ทร 31001 ทักษะการเรียนรู้ ม ปลาย

~ 51 ~ วธิ คี ิดอยางไร นาํ มาซึ่งความสขุ ? คงไมใชวิธีคิดแบบเดียวอยางแนนอน แตวิธีคิดซึ่งมีอยูห ลายแบบและนํามาซึง่ ความสุขนัน้ มักมี พืน้ ฐานคลายๆกนั คือ การมองดานบวกหรือคาดหวังดานบวกรวมทัง้ มองเห็นประโยชนจากสิง่ ตางๆ (แมวา จะเปนเหตกุ ารณท ่ีเลวรา ยก็ตาม) แตกวาที่คนเราจะ \"บรรลุ\" ความเขาใจได ก็อาจใชเวลาเปนสิบๆ ป เลยทีเดียว คริสโตเฟอร รีฟ อดีตดาราในบทบาทของซุปเปอรแมน ไดประสบอุบัติเหตุตกจากหลังมา เขาเคยใหสัมภาษณในรายการหนึง่ วา เขาตองปรับตัวอยางมากในชวงแรกๆ แลวในทีส่ ุด เขาก็สามารถมีความสุขได แมวาจะไมสามารถขยับ แขนขยับขาไดดังใจนึกก็ตาม ผูบ ริหารคนหนึ่งของบริษัทในเครือเยือ่ กระดาษสยาม เลาวา เขาโชคดีทีถ่ ูกลูกคาดาเมือ่ สิบกวาปที่ แลวในเวลานัน้ ลูกคาซึง่ เปนผูจ ัดการบริษัทแถวถนนสาธุประดิษฐ ไมพอใจเซลลขายกระดาษคนกอนเปน อยางยิ่งที่ปรับราคากระดาษโดยกระทันหัน จนทําใหบริษัทของเขาตองสูญเสียเงินจํานวนมากเขา (เซลลขาย กระดาษ) ทานนี้ไดใชความพยายามเอาชนะใจลูกคา คนน้ีอยู 6 เดือนเต็มๆ อันเปนเวลาที่ออเดอรลอตปรากฎ ขน้ึ “ผมขอบคุณวิกฤติการณในครัง้ นัน้ มาก มันทําใหผมเขาใจในอาชีพนักขายและสอนบทเรียนทีส่ ําคัญมา จนถงึ ปจจบุ นั ” จากตัวอยางดงั กลา ว สามารถสรุปไดวา 1. ผปู ระสบความสําเร็จมักผา นวกิ ฤตกิ ารณและไดบทเรียนมาแลวทัง้ สิ้น 2. ผูที่จะมีความสุขในการทํางานและใชชีวิตได ยอมตองใชวิธีคิดที่เปนดานบวกซึง่ ไดรับการพิสูจน มาแลว หากอยากมคี วามสุขตอ งเริ่มจากการสรางความคดิ ดา นบวก มองเหตกุ ารณอยา งไดประโยชน (ทมี่ า: http://drterd.com/news/view.asp?id=4) ทานไดพัฒนาทักษะการอาน เขียน ใหมีประสิทธิภาพ ซึง่ เปนทักษะใน การแสวงหาความรู

~ 52 ~ เรื่องท่ี 3 การทําแผนผังความคิด แผนผงั ความคิด (Mind Map) การเขียนแผนผงั ความคิดคืออะไร การเขียนแผนผังความคิด คือ การเอาความรูม าสรุปรวมเปนหมวดหมูเพิ่มการใชสี และใชรูปภาพ มาประกอบ ชวยใหเรามองเห็นภาพรวมไดชัดเจน แผนผังความคิด (Mind Map) จะชวยใหเ ราฝกคดิ เปนรปู ภาพ จาํ เปน ภาพ เปน สี ซง่ึ กต็ รงกบั ลกั ษณะการจาํ ตามธรรมชาตขิ องสมอง การทําแผนผงั ความคิด (Mind Map) กฎของการทําแผนผงั ความคิด 1. เริ่มตนดวยภาพสีตรงกึ่งกลางหนากระดาษ ภาพ ๆ เดียวมีคากวาคําพันคํา ซ้าํ ยังชวยให เกิดความคิดสรางสรรค และเพิ่มความจํามากขึ้นดวย ใหวางกระดาษตามแนวนอน 