FIL2part2

ay ang payo ng mga taong nakapaligid – kaibigan, kapamilya, kamag- aral, guro, alagad ng Diyos at mga taong malapit at pinagkakatiwalaan. Tandaan na ang paghingi ng payo ay hindi nangangahulugan ng pagsunod. Piliin ang mga payong makabubuti at makatutulong sa paglutas sa suliranin o pagbuo ng desisyon. Maaari rin namang pagbatayan sa pagbuo ng desisyon ang mga aral na napulot batay sa mga sariling karanasang pinagdaanan sa buhay o ang mga karanasan ng ibang tao na maaaring nasaksihan, nabasa sa pahayagan at iba pang babasahin, narinig na kwento ng mga kaibigan o ibang tao at mga napanood na istorya sa televisyon at sinehan. Kung minsan, ibinabatay din ng isang tao ang kanyang gagawing desisyon batay sa kanyang kultura, tradisyon at kinalimutang paniniwala. Isinasaalang-alang din sa pagbuo ng desisyon ang sariling kakayahan. Halimbawa, sa pag-aaplay ng mapapasukang trabaho, nararapat sa isaalang-alang kung kaya ba ng katawan at isipan ang papasukang trabaho. Kung mahina ang katawan at di kaya ang mabibigat na gawain, hindi kinakailangang mag-aplay o tumanggap ng mabigat na trabaho gaya ng masonry. Sa paghahanap pa rin ng mapapasukang trabaho, isinasaalang- alang din ang natapos na kurso o edukasyon. Hindi maaaring makabuo ng desisyong makapagtrabaho sa opisina ng isang malaking kumpanya at mag-aplay bilang manedyer kung elementarya lamang ang natapos na kurso. Naunawaan mo ba ang mga paliwanag na iyong binasa? Ngayong may ideya ka na kung ano ang mga maaaring makaimpluwensyasa pagbubuo ng desisyong gagawin, balikan mo ngayon ang liham na iyong binasa sabahaging Alamin at sagutin ang mga kaugnay na katanungang iyong mababasa sakasunod na bahagi ng modyul. Maaari ka nang magsimula. 15

GamitinPanuto: Piliin ang letra ng mga salita /pahayag na nagpapakita ng mabuting paraan ng pagdedesisyon sakali mang ikaw ang nasa kalagayan ng taong sumulat.1. Kung ikaw ang nasa kalagayan ng sumulat ng liham, sasang-ayon ka ba saiyong ama’t ina na ibenta ang maliit na lupang sakahan na tangingpinagkukunan ng pang-araw-araw na gastusin ng inyong pamilya.a. Oo c. Maarib. Hindi d. Marahil2. Sakaling nakiusap ka sa iyong mga magulang na huwag nang ibenta anglupang sakahan kapalit ng iyong pag-aaral, masasabing ikaw ay anak nanagmamalasakit sa iyong:a. pag-aaral c. kinabukasanb. magulang d. pamilya3. Alin sa mga sumusunod ang babalakin mong gawin upang hindi maibenta ang lupang sakahan? a. hihinto ng pag-aaral at tutulong na lamang sa bukid b. mag woworking student at kakayanin pa ring makapagtapos ng pag-aaral c. babalik ng probinsya at magseself-study na lamang d. mag-aaplay ng scholarship o makikiusap na maging student-aid sa paaralang pinapasukan4. Nais mong magworking student upang may maipantustos sa iyong pag-aaral at hindi na maibenta ang lupang sakahan. Ano ang iyong gagawin? a. magdedesisyong mag-isa b. ililihim sa magulang ang plano c. ipaaalam sa magulang ang balak d. sosorpresahin na lamang ang mga magulang5. Sa mga ganitong uri ng sitwasyon, ang nararapat na gawing desisyon ay: a. magsawalang-kibo b. manalig sa Diyos c. gumawa nang maayos na pagpaplano d. sundin na lamang ang payo ng ibang tao Kunin mo ang Susi sa Pagwawasto sa iyong guro at iwasto mo ang iyong mgakasagutan. Kung tamang lahat ang sagot mo, magaling! Kung may mga mali ka naman aymakatutulong sa iyo ang mga paliwanag sa kasunod na bahagi ng modyul. Sige, magpatuloy ka… 16

Lagumin Natapos mo nang mapag-aralan ang mga patunay na makaiimpluwensyasa pagbubuo ng anumang desisyon. Balikan mo ngayon ang ilang mahahalagangimpormasyong dapat mong tandaan. • Dumarating ang mga pagkakataon sa buhay, naisin man o hindi na mahaharap sa mga sitwasyong nangangailangan ang pagbubuo nang wasto at maayos na pagdedesisyon. • Maraming salik ang maaaring isaalang-alang na makaiimpluensya sa pagbuo ng desisyon ng isang indibidwal. Ang ilan sa mga ito ay:  ang kinamulatang kultura, tradisyon at paniniwala  payo ng mga taong nakapaligid gaya ng mga kaibigan, kapamilya, nakatatanda at mga alagad ng Diyos  sitwasyon o kalagayan ng panahon  katahimikan o kaayusan ng kapaligiran, lokasyon o tirahan  sariling karanasan o karanasan ng ibang tao  pananaw sa buhay  natapos na kurso, pinag-aralan o edukasyon  katayuan, kalagayan o estado sa buhay  antas ng pamumuhay sa lipunan  pisikal at panloob na katangiang taglay  edad o gulang  kasarian  kakayahan Ngayong maliwanag na sa iyo ang lahat, subukin mong sagutin ang kasunod na gawain.SubukinPanuto: Piliin ang mga letra ng pahayag na maaaring maging desisyon sa sitwasyong mababasa.Sitwasyon: Isa ka sa naatasang mamahagi ng relief goods sa mga nasalanta ng bagyo na ayon sa bulung-bulungan, delikado raw ang magpunta sa lokasyon na kinalalagyan ng mga biktima. 1. Ang unang-una mong gagawin ay: a. sasama pa rin at lalakasan na lamang ang loob b. magpapaalam sa magulang kung papayagan ka o hindi c. hindi na lamang sasama dahil delikado ang lokasyon d. maghahanap na lamang na maaaring humalili sa iyo 17

2. Sakaling hindi ka pinayagan ng iyong mga magulang, nararapat kang ______sa kanila. a. sumunod c. magpasalamat c. sumuway d. sumoporta3. Kapag ikaw ay humingi ng payo sa iyong magulang at isinangguni angtungkol sa sitwasyong ito, ipinakikita mo na ika’y may ________ sa kanila. a. takot c. respeto b. halaga d. simpatiya4. Ang paghingi ng payo at pagsangguni sa matatanda ay ugali ng isang batangmagalang. Ang pahayag na ito’y isang: a. kasabihan c. pamahiin b. katotohanan d. agarang kongklusyon5. Upang makaiwas sa panganib, maaaring hilingin sa mga kasamang: a. huwag nang ituloy ang pagbibigay b. sa iba na lamang ipamigay ang mga donasyon c. ibang tao na lamang ang utusang magdala ng mga donasyon d. yung mga nasalanta na lamang ang papuntahin sa isang lugar na malapit din sa kanilang lokasyon kung saan gaganapin ang bigayan ng desisyon Iwasto mong muli ang iyong mga kasagutan. Kunin mo sa iyong guro ang Susi saPagwawasto. Kumusta ang iyong iskor? Kung apat pataas ang nakuha mong marka ay maaarika nang magsimula sa kasunod na Aralin ngunit kung mababa sa apat, nangangailangangsagutin mo muna ang kasunod na gawain, ang bahaging “Paunlarin”. Kaugnay pa rin itosa katatapos lang na gawain.Sige, magpatuloy ka!PaunlarinPanuto: Paliin ang maaaring salik na nakaiimpluensya sa nabuong desisyon. Isulat ang letra ng napiling kasagutan mula sa mga pagpipilian. 1. Ayaw niyang magdesisyong mag-isa para sa kanyang sarili sapagkat naniniwala siyang nararapat pa ring sumangguni lalo pa’t isa siyang tin-edyer. 2. Hindi niya tinanggap ang alok na makapagtrabaho sa Amerika dahilan sa mapapalayo siya sa mga mahal sa buhay at hindi niya ito kakayanin. 3. Pinag-iisipang mabuti ng dalaga kung ano ang gagawin dahil ayaw niyang matulad sa nangyari sa kaibigan na nagsisi sa bandang huli dahil sa maling desisyong nagawa. 18

4. Hindi na lang siya tutuloy magbiyahe at sumakay sa barko pauwing Mindoro sapagkat binalita sa radyo na malakas ang bagyo. 5. Minsan nang nasaktan ang kanyang damdamin dahil sa maling desisyong nagawa kung kaya’t hindi na niya hahayaang mangyari itong muli.Pagpipilian: A. Kalagayan ng panahon B. Karanasan ng ibang tao C. Payo ng taong nakapaligid D. Sariling karanasan E. Sariling kakayahan Kunin mong muli ang Susi sa Pagwawasto sa iyong guro at itsek mo ang iyongmga kasagutan. Maaari ka na ngayong magtungo sa kasunod na aralin.Sub Aralin 3 Pagpapakahulugan ng Salita Ayon sa Sitwasyong PinaggagamitanLayunin Naisasagawa ang iba’t ibang paraang ginagamit sa pagpapakahulugan sa salitaayon sa sitwasyong pinaggagamitanAlamin Suriin mo ang mga sumusunod na larawan at subukin mong hanapin sa loob ng kahon na nasa kabilang pahina ang mga salitang maaaring iugnay sa mga ito._________ __________ ___________________ __________ ___________________ __________ __________ 19

magulo madaya taksil matinik salaula gahaman traydor marumi sakim mataba matinik timawa Madali mo bang naiugnay ang mga salita sa loob ng kahon sa mgalarawan ng hayop? Magaling kung gayon! Anu-ano ang mga salitang naiugnay mo sa buwaya? Tama! Madaya, sakim at gahaman ang mga salitang dapat na naiugnay modito. Anu-ano namang salita ang naiugnay mo sa ahas? Tama kang muli! Taksil at traydor ang mga salitang dapat na naiugnay modito. Tingnan ko nga kung tama rin ang mga salitang naiugnay mo sa larawanng baboy. Magaling kung naiugnay mo rito ang mga salitang marumi, magulo atsalaula. May kaugnayan sa araling ating tatalakayin sa mga sandaling ito ang mgapinag-ugnay na larawan at mga salita. Sige, magpatuloy ka…Linangin Ipinagmamalaki ng Wikang Filipino ang malawak at mayaman nitongbokabularyo. Maraming nalilikha at nabubuong salita mula sa isang salita lamang. Isa lamang sa maraming paraan ng pagpapalawak ng isang simpleng salitaay ang pagpapakahulugan ayon sa sitwasyong pinaggagamitan. Balikan natin ang salitang buwaya. Maraming maaaring ibigay nakahulugan sa salitang nabanggit depende kung paano ito ginagamit sa pangungusap. 20

