(12o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών Άρχ.Σάββα Αγιορείτου 12ο Μέρος Σειρά pdf σε συνέχειες - 2017 Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών, του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα: (hristospanagia3.blogspot.gr) Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).1

Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις. (Επίσημες Ιστοσελίδες) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις] hristospanagia3.blogspot.gr www.hristospanagia.gr agiapsychanalysi.blogspot.gr Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση: (Συλλογή ομιλιών - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos (Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists (Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία) http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:[email protected]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 12ο Μέρος (Ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα)1)Σκοπός τῆς ζωῆς ἡ Θέωση [Σελ 4 εώς 28]2)Ἡ καύχηση τῶν χριστιανῶν,ἡ βία καί ἡ μελέτη τῶν Ἁγίων Γραφῶν& Πώς να ξεκινήσει κάποιος την πνευματική ζωή [Σελ 29 εώς 43]3)Ἡ κακία εὔκολη καί ἡ ἀρετή δύσκολη,τό θάρρος [Σελ 44 εώς 57]4)Ἡ ἀλήθεια,τό ψέμα καί ἡ δολιότητα [Σελ 58 εώς 75]5)Ἡ ἀφροσύνη τοῦ πλούτου [Σελ 76 εώς 92]6)Ἡ ψυχαγωγία τοῦ Ὀρθόδοξου χριστιανοῦ [Σελ 93 εώς 108]7)Οἱ διακοπές τοῦ χριστιανοῦ [Σελ 109 εώς 132]8)Τί σημαίνει ἡ λέξη Φιλοκαλία - Εἰσαγωγή - 2ο Μέρος [Σελ 133 εώς 149] *9)Ἡ καθολικότητα τῆς Φιλοκαλίας - Ἡ πράξη καί ἡ θεωρία [Σελ 150 εώς 163] **Σημείωση:Διαβάστε άλλες 2 ομιλίες,περί Φιλοκαλίας,στο pdf [9o Μέρος]3

Σκοπός τῆς ζωῆς:ἡ ΘέωσηΚαλησπέρα σας! Τό θέμα μας σήμερα εἶναι «ὁ σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου: ἡΘέωση». Δηλαδή θά ποῦμε, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν βοήθεια τῆς ἉγίαςΓραφῆς καί τῶν Ἁγίων Πατέρων, γιατί ὑπάρχουμε, γιατί ζοῦμε. Ἔχουμε ὑπόψη μαςἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ὅτι εἶπε ὁ Θεός: «ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόναἡμετέραν καί καθ᾿ ὁμοίωσιν» (Γεν. 1,26). Λέει ὁ Θεός, ποιήσωμεν, ἄς κάνουμε, ἄςφτιάξουμε δηλαδή ἄνθρωπο, κατ᾿ εἰκόνα ἡμετέραν, σύμφωνα μέ τήν δική Μαςεἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωσιν. Λέει «ποιήσωμεν», ἐνῶ ξέρουμε ὅτι εἶναι ἕνας Θεός.– Γιατί λέει «ποιήσωμεν» καί δέν λέει ποιήσω, θά κάνω ἐγώ δηλαδή;Λέει «θά κάνουμε». Αὐτό φανερώνει τό Τριαδικό τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ὅτι ὁ Θεός δένεἶναι ἕνα πρόσωπο, εἶναι τρία Πρόσωπα, ἀλλά εἶναι ἕνας Θεός. Δέν εἶναι πολλοίθεοί, γιατί ἔχουνε τήν ἴδια φύση, τήν ἴδια οὐσία δηλαδή καί ἔχουν καί τήν ἴδιαἐνέργεια. Ταυτίζονται, ἀλλά εἶναι καί ξεχωριστά. Εἶναι καί ἕνα, εἶναι καί τρία. ΤρίαΠρόσωπα, ἕνας Θεός. Γι’ αὐτό, λοιπόν, λέει ποιήσωμεν» καί δέν λέει ποιήσω. Εἶναικατά κάποιο τρόπο μία σύσκεψις πού κάνει ἡ Ἁγία Τριάδα, ὁ Πατέρας, ὁ Υἱός καί τόἍγιο Πνεῦμα καί ἀποφασίζουν νά φτιάξουν τόν ἄνθρωπο. Καί προσέξτε, γιά ὅλη τήνδημιουργία, γιά τά βουνά, γιά τά ἀστέρια, γιά τίς θάλασσες, γιά τά ζῶα, γιά τάφυτά… ὁ Θεός δέν εἶπε «ποιήσωμεν», ἀλλά εἶπε καί ἔγιναν. Δηλαδή μόνο μέ τόνλόγο Του ἔφτιαξε ὅλα αὐτά. Γιά τόν ἄνθρωπο εἶπε «ποιήσωμεν», δηλαδή θά τόνφτιάξουμε. Καί μετά, λέει, πῆρε χῶμα καί ἔπλασε τόν ἄνθρωπο. Δηλαδή ἔκανε γιάτόν ἄνθρωπο κάτι ξεχωριστό πού δέν ἔκανε γιά κανένα ἄλλο ἀπό αὐτά πούὑπάρχουν. Ἔκανε μιά ἰδιαίτερη δημιουργική πράξη.Τήν φράση τώρα αὐτή τῆς Ἁγίας Γραφῆς μᾶς τήν ἀποκάλυψε τό Ἅγιο Πνεῦμα, γιατίαὐτό πού γράφεται στήν Ἁγία Γραφή δέν εἶναι τυχαῖο. Δέν εἶναι ἕνα ἁπλό κείμενο ἡἉγία Γραφή ἀλλά εἶναι μέ τήν φώτιση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Συγκεκριμένα αὐτό, τόπρῶτο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τό ἔγραψε ὁ προφήτης Μωυσῆς. Τόν φώτισε ὁ Θεόςλοιπόν καί εἶπε καί ἔγραψε αὐτό, τό ὁποῖο περικλύει τόν σκοπό γιά τόν ὁποῖοὑπάρχουμε, τό τί εἴμαστε καί τό τί πρέπει νά γίνουμε.– Τί εἴμαστε;Εἴμαστε κατ’ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ.– Καί τί πρέπει νά γίνουμε;Καθ’ ὁμοίωση τοῦ Χριστοῦ. Δηλαδή νά μοιάσουμε στόν Χριστό. Ὁπότε μέσα ἀπόὅλο αὐτό καταλαβαίνουμε ἀμέσως ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας, γιατί ὁ σκοπόςἔχει μπεῖ ἀπό Ἐκεῖνον πού μᾶς ἔφτιαξε.4

– Ποιός μᾶς ἔφτιαξε;Ὁ Θεός. Ὁ Θεός, λοιπόν, ἔφτιαξε τόν ἄνθρωπο μέ σκοπό νά μοιάσει ὁ ἄνθρωποςστόν Θεό, νά γίνει δηλαδή σάν κι Αὐτόν, αὐτό πού λέμε τό καθ’ ὁμοίωση. Αὐτόςεἶναι ὁ σκοπός μας. Μέ ἄλλα λόγια ἡ θέωση. Γιατί θέωση δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παράνά γίνει ὁ ἄνθρωπος θεός. Θά πεῖς:– Μποροῦμε νά γίνουμε θεοί;Αὐτό γράφει ἐδῶ ἡ Ἁγία Γραφή. Καί μποροῦμε καί πρέπει νά γίνουμε. Αὐτός εἶναι ὁσκοπός μας νά γίνουμε θεοί. Ἀλλά προσέξτε, μέ μιά διαφορά. Ὁ Θεός εἶναι Θεός ἀπότή φύση Του. Ἐμεῖς δέν εἴμαστε ἀπό τή φύση μας θεοί. Εἴμαστε ἄνθρωποι, εἴμαστεδημιουργήματα. Ἀλλά γινόμαστε ὅ,τι καί ὁ Θεός ἐκτός ἀπό τή φύση. Δέν μποροῦμενά γίνουμε δηλαδή κατά φύση θεοί, νά πάρουμε τήν θεϊκή οὐσία, γιατί δέν μπορεῖ ὁἄνθρωπος νά μετέχει στήν οὐσία τοῦ Θεοῦ.– Ἀλλά τί μποροῦμε νά πάρουμε καί νά μοιάσουμε στόν Θεό;Τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή μποροῦμε νά γίνουμε ἀγάπη, ὅπως ὁ Θεός, λέει ἡἉγία Γραφή εἶναι ἀγάπη, «Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί» (Α΄Ἰω. 4,16), τό λέει ὁ ἍγιοςἸωάννης ὁ Θεολόγος. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά μοιάσει στόν Θεό σ’ αὐτό,μπορεῖ κι αὐτός νά γίνει ἀγάπη. Λέει πάλι ἡ Ἁγία Γραφή «ὁ Θεός εἶναι φῶς». Καί τόφῶς δέν εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, εἶναι μία ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Βλέπουμε ὁ Θεός νάεἶναι φῶς στήν Μεταμόρφωση, πού λέει ὅτι ἐκεῖ ἔλαμψε καί τό σῶμα τοῦ Χριστοῦκαί ἐξέπεμπε ἀκτίνες φωτός, ἀλλά ὄχι τό φῶς τοῦ ἥλιου. Ἕνα ἄλλο φῶς, πού τό λέμεἄκτιστο Φῶς. Ὅπως λοιπόν ὁ Θεός εἶναι Φῶς, μπορεῖ καί ὁ ἄνθρωπος νά μετέχει σ’αὐτό τό φῶς καί νά μοιάσει καί ὁ ἴδιος στόν Θεό, νά γίνει κι αὐτός ἕνας φωτισμένοςἄνθρωπος καί νά βγάζει κι αὐτός φῶς! Θά πεῖς:– Γίνεται ὁ ἄνθρωπος νά βγάζει φῶς;Ναί! Τό ἔχουμε δεῖ στήν ζωή τῶν Ἁγίων, πού λέει ἄστραψαν καί δέν μποροῦσεκανείς νά ἀντικρύσει τό πρόσωπό τους. Τόσο φῶς ἔβγαλαν! Ἄς ποῦμε ἕνας ἀσκητής,ὁ Ἅγιος Σισώης, ὅταν ἦταν στά τελευταῖα του, μετά ἀπό πάρα πολλά χρόνια στήνἔρημο, μέ πολύ προσευχή καί ἄσκηση ἔλαμψε, λέει, τό πρόσωπό του σάν τόν ἥλιο!Ἕνας ἄλλος ἅγιος ἐπίσης, ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ, συνομιλοῦσε μ’ ἕνανἔμπορο πού τόν ἔλεγαν Μοτοβίλωφ καί τόν ρωτοῦσε αὐτός ὁ ἔμπορος θέλω νάκαταλάβω τί εἶναι αὐτό πού λές ὅτι ὑπάρχει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ.. τί εἶναι αὐτή ἡ Χάριςτοῦ Θεοῦ καί τί σημαίνει νά πάρουμε αὐτή τήν χάρηʾ. Γιατί τοῦ ἔλεγε ὁ ἍγιοςΣεραφείμ ὅτι σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά πάρει τήν Χάρη ἤ ἀλλιῶς τόἍγιο Πνεῦμα, νά Τό ἔχουμε μέσα μας ἐνεργό καί φανερό. Καί δέν μποροῦσε νά τόκαταλάβει… Τί θά πεῖ νά πάρουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα, νά ἔχουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα;Τότε ὁ Ἅγιος αὐτός, ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ -Ρῶσος Ἅγιος, ὄχι πολύ μακρινόςμας, ἔζησε περίπου πρίν 200 χρόνια, ἀσκητής- ἔκανε μιά μικρή προσευχή μέσα τουκαί παρακάλεσε τόν Θεό νά δείξει στόν συνομιλητή του, τό πνευματικό του παιδί, τίσημαίνει Ἅγιο Πενῦμα καί Χάρις Θεοῦ. Καί ξέρετε τί ἔγινε τότε; Ὁ ἅγιος αὐτός5

ἄρχισε νά λάμπει σάν τόν ἥλιο καί ὁ ἔμπορος αὐτός νά μήν μπορεῖ νά δεῖ τόπρόσωπό του ἀπό τήν λάμψη. Καί ἔμεινε ἔτσι ἐκστατικός. Καί ἐνῶ ἤτανε μέσα στόχιόνι δέν νιώθανε κρύο, ζεσταινόντουσαν. Ἐπίσης, γέμισε τόν ἀέρα μία ἄρρητηεὐωδία. Καί τόν ρώτησε ὁ Ἅγιος: τί βλέπεις, τί αἰσθάνεσαι; Καί τοῦ λέει: Γέροντα, τόπρόσωπό σου εἶναι σάν τόν ἥλιο, δέν μπορῶ νά σέ κοιτάξω, ἀστράφτεις καί ἔχειγεμίσει ὁ ἀέρας μέ μία γλυκύτατη εὐωδία καί ἐνῶ εἴμαστε μέσα στό χιόνι -ἦτανχειμώνας ἐκεῖ στή Ρωσία- δέν αἰσθάνομαι κρύο.. Ἔ, τοῦ λέει, αὐτό εἶναι ἡ Χάρις τοῦἉγίου Πνεύματος, αὐτό εἶναι ἡ θέωση. Ἠ θέωση εἶναι νά θεᾶται, νά βλέπει δηλαδή ὁἄνθρωπος τόν Θεό καί νά ζεῖ μέσα στόν Θεό. Καί ξέρετε τί τοῦ εἶπε ὁ Ἅγιος; Ὅτι κιἐσύ εἶσαι μέσα στό Φῶς τώρα. Γιατί δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά δεῖ τό Φῶς τοῦ Θεοῦ,ἄν δέν μπεῖ καί ὁ ἴδιος μέσα στό φῶς.– Πῶς φτάνει σ’ αὐτή τήν κατάσταση ὁ ἄνθρωπος;Ὅταν ζεῖ σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία. Μᾶς μίλησαν οἱ ἅγιοι Πατέρες γιά αὐτή τήνδιαδικασία, πῶς φτάνει ὁ ἄνθρωπος νά μοιάσει στόν Θεό, νά φτάσει στήν θέωση.Πρίν φτάσει στήν θέωση πρέπει νά περάσει δυό ἄλλα σκαλοπάτια. Τό πρῶτοσκαλοπάτι λέγεται κάθαρση, τό δεύτερο λέγεται φωτισμός καί τό τρίτο καί κορυφαῖοεἶναι ἡ θέωση. Γιά νά φτάσει, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος στόν Θεό, νά μοιάσει στόν Θεό,νά θεωθεῖ, νά πετύχει τόν σκοπό τῆς ζωῆς του, πρέπει νά ἀρχίσει ἀπό τό πρῶτοστάδιο, τό πρῶτο σκαλοπάτι, πού λέγεται κάθαρση.– Τί θά πεῖ τώρα κάθαρση;Κάθαρση εἶναι τό νά καθαριστεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπό τό κακό, ἀπό τήν ἁμαρτία, ἀπόαὐτό πού λέμε ‘πάθη’, τά πάθη τῆς ψυχῆς. Ὄχι τά παθήματα, ἀλλά οἱ ἀρρρώστιεςεἶναι τά πάθη τῆς ψυχῆς.– Ἔχει καί ἡ ψυχή ἀρρώστιες;Βέβαια, ἔχει.– Ποιές εἶναι οἱ ἀρρώστιες τῆς ψυχῆς, αὐτό πού λέμε πάθη;Εἶναι, γιά νά τό ποῦμε ἐξ ἀρχῆς, τό νά μήν χρησιμοποιεῖ κανείς σωστά τίς δυνάμειςαὐτές πού τοῦ ἔχει δώσει ὁ Θεός. Ὁ ἄνθρωπος, ὅπως εἴπαμε, ἔχει πάρει τήν εἰκόνατοῦ Θεοῦ. Καί τί θά πεῖ ἔχουμε τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Καί πιό σωστά τήν εἰκόνα τοῦΧριστοῦ; Δηλαδή μᾶς ἔφτιαξε ἡ Ἁγία Τριάδα μέ πρότυπο τόν Χριστό. Σημαίνεικυρίως δύο πράγματα τό ὅτι εἴμαστε κατ’ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Τό πρῶτο εἶναι ὅτιἔχουμε νοῦ. Κανένα ἄλλο ἀπό τά δημιουργήματα δέν ἔχει νοῦ. Καί τό δεύτερο εἶναιὅτι ἔχουμε ἐλευθερία, πού τό λέμε καί αὐτεξούσιο. Αὐτά τά δύο λοιπόν εἶναι τάκατεξοχήν δῶρα πού ἔκανε ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο καί δέν τά ἔχει δώσει πουθενάἀλλοῦ. Μόνο οἱ ἄνθρωποι καί οἱ ἄγγελοι ἔχουν νοῦ καί αὐτεξούσιο, ἐλευθερία. Αὐτάεἶναι τά δύο βασικά στοιχεῖα τοῦ κατ’ εἰκόνα. Αὐτά τά δίνει ὁ Θεός σέ ὅλους τούςἀνθρώπους. Σέ ὅλους! Ἀκόμα καί στούς ἀβάφτιστους… καί φυσικά στούςβαφτισμένους.6

Ἀλλά τί γίνεται τώρα; Ὁ νοῦς πού ἔχουμε εἶναι φτιαγμένος γιά νά βλέπει τόν Θεό.Νοῦς δέν εἶναι αὐτό πού λέμε ἐγκέφαλος, διάνοια, σκέψη. Ὄχι, ὁ νοῦς εἶναι κάτιἄλλο. Ὁ νοῦς δέν εἶναι στόν ἐγκέφαλο, ὁ νοῦς εἶναι στήν καρδιά καί εἶναι ὁὀφθαλμός τῆς ψυχῆς, ἔτσι μᾶς τό εἶπαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Εἶναι τό μάτι τῆς ψυχῆς. Ὁἄνθρωπος ἐκτός ἀπό τίς αἰσθήσεις αὐτές τίς σωματικές, ἔχει καί αἰσθήσεις ψυχικές.Ὑπάρχει λοιπόν καί ἡ αἴσθηση, ἡ ὅραση τῆς ψυχῆς, πού μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νάβλέπει μέ τήν ψυχή του, μέ τόν νοῦ του, ὅταν ὁ νοῦς του εἶναι καθαρός.– Τί πάθαμε τώρα ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι;Μέ τό μάτι αὐτό τῆς ψυχῆς, μέ τόν νοῦ ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, πρίν ἁμαρτήσουν στόνΠαράδεισο, βλέπανε τόν Θεό, κοινωνοῦσαν μέ τόν Θεό, ἐπικοινωνοῦσαν μέ τόν Θεό,κάνανε αὐτό πού λέμε νοερά προσευχή, μέ τόν νοῦ μιλοῦσαν μέ τόν Θεό. Ὅταν ὅμωςἁμάρτησαν, ὁ νοῦς τους σκοτίστηκε καί πλέον δέν μποροῦσαν νά βλέπουν καί νάἐπικοινωνοῦν μέ τόν Θεό, ὅπως πρίν. Καί ἀντί νά βλέπουν πρός τόν Θεό, πού εἶναιτό φυσιολογικό, σκοτίστηκε ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, μπερδεύτηκε ὁ ἄνθρωπος,μπῆκαν μέσα ἀρρώστιες καί ἀντί νά λατρεύει τόν Θεό, νά ἀγαπάει τόν Θεό, νάβλέπει συνέχεια καί νά μιλάει στόν Θεό, ἄρχισε νά ἀγαπάει ἄλλα πράγματα, νάἀγαπάει κτίσματα, νά ἀγαπάει τόν ἑαυτό του καί ἔπαψε νά βλέπει τόν Θεό. Ἔτσι ὁἄνθρωπος, μετά τήν πτώση πού ἔγινε στόν Παράδεισο, μᾶς λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες,ἔχει σκοτισμένο νοῦ. Τό μάτι του δηλαδή, τό μάτι τῆς ψυχῆς εἶναι σκοτισμένο καίδέν βλέπει τόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος ἔτσι ἔμεινε μέσα στό σκοτάδι γιά πολλά χρόνια. ὉΘεός ὅμως δέν ἐγκατέλειψε τόν ἄνθρωπο. Τοῦ ἔστειλε προφῆτες, ἀγγέλους στήνΠαλαιά Διαθήκη καί στό τέλος ἔστειλε τόν ἴδιο Του τόν Υἱό, τόν Χριστό μας, ὁὉποῖος μᾶς εἶπε: χρειάζεστε θεραπεία.– Ποιά εἶναι ἡ θεραπεία;Ἡ μετάνοια. Θά πρέπει νά πάψετε νά βλέπετε σέ ἄλλα πράγματα ἤ στόν ἑαυτό σαςκαί νά βλέπετε σέ Μένα. Αὐτό σημαίνει μετάνοια. Μετά – νοῦς, μετακινῶ τόν νοῦμου, τόν παίρνω ἀπό ἐκεῖ πού δέν πρέπει νά εἶναι καί τόν πάω στόν Θεό. Ἔτσι,λοιπόν, ἀρχίζει ὁ ἄνθρωπος μέ τήν μετάνοια νά καθαρίζεται. Ἀρχίζει τό μάτι τῆςψυχῆς, πού εἶναι σκοτισμένο, σιγά-σιγά νά καθαρίζει καί ὁ ἄνθρωπος νά βλέπει πάλιτόν Θεό. Ξαναγυρίζει στήν πρώτη κατάσταση πού ἦταν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα πρίνἁμαρτήσουν. Αὐτό γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός μας, ὅταν ἦρθεστή γῆ, δέν μᾶς εἶπε τίποτα ἄλλο, εἶπε μόνο «Μετανοεῖτε», δηλαδή μετακινῆστε τόννοῦ σας πού εἶναι σκοτισμένος καί κοιτάει στά χρήματα, κοιτάει στίς ἀπολαύσειςαὐτοῦ τοῦ κόσμου, κοιτάει στήν σάρκα, κοιτάει στίς ἡδονές, κοιτάει στόν ἑαυτό τουπροπάντων…Ὁ ἄνθρωπος ὁ σκοτισμένος εἶναι ἐγωιστής, εἶναι ὑπερήφανος καί ἔχει βάλει κέντροὅλων τόν ἑαυτό του καί κοιτάει μόνο στόν ἑαυτό του καί σοῦ λέει ἐγώ νά εἶμαικαλά… νά ζήσω τήν ζωή μου, νά περάσω καλά…ʾ. Ἀλλά αὐτό εἶναι ἀρρώστια καίδέν βρίσκει χαρά, δέν βρίσκει εἰρήνη, δέν βρίσκει εὐτυχία. Ἔρχεται λοιπόν ὁΧριστός καί τοῦ λέει, σέ λάθος δρόμο εἶσαι. Ἔρχεται ἡ Ἐκκλησία καί σοῦ λέει,7

μετανόησε, πάρε τόν νοῦ σου ἀπό αὐτά καί στρέψ’ τον στόν Θεό καί θά δεῖς ὅτι αὐτόεἶναι τό φυσιολογικό. Ἔτσι πρέπει νά λειτουργεῖ ὁ νοῦς σου. Καί πῶς τό κάνει αὐτόὁ ἄνθρωπος;– Πῶς παίρνει τόν νοῦ του ἀπό ὅλα αὐτά τά μάταια καί τόν στρέφει στόν Θεό;Μέ τήν προσευχή. Ἀρχίζει λοιπόν ὁ ἄνθρωπος μέσα του, ἀλλά καί μέ τό στόμα τουστήν ἀρχή – γιατί εἶναι δύσκολο νά συγκεντρωθεῖ κανείς μέσα του πολλές φορές καίνά βρεῖ τόν νοῦ – νά ἐπικαλεῖται τόν Χριστό μας καί νά λέει «Κύριε Ἰησοοῦ Χριστέἐλέησέ με». Εἶναι ἡ πρώτη βαθμίδα τῆς νοερᾶς προσευχῆς μέ τό στόμα. Ἀρχίζεις νάτό λές. Ἄν εἶσαι μόνος σου, τό λές δυνατά. Ἄν εἶσαι μέ ἄλλους, προσπαθεῖς νά τό λέςμέ τήν σκέψη σου ἤ ψιθυριστά χωρίς νά ἐνοχλεῖς τούς ἄλλους. Ἔπειτα, ὅταν αὐτόχρονίσει στό στόμα, τό παίρνει καί ἡ σκέψη, αὐτό πού λένε οἱ Πατέρες διάνοια καίὅταν χρονίσει καί ἐκεῖ, μετά τό παίρνει καί ἡ καρδιά.Κατεβαίνει στήν καρδιά καί ἀρχίζει ὁ ἄνθρωπος νά τό λέει καί μέ τήν καρδιά του.Αὐτή εἶναι ἡ νοερά προσευχή.Χρειάζεται, λοιπόν, ἔτσι κανείς νά ἐπικαλεῖται τόνΧριστό καί συγχρόνως βέβαια νά ζεῖ σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία. Τό νά ζεῖ μέσαστήν Ἐκκλησία σημαίνει πρῶτον ὅτι ἔχει βαφτιστεῖ. Δέν μπορεῖ ἕνας ἀβάφτιστος,ἕνας καθολικός, ἕνας προτεστάντης, ἕνας βουδιστής, νά πεῖ θά κάνω νοερά προσευχήκαί νά καθαριστεῖ. Ὄχι, δέν γίνεται, γιατί θά πρέπει νά ἔχει πάρει τήν Χάρη τοῦἉγίου Βαπτίσματος, νά ἔχει μπεῖ μέσα στό νοσοκομεῖο. Τό νοσοκομεῖο εἶναι ἡἘκκλησία. Ὅπως ἕνας ἄρρωστος γιά νά θεραπευτεῖ, πρέπει νά πάρει τό εἰσητήριο, νάμπεῖ μέσα στό νοσοκομεῖο καί νά πάρει εἰσητήριο. Τό εἰσητήριο, γιά νά μποῦμε στόπνευματικό νοσοκομεῖο πού λέγεται Ἐκκλησία, εἶναι τό βάφτισμα. Τό πρῶτο λοιπόνεἶναι νά βαφτιστεῖ καί μετά νά χριστεῖ. Ἀφοῦ βαφτίζεται καί χρίεται ὁ ἄνθρωπος,μετά ἀρχίζει νά κάνει ὑπακοή στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Αὐτά πού λέει τό Εὐαγγέλιο τάπαίρνει ὡς ὁδηγό στή ζωή του.– Τί λέει ὁ Χριστός;Ὁ Χριστός λέει νά τούς ἀγαπᾶμε ὅλους. Ἀρχίζει λοιπόν κι αὐτός νά τούς ἀγαπάειὅλους. Ὁ Χριστός λέει νά ἀγαπᾶμε ὄχι μόνο αὐτούς πού μᾶς ἀγαπᾶνε, ἀλλά καίαὐτούς πού δέν μᾶς ἀγαπᾶνε. Ἐδῶ ἀρχίζουν λίγο τά δύσκολα… Ὁ Χριστός λέει νάἀγαπᾶμε καί αὐτούς πού μᾶς μισοῦνε. Ἄ, ἐδῶ εἶναι τά πολύ δύσκολα.. Λέει νάἀγαπᾶμε καί τούς ἐχθρούς μας καί νά ἀνταποδίδουμε καλό στό κακό. Ὁπότε ἀρχίζεικαί μπαίνει στή διαδικασία νά τηρήσει τόν νόμο τοῦ Θεοῦ.Ἀλλά βλέπετε αὐτό εἶναι πάρα πολύ δύσκολο… δέν γίνεται. Ὁπότε, τί κάνει; Ζητάειβόηθεια. Πῶς θά ἔρθει ἡ βοήθεια; Ἀπό τόν Θεό. Ἀρχίζει λοιπόν καί λέει «ΚύριεἸησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, βοήθησέ με, δέν μπορῶ ἐγώ μόνος μου. Καί ἔρχεται ἡβοήθεια μέσα ἀπό τήν προσευχή, μέσα ἀπό τά ἅγια Μυστήρια, ἀπό τήν ἐξομολόγησηπροπάντων καί ἀπό τήν Θεία Κοινωνία, στήν ὁποία μετέχουμε μέ τήν εὐλογία τοῦπνευματικοῦ. Παίρνει λοιπόν τήν βοήθεια ἀπό τόν Θεό καί σιγά-σιγά ἀρχίζει νάκαθαρίζεται, νά τηρεῖ τίς ἐντολές. Αὐτό εἶναι τό πρῶτο στάδιο, πού λέγεται κάθαρση.8

Ὅταν, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος ἐπιμείνει, ἀρχίζει νά μπορεῖ νά τηρεῖ τίς ἐντολές. Βγάζειδηλαδή ἀπό τήν καρδιά του τό μίσος, τήν κακία, τήν ζήλια, πού δέν μποροῦσε νά τάβγάλει προηγουμένως. Μπορεῖ λ.χ. μιά γυναίκα νά μισεῖ τόν ἄνδρα της. Δέν γίνεται;Γίνεται, πολλές φορές. Ἄν ὅμως μπεῖ στήν διαδικασία αὐτή, μετανοεῖ, ζητάει τήνβοήθεια τοῦ Θεοῦ, τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, νηστεύει, ἐξομολογεῖται συχνά, μελετᾶ τήνἉγία Γραφή, τούς Ἁγίους Πατέρες καί σιγά-σιγά τό ξεπερνάει καί ἐκεῖ πού μισοῦσε,ἀρχίζει νά ἀγαπάει τόν σύζυγό της πού προηγουμένως μισοῦσε, γιατί λέει ἡ ἉγίαΓραφή ὅτι πρέπει νά ἀγαπάει ἡ γυναίκα τόν ἄνδρα καί ὁ ἄνδρας τήν γυναίκα φυσικά.Σᾶς εἶπα ἕνα παράδειγμα μέ μιά ἐντολή.Ἔτσι γίνεται μέ ὅλες τίς ἐντολές. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος τηρεῖ τίς ἐντολές, καθαρίζεται.Μέ τήν προσευχή πού λέει, τό Κύριε Ἰησοοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, καταλαβαίνει ὅτιχωρίς αὐτό δέν μπορεῖ νά κάνει τίποτε τό καλό, δέν μπορεῖ νά τηρήσει καμιά ἐντολή.Ὅσο χρονίζει αὐτή ἡ προσευχή μέσα του, τόσο καί θέλει νά τή λέει συνέχεια καί ὅσοφεύγει τό σκοτάδι, φεύγουνε τά πάθη, φεύγουνε δηλαδή οἱ κακές συνήθειες,φεύγουνε ὅλες αὐτές οἱ κακίες πού εἴπαμε, ἔρχεται τό φῶς τοῦ Θεοῦ καί σιγά-σιγά ὁἄνθρωπος περνάει στό δεύτερο στάδιο πού λέγεται φωτισμός. Αὐτό τό στάδιο εἶναικάτι πολύ συγκεκριμένο καί χειροπιαστό, τό καταλαβαίνουμε, μᾶς τό εἶπαν οἱ ἍγιοιΠατέρες, ἀπό τό ὅτι αὐτή ἡ προσευχή γίνεται στό τελικό στάδιο ἀπό μόνη της.Δηλαδή ὁ ἄνθρωπος πιάνει τόν ἑαυτό του καί στόν ὕπνο του νά λέει Κύριε ἸησοοῦΧριστέ ἐλέησέ με, νά προσεύχεται. Ἀκόμα καί στό ὄνειρό του νά ὀνειρεύεται ὅτιπροσεύχεται. Αὐτό σημαίνει ὅτι μέσα του ἄρχισε νά λειτουργεῖ ἡ νοερά προσευχή,νά γίνεται, αὐτό πού λένε οἱ Πατέρες, αὐτενεργοῦσα, νά ἐνεργεῖ ἀπό μόνη τηςδηλαδή. Ὁ ἄνθρωπος πλέον μπαίνει σέ μιά κατάσταση πνευματικῆς ὑγείας.Μετά εἶναι ἀνοιχτός ὁ δρόμος καί, ὅταν καί ἄν θέλει ὁ Θεός καί εἶναι γιά τό καλότου, ὁ ἄνθρωπος αὐτός μπορεῖ νά φτάσει ἀπό αὐτή τή ζωή στό τρίτο στάδιο, πούλέγεται θέωση, ὅπου πλέον ὁ ἄνθρωπος βλέπει τόν Θεό ὡς Φῶς, ὡς ἄκτιστο Φῶς.Εἶναι αὐτό πού ἔζησε ὁ ἔμπορος αὐτός ὁ Μοτοβίλωφ, ἐξαιτίας τῆς προσευχῆς πούἔκανε ὁ Γέροντάς του, ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ. Εἶναι αὐτό τό Φῶς πού εἶδαν οἱτρεῖς κορυφαῖοι μαθητές στήν Μεταμόρφωση, πού εἶδαν τόν Χριστό μας νά λάμπεισάν τόν ἥλιο καί τά ἱμάτιά Του νά εἶναι λευκά σάν τό χιόνι. Δέν μποροῦμε νά ποῦμετί εἶναι αὐτό τό Φῶς, ἐπειδή δέν ἔχουμε λέξεις, γιατί εἶναι ἄκτιστο. Δέν μποροῦμε νάτό περιγράψουμε.Γι’ αὐτό καί ὁ Εὐαγγελιστής λέει «σάν τό χιόνι», δέν μποροῦμε νά ποῦμε.. Ὅπως δένἔχουμε λέξεις νά περιγράψουμε τόν Θεό, γιατί οἱ λέξεις εἶναι κτιστές, εἶναιδημιουργημένες. Ὁ Θεός εἶναι ἄκτιστος καί δέν μποροῦμε νά Τόν περιγράψουμε.Λέμε κάποια πράγματα νά πάρουμε λίγο μιά γεύση. Ὅπως π.χ. κάποιος πού δέν ἔχειδοκιμάσει ποτέ τό μέλι καί προσπαθεῖ ὁ ἄλλος νά τοῦ ἐξηγήσει πόσο γλυκό εἶναικ.λ.π. μέ κάποια ἄλλα πού ἔχει δοκιμάσει. Ἔτσι λοιπόν κι ἐμεῖς, ἄν θέλουμεπραγματικά νά καταλάβουμε τί σημαίνει Θεός, θά πρέπει νά τό ζήσουμε, νά μποῦμεσ’ αὐτή τή διαδικασία τῆς κάθαρσης, τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς θέωσης.9

Λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὅτι ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε ἀπό τόν Θεό καίπρωτίστως τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή. Ἑπομένως, ἡ ρίζα μας, ἡ αἰτία μας, ἡ ὕπαρξίς μαςεἶναι ὁ Θεός. Ἀλλά καί ὁ σκοπός μας εἶναι ὁ Θεός. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε καί γιάτόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιά νά ἀπολαμβάνει αἰώνια τόν Θεό. Αὐτάσυνοψίζουν καί τόν σκοπό τῆς ζωῆς μας. Λέει, λοιπόν, ὁ Ἅγιος Νικόδημος, σκέψουὅτι ὁ Θεός εἶναι ἡ πρώτη σου ἀρχή. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει «ἀπό Αὐτόνπροέρχονται τά πάντα» (Α΄Κορ. 8,6). Ἐμεῖς δέν φτιάξαμε τόν ἑαυτό μας οὔτεφτιάξαμε τίποτα ἀπό αὐτά πού ὑπάρχουν γύρω μας. Ὅλα τά ἔφτιαξε «ὁ πάντακατασκευάσας Θεός» (Ἑβρ. 3,4).Σκέψου, λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, ποῦ ἦσουν ἐσύ ὅλο τόν περασμένο αἰῶνα; Πρίνγεννηθεῖς, πρίν συλληφθεῖς στά σπλάχνα τῆς μητέρας σου; Ποῦ ἤσουνα; Δένὑπῆρχες. Ἤσουνα στήν ἄβυσσο τῆς ἀνυπαρξίας, χωρίς ψυχή, χωρίς σῶμα, χωρίςκαμία ἐνέργεια, χωρίς καμία ἀξία, στερημένος ἀπό κάθε πραγματική ὕπαρξη. Δένὑπάρχει προΰπαρξη ψυχῶν οὔτε ὑπάρχουν μετεμψυχώσεις. Αὐτά εἶναι -συγγνώμη-ἀνοησίες τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν, διδασκαλίες δαιμόνων. Δέν προϋπήρχαμε. Δένὑπάρχει, ἄς ποῦμε, μιά δεξαμενή ἀπό ψυχές καί μιά ἀπό αὐτές ἦταν καί ἡ δική μας…καί μετά πήραμε καί σῶμα. Ὄχι! Καί ἡ ψυχή μας καί τό σῶμα μας δέν ὑπῆρχαν πρίντή σύλληψη. Ἀπό τήν σύλληψη καί μετά ὑπάρχουν. Ἀπό τήν σύλληψη, ὄχι ἀπό τήνγέννηση. Προσέξτε κι αὐτό.. γιατί λένε μερικοί ὅτι τό ἔμβρυο δέν εἶναι ἄνθρωπος,δέν ἔχει ψυχή ἤ ἔχει ψυχή μετά τίς τρεῖς ἑβδομάδες κ.λ.π.Εἶναι λάθος αὐτό. Ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού γίνεται ἡ σύλληψη, δηλαδή ἑνώνονταιτά δύο κύτταρα, τά γεννητικά κύτταρα, μέσα στή γυναίκα, ἀπό ἐκείνη τήν στιγμήεἶναι ἄνθρωπος. Γι’ αὐτό καί εἶναι μεγάλο ἔγκλημα -νά κάνουμε μία παρένθεση-ὅσοι κακῶς κάνουνε τίς ἐξωσωματικές, γιατί συνήθως οἱ γιατροί στούςδοκιμαστικούς σωλῆνες φτιάχνουν πολλούς ἀνθρώπους. Δέν φτιάχουν ἕνα μόνοἔμβρυο. Φτιάχνουν πολλά καί διαλέγουν ἕνα ἤ δύο ἤ τρία καί τά φυτεύουν στήμήτρα τῆς γυναῖκας καί τά ὑπόλοιπα τά κρατᾶνε γιά κάποιο χρόνο σέ μία τράπεζα,ὅπως τήν λένε, ἐμβρύων καί μετά τά πετᾶνε, πού σημαίνει ὅτι σκοτώνεις πάραπολλούς ἀνθρώπους. Ἐπειδή ἐσύ ἔχεις τόν ἐγωισμό καί θέλεις νά κάνεις ὁπωσδήποτεδικό σου παιδί μέ ὅποιο κόστος… Ἄν πραγματικά θέλεις ἕνα παιδί, υἱοθέτησε ἕναπαιδί. Γιατί νά κάνεις αὐτό τό πράγμα πού εἶναι ἔγκλημα; Ἀπό τή στιγμή λοιπόν πούγίνεται ἡ σύλληψη, ἔχει ψυχή, εἶναι ἄνθρωπος, δέν εἶναι ἁπλῶς, ὅπως τό λένεκάποιοι, γεννητικό κρέας ἤ γεννητικό ὑλικό κ.λ.π. Ὄχι, εἶναι ἄνθρωπος, ἐφόσον ἔγινεἡ ἕνωση.Ἑπομένως, ξαναγυρνᾶμε στό θέμα μας. Πρίν γίνει ἡ σύλληψη ποῦ ἤσουνα; Δένὑπῆρχες. Τώρα, ἄν ποῦμε ὅτι ἤσουνα πρίν ἀπό τήν δημιουργία ἕνας κόκκος ἄμμου-πού δέν ἤσουνα, ἤσουνα ἀνύπαρκτος- πόσο ὀφειλέτης εἶσαι στόν Κύριο, πού σέμετέβαλλε ἀπό ἐκεῖνο τόν κόκκο σέ ἕνα κτίσμα λογικό καί δεκτικό τόσων ἀγαθῶν;Γιά τόν λόγο αὐτό, πόσο ὀφειλέτης εἶσαι τώρα στόν Θεό, πού σέ μετέβαλλε ὄχι ἀπόἕναν κόκκο ἄμμου, ἀλλά ἀπό ἕνα τελείως ἀνύπαρκτο σέ ἕνα τέλειο πλάσμα;10

Ἀπό τήν ἀνυπαρξία σέ ἔφερε στήν ὕπαρξη. Καί χρησιμοποίησε γιά ὠφέλειά σου μιάἄπειρη δύναμη, πού χρειάζεται ἀπαραίτητα γιά νά νικήσει τό ἄπειρο διάστημα πούὑπάρχει ἀνάμεσα στήν ὕπαρξη καί στήν ἀνυπαρξία καί ἔτσι νά σέ δημιουργήσει.Χρειάζεται μιά ἄπειρη δύναμη.– Μπορεῖς ἐσύ καί ἐγώ νά φτιάξουμε κάτι ἀπό τό τίποτα;Ὄχι. Ἔτσι μᾶς λένε καί οἱ φυσικοί νόμοι, πού δέν ὑπάρχουν φυσικοί νόμοι… ἀλλά οἱἄνθρωποι τό λένε σάν ἀξίωμα: ἀπό τό τίποτα δέν μπορεῖς νά βγάλεις τίποτα. Ὅμως ὁΘεός ἀπό τό τίποτα σέ ἔφτιαξε! Χρειάζεται ἄπειρη δύναμη γιά αὐτό καί τήνχρησιμοποίησε ὁ Θεός γιά νά φτιάξει ἐσένα, τόν συγκεκριμένο ἄνθρωπο. Δέν μιλᾶμεγενικά τήν ἀνθρωπότητα, ἐσένα! Τό ἔχεις σκεφτεῖ αὐτό; Ὅτι ὁ Θεός ὁ ἄπειροςἐργάστηκε εἰδικά γιά σένα, γιά νά σέ φέρει ἀπό τήν ἀνυπαρξία στήν ὕπαρξη.– Δέν πρέπει νά Τοῦ ἔχεις εὐγνωμοσύνη; Δέν πρέπει λοιπόν νά Τοῦ τό ἀναγνωρίσεις;Νά Τόν εὐχαριστήσεις πού σέ ἔφερε στήν ὕπαρξη καί ὑπάρχεις τώρα ἐσύ ὡςὀντότητα, ὡς ψυχή καί σῶμα;Καί ὄχι μόνο σέ ἔφερε στήν ὕπαρξη, ἀλλά σοῦ δίνει καί αὐτή τήν τρομερήδυνατότητα νά Τοῦ μοιάσεις, νά γίνεις ὅ,τι εἶναι κι Αὐτός, πού εἶναι ἐξίσου μεγάλο ἤκαί μεγαλύτερο ἀκόμα δῶρο. Γιατί λέει, μπορεῖς νά γίνεις ὅ,τι εἶμαι κι Ἐγώ, ἐκτόςτῆς κατ’ οὐσίαν ταυτότητας. Ὅλα τά ἄλλα μπορεῖς κι ἐσύ νά τά ζήσεις, τήν ζωή τοῦΘεοῦ. Λέει στήν Ἀποκάλυψη ὁ Θεός: «Ὁ νικῶν, δώσω αὐτῷ καθίσαι μετ᾿ ἐμοῦ ἐν τῷθρόνῳ μου» (Ἀποκ. 3,21). Δηλαδή σ’ αὐτόν τόν χριστιανό πού θά ζήσει σωστά καίθά νικήσει τό κακό, θά καθαριστεῖ ἀπό τά πάθη, θά νικήσει τό κακό μέσα του, θάνικήσει, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ πάντα, τόν διάβολο, σ’ αὐτόν, λέει ὁ Χριστός, θά τοῦδώσω τό δῶρο νά καθίσει μαζί Μου στόν θρόνο Μου, πού σημαίνει νά γίνει κι αὐτόςθεός. Ὁ Χριστός μας ὡς ἄνθρωπος, ὡς Θεάνθρωπος κάθισε στά δεξιά τοῦ Θεοῦ-Πατρός. Αὐτό τό ἴδιο δῶρο τό δίνει καί σέ μᾶς. Σ’ αὐτό μᾶς ἔχει καλέσει ὁ Θεός καίαὐτός εἶναι ὁ προορισμός μας.– Δέν θά πρέπει λοιπόν νά ἔχουμε ἄπειρη εὐγνωμοσύνη στόν Θεό γιά αὐτά πού μᾶςδίνει; Καί γιά τήν ὕπαρξη καί γιά αὐτή τήν δυνατότητα τῆς θεώσεως…Ὅμως, λέει ὁ Ἅγιος, ἐσύ τί ἔκανες γι’ αὐτά; Πῶς φέρθηκες ἀπέναντι στόν Θεό; ΤίΤοῦ ἀνταπόδωσες σ’ αὐτά τά δῶρα; Πῆρες τά λόγια Του ὡς ὁδηγό στή ζωή σου;Ἀνταποκρίθηκες σ’ αὐτές τίς μεγάλες, τίς ἄπειρες εὐεργεσίες τουλάχιστον μέ μίαὑπακοή σ’ αὐτά πού σοῦ ζητάει, σ’ αὐτά πού ἔχει βάλει ὡς προδιαγραφές στή ζωήσου; Ἄχ!, ἐσύ ἀντί νά Τόν ὑπηρετεῖς, θέλησες τόσες φορές νά σέ ὑπηρετεῖ Αὐτός στάδικά σου κακά θελήματα ζῶντας μέχρι τώρα, ὄχι σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ,ἀλλά σύμφωνα μέ τό θέλημα τό δικό σου σάν νά ἦσουν ἐσύ ὁ κτίστης καίδημιουργός τοῦ ἑαυτοῦ σου καί ὄχι ὁ Θεός. Τόν Θεό πού σέ γέννησε, Τόνἐγκατέλειψες καί ξέχασες τόν Θεό πού σέ τρέφει. Γιατί ὁ Θεός δέν μᾶς ἔδωσε μόνοτήν ὕπαρξη ἀλλά μᾶς δίνει καί τήν συντήρηση.11

– Θά μπορούσαμε νά συνεχίσουμε νά ὑπάρχουμε ἄν δέν μᾶς συντηροῦσε ὁ Θεός μέτήν στοργική του Θεία Πρόνοια; Ἄν δέν φρόντιζε νά ἔχουμε ὅλα αὐτά τά ἀγαθά πουχρειάζεται γιά νά ζήσει ὁ ἄνθρωπος;Ξέρετε καί οἱ ἐπιστήμονες πρόσφατα τό ἀνακάλυψαν αὐτό καί τό ὀνόμασανἀνθρωπική ἀρχή.– Τί εἶναι αὐτή ἡ ἀνθρωπική ἀρχή;Εἶναι τό γεγονός ὅτι ὅλα στή γῆ ἔχουν φτιαχτεῖ ἔτσι, ὥστε νά μπορεῖ νά ὑπάρχει ὁἄνθρωπος. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα. Ἄν ἦταν ἡ γῆ λίγο πιό κοντά στόν ἥλιο, θάκαιγόμαστε. Ἄν ἦταν λίγο πιό μακριά, θά παγώναμε.– Ποιός κανόνισε νά εἶναι ἀκριβῶς σ’ αὐτή τήν ἀπόσταση; Γύρω ἀπό τόν ἥλιο καί νάπεριστρέφεται;Ὁ Δημιουργός. Ἐπίσης, ἄν ἡ ἀπόσταση μέσα στά μόρια καί στό ἄτομο τοῦ πυρῆναἀπό τά ἠλεκτρόνια ἦταν λίγο μεγαλύτερη, στό ἄτομο ἄς ποῦμε τοῦ ὑδρογόνου, δένθά μποροῦσε νά ὑπάρχει ζωή. Τό ἴδιο κι ἄν ἦταν λίγο μικρότερη.– Ποιός κανόνισε τό ἠλεκτρόνιο νά περιστρέφεται ἀκριβῶς σ’ αὐτή τήν ἀπόστασηἀπό τόν πυρῆνα, ὥστε νά μπορεῖ νά ὑπάρχει τό ὑδρογόνο πού εἶναι τό βασικόστοιχεῖο τῆς ζωῆς; H2O εἶναι τό νερό, εἶναι τό κύριο στοιχεῖο πού ὑπάρχει σ’ ὅλο τόσύμπαν. Ἄν δέν ἦταν ἀκριβῶς κανονισμένα ὅλα, δέν θά μποροῦσε νά ὑπάρχει οὔτεαὐτό τό στοιχεῖο που εἶναι βασικό, οὔτε τό ἀνθρώπινο σῶμα, οὔτε ὁ ἄνθρωπος. Ὅσο,λοιπόν, τά μελετᾶνε οἱ ἐπιστήμονες, βλέπουν ὅτι ὅλα ὑπηρετοῦν τόν ἄνθρωπο, τήνζωή τοῦ ἀνθρώπου. Ποιός τά κανόνισε ὅλα αὐτά; Ὁ Θεός, ὁ Δημιουργός μας. Καί τίζητάει ἀπό ἐμᾶς; Τίποτε γιά τόν ἑαυτό Του.Μᾶς λέει «παιδιά μου, προσέξτε, ἀκοῦστε αὐτά πού σᾶς λέω, γιά νά πετύχετε τόνσκοπό πού σᾶς ἔφτιαξα». Ποιός εἶναι ὁ σκοπός; «Νά ζήσετε μέσα σέ ἀγαλλίαση καίμακαριότητα, ὅπως ζῶ κι Ἐγώ στήν αἰωνιότητα. Νά χαρεῖτε ὄχι μόνο τήν ἐπίγειαζωή, ἀλλά καί τήν αἰώνια». Θεωρητικά τό ξέρουμε ὅλοι ὅτι ἡ ζωή μας εἶναι αἰώνια,δέν τελειώνει. Ὁ θάνατος, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, εἶναι ὅπως ἀνοίγεις τήνπόρτα καί πᾶς στό διπλανό δωμάτιο. Δέν εἶναι ἐξαφάνιση καί ἀνυπαρξία ὁ θάνατος.Ὅπως εἶσαι ἐδῶ μέ τόν χαρακτήρα σου, μέ ὅλα τά στοιχεῖα σου ὡς ἄνθρωπος, θάὑπάρχεις καί μετά θάνατον.Γιά λίγο μόνο θά ἀφήσεις τό σῶμα. Ἡ ψυχή σου, ἐσύ, ἡ προσωπικότητά σουσυνεχίζουν κανονικά νά ὑπάρχουν. Καί τό σῶμα σου τό συγκεκριμένο αὐτό τό δικόσου σῶμα, θά τό πάρεις κι αὐτό. Θά τό βρεῖ ἡ ψυχή σου στή Δευτέρα Παρουσία καίθά ἑνωθεῖ πάλι μαζί του. Θά τό πάρεις μάλιστα ἄφθαρτο, χωρίς νά μπορεῖ πλέον τόσῶμα νά καταστραφεῖ, νά διαλυθεῖ, ὅπως γίνεται τώρα πού τό ρίχνουμε στό χῶμασάν σπορά. Ὁ θάνατος εἶναι μιά σπορά. Πῶς ρίχνουμε τόν σπόρο στό χῶμα; Λιώνεικαί βγαίνει τό φυτό τό καινούριο. Ἔτσι σπείρεται σῶμα ψυχικό καί ἐγείρεται σῶμαπνευματικό καί ἄφθαρτο. Κατά τήν Δευτέρα Παρουσία λοιπόν θά πάρουμε καί τό12

σῶμα, τίποτα δέν χάνεται. Ἑπομένως, δέν πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά φοβᾶται τόνθάνατο. Δέν ὑπάρχει οὐσιαστικά θάνατος.– Τί πρέπει νά φοβᾶται ὁ ἄνθρωπος;Νά φοβᾶται μήπως δέν κάνει αὐτά πού θέλει ὁ Θεός καί ζήσει μετά τήν ΔευτέραΠαρουσία τήν αἰωνιότητα χωρίς τόν Θεό, χωρισμένος ἀπό τόν Θεό. Καί ἀπό ποῦἐξαρτᾶται αὐτό; Ἀπό τό πῶς θά ζήσουμε τώρα. Ἄν αὐτή τήν λίγη ζωή, τά λίγαχρόνια, τά ἑβδομήντα, τά ὀγδόντα, τά ἑκατό, μπορεῖ καί λιγότερο γιά μερικούς,εἴκοσι, τριάντα, σαράντα… τά ζήσουμε τηρώντας τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, τότε μᾶςπεριμένει αὐτή ἡ αἰώνια χαρά καί ἀγαλλίασις. Ἄν τά ζήσουμε ὅμως ὄχι σύμφωνα μέτίς ἐντολές, ὁπότε θά μείνουμε μέ τίς κακίες μας, δέν θά περάσουμε στήν κάθαρση,στόν φωτισμό καί στήν θέωση, τότε ἀλλοίμονο! Τότε, δέν θά μπορέσουμε νάζήσουμε μέ ἀγαλλίαση στήν αἰωνιότητα. Αὐτός εἶναι ὁ θάνατος ὁ φοβερός πούπρέπει νά φοβόμαστε, τό νά μήν ἔχουμε δηλαδή κοινωνία μέ τόν Θεό.Ὁ ἄνθρωπος, λοιπόν, πλάστηκε ἀπό τόν Θεό καί πλάστηκε γιά τόν Θεό. Σκέψου, λέειὁ Ἅγιος Νικόδημος πάλι, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὄχι μόνο ἡ πρώτη σου ἀρχή ἀλλά καί ὁμοναδικός σου σκοπός. Σέ ἔπλασε καί σέ προσέχει γιά αὐτό μόνο τόν σκοπό, γιά νάΤόν ἀγαπᾶς, νά Τόν δοξάζεις καί νά Τόν ὑπηρετεῖς στή ζωή αὐτή, ἀλλά ὄχι γιάἘκεῖνον. Ὁ Θεός δέν κερδίζει τίποτα, ἄν Τόν ἀγαπᾶμε ἤ δέν Τόν ἀγαπᾶμε, γιά ἐμᾶςτό λέει. Λέει: ἀγαπῆστε γιατί ἔτσι σᾶς ἔχω φτιάξει, θέλω νά κοινωνῶ μαζί σας, θέλωνά χαίρομαι μαζί σας. Λέει κάπου ὁ Θεός στήν Ἁγία Γραφή «ἡ τρυφή μου μετά τῶνυἱῶν τῶν ἀνθρώπων». Τρυφή εἶναι αὐτό πού λέμε τό γλέντι. Ἡ μεγάλη μου χαρά,λέει ὁ Θεός, εἶναι νά εἶμαι μέ σᾶς, τούς ἀνθρώπους. Ὁ Θεός, ἐπειδή εἶναι ἀγάπη,θέλησε νά φτιάξει τόν ἄνθρωπο, γιά νά κοινωνήσει ὁ ἄνθρωπος τήν χαρά τοῦ Θεοῦ.Καί νά γίνει αὐτή ἡ κοινωνία καί μιά μεγάλη χαρά γιά τόν ἄνθρωπο, γιά ὅλη τήνἀνθρωπότητα. Γι’ αὐτό καί δέν δίστασε ὁ Θεός νά θυσιάσει καί τόν Υἱό Του, γιά νάμή χαθεῖ ὁ ἄνθρωπος.Ἡ μεγάλη χαρά τοῦ Θεοῦ, ἑπομένως, εἶναι νά κάνουμε αὐτά πού λέει, ὄχι γιάἘκεῖνον ἀλλά γιά μᾶς. Λέει «Ἐγώ εἶμαι τό Ά καί τό Ω, ἡ ἀρχή καί τό τέλος» (Ἀποκ.22,13). «Ἐγώ εἶμαι τό πᾶν γιά σένα καί ἐσύ εἶσαι τό πᾶν γιά Μένα» λέει ὁ ἍγιοςἸωάννης ὁ Χρυσόστομος, τό βάζει στό στόμα τοῦ Χριστοῦ. Σκεφθεῖτε πόσο μᾶςἀγαπάει ὁ Θεός γιά νά λέει ὅτι εἴμαστε τό πᾶν γιά Αὐτόν! «Ἐγώ γιά σένα», λέει,«ἔγινα ἀλήτης, Ἐγώ γιά σένα ἀνέβηκα πάνω στόν Σταυρό, Ἐγώ θυσίασα τά πάνταγιά σένα», τά λέει ὁ Χριστός μέ τό στόμα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.– Ποιός ἄνθρωπος μᾶς ἀγαπάει ἔτσι; Ὑπάρχει κανένας ἄνθρωπος πού νά μᾶς ἀγαπάειὅπως ὁ Χριστός; Κανένας! Δέν ἀξίζει λοιπόν νά δώσουμε τά πάντα γιά τόν Χριστό,νά ἀνταποκριθοῦμε σ’ αὐτή Του τήν ἀγάπη;Σκέψου ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὄχι μόνο ἡ πρώτη σου ἀρχή καί ὁ τελικός σκοπός, ἀλλάἀκόμα καί ἡ δική σου ἐπιστροφή καί ἡ ἀνωτάτη μακαριότητα στήν μέλλουσα ζωή.Ἀλλά προσέξτε κάτι, ὄχι μόνο στή μέλλουσα καί σ’ αὐτή τή ζωή. Νομίζουν μερικοί,13

ὅπως λέει ἕνας σύγχρονος θεολόγος, ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία εἶναισάν ὅλες τίς ἄλλες θρησκεῖες. Καί αὐτό τώρα, δυστυχῶς, προσπαθοῦν νά τόπεράσουν καί στά θρησκευτικά στά σχολεῖα καί νά κάνουνε τό μάθημα τῶνθρησκευτικῶν θρησκειολογία καί νά μπερδέψουν τά καημένα τά παιδιά καί νά τούςλένε βλέπετε, ὅπως προσεύχεται ὁ μοναχός στό Ἅγιο Ὄρος, ἔτσι προσεύχεται καί ὁβουδιστής «μοναχός».. τό ἴδιο πράγμα εἶναιʾ. Δέν εἶναι καθόλου τό ἴδιο πράγμα.Λένε: Ὅπως εἶναι ἡ ὀρθοδοξία εἶναι καί οἱ ἄλλες θρησκεῖεςʾ. Δέν εἶναι ἔτσι. Εἶναιλάθος αὐτό. Δέν ὑπάρχει τίποτε σάν τήν Ὀρθοδοξία, διαφέρει ἀπό ὅλες τίς ἄλλεςθρησκεῖες. Δέν εἶναι κἄν θρησκεία ἡ Ὀρθοδοξία.– Τί εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία;Εἶναι ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτό πού εἴπαμε, ἡ διόρθωση τῆςἀρρώστιας, τοῦ σκοτισμένου νοῦ. Μόνο μέσα στήν Ὀρθοδοξία ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπουἀπό σκοτισμένος γίνεται φωτισμένος. Μόνο μέσα στήν Ὀρθοδοξία ὁ ἄνθρωποςἀποβάλλει τίς κακίες του καί τίς ἀρρώστιες τῆς ψυχῆς. Σέ καμιά ἄλλη θρησκεία δένθεραπεύεται ὁ ἄνθρωπος.– Τί εἶναι οἱ ἄλλες θρησκεῖες;Ὑπόσχονται στόν ἄνθρωπο δύο πράγματα: ὅτι θά περάσει καλά σ’ αὐτή τή ζωή καίμετά θάνατον θά ἔχει ἕναν παράδεισο. Ὅλες οἱ θρησκεῖες αὐτό λένε.– Ἡ Ὀρθοδοξία αὐτό λέει;Ὄχι. Ὁ Χριστός δέν ὑπόσχεται ὅτι θά περάσουμε καλά σ’ αὐτή τή ζωή. Ὄχι! Ὅτιδηλαδή θά ἔχουμε πλούτη, θά ἔχουμε ὑγεία, θά ἔχουμε καλά παιδιά, θά παντρέψουμεκαλά τίς κόρες μας… Δέν ὑπόσχεται τέτοια πράγματα, ἀλλά κάποιοι τό παρεξηγοῦνκαί νομίζουν ὅτι αὐτό εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία. Ὄχι, δέν εἶναι αὐτό. Οὔτε πάλι ἡἘκκλησία ὑπόσχεται μιά ζωή καλή μετά θάνατον, ἄν κάνεις κάποια πράγματα.Γίνεται κι αὐτό, νά πᾶς στόν Παράδεισο, ἀλλά ὁ Χριστός μας ἦρθε γιά νά μᾶς δώσειτήν θεραπεία καί τήν χαρά ἐδῶ καί τώρα. Καί αὐτή τήν ζωή τήν χαίρεσαιπραγματικά. Ὄχι ὅτι δέν θά ἔχεις θλίψεις, πειρασμούς καί δυσκολίες.Θά ἔχεις, ἀλλά ὁ Θεός θά σοῦ δώσει τή Χάρη Του, ὥστε μέ τή Χάρη Του νά τάὑπερβεῖς ὅλα αὐτά. Ὑπάρχει λοιπόν αὐτή ἡ παρεξήγηση, ὅτι κάνουμε κάποιαπράγματα γιά νά πᾶμε στόν Παράδεισο. Εἶναι λάθος αὐτό. Ὁ σκοπός τῆς Ὀρθοδοξίαςεἶναι νά θεραπευτοῦμε ἐδῶ σ’ αὐτή τήν ζωή καί νά ἔχουμε μία γεύση τῆςμακαριότητας τοῦ Θεοῦ ἀπό αὐτή τήν ζωή, ἀπό ἐδῶ. Δέν εἶπε ὁ Θεός ὅτι θά ἔχετεἄνεση σωματική, θά ἔχετε χρήματα, θά ἔχετε ὑγεία, ἐπαγγελματική τακτοποίηση, θάσᾶς πᾶνε ὅλα καλά σ’ αὐτή τήν ζωή κ.λ.π. Δέν εἶπε αὐτό. Ἀντίθετα εἶπε θά ἔχετεθλίψεις: «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλά θαρσεῖτε, ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμον» (Ἰω.16,33).Ἑπομένως, πρέπει νά ξεχωρίσουμε αὐτό τό πράγμα. Μή νομίζουμε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξίαεἶναι ἕνας τρόπος γιά νά τακτοποιήσουμε τή ζωή μας καί νά περάσουμε καλά ἐδῶ14

καί μετά θάνατον. Ὄχι. Ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ὁ Χριστός καί εἶναι μία ἕνωση μέ τόνΧριστό, εἶναι μία θέωση, εἶναι μία ἀνακαίνιση τοῦ ὅλου ἀνθρώπου. Δέν εἶναι ἕναἐργαλεῖο γιά νά περάσουμε καλά καί νά κάνουμε τά θελήματά μας. Αὐτό εἶναι ὅλεςοἱ ἄλλες θρησκεῖες. Λέει, ἄς ποῦμε ὁ σαμάνος, ὁ εἰδωλολάτρης, φέρε μου καρπούς,φέρε μου χρήματα καί ἐγώ θά κάνω θυσία στόν θεό (οὐσιαστικά στούς δαίμονες) καίθά σοῦ πάει καλά τό χωράφι φέτος, θά ἔχεις καλή σοδειά.Θά δώσεις κάτι καί θά σοῦ δώσω καί ἐγώ μιά ἀνταπόδοση. Δέν εἶναι αὐτό ἡὈρθοδοξία. Πολλοί, ὅμως, τό βλέπουν ἔτσι καί λένε, θά πάω μιά μεγάλη λαμπάδαστήν Ἐκκλησία, γιά νά μοῦ κάνει ὁ Θεός καλά τό παιδί μου. Θά Τοῦ δώσω, γιά νάμοῦ δώσει. Μπορεῖ νά στό κάνει κι αὐτό ὁ Θεός, ἀλλά δέν σέ σώζει αὐτό. Δένἐκπληρώνει ἔτσι ἡ Ἐκκλησία τόν προορισμό της, οὔτε καί ἐσύ ζεῖς σωστά μέσα στήνἘκκλησία, ὅταν τήν βλέπεις σάν ἕνα ἐργαλεῖο, γιά νά πετύχεις τά δικά σουθελήματα. Ὄχι, ὁ Χριστός σοῦ λέει νά μήν ἔχεις δικό σου θέλημα, νά ἀφεθεῖςτελείως σέ Μένα, νά λές «γενηθήτω τό θέλημά Σου» καί νά ἀλλάξεις ὁλόκληρος μέτήν Χάρη Μου, νά καθαρισθεῖς, νά φωτισθεῖς καί νά θεωθεῖς. Ἀλλάζει δηλαδήτελείως ὁ ἄνθρωπος μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πού εἶναι ἡ ἀληθινή καί μόνηἘκκλησία, ἀνακαινίζεται ὀντολογικά, οὐσιαστικά καί βρίσκει τό ἀληθινό νόημα τῆςζωῆς.Σήμερα, τό μεγαλύτερο πρόβλημα στόν ἄνθρωπο, ἰδίως τόν δυτικό ἄνθρωπο,ὑποτίθεται τόν πολιτισμένο ἄνθρωπο εἶναι ὅτι δέν βρίσκει νόημα στή ζωή του: γιατίζεῖ; γιατί ὑπάρχει; ποιός εἶναι; ποῦ πορεύεται; γιατί ἦρθε σ’ αὐτό τόν κόσμο; Δένβρίσκει νόημα. Γι’ αὐτό, βλέπετε, φτάνουν οἱ ἄνθρωποι νά νομιμοποιήσουν ἀκόμακαί τήν αὐτοκτονία. Δέν τήν λένε αὐτοκτονία, τήν λένε εὐθανασία. Καί λένε, εἶσαι75-80 χρονῶν πονᾶς.. ἔχεις καρκίνο.. τί τό θέλεις;… ἀφοῦ ἔτσι κι ἀλλιῶς δέν ὑπάρχειτίποτα, κάνε μιά ἔνεση νά τελειώνεις. Νά μήν ἐπιβαρύνεις καί τά ταμεῖα τοῦκράτους… Καταλάβατε; Δέν ἔχει σκοπό, δέν ἔχει νόημα ἡ ζωή γιά πάρα πολλούςἀνθρώπους. Γιατί; Γιατί ἀκριβῶς δέν ζοῦνε αὐτό τό μυστήριο τῆς πίστεως. Δέν ζοῦνεὀρθόδοξα. Δέν ζοῦνε τόν Χριστό. Τό νόημα τῆς ζωῆς μας τελικά εἶναι ὁ Χριστός.Ἡ θέωση πού λέμε, τί εἶναι; Παρά ἡ ἕνωση μέ τόν Χριστό. Καί ὁ Παράδεισος τίεἶναι; Εἶναι ὁ Χριστός. Ἄν, λοιπόν, δέν ἀγαπήσουμε τόν Χριστό, δέν ὠφελεῖ τίποτε.Δηλαδή ἀκόμη κι ἄν κάνουμε τάματα καί προσφορές… ἄν δέν ζοῦμε ἑνωμένοι μέτόν Χριστό μέ τήν διαδικασία πού εἴπαμε, κάθαρση-φωτισμός-θέωση, τίποτε δένκάνουμε οὐσιαστικό. Γι’ αὐτό, πρέπει κανείς νά τό πάρει στά σοβαρά καί νά δεῖ τίσημαίνει Ἐκκλησία, τί σημαίνει Ὀρθοδοξία, τί σημαίνει εἶμαι ἄνθρωπος πνευματικόςκαί νά μπεῖ σ’ αὐτή τήν διαδικασία τῆς μετάνοιας καί νά καθαριστεῖ ἀπό τά πάθητου, νά φωτιστεῖ, τό δεύτερο στάδιο πού εἴπαμε καί νά φτάσει καί στήν θέωση πούεἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας. Ὅλα τά ἄλλα ἀδελφοί μου εἶναι μάταια.15

– Τί νά τό κάνω, λέει ὁ Χριστός μας, νά κερδίσω τόν κόσμο ὅλο καί νά χάσω τήνψυχή μου;Καί τί σημαίνει νά χάσω τήν ψυχή μου; Νά χάσω τόν Χριστό, νά μήν ἀποκτήσωδηλαδή ἀπό αὐτή τήν ζωή κοινωνία μέ τόν Χριστό.– Γιατί τί εἶναι αὐτό πού μᾶς ἐμποδίζει νά κοινωνήσουμε μέ τόν Χριστό;Εἶναι τά πάθη μας, οἱ ἁμαρτίες μας. Πᾶς νά μιλήσεις στόν Χριστό καί δέν μπορεῖς,σοῦ ἔρχεται θυμός, γιατί ἔχεις μέσα σου συσσωρευμένη κακία γιά τόν συνάνθρωπόσου. Πᾶς, ἄς ποῦμε, νά ἐκκλησιαστεῖς καί θυμᾶσαι ὅτι ἔχεις νά πᾶς στό χωράφι σουκαί ἀφήνεις τόν ἐκκλησιασμό, ἀφήνεις τήν προετοιμασία γιά τήν Θεία Κοινωνία,ἀφήνεις τήν ἐξομολόγηση καί λές ἄσ’το πιό μετά, πιό μετά… Ἔτσι περνάει ἡ ζωήμας στήν ματαιότητα καί ἔρχονται αὐτά τά ἀγκάθια καί μᾶς πνίγουν καί χάνουμε,ὅπως λέει ὁ Χριστός μας, τήν καρποφορία. Πέφτει μέν ὁ σπόρος, ἀλλά πάει νάβλαστήσει καί τά ἀγκάθια, οἱ μέριμνες αὐτῆς τῆς ζωῆς, τά πάθη μας, οἱ ἁμαρτίες μας,πνίγουνε τόν σπόρο.Ἄς σταματήσουμε ἐδῶ, γιά νά κάνουμε καί διάλογο. Ἄν ἔχετε ἐρωτήσεις… ἐγώ σᾶςἔδωσα κάποιες ἀφορμές… ἄλλη φορά ἴσως τά ποῦμε καί ἀναλυτικότερα, τί σημαίνειἘκκλησία καί τί σημαίνει ὀρθοδοξία, πού εἶναι ἡ θεραπεία τοῦ νοῦ μας τελικά. Εἶναιἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς μας. Καί ἐκεῖ πού ὀ νοῦς μας εἶναι σκορπισμένος ἐδῶ κι ἐκεῖ,μαζεύεται στόν ἑαυτό του, στήν καρδιά καί μετά πάει στόν Θεό. Ἔτσι μπορεῖ ὁἄνθρωπος νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό. Ἄν ὅμως ὁ νοῦς εἶναι σκόρπιος, εἶναι σκοτισμένος,εἶναι λερωμένος, δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό. Αὐτό εἶναι τό ἐμπόδιο. Καί δένμπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά ζήσει τήν χαρά τοῦ Θεοῦ, δέν μπορεῖ νά ἔχει τήν Χάρη τοῦΘεοῦ ἐνεργό. Κι ὅταν λείπει ἡ Χάρις, λείπει ἡ χαρά.Γιατί τί λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; Καρπός τοῦ Πνεύματος, δηλαδή τῆς Χάριτος,εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη..» (Γαλ. 5,22). Δέν ἔχεις τήν Χάρη, δέν ἔχεις χαρά. Λένε,νά πάω νά διασκεδάσω. Διασκέδασε ὅσο θέλεις. Πραγματική χαρά δέν θά ἔχεις. Πᾶςσέ μία τρέλα, σέ μία ἔκσταση, ἀλλά ὄχι στή χαρά. Καί μετά ἀπό λίγο γεμίζεις πάλιἀπό ἀηδία καί βιώνεις τό κενό σου καί λές, γιατί ζῶ, δέν ἔχει νόημα ἡ ζωή μου. ὉΘεός λοιπόν νά μᾶς φυλάει ἀπό αὐτό καί νά ζοῦμε πραγματικά ὀρθόδοξα καί τότε θάἔχουμε ζωή καί περίσσεια ζωῆς λέει στό Εὐαγγέλιο ὁ Χριστός. Λέει, ὅτι ἦρθε ὁΧριστός γιά νά μᾶς δώσει ζωή καί περίσσεια ζωῆς (πρβλ. Ἰω. 10,10).Αὐτή ἡ περίσσεια ζωῆς εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία γεμίζει κι ἐμᾶςἀλλά βγαίνει καί πρός τά ἔξω καί τήν καταλαβαίνουν καί οἱ ἄλλοι. Νά πῶςκαταλαβαίνουμε τούς Ἁγίους μας πού ἔχουν περίσσεια ζωῆς καί ὅταν προσκυνᾶς, καίτούς ζωντανούς Ἁγίους, παίρνεις κι ἐσύ εὐλογία καί γεμίζεις κι ἐσύ χαρά καίἀναρωτιέσαι πῶς ἔχεις τέτοια χαρά… Εἶναι ἀπό τήν περίσσεια ζωῆς πού πῆρες ἀπότόν Ἅγιο πού πῆρες τήν εὐχή του, ἀλλά καί ἀπό τά ἅγια λείψανα πού προσκυνᾶμεκαί ὅλα ,ὅσα ἔχουμε μέσα στήν Ἐκκλησία μας, πού εἶναι γεμάτα θεία Χάρη. Τήν ἴδιαΧάρη παίρνει ὁ ἄνθρωπος μέ τά Ἅγια μυστήρια καί μέ τήν προσευχή.16

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ.: Μιλήσατε γιά ἀγάπη. Ὅταν δίνεις ἀγάπη καί δέν αἰσθάνεσαι ἀγάπη,κουράζεσαι. Ἐπίσης, λές ἐγώ νά δίνω καί νά μήν παίρνω; Τί πρέπει νά κάνεις;Ἀπ.: Λοιπόν, κοιτάξτε… Γιά ποιά ἀγάπη μιλᾶμε… Ἡ σωστή ἀγάπη δέν ζητάειἀνταπόδοση. Ποῦ τό ξέρουμε αὐτό; Μᾶς τό λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Λέει «ἡἀγάπη οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς» (Α΄Κορ. 13,5), δέν ζητάει ἀντάλλαγμα. Ὁ Χριστός μαςπῶς μᾶς ἀγαπάει; Ζητάει ἀντάλλαγμα; Μᾶς δίνει τόν ἀέρα, μᾶς δίνει τόν ἥλιο, μᾶςδίνει αὐτές τίς ὡραιότατες ἐναλλαγές τῶν ἐποχῶν κατά τή διάρκεια τοῦ ἔτους…Ζητάει κανένα ἀντάλλαγμα; Λέει λ.χ. «ὁ π. Σάββας δέν εἶναι ἐντάξει, θά τοῦ κόψωτόν ἀέρα..»; Δέν θά μποροῦσε; Νά μήν μοῦ δίνει ἐμένα νά ἀναπνέω.Ὄχι! Εἴτε ἁμαρτάνουμε εἴτε δέν ἁμαρτάνουμε, ὁ Θεός συνεχίζει νά μᾶς ἀγαπάει,συνεχίζει νά μᾶς δίνει τά δῶρα Του. Αὐτή εἶναι ἡ σωστή ἀγάπη. Εἶναι ἀνιδιοτελής.Οἱ ἄλλες ἀγάπες, οἱ κοσμικές ἀγάπες, εἶναι ἰδιοτελεῖς καί οὐσιαστικά δέν εἶναιἀγάπες. Ξέρετε τί εἶναι; Ἐμπορικές σχέσεις: δῶσε μου καί θά σοῦ δώσω. Δέν μοῦδίνεις; Θά σκεφτῶ ἄν θά σοῦ δώσω. Συνεχίζεις νά μή μοῦ δίνεις; Σταματάω νά σοῦδίνω. Καί ὁ γάμος πολλές φορές γίνεται ἐμπορική σχέση, ἐμπορική πράξη. Τί θάπάρω προίκα; Τί θά δώσω; Σάν νά γίνεται κάποιο ἐμπορικό συμφωνητικό. Δέν εἶναιἀγάπη αὐτό.Γι’ αὐτό, πρῶτα-πρῶτα, πρέπει νά ξεκαθαρίσουμε ποιά εἶναι ἡ σωστή ἀγάπη.Λοιπόν, ἡ σωστή ἀγάπη εἶναι αὐτή ἡ ὁποία περιγράφεται μέσα στήν Ἁγία Γραφή.Ἔχει κάποια χαρακτηριστικά: εἶναι ἀνιδιοτελής, εἶναι ἡ ἀγάπη πού δέν ἔχει μέσα τηςὑπερηφάνεια, εἶναι «ἡ ἀγάπη ἡ ὁποία οὐ λογίζεται τό κακόν» (Α΄Κορ. 13,5), λέει ὁἈπόστολος. Ἄν ἀγαπᾶς, δέν βάζεις κακό λογισμό γιά τόν ἄλλον. Καί ὅλα τά ἄλλαχαρακτηριστικά. Θά τά βρεῖτε μέσα στήν Ἁγία Γραφή. Αὐτή εἶναι ἡ σωστή ἀγάπη.Ἄν, λοιπόν, κουραζόμαστε γιατί δέν μᾶς δίνει ὁ ἄλλος ἀγάπη, σημαίνει ὅτι δένἀγαπᾶμε ἐμεῖς σωστά. Ἀγαπᾶμε περιμένοντας ἀνταπόδοση καί ἀνταπόκριση.Καί πῶς θά γίνει αὐτή ἡ τέλεια ἀγάπη νά ἀγαπᾶμε χωρίς νά περιμένουμεἀνταπόδοση; Θά γίνει, ὅταν ἀπό μέσα μας ἀποβάλλουμε, διώξουμε τήν ἀγάπη πούἔχουμε στόν ἐαυτό μας. Μά θά πεῖς, δέν πρέπει ν’ ἀγαπᾶμε τόν ἑαυτό μας; Ἐδῶ ὅλοιοἱ ψυχολόγοι λένε, ν’ ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου… Ἔτσι, δέν εἶναι; Ναί, δέν πρέπει. ὉΚύριος τό εἶπε. Λέει: «ἄν δέν μισήσει ὁ ἄνθρωπος τόν πατέρα του, τήν μητέρα του,ἔτι δέ -ἀκόμα δηλαδή- καί τήν ἑαυτοῦ ψυχή -καί τήν ψυχή του καί τήν ὕπαρξή τουκαί τήν ζωή του- δέν μπορεῖ νά γίνει μαθητής μου» (Λουκ. 14,26). Θά πεῖτε:Παράξενα πράγματα… νά μισήσουμε τήν ψυχή μας;Νά μισήσουμε τόν ἑαυτό μας; Ναί, αὐτό λέει ὁ Χριστός. Δηλαδή, ἄν χρειαστεῖ, νάδώσεις ἀκόμα καί τήν ζωή σου γιά τόν Χριστό. Νά γίνεις μάρτυρας. Νά μή σέ νοιάζειὀ ἑαυτό σου. Ἀλλά ποιός; Ὁ Θεός καί ὁ πλησίον. Λέει πάλι κάπου ὁ ἈπόστολοςΠαῦλος: «μηδείς τό ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλά τό τοῦ ἑτέρου ἕκαστος» (Α΄Κορ. 10,24).17

Μέ ἁπλά λόγια, κανένας, λέει, νά μή ζητάει τό συμφέρον του, ἀλλά ὁ κάθε ἕνας νάζητάει τό συμφέρον τοῦ ἄλλου. Προσέξτε, δέν λέει καί τοῦ ἑτέρου. Καί τό δικό τουκαί τοῦ ἄλλου τέλος πάντων… Ὄχι! Μόνο τοῦ ἄλλου. Δηλαδή λέει ὁ Ἀπόστολος νάσκέφτεσαι μόνο τόν ἄλλο, ὄχι τόν ἑαυτό σου. Μά, θά πεῖς τότε θά χαθοῦμε. Ὄχι, δένθά χαθεῖς. Ἴσα-ἴσα θά βρεῖς κι ἐσύ τήν χαρά σου. Γιατί; Γιατί «εἴμαστε ὅλοιἀλλήλων μέλη» (Ρωμ. 12,5), λέει πάλι ὁ Ἀπόστολος, εἴμαστε ὅλοι κομμάτι τοῦἄλλου, μέλος τοῦ ἄλλου.Ὅταν, λοιπόν, σκέφτεσαι τόν ἄλλον, τόν ἑαυτό σου σκέφτεσαι. Ἐφόσον, ὅμως, ζεῖςσωστά μέσα στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι σῶμα Χριστοῦ καί ὁ ἕνας εἶναι κομμάτι τοῦἄλλου. Ὅταν ζεῖς ἐγωιστικά, αὐτονομημένα, κλεισμένος στόν ἑαυτό σου, τότεφυσικά δέν εἶσαι στήν Ἐκκλησία, δέν αἰσθάνεσαι τόν ἄλλο κομμάτι τοῦ ἑαυτοῦ σου,μᾶλλον τόν βλέπεις σάν ἐχθρό, σάν ἐπίβουλο καί κάνεις καί κακούς λογισμούς καίκακές σκέψεις καί εἶσαι ἕτοιμος νά δαγκώσεις τόν ἄλλον. Δέν μιλᾶμε γιά αὐτούς.Αὐτός δέν εἶναι κἄν χριστιανός. Δέν ζεῖ καθόλου σωστά. Θέλεις νά ζήσεις σωστά;Θά πρέπει νά μπεῖς σ’ αὐτή τήν ἀγάπη.Πῶς μπαίνουμε τώρα; Ἐδῶ εἶναι τό πρόβλημα. Ὅταν ἀποβάλλουμε, εἴπαμε, τήνἀγάπη στόν ἑαυτό μας. Αὐτό οἱ Πατέρες τό εἶπαν φιλαυτία. Εἶναι ἡ κορυφαίαἀρρώστια. Μιλήσαμε προηγουμένως γιά ἀρρώστιες τοῦ νοῦ. Ἡ κορυφαία ἀρρώστιατοῦ νοῦ εἶναι ἡ φιλαυτία. Δηλαδή, τότε πού ὁ ἄνθρωπος μέ τόν νοῦ δέν βλέπει στόνοὐρανό ἀλλά στόν ἑαυτό του. Ἔχει κάνει κέντρο τόν ἑαυτό του καί τό μάτι τῆςψυχῆς του εἶναι σκοτισμένο. Γιατί, ὅταν βλέπεις στόν ἑαυτό σου, δέν παίρνεις φῶςἀπό τόν Θεό πού εἶναι τό ἀληθινό Φῶς καί εἶσαι μέσα στό σκοτάδι, μέσα στήνἁμαρτία, οὐσιαστικά μέσα στήν ἀνυπαρξία. Γιατί Ἐκεῖνος πού πραγματικά ὑπάρχειεἶναι ὁ Θεός. Ὅταν, λοιπόν, ἐσύ δέν ἑνώνεσαι μέ Αὐτόν πού πραγματικά ὑπάρχει,πᾶς στό νά μήν ὑπάρχεις. Συνεχίζεις βέβαια νά ὑπάρχεις ὡς σῶμα… ἀλλά εἶναι σάννά μήν ὑπάρχεις.Θέλεις λοιπόν νά φτάσεις σ’ αὐτή τήν ἀγάπη τή σωστή; Θά πρέπει νά πάψεις ν’ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου, νά διώξεις τήν φιλαυτία, νά διώξεις τήν ἀγάπη γιά τό σῶμασου. Ἡ ἄρρωστη ἀγάπη πρός τό σῶμα εἶναι ἡ φιλαυτία, λένε πάλι οἱ ἅγιοι Πατέρες.Δηλαδή: μήν κουραστῶ, μήν ἀρρωστήσω, μήν πονέσω… πῶς θά γίνει νά ἔχωἀνάπαυση, πῶς θά ἔχει ἀνάπαυση ἡ σάρκα μου, πῶς θά φᾶμε, πῶς θά κοιμηθοῦμε…Αὐτό πρέπει νά φύγει ἀπό τόν ἄνθρωπο, νά πάψει νά σκέφτεται πῶς εἶναι ὁ ἴδιος,πῶς αἰσθάνεται, ἀλλά νά σκέφτεται μόνιμα πῶς θά ἀρέσει στόν Θεό καί πῶς θάἀναπαύσει τόν πλησίον. Τότε μπαίνει σ’ αὐτή τή διαδικασία νά θεραπευθεῖ ἡ ψυχήτου, νά ἀποβάλλει τόν ἐγωισμό, τήν φιλαυτία καί τήν ὑπερηφάνεια καί νά ἀνοιχτεῖστήν ἀληθινή ἀγάπη, τήν ἀνιδιοτελή. Ἕνας ἄνθρωπος πού σκέφτεται τόν ἑαυτό του,ἔχει φιλαυτία, ποτέ δέν θά μπορέσει ν’ ἀγαπήσει κανέναν. Γιατί; Γιατί δέν ὑπάρχειχῶρος στήν ψυχή του γιά κανέναν. Ὅλο τόν χῶρο τῆς ψυχῆς του τόν ἔχει καταλάβειαὐτή ἡ ἀγάπη πού ἔχει γιά τόν ἑαυτό του. Ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος, ἡ ψυχή μας18

εἶναι σάν ἕνα δωμάτιο. Ἕνα δωμάτιο τώρα, ἄν τό γεμίσεις μέ τήν ἀγάπη στόν ἑαυτόσου, χωράει νά μπεῖ τίποτα ἄλλο; Τίποτα ἄλλο δέν χωράει. Ἄν φύγει ἡ ἀγάπη στόνἑαυτό σου, τότε μπορεῖ νά μπεῖ ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό, πού εἶναι ἡ πρώτη ἐντολή.Ἡ πρώτη ἐντολή τοῦ Θεοῦ εἶναι «νά ἀγαπήσεις τόν Θεό». Ἡ πρώτη ἐντολή τῶνψυχολόγων εἶναι νά ἀγαπήσεις τόν ἑαυτό σου. Τελείως ἀνάποδα! Τά λέω αὐτά γιατίπρέπει νά τά ἀποδομήσουμε μέσα μας. Μᾶς ἔχουν ποτίσει μέ τέτοιες ἰδέες καί πρέπεινά τίς πετάξουμε. Ἡ πρώτη ἐντολή εἶναι ν’ ἀγαπήσεις τόν Θεό, ὄχι τόν ἑαυτό σου.Οἱ ψυχολόγοι λένε, γιά νά ἀγαπήσεις τούς ἄλλους, πρέπει ν’ ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου.Ψέμα! Λάθος! Γιά νά ἀγαπήσεις τούς ἄλλους, πρέπει πρῶτα ν’ ἀγαπήσεις τόν Θεό.Ἄν ἀγαπήσεις τόν Θεό, τότε θά ἀγαπήσεις σωστά καί τούς ἄλλους. Νά, γιατί δένἀγαπᾶμε σωστά τόν ἄνδρα μας, οἱ γυναῖκες, οἱ ἄνδρες τίς γυναῖκες τους, τά παιδιάτους… Γιατί δέν ἔχουν ἀγαπήσει τόν Θεό, ὁπότε δέν ἀγαποῦν σωστά, δηλαδήἀνιδιοτελῶς, τήν γυναῖκα, τόν ἄνδρα ἀντιστοίχως, τά παιδιά τους, τούς συγγενεῖςτους καί ὅλο τόν κόσμο. Καταλάβατε ποῦ εἶναι τό πρόβλημα; Νά γιατί ὑπάρχουν τάδιαζύγια, νά γιατί ὑπάρχουν οἱ ἐκτρώσεις.. καί δέν τό ἔχει σέ τίποτα ἡ μάνα νάσκοτώσει τό παιδί της ἄς ποῦμε.. δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀνιδιοτέλεια. Λέει, ἕνα παιδί νάἔχω ἀκόμα… μοῦ φτάνουν αὐτά, δέν μπορῶ ἄλλο.Ἔχει φιλαυτία. Ἀντίθετα, μιά μάνα πού ἀγαπάει ἀνιδιοτελῶς, λέει, τί τό παιδί θάσκοτώσω; Χίλιες φορές νά ὑποφέρω λίγο ἀκόμα, λίγο παραπάνω, θά τό μεγαλώσω…Θά βοηθήσει καί ὁ Θεός.. Ἀλλά, ἅμα ἔχει φιλαυτία, δέν ἀγαπάει κανέναν. Κι ἅμα τήνζορίσει καί λίγο ὁ ἄνδρας της, λέει χωρίζω, τελειώσαμε… κι ἄς λέει ὁ Θεός εἶναιἔγκλημα τό διαζύγιο, εἶναι φόνος. Εἶναι φόνος τό διαζύγιο! Σκοτώνεις αὐτό τόν νέοἄνθρωπο πού ἔφτιαξε ὁ Χριστός διά τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου, πού λέγεταιἀνδρόγυνο. Ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα μέσα στόν γάμο παύουν νά εἶναι δύο, εἶναι ἕναςμυστηριακά καί λέγεται ἀνδρόγυνο. Ὅταν γίνεται διαζύγιο, λοιπόν, σκοτώνεις αὐτότόν καινούριο ἄνθρωπο.Εἶπα μερικά παραδείγματα, γιά νά καταλάβουμε πώς δέν ἔχουμε ἀληθινή ἀγάπη. Δένζοῦμε τήν ἀληθινή ἀγάπη. Γι’ αὐτό καί ὑποφέρουμε καί βασανιζόμαστε. Ἑπομένως,ἄν κουραζόμαστε, ἐπειδή ὁ ἄλλος δέν μᾶς ἀγαπάει, σημαίνει ὅτι δέν ἀγαπᾶμε σωστά.Ἡ ἀγάπη ποτέ δέν κουράζει. Κουράζεται αὐτός ὁ ὁποῖος ἔχει μέσα του ἁμαρτία, ἔχειμέσα του πάθη. Αὐτά κουράζουν τόν ἄνθρωπο. Οἱ ἀρετές ξεκουράζουν τόν ἄνθρωπο.Οἱ κακίες, οἱ ἁμαρτίες καί τά πάθη κουράζουν τόν ἄνθρωπο. Ὅταν, λοιπόν,λειτουργοῦμε μέ βάση τά πάθη, ὅταν κάνουμε ἁμαρτίες, τότε κουραζόμαστε. Ἕναςπού δέν ἀγαπάει τόν ἑαυτό του, δέν κουράζεται. Θυσιάζεται, σταυρώνεται, πεθαίνειγιά τόν ἄλλον καί χαίρεται καί πανηγυρίζει, γιατί ἔχει μέσα του ἐνεργό τήν Χάρη τοῦἉγίου Πνεύματος, ὁπότε ἔχει μέσα του χαρά, εἰρήνη, ἀγάπη…Βλέπετε; Ἡ ἀγάπη ἡ σωστή εἶναι κι αὐτή στοιχεῖο τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.Εἶναι δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δέν μπορεῖς νά ἔχεις ἀληθινή ἀγάπη, ἄν δέν ἔχεις19

μετάνοια, ἄν δέν ἔχεις μπεῖ σ’ αὐτή τή διαδικασία νά προσεύχεσαι συνέχεια, νάπαρακαλᾶς τόν Θεό, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, νά προσπαθεῖς νάἐξομολογεῖσαι, νά κοινωνᾶς, νά κάνεις αὐτά πού λέει ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, ὥστεσιγά-σιγά νά διώξεις ἀπό μέσα σου τήν μεγάλη ἀρρώστια πού λέγεται φιλαυτία καίνά πάψεις πλέον ν’ ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου καί νά ἀγαπήσεις τόν Θεό καί τόν πλησίον.Σήμερα ἐν ὀνόματι τῆς ἀγάπης γίνονται τά μεγαλύτερα ἐγκλήματα, γιατί οἱ ἄνθρωποιἐννοοῦν πλέον τήν ἀγάπη διεστραμμένα.Ἀκόμα καί οἱ ὁμοφυλόφιλοι, ἐν ὀνόματι τῆς ἀγάπης, λένε νά μᾶς δεχθεῖτε κι ἐμᾶς.Σᾶς ἀγαπᾶμε κι ἐσᾶς ὡς ἀνθρώπους, ἀλλά δέν ἀγαπᾶμε τήν ἁμαρτία. Δέν μποροῦμεν’ ἀγαπήσουμε τήν ἁμαρτία, γιατί ἡ ἁμαρτία ἀλλοτριώνει τόν ἄνθρωπο, τόνσκοτώνει. Ἄν μ’ ἀγαπᾶς, λέει ἡ ἄλλη, πᾶμε μαζί στό κέντρο τῆς ἀνηθικότητας.Ἐπειδή σ’ ἀγαπάω, δέν θά ἔρθω. Δέν εἶναι ἀγάπη νά συμπράττουμε στήν ἁμαρτίακαί στό κακό. Ἀληθινή ἀγάπη εἶναι νά ταρακουνήσεις τό παιδί σου καί νά τοῦ πεῖς«παιδάκι μου, τί κάνεις, πῶς ζεῖς ἔτσι;». Δέν ἐπιτρέπεται αὐτό πού κάνεις, νά κάνειςλ.χ. προγαμιαῖες σχέσεις. Κι ὅμως, πόσοι γονεῖς τά σπρώχνουν τά παιδιά, νά κάνουνπρογαμιαῖες σχέσεις; Εἶναι ἀγάπη αὐτό; Ὄχι, δέν εἶναι ἀγάπη. Εἶναι τό ἀντίθετο τῆςἀγάπης.Δέν ξέρω, ἄν ἀπάντησα στήν ἐρώτηση.. Καταλάβατε τί σᾶς εἶπα; Δέν ἔχουμε τήνσωστή ἀγάπη, γι’ αὐτό κουραζόμαστε. Περιμένουμε ἀνταπόδοση. Νά σᾶς πῶ κάτι;Καί μή σᾶς φανεῖ παράξενο. Λέει κάπου ὁ Ἀπόστολος: «καί οἱ ἔχοντες γυναῖκας ὡςμή ἔχοντες» (Α΄Κορ. 7,29). Νά ζοῦμε δηλαδή ἔτσι καί οἱ ἔγγαμοι σάν νά μήν εἴμαστεἔγγαμοι. Τί ἐννοεῖ; Μία ἔννοια εἶναι κι αὐτή: μήν περιμένεις ἀγάπη ἀπό τόν ἄλλο. Θάπεῖς: Ἀπό τόν ἄνδρα μου δέν θά περιμένω ἀγάπη; Ὄχι, νά μήν περιμένεις. Ἐσύ νάδίνεις ἀγάπη. Ρωτάει ἡ γυναίκα τόν ἄνδρα μ’ ἀγαπᾶς;ʾ. Λάθος! Τό σωστό εἶναι νάρωτήσεις τόν ἑαυτό σου τόν/τήν ἀγαπῶ;ʾ. Αὐτό εἶναι τό χριστιανικό, τό ὀρθόδοξο. Τόἄλλο εἶναι κοσμικό. Γι’ αὐτό ὑποφέρουμε καί βασανιζόμαστε, γιατί ζητᾶμε ἀγάπηἀπό τόν ἄλλον.Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, αὐτό δέν πρέπει νά τό ζητᾶμε, εἶναι πολύ χαμερπές, ἔτσιἐξευτελιστικό… Ἐσύ ν’ ἀγαπᾶς. Ὁ Χριστός δέν εἶπε κάντε ὅ,τι μπορεῖτε, γιά νά σᾶςἀγαπήσουν οἱ ἄλλοι. Ἀλλά εἶπε: ἐσεῖς ν’ ἀγαπήσετε. Ἡ θεραπεία εἶναι ν’ ἀγαπᾶμεἐμεῖς, ὄχι νά μᾶς ἀγαποῦν. Ὅταν μᾶς ἀγαπᾶνε, οὐσιαστικά μᾶς τρέφουν τόν ἐγωισμό,δηλαδή τήν ἀρρώστια, τόν καρκίνο. Ὁ ναρκομανής παίρνει τήν δόση του καί νιώθειγιά λίγο καλά. Μετά πάλι στέρηση. Ἡ λύση καί ἡ θεραπεία εἶναι νά πάψεις νάπαίρνεις ναρκωτικά, νά πάψεις νά ζητᾶς ἀγάπη ἀπ’ τούς ἄλλους. Ὅλη ἡ δυστυχίαξεκινάει ἀπό τό ὅτι θέλουμε νά μᾶς ἀγαπᾶνε. Δέν χρειάζεται νά μᾶς ἀγαπάεικανένας. Ἔχουμε τόση ἄπειρη ἀγάπη ἀπό τόν Χριστό μας, πού δέν χρειάζεται καμιάἀνθρώπινη ἀγάπη. Ἀλλά δέν τή ζοῦμε αὐτή τήν ἀγάπη, γιατί δέν ἀγαπᾶμε ἐμεῖς τόνΧριστό, ὁπότε δέν καταλαβαίνουμε πόσο μᾶς ἀγαπάει ὁ Χριστός. Ἄν μποῦμε στήδιαδικασία νά ἀγαπήσουμε ἐμεῖς τόν Χριστό, δέν θά ἔχουμε μετά ἀνάγκη ἀπό καμίαἀνθρώπινη ἀγάπη.20

Βλέπετε, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος πῶς χαρακτηρίζει τόν ἑαυτό του; «Ὁ μαθητήςὅν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς» (Ἰω. 21,7). Αὐτός εἶναι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, ὁ μαθητήςτῆς ἀγάπης. Δηλαδή, λέει, εἶμαι ὁ μαθητής τόν ὁποῖο ἀγαποῦσε ὁ Ἰησοῦς. Γιάστάσου… Δηλαδή ὁ Χριστός ἔκανε διακρίσεις; Τούς ἄλλους δέν τούς ἀγαποῦσε;Ἤ ἀγαποῦσε λιγότερο τούς ἄλλους μαθητές ἀπό τόν Ἅγιο Ἰωάννη; Καί γιατί λέει ὁἍγιος Ἰωάννης γιά τόν ἑαυτό του ὅτι εἶναι ὁ μαθητής πού ἀγαποῦσε ὁ Ἰησοῦς; Νάσᾶς πῶ γιατί; Γιατί ἐκεῖνος ἀγαποῦσε πιό πολύ ἀπό τούς ἄλλους τόν Χριστό καίκαταλάβαινε πόσο τόν ἀγαπάει ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό ἔλεγε ὅτι εἶναι ὁ μαθητής πούἀγαποῦσε ὁ Ἰησοῦς. Ὅσο ἀγαπᾶμε τόν Χριστό, καταλαβαίνουμε πόσο μᾶς ἀγαπάει.Αὐτή εἶναι ἡ λύση τῆς δυστυχίας μας, νά πάψουμε νά ζητᾶμε ἀγάπη. Νά δίνουμεἀγάπη χωρίς νά ζητᾶμε ἀνταπόδοση. Γι’ αὐτό ἡ τέλεια ἀγάπη δέν ὑπάρχει οὔτε στήφιλία οὔτε σ’ αὐτό πού λένε οἱ κοσμικοί ‘ἔρωτας’. Δέν εἶναι ἡ τέλεια ἀγάπη αὐτό,γιατί ζητάει ἀνταπόδοση. Ἡ τέλεια ἀγάπη εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ, μέσα στήν Ἐκκλησία,πού δίνεις χωρίς νά ζητᾶς τίποτα.Ἐρ.: Μᾶς ἀρέσουν αὐτά πού λέτε, ἀλλά δέν μποροῦμε νά τά ἀκολουθήσουμε…Ἀπ.: Δέν ἔχουμε μπεῖ στήν διαδικασία τῆς κάθαρσης, γιά νά μπορέσουμε νά τάκάνουμε αὐτά… πού εἶναι ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ἡπρώτη ἐντολή εἶναι ν’ ἀγαπήσεις τόν Θεό καί ἡ δεύτερη τόν πλησίον. Γιατί δένμποροῦμε; Γιατί δέν τό ζητᾶμε. Πρέπει νά τό ζητήσουμε. Πῶς; Νά ἐδῶ ἔρχεται ἡνοερά προσευχή πού σᾶς εἶπα.Πρέπει νά βάλουμε ἕνα καθημερινό πρόγραμμα. Νά τό ποῦμε πρακτικά. Ἐγώ σᾶςλέω ξεκινῆστε μέ δέκα λεπτά. Δέκα λεπτά τό πρωί, δέκα λεπτά τό μεσημέρι, δέκαλεπτά τό βράδυ. Θά βρεῖτε δέκα λεπτά… Αὐτά τά δέκα λεπτά νά κλείσετε καί τάτηλέφωνα καί νά κλειστεῖτε κάπου μόνοι σας. Δέκα λεπτά δέν ὑπάρχω γιά κανέναν,ὑπάρχω μόνο γιά τόν Χριστό. Καί νά ἀρχίσετε νά μιλᾶτε στόν Χριστό: Κύριε ἸησοῦΧριστέ ἐλέησέ με. Καί γιά νά μήν κοιτᾶς τό ρολόι σου, βάλε ἕνα ξυπνητήρι νάχτυπήσει σέ δέκα λεπτά. Αὐτά τά δέκα λεπτά νά πεῖς δέν θά σκεφτῶ τίποτε, μόνο τίςπέντε λέξεις: Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με. Ἔτσι σιγά-σιγά μαθαίνει ὁ ἄνθρωποςτήν νοερά προσευχή. Ἀρχίζεις νά τό λές λίγο μέ τό στόμα, λίγο νά τό λές μέ τό μυαλόσου. Μερικοί τό συνδυάζουν μέ τήν ἀναπνοή, εἶναι ἕνας τρόπος κι αὐτός. Μιά φοράστήν εἰσπνοή, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, δυό φορές στήν ἐκπνοή: Κύριε ἸησοῦΧριστέ ἐλέησέ με, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, ἐπειδή κρατάει πιό πολύ ἡἐκπνοή. Τό συνδέεις μέ τήν ἀναπνοή. Ἄλλοι τό συνδέουν μέ τούς χτύπους τῆςκαρδιᾶς. Εἶναι κι αὐτός ἕνας τρόπος. Ὅταν εἴμαστε στήν ἡσυχία, μποροῦμε νάἀκούσουμε τούς χτύπους τῆς καρδιᾶς καί σέ κάθε χτύπο μπορεῖς νά λές καί μία λέξη,Κύριε, Ἰησοῦ, Χριστέ, ἐλέησόν με. Αὐτός εἶναι ἕνας τρόπος ἔτσι τεχνικός, ἄς τόνποῦμε, γιά νά μήν φεύγει ὁ νοῦς.Ξέρετε τί δύσκολο εἶναι νά μαζέψεις τόν νοῦ σου; Γιατί εἶναι δύσκολο; Γιατί ἔχεισυνηθίσει ὁ νοῦς νά ἀλητεύει. Ἐπειδή εἶναι σκοτισμένος, δέν μένει στήν ὅραση τοῦ21

Θεοῦ καί τήν ὥρα πού πᾶς νά προσευχηθεῖς… ὤπ, ἐκείνη τήν δουλειά πρέπει νά τήνκάνεις… νά τό γράψεις νά μήν τό ξεχάσεις… γιά νά σέ ἀποσπάσει ἀπό τήνπροσευχή. Ὄχι, δέν θά ἀκούσεις τίποτα. Ἐκείνη τήν ὥρα θά κάνεις προσευχή. Δένὑπάρχω γιά τίποτα καί γιά κανέναν. Ἄν τό κάνετε αὐτό, θά δεῖτε ὅτι σιγά-σιγά ὁ νοῦςθά ζητάει ὄχι μόνο τό δεκάλεπτο ἀλλά νά τό κάνεις καί τίς ὑπόλοιπες ὧρες τῆςἡμέρας. Καί αὐτό σταδιακά διώχνει ἀπό τήν καρδιά τούς ἄλλους λογισμούς καίἀρχίζει ὁ ἄνθρωπος μέσα του νά ἀδειάζει, νά καθαρίζει.Κάθαρση τί θά πεῖ οὐσιαστικά; Νά φύγουν ἀπό τήν καρδιά ὅλοι οἱ λογισμοί, ὄχιμόνο οἱ κακοί λογισμοί. Προσέξτε, ἀπό ἀπό τήν καρδιά πρέπει νά φύγουν καί οἱκαλοί λογισμοί, ὅλοι οἱ λογισμοί καί νά ὑπάρχει μόνο ὁ Χριστός, μόνο ἡ μνήμη τοῦΧριστοῦ. Στόν ἐγκέφαλο, στή διάνοια θά ὑπάρχουν καί οἱ ἄλλοι λογισμοί, δέν μᾶςπειράζει αὐτό. Ὅταν ὅμως κατεβαίνουν στήν καρδιά, ἐκεῖ λερώνεται ὁ νοῦς,σκοτίζεται καί δημιουργοῦνται οἱ διάφορες ἐπιθυμίες κι αὐτές λερώνουν τόνἄνθρωπο. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος: «ἐκ τῆς καρδίας ἐκπορεύονται πονηροί λογισμοί,μοιχεῖες πορνεῖες, φόνοι, ζήλιες, ἔχθρες, κακίες…» (Μαρκ. 7,21-22). Ἡ καρδιά θάπρέπει νά καθαρίσει, γιατί ἡ καρδιά εἶναι τό ὄργανο ὅπου θά πρέπει νά κατοικήσει ὁΘεός, εἶναι τό ὄργανο μέ τό ὁποῖο ἑνωνόμαστε μέ τόν Θεό καί δέν μπορεῖ νά εἶναιβρώμικο, γιατί τότε δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ ὁ Θεός, νά γίνει ἡ θέωση πού εἴπαμε, νάἐπιτευχθεῖ ὁ σκοπός μας.Δέν μπορροῦμε, λοιπόν, γιατί δέν ἔχουμε μπεῖ σ’ αὐτή τήν διαδικασία τῆς θεραπείαςμέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί τήν ὅλη προσπάθεια. Ὄχι ἀπό τή μιά ἀδιάλειπτηπροσευχή καί ἀπό τήν ἄλλη νά κάνουμε ἁμαρτίες. Δέν μπορεῖς νά λές θά κάνω τώρατήν νοερά προσευχή καί μετά θά σοῦ δείξω ἐγώʾ, νά ἔχεις κακία μέσα σου. Ἤ θάκοινωνήσω καί θά σοῦ δείξω ἐγώ μετά. Ἔτσι δέν γίνεται θεραπεία. Θά πρέπει νάβγάλουμε ὅ,τι ξέρουμε ὅτι εἶναι ἁμαρτία καί στή συνέχεια θά δοῦμε κι ἄλλαπράγματα. Ὅταν φύγουν οἱ μεγάλες κοτρῶνες, οἱ ὀγκόλιθοι, μετά βλέπεις καί τά πιόμικρά πετραδάκια πού λερώνουν τήν καρδιά σου καί βαραίνουν τήν ψυχή σου. Καίσιγά-σιγά καθαρίζεται ὁ ἄνθρωπος καί ὅσο καθαρίζεται τόσο φωτίζεται, τόσομπαίνει μέσα στήν ψυχή του τό φῶς τοῦ Θεοῦ, φεύγει ἡ κατάθλιψη, φεύγει ἡμελαγχολία, φεύγουν τά ψυχολογικά, φεύγουν τά πάντα. Γιατί οἱ ἄνθρωποι σήμεραεἶναι μέσα στήν κατάθλιψη καί μέσα στήν μελαγχολία; Γιατί ἀκριβῶς δέν ἔχουνκαθαριστεῖ. Ἡ καρδιά τους εἶναι σπήλαιο ληστῶν, εἶναι σπήλαιο δαιμόνων καί ὄχικατοικητήριο τοῦ φωτός τοῦ Θεοῦ.Ἐρ.: Μᾶς λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες στό Ἅγιο Ὄρος ὅτι πρέπει νά λέμε τήν εὐχή, ἡ εὐχήμᾶς θωρακίζει καί δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε κανέναν. Ἀπό τήν ἄλλη διαβάζουμε στόβιβλίο «Οἱ περιπέτειες ἑνός προσκυνητοῦ», ὅτι ἀπό τήν στιγμή πού θά ἀρχίσεις νάπροσεύχεσαι θά ἔχεις δυσβάστακτους πειρασμούς…Ἀπ.: Αὐτό τό βιβλίο σᾶς τό συνιστῶ, ἄν δέν τό ἔχετε διαβάσει, νά τό διαβάσετε.Εἶναι ἕνα κλασσικό βιβλίο, εὐχάριστο καί πολύ διδακτικό καί μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦτό ἔχουμε ἀναλύσει σέ ὁμιλίες.22

Φαίνεται σάν ἀντίφαση δηλαδή τό ἐρώτημα. Ὄχι, δέν εἶναι ἀντίφαση. Ὁπωσδήποτε,ὁ διάβολος ἐνοχλεῖται. Γιατί; Γιατί πολεμᾶς τόν διάβολο μέ τήν νοερά προσευχήστήν ἴδια τήν φωλιά του. Ἡ φωλιά τοῦ διαβόλου ξέρετε ποῦ εἶναι; Ἡ φωλιά τοῦδιαβόλου εἶναι μέσα μας, στήν καρδιά μας. Δέν εἶναι ἀπ’ ἔξω μας. Βέβαια, εὐτυχῶς,ἐπειδή εἴμαστε βαφτισμένοι, λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες, εἶναι στήν περιφέρεια, δέν εἶναιστό κέντρο. Στό κέντρο τῆς καρδιᾶς εἶναι στούς ἀβάφτιστους ὁ διάβολος. Γι’ αὐτόκαί πρίν κάνουμε τήν βάφτιση, κάνουμε ἐξορκισμούς. Σέ ποιούς διαβάζουμεἐξορκισμούς; Στούς δαιμονισμένους. Θά πεῖς: Τό μωρό εἶναι δαιμονισμένο; Ναί!Δηλαδή στό κέντρο τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀβάφτιστου μωροῦ εἶναι ὁ διάβολος, λένε οἱἅγιοι Πατέρες. Πρέπει νά φύγει ἀπό ἐκεῖ. Φεύγει, ἀλλά δέν πάει μακριά. Πάει, λένεοἱ ἅγιοι Πατέρες, στήν περιφέρεια. Στό κέντρο ποιός εἶναι; Ὁ Χριστός. Αὐτό εἶναι τόμεγάλο προτέρημα τῶν ὀρθοδόξων πού δέν τό ἔχουν οἱ ἀβάφτιστοι. Εἴμαστε πολύεὐλογημένοι ἀπό τόν Θεό πού ἔχουμε τό βάφτισμα. Ἀλλά δέν μᾶς σώζει τόβάφτισμα, ἄν δέν ζήσουμε καί σωστά.Καί τί γίνεται τώρα; Ὁ διάβολος ἀπ’ τήν περιφέρεια τῆς καρδιᾶς μᾶς ρίχνει βέλη καίπροσπαθεῖ νά μπεῖ ἀκόμα πιό μέσα, νά μπεῖ στό κέντρο, νά διώξει, εἰ δυνατόν, τόνΧριστό. Θά πεῖς: Γίνεται αὐτό; Δυστυχῶς, γίνεται κι αὐτό. Μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νάκάνει πολύ βαριές ἁμαρτίες, ἰδίως ἄν πέσει σέ αἵρεση καί πάει σέ ἄλλες θρησκεῖες,νά διώξει τόν Χριστό. Νά φύγει ὁ Χριστός καί μετά νά χρειάζεται πάλι βάφτισμα.Καί ἐπειδή δέν ἐπαναλαμβάνεται τό βάφτισμα, τοῦ κάνουμε Χρίσμα, ὅταν πάει σέἄλλες θρησκεῖες, γιόγκα, ἀνατολικές θρησκεῖες καί κάνει τελετές, μυήσεις κ.λ.π. Μέτίς ἁμαρτίες δέν φεύγει τελείως ὁ Χριστός, ἀλλά ὁ διάβολος κερδίζει ἔδαφος καίκατά κάποιο τρόπο ὑποτάσσει τόν ἄνθρωπο καί ἀπενεργοποιεῖ τήν Χάρη τοῦβαφτίσματος. Μένει μέν ἡ Χάρις, ἀλλά σάν μιά μικρή σπίθα θαμμένη κάτω ἀπό τήνστάχτη. Ὅπως γίνεται μέ τή φωτιά. Ὅταν σβήνει, μπορεῖ νά μείνει κανένακαρβουνάκι κάτω ἀπό τήν στάχτη. Ἔτσι καί ὁ βαφτισμένος ἄνθρωπος πού δέν ζεῖσωστά καί φαίνεται νά μοιάζει μέ τόν ἀβάφτιστο. Πολλές φορές γίνεται καίχειρότερος καί κάνει χειρότερα πράγματα ἀπό τούς ἀβάφτιστους.Ὁ διάβολος τώρα ἐνοχλεῖται, ὅταν ἀρχίσει ὁ ἄνθρωπος νά ζωογονεῖ αὐτό τόκαρβουνάκι πού πάει νά σβήσει, μέ τό νά ἀρχίσει νά φυσάει νά φύγει ἡ στάχτη καίνά βάζει ἀπό πάνω ξερόκλαδα. Αὐτή εἶναι ἡ νοερά προσευχή. Ἀρχίζει λοιπόν ὁἄνθρωπος νά φυσάει, νά προσεύχεται, νά διώχνει τήν στάχτη, τά πάθη καί νά ἀρχίζεινά βάζει ἀρετές, τά ξερόκλαδα καί σιγά-σιγά ἀρχίζει νά παίρνει φωτιά. Αὐτό καίειτόν διάβολο. Ἐνοχλεῖται ὁ διάβολος… λέει ʿἔπ, ἐσύ ἤσουνα δικός μου᾽ καί ἀρχίζεινά σοῦ κάνει πόλεμο, νά ἀντιστέκεται. Ἀλλά μή φοβᾶστε. Αὐτό εἶναι καλό. Εἶναιἀπόδειξη ὅτι εἴμαστε στή σωστή κατεύθυνση καί ἔχουμε ἀρχίσει νά τόν ἀπωθοῦμε.Δέν πρέπει νά δειλιάζουμε. Θά ἐπιμείνουμε καί ὁ διάβολος θά φύγει. Δέν ἔχει,προσέξτε, καμία δύναμη ὁ διάβολος. Στό κέντρο εἶναι ὁ Χριστός. Εἴμαστε ἐκεῖ μαζίμέ τόν Χριστό, προσευχόμαστε καί ὅσο προσευχόμαστε εἴμαστε σάν τούς στρατιῶτεςπού πυροβολοῦνε. Ὅσο πιό πολύ προσεύχεσαι, τόσο πιό πολύ πυροβολεῖς καί23

ἀπωθεῖς τόν διάβολο, τόν διώχνεις ὅλο καί πιό μακριά καί σταθεροποιεῖσαι ὅλο καίπιό πολύ στήν πνευματική ζωή. Θά ἔχεις βέβαια ἀντίσταση, ἰδίως στήν ἀρχή, ὅπωςἔχει δυσκολία αὐτός πού πάει νά ἀνάψει τήν φωτιά. Τί γίνεται στήν ἀρχή, ὅτανπροσπαθεῖς ν’ ἀνάψεις τή φωτιά; Βγάζει καπνό πυκνό καί ἀρχίζουν νά δακρύζουνκαί τά μάτια. Ὅταν ὅμως ἀνάψει ἡ φωτιά, χαίρεσαι καί ἀγαλλιάζεις κοντά στήνθαλπωρή τῆς φωτιᾶς. Ἔτσι γίνεται στήν πνευματική ζωή. Στήν ἀρχή εἶναι λίγοἐπίπονο, ἀλλά μετά εἶναι πολύ ὡραῖο καί χαίρεσαι καί ἀγαλλιάζεις. Ἀλλά πρέπει νάσυνεχίσεις νά βάζεις ξύλα. Γιατί, ἄν ἀμελήσεις, πάλι θά σβήσει ἡ φωτιά -Θεόςφυλάξοι- καί οἱ δαίμονες ἔρχονται πάλι κοντά.Ὁπότε, ἰσχύει αὐτό πού λέει στίς περιπέτειες ἑνός προσκυνητοῦ, ὅτι θά ἔχεις πόλεμο,ἀλλά αὐτό δέν θά πρέπει νά μᾶς φοβίζει. Γιατί «μείζων ὁ ἐν ὑμῖν ἤ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ»(Α´ Ἰω. 4,4), λέει ἡ Ἁγία Γραφή. Εἶναι μεγαλύτερος αὐτός πού εἶναι μέσα μας, παράαὐτός πού εἶναι στόν κόσμο, ὁ διάβολος δηλαδή. Μή φοβόμαστε λοιπόν τόν πόλεμο.Ὁ διάβολος, λένε οἱ Πατέρες, μοιάζει μέ ἕναν ξεδοντιασμένο σκύλο πού γαυγίζει.Ἄσ’τον νά γαυγίζει… ἀφοῦ δέν ἔχει δόντια δέν μπορεῖ νά σοῦ κάνει τίποτα. Ποιόςτοῦ ἔβγαλε τά δόντια; Ὁ Χριστός. Τόν ἔχει ξεδοντιάσει τόν διάβολο. Δέν ἔχει δύναμηὁ διάβολος. Ὁ διάβολος εἶχε πολλή δύναμη πρίν τήν Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ. ΣτήνΣταύρωση καί στήν Ἀνάσταση διαλύθηκε ὁ διάβολος, κατατροπώθηκε, νικήθηκεκατά κράτος καί πλέον δέν ἔχει καμία ἐξουσία πάνω μας. Θά μοῦ πεῖτε: Τότε, γιατίἐμεῖς βασανιζόμαστε καί ἔχουμε καί τίς μαγεῖες καί τούς δαιμονισμένους; Ἐκεῖφταῖμε ἐμεῖς, ἑκούσια πᾶμε καί τόν ἀγκαλιάζουμε. Μετά φυσικά, ἀφοῦ τόνἀγκαλιάζεις καί τόν βάζεις μέσα σου, θά σέ βασανίσει.Εἶχα μιά περίπτωση μέ μιά κοπέλα πού ἦταν δαιμονισμένη. Δέν τό ἤξερα καί ἐγώ καίπήγαμε μαζί προσκύνημα στούς Ἁγίους Τόπους. Μοῦ τό εἶπε στό ταξίδι ὅτι ʿεἶμαιδαιμονισμένη᾽. Πήγαμε στό ὄρος Θαβώρ, εἶπε στόν ἱερέα νά τῆς διαβάσει μιά εὐχή,ἐκεῖνος δέν προλάβαινε, μοῦ λέει, πάτερ, διάβασέ τη ἐσύ. Εὐτυχῶς, εἶχε φύγει ὁκόσμος καί δέν ἦταν κανένας στήν Ἐκκλησία, γιατί ἄρχισε νά οὐρλιάζει μέ τό πούἄρχισα τήν εὐχή. Ὁ διάβολος, πού ἦταν μέσα της, δηλαδή, ἐνοχλήθηκε. Ἄρχισε νά μέβρίζει, νά βλασφημάει κ.λ.π. Τέλος πάντων, τῆς διάβασα τήν εὐχή. Ὅπου πηγαίναμεαὐτή χτυπιόταν. Ὁ διάβολος ἐνοχλεῖτο. Ὅταν πήγαμε στόν Πανάγιο Τάφο, πῆγε καίξάπλωσε πάνω στήν πλάκα, ὅσοι ἔχετε πάει θά ξέρετε, καί κυλιόταν ἐκεῖ πάνω.Εἴμαστε ἐκεῖ μαζί μ΄ ἕναν ἄλλο ἱερέα καί τή ρώταγε (τόν διάβολο δηλαδή) πῶςμπῆκε μέσα της. Καί τί εἶπε; Ὅτι μπῆκε, γιατί αὐτή εἶχε κάνει σαρκικές ἁμαρτίες.Δηλαδή πᾶμε μόνοι μας καί ἀγκαλιάζουμε τόν διάβολο καί μετά φυσικά μᾶςταλαιπωρεῖ.Ἀλλά, ἐφόσον ἐμεῖς δέν κάνουμε ἑκούσια τά θελήματα τοῦ διαβόλου ἀπ’ τήν μιά καίἀπό τήν ἄλλη κάνουμε αὐτά πού λέει ἡ Ἐκκλησία μας, προσευχόμαστε,μεταλαμβάνουμε, ἐξομολογούμαστε, δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε. Ὁ διάβολος δένμπορεῖ νά μᾶς κάνει τίποτα. Νά μήν φοβόμαστε καί νά μή μᾶς ἀναστέλλει αὐτό πούδιαβάζουμε ὅτι θά ἔχουμε πειρασμούς. Φυσικά θά ἔχουμε πειρασμούς…. Χίλιες24

φορές νά ἔχεις πειρασμούς, παρά νά εἶσαι νεκρός! Ὁ νεκρός βέβαια δέν ἔχειπειρασμους.. ἀλλά εἶναι νεκρός! Τί νά τό κάνεις; Ὁ νεκρός πάει κατευθείαν στήνκόλαση. Ὁ ἄλλος πού ἔχει πειρασμούς σημαίνει ὅτι εἶναι ζωντανός. Γι’ αὐτό λένεμερικοί, πάτερ ὅσο ἤμουνα στόν κόσμο δέν εἶχα δυσκολίες, τώρα πού μπῆκα στήνἘκκλησία καί ἄρχισα νά ἐξομολογοῦμαι, ἔχω πειρασμούς…Ἔ, δέν χαίρεσαι; Σημαίνει ὅτι εἶσαι στήν σωστή κατεύθυνση. Ὁ νεκρός καί μιάμαχαιριά νά φάει ἀκόμα, δέν καταλαβαίνει τίποτα. Ἐσύ, ἐπειδή εἶσαι ζωντανός,καταλαβαίνεις. Καί τήν πτώση σου τήν καταλαβαίνεις καί ποῦ ἔσφαλλες. Ναί, λέει,πάτερ, ἔχω ἐνοχές. Φυσικά… εἶναι καλό πού νιώθεις ὅτι ἔσφαλλες. Πρῶτα δένκαταλάβαινες τίποτα. Ποῦ νά καταλάβεις; Ἀφοῦ ἤσουνα νεκρός. Τώρα, ἐπειδή ἔγινεςζωντανός, ἔχεις αἴσθηση, καταλαβαίνεις καί τήν πτώση σου. Ἀλλά καταλαβαίνεις καίτή Χάρη καί χαίρεσαι πραγματικά.Ἐρ.: Πῶς γίνεται νά ἔχουμε πειρασμούς καί ἐξωτερικούς καί, ὅπως λέει στόνπροσκυνητή, πῆγε ὁ διάβολος σ’ αὐτόν πού ἔλεγε τήν εὐχή κατά παραχώρηση Θεοῦκαί τόν χτύπησε καί τόν ἄφησε λιπόθυμο… Ἐνῶ, λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες, ὅτι μπορεῖνά σέ φυλάξει ἠ νοερά προσευχή ἀπό ἀτυχήματα κ.λ.π.Ἀπ.: Πάλι ἰσχύει καί τό ἕνα καί τό ἄλλο. Σκεφτεῖτε αὐτός πού ἔφαγε τό χτύπημα, ἄνδέν ἔλεγε τήν εὐχή, μπορεῖ καί νά τόν σκότωνε ὁ διάβολος. Κατά παραχώρηση Θεοῦτόν ἄφησε ἀναίσθητο, γιά νά καταλάβει ὅτι ὑπάρχει καί διάβολος. Μέσα στήνπανσοφία Του ὁ Θεός, προσέξτε, ἀφήνει νά πάθουμε κάποια πράγματα καί ἀπό τόνδαίμονα καί ἀπό τούς ἀνθρώπους πού ὑπηρετοῦν τούς δαίμονες. Αὐτό δέν σημαίνειὅτι δέν ἐνεργεῖ ὁ Θεός καί δέν μᾶς φυλάει. Σκεφτεῖτε νά μήν εἴμαστε μέσα στόν Θεό,τί θά τραβούσαμε… πολύ χειρότερα. Ἀφήνει ὁ Θεός κατά θεία παραχώρηση μέσαστήν πανσοφία Του, νά περάσουμε κάποιους πειρασμούς. Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα δένὐπόσχεται ὁ Θεός ἐδῶ μιά ζωή ἀκύμαντη, στήν κοιλάδα τοῦ κλαυθμῶνος πού ζοῦμετώρα, ἤ μιά ζωή χωρίς θλίψεις, μιά ζωή ἄνετη σωματικά. Κάθε ἄλλο! Θλίψεις… καίμάλιστα εἶπε «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν» (Πράξ. 14,22). Τό δεῖσημαίνει πρέπει. Ὀφείλουμε νά περάσουμε θλίψεις. Ἀκόμα καί αὐτές τίς δαιμονικέςἐπιθέσεις πού λέτε.Ἤξερα ἕναν ἄνθρωπο, πολύ πνευματικό, πού ἔλεγε συνέχεια τήν εὐχή καί ὁ διάβολοςτοῦ ἔκανε τόσο ὀρατές ἐπιθέσεις… πήγαινε νά τόν κάψει. Ναί! Ἀφήνει ὁ Θεός τόνδιάβολο… πάντα μέσα σέ ὅρια ὅμως. Πάντοτε ὁ Θεός τοῦ βάζει περιορισμούς, ὅπωςμέ τόν Ἰώβ. Ὁ Ἰώβ τί ἀφορμή εἶχε δώσει στόν διάβολο; Καμία ἀφορμή. Ἦτανδίκαιος, λέει, ἅγιος δηλαδή. Κι ὅμως παραχώρησε ὁ Θεός νά τόν πειράξει ὁδιάβολος, νά τόν γεμίσει μέ μία φοβερή ἀρρώστια σάν ἔκζεμα, νά χάσει τά παιδιάτου, νά χάσει τήν περιουσία του, ἡ γυναίκα του νά τά βάλει μαζί του, ὅλα αὐτά χωρίςὁ ἴδιος νά ἔχει ἁμαρτήσει. Ἀλλά γιατί τό ἔκανε ὁ Θεός; Γιά νά μᾶς τόν δώσει ὡςπρότυπο ὑπομονῆς καί γιά νά τόν δοξάσει ἀκόμα περισσότερο. Μέσα ἀπό αὐτή τήνδοκιμασία φανερώθηκε ἡ μεγάλη ἀρετή τοῦ Ἰώβ.25

Ὁ Θεός ἀφήνει τίς δοκιμασίες καί τούς πειρασμούς «ἵνα οἱ δόκιμοι φανεροίγένωνται» (Α΄Κορ. 11,19), γιά νά γίνουν φανεροί οἱ Ἅγιοι. Πάρτε ὅλους τούς ἁγίουςνά δεῖτε τί δοκιμασίες πέρασαν. Φοβερές δοκιμασίες… Ὅλοι οἱ ἅγιοι… καί διωγμούςκαί κατατρεγμούς καί ἀσθένειες καί κινδύνους ἀπό ληστές καί κινδύνους ἀπό θηρία,ἀπό δαιμονιώδεις ἀνθρώπους κ.λ.π. Εἶναι ὅλα μέσα στήν πανσοφία τοῦ Θεοῦ πάνταγιά τό καλό μας. Πάντα γιά τό καλό μας καί γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί γιά τήν δόξατῶν ἁγίων, γιά νά μᾶς δώσει ὁ Θεός ἀκόμα μεγαλύτερα στεφάνια. Δεῖτε τούςμάρτυρες, τί τράβηξαν! Καί ὅμως, ἔλεγε ἡ Ἁγία Εὐφημία στόν Ἅγιο Παΐσιο «ἄνἤξερα τί δόξα μέ περιμένει στόν οὐρανό, θά ’θελα κι ἄλλα νά περάσω». Νά μήνφοβόμαστε τίς θλίψεις καί τίς δοκιμασίες. Νά χαιρόμαστε. «Πᾶσαν χαράν ἡγήσασθε,ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις» (Ἰακ. 1,2). Ὅταν πέσετε σέπειρασμούς διαφόρους νά χαίρεστε. Οἱ πειρασμοί εἶναι ἐπίσκεψη Θεοῦ.Εἶναι αὐτή ἡ παρεξήγηση πού σᾶς εἶπα προηγουμένως. Νομίζουμε ὅτι καί στήνὈρθοδοξία λέγοντας τήν εὐχή θά λειτουργήσει μαγικά καί θά γλιτώσουμε ἀπό κάθεθλίψη, ἀπό κάθε στενοχώρια, ἀπό κάθε πειρασμό. Ὄχι, ἀλλά θά σοῦ δώσει ὁ Θεός τόἍγιο Πνεῦμα καί θά περάσεις τά κύματα καί τίς τρικυμίες αὐτῆς τῆς ζωῆς ὅσογίνεται λιγότερο ἀνώδυνα καί χωρίς νά ταραχτεῖς καί χωρίς νά ἐμποδιστεῖς γιά τήνσωτηρία σου.Βλέπετε, ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, ὅσο περπατοῦσε καί κοιτοῦσε πρός τόν Χριστό,περπατοῦσε πάνω στά κύματα! Περπάτησε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος πάνω στά κύματα,ὅταν τοῦ εἶπε ὁ Χριστός «ἔλα»! Περπάτησε… Μετά ὅμως βούλιαξε… Γιατί; Γιατίἔπαψε νά βλέπει τόν Χριστό, προσέξτε τί θά σᾶς πῶ, ἔχασε τήν νοερά ὅραση, τήννοερά προσευχή, τήν ὅραση τοῦ Χριστοῦ, ὁπότε βούλιαξε. Ἔτσι παθαίνουμε κιἐμεῖς. Δέν πρέπει νά χάνουμε τήν νοερά ὅραση τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τό νά βλέπουμετόν Θεό συνεχῶς μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή. Αὐτό ὑπηρετεῖ ἡ νοερά προσευχή,τήν συνεχή κοινωνία μέ τόν Θεό, ὁπότε παίρνεις συνεχή βοήθεια ἀπό τόν Θεό. Εἶναισάν μιά πολύ καλή συσκευή, ἡ ὁποία ἔχει μπεῖ στήν πρίζα καί παίρνει ἐνέργεια καίλειτουργεῖ. Ὅσο καλή κι ἄν εἶναι ἡ συσκευή, ἄν δέν παίρνει ἐνέργεια ἀπό τό δίκτυο,ἄχρηστη εἶναι. Ἔτσι εἶναι καί ὁ ἄνθρωπος. Ὅσο προσεύχεται, ὅσο ἑνώνεται μέ τόνΧριστό διά τῆς προσευχῆς καί τῆς ὅλης πνευματικῆς ζωῆς, ζεῖ πραγματικά, ἔχειἐνέργεια, μπορεῖ καί λειτουργεῖ, χαίρεται καί πορεύεται μέ ἀσφάλεια. Ὄχι ἀκύμαντα.Πορεύεται μέσα στίς τρικυμίες, ἀλλά πατάει πάνω στά κύματα. Ἐνῶ ὁ ἄλλος, πούδέν εἶναι συνδεδεμένος μέ τόν Θεό, βουλιάζει, καταποντίζεται, ἀπελπίζεται, τά χάνει,χάνεται. Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάξει ἀπό αὐτό.Ἐρ.: Μιλήσαμε γιά αὐτεξούσιο, γιά ἐλευθερία καί μιλήσαμε καί γιά κατάπαραχώρηση… Γιατί δέν ἀπαντάει διαφορετικά ὁ Θεός;…Ἀπ.: Γιατί, ἀκριβῶς, μᾶς ἀγαπάει καί μέσα στήν ἀγάπη Του, παραχωρεῖ κάποιαπράγματα γιά νά μᾶς βοηθήσει. Κοιτάξτε… εἶναι μεγάλο θέμα. Ὑπάρχει ἡ ἐλευθερία,ὑπάρχει τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου. Τί σημαίνει αὐτεξούσιο; Ὅτι ὁ ἄνθρωποςμπορεῖ νά κάνει ὅ,τι θέλει. Μέσα σέ κάποια ὅρια ὅμως. Δέν μπορεῖ νά γίνει πουλί καί26

νά πετάει ἤ νά γίνει ὑποβρύχιο. Δέν εἶναι μέσα στίς δυνατότητές του τίς κτιστές.Μπορεῖ, ὅμως, νά πεῖ στόν Θεό Σέ θέλω ἤ δέν Σέ θέλωʾ. Αὐτό εἶναι αὐτεξούσιο.Μπορεῖ νά πεῖ ἄς λέει ὁ Θεός μήν κάνετε προγαμιαῖες σχέσεις, ἐγώ θά κάνωʾ. Ἄςλέει ὁ Θεός… Ἀλλά προσέξτε τί γίνεται μετά, ὅταν κάνεις κάτι πού δέν εἶναι μέσαστίς προδιαγραφές σου… Αὐτό εἶναι νά μήν τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ἐντολέςεἶναι οἱ ὁδηγίες χρήσεως. Ἔχεις ἕνα σῶμα καί μιά ψυχή καί ἔχεις καί κάποιεςὁδηγίες ἀπό τόν κατασκευαστή σου. Ὁ κατασκευαστής μας εἶναι ὁ Θεός καί σοῦ λέει«ἔτσι πρέπει νά κάνεις μέ τό σῶμα σου καί ἔτσι μέ τήν ψυχή σου, ἄν θέλεις νά τάσώσεις», δηλαδή νά τά διασώσεις, νά τά ἔχεις.Πῶς παίρνεις τό αὐτοκίνητο καί λέει ὁ κατασκευαστής, ἄν δέν θέλεις νά τό ἔχεις γιάμιά-δύο μέρες ἤ γιά ἕναν μήνα, πρέπει νά κοιτᾶς τά φρένα, νά ἀλλάζεις λάδια κ.λ.π.Ἄν ἐσύ τώρα δέν ἐνδιαφέρεσαι τί λέει ἡ ἐταιρεία καί πετάξεις τό manual, τίς ὁδηγίεςχρήσεως, καί λές ἐγώ ξέρω ἀπό αὐτοκίνητα… θά ρωτήσω καί τόν γείτονα…ʾ, θάἔχεις αὐτοκίνητο; Δέν θά ἔχεις. Μετά ἀπό λίγο θά καταστραφεῖ τό αὐτοκίνητο. Γιατί;Γιατί δέν τήρησες τίς ὁδηγίες τοῦ κατασκευαστή. Ἔτσι λοιπόν καί ὁ ἄνθρωπος, ὅτανδέν τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, πού εἴπαμε εἶναι οἱ ὁδηγίες χρήσεως, πῶς θάχρησιμοποιήσει τό σῶμα καί τήν ψυχή του, καταστρέφεται, τό πληρώνει μετά. Δένφταίει ὁ Θεός γιά αὐτό. Ὁ ἄνθρωπος τό κάνει μέσα στό αὐτεξούσιό του, μέσα στήνἐλευθερία του. Μπορεῖ νά τό κάνει, τοῦ δίνει τήν δυνατότητα ὁ Θεός. Ὅπως καί ἡἐταιρεία πού παίρνεις τό αὐτοκίνητο, δέν σοῦ στέλνει καί ἕναν χωροφύλακα νά σοῦλέει ἔτσι καί ἔτσι πρέπει νά κάνεις. Εἶσαι ἐλεύθερος. Μπορεῖς νά τό κάνειςὑποβρύχιο. Κάντο! Δέν θά ἔχεις αὐτοκίνητο ὅμως.. γιατί τό αὐτοκίνητο δέν εἶναιοὔτε γιά νά γίνει ὑποβρύχιο οὔτε νά τό πᾶς στά χωράφια οὔτε νά τό κάνειςἀεροπλάνο νά πετάξει.. Δέν μπορεῖ νά πετάξει.Ἔτσι καί τό σῶμα. Σοῦ λέει «οὐ τῇ πορνείᾳ» (Α΄Κορ. 6,13). Ἐσύ λές, ὅλοι τόκάνουν. Κάντο! Εἶναι μέσα στήν ἐλευθερία σου, ἀλλά εἶναι ἡ καταστροφή σου. Γι’αὐτό ἔχουμε ὅλα αὐτά τά ψυχολογικά καί ὄχι μόνο.. καί καρκίνους κ.λ.π. Γιατί δέντηροῦμε τίς προδιαγραφές τοῦ κατασκευαστή μας.Τώρα τί εἶναι τό κατά παραχώρηση καί τί εἶναι τό κατά εὐδοκία; Ὑπάρχουν δύοθελήματα στόν Θεό. Ὁ Θεός, ἐπειδή ἀγαπάει τόν ἄνθρωπο, παρεμβαίνει στήν ζωήτου – προσέξτε: χωρίς νά καταστρατηγεῖ τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου – ἐπειδή θέλεινά τόν σώσει. Βλέπει, λοιπόν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος λειτουργεῖ ἀντίθετα μέ τίς ἐντολές, μέτίς ὁδηγίες χρήσης, ὁπότε πάει μέ ἀσφάλεια στόν γκρεμό, στήν καταστροφή. Ἐπειδή,ὅμως, εἶναι Πατέρας καί ἐνδιαφέρεται γιά τό παιδί Του, κάνει μιά παρέμβαση. Τίπαρέμβαση κάνει; Πρῶτα-πρῶτα τόν διδάσκει. Μπορεῖ νά τοῦ στείλει ἕναν ἱερέα,ἕναν πνευματικό νά τοῦ πεῖ παιδί μου δέν πᾶς καλά, ἄλλαξε ζωή, πᾶς στόν γκρεμόʾ.Ἤ νά τοῦ στείλει ἕναν συγγενῆ, ἕναν φίλο νά τόν συμβουλεύσει. Δέν τόν ἀκούει ὁἄνθρωπος. Μετά, ἐπειδή εἶναι Πατέρας, θά τοῦ δώσει κάτι ἄλλο πού λίγο νά τόνταρακουνήσει. Μπορεῖ νά τοῦ δώσει π.χ. ἕνα ἀτύχημα κι ἐκεῖ νά μείνει ἕναν μήναστό κρεβάτι καί τότε νά τοῦ βάλει πάλι τόν λογισμό εἶδες; τό ἔπαθες αὐτό γιατί27

ἔκανες ἐκεῖνο καί ἐκεῖνο, πρέπει νά διορθώσεις τήν ζωή σου, πρέπει νά σταματήσειςαὐτό κι αὐτό..ʾ. Ἔρχεται καί κάποιος πνευματικός ἄνθρωπος τοῦ λέει, πρέπει νάἐξομολογηθεῖς, νά καθαρισθεῖς… Ἄν ἔχει καλή διάθεση, παίρνει τό μήνυμα. Τόἀτύχημα τώρα ἦταν κατά εὐδοκία; Ἦταν κατά παραχώρηση. Τό παραχώρησε ὁ Θεόςἀλλά ἀπό ἀγάπη πάλι. Σκεφτεῖτε νά μήν τοῦ τό ἔδινε.. μέ ἀσφάλεια ὁ ἄνθρωποςπήγαινε κατευθείαν στήν κόλαση.Ὁπότε καί τό κατά παραχώρηση θέλημα, αὐτή ἡ παρέμβαση τοῦ Θεοῦ, δένκαταστρατηγεῖ τήν ἐλευθερία μας. Προσέξτε, γιατί δέν τήν καταστρατηγεῖ. Δέν μᾶςἀφαιρεῖ τό αὐτεξούσιο ὁ Θεός, γιατί μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος καί στήν ἀρρώστια ἐπάνωκαί στό ἀτύχημα, νά πεῖ, Θεέ μου δέν Σέ θέλω. Καί τό βλέπουμε αὐτό. Ἄνθρωποι πούβρίσκονται σέ οἰκτρά κατάσταση καί δέν θέλουν νά ἀκούσουν γιά Θεό. Ἐνῶβασανίζονται, ταλαιπωροῦνται, δέν θέλουν νά παραδεχτοῦν ὅτι ἔσφαλαν καίβλασφημοῦν τόν Θεό πού τούς ἔδωσε τήν ἀρρώστια. Ἐνῶ ὁ καλοπροαίρετος λέεικαλά νά πάθω, δέν πήγαινα καλά.. δέν ἤμουνα ἐντάξει μέ τόν Θεό, δέν ἤμουναἐντάξει μέ τούς ἄλλους καί νά ὁ Θεός μοῦ ἔστειλε αὐτή τήν ἀρρώστια… πρέπει νάδιορθωθῶʾ. Αὐτός σώζεται. Ἀλλά πάλι εἶναι καρπός ἐλευθερίας, καρπός αὐτεξουσίουαὐτή ἡ ἀπόφαση. Δέν ἀφαιρεῖ ὁ Θεός τήν ἐλευθερία ἀπό τόν ἄνθρωπο ποτέ.Ξέρετε πότε θά ἀφαιροῦσε τήν ἐλευθερία καί τό αὐτεξούσιο; Ὅταν θά ἀνάγκαζε τόνἄνθρωπο νά εἶναι καλός. Θέλεις δέν θέλεις, θά εἶσαι καλός. Θέλεις δέν θέλεις, θάπηγαίνεις κάθε Κυριακή ἀπό τίς ἕξι στήν Ἐκκλησία καί θά ἐξομολογεῖσαι. Δέν τόκάνει αὐτό ποτέ ὁ Θεός. Ὁ Θεός σέβεται τόν ἄνθρωπο, σέβεται τήν ἐλευθερία, τόδῶρο αὐτό πού ἔδωσε στόν ἄνθρωπο, αὐτό τό προνόμιο, τό ὁποῖο, δυστυχῶς,ἀποδεικνύεται πολλές φορές τραγικό. Ὄχι, ἐξαιτίας τοῦ Θεοῦ, ἐξαιτίας δικῆς μας,ἐπειδή δέν τό χρησιμοποιοῦμε σωστά. Εἶσαι ὄντως ἐλεύθερος. Ἀλλά λέει ὡραῖα ὁἈπόστολος «πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾿ οὐ πάντα συμφέρει» (Α΄Κορ. 6,12). Ὅλα μοῦἐπιτρέπονται ἀλλά δέν συμφέρουν ὅλα. Σᾶς εἶπα προηγουμένως γιά τήνἐξωσωματική. Μπορεῖς νά τό κάνεις, δέν συμφέρει ὅμως.Θά ἔχεις ἕνα σωρό προβλήματα. Καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε, ποτέ νά μήν τόκάνετε αὐτό, ποτέ! Μόνο μέ τόν φυσιολογικό τρόπο νά κάνετε παιδάκι, τίποτα ἄλλο.Ὅλα τά ἄλλα δημιουργοῦν τεράστια προβλήματα. Μά, λένε, ἡ ἐπιστήμη… Ναί, τόλέει ἡ ἐπιστήμη, ἀλλά κι ἄλλα ἔχει βρεῖ ἡ ἐπιστήμη, ἐπιτρέπεται νά τά κάνεις; Σέσυμφέρουν; Ἔχει βρεῖ καί τήν ἀτομική βόμβα. Μπορεῖς νά τή ρίξεις καί νά κάψειςμιά ὁλόκληρη πόλη. Σέ συμφέρει; Δέν σέ συμφέρει. Ἐπειδή μπορεῖς κάτι νά τόκάνεις, πρέπει καί νά τό κάνεις; Ὄχι, βέβαια. Νά ἐξετάσεις ἄν αὐτό πού μπορεῖς νάκάνεις, συμφέρει νά τό κάνεις, δηλαδή ἀρέσει στόν Θεό, εἶναι σύμφωνο μέ τίςπροδιαγραφές τοῦ εἶναι σου.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης28

Ἡ καύχηση τῶν χριστιανῶν, ἡ βία καί ἡ μελέτη τῶν Ἁγίων Γραφῶν & Πώς να ξεκινήσει κάποιος την πνευματική ζωή«Οἱ χριστιανοί πρέπει νά καυχιοῦνται πού δουλεύουν στόν Χριστό». Αὐτό θά εἶναιτό πρῶτο θέμα μέ τό ὁποῖο θά ἀσχοληθοῦμε σήμερα καί ἐντάσσεται μέσα στόγενικότερο θέμα τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν. Λέγαμε καί τό ξαναλέμε πολλές φορέςὅτι οἱ χριστιανοί πρέπει νά τηροῦν ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Κάποιοι ἔχουν τήνἀπορία:– Ποιές εἶναι ἄραγε αὐτές οἱ ἐντολές; Ὑπάρχει κάποιο σημεῖο στήν Ἁγία Γραφή πούμποροῦμε νά τίς ἔχουμε ἔτσι εὔκολα, συνοπτικά; Ξέρουμε γιά τίς ἐντολές τῆςΠαλαιᾶς Διαθήκης, ἀλλά αὐτές ἦταν βεβαίως δοσμένες ἀπό τόν Θεό πρό Χριστοῦ. ὉΧριστός μας ξέρουμε ὅτι ἦρθε, ὄχι γιά νά τίς καταργήσει αὐτές τίς δέκα ἐντολές,ἀλλά γιά νά τίς συμπληρώσει. Ποῦ εἶναι λοιπόν αὐτό τό συμπλήρωμα;Βεβαίως, εἶναι σέ ὅλη τήν Ἁγία Γραφή, σέ ὅλη τήν Καινή Διαθήκη, ἀλλά κατεξοχήνὑπάρχουν συνοπτικά συγκεντρωμένες στήν ἐπί τοῦ Ὄρους ὁμιλία τοῦ Κυρίου, στό5ο, 6οκαί 7ο κεφάλαιο τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου. Ὅσοι λοιπόν ἔχουν αὐτή τήνἀπορία, μποροῦν νά ἀνατρέξουν ἐκεῖ, σ’ αὐτά τά τρία κεφάλαια, ὅπου θά βροῦνε τίςβασικότερες ἐντολές, ἔτσι, ὅπως τίς κήρυξε ὁ Χριστός μας συμπληρώνοντας τίςἐντολές τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ξαναλέω ὅμως ὅτι ὅλη τήν Ἁγία Γραφή καί μάλιστατήν Καινή Διαθήκη οἱ χριστιανοί πρέπει νά τήν μελετοῦν διά βίου, σ’ ὅλη τους τήζωή, γιατί εἶναι φῶς στίς τρίβους τῆς ζωῆς, ὅπως λέει ὁ Δαβίδ «ὁ νόμος σου εἶναιλύχνος καί φῶς ταῖς τρίβοις μου» (Ψαλμ. 118,105).Οἱ χριστιανοί, τώρα λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, θά πρέπει νά καυχιόμαστε νά τό ’χουμεκαύχημα, ὅτι δουλεύουμε στόν Κύριο, ὅτι εἴμαστε δοῦλοι Κυρίου καί ὑπακούουμεστά προστάγματά Του, στίς ἐντολές Του «ἀφοῦ ὑπακούσαμε στό κάλεσμά Του νάμποῦμε μέσα στόν ἀμπελώνα Του, μέσα στήν Ἐκκλησία καί κάναμε αὐτή τήνσυμφωνία μέ τόν οἰκοδεσπότη καί Κύριο τοῦ ἀμπελῶνος, ὅταν βαπτιστήκαμε. Καί ἡσυμφωνία εἶναι ὅτι πρέπει νά ἐργαζόμαστε τίς ἐντολές μέ προθυμία, ὄχι μέ ἀμέλειακαί ἀδημονία, δηλαδή ἀνυπομονησία, ἀλλά μέ κάθε προθυμία, μέ κάθε ἀγάπη, μέκάθε χαρά καί ὑπομονή ἔχοντας γιά καύχημά μας τό γεγονός ὅτι ἀξιωθήκαμε νάὑπηρετοῦμε τέτοιον ἀγαθό καί φιλανθρωπότατο Δεσπότη, ὁ Ὁποῖος εἶναι ἄξιος νάὑπηρετεῖται δωρεάν ἀπό ὅλα τά κτίσματά Του ἀκόμα κι ἄν δέν θά ἔδινε σ’ αὐτάκανένα μισθό καί πληρωμή.Ὅμως, ὁ Χριστός μας μᾶς δίνει καί πληρωμή, ἄν τηροῦμε τίς ἐντολές. Μᾶς ἔχειὑποσχεθεῖ ὅτι «τά ἀγαθά τῆς γῆς φάγεσθε» (Ἡσ. 1,19). Ἐάν ὑπακούετε σέ Μένα, θά29

ἔχετε τά ἀγαθά τῆς γῆς. Νά ἡ ἀπάντηση στήν κρίση, στό σύγχρονο οἰκονομικόπρόβλημα, πού οἱ ἄνθρωποι τό θεωροῦμε πολύ μεγάλο καί τραγικό. Ὁ Θεός μᾶς ἔχειπεῖ τήν λύση, νά τηροῦμε τίς ἐντολές Του καί δέν θά μᾶς λείψει τίποτα ἀπό τά γήιναἀγαθά. Ὄχι μόνο τά γήινα, ἀλλά καί τά ὑπεργήινα θά μᾶς δώσει. Μᾶς πληρώνειδηλαδή. Ἐνῶ θά ἔπρεπε καί χωρίς πληρωμή νά Τόν ὑπηρετοῦμε, νά Τόν τιμοῦμε καίνά Τόν εὐγνωμονοῦμε γιά ὅλα αὐτά πού μᾶς δίνει.Κι ἄν οἱ δοῦλοι ἐπίγειου βασιλέως ἐπαινοῦνται πού ὑπηρετοῦν τόν βασιλιά τους καίπολλές φορές τό λένε ὡς καύχημά τους ὅτι εἶμαι στήν ὑπηρεσία τοῦ τάδε βασιλέως,ἐμεῖς οἱ χριστιανοί πού βρισκόμαστε στήν βασιλική ὑπηρεσία πῶς δέν πρέπει νάκαυχιόμαστε καί νά χαιρόμαστε πού ἀξιωθήκαμε νά δουλεύουμε στίς ἐντολές τοῦβασιλέα τῶν βασιλέων, τοῦ Χριστοῦ; Ναί, ὀνομάζεστε δοῦλοι, ἐπειδή ἐργάζεστε τίςἐντολές τοῦ Κυρίου, ἀλλά αὐτή ἡ δουλεία σας ὑπερβαίνει ὅλες τίς ἀξίες, ὅλες τίςτιμές καί ὅλα τά ὀφίκια τῶν βασιλέων τοῦ κόσμου. Γι’ αὐτό καί ὁ προφήτης Δαβίδ,παρόλο πού ἦταν βασιλέας, ὅμως εἶχε γιά καύχημά του νά διπλο-ὀνομάζεται δοῦλοςτοῦ Θεοῦ καί υἱός τῆς μικροτάτης δούλης Του. Γι’ αὐτό καί ἔλεγε «Κύριε ἐγώ εἶμαιδοῦλος σός καί υἱός τῆς παιδίσκης σου» (Ψαλμ. 115,7). Δυό φορές δοῦλος δικός Σου,καί καυχιόταν γιά αὐτό, ἐνῶ ἦταν βασιλιάς. Καί πάλι λέει στόν 108ο ψαλμό«εὐφρανθήσεται ὁ δοῦλός σου» ἐννοώντας τόν ἑαυτό του. Ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη,δηλαδή, ὁ Δαβίδ ὀνομάζει τόν ἑαυτό του δοῦλο τοῦ Θεοῦ καί καυχιέται γι’ αὐτό.Οἱ Ἀπόστολοι Πέτρος καί Παῦλος καυχῶνται πώς εἶναι δοῦλοι τοῦ Ἰησοῦπερισσότερο ἀπ’ ὅτι καυχῶνται καί καλλωπίζονται οἱ συγκλητικοί καί οἱ βασιλικοίἄνθρωποι στούς μανδύες καί στίς ζῶνες καί στά ἄλλα βασιλικά παράσημα καίἀξιώματα πού ἔχουν. Γι’ αὐτό καί στίς ἀρχές ὅλων σχεδόν τῶν ἐπιστολῶν τουςπροσθέτουν αὐτό τό ὄνομα σάν στέφανο καί πολύτιμο διάδημα τῆς κεφαλῆς τουςλέγοντας «Παῦλος, δοῦλος Ἰησοῦ Χριστοῦ». Δέν λέει εἶμαι γνώστης θεολογίας, εἶμαιδιδάσκαλος, καθηγητής, Φαρισαῖος, νομομαθής κ.λ.π. Λέει εἶμαι δοῦλος ἸησοῦΧριστοῦ. Αὐτό τόν τίτλο δίνει στόν ἑαυτό του καί καυχιέται γιά αὐτόν τόν τίτλο.Μετά πάλι στήν πρός Φιλιππησίους «Παῦλος καί Τιμόθεος, δοῦλοι Ἰησοῦ Χριστοῦ»,βάζει καί τόν μαθητή του. Καί πάλι ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος ἀρχίζει τήνἐπιστολή του καί λέει «Ἰάκωβος, Ἰησοῦ Χριστοῦ δοῦλος».Καί ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Πέτρος στήν Β΄ Καθολική του ἐπιστολή λέει «ΣυμεώνΠέτρος, δοῦλος καί ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ». Καί ὁ Ἅγιος Ἰούδας στήν Καθολικήτου Ἐπιστολή λέει τό ἴδιο «Ἰούδας, Ἰησοῦ Χριστοῦ δοῦλος». Αὐτή εἶναι ἡπροσηγορία πού δίνουν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι στόν ἑαυτό τους καί καυχῶνται γιάαὐτή. Γιά αὐτήν τήν προσηγορία πρέπει νά καυχόμαστε κι ἐμεῖς. Σήμερα πού ὅλοιμιλᾶνε γιά δικαιώματα καί γιά ἐλευθερίες, ξεχνᾶνε αὐτή τήν δουλεία, γιά αὐτό καίγίνονται ἀνελεύθεροι καί γίνονται δοῦλοι ἀνθρώπων. Ὅταν,ὅμως, γίνεις δοῦλοςἸησοῦ Χριστοῦ, τότε ἐλευθερώνεσαι πραγματικά καί ἀπό τίς ἐξαρτήσεις πού ἔχειςστά πάθη σου καί ἀπό τήν ὑποδούλωση σέ ἄλλους ἀνθρώπους καί κυρίως ἀπό τήνὑποδούλωση στούς δαίμονες. Ἄν δέν γίνεις δοῦλος Ἰησοῦ Χριστοῦ, θά εἶσαι δοῦλος30

σέ ὅλα τά ἄλλα. Θά εἶσαι δοῦλος στόν ἑαυτό σου, θά εἶσαι δοῦλος στά πάθη, σέἄλλους ἀνθρώπους καί στούς δαίμονες, ἡ χειρότερη δουλεία, γιατί οἱ δαίμονες εἶναικύριοι πολύ σκληροί καί πολύ ἀπάνθρωποι.– Γιατί οἱ Ἅγιοι ἔχουν σέ πολύ τιμή τήν ὑπηρεσία στόν Θεό;Οἱ Ἅγιοι ἔχουν σέ τόση τιμή καί καύχημα τήν ὑπηρεσία στόν Θεό καί τό νάὀνομάζονται δοῦλοι Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γιατί ἄραγε; Ἐπειδή, ὅσοι μέν ὑπηρετοῦν τούςἐπιγείους βασιλιάδες πολλές φορές συμβαίνει καί νά πεινοῦν καί νά διψοῦν καί νάλυποῦνται καί τό ὄνομά τους νά ἀτιμάζεται. Διότι, οἱ ἐπίγειοι βασιλιάδες πούὑπηρετοῦν, μερικές φορές, γίνονται ἀχάριστοι καί δέν ἀναγνωρίζουν τήν ὑπηρεσίατῶν ὑπηκόων τους. Τί ἔγινε τώρα μέ τίς συντάξεις τῶν ἀνθρώπων; Ὅλο περικοπές.Μέ τούς μισθούς τῶν ἀνθρώπων; Ὅλο περικοπές. Ἀδικία. Βέβαια, ἀδικία. Ἀλλά, ἔτσιεἶναι στά ἀνθρώπινα. Οἱ ἐπίγειοι βασιλιάδες ἀδικοῦν τούς ὑπηκόους.Ὄχι μόνο ἀδικοῦν, καί καταδυναστεύουν, λέει ὁ Κύριος. Καταταλαιπωροῦν, δηλαδή,τούς ὑπηκόους. Γι’ αὐτό μακάριος αὐτός πού γίνεται δοῦλος Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γι’αὐτό καί οἱ Ἅγιοι ἔχουν σέ πολύ τιμή αὐτή τήν ὑπηρεσία στόν Θεό, γιατί ξέρουν ὅτιὁ Θεός ποτέ δέν θά τούς ἀδικήσει, ποτέ δέν θά τούς κοροϊδέψει. Ὅλα αὐτά πούὑπόσχεται ὁ Θεός, τά κάνει. Ἐνῶ ὅ,τι ὑπόσχονται οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, πολλέςφορές δέν τό κάνουν, παραβαίνουν τίς συμφωνίες. Γι’ αὐτό, ὅσοι ἀξιωθοῦν νάὑπηρετοῦν τόν Χριστό καί τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, αὐτοί πάντοτε χαίρονται καίἀγάλλονται. Αὐτῶν πάντοτε ὑψώνεται καί μεγαλύνεται τό ὄνομα, γιατί ὁ Θεός τόνὉποῖο ὑπηρετοῦν εἶναι μεγαλόδωρος καί πλουσιόδωρος καί δέν ἀφήνει ἀπλήρωτηοὔτε τήν παραμικρή ὑπηρεσία, καθώς λέει ὁ Θεός διά τοῦ Ἡσαΐα: «οἱ δοῦλοι μου θάἔχουν νά φᾶνε, μά ἐσεῖς θά πεινάσετε» (Ἡσ. 65,13).Μιλάει ὁ Θεός μέ τό στόμα τοῦ προφήτη Ἡσαΐα, προσέξτε, προφητικά, 700 χρόνιαπρό Χριστοῦ τό λέει στούς ἀνθρώπους. Ἐσεῖς, λέει, πού θά εἶστε δοῦλοι Μου, θάἔχετε νά φᾶτε. Τό λέει, ἔτσι, ὠμά. Ἐσεῖς οἱ ἄλλοι πού δέν θέλετε νά εἶστε δοῦλοιμου, θά πεινάσετε. Μή μᾶς κάνει ἐντύπωση. Αὐτά γίνονται, πραγματοπιοῦνται, καίμάλιστα στίς μέρες μας. «Αὐτοί θά ἔχουν νά πιοῦν, ἐσεῖς ὅμως -πού δέν θέλετε νάεἶστε δοῦλοι μου- θά ὑποφέρετε ἀπ’ τή δίψα. Αὐτοί θά χαίρονται, ἐνῶ ἐσεῖς θά ζεῖτεντροπιασμένοι. Ἀλλά στούς δούλους μου ἐγώ θά δώσω ἕνα καινούριο ὄνομα» (Ἡσ.65,15). Καί ποιό εἶναι αὐτό τό καινούριο ὄνομα; Εἶναι τό ὄνομα χριστιανός, αὐτόπού μᾶς ἔδωσε ὁ Χριστός.Οἱ χριστιανοί πρέπει νά ἐργάζονται τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ μέ χαρά, μέ φόβο μαζίκαί ταπείνωση. Ὅταν λέμε φόβος, ὁ νοῦς πάντοτε νά πηγαίνει στήν λέξη σεβασμός.Κι ὅταν λέμε φόβος Θεοῦ, ἐννοοῦμε ἀκριβῶς αὐτό, νά σεβόμαστε τόν Θεό, τά λόγιαΤου καί τίς ἐντολές Του.Ἐπειδή ὁ μισόκαλος διάβολος δέν σταματάει ἀπό τό νά πειράζει τούς δούλους τοῦΧριστοῦ καί νά τούς κάνει νά ἐπαίρονται καί νά ὑπερηφανεύονται πώς τηροῦν τίς31

ἐντολές τοῦ Κυρίου καί ἐκ τούτου τούς στερεῖ τόν μισθό τοῦ κόπου τους καί τῆςὑπηρεσίας τους, γι’ αὐτό προσέχετε ἀδελφοί μου χριστιανοί, νά ἐργάζεστε τίςἐντολές τοῦ Χριστοῦ μέ χαρά, μαζί μέ φόβο καί ταπείνωση. Μέ χαρά, διότι ἐσεῖς οἱθνητοί καί γήινοι ἀξιωθήκατε ἕναν Θεό καί ἕναν οὐράνιο καί ἀθάνατο βασιλέα καίμέ φόβο καί μέ ταπείνωση, διότι ὅσο κι ἄν προθυμοποιηθεῖτε νά τηρήσετε τίςἐντολές τοῦ Κυρίου, ποτέ δέν θά μπορέσετε νά τίς ἐργαστεῖτε ὅπως πρέπει καί μέὅλη τήν τελειότητα.Χαρά λοιπόν γιά τήν τιμή πού μᾶς κάνει ὁ Θεός νά ὑπηρετοῦμε στίς ἐντολές Τουἀλλά καί προσοχή πολλή καί φόβος νά μήν παραβοῦμε τίς ἐντολές καί πολλήταπείνωση. Ποτέ νά μή νομίζουμε ὅτι εἴμαστε ἄξιοι μισθοῦ καί ἀνταπόδοσης, γιατίλέει ὁ Χριστός μας «ἀκόμα κι ἄν τηρήσετε ὅλες τίς ἐντολές καί τότε νά λέτε ὅτι εἶστεἀχρεῖοι δοῦλοι» (Λουκ. 17,10). Ὅταν δέν τηροῦμε, πού δέν τίς τηροῦμε δυστυχῶς, τίπρέπει νά λέμε ὅτι εἴμαστε; Γι’ αὐτό ὁ Κύριος λοιπόν καί νομοθέτης καί δοτήρας τῶνἐντολῶν μᾶς συμβουλεύει ὅτι, ὅταν κάνουμε ὅλα ὅσα μᾶς προστάζει ὁ Θεός, πάλι νάλέμε ὅτι εἴμαστε ἀνάξιοι δοῦλοι καί «ὅ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκαμεν». Ἁπλῶςκάναμε αὐτό πού ὀφείλαμε νά κάνουμε, δέν κάναμε τίποτα περισσότερο.Προσέξτε καί κάτι ἀκόμα. Ὅπως οἱ χριστιανοί ἔκαναν τά θελήματα καί τίςπροσταγές τοῦ διαβόλου, πρίν γίνουν χριστιανοί, πρίν μετανοήσουν, ἔτσι τώρα πούμετανόησαν πρέπει νά κάνουν καί τίς προσταγές τοῦ Θεοῦ. Νά σᾶς πῶ, λέει ὁ ἍγιοςΝικόδημος, ἕναν λόγο ὁ ὁποῖος εἶναι ἀνθρώπινος καί πολύ-πολύ συγκαταβατικός;Μέχρι τώρα δουλέψατε τόν πονηρό διάβολο καί κάνατε τά θελήματα καί τίςπροσταγές του μέ διάφορες ἁμαρτίες. Γιατί ὁ ἄνθρωπος πού ἁμαρτάνει, δουλεύειστόν διάβολο, ἔχει κύριο τόν διάβολο. Εἴδατε πού μᾶς εἶπε ὁ Χριστός μας λ.χ. γιάτούς φιλάργυρους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν κύριο τόν μαμωνᾶ ὅτι «δέν μπορεῖτε σέ δύοκυρίους νά δουλεύετε. Καί στόν Κύριο καί στόν ἄλλο κύριο, τόν μαμωνᾶ» (Λουκ.16,13), τόν διάβολο δηλαδή καί μάλιστα τόν διάβολο τοῦ χρήματος, τόν δαίμονα τῆςφιλαργυρίας, στόν ὁποῖο δουλεύουν πάρα πολλοί ἄνθρωποι σήμερα κι ἀπ’ τήν ἄλληλένε ὅτι εἴμαστε χριστιανοί. Δέν εἶναι χριστιανοί.Εἶναι δοῦλοι τοῦ μαμωνᾶ, ὅταν σκέφτονται γιά τά χρήματα καί γιά τίς κληρονομιέςκαί εἶναι ὑποδουλωμένοι σ’ αὐτά καί πάσχουν γι’ αὐτά καί δέν μιλιοῦνται γι’ αὐτά μέτούς συγγενεῖς καί μέ τούς γείτονες κ.λ.π. Ὅπως, λοιπόν, ὡς τώρα δουλεύατε σ’αὐτόν τόν κακό κύριο, τόν διάβολο καί κάνατε τίς ἐντολές του, ἔτσι ἀπό δῶ κιἐμπρός νά ὑπηρετήσετε τόν Θεό καί νά τηρήσετε τίς ἐντολές Του. Κι ὅπωςκαταστήσατε τήν ψυχή καί τό σῶμα δούλους στήν ἀκαθαρσία καί στήν ἁμαρτία, ἔτσιἀπό τώρα καί στό ἑξῆς νά κάνετε αὐτά δούλους στήν ἀρετή καί στήν καθαρότητα.Μέχρι τώρα ἔβαλες τό σῶμα σου καί τήν ψυχή σου νά δουλεύουν στά πάθη καί νάλερώνονται ἀπό τίς διάφορες ἁμαρτίες, σωματικές καί ψυχικές, ἀπό δῶ κι ἐμπρόςβάλ’ τα, σῶμα καί ψυχή, νά ἐργαστοῦν γιά τόν Θεό.32

Διότι, ἄν ἐσεῖς μέ τόση εὐχαρίστηση καί ἀγάπη φυλάξατε τίς προσταγές τοῦδιαβόλου μέ τίς ὁποῖες κανένα μισθό δέν κερδίσατε, ἀλλά ἀντίθετα κόλαση, θάνατο,ντροπή καί ἀτιμία, πῶς δέν εἶναι δίκαιο τώρα νά φυλάξετε μέ τήν ἴδια εὐχαρίστησηκαί ἀγάπη τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, ἄν καί ἔπρεπε μέ περισσότερη, γιά τίς ὁποῖεςπρόκειται νά λάβετε ὡς ἄπειρη πληρωμή τήν αἰώνια ζωή καί τιμή καί δόξαἀτελεύτητη ἀπό τόν Θεό; Ὁ διάβολος μᾶς χρησιμοποιεῖ. Μᾶς πετάει μιά ψευτο-ἡδονή καί μετά μᾶς γεμίζει μέ ντροπή, μέ ἐνοχές, μέ ἀηδία, μέ ὅλη αὐτή τήν κακίακαί ὅλη αὐτή τήν ἄσχημη κατάσταση πού ζεῖ ὁ ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας. Ὁ Θεός μᾶςκαλεῖ στήν ὑγεία τήν πνευματική καί σωματική καί μᾶς ὑπόσχεται καί μᾶς δίνει καίτήν αἰώνια χαρά καί μακαριότητα.Κι αὐτός δέν εἶναι δικός μου λόγος, λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, ἀλλά εἶναι τοῦἈποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος συγκαταβατικά μᾶς συμβουλεύει νά κάνουμε γιά τήνἀσθένειά μας αὐτό τό πράγμα. Τί λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Ρωμαίουςἐπιστολή; «Χρησιμοποιῶ τήν ἀνθρώπινη εἰκόνα τῆς δουλείας», τότε ὑπῆρχε ὁθεσμός τῆς δουλείας, «γιατί δέν μπορεῖτε ἀλλιώτικα νά μέ καταλάβετε. Παλιότεραεἴχατε ὑποδουλώσει ὅλο τό εἶναι σας σέ πάθη καί πράξεις ἀντίθετες μέ τό θεϊκόθέλημα, μέ ἀποτέλεσμα νά ζεῖτε ἀντίθετα πρός τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ζούσατεἀντίθετα, διότι εἴχατε ὑποτάξει τό δικό σας θέλημα στό θέλημα τοῦ διαβόλου». Γιατίαὐτό σημαίνει δοῦλος.Ὁ δοῦλος εἶναι αὐτός πού δέν ἔχει δικό του θέλημα, ἀλλά κάνει πάντα τό θέλημα τοῦκυρίου του, ὅποιος εἶναι ὁ κύριός του… Ἄν ὁ κύριός μας, λοιπόν, εἶναι ὁ διάβολος,κάνουμε τό θέλημα αὐτουνοῦ. Αὐτό λέει ὁ Ἀπόστολος. Μέχρι τώρα αὐτουνοῦ τόθέλημα κάνατε. «Ὅπως τότε εἴχατε ὑποδουλωθεῖ μέ ὅλο σας τό εἶναι σ’ αὐτόν, ἔτσιπρέπει καί τώρα νά ὑποδουλώσετε ὅλο τό εἶναι σας στό θεϊκό θέλημα, γιά νάβρεθεῖτε κοντά στόν Θεό». Βλέπετε τί ρόλο παίζει τό θέλημα; Τό τί θέλει ὁἄνθρωπος… Τελικά αὐτό πού θέλουμε, αὐτό καί κάνουμε. Πολλές φορές λέμε: ἔχωαὐτό τό πάθος, δέν μπορῶ νά τό κόψω. Γιατί δέν μπορεῖς; Μήπως δέν θέλεις; Τόἔχεις ψάξει; Ἄν τό ψάξεις, θά δεῖς ὅτι λίγο τό ἀγαπᾶς, τό θέλεις καί ἔχεις δώσει τόποστόν πονηρό.Ὅπως, λοιπόν, τότε ὑποδουλώθηκες σ’ αὐτόν, τώρα ὑποδουλώσου στόν Χριστό ἐξὁλοκλήρου, ὄχι κατ’ ἕνα μέρος, γιά νά βρεθεῖς κοντά στόν Θεό. «Ποιό ἦταν τόκέρδος σας ἀπό τήν διαγωγή σας ἐκείνη;», λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἀπό τήν πρόΧριστοῦ ἐποχή; «Ντρέπεστε τώρα γιά αὐτήν, γιατί ὁδηγοῦσε τελικά στόν θάνατο». Ἡἁμαρτία ὁδηγεῖ τελικά στόν θάνατο, εἶναι νόμος τοῦ Θεοῦ. «Τά ὀψώνια, τάἀποτελέσματα, τῆς ἁμαρτίας εἶναι θάνατος» (Ρωμ. 6,23) πάντοτε. Μή μᾶς κάνειἐντύπωση, ἄν σήμερα ὁ κόσμος ἔχει γεμίσει μέ τά λεγόμενα ψυχολογικά, τά ὁποῖαἐκφράζουν ἀκριβῶς αὐτόν τόν θάνατο τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί, ὅμως, ἦρθε ὁθάνατος τῆς ψυχῆς; Γιατί προηγουμένως ἐπιτρέψαμε στήν ψυχή καί στό σῶμα νάἁμαρτήσει. Ἡ ἁμαρτία φέρνει τόν θάνατο. Βγάλε τήν ἁμαρτία καί θά ἔρθει ἡ ὑγεία,θά φύγει ἡ κατάθλιψη, θά φύγουν τά ψυχολογικά, θά φύγουν ὅλα.33

Πήγαινε νά ἐξομολογηθεῖς, πήγαινε νά μάθεις τήν νοερά προσευχή, τήν ἀδιάλειπτηεὐχή, νά κρατᾶς τόν νοῦ σου στόν Θεό καί ὄχι σ’ αὐτούς τούς λογισμούς τούςἔμμονους πού σοῦ βάζει συνέχεια ὁ διάβολος καί δέν μπορεῖς νά σταματήσεις νάτούς σκέφτεσαι.. Μπορεῖς, ἀρκεῖ νά κολλήσεις τόν νοῦ σου στόν Θεό. Καί θά δεῖςμετά τί ὑγεία θά ἔχεις καί σωματική καί ψυχική. Γιατί, ὅταν ἀποκατασταθεῖ ἡ ὑγείατῆς ψυχῆς, ἀποκαθίσταται καί ἡ ὑγεία τοῦ σώματος. Ἐκτός, ἄν κρίνει ὁ Θεός ὅτιἦρθε ἡ ὥρα σου νά φύγεις καί σέ πάρει, ἀλλά καί πάλι θά φύγεις χαρούμενος, θάφύγεις εἰρηνικός, θά φύγεις γεμάτος ἀπό τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ.Ποιό εἶναι τό κέρδος ἀπό τήν ἀντίχριστη ζωή πού κάνατε ὡς τώρα; Λυπόσαστε καίντρέπεστε γι’ αὐτήν. «Τώρα ὅμως εἶστε ἐλεύθεροι πιά ἀπ’ τήν ἁμαρτία», λέει ὁἈπόστολος Παῦλος «καί ἀνήκετε στόν Θεό. Εἶστε χριστιανοί, εἶστε μετανοημένοι.Δέν εἶστε πλέον δοῦλοι τοῦ πονηροῦ ἀλλά δοῦλοι Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καρπός τῆςκαινούριας ζωῆς σας εἶναι ἡ ἁγιοσύνη καί τό τέλος τῆς πορείας σας εἶναι ἡ αἰώνιαζωή». Αὐτή εἶναι ἡ χαρά μας, ἡ αἰώνια ζωή ἡ ὁποία ἀρχίζει ἀπό δῶ καί τώρα. Εἶναιπλάνη αὐτό πού ἔχουν κάποιοι χριστιανοί καί νομίζουν ὅτι ἡ αἰώνια ζωή ἀρχίζει μετάθάνατον. Ὄχι, ἀπό δῶ ἀρχίζει ἡ αἰώνια ζωή καί ἀπό δῶ παίρνουμε τήν πρόγευση, τίςπροκαταβολές, τόν ἀρραβώνα. Ἄν δέν ἔχεις τόν ἀρραβώνα, μήν ἐλπίζεις ὅτι θά ἔχειςτόν γάμο στήν ἄλλη ζωή, ὅτι τυχαῖα δηλαδή θά πᾶς στόν Παράδεισο. Δέν εἶναιτυχαῖα. Πρέπει ἀπό δῶ ν’ ἀρχίσεις νά ζεῖς τόν Παράδεισο καί μετά θάνατον νά τόνζήσεις στήν πληρότητά του.Γι’ αὐτό καί ἑρμηνεύει ὁ ἱερός Χρυσόστομος καί λέει «μέ ὅση φροντίδα, μέ ὅσηἐπιθυμία ἐπιδιώκετε τήν κακία μολονότι δέν εἶχε κανένα ἔπαθλο – ἡ κακία ποιόἔπαθλο ἔχει; τίποτα.. ντροπή καί θάνατο, κόλαση καί τιμωρία – μέ τήν ἴδια φροντίδαἐπιδιῶξτε τώρα τήν ἀρετή». Πῶς θά γίνει ὅμως;– Τί θά μᾶς βοηθήσει γιά νά τηρήσουμε τίς ἐντολές;Δύο πράγματα. Τό ἕνα εἶναι ἡ βία καί τό ἄλλο εἶναι ἡ ἀνάγνωση καί ἡ μελέτη. Ἄςδοῦμε τό πρῶτο. Μεγάλη βοήθεια θά ἔχετε ἀδελφοί στήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦΘεοῦ, ἐάν στήν ἀρχή βιάσετε τόν ἑαυτό σας στό νά τηρεῖτε τίς θεῖες ἐντολές. Γιατίστήν ἀρχή, κυρίως, εἶναι ἡ δυσκολία. Ὅπως ἕνα αὐτοκίνητο γιά νά ξεκινήσει, πρέπεινά πατήσεις δυνατά, γιά νά ξεφύγει ἀπό τίς τριβές, ὅπως λένε στή φυσική, καί νάμπορέσει νά πάρει κίνηση στούς τροχούς, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος στήν ἀρχή τῆςπνευματικῆς ζωῆς ἔχει δυσκολία, γιατί εἶχε μάθει μέχρι τώρα νά ζεῖ μέ ραθυμία, μέτεμπελιά, μέ ἀπραξία πνευματική. Νά ξυπνήσει τό πρωί νά κάνει προσευχή, νά πάειστή Θεία Λειτουργία, νά κάνει πάλι τό βράδυ τήν βραδινή του προσευχή, νά κάνειλίγο κομποσκοίνι, λίγες μετάνοιες τό βράδυ, αὐτά τοῦ φαίνονται μερικές φορές σάνβουνό, γιατί δέν τά εἶχε ξανακάνει ποτέ. Ἀλλά αὐτή ἡ ἅγια βία εἶναι πού κάνει τόνἀνθρώπινο ὀργανισμό, τόν ψυχικό καί τόν σωματικό, νά παίρνει μπρός ν’ ἀρχίσει νάλειτουργεῖ καί ν’ ἀρχίσει σιγά-σιγά ὁ ἄνθρωπος νά ζεῖ τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ, γιά νάφτάσει νά λέει ὅτι «πλέον δέν ζῶ ἐγώ ἀλλά ζεῖ ὁ Χριστός μέσα μου» (Γαλ. 2,20).34

Ἐάν λοιπόν στήν ἀρχή βιάσετε τόν ἑαυτό σας, θά πάρετε μεγάλη βοήθεια. Ἐπειδήτόσα χρόνια συνηθίσατε στήν ἀμέλεια καί στήν ἀργία, ἔρχεστε ἔτσι σέ μεγάληδυσκολία, στό νά κάνετε τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου. Γι’ αὐτό λοιπόν εἶναι ἀνάγκη νάβιάσετε τόν ἑαυτό σας καί νά νικήσετε τήν δυσκολία καί τήν παλαιά συνήθεια, ἡὁποία σᾶς ἐμποδίζει ἀπό τήν ἐργασία τῶν ἐντολῶν. Μεγάλο πράγμα ἡ συνήθεια. Ἡσυνήθεια λειτουργεῖ καί θετικά καί ἀρνητικά. Ἄν μέχρι τώρα δούλευες στόν πονηρό,ἔχεις πολλές κακές συνήθειες, οἱ ὁποῖες εἶναι ἐμπόδιο καί θά πρέπει νά ἀγωνιστεῖς νάτίς ξεπεράσεις. Μετά, ὅμως, ἀφοῦ τίς καλές αὐτές πράξεις, τίς ἐνέργειες αὐτές τίςκαλές τίς κάνεις, τίς ξανακάνεις, λειτουργεῖ ἡ καλή συνήθεια. Πάλι ὁ νόμος τῆςσυνήθειας.Τώρα ὅμως ἔχεις συνηθίσει τό καλό καί μετά εἶναι δύσκολο νά τό ἀφήσεις, γιατί τόἔχεις συνηθίσει καί γίνεται ἡ καλή συνήθεια τότε μιά δεύτερη φύση στόν ἄνθρωπο.Ἄς βιάσουμε λοιπόν τόν ἑαυτό μας νά νικήσουμε τίς κακές συνήθειες πού μᾶςἐμποδίζουν στήν ἐργασία τῶν ἐντολῶν. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος «Ἡ Βασιλεία τοῦΘεοῦ βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουν αὐτήν» (Ματθ. 11,12). Αὐτοί πού βιάζουν τόνἑαυτό τους, ἀσκοῦν βία ἅγια δηλαδή στό σῶμα καί τήν ψυχή τους. Δοκιμάστε νάπεῖτε τήν νοερά προσευχή, τό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με ἕνα λεπτό καί νά εἶναιὁ νοῦ σας σ’ αὐτές τίς λέξεις. Θά δεῖτε ὅτι δέν μπορεῖτε, εἶναι πολύ δύσκολο. Γιατί;Γιατί δέν ἔχουμε συνηθίσει νά κρατᾶμε τόν νοῦ μας σ’ ἕνα μέρος, σέ μία σκέψη, σέἕναν λογισμό. Πηγαίνει ἀπό δῶ κι ἀπό κεῖ. Ἄν ὅμως τό κάνεις μιά φορά, δυό φορές,τρεῖς φορές, δέκα, εἴκοσι, πενήντα, ἑκατό, μετά θά δεῖς ὅτι εἶναι πολύ εὔκολο. Κι ὄχιἕνα λεπτό καί δύο καί τρία… Ἔτσι λοιπόν κανείς προχωράει πνευματικά.Ἐάν λοιπόν ἐσεῖς βιάσετε τόν ἑαυτό σας στή φύλαξη τῶν ἐντολῶν, ὁ Κύριοςβλέποντάς σας ὅτι βιάζεσθε, θά σᾶς δώσει δύναμη καί χάρη στό νά κάνετε τίςἐντολές Του μέ εὐχαρίστηση καί χαρά, ὥστε αὐτό πού προηγουμένως κάνατε μέπολλή δυσκολία κατόπιν νά τό κάνετε μέ μεγάλη εὐκολία. Γιατί ἀρχίζει νάλειτουργεῖ μέσα μας ἡ χάρις τοῦ βαπτίσματος καί νά ἔχουμε καί τόν καρπό αὐτῆς τῆςχάρης πού εἶναι ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη… ὅλα αὐτά πού ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὀνομάζεικαρπό τοῦ Πνεύματος «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία…» (Γαλ. 5,22). Ἔτσιἔρχονται κι αὐτά νά σέ ἐνισχύσουν στόν ἀγῶνα σου καί νά καταλάβεις ὅτι, ναί, τώρακάτι καλό ἀρχίζει νά γίνεται μέσα μου. Ἀρχίζω νά αἰσθάνομαι τήν Θεία χάρη,δηλαδή τόν Χριστό. Αὐτό εἶναι ὁ Χριστός, ἡ Θεία χάρις μ’ αὐτόν τόν καρπό.Ἔτσι λοιπόν λέει καί ὁ Ἅγιος Διάδοχος «πρέπει στήν ἀρχή τῆς προσπάθειας μέ βίαιοθέλημα νά ἐργάζεται κανείς τίς ἅγιες ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ὥστε βλέποντας ἐμᾶς ὁἀγαθός Κύριος, τόν σκοπό καί τόν κόπο, πολύ εὐχάριστα θά ἀποστείλει τό θέλημάΤου τό πλήρως τέλειο σέ ὅσους ὑπηρετοῦν τίς ἔνδοξες ἐντολές Του, γιατί ἀπό τόνΚύριο ἑτοιμάζεται ἡ θέλησις. Ὥστε μέ πολύ χαρά πρέπει ἀκατάπαυστα νάἐργαζόμαστε τό ἀγαθό. Διότι τότε πράγματι θά καταλάβουμε ὅτι ὁ Θεός εἶναι Αὐτόςπού ἐργάζεται μέσα μας καί τό νά θέλουμε καί τό νά ἐνεργοῦμε κατά τήν θέλησήΤου». Ἀκόμα καί τήν θέληση τήν βάζει ὁ Θεός, τήν καλή θέληση. ‘Μά τότε τί35

κάνουμε ἐμεῖς;’, θά πεῖ ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ καί τήν θέληση γιά τό καλό μᾶς τή βάζει ὁΘεός. Κάτι κάνουμε κι ἐμεῖς: θέλουμε νά θέλουμε. Θέλουμε, προαιρούμεθα δηλαδή,τόν Θεό. Βλέπει ὁ Θεός αὐτή τήν καλή προαίρεση πού ἔχουμε, αὐτή τήν μικρήταπείνωση καί τήν ἀνθρώπινη ἀγάπη πού καταβάλλουμε, αὐτόν τόν κόπο πούβάζουμε καί ἔρχεται καί μᾶς δίνει τό πλῆρες, τό τέλειο.Θά ἔχετε βοήθεια στήν τήρηση τῶν ἐντολῶν, δεύτερο, ἐάν διαβάζετε συχνά τόΕὐαγγέλιο καί τίς ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ὅταν λέμε συχνά, ἐννοοῦμεκαθημερινά, ἴσως καί περισσότερες ἀπό μία φορές τήν ἡμέρα, γιατί μέσα στό ἍγιοΕὐαγγέλιο περιέχονται οἱ ἐντολές τοῦ Κυρίου περισσότερο καί ἐξαιρετικά στό 5ο, 6οκαί 7ο κεφάλαιο τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, ὅπως τό εἴπαμε καί στήν ἀρχή τοῦλόγου. Τό ἴδιο καί στίς ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, γιατί αὐτά πού λέει ὁἈπόστολος Παῦλος εἶναι καί στίς ἐντολές τοῦ Κυρίου, ὅπως ὁ ἴδιος τό φανερώνει.Λέει στήν Α΄ πρός Κορινθίους ἄν κάποιος θεωρεῖ τόν ἑαυτό του προφήτη ἤ κάτοχοπνευματικοῦ χαρίσματος, αὐτός πρέπει νά καταλαβαίνει καλύτερα ὅτι αὐτά πού σᾶςγράφω εἶναι ἐντολές τοῦ Κυρίου.Καί μάλιστα στό 6ο κεφάλαιο τῆς Α΄ πρός Κορινθίους, ὅπου προστάζει ὁ Ἀπόστολοςνά μήν πηγαίνουν καθόλου σέ δικαστήρια οἱ χριστιανοί. Ἐάν ὅμως ἔχουν κάποιαδίκη τουλάχιστον νά πηγαίνουν μόνο στά ἐκκλησιαστικά δικαστήρια καί ὄχι, ποτέ-ποτέ, στά ἐξωτερικά τῶν ἀσεβῶν, ὅπως δηλαδή προστάζει καί ὁ Κύριος. Ἀπό πόσεςταλαιπωρίες θά γλίτωναν οἱ χριστιανοί ἄν τηροῦσαν αὐτή τήν ἐντολή; πού εἶναι μίαἀπό τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου διά τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Πόσοι μοῦ λένε: τί ἤθελακαί ἔμπλεξα μέ τά δικαστήρια; Γιατί ὅλα αὐτά εἶναι ἀνθρώπινα καί οἱ ἄνθρωποιαὐτοί εἶναι ἐμπαθεῖς καί ἐν πολλοῖς εἶναι εἰδωλολάτρες κι ἄς εἶναι βαφτισμένοιχριστιανοί. Στό φρόνημα εἶναι εἰδωλολάτρες καί δέν βρίσκεις τό δίκαιο σου. Πολλέςφορές μάλιστα ζημιώνεσαι ἀκόμα περισσότερο ἀπό ὅσο εἶχες ζημιωθεῖπροηγουμένως ἀπό τήν ἀδικία πού σοῦ ἔκανε ὁ Χ΄, ὁ Ψ΄ ἄνθρωπος.Καί γιατί ἔχουμε μεγάλη βοήθεια ἀπό τήν ἀνάγνωση τοῦ Εὐαγγελίου καί τοῦἈποστόλου; Διότι ὅταν διαβάζετε συχνά σ’ αὐτά τά βιβλία τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ,τίς θυμόσαστε. Καί ἄν τίς θυμάστε, μπορεῖτε καί νά τίς ἐφαρμόσετε. Δηλαδήπολεμᾶμε τήν λήθη. Ἡ λήθη μαζί μέ τήν ραθυμία καί τήν ἄγνοια εἶναι τά πρωταρχικάπάθη, τά φοβερά ἀποτελέσματα τῶν παθῶν, τά σπουδαιότερα. Ἡ λήθη εἶναι ἡλησμονιά. Ξεχνᾶμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ξεχνᾶμε τόν ἴδιο τόν Θεό. Γι’ αὐτό καί ὁπροφήτης Δαβίδ ἔκρυβε τά λόγια καί τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου στήν καρδιά του, γιά νάτίς θυμᾶται πάντοτε κι ἀπ’ αὐτή τήν ἐνθύμηση νά παρακινεῖται νά τίς τηρεῖ. Καίἔλεγε «στά βάθη τῆς καρδίας μου ἔκρυψα τά λόγιά σου γιά νά τά θυμᾶμαι πάντοτεκαί νά μήν ἁμαρτήσω ἐνώπιόν σου» (Ψαλμ. 118,11). Ὁ Κύριος παραγγέλει λέγονταςἐκεῖνος πού κρατάει τίς ἐντολές Μου καί τίς ἐκτελεῖ, αὐτός Μέ ἀγαπᾶ. «Ὁ ἔχων τάςἐντολάς μου καί τηρῶν αὐτάς, ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με» (Ἰω. 14,21).36

Αὐτή εἶναι ἡ πραγματική ἀγάπη. Πολλοί λένε:– Ξέρεις πόσο ἀγαπῶ τόν Θεό;– Πόσο Τόν ἀγαπᾶς;– Πάρα πολύ!– Τί θά πεῖ αὐτό; Τίποτα δέν λέει… Ἀπόδειξέ το ὅτι ἀγαπᾶς τόν Θεό.– Πῶς νά τό ἀποδείξω;– Τηρώντας τίς ἐντολές. Ἔχοντας καί τηρώντας.Ἔχω τί σημαίνει; Ἔχω βαθιά μέσα στήν καρδιά μου τό Εὐαγγέλιο, τό γνωρίζω, τόἀγαπάω, τό μελετάω. Γι’ αὐτό καί ὁ Κύριος παραγγέλει λέγοντας «ἐκεῖνος πούκρατάει τίς ἐντολές καί τίς τηρεῖ, αὐτός Μέ ἀγαπᾶ».– Τί λές ὅτι ἀγαπᾶς τόν Θεό καί δέν ξέρεις ποιές ἐντολές ἔχει, ποιές ὁδηγίες σοῦ ἔχειδώσει; Ψέματα λές ὅτι Τόν ἀγαπᾶς.Ἕνας πού ἀγαπάει κάποιον νοιάζεται νά μάθει τά θελήματά του, νά τό ποῦμε ἔτσιλαϊκά, τά γοῦστα του, αὐτό πού τοῦ ἀρέσει γιά νά τοῦ τό κάνει.– Πῶς δείχνεις σέ κάποιον ὅτι τόν ἀγαπᾶς;Τοῦ δίνεις, τοῦ κάνεις αὑτό πού τοῦ ἀρέσει, ἐκτός ἁμαρτίας φυσικά. Ἄν ἀγαπᾶς τόνΘεό, θά μάθεις τί ἀρέσει στόν Θεό γιά νά τοῦ τό κάνεις, νά τοῦ δείξεις ὅτι Τόνἀγαπᾶς. Στόν Θεό ἀρέσει ταπείνωση, στόν Θεό ἀρέσει πτωχεία, ἀρέσει ἁπλότητα,ἀρέσει εἰρήνη, συγχωρητικότητα, ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς. Τά ξέρεις αὐτά; Τήρησέτα. Ἔτσι θά ἀποδείξεις ὅτι ἀγαπᾶς τόν Θεό.– Ποιός εἶναι αὐτός πού κρατάει τίς ἐντολές;Εἶναι ἐκεῖνος πού ἔχει πάντοτε τήν ἐνθύμηση καί τήν μελέτη τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦστήν καρδιά του. Εἶναι ἐκεῖνος πού τίς τηρεῖ ὅταν τό ἀπαιτήσει ἡ ἀνάγκη. Ὅτανβρεθεῖ σέ μιά πρόκληση, ἐκεῖ φαίνεται, ἄν εἶναι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἤ ὄχι.Θά πῶ ψέματα καί θά πάρω χρήματα; Ἤ θά περιφρονήσω τά χρήματα καί θά πῶ τήνἀλήθεια; Ἐκεῖ φαίνεται… Θά τηρήσω τήν ἐντολή ἤ δέν πειράζει νά πῶ ἕνα ψέμα γιάνά πάρω λ.χ. τήν ἐπιδότηση; Ἔ, λέει, δέν πειράζει νά τό ποῦμε τό ψέμα. Ἐδῶφαίνεται, ἄν ἀγαπᾶς τόν Θεό ἤ ὄχι. Ἔτσι κρινόμαστε. Δέν θέλεις νά πᾶς κάπου ὅτανσέ παίρνουν τηλέφωνο. Ἕτοιμη ἡ δικαιολογία… ψεύτικη. Νά πῶ ψέματα γιά νά μήνδυσαρεστήσω αὐτόν πού μέ παίρνει τηλέφωνο ἤ νά πῶ τήν ἀλήθεια; Ἐκεῖ φαίνεται,ἄν ἀγαπᾶς τόν Θεό ἤ ὄχι. Τό ἔχουμε εὔκολο τό ψέμα.Ὄχι, νά πεῖς τήν ἀλήθεια. Ἐπιτέλους, θά πεῖς δέν μπορῶ. Κι ἄν δέν θέλεις νά πεῖς, μήλές, ὅσο κι ἄν σέ πιέζει ὁ ἄλλος κι ἄς γίνεις δυσάρεστος στούς ἀνθρώπους. Γιά νάγίνεις ἀρεστός στόν Θεό, πρέπει πολλές φορές νά γίνεις δυσάρεστος στούςἀνθρώπους. Καί ὁ Χριστός αὐτό μᾶς εἶπε ὅτι, ἄν θέλετε νά ἀρέσετε καί νά εἶστεδοῦλοι στούς ἀνθρώπους, δέν μπορεῖτε νά γίνετε δοῦλοι δικοί μου. Γι’ αὐτό καί ὁΘεός μᾶς προστάζει νά κρατᾶμε στήν καρδιά μας τίς ἐντολές, γιατί ἀπό τήν37

ἐνθύμηση ἔρχεται στήν πράξη κανείς. Καθώς καί ἀντίθετα, ὅποιος δέν διαβάζει τίςἐντολές τοῦ Θεοῦ, τίς ξεχνάει. Καί ξεχνώντας τες πῶς εἶναι δυνατόν νά τίς τηρήσει;– Πόσοι χριστιανοί ξεχνᾶνε τήν ἐντολή τῆς συγχωρητικότητας; Τῆς ἀγάπης στούςἐχθρούς; Μήπως κἄν δέν τήν ξέρουνε; Τί σημαίνει ν’ ἀγαπᾶς τόν ἐχθρό σου; Λέει,δέν ἔχω κακία μαζί του. Ναί, ἀλλά καλημέρα δέν τοῦ λέει… καί χαίρομαι κι ἄν πάθεικαί καμιά ζημιά… Ὄχι ὅτι ἔχω χαιρεκακία! Ποῦ εἶναι ἡ ἐντολή τοῦ Χριστοῦ πού λέειν’ ἀγαπᾶς τούς ἐχθρούς σου; Χρόνια νά μιληθοῦν γείτονες, ἀδέλφια, ξαδέλφια, γιάκληρονομικά. Μέ στενοχώρησε πάρα πολύ, λέει, δέν μπορῶ νά τοῦ μιλήσω. Ἔτσιεἶπε ὁ Θεός νά κάνουμε; Τό ξέχασες; Γιατί τό ξέχασες; Γιατί δέν μελετᾶς τόν λόγοτοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό καί ὁ Θεός προστάζει τούς Ἰουδαίους νά μελετοῦν πάντοτε τίςἐντολές Του καί νά τίς λένε στά παιδιά τους.Τί θά πεῖς στά παιδιά σου; Τί θά τά διδάξεις; Αὐτά τά νεοεποχίτικα πού λένε στάσχολεῖα καί τά διαστρέφουν ἤ αὐτά πού λέει ἡ τηλεόραση περί ὁμοφυλοφιλίας κ.λ.π.;Γι’ αὐτό καταστρέφονται τά παιδιά, γιατί δέν τούς διδάσκουμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.Ἄραγε ἐμεῖς τίς ξέρουμε νά τούς τίς ποῦμε; Καί ὄχι μόνο νά τίς λένε στά παιδιά τους,ἀλλά καί νά τίς γράφουν πάνω στά ἀνώφλια τῶν σπιτιῶν τους. Βλέπετε; Νά βάζειςλέει πινακίδες, ταμπέλες, πάνω στό ἀνώφλι τοῦ σπιτιοῦ σου, πάνω ἀπό τήν πόρτα,πού νά εἶναι γραμμένες ἐκεῖ οἱ ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Νά τίς βλέπει τό παιδί καί νά τίςδιαβάζει, νά τίς θυμᾶται. Ἐμεῖς παλιά στό σχολεῖο μας εἴχαμε, δέν ξέρω τώρα ἄν τόἔχουν, τόν δεκάλογο, τίς δέκα ἐντολές. Τώρα ἔχουν ἄλλα…«Νά μείνουν στήν καρδιά σου οἱ ἐντολές αὐτές πού ἐγώ σήμερα σοῦ δίνω», λέει στόΔευτερονόμιο. Ὁ Θεός τό λέει. «Νά τίς διδάσκεις στά παιδιά σου καί νά μιλᾶς γιάαὐτές ὅταν κάθεσαι στό σπίτι σου καί ὅταν βαδίζεις στόν δρόμο, ὅταν ξαπλώνεις γιάὕπνο καί ὅταν σηκώνεσαι» (Δευτ. 11,19). Συνέχεια δηλαδή νά μιλᾶς γιά τίς ἐντολέςτοῦ Θεοῦ. Λένε: – Τί νά κάνουμε; Τί νά ποῦμε; Κάτι πρέπει νά ποῦμε… Καί τί λένε;Κουτσοκέφαλα, ὅ,τι νά ’ναι, ἁμαρτίες, κατακρίσεις, καταλαλιές.. Νά τί νά πεῖς, νάπεῖς τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Νά τίς θυμηθεῖς κι ἐσύ, νά τίς θυμηθοῦν καί οἱ ἄλλοι πούσέ ἀκοῦνε. Πῶς νά στολίσω τό σπίτι μου; Νά πῶς νά στολίσεις τό σπίτι σου. «Νά τίςδέσεις, λέει, ἐδῶ σάν σημάδι στό χέρι σου καί νά τίς ἔχεις σάν ἔμβλημα στό μέτωπόσου ἀνάμεσα στά μάτια σου καί νά τίς γράψεις -τίς ἐντολές- στίς παραστάδες τῆςπόρτας τοῦ σπιτιοῦ σου καί στίς πύλες τῆς πόλης σου». Μπαίνοντας στήν πόλη νάβλέπεις τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ! Τί ὡραῖο πράγμα! Τώρα βλέπουμε ἕνα σωρό ἄσχημα,αἰσχρά πράγματα μπαίνοντας, βγαίνοντας, ἀλλά καί μέσα στήν πόλη.Ὅλοι οἱ χριστιανοί, παντρεμένοι καί μοναχοί, ὀφείλουν νά κάνουν ὑπακοή μέχριθανάτου στίς ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου, ἄν θέλουν νά ἀποκτήσουν, ὄχι μόνο τάπρόσκαιρα, ἀλλά καί τά αἰώνια καλά πού προείπαμε. Καί κανείς δέν ἔχει ἐξουσία νάἀλλάξει οὔτε τό παραμικρό ἀπό τίς ἐντολές, οὔτε ἀπό τά δεξιά οὔτε ἀπό τά ἀριστερά,ὅπως εἶναι γραμμένο πάλι στήν Παλαιά Διαθήκη καί θά εἶναι μαζί του τόΔευτερονόμιο, ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά μήν παραβεῖ καμία ἀπό τίς ἐντολές δεξιά38

ἤ ἀριστερά. Διότι, σύμφωνα καί μέ τόν Μέγα Βασίλειο, ἐκτός ἀπό τόν γάμο – πούδέν εἶναι ἐντολή ὁ γάμος, εἶναι προαιρετικό μυστήριο – ὅλες οἱ ἄλλες ἐντολές εἶναινομοθετημένες νά τηροῦνται ἀπό ὅλους τούς κοσμικούς. Τούς ὁποίους κακῶς τούςλέμε κοσμικούς, πιό σωστά νά τούς λέγαμε λαϊκούς. Χριστιανούς δηλαδή πού ζοῦνεμέσα στόν κόσμο, ἀλλά δέν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου, δέν εἶναι ὑποταγμένοι στό κοσμικόφρόνημα δηλαδή, τό ὁποῖο κοσμικό φρόνημα εἶναι ἡ ὑποδούλωση στά τρία μεγάλαπάθη, στήν φιληδονία, στήν φιλαργυρία καί στήν φιλοδοξία. Οἱ χριστιανοί πού ζοῦνμέσα στόν κόσμο, λοιπόν, λέγονται λαϊκοί χριστιανοί. Βεβαίως ὑπάρχουν καί οἱκληρικοί, οἱ ὁποῖοι ζοῦν μέσα στόν κόσμο. Καμιά φορά τούς λέμε κοσμικούςκληρικούς, ἀλλά πάλι κι αὐτοί ὄχι μέ τήν ἔννοια ὑποταγμένοι στό κοσμικό φρόνημα,ἁπλῶς εἶναι κληρικοί πού εἶναι ἐκτός τοῦ μοναστηριοῦ, εἶναι μέσα στίς πόλεις, εἶναιμέσα στόν κόσμο.Ὅλοι, λοιπόν, αὐτοί ὑποχρεοῦνται νά τηροῦν ὅλες τίς ἐντολές πού κήρυξε ὁ Χριστόςμέ τό Εὐαγγέλιο καί ὄχι μόνο οἱ μοναχοί, λέει ὁ Μέγας Βασίλειος. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποιθά δώσουμε λόγο γιά τήν ὑπακοή μας στό Εὐαγγέλιο, μοναχοί ἀλλά καί ὅσοιβρίσκονται σέ συζυγίες, εἶναι σύζυγοι δηλαδή. Θά εἶναι ἀρκετή δηλαδή σ’ αὐτόν πούἦρθε σέ κοινωνία γάμου ἡ συγγνώμη γιά τήν ἀκρασία, τήν ἐπιθυμία πρός τό θήλυ καίτήν συνουσία. Γίνεται ἐδῶ ἡ συγγνώμη, ἡ συγκατάβαση δηλαδή τοῦ Θεοῦ σ’ αὐτούςοἱ ὁποῖοι δέν μποροῦν νά ἐγκρατευθοῦν, νά μείνουν ἄγαμοι δηλαδή. Καί τούς δίνειαὐτή τή συγγνώμη νά ἔρθουν εἰς γάμου κοινωνία. Καί λέει ὁ Μέγας Βασίλειος εἶναιἀρκετό αὐτό, γιατί ὅλες οἱ ἐντολές εἶναι νομοθετημένες γιά ὅλους καί πρέπει νά τίςτηρήσεις ἐξίσου ὅπως καί οἱ μοναχοί καί δέν εἶναι ἀκίνδυνη ἡ παράβασή τους. Ὅπωςλένε κάποιοι, ἐμεῖς εἴμαστε κοσμικοί δέν εἴμαστε μοναχοί… δέν πειράζει τώρα… νάμήν κάνουμε, ὅπως οἱ μοναχοί, ἄς κάνουμε καί καμιά μικρή ἁμαρτία… Κι αὐτή ἡμικρή ἁμαρτία σέ βγάζει ἔξω ἀπό τήν Βασιλεία..Γιατί καί ὁ Χριστός μας ὅταν εὐαγγελιζόταν τίς ἐντολές τοῦ Πατέρα Του, τίς ἔλεγεσέ ὅσους βρίσκονται στόν κόσμο, λέει ὁ Μέγας Βασίλειος. Δέν τίς ἔλεγε σέμοναχούς. Ἄλλωστε δέν ὑπῆρχαν τότε μέ τή μορφή πού ξέρουμε σήμερα οἱ μοναχοίκαί τά μοναστήρια. Ὁ Χριστός μας μιλοῦσε σέ ὅλους, ἀπευθυνόταν σέ ὅλους,ἐγγάμους καί ἀγάμους.Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: ἐκτός ἀπό τά τοῦ γάμου ὅλες οἱ ἐντολές τοῦ νόμου εἶναικοινές γιά ὅλους. Μᾶλλον, ὅμως, ὁ Παῦλος, καί στήν περίπτωση αὐτή τοῦ γάμουδηλαδή, προτρέπει νά εἶναι ὅλοι ἴσοι. Προσέξτε τί λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί γιάαὐτούς πού εἶναι ἔγγαμοι. Τούς ἐξισώνει μέ τούς ἄλλους, τούς μή ἐγγάμους. Πῶς;Λέει στήν Α΄πρός Κορινθίους «παρέρχεται ἡ μορφή τοῦ κόσμου αὐτοῦ, ὥστε καίὅσοι ἔχουν γυναῖκες ἄς ζοῦν σάν νά μήν ἔχουν», σάν νά εἶναι ἄγαμοι. Βλέπετε; «Καίοἱ ἔχοντες γυναῖκας ὡς μή ἔχοντες» (Α΄Κορ. 7,29). Γιατί; Γιατί παράγει, λέει, τόσχῆμα τοῦ κόσμου τούτου. Ὁ κόσμος, δηλαδή, εἶναι ἕνα σχῆμα, δέν εἶναι κάτισταθερό. Καί στήν ἐποχή μας τό βλέπουμε κατεξοχήν. Συνεχῶς ἀλλάζει ὁ κόσμος.Ἀλλάζει μορφή, ἀλλάζουν τά πάντα καί πολύ γρήγορα, μέ ἠλεκρονικές ταχύτητες39

στήν ἐποχή μας.. Παράγει, φεύγει… καί πᾶμε ραγδαίως πρός τά ἔσχατα, πρός τότέλος, πρός τήν Δευτέρα Παρουσία, πρός τόν ἁρμαγεδώνα, πρός τόν ἐρχομό τοῦἈντιχρίστου. Αὐτά τρέχουν πολύ γρήγορα στίς μέρες μας… Λοιπόν, κι ἐσεῖς πούἔχετε γυναῖκες νά εἶστε σάν νά μήν ἔχετε, νά ζεῖτε δηλαδή ὡς ἄγαμοι. Νά ἔχετε τόννοῦ σας νά τηρεῖτε τίς ἐντολές καί νά μήν καλύπτεστε πίσω ἀπ’ αὐτό ὅτι εἴμαστεἔγγαμοι καί ὄχι καλόγεροι καί, ἑπομένως, δικαιολογούμαστε νά παραβαίνουμε τίςἐντολές. Δέν δικαιολογούμαστε.Ἀντί νά βασίζονται λοιπόν κάποιοι ἀνόητοι κοσμικοί καί λένε ‘αὐτά δόθηκαν στούςκαλόγερους νά τά κάνουν καί ὄχι σέ μᾶς τούς κοσμικούς’, ἄς ἀκούσουν μᾶλλον τόνΣολομῶντα πού τούς ἐλέγχει καί τούς λέει «νά φοβοῦνται τόν Θεό καί νά τηροῦν τίςἐντολές Του». Γιατί; «Ἐπειδή γι’ αὐτό τόν σκοπό ἦρθε κάθε ἄνθρωπος στόν κόσμο,γιά νά τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Δημιουργοῦ του». Ὄχι, ὅπως λένε μερικοί, σκοπός τοῦἀνθρώπου εἶναι νά κάνει οἰκογένεια. Ὄχι, δέν εἶναι σκοπός τοῦ ἀνθρώπου αὐτός.Σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά τηρεῖ τίς ἐντολές τοῦ Δημιουργοῦ, γιά νά πάει στήνΒασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός. Δηλαδή αὐτοί πού δέν ἔκαναν οἰκογένεια;Εἶναι ἀποτυχημένοι; Πᾶνε στήν κόλαση;…Ἄκουσε ποιό εἶναι τό τελικό συμπέρασμα: «νά φοβᾶσαι τόν Θεό καί νά τηρεῖς τίςἐντολές Του, γιατί αὐτός εἶναι ὅλος ὁ σκοπός καί προορισμός τοῦ ἀνθρώπου». Τόλέει αὐτό στήν Παλαιά Διαθήκη στόν Ἐκκλησιαστή. Γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγοδιαβάζουμε στόν θάνατο κάθε χριστιανοῦ, λαϊκοῦ ἤ κληρικοῦ ἤ μοναχοῦ, τόν Ψαλμόπού λέγεται ‘Ἄμωμος’. Γιά νά δειχθεῖ ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος -εἴτε μοναχός ἦταν, εἴτελαϊκός ἦταν, εἴτε παπάς ἦταν, εἴτε Δεσπότης, εἴτε Πατριάρχης, ὅ,τι κι ἄν ἦταν – ἀφοῦγεννήθηκε καί μέχρι τόν θάνατό του φύλαξε ὅλες τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου, αὐτές πούπεριέχονται στόν ψαλμό. Γιατί ὁ 118ος ψαλμός, πού εἶναι ὁ μεγαλύτερος ψαλμός, ὁἄμωμος, ἔχει μέσα ὅλες τίς ἐντολές καί γι’ αὐτό τόν διαβάζουμε κάθε μέρα στήνἀκολουθία τοῦ Μεσονυκτικοῦ γιά νά θυμόμαστε ὅλες τίς ἐντολές.Καί τόν διαβάζουμε καί στόν νεκρό ὅταν τόν ξενυχτᾶμε δείχνοντας ἔτσι ὅτι αὐτός ὁἄνθρωπος τήρησε τίς ἐντολές. Μακάρι! Καί συνεπῶς τί ἔκανε; Φύλαξε τόν σκοπό γιάτόν ὁποῖο ἦρθε στόν κόσμο. Αὐτό λοιπόν τό ρητό τοῦ Ἐκκλησιαστοῦ «τοῦτο πᾶς ὁἄνθρωπος» (Ἐκκλ. 12,13) ἔτσι τό ἑρμήνευσαν μερικοί κατά τήν μετάφρασή του.Ἑπομένως, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἑρμηνεύει τήν λέξη ‘τοῦτο’ ἀντί τῆςἔκφρασης ‘τοῦτο ἐστί τό συστατικό καί χαρακτηριστικό ἴδιο τοῦ ἀνθρώπου’. Αὐτήλέει εἶναι ἡ ἔννοια τοῦ ‘τοῦτο’. Αὐτό εἶναι τό χαρακτηριστικό τοῦ ἀνθρώπου. Ποιόεἶναι; Αὐτό πού κάνει τόν ἄνθρωπο πραγματικά ἄνθρωπο; Τό νά φυλάγει τίς ἐντολέςτοῦ Κυρίου. Τότε γίνεσαι ἄνθρωπος. Ὅποιος λοιπόν παραβαίνει τίς ἐντολές τοῦΚυρίου, δέν εἶναι ἀληθινός ἄνθρωπος ἀλλά ψεύτικος, ὅπως εἶναι ἕνας ζωγραφιστόςἄνθρωπος. Ἔτσι λέει καί καταλήγει ὁ Ἅγιος Νικόδημος καί καταλήγουμε κι ἐμεῖςκαί νά βάλουμε σάν σκοπό τῆς ζωῆς μας νά τηροῦμε τίς ἐντολές καί αὐτό νάδιδάσκουμε καί τά παιδιά μας.40

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ.: Εὐλογεῖτε. Ὁ Κύριος μᾶς λέει ὅτι «χωρίς Ἐμένα δέν μπορεῖτε νά κάνετετίποτα». Αὐτό εἶναι ἀλήθεια, γιατί τό βλέπουμε ὅτι πᾶμε στήν Ἐκκλησία καί τά πάθημας τ΄ ἀγαπᾶμε καί ξαναμαρτάνουμε καί ξαναμαρτάνουμε καί προσπαθοῦμε νάνικήσουμε τόν κακό μας ἑαυτό ἀλλά τελικά μᾶς νικάει αὐτός. Πῶς μποροῦμε νάἀποκτήσουμε τήν χάρη τοῦ Θεοῦ γιά νά μπορέσουμε νά νικήσουμε τόν κακό μαςἑαυτό, τόν πονηρό καί τόν κόσμο;Ἀπ.: Δέν χρειάζεται νά τήν ἀποκτήσουμε, γιατί τήν ἔχουμε. Ἀφοῦ εἴμαστεβαφτισμένοι τήν ἔχουμε ἀπό τή στιγμή πού χριστήκαμε. Τό Ἅγιο Χρίσμα εἶναι ἡσφραγίς τῆς δωρεᾶς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀλλά τότε τί θά κάνουμε; Θά πρέπει νάτήν ἐπανενεργοποιήσουμε. Αὐτό εἶναι πού μᾶς λείπει. Δέν εἶναι νά τήνκατακτήσουμε, ἀλλά νά τήν ἐνεργοποιήσουμε. Τήν ἔχουμε, ἀλλά ἐπειδή ἀπό πάνωἔχουμε ρίξει πολλές ἁμαρτίες, πολλά μπάζα, ὅπως ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος, χρειάζεται νάξεμπαζώσουμε, χρειάζεται νά μετανοήσουμε, νά διώξουμε τά μπάζα, αὐτές τίςἁμαρτίες, αὐτές τίς ἀκαθαρσίες, αὐτά τά πάθη, μέ τόν τρόπο πού μᾶς ἔχει διδάξει ἡἘκκλησία μας.Μέ τήν μετάνοια. Μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή προπάντων. Ὅταν κανείς μπεῖ στήδιαδικασία τῆς ἀδιάλειπτης ἐπίκλησης τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν ἸησοῦΧριστοῦ, τότε μπαίνει σ’ αὐτή τήν διαδικασία τοῦ ‘ἀπομπαζώματος’ καί σιγά-σιγάφανερώνει αὐτή τήν κρυμμένη, δωρημένη ἀπό τόν Θεό θεία χάρη καί μετάφυσώντας, συνεχίζοντας τήν προσευχή, αὐτή ἡ χάρις πού μοιάζει μέ μιά μικρή σπίθαἀνάβει καί γίνεται μιά ὡραία μεγάλη φωτιά στόν ἄνθρωπο, ἡ ὁποία καίει τήν καρδιάτου καί τήν καθαρίζει ἀκόμα περισσότερο, ὅπως καιγόταν ἡ καρδιά τῶν δύοἀποστόλων πού πήγαιναν πρός Ἐμμαούς, ὅταν τούς μιλοῦσε ὁ Κύριος. Καί ὄχι μόνοτόν καθαρίζει αὐτή ἡ χάρις, ἀλλά καί τόν φωτίζει καί τόν θεώνει. Ἡ διαδικασίαλοιπόν εἶναι αὐτή νά μποῦμε στήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί φυσικά στήνἐξομολόγηση καί στήν ἐκκοπή τῶν παθῶν. Μέχρι τώρα κάναμε τό κακό, σταματᾶμενά τό κάνουμε.Μέχρι τώρα πολυλογούσαμε, κουτσομπολεύαμε, καταλαλούσαμε, τώρα σταματᾶμε.Πιό εὔκολα ἀποφεύγουμε τό ἐξωτερικό, πιό δύσκολα τό ἐσωτερικό. Ἀλλά μέ τή χάρητοῦ Θεοῦ κάνουμε καί τό ἐσωτερικό. Καί πῶς θά γίνει τό ἐσωτερικό καθάρισμα; Μέτήν ἀδιάλειπτη προσήλωση τοῦ νοῦ στά λόγια τῆς εὐχῆς, στό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέἐλέησόν με. Αὐτό μᾶς δίδαξαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες πού εἶναι τό πιό εὔκολο. Σ’ αὐτήτήν προσπάθεια χρειάζεται καί ἡ νηστεία, χρειάζεται καί ἡ ὑπακοή σέ ὅλα στόνπνευματικό μας πατέρα, τό ὁποῖο εἶναι πολύ ἀπαραίτητο, γιατί χωρίς τόν πνευματικόὁδηγό δέν θά μπορέσουμε νά κάνουμε τίποτα. Ἄν δέν κόψουμε τό θέλημά μας στόθέλημα τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πνευματικοῦ μας, πού εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ πάλι, δένθά μπορέσουμε νά προχωρήσουμε. Πολλοί προσπάθησαν ἀλλά μάταια, γιατίἐγωιστικά προσπάθησαν. Καί λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες, ὅταν δεῖς κάποιον νά41

προσπαθεῖ ν’ ἀνέβει στόν οὐρανό ἐγωιστικά, νά τόν πιάσεις καί νά τόν κατεβάσειςκάτω, γιατί δέν πάει καλά.Ὁ Ἅγιος Συμεών ὁ στυλίτης, ὅταν κάποτε ἔκανε αὐτό τό ὑπερφυσικό καί τόπρωτοφανέρωτο ἄθλημα τό ν’ἀνεβεῖ πάνω σέ ἕναν στύλο καί νά ζεῖ ἐκεῖ πέρα, οἱἍγιοι Πατέρες ἀναρωτήθηκαν: – Τί εἶναι αὐτό πού κάνει τώρα; Εἶναι ἄραγε καλό;Θά τόν δοκιμάσουμε. Ξέρετε τί ἔκαναν; Πῆγαν ἀπό κάτω καί τοῦ εἶπαν «κατέβακάτω». Ἄν ἦταν ἐγωιστής, θά ἔλεγε «τί μοῦ λέτε ἐσεῖς τώρα; ἐγώ γιά τόν Θεό τόκάνω…γιατί νά κατέβω κάτω; δέν κατεβαίνω…». Ἦταν ταπεινός καί λέει «ναί, θάκατέβω ἀφοῦ τό λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες κάτι ξέρουν καλύτερα ἀπό μένα..».Βλέπετε ὑπακοή; Βλέπετε ταπείνωση; Ἀπό κεῖ καταλαβαίνεις τόν ἄνθρωπο τοῦΘεοῦ. Καί μόλις τόν εἶδαν νά κατεβαίνει, τοῦ λένε «ἄντε ξανανέβα, εἶναι κατά Θεόνὁ δρόμος σου, τό καταλάβαμε ἀπό τήν ταπείνωση πού ἔδειξες, ἀπό τήν ὑπακοή πούἔχεις». Ἐνῶ εἶναι κάποιοι ἄλλοι πού ἄν τούς κόψεις λίγο τό θέλημα, καί μάλιστα ὁΠνευματικός, ἐξανίστανται καί ἐπαναστατοῦν. Δέν τό ἀντέχουν. Ἐγώ, λένε, γιά τόνΘεό τό κάνω… καί χιλιές δυό ἄλλες προφάσεις, γιά νά κάνουν τό θέλημά τους.Φοβερή κατάσταση! Καί νομίζουν ὅτι κάνουν τό εὐάρεστο θέλημα στόν Θεό. Ἀλλάοὐσιαστικά δουλεύουν στά πάθη τους, στόν ἐγωισμό τους, στήν ὑπερηφάνειά τους,στήν φιλοδοξία τους.Προσέξτε λοιπόν πολύ αὐτά τά θέματα, τῆς ὑπακοῆς, τῆς ταπείνωσης καί μετά τῆςὑπακοῆς στόν πνευματικό μας καί τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς, γιατί πολλές φορέςπᾶμε στόν πνευματικό μας τά λέμε ἀλλά μέ τό πού θά βγοῦμε ἔξω πάλι τάξανακάνουμε. Γιατί; Γιατί δέν ὑπάρχει ἀδιάλειπτη προσευχή, δέν ὑπάρχει ἡπροσήλωση τοῦ νοῦ στόν Θεό, ἡ ὁποία θά σέ φυλάξει γιά νά μήν ξαναμαρτήσεις.Ναί μέν, τά εἶπες, Ὡραῖα! Καθαρίστηκες, βεβαίως. Ἀλλά ἀμέσως μετά, ἄν δένπροσέξεις, ξαναλερώνεσαι. Πῶς; Μέ τόν νοῦ σου, μέ τήν σκέψη σου, μέ τό ἄτακτοβλέμμα σου, μέ τήν ἄτακτη ἀκοή σου καί γλῶσσα σου. Πῶς θά γίνει νά μήξαναμαρτήσεις; Θά πρέπει συνεχῶς ὁ νοῦς σου νά εἶναι στόν Χριστό, γιατί ἀπό κεῖξεκινάει κάθε ἁμαρτία ἀπό τόν νοῦ. Ὁ διάβολος τόν νοῦ μᾶς παραπλανάει μέφαντασίες, μέ ψεύτικες εἰκόνες καί μᾶς βάζει ν’ ἁμαρτήσουμε.Ἐρ.: Εὐλογεῖτε. Μέσα στίς ἐντολές τοῦ Κυρίου κρύβεται ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ…Προχθές τῆς Ὑπαπαντῆς εἶχε ἕνα πάρα πολύ ὡραῖο τροπάριο στά προεόρτια πούγιορτάζαμε, «..ὁ πάλαι χαράξας ἐν πλαξί, τὸν νόμον ἐν τῷ ὄρει Σινᾷ, ἵνα πάνταςἀπαλλάξῃς, ἐκ τῆς τοῦ νόμου πάλαι δουλείας», τό ὁποῖο αὐτό τροπάριο μέσυνεκίνησε πάρα πολύ. Εὐχαριστῶ.Ἀπ.: Μέσα στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ ἔχουμε τήν ἀγάπη στόν Θεό, τήν ἀγάπη στόνπλησίον καί μέσα στά ἅγια τροπάρια φανερώνεται ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.Αὐτός ὁ παλαιός τῶν ἡμερῶν, πού τόν εἰκοναγραφοῦμε κιόλας, καί νομίζουν μερικοίὅτι εἶναι ὁ Πατέρας, ὁ Θεός-Πατέρας, δέν εἶναι ὁ Θεός-Πατέρας. Ὁ παλαιός τῶν42

ἡμερῶν εἶναι ὁ Χριστός. Καί γιατί τόν λέμε παλαιό τῶν ἡμερῶν; Γιατί ὑπάρχειπάντα. Ὅπως καί ὁ Πατέρας ὑπάρχει πάντα, ἔτσι καί ὁ Υἱός ὑπάρχει πάντα καί τόἍγιο Πνεῦμα. Ἀλλά ὁ Υἱός πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση καί ἔγινε καί ἔμβρυο καίβρέφος καί μωρό καί αὐτές τίς ἡμέρες πού γιορτάζουμε τήν Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου,Τόν εἴδαμε ὡς τεσσαρακονθήμερο βρέφος νά προσάγεται στόν ναό.Αὐτή εἶναι ἡ ἄπειρη ταπείνωση τοῦ Θεοῦ. Κι, ὅμως, ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι πόσοδιδασκόμαστε ἀπό αὐτή τήν ταπείνωση καί ἀπό αὐτή τήν ἀγάπη καί αὐτή τήνσυγκατάβαση τοῦ Θεοῦ;… πού καταδέχεται ὁ Θεός, ὁ Δημιουργός τῶν πάντων, ὁΝομοδότης, Αὐτός πού μᾶς ἔδωσε τόν νόμο, νά γίνεται μωρό, νά γίνεται βρέφος καίνά ὑποτάσσεται στόν νόμο πού ἔφτιαξε ὁ Ἴδιος καί νά γίνεται τό πᾶν γιά μᾶς γιά νάκαταλάβουμε ὅτι κι ἐμεῖς εἴμαστε τό πᾶν γιά Αὐτόν, ὅπως λέει πολύ ὡραῖα ὁ ἱερόςΧρυσόστομος. Τόσο πολύ μᾶς ἀγαπάει!Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης43

Ἡ κακία εὔκολη καί ἡ ἀρετή δύσκολη,τό θάρροςΣυνεχίζουμε μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά μελετᾶμε τό Γεροντικό, τά ἀποσπάσματα τοῦΓεροντικοῦ πού ὑπάρχουν στόν Εὐεργετινό. Εἴμαστε μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ στήν46η Σύναξη καί τό σημερινό κεφάλαιο ἔχει τίτλο: «Ἡ κακία εὔκολη, ἡ ἀρετήδύσκολη». Ὅλοι τό καταλαβαίνουμε αὐτό, ἀλλά πόσο βαθιά τό ἔχουμε καταλάβει ὅτιὄντως ἡ κακία εἶναι εὔκολη καί ἡ ἀρετή δύσκολη… Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς λέει ὅτι«πλατεῖα καί εὐρύχωρος ἡ ὁδός ἡ ἀπάγουσα εἰς τήν ἀπώλεια» (Ματθ. 7,13). Αὐτή ἡὁδός πού πάει στήν ἀπώλεια εἶναι πλατειά καί εὐρύχωρη, εὔκολη. Ἐνῶ «ἡ ὁδός πούπάει στήν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν εἶναι στενή καί τεθλιμμένη» καί ἡ ὁδός καί ἡ πύλη.Γι’ αὐτό, ὅταν κάποτε ρώτησαν τόν Κύριο «εἰ ὀλίγοι οἱ σῳζόμενοι;» (Λουκ. 13,23),δέν ἀπάντησε. Εἶπε «ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν διά τῆς στενῆς πύλης».Εἶναι στενή ἡ πύλη, εἶναι δύσκολη καί χρειάζεται νά ἀγωνιστεῖτε γιά νά περάσετε, νάμπεῖτε μέσα ἀπό τήν στενή πύλη. Ἀλλά σέ ἄλλη συνάφεια τό λέει, ὅτι εἶναι στενή ἡπύλη καί τεθλιμμένη ἡ ὁδός καί «ὀλίγοι εἰσίν οἱ εὑρίσκοντες αὐτήν» (Ματθ. 7,14),εἶναι λίγοι αὐτοί πού τήν βρίσκουν. Δηλαδή πρέπει νά ψάξει κανείς γιά νά βρεῖ τήνὁδό καί τήν πύλη ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στήν ζωή. Δέν εἶναι ἁπλό πράγμα δηλαδή νάσωθοῦμε, οὔτε εὔκολο. Γι’ αὐτό καί βλέπει κανείς ὅτι τό κακό κυριαρχεῖ στόν κόσμοκαί «ὁ κόσμος», ὅπως λέει ἡ Γραφή, «ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται». (Α’ Ἰω. 5,19). Ἐν τῷπονηρῷ, στόν πονηρό. Καί πονηρός εἶναι βεβαίως ὁ διάβολος, ἀλλά γενικότεραμποροῦμε νά ποῦμε ὅτι τό πονηρό εἶναι τό κακό καί ὁ κόσμος ὅλος εἶναιἑδρασμένος, ἑδραιωμένος στό κακό.Ἡ ἀρετή εἶναι δύσκολη. Γιατί, ὅμως, εἶναι δύσκολη; Τό λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος,«γιά τή δική μας ραθυμία». Εἶναι στενή καί τεθλιμμένη ἡ ὁδός, διότι ἐμεῖς δένθέλουμε λίγο νά ζοριστοῦμε. Νά ἀφήσουμε δηλαδή τήν ἄνεση, τήν καλοπέραση, τήνφιλαυτία. Ὁπότε μᾶς φαίνεται πολύ δύσκολο αὐτό πού ζητάει ὁ Χριστός. Βέβαια, ἄνκανείς ἀρχίσει νά ἀγωνίζεται, νά πολεμάει λίγο τήν φιλαυτία του καί φτάσει σ’ ἕνασημεῖο, θά ἔλεγα, κάπως κρίσιμο, ἀπό κεῖ καί μετά εἶναι πολύ-πολύ εὔκολα τάπράγματα. Μπαίνει, ὅπως λέμε ἁπλά λαϊκά, τό νερό στό αὐλάκι καί κανείς μετάπορεύεται, ὄχι τελείως ἄνετα βέβαια, πάντοτε μέ πειρασμούς καί δυσκολίες, ἀλλάἔχει καί μία χαρά καί μία ἐλπίδα καί μία ἔτσι «βεβαιότητα»… ποτέ δέν εἶναι κανείςβέβαιος γιά τήν σωτηρία του, ἀλλά αἰσθάνεται αὐτή τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί χαίρεταικαί ἀπό τήν ἄλλη βέβαια προσέχει πολύ νά μήν χάσει αὐτή τήν Χάρη.Ἄς δοῦμε τά περιστατικά. «Ἕνας νέος μοναχός εἶπε περίλυπος στόν Ὅσιο Ποιμένα:τό σῶμα μου ἀββᾶ ἔχει ἀτονίσει ἀπ’ τήν ἄσκηση, ἀλλά τά πάθη μου δέν ἐννοοῦν νάὑποχωρήσουν». Αὐτός εἶχε ρίξει ὅλο τό βάρος τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα στήνσωματική ἄσκηση. Ἀλλά αὐτό εἶναι μόνο ὁ ἕνας παράγοντας, ἡ μία παράμετρος. Ἡἄλλη παράμετρος, ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, εἶναι ἡ ταπείνωση.Κακοπάθεια καί ταπείνωση ἀφαιροῦν ἀπό τόν ἄνθρωπο ὅλες τίς ἁμαρτίες, ὅλα τά44

πάθη. Μόνο ἡ κακοπάθεια δέν τά ἀφαιρεῖ. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ, γέρασα, ἀτόνησε τόσῶμα μου ἀπ’ τήν ἄσκηση, ἀλλά τά πάθη ὑπάρχουν.Πρόσφατα πού εἶχα πάει στό Ἅγιο Ὄρος, μέ πῆγαν οἱ Πατέρες στό ὀστεοφυλάκιοστήν Σκήτη τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα στίς Καρυές. Ἦταν ρωσική Σκήτη αὐτή. Στίς ἀρχέςτοῦ αἰῶνος εἶχε πάρα πολλούς Ρώσους. Ἐκεῖ εἶχαν τίς κάρες τῶν Πατέρων, μερικέςμάλιστα ἔχουν αὐτό τό χρῶμα τῆς ἁγιότητας, τό κεχριμπαρένιο καί μερικές ἔχουνκιόλας μιά ὑγρότητα (ὑγρασία) πού εἶναι σημάδι ἁγιότητας, ἀλλά εἶχαν, καί μοῦἔκανε ἐντύπωση, καί τά σίδερα πού φοροῦσαν κάποιοι γιά ἄσκηση. Πῆγα νά τάσηκώσω… ἀσήκωτα! Σταυροί μεταλλικοί πολύ βαριοί καί ἕνα κράνος μεταλλικό πούμόνο νά τό φορέσει κανείς δέν ξέρω ἄν μπορεῖ νά σηκωθεῖ εὔκολα, ἄν κάθεται…Πολύ βαρύ! Μοῦ εἶπε ἐκεῖ ὁ ἱερομόναχος: «Δέν νομίζω μ’ αὐτόν τόν τρόπο νά εἶναιἀρκετό νά προχωρήσει κανείς». Καί ὄντως δέν εἶναι. Ἐντάξει, μπορεῖ κι αὐτό λίγο νάβοηθήσει, νά χαλιναγωγήσει κανείς τά σαρκικά πάθη, γιατί ὅσο κακοπαθεῖ τό σῶμα,τόσο ταπεινώνεται. Ὅσο ταπεινώνεται τό σῶμα, τόσο ταπεινώνονται καί οἱ ὁρμές,ἀλλά πρέπει νά συνυπάρχει καί τό δεύτερο, δηλαδή ἡ ταπείνωση. Ἄν δέν ὑπάρχει ἡταπείνωση καί ὑπάρχει ὑπερηφάνεια, θά ἀφήσει ὁ Θεός νά ὑπάρχει μετά κατάκρισηκαί τότε τά σαρκικά πάθη ὄχι μόνο δέν πέφτουν, ἀλλά ἀκόμα πιό πολύ ζωηρεύουν.Θυμόμαστε καί τόν Ἅγιο Παΐσιο πού κάποτε εἶχε κατακρίνει μία ἁμαρτωλή κοπέλακαί μετά εἶχε φοβερό σαρκικό πόλεμο.Ἑπομένως, ἄς ἀκούσουμε καί τήν ἀπάντηση πού τοῦ εἶπε ὁ Γέροντας: «τά πάθη,παιδί μου, τοῦ ἀποκρίθηκε ὁ σοφός πατήρ, μοιάζουν μέ τά σκληρά ἀγκάθια πού, γιάνά τά ξεριζώσεις, πρέπει νά ματώσουν τά χέρια σου». Δηλαδή, χρειάζεται πολύκόπος καί πολύς ἀγώνας. Καί φυσικά χρειάζεται καί ἡ διάκριση. Ναί μέν ὁσωματικός κόπος βοηθάει πάρα πολύ, ἀλλά δέν πρέπει νά μένουμε σ’ αὐτό. Πρέπεινά κάνεις μία ὁλομέτωπη ἐπίθεση στά πάθη, τά ὁποῖα ἔχουν θά λέγαμε καίπνευματική – ψυχική συνιστῶσα. Δέν ἀφοροῦν μόνο στή σάρκα, στό σῶμα, ἔχουνσχέση καί μέ τήν ψυχή. Ὅταν ἡ ψυχή ἔχει ὑψηλό φρόνημα, αὐτό μετά περνάει καίστό σῶμα καί στή σάρκα καί δέν ταπεινώνεται ἡ σάρκα καί τά πάθη τά σαρκικά.Ἀντίθετα, ἕνας πού ταπεινώνει τό σῶμα μέ τίς ἀσκήσεις, βοηθάει καί τήν ψυχή νάταπεινωθεῖ.Γι’ αὐτό οἱ Πατέρες πρόσεχαν καί τήν ἄσκηση καί τήν ἐγκράτεια. Καί ἐμᾶς βλέπετεἡ Ἐκκλησία μας συνεχῶς ὅλο τόν χρόνο μᾶς παρακινεῖ σέ νηστεία. Καί τώραβεβαίως πού εἶναι ἡ νηστεία τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί εἶναι κάθε μέρα νηστεία,ἐκτός τό Σαββατοκύριακο πού εἶναι κατάλυση ἰχθύος, ἀλλά καί ὅλο τόν χρόνο χωρίςνά ὑπάρχει αὐτή ἡ μακρά νηστεία, ὑπάρχουν οἱ νηστεῖες τῆς Τετάρτης καίΠαρασκευῆς. Οἱ δέ μοναχοί κάνουν νηστεία καί τήν Δευτέρα. Ἀλλά καί ὅλες τίςμέρες, δέν σημαίνει ἐπειδή ἔχει κατάλυση θά φτάνουμε στήν καταστροφή, θάἀφήνουμε τήν νηστεία σέ ποσότητα, ἡ ὁποία πάντα πρέπει νά ὑπάρχει, δηλαδή ἡἐγκράτεια.45

Ὅλα αὐτά βέβαια γιά ἕναν ἄνθρωπο ράθυμο εἶναι δύσκολα. Καί ἀκοῦς καί νέαπαιδιά πού σοῦ λένε: ἐγώ πάτερ δέν μπορῶ νά μήν τρώω. Ἔχει μάθει νά τρώει κάθεμέρα κρέας. Πάρα πολύ δύσκολο τοῦ φαίνεται… Νά κάνει λαδερό; Ἀλάδωτο δένσυζητᾶμε… Πολύ δύσκολο. Ἀλλά εἶναι θέμα ἀπόφασης καί συνήθειας. Ἄν κανείς τόπάρει ἀπόφαση, θά δεῖ ὅτι δέν εἶναι δύσκολο. Εἶναι πολύ εὔκολο.«Ἕνας ἀπό τούς ἀδελφούς τῆς Σκήτης εἶπε στόν ἀββᾶ Θεόδωρο τῆς Φέρμης πώςκάποιος ἀπό τούς ἐκεῖ μοναχούς γύρισε πίσω στόν κόσμο». Συμβαίνει κι αὐτό. Αὐτόπού λέμε λαϊκά νά πετάξει κάποιος τά ράσα. «Ἀπορεῖς γιά τό εὔκολο ξεγλίστρημα;Τοῦ εἶπε ὁ Γέροντας. Αὐτό εἶναι τόσο συνηθισμένο. Θαύμασε, σάν ἀκούσεις πώςκατόρθωσε νά ξεφύγει τελικά ἀπό τίς παγίδες τοῦ διαβόλου. Αὐτό εἶναι τό δύσκολο».Τό εὔκολο εἶναι νά γλιστρήσει κανείς. Τό δύσκολο εἶναι νά γλιτώσει. Γιατί, ὅπωςπάλι μᾶς λένε οἱ Πατέρες, ὁ διάβολος μᾶς πολεμάει ἀπό ὅλα τά μέρη.«Ἕνας ἅγιος Γέροντας ἔλεγε κάποτε προφητικά γιά τό κατάντημα τοῦ ὑψηλοῦμοναχικοῦ βίου, πού στήν ἐποχή του βρισκόταν σέ ἀκμή. Θά ἔρθει ἐποχή πού στάμοναστήρια στούς ἑκατό ἐλάχιστοι θά εἶναι ἐκεῖνοι πού θά σώσουν τήν ψυχή τους.Στούς πενήντα δέν ξέρω ἄν ὑπάρξει κανένας πού νά σώζεται». Οὔτε ἕνας στούςπενήντα… «Οἱ μοναχοί στά θλιβερά ἐκεῖνα χρόνια θά γυρεύουν καλοφαγία καί θάκοιτάζουν πῶς θά ἱκανοποιήσουν τήν φιλαρχία καί τήν φιλαργυρία τους». Φοβερήκατάπτωση! «Ἄλλοτε πάλι ἔλεγε: ἄν πᾶς στήν ἔρημο καί βρεῖς μοναχούς πού ζοῦν μέἄνεση, μή συναναστρέφεσαι μαζί τους. Γίνου φίλος μέ φτωχό ἀδελφό πού τοῦ λείπεισυχνά καί αὐτό τό ξηρό ψωμί. Προτίμησε νά ζεῖς μέ δύο-τρεῖς ἀνθρώπους πού ἔχουνφόβο Θεοῦ παρά μέ χίλιους πού ἔχουν διώξει τόν θεῖο φόβο ἀπό τήν ψυχή τους».Βλέπετε πάλι καί ἐδῶ πῶς κανείς πρέπει νά ἀντισταθεῖ στήν ἐπιθυμία γιά ἄνεση, γιάκαλοπέραση. Ὁ πολιτισμός μας μᾶς ἔχει ὑποβάλλει στό ὑποσυνείδητο τήν ἰδέα ὅτιἄνεση = εὐτυχία.Εἶναι ψέμα αὐτό. Ὁ διάβολος εἶναι πίσω ἀπό αὐτή τήν συνταγή. Ἄνεση δηλαδήκαλοπέραση, καλοφαγία, ξεκούραση κ.λ.π., ὅλα τά τεχνολογικά μέσα στήν ὑπηρεσίατοῦ ἀνθρώπου, νά μήν κάνεις τίποτα μόνο νά πατᾶς κανένα κουμπί, ἄπλετοςἐλεύθερος χρόνος καί αὐτό ἰσοῦται μέ τήν εὐτυχία. Λάθος! Βλέπουμε τά πιόπροηγμένα κράτη πού εἶναι γεμάτα μέ ψυχολογικά ἄρρωστους ἀνθρώπους. Νάἀγαπήσουμε λοιπόν, μᾶς λένε οἱ Πατέρες ἐδῶ, ὄχι τήν ἄνεση, ἀλλά τήν κακοπάθεια.Νά προτιμᾶς νά ζεῖς μέ δύο-τρεῖς ἀνθρώπους πού ἔχουν φόβο Θεοῦ καί ὄχι μέπολλούς πού δέν ἔχουν φόβο Θεοῦ. Βλέπετε, ὁ Λώτ προτίμησε τήν εὔφορη πεδιάδα,τά Σόδομα καί τά Γόμορρα, χωρίς νά ἐξετάσει τί ποιότητος ἄνθρωποι ἦταν ἐκεῖ καίἔπειτα ἀπό λίγο βέβαια ἦρθε ἡ καταστροφή.«Ἕνας ἅγιος ἐρημίτης στά πολύ παλιά χρόνια, ἐνῶ προσευχόταν, ἔπεσε σέ ἔκσταση.Εἶδε τότε τρεῖς μοναχούς νά στέκονται στήν ὄχθη μιᾶς ἀπέραντης λίμνης. Ξάφνουἀκούστηκε μιά φωνή ἀπ’ τόν οὐρανό «πάρετε πύρινα φτερά καί πλησιάστε Με». Οἱδυό πέταξαν εὐθύς μέ τίς πύρινες φτεροῦγες τους στήν ἄλλη ὄχθη. Ὁ τρίτος ἔμεινε46

πίσω καί παρακαλοῦσε νά τοῦ δοθοῦν φτερά γιά νά πετάξει , γιατί δέν εἶχε δικά του.Ὕστερα ἀπό πολλά παρακάλια τοῦ δοθήκανε ἀλλά δέν ἦταν πύρινα. Ἔτσι μέ πολύκόπο, πότε βουτώντας στά νερά καί πότε βγαίνοντας στήν ἐπιφάνεια κατόρθωσε στότέλος νά φτάσει κι αὐτός στήν ἀντίπερα ὄχθη. Ἀπόρησε ὁ Γέροντας γιά αὐτό πούἔβλεπε μπροστά του. Τότε ἄκουσε τή φωνή τοῦ Θεοῦ νά τοῦ λέει: οἱ δύο πρῶτοιἀντιπροσωπεύουν τίς παλαιότερες γενεές τῶν μοναχῶν πού ἔβρισκαν εὔκολα τήνσωτηρία τους ἐπειδή ἡ καρδιά τους φλεγόταν ἀπό θεῖο ἔρωτα. Ὁ τρίτος εἶναι ἀπότούς νεωτέρους πού πολύ δύσκολα θά βροῦν τή σωτηρία, γιατί θά ἔχει ψυγεῖ ἡ ἀγάπητους». Ἔχει ψυχρανθεῖ ἡ καρδιά τους. Δέν ἔχουν τήν ἀγάπη, τόν θεῖο ἔρωτα, γιά τόνὁποῖο μιλοῦσαν πάρα πολύ οἱ Ἅγιοι καί μάλιστα ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Αὐτός ὁ θεῖοςἔρωτας εἶναι πού κάνει πολύ εὔκολο τόν πνευματικό ἀγῶνα.Εἶναι γεγονός ὅτι στίς μέρες μας δύσκολα νά βρεῖς ἄνθρωπο πού ν’ ἀγαπάει τόν Θεό,νά ἐργάζεται γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, νά θέλει νά προβάλλεται ὁ Θεός καί ὄχι ὁἑαυτός του. Ἀκόμα καί στούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό καίδυσκολευόμαστε νά πᾶμε στόν Θεό. Γιατί ὅλα τά πάθη εἶναι οὐσιαστικά ἕνα ἐμπόδιοστήν ἀγάπη πρός τόν Θεό. Εἶναι μιά κίνηση ἀντίθετη. Ἀντίθετα οἱ ἀρετές εἶναι μιάκίνηση πρός τόν Θεό. Ὅλες οἱ ἀρετές οὐσιαστικά ὁδηγοῦν τόν ἄνθρωπο στόν Θεό,στήν ταπείνωση καί στήν ἀγάπη πρός τόν Θεό. Ὅλες οἱ κακίες ἀντιστρόφωςχωρίζουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό καί τόν ἐμποδίζουν νά πάει πρός τόν Θεό. Εἶναιδεσμά. Αὐτό λέει ἐδῶ ὅτι οἱ μοναχοί τῆς τελευταίας γενιᾶς πολύ δύσκολα θά βροῦντή σωτηρία. Καταλαβαίνει κανείς ἀπό αὐτό ὅτι δέν εἶναι εὔκολο πράγμα ἡ σωτηρία.Καθόλου εὔκολο!Τό ἔχω πεῖ κι ἄλλη φορά, στήν Κωνσταντινούπολη ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομοςἀπό τίς πολλές χιλιάδες πού εἶχε τότε, ζήτημα, λέει, νά σωθοῦν 100.. 200… καί ἤξερεὁ Χρυσόστομος.. δέν ἦταν τυχαῖος ἄνθρωπος. Δέν εἶναι εὔκολο καί ἁπλό πράγμα…μήν τό παίρνουμε ἀψήφιστα. Θά πρέπει νά γίνει αὐτή ἡ καλή ἀλλοίωση. Δέν εἶναιτυχαῖο πράγμα ὁ Χριστός νά μᾶς βάλει στόν Παράδεισο. Ὁ Χριστός θέλει νά μᾶςβάλει ὅλους, ἄν ἔχουμε τίς προϋποθέσεις. Λέω πολλές φορές: τί θά εἶναι Παράδεισοςἄραγε; Μιά διαρκής Θεία Λειτουργία, μιά συνεχής Θεία Λειτουργία, ἀέναοςδοξολογία στόν Θεό. Καί βλέπει κανείς τούς σημερινούς χριστιανούς μέ πόσο κόπο,μέ πόση δυσκολία, πόσο καθυστερημένα πολλές φορές, πᾶνε στή Θεία Λειτουργία.Πῆγα καί σέ ἕνα μοναστήρι στήν Πελοπόννησο καί μοῦ εἶπαν οἱ μοναχές, πάτερἔρχονται γιά τόν καφέ.Ἤξεραν ὅτι μετά ἔχει ἀρχονταρίκι καί πᾶνε νά πιοῦνε καφέ… πᾶνε ὑποτίθεται τήνΚυριακή στήν Ἐκκλησία… Ἐκκλησιάστηκαν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι! Αὐτό κάτιδείχνει… ὅτι δέν ἔχουν ἀγάπη γιά τόν Κύριο. Ἐνῶ βλέπουμε, ἄς ποῦμε, οἱμυροφόρες… ἀκόμα πρίν ξημερώσει πῆγε ἡ πρώτη ὁμάδα τῶν μυροφόρων μέ τήν ἡΠαναγία, μέσα στήν νύχτα, στή βαθειά νύχτα, ἐπάνω στόν τάφο τοῦ Κυρίου. Δηλαδήὁ κόπος πού κάνουμε γιά τόν Θεό φανερώνει ἄν ἀγαπᾶμε τόν Θεό. Καί ὁ κόπος πούἀποφεύγουμε γιά τόν Θεό δείχνει ὅτι δέν ἀγαπᾶμε τόν Θεό. Ἄν ἀγαπᾶς, λέει ὁ Ἅγιος47

Πορφύριος, ἀγαπᾶς νά πονᾶς, νά πάσχεις, νά τοῦ δείξεις τήν ἀγάπη σου μέ ἕνανἔμπονο, ἄς ποῦμε, τρόπο. Νά κάνεις κάποιες θυσίες γιά αὐτόν πού ἀγαπᾶς καίμάλιστα γιά τόν Χριστό μας πού ἔκανε τόσο μεγάλες θυσίες… Κι ἐμεῖς σκεφτόμαστεπῶς θά γλιτώσουμε τό παραμικρό… ‘Νά μήν τό κάνουμε κι αὐτό ἀλλά καί νά μήνκολαστοῦμε… ἀλλά νά μήν χάσουμε τή βόλεψή μας καί τήν ἄνεσή μας’. Αὐτάλοιπόν γιά αὐτό τό μικρό κεφάλαιο: ἡ κακία εἶναι εὔκολη καί ἡ ἀρετή εἶναι δύσκολη.Ἐρ.: Νά ρωτήσω κάτι. Ἐσεῖς εἴπατε στήν νηστεία αὐτή μόνο Σαββατοκύριακο τρῶμεψάρι..Ἀπ.: Ναί, πιό σωστό εἶναι αὐτό. Τρίτη καί Πέμπτη λάδι.Τό ἑπόμενο κεφάλαιο εἶναι τό χριστιανικό θάρρος. Ὑπάρχει θάρρος, ὑπάρχει καίθράσος. Ὑπάρχει καί τό ἀντίθετο βέβαια ἡ δειλία, ὑπάρχει καί ἡ σεμνότητα. Εἶναιδιαφορετικά πράγματα.«Ξεκίνησε κάποτε ὁ ἀββᾶς Δανιήλ νά ἐπισκεφτεῖ ἕναν πνευματικό Γέροντα πολύβαθειά στήν ἔρημο. Τόν βρῆκε ἡ νύχτα στό δρόμο κι ἐπειδή δέν εἶχε ἄλλοκαταφύγιο, μπῆκε σέ μία πυραμίδα ἀπό κεῖνες πού ὑψώνονται στήν Αἰγυπτιακήπεδιάδα. Διάλεξε ἕνα κρανίο, ἀπό τά πολλά πού βρῆκε μέσα, τό ἔβαλε προσκεφάλικαί ξάπλωσε νά κοιμηθεῖ». Μακάβριο θά πεῖ κανείς… «Οἱ δαίμονες θαύμασαν τήντόλμη του καί γιά νά τόν φοβίσουν ἄρχισαν νά κουβεντιάζουν μεταξύ τους. – Ἔλαμαζί μας στό λουτρό, κυρία, φώναζαν, σάν νά μιλοῦσαν σέ γυναίκα. – Δέν μπορῶ,ἀκούστηκε γυναικεία τάχα φωνή…». Κοιτᾶξτε τί πανούργοι εἶναι οἱ δαίμονες(!) γιάνά βάλουν τόν ἄνθρωπο σέ πειρασμό. «Σάν νά ἔβγαινε ἀπό τό κρανίο, πού εἶχε γιάπροσκέφαλο ὁ ἀββᾶς. Ἔχω ξένο ἀπό πάνω μου. Ὁ ὅσιος, ὄχι μόνο δέν φοβήθηκε,ἀλλά ἔδωσε ἕνα γερό χτύπημα στό κρανίο, λέγοντας: – Ἄν δέν μπορεῖς νά ἡσυχάσεις,πήγαινε στό σκότος τό ἐξώτερο. – Μᾶς νίκησες, μᾶς νίκησες, φώναξαν οἱ δαίμονες κιἔφυγαν ντροπιασμένοι». Πῆγαν νά τόν τρομάξουν καί νά τόν βάλουν σέ πειρασμό,ἀλλά ὁ ὅσιος εἶχε ἐπίγνωση.Οἱ δαίμονες οὔτε σῶμα ἔχουν οὔτε δύναμη ἔχουν οὔτε ἐξουσία ἔχουν νά κάνουντίποτα στόν ἄνθρωπο. Καμία ἐξουσία δέν ἔχουν! Γιατί νά φοβηθοῦμε τούς δαίμονες;Δέν ἐπιτρέπεται ὁ χριστιανός νά φοβᾶται τούς δαίμονες, νά φοβᾶται τά μάγια, νάφοβᾶται τούς μάγους. Τρέχουν πανικόβλητοι: «πάτερ, μοῦ ἔχουν κάνει μάγια…» Ἔ,καί τί ἔγινε; Εἶσαι ἐσύ ἐντάξει ἀπέναντι στόν Χριστό; Ἔχεις πνευματική ζωή; Κάνειςαὐτά πού λέει ὁ Χριστός; Τί φοβᾶσαι τά μάγια; Τί δύναμη ἔχει ὁ διάβολος; Ἀλλάἐπειδή δέν εἶναι ἐντάξει γι’ αὐτό φοβοῦνται. Δέν εἶναι ἐντάξει ἀπέναντι στόν Χριστό,δέν τηροῦν αὐτά πού λέει, ὁπότε μετά τρέμουνε τόν διάβολο.Κάποτε εἶχε πάει ὁ διάβολος στόν Ἅγιο Ἀντώνιο. Σάν ἕνας τεράστιος μαῦρος,ἀράπης ἐμφανίστηκε, χτύπησε τήν πόρτα. Τόν κατάλαβε ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος καί τοῦλέει τί θέλεις ἐδῶ; Ἄν εἶσαι σταλμένος ἀπό τόν Θεό νά μοῦ κάνεις κακό, κάνε ὅ,τισοῦ ἔχει ἐπιτρέψει ὁ Θεός νά μοῦ κάνεις, γιά τό καλό μου θά εἶναι. Ἄν δέν εἶσαι48

σταλμένος ἀπό τόν Θεό καί ἦρθες μόνος σου… ἄντε φύγε ἀπό δῶ! καί ἐξαφανίστηκεὁ διάβολος. Δέν εἶχε καμιά ἐξουσία πάνω στόν Ἅγιο Ἀντώνιο.Πρέπει νά ξέρουμε ὅτι οἱ δαίμονες δέν μποροῦν νά μᾶς κάνουν κακό ἐφόσον ἐμεῖςδέν τούς δίνουμε δικαιώματα. Νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό μέ μιά ψυχή. Ἕναςἄνθρωπος ἄρχισε νά ζεῖ πνευματικά. Ἔκανε ἐξομολόγηση, ἄρχισε νά προσεύχεται,νά νηστεύει, ἀλλά δέν εἶχε ξεκολλήσει ἀκόμα τελείως ἀπό τά κοσμικά. Ὁπότε ἕναβράδυ πῆγε σέ μιά ταβέρνα, ἤπιε ἕνα ποτήρι, ἤπιε δεύτερο, ἤπιε τρίτο, ἄρχισε νάζαλίζεται, νά λέει σαχλαμάρες μέ τούς ἄλλους ἐκεῖ… Τέλος πάντων τό βράδυ γύρισεἀργά στό σπίτι του μετά τά μεσάνυχτα, ἀλλά εἶχε στό τυπικό του νά κάνει πάντοτε τόἀπόδειπνο. Ἔκανε τό ἀπόδειπνο. Ξάπλωσε νά κοιμηθεῖ. Τό πρωί εἶχε πάλι τυπικό νάξυπνάει στίς ἕξι νά κάνει τήν πρωινή του προσευχή. Τό πρωί χτύπησε τόξυπνητήρι… λέει νά κοιμηθῶ λίγο ἀκόμα… Ἀλλά τό λίγο ἀκόμα, πῆγε, πῆγε, πῆγε…κοιμόταν καί στίς 12 τό μεσημέρι τρώει ἕνα σκαμπίλι… Μά τί σκαμπίλι ἦταν αὐτό!Φοβερό! Ἀνάμεσα στά αὐτιά καί τό μάτι, πού λέει ποτέ δέν εἶχα φάει τέτοιο σκαμπίλιστή ζωή μου… καί ξύπνησε! Τί ἦταν αὐτό; Ἦταν ὁ διάβολος, τοῦ ὁποίου εἶχε δώσειδικαιώματα τό προηγούμενο βράδυ καί πῆρε ἄδεια ὁ διάβολος νά πειράξει μ’ αὐτότόν τρόπο αὐτό τό παιδί, πού ναί μέν εἶχε μετανοήσει, ἀλλά δέν εἶχε κάνει πλήρηἀποταγή… ἤθελε καί λίγο τόν κόσμο καί λίγο τήν παρεούλα καί λίγο τό ποτό καίλίγο τά ἀστειάκια τά ὄχι σωστά… καταλαβαίνετε… Ὁ διάβολος παίρνει δικαιώματαμέ τίς ἁμαρτίες πού κάνουμε ἐμεῖς. Κατατρόμαξε ὁ ἄνθρωπος, πῆγε στόν πνευματικότου κ.λ.π. Τί νά φταίει; Τί νά φταίει; Τοῦ εἶπε ὁ πνευματικός.«- Γιατί αἰσθάνομαι δειλία, ὅταν περπατῶ μόνος στήν ἔρημο ἀββᾶ; ρώτησε ἕναςἀρχάριος μοναχός κάποιον Γέροντα. – Γιατί ζεῖς ἀκόμα, τοῦ ἀποκρίθηκε ἐκεῖνος».Δέν ἔχεις νεκρωθεῖ γιά τόν Κύριο. Βλέπετε ἀπάντηση; Ὁ χριστιανός εἶναι νεκρός.Βλέπετε τούς μοναχούς πού φορᾶνε μπροστά στό στῆθος τους τό μοναχικό σχῆμα,πού ἔχει καί μιά νεκροκεφαλή καί κάποια γράμματα κρυπτογραφικά καί τόν σταυρόβεβαίως. Ὅλα αὐτά τί εἶναι; Φανερώνουν ὅτι εἶναι νεκρός. Ἀλλά αὐτό πού ἰσχύει γιάτόν μοναχό ἰσχύει καί γιά τόν κάθε χριστιανό. «Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοίΧριστός» (Γαλ. 2,20), λέει ὁ Ἀπόστολος. Ἐγώ δέν ζῶ γιά τόν ἑαυτό μου, εἶμαινεκρός γιά τόν ἑαυτό μου καί ζεῖ μέσα μου ὁ Χριστός.Καί πάλι λέει ὁ Κύριος «ὅποιος θέλει νά Μέ ἀκολουθήσει, πρέπει νά ἀρνηθεῖ τόνἑαυτό του» (Μάρκ. 8,34), νά πάψει νά ὑπάρχει γιά τόν ἑαυτό του. Πού σημαίνει δένὑπάρχει γιά τόν ἑαυτό του ἀλλά γιά τόν Χριστό. Γι’ αὐτό καί στούς μοναχικούςκανόνες ὑπάρχει ἡ λεγόμενη ξενιτεία καί ἡ λεγόμενη ἀποταγή, ὅπου ὁ χριστιανόςἀποτάσσεται τούς συγγενεῖς του. Γιά τόν μοναχό δέν ὑπάρχουν συγγενεῖς σαρκικοί.Ἀνοίγεται στήν μεγάλη οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ. Στό μέτρο βέβαια πού καί οἱ σαρκικοίσυγγενεῖς εἶναι σ’ αὐτή τήν οἰκογένεια, εἶναι πιστοί δηλαδή, δέν ἀπαγορεύεται νάτούς δεχτεῖ κάποιες φορές στό μοναστήρι. Ἀλλά ἡ ψυχή του πρέπει νά εἶναι ἐλεύθερηἀπό τίς σαρκικές συγγένειες. Νά εἶναι δοσμένη τελείως στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Νά ζεῖγιά τόν Θεό καί γιά ὅλο τόν κόσμο, ὄχι μόνο γιά τούς συγγενεῖς. Οἱ κοσμικοί49

ἄνθρωποι κατά βάση ζοῦνε γιά τόν ἑαυτό τους καί μπορεῖ νά δώσουν καί κάτι στούςσυγγενεῖς, ὄχι στόν πολύ κόσμο. Σοῦ λέει: «ἡ οἰκογένειά μου», «οἱ δικοί μου».. Οἱδικοί μου καί οἱ ξένοι! Γιά τόν χριστιανό κανονικά δέν ὑπάρχει αὐτό, δέν ἐπιτρέπεταινά τό λέει αὐτό, δέν ἔχει δικούς του καί ξένους. Γιά τόν χριστιανό ὅλοι εἶναι δικοίτου καί οἱ ἀβάπτιστοι καί οἱ κεκοιμημένοι καί οἱ ἄθεοι, οἱ πάντες, ὅλοι.Ἐσύ, τοῦ λέει, γιατί δειλιάζεις; Γιατί ἀκόμα ζεῖς. Δέν ἔχεις πεθάνει, δέν ἔχειςνεκρωθεῖ δηλαδή γιά τόν κόσμο καί ὁ κόσμος δέν ἔχει νεκρωθεῖ μέσα σου.Τί φοβᾶσαι νά πεθάνεις; Πές ὅτι ἔρχεται ἕνα λιοντάρι καί σέ τρώει στήν ἔρημο.Τί δειλιάζεις; Ἤ βγαίνει ἕνας ληστής καί σέ σκοτώνει γιά νά σοῦ πάρει τά εὐρώ.Τί τόν φοβᾶσαι; Γιατί δειλιάζεις; Σημαίνει ὅτι ἀκόμα εἶσαι κολλημένος στή ζωούλασου… στή φιλαυτία σου. Φιλαυτία αὐτό εἶναι, ἡ ἄρρωστη ἀγάπη στό σῶμα. Ἔτσιὁρίζεται ἡ φιλαυτία. Ξέρετε καί τά στασίδια πού ἔχουμε στήν Ἐκκλησία ἔχουν αὐτότό σχῆμα, γιατί εἶναι ὁ τάφος μας. Μπαίνεις σ’ αὐτό τό στασίδι καί εἰκονίζεις τόνπεθαμένο, τόν νεκρό. Ἔχεις πεθάνει δηλαδή γιά τόν κόσμο καί ζεῖς μόνο γιά τόνΧριστό. Αὐτός εἶναι ὁ χριστιανός. «Ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται κἀγώ τῷ κόσμῳ».(Γαλ. 6,14), δέν λέει ὁ Ἀπόστολος; Δηλαδή εἶναι σταυρωμένος γιά μένα ὁ κόσμος –νεκρωμένος αὐτό θά πεῖ σταυρωμένος – καί ἐγώ σταυρωμένος γιά τόν κόσμο, νεκρόςγιά τόν κόσμο. Κόσμο ἐννοεῖ αὐτά πού ἀγαπάει ὁ κόσμος, τό φρόνημα τοῦ κόσμου,τά φαγητά, τήν καλοπέραση, τά καλά φαγητά, τήν φιλαργυρία, τήν φιλοδοξία καί τήνφιληδονία.Ἅμα κανείς λοιπόν δέν ζεῖ, εἶναι νεκρός γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ, δέν φοβᾶται τίποτα.Γι’ αὐτό βλέπετε οἱ Ἅγιοι εἶχαν τέτοιο θάρρος καί ὁμολογοῦσαν μπροστά σέαὐτοκράτορες, στούς ἰσχυρούς τοῦ κόσμου τούτου, σάν νά μήν συμβαίνει τίποτα.Μάλιστα τούς ἤλεγχαν καί τούς ἔλεγαν: καημένοι καί ἐσεῖς σέ λίγο στόν τάφο θάπᾶτε… Θά μέ στείλετε ἐμένα τώρα στόν τάφο μαρτυρικά καί ἐσεῖς μετά ἀπό λίγοἐκεῖ θά μπεῖτε. Εἶναι ἀλήθεια αὐτό. Δέν δείλιαζαν καθόλου σέ τίποτε.Σήμερα, γιατί δειλιάζουμε; Καί ὑπάρχει μιά ἀφωνία, ἐνῶ γίνονται φοβερά καίτρομερά πράγματα καί μέσα στήν Ἐκκλησία. Καί δέν μιλάει σχεδόν κανένας, δένδιαμαρτύρεται κανένας. Ὑπάρχει δειλία. Γιατί ὑπάρχει δειλία; Γιατί δέν εἴμαστενεκροί. Εἴμαστε ζωντανοί γιά τά πάθη καί νεκροί οὐσιαστικά γιά τόν Χριστό. Δένἔχουμε πίστη ζωντανή στόν Χριστό. Ὡραῖα λοιπόν, σέ ἀπειλοῦν ὅλοι αὐτοί ὅτι ἄνμιλήσεις, θά σέ καθαιρέσουν, θά σέ σκοτώσουν.. στή χειρότερη περίπτωση. Θά τόκάνουν; Δέν εἶναι σίγουρο. Ἄν τό θέλει καί ὁ Θεός θά τό κάνουν. Μπορεῖ καί νά μήντούς ἀφήσει ὁ Θεός νά τό κάνουν.Ἀλλά, ἄν θέλει ὁ Θεός νά τό κάνουν, ἄς τό κάνουν. Ἐμεῖς, ὅμως, θά κάνουμε αὐτόπού λέει ὁ Θεός «ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσωκἀγώ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς καί ὅποιος μέ ἀρνηθεῖμπροστά στούς ἀνθρώπους, θά τόν ἀρνηθῶ καί ἐγώ» (Ματθ. 10,32-33). Ὅτανγίνεται, ἄς ποῦμε, ἕνα δημόσιο κακό πού ὀφείλει ὁ ἐπίσκοπος, ὁ ἱερέας νά50