Arts Grade 4

4ARTS

DEPED COPY 4 Sining Kagamitan ng Mag-aaral Yunit 1 Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa [email protected]. Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi. Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Musika at Sining – Ikaapat na BaitangKagamitan ng Mag-aaralUnang Edisyon 2015ISBN: ___________ Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas PambansaBilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ng Pamahalaanng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kungsaan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilangsa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad naroyalty bilang kondisyon. Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalanng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula at iba pa) naginamit sa aklat na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isangkasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS)Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa nagmamay-ari ng mgaakdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher)at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.DEPED COPYInilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Br. Armin Luistro FSCPangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhDDirektor IV: Marilyn D. Dimaano, EdDDirektor III: Marilette R. Almayda, PhD Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral Musika Pangunahing Tagapangasiwa: Maria Blesseda Alfonso Cahapay Consultant: Myrna T. Parakikay Mga Tagasuri Ng Nilalaman: Jocelyn T. Guadalupe, Dolores T. Andres Mga Manunulat: Maria Elena D. Digo, Fe V. Enguero, Ma. Teresa P. Borbor, Amelia M. Ilagan, Josepina D. Villareal, Mary Grace V. Cinco, Josephine Chonie M. Obseñares, Chita E. Mendoza, at Victorina E. Mariano Transcriber: Arthur M. Julian Gumuhit ng Larawan: Hadji Miguelito S. Mendoza, Arthur M. Julian, Jason O. Villena Tagatala: Richilo L. Laceda Naglayout: Mary Grace Ann G. Cadisal Sining Pangunahing Tagapangasiwa: Marilou Gerero-Vispo Consultant: Charo Defeo-Baquial Mga Tagasuri ng Nilalaman: Juan Gepullano; Rosel Valenzuela Mga Manunulat: Cynthia Montañez; Ma. Teresa Caringal; Adulfo Amit; Benjamin Castro; Emily Maninang; Joan D. Sandoval Mga Tagasuri ng Wika: Paolo-Ven Paculan; Erickson Gutierrez Mga Gumuhit ng Larawan: Michael Villadolid; Jason O. Villena Mga Naglayout: Algievoi Omaña; Jerby S. MarianoInilimbag sa Pilipinas ng ___________________________Department of Education–Instructional Materials Council Secretariat (DepEd–IMCS)Office Address : 5th Floor Mabini Bldg. DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600Telefax : (02) 634–1054 or 634–1072 E–mail Address : [email protected] ii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Paunang Salita Ang Kagamitan ng Mag-aral na ito sa Musika at Sining ay inihanda upang malinang sa mga mag-aaral ang kanilang mga natatanging kakayahan sa masining na pamamaraan. Hangad ng mga may-akda ng aklat na ito na lubusang mapalaganap sa mga mag-aaral ang kamalayan sa iba’t ibang uri ng sining. Kung kaya’t ang mga gawaing nakapaloob dito ay isinulat sa payak at natural na pamamaraan upang mas maunawaan at mas maging makabuluhan ang pagkatuto sa bawat elemento ng Musika at Sining. Ang mga itinakdang gawain na pawang kawili-wili ay makapagbibigay- laya sa mga mag-aaral na makapag-isip at makalikha ng sariling awitin at tugtugin sa Musika, gayundin ng mga disenyo o visual art sa Sining, na magdudulot ng saya at kaganapan sa bawat aralin. Ang mataas na antas ng pagkatuto sa Musika at Sining, batay sa maraming pagsasaliksik, ay nagpapatunay na magdudulot sa mga mag-aaral upang magkaroon ng: • mapanuri at replektibong pag-iisip; • mas pinahusay na konsentrasyon at mas mahabang attention span; • mas pinahusay na memorya at pagpapanatili ng mga natutuhan; at • mas pinahusay na pakikisalamuha at pakikipag-ugnayan sa kapwa, at kakayahang makapagsagawa ng mga gawain kasama ang iba. Ang makabuluhang paggamit sa aklat na ito ay magsisilbing tulong upang maiangat ang antas ng pagkawili o interes at inspirasyon sa pag-aaral ng Musika at Sining, na makatutulong sa adhikain ng K to 12 Basic Education Program tungo sa paghubog ng kabuuang pagkatao ng isang indibidwal. iii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYSINING Yunit 1 – Pagguhit Aralin 1: Mga Disenyo sa Kultural na Pamayanan sa Luzon................................................ 