Suriin ang dalawang pangungusap kung saan ginamit ang salitang buwaya. • Inaalagaang mabuti ang mga buwaya sa Manila Zoo. • Maraming buwayang naglipana sa ating lipunan. Sa unang pangungusap, ang tinutukoy na buwaya ay isang uri ng hayop atito ang tahas o literal na kahulugan ng salitang buwaya. Samantalang sa ikalawangpangungusap, ang tinutukoy na buwaya ay taong sakim, mapagsamantala at gahaman sasalapi at kapangyarihan at ito naman ang matalinghagang kahulugan ng salitang buwaya. Samakatwid, dalawang magkaibang kahulugan ang naibigay sa salitangbuwaya sa dalawang sitwasyong pinaggamitan. Ganito rin ang kaugnay na paliwanag sa salitang ahas na maaaring bigyanng kahulugang hayop na nanunuklaw, (tahas o literal na kahulugan) at ang isa pa’ymaaaring kahulugan ng taong may ugaling taksil. (matalinhagang kahulugan) Naunawaan mo ba ang paliwanag? Ngayong alam mo nang may iba’t ibang paraang maaaring magamit sapagpapakahulugan ng salita ayon sa sitwasyong pinagmumulan, iyo naman ngayongsagutin ang kaugnay na gawaing inihanda ko. Sige magpatuloy ka!GamitinPanuto: Piliin ang letra ng pahayag na nagbibigay ng angkop na pagpapakahulugan sa salitang may salungguhit batay sa pagkakagamit sa pangungusap. 1. Maraming plastik sa mundo kaya’t di dapat agad-agad na magtitiwala. a. sisidlan na yari sa materyal na plastik b. taong may mapagkunwaring pag-uugali 2. Mapait na karanasan ang sinapit ng ina sa pagtatrabaho sa ibang bansa. a. isang uri ng panlasa o lasa ng pagkain b. kabiguan at paghihirap na dinanas sa buhay 3. Ubod ng hangin ang taong nakausap ko kanina. a. mayroong mayabang na pag-uugali b. nararamdamang dumadampi sa balat ngunit hindi nakikita. 4. Napakaganda ng panahon kapag kulay bughaw ang langit. a. bahagi ng mundo na natatakpan ng ulap b. pakiramdam ng taong walang problema 5. Tadtad ng barya ang binti ng dalaga. a. uri ng pera na yari sa tanso b. markang naiiwan sa balat matapos maghilom ng sugat 21

Kunin mo sa iyong guro ang Susi sa Pagwawasto at iwasto mo ang iyong mgakasagutan. Kung tamang lahat ang sagot mo, magaling! Kung may mga mali ka,makatutulong sa iyo ang mga susunod na gawain. Sige, magpatuloy ka!Lagumin Balikan mo ang ilang mahahalagang detalyeng dapat mong tandaan. • Iba’t ibang paraan ang maaring gamitin upang mabigyang-kahulugan ang isang salita. • Maaaring maibigay o makuha ang kahulugan ng isang salita ayon sa sitwasyong pinaggagamitan nito: a. Pagbibigay ng tahas o literal na kahulugan ng salita Paggamit ng salita sa loob ng pangungusap kung saan, ang ibig iparating na kahulugan ng salita ay ang tunay na kahulugan nito na maaaring matagpuan sa diksyunaryo. Halimbawa: Kailangan ni ate ang puting kalapati sa kanyang kasal.(ibon) b. Pagbibigay ng matalinghagang kahulugan ng salita Paggamit sa pangungusap ng mga salitang may matalinhagang kahulugan o may natatagong ibang kahulugan. Halimbawa: Isa siyang kalapati sa gabi. (babaeng mababa ang lipad) Marahil nakatulong ang kababasa mo lamang na paliwanag tungo salubusan mong pagkatuto sa araling ito ng iyong modyul. Subukin mo ngayong sagutin ang kasunod na gawain.SubukinPanuto: Hanapin sa loob ng kahon ang letra ng pahayag na nagbibigay-kahulugan sa salitang sinalungguhitan. 1. Higit na maganda ang hitsura ng babaeng hindi naglalagay ng pintura sa mukha. 2. Gamitin mo ang puting pintura sa pader. 3. Masyadong madugo ang sugat ng kanyang noo. 4. Madugo ang mga katanungan sa pagsusulit. 22

5. Palaging hasain ang kutsilyo upang tumalim.6. Maaaring hasain ang isipan sa pamamagitan ng pagbabasa.7. Lumabas ang gitara sa katawan ng lalaki8. Masarap umawit kung sinasaliwan ng gitara.9. Nangangamoy usok ng inihaw na isda sa bakuran.10. Iwasang gumawa ng usok.A. pagyamanin/patalinuhinB. instrumento sa musikaC. balita /usap-usapan o tsismisD. ipinapahid na kolorote o make-upE. lumalabas at sumasama sa hangin kapag may apoyF. mahirapG. likidong ipinapahid sa mga kahoy o sementoH. mga buto sa tagiliranI. pagpapatalim sa anumang bagay na panghiwaJ. likidong dumadaloy sa ugat Iwasto mong muli ang iyong mga kasagutan. Kunin mo sa iyong guro ang Susi saPagwawasto. Kumusta ang iyong iskor? Kung 7 pataas ang iyong nakuha, maaari ka nangdumako sa kasunod na aralin ngunit kung 6 pababa, kailangan mo munang sagutan angkasunod na gawain. Maaari mo nang simulan…PaunlarinPanuto: Balikan ang pangungusap 1-10 sa katatapos lang na gawain na matatagpuan sa bahaging Subukin. Isulat ang letrang A kung ang salitang sinalungguhitan ay nagtataglay ng tahas/literal na kahulugan at B kung nagtataglay ng matalinghagang kahulugan.1. _____ 6. _____2. _____ 7. _____3. _____ 8. _____4. _____ 9. _____5. _____ 10. _____ Upang malaman mo ang iskor ng iyong huling gawain, kunin mo ang Susi saPagwawasto sa iyong guro.Maaari ka na ngayong magsimula sa kasunod na gawain. 23

Sub Aralin 4 Pagbubuo ng Tekstong Naglalahad na Ginagamitan ng mga Hiram na SalitaLayunin Nakabubuo ng tekstong naglalahad na ginagamitan ng mga salitang hiramAlamin Subukin mong sagutin ang crossword puzzle na inihanda ko para sa iyo. Punan mo ng angkop na letra ang loob ng mga kahong bakante upang mabuo ang hinihinging salita. Pahalang: 1. tagapagbalita o tagapag-ulat Pababa: 1. makinaryang ginagamit kung nais maparami ang orihinal na kopya 2. kulay ng kahoy 3. gamit na panulat Madali mo bang nasagutan ang puzzle? Tingnan mo kung wasto ang iyong mga kasagutan. 24

Tama bang lahat ng sagot mo? Magaling kung gayon! Ang apat na salitang iyong nabuo mula sa sinagutang puzzle ay maymalaking kaugnayan sa araling iyong matututunan sa bahaging ito ng modyul. Sige, magpatuloy ka…Linangin Balikan mo ang apat na salitang nasa loob ng crossword puzzle – xerox,brown, pen, reporter. Ang mga salitang ito ay hindi katutubo sa ating wika ngunitmaririnig nating ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan. Alam mo ba kung ano ang tawag sa mga salitang ito? Salitang hiram ang tawag sa mga ito. Marami tayong ginagamit na mga salita mula sa ibang wika na tanggap nang ating lipunan. Katulad nga ng nabasa mo sa Aralin 3, “Ang Wikang Filipino ay malawakat mayaman sa bokabolaryo”. Totoo iyan, katunayan, sa tagal ng pananakop ng mgakastila sa ating bayan ay natuto tayo ng ilang wikang kastila tulad ng liquido, señora,querida, calle, uno, dos, tres at marami pang iba. Sa pagdating ng Amerikano, naginginglesero ang ilan sa atin at patuloy na ginagamit magpahanggang ngayon ang karamihansa kanilang mga salita, nariyan ang French fries, cake, hamburger, hotdog, computer atmarami pang iba. Marahil naitanong mo na sa sarili mo kung bakit ba tayo nanghihiram ngmga salita. Bakit nga ba tayo nanghihiram gayong may sarili naman tayong wika? Basahin mo ang mga sumusunod na paliwanag. Ayon kina Austero at Al, (Filipino sa iba’t ibang Disiplina), tayo ay nanghihiram ng mga salita sa ibang wika sa sumusunod na kadahilanan. 1. Wala tayong pantawag sa mga bagay, kaisipan, karunungang hindi sa atin nagmula gaya ng computer, internet, modem, keyboard, software atbp. 25

2. Wala tayong katutubong panumbas o katumbas na salita para sa salitang hiniram tulad ng proton, neutron, spaghetti, golf, karate atbp. 3. Mapalawak ang ating talasalitaan Patuloy tayo sa panghihiram upang maragdagan ang ating bokabolaryo. 4. Upang hindi tayo mahiwalay sa mga pagbabagong nagaganap sa mundo. Kabilang tayo sa isang global na komunidad kung kaya’t ang mga pagbabago at kalakarang nagaganap sa mundo ay kailangan nating masagap. Binibigyan ng pangalan o katawagan ang maraming bagay na naiimbento at nalilikha ng tao. 5. Upang magamit natin ang mga salitang hiram sa pakikipagtalastasan; pasulat man o pasalita. 6. May mga salitang teknikal, siyentifiko at pantangi na hiniram natin sa iba at ginagamit natin tulad ng Coke, Zoo, cellphone, text message, digital, networking atbp. Naunawaan mo ba ang paliwanag na iyong binasa? Ngayon, maliwanag nasa iyo marahil kung bakit tayo nanghihiram ng salita. Alam mo bang nagkakaroon ng malaking suliranin sa panghihiram lalo nasa Ingles? Apektado kasi ang ortograpiya o pagbabaybay ng mga salitang ito. Dahilandito, nagsagawa ng pangkalahatang tuntunin sa panghihiram ang Komisyon sa WikangFilipino na inilathala noong 2001. Basahin mo at unawaing ang mga Tuntunin sa Panghihiram na makikita sakasunod na pahina. 26

Mga Tuntunin sa Panghihiram1. Sundin ang mga sumusunod na lapit sa paghahanap ng panumbas sa mga hiram na salita:a. Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Pilipino bilang panumbas sa mga salitang banyaga.Halimbawa: FilipinoHiram na salita saloobinattitude tuntuninrule kanluranwestb. Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang katutubong wika ng bansa.Halimbawa: Katutubong WikaHiram na salita haraya (Tagalog)imagery bana (Hiligaynon)husband imam (Tausug)Muslim priestc. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa Kastila, Ingles at iba pang wikang banyaga, at saka baybayin sa Flipino.Halimbawa: FilipinoKastila tsekecheque likidoliquido kilatisqilatesIngles Filipinocommercial komersyaleconomics ekonomiksradical radikalIba pang wika Filipinocoup d’etat (French) kudetakimono (Japanese) kimonoGlasnost (Russian) glasnost Malinaw ang mga lapit na panghihiram, gayon pa man, sapagpili ng salitang gagamitin, isaalang-alang din ang mgasumusunod: (1) kaangkupan ng salita, (2) katiyakan sa kahuluganng salita, at (3) prestihiyo ng salita. 27

2. Gamitin ang mga letrang C, Ñ, Q, X, F, J, V, Z, kapag ang salita ay hiniram nang buo ayon sa sumusunod na kundisyon:a. Pantanging ngalan Halimbawa: Tao Jose Rizal Manuel Quezon Ferdinand Velasco Lugar Valenzuela City California Venice Gusali Shangrila Plaza State Condominium Pangyayari La Niña Death March Battle of Mactan Sasakyan Qantas Airlines Doña Monserat RRCG travel toursb. Salitang teknikal o siyentifikoHalimbawa:x-ray zoom jewelscortex enzyme quartzc. Salitang may natatanging kahulugang cultural Halimbawa: cañao (Ifugao) “pagdiriwang” señora (Kastila) “ale” hadji (Maranao) “lalaking muslim na nakapunta sa Mecca”d. Salitang may regular na ispeling o gumagamit ng dalawangletra o higit pa na hindi binibigkas o ang mga letra ay hindikatumbas ng tunog.Halimbawa:bouquet rendezvousplateau champagnemonsiuer laizze faire 28

e. Salitang may internasyonal na anyong kinikilala at ginagamit. Halimbawa: taxi exit fax3. Gamitin ang mga letrang F, J, V, Z, para katawanin ang mga tunog /f/, /j/, /v/, /z/ kapag binaybay sa Filipino ang mga salitang hiram.Halimbawa:fixer fiksersubject sabjekzipper ziper4. Gamitin ang mga letrang C, Ñ, Q, X sa mga salitang hiniram ng buo.Halimbawa: reflexcell requiemcornie xenophobiacataluna 2001 Revisyon ng Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino Marami-rami na rin ang mga paliwanag na iyong nabasa tungkol sapanghihiram ng salita sa ibang wika. Tingnan mo naman ngayon kung lubusan mo itong naunawaan sapamamagitan ng pagsagot sa gawaing inihanda ko. Sige, simulan mo na… 29

GamitinGawain 1Panuto: Ibigay ang katumbas na salita sa Filipino ng sumusunod na salitang sinalungguhitan sa loob ng pangungusap. 1. Ipinagbabawal ang pagdadala ng camera kung wala namang kaugnayan sa lesson. 2. Kailangan nilang maghigpit dahil ipatatawag sila sa office kapag may mag mag-aaral na nakalusot. 3. Ang mga University sa kalakhang Maynila ay nagpapatupad ng bagong alituntunin. 4. Dahilan dito, naging mahigpit ang mga guard. 5. Napagkaisahan ng mga director na maging mahigpit sa mga mag-aaral.Gawain 2Panuto: Isaayos ang mga pangungusap sa Gawain 1 ayon sa wastong pagkakasunud- sunod upang makabuo ng talatang naglalahad. Bigyang-pansin ang mga salitang iwinasto. (1) _________________________________________________________ _______________________________. (2) _______________________________ _____________________________________________.(3) _________________ _________________________________________________________________. (4) _______________________________________________________________ _____________________________. (5) _________________________________ __________________________________________________________________ ______________________________. Kunin mo ang Susi sa Pagwawasto sa iyong guro at iwasto mo ang iyong mgakasagutan. Tama bang lahat ang sagot mo? Magaling kung tamang lahat ngunit huwag kang mag-alala kung may kaunti kangkamalian. Basahin mo ang kasunod na paliwanag. Makadaragdag ito sa lubusan mongpagkatuto sa aralin. 30

Lagumin Narito ang ilang mahahalagang impormasyon na dapat mong tandaan: • Salitang hiram ang tawag sa mga salitang hindi katutubo sa ating wika. • Ang panghihiram ng salita ay isang paraan ng pagpapalawak ng talasalitaan. • Maaaring sundin ang mga sumusunod na paraan sa paghahanap ng panumbas sa hiram na salita sa wikang Ingles. • Maaaring hiraming ganap ang mga salitang banyaga o hiram na ang pagbasa at pagbabaybay ay pareho sa Filipino tulad ng reporter, editor, memorandum at mga kauri nito. • Maaaring hiramin ang salitang banyaga o hiram na naiba ang ispeling sa bigkas ayon sa simulating kung ano ang bigkas siyang sulat at kung ano ang sulat ay siyang basa tulad ng control at kontrol, meeting at miting at mga kauri nito. • Maaaring hayaan na muna sa orihinal na anyo o panatilihin ang ispeling ng mga hiram na salita na kapag binaybay sa alfabetong Filipino ay mahirap malakas ang orihinal na anyo ng ispeling tulad ng sausage, sandwich at mga kauri nito. • Maaaring hiramin nang walang pagbabago ang mga salitang pang- agham at teknikal tulad ng x-ray, calcium at mga kauri nito. • Hiniram nang walang pagbabago ang mga simbulong pang-agham tulad ng Fe, Au at mga kauri nito. Ngayong natapos mong basahin ang mga karagdagang paliwanag, iyonamang sagutin ang mga gawain kaugnay nito.SubukinGawain 1Panuto: Buuin ang talatang naglalahad sa pamamagitan ng pagpupuno ng mga pahayag na matatagpuan sa dakong ibaba. Isulat na muli ang talata. Kasabay ng pag-unlad ng wika ang pag-unlad ng teknolohiya sa buong mundo. (1) ________________________________________________________ __________________________________________________________________ ____________________________. Sa kasalukuyang panahon, napadadali na ang pagtatrabaho sa mga opisina at iba’t ibang establishments. (2) _______________________________________ __________________________________________________________________ ___________________ Maging ang mga ginang ng tahanan ay nasisiyahan sa mga makabagong kagamitang naimbento tulad ng refrigerator, washing machines, coffee maker, oven at iba pang di-koryenteng kagamitan. 31

(3) ___________________________________________________________________________________________________________________________________________. Napakamahal ng mga bayarin sa elektrisidad, tubig, teleponoat pati na rin ang mga bilihin. (4) _________________________________________________________________________________________________________________ na di naman kontrolado ng mga negosyante. (5) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________.• Sa kabila ng tinatawag na modernization, patuloy naman ang paghihirap ng pamumuhay ng mga pamilyang Pilipino.• Nagsulputan na ang iba’t ibang kagamitan tulad ng computer, cellphone, eye pod at mga makabagong appliances.• Samakatwid, mayroon din palang di-mabuting epekto ang pagkakaroon ng makabagong teknolohiya.• Ito’y dulot ng di-makontrol na presyo mula sa world market.• Natatapos sa takdang oras ang reports ng sinumang manager, secretary o clerkGawain 2Panuto: Piliin ang sampung (10) salitang hiram na ginamit sa talatang nabuo.1. _______________ 6. ________________2. _______________ 7. ________________3. _______________ 8. ________________4. _______________ 9. ________________5. _______________ 10. ________________ Kunin mong muli ang Susi sa Pagwawasto sa iyong guro at iwasto mo ang iyongmga kasagutan. Kumusta ang nakuha mong marka? Kung 10 pataas, maaari ka nang magsimula sakasunod na gawain “Gaano ka na kahusay?”, ngunit kung mababa sa 10, kailangan momunang sagutin ang bahaging “Paunlarin”. Kayang-kaya mo ito sapagkat kaugnay namanito sa katatapos lang na gawain.Maaari mo nang simulan…PaunlarinPanuto: Hanapin ang apat (4) na magkakaugnay na kaisipan at pagsama-samahin ang mga ito upang makabuo ng isang talatang naglalahad gamit ang mga hiram na salita. Huwag isasama ang kaisipang walang kaugnayan. • Kahit hirap sa buhay, masaya pa ring nagsasama-sama ang pamilyang Pilipino. • Masaya ang pakiramdam ng magulang kapag dumating na ang araw ng pagtatapos. 32

• Malaki ang pagpapahalaga ng pamilyang Pilipino sa edukasyong ng mga anak kung kaya’t ipinapasok ang mga ito sa magagandang paaralan mula elementarya hanggang college.• Ngunit ang ibang kabataa’y walang hilig sa pag-aaral.• Pinaghahandaan ng mga magulang ang pag-aaral ng mga anak kahit ano pang course ang gustong pag-aralan.• Walang mapaglagyan ng kaligayahan ng mga ito higit lalo’t valedictorian o salutatorian ang karangalang nakamit ng kanilang anak. (1) ________________________________________________ __________________, (2) ______________________________________ ________________________________ (3) _________________________ _____________________________________________(4) ____________ ____________________________________________________________. Kunin mong muli ang Susi sa Pagwawasto sa iyong guro at iwasto mo ang iyongmga kasagutan. Sagutin mo ngayon ang kasunod na pagsubok. Ang mga katanungan dito ay maykaugnay sa apat (4) na araling ating tinalakay. Maaari ka nang magsimula. Gaano ka na kahusay?A. Panuto: Suriin ang sumusunod na pangungusap at pagkatapos ay lagyan ng tsek ( / ) kung nagpapakilala ng paglalagom at ekis ( x ) kung hindi. 1. Pinatutunayan lamang nitong ang mga Pilipino’y lubhang mapagmahal sa kulturang kanilang kinagisnan. 2. Sa katunayan, ang mga Pilipino ay laging handang magbigay ng tulong sa abot ng kanilang makakaya maging ito’y pinansyal man o moral.3. Talagang malayo na ang narating ng mga kababaihang Pilipino. 33

