เทคนิคการเพาะพันธุ์ปลา

บทที่ 5 การเพาะและอนุบาลปลาท่ีมีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจ เวลาให้ตอ้ งสาดให้ไรแดงกระจายไปทว่ั ๆ บ่อ เพ่ือลูกปลาจะไดก้ ินทว่ั ถึง ไม่ควรให้คร้ังละมาก เกินไป ควรใหค้ ร้ังละนอ้ ยๆ แตบ่ ่อยคร้ัง วนั หน่ึงควรใหป้ ระมาณ 5 ถึง 6 คร้ัง 5) ลูกกุ้งเคยและตวั อ่อนของแมลง ลูกกุ้งเคยตวั เล็กๆ และตวั อ่อนของ แมลงเล็กๆ เช่น ลูกน้าํ เหมาะกบั การให้เป็ นอาหารลูกปลาเมื่อลูกปลาอายุ 21 วนั ข้ึนไป ถ้า สามารถหาไดจ้ ะเป็ นประโยชน์กบั ลูกปลามาก เพราะจะทาํ ให้ลูกปลาโตเร็ว แข็งแรง และสภาพ น้าํ ในบอ่ อนุบาลไมเ่ สียเร็ว แตบ่ างคร้ังหาไดย้ ากมาก 6) เน้ือปลาบดสับละเอียด ลูกปลาท่ีมีอายุ 21 วนั ข้ึนไป เร่ิมฝึ กให้กิน เน้ือปลาสับละเอียดได้ โดยตอนแรกๆ ลูกปลาจะไม่ชินและไม่ยอมกิน ตอ้ งพยายามฝึ กโดยให้ไป พร้อมๆ กบั อาร์ทีเมียหรือไรแดง ให้ทีละน้อยๆ แต่บ่อยคร้ัง เศษอาหารท่ีเหลือควรดูดออกใน ตอนเยน็ ไม่ควรปล่อยคา้ งคืนไวใ้ นบ่อ เม่ือลูกปลาเร่ิมกินเน้ือปลาสับละเอียดท่ีฝึ กให้กิน ก็หยุดให้ ไรน้าํ ดงั กล่าวขา้ งตน้ ได้ 6.4.2 การอนุบาลลูกปลาในระยะที่ 2 จะอนุบาลลูกปลาท่ีมีอายตุ ้งั แต่ 1 เดือนข้ึนไปหรือมี ขนาดประมาณ 1 นิ้ว (ภาพท่ี 5.27) จนกระทงั่ สามารถปล่อยลงสู่บ่อเล้ียงหรือกระชงั เล้ียงปลาได้ การอนุบาลลูกปลาในระยะที่ 2 สามารถอนุบาลได้ 2 วธิ ีดว้ ยกนั คือ ภาพที่ 5.27 ลูกปลากะพงขาวขนาด 1 นิ้ว ทมี่ า : ธาฎา (2556) 6.4.2.1 การอนุบาลในบ่อดิน บอ่ ดินท่ีใช้ ควรมีขนาด 50 ถึง 200 ตารางเมตรข้ึนไป จะตอ้ งมีการเตรียมบอ่ ที่ถูกตอ้ ง น้าํ ท่ีสูบเขา้ บอ่ ควรมีการกรองดว้ ยตะแกรงหรืออวนตาถ่ี สูบเขา้ บ่อ ประมาณ 50 เซนติเมตร จึงปล่อยลูกปลาลงเล้ียง เล้ียงลูกปลาจนมีขนาด 2 นิ้วข้ึนไป (ภาพที่ 5.28) 147

บทที่ 5 การเพาะและอนุบาลปลาท่ีมีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจ จึงจาํ หน่ายลูกปลา ในระหวา่ งการเล้ียงตอ้ งมีการดูแลรักษา การเปล่ียนน้าํ การให้อาหาร และการ คดั ขนาด เพอ่ื ป้องกนั ปลาที่มีขนาดใหญ่กวา่ จะกินปลาท่ีมีขนาดเล็ก ภาพท่ี 5.28 ลูกปลากะพงขาวขนาด 2 นิ้ว ทม่ี า : ธาฎา (2556) 6.4.2.2 การอนุบาลในกระชงั ชนิดของกระชงั จะเป็ นกระชงั ท่ีมีหลกั ปักติดแน่นอยู่ กบั ที่ หรือกระชงั ลอยข้ึนลงตามการข้ึนลงของน้าํ ก็ได้ ความหนาแน่นในการปล่อยลูกปลาข้ึนอยู่ กบั สภาพของพ้ืนที่ที่กางกระชงั ถา้ น้าํ ถ่ายเทไดด้ ี หรือมีการข้ึนลงก็ปล่อยหนาแน่นได้ แต่หาก กางกระชงั ในพ้ืนที่น้าํ นิ่ง น้าํ ไม่มีการข้ึนลง ก็ควรปล่อยลูกปลาให้น้อยลงหรืออาจจะตอ้ งติดต้งั เครื่องใหอ้ ากาศ และตอ้ งหมน่ั คดั ขนาดลูกปลาอยเู่ สมอ การอนุบาลปลากะพงขาวท้งั ในบ่อดินและในกระชงั จะมีรายละเอียดใน การจดั การคลา้ ยๆ กนั ดงั น้ี 1) การดูแลรักษา ตอ้ งหมนั่ ดูแลเรื่องอาหาร คุณภาพน้าํ ศตั รูของลูกปลา และสาํ หรับการล้ียงในกระชงั ตอ้ งหมนั่ ตรวจสอบกระชงั และทาํ ความสะอาดอยเู่ สมอ 2) การให้อาหาร อาหารระยะแรกจะให้ลูกปลากินปลาบดละเอียด เม่ือ ปลาโตข้ึนขนาด 5 นิ้วข้ึนไปจะให้เน้ือปลาท่ีเป็ นชิ้นเล็กๆ โดยใช้เครื่องหั่นปลาเป็ นชิ้นเล็กๆ การให้อาหารไม่มีอตั รากาํ หนดท่ีแน่นอน โดยอาศยั การสังเกตจากการกินอาหารของลูกปลา ใหจ้ นกวา่ ลูกปลาจะหยดุ กิน ในบ่อดินใหอ้ าหารเป็ นจุดๆ และประจาํ ที่เพื่อใหล้ ูกปลาเคยชิน ส่วน ในกระชงั จะหวา่ นอาหารกระจายทว่ั กระชงั ส่วนมากแลว้ จะใหอ้ าหารลูกปลากะพงขาววนั ละ 1 ถึง 2 คร้ัง อาหารท่ีใหป้ ระมาณ 5 ถึง 10 เปอร์เซ็นตข์ องน้าํ หนกั ตวั ปลา 148

บทที่ 5 การเพาะและอนุบาลปลาที่มีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจ 3) การคดั ขนาด เป็นส่ิงจาํ เป็นอยา่ งยง่ิ สาํ หรับการอนุบาลลูกปลากะพงขาว ท้งั ในกระชงั และในบ่อดิน เนื่องจากปลากะพงขาวท่ีมีขนาดใหญ่จะกินลูกปลาที่มีขนากเล็กเป็ น อาหาร จึงตอ้ งหมน่ั คดั ขนาดลูกปลา เครื่องมือที่ใช้คดั ขนาดจะใช้กะละมงั พลาสติกเจาะรูตาม ขนาดของลูกปลา ปลาขนาดใหญ่จะอยใู่ นกะละมงั ส่วนขนาดเลก็ จะรอดรูออกมาได้ เครื่องมือแบบ น้ีจะใช้คดั ขนาดของลูกปลาขนาด 1 ถึง 3 นิ้ว ถ้าโตกว่าน้ีนิยมคดั ทีละตวั ดว้ ยมือ ซ่ึงจะไดน้ บั จาํ นวนไปดว้ ย และแยกปลาแตล่ ะขนาดลงกระชงั เพอ่ื เตรียมจาํ หน่ายหรืออนุบาลต่อไป 7. สรุป การเพาะและอนุบาลลูกปลาที่มีความสําคญั ทางเศรษฐกิจ ปลาแต่ละชนิดจะมีวธิ ีการเพาะ และการอนุบาลที่เหมือนกนั และแตกต่างกนั ส่วนที่เหมือนกนั เช่น การเล้ียงพ่อแม่พนั ธุ์ การ คดั เลือกพ่อแม่พนั ธุ์ คุณสมบตั ิของน้าํ ที่ใชเ้ พาะและอนุบาล การเปล่ียนถ่ายน้าํ และความสะอาด ของบ่อหรือกระชงั ท่ีใชใ้ นการอนุบาล ส่วนท่ีแตกต่างกนั เช่น วิธีการเพาะจะแตกต่างกนั ปลานิล และปลากะพงขาวนิยมเพาะแบบธรรมชาติ ปลาดุกบ๊ิกอุย ปลากดเหลืองนิยมเพาะแบบผสมเทียม ปลาหมอไทยนิยมเพาะแบบฉีดฮอร์โมนกระตุน้ การวางไข่ ปริมาณฮอร์โมนท่ีใช้ก็จะแตกต่างไป ตามชนิดของปลาและความสมบูรณ์ของไข่ สาํ หรับอาหารที่ใชอ้ นุบาลลูกปลาจะข้ึนอยกู่ บั ชนิดของ ลูกปลาวา่ เป็ นปลากินพืช ปลากินเน้ือ หรือกินพืชและเน้ือ ดงั น้นั ในการเพาะและอนุบาลปลาแต่ ละชนิด ผูเ้ พาะจะตอ้ งเขา้ ใจและศึกษาถึงขอ้ มูลเหล่าน้ี เพ่ือความสําเร็จในการเพาะและอนุบาล ลูกปลา 149

บทท่ี 5 การเพาะและอนุบาลปลาท่ีมีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจ คาถามท้ายบท 1. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลาดุกบิ๊กอุย 2. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลาหมอไทย 3. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลากดเหลือง 4. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลานิล 6. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลากะพงขาว 7. อธิบายวธิ ีการทาํ อาหารแปลงเพศปลาหมอ 8. อธิบายวธิ ีการทาํ อาหารแปลงเพศปลานิล 150

บทท่ี 5 การเพาะและอนุบาลปลาท่ีมีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจ เอกสารอ้างองิ กองบรรณาธิการ สโมสรนิสิตคณะประมง. 2531. การเพาะเลี้ยงปลากะพงขาว. กรุงเทพ ฯ : ช่อนนทรี. 94 หนา้ . โชคชยั เหลืองธุวปราณีต. 2548. หลกั การเพาะเลยี้ งสัตว์นา้ . กรุงเทพฯ : โฟร์เพซ. 439 หนา้ . ธารทอง คลองธรรม. (ม.ป.ป.) การเลีย้ งและการเพาะขยายพันธุ์ปลาน้าจืด. กรุงเทพฯ : พฒั นาศิลปาชีพ. 87 หนา้ . ประพนั ธ์ ธาราเวทย.์ 2552. การเพาะพันธ์ุและการเลีย้ งปลาดุกอุย. พิมพค์ ร้ังที่ 4. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. 104 หนา้ . พิพฒั น์ อินทรมาตย.์ 2553. ปลาดุกบ๊กิ อุย. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. 136 หนา้ . ภาณุ เทวรัตนม์ ณีกลุ , สุจินต์ หนูขวญั และวรี ะ วชั รกรโยธิน. 2545. การเพาะเลยี้ งสัตว์นา้ จืด. สมุทรปราการ : สาํ นกั งานฝ่ ายฝึกอบรม ศูนยพ์ ฒั นาการประมงแห่งเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต.้ 185 หนา้ . วริยา สรรคชา. 2546. การเพาะเลีย้ งและการดูแลรักษาปลาดุก. กรุงเทพฯ : หจก.เพชรกะรัต- สติวดิโอ. 95 หนา้ . วสนั ต์ ศรีวฒั นะ และยพุ ินท์ ววิ ฒั นชยั เศรษฐ.์ (ม.ป.ป.) การเพาะเลยี้ งปลากดเหลือง. กรุงเทพฯ : ฝ่ ายเผยแพร่กองส่งเสริมการประมง กรมประมงกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 24 หนา้ . ศราวุธ เจ๊ะโส๊ะ. 2548. ปลาหมอ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่ง- ประเทศไทย จาํ กดั . 42 หนา้ . ศุภวรรณ์ ใจแสน. 2552. คู่มือการเลยี้ งปลานา้ จืดเศรษฐกจิ . กรุงเทพฯ : บริษทั นาคาอินเตอร์มีเดียร์- จาํ กดั . 144 หนา้ . สง่า ลีสง่า และสุชาติ จุลอดุง. 2550. ทดสอบการเจริญเติบโตผลผลิต และอัตราการรอดตาย ของปลาหมอ 6 กลุ่มประชากรในประเทศไทย. เอกสารวิชาการฉบบั ที่ 2/2550 สถาบนั วจิ ยั และพฒั นาพนั ธุกรรมสตั วน์ ้าํ กรมประมงกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 17 หนา้ . สุจินต์ โรจนพทิ กั ษ.์ 2550. การเลยี้ งปลาหมอ. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. 88 หนา้ . สุจินต์ มณีวงศ์, นิเวศน์ เรืองพานิช, ธิดา เพชรมณี และฐานันดร์ ทัตตานนท์. 2524. การเพาะพันธ์ุปลากะพงขาว เอกสารเผยแพร่ฉบบั ท่ี 1 / 2524 สถาบนั เพาะเล้ียงสัตวน์ ้าํ - ชายฝ่ังแห่งชาติ, กรมประมงกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 24 หนา้ . 151

บทที่ 5 การเพาะและอนุบาลปลาท่ีมีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจ สุชาติ จุลอดุง และกฤษณุพนั ธุ์ โกเมนไปรรินทร์. 2550. ศึกษาการใช้ ฮอร์โมน. 17 beta estradiol ในการแปลงเพศปลาหมอให้เป็ นเพศเมีย. เอกสารวิชาการฉบับที่ 7/2550 สถาบนั และพฒั นาพนั ธุกรรมสตั วน์ ้าํ กรมประมกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 15 หนา้ . สุทธิพงศ์ วฒุ ิเจริญวงศ.์ 2552. การเพาะพนั ธ์ุปลา. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. 200 หนา้ . อุดม เรืองนพคุณ. 2552. การเพาะพนั ธ์ุและการเลยี้ งปลานิล. พมิ พค์ ร้ังท่ี 3. กรุงเทพฯ : ธนธชั การ- พิมพ.์ 96 หนา้ . อุธร ฤทธิลึก. 2550. การเลยี้ งปลาเพื่อการค้า. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์. 248 หนา้ . 152

บทที่ 5 การเพาะและอนุบาลปลาท่ีมีความสาํ คญั ทางเศรษฐกิจ สุชาติ จุลอดุง และกฤษณุพนั ธุ์ โกเมนไปรรินทร์. 2550. ศึกษาการใช้ ฮอร์โมน. 17 beta estradiol ในการแปลงเพศปลาหมอให้เป็ นเพศเมีย. เอกสารวิชาการฉบับที่ 7/2550 สถาบนั และพฒั นาพนั ธุกรรมสตั วน์ ้าํ กรมประมกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 15 หนา้ . สุทธิพงศ์ วฒุ ิเจริญวงศ.์ 2552. การเพาะพนั ธ์ุปลา. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. 200 หนา้ . อุดม เรืองนพคุณ. 2552. การเพาะพนั ธ์ุและการเลยี้ งปลานิล. พมิ พค์ ร้ังท่ี 3. กรุงเทพฯ : ธนธชั การ- พิมพ.์ 96 หนา้ . อุธร ฤทธิลึก. 2550. การเลยี้ งปลาเพื่อการค้า. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์. 248 หนา้ . 152

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา หัวข้อเรื่อง 1. ความนา 2. ขอ้ มูลเบ้ืองตน้ สาหรับการจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 3. การวางแผนการผลิตในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 4. การบนั ทึกขอ้ มูลการดาเนินงานฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 5. การคานวณตน้ ทุนการผลิต 6. สรุป จุดประสงค์เชิงพฤตกิ รรม 1. บอกข้นั ตอนการจดั การที่นามาใชส้ าหรับฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 2. บอกองคป์ ระกอบของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 3. บอกข้นั ตอนการจดั ทาแผนการผลิตลูกปลาได้ 4. อธิบายประเภทของการวางแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 5. อธิบายลกั ษณะของแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาที่ดีได้ 6. อธิบายรูปแบบบญั ชีบนั ทึกขอ้ มูลฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 7. อธิบายลกั ษณะการคานวณตน้ ทุนการผลิตฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 8. สามารถออกแบบฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาไดถ้ ูกตอ้ งตามหลกั การ เนื้อหา 1. ความนา ปัจจุบนั การจดั การฟาร์มเป็นปัจจยั ท่ีสาคญั ที่จะทาใหก้ ารประกอบธุรกิจประสบความสาเร็จ เนื่องจากมีการแขง่ ขนั กนั มาก ผจู้ ดั การฟาร์มหรือผปู้ ระกอบการจะตอ้ งใชท้ กั ษะและความสามารถ เพอ่ื ใหก้ ารดาเนินธุรกิจมีประสิทธิภาพ ซ่ึงไม่เหมือนกบั การจดั การฟาร์มในอดีตเพราะการทาฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลาของไทยในอดีต เป็นการทากิจการฟาร์มเพ่ือยงั ชีพ (subsistence level) ผลิตเพ่ือ 153

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตอบสนองความต้องการของครอบครัวเป็ นส่วนใหญ่ หากมีผลผลิตเหลือ เกินความตอ้ งการ บริโภคในครอบครัวจึงนามาทาการค้าหรือแลกเปลี่ยนกนั แต่ปัจจุบนั ค่านิยมของการเป็ นอยู่ เปล่ียนแปลงไป ประกอบกบั ประชากรของประเทศไดเ้ พิ่มมากข้ึน การผลิตจะเช่ือมโยงกบั การคา้ และหวงั ประโยชน์ทางเศรษฐกิจ ธุรกิจทางดา้ นเพาะขยายพนั ธุ์ปลาก็จะตอ้ งผลิตปลาตามความ ตอ้ งการของการตลาดท้งั ภายในและตลาดต่างประเทศ การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจึงตอ้ ง พฒั นาฟาร์มไปสู่การผลิตในรูปของธุรกิจ มีการลงทุนและใช้เทคโนโลยีสูงข้ึน และนาเอา วทิ ยาการจดั การเขา้ มาใชใ้ นการจดั สรรทรัพยากรและบริหารการผลิต 2. ข้อมูลเบื้องต้นสาหรับการจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การจดั การ (management) เป็ นการดาเนินการเพื่อให้บรรลุวตั ถุประสงค์หรือเป้าหมายท่ี วางไว้ ภายใตท้ รัพยากรหรือปัจจยั การผลิตที่มีอยอู่ ยา่ งจากดั การจดั การเพื่อบรรลุผลตามเป้าหมาย และมีประสิทธิภาพ ตอ้ งมีการวางแผนและตดั สินใจในปัญหาต่างๆ อยา่ งฉลาดในการใชท้ รัพยากร มนุษย์ ทุน ปัจจยั การผลิตและทรัพยากรสิ่งแวดลอ้ ม สาหรับการจดั การธุรกิจ ตอ้ งให้ความสาคญั กบั การจดั การองค์กร และวิธีดาเนินงาน เพ่ือประสิทธิภาพการผลิตของธุรกิจให้เกิดข้ึนต่อเนื่อง และไดผ้ ลกาไรสม่าเสมอ (อุธร, 2548) การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา หมายถึง การบริหารฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาตาม หนา้ ที่การจดั การใหบ้ งั เกิดผลในการจดั สรรทรัพยากรของหน่วยธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาที่มี อยูจ่ ากดั ให้บรรลุวตั ถุประสงค์ของหน่วยธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาท่ีตอ้ งการ ภายใตค้ วาม เส่ียงภยั และความไมแ่ น่นอน (อุธร, 2548) การประกอบธุรกิจฟาร์มเพาะเล้ียงปลาท่ีเป็ นส่วนของการผลิต จะมีการประกอบธุรกิจอยู่ 2 ส่วน คือ ส่วนของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะผลิตลูกปลาจาหน่าย อีกส่วนคือฟาร์มเล้ียงปลา จะผลิตปลาขนาดใหญ่เพ่ือนาไปใชใ้ นการประกอบเป็ นอาหาร ในท่ีน้ีจะขอกล่าวเฉพาะส่วนของ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ที่ได้พฒั นาฟาร์มไปสู่การผลิตในรูปของธุรกิจ มีการลงทุนและใช้ เทคโนโลยีสูงข้ึน และนาเอาวิทยาการจดั การเขา้ มาใชใ้ นการจดั สรรทรัพยากรและการบริหารการ ผลิต มีการศึกษาขอ้ มูลก่อนการดาเนินงานอยา่ งเป็ นระบบ เกี่ยวกบั ข้นั ตอนการจดั การฟาร์ม การ เลือกทาเลที่เหมาะสมในการสร้างฟาร์ม องคป์ ระกอบต่างๆ ในฟาร์ม ซ่ึงจะไดก้ ล่าวรายละเอียด ดงั ต่อไปน้ี 154

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 2.1 ข้นั ตอนการจัดการฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา 2.1.1 การกาหนดเป้าหมายหรือวตั ถุประสงค์ของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา การเขียน เป้าหมายตอ้ งชดั เจน ระบุปริมาณงานท่ีตอ้ งการแสดงเป็ นปริมาณเพ่ือตรวจสอบได้ และกาหนด ระยะเวลาที่จะบรรลุเป้าหมายไวช้ ดั เจน 2.1.2 การกาหนดประเด็นปัญหา การดาเนินงานของกิจการฟาร์มใหบ้ รรลุเป้าหมายไม่ใช่ ของง่าย เพราะต้องประสบปัญหาและอุปสรรคต่างๆมากมาย ดงั น้ันผูจ้ ดั การฟาร์มตอ้ งเสาะ แสวงหาขอ้ มูล และองคค์ วามรู้ต่างๆ ท้งั จากการสังเกต การวจิ ยั การสารวจ การศึกษาหาขอ้ มูล จากแหล่งขอ้ มูลทางวชิ าการ คาแนะนาของนกั วชิ าการหรือทีมงานท่ีปรึกษา นาขอ้ มูลและความรู้ท่ี ไดผ้ นวกเขา้ กบั ขอ้ มูลบนั ทึกผลการดาเนินงานของฟาร์มและสภาพแวดลอ้ มการผลิตที่ผา่ นมา เพ่ือ ใช้พยากรณ์หรือกาหนดปัญหาท้งั ทางด้านการผลิต เศรษฐกิจ สังคม ที่มีผลกระทบต่อธุรกิจ มีปัญหาใดบา้ ง ใหน้ ้าหนกั ปัญหาแต่ละปัญหา ตามลาดบั ความสาคญั ท่ีอาจเกิดไดส้ ูงสุดไปสู่การ เกิดข้ึนไดน้ อ้ ยที่สุด 2.1.3 การรวบรวมขอ้ มูลและความรู้ จากท่ีไดว้ เิ คราะห์ถึงปัญหาที่อาจเกิดข้ึนไดม้ าก ก็ตอ้ ง รวบรวมขอ้ มูลเก่ียวกบั ปัญหาน้นั เพ่ือเป็ นขอ้ พิจารณากาหนดทางเลือกในการป้องกนั และแนวทาง ในการแกป้ ัญหา หรือปรับปรุงกิจการใหบ้ รรลุเป้าหมายใหไ้ ด้ 2.1.4 การดาเนินการ เป็ นการลงมือปฏิบตั ิ หรือดาเนินการตามแผนท่ีได้เลือกแลว้ ใช้ หลกั การจดั การใหก้ ารดาเนินงานบรรลุเป้าหมายและมีประสิทธิภาพ 2.1.5 การประเมินผล เป็ นข้ันตอนสุดท้ายของกระบวนการจัดการ ผู้จัดการต้อง ประเมินผลการดาเนินงาน ผลท่ีได้บรรลุเป้าหมายหรือไม่ หากผลการประเมินบ่งช้ีผลบรรลุ เป้าหมาย ก็เป็ นอนั สิ้นสุดของกระบวนการ หากผลการประเมินบ่งช้ีใหท้ ราบวา่ การดาเนินงานไม่ ไดผ้ ลตามเป้าหมายตอ้ งทบทวนแนวทางแกไ้ ขปัญหา หรือกลบั ไปเริ่มตน้ กระบวนการจดั การใหม่ 2.2 การเลือกทาเลทเ่ี หมาะสมในการสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การเลือกทาเลในการสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาเป็ นจุดเร่ิมตน้ ที่สาคญั มากเพราะส่งผล ถึงผลผลิตที่ได้ การตลาด ผลตอบแทนท่ีจะไดร้ ับ และความสาเร็จของฟาร์มในอนาคต โดยทวั่ ไป ปัจจยั ต่างๆ ที่นามาพิจารณาในการเลือกทาเลสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจะเป็ นเช่นเดียวกบั ขอ้ พจิ ารณาในการเล้ียงสัตวน์ ้าทวั่ ไป เพียงแต่จะมีความแตกต่างกนั บา้ งในรายละเอียดเล็กๆ นอ้ ยๆ เท่าน้นั ปัจจยั ที่นามาพิจารณาในการสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรมีดงั ต่อไปน้ี 2.2.1 แหล่งน้าและคุณภาพน้า เป็ นปัจจยั สาคญั ยิ่งในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บริเวณที่ต้งั ฟาร์มจะตอ้ งมีน้าท่ีเพียงพอตลอดปี หรืออย่างนอ้ ยก็ตลอดช่วงฤดูการเพาะขยายพนั ธุ์ และคุณภาพ น้าก็เป็นสิ่งสาคญั ท่ีจะตอ้ งคานึงถึง น้าท่ีใชใ้ นการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรมีคุณสมบตั ิดงั น้ี 155

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 2.2.1.1 ออกซิเจนท่ีละลายในน้า เนื่องจากปลาตอ้ งใช้ออกซิเจนเพื่อการหายใจ ดังน้ันออกซิเจนที่ละลายในน้าจึงมีความสาคญั มาก เพราะจะส่งผลกระทบต่อการฟักไข่และ การดารงชีวติ ของปลา น้าที่ใชใ้ นการฟักไข่และอนุบาลลูกปลาจะตอ้ งมีปริมาณออกซิเจนสูง โดยมี ความเขม้ ขน้ ของออกซิเจนไม่ต่ากวา่ 3 มิลลิกรัมตอ่ ลิตร ซ่ึงหากมีออกซิเจนต่ามากเกินไปจะส่งผล ให้เจริญเติบโตชา้ อตั ราการฟักต่าและลูกปลาพิการ (สุทธิพงศ,์ 2552) และเมื่อปริมาณออกซิเจน ต่าลงถึงระดับวิกฤติ ลูกปลาก็จะเจริญเติบโตช้าหรืออาจจะตาย เพื่อเป็ นการป้องกันปัญหา ออกซิเจนท่ีละลายในน้ามีไม่เพียงพอ ในการฟักไข่และอนุบาลลูกปลาจึงควรใชเ้ คร่ืองเพิ่มอากาศ ช่วยเพม่ิ ออกซิเจนดว้ ย 2.2.1.2 อุณหภูมิ ไข่ปลาจะฟักเป็ นตวั และลูกปลาจะเจริญเติบโตไดด้ ีในอุณหภูมิ ช่วงหน่ึงซ่ึงจะมีค่าแตกต่างกันไปตามชนิดของปลา โดยทวั่ ไปแล้วอุณหภูมิท่ีเหมาะสมจะอยู่ ในช่วง 25 ถึง 30 องศาเซลเซียส สาหรับประเทศไทยปัญหาเกี่ยวกบั อุณหภูมิมีไม่มากนกั เนื่องจาก อุณหภูมิค่อนขา้ งสม่าเสมอตลอดปี แต่อยา่ งไรก็ตามการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิอยา่ งฉับพลนั จะทา ใหไ้ ขป่ ลาไมส่ ามารถฟักเป็นตวั ได้ ส่วนลูกปลาวยั ออ่ นจะช็อคและตายในท่ีสุด ขอ้ ควรพิจารณาใน เร่ืองอุณหภูมิของน้าก็คือน้าที่นามาใช้ตอ้ งไม่เย็นจนเกินไป เช่น น้าจากน้าตก หรือร้อนเกินไป เช่น น้าบาดาล หากจาเป็ นตอ้ งนามาใช้ควรนามาพกั ให้อุณหภูมิอยู่ในระดับปกติเสียก่อนจึง นาไปใชไ้ ด้ 2.2.1.3 ก๊าซพิษที่ละลายในน้า ก๊าซพิษบางชนิด เช่น มีเธน (methane) หรือก๊าซ ไข่เน่า (hydrogen sulfide) อาจพบในน้าท่ีสูบจากบ่อบาดาลที่ลึกมาก ก๊าซเหล่าน้ีเป็ นอนั ตรายกบั ไข่และลูกปลา แตส่ ามารถกาจดั ไดโ้ ดยการพกั น้าไวแ้ ละใหอ้ ากาศตลอดเวลา คลอรีนก็เป็ นก๊าซอีก ชนิดหน่ึง ซ่ึงเป็ นพิษต่อปลาในกรณีใช้น้าประปาในการเพาะฟัก จึงจาเป็ นตอ้ งพกั น้าไวป้ ระมาณ 1 วันเพื่อให้คลอรี นสลายตัว ซ่ึงการทดสอบคลอรี นทาได้โดยใช้โปตัสเซี ยมไอโอไดด์ (potassiumiodide) โดยสารดงั กล่าวจะทาปฏิกิริยากบั คลอรีนเกิดสารสีน้าตาล (อุทยั รัตน์, 2538) 2.2.1.4 ความขุ่นใสของน้า น้าท่ีนามาฟักไข่ควรจะใสพอสมควร ไม่ควรใหม้ ีสาร แขวนลอยมากเกินไป หากน้าที่นามาฟักไข่ขุ่นเนื่องจากสารแขวนลอยประเภทตะกอนดินมาก เกินไปจะส่งผลให้อตั ราการฟักไข่ลดลง เนื่องจากตะกอนดินไปเคลือบผิวของไข่ ทาให้การ แลกเปล่ียนออกซิเจนไม่ไดห้ รือไดน้ ้อย ส่วนน้าท่ีขุ่นเนื่องจากแพลงก์ตอน จะทาให้เกิดการขาด ออกซิเจนในน้า นอกจาน้นั แพลงกต์ อนสัตวบ์ างชนิดยงั เป็ นอนั ตรายต่อไข่โดยตรง ปัญหาเก่ียวกบั ความขุ่นของน้าสามารถแก้ไขได้ โดยการพกั น้าให้ตกตะกอนแล้วกรองน้าดว้ ยทรายหยาบจะ สามารถกาจดั ไดท้ ้งั ตะกอนแขวนลอย และแพลงกต์ อนบางส่วน 156

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 2.2.1.5 ความเป็ นกรดเป็ นด่าง น้าที่เหมาะสมในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ควรมี ความเป็นกรดเป็นด่างอยใู่ นช่วง 6.5 ถึง 8 แต่ปัญหาส่วนใหญ่มกั เกิดจากน้าเป็ นกรด ซ่ึงจะมีผลทา ให้อตั ราการฟักไข่ต่า ลูกปลาเจริญเติบโตชา้ อ่อนแอ เป็ นโรคไดง้ ่าย และตายในท่ีสุด สาหรับ วิธีการวดั ค่าความเป็ นกรดเป็ นด่างของน้า สามารถวดั ไดโ้ ดยใชเ้ คร่ืองวดั พีเอช (pH meter) ซ่ึงจะ ได้ค่าละเอียด แต่หากต้องการทราบค่าอย่างคร่าวๆ สามารถวดั ได้ โดยใช้น้ายาทดสอบหรือ กระดาษสีสาหรับวดั ค่าความเป็ นกรดเป็ นด่างก็ได้ (ภาพที่ 6.1) และหากพบวา่ น้าเป็ นกรดใหแ้ กไ้ ข โดยการเติมปูนขาว ส่วนจะเติมมากนอ้ ยเพียงใดข้ึนอยกู่ บั วา่ น้าเป็นกรดมากหรือนอ้ ย ภาพท่ี 6.1 น้ายาวดั ความเป็ นกรดเป็ นด่างของน้า ทม่ี า : ธาฎา (2556) 2.2.2 สภาพพ้ืนที่ การเลือกพ้ืนท่ีต้งั ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรเลือกพ้ืนที่ที่อยูใ่ กลก้ บั แหล่งเล้ียงปลาชนิดท่ีจะทาการเพาะขยายพนั ธุ์ พ้ืนท่ีตอ้ งมีเพียงพอท่ีจะสร้างสิ่งก่อสร้างที่จาเป็ น เช่น โรงเพาะฟัก บ่อเล้ียงพ่อแม่พนั ธุ์ บ่ออนุบาล เป็ นตน้ และไม่ควรเป็ นพ้ืนที่ที่น้าท่วมหรือ สูงชนั เพราะจะทาใหก้ ารก่อสร้างทาไดย้ าก 2.2.3 กระแสไฟฟ้า เป็ นปัจจยั ท่ีสาคญั อีกประการหน่ึงในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา หากมี กระแสไฟฟ้าจะช่วยลดตน้ ทุนบางอยา่ งลงไดม้ าก เช่น เคร่ืองสูบน้า เครื่องใหอ้ ากาศ เพราะการใช้ อุปกรณ์หรื อเครื่องมือที่ทางานด้วยกระแสไฟฟ้าจะประหยัดกว่าการใช้น้ ามัน และการมี กระแสไฟฟ้าจะทาใหส้ ามารถทางานกลางคืนไดส้ ะดวกยงิ่ ข้ึน 2.2.4 การคมนาคม ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรอยใู่ กลก้ บั เส้นทางคมนาคม เน่ืองจากใน การขนส่งลูกปลาไปยงั บ่อเล้ียงน้นั เป็ นงานท่ีตอ้ งอาศยั ความรวดเร็วมาก หากการคมนาคมไม่ สะดวกลูกปลาจะไดร้ ับความกระทบกระเทือนมาก ทาให้ปลาบอบช้า หรืออาจตายระหว่างการ 157

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ขนส่งได้ หรือถา้ มองในแง่การตลาดแลว้ ฟาร์มที่อยูใ่ กล้เส้นทางคมนาคมย่อมติดต่อกบั ลูกคา้ ได้ สะดวกกว่า เพราะในการทาธุรกิจการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในประเทศไทยน้นั ส่ิงสาคญั ประการ หน่ึงที่จะช่วยให้จาหน่ายผลผลิตไดม้ ากข้ึนคือ ผูเ้ พาะขยายพนั ธุ์ปลาตอ้ งสามารถให้คาแนะนาใน การเล้ียงแก่ลูกคา้ ได้ นอกจากน้ียงั สะดวกแก่การขนส่งอาหารปลา การติดต่อธุรกิจต่างๆ หรือ แมแ้ ตก่ ารซ้ือเคร่ืองอุปโภคบริโภคของคนในฟาร์มดว้ ย 2.3 องค์ประกอบของฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา องค์ประกอบของฟาร์มเพาะขยายพันธุ์ปลา โดยท่ัวไปประกอบด้วย 3 ส่วน คือ บ่อเล้ียงพอ่ แม่พนั ธุ์ โรงเพาะฟัก และบอ่ อนุบาล 2.3.1 บ่อเล้ียงพอ่ แม่พนั ธุ์ ควรเป็ นบ่อดินที่มีขนาดไม่เล็กหรือใหญ่จนเกินไป เพราะหาก เล็กเกินไปอาจจะมีผลให้พ่อแม่พนั ธุ์ปลาขนาดใหญ่ไม่สามารถสร้างไข่และน้าเช้ือได้ แต่หากใช้ บ่อขนาดใหญ่เกินไปจะทาใหก้ ารจบั พอ่ แม่พนั ธุ์ทาไดย้ าก บ่อมีลกั ษณะเหมือนกบั บ่อเล้ียงปลาทวั่ ๆ ไป ขนาดของบ่อท่ีเหมาะสมควรมีเน้ือที่ประมาณ 800 ถึง 1,600 ตารางเมตร ลึกประมาณ 1 ถึง 1.5 เมตร (สุทธิพงค์ , 2552) และควรเป็นรูปสี่เหล่ียมผนื ผา้ เพอ่ื ความสะดวกในการจบั ปลาดว้ ยอวน (ภาพที่ 6.2) บ่อพ่อแม่พนั ธุ์ควรมีอย่างน้อย 2 บ่อ ต่อปลาแต่ละชนิด เพราะจาเป็ นตอ้ งเล้ียงปลาเพศผูแ้ ละ เพศเมียแยกบ่อ ยกเวน้ ปลาบางชนิดท่ีไม่ผสมพนั ธุ์กนั ในบ่อเล้ียง สามารถเล้ียงปลาเพศผแู้ ละเพศเมีย ลงในบ่อเดียวกนั ได้ เช่น ปลาจีน ปลายีสกเทศ และปลาสวาย เป็ นตน้ (ภาณุ และคณะ, 2545) สาหรับจานวนบ่อน้นั ข้ึนอยกู่ บั ปริมาณพ่อแม่พนั ธุ์ท่ีจะใชใ้ นแต่ละปี โดยปล่อยในอตั ราค่อนขา้ งต่า เช่น ปลาตะเพียนขาว ปล่อย 1 ตัวต่อ 2 ตารางเมตร ปลาดุกอุยปล่อย 1 ตวั ต่อตารางเมตร สาหรับพ่อแม่พนั ธุ์ปลาขนาดใหญ่ (3 ถึง 6 กิโลกรัมต่อตวั ) อาจปล่อยในอตั ราไร่ละ 50 ตวั (Woynarovich และ Horvath , 1980) บ่อสาหรับเล้ียงพ่อแม่พนั ธุ์ตอ้ งมีระบบการถ่ายน้าที่ดี ได้รับแสงสว่างเพียงพอ ควรจดั สภาพแวดล้อมภายในบ่อให้ใกล้เคียงกับสภาพธรรมชาติที่ปลาชนิดน้ันชอบวางไข่ เพราะ สภาพแวดลอ้ มจะเป็ นส่วนช่วยกระตุน้ ให้ปลามีไข่และน้าเช้ือสมบูรณ์เร็วข้ึน นอกจากน้ีบ่อเล้ียง พอ่ แม่พนั ธุ์ควรต้งั อยใู่ นท่ีเงียบสงบ ปราศจากสิ่งรบกวนจากภายนอก และควรอยูใ่ กลโ้ รงเพาะฟัก เพื่อความสะดวกในการขนยา้ ยพอ่ แมพ่ นั ธุ์ 158

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ภาพที่ 6.2 บ่อเล้ียงปลาพอ่ แม่พนั ธุ์ ทม่ี า : ธาฎา (2556) 2.3.2 โรงเพาะฟัก เป็นสถานที่ที่ใชด้ าเนินกิจกรรมแทบทุกอยา่ งในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เร่ิมต้งั แต่การขนยา้ ยพ่อแม่พนั ธุ์ปลาเขา้ มาพกั ไว้ ทาการฉีดฮอร์โมน ผสมพนั ธุ์ ฟักไข่ และ การอนุบาลลูกปลา โรงเพาะฟักเป็ นโรงเรือนที่มีหลงั คากนั แดดกนั ฝนได้ (ภาพท่ี 6.3) โดยทวั่ ไป ภายในโรงเพาะฟักจะประกอบดว้ ยส่วนตา่ งๆ ดงั น้ี ภาพที่ 6.3 ลกั ษณะโรงเพาะฟัก ทม่ี า : ธาฎา (2556) 2.3.2.1 บ่อพกั พ่อแม่พนั ธุ์ ก่อนการฉีดและระหว่างการฉีดฮอร์โมนจาเป็ นตอ้ งนา พอ่ แมพ่ นั ธุ์มาพกั ไวใ้ นโรงเพาะฟักโดยแยกเพศ จึงจาเป็ นตอ้ งมีบ่อพกั พ่อแม่พนั ธุ์อยา่ งนอ้ ย 2 บ่อ บ่อท่ีใชค้ วรเป็นบ่อคอนกรีต ขนาดประมาณ 3 x 1.5 x 1 เมตร (ภาพท่ี 6.4) กน้ บ่อมีความลาดเอียง เล็กนอ้ ย โดยดา้ นลึกอยู่ทางท่อระบายน้าออก สาหรับความหนาแน่นของพ่อแม่พนั ธุ์ท่ีนามาพกั 159

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในบ่อไม่ควรปล่อยหนาแน่นเกินไป อาจใชเ้ กณฑว์ า่ ปล่อยพอ่ แม่พนั ธุ์หนกั 1 กิโลกรัมต่อพ้ืนท่ีบ่อ 1 ตารางเมตร (อุทยั รัตน์, 2538) โดยมีการใหอ้ ากาศตลอดเวลา หากให้มีน้าไหลผา่ นก็จะดียง่ิ ข้ึน เพราะการไหลของน้าทาใหเ้ กิดอากาศหมุนเวยี นไดเ้ ป็ นอยา่ งดี และการไหลของน้าช่วยชะลา้ งและ ขบั ถ่ายของเสียภายในบ่อออกไปดว้ ย ในการพกั พ่อแม่พนั ธุ์หากตรึงกระชงั ซ่ึงมีขนาดเล็กกวา่ บ่อ เล็กน้อยลงในบ่อ และพกั พ่อแม่พนั ธุ์ลงในกระชัง จะทาให้การจบั พ่อแม่พนั ธุ์ทาไดส้ ะดวกข้ึน และปลาไม่ช้า ในกรณีพอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลามีขนาดเล็ก และจานวนนอ้ ยอาจใชภ้ าชนะท่ีมีปากกวา้ ง พกั พอ่ แมพ่ นั ธุ์กไ็ ด้ ภาพท่ี 6.4 ลกั ษณะบอ่ พกั ปลาพอ่ แมพ่ นั ธุ์ ทม่ี า : ธาฎา (2556) 2.3.2.2 บ่อฟักไข่ ในการฟักไข่ปลาต่างชนิดกนั อาจจะใช้รูปแบบของบ่อ ขนาด และระบบตา่ งๆ ของบอ่ ฟักไข่ที่ตา่ งกนั ท้งั น้ีข้ึนอยกู่ บั ชนิดของไข่และปริมาณไข่ ในกรณีของปลา ท่ีมีไข่แบบจมติดวสั ถุ เช่น ไข่ปลาดุกรัสเซีย ปลาสวาย นิยมทาเป็ นบ่อซีเมนตร์ ูปสี่เหล่ียมผืนผา้ หรือบ่อกลม มีขนาดไม่ใหญ่มากนัก อาจเป็ นขนาดเดียวกบั บ่อพกั พ่อแม่พนั ธุ์ก็ได้ คือขนาด 3x1.5x1 เมตร สาหรับบ่อฟักไข่ปลาดุกรัสเซียไม่จาเป็ นต้องลึก 1 เมตร อาจลดลงเหลือ 60 เซนติเมตร กเ็ พียงพอแลว้ โดยมีท่อน้าเขา้ และทอ่ ระบายน้าออก เช่นเดียวกบั บ่อพกั พอ่ แม่พนั ธุ์ ส่วนจานวนบ่อฟักไข่ข้ึนอยู่กับแผนงานในการเพาะขยายพนั ธุ์ ในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาคร้ัง หน่ึงๆ จะใชบ้ ่อเป็นระยะเวลาอยา่ งนอ้ ย 4 วนั จึงสามารถยา้ ยลูกปลาไปลงบ่ออนุบาลได้ ปลาท่ีมี ไขแ่ บบคร่ึงจมคร่ึงลอยการฟักไข่ควรใชก้ รวยฟักไข่ หรืออาจใชก้ ระชงั ผา้ โอล่อนแกว้ ตรึงไวใ้ นบ่อ ก็ได้ บ่อที่ใช้ไม่ว่าจะใช้กรวยฟักหรือกระชงั ผา้ โอล่อนแกว้ อาจจะใช้บ่อขนาดเดียวกบั บ่อพกั 160

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา พ่อแม่พนั ธุ์ก็ได้ สาหรับการฟักไข่ปลาประเภทไข่ลอย นิยมฟักในกระชงั ผา้ โอล่อนแกว้ ท่ีตรึงไว้ ในบอ่ เหมือนกบั การฟักไข่ปลาแบบคร่ึงจมคร่ึงลอย (ภาพที่ 6.5) ภาพท่ี 6.5 บ่อฟักไข่ปลาประเภทไขล่ อยและไข่คร่ึงจมคร่ึงลอย ทม่ี า : ธาฎา (2556) 2.3.2.3 บ่ออนุบาล เป็ นบ่อที่ใช้อนุบาลลูกปลาหลงั จากท่ีฟักเป็ นตวั แลว้ บ่อที่ใช้ อาจมีลกั ษณะและขนาดเช่นเดียวกบั บ่อพกั พอ่ แมพ่ นั ธุ์ เพ่ือจะไดส้ ะดวกในการใชง้ าน และเป็ นบ่อ ท่ีจะใชพ้ กั ลูกปลาก่อนการขนส่งกไ็ ด้ (ภาพที่ 6.6) จานวนบ่ออนุบาลข้ึนอยกู่ บั แผนงานในการผลิต ว่ามีเป้าหมายในการผลิตเท่าไร จบั ลูกปลาขายก่ีคร้ังต่อเดือน โดยมีหลกั เกณฑ์ว่าบ่ออนุบาล ดงั กล่าวจะตอ้ งใชอ้ นุบาลลูกปลาวยั อ่อนที่เพ่ิงออกจากไข่จนไดล้ ูกปลาขนาดประมาณ 1 นิ้ว อตั รา การปล่อยจะแตกตา่ งไปตามชนิดของปลา ระบบน้า และอาหารที่ให้ ภาพท่ี 6.6 บอ่ อนุบาลลูกปลา ทมี่ า : ธาฎา (2556) 161

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 2.3.2.4 บ่อพกั น้า ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจะต้องมีบ่อพกั น้า เพราะน้าที่จะ นามาใช้ในโรงเพาะฟักจาเป็ นตอ้ งพกั ไวก้ ่อนเสมอ เพื่อปรับคุณสมบตั ิของน้าให้ดีข้ึน บ่อพกั น้า อาจจะสร้างเป็ นถงั ทรงสูง (ภาพท่ี 6.7) ซ่ึงจะช่วยประหยดั พ้ืนที่และทาให้น้ามีแรงดนั พอที่จะทา กิจกรรมต่างๆ ในโรงเพาะฟักไดส้ ะดวก สาหรับขนาดของบ่อพกั น้าข้ึนอยูก่ บั ปริมาณน้าท่ีใชใ้ น โรงเพาะฟักในแต่ละวนั โดยควรจุน้าประมาณ 2 เท่าของความจุของบ่อท้งั หมดในโรงเพาะฟัก จากถงั พกั น้าจะมีท่อนาไปยงั บ่อต่างๆ ภายในโรงเพาะฟัก รวมท้งั อุปกรณ์การฟักไข่ นอกจากน้นั บริเวณท่อระบายน้าทิ้งจากบ่อต่างๆ จะตอ้ งมีท่อหรือคูระบายน้าทิ้งจากบ่อไปยงั บ่อบาบดั ก่อน ปล่อยสู่ภายนอก หรืออาจนากลบั มาใชใ้ หม่ ภาพที่ 6.7 บอ่ พกั น้า ทม่ี า : ธาฎา (2556) 2.3.2.5 เคร่ื องให้อากาศ การให้อากาศภายในบ่ออนุบาลและบ่อต่างๆ ใน โรงเพาะฟักเป็ นสิ่งจาเป็ นและสาคัญ เพราะนอกจากเป็ นการป้องกันการขาดออกซิเจนแล้ว ปริมาณออกซิเจนที่สูงจะช่วยลดมลพิษของก๊าซแอมโมเนียลงได้ ระบบการใหอ้ ากาศในโรงเพาะฟัก เร่ิมจาก เคร่ืองให้อากาศแลว้ ต่อท่อเอสล่อนไปยงั บ่อต่างๆ ที่จะตอ้ งให้อากาศ โดยวางท่อให้อยู่ เหนือศีรษะเพ่อื ความสะดวกในการทางาน จากท่อจะมีทอ่ ยางพลาสติกไปตามบอ่ ต่างๆ โดยมีวาล์ว ควบคุม ส่วนปลายดา้ นที่จะใส่ลงไปในบ่อจะใชห้ วั ทรายสวมไว้ เพ่ือใหล้ มกระจายดีและเพื่อถ่วง ปลายท่อยางพลาสติกใหจ้ มน้าดว้ ย 2.3.2.6 ห้องปฏิบตั ิการ ภายในโรงเพาะฟักจะตอ้ งมีบริเวณสาหรับการฉีดฮอร์โมน การผสมเทียม และกิจกรรมอ่ืนๆ เช่น การบรรจุลูกปลาเพ่ือการขนส่ง ซ่ึงไม่ตอ้ งการเน้ือที่มากมาย 162

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เพียงแต่สามารถวางโต๊ะทางานและมีบริ เวณเหลื อเล็กน้อยพอท่ี จะทางานได้สะดวกก็เพียงพอ บริเวณน้ีควรอยภู่ ายในอาคารโรงเพาะฟัก หากอยใู่ กลบ้ อ่ พกั พอ่ แม่พนั ธุ์จะทางานไดส้ ะดวกข้ึน 2.3.3 บ่ออนุบาล เป็ นบ่อดินท่ีจะใช้ในการอนุบาลลูกปลาวยั อ่อนจนโตเป็ นปลาขนาด 1 ถึง 2 นิ้ว ซ่ึงสามารถนาไปจาหน่ายหรือนาไปเล้ียงต่อเป็นปลาเน้ือได้ ลกั ษณะของบ่อควรเป็ นรูป ส่ีเหลี่ยมผืนผา้ ขนาด 0.5 ถึง 1 ไร่ มีความลึกประมาณ 0.8 ถึง 1 เมตร กน้ บ่อเรียบและมีความ ลาดเทลงมาทางท่อระบายน้าออกเล็กนอ้ ย บริเวณท่อระบายน้าออกควรขุดพ้ืนบ่อให้เป็ นแอ่งลึก ประมาณ 30 เซนติเมตร กวา้ ง 1 เมตร เพื่อความสะดวกในการรวบรวมลูกปลา จานวนบ่อ อนุบาลข้ึนอยกู่ บั จานวนลูกปลาที่ตอ้ งการในแต่ละช่วง โดยอนุบาลประมาณ 1 เดือน บ่ออนุบาล ลกั ษณะน้ีเหมาะสาหรับปลาตะเพียนขาว ปลาจีน ปลายี่สกเทศ และปลาสวาย เป็ นตน้ ซ่ึงจะ อนุบาลไดผ้ ลดีกวา่ ในบ่อซีเมนต์ 3. การวางแผนการผลติ ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา 3.1 ความสาคัญของการวางแผนและงบประมาณ การลงทุนดาเนินธุรกิจท่ีมีการแข่งขนั สูงในปัจจุบนั จะตอ้ งมีการวางแผนและงบประมาณ ไวล้ ่วงหน้า การดาเนินธุรกิจด้านการผลิตสัตวน์ ้าก็เหมือนกบั การดาเนินธุรกิจอย่างอื่น ที่ตอ้ ง กาหนดวตั ถุประสงค์และกิจกรรมซ่ึงจะทาในอนาคตเป็ นข้นั ตอนอยา่ งชดั เจน การวางแผนและ งบประมาณในการผลิตพนั ธุ์ปลาจะตอ้ งศึกษาและรวบรวมขอ้ มูลในดา้ นต่างๆ เช่น ราคาปัจจยั การ ผลิตต่างๆ ความรู้หลกั เศรษฐศาสตร์ท่ีประยุกต์ใช้ในฟาร์ม การศึกษาวิจยั เก่ียวกบั ปลา และการ คาดคะเนราคาลูกปลาในอนาคต เป็ นตน้ เพ่ือจะนาขอ้ มูลเหล่าน้ีมาวเิ คราะห์ความเป็ นไปได้ ท้งั ทางดา้ นการตลาด ดา้ นเทคนิคการผลิต และดา้ นการเงิน ในการตดั สินใจวา่ จะผลิตลูกปลาชนิดใด ตลอดจนคิดคานวณค่าใช้จ่ายและรายไดใ้ ห้ชดั เจน เพ่ือหลีกเล่ียงความเสี่ยงจากการขาดทุนหรือ ลม้ เหลวของธุรกิจ หากผปู้ ระกอบการมีการวางแผนและงบประมาณในการผลิตดี มีการใช้ปัจจยั การผลิตอยา่ งมีประสิทธิภาพและประหยดั ท้งั ในระยะส้ันและระยะยาว มีการเลือกใชว้ ิธีการผลิตที่ เหมาะสมท่ีจะทาให้ไดร้ ับผลตอบแทนในระดบั สูง ก็จะทาให้การดาเนินธุรกิจประสบความสาเร็จ 3.2 การจัดทาแผนการผลติ ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา จาแนกได้ 6 ข้นั ตอนดงั น้ี 3.2.1 การกาหนดเป้าหมายและวตั ถุประสงค์ การจดั ทาแผนตอ้ งคานึงถึงขอ้ จากดั ต่างๆ เช่น การบารุงรักษาสภาพความอุดมสมบูรณ์ของพ้ืนที่ดินและแหล่งน้า เพื่อตอบสนองการผลิต ระยะยาว การรักษาสภาพแวดลอ้ ม การคุม้ ครองสุขภาพของลูกจา้ ง การรักษาเอกภาพทางการเงิน 163

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ของธุรกิจ ขอ้ จากดั เหล่าน้ีจะใชเ้ ป็นเกณฑใ์ นการกาหนดวตั ถุประสงคแ์ ละขอบเขตของธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในการเลือกกิจกรรมที่เหมาะสมเพอื่ ตอบสนองเป้าหมายท่ีสาคญั คือกาไรสูงสุด 3.2.2 การสารวจทรัพยากรหรือปัจจยั การผลิตที่สามารถจดั สรรได้ สารวจทรัพยากรและ ปัจจยั การผลิต เช่น พ่อแม่พนั ธุ์ อาหารลูกปลาวยั อ่อน รวมถึงอุปกรณ์เครื่องมือต่างๆ เพ่ือจะได้ เป็ นขอ้ มูลในการจาแนกชนิด ปริมาณในการผลิตลูกปลา และสามารถจะขยายกิจการไปไดม้ าก นอ้ ยเพียงใด ตอ้ งจดั ทาแบบสารวจจดบนั ทึกจานวนทรัพยากรท่ีมีอยู่ และสามารถจดั สรรไดใ้ น อนาคต 3.2.3 การจาแนกกิจการและการวเิ คราะห์สัมประสิทธ์ิของกิจการ จะผลิตปลาชนิดใดบา้ ง ควรพิจารณาจากทรัพยากรที่มีอยู่หรือสามารถจดั หาได้ และมีตลาดรองรับผลผลิต ประเภท ปริมาณ และคุณภาพของทรัพยากรท่ีสารวจไวจ้ ะบอกให้ทราบว่าควรจะผลิตสัตวน์ ้าชนิดใด มีรูปแบบการผลิตอยา่ งไร กิจการใดควรเป็นกิจการเสริมหรือกิจการควบคู่ 3.2.4. การประเมินอตั ราผลกาไรข้นั ตน้ ต่อหน่วยของกิจการ เป็ นการประมาณผลกาไรท่ี คาดว่าจะได้รับจากการดาเนินกิจการใดกิจการหน่ึงต่อหน่วยผลผลิต ขอ้ มูลน้ีนามาใช้คานวณ รายไดแ้ ละตน้ ทุนของกิจการ โดยตน้ ทุนคิดจากราคาของปัจจยั ผนั แปรรวมกบั ค่าเสื่อมราคาของ ตน้ ทุนคงท่ี และรายไดค้ านวณจากผลผลิตที่ไดร้ ับจาการผลิตที่ใชป้ ัจจยั ระดบั ท่ีเหมาะสม 3.2.5. การเลือกกิจการผลิต จะตอ้ งเลือกกิจการที่ให้รายไดส้ ูงสุดภายใตท้ รัพยากรท่ีมีอยู่ และภายใตค้ วามสามารถและศกั ยภาพที่จะทาได้ กิจการที่เหมาะสมพิจารณาจากผลตอบแทนและ สภาพคล่องของแต่ละกิจการท่ีดาเนินการได้ภายในพ้ืนท่ีน้ัน จานวนหรือขนาดของกิจการท่ี ดาเนินการ พิจารณาจากการจดั ทาแผนทางเลือกหลายแผนเปรียบเทียบกนั 3.2.6. การจดั ทางบประมาณท้งั หมดของฟาร์ม เป็ นข้นั สุดทา้ ยของการเตรียมแผนท้งั หมด ของฟาร์มโดยมีจุดมุ่งหมายสาคญั คือ 3.2.6.1 ประมาณการรายได้ ตน้ ทุน และผลกาไรของการผลิตตามแผนการผลิต ทางเลือกแตล่ ะแผน 3.2.6.2 ประมาณการกระแสเงินสดท่ีรับและจ่าย และสภาพคล่องของการผลิตตาม แผนการผลิตทางเลือก 3.2.6.3 เปรียบเทียบผลกาไรและสภาพคล่องของการผลิตในแตล่ ะแผนทางเลือก 3.2.6.4 ประเมินค่าผลกระทบของการขยายขนาดกิจการหรือการเปล่ียนแปลง แผนการผลิตในปัจจุบนั 3.2.6.5 ประมาณการความตอ้ งการทรัพยากรและผลตอบแทนการใชป้ ระโยชน์จาก ทรัพยากร เช่น ทุน แรงงาน พอ่ แมพ่ นั ธุ์ อาหาร และน้า เป็นตน้ 164

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 3.3 ประเภทของการวางแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การจัดทาแผนและงบประมาณฟาร์ม เป็ นการกาหนดแผนการทางานและการใช้ งบประมาณ ซ่ึงอาจกาหนดไวร้ ะยะส้ัน (2 ถึง 3 ปี ) หรือระยะกลาง (5 ปี ) หรือระยะยาว (10 ปี ข้ึนไป) ก็ได้ ระยะเวลาจะส้ันหรือยาวจะข้ึนกบั ชนิดของปลาท่ีจะผลิต ลกั ษณะแผนและงบประมาณที่จะ ทาข้ึนสามารถแบ่งออกได้ 3 ประเภท ดงั น้ี 3.3.1 การวางแผนและงบประมาณท้งั หมด (complete farm planning and budgeting) หรือเรียกอีกอยา่ งหน่ึงวา่ งบประมาณฟาร์มแบบสมบูรณ์ หมายถึง การกาหนดองคป์ ระกอบของ ฟาร์มท้งั หมดวา่ ฟาร์มจะประกอบกิจการใด เช่น ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ก็จะกาหนดวา่ จะเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลาชนิดใด ใช้วิธีการเพาะแบบใด อนุบาลลูกปลาดว้ ยอาหารอะไร อนุบาล ให้ได้ ลูกปลาขนาดไหนจึงจาหน่าย จะตอ้ งใช้ปัจจยั การผลิตอะไรบา้ ง จานวนเท่าไร ตลอดจนรายรับ รายจ่ายของแต่ละกิจกรรมควรเป็ นเท่าใด การทาแผนและงบประมาณท้งั หมดจะตอ้ งทาก่อนเริ่ม ดาเนินการ เม่ือทาการผลิตไปแลว้ อาจจะเป็ นไปตามแผน หรือไม่เป็ นไปตามแผนและงบประมาณ ท่ีวางไวก้ ็ได้ ถา้ ไมเ่ ป็นไปตามแผนก็จะตอ้ งมีการปรับเปล่ียนแผนใหม่ อาจจะปรับเปล่ียนเล็กนอ้ ย หรือปรับแผนท้งั หมดก็ได้ ข้ึนอยกู่ บั ความเหมาะสมและสถานการณ์ในช่วงเวลาน้นั ๆ การวางแผน และงบประมาณฟาร์มท้งั หมดมีข้นั ตอนการดาเนินงานดงั น้ี 3.3.1.1 สารวจทรัพยากรซ่ึงเป็นทรัพยส์ ินฟาร์ม การวางแผนฟาร์มท้งั หมดข้ึนอยกู่ บั ความถูกตอ้ งของการบนั ทึกทรัพยากรท่ีมีอยูใ่ นฟาร์ม เพราะทรัพยากรเหล่าน้ีจะทาใหเ้ กิดผลผลิต หรืออาจเป็ นตวั กาหนดว่าฟาร์มควรจะผลิตลูกปลาปริมาณเท่าใด และจะมีผลกาไรเป็ นเท่าไร ดงั น้นั ควรสารวจทรัพยากรดงั น้ี 1) ท่ีดิน ท่ีดินนบั วา่ เป็นปัจจยั สาคญั มากอนั ดบั แรกของทรัพยส์ ินท้งั หมดท่ี มีอยใู่ นฟาร์ม จะเป็ นตวั กาหนดประเภทและขนาดของฟาร์ม และขอ้ มูลเกี่ยวกบั ที่ดินท่ีควรทราบ คือ ชนิดของดิน ความลาดชนั ของพ้ืนที่ ความอุดมสมบูรณ์ของดิน นอกจากน้นั จะตอ้ งพิจารณา วา่ ถา้ จะขยายกิจการฟาร์ม ยงั พอมีท่ีดินท่ีจะซ้ือหรือเช่าเพิ่มเติมไดห้ รือไม่ เป็นจานวนเทา่ ไร 2) ส่ิงก่อสร้าง สิ่งก่อสร้างต่างๆ ควรจดบันทึกกิจการฟาร์มเกี่ยวกับ ส่ิงก่อสร้าง ควรมีรายละเอียดเก่ียวกบั ขนาดพ้ืนท่ี ความจุ ความสามารถที่จะใชป้ ระโยชน์อะไรได้ บา้ ง และความสามารถท่ีจะใชใ้ นการการผลิต มีผลผลิตสูงสุดเท่าไร 3) แรงงาน ขอ้ มูลดา้ นแรงงาน ทรัพยากรดา้ นแรงงาน ควรพิจารณาท้งั ใน ดา้ นจานวนวา่ มีแรงงานจะช่วยทางานในฟาร์มจานวนเทา่ ไร และพิจารณาดา้ นคุณภาพคือแรงงานที่ มีอยู่มีความสามารถ หรือความชานาญในงานท่ีเก่ียวขอ้ งในฟาร์มอย่างไร จะต้องตระหนักถึง 165

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา แรงงานท่ีจะตอ้ งจา้ งเพิ่มเติมในช่วงระยะที่ตอ้ งใชแ้ รงงานมากข้ึน หรือตอ้ งการแรงงานที่มีคุณภาพ หรือความชานาญเฉพาะอยา่ ง 3.3.1.2 กาหนดชนิดปลาท่ีจะเพาะและจานวนพ้นื ท่ีบ่อเพาะและบ่ออนุบาล ข้นั ตอน น้ีจะกาหนดว่าจะเพาะปลาชนิดใดบา้ งที่เหมาะสม ซ่ึงอาจจะมีการเพาะปลาชนิดเดียวหรือหลาย ชนิดกไ็ ด้ นอกจากน้นั จะตอ้ งกาหนดดว้ ยวา่ ปลาแตล่ ะชนิดควรจะอนุบาลในบ่อขนาดไหนจานวน ก่ีบ่อ จึงเหมาะสมกบั ปัจจยั การผลิตท่ีมีอยู่ เช่น ท่ีดิน แรงงาน ทุน และปัจจยั การผลิตอื่นๆ 3.3.1.3 การประมาณการถึงปัจจยั การผลิตท่ีจะใช้และผลผลิตท่ีจะไดร้ ับ ในข้นั น้ี จะตอ้ งประมาณการปัจจยั การผลิตในส่วนของปัจจยั ผนั แปรที่จะใชใ้ นการเพาะและอนุบาลลูกปลา ตามที่กาหนด เช่น จานวนพ่อแม่พนั ธุ์ปลาแต่ละชนิด และปริมาณอาหารท่ีใช้อนุบาล ตลอด ระยะเวลาดาเนินการ 1 รุ่น สารเคมีและยาที่ใชใ้ นฟาร์ม จานวนแรงงาน เคร่ืองจกั ร และเครื่องมือ ที่ใช้ เป็ นตน้ ปัจจยั การผลิตแต่ละอย่างจะใช้เป็ นจานวนเท่าไร นอกจากน้ันในข้นั น้ีจะต้อง ประมาณการผลผลิตท่ีคาดว่าจะไดร้ ับ ท้งั น้ีอาจจะใช้ขอ้ มูลของฟาร์มที่ไดบ้ นั ทึกเอาไว้ หรือจาก ประสบการณ์ของผูว้ างแผนเอง หรือจากเอกสารทางราชการ หรือจากการสอบถามจากฟาร์ม ขา้ งเคียงกไ็ ด้ 3.3.1.4 การประมาณการราคาปัจจยั การผลิตและราคาของผลผลิต เพื่อใช้ในการ ประมาณการตน้ ทุนผนั แปรและรายไดข้ องฟาร์มจากการขายลูกปลาท่ีผลิตได้ ในข้นั น้ีจะประมาณ การราคาของปัจจยั การผลิตทุกชนิดตามท่ีได้คานวณปริมาณการใช้แล้วตามข้นั ตอนท่ี 3 เพื่อ ประมาณการตน้ ทุนผนั แปรท้งั หมด และจะตอ้ งประมาณการราคาของผลผลิตลูกปลาแต่ละชนิด ดว้ ย เพื่อหารายไดร้ วมของกิจการท้งั หมดของฟาร์ม ซ่ึงตน้ ทุนผนั แปรรวมจะไดจ้ ากการคานวณ โดยการรวมผลคูณระหวา่ งจานวนปัจจยั การผลิตกบั ราคาปัจจยั การผลิตน้นั ๆ และรายไดร้ วมก็จะ ไดจ้ ากการรวมผลคูณระหวา่ งจานวนผลผลิตกบั ราคาผลผลิตแตล่ ะชนิด 3.3.1.5 การประมาณการตน้ ทุนคงท่ี ตน้ ทุนคงที่ในฟาร์มก็คือ ตน้ ทุนที่ตอ้ งเสียไม่ วา่ จะทาการผลิตหรือไมก่ ต็ าม โดยทว่ั ๆ ไปแลว้ ตน้ ทุนคงที่มี 5 ประเภท 1) ค่าเสื่อมราคาของเครื่องจกั รและโรงเรือนส่ิงก่อสร้าง 2) ค่าประกนั ภยั ในฟาร์ม 3) ค่าซ่อมแซมอุปกรณ์เคร่ืองจกั รและโรงเรือนส่ิงก่อสร้าง 4) ค่าภาษีท่ีดินในกรณีที่ดินเป็ นของตนเอง หรือเป็ นค่าเช่าท่ีดินในกรณีเช่า จากผอู้ ่ืน 166

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 5) ค่าดอกเบ้ีย หรือค่าเสียโอกาสของเงินลงทุนในกรณีท่ีเจา้ ของฟาร์มใช้ เงินทุนของตวั เอง ตน้ ทุนคงท่ีน้ีสามารถประมาณการไดโ้ ดยการคานวณจากรายการที่กิจการของ ฟาร์มมีอยู่ 3.3.1.6 รวมข้นั ตอนต่างๆ เข้าด้วยกนั เพื่อกาหนดแผนของฟาร์ม ข้นั ตอนน้ีก็คือ การรวบรวมขอ้ มูลต่างๆ ท่ีไดจ้ ดั ทามาจากข้นั ตอนท่ี 1 ถึงข้นั ตอนที่ 5 (ภาพที่ 6.8) เป็ นแผนฟาร์ม แต่ละแผน แล้วในข้นั น้ีก็จะสามารถคานวณตน้ ทุนรวมและรายได้ของแผนต่างๆ ได้ และยงั สามารถคานวณประมาณการกาไรของแต่ละแผนได้ และถา้ ไม่มีอะไรยงุ่ ยากมากนกั หลงั จากเสร็จ สิ้นข้นั น้ีแลว้ จะสามารถเปรียบเทียบกาไรระหว่างแผนต่างๆ แล้วตดั สินใจเลือกแผนที่ให้กาไร สูงสุดได้ ข้นั ตอนท่ี 1 การสารวจทรัพยากร ท่ีมีอยใู่ นฟาร์มสัตวน์ ้า ข้นั ตอนท่ี 2 จดั สรรการใชป้ ระโยชน์ ของทรัพยากรฟาร์มในแผนงานฟาร์ม ข้นั ตอนที่ 3 ประมาณการตน้ ทุนรวมและ และผลตอบแทนรวมใน แผนงานฟาร์ม ข้นั ตอนที่ 4 จดั รูปแบบของรายการตน้ ทุน และผลตอบแทนใหเ้ ป็น งบประมาณท้งั หมดของฟาร์ม ภาพที่ 6.8 ข้นั ตอนการวางแผนและจดั ทางบประมาณท้งั หมดของฟาร์ม ทมี่ า : จาลอง (2552) 3.3.2 การวางแผนและงบประมาณฟาร์มบางส่วน (partial farm planning and budgeting) หมายถึงการวางแผนทางบประมาณเฉพาะกิจการหน่ึงเท่าน้นั วตั ถุประสงคก์ ็เพ่ือปรับปรุงกิจการ หรือการแกป้ ัญหาเพ่ือให้สอดคลอ้ งกบั สถานการณ์ในขณะน้นั เช่น ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 167

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จดั ทาแผนและงบประมาณไวท้ ี่จะเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 4 ชนิด คือ ปลาดุกรัสเซีย ปลานิล ปลาทบั ทิม และปลาหมอไทย โดยวางแผนการผลิตพร้อมกนั ชนิดละเท่าๆ กนั แต่ในช่วงเร่ิมการ ผลิตสถานการณ์ทางการตลาดของปลาทบั ทิม และปลาหมอไทย เกษตรกรมีความตอ้ งการมาก ก็ อาจเปล่ียนแผนใหม่ โดยการผลิตปลาทบั ทิมและปลาหมอไทยใหม้ ากข้ึน และลดอตั ราการผลิตลูก ปลาดุกรัสเซียและปลานิลลง โดยทาการวางแผนและงบประมาณฟาร์มใหม่ เก่ียวกบั รายรับและ รายจ่ายในการผลิตลูกปลา ส่วนกิจการอื่นๆ ยงั เหมือนเดิม เป็ นการเปลี่ยนแปลงเพียงบางส่วน เพ่อื ใหส้ อดคลอ้ งกบั สถานการณ์และโอกาสทางธุรกิจ การจดั ทาแผนและงบประมาณบางส่วนของ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจาแนกไดจ้ ากผลการวิเคราะห์ปัญหา 4 ประการ ที่มาจากการปรับปรุง กิจการดว้ ยทางเลือกแนวใหม่ ดงั น้ี 3.3.2.1 มีตน้ ทุนใดบา้ งท่ีเพ่มิ ข้ึนเนื่องจากการดาเนินกิจการใหม่แทนกิจการเดิม 3.3.2.2 มีตน้ ทุนใดบา้ งท่ีลดลงเนื่องจากการลดกิจการเดิมเพราะมีกิจการใหม่เขา้ มา แทน 3.3.2.3 มีรายไดใ้ ดบา้ งท่ีไดร้ ับจากกิจการใหมท่ ่ีนาเขา้ มาแทนกิจการเดิม 3.3.2.4 มีรายไดใ้ ดบา้ งท่ีลดลงเน่ืองจากการลดกิจการเดิมเพราะมีกิจการใหม่เขา้ มา แทน จากการวเิ คราะห์ปัญหา 4 ประการแลว้ พิจารณาเปรียบเทียบระหวา่ งผลไดผ้ ลเสีย ของกิจการน้นั ๆ ซ่ึงไดร้ ับผลจากการปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลง เม่ือคิดคานวณแล้วปรากฏว่า ผลไดม้ ากกวา่ ผลเสีย ผปู้ ระกอบการก็ควรดาเนินการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงกิจการน้นั แต่ถา้ ผลการ คิดคานวณไดร้ ับในทางท่ีเป็นลบ ผปู้ ระกอบการก็ไม่สมควรท่ีจะจดั การปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลง รูปแบบในการจดั ทางบประมาณบางส่วนของฟาร์ม 3.3.3 การวางแผนและงบประมาณกระแสเงินสดฟาร์ม (cash flow farm planning and budgeting) คือการสรุปรายรับและรายจ่ายของธุรกิจฟาร์มในช่วงเวลาใดเวลาหน่ึง ปัจจุบนั ได้ กลายเป็ นเคร่ืองมือท่ีสาคญั สาหรับฟาร์มทุกฟาร์ม ที่มีการลงทุนมากและทาเป็ นการคา้ เน่ืองจาก เป็ นการวางแผนล่วงหน้า ประโยชน์ของการวางแผนและงบประมาณกระแสเงินสด คือ เป็ นการ คาดคะเนความตอ้ งการของเงินทุน เงินกู้ และความสามารถใชค้ ืนเงินของธุรกิจ กระแสเงินสดจะ ผ่านเข้ามาในธุรกิจจากแหล่งเงินทุนต่างๆ ตลอดปี และใช้จ่ายออกไปเป็ นค่าใช้จ่ายต่างๆ ของ ธุรกิจฟาร์ม สมมุติว่าเงินสดท้ังหมดจะต้องผ่านบัญชีของธุรกิจ วตั ถุประสงค์ของการทา งบประมาณฟาร์มกเ็ พ่ือประมาณการไหลของเงินสดในระยะเวลาใดเวลาหน่ึง เช่น 6 เดือน หรือ 1 ปี รูปแบบงบประมาณฟาร์มแบบกระแสเงินสดโดยทว่ั ไปสามารถแบง่ ได้ ดงั น้ี 168

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 3.3.3.1 ยอดคงเหลือเงินสดตน้ งวด 3.3.3.2 รายรับเงินสด (cash inflow) ซ่ึงจะประกอบดว้ ย 1) รายรับจากการดาเนินกิจการ ไดจ้ ากการจาหน่ายผลผลิตในฟาร์ม เช่น จาหน่ายลูกปลา จาหน่ายปลาขนาดใหญ่ และจาหน่ายปลาพอ่ แม่พนั ธุ์ เป็นตน้ 2) รายรับจากทรัพยส์ ินประเภททุน ไดแ้ ก่ รับจา้ งส่งลูกปลาให้ฟาร์มอื่น และรับจา้ งขนส่งพอ่ แม่พนั ธุ์ (กรณีที่มีรถขนส่งปลา) เป็นตน้ 3) รายรับจากกิจการนอกฟาร์ม ไดแ้ ก่ ค่าจา้ ง เงินเดือน หรือจากการลงทุน อื่นๆ เป็นตน้ 3.3.3.3 รายจา่ ยเงินสด (cash outflow) ซ่ึงประกอบดว้ ย 1) ค่าใช้จ่ายในการดาเนินการ ได้แก่ ค่าพ่อแม่พนั ธุ์ปลา ค่าอาหารปลา คา่ จา้ งแรงงาน และค่าภาษี เป็นตน้ 2) คา่ ใชจ้ ่ายสาหรับทุนดาเนินการ ไดแ้ ก่ ลงทุนซ้ือเคร่ืองสูบน้า และเครื่อง ตดั หญา้ เป็นตน้ 3) คา่ ใชจ้ า่ ยอื่นๆ ไดแ้ ก่ คา่ ใชจ้ ่ายในครอบครัว ค่าใชจ้ ่ายท่ีไม่เก่ียวกบั การ ดาเนินกิจการฟาร์มอื่นๆ 4) จ่ายชาระหน้ีเงินกูท้ ้งั ตน้ และดอก ซ่ึงแบ่งออกเป็ นเงินกูร้ ะยะส้ัน ระยะ ปานกลาง และระยะยาว 3.3.3.4 เงินสดซ่ึงสามารถนาไปใชไ้ ด้ (cash available) ซ่ึงไดจ้ ากการนารายรับเงิน สดท้งั หมดลบดว้ ยรายจ่ายเงินสดท้งั หมด 3.3.3.5 รายการเงินกู้เพ่ิมเติม รายการเงินกู้เพิ่มเติมน้ีจะเกิดข้ึนต่อเม่ือเงินสดที่ สามารถจะนามาใชจ้ า่ ยไดต้ ิดลบ นนั่ คือรายจา่ ยมากกวา่ รายรับ ซ่ึงอาจจะกูเ้ พิ่มเติมไดท้ ้งั แบบเงินกู้ ระยะส้นั ระยะปานกลาง และระยะยาว 3.3.3.6 รายจา่ ยคืนเงินกู้ เป็ นการประมาณการจ่ายคืนเงินกูท้ ี่กูม้ าใหม่ หากมีรายรับ มากกวา่ รายจ่ายในช่วงเวลาใดหรือในเดือนใด การจ่ายคืนเงินกูจ้ ะจ่ายคืนเงินกูร้ ะยะส้ันซ่ึงไดก้ ูย้ มื มาเป็ นอนั ดบั แรกก่อน นั่นคือจะตอ้ งจ่ายคืนเงินกูร้ ะยะส้ันซ่ึงกูม้ าใหม่เพราะถึงกาหนดชาระคืน ก่อนอนั อ่ืนๆ ตามลาดบั 3.3.3.7 ยอดคงเหลือของเงินสดปลายงวด เป็ นเงินสดที่เหลือสาหรับดาเนินกิจการ ในช่วงต่อไปซ่ึงจะตอ้ งมีค่าเป็ นบวกอยู่เสมอ การคาดคะเนเงินสดคงเหลือสาหรับการดาเนิน กิจการต่อสามารถคานวณไดจ้ าก เงินสดซ่ึงสามารถนาไปใชไ้ ดบ้ วกกบั เงินที่กูม้ าใหม่แลว้ ลบดว้ ย เงินกูท้ ี่จะชาระคืน 169

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 3.3.3.8 รายการเก่ียวกบั หน้ีคา้ งชาระ ในส่วนน้ีจะแสดงให้เห็นวา่ ฟาร์มมีหน้ีคา้ ง ชาระในแต่ละช่วงเวลาเป็ นจานวนเท่าไร ซ่ึงจะแยกให้เห็นเป็ นหน้ีค้างชาระระยะส้ัน ระยะ ปานกลาง และระยะยาว 3.4 ลกั ษณะของแผนและงบประมาณฟาร์มทด่ี ี 3.4.1 กิจการแต่ละชนิดที่กาหนดในแผนและงบประมาณฟาร์ม จะตอ้ งมีขนาดใหญ่ พอสมควร เม่ือทาการผลิตแลว้ จะตอ้ งคุม้ กบั เงินทุนและปัจจยั การผลิตที่ใชไ้ ป เพราะถา้ กิจการเล็ก เกินไป การใชเ้ ครื่องจกั รและแรงงานจะไม่มีประสิทธิภาพเต็มที่ จะเป็ นการสูญเสียทรัพยากรใน การผลิต ในการดาเนินธุรกิจจะตอ้ งพิจารณาขนาดฟาร์มดว้ ย ถา้ ฟาร์มมีพ้ืนท่ีนอ้ ยและไม่สามารถ หาท่ีดินมาเพ่ิมเติมไดก้ ็ไม่ควรแบ่งกิจกรรมการผลิตออกเป็นหลายกิจกรรม 3.4.2 การผลิตตามแผนและงบประมาณฟาร์ม จะตอ้ งใชท้ รัพยากรของฟาร์มไดอ้ ยา่ งเตม็ ท่ี การใชท้ ่ีดิน แรงงาน และปัจจยั การผลิตทุกชนิด ตอ้ งนามาใชใ้ นการผลิตอยา่ งเต็มกาลงั ตลอดท้งั ปี โดยไมม่ ีปัจจยั การผลิตใดวา่ งอยโู่ ดยเปล่าประโยชน์เลย 3.4.3 ควรกาหนดให้มีการใช้วิธีการผลิตและเครื่องมือที่ทนั สมยั เทคนิคในการเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลาและอุปกรณ์เคร่ืองมือตา่ งๆ ไดม้ ีการพฒั นาอยูเ่ สมอ ซ่ึงหมายถึงวา่ การทาฟาร์มยอ่ ม มีประสิทธิภาพสูงข้ึนเร่ือยๆ ดว้ ย ฉะน้นั ในการวางแผนและงบประมาณฟาร์มจึงควรตระหนกั ถึง ความจริงข้อน้ีไวด้ ้วย โดยพยายามกาหนดไวใ้ นแผนด้วยว่าจะใช้เคร่ืองมือที่ทนั สมัย และมี ประสิทธิภาพสูง ขอ้ ควรระวงั คืออยา่ ใชเ้ ครื่องมือหรืออุปกรณ์ที่อยใู่ นข้นั ทดลองหรือปรับปรุง 3.4.4 แผนและงบประมาณฟาร์มที่ดีจะตอ้ งมีความยดื หยนุ่ ได้ กล่าวคือ ถา้ เหตุการณ์เปล่ียน ไปจนจาเป็ นตอ้ งแกไ้ ข ปรับปรุง ขยายหรือลดกิจการบางอย่างให้สอดคลอ้ งกบั เหตุการณ์น้นั ๆ ก็สามารถเปล่ียนแปลงแกไ้ ขระบบงบประมาณไดโ้ ดยไม่ยากนกั 3.4.5 กาหนดแผนและงบประมาณให้สอดคลอ้ งกบั สภาพแวดลอ้ ม ในการเลือกชนิดของ ปลาที่จะเพาะขยายพนั ธุ์จะตอ้ งคานึงถึงสภาพดินฟ้าอากาศและสภาพภูมิประเทศในทอ้ งถิ่นน้นั ดว้ ย เช่น ภาคใตม้ ีชายฝ่ังทะเลมากควรเน้นเกี่ยวกบั ปลาน้ากร่อย เช่น ปลากะพงขาว ปลาเก๋า และ ปลาทบั ทิม เป็ นตน้ ภาคกลางหรือภาคตะวนั ออกเฉียงเหนืออาจจะเน้นปลาน้าจืด เช่น ปลานิล ปลาตะเพียนขาว ปลาสวาย และปลาดุกรัสเซีย เป็ นตน้ ตลอดจนพิจารณาถึงเกษตรกรผเู้ ล้ียงปลา และการบริโภคของประชาชนในพ้ืนท่ีน้นั ดว้ ย 3.4.6 คานึงถึงความสัมพนั ธ์ระหวา่ งตน้ ทุนและราคาขาย กล่าวคือ ควรทาแผนให้เนน้ หนกั ไปในกิจการที่ผลิตแลว้ เสียตน้ ทุนนอ้ ยและมีรายไดม้ าก 3.4.7 พจิ ารณาถึงความชานาญในการประกอบการของตนเอง การกาหนดกิจกรรมในแผน และงบประมาณฟาร์มโดยเฉพาะกิจกรรมหลกั ของฟาร์มจะตอ้ งให้เหมาะสมกับความชานาญ 170

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา และความพอใจของตนเองดว้ ย เช่น ผูป้ ระกอบการมีความชานาญเกี่ยวกบั ปลาน้าจืด ก็ควรเน้น กิจกรรมปลาน้าจืด แต่ถา้ ผูป้ ระกอบการมีความชานาญเก่ียวกบั ปลาน้ากร่อย ก็ควรทาแผนและ งบประมาณฟาร์มเก่ียวกบั ปลาน้ากร่อย แต่ก็ตอ้ งสอดคลอ้ งเหมาะสมกบั สภาพพ้ืนท่ีของฟาร์มดว้ ย กิจกรรมใดที่ผปู้ ระกอบการไมม่ ีความชานาญหรือไม่เคยทามาก่อนแต่เห็นวา่ ทาแลว้ มีกาไร ก็ให้ทา เป็ นกิจกรรมรอง หรือกิจกรรมย่อยของฟาร์มไปก่อน เม่ือมีความชานาญมากข้ึนจึงค่อยวางแผน ขยายกิจการน้นั ตอ่ ไป 3.4.8 แผนและงบประมาณควรให้มีความเส่ียงนอ้ ย การทาฟาร์มน้นั ตอ้ งเส่ียงต่อสภาพดิน ฟ้าอากาศ ตลอดจนโรคและพยาธิต่างๆ อยแู่ ลว้ แต่ถา้ วางแผนและงบประมาณฟาร์มทากิจกรรมที่ ไม่เคยทามาก่อนก็จะทาให้เส่ียงต่อการขาดทุนมากยิ่งข้ึนไปอีก ดังน้ันในการวางแผนและ งบประมาณฟาร์มจึงควรตระหนกั ขอ้ น้ีไวด้ ว้ ย 3.4.9 ควรจะคานึงถึงตลาดของผลผลิตต่างๆ ดว้ ย ในการวางแผนและงบประมาณฟาร์ม ควรจะคานึงถึงตลาดของผลผลิตที่ผลิตข้ึนมาดว้ ย เพราะถา้ ผลิตข้ึนมาแลว้ ขายไม่ไดห้ รือขายได้ ราคาต่าก็เท่ากบั วา่ การทาฟาร์มไม่ประสบผลสาเร็จ ฉะน้นั การหาตลาดผลผลิตแต่ละชนิดที่ทาการ วางแผนจะผลิตข้ึนมาน้นั จึงจาเป็ นท่ีจะตอ้ งไดร้ ับการพิจารณาอยา่ งรอบคอบ จะพิจารณาตน้ ทุน แลว้ ละเลยดา้ นการหาตลาดน้นั ไม่ได้ 3.5 ข้อมูลทจี่ าเป็ นในการวางแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา ผปู้ ระกอบธุรกิจฟาร์มเป็ นผูท้ าหน้าที่ในการตดั สินใจและแกป้ ัญหาเกี่ยวกบั ธุรกิจการผลิต และจาหน่ายสินค้าท่ีผลิตได้ และสามารถดาเนินธุรกิจให้บรรลุเป้าหมายท่ีกาหนดไว้อย่าง มีประสิทธิภาพภายใต้ความเส่ียงและความไม่แน่นอนได้น้ัน ผูป้ ระกอบการจาเป็ นตอ้ งอาศัย ขอ้ มูล (data) และข่าวสารความรู้ (information) ท่ีเชื่อถือได้ และเกี่ยวขอ้ งกบั เรื่องน้นั ๆ มาช่วย ประกอบการพิจารณาเพ่ือตดั สินใจโดยผ่านกระบวนการจดั การ ดงั น้นั จึงสมควรจะตอ้ งทาความ เขา้ ใจถึงลกั ษณะของขอ้ มูลและข่าวสารความรู้ท่ีจะนามาประกอบการพิจารณาในการจดั การธุรกิจ ฟาร์มดงั น้ี 3.5.1 ข่าวสารความรู้ที่เกี่ยวขอ้ งกบั ลกั ษณะทวั่ ไปของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ข่าวสารความรู้เหล่าน้ีจะช่วยให้ผปู้ ระกอบการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาไดม้ ีความเขา้ ใจถึงเงื่อนไข และสภาพทวั่ ไปของฟาร์มสัตวน์ ้าท้งั ในดา้ นทางกายภาพ ชีวภาพ เศรษฐกิจและสังคม ข่าวสาร เหล่าน้ีมีความจาเป็นต่อการบริหารงานธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ถา้ ผปู้ ระกอบการขาดขอ้ มูล ข่าวสารเหล่าน้ี จะก่อให้เกิดความยุ่งยากในการจดั การธุรกิจฟาร์ม เพราะจะทาให้ไม่เข้าใจถึง สาเหตุและขอบเขตของปัญหาและอุปสรรค ข่าวสารความรู้น้ีมีดงั น้ี (สะเท้ือน, 2543) 171

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 3.5.1.1 ข่าวสารความรู้ทางการเงิน เช่น ทรัพยส์ ิน หน้ีสิน รายไดท้ ้งั หมด รายจ่าย ท้งั หมด รายได้ และรายจ่ายของแตล่ ะกิจการ เป็นตน้ 3.5.1.2 ข่าวสารความรู้ทางกายภาพและชีวภาพของปลา เช่น ลกั ษณะทางกายภาพ และการเจริญเติบโตของปลาท่ีเพาะขยายพนั ธุ์และอนุบาล คุณภาพและความอุดมสมบูรณ์ของดิน และน้าในฟาร์ม คุณลกั ษณะและสมรรถนะของเครื่องจกั รกล และการซ่อมบารุงรักษา เป็นตน้ 3.5.1.3 ข่าวสารความรู้ทางการผลิต เช่น ข้นั ตอนในการผลิต ชนิดและจานวน ปัจจยั การผลิต ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งผลผลิตกบั ปัจจยั การผลิต ระยะเวลาที่เหมาะสมกบั การผลิตลูก ปลาแต่ละชนิด และจานวนลูกปลาที่เหมาะสมกบั การผลิต เป็นตน้ 3.5.2 ข่าวสารความรู้ท่ีใชป้ ระกอบการวินิจฉยั (diagnostic information) ข่าวสารความรู้ ประเภทน้ี เป็ นข่าวสารความรู้ท่ีช่วยในการวินิจฉยั และตดั สินใจว่าควรจะดาเนินกิจการอยา่ งไรจึง จะดีหรือไม่ดี และควรจะตอ้ งจดั การแกไ้ ขอย่างไร เช่น การวเิ คราะห์สถานภาพของธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ฟาร์มใดฟาร์มหน่ึงวา่ ดีหรือไม่ดีอยา่ งไร ถา้ ไม่ดีจะมีวิธีการปรับปรุงแกไ้ ขอยา่ งไร จึงจะดีข้ึน เช่น ฟาร์มเพาะปลาดุกรัสเซียแห่งหน่ึงผลิตลูกปลาจากปลาวยั อ่อนจานวน 100,000 ตวั ใช้เวลาอนุบาล 2 เดือนได้ลูกปลาขนาด 2 นิ้ว จานวน 30,000 ตวั การจะวินิจฉัยว่าฟาร์มน้ี ดาเนินธุรกิจดีหรือไม่ ตอ้ งนาขอ้ มูลท่ีมีมาตรฐานมาเปรียบเทียบกนั เช่น ในปัจจุบนั ฟาร์มเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซียโดยทวั่ ไปผลิตลูกปลาจากปลาวยั ออ่ นจานวน 100,000 ตวั ใชเ้ วลาอนุบาล 2 เดือนไดล้ ูกปลาขนาด 2 นิ้ว จานวน 50,000 ตวั ดงั น้นั พอสรุปไดว้ ่าฟาร์มเพาะปลาน้นั ผลิต ปลาดุกรัสเซียในอตั ราผลผลิตต่า สมควรจะตอ้ งปรับปรุงแกไ้ ขเพื่อใหไ้ ดผ้ ลผลิตเพ่ิมมากข้ึน โดย จะตอ้ งอาศยั ข่าวสารความรู้ประเภทอื่นๆ มาประกอบการพิจารณาการตดั สินใจในการวิเคราะห์ สถานภาพของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาน้นั นอกจากจะใชข้ ่าวสารความรู้ทางดา้ นการผลิต เป็ นเคร่ืองพิจารณาแลว้ ยงั สามารถใชข้ ่าวสารความรู้ทางดา้ นการเงินการคลงั ของฟาร์ม รายได้ สุทธิของฟาร์ม ผลตอบแทนจากการลงทุน หรือกาไรสุทธิ สาหรับการวินิจฉัยและตดั สินใจได้ เช่นเดียวกนั 3.5.3 ขา่ วสารความรู้ท่ีใชใ้ นการคาดคะเน (predictive information) ข่าวสารประเภทน้ีเป็ น ข่าวสารความรู้ท่ีจะช่วยผปู้ ระกอบการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในการคาดคะเนเหตุการณ์ที่จะเกิด ข้ึนกบั ธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในอนาคต ซ่ึงจะมีส่วนช่วยประกอบในการวางแผนการผลิต หรือเพ่ือการปรับปรุงเปล่ียนแปลงกิจการในธุรกิจฟาร์ม ให้มีความเหมาะสมและสอดคลอ้ งกบั เหตุการณ์ หรือสถานการณ์น้นั ๆ ซ่ึงเป็ นการลดการเส่ียงภยั และความไม่แน่นอนไดด้ ียิ่งข้ึน การ เปล่ียนแปลงดงั กล่าวอาจจะเกิดจากเทคโนโลยีท่ีใช้ในฟาร์ม ราคาผลผลิต ราคาปัจจยั การผลิต ดินฟ้าอากาศโดยทว่ั ไป สถาบนั ที่เก่ียวขอ้ ง นโยบายของรัฐบาล ตลอดจนความไม่แน่นอนของ 172

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา การกระทาของบุคคลท่ีเก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ซ่ึงข่าวสารความรู้ประเภทน้ีมี ดงั น้ี 3.5.3.1 ราคาที่คาดคะเน (expected price) หมายถึง ราคาของผลผลิตหรือราคาของ ปัจจยั การผลิต ท่ีคาดคะเนวา่ จะเป็ นเช่นไรในอนาคตตามสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง เช่น ฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลาน้าจืดตอ้ งคาดคะเนวา่ ในปี ต่อไปราคาของลูกปลานิล ปลาสลิด ปลาดุก และ ปลากดเหลือง จะมีราคาตวั ละเทา่ ไร 3.5.3.2 ผลผลิตท่ีคาดคะเน (expected output) หมายถึง จานวนผลผลิตท่ีคาดวา่ จะ ผลิตไดใ้ นอนาคตตามแผนการผลิต ตามสถานการณ์ท่ีเปล่ียนแปลง เช่น เกิดโรคระบาด น้าท่วม อากาศหนาว และฝนตกมาก เป็ นตน้ ดงั น้นั ผลผลิตที่คาดคะเนว่าจะผลิตไดใ้ นอนาคตก็น่าจะมี ปริมาณนอ้ ยกวา่ ปกติท่ีควรจะผลิตได้ 3.5.3.3 ผลตอบแทนท่ีคาดคะเน (expected return) หมายถึง ระดบั รายไดห้ รือ ผลตอบแทนของกิจการหรือหน่วยธุรกิจ ภายในธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในระยะเวลาหน่ึง ในอนาคตตามสถานการณ์ท่ีเปลี่ยนแปลง 3.5.4 ข่าวสารความรู้ท่ีช่วยในการแกไ้ ขปัญหา (prescriptive information) ข่าวสารความรู้ ประเภทน้ีเป็ นข่าวสารความรู้ท่ีสามารถช่วยผูป้ ระกอบการ ในการแก้ไขปัญหาและเสนอแนะ วิธีการแก้ปัญหาว่าจะดาเนินการอย่างไร จึงจะทาให้การดาเนินธุรกิจประสบความสาเร็จตาม เป้าหมายที่กาหนดไว้ โดยที่ข่าวสารความรู้ประเภทน้ีจะช่วยใหผ้ ูป้ ระกอบธุรกิจมีทางเลือกในการ ตดั สินใจแกป้ ัญหาไดห้ ลายทางภายใตเ้ ง่ือนไข และขอ้ จากดั ของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา น้ันๆ ข่าวสารความรู้ประเภทน้ีตอ้ งอาศยั ข้อมูลความรู้ต่างๆ ที่ได้กล่าวมาแล้วมาช่วยในการ พิจารณาด้วยเพื่อจะไดห้ าแนวทางปฏิบตั ิที่ถูกตอ้ งและเหมาะสม เช่น ฟาร์มเพาะปลาดุกรัสเซีย ฟาร์มหน่ึงมีความประสงคจ์ ะเปล่ียนแปลงแผนการผลิตจากการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซีย เป็ น การเพาะขยายพนั ธุ์ปลากดเหลือง ซ่ึงคาดคะเนว่าการเพาะขยายพันธุ์ปลากดเหลืองจะให้ ผลตอบแทนมากกว่าการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซีย ในการตดั สินใจว่าสมควรเปล่ียนแปลง แผนการผลิตหรือไม่น้นั ผูป้ ระกอบการจะตอ้ งคานึงถึงขอ้ จากดั ต่างๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา เช่น ท่ีดินของฟาร์ม แรงงาน ทุน และการจดั การ เป็ นตน้ ซ่ึงผปู้ ระกอบการ มีความจาเป็ นจะตอ้ งอาศยั ข่าวสารความรู้ต่างๆ ที่กล่าวมาแลว้ ท้งั หมดมาใช้ประกอบการพิจารณา ตดั สินใจดว้ ย 3.6 แหล่งทม่ี าของข้อมูลทใ่ี ช้ประกอบการจัดทาแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา ในการจดั ทางบประมาณเพื่อวางแผนฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาน้นั ส่วนใหญ่จะข้ึนอยูก่ บั ความถูกตอ้ งของขอ้ มูลท่ีใช้ ผปู้ ระกอบการจะตอ้ งทราบถึงจานวนปัจจยั ผนั แปรที่ใช้ เช่น ปริมาณ 173

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา พ่อแม่พนั ธุ์ปลา ปริมาณอาหารที่จะตอ้ งใช้ในการอนุบาลลูกปลา ยาและสารเคมี เป็ นตน้ และ นอกจากน้ีจะตอ้ งทราบถึงราคาของปัจจยั เหล่าน้นั ที่ขายกนั ในทอ้ งตลาดในขณะน้นั ดว้ ย แหล่งของ ขอ้ มูลข่าวสารท่ีสามารถหามาไดส้ ่วนใหญ่ไดจ้ ากขอ้ มูลที่บนั ทึกกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในอดีตท่ีผา่ นมา ก็สามารถทราบจานวนความตอ้ งการของปัจจยั การผลิตของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ ปลาได้เป็ นอย่างดี และผูป้ ระกอบธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาตอ้ งสอบถามราคาของปัจจยั เหล่าน้นั จากพ่อคา้ ขายปลีก หรือพ่อคา้ ขายส่งในตลาดใกลๆ้ ฟาร์มมาใชค้ านวณค่าใชจ้ ่ายได้ หาก เป็ นฟาร์มใหม่ หรือฟาร์มเก่าที่ไม่มีการบนั ทึกกิจการฟาร์มเอาไว้ ผูป้ ระกอบการฟาร์มก็สามารถ คน้ ควา้ ขอ้ มูลจากแหล่งตา่ งๆ ดงั น้ี 3.6.1 เอกสารเผยแพร่ของหน่วยงานต่างๆ โดยเฉพาะหน่วยงานในกระทรวงเกษตรและ สหกรณ์ เช่น เอกสารเผยแพร่ของกรมประมง สานกั งานเศรษฐกิจการเกษตร องคก์ ารสะพานปลา เป็ นตน้ เอกสารของหน่วยงานเหล่าน้ีจะเผยแพร่เกี่ยวกบั ความรู้การเพาะขยายพนั ธุ์ปลา วิธีการ เล้ียงปลา สถิติปริมาณปลา จานวนฟาร์มเล้ียงปลา ปริมาณพ้ืนที่ที่เล้ียงปลาแต่ละชนิด ตลอดจน ขอ้ มูลเก่ียวกบั ราคาปลา ตลาดของสัตวน์ ้า และแนวโนม้ ความตอ้ งการของผูบ้ ริโภคปลา เป็ นตน้ ขอ้ มูลเหล่าน้ีอาจจะแยกประเภทตามกลุ่มของสัตวน์ ้า เช่น ขอ้ มูลเกี่ยวกบั ธุรกิจฟาร์มสัตวน์ ้าจืด ธุรกิจฟาร์มสัตวน์ ้ากร่อย และธุรกิจฟาร์มสัตวน์ ้าเคม็ เป็นตน้ 3.6.2 ผลงานวิจยั ของหน่วยงานราชการ และหน่วยงานเอกชน เช่น ผลงานวิจยั ของ นกั วชิ าการประมง งานวิจยั ของมหาวิทยาลยั ต่างๆ และงานวิจยั ของฟาร์มเอกชนที่ทาธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา ซ่ึงขอ้ มูลผลการวจิ ยั เหล่าน้ีสามารถนามาใชใ้ นการจดั ทาแผนและงบประมาณ ฟาร์มไดเ้ ช่นกนั 3.6.3 จากการสอบถามผูป้ ระกอบการธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลารายอ่ืน ขอ้ มูลชนิดน้ี ไดร้ ับจากการติดต่อกบั ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาอื่นๆ ซ่ึงบางคร้ังก่อนจะดาเนินธุรกิจฟาร์มเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลา ก็อาจจะไปเยย่ี มชม หรือดูงานจากผปู้ ระกอบการธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา อื่นๆ ที่สนใจก่อน และสอบถามขอ้ มูลต่างๆ ที่สนใจ และสามารถนามาใช้ประโยชน์ในการ วางแผนและจดั ทางบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาต่อไป 3.7 ข้อควรคานึงถงึ ในการใช้ข้อมูลเพ่ือการวางแผนจัดการฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา ขอ้ มูลและข่าวสารความรู้ที่ผูป้ ระกอบการธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะนามาใช้ ประกอบการพิจารณาตดั สินใจแก้ปัญหาในการดาเนินงานฟาร์มน้ันอาจได้มาจากแหล่งต่างๆ ที่แตกต่างกนั ไป และขอ้ มูลที่ไดม้ าเหล่าน้นั อาจมีขอ้ จากดั หรือเง่ือนไขต่างๆ ที่เกิดข้ึนแตกต่างกนั ออกไป ดงั น้นั ก่อนผปู้ ระกอบการฟาร์มจะนาขอ้ มูลเหล่าน้นั มาใชป้ ระโยชน์ จะตอ้ งทาความเขา้ ใจ 174

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ขอ้ จากดั หรือเง่ือนไขที่แหล่งขอ้ มูลเหล่าน้นั เสนอขอ้ มูลมาใหเ้ ขา้ ใจชดั เจนเสียก่อน สาหรับขอ้ มูล หรือขา่ วสารที่ไดร้ ับจะมีลกั ษณะที่ตอ้ งพจิ ารณาดงั น้ี 3.7.1 ขอ้ มูลข่าวสารของธุรกิจฟาร์มที่เป็ นจริง (actual aquafarm data) ขอ้ มูลของธุรกิจ ฟาร์มท่ีเป็ นจริงน้นั เป็ นขอ้ มูลที่ได้รับมาจากการจดบนั ทึกขอ้ มูลหรือกิจการฟาร์มใดฟาร์มหน่ึงท่ี เป็ นจริงในทอ้ งที่ใดทอ้ งที่หน่ึง หรือขอ้ มูลที่เป็ นจริงในจงั หวดั ใดจงั หวดั หน่ึง เช่น ขอ้ มูลที่แสดง ถึงตน้ ทุนการผลิต รายได้ กาไรสุทธิ ในการทาฟาร์มเพาะปลานิลในพ้ืนท่ี อาเภอคลองหอยโข่ง จงั หวดั สงขลา หรือขอ้ มูลแสดงผลการผลิต ตน้ ทุนการผลิต รายได้ กาไรสุทธิ ของการเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลากะพงขาว สถาบนั วจิ ยั การเพาะเล้ียงสตั วน์ ้าชายฝ่ัง จงั หวดั สงขลา เป็นตน้ 3.7.2 ขอ้ มูลเฉลี่ยของธุรกิจฟาร์ม (average aquafarm data) ขอ้ มูลเฉล่ียของธุรกิจฟาร์ม เป็ นขอ้ มูลท่ีแสดงค่าเฉล่ียของธุรกิจฟาร์มหลายฟาร์ม ซ่ึงถูกเลือกโดยวิธีการสุ่มตวั อยา่ งทางสถิติ ขอ้ มูลแสดงคา่ เฉล่ียน้ีอาจะใชเ้ ป็นตวั แทนของธุรกิจฟาร์มในเขตทอ้ งที่ เช่น ตาบล อาเภอ จงั หวดั หรือภาคก็ได้ เช่น ขอ้ มูลแสดงค่าเฉลี่ยต้นทุนการผลิต และรายได้ของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ ปลาดุกรัสเซีย ในเขตทอ้ งท่ี อาเภอเมือง จงั หวดั สงขลา เป็นตน้ 3.7.3 ขอ้ มูลของธุรกิจฟาร์มตวั อยา่ ง (representative aquafarm data) ขอ้ มูลทางธุรกิจฟาร์ม ตวั อยา่ งน้นั เป็นขอ้ มูลของธุรกิจฟาร์มตวั อยา่ งฟาร์มหน่ึงหรือกลุ่มของธุรกิจฟาร์มกลุ่มหน่ึง ซ่ึงถูก คดั เลือกให้เป็ นตวั แทนของธุรกิจฟาร์มรายอ่ืนๆ โดยอาศยั หลกั การสุ่มตวั อยา่ งทางสถิติ ท้งั น้ีเพื่อ เป็ นการประหยดั เวลาและค่าใชจ้ ่ายท่ีจะตอ้ งออกไปสารวจและวิเคราะห์ขอ้ มูลของทุกๆ ฟาร์มใน พ้ืนที่แห่งน้ัน และขอ้ มูลท่ีไดจ้ ากธุรกิจฟาร์มน้นั จะถูกนามาใช้เป็ นตวั แทนในการวิเคราะห์และ อธิบายธุรกิจฟาร์มสัตวน์ ้ารายอื่นภายใตข้ อ้ สมมุติท่ีวา่ ธุรกิจฟาร์มสัตวน์ ้ารายอ่ืนๆ จะตอ้ งมีลกั ษณะ และพฤติกรรมท่ีคลา้ ยคลึงหรือใกลเ้ คียงกนั กบั ฟาร์มตวั อย่าง ดงั น้นั ตวั เลขหรือขอ้ มูลของธุรกิจ ฟาร์มตวั อยา่ ง อาจไดม้ าจากฟาร์มหน่ึงหรืออาจไดม้ าจากการเฉล่ียของหลายๆ ฟาร์มกไ็ ด้ 4. การบนั ทกึ ข้อมูลการดาเนินงานฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา 4.1 ความสาคัญของการบนั ทกึ ข้อมูลการดาเนินงานฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การบนั ทึกขอ้ มูลการดาเนินงานฟาร์ม เป็นการบนั ทึกขอ้ มูลตา่ งๆ เกี่ยวกบั การดาเนินกิจการ ภายในฟาร์ม ซ่ึงนบั วา่ เป็นเคร่ืองมือที่สาคญั อยา่ งหน่ึงท่ีจะช่วยใหผ้ ูป้ ระกอบการยึดเป็ นแนวทางใน การแกป้ ัญหา และใช้พิจารณาเพื่อตดั สินใจปรับปรุงกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาให้บรรลุ เป้าหมาย คือ ความสาเร็จ การบนั ทึกขอ้ มูลมีความสาคญั ต่อการดาเนินงานฟาร์ม ดงั น้ี 175

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 4.1.1 ใชใ้ นการวดั ผลกาไรและสถานการณ์ทางการเงิน การจดั ทาขอ้ มูลท้งั 2 ประการน้ีมี ความสาคญั มาก ผลกาไรของธุรกิจประมาณค่าโดยการวิเคราะห์บญั ชีกาไรขาดทุนและสถานภาพ ทางการเงินจะแสดงผลไวใ้ นบญั ชีงบดุล งบกาไรขาดทุน หมายถึง งบท่ีแสดงผลการดาเนินงานของกิจการในรอบระยะเวลาท่ีแจง้ ไวใ้ นงบน้ัน หรือเป็ นการเปรียบเทียบผลต่างระหวา่ งรายได้และค่าใช้จ่าย (ไพรินทร์และอุไรวรรณ, 2546) (ตารางท่ี 6.1 และ 6.2) งบดุล หมายถึง งบท่ีแสดงถึงสถานะทางการเงินของกิจการ ณ วนั ใดวนั หน่ึงซ่ึงจะแสดง ถึงสินทรัพย์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ ของ (ทุน) (ไพรินทร์และอุไรวรรณ , 2546) (ตารางท่ี 6.3 และ 6.4) ตารางท่ี 6.1 ตวั อยา่ งรูปแบบงบกาไรขาดทุน (แบบรายงาน) บริษทั ปลาดุก จากดั งบกาไรขาดทุน สาหรับระยะเวลา 1 ปี สิ้นสุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 2554 รายได้ จาหน่ายปลาดุก 100,000 บาท ค่าใชจ้ า่ ย คา่ พอ่ แมพ่ นั ธุ์ 1,000 บาท คา่ อาหารลูกปลา 8,000 บาท ค่าน้าค่าไฟ 3,000 บาท คา่ ดอกเบ้ีย 3,600 บาท ค่าเสื่อมราคา 1,500 บาท ค่าซ่อมบารุง 2,900 20,000 บาท กาไรสุทธิ 80,000 บาท ทม่ี า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (2546) 176

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตารางท่ี 6.2 ตวั อยา่ งรูปแบบงบกาไรขาดทุน (แบบบญั ชี) บริษทั ปลาดุก จากดั งบกาไรขาดทุน สาหรับระยะเวลา 1 ปี สิ้นสุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 2554 รายจ่าย จานวนเงิน รายรับ จานวนเงิน(บาท) รายไดจ้ ากจาหน่ายลูกปลาดุก 100,000 - ค่าพอ่ แม่พนั ธุ์ (บาท) ค่าอาหารลูกปลา 1,000 - 100,000 - ค่าน้าค่าไฟ 8,000 - ค่าดอกเบ้ีย 3,000 - คา่ เสื่อมราคา 3,600 - ค่าซ่อมบารุง 1,500 - กาไรสุทธิ 2,900 - 80,000 - 100,000 - ทมี่ า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (2546) 177

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตารางที่ 6.3 ตวั อยา่ งรูปแบบของงบดุล (แบบรายงาน) บริษัท ปลาดุก จากดั งบดุล วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2554 สินทรัพย์ เงินสด 200,000 บาท 15,000 บาท เคร่ืองสูบน้า 8,000 บาท 223,000 บาท มอเตอร์ป่ันลม 10,000 บาท รวมสินทรัพย์ 213,000 บาท หน้ีสินและส่วนของเจา้ ของ (ทุน) 223,000 บาท เจา้ หน้ี ส่วนของเจา้ ของ : ทุน 133,000 บาท บวก กาไรสุทธิ 80,000 บาท รวมหน้ีสินและส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ทม่ี า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (2546) ตารางท่ี 6.4 ตวั อยา่ งรูปแบบของงบดุล (แบบบญั ชี) บริษทั ปลาดุก จากดั งบดุล วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2554 รายการ จานวนเงิน (บาท) รายการ จานวนเงนิ (บาท สินทรัพย์ หน้ีสินและส่วนของเจา้ ของ 100,000 - เงินสด เครื่องสูบน้า 200,000 - เจา้ หน้ี 213,000 - มอเตอร์ป่ันลม 223,000 - 15,000 - ทุน 133,000 8,000 - บวก กาไรสุทธิ 80,000 223,000 - ทม่ี า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (2546) 178

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 4.1.2 การจดั ทาขอ้ มูลสาหรับวิเคราะห์สถานการณ์ทางธุรกิจ หลงั จากจดั ทาบญั ชีกาไร ขาดทุน และงบดุล จะใช้ข้อมูลจากบญั ชีมาวิเคราะห์สภาพทางธุรกิจท้งั ผลกาไรของธุรกิจ ความสามารถในการทาผลกาไรของฟาร์ม และความมีเสถียรภาพทางการเงิน ขอ้ มูลจากผลการ วิเคราะห์นาไปใชต้ ดั สินใจ แกป้ ัญหา วางแผน ทางบประมาณ ในการดาเนินธุรกิจ ให้เป็ นไป อยา่ งราบร่ืน รวดเร็ว และไดผ้ ลดี 4.1.3 ใช้เป็ นข้อมูลประกอบการพิจารณาขอกู้เงิน สถาบนั การเงินต้องการขอ้ มูลทาง การเงินของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาท่ีแสดงเจตจานงขอสินเช่ือเพื่อการลงทุน เพ่ือใช้ ประกอบการพิจารณาให้สินเชื่อ หากขอ้ มูลมีความน่าเช่ือถือ สถาบนั การเงินก็ย่อมตดั สินใจให้ สินเช่ือไดโ้ ดยไมย่ าก 4.1.4 การวดั ผลกาไรของกิจการแต่ละกิจการ ผลกาไรของธุรกิจท้งั หมดเกิดจากผลรวม กาไรของกิจการ ในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาหลายชนิด ควรบนั ทึกการดาเนินงานระบบบญั ชีและ การเงินของแต่ละกิจการแยกให้ชดั เจน เพ่ือจะไดร้ ู้วา่ กิจการใดประสบผลสาเร็จ ซ่ึงไดร้ ับผลกาไร มาก และกิจการใดประสบปัญหาการขาดทุนตอ้ งแกไ้ ขหรือปรับปรุงแผนการผลิต 4.1.5 เพื่อตดั สินใจเก่ียวกบั การขยายกิจการ ขอ้ มูลผลการดาเนินกิจการท่ีผา่ นมา สถานภาพ ทางการเงิน และผลกาไร เป็ นขอ้ มูลท่ีจาเป็ นสาหรับวเิ คราะห์ศกั ยภาพการขยายขนาดธุรกิจ วา่ จะ คุม้ คา่ กบั การลงทุนเพ่มิ หรือไม่ และสามารถทาผลกาไรไดใ้ นอนาคต 4.1.6 การจดั ทาขอ้ มูลเพ่ือการเสียภาษี ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาที่มีลกั ษณะการจดั องคก์ ร ธุรกิจแบบหา้ งหุน้ ส่วนหรือบริษทั จากดั ตอ้ งเสียภาษีรายได้ ซ่ึงการเสียภาษีน้นั ฟาร์มตอ้ งแสดงยอด รายรับ รายจ่าย และรายไดส้ ุทธิต่อกรมสรรพากร เอกสารต่างๆ ที่แสดงรายละเอียดเก่ียวกบั การ เสียภาษีไดจ้ ากการสรุปบญั ชีรายรับ รายจา่ ย และไดผ้ า่ นการรับรองจากผตู้ รวจสอบบญั ชี 4.1.7 เป็ นเคร่ืองช่วยความทรงจา การดาเนินกิจกรรมต่างๆ ภายในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ใหเ้ ป็นไปตามข้นั ตอนที่วางไว้ 4.1.8 เป็นประโยชน์ในการศึกษาวจิ ยั ขอ้ มูลท่ีบนั ทึกไวจ้ ะเป็ นประโยชน์ในการศึกษาและ วจิ ยั เพ่อื พฒั นาการดาเนินงานของฟาร์มใหม้ ีประสิทธิภาพสูงข้ึน และเป็ นประโยชน์ทางการศึกษา ใหก้ บั นกั ศึกษาและผสู้ นใจทว่ั ไป (กรณีขอ้ มูลที่ไมใ่ ช่ความลบั ของฟาร์ม) 4.1.9 เป็นเครื่องช่วยในการวางแผนและงบประมาณฟาร์มในปี ต่อๆ ไป ท้งั ในดา้ นปริมาณ ผลผลิต และดา้ นปริมาณปัจจยั การผลิต 4.2 บัญชีบนั ทกึ ข้อมูลกจิ การฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การบนั ทึกขอ้ มูลกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในกรณีฟาร์มขนาดเล็กอาจบนั ทึกแบบ ง่ายๆ กไ็ ด้ แตถ่ า้ เป็นฟาร์มขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ควรมีการจดบนั ทึกในรูปแบบบญั ชีที่ถูกตอ้ ง 179

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เพ่ือสะดวกในการตรวจสอบ โดยสามารถแบ่งการบนั ทึกกิจการฟาร์มเป็ นประเภทต่างๆ ดงั น้ี 4.2.1 บญั ชีแสดงทรัพยส์ ินและหน้ีสินของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เป็ นบญั ชีท่ีแสดง มูลค่าทรัพยส์ ิน (assets) หน้ีสิน (liability) และทรัพยส์ ินสุทธิ (net worth) ของเจา้ ของกิจการ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ณ เวลาใดเวลาหน่ึงที่ทาการสารวจ ดงั น้นั บญั ชีแสดงทรัพยส์ ินและ หน้ีสินของกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะแสดงใหท้ ราบถึงฐานะและความมน่ั คงของกิจการ ฟาร์มในระยะเวลาใดเวลาหน่ึง และเป็ นประโยชน์ต่อผูป้ ระกอบการในการแสดงเพ่ือเป็ นหลกั ฐาน ในการกยู้ มื เงินจากสถาบนั ทางการเงิน บญั ชีแสดงทรัพยส์ ินและหน้ีสินของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา มีรายละเอียดดงั น้ี 4.2.1.1 ทรัพยส์ ินธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ทรัพยส์ ินธุรกิจฟาร์มสามารถทา การจดั แบ่งตามลกั ษณะสภาพคล่องตวั (liquidation) ของทรัพยส์ ินน้นั ในการเปลี่ยนแปลงจากรูป ทรัพยส์ ินมาเป็นเงินสด จึงสามารถแบง่ ทรัพยส์ ินธุรกิจฟาร์มออกเป็น 3 ชนิด คือ 1) ทรัพยส์ ินหมุนเวยี น (current asset) หมายถึง ทรัพยส์ ินที่สามารถเปล่ียน มาเป็ นเงินสดได้ง่ายและรวดเร็วจึงมีสภาพความคล่องตวั สูง ทรัพย์สินประเภทน้ีจึงมกั จะถูก นามาใช้จ่ายหมุนเวียนในธุรกิจฟาร์มเสมอ เช่น ปริมาณปลาคงเหลือในฟาร์ม ปัจจยั การผลิต คงเหลือ เงินสด และเงินฝากในธนาคารพาณิชย์ เป็นตน้ 2) ทรัพยส์ ินประกอบการ (intermediate asset) หมายถึง ทรัพยส์ ินที่มี สภาพความคล่องตวั ปานกลาง ซ่ึงมกั จะเป็ นทรัพยส์ ินท่ีใชแ้ ละให้บริการในกระบวนการผลิตของ ธุรกิจฟาร์ม เช่น เครื่องป่ันลม เครื่องสูบน้า เคร่ืองป่ันไฟ และพอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลา เป็นตน้ 3) ทรัพยส์ ินถาวร (long - term asset) หมายถึง ทรัพยส์ ินท่ีมีสภาพความ คล่องตวั ค่อนขา้ งต่า การซ้ือขายแลกเปล่ียนตอ้ งใชเ้ วลานาน ซ่ึงมกั จะเป็ นทรัพยส์ ินท่ีเป็ นประเภท ถาวรหรือประเภทอสังหาริมทรัพย์ เช่น ที่ดิน สิ่งก่อสร้าง โรงเรือน และเครื่องจกั รกลที่มีขนาด ใหญ่หรือราคาสูง 4.2.1.2 หน้ีสินธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เป็ นหน้ีสินที่เกิดจากการกูย้ ืมจาก สถาบนั การเงิน เช่น ธนาคารพาณิชย์ สหกรณ์การเกษตร เป็ นตน้ สาหรับการจดั ซ้ือทรัพยส์ ินเพ่ือ การดาเนินธุรกิจฟาร์ม สามารถจาแนกประเภทของหน้ีสินตามกาหนดระยะเวลาท่ีตอ้ งใช้เงินคืน 3 ชนิดดงั น้ี 1) หน้ีสินระยะส้ัน (short - term liability) เป็ นหน้ีสินอนั เกิดจากการกูย้ ืม มาใชเ้ พื่อจดั ซ้ือทรัพยส์ ินหมุนเวียนของธุรกิจฟาร์ม และยงั คงมียอดเงินคา้ งชาระอยู่ และจะตอ้ ง นาส่งชดใชค้ ืนภายในกาหนดระยะเวลาไมเ่ กินหน่ึงปี นบั จากวนั ท่ีกยู้ มื 180

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 2) หน้ีสินระยะปานกลาง (intermediate liability) เป็ นหน้ีสินอนั เกิดจาก การกู้เงินเพ่ือจัดซ้ือทรัพย์สินประกอบการของธุรกิจฟาร์ม เช่น เครื่องปั่นลม เคร่ืองสูบน้า เครื่องป่ันไฟ เป็นตน้ และมีกาหนดตอ้ งใชค้ ืนต้งั แตส่ องปี ข้ึนไปแต่ไม่เกินหา้ ปี 3) หน้ีสินระยะยาว (long - term liability) เป็ นหน้ีสินของธุรกิจฟาร์มท่ีเกิด จากการกู้ยืมเงินมาใช้ซ้ือหรือลงทุนในทรัพยส์ ินถาวร เช่น การกู้ยืมเงินมาใช้ซ้ือท่ีดิน สร้าง โรงเพาะฟัก เป็นตน้ และมีกาหนดระยะเวลาตอ้ งใชค้ ืนต้งั แต่หา้ ปี ข้ึนไป 4.2.1.3 วิธีการคิดค่าเสื่อมของทรัพยส์ ิน การบนั ทึกมูลค่าของทรัพยส์ ินของธุรกิจ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะตอ้ งเก่ียวขอ้ งกบั การคิดมูลค่าของทรัพยส์ ินในวนั ที่มีการสารวจแต่ยงั มีทรัพย์สินบางชนิดท่ีมีอายุการใช้งานนานหลายปี มูลค่าหรือราคาจะเปลี่ยนแปลงตามสภาพ เน่ืองจากถูกนาไปใช้ ก็จะเกิดการเสื่อมสึกหรอ (depreciation) หรือล้าสมยั เช่น เคร่ืองป่ันลม เครื่องสูบน้า เครื่องปั่นไฟ เป็ นตน้ ดงั น้นั การคิดมูลค่าของทรัพยส์ ินในวนั ที่มีการสารวจ เพ่ือการ จดบนั ทึกทรัพยส์ ิน และหน้ีสินจะตอ้ งเป็ นมูลค่าทรัพยส์ ินหลงั จากท่ีไดห้ กั ค่าเส่ือมออกแลว้ การคิดค่าเสื่อมของทรัพยส์ ิน ก็เพ่ือประโยชน์ในการคิดคานวณหามูลค่าปัจจุบนั (present value) ของทรัพยส์ ิน และคิดตน้ ทุนคงท่ี (fixed expenses) ในการผลิต ในการคิดค่าเส่ือม ของทรัพยส์ ินน้นั จาเป็ นตอ้ งทราบราคาทรัพยส์ ินที่ซ้ือมาในคร้ังแรก (acquisition value) มูลค่าซาก (salvage value หรือ scrap value) ซ่ึงเป็ นมูลค่าทรัพยส์ ินที่ยงั คงเหลืออยู่ หลงั จากที่ไม่สามารถใช้ ประโยชน์ในธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาไดอ้ ีกต่อไป และจะตอ้ งทราบอายุการใช้งานของ ทรัพยส์ ินดว้ ย การคิดคา่ เสื่อมของทรัพยส์ ินมี 3 วธิ ี ดงั น้ี 1) การคิดค่าเส่ือมแบบเส้นตรง (straight line method) เป็ นวธิ ีคิดค่าเส่ือม แบบง่ายที่สุดมีสูตรคานวณดงั น้ี D= - เมื่อ D = ค่าเสื่อมทรัพยส์ ินตอ่ ปี ที่คิดแบบเส้นตรง C = ราคาทรัพยส์ ินท่ีซ้ือมาคร้ังแรก S = มูลค่าซากของทรัพยส์ ิน N = จานวนปี ของทรัพยส์ ินที่สามารถใชง้ านในฟาร์ม ตวั อย่าง โรงเพาะฟักสัตวน์ ้า ซ้ือเคร่ืองป่ันลมเครื่องหน่ึงราคา 25,000 บาท และคาดวา่ จะ สามารถใชง้ านในฟาร์มนาน 5 ปี และขายซากมีมูลค่า 3,000 บาท สามารถคานวณค่าเสื่อมราคา ของเคร่ืองป่ันลมแบบเส้นตรงไดด้ งั น้ี 181

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จากสูตร D = - แทนค่าในสูตร D= - = คา่ เส่ือมต่อปี = 4,400 บาท หรือคิดเป็ นเปอร์เซ็นตค์ ่าเส่ือมต่อปี = x 100 = x 100 = 20 เปอร์เซ็นตต์ อ่ ปี 2) การคิดค่าเสื่อมแบบลดลง (declining balance method) การคิดค่าเส่ือม ของทรัพย์สินวิธีน้ีจะคิดหักค่าเส่ือมเป็ นเปอร์เซ็นต์ที่เท่ากันทุกๆ ปี จากมูลค่าคงเหลืออยู่ของ ทรัพยส์ ินมีสูตรคานวณดงั น้ี D = (C – A)R เม่ือ D = คา่ เสื่อมต่อปี ของทรัพยส์ ิน C = ราคาทรัพยส์ ินท่ีซ้ือมาคร้ังแรก A = คา่ เส่ือมสะสม R = อตั ราคา่ เสื่อมเป็นเปอร์เซ็นต์ ซ่ึงมกั จะคิดเป็นสองเท่าของอตั ราค่าเสื่อมแบบ เส้นตรง จากขอ้ มูลตวั อยา่ งเดิมท่ีใชก้ ารคานวณคา่ เสื่อมแบบเส้นตรง ถา้ คานวณโดยใชว้ ธิ ีคิดค่าเส่ือม แบบลดลงจะไดด้ งั น้ี จากสูตร D = (C - A)R แทนค่าในสูตร เม่ือ D คือ ค่าเส่ือมต่อปี ของเคร่ืองป่ันลม C คือ ราคาเคร่ืองปั่นลมท่ีซ้ือมาคร้ังแรก = 25,000 บาท A คือ ค่าเสื่อมสะสม R คืออตั ราคา่ เส่ือมเป็นเปอร์เซ็นต์ = 40 เปอร์เซ็นต์ (คิดเป็นสองเท่าของการคิดวธิ ีแบบ เส้นตรง 2 x 20 = 40 เปอร์เซ็นต)์ คา่ เส่ือม ปี ที่ 1 ของเคร่ืองปั่นลม = (25,000 - 0) = 10,000 บาท คา่ เส่ือม ปี ที่ 2 ของเคร่ืองป่ันลม = (25,000 - 10,000) = 6,000 บาท 182

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ค่าเส่ือม ปี ที่ 3 ของเคร่ืองป่ันลม = (25,000 - 16,000) = 3,600 บาท คา่ เส่ือม ปี ที่ 4 ของเครื่องป่ันลม = (25,000 - 19,600) = 2,160 บาท คา่ เส่ือม ปี ท่ี 5 ของเคร่ืองป่ันลม = (25,000 - 21,760) = 1,296 บาท การคิดค่าเส่ือมแบบลดลงน้ี จะคิดค่าเสื่อมเป็ นเปอร์เซ็นต์ (R) เท่ากนั ทุกปี แต่คิดหกั จาก มูลคา่ ที่เหลืออยจู่ ริงในปัจจุบนั (C - A) และถา้ จะบนั ทึกทรัพยส์ ินของฟาร์ม ณ เวลาใดก็หาไดจ้ าก C - A นน่ั เอง 3) วิธีการคิดค่าเสื่อมโดยคิดค่าเส่ือมตามอตั ราส่วนของอายุการใช้งาน คงเหลือ (sum of the year digits method) การคิดคา่ เส่ือมแบบวธิ ีน้ี เป็นวธิ ีการที่คิดค่าเส่ือมใน แต่ละปี ไมเ่ ท่ากนั โดยมีวตั ถุประสงคท์ ่ีจะหกั ค่าเส่ือมใหม้ ากในปี แรกๆ มีสูตรคานวณดงั น้ี D = (C - S) x เม่ือ D = ค่าเสื่อมของทรัพยส์ ินแต่ละปี C = มูลค่าหรือราคาของทรัพยส์ ินที่ซ้ือคร้ังแรก S = มูลค่าซากของทรัพยส์ ิน N = จานวนปี ของทรัพยส์ ินท่ีคาดวา่ จะใชป้ ระโยชน์ในธุรกิจฟาร์มได้ SD = จานวนปี ท้งั หมดของอายกุ ารใชง้ านของทรัพยส์ ินรวมกนั (เช่น จากตวั อยา่ งเคร่ืองปั่นลมมีอายกุ ารใชง้ าน 5 ปี SD = 1+2+3+4+5 = 15 ปี ) ขอ้ มูลจากตวั อยา่ งเดิม แทนค่าในสูตรดงั น้ี D คือคา่ เส่ือมของเคร่ืองปั่นลมตอ่ ปี C คือราคาเคร่ืองปั่นลมท่ีซ้ือคร้ังแรก = 25,000 บาท S คือมูลคา่ ซากของเครื่องปั่นลม = 3,000 บาท N คือจานวนปี ท่ีเคร่ืองป่ันลมใชง้ านในฟาร์ม = 5 ปี SD คือจานวนปี ท้งั หมดของอายกุ ารใชง้ านรวมกนั = 15 ปี คา่ เสื่อม ปี ที่ 1 ของเคร่ืองป่ันลม = (25,000 - 3,000) x = 7,333 บาท คา่ เสื่อม ปี ที่ 2 ของเคร่ืองปั่นลม = (25,000 - 3,000) x = 5,867 บา คา่ เสื่อม ปี ที่ 3 ของเครื่องปั่นลม = (25,000 - 3,000) x = 4,400 บาท คา่ เสื่อม ปี ท่ี 4 ของเครื่องป่ันลม = (25,000 - 3,000) x = 2,933 บาท ค่าเสื่อม ปี ท่ี 5 ของเคร่ืองปั่นลม = (25,000 - 3,000) x = 1,467 บาท การคิดค่าเส่ือมราคาของทรัพยส์ ินท้งั 3 วธิ ี มีขอ้ แตกต่างกนั ดงั แสดงในตารางที่ 6.5 183

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตารางท่ี 6.5 การคิดคา่ เส่ือมของเครื่องป่ันลมจากตวั อยา่ ง แบบเส้นตรง (บาท) แบบลดลง (บาท) แบบตามอตั ราส่วนของ อายกุ ารใช้งานคงเหลือ ปี ท่ี (บาท) ค่าเส่ือม มูลค่าทเี่ หลือ ค่าเส่ือม มูลค่าทเ่ี หลือ ค่าเส่ือม มูลค่าทเี่ หลือ 1 4,400 20,600 10,000 15,000 7,333 17,667 2 4,400 16,200 6,000 9,000 5,867 11,800 3 4,400 11,800 3,600 5,400 4,400 7,400 4 4,400 7,400 2,160 3,240 2,933 4,467 5 4,400 3,000 1,296 1,944 1,467 3,000 รวม 22,000 23,056 22,000 ทมี่ า : พิมาน (2552) 4.2.1.4 การเลือกวิธีการคานวณค่าเส่ือม จะเลือกวธิ ีใดน้นั จะข้ึนอยูก่ บั ประเภทของ ทรัพยส์ ินและวตั ถุประสงคใ์ นการประเมินมูลค่าทรัพยส์ ินเป็ นสาคญั อย่างไรก็ตามควรคานึงถึง มูลค่าตลาดที่แทจ้ ริง ตลอดจนค่าใชจ้ ่ายในธุรกิจตามท่ีควรจะเป็ นดว้ ย และขอ้ เสนอแนะต่อไปน้ี อาจจะเป็นแนวทางในการตดั สินใจ นาวธิ ีหน่ึงวธิ ีใดไปใช้ในการคานวณค่าเส่ือมไดด้ งั น้ี 1) ทรัพย์สินประเภทเครื่องจักรกลต่างๆ เช่น รถยนต์ รถแทรกเตอร์ มกั จะมีมูลคา่ เปลี่ยนแปลงรวดเร็วในปี แรกๆ มากกวา่ ปี หลงั ๆ จึงควรพจิ ารณาใชว้ ธิ ีแบบลดลง 2) ทรัพยส์ ินประเภทโรงเรือนและส่ิงก่อสร้างน้นั ไม่มีมูลค่าตลาดที่แทจ้ ริง จึงควรพจิ ารณาใชว้ ธิ ีแบบเส้นตรง 3) ทรัพยส์ ินประเภทสิ่งประดิษฐใ์ หม่ๆ ที่ยงั ไม่ทราบอายุการใชง้ านอาจจะ พิจารณาใชว้ ธิ ีแบบลดลง หรือวธิ ีตามอตั ราส่วนของอายกุ ารใชง้ านคงเหลือ 4) ทรัพยส์ ินประเภทเคร่ืองมืออุปกรณ์เล็กๆ เช่น จอบ เสียม และมีด เป็ นตน้ ซ่ึงมีราคาไม่แพงมาก และอายุการใชง้ านก็กาหนดไม่ไดค้ วรจะลงในรายการทรัพยส์ ินดว้ ย แต่อาจจะไม่จาเป็ นต้องคิดค่าเส่ือม หรืออาจจะถือว่าซ้ือทรัพย์สินในปี ใดก็เป็ นค่าใช้จ่ายในการ ดาเนินงานของปี น้นั ก็ได้ 184

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 4.2.1.5 การจดบันทึกทรัพย์สิ นและหน้ีสิ นของฟาร์ มเพาะขยายพันธุ์ปลา ผปู้ ระกอบการจะตอ้ งทาการสารวจท้งั จานวนและมูลค่าของทรัพยส์ ิน และหน้ีสินของธุรกิจฟาร์ม ณ เวลาใดเวลาหน่ึง โดยปกติมกั จะทาการสารวจปี ละหน่ึงคร้ัง เช่น อาจจะสารวจในช่วงปลายปี หรือบางคร้ังอาจจะสารวจในช่วงท่ีธุรกิจฟาร์มมีงานน้อยหรือมีเวลาว่างมากนนั่ เอง หรืออาจจะ เลือกช่วงเวลาท่ีจะเสียภาษีให้รัฐบาล จะไดป้ ระเมินรายไดต้ รงเวลาที่ตอ้ งการ การบนั ทึกอาจจะ แบ่งเป็นกลุ่มดงั น้ี 1) ที่ดิน การบนั ทึกทรัพย์สินที่เป็ นที่ดิน อาจจะแบ่งเป็ นแปลงๆ ตาม ลกั ษณะการถือครอง เพื่อง่ายต่อการประเมินมูลค่าที่ดิน หรือวดั ประสิทธิภาพการผลิตท่ีดินแปลง น้นั ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาที่มีขนาดเล็กอาจจะไม่ตอ้ งบนั ทึกเกี่ยวกบั ท่ีดินก็ได้ แต่ฟาร์มท่ีมี ขนาดใหญ่และมีที่ดินหลายแปลงอาจมีการบนั ทึกตามรูปแบบดงั น้ี (ตารางท่ี 6.6 ) ตารางที่ 6.6 ตวั อยา่ งการบนั ทึกทรัพยส์ ินที่ดิน แปลงที่ ลกั ษณะการ 1 พ.ค. 2552 1 พ.ค. 2553 หมายเหตุ ถือครอง พืน้ ท่ี มูลค่า พืน้ ที่ มูลค่า 1 ของตนเอง (ไร่) (บาท) (ไร่) (บาท) 2 เช่า 5 500,000 10 1,000,000 3 ของตนเอง 5 500,000 -- 10 1,000,000 10 1,000,000 2) ส่ิงก่อสร้าง โรงเรือน เครื่องจกั รกล ทรัพยส์ ินกลุ่มน้ี มีอายุการใชง้ าน ระยะเวลาหน่ึงแลว้ หมดสภาพไมส่ ามารถใชป้ ระโยชน์ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ จึงควรจะมี การบนั ทึกเก่ียวกบั ปี ที่ซ้ือ หรือสร้างคร้ังแรก มูลค่าหรือราคาที่ซ้ือหรือสร้างคร้ังแรก อายุการ ใชง้ าน คา่ เสื่อมรายปี เป็นตน้ รูปแบบบนั ทึกอาจใชด้ งั น้ี (ตารางที่ 6.7 ) 185

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตารางที่ 6.7 ตวั อยา่ งการบนั ทึกโรงเรือนและเคร่ืองจกั รกล รายการ ปี ทซ่ี ื้อ มูลค่าแรก อายุการ ค่าเส่ือม 1พ.ค.52 1พ.ค.53 หมาย หรือ ซื้อหรือ ใช้งาน รายปี มูลค่า มูลค่า เหตุ สร้าง สร้าง (บาท) (ปี ) (บาท) (บาท) (บาท) เครื่องปั่นลม 2552 25,000 5 4,400 25,000 20,600 โรงเพาะฟักสตั วน์ ้า 2552 400,000 20 20,000 400,000 380,000 ฯลฯ 3) จานวนและมูลค่าลูกปลาท่ีเพาะและอนุบาล การบันทึกควรจะมี รายละเอียดเกี่ยวกับจานวน ราคา และมูลค่าของทรัพย์สิน กลุ่มน้ีอาจบนั ทึกตามตารางดงั น้ี (ตารางท่ี 6.8 ) ตารางท่ี 6.8 ตวั อยา่ งการบนั ทึกจานวนและมูลคา่ ลูกปลาท่ีเพาะขยายพนั ธุ์ ว/ด/ป ชนิดปลา จานวน (ตัว) ขนาด (นิว้ ) ราคา(บาท) มูลค่า (บาท) 1 พ.ค. 2554 ต่อตัว ปลาดุกรัสเซีย 50,000 2 0.70 35,000 ปลานิล 20,000 3 1 20,000 ปลาหมอไทย 30,000 1 0.30 9,000 4) จานวนปัจจยั การผลิตคงเหลือ เป็ นการบนั ทึกจานวนและมูลค่าของ ปัจจยั การผลิตคงเหลือในวนั ที่ทาการสารวจ การบนั ทึกมูลค่าอาจใชร้ าคาท่ีซ้ือมาคร้ังแรก อาจมี การบนั ทึก ดงั น้ี (ตารางท่ี 6.9) 186

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตารางที่ 6.9 ตวั อยา่ งการบนั ทึกปัจจยั การผลิตคงเหลือ รายการ 1 พ.ค. 2552 1 พ.ค. 2553 หมาย เหตุ อาหารพอ่ แมพ่ นั ธุ์ จานวน มูลค่า (บาท) จานวน มูลค่า (บาท) อาหารลูกปลา 10 กระสอบ 5,000 3 1,500 อาร์ทีเมีย 100 กิมโลกรัม 7,000 10 700 20 กระป๋ อง 18,000 5 4,500 5) การบนั ทึกเกี่ยวกับเจ้าหน้ีและลูกหน้ี ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาบาง ฟาร์มอาจมีการกูย้ ืมเงินจากสถาบนั การเงิน หรือแหล่งเงินกู้ของภาคเอกชน หรือบางคร้ังอาจมี ลูกหน้ีมาขอกูย้ ืมเงินจากฟาร์มก็ได้ เช่น คนงานภายในฟาร์มกูย้ ืมเงินไปใชจ้ ่ายในครอบครัว ซ่ึง สามารถบนั ทึกรายละเอียดตา่ งๆ ไดด้ งั น้ี (ตารางที่ 6.10) ตารางที่ 6.10 ตวั อยา่ งการบนั ทึกเจา้ หน้ีและลูกหน้ี เจ้าหนี้ ลกู หนี้ แหล่ง อตั รา ระยะ หนีค้ ้างชาระ ผู้กู้ อตั รา ระยะ ลกู หนีค้ ้างชาระ เงนิ กู้ ดอกเบีย้ เวลา 1พ.ค. 1พ.ค. ดอกเบีย้ เวลาให้ 1พ.ค. 1พ.ค. (%) เงนิ กู้ 52 53 % กู้ 52 53 (ปี ) (บาท) (บาท) (ปี ) (บาท) (บาท) ธกส. 6 5 40,000 32,000 นาย 9 3 20,000 5,000 รัก ไทย 4.2.2 การบนั ทึกขอ้ มูลในดา้ นการผลิต การบนั ทึกขอ้ มูลเก่ียวกบั การผลิตในธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพันธุ์ปลา จะข้ึนอยู่กับลักษณะกิจกรรมท่ีดาเนินในธุรกิจฟาร์ม เช่น ธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา อาจจะมีการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาชนิดเดียว หรือหลายๆ ชนิดรวมกนั ภายใน ฟาร์ม ดงั น้นั การบนั ทึกขอ้ มูลการผลิตก็ตอ้ งประยกุ ตใ์ หส้ อดคลอ้ งกบั ฟาร์มน้นั ๆ 187

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 4.2.3 การบนั ทึกรายรับรายจ่ายของฟาร์ม การบนั ทึกขอ้ มูลเก่ียวกบั รายรับหรือรายไดจ้ ะ เป็ นการแสดงรายได้และรายจ่ายที่แท้จริงภายในฟาร์ม ซ่ึงข้อมูลท่ีบนั ทึกน้ีสามารถนาไปใช้ ประโยชน์ในการวเิ คราะห์ผลกาไรของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา หรืออาจนาไปแสดงฐานะ ทางการเงินเพ่อื แสดงตอ่ สถาบนั การเงินเม่ือตอ้ งการขอกยู้ มื เงินก็ได้ การบนั ทึกขอ้ มูลรายรับรายจ่าย ของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจะประกอบไปดว้ ย 4.2.3.1 รายรับหรือรายไดข้ องฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ซ่ึงภายในฟาร์มสามารถ แบ่งเป็ น 2 ส่วน คือ รายไดท้ ี่เป็ นเงินสด เช่น จาหน่ายลูกพนั ธุ์ และจาหน่ายพ่อแม่พนั ธุ์ เป็ นตน้ และรายไดท้ ่ีไม่เป็ นเงินสด เพราะผลผลิตบางส่วนในฟาร์มน้นั ไม่ไดข้ ายท้งั หมด เช่น ปลาที่เล้ียง บางส่วนได้นามาบริโภคภายในครอบครัว หรือแบ่งปลาบางส่วนให้กับคนงานหรือพนักงาน ลูกพนั ธุ์ปลาบางส่วนอาจนาไปปล่อยในแหล่งน้าธรรมชาติเพ่ือสนับสนุนโครงการต่างๆ หรือ บางคร้ังอาจแจกจ่ายให้หน่วยงานท่ีขอความอนุเคราะห์ ดงั น้นั ผลผลิตท่ีกล่าวมาแลว้ จาเป็ นตอ้ ง นามาคิดเป็นรายไดด้ ว้ ย ซ่ึงอาจจะมีการบนั ทึกดงั น้ี (ตารางท่ี 6.11) ตารางที่ 6.11 ตวั อยา่ งการบนั ทึกจาหน่ายลูกปลา วนั เดือน ปี ชนิดสัตว์นา้ จานวน (ตวั ) ราคา (บาท/ตัว) มูลค่า (บาท) 10 มกราคม 53 50,000 0.50 25,000 28 มีนาคม 53 ลูกปลานิลขนาด 2 นิ้ว 30,000 1 30,000 ลูกปลาดุกขนาด 2 นิ้ว 4.2.3.2 รายจ่ายของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา การบนั ทึกรายละเอียดเกี่ยวกบั ค่าใช้จ่ายภายในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา สามารถแบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ ประเภทแรก เป็ น ค่าใช้จ่ายในการดาเนินการ หรืออาจเรียกว่าเป็ นค่าใช้จ่ายผนั แปรในการผลิตของฟาร์มเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลานนั่ เอง เช่น ค่าจา้ งแรงงาน ค่าอาหาร และค่าลูกพนั ธุ์ เป็ นตน้ และประเภทท่ีสอง เป็นคา่ ใชจ้ า่ ยคงที่ เช่น ค่าเสื่อมราคาของทรัพยส์ ิน ค่าเช่าที่ดิน ดอกเบ้ียเงินกูร้ ะยะยาว และระยะ ปานกลาง เป็นตน้ ซ่ึงสามารถบนั ทึกขอ้ มูลตา่ งๆ ดงั น้ี (ตารางท่ี 6.12 - 6.14) 188

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตารางที่ 6.12 ตวั อยา่ งแสดงการซ้ือปัจจยั การผลิตตา่ งๆ วนั เดือน ปี รายการซื้อ จานวน ราคา/หน่วย มูลค่า (บาท) (บาท) 1 มกราคม 53 อาหารลูกปลาวยั อ่อน 100 กิโลกรัม 70 7,000 1 มกราคม 53 อาหารปลาพ่อแมพ่ นั ธุ์ 10 กระสอบ 500 5,000 1 มกราคม 53 อาร์ทีเมีย 20 กระป๋ อง 900 18,000 ตารางที่ 6.13 ตวั อยา่ งแสดงคา่ ใชจ้ า่ ยเก่ียวกบั เครื่องมือ อุปกรณ์ และสารเคมี วนั เดือน ปี รายการซื้อ จานวน ราคา/หน่วย มูลค่า(บาท) 1 ขวด 3,000 บาท 3,000 1 มกราคม 53 ฮอร์โมนซูพรีแฟ็คท์ 1 กล่อง 300 บาท 300 1 ชุด 1,500 บาท 1,500 1 มกราคม 53 โดมเพอริโดน 1 มกราคม 53 เคร่ืองมือผา่ ตดั ตารางท่ี 6.14 ตวั อยา่ งแสดงคา่ จา้ งแรงงาน วนั เดือน ปี รายละเอยี ด จานวนวนั /เดือน ค่าจ้างท้งั หมด (บาท) 15 เมษายน 53 คา่ จา้ งตดั หญา้ ภายในฟาร์ม 3 วนั 1,500 10 มิถุนายน 53 ค่าจา้ งช่างซ่อมแซมบอ่ ที่ชารุด เหมาจ่าย 3,000 5. การคานวณต้นทุนการผลติ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในปัจจุบนั จะตอ้ งมีการปรับตวั การผลิตอยูต่ ลอดเวลา โดยปรับ ระดบั การผลิตและการใชป้ ัจจยั การผลิตที่ทาใหต้ น้ ทุนเพ่ิมเท่ากบั รายไดเ้ พิ่ม ทาให้การผลิตมีการ ปรับตวั ท้งั จานวนผลผลิตและการใชป้ ัจจยั การผลิต อนั มีผลกระทบต่อตน้ ทุนและรายได้ ดงั น้ัน ผูป้ ระกอบการหรือผูจ้ ดั การฟาร์มจะตอ้ งทราบวิธีการคานวณหาตน้ ทุนการผลิต รายไดใ้ นการ จาหน่ายผลผลิต และกาไรที่จะไดร้ ับ เพ่ือเป็ นประโยชน์สาหรับใช้วิเคราะห์ผลการดาเนินธุรกิจ 189

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 5.1 ต้นทุนการผลติ (cost of production) ตน้ ทุนการผลิต หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายท่ีเกิดข้ึนในการดาเนินงานในกระบวนการผลิต และ รวมถึงค่าใช้จ่ายในการใช้บริการต่างๆ ในการผลิตซ่ึงประกอบไปด้วยตน้ ทุนคงท่ี และตน้ ทุน ผนั แปร การคิดตน้ ทุนการผลิตไดน้ ้นั จะตอ้ งมีขอ้ มูลในการดาเนินงานเบ้ืองตน้ เช่น ขอ้ มูลเก่ียวกบั พ้นื ท่ีดินที่สร้างโรงเพาะฟัก สภาพแหล่งน้า ขอ้ มูลราคาปัจจยั การผลิต และค่าจา้ งแรงงาน เป็ นตน้ ตน้ ทุนการผลิตแบง่ ออกได้ 3 ประเภทดงั น้ี 5.1.1 ตน้ ทุนคงที่ (fixed cost) หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายในการผลิตท่ีเกิดจากการใชป้ ัจจยั การ ผลิตที่ไม่เปล่ียนแปลง หรือผนั แปรไปตามปริมาณการผลิต เป็ นค่าใชจ้ ่ายที่เกิดข้ึนตลอดเวลาไม่วา่ ผผู้ ลิตจะผลิตมากนอ้ ยแคไ่ หน หรือแมไ้ มท่ าการผลิต ตน้ ทุนคงท่ีแยกได้ 2 ลกั ษณะดงั น้ี 5.1.1.1 ตน้ ทุนคงท่ีท่ีเป็นเงินสด ไดแ้ ก่ 1) ค่าท่ีดินหรือค่าเช่า ที่ดินท่ีเป็ นสมบตั ิของฟาร์มโดยตรงหรือไดจ้ ากการ เช่าซ้ือ แมแ้ ต่การใชท้ ่ีดินของตนเองก็ตอ้ งคิดค่าใช้ท่ีดินของตนเองดว้ ย เพราะตอ้ งคิดว่าถา้ ไม่ทา ธุรกิจก็อาจใหผ้ ปู้ ระกอบการรายอื่นเช่าหรือขาย 2) คา่ ประกนั ภยั ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 3) คา่ ซ่อมแซมส่ิงก่อสร้าง เครื่องสูบน้า หรืออุปกรณ์อ่ืนๆ 4) ค่าดอกเบ้ีย กรณีกเู้ งินมาดาเนินธุรกิจ 5.1.1.2 ตน้ ทุนคงท่ีท่ีไมเ่ ป็นเงินสด ไดแ้ ก่ 1) ค่าเสื่อมราคาหรือค่าสึกหรอ (depreciation) หมายถึง การสูญเสียมูลค่า ปัจจยั การผลิต โดยเฉพาะปัจจยั การผลิตที่มีอายุการใชง้ านหลายปี เช่น สิ่งก่อสร้าง เครื่องสูบน้า เป็นตน้ มูลค่าของปัจจยั การผลิตจะลดลงทุกๆ ปี เน่ืองจากการใชง้ านและระยะเวลา 2) ค่าเสียโอกาสเงินลงทุน (opportunity cost) หมายถึง ค่าชดเชยที่ตอ้ ง ประเมินให้ในการใช้ปัจจยั การผลิตที่เกษตรกรมีอยู่เอง เช่น การนาท่ีดินของตนเองมาสร้าง โรงเพาะขยายพนั ธุ์ แมจ้ ะไมต่ อ้ งจ่ายค่าเช่าเป็นเงินสด แต่ก็ตอ้ งคิดตน้ ทุนให้ เพราะท่ีดินน้ีมีค่าเสีย โอกาส คือ ถ้าไม่สร้างโรงเพาะขยายพันธุ์ อาจจะนาไปให้ผู้อ่ืนเช่า ก็จะได้รับค่าเช่าเป็ น ผลตอบแทน ในการประเมินตน้ ทุนจากการใชท้ ่ีดินของตวั เองน้ีจะตอ้ งประเมินจากค่าเสียโอกาส ของที่ดินแปลงน้ี ส่วนใหญ่ก็จะยึดราคาการเช่าท่ีดินในหมู่บา้ นมาเป็ นค่าตอบแทนค่าเสียโอกาส ดงั กล่าว ส่วนการประเมินตน้ ทุนการใชป้ ัจจยั อ่ืนๆ ที่ไม่ไดซ้ ้ือหาหรือเช่ามาก็ใชห้ ลกั คานวณค่าเสีย โอกาสของปัจจยั น้นั เช่นเดียวกนั 190

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 5.1.2 ตน้ ทุนผนั แปร (variable cost) หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายต่างๆ ที่เกิดข้ึนจากการใชป้ ัจจยั ผนั แปรในการผลิต เป็ นค่าใช้จ่ายที่เปลี่ยนแปลงไปตามปริมาณการผลิต ตน้ ทุนผนั แปรแยกได้ 2 ลกั ษณะคือ 5.1.2.1 ตน้ ทุนผนั แปรท่ีเป็นเงินสด ไดแ้ ก่ 1) ค่าพอ่ แม่พนั ธุ์ปลาที่ซ้ือมาเพ่ือไวท้ าการผสมพนั ธุ์ 2) คา่ อาหารปลา คา่ สารเคมี ยารักษาโรค และวสั ดุอื่นๆ ท่ีเป็ นสิ่งที่ใชแ้ ลว้ หมดไป 3) คา่ ซ่อมแซมอุปกรณ์ตา่ งๆ 4) ค่าน้ามนั เช้ือเพลิง ค่าไฟฟ้า ท่ีใชใ้ นขบวนการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 5) คา่ แรงงาน หรือเงินเดือนสาหรับพนกั งาน และอยา่ ลืมคิดเงินเดือนของ ตวั เองดว้ ย เพราะถา้ เราไมท่ ากิจการน้ีเราไปทาอยา่ งอ่ืนกไ็ ดเ้ งินเดือนเช่นกนั 5.1.2.2 ตน้ ทุนผนั แปรท่ีไม่เป็นเงินสด ไดแ้ ก่ 1) พอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลาที่ไดเ้ ล้ียงไวเ้ อง 2) คา่ จา้ งท่ีประเมินจากการใชแ้ รงงานในครอบครัว 5.1.3 ตน้ ทุนท้งั หมดหรือตน้ ทุนรวม (total cost) หมายถึงค่าใชจ้ ่ายท้งั หมดที่ใชใ้ นการ ผลิต ซ่ึงไดจ้ ากผลรวมของตน้ ทุนคงที่ท้งั หมดกบั ตน้ ทุนผนั แปรท้งั หมด ตน้ ทุนท้งั หมด = ตน้ ทุนคงที่ท้งั หมด + ตน้ ทุนผนั แปรท้งั หมด 5.2 รายรับ (revenue) รายรับ คือเงินท่ีไดจ้ ากการขายผลผลิตของกิจการใดกิจการหน่ึงในฟาร์ม ซ่ึงจะข้ึนอยูก่ บั ผลผลิตและราคาของผลผลิต หรือเป็ นมูลค่าของลูกปลาท่ีผลิตได้ หากจะเก็บไวก้ ินเองหรือไวท้ า พอ่ แม่พนั ธุ์กจ็ ะตอ้ งนามาคิดเป็นมูลค่าดว้ ย 5.2.1 รายรับท้งั หมด (total revenue) เป็นมูลคา่ ผลผลิตท่ีผลิตไดท้ ้งั หมด ซ่ึงเทา่ กบั ปริมาณ ผลผลิตท้งั หมดคูณดว้ ยราคาดงั แสดงในรูปสมการดงั น้ี TR = P x Q โดยท่ี TR = รายรับรวม P = ราคาผลผลิต Q = ปริมาณผลผลิตท้งั หมด 5.2.2 รายรับเฉลี่ย (average revenue) เป็นมูลคา่ เฉล่ียตอ่ หน่วยของผลผลิตท่ีผลิตไดท้ ้งั หมด ซ่ึงเทา่ กบั รายรับรวมท้งั หมดหารดว้ ยปริมาณผลผลิตท้งั หมด ดงั แสดงในรูปสมการดงั น้ี 191

บทท่ี 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา AR = โดยท่ี AR = รายรับเฉลี่ย 5.2.3 รายรับส่วนเพ่ิม (marginal revenue) เป็ นการเปลี่ยนแปลงรายรับรวม เมื่อการผลิต เปล่ียนแปลงปริมาณการผลิตไปจากเดิม ซ่ึงสามารถแสดงในรูปสมการไดด้ งั น้ี MR = โดยที่ MR = รายรับส่วนเพ่มิ 5.3 ตัวอย่างต้นทุนการผลติ ลกู ปลา 5.3.1 ตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลลูกปลาดุกรัสเซีย การเพาะพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซียโดยใชแ้ ม่พนั ธุ์จานวน 2 กิโลกรัมและพ่อพนั ธุ์จานวน 1 กิโลกรัมจะไดล้ ูกปลาดุกรัสเซียจานวนประมาณ 30,000 ตวั โดยอนุบาลในบ่อซีเมนต์ 45 ถึง 60 วนั อตั รารอดประมาณ 60 เปอร์เซ็นต์ ได้ลูกปลาขนาดความยาว 1 ถึง 2 นิ้ว จานวน 18,000 ตวั โดยมีตน้ ทุนการผลิตดงั ตารางท่ี 6.15 ตารางที่ 6.15 ตวั อยา่ งตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลลูกปลาดุกรัสเซีย ที่ รายการ จานวน ราคา จานวนเงนิ หมายเหตุ (บาท) (บาท) 1. พอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลาดุกรัสเซีย 3 กิโลกรัม 100 300 ตน้ ทุนยงั 2. ไข่ไก่ 10 ฟอง 4 40 ไม่รวมคา่ 3. คา่ อาร์ทีเมีย 1 กระป๋ อง 1,000 1,000 แรงงาน 4. อาหารกุง้ เบอร์ 1 3 กิโลกรัม 40 120 และค่า 5. อาหารกุง้ เบอร์ 2 3 กิโลกรัม 35 105 ไฟฟ้า 6. อาหารปลาดุกเลก็ พเิ ศษ 10 กิโลกรัม 90 900 รวมต้นทุนการผลติ 2,465 5.3.2 ตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลปลากดเหลือง การเพาะปลากดเหลือง โดยใช้แม่พนั ธุ์ปลาจานวน 10 กิโลกรัมและพ่อพนั ธุ์ปลา จานวน 10 กิโลกรัม จะได้ปลากดเหลือง จานวนประมาณ 100,000 ตัว โดยอนุบาลใน บ่อซีเมนต์ 3 วนั หลังจากน้ันอนุบาลต่อในบ่อดินประมาณ 30 วนั อัตรารอดประมาณ 192

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 60 เปอร์เซ็นต์ ไดล้ ูกปลาขนาด 1 ถึง 2 นิ้ว จานวนประมาณ 60,000 ตวั โดยมีตน้ ทุนการผลิตดงั ตารางที่ 6.16 ตารางที่ 6.16 ตวั อยา่ งตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลปลากดเหลือง ที่ รายการ จานวน ราคา จานวนเงนิ หมายเหตุ (บาท) (บาท) 1. พอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลากดเหลือง 20 กิโลกรัม 150 3,000 ตน้ ทุนยงั 2. ไรแดง 21 กิโลกรัม 80 1,680 ไม่รวมคา่ 3. พาวเดอร์ฟี ด 24.5 กิโลกรัม 90 2,205 แรงงาน และค่า ไฟฟ้า รวมต้นทุนการผลติ 6,885 หมายเหตุ สัปดาห์ที่ 1 ใหไ้ รแดงวนั ละ 3 กิโลกรัม สปั ดาห์ที่ 2 ใหพ้ าวเดอร์ฟี ดวนั ละ 0.5 กิโลกรัม สปั ดาห์ที่ 3 ใหพ้ าวเดอร์ฟี ดวนั ละ 1 กิโลกรัม สัปดาห์ท่ี 4 ใหพ้ าวเดอร์ฟี ดวนั ละ 2 กิโลกรัม 5.3.3 ตน้ ทุนการอนุบาลลูกปลานิลในกระชงั จากการอนุบาลลูกปลานิลในกระชงั จานวน 10,000 ตวั โดยใช้ราละเอียดผสม ปลาป่ นในอตั ราส่วน 1 ตอ่ 3 ใชเ้ วลาในการอนุบาล 4 สัปดาห์ อตั รารอดประมาณ 80 เปอร์เซ็นต์ จะไดล้ ูกปลาขนาด 1 นิ้ว จานวน 8,000 ตวั โดยมีตน้ ทุนการอนุบาลดงั ตารางที่ 6.17 193

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ตารางที่ 6.17 ตวั อยา่ งตน้ ทุนการอนุบาลลูกปลานิล ที่ รายการ จานวน ราคา จานวนเงิน หมายเหตุ (บาท) (บาท) 1. ราละเอียด 0.5 กิโลกรัม 12 6 ตน้ ทุนยงั 2. ปลาป่ น 1.5 กิโลกรัม 40 60 ไมร่ วมคา่ แรงงาน และค่า ไฟฟ้า รวมต้นทุนการผลติ 66 หมายเหตุ สัปดาห์ท่ี 1 ใหอ้ าหาร 5 กรัมตอ่ ม้ือ สปั ดาห์ที่ 2 ใหอ้ าหาร 10 กรัมต่อม้ือ สัปดาห์ที่ 3 ใหอ้ าหาร 15 กรัมต่อม้ือ สัปดาห์ท่ี 4 ใหอ้ าหาร 20 กรัมตอ่ ม้ือ 6. สรุป การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะตอ้ งมีการวางแผนและตดั สินใจในปัญหาต่างๆ อยา่ งฉลาดในการใชท้ รัพยากรมนุษย์ ทุน ปัจจยั การผลิต และทรัพยากรส่ิงแวดลอ้ ม เพ่ือให้การ ดาเนินงานบรรลุเป้าหมายและมีประสิทธิภาพ ดงั น้นั การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะตอ้ งมี การจดั การโรงเพาะฟักท่ีดี ต้ังแต่การเลือกทาเลที่ต้งั องค์ประกอบของโรงเพาะฟัก มีการ วางแผนการผลิตที่ชดั เจน เพือ่ ที่จะไดท้ ราบผลการดาเนินงาน ประเดน็ ปัญหา และสถานการณ์ทาง ธุรกิจท่ีกาลังดาเนินการอยู่ ตลอดถึงแนวโน้มในอนาคตท่ีจะส่งผลให้กิจการมีประสิทธิภาพ ประสบผลสาเร็จ และสามารถปรับแผนการดาเนินงานไดเ้ มื่อสถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป เม่ือเริ่ม ดาเนินงานจะตอ้ งมีการจดบนั ทึกขอ้ มูลการดาเนินงาน ท้งั ดา้ นการเงิน รายรับ รายจ่าย และดา้ น กิจกรรมภายในฟาร์มอย่างเป็ นระบบ เพื่อจะไดม้ ีขอ้ มูลในการคานวณตน้ ทุนการผลิต วิเคราะห์ ผลกาไรหรือขาดทุนของกิจการ และเป็นประโยชน์ในการใชเ้ ปรียบเทียบหรือแกป้ ัญหาในปี ตอ่ ไป 194

บทที่ 6 การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา คาถามท้ายบท 1. บอกข้นั ตอนการจดั การท่ีนามาใชส้ าหรับธุรกิจฟาร์มสตั วน์ ้า 2. บอกองคป์ ระกอบของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา 3. บอกข้นั ตอนการทาแผนการผลิตลูกปลา 4. บอกข้นั ตอนการวางแผนและงบประมาณฟาร์มท้งั หมด 5. การจดั ทาแผนและงบประมาณบางส่วนของฟาร์มเพ่ือให้สอดคลอ้ งกบั สถานการณ์และโอกาส ทางธุรกิจ ก่อนการปรับปรุงหรือเปล่ียนแปลงกิจการ ควรวเิ คราะห์ส่ิงใดบา้ ง 6. รูปแบบงบประมาณฟาร์มแบบกระแสเงินสด มีอะไรบา้ ง 7. ลกั ษณะของแผนและงบประมาณฟาร์มท่ีดี ควรประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง 8. การบนั ทึกทรัพยส์ ินในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา แยกไดก้ ่ีชนิด อะไรบา้ ง 9. ซ้ือเครื่องสูบน้าเครื่องหน่ึงในราคา 30,000 บาท และคาดวา่ สามารถใชง้ านในฟาร์มไดน้ าน 4 ปี หลงั จากน้นั ขายซากมีมูลค่า 2,000 บาท จงคานวณค่าเส่ือราคาเครื่องสูบน้าแบบลดลง 10. จงยกตวั อยา่ งตน้ ทุนคงท่ี และตน้ ทุนผนั แปร - ตน้ ทุนคงที่ท่ีเป็นเงินสด - ตน้ ทุนคงท่ีที่ไม่เป็นเงินสด - ตน้ ทุนผนั แปรที่เป็นเงินสด - ตน้ ทุนผนั แปรท่ีไมเ่ ป็นเงินสด 195