145 Aralin 2: Mga Disenyong Kultural ng mga Pamayanan sa Visayas.......................................................... 150 Aralin 3 : Mga Disenyo ng Kultural na Pamayanan sa Mindanao........................................................... 154 Aralin 4: Mga Katutubong Disenyo.................................. 158 Aralin 5: Mga Katutubong Disenyo sa Kasuotan at Kagamitan......................................................... 162 Aralin 6: Kagawian ng Iba’t ibang Pamayanang Kultural......................................... 166 Aralin 7: Masining na Disenyo ng Pamayanang Kultural ............................................................. 169 Aralin 8: Crayon Resist ng Disenyong-Etniko.................. 173 vi All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY SINING 141 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY YUNIT I PAGGUHIT 143 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : PagguhitAralin Bilang 1 : Mga Disenyo sa Kultural na Pamayanan sa Luzon Ang mga kultural na pamayanan ay may kani-kanilangipinagmamalaking obra. Ang kanilang mga disenyo ay ginagamitanng iba’t ibang linya, kulay, at hugis. Ang mga linya ay maaaring tuwid,pakurba, pahalang, at patayo. Kadalasang ang kulay na ginagamitay pula, dilaw, berde, at itim. Iba’t ibang hugis ang makikita samga disenyo tulad ng triyanggulo, kwadrado, parisukat, bilog, atbilohaba. Ito ay hango sa kalikasan o sa kanilang kapaligiran. Suriin ang sumusunod na mga larawan: DEPED COPY Disenyong Kalinga Disenyong Gaddang Disenyong Ifugao 145 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY May nakikita ba kayong pagkakaiba sa kanilang paggamit ng linya, hugis, at kulay?  Nakikita rin ba ang paulit-ulit na disenyo sa kanilang mga gawa? Tingnan ang halimbawa ng likhang sining sa araling ito. 1. Ano ang napansin ninyo sa inyong iginuhit na mga disenyo o maging sa inyong sariling likhang sining? Mga Disenyo sa Karton o KahonKagamitan: Mga bagay na karton gaya ng baso o mga kagamitan na maaaring makuha sa kalikasan at iba pa, lapis, krayola, o oil pastel 146 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYMga Hakbang Sa Paggawa: 1. Kumuha ng isang karton o kahon o iba pang bagay na mayroon sa inyong lugar na maaaring gamitin para guhitan ng mga disenyo. 2. Umisip ng disenyo mula sa mga kultural na pamayanan ng Luzon tulad ng Ifugao, Gaddang, at Kalinga. 3. Iguhit ang napiling disenyo sa karton o kahon gamit ang lapis. Maaari ring gumamit o umisip ng sariling disenyo gamit ang mga hugis, kulay, linya, at ang prinsipyong paulit-ulit. 4. Kulayan at punuin ang mga espasyo ng mga disenyo ang inyong iginuhit, at sundan ito ng krayola o oil pastel para lalong maging kaakit-akit ang iyong likhang-sining. 5. Kung wala nang idadagdag, puwede nang itanghal ang ginawang likhang-sining at humanda sa pagpapahalaga. Ang mga disenyong kultural ng pamayanan sa Luzon ay isa sa mga pamana ng sining sa ating bansa. Kaakit-akit at kanais-nais sa paningin ang kanilang mga likhang disenyo na ginagamitan ng iba’t ibang linya, hugis, at kulay. Ilan sa mga ito ay ang mga inukit o nililok na kahoy at mga damit na may iba’t ibang burda. Karamihan ng kanilang mga ginawang disenyo ay hango sa kalikasan o maging sa kapaligiran tulad ng dahon, tao, bundok, at mga hayop. 147 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong naisagawa sa buong aralin. Nakasunod Nakasunod Hindi sa sa nakasunod DEPED COPY pamantayan pamantayan saMga Pamantayan nang higit sa subalit pamantayan inaasahan may ilang pagkukulang (3) (2) (1)1. Natukoy ko ang iba’t ibang disenyo na nagtataglay ng mga elemento at prinsipyo ng sining sa mga gawa ng mga taga Luzon.2. Nalaman ko ang mga disenyong kultural na pamayanan na nagmula sa Luzon. 148 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY3. Nakagawa ako ng isang likhang- sining na tulad ng mga disenyong mula sa Luzon. 4. Napahalagahan at naipagmamalaki ko ang mga katutubong sining na gawa ng mga kultural na pamayanan sa Luzon. 5. Naipamalas ko nang may kawilihan ang aking ginawang likhang sining. 149 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : PagguhitAralin Bilang 2 : Mga Disenyong Kultural ng mga Pamayanan sa Visayas Ang mga pangkat-etniko mula sa Hilagang Luzon hanggangSulu, at sa iba pang bahagi ng Mindanao ay may kani-kaniyangkatutubong sining o motif na nagtataglay ng iba’t ibang linya, hugisat kulay na ginagamitan ng paulit-ulit na disenyo na higit nilangnapaunlad at napagyaman sa ngayon. Narito ang ilang halimbawa ng kanilang mga disenyo ng telana nagtataglay ng iba’t ibang hugis at linya, at maaaring makabuong isang pattern.DEPED COPY Itanong : Ang kanilang mga disenyo ba ay nagpapakita ng iba’t ibang linya, hugis, at kulay? 150 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Ito ang halimbawa ng disenyong radial na maaaring gamitin bilang panggitnang disenyo. Ang mga disenyong ito ay maaaring gamitin sa iba’t ibang bagay tulad ng ginupit na hugis bilog na karton. Disenyo sa Platong Karton Kagamitan : platong karton o cardboard na maaaring gupitin na hugis bilog, lapis, krayola, o oil pastel Mga Hakbang Sa Paggawa: 1. Ihanda ang mga kagamitan tulad ng platong karton o cardboard ginupit na hugis bilog, lapis, krayola, o oil pastel. 2. Umisip ng disenyo na iguguhit sa platong karton o cardboard na hugis bilog. Lagyan ito ng iba’t ibang hugis, kulay, at linya. Maaari ring gumawa ng disenyong panggitna. 3. Kulayan ang iginuhit na mga disenyo gamit ang krayola o oil pastel. 4. Kung tapos na ang ginawang likhang sining, maaari na itong ipaskil sa blackboard at maghanda sa pag-uulat o pagbabahagi tungkol sa disenyong ginawa. 151 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Ang ating bansa ay punong-puno ng magagandang likha. Angmga ito ay nagtataglay ng mga elemento ng sining tulad ng linya,hugis, kulay, at may prinsipyong paulit-ulit. Ang likas na kagandahang ito ng kapaligiran ay nagsisilbinginspirasyon ng mga kultural na pamayanan na naninirahan saVisayas.DEPED COPYPanuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong naisagawa sa buong aralin.Mga Pamantayan Nakasunod Nakasunod Hindi sa sa nakasunod pamantayan pamantayan sa nang higit sa subalit pamatayan inaasahan may ilang (1) pagkukulang (3) (2)1. Natukoy ko ang iba’t ibang disenyo na nagtataglay ng mga elemento at prinsipyo ng sining na gawa ng mga taga Visayas. 152 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY2. Nalaman ko ang mga disenyo ng pamayanang kultural sa Visayas. 3. Nakagawa ako ng isang likhang-sining na ginagamitan ng mga disenyo ng Visayas. 4. Napahalagahan at naipagmalaki ko ang mga katutubong sining na gawa ng mga kultural na pamayanan sa Visayas. 5. Naipamalas ko ng may kawilihan ang aking ginawang likhang-sining. 153 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : PagguhitAralin Bilang 3 : Mga Disenyo ng Kultural na Pamayanan sa Mindanao Marami sa katutubong disenyo sa bansa ay malikhaing gawang mga kultural na pamayanan sa Mindanao. Kilala silang mgadalubhasa sa paggawa nito. Ilan sa kanilang mga gawa ay ang mga damit, banig, hikaw,kuwintas, maliliit na kampanilya, placemat, table runner, wall décorat marami pang iba. Lahat ng mga ito ay ginamitan ng iba’t ibanghugis, kulay at linya. Narito ang ilan sa kanilang mga ipinagmamalaking gawa atkasuotan.DEPED COPY 154 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Ito ang halimbawa ng likhang-sining sa araling ito. Makakaguhit ba kayo ng inyong sariling disenyo sa construction paper gamit ang mga disenyo ng Maranao, T’boli, at Yakan maliban sa ipinakitang halimbawa? t Disenyo sa Construction Paper Kagamitan : cotton buds, chlorine, colored construction paper Mga Hakbang Sa Paggawa: 1. Ihanda ang mga kagamitang gagamitin. 2. Umisip ng disenyo ng mga kultural na pamayanan sa Mindanao tulad ng Maranao, Yakan, at T’boli. Maaari ding gumamit ng sariling disenyo na ginagamitan ng iba’t ibang hugis, kulay, at linya. 3. Isawsaw ang cotton buds sa chlorine. Marahan itong ipahid sa colored construction paper. (Paalala: Kailangan ang pagsubaybay ng guro sa gawaing ito upang maiwasan ang disgrasya sa paggamit ng chlorine) 155 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

4. Maingat na ipahid ang chlorine sa construction paper upa- ng hindi ito mapunit.5. Patuyuin muna nang ilang minuto ang ginawang likhang- sining.6. Pagtuyo na ito maaari na itong ipaskil sa blackboard. Maghanda sa pagpapahalaga.DEPED COPY Ang mga disenyo sa kultural na pamayanan saMindanao ay makikita sa kanilang mga kagamitan atkasuotan na ginagamitan ng iba’t ibang linya, kulay, at hugis.Ang mga ito ay hango sa kalikasan at sa kapaligiran tulad nghayop, dahon, bundok, araw, at bituin.Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas na iyong naisagawa sa buong aralin. Nakasunod Nakasunod Hind sa sa nakasunod pamantayan pamantayan saPamantayan nang higit sa subalit pamantayan inaasahan may ilang pagkukulang (3) (2) (1)1. Natukoy ko ang iba’t ibang disenyo na gawa ng mga taga Mindanao. 156 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY2. Nalaman ko ang mga kultural na pamayanan na nagmula sa Mindanao. 3. Nakagawa ako ng isang likhang-sining na ginagamitan ng mga disenyo ng taga Mindanao na nagtataglay ng mga elemento at prinsipyo ng sining. 4. Napahalagahan at naipagmalaki ko ang mga katutubong sining na gawa ng mga kultural na pamayanan sa Mindanao sa pamamagitan ng pagtangkilik nito. 5. Naipamalas ko nang may kawilihan ang aking ginawang likhang-sining. 157 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : Pagguhit : Mga Katutubong DisenyoAralin Bilang 4 Ang mga disenyong etniko ay gawa ng mga pangkat-etnikosa mga kultural na pamayanan sa bansa. Ang kanilang talino atkasanayan sa paglikha ay naipakikita nila sa paggawa ng mgakagamitang pantahanan gaya ng palayok, mangkok, at banga. Itorin ay naipakita sa mga hinabing tela, kumot, at banig. Ang sumusunod ay mga halimbawa ng kanilang disenyo: Mga Dibuhong Bituin (Star Motif)DEPED COPYMaranao Bagobo Agta Bukidnon Mga Dibuhong Araw (Sun Motif)Kalinga Maranao Ifugao Bagobo 158 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Mga Dibuhong TaoBagobo Ifugao BontokDEPED COPYHalimbawa ng Kultural na Likhang-Sining Disenyo Sa Crayon Etching Kagamitan: oslo paper o lumang cardboard, lapis, krayola, paper clip o toothpick bilang pangguhit 159 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYMga Hakbang Sa Paggawa: 1. Ihanda ang mga kagamitan. 2. Diinan nang maigi ang pagkukulay sa buong papel. Punuin ang papel ng iba’t ibang kulay ng krayola. 3. Patungan ng kulay itim na krayola ang buong bahagi ng papel. 4. Maaaring gumamit ng paper clip o toothpick na magsisilbing pangguhit. 5. Pumili ng disenyo na nais iguhit mula sa mga larawang ipinakita ng guro (hal. dibuho ng araw, bituin at tao.) 6. Maaaring gumamit o umisip ng sariling disenyo gamit ang iba’t ibang linya at hugis para sa gagawing likhang-sining. 7. Gamitin ang imahinasyon upang makabuo ng kakaiba at orihinal na disenyo. 8. Kapag tapos na ang ginawang likhang-sining maaari na itong ipaskil at maghanda sa pag-uulat. Ang mga disenyong etniko o dibuho ay may katangi- tanging kagandahan. Dapat natin ipagmalaki at panatilihin ang mga ito upang lalong makilala ang ating bansa. 160 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Panuto : Lagyan ng tsek ang kahon batay sa antas ng iyong naisagawa sa buong aralin. PAMANTAYAN Nakasunod Nakasunod Hindi sa sa nakasunod1. Nalaman ko ang kahalagahan ng mga pamantayan pamantayan sa katutubong disenyo nang higit sa subalit pamantayan mula sa mga kultural na pamayanan. inaasahan may ilang (1) pagkukulang2. Nailarawan ko ang (3) mga katutubong (2)DEPED COPYdisenyo na gawa ng mga pangkat-etniko mula sa mga kultural na pamayanan.3. Nakalikha ako ng isang disenyo mula sa mga katutubong motif sa pamamagitan ng crayon etching.4. Nailigpit ko ang mga kagamitang ginamit sa tamang pagbuo ng likhang-sining.5. Naisagawa ko ang aking likhang-sining nang may kawilihan. 161 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : PagguhitAralin Bilang 5 : Mga Katutubong Disenyo sa Kasuotan at Kagamitan Likas sa mga Pilipino ang pagkamalikhain at pagkamakasining.Ito ay minana natin sa ating mga ninuno. Sa ilang salinlahi aynakikita ang mga masining na likha ng mga katutubo. Kaakit-akit ang mga disenyong gawa ng mga pangkat-etniko.Ang kanilang talino at kasanayan sa paglikha ay naipakikita nila sapaggawa ng mga kagamitang pantahanan, palamuti sa katawan,kasuotan at iba pa.DEPED COPY Paggawa ng Coin Purse o Jewelry Pouch na may Katutubong DisenyoKagamitan: retaso, lapis, gunting, karayom, sinulid, at pangkulay tulad ng oil pastel, krayola, colored pen/pencil Mga Hakbang Sa Paggawa: 1. Maghanda ng mga retaso na lalagyan ng disenyo. 2. Pumili ng dalawang disenyong etniko at iguhit ang mga ito nang salitan sa retaso upang makabuo ng kakaibang likhang- sining. 162 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 3. Kulayan nang maayos ang ginuhit upang ito ay maging maganda at kaakit-akit. 4. Itupi sa gitna ang retasong may disenyo at tahiin ang dalawang sulok nito. 5. Itupi nang maliit at tahiin ang pinakabunganga ng supot. 6. Ipasok ang tali sa may bunganga ng supot na magsisilbing hawakan. 7. Iligpit ang mga ginamit pagkatapos ng gawain. Bawat bata ay may angking talento sa pagdidisenyo at nakagagawa ng kakaibang likhang-sining gamit ang iba’t ibang katutubong disenyo ng mga pangkat-etniko sa bansa. 163 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Panuto: Suriin ang inyong likhang-sining at lapatan ng kaakibat na puntos gamit ang rubrics. Lubos na Nasunod Hindi nasunod ang ang nasunodDEPED COPY pamantayan pamantayan angSUKATAN sa sa pagbuo pamantayan pagbuo ng ng likhang- sa likhang- sining pagbuo ng sining likhang- sining (3) (2) (1)1. Nakilala ko ang iba’t ibang disenyo sa mga kagamitan at kasuotan na mayroon sa Luzon, Visayas, at Mindanao.2. Nakaguhit ako ng mga motif sa pag- buo ng disenyo sa retaso.3. Nakasusunod ako nang tama sa mga hakbang sa pag- gawa ng likhang- sining. 164 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY4. Napahalagahan ko ang mga katutubong sining sa pamamagitan ng pagguhit ng disenyo sa lagayan ng barya (coin purse) o lagayan ng palamuti (jewelry pouch) 165 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : PagguhitAralin Bilang 6 : Kagawian ng Iba’t ibang Pamayanang Kultural Ang mga sinaunang kagamitan at kasuotan ng mga pangkat-etniko ay bahagi ng pang-araw araw na buhay sa kanilangpamayanang kultural. Ang kanilang paniniwala ay makikita sa mgamasining na dibuho ng kanilang kasuotan, palamuti sa katawan, atmga kagamitan. Ito ay yaman ng ating bansa. Pansinin ang halimbawa ng larawan ng gawi ng pamayanangkultural sa ibaba. Makikita dito na ang kanilang kasuotan aykakikitaan ng mga disenyong etniko na nagtataglay ng mgamaninipis at makakapal na linya, mga mapupusyaw na kulay, atmga dibuhong kanilang pinagyaman. DEPED COPY Ang mga disenyong ito ay maaari nating gamitin sa paggawang mga magagandang likhang-sining tulad ng bookmark. 166 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Pinoy Bookmark Kagamitan: lapis, krayola, gunting, ruler, at lumang karton o cardboard Hakbang Sa Paggawa 1. Ihanda ang mga gamit na kailangan 2. Gupitin ang lumang karton o cardboard sa sukat na 1 ½ pulgada ang lapad at 5 pulgada ang haba. 3. Pumili ng isang disenyong etniko na nais iguhit sa bookmark. 4. Iguhit ito sa inihandang cardboard na gagawing bookmark. 5. Kulayan ang iyong iginuhit. 6. Sikaping naiiba ang iyong likhang-sining. May iba’t ibang nakagisnang kaugalian ang ating pamayanang kultural na makikita pa rin sa kasalukuyang panahon. Ito ay dapat ingatan at magamit sa mga likhang- sining. 167 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Panuto: Lagyan ng tsek () ang angkop na kahon. Gawin ito sa sagutang papel. Lubos na nasu- Nasunod ang Hindi nod ang pamantayan nasusunod pamantayan sa ang sa pagbuo ng pamantayan pagbuo ng likhang- sa likhang- sining pagbuo ng sining SUKATANDEPED COPY likhang- sining (3) (2) (1)1. Nakabuo ako ng bookmark gamit ang iba’t ibang disenyong etniko.2. Nakabuo ako ng naiibang disenyo nang hindi kumopya sa gawa ng iba.3. Nagamit ko ang mga linya at kulay sa disenyong nabuo.4. Naipakita ko ang pagpapahalaga sa mga disenyong etniko sa aking nabuong bookmark. 168 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : PagguhitAralin Bilang 7 : Masining na Disenyo ng Pamayanang Kultural Ang mga masining na disenyo na gawa ng mga pamayanangkultural ay isa sa mga pamanang sining sa lahing Pilipino. Ang mga disenyo noong mga unang panahon ay ginawangbasehan ng mga disenyo sa kasalukuyang panahon. Ito ay isasa mga nagsilbing paraan para maisalin ang mga kaalaman ngsinaunang Pilipino.DEPED COPY Pabalat sa Notbuk Kagamitan: mga recycled paper tulad ng lumang kalendaryo o anumang papel, gunting, lapis, krayola, tape, at plastic cover Mga Hakbang Sa Paggawa: 1. Ihanda ang mga kagamitan. 2. Gumupit ng lumang kalendaryo o anumang papel kasukat ng notbuk na nais lagyan ng pabalat. Gamitin ang malinis na bahagi nito. 3. Gumuhit ng sariling masining na disenyo. 169 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY4. Pagkaguhit, kulayan upang mas lalong tumingkad ang mga disenyo. 5. Gawing kakaiba ang disenyo. 6. Ibalot ang ginawang disenyo sa isang notbuk. Gamitan ito ng tape para sa mas maayos na paglalapat. 7. Sikaping maging malinis at maayos ang ginawang likha. 8. Ipakita sa harap ng klase ang natapos na likhang-sining. Ang disenyo sa mga kagamitang ginagawa sa pamayanang kultural ay may kakaibang istilo at tunay na yaman ng lahi. Makikita ito hanggang sa kasalukuyang panahon at dapat itong ipagmalaki. 170 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Panuto: Tiyakin ang ginawang pagganap sa pagbuo ng pabalat ng notbuk. Lagyan ng () ang kahon na tumutugon sa bawat tanong.DEPED COPYKASANAYAN Lubos na Nasunod Hindi nasusunod ang nasunod ang pamatayan ang pamatayan sa pamatayan sa pagbuo sa pagbuo ng likhang- pagbuo ng ng likhang- likhang- sining sining sining (3) (2) (1)1. Naiguhit ko ba nang kakaiba ang sarili kong disenyo?2. Nakagamit ba ako ng tamang kulay upang maging kakaiba ang aking likhang-sining?3. Napahalagahan ko ba ang mga sinauna at kasalukuyang disenyong nagmula sa pamayanang kultural? 171 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY4. Nagawa ko ba ang gawain nang hindi humingi ng tulong sa iba? 5. Nakadama ba ako ng kasiyahan sa aking sining? 172 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT 1 : PagguhitAralin Bilang 8 : Crayon Resist ng Disenyong-Etniko Ang mga pangkat-etniko ay may mga pamamaraan sakanilang pamumuhay na nakikitaan ng pagiging malikhain. Makikitasa mga kagamitan at mga palamuti ang iba’t ibang disenyo nakanilang pinagyaman. Mga Disenyong EtnikoDEPED COPY Ang mga napag-aralan nang disenyong etniko o pattern ay maaaring gamitin sa paggawa ng isang likha. May iba’t ibang paraan din sa paglikha gamit ang krayola. Isa ang paraang crayon resist na maaaring gamitin sa gagawing likha. Sa araling ito ay gagawa tayo ng likhang-sining gamit ang mga disenyong etniko sa pamamagitan ng crayon resist. 173 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY PAGGAWA NG PLACEMATKagamitan: Lapis, krayola, brush, ¼ cartolina o recycled cardboard, water color, at recycled paperMga Hakbang Sa Paggawa: 1. Ihanda ang mga kagamitan. 2. Pumili ng disenyo na makikita sa mga kagamitan, kasuotan at palamuti ng mga pangkat-etniko mula sa mga nakaraang aralin o mga halimbawang nasa likod na pahina. 3. Iguhit ang mga napiling disenyong etniko o patterns sa recycled paper. 4. Ilipat ito sa cartolina o cardboard. 5. Kulayan ang iyong iginuhit. Siguraduhing madiin ang paggamit ng krayola sa papel upang hindi matakpan ng watercolor. 6. Ihanda naman ang watercolor para sa gagawing pamaraang crayon resist. 7. Pahiran ng watercolor ang kinulayan ng krayola. Gamitin ang madilim na kulay para lumitaw ang kagandahan ng disenyong iginuhit at kinulayan ng krayola. 8. Ipakita sa klase ang natapos na obra. 174 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Ang pagpapahalaga sa iniambag ng pangkat-etnikosa mundo ng sining ay tunay na yaman ng ating bansa. Isasa mga paraan upang maipakita ang pagpapahalaga ay angpaggamit ng kanilang disenyo sa iba’t ibang obra.DEPED COPYPanuto: Lagyan ng masayang mukha ( ) ang angkop na kahon. Gawin ito sa sagutang papel. Higit na Nasunod Hindi nasunod ang ang nasusunodSUKATAN pamantayan pamantayan ang sa sa pamantayan pagbuo ng pagbuo ng sa likhang- likhang- pagbuo ng sining sining likhang- sining (3) (2) (1)1. Nakabuo ako ng placemat gamit ang iba’t ibang disenyong etniko o pattern. 175 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY2. Naipamalas ko ang wastong paraan ng crayon resist. 3. Nagamit ko ang sariling mga linya at kulay ayon sa disenyong nabuo. 4. Naipakita ko ang pagpapahalaga sa mga disenyong etniko sa pamamagitan ng pag-gamit ko ng aking ginawang likhang-sining. 176 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

GLOSSARY SININGacrylic paint isang uri ng pintura na ginagamitan ng tubig tanawin pinakamalyo sa tumitingin, likodBackground ginagamit na pananda sa isang pahina ng libro takip sa libro na may iba’t ibang disenyo o kulayBookmarkpabalat sa disenyo sa paligid ng papellibroborder designDEPED COPYbanana stalk bahagi ng halamang saging na ginagamit na pangdisenyo sa gawaing-siningBloke nagsisilbing pampatigas sa gilid na bahagi ngcardboard papelcontainer isang uri ng matigas na papel na ginagamit saconstruction gawaing-siningpaper lalagyan ng tubig o anumang bagay isang uri ng papel na ginagamit sa gawaing-sining na may iba’t ibang kulaycotton buds ginagamit na panlinis sa taingaChlorine nakalalasong kemikal na ginagamit na panlinis o pang alis ng mantsa sa damitcoin purse lagayan ng baryaDisenyo ginamitan ng linya, kulay, at hugis upang makabuo ng dibuhodisenyong disenyong nakaayos na ginagamitan ng linyaradial kutsarang yari sa plastikdisposablespoon 271 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Espasyo bahagi ng isang buong lugar na nasusukatelemento isang mahalagang sangkap o bahagi ng siningForeground DEPED COPYTanawing pinakamalapit sa tumitingin, harapitanghal ipakita sa marami sa pamamagitan ng paglagayIstilo sa harap o pagpaskiljewelry pouch pamamaraankalikasan lagayan ng iba’t ibang palamuti tulad ng singsing,kultural hikaw at kuwintaskontribusyon natural na makikita sa kapaligiran na gawa ng DiyosLuwadMyural kaugnayan sa isang partikular na grupo ng mga tao at kanilang mga gawi, paniniwala, at tradisyonMiddleground mahalagang naiambag upang matapos ang isangmalong gawain o proyektoOverlap MoldeOil pastel malaking larawan na ipininta na kadalasanPalamuti makikita sa mga dingding o paderPista tanawin sa gitna, pagitan ng foreground at background motif na iba’t-ibang uri ng disenyo mula sa mga pangkat-etniko isang uri ng kasuotan nagmula sa ating mga pangkat-etniko pagpapatong-patong ng mga hugis isang uri ng pangkulay ginagamit sa gawaing- sining Dekorasyon pagdiriwang sa isang lugarPrinsipyo sinusunod na pamantayan sa siningpangkat- grupo ng mga sinaunang taoetniko 272 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

pattern proseso ng sining na ginagawao ginagamit nang paulit-ulitplacemat ginagamit na patungan ng mga pinggan, kubyertos, at baso sa hapag kainanPaglalala ng Masining na paglalala at pagtitiklop ng mga pirasoBanig ng materyales upang makalikha ng kahanga- hangang disenyo ng banig-plorera na lalagyan ng bulaklakretaso pinagtabasang piraso ng telaDEPED COPYrecycled paper papel na gamit naTable runner isang mahabang tela na inilalagay sa mesa paraTina-tali dekorasyonT’boli ang Tina-tali (Tie-Dye) ay proseso ng pagkukulay ay karaniwang binubuo ng pagtiklop, pagpilipit, papatong na pagtiklop, o paglukot ng tela o isang damit na tinatalian ng tali o goma (rubber band) na sinusundan ng pagbabad o paglubog sa timpla na may kulay mga taong nakatira sa pamayanang kultural na matatagpuan sa Cotabato. Gumagawa sila ng T’nalak mula sa hibla ng abakaT'nalak ay isang tradisyonal na tela ng ginagawa ng mga T’boli sa Lake Sebu, Timog Cotabato. Ito tradisyonal na tela ay hinabing-kamay na gawa sa Abaka fibers na ayon sa kaugalian ay may tatlong pangunahing mga kulay, pula, itim at ang orihinal na kulay ng dahon AbakaValue sangkap ng kulay na tumutukoy sa kapusyawanwall décor at kadiliman nito palamuti sa dingdingwater color isang uri ng pangkula na ginagamitan ng tubig at brotcha o brush 273 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYMga Awit Ako Mananggete An Sakong Abaniko Ang Alibangbang Ang Huni ng Ibong Pipit Ano-Ano Atin Cu Pung Singsing Baby Seeds Bahay Kubo Bandang Musika Batang Magalang Batang Masipag Chua-ay Clean Up Week Song Do a Little Thing Early to Bed Gising Na Hear the Rain Huli Ka! Ili-ili Tulog Anay Inday Kalachuchi Kalesa Little Band Liza Jane Lupang Hinirang Magandang Araw Magtanim ay ‘Di Biro Manang Biday Masaya Kung Sama-sama Ode to Joy Oh, Come Play a Merry Tune Oh, Who Can Play 274 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Ohoy Alibangbang Pamulinawen Paruparong Bukid Pentik Manok Pilipinas Kong Mahal Pilipinas Kong Mahal Rain,Rain Go Away Reach for the Sky Run And Walk Salidommay She’ll be Coming Round the Mountain Song and Dance Tayo Na! Tayo’y Magpasalamat Tayo’y Magsaya Tayo’y Umawit ng ABC Tiririt ng Maya Ugoy ng Duyan Umawit at Sumayaw Umayka Ti Eskuela We’re on the Upward Trail Will You Dance With Me? Mga Awit sa Pakikinig Ading Are You Sleeping Lazy Juan? Bahay Kubo Blue Danube Waltz Hallelujah Chorus Happy Birthday It Came Upon the Midnight Clear Mindanao Sketches My Heart Will Go on Philippine Tongatong Pop Goes the Weasel Row, Row, Row Your Boat Somewhere Over the Rainbow Star Wars- Opening Theme Tayo’y Umawit 275 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY APPENDIX Sining Discovery in Art 3 Elementary Worktext, pp. 109-110 Gawad ng Manlilikha ng Bayan, Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining, Republika ng Pilipinas, 2004. Modern Teacher Magazine, Sept. 2011, Vol.60. Musika, Sining at Edukasyong Pangkatawan 4, pahina 21-24 Sining 4, pahina 11-12 Sining 4, pahina 78-79, Sining 5, pahina 104-105 http://www.ehow.com/about_6669221_history-tie_dye.html http://ecozeal.com/blog/the-history-and-art-of-tie-dyeing 280 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY 4 Sining Kagamitan ng Mag-aaral Yunit 2 Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa [email protected]. Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi. Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Musika at Sining – Ikaapat na BaitangKagamitan ng Mag-aaralUnang Edisyon 2015ISBN: ___________ Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas PambansaBilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anumang akda ng Pamahalaanng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapan kungsaan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilangsa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad naroyalty bilang kondisyon. Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalanng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula at iba pa) naginamit sa aklat na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isangkasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS)Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa nagmamay-ari ng mgaakdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher)at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.DEPED COPYInilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Br. Armin Luistro FSCPangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhDDirektor IV: Marilyn D. Dimaano, EdDDirektor III: Marilette R. Almayda, PhD Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral Musika Pangunahing Tagapangasiwa: Maria Blesseda Alfonso Cahapay Consultant: Myrna T. Parakikay Mga Tagasuri Ng Nilalaman: Jocelyn T. Guadalupe, Dolores T. Andres Mga Manunulat: Maria Elena D. Digo, Fe V. Enguero, Ma. Teresa P. Borbor, Amelia M. Ilagan, Josepina D. Villareal, Mary Grace V. Cinco, Josephine Chonie M. Obseñares, Chita E. Mendoza, at Victorina E. Mariano Transcriber: Arthur M. Julian Gumuhit ng Larawan: Hadji Miguelito S. Mendoza, Arthur M. Julian, Jason O. Villena Tagatala: Richilo L. Laceda Naglayout: Mary Grace Ann G. Cadisal Sining Pangunahing Tagapangasiwa: Marilou Gerero-Vispo Consultant: Charo Defeo-Baquial Mga Tagasuri ng Nilalaman: Juan Gepullano; Rosel Valenzuela Mga Manunulat: Cynthia Montañez; Ma. Teresa Caringal; Adulfo Amit; Benjamin Castro; Emily Maninang; Joan D. Sandoval Mga Tagasuri ng Wika: Paolo-Ven Paculan; Erickson Gutierrez Mga Gumuhit ng Larawan: Michael Villadolid; Jason O. Villena Mga Naglayout: Algievoi Omaña; Jerby S. MarianoInilimbag sa Pilipinas ng ___________________________Department of Education–Instructional Materials Council Secretariat (DepEd–IMCS)Office Address : 5th Floor Mabini Bldg. DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600Telefax : (02) 634–1054 or 634–1072 E–mail Address : [email protected] ii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY Paunang Salita Ang Kagamitan ng Mag-aral na ito sa Musika at Sining ay inihanda upang malinang sa mga mag-aaral ang kanilang mga natatanging kakayahan sa masining na pamamaraan. Hangad ng mga may-akda ng aklat na ito na lubusang mapalaganap sa mga mag-aaral ang kamalayan sa iba’t ibang uri ng sining. Kung kaya’t ang mga gawaing nakapaloob dito ay isinulat sa payak at natural na pamamaraan upang mas maunawaan at mas maging makabuluhan ang pagkatuto sa bawat elemento ng Musika at Sining. Ang mga itinakdang gawain na pawang kawili-wili ay makapagbibigay- laya sa mga mag-aaral na makapag-isip at makalikha ng sariling awitin at tugtugin sa Musika, gayundin ng mga disenyo o visual art sa Sining, na magdudulot ng saya at kaganapan sa bawat aralin. Ang mataas na antas ng pagkatuto sa Musika at Sining, batay sa maraming pagsasaliksik, ay nagpapatunay na magdudulot sa mga mag-aaral upang magkaroon ng: • mapanuri at replektibong pag-iisip; • mas pinahusay na konsentrasyon at mas mahabang attention span; • mas pinahusay na memorya at pagpapanatili ng mga natutuhan; at • mas pinahusay na pakikisalamuha at pakikipag-ugnayan sa kapwa, at kakayahang makapagsagawa ng mga gawain kasama ang iba. Ang makabuluhang paggamit sa aklat na ito ay magsisilbing tulong upang maiangat ang antas ng pagkawili o interes at inspirasyon sa pag-aaral ng Musika at Sining, na makatutulong sa adhikain ng K to 12 Basic Education Program tungo sa paghubog ng kabuuang pagkatao ng isang indibidwal. iii All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPYSINING Yunit 2 – Pagpipinta Aralin 1: Landscape ng Pamayanang Kultural................ 178 Aralin 2: Kasuotan at Palamuting Etniko........................ 182 Aralin 3: Kultura ng Pangkat-Etniko................................. 186 Aralin 4: Pista ng mga Pamayanang Kultural.................. 189 Aralin 5: Krokis ng Pamayanang Kultural....................... 192 Aralin 6: Kulay ng Kapaligiran......................................... 196 Aralin 7: Myural ng Tanawin sa Pamayanang Kultural.... 200 Aralin 8: Malikhaing Pagpapahayag................................ 204 vi All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

DEPED COPY SINING 141 All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.