4. Malaki at mataas ang respetong ibinibigay ng mga kabataang Pilino sa mga nakatatanda sa kanila.5. Sa kabuuan, maraming kaugaliang Pilipino ang ating maipagmamalaki sa buong mundo na itinuturing nating isang yaman ng lahing Pilipino.B. Panuto: Basahin ang sitwasyon at pagkatapos ay piliin ang letra ng pahayag na maaaring gawing desisyon.Sitwasyon: Lumaki ka sa isang lugar kung saan pinaniniwalaang ang hanapbuhay ng ama at ina ang dapat din siyang maging hanapbuhay ng mga anak na lalaki at babae kapag hindi kayang mabigyan ng sapat na edukasyon ang mga anak. Sinusunod nila ang tradisyong pagsasalin sa hanapbuhay ng mga magulang sa mga anak bilang paggalang sa kulturang kinikilala at kinamulatan. Labandera ang hanapbuhay ng iyong ina at taga-igib naman ngtubig ang iyong ama. Kitang-kita mo at damang-dama ang hirap na dinaranasng buong Pamilya.1. Sa ganitong sitwasyon ano ang iyong gagawin? a. susunod sa kulturang kinamulatan b. lilihis sa kulturang pinaniniwalaan c. hindi susunod sa yapak ng hanapbuhay ng magulang d. pag-iisipang mabuti ang magiging resulta ng pagsunod at di pagsunod sa kulturang nabanggit2. Ang maaaring gawin upang makaiwas sa ganitong sitwasyon:a. magtrabaho c. magsikapb. mag-aral d. maglingkod3. Hindi ka naman kayang pag-aralin ng mga magulang mo sapagkat labandera lang at taga-igib ng tubig ang mga ito. Ano ang maaari mong gawin upang makapag-aral? a. mag-enrol sa pampublikong paaralan b. mamamasukan sa isang kakilala kapalit ng libreng pag-aaral c. magtitinda ng mga gulay sa bakasyon, mag-iipon at magtitipid upang makaipon ng salaping pang-aral d. mag-iisip ng mga posibleng solusyon at pagkatapos ay hihingin ang kanilang payo4. Maaaring sumama ang loob ng mga magulang mo kapag di ka sumunod sa yapak ng kanilang hanapbuhay. Ang gagawin mo ay: 34

a. kakausapin sila’t magpapaliwanag b. pipilitin silang pumayag sa iyong kagustuhan c. magagalit sa kanila kapag di pumayag d. di na lamang sila papansinin 5. Sakaling di sila makinig sa iyong mga paliwanag, ang susunod mong gagawin ay: a. sumunod na lang sa kanila b. mananahimik at magrerebelde c. gagawa pa rin ng paraan ng mapaniwala sila sa iyong mungkahi d. iiwan ang pamilya at magpapakalayu-layo na lamang sa lugar na kinalakihan at maghahanap ng kapalaran sa ibang lugarC. Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang letra ng kahulugang taglay ng mga salitang sinalungguhitan sa bawat bilang at pagkatapos ay tukuyin kung tahas/literal o matalinghaga ang mga salitang ito. 1. Ilagay mo sa plastik na sisidlan ang mga bote. 2. Mapait ang pagkakaluto sa ampalaya. 3. Masarap sa balat ang dampi ng hangin sa tabing-dagat. 4. Langit ang pakiramdam sa piling ng taong minamahal. 5. Barya lang dapat ang ipambayad sa mga sasakyan. A. pakiramdam ng taong masaya B. nararamdamang dumadampi sa balat ngunit di nakikita C. isang uri ng sisidlan D. pera na yari sa tanso/metal E. lasa ng pagkainD. Panuto: Buuin ang talata sa pamamagitan ng pagpupuno ng mga salitang hiram na matatagpuan sa loob ng kahon. Ang mga Pilipino ay may malaking pagpapahalaga sa kalusugan ng pamilya. Nagpupunta sila agad sa __________ para sa __________ kung may di magandang nararamdaman sa katawan. Kadalasa’y pagkalat ng __________ sa katawan ang nagiging dahilan ng ilang karamdaman na nagiging sanhi pa ng pagkakahawa-hawa ng sakit sa loob ng tahanan. Kapag hindi nakukuha sa simpleng gamot ang karamdaman binibigyan ng __________ ang pasyente na kailangan ang __________ at iba pang 35

___________. Nariyan din ang pagrereseta ng __________, na di-basta-basta anghalaga. Naniniwala ang pamilyang Pilipino sa kasabihang “Ang Kalusugan ayKayamanan” kung kaya’t iniingatan, inaalagaan at pinahahalagahan ang kalusugan ngbawat miyembro ng pamilya.x-ray check-upvirus request formdoctor medical examinationantibiotic Kunin mong muli sa iyong guro ang Susi sa Pagwawasto upang itsek ang iyonghuling gawain. Nawa’y muling nagbigay sa iyo ng karagdagang kaalaman ang apat na aralingating tinalakay. Hanggang sa muli!!! 36

. Modyul 16 Relihiyong Asyano Pagbuo ng Pangungusap Mula sa dalawa o higit pang Pahayag Tungkol Saan ang Modyul na Ito? Ano ang pinagkakaabalahan mo? May panahon ka pa bang mamasyal, manood ngsine o pumunta kung saan-saan? Ang alam ko, abala ka sa pag-aaral, sa mga proyekto at takdang-aralin pero huwagmo ring kalilimutang maglibang paminsan-minsan. Importanteng makapagrelaks angiyong isip at makapag-isip ka nang wasto. Mahalaga iyan sa iyong buhay sapagkat angtama mong gagawin ang mag-aakay sa iyo sa tamang landas. Bakit nga ba marami ang nalilihis ng landas, nagkakamali at napapasama samasamang barkada? Ganito iyon, kasi, maaaring walang nangangaral o gumagabay,maaaring malakas ang hatak ng barkada, mali ang desisyon at di tama ang kinamulatan. Ikaw, mapalad ka. Kahit gaano kahirap ang buhay, nakapag-aaral ka. Nariyanang iyong guro at kamag-aral, pero alam ko, mahirap ding mag-aral. Kailangan nito angibayong pagsisiskap at pagtitiis. Idasal mo na lamang sa Panginoon na bigyan ka ngibayong lakas pero , teka, katoliko ka ba? Iglesia ni Kristo? Protestante? Muslim? Ah,kahit ano pa ang iyong relihiyon, ang mahalaga, marunong kang magdasal at naniniwalaka sa kapangyarihan ng anumang espiritung dinadasalan mo. Ngayong napag-uusapan na rin lamang natin ang tungkol sa Panginoon, diyaniinog ang mga tekstong mababasa mo sa modyul na ito, ang tungkol sa mga relihiyongAsyano. Kasabay nito, muli kang makababasa ng mga tekstong makatutulong sa iyongpagkatuto. Tinitiyak ko, mararagdagan ang iyong kaalaman kaya sige na, ipagpatuloy mo paang pagbabasa. Good luck! Anu-ano na ang matututunan mo? Sa modyul na ito, makababasa ka ng mga tekstong may kinalaman sa mgarelihiyong Asyano ngunit ang mga tekstong ito ay lunsaran lamang ng iyong higit napagkaunawa sa tekstong narativ bilang isang uri ng teksto, gayundin ang katangian ngteksto. Matututuhan mo rin ang pagbuo ng mga pangungusap mula sa dalawa o higitpang pahayag. 1

Paano mo gagamitin ang modyul na ito? Tulad ng mga naunang modyul, ang modyul na ito ay mahalaga kaya pag-ingatanmo ang paggamit nito. Basahin mo pa ang ibang tagubilin. 1. Huwag mong dudumihan o sisirain ang bawat pahina ng modyul na ito. 2. Gumamit ka ng hiwalay na papel sa pagsagot. 3. Basahin mong mabuti ang panuto sa bawat gawain. Magsimula ka sa bahaging “Anu-ano na ang alam mo? 4. Isulat mo nang malinaw ang iyong sagot. 5. Pagkatapos mong sagutin ang bawat gawain, hingin mo sa iyong guro ang susi sa pagwawasto. Tandaan mo, ang pagsusulit sa bahaging “Ano na ang alam mo” ay may layuning masukat kung ano na ang alam mo, kaya wala kang dapat na ikabahala, kung mababa man ang iyong iskor. Matapos mong mabasa ang mga tagubilin sa iyo, handa ka na ba? Kunggayon, simulan mo na. Anu-ano na ba ang Alam mo? Upang maging mabisa ang iyong pag-aaral, sagutin mo muna ang mga kasunodna pagsubok upang malaman kung ano na ang alam mo. A. Basahin mong mabuti ang talataan: Pagkatapos, piliin mo ang titik ng wastongsagot. Pagtutol ng Hari Ang pamumuno ng mga hari sa Israel ay tinutulan ng mga propetangHebreo. Kung pansamantala lamang, anila at para sa katatagan ng Israel laban sa mgakaaway nito ay payag sila. Subalit kung pangmatagalan at mananatili ito kahit na walanang digmaan ay tutol sila. Ayon sa mga propeta, ang pagluluklok ng hari sa lupa aylaban sa batas ng Diyos na siya na lamang dapat kilalaning hari sa lupa man o sa langit.Karamihan pa sa mga hari , tulad na lamang ni Solomon ay mahilig makianib sa ibangmga probinsyang makatutulong sa kanila. Sa pagsasara ng bawat kasunduan tungkol saganitong pakikianib, ang mga dayuhang prinsesa ng mga kahariang nakipagkasundo aypinakakasalang lahat ni Solomon. Pagkatapos ay binibigyan niya ang mga ito ngpahintulot na magtayo ng kani-kanilang templo, na ibang diyos at hindi si Yahweh angsinasamba sa kalapit na Jerusalem. 2

Nang wasakin ng Imperyong Assyria ang kaharian ng Israel noong 721b.k., muling nanawagan ang mga propetang tulad ni Elijah na magbalik-loob ang mga taokay Yahweh. Sa pagkatalong ito ng Israel nagsimula ang Diaspora, o ang pagpapataponsa malalaking pamilya at mga manggagawang Hudyo sa labas ng Palestina. Dahil dito,naging kalat-kalat ang mga Hudyo sa iba’t ibang mga bansa tulad ng Persia, Roma, atGrecia. Noong 587 B.K., naagaw ng Babylonia ang Israel mula sa mga Assyrian.Sinalakay ng mga ito ang Judah sa timog, winasak ang Jerusalem, at dinala ang mgapinuno nito sa Babylonia bilang mga bihag. Kahit sa kagipitang sinapit nila, hindinawalan ng magagaling na propeta ang mga Israelita. Isa sa mga sumipot noong panahong iyon ay si Isaiah na nanawagan din sapagbabalik-loob ng mga Israelita kay Yahweh at sa pagiging tapat ng mga ito sa Banal naTipan. Dahil sa pagkasira ng templo sa Jerusalem at sa pagkakahiwa-hiwalay ng mgaHudyo, nauso ang pagkakaroon ng mga sinagoga bilang mga pook-sambahan. Angsalitang sinagoga ay mula sa wikang Griyego na ang ibig sabihin ay ‘pagtitipon’. Angmga sinagoga sa kasalukuyan ay ginagamit sa pang-araw-araw na pagdarasal at pag-aaral. Hango sa Ang Kasaysayan at Kabihasnan ng Asya nina Bro. A. Gonzalez at C. Velez1. Si Solomon ay mahilig makianib sa ibang mga probinsyang makatutulong sakanila. Ang salitang may salungguhit ay nangangahulugang _____.a. makisangkot c. makisalib. makisama d. makiapid2. Ang sinagoga ay salitang nangangahulugang _____.a. pagtitipon c. pagtitipanb. pagtatagpo d. pagtatapat3. Ang pamumuno ng mga hari sa Israel ay tinutulan ng mga propetang Hibreosapagkat _________.a. ang pamumuno ay pansamantala lamangb. hindi pa raw matatag ang Israelic. ang mga ito ay laban sa kaaway.d. pangmatagalan ang pamumuno nito.4. Nang wasakin ng Imperyong Assyria ang kaharian ng Israel noong 721B.K.,a. pinalayas na silang tuluyan sa Israelb. muling nanawagan ang propeta bna magbalik-loob kay Yahwehc. pinatapos nang malalaking pamilya pati mga hudyo.d. naging kalat-kalat na ang mga hudyo.5. Ang Diaspora ay _______.a. pagpapabalik sa mga Issaelitab. pagpapabagsak sa Imperyong Aseyira.c. pagpapatapon sa malaking pamilya. 3

d. pag-aagaw ng Babylonia sa Israel.6. Layunin ng teksto na _______.a. alamin ang pamumuno ng hari sa Israel.b. makapaghihikayat ng kristiyanismo.c. makapangalap ng datos tungkol sa kristiyanismo.d. ipabatid ang isang mahalagang pangayayari.7. Ang teksto ay tekstong _____.a. ekspositori c. argumentativeb. narativ d. persweysiv8. Ang teksto ay naglalahad ng _________.a. mahahalagang kaganapan c. mga kaisipang pangkristiyanob. mga pamamaraan ng pagsamba d. mga reaksyong panrelihiyon9. Ang teksto ay sinimulan sa pamamagitan ng _____.a. isang paniniwalang di napasusubalianb. isang kaisipang sipi sisanag babasahinc. isang katanungang nagngangailangan ng sagotd. isang pangayayring nakasulat sa kasaysayan.10. Ang salitang ginamit sa teksto ay ________.a. malaya c. pormalb. karaniwan d. di pormalB.. Pilin mo sa loob ng pangungusap ang simuno at panaguri. .1. Tumakas si Muhammad patungo sa Yathrib na siyang tanging siyudad na Madina (Al-Madinah) sa Saudi Arabia.2. Ang pagtakas na ito ay tinaguriang hegira.3. Ang Hegira ay napakahalaga sa muslim.4. Hindi lahat ay tumaggap kay Muhammad.5. Minata siya ng mga Hudyo.6. Ginagamit ni Muhammad sa kanyang pangangaral ang Lumang Tipan.7. Isinaayos niya ang mga seremonya ng pagsamba8. Nagtakda siya ng mga tungkulin sa mga muslim.9. Pinaalis ang mga hudyo sa Medina.10. Ang natira na laamng ay pawang mga muslim.C..Hanguin mo ang dalawang kaisipan sa mga pangungusap. 1. Ang Islam ay nanggaling sa salitang Arabeng Sallam at ang ibig sabihin nito ay kapayapaan.___a.______________________________________________________________________b._______________________________________________________________________ 2. Ang islam ang pangalawa sa mga pangunahing relihiyon sa buong mundo; at ang tagasunod nito ay tinatawag na muslim.___a.______________________________________________________________________b.___________________________________________________________________ 4

3. Hindi nagtagal sa paninilbihan si Muhammad. kay Khadijah at siya ay niyaya nitong magpakasal.__a.______________________________________________________________________b.____________________________________________________________________ 4. Nagkaroon sila ng maraming anak, ngunit iisa lamang ang nabuhay at lumaki.__a.______________________________________________________________________b.____________________________________________________________________ 5. Nagsimulang mangaral si Muhammad at ang una niyang tagasunod ay ang kanyang mga kasambahay.__a.______________________________________________________________________b.____________________________________________________________________ 6. Ang boykot sa kanila ay itinigil noong 619 subalit ilang pangyayari ang sunud-sunod na yamanig kay Muhammad.__a.______________________________________________________________________b.____________________________________________________________________7. Hindi napigil si Muhammad sa kanyang layunin habang siya ay iniinsulto,binubugbog at hinahagisan ng basura.__a.______________________________________________________________________b.____________________________________________________________________8. Namatay ang kanyang amain pati si Khadijah ay namatay rin.__a.______________________________________________________________________b.____________________________________________________________________9. Ipinagpatuloy ni Mahammad ang kanyang misyon ngunit siya’y patuloy dingpinagbabato at hindi tinanggap.__a.______________________________________________________________________b.____________________________________________________________________10. Iba’ ibang uri ng pangigipit ang ginawa ng mga kaaway subalit ang lahat ng ito ayhindi pinansin ni Muhammad.___a.______________________________________________________________________b.___________________________________________________________________D. Pagtapat-tapatin: Piliin sa Hanay B ang titik nga bubuo sa kaisipang nasa Hanay A. 5

HANAY A HANAY B1. Si Jesucristo noong nasa lupa ay binigyan a. upang malaman kung bakit ng kapangyarihang magsalita sa iba’t niya inuusig ang mga ibang wika kristiyano2. Ang mga unang tagasunod ng kristiyanismo b. kaya nakapangaral siya kahit ay inusig noon at kahit kanino.3. Ipinakain sa mga leon ng emperador na Romano c. nang magpakita sa kanya si ang mga unang Kristiyano Jesus4. Nagpakita si Jesus kay Saulo d. dahil sa kanilang pananam-5. Naging kristiyano na rin si Saullo palataya6. Nilibot ni Pablo ang lahat halos ng mga bansa7. Ang muling pagkabuhay ni Jesus ang nagbigay e. dahil sa pagtutol nilang sumamba sa diyos ng mga sa mga kristiyano8. Nagkakatipun-tipon ang mga kristiyano f. upang maging kasapi sa pananampalatayang kritiyano tuwing linggo9. Ang mga interesado ay dumaraan muna sa g. upang umawit, magdasal at magbasa ng mga sulat mula isa o dalawang taong pagsasanay kay Pablo10. Siya ay binibinyagan h. upang magpatuloy sa kanilang misyon. i. upang mangaral at magtayo ng mga pamayanang kristiyano j. kapag nakapasa na sa mga pagsubokE. Isulat mo kung tambalan, hugnayan o langkapan ang mga pangungusap sa ibaba. 1. Ang pamumuno ng mga hari sa Israel ay tinutulan ng mga propetang Hebrewkung ito ay pansamantala lamang. 2. Nang wasakin ng Imperyong Assyria ang kaharian ng Israel, muling nanawaganang propeta at hinikayat niya ang mga tao na magbalik-loob na kay Yahweh. 3. Nagsimula ang Diaspora at naging kalat-kalat ang mga Hudyo sa iba’t ibangbansa. 4. Kahit sa kagipitang sinapit ng Israel, hindi pa rin nawawalan ng magagaling napropeta ang mga Israelita. 5. Nasira ang templo at nauso ang pagkakaroon ng sinagoga. Kung tapos ka na, maaari mo nang kunin sa iyong guro ang susi sapagwawasto. Wala kang dapat ipangamba kung mababa man ang iyong iskor. Tutulunganka ng modyul na ito. Kung tapos mo nang iwasto ang iyong sagot, dumako ka na sa Sub-aralin 1. 6

Sub-aralin 1: Iba’t ibang Paraan ng Pagpapakahulugan ng mga salitaA. Anu-ano ang matututunan mo? 1. natutukoy at nabibigyang-kahulugan ang mga salitang ang kahulugan ay nakapaloob sa pagitan ng mga salita 2. nabibigyang-hinuha ang kahulugang maaaring ipinahihiwatig ng isang pahayag 3. nagagamit sa pangungusap ang iba’t ibang paraang ginagamit sa pagpapakahulugan sa salita at pahayagB. Mga Gawain sa pagkatuto Alamin mo: Panuto: Basahin mong mabuti ang mga salita sa ibaba. Pagkatapos,ayusin mo ang mga ito sa pangkat na kinabibilangan nila.hangganan nasiyahan bumaha dulodumaong lumapag maligaya paratanghinala katapusan lumunsad nagalaknatuwa akala wakas sapantaha Nadalian ka ba? Hingin mo sa iyong guro ang susi sa pagwawasto. Bago ka magpatuloy, basahin mo ang kasunod na impormasyon na tutulong saiyong maunawain ang aralin.Linangin mo: Iba’t ibang Paraan ng Pagpapakahulugan Hindi madali ang magbigay-kahulugan sa isang salita, lalo na kung ito aymahihirap o malalalim na salita, mga salitang nagtataglay ng di-lantad na kahulugan, mgasalitang nagtataglay ng kahuluagn sa pagitan ng mga salita sa loob ng pangungusap atmga salitang may pahiwatig na kahulugan.Hindi lang iyan. Mayroon pa ring mga bagong salita na nabuo mula sa mga pinaikli atpinagsamang salita at kung anu-ano pa. Ngayon, upang mapadali ang pagbibigay-kahulugan sa salitang ginamit sa isangteksto o anumang tekstrong binabasa, alamin ang pagkakagamit ng salita para mahinuhaagad ang ibig ipakahulugan sa tulong ng mga sumusunod na paraan. 7

1. Pagbibigay-kahulugan Ito’y pagbibigay –kahulugan sa pamamagitan ng pagbibigay ng gayonding kahulugan at sa paggamit ng iisang salita lamang sapagkat may mga pagkakataon nanakagugulo sa pag-iisip ang mahahabang pagpapaliwanag Halimbawa: Diyos-Panginoon Sa pagbibigaty-kahulugan , maaaring magamit din ang kahulugan mula sadiksyunaryo. Ito ay literal o aktwal na kahulugan. Tinatawag din itong denotasyongjkahuluagan. Denotasyon ay kahulugan makukuha sa diksyunzryo. Ito ay literal o aktwal na kahulugan Halimbawa: Lumipat na sila ng bahay. Bahay- tirahan 2. Pahiwatig na pakahulugan Ito ang mga salitang hindi tuwiran o lantaran ang paraan ng pagpapahayagupang maging maganda, maasining at makapag-isip ng angkop na kahulugan sapagkakagamit ng mga salita sa pangungusap. Sa puntong ito, pumapasok angkonotasyong kahulugna ng salita o buong pangungusap. Konotasyon ang tawag sa pahiwatig na kahulugan na nagsasaad ng kultural opangkaraniwang kahulugan, ayon sa pagkakagamit ng salita sa pangungusap. Tinatawagdin itong kontekstwal na kahulugan. Halimbawa: 1.Pahiwatig ng kilos- Padabog siyang umalis. pahiwatig- pagkagalit 2Pahiwatig ng pagsasalita- a. Sinungaling ka! b. Sinungaling ka? c. Sinungaling ka. Pansinin ang unang pahayag (a) na nagpapahiwatig ng matinding emosyon, maaaring ng galit sa paggamit ng tandang padamdam. Tingnan naman ang ikalawang pahayag (b) na nagpapahiwatig ng pagtataka, pagtatanong o walang katiyakan na ginamit ang tandang patanong. Suriin naman ang ikatlong pahayag (c) na ginamitan ng tuldok na nagpapahiwatig ng katiyakan. 3. Pahiwatig sa loob ng pangungusap- Itinuring niyang bagyo ang dumating sa kanyang buhay. Sa pangungusap, ang bagyo ay nagpapahiwatig ng isang mabigat na suliranin. 8

Tapos ka na bang magbasa? Naunawaan mo ba ang iyong binasa?Kunggayon, maaari ka nang dumako sa susunod na gawain.Gamitin moGawain 1: Piliin mo sa ibaba ang kahulugan ng mga sumusunod sa salita.1. pag-ibig 6. disipulo2.supling 7. maestro3. simbahan 8. pulong4. tao 9. dukha5. mundo 10. abakawawa mahirap guro pagmamahal mitingtagasunod anak tahanan ng Diyos daigdig nilalang Napakadali ng gawaing ito, hindi ba? Kunin mo sa iyong guro ang susi sapagwawasto. Pagkatapos, gawin mo pa ang mga kasunod na gawain. Gawain 2: Isulat mo ang literal na kahulugan (denotasyon) ng mga salitang maysalungguhit.Pagkatapos, isulat mo ang pahiwatig na kahulugan (konotasyon) ng mgaito.Isulat mo sa talahanayan ang sagot. 1. Noong mga 1,000 taon pa lamang, nagdaan sa mahigpit na krisis ang sibilisasyon. 2. Ang hirap ng buhay ang nagtulak sa maraming tao na kalimutan ang prinsipyo, magkaroon lamang ng kasagutan ang kanilang pangangailangan. 3. Patuloy pa ring lumaki ang agwat ng ilang mayayaman at napakaraming dukha. 4. Biglang nakakita ng liwanag si Saulo at narinig ang boses ni Kristo at mula noon, nagbago na siya ng puso. 5. Ang unang pagtatangka na pagbatiin ang dalawang simbahan ay nawalan ng saysay.Salitang may Salungguhit Denotasyon Konotasyon 9

Gawain 3: Basahin mong mabuti ang mga pangungusap at pansinin mo ang mga salitangmay salungguhit. Pagkatapos, suriin mo ito ayon sa hinihingi sa talahanayan. 1. Bunga ng mabilis na pagbabago, kabi-kabila at halos walang tigil ang mgadigmaan. 2. Ang hirap ng buhay ang nagtulak sa maraming tao na kalimutan ang lahat ngprinsipyo sa kanilang buhay. 3. Unti-unting nawala ang mga pari at napalitan ng mga rabbi. 4. Si Muhammad ang nagtatag ng Islam. 5. Tinatawag na muslim ang tagasunod ng Islam.Salita Bahagi ng Pinagmulan Kayarian ng Singkahulugan Kasalungat Pananalita Salita Kamusta na ang pagsagot mo? Tingnan nga natin kung wasto ang iyongginawa. Hingin mo sa iyong guro ang susi sa pagwawasto. Sa susunod na gawain, lalo mong malalaman kung naunawaan mo na angaralin kaya ipagpatuloy mo ang pagbabasa.Lagumin mo A. Basahin mong mabuti ang mga sumusunod na kaisipan. Lagyan mo ng tsek (/)kung ikaw ay sumasang-ayon at ekis (x) kung hindi ka sumasang-ayon. 10

Sumasang-ayon Hindi sumasang- ayon1. May iba’t ibang paraan ngpagpapakahulugan sa salita o pahayag.2. Madaling magbigay-kahulugan sa isangsalita3. Walang kahulugan sa pagitan ng mgasalita4. May mga salitang maaaring mabuo sa isapang salitang pinagsama5. Alamin ang pagkakagamit ng salita para mahinuha ang ibig ipakahulugan nito.6. Maaaring mapagkunan ng kahulugan ang diksyunaryo.7. May mga literal o aktwal na kahulugan ang isang salita8. Ang pahiwatig na kahulugan ay lantarang ipinahahayag sa pangungusap9. Ang denotasyon at konotasyon ay parehoang inihahatid sa mambabasa10. Pumapasok ang konotasyon sa pahiwatig na kahulugan.B. Punan mo ng angkop na sagot ang mga patlang . Piliin sa loob ng kahon ang titik ngwastong sagot. Hindi madali ang magbigay-kahulugan sa isang salita, lalo na kung ito aymahihirap o _________1_______ na salita, mga salitang nagtataglay ng______2________na kahulugan , mga salitang nagtataglay ng kahulugan sa______3_______ ng mga salita sa loob ng __________4______ at mga salitang may________5________ na kahulugan. Upang mapadali ang _________6__________- sa salitang ginamit sa isang________7__________ o anumang tekstong binasa, alamin ang ______8________ ngsalita para ________9_________ agad ang ibig ipakahulugan sa tulong ng iba’t ibang_______10____________.Subukin mo A. Piliin mo ang letra ng wastong sagot na mahihinuhang kahulugan ng mga salitangmay salungguhit. 11

1. Waring walang tainga ang ilang taong hindi nakikinig. 2. Walang dilang humarap ang mga alagad sa Panginoon. 3. Itinuring na walang buto ang taong hindi kayang manindigan. 4. Parang sakristan ang mga mahihirap sa pagsunod sa mga may kapangyarihan. 5. Parang kampana ang bibig ng matanda nang malaman ang nagyari. a. mahiyain b. salita nang salita c. bingi d. mahina e. sunud-sunuran B. Gamitin mo sa pangungusap ang mga salitang may salungguhit sa nasa itaas. Kung tapos ka na, hingin mo sa iyong guro ang susi sa pagwawsto. Kungmataas ang iyong iskor, ang galing mo ! Kung mababa ang iyong iskor, gawin mo angkasunod na gawain.Paunlarin mo Sumulat ka ng isang maikling usapan hinggil sa relihiyong kinaaaniban mo.Gumamit ka ng mga salitang denotrasyon at konotasyong kahulugan. Sa wakas, natapos mo ang sub-aralin 1. Upang lalo pang lumawak ang iyongkaalaman, simulan mo naman ang sub-aralin 2. Good luck!Sub – aralin 2: Ang tekstong Narativ sa Pagbibigay ng ImpormasyonA. Anu-ano ang mga tiyak na matututuhan mo? Nasususri ang tekstong narativ Natutukoy ang ginamit na paraan sa pagbubuo ng talata istilo sa panimula istilo sa pagpapalawak istilo sa pagwawakas Nakasusulat ng isang halimbawa ng tekstong narativ 12

B. Mga Gawain sa PagkatutoAlamin mo Sumulat ka ng kaugnay na mga relihiyon na may kaugnayan sa simbolong nasaibaba. Kung tapos ka na, hingin mo sa iyong guro ang susi sa pagwawasto. Madali lamang ang gawaing ito, hindi ba? Ngayon naman, ipagpatuloy mo ang pagbabasa. Linangin mo: Basahin mong mabuti ang kasunod na impormasyon. Tekstong Narativ: Nareysyon ang isang teksto kung ito ay naglalahad ng mga impormasyongtumutugon sa katanungang kailan o paano nangyari? Sa ilalim nito ang tatlong uri: angnarativ, report at “news stories” Sa modyul na ito, muling pagtutuunan ang tekstong narativ. Ang narativ batay sawikang English na narration o paglalahad. Sa tekstong narativ, naglalahad ito ng mgaimpormasyon tungkol sa mga kaganapan o pangyayaring naganap, kilos at galaw nanagkaroon ng bahagi sa nasabing kaganapan sa mga tiyak na panahon. 13

Ispesifik na katangian ng teksto: Pagsususri sa Paraan ng Pagkakasulat ng teksto: Nararapat na makita ng mga mambabasa ang istilo ng sumulat sa paggamit ngsalita, pagbubuo ng mga pahayag , pagbubuo ng pangungusap, pagtatalata at angpagkakbuo o istraktura ng teksto tulad ng paraan ng pagsisimula, pagpapalawak atpagwawakas. Sa pagsisismula at pagwawakas ng talataan, may iba’t ibang pamamaraan angisinasagawa upang ang tekstong binabasa ay malinaw na maunawaan ng bumabasa. tuladng paraang pagtatanong, pagsipi ng isang pahayag mula sa ibang teksto o babasahin,pagbibigay ng makabuluhang pangungusap o kaisipan. Natapos mo na ba ang pagbabasa? Naunawaan mo naman ba ang iyongbinasa? Kung gayon, ipagpatuloy mo pa ang pagbabasa. Gamitin mo: Gawain 1: Basahin mong mabuti ang kasunod na teksto: Pagkatapos isulat moang hinihinging impormaasyon sa tulong ng caravan. Ang mga Pangunahing Relihiyon sa Asya Noong mga 1,000 taon pa bago isilang si Kristo, nagdaan sa mahigpit na krisisang mga sibilisasyon ng Asya bunga na rin ng mabilis nitong pag-unlad. Kabi-kabila athalos walang tigil ang mga digmaan.. Ang hirap na dala nito ang nagtulak sa maramingtao na kalimutan na ang lahat ng prinsipyo, magkaroon lamang ng kasagutan angkanilang mga pangangailangan sa buhay. Inabuso naman ng mga pinuno ng pamahalaanang kanilang kapangyarihan. Ang mga pari na maaari sanang takbuhan ng mga tao aynagkubli naman sa likod ng luma nilang doktrina na hindi na makatugon sapangangailangan ng nabubulok na lipunan. Patuloy ring lumaki ang agwat ng ilang mayayaman sa nakararaming mga dukha,ang pagsasamantala ng una sa mga magsasaka, at ang nakalilitong pagsusulputan ngiba’t ibang kulturang dala ng iba’t ibang lahi. Unti-unti, bumagsak at nawala ang mga kaayusang sosyal at pulitikal. Sinubok angibang sistema ng pamahalaan. Nalansag ang mga paniniwalang panrelihiyon. Ang mgatao ay naghanap ng masusulingan, ng ibang mapagkakatiwalaan sa gitna ng mganakahihilong pagbabago. Mula noong 600 hanggang 400 B.K., lumaganap nang husto ang pagtutol ng mgatao sa pagkawala ng mga prinsipyo at pagkalat ng imoralidad. Lumitaw ang mgaGriyerong pilosopong sina Socrates at Plato, ang mga propetang Hebreong sina Ezekielat Isaiah, ang paring Persian na si Zoroaster, ang mga moralista ng India na sinaMahavira at Buddha, at ang mag pilosopong Intsik na sina Mo-Tzu at Confucius. 14

Samanatalang maraming pagkakaiba ang mga doktrinang kanilang ipinangaral atikinalat, lahat sila ay nagkaisa sa maigting na pagtutol sa pagbaba ng moralidad, walang-kabuluhang patayan, kasakiman, walang –awang pagsasamantala sa mahihirap, atpangkalahatang kawalan ng prinsipyo ng mga namumuno at maging ng kanilangnasasakupan. Hango sa: Ang Kasaysayan at Kabihasnan ng Asya nina Bro. A. Gonzales at C. VelezPangunahingImpormasyon Detalye Detalye DetalyeGawain 2: Muli mong basahin ang talata sa Gawain 1. Batay sa talatang ito, piliin mo ang titik ng wastong sagot.1. Lumalaki ang agway ng mayayaman at mahihirap . Ayon sa pahayag __________ a. ang mayaman ay lalong yumayaman at ang mahihirap ay lalong naghihirap. b. lumalayo ang mga mayayaman dahil sa sila ay di maaaring matulad sa mahihirap. c. lumalayo ang mga mahihirap dahil sa di nila kayang pumantay sa mga mayayaman. d. sadyang magkalayo ng agwat lalo na sa kabuhayan ang mga mayayaman.2. Ayon sa teskto, kinalimutan na ng tao ang lahat ng prinsipyo bunga ng ____. a. walang tiyak na digmaan. b. pangangailangan sa buhay c. mabilis na pag-unlad d. mahigpit na krus3. Kapalit daw ng paglimot sa lahat ng prinsipyo ay __________. a. pag-unlad ng bansa b. kasagutan sa pangangailangan c. pagdanas ng paghihirap d. walang tiyak na digmaan. 15