2. ใชภาพใหมากที่สุดใน แผนผังความคิดของคุณ ตรงไหนที่ใชภาพไดใหใชกอนคําหรือรหัส เปน การชวยการทํางานของสมอง ดึงดูดสายตาและชวยจํา 3. ควรเขียนคําบรรจงตัวใหญ ๆ ถาเปนภาษาอังกฤษใหใชตัวพิมพใหญ เพื่อทีว่ าเมือ่ ยอนกลับมา อานใหมจะใหภาพทีช่ ัดเจน สะดุดตาอานงาย และกอผลกระทบตอความคิดมากกวา การใชเวลาเพิ่มอีก เล็กนอยในการเขียนตัวใหใหญอานงายชัดเจน จะชวยใหเราสามารถประหยัดเวลาไดเมือ่ ยอนกลับมาอาน ใหมอกี ครัง้ 4. เขียนคําเหนือเสนและแตละเสนตองเชือ่ มตอกับเสนอืน่ ๆ เพือ่ ใหแผนผังความคิดมีโครงสราง พน้ื ฐานรองรับ 5. คําควรมีลักษณะเปน “หนว ย” เชน คาํ ละเสน เพราะจะชวยใหแ ตล ะคําเชอื่ มโยงกับคําอน่ื ๆ ได อยางอิสระเปดทางใหแผนผังความคิดคลองตัวและยืดหยุนมากขึ้น 6. ใชสี ใหทวั่ แผนผงั ความคดิ เพราะสีชวยยกระดบั ความจาํ เพลนิ ตา กระตุนสมองซกี ขวา 7. เพื่อใหเกิดความคิดสรางสรรคใหม ๆ ควรปลอยใหหัวคิดมีอิสระมากที่สุดเทาที่จะเปนไปได อยามวั แตคดิ วา จะเขยี นลงตรงไหนดี หรือวาจะใสหรือไมใสอะไรลงไป เพราะลวนแตจะทําใหงานลาชาไป อยางนาเสียดาย

~ 53 ~ หลักของแผนผังความคิด (Mind Map) คือ การฟนความจําในทุกเรื่องทีห่ ัวคิดนึกออกจากอบ ศูนยกลางความคิด สมองของคุณสามารถจะจุดประกายความคิดตาง ๆ ไดเร็วกวาที่มือคุณเขียนทัน คุณจึง ตอ งเขียนแบบไมห ยดุ เลย เพราะถาคุณหยดุ คณุ จะสงั เกตไดวา ปากกาหรือดินสอของคุณยังคงขยุกขยิกตอไป บนหนากระดาษ ในชวงที่คุณสังเกตเห็นนี้ก็อยาปลอยใหผานไป จงรีบเขียนตออยากังวลถึงลําดับ หรือการ จัดองคประกอบใหดูดี เพราะในที่สุดมันก็จะลงตัวไปเอง หรือไมอยางนั้นคอยมาจัดอีกครัง้ ในตอนทายเปน คร้ังสดุ ทา ยกย็ อมได กจิ กรรม “ตัวของฉัน” ใหผูเรียนใชกฎของแผนผังความคิด (Mind Map) โดยใหเขียนแผนผังความคิด (Mind Map) ในหัวขอ “ตัวของฉัน”

~ 54 ~ กิจกรรม “สาระทักษะการเรียนรู” ใหผูเ รียนใชกฎของแผนผังความคิด (Mind Map) โดยใหเขียนแผนผังความคิด (Mind Map) ในหัวขอ “สาระทักษะการเรียนรู” โดยสรุปใหไดเน้ือหาครอบคลุมรายวิชาสาระทักษะการ เรียนรูต ามความเขาใจของทาน

~ 55 ~ เรื่องท่ี 4 ปจจัยที่ทําใหการเรียนรูด วยตนเองประสบความสําเร็จ ความพรอมในการเรยี นรดู วยตนเอง ความพรอมในการเรียนรูด วยตนเอง (Self-Directed Learning Readiness : SDLR) เปนสิง่ สําคัญ และจําเปนอยางมากสําหรับผูท ีม่ ีความสนใจ มีความรักจะเรียนรูดวยตนเอง วัดไดจากความรูสึก และความ คิดเห็นทีผ่ ูเรียนมีตอการแสวงหาความรู การทีบ่ ุคคลจะเรียนรูดวยตนเองไดนั้นตองมีลักษณะความพรอม ของการเรยี นรูด ว ยตนเอง 8 ประการ ดังน้ี 1. การเปดโอกาสตอการเรียนรู ไดแก การมีความสนใจในการเรียนรูม ากกวาผูอ ืน่ มีความพึงพอใจ กับความคิดริเริ่มของบุคคล มีความรักในการเรียนรูและความคาดหวังวาจะเรียนรูอยางตอเนือ่ ง แหลงความรู มีความดึงดูดใจ มีความอดทนตอการคนหาคําตอบในสิ่งที่สงสัย มีความสามารถในการยอมรับและใช ประโยชนจากคําวิจารณได การนําความสามารถดานสติปญญามาใชได มีความรับผิดชอบตอการเรียนรูข อง ตนเอง 2. มีอัตมโนทัศนในดานของการเปนผูเ รียนที่มีประสิทธิภาพ ไดแก การมีความมัน่ ใจในการเรียนรู ดวยตนเอง ความสามารถจัดเวลาในการเรียนรูไ ด มีระเบียบวินัยตอตนเองมีความรูใ นดานความจําเปนใน การเรียนรู และแหลง ทรพั ยากรการเรยี นรู มีความคดิ เห็นตอตนเองวาเปน ผทู มี่ คี วามอยากรอู ยากเหน็ 3. การมีความคิดริเริ่มและเรียนรูด วยตนเอง ไดแก ความสามารถติดตามปญหายาก ๆ ไดอยาง คลองแคลว ความปรารถนาตอการเรียนรูอ ยูเสมอ ชืน่ ชอบตอการมีสวนรวมในการจัดประสบการณการ เรียนรู มีความเชื่อมัน่ ในความสามารถที่จะทํางานดวยตนเองไดดี ชื่นชอบในการเรียนรู มีความพอใจกับ ทักษะการอาน การทําความเขาใจ มีความรูเ กีย่ วกับแหลงความรูต าง ๆ มีความสามารถในการวางแผนการ ทํางานของตนเองได และมีความคิดริเริ่มในเรื่องการเริ่มตนโครงการใหม ๆ 4. การมีความรับผิดชอบตอการเรียนรูของตน ไดแก การมีทัศนะตอตนเองในดานสติปญญาอยูใน ระดับปานกลางหรือสูงกวา ยินดีตอการศึกษาในเรื่องที่ยาก ๆ ในขอบเขตที่ตนสนใจ มีความเชื่อมั่นตอ หนาทีใ่ นการสํารวจตรวจสอบเกีย่ วกับการศึกษา ชืน่ ชอบทีจ่ ะมีบทบาทในการจัดประสบการณการเรียนรู ดว ยตนเอง มคี วามเชอื่ ม่ันตอหนาท่ีในการสํารวจตรวจสอบเก่ียวกับการศึกษา ชืน่ ชอบที่จะมีบทบาทในการ จดั ประสบการณก ารเรียนรูด ว ยตนเอง มคี วามรบั ผิดชอบตอ การเรียนรูของตนเอง และมีความสามารถในการ ตดั สนิ ความกา วหนา ในการเรยี นรขู องตนเองได 5. รักการเรียนรู ไดแ ก มคี วามช่ืนชมในการเรียนรูสงิ่ ใหม ๆ อยเู สมอ มคี วามปรารถนาอยางแรงกลา ในการเรียนรู มีความสนุกสนานกับการสืบสวนหาความจริง 6. ความคิดสรางสรรค ไดแก มีความคิดที่จะทําสิ่งตาง ๆ ไดดี สามารถคิดคนวิธีการ แปลก ๆ ใหม ๆ และความสามารถทีจ่ ะคดิ วธิ ีตา ง ๆ ไดม ากมายหลายวิธสี าํ หรับเรอื่ งนน้ั ๆ 7. การมองอนาคตในแงดี ไดแก การมีความเขาใจตนเองวาเปนผูท ีม่ ีการเรียนรูต ลอดชีวิต มีความ สนุกสนานในการคิดถึงเรือ่ งในอนาคต มีแนวโนมในการมองปญหาวาเปนสิง่ ทาทายไมใชสัญญาณใหหยุด กระทํา

~ 56 ~ 8. ความสามารถในการใชทกั ษะทางการศกึ ษาหาความรูและทกั ษะการแกปญหา คือ มีความสามารถ ใชท ักษะพน้ื ฐานในการศกึ ษา ไดแ ก ทักษะการฟง อาน เขียนและจํา มีทกั ษะในการแกป ญหา กจิ กรรมท่ี 1 ใหอ ธิบายลักษณะของ “ความพรอ มในการเรยี นรดู ว ยตนเอง” มาพอสังเขป กจิ กรรมที่ 2 “รูเขา รูเ รา” วตั ถปุ ระสงค เพือ่ ใหผ เู รียนแสดงความคดิ และความรสู กึ ท่ีมีตอ ตนเอง และผอู ืน่ แนวคดิ สิ่งแวดลอมของการมีเพื่อนใหม คือ การทําความรูจักคุนเคยกัน บรรยากาศที่เปนกันเองมารยาททาง สังคมจะเปนแนวทางการนําไปสูสัมพันธภาพที่ดีระหวางสมาชิกในกลุมซึ่งจะนําไปสูการแสดงความคิดเห็น การอภิปรายแลกเปลี่ยนประสบการณ และความรวมมือในการทํางาน คาํ ช้แี จง 1. ใหทานคิดสัญลักษณแทนตัวเองซึง่ บงบอกถึงลักษณะนิสัยใจคอ จํานวน 1 ขอ วาด/เขียนลงใน ชองวางที่กําหนดใหขางลาง หลังจากนั้น ใหท า นเขยี นอุดมการณ แนวคดิ หรอื คําขวัญ ประจาํ ตวั ลงใตภาพ 2. ใหทานไปสัมภาษณ พูด คุยกับเพือ่ นหรือคนใกลชิด โดยการใหเพื่อนหรือคนใกลชิดคิด สัญลักษณแทนตัวเองซึง่ บงบอกถึงลักษณะนิสัยใจคอ จํานวน 1 ขอ วาด/เขียนลงในชองวางทีก่ ําหนดให ขางลาง หลงั จากนั้น ใหเขียนอุดมการณ แนวคิด หรือคาํ ขวญั ประจาํ ตวั ลงใตภ าพ 3. ทานไดขอคิดอะไรบางจากกิจกรรมนี้ กจิ กรรม “คุณคาของตน” วัตถุประสงค 1. เพ่ือใหผูเรยี นเกิดความตระหนกั ในคณุ คา ของตนเอง และสรา งความภมู ใิ จในตนเอง 2. เพือ่ ใหผูเ รียนสามารถระบุปจจัยทีม่ ีผลทําใหตนไดรับความสําเร็จ และความตองการ ความสําเร็จ รวมทั้งความคาดหวังที่จะไดรับความสําเร็จอีกในอนาคต แนวคดิ ทุกคนยอมมีความสามารถอยูในตนเอง การมองเห็นถึงความสําคัญของตน จะนําไปสูก ารรูจ ักคุณคา แหงตน และถามีโอกาสนําเสนอถึงความสามารถและผลสําเร็จในชีวิตใหผูอ ื่นไดรับทราบในโอกาสที่ เหมาะสม จะทําใหคนเราเกิดความภาคภูมิใจยิ่งขึ้น การทบทวนความสําเร็จในอดีตจะชวยสรางเสริมความ ภูมใิ จ กาํ ลงั ใจ เจตคติที่ดี เกดิ ความเชอ่ื มัน่ วาตนเองจะเปน ผทู ส่ี ามารถเรียนรูดวยตนเองได และความตองการ ประสบความสําเร็จตอไปอีกในอนาคตความรูส ึกเห็นคุณคาในตนเองอยางแทจริงเปนการเห็นคุณคา คุณประโยชนในตนเอง เขาใจ ตนเอง รับผิดชอบตอทุกสิ่งที่ตนเปนเจาของ ยอมรับความแตกตางของ บุคคล เห็นคุณคาการยอมรับของผูอื่น สามารถพัฒนาตนเองทัง้ ในดานสวนตัว ยอมรับ ยกยอง ศรัทธาใน

~ 57 ~ ตัวเองและผูอ ืน่ ทําใหเกิดความเชือ่ มัน่ ในตนเองเปนความรูส ึกไววางใจตนเอง สามารถยอมรับใน จุดบกพรอง จุดออนแอของตนและพยายามแกไข รวมทั้งยอมรับความสามารถของตนเองในบางครั้ง และ พัฒนาใหดีขึน้ เรือ่ ยไป เมือ่ ทําอะไรผิดแลวก็สามารถยอมรับไดอยางแทจริง และแกปญหาไดอยาง สรา งสรรค คําชีแ้ จง 1. ใหผูเ รียนเขียนความสําเร็จทีภ่ าคภูมิใจในชีวิตในชวง 5 ป ทีผ่ านมา จํานวน 1 เรื่อง และตอบ คําถามในประเด็น 1) ความรูสึกเมื่อประสบความสําเร็จ 2) ปจจัยทม่ี ผี ลทําใหต นไดร บั ความสําเร็จ 2. ใหผ ูเ รียนเขียนเรอ่ื งท่ีมีความมุงหวงั ทจี่ ะใหส ําเรจ็ ในอนาคตและซ่งึ คาดวาทาํ ไดจ ริง จํานวน 1 เรื่อง และตอบคําถามในประเด็น ปจจัยอะไรบางทีจ่ ะทําใหความคาดหวังไดรับความสําเร็จใน อนาคต” แนวการตอบ ไดเกดิ ความม่ันใจในตนเองวา จะเปน ผทู ส่ี ามารถเรยี นรูดว ยตนเองได ความรูส ึกเห็นคุณคาในตัวเองของบุคคลทีม่ ีตอตนเองวามีคุณคา มีความสามารถในการกระทําสิ่ง ตาง ๆ ใหประสบความสําเร็จ มีความเชือ่ มัน่ และนับถือตัวเอง สวนการมีอัตมโนทัศนในดานของการเปน ผูเรียนที่มีประสิทธิภาพนั้น หมายถึง การมีความมัน่ ใจในการเรียนรูด วยตนเอง ความสามารถจัดเวลาในการ เรียนรูไ ด มีระเบียบวินัยตอตนเอง มีความรูใ นดานความจําเปนในการเรียนรูแ ละแหลงทรัพยากรการเรียนรู มคี วามคดิ เหน็ ตอ ตนเองวา เปนผทู ี่มีความอยากรูอยากเหน็ กจิ กรรม “เวลาของชีวติ ” วัตถปุ ระสงค เพอ่ื ใหผูเ รียนตระหนักถึงการใชเ วลาอยางคมุ คะ แนวคดิ เวลาเปนสิง่ มีคาทุกคนมีเวลาในแตละวันคือ 24 ชัว่ โมงเทา ๆ กันเพียงแตวา แตละคนจะบริหารจัด เวลาของตนเองใหมีคาไดอยางไร คาํ ชแี้ จง 1. ในแตละวันทานไดใชเวลาของทานอยางไรบาง 2. ใหท า นอา นเรอ่ื ง “อาคารขยายเวลา” แลวใหเขียนถึงความรูสึกของตนตอการใชเวลาที่ผาน มาในอดตี และแผนการใชเ วลาของตนนบั แตน ไ้ี ป

~ 58 ~ อาคารขยายเวลา แด...ทกุ คนท่มี ีเวลาวันละ 24 ชั่วโมงเทากัน ในตอนค่ํา ฉันโยนหนังสือสองสามเลมบนโตะอยางเบื่อหนาย เวลาอีกไมกีเ่ ดือนก็จะถึงฤดูสอบที่ เขาจะคัดเลอื กพวกเราหนงึ่ ในจาํ นวนผูสมคั รเปน แสน ๆ คน ใหเขา ไปเรยี นในที่โก ๆ ที่ชื่อมหาวิทยาลัย ไมรู เหมือนกันวาเรือ่ งราวