπως γίνεται τώρα, συνέχισέ το, ἄν δέ θέλεις, σταμάτησέ το». Ἔχειμεγάλη σημασία νά τό κάνουμε αὐτό, διότι μέ αὐτόν τόν τρόπο βάζεις μέσα στήδιαδικασία τῆς φυσικῆς ροῆς τῶν γεγονότων, τή Χάρη τοῦ Θεοῦ.Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος: «Ἔχεις μιά ἀρρώστια. Ἡ ἀρρώστια ἔχει μιά φυσική πορεία.Ἄν ὅμως ἐσύ κάνεις προσευχή καί πεῖς: ‘Θεέ μου ἄν εἶναι θέλημά σου νάσταματήσει ἡ φυσική της πορεία’, θά σταματήσει. Ἄν ὅμως δέν εἶναι θέλημα Θεοῦ,θά συνεχιστεῖ ἡ πορεία τῆς ἀρρώστιας». Αὐτή εἶναι ἡ διαφορά. Γι’ αὐτό πρέπει νάκάνουμε προσευχή σέ κάθε περίσταση. Ἀλλιῶς δέν ἔχει ἔννοια. Γιατί νάπροσευχηθῶ, ἀφοῦ ὅλα θά γίνουν, θέλουμε δέ θέλουμε; Δέν εἶναι ὅμως ἔτσι!Ὑπάρχει μιά φυσική ροή τῶν πραγμάτων, ἀλλά ὅταν ἐσύ ἐπικαλεῖσαι τή βοήθεια τοῦΘεοῦ διά τῆς προσευχῆς, μπορεῖ ν’ ἀλλάξει, γιατί μπαίνει ὁ παράγοντας τοῦ Θεοῦ.Ἄν ὅμως εἶναι ἀποφασισμένο ἀπό τόν Θεό νά γίνει ἔτσι, θά γίνει. Ἀλλά θά εἶναι πάλιεὐλογημένο. Θά πάρεις δύναμη νά τό σηκώσεις, νά τό ἀντιμετωπίσεις. Παίρνονταςαὐτή τήν ἐνίσχυση ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, δέ θά σοῦ φανεῖ ἀσήκωτο καί βαρύὁ,τιδήποτε σοῦ συμβεῖ.Λοιπόν, μήν κρίνεις μέ ἀνθρώπινα κριτήρια γιατί θά δυσκολευτεῖς καί θάβασανιστεῖς. Πράγματι βασανιζόμαστε ἀπό τά γεγονότα, βασανιζόμαστε μέ τίςσκέψεις: ‘Γιατί ἔγινε αὐτό τώρα; Γιατί;… γιατί;…’. Δέ χρειάζεται γιατί, μήν τόψάχνεις. Ἄστο. Ἐπίρριψον ἐπί τόν Κύριον τή μέριμνά σου.«Πρέπει λοιπόν, ὅταν σέ περικυκλώνουν θλιβεροί καί πιεστικοί λογισμοί, νάκραυγάζεις στόν Θεό: «Κύριε, οἰκονόμησε αὐτήν τήν ὑπόθεση, ὅπως Σύ θέλεις καίὅπως γνωρίζεις».Πόσο ὡραία εἶναι ἡ λέξη ‘οἰκονομῶ’! Προέρχεται ἀπό τή λέξη ‘οἶκος’. Τακτοποιῶτά τοῦ οἴκου, τακτοποιοῦμε τό σπίτι μας. «Κύριε τακτοποίησέ το, δικό σου εἶναι κιἐγώ δικός Σου εἶμαι κι ὅλα δικά Σου εἶναι». Τά πάντα εἶναι τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός εἶναι ὁΔημιουργός τῶν πάντων. «Τό σπίτι σου εἶναι Θεέ μου, Ἐσύ φτιάξε τα, ἐγώ τί μπορῶνά κάνω»; Ὅταν σκεφτεῖς ἔτσι, ἐλευθερώνεσαι. Ὅσο θλιβεροί καί πιεστικοί νά εἶναιοἱ λογισμοί, φεύγουν.Ρώτησαν κάποτε τόν Ἀββᾶ Μακάριο, (εἶναι ἀπό τό Γεροντικό): Πῶς πρέπει νάπροσευχόμαστε; Καί τούς λέει ὁ Γέροντας: ‘Οὐκ ἔστι χρεία βατολογεῖν’, δέν ὑπάρχειἀνάγκη βατολογεῖν. Βαττολογῶ σημαίνει λέω περιττά πράγματα καί ἀνούσια στήνπροσευχή. Δέν χρειάζεται νά βαττολογεῖς, ‘ἀλλ᾽ ἐκτείνειν τάς χεῖρας, καί λέγειν˙Κύριε, ὡς θέλεις καί ὡς οἶδας, ἐλέησον’˙ ἀλλά νά σηκώνεις τά χέρια σου -παλαιάσήκωναν τά χέρια τους ψηλά πρός τόν οὐρανό, ἔτσι προσηύχοντο- καί νά λές: Κύριεὅπως θέλεις καί ὄπως γνωρίζεις, ἐλέησόν με. Τίποτα ἄλλο. Τόσο ἁπλά. Ἐσύ Κύριε39

γνωρίζεις ποιό εἶναι τό καλό μου, τό συμφέρον μου, Ἐσύ θέλεις τό καλό μου, λοιπόνκάνε το, σέ παρακαλῶ. Θά πεῖς, κι ἄν δέν τό ποῦμε δέ θά γίνει; Ὄχι! Δέ θά γίνει.Γιατί τί γίνεται; Ὅταν λές νά γίνει Θεέ μου αὐτό πού Ἐσύ θέλεις, τότε πραγματικάἐπιτρέπεις στόν Θεό νά σέ βοηθήσει.Ὁ Ἴδιος μᾶς εἶπε νά λέμε «γενηθήτω τό θέλημά Σου». Ἄν ἦταν περιττό, δέν θά μᾶςἔλεγε να λέμε γενηθήτω τό θέλημά Σου. Ἄν δηλαδή ὁ Θεός ἀναγκαστικά κατεύθυνετή ζωή μας. Ὄχι, θέλει νά Τοῦ ἐπιτρέψουμε νά κατευθύνει τή ζωή μας καί τότε τόκάνει. Ἄν δέν Τοῦ τά ἐπιτρέψουμε, ἄν δέν ἀνοιχτοῦμε μέ τήν προσευχή, δέν τό κάνει.Ἔτσι, ἡ ζωή μας προχωρᾶ, ὅπως προχωρᾶ ἡ φύση, κατά φυσικό τρόπο, βάσει τῶνφυσικῶν νόμων. Μέ τήν προσευχή ὅμως, γίνονται τά πράγματα ὑπέρ φύσιν. Μπαίνειὁ ὑπέρ-φυσικός παράγοντας, μπαίνει ὁ Θεός, ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ καί μᾶς ἐλεεῖ.«Ἐάν δέ ἐπίκειται πόλεμος»˙ Ἐάν πάλι πρόκειται νά ἔχεις ἕναν πειρασμό, δηλαδήἕναν πόλεμο, νά λές: «Κύριε, βοήθει»˙ Βοήθησέ με, Σέ παρακαλῶ. «Καί Αὐτός οἶδετά συμφέροντα, καί ποιεῖ μεθ᾽ ἡμῶν ἔλεος». Αὐτός γνωρίζει τί μᾶς συμφέρει καί μᾶςἐλεεῖ. Βλέπουμε πόσο ἁπλοί εἶναι οἱ μεγάλοι ἅγιοι! Μᾶς διδάσκουν ὅτι δένχρειάζονται πολύπλοκα πράγματα, νά βαττολογοῦμε. Ὁ Θεός γνωρίζει πολύ καλά τίμᾶς χρειάζεται, ποιό εἶναι τό τέλειο. Αὐτό δείχνει καί σεβασμό στόν Θεό. Ἐμεῖςπολλές φορές ἀναρωτιόμαστε τί νά ποῦμε, πῶς νά προσευχηθοῦμε. Κι ὅμως εἶναιτόσο εὔκολο! Νά μιλᾶμε ἁπλά στόν Θεό, μέ λίγα λόγια: Ὅπως θέλεις κι ὅπωςγνωρίζεις, ἐλέησόν με. Αὐτό ἀρκεῖ. Τά λές ὅλα. Ἐκεῖνος γνωρίζει τό συμφέρον καίκάνει ἀναλόγως.«Γιατί πολλά θέματα τά τακτοποιεῖ ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ διαφορετικά ἀπ᾽ ὅ,τινομίζουμε ἤ ἐλπίζουμε. Καί οἱ ἐλπίδες πού τρέφαμε γιά μερικά πράγματα, ἀπό τήνπείρα ἀποδείχτηκαν λαθεμένες. Μέ λίγα λόγια, πρέπει νά δείχνεις μακροθυμία τήνὥρα τοῦ πειρασμοῦ καί νά προσεύχεσαι καί νά μήν προσπαθεῖς ἤ νά νομίζεις ὅτι μέἀνθρώπινους λογισμούς, ὅπως εἶπα, θά ξεπεράσεις λογισμούς δαιμονικούς».Ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ, πολλές φορές εἶναι ἀντίθετη μέ τή λογική μας. Μέ τή λογικήμας σκεφτόμαστε ὅτι κάτι, πρέπει νά γίνει μ’ αὐτόν τόν τρόπο. Ἄν ὅμως κάνουμεπροσευχή, πολύ συχνά, βρίσκουμε μία πολύ καλύτερη λύση, τήν ὁποία δείχνει ὁΘεός. Ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ εἶναι πολύ πιό σοφή ἀπό ὅ,τι εἶναι ἡ δική μας λογική.Μάλιστα μᾶς ὁδηγεῖ σέ κάτι πού οὔτε κάν τό εἴχαμε σκεφθεῖ.Γι’ αὐτό, συμφέρει πάντα νά προσευχόμαστε. Πάντα! Καί νά ἀνοιγόμαστε στόθέλημα τοῦ Θεοῦ. Διότι ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ τά τακτοποιεῖ τά πράγματα διαφορετικάἀπ’ ὅτι ἐμεῖς νομίζουμε ἤ ἐλπίζουμε.Ἐμεῖς διαλέγουμε πάντα τήν πιό συμφέρουσα γιά ἐμᾶς λογική λύση. Δέν εἶναι ὅμωςἔξυπνο αὐτό πού κάνουμε. Ἄν εἴμασταν πραγματικά ἔξυπνοι, θά ἀφήναμε τόν Θεόνά ἐπιλέξει τή λύση, ἡ ὁποία θά ὠφελήσει πολύ περισσότερο κι ἐμᾶς, ἀλλά θάὠφελήσει ἀκόμη περισσότερο τήν Ἐκκλησία, γιατί ὅ,τι κάνει ὁ Θεός τό κάνει γιά τήσωτηρία ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας.Ἐμεῖς σπάνια σκεπτόμαστε τούς ἄλλους, συνήθως κοιτᾶμε μόνο τό δικό μας40

συμφέρον, ποιό βολεύει ἐμᾶς. Αὐτό βέβαια εἶναι ἐγωισμός. Ἐνῶ ἄν ἀφεθεῖς στόνΘεό καί πεῖς: ‘Θεέ μου νά γίνει τό θέλημά Σου’, αὐτό εἶναι μεγαλειῶδες πράγμα,ἀνοίγεσαι καί σ’ ὅλο τόν κόσμο. Μέ αὐτό πού κάνεις γίνεσαι εὐλογία καί γιά ὅλοντόν κόσμο καί μπορεῖ ὁ Θεός νά σέ χρησιμοποιήσει ὡς εὐλογία, γιά ὅλον τόν κόσμο.Ἀπεναντίας, ὅταν κλεισθεῖς στή λογική σου, στόν εγωισμό σου, οὐσιαστικάχωρίζεσαι ἀπό τόν Θεό, χωρίζεσαι κι ἀπό ὅλον τόν κόσμο καί ἀντί νά γίνεις εὐλογία,μπορεῖ νά γίνεις κατάρα καί γιά τόν ἑαυτό σου καί γιά τούς ἄλλους. Γιατί ὁ ἐγωιστήςεἶναι ἕνα μικρόβιο, ἕνα ἀρνητικό πράγμα γιά τόν κόσμο.«Μέ λίγα λόγια, πρέπει νά δείχνεις μακροθυμία τήν ὥρα τοῦ πειρασμοῦ καί νάπροσεύχεσαι καί νά μήν προσπαθεῖς ἤ νά νομίζεις ὅτι μέ ἀνθρώπινους λογισμούς,ὅπως εἶπα, θά ξεπεράσεις λογισμούς δαιμονικούς. Καί οἱ ἐλπίδες πού τρέφαμε γιάμερικά πράγματα, ἀπό τήν πείρα ἀποδείχτηκαν λαθεμένες».Γι’ αὐτό ἄς μήν κάνουμε πολλά-πολλά σχέδια, οὔτε πολλές φαντασίες. Καλύτερακαθόλου σχέδια καί φαντασίες νά μήν κάνουμε, οὔτε νά ἐλπίζουμε. Λέμε: «μακάρινά γίνει αυτό». Μή λές τίποτα. Ἄφησέ τα στόν Θεό καί ὁ Θεός τελικά θά τά κάνειπολύ πιό τέλεια. Ἐμεῖς πολλές φορές χανόμαστε μέσα στούς συλλογισμούς, στίςἐλπίδες καί στά καλά ὄνειρα. Ὀνειρευόμαστε καί τό ἕνα καί τό ἄλλο. Τίποτα νά μήνκάνουμε ἀπ’ αὐτά, εἶναι μάταια.Ἄν ἀφεθεῖτε στόν Θεό, κάνετε μιά ἁπλή προσευχή καί συνεχίσετε κανονικά τόδιακόνημά σας κατά τή διάρκεια τῆς ἡμέρας, θά διαπιστώσετε πόσο ὡραῖα θάτακτοποιηθοῦν ὅλα καί πολύ πιό ὡραῖα μάλιστα ἀπό ὅσο τά φανταζόσασταν ἐσεῖς.Διότι ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπό τήν πείρα πολύ συχνά οἱ ἐλπίδες μας εἶναιλανθασμένες. Κι αὐτά πού ἐλπίζαμε ἐνδεχομένως νά πάρουμε ἀπό κάποιους, δέν τάπαίρνουμε. Παίρνουμε ἴσως καί τά ἀντίθετα.Ὁ πραγματικά ἔξυπνος ἄνθρωπος εἶναι ὁ ταπεινός γιατί βγαίνει ἀπ’ ὅλα ὠφελημένος,ἀκόμη κι ἀπό αὐτά τά ἀρνητικά, πού ἐνδεχομένως ἀντιμετωπίζει στή ζωή του.Πρέπει λοιπόν νάδείχνεις μακροθυμία τήν ὥρα τοῦ πειρασμοῦ, νά προσεύχεσαι καίνά μή προσπαθεῖς ἤ νά νομίζεις ὅτι μέ ἀνθρώπινους λογισμούς, θά ξεπεράσειςλογισμούς δαιμονικούς.Προφανῶς κάποιος ἀδελφός στό μοναστήρι εἶχε τέτοιους πειρασμούς. Στόμοναστήρι οἱ πιό πολλοί πειρασμοί εἶναι μέ τούς λογισμούς, οἱ ὁποῖοι εἶναι σποράτοῦ πονηροῦ.Καθῶς φαίνεται ὁ ἀδελφός αὐτός ἔκανε μία ‘μάχη’ μέ τούς λογισμούς καίπροσπαθοῦσε ν’ ἀντικρούσει τούς δαιμονικούς λογισμούς μέ δικούς του λογισμούς,ἀνθρώπινους. Μήν τό κάνεις αὐτό, τόν συμβουλεύει. Εἶναι αὐτό πού στήνπνευματική ὁρολογία τό λέμε ‘ἀντιρρητικό πόλεμο’, νά φέρνεις ἀντίρρηση. Δέν εἶναιὁ ἐνδεδειγμένος τρόπος αὐτός, ὅταν μᾶς ἔρχονται λογισμοί, νά φέρνουμε ἐμεῖςἀντίρρηση στόν λογισμό καί νά κάνουμε μία πάλη μέ τούς λογισμούς μέσα μας.Αὐτός ὁ τρόπος εἶναι γιά πολύ προχωρημένους πνευματικά ἀνθρώπους. Νά παλέψειςδηλαδή σῶμα μέ σῶμα.41

Ὁ σωστός τρόπος γιά νά ἀντιμετωπίσει κανείς τούς λογισμούς εἶναι ἡ περιφρόνηση.Εἶναι νά γυρνᾶς τήν πλάτη στόν διάβολο καί νά προσεύχεσαι. Αὐτό λέει ὁ Ἅγιος, νάκάνεις ὑπομονή τήν ὥρα τοῦ πειρασμοῦ -νά μακροθυμεῖς- καί νά προσεύχεσαι. Νάμήν προσπαθεῖς μέ ἀνθρώπινους λογισμούς νά ἀντιμετωπίσεις τόν διάβολο. Δέγίνεται.Ὁ διάβολος ἔχει πολύ μεγάλη πείρα, εἶναι πονηρό πνεῦμα, πανοῦργο πνεῦμα καί θάσέ τουμπάρει, δέν ὑπάρχει περίπτωση. Τοῦ λές κάτι, σοῦ λέει κάτι ἄλλο, τοῦ λές κάτιἄλλο, σοῦ λέει κάτι ἄλλο. Καί τό λιγότερο πού παθαίνεις, ἄν δέ σέ τουμπάρει, χάνειςτόν καιρό σου, χάνεις πολύτιμο χρόνο ἀπό τήν προσευχή, ἀπό τή μετάνοια ἤ ἀπό τήνκατάνυξη.«Ὁ ἀββᾶς Ποιμένας ἐπειδή τά γνώριζε αὐτά, ἔλεγε ὅτι ἡ ἐντολή ‘νά μή μεριμνήσειςγιά τήν αὐριανή ἡμέρα’ (Ματθ. 6,34), ἀπευθυνόταν σ᾽ ὅσους βρίσκονται σέπειρασμό». Γνωρίζετε πιστεύω ὅτι ὑπάρχει τέτοια ἐντολή, εἶναι ἐντολή τοῦ Κυρίου.Μή μπαίνετε σέ φροντίδες γιά τήν αὐριανή ἡμέρα. Σέ ἀγωνιώδεις φροντίδες, αὐτήεἶναι ἡ μέριμνα. Δέν ἐννοεῖ νά μήν ἔχεις μία τάξη, ἕνα πρόγραμμα στή ζωή σου,ἀλλά νά μήν ἔχεις ἀγωνία γιά τήν αὐριανή ἡμέρα.Κοιτάξτε πόσο σοφοί εἶναι οἱ Ἅγιοι Πατέρες, πῶς τήν ἑρμηνεύουν αὐτή τήν ἐντολήτοῦ Θεοῦ. Γιατί ἔχει σημασία καί τό πῶς θά τήν ἑρμηνεύσει αὐτή τήν ἐντολή τοῦΘεοῦ. Γιά νά ἑρμηνεύσουμε τήν Ἁγία Γραφή, ἡ ὁποία ἔχει γραφεῖ μέ τό ἅγιοΠνεῦμα, πρέπει νά ἔχουμε κι ἐμεῖς τό ἅγιο Πνεῦμα γιατί μόνο ἔτσι ἑρμηνεύεται.Πρέπει νά μπεῖς στό πνεῦμα τοῦ συγγραφέα. Ἀλλά τό πνεῦμα τοῦ συγγραφέα εἶναιἀκριβῶς τό΄ ἅγιο Πνεῦμα. Ἄρα, μόνο αὐτοί πού ἔχουν τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα τουςμποροῦν νά ἑρμηνεύσουν σωστά τήν Ἁγία Γραφή.Γι’ αὐτό εἶναι λάθος αὐτό πού κάνουν οἱ Προτεστάντες, πού παίρνουν τήν ἉγίαΓραφή καί λένε κι ἐγώ ἔχω τό ἅγιο Πνεῦμα, μέ φώτισε ὁ Θεός κι αὐτό μοῦ λέει. Τόπαίρνει κι ὁ ἄλλος Προτεστάντης καί λέει καί μένα αὐτό μέ φώτισε ὁ Θεός.Ἀργότερα θά πεῖ τά ἀντίθετα. Τώρα λέει, αὐτό μέ φώτισε ὁ Θεός κι αὐτό τό θεωροῦννόμιμο. Τό Ἄγιο Πνεῦμα δηλαδή τή μιά φορά λέει ἄσπρο καί τήν ἄλλη μαῦρο. Αὐτόεἶναι βλασφημία ὅμως, γιατί τό ἅγιο Πνεῦμα δέν ἀλλάζει. Αὐτό ἀκριβῶς ἀποδεικνύειὅτι δέν ἔχουν ἅγιο Πνεῦμα.Ἄς ἐξετάσουμε πῶς τό ἑρμηνεύει αὐτός ὁ Μεγάλος Ἀββᾶς Ποιμένας τό νά μήμεριμνᾶς γιά τήν αὐριανή ἡμέρα. Ἀπευθύνεται, λέει, σ᾽ ὅσους βρίσκονται σέπειρασμό. «Ἐρωτήθη ὁ Ἀββᾶς Ποιμένας, πού ἀναφέρεται αὐτός ὁ λόγος ‘μήφροντίσετε περί τήν αὔριον’ καί λέει ὁ Γέροντας ἀναφέρεται σέ ἄνθρωπο πούβρίσκεται σέ πειρασμό καί εἶναι σέ ὀλιγωρία».Δηλαδή εἶναι σέ κατάσταση μικρῆς ταραχῆς καί μικρῆς ἀγωνίας. Ἔρχεται ὁπειρασμός κι ἀναρωτιέσαι, τώρα τί θά γίνει; Ἀρχίζεις κι ἀνησυχεῖς, ὀλιγωρεῖς καίκατά κάποιο τρόπο ἀνυπομονεῖς πότε θά τελειώσει. ‘Πόσο θά κρατήσει αὐτό, δέν θάτελειώσει’; Τό παθαίνουμε ὅλοι μας, δέν τό παθαίνουμε; Ὅταν βρεθοῦμε σέ δύσκοληκατάσταση δέν λέμε μέχρι πότε θά πάει αὐτό, δέν θά τελειώσει ἐπιτέλους νάἠρεμήσουμε; Νά ξεμπλέξουμε; Σ’ αὐτόν τόν ἄνθρωπο ἀναφέρεται αὐτή ἡ ἐντολή.42

Ἀκοῦστε τί λέει: «Εἶπε ὁ Θεός αὐτή τήν ἐντολή νά μή μεριμνήσετε γιά τήν αὔριονγιά νά μή μπεῖ σέ φροντίδες αὐτός ὁ ἄνθρωπος καί πεῖ ‘Πόσον χρόνον ἔχω ἐν τῷπειρασμῷ τούτω»; Πόσο χρόνο ἔχω σ’ αὐτόν τόν πειρασμό, πόσο θά τόν ἔχω; Πόσοθά κρατήσει ἐπιτέλους; Πόσο θά πάει ἀκόμη; Νά μήν τό πεῖς αὐτό! Αὐτό σημαίνει τόνά μή μεριμνήσεις γιά τήν αὔριο. «Ἀλλά μᾶλλον λογίσηται, λέγων καθ᾽ ἑκάστην τόσήμερον». Φθάνει τό σήμερα. Γιά τό αὔριο δέν ξέρω. Ἔχει ὁ Θεός γιά αὔριο. Μπορεῖαὔριο νά ἔχει τελειώσει ὁ πειρασμός. Νά μήν ὑπάρχει τίποτα. Μπορεῖ αὔριο νά μήνὑπάρχω κι ἐγώ ἐδῶ, νά ὑπάρχω στήν ἄλλη ζωή.Αὐτή την ἑρμηνεία δίνει ὁ ἀββᾶς Ποιμένας γιά αὐτή τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Μήμεριμνᾶτε εἰς τήν αὔριον. Μή σκεφθεῖς ‘ἔως πότε θά ἔχω αὐτό τό βάσανο, πόσο θάκρατήσει’. Ἴσως πρόκειται γιά ἕναν πειρασμό ἐσωτερικό ἤ ἕναν λογισμό ἤ ἕναπάθος ἤ μία ἀδυναμία. Ὅλοι μας ἔχουμε τέτοιες ἀδυναμίες γιατί γεννιόμαστε μ’αὐτές, γεννιόμαστε μ’ αὐτές τίς κληρονομιές, τίς πνευματικές ἀρρώστιες καί μπορεῖν’ ἀγωνιζόμαστε χρόνια μέ τίς ἀδυναμίες μας. Ὁ ἅγιος λέει μήν ἀσχολεῖσαι. Μήμεριμνᾶς γιά τήν αὐριανή ἡμέρα. Μή βιάζεσαι ν’ ἀπαλλαγεῖς. Μή μεριμνᾶς λοιπόνγιά τήν αὔριο. Δέν ξέρεις αὔριο μπορεῖ καί νά μήν ὑπάρχει.Μέχρι σήμερα νά μεριμνᾶς. Μερίμνησε γιά τό σήμερα. Σήμερα νά μήν ὑποκύψεις.Σήμερα νά μήν πέσεις στήν ἁμαρτία. Σήμερα νά μήν ἀνυπομονήσεις. Νά ἀντέξεις, νάμή χάσεις τήν ψυχραιμία σου καί νά μή στεναχωρηθεῖς. Μόνο γιά σήμερα, μήν πεῖςγιά αὔριο καί μεθαύριο.Νά ποῦμε καί κάτι πολύ πρακτικό. Νά βάλετε ἀπό μόνοι σας ἡμερομηνία λήξεως στόκάθε πρόβλημα, πού συμβαίνει. Ἔτσι τό ἀντιμετωπίζουμε πολύ πιό εὔκολα. Καί ἡἡμερομηνία λήξεως ξέρετε πότε εἶναι; Εἶναι τό βράδυ. Θά λέμε γιά σήμερα εἶναιαὐτό. Τέρμα. Αὐτό εἶπε ὁ Θεός. Μή μεριμνᾶτε γιά τό αὔριο. Ὅ,τι μᾶς συμβαίνει γιάσήμερα εἶναι, τό αὔριο δέν τό ξέρουμε. Μέ αὐτή τή σκέψη παίρνει πολλήἀνακούφιση ὁ ἄνθρωπος. Νά πεῖ ὅτι αὐτή ἡ δυσκολία θά εἶναι μέχρι τό βράδυ.Τελείωσε. Μπορεῖ νά συνεχιστεῖ αὔριο, μπορεῖ ὅμως καί νά μή συνεχιστεῖ. Ὅ Θεόςεἶπε νά μήν τό σκέπτεστε τό αὔριο. Ἄστο τό αὔριο. Νά πεῖς μέχρι τό βράδυ θά εἶναιαὐτό. Ἄς κάνω ὑπομονή. Μέχρι τό βράδυ μπορῶ νά κάνω ὑπομονή. Ὅσο δύσκολο κιἄν εἶναι ὅ,τιδήποτε, μέχρι τό βράδυ θά εἶναι.Θά πεῖτε εἶναι κόλπο ψυχοτεχνικό! Πάρτε το κι ἔτσι. Εἶναι ὅμως ἐντολή τοῦ Θεοῦ. ὉΘεός λέει νά τό κάνεις. Μή σκέπτεσαι τήν αὐριανή ἡμέρα. Μήν κουβαλᾶς τάπροβλήματα τοῦ σήμερα γιά τό αὔριο. Σοῦ φθάνει ὁ καύσωνας αὐτῆς τῆς ἡμέρας.Μπορεί αὔριο νά μήν ὑπάρχει τίποτα ἀπό αὐτά. Γιατί τί εἶναι γιά τόν Θεό νά μᾶς τάπάρει ὅλα τά προβλήματα!Ἡ χαρά τοῦ διαβόλου εἶναι νά βασανίζει τόν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό ἀκριβῶς μᾶς σπέρνειτήν ἀγωνία γιά τό αὔριο, μᾶς κάνει νά ὀλιγοψυχοῦμε, νά βάζουμε τή λογική καί νάλέμε καί αὔριο θά τό ἔχω αὐτό τό πρόβλημα καί μεθαύριο, προβλέπω ὅτι θά τό ἔχωγιά χρόνια. Ἐπειτα πηγαίνουμε στίς καφετζοῦδες καί στίς μάγισσες, πού τά λένεἀκόμη πιό τραγικά τά πράγματα. Ὁ διάβολος αὐτό θέλει, αὐτό εἶναι τό σχέδιό του.Ἐξάλλου καί ὅλοι οἱ μελλοντολόγοι γιά σεισμούς, καταστροφές καί καταποντισμούς43

μιλοῦν. Ἐνῶ ὁ Θεός λέει ἀκριβῶς τό ἀντίθετο. Μήν ἀσχολεῖσαι μέ τό αὔριο, μόνομέχρι τό βράδυ. Μέχρι σήμερα. Συνεπῶς ἡ ἐντολή ἀφορᾶ κάθε ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖοςἔχει καθημερινούς πειρασμούς καί πρέπει νά τούς ὑπομένει ἔωςτό βράδυ. Ἡ ἑπόμενημέρα ἀνήκει στόν Θεό, δέν γνωρίζουμε ἐμεῖς τί πρόκειται νά συμβεῖ.«Ἄν λοιπόν, παιδί μου, πιστεύεις ὅτι αὐτά εἶναι ἀληθινά», τοῦ κάνει καί μιάπαρατήρηση, θά λέγαμε, ἤ εἶσαι Χριστιανός ἤ δέν εἶσαι. Πιστεύεις ἤ δέν πιστεύεις.Τί θά πεῖ πιστεύω; Ἐμπιστεύομαι τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. «Ἄν λοιπόν, παιδί μου,πιστεύεις ὅτι αὐτά εἶναι ἀληθινά, ἐγκατάλειψε κάθε δικό σου λογισμό».Τό νά ἔχουμε λογισμούς, δηλαδή, δικούς μας, τελικά εἶναι πτώση, εἶναι μιά ἁμαρτία,εἶναι μιά ἀστοχία. Ἡ ἁμαρτία τί εἶναι; Εἶναι μιά ἀστοχία.Τό νά ἔχεις δικούς σου λογισμούς -κι ἄν ἀκόμα εἶναι συνετοί- πρέπει νά τούςἐγκαταλείψεις. Γιατί εἶναι πτώση νά ἔχεις δικούς σου λογισμούς. Θά πεῖ κανείς:– Τί λογισμούς πρέπει νά ἔχω;– Πρέπει νά ἔχεις μόνο θεϊκούς λογισμούς. Αὐτούς πού εἶπε ὁ Θεός νά ἔχουμε.– Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ λογισμοί;Νά ζητᾶμε τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τή Δικαιοσύνη Του (Ματθ. 6,33). Ὅ,τι ἔχεισχέση μέ τόν Θεό, μέ τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, εἶναι τόἍγιο Πνεῦμα, ἡ Θεία Χάρις καί ἡ Δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ.– Ποιά εἶναι ἡ Δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ;Εἶναι οἱ ἀρετές. Ταπείνωση, ἀγάπη, πίστη, έλπίδα, ὅλα αὐτά πού ποθοῦμε. Αὐτάπρέπει νά σκεπτόμαστε. Τίποτα ἄλλο.«Ἄν λοιπόν, πιστεύεις ὅτι αὐτά τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀληθινά, ἐγκατάλειψε κάθε δικό σουλογισμό, – καί ἄν ἀκόμα εἶναι συνετός- καί κράτησε τήν ἐλπίδα σου στό Θεό».Ὅπως τό μικρό παιδάκι δέν κάνει λογισμούς δικούς του γιά νά λύσει τά προβλήματάτου, εἶναι στήν ἀγκαλιά τοῦ πατέρα του καί ξέρει ὅτι ἐκεῖνος θά φροντίσει γιά ὅλα.Ἔτσι πρέπει νά κάνουμε κι ἐμεῖς. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Χριστός μας, πρέπει νά γίνουμεσάν τά μικρά παιδιά. Γι’ αὐτό εἶπε νά ἀφεθοῦμε στό δικό Του θέλημα. Κι ἄν θέλετεστόν δικό Του λογισμό, στό λογισμό τοῦ Θεοῦ. Ἄσε τόν δικό σου λογισμό.«Σ᾽ Αὐτόν πού δίνει περισσότερα ἀπό ὅσα Τοῦ ζητᾶμε ἤ μποροῦμε νά φανταστοῦμε»(Ἐφ. 3,20).Ὁ Θεός δίνει πολύ περισσότερα ἀπ’ ὅσα τοῦ ζητᾶμε ἤ μποροῦμε νά φανταστοῦμε γιάνά Τοῦ ζητήσουμε. Εἶναι πραγματικά ἔξυπνη κίνηση τό νά ἀφεθεῖς στόν Θεό καί στόθέλημα τοῦ Θεοῦ. Μπορεῖ κάποτε νά φαίνεται ὅτι ἀργοπορεῖ ὁ Θεός, ἀλλά στήνπραγματικότητα δέν ἀργοπορεῖ, ἁπλῶς ἐμεῖς δέν εἴμαστε ἔτοιμοι νά δεχθοῦμε αὐτότό μεγάλο πού ἔχει ἐτοιμάσει καί περιμένει ὁ Θεός νά ἐτοιμαστοῦμε.«Θα μποροῦσα νά σοῦ ἀπαντήσω σ᾽ ὅλα ὅσα εἶπες, ἀλλά δέν θέλω νά ἔλθω σέἀντίθεση οὔτε μέ σένα οὔτε μέ τόν ἴδιο τόν ἑαυτό μου, παρά μόνο νά στερεωθεῖςστην ὁδό πού ὁδηγεῖ στήν ἐλπίδα τοῦ Θεοῦ».44

Προφανῶς τοῦ εἶχε γράψει λεπτομέρειες, ἴσως τοῦ εἶχε πεῖ καί τούς λογισμούς τουμέ ἀκρίβεια, μέ λεπτομέρεια. Τοῦ λέει δέν θά ἀσχοληθῶ μέ πολλά. Δέν θά σοῦ τάἀναλύσω, ἀλλά θέλω νά προχωρήσεις στήν ὁδό, πού ὁδηγεῖ στήν ἐλπίδα τοῦ Θεοῦκαί νά στερεωθεῖς σ’ αὐτή. Νά ἐλπίζεις στόν Θεό.Εἶναι μεγάλη ἀρετή ἡ ἐλπίδα. Πολλές φορές μᾶς πιάνει ἀπελπισία. Σκεφτόμαστε πώςσκοτείνιασαν τά πάντα, ἔκλεισε ὁ ὁρίζοντας, δέν ὑπάρχει πουθενά διέξοδος. Κι ὅμωςδέν εἶναι ἔτσι!– Ποιός τά κυβερνάει ὅλα;Ὁ Θεός τά κυβερνάει. Δέν μπορεῖς νά πεῖς ποτέ ὅτι ὑπάρχει ἀδιέξοδο. Ποτέ δένὑπάρχει ἀδιέξοδο.– Τότε γιατί πηγαίνουν καί αὐτοκτονοῦν καί δέν βλέπουν πουθενά φῶς;Γιατί εἶναι ἐγωιστές. Γιατί ἔχουν χάσει τήν ἐλπίδα τους στόν Θεό καί μετάκλεισμένοι στό καβούκι τοῦ ἐγωισμοῦ τους, τοῦ μεγάλου ἐγωισμοῦ τους,αὐτοκτονοῦν.«Νά στερεωθεῖς στήν ὁδό πού ὁδηγεῖ στήν ἐλπίδα πρός τόν Θεό. Γιατί αὐτή ἡ ὁδόςεἶναι ἡ πιό ἀσφαλής καί ἡ πιό ἀμέριμνη».– Ποιός θέλει νά ἔχει μέριμνες; Ποιός θέλει νά ἔχει σκοτοῦρες; Νά ἔχει φροντίδες,ἀγωνίες καί ἄγχη;Κανένας. Ὁ δρόμος γιά να τά ἀποφύγεις ὅλα αὐτά εἶναι ἡ ἐλπίδα στόν Θεό. Εἶναι ἡἐμπιστοσύνη. Γι’ αὐτό τό ἄγχος καί ὅλες αὐτές οἱ ἀνασφάλειες πού βιώνουν οἱσύγχρονοι ἄνθρωποι εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ὀλιγοπιστίας καί τῆς ἀπιστίας, τῆςἀπελπισίας καί τῆς ἔλλειψης τῆς ἐλπίδας μας πρός τόν Θεό.Ὁ κόσμος εἰρωνεύεται ὅταν πεῖς «ἔχει ὁ Θεός». Λένε: Ποιός Θεός; Εἶναι ἀκριβῶςαὐτό τό σύμπτωμα, ὅτι ὁ ἄλλος ἔχει χάσει τήν ἐλπίδα του στόν Θεό. Δέν πιστεύειστόν Θεό, δέν τόν ἐμπιστεύεται δηλαδή καί μετά ἔρχονται οι συνέπειες. Μετάἔρχεται τό σκοτείνιασμα. Ἡ αἰτία εἶναι ὁ ἐγωισμός κι ὅτι ἔχει στηριχθεῖ στόν ἑαυτότου καί σιγά-σιγά ἤ μᾶλλον πολύ γρήγορα καταλαβαίνει ὅτι δέν μπορεῖ νά κάνειτίποτα καί γκρεμίζεται στό χάος καί μετά ἀπό αὐτόστό σκοτάδι τῆς ἀπελπισίας.Αὐτή ἡ ὁδός εἶναι λοιπόν ἡ πιό ἀσφαλής καί ἡ πιό ἀμέριμνη. Θέλεις νά εἶσαι σάν τόπουλάκι; Νά πετᾶς; Πάρε αὐτόν τόν δρόμο, τῆς ἐλπίδας στόν Θεό «ἔλπισον ἐπί τόνΘεόν» (Ψαλμ. 41,6), ὅπως τό λέει ὁ Ψαλμωδός. Σέ κανέναν ἄλλον. Οὔτε σέἄνθρωπο, οὔτε στόν ἑαυτό σου. Γι’ αὐτό, πάλι λέει ἡ Γραφή μέ τό στόμα τοῦΠροφήτου Ἱερεμία: «Ἐπικατάρατος ὁ ἄνθρωπος, ὃς τήν ἐλπίδα ἔχει ἐπ᾿ ἄνθρωπονκαί στηρίζει σάρκα βραχίονος αὐτοῦ ἐπ᾿ αὐτόν καί εὐλογημένος ὁ ἄνθρωπος, ὃςπέποιθεν ἐπί τῷ Κυρίῳ» (Ἱερ. 17,5-7).Ἐπιστολή Θ’Στόν ἴδιο στέλνει καί δεύτερη συμπληρωματική ἐπιστολή.«Νά θυμᾶσαι, παιδί μου, αὐτόν πού εἶπε ὅτι «διά μέσου πολλῶν θλίψεων θά μποῦμε45

στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Πραξ. 14, 22), χωρίς νά καθορίζει τό εἶδος τῶνθλίψεων, ἀλλά εἶπε ἀόριστα: «διά μέσου πολλῶν θλίψεων». Καί ἔτσι, ἄν ἔχειςἁμαρτίες, νά ὑπομένεις ὅ,τι σοῦ συμβαίνει μέ εὐχαριστιακή διάθεση καί ἐπίγνωση,σάν νά ἦταν κάτι πολύ εὐχάριστο».Ἄν ἔχεις κάνει λάθη, ἁμαρτίες -καί ποιός δέν ἔχει κάνει; ὅλοι ἔχουμε κάνει- τώραπρέπει νά κάνεις ὑπομονή στίς συνέπειες τῶν ἁμαρτιῶν. Κάθε ἁμαρτία εἶναι μίακίνηση ἐνάντια πρός τίς προδιαγραφές σου, τίς προδιαγραφές τοῦ κατασκευαστήσου. Ὅπως στά μηχανήματα ἤ στίς ἠλεκτρικές συσκευές, ἄν δέν τηρήσεις τίςπροδιαγραφές, τίς ὁδηγίες τοῦ κατασκευαστή, θά προκαλέσεις βλάβες στό μηχάνημαἤ στή συσκευή, ὁπότε μετά θά ὑποστεῖς καί τίς ἀνάλογες συνέπειες μεγάλες ἤ μικρές,ἀνάλογα μέ τή ζημιά.Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τίς ἁμαρτίες. Ὅσο πιό βαριές εἶναι τόσο πιό μεγάλεςθλίψειςκαί στεναχώριες ἔχεις. Ἔνῶ, ὅσο πιό ἐλαφριές εἶναι τόσο λιγότερες θλίψεις ἔχεις.Ἄλλο εἶναι νά γρατζουνίσεις ἕνα αὐτοκίνητο καί ἄλλο νά τό ρίξεις σέ κρημνό καί νάτό καταστρέψεις.Ἄν λοιπόν ἔχεις ἁμαρτίες, τοῦ λέει, τώρα πρέπει νά κάνεις ὑπομονή μέ εὐχαριστιακήδιάθεση πρός τόν Θεό. Εὐχαριστώντας τόν Θεό καί ὄχι μέ γογγυσμό, θά λές «ἄξια ὧνἐπράξαμεν ἀπολαμβάνομεν» (Λουκ. 23,41), ὅπως εἶπε ὁ ληστής, ἀπολαμβάνουμεἀξίως καί ἀναλόγως γιά αὐτά πού κάναμε.Νά τά ὑπομένεις καί μέ ἐπίγνωση, δηλαδή νά δεχτεῖς ὅτι ἔτσι ἔπρεπε νά γίνει, γιατίἄν δέν τά περάσουμε τώρα, πότε θά τά περάσουμε; Στήν κόλαση; Καλύτερα νάὑποστοῦμε τίς συνέπειες ἐδῶ, στή ζωή αὐτή, ὥστε νά καθαρισθοῦμε καί νάἐπιδιορθωθοῦμε. Γιατί σέ τελική ἀνάλυση οἱ θλίψεις ἐπιδιορθώνουν τά λάθη μας.Πότε ὅμως; Ὅταν δέχεσαι ἀγόγγυστα ὅ,τι συμβαίνει καί ὑπομείνεις μέ ἐπίγνωση ὅτιθά ἔπρεπε νά περάσεις περισσότερα καί εὐχαριστία σάν νά πρόκειται γιά κάτι πολύκαλό. Ὄντως εἶναι πολύ καλό γιατί εἶναι σάν τό αὐτοκίνητο πού μπῆκε στόσυνεργεῖο. Ἐκεί θά τό κόψουν, θά τοῦ ἰσιώσουν ξανά τίς λαμαρίνες, θά τόταλαιπωρήσουν, ἀλλά τελικά θά βγεῖ διορθωμένο.«Ἄν ὅμως δέν ἔχεις ἁμαρτίες», θά πεῖς ὑπάρχει ἄνθρωπος πού νά μήν ἔχει; Ἐννοεῖτίς βαριές ἁμαρτίες, γιά τίς ὁποῖες σέ πληροφορεῖ ἡ συνείδησή σου ὅτι αὐτό πούἔκανες εἶναι βαρύ καί ἔχει ὀδυνηρές συνέπειες. Ἄν δέν βλέπεις κάτι τέτοιο πού εἶναιπολύ σοβαρό, «νά ὑπομένεις τόν πειρασμό σάν κάτι πού σέ καθαρίζει ἀπό τά πάθη ἤσοῦ γίνεται ἀφορμή νά κερδίσεις τή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Ἔτσι κάνεις ἐπί πλέονκαταθέσεις στόν οὐρανό, ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος.«Ὁ φιλάνθρωπος καί φιλόψυχος Θεός, πού ἐπιτίμησε τόν ἄνεμο καί τήφουρτουνιασμένη θάλασσα καί τή γαλήνεψε, νά ἐπιτιμήσει καί τόν πειρασμό σου,παιδί μου, καί νά σοῦ δώσει εὐρύτητα πνεύματος γιά νά γνωρίσεις τίς κακουργίες τοῦἐχθροῦ. Ἀμήν».Τοῦ λέει καί αὐτή τήν εὐχή στό τέλος. Ὁ Θεός νά γαληνέψει τή φουρτούνα τῆςψυχής σου, νά ἐπιτιμήσει τόν πειρασμό σου καί νά σοῦ δώσει εὐρύτητα πνεύματος46

καί πλάτος καρδίας γιά νά γνωρίσεις τίς κακουργίες τοῦ ἐχθροῦ. Διότι ἕνας λόγος,πού ἐπιτρέπει ὁ Θεός τούς πειρασμούς, εἶναι ἀκριβῶς κι αὐτός: Νά γνωρίσουμε τήνπονηρία τοῦ ἐχθροῦ, τοῦ διαβόλου καί νά μάθουμε νά τόν πολεμᾶμε. Νά εἴμαστε πιόπροσεκτικοί καί πιό προσευχετικοί. Ὅσο πολεμιέσαι, ἔρχεσαι σέ ἐγρήγορση καίκάνεις πιό πολύ προσευχή. Ὅταν γνωρίζεις ὅτι θά περάσεις ἕναν μεγάλο κίνδυνο,μαθαίνεις νά προσεύχεσαι.Ἕνας Γέροντας ἔλεγε «ἐμένα μέ ἔμαθαν οἱ δαίμονες νά προσεύχομαι». Ἀπό τούςπολλούς πειρασμούς πού δεχόταν, τοῦ ἔμαθαν νά προσεύχεται. Αὐτός εἶναι ὁ λόγοςπού ὁ Θεός ἀφήνει τόν διάβολο, ἐνῶ θά μποροῦσε νά τόν καταργήσει.Ἐπιστολή Ι´Σέ ἀδελφό πού ἔπεσε σέ μακροχρόνια ἀσθένεια καί διάφορες ἄλλες συμφορές.Σ’ ἕναν ἄλλον ἀδελφό τώρα πού εἶχε μιά ἀρρώστια, πού κρατοῦσε πολύ καιρό καίεἶχε πέσει καί σέ κάποιες ἄλλες συμφορές.«Σέ παρακαλῶ, παιδί μου, νά ὑπομένεις καί νά εὐχαριστεῖς γιά τίς συμφορές πού σοῦσυμβαίνουν ἐξαιτίας τῆς ἀρρώστιας, σύμφωνα μ᾽ ἐκεῖνον πού λέει: ‘Πάντα τάἐπερχόμενά σοι ὡς ἀγαθά προσδέχου’. Ὅλα, ὅσα σοῦ συμβαίνουν, νά τά δέχεσαι σάνκαλά, γιά νά ἐκπληρωθεῖ σέ σένα, παιδί μου, ὁ σκοπός τῆς Θείας Προνοίας σύμφωναμέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ».Ὅτι σοῦ συμβαίνει νά τό δέχεσαι σάν καλό. Αὐτή ἡ πρόταση εἶναι σωτήρια, ἄν τήνβάλουμε βαθειά στήν καρδιά μας. Ὅλα ὅσα μᾶς συμβαίνουν εἶναι γιά τό καλό μας.Ἄς τό πιστέψουμε αὐτό κι ἄς μήν τό ξεχάσουμε ποτέ. Τά πάντα. Τό καθετί. Ὅλα ὅσαμᾶς συμβαίνουν εἶναι γιά τό καλό μας. Θά παίρνουμε πολύ δύναμη, ἄν τόσκεπτόμαστε αὐτό. Ὅλα ὅσα συμβαίνουν, ὅσα πέφτουν ἐπάνω μας, τά ἐπερχόμενα,εἶναι πρός τό συμφέρον μας. Ὄχι γιά τίς ἁμαρτίες πού κάνουμε ἐμεῖς. Τάἐπερχόμενα. Αὐτά πού πέφτουν ἐπάνω μας, πού ἐπέρχονται ἀπό: μιά ἀρρώστια, ἕναἀτύχημα, μιά βρισιά πού σοῦ λέει κάποιος, μία ἀδικία, μία συκοφαντία, εἶναι γιά τόκαλό μας. Αὐτό τό καλό θά φανεῖ στήν πορεία καί τό τελικό καλό μας εἶναι ἡσωτηρία μας. Ἀρκεῖ νά δεχθοῦμε μέ χαρά ὁ,τιδήποτε συμβαίνει.Ἄν σκεπτόμαστε ἔτσι, δέν ὑπάρχει ἀφορμή νά στεναχωρηθοῦμε γιά τίποτα. Ὅλα ὅσαἔρχονται εἶναι γιά τό καλό μας. Τά ἔχει στείλει ὁ καλός Θεός. Δέν ὑπάρχει κάποιοςἄλλος πού νά μᾶς στέλνει πράγματα. Μόνο ὁ Θεός. Μά ὑπάρχει κι ὁ διάβολος.Ὑπάρχει βέβαια ὁ διάβολος, ἀλλά κι αὐτός ἀπό τόν Θεό στέλνεται. Παραχωρεῖ ὁΘεός στόν πονηρό νά μᾶς πειράξει, ἀλλά πάντα μέ τήν ἄδειά Του καί μέχρις ἑνόςσημείου. Ἑπομένως μόνο ὁ Θεός στέλνει. Φυσικά καί τόν διάβολο τόν στέλνει γιά τόκαλό μας. Λόγω τοῦ ὅτι δέν παίρνουμε τά μαθήματα, πού μᾶς ἔχει κάνει μέχρι τώρα,ἀναγκάζεται νά μᾶς στείλει πιό πικρά φάρμακα.Ἤ τό κάνει ὅπως τόν Ἰώβ -μακάρι νά εἴμασταν σ’ αὐτήν τήν κατηγορία- γιά νά μᾶςδώσει περισσότερα στεφάνια. Ἀλλά καί στίς ἄλλες περιπτώσεις ὁ πονηρός στέλνεταιγιά νά μᾶς θεραπεύσει. Νά μᾶς προκαλέσει μία ἀντίδραση, νά προσευχηθοῦμε, νάβρεθοῦμε πιό κοντά στόν Θεό, νά γίνουμε πιό συνειδητοί πιστοί… Ὅλα λοιπόν ὅσα47

μᾶς συμβαίνουν νά τά δεχόμαστε σάν καλά καί ἑπομένως σάν χαρούμενα. Ἐφόσονεἶναι καλά πρέπει νά χαιρόμαστε! Δέν ἔχουμε καμιά αἰτία κι ἀφορμή νάστεναχωριόμαστε!Ἀνεξάρτητα ὡστόσο ἀπ’ αὐτό, ὀφείλουμε νά μή στεναχωριόμαστε. Διότι ἄν κάποιοςστεναχωριέται μέ μιά δοκιμασία εἶναι σάν νά ἔρχεται ἀντιμέτωπος μέ τόν Θεό, ἀφοῦὅλα εἶναι ἀπό τόν Θεό.Σοῦ στέλνει δηλαδή κάποιος ἕνα δῶρο καί σύ λές ‘γιατί μοῦ τό ἔστειλες’;Οὐσιαστικά τόν βρίζεις. Αὐτό γίνεται καί μέ τόν Θεό. Αὐτό εἶναι βλασφημία. Γι’αὐτό βασανιζόμαστε γιατί ἀκριβῶς φερόμαστε τόσο ἀχάριστα στόν Θεό.Ὅ,τι ἔρχεται ἐπάνω μας εἶναι δῶρο. Γιά παράδειγμα, ἐμεῖς σέ μιά συνάντηση μ’ ἕναπρόσωπο ἴσως δυσανασχετήσουμε. Ὅμως κι αὐτό εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ. Καί ἄν δέντό πάρεις ἔτσι, ἀποκόβεσαι ἀπό τόν Θεό. Βλασφημεῖς τόν Θεό οὐσιαστικά, γιατί σοῦἔστειλε αὐτό τό δῶρο, αὐτόν τόν ἄνθρωπο. Σοῦ τόν ἔστειλε νά τόν δεῖς γιά τό καλόσου κι ἐσύ τόν ἀπέρριψες, τόν ἀποστράφηκες, ἄν ὄχι ἐξωτερικά, μέσα σου.Ἄν τό ἀναλύσεις λίγο, θά τό βρεῖς ποιό εἶναι τό καλό σου. Ἄν, λόγου χάριν, σοῦπροκαλεῖ μία ἀντιπάθεια, σημαίνει ὅτι ἐσύ ἔχεις κάποιο πρόβλημα μέσα σου, δένφταίει ὁ ἄλλος. Κάτι μέσα σου δέ λειτουργεῖ σωστά. Ἔχεις ἁμαρτήσει καί σοῦστέλνει ὁ Θεός αὐτόν, γιά νά τόν ἀγαπήσεις, ὥστε νά φύγει ἡ ἁμαρτία.Ὅ,τι λοιπόν σοῦ συμβαίνει, νά τό δέχεσαι σάν καλό, ἑπομένως μέ χαρά καί ἐπίσης μέεὐχαριστία. Νά πεῖς ‘δόξα σοι ὁ Θεός’.Νἀ δοξάζεις τόν Θεό γιά νά ἐκπληρωθεῖ σέ σένα, ὁ σκοπός τῆς Θείας Προνοίας.Ἄρα, ἄν δέν τό δεχθεῖς, αὐτό πού σοῦ στέλνει ὁ Θεός, δέν ἐκπληρώνεται σέ σένα ὁσκοπός τῆς Θείας Πρόνοιας. Εἶναι φοβερό! Ε; Τί σημαίνει αὐτό; Δέν φθάνεις στόνπροορισμό σου.– Γιατί ὁ σκοπός τῆς Θείας Πρόνοιας ποιός εἶναι;Τό καθ᾿ ὁμοίωσιν. Νά μοιάσουμε στόν Θεό. Αὐτό πού εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωής μας.Ὅταν ἐμεῖς δέ δεχόμαστε τίς περιστάσεις, τά γεγονότα πού ἐπέρχονται, ὡς καλά καίἀντιδροῦμε, οὐσιαστικά τί κάνουμε; Ἀντιδροῦμε στή σωτηρία μας. Λέμε στόν Θεό‘δέν θέλω νά σωθῶ’. Αὐτό εἶναι ἡ κατ΄ ἐξοχήν βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,πού εἶπε ὁ Χριστός ὅτι δέν συγχωρεῖται. Εἶναι πολύ σοβαρό.Γιατί αὐτό πού ἔρχεται εἶναι ἀπό τόν Θεό. Ὅταν ἐσύ δέν τό δέχεσαι καίστεναχωριέσαι, εἶναι σάν νά ἀμφισβητεῖς τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Βλασφημεῖς τόν Θεό.Διώχνεις τόν Θεό. Μετά πῶς νά συγχωρηθεῖς ἀπό τόν Θεό; Μόνο ἄν μετανοήσεις.Ἄν τό καταλάβεις ὅτι ἔκανες λάθος καί μετανοήσεις, ἔστω ἐκ τῶν ὑστέρων καί πεῖς:Ναί, Θεέ μου! Σέ εὐχαριστῶ γι’ αὐτό πού μοῦ ἔστειλες, τότε ἤμουν στό σκοτάδι καίδέν ἔβλεπα κι ἀντιδροῦσα.Ἔτσι λοιπόν νά τά δέχεσαι γιά νά ἐκπληρώνεται ὁ σκοπός τῆς Θείας Πρόνοιας, τῆςὑπάρξεώς σου σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.«Πάρε λοιπόν κουράγιο», βλέπετε ἔτσι θά πάρουμε κουράγιο, ἀλλιῶς δέν παίρνεις48

κουράγιο, γιατί κάθε ἡμέρα μᾶς συμβαίνουν πάρα πολλά «θλιβερά» ἐντόςεἰσαγωγικῶν, γιατί δέν εἶναι θλιβερά, τίποτα δέν εἶναι θλιβερό ἀπό αύτά πού στέλνειὁ Θεός.Θλιβεροί εἴμαστε ἐμεῖς ἐπειδή ἁμαρτάνουμε. Ἡ ἁμαρτία εἶναι τό θλιβερό. Ἀλλά καίαὐτό ἀκόμη, ὁ Θεός τό χρησιμοποιεῖ γιά τή σωτηρία μας. Εἶναι ἡ κοπριά στό δέντροτῆς μετάνοιας, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος. Ἀκόμη καί τότε δέν πρέπει νά ἀπελπιστεῖς,ἀλλά νά δεχθεῖς τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας. Γιατί βεβαίως ἡ κάθε ἁμαρτία ἔχει τίςσυνέπειές της. Ὅπως οἱ νέοι σήμερα πού κάνουν ἐλεύθερες σχέσεις. Κάποια στιγμήφεύγει ὁ ἕνας ἀπό τούς δύο καί ὁ ἄλλος ἔρχεται ἀπαρηγόρητος. Δέν καταλαβαίνει ὅτιαύτό εἶναι ἡ συνέπεια τῆς ἁμαρτίας. Ἄν εἶχαν ἐξαρχῆς τή στοιχειώδη διάθεση ν’ἀκολουθήσουν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, δέν θά συνέβαινε τίποτα. Πῶς ἐργάζεται ὅμωςὁ Θεός; Ἀκόμα καί μέσα ἀπό τά συντρίμμια, τούς φέρνει στήν ἐξομολόγηση.«Πάρε λοιπόν κουράγιο καί δυνάμωσε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν «οἰκονομία»Του γιά σένα. Ὁ Θεός μαζί σου». Βλέπετε τί τοῦ λέει τώρα; Ὅτι αὐτό πού ἔχει εἶναι«οἰκονομία» τοῦ Θεοῦ. Εἶναι δηλαδή ἡ φροντίδα τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά τακτοποιηθεῖ ἡψυχή του.Ἐπιστολή ΙΑ´Σέ ἀδελφό πού βρίσκεται σέ πειρασμό.– «Ὁ Χριστός ἄς σοῦ χαρίσει τήν εἰρήνη Του, ἀδελφέ μου. Προσπάθησε νά πείσειςτό λογισμό σου, ὅτι ὁπωσδήποτε ἐσύ ἔδωσες ἀφορμή στόν πειρασμό, ἔστω καί ἄνπρός τό παρόν δέν μπορεῖς νά βρεῖς για ποιά αἰτία σοῦ συνέβη».Μᾶς προτρέπει νά φορτωθεῖ ὁ ἴδιος τήν αἰτία. Πολλές φορές ἤ μᾶλλον πάντα τόκάνουμε. Ἀναρωτιόμαστε ‘γιατί μοῦ ἦλθε αὐτό’; Ποιά εἶναι ἡ συνετή σκέψη; Νά μήντά ρίξεις σέ κανέναν ἄλλον. Νά τό πάρεις πάνω σου. Ἀκόμη κι ἄν δέν βλέπεις πούἔφταιξες κι ἄν δέν μπορεῖς νά βρεῖς κάτι. Αὐτό εἶναι τό συνετό.«Κατηγόρησε τόν ἑαυτόν σου, ὑπόμεινε καί προσευχήσου».Μᾶς λέει τρία σωτήρια βήματα. Εἶναι θεραπευτικά βήματα αύτά. Ἔρχεται ἕναςπειρασμός καί λές ‘Τί ἔφταιξα; Δέν ἔφταιξα σέ τίποτα! Τώρα πῶς μοῦ ἦλθε αὐτό τόξαφνικό’! Κεραυνός ἐν αἰθρία.Τρία βήματα. Κατηγόρησε τόν ἑαυτό σου: Ἐγώ φταίω. Πές τό κατευθείαν ἐγώφταίω, ἀκόμα κι ἄν δέν βλέπεις δική σου προφανή ἀτασθαλία. Ἄς μήν τό βλέπεις.Ὑπόμενε: Μήν πεῖς γιατί; Δέν τό ἀντέχω! Νά φύγει! Πότε θά φύγει; Κάνε ὑπομονήκι ἀμέσως:Προσευχήσου: τό τρίτο βῆμα. Ὅταν κατηγορεῖς τόν ἑαυτό σου ἀμέσως θάἠρεμήσεις. Ὅταν θά κάνεις ὑπομονή, θά ἀνασυντάξεις τίς δυνάμεις σου, γιά νάμπορέσεις νά προσευχηθεῖς σωστά. Διαφορετικά δέν θά καταφέρεις νάπροσευχηθεῖς. Θά ξεχάσεις τήν προσευχή, θά βουλιάξεις στούς λογισμούς καί θάχαθεῖς κατηγορώντας ὅλους τούς ἄλλους. Καί φυσικά δέν θά ἠρεμήσεις πότε. Καί49

οὔτε θά βγεῖς ποτέ στό φῶς.Τρία βήματα λοιπόν. Κατηγόρια στόν ἑαυτό μας, ὑπομονή καί προσευχή.Καί τί θά πεῖς στήν προσευχή; Θά πεῖς: ‘Θεέ μου συγχώρεσέ με. Μπορεῖ νά μήν τόβλέπω ἀλλά σίγουρα ἐγώ φταίω γι’ αὐτό πού ἔγινε. Κάτι ἔκανα καί σ’ εὐχαριστῶ πούμοῦ τό ἔστειλες’.Ἑπομένως: συγχώρηση, ἐξομολόγηση καί εὐχαριστία – δοξολογία.Μετά θά πεῖς καί τό αἴτημα. Ποιό θά εἶναι τό αἴτημα; Νά γίνει τό θέλημά Σου. Ἄνθέλεις Χριστέ μου νά συνεχιστεῖ αὐτό ὅπως ἦλθε, νά συνεχιστεῖ, ἄν δέν θέλεις πάρετο.Αὐτή εἶναι ἡ τέλεια προσευχή: Ἐξομολόγηση, εὐχαριστία-δοξολογία καί μετά τόαἴτημα.Τό ὁποῖο πάλι τί εἶναι; Νά γίνει τό θέλημα τό δικό Του, ὄχι τό δικό μου. Ὄχικλάματα καί ἐκβιασμούς καί ‘δέν ξαναπατάω στήν ἐκκλησία’. Ὄχι τέτοια. Νά πεῖς‘Θεέ μου ὅ,τι θέλεις. Θέλεις νά συνεχιστεῖ; Ἄρα εἶναι γιά τό καλό μου. Ἄν τό θέλημάΣου εἶναι νά συνεχιστεῖ, νά εἶναι εὐλογημένο, θά χαρῶ πάρα πολύ κι ἄν θέλεις νάσυνεχιστεῖ μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς μου, μάλιστα’. Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος ὁ πιστός.Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ.«Καί ἔχω ἐμπιστοσύνη στήν εὐσπλαχνία τοῦ ἀγαθοῦ Δεσπότου Χριστοῦ ὅτι θάδιώξει τόν πειρασμό».Ὅταν κάνεις αὐτά τά τρία θεραπευτικά βήματα καί ταπεινωθεῖς καί δεχθεῖς τό φορτίοπάνω σου, ἀναπαύεσαι. Λέει κάπου στό Γεροντικό ὅτι ἡ μεγάλη ἀρετή τοῦἀνθρώπου, ἡ σωστή κίνηση, εἶναι νά φορτωθεῖ τό σφάλμα ἐπάνω του. Νά μήν τόφορτώσεις σέ κανέναν ἄλλον. Νά φορτωθεῖς ἐσύ τό καθετί.Ξέρετε τότε πόσο ἀναπαύεται ὁ ἄνθρωπος! Αὐτό εἶναι τό ἐλαφρύ φορτίο. Ἐμεῖςνομίζουμε ὅτι θά ἐλαφρώσουμε ὅταν ρίξουμε τίς εὐθύνες στούς ἄλλους. Δέν εἶναιὅμως ἔτσι. Ἐλαφρώνεις ὅταν φορτωθεῖς ἐσύ τό λάθος.Ἐδῶ εἶναι τό παράδοξο! Καί ὅλα στό Εὐαγγέλιο εἶναι παράδοξα γιά τήν κοσμικήλογική. Εἶναι ἀκριβῶς τά ἀντίθετα. Ἡ κοσμική λογική σοῦ λέει νά βγεῖς ‘λάδι’ ἐσύκαί νά φορτώσεις τό σφάλμα σέ κάποιον ἄλλον. Ὄχι! Τό ἐλαφρύ φορτίο, πού θάἔχεις τή συνείδησή σου ἤρεμη, θά εἶσαι χαρούμενος, εἶναι νά τό φορτωθεῖς πάνωσου, νά πεῖς ἐγώ ἔφταιξα συγχωρέστε με, ἀκόμη κι ἄν δέν φταῖς, ἄν δέν βλέπεις ποῦἔφταιξες. Νά ὑπομείνεις αὐτό πού σοῦ ἦλθε ὡς συνέπεια καί νά προσευχηθεῖς. Τότεθά σέ ἀπαλλάξει ὁ Θεός.Ὅσο ἀντιδρᾶς καί λές ‘γιατί μοῦ ἦλθε κι ὁ ἄλλος φταίει κι ἡ ἄλλη φταίει γατί μέζηλεύει, γιατί μέ φθονεῖ, γιατί εἶναι κακιά καί τόση κακία δέν τήν ἀντέχω καί…καί… καί…δέν πρόκειται νά στό πάρει ποτέ ὁ Θεός.Γιατί δέν σοῦ τό παίρνει; Γιατί ἐσύ φταῖς. Δέν κάνεις τή σωστή κίνηση. Οὐσιαστικάμένεις στήν ἴδια τάξη. Καθετί πού μᾶς ἔρχεται εἶναι μία ἄσκηση γιά νά δοκιμαστοῦμεκαί νά μπορέσουμε νά πᾶμε στήν ἑπόμενη τάξη. Ἄν δέν τήν περάσεις τήν ἄσκηση,50