4. Alin sa mga sumusunod ang di binanggit sa teksto? a. Inabuso ng mga pinuno ng pamhalaan ang kanilang kapangyarihan b. Ang mga pari ay takbuhan ng mga tao sa kanilang mga pangangailangan. c. Patuloy na lumalaki ang agwat ng mayayaman at mahihirap. d. Patuloy ang pagsasamntala sa mga mahihirap na magsasaka.5. Ipinakita sa teksto ang _____________. a. suliraning pangkabuhayan b. agwat ng mayaman at mahirap c. pagsasamantala sa mga mahihirap d. lahat ng nabanggit6. Ang teksto ay sinimulan sa pamamagitan ng _______. a. paglalahad ng isang bahagi ng kasaysayan. b. paglalarawan ng kaganapan bago dumating si Kristo. c. isang makabuluhang pagsisiwalat d. pagsipi ng isang kaisipan sa isang aklat.7. Layunin ng tekstong _______. a. magpabatid ng katotohanan. b. maglarawan ng nakaraan. c. magbigay-puna sa pangyayari. d. maglahad ng isang reaksyon.8. Ang teksto ay tekstong ______. c. narativ a. argumentative d. ekspositori b. persweysiv9. Binanggit sa teksto na bunga ng maraming suliranin ang relihiyon ay ________. a. ginamit ng mga makapangyarihan b. naging sandata ng doktrina c. naging sandigan ng mga pare d. tumutol sa pagbaba ng moralidad10. Napalawak ang teksto sa pamamagitan ng ________. a. paglalarawan ng panahon noon. b. paggamit ng mahihirap na salita c. pag-iisa-isa ng mga relihiyon. d. paglalahad ng mga kaganapan noon.Gawain 3: Panuto: Itala mo ang mga impormasyong hinihingi sa bawat bilang. 16

1. Kaganapan, bago isilang si Kristo.________________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Paghihirap ng mga tao._______________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Kaganapan noong 600 hanggang 400 B. K._______________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4. Iisang layunin ng relihiyon.____________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5. Aral mula sa teksto.________________________________________________________________________________________________________________________________________________Lagumin mo: Panuto: Ayusin mo ang mga ginulong letra sa loob ng kahon upang mabuo angkaisipan nito.Sa tekstong T AV , nailalahad ang mga M A O R N SI P Y IA M NO RTungkol sa mga AK P G A o pangyayaring naganap, S K I NA NA L O 17

GLat na nagkaroon ng bahagi sa nasabing kaganapan AA Wsa mga tiyak na AP A HO NSa pagsususri sa paraan ng pagkakasulat ng teksto, dapat na makita angTI L AA T ng sumulat sa paggamit ng ISLIS O H P YGsa pagbubuo ng mga AA A , pagbubuo ng mgaPAG G U o I T R USN S P N UA UT AK R ng teksto tulad ngG M P AI , K AAP P A GSA LI U S LAA P W 18

PW S K A at TA APTAA AG W A GTA A LSubukin Mo: Basahin mong mabuti ang talataan at pagkatapos, sagutin mo ang kasunod nagawain. Ang Islam Ang Islam ay nanggaling sa salitang Arabeng Sallam, na ang ibig sabihin aykapayapaan sa pamamagitan ng pananampalataya at pagsuko ng sarili sa Diyos’. AngIslam ang pangalawa sa mga pangunahing relihiyon sa buong mundo, at ang mgatagasunod nito ay tinatawag na Muslim.Si Muhammad Ang dakilang “mensahero ni Allah” si Muhammad, ang siyang nagtatag ng Islam.Isinilang siya sa Mecca, na nasa Saudi Arabia, noong bandang 570 P.K. Maagang naulilasi Muhammad at ang kanyang lolo ang nag-alaga sa kanya. Nang mamatay ang lolo niya,napunta siya sa isang tiyo na hindi gaanong maganda ang kabuhayan. Sapagkatkailangan, maagang nagtrabaho si Muhammad, at noon niya nakilala nag isang balo, siKhadijah. Mayaman si Khadijah, higit na matanda kay Muhammad, at dalawang besesnang nabalo. Hindi nagtagal sa paninilbihan si Muhammad kay Khadijah at siya ayniyaya nitong magpakasal. Bilang asawa ni Khadijah, mabilis na natuto sa negosyo si Muhammad.Ngakaroon sila ng maraming anak ngunit isa lamang ang nabuhay at lumaki, si Fatimah(c. 6l6-633). Sa pagkamatay sa pagkasanggol ng iba pa niyang anak at dahil sa kaugaliannaman ito sa lugar nila noong araw, nagsimulang mawala si Muhammad sa kanayangtahanan nang pailan-ilang araw. Tumutungo siya sa lugar na walang tao at doon nag-iisiptungkol sa buhay at sa Araw ng Paghuhukom.Mensahero ni Allah Noong bandang 610 P.K., ayon kay Muhammad ay lumitaw sa kanya ang anghelna si Gabriel at sinabi nito na siya ay magiging mensahero ni Allah. Sa loob ng 10 taon,ilang beses pa uling nagpakita si Angel Gabriel kay Muhammad at binigyan siya ng mgaaral at pagsisiwalat. Ang mga ito ay tinipon sa isang banal na aklat na gamit ng lahat ngMuslim, ang Qur an o Koran. Nagsimulang mangaral si Muhammad pagkatapos nito, at ang una niyang nagingmga tagasunod ay ang kanyang mga kasambahay. Pagkatapos ay ang pawang mgakabataan. Sa pangangaral ni Muhammad, maraming nagalit sa kanya. Karamihan samga naging kaaway niya ay tutol sa sinasabi niya na iisang Bathala lamang ang dapatsambahin, na kailangang itapon na ang mga idolo at anito at dapat na harapin ang 19

pagtulong sa mga ulila, api, at mahihirap. Ang huli ang hindi matanggap ngmayayamang negosyante sa Mecca sapagkat makasisira ito sa kanilang negosyo. Maagarin nilang naunawaan na kung masusunod ang mga pangaral ni Muhammad, magigingbida, ito at maaaring maging pinuno pa ng pamahalaan sa Mecca. Iba’t ibang uri ng panggigipit ang ginawa ng mga kaaway ni Muhammad sakanyang pangkat. Ininsulto sila sa publiko, binugbog, hinagisan ng basura, at binoykotang mga negosyo ng ibang kasapi nila. Hindi nakapigil ito sa misyon ni Muhammad atpatuloy pa rin siyang nangalap ng mga mananampalataya. Ang boykot sa kanila ay itinigil noong taong 619 subalit ilang pangyayari angsunud-sunod na yumanig kay Muhammad. Namatay ang amain niya at si Khadjah. Isapang amain ang tumangging bigyan siya ng proteksyon. Marami ang gustong pumatay sakanya. Ilang malalapit na bayan ang dinalaw ni Muhammad upang alamin kung maaarisiyang tumigil sa mga ito ngunit siya’y pinagbabato at hindi tinanggap. Hango sa: Ang Kasaysayan at Kabihasnan ng Asya nina Bro. A. Gonzalez at C. VelezA. Lagyan ng tsek (/) ang bilang kung ang impormasyong nabanggit sa teksto at ekis(X) kung hindi. Gumamit ka ng hiwalay na papel.____1. Ang Islam ay nanggaling sa salitang Arabeng salita na ang ibig sabihin aykapayapaan.____2. Ayon sa teksto ang kapayapaan ay matatamo sa pamamagitan ng pananampalataya at pagsuko ng sarili sa Diyos.____3. Ang Muslim ay galing sa Muhammad.____4. Ang Diyos ng mga Muslim ay si Allah.____5. Si Mohammad ang nagtatag ng Islam.____6. Maagang nagtrabaho si Muhammad dala ng kahirapan.____7. Napangasawa niya ang isang babaing maging tagasunod niya.____8. Si Khadijah ang napangasawa ni Mohammad.____9. Ang Islam ang pangalawa sa mga pangunahing relihiyon sa buong mundo.____10. Si Muhammad ang tinaguriang mensahero ni Allah.B. Piliin ang letra ng wastong sagot.1. Ang Islam ay nanggaling sa salitang Arabeng sallam na ang ibig sabihin ay _____.a. kapayapaan c. pagsukob. pananampalataya d. tagasunod2. Ang tagasunod ng Islam ay tinatawag na ________________.a. muslim c. sallamb. allah d. Koran3. Ang tekstong binasa ay tekstong _____________.a. narativ c. ekspositorib. persweysiv d. argumentative 20

4. Ang pinakamahalagang salitang ginamit sa panimula ng teksto ay __________.a. Islam c. muslimb. relihiyon d. sarili5. Layon ng teksto na ________________.a. ipaliwanag ang tungkol sa mga muslimb. ipakilala ang dakilang mensahero ni Allah.c. alamin ang kasaysayan ng Islam.d. ihayag ang kapangyarihan ni Allah.6. Nagsimula ang teksto sa pamamagitan ng _____________.a. pagpapakilala sa mensaherob. pagbibigay ng maikling impormasyon .c. pagsipi ng isang kaisipan.d. paglikha ng salawikain.7. Ang mga salitang ginamit sa teksto ay __________.a. malaya c. di-formalb. formal d. di- matukoy8. Winakasan ang teksto sa pamamagitan ng _______________.a. paghalaw ng isang pangyayari.b. paglalahad ng isang kaganapan.c. pag-iiwan ng katanungan.d. pagsipi ng isang pahayag.9. Ang teksto ay _____________.a. naglalarawan b. nagsusurib. nagpapabatid d. nagpapaliwanag10. Ang nangingibabaw na kaisipan sa teksto ay _______________.a. Dakilain ang Allah.b. Maniwala kay Muhammad.c. Magtiis at magsikapd. Maging matalino sa buhay. Hingin mo na sa iyong guro ang susi sa pagwawasto kung tapos ka nangsumagot. Kung mataas ang iyong iskor, maaari ka nang dumako sa sub-aralin 3. Kungmababa ang iyong iskor, sagutin mo ang Paunlarin mo.Paunlarin mo.Sumulat ka ng isang tekstong narativ tungkol sa iyong relihiyon. 21

Sub-aralin 3: Pagbuo ng Pangungusap mula sa Dalawa o Higit pang PahayagA. Anu-ano ang mga tiyak na natutunan mo? Napipili ang mga pangungusap na kaugnay ng iba pang pangungusap na nakapaloob sa isang pahayag. Nakikilala at nakabubuo ng mga pangungusap na nabuo mula sa isa o higit pang pangungusap. Natutukoy at nakabubuo ng mga pangungusap na nagpapahayag ng impormasyon.B. Mga Gawain sa Pagkatuto1. Alamin mo: Ano kamo Tama ka ang gagawin dyan. mo Magsisism Marami pa Mula sa usapan sa itaas, bumuoakkaong 5 pangungusap nang hindi nababawasanang kaisipan nito. Kung tapos ka na, kunin mo sa iyong guro ang susi sa pagwawasto nangmalaman mo kung tama ang iyong ginawa.Linangin mo: Basahin at unawain mo ang mga sumusunod na impormasyon. Kayarian ng Pangungusap May apat na uri ng pangungusap ayon sa kayarian, ang una ay ang payak napangungusap na naglalahad ng isang buong kaisipan o isang sugnay na makapag-iisa. Hal. Ang Kristiyanismo ang pangunahing relihiyon ngayon sa buong mundo. 22

Kung ang pangungusap sa itaas ay daragdagan o durugtungan ng isa pang payakna pangungusap o ng isa pang sugnay na makapag-iisa, maiiba na ngayon ang kayariannito sapagkat magiging dalawa na ang kaisipan nito. Ang tawag dito ay tambalangpangungusap. Ang tambalang pangungusap ay binubuo ng dalawa o higit pang payak napangungusap o sugnay na makapag-iisa.Halimbawa: Ang Kristiyanismo ang pangunahing relihiyon ngayon sa buong mundo at angpaglaganap nito ay hindi mapasusubalian.. Pansinin ang pangungusap sa itaas. Ang unang kaisipan ay “ AngKristiyanismo ang pangunahing relihiyon ngayon sa buong mundo.” , ang ikalawangkaisipan ayang paglaganap nito ay hindi mapasusubalian.” Ang dalawang ito ay pinag-ugnay ng pangatnig na at. kaya ito ay tambalang pangungusap. May iba pangpangatnig na ginagamit rito. ang pangatnig na ngunit, subalit. datapwat, bagamat, saka atpati. Tingnanmo naman ang kasunod na pangungusap: Ang mga apostol ay binigyan niya ng kapangyarihang magsalita sa iba’t ibangwika kaya nakapangaral sila kahit saan at kahit kanino. Ang pangungusap ay binubuo ng isang payak na pagungusap o sugnay namakapag-iisa ( Ang mga apostol ay binigyan niya ng kapangyarihang magsalita sa iba’tibang wika ) at ng pantulong na sugnay na may kaugnayan sa punong sugnay ( kayanakapangangaral sila kahit saan at kahit kanino . Ang tawag naman dito ay hugnayangpangungusap. Ang sugnay na makapag-iisa at ang pantulong na sugnay ay pinag-ugnay ng pangatnig na kaya. . Ang iba pang pangatnig na ginagamit dito ay sapagkat, ,dahil sa, kapag, nang at upang. Tingnan mo naman ang kaibahan ng isa. pang uri ng pangungusap ayon sa kayarian, ang Langkapang Pangungusap. Ito ay binubuo ng dalawa o higit pang punong sugnay at ng isa o higit pang pantulong na sugnay.Halimbawa: Ang pagiging opisyal na relihiyon ng kristiyanismo ng Imperyong Romano angnaging bigkis ng mga kristiyano at ng emperador at makikita ito kapag mayroong dipinagkasunduan sa Simbahang kristiyano na siguradong pakikialaman ng emperador. Ang unang sugnay sa pangungusap ay “ Ang pagiging opisyal na relihiyon ngkristiyanismo ng Imperyong Romano ang naging bigkis ng mga kristiyano at ngemperador , ang ikalawang sugnay na makapag-iisa ay “ makikita ito”. Ang bahagingkapag mayroong di pinagkasunduan sa Simbahang kristiyano ay pantulong na sugnay. 23

Naunawaan mo ba ang iyong binasa? Sige nga, subukin mong gawainang mga kasunod na gawain.Gamitin mo: Gawain 1: Hanguin mo sa talataan ang mga pangungusap na may dalawa o higitpang pahayag. Ang Shintoismo Umiiral na ang Shintoismo sa Hapon hindi pa man dumarating dito angrelihiyong Buddhismo, subalit nang dumating lamang ang Buddhismo sa Hapon,nagkaroon ng malinaw sa personalidad ang Shintoismo. Dalawang mahahalagang seremonya ang idinaraos sa Shintoismo, ang misogiat matsuri. Ang misogi ay ang pisikal na paglilinis na itinuturing na pinakamahalagangsa mga ritwal ng Shintoismo samanatalang ang matsuri naman ay ang magulo, maingayat masayang pagpaparada ng mga diyos o kami sa mga kalye. Tulad sa Pilipinas, angmga diyos na ito ay pinapasan ng mga tao habang ipinaparada ang mga ito. Nang dumating ang Buddhismong Makayana sa Hapon, maraming tagasunodng Shintorismo ang naakit. Ang mga dating diyos ng Shintoismo pati na si Amaterasu nasiyang kinikilalang ninuno ng mga emperador ng Hapon, ay nasapawan ni Buddhangunit ito ay sa mga siyudad lamang sapagkat sa mga probinsya, nanatiling malaganapang Shintoismo.Gawain 2: Pagdugtungin mo ang mga kaisipang magkakauugnay sa Hanay A at Hanay B.Titik lamang ang isulat.HANAY A HANAY B1. Ang Islam na ang ibig sabihin ay kapayapaan ay a. at hindi siya Diyos gaya ng pangalawa sa mga pangunahing relihiyon sinasabi sa kanilang reli- sa buong mundo. hiyon2. Ang mga unang tagasunod ng kristiyanismo ay inusig b. at ng mga tagsunod nito ay tinatawag na Muslim3. Inamin ni Emperador Hirohito sa kanyang mga kababayan na siya ay isang tao lamang c. subalit nang tumagal, nag- karoon na ng panggigipit4. Sa simula, pinabayaan ng mga Muslim ang mga na naging dahilan upang Zoroastrian sa kanialang relihiyon. lumiit ang bilang ng mga alagad ni Zoroaster sa sari-5. Gwapo si Jose, ang paboritong anak ni Jacob li niyang bansa d. dahil dito, nagustuhan siya ng asawa ng paraon. 24

Gawain 3: Bumuo ng iba’t ibang uri ng kayarian ng pangungusap sa tulong ng larawan saibaba. Kung tapos mo nang sagutin ang mga gawain, hingin mo sa iyong guro angsusi sa pagwawasto.Lagumin mo: Sa tulong ng dayagram sa ibaba, isulat ang pagkakaiba-iba ng mga uri ngpangungusap ayon sa kayarian.1. P KAYARIAN NG PANGUNGUSAP A ________________________ Y ________________________ A ________________________ K ___________________________2. T ___________________________ A M (mga pangatnig) B ____________________________ A L 25 A N

3. H __________________________ U G ___________________________ N ( mga pangatnig) A Y __________________________ A N4.. L __________________________ A ________________________ N G ( mga pangatnig) K A __________________________ P _______________________ A ( mga pangatnig) N ___________________________Subukin mo:A. Punan mo ang patlang ng wastong salitang angkop sa talataan. Piliin sa ibaba angwastong sagot. Upang maging mabisa ang ating paglalahad, guamagamit tayo ng mgapangungusap na binubuo ng ______1_____ o higit pang pangungusap. Bumubuo tayo ng ______2______ pangungusap kung saan________3_______natin ang dalawa o mahigit pang ____4_____na makapag-iisa. Gumagamit din tayo ng _____5_______ pangungusap , kung saan pinag-uugnay ang _____6_____ sugnay na _____7_________ at isa o higit pang di makapag-iisang sugnay. Nariyan din ang _______8______ pangungusap na binubuo ng dalawa o______9_____pang sugnay na makapag-iisa at isa o higit pang sugnay na_______10_______ makapag-iisa. . 26

tambalan sugnay dalawa pinag-uugnayhugnayan makapag-iisa isa langkapanhigit hindi B. Sumulat ng isang maikling talataan hinggil sa kahalagahan ng relihiyon. Bumuo ngtamabalan, hugnayan at langkapang pangungusap. Kunin mo sa iyong guro ang susi sa pagwawasto kung tapos mo nang gawinang mga gawain. Marahil, handa ka na sa susunod na pagsubok. Unawain mo at paghusayan moang pagsagot.Gaano ka na kahusay:A. Piliin mo sa ibaba ang mga salitang may kaugnayan sa mga salitang nasa loob ngbilog. DISIPULO SULIRANIN BANAL DIYOS 27

Panginoon malinis alagad problemaalalahanin kapanaliganghel pagsubok walang sala dakila makapangyarihan tagasunodB. Basahin mong mabuti ang talataan. Pagkatapos sagutin at piliin mo ang titik ngwastong sagot. Ang Confucianismo Si Confucius (551-479 B.K.) ang pangunahin sa mga ito. Ang kanyang mgadisipulo noon ay binubuo ng mga manunulat, aktibista, astronomo, at tagapagtala ngkasaysayna. Bagama’t karamihan sa mga tao ay wala nang paniwala bna mapabuti panila ang kanilang lipunan at pananampalataya sa pamamagitan ng mga lumang tradisyon,iba ang paniwala ni Confucius. Ang mga lumang tradisyon ay kinuha niya at binigyan ng mga bagong kahuluganupang makatugon sa pangangailangan ng mga tao. Ayon sa kanya, matitigil lamang angmga digmaan kung magkakaroon ng matalino at mabait na hari na magtuturo atmagpapkita ng magandang halimbawa sa mga tao. Siniguro niya na hindi makakamit angmabuting lipunan sa pamamagitan ng karahasan. Bagama’t handing makipaghamok atmamatay ang mga mamamayan para sa isang mabuting simulain, mahigpit na tinutulan niConfucius ang paggamit ng karahasan. Lahat ng kanyang mga pangaral ay nakabatay sakanyang paniwala na upang magkaroon ng matlinong lipunan, dapat munang tumino angmga tao. ang tao , aniya pa, ay mayroong malayang pagpapasiya upangt pumili sapagitan ng mabuti at masama. Nakilala rin si Confucius sa pangalang K’ung Fu-tzu. Galing siya saaristokratang pamilya na naghirap. Subalit nakatapos si Confucius ng pag-aaral salarangan ng tula, kasaysyan, musika, pangingisda, at pamamana. Ang mga disiplinangito ang karaniwang itinuturo noong araw. Nagtrabaho sa pamhalaan si Confucius ngunit dahil sa kawalan ng asenso aynagsimula siyang magturo. Sa loob ng 25 taon, nagturo siya ng kasaysayan at mabutingpamahalaan. Noong siya ay mga 50 taon na, kasama ang kanyang mga alagad aynagsimula siyang maglibot at maghanap ng pamahalaang magsasagawa ng kanyang mgateorya tungkol sa mabuting paraan ng pagpapatakbo ng pamahalaan. Ang dinastiyang Chou na papabagsak na nang isilang si Confucius ay napalitanng dinastiyang Ch’in. Ang mga hari ng Ch’in ay walang hilig sa pag-aaral, at anginaatupag nila noon ay ang pagpapatupad ng mahihigpit na mga batas at ang pananakot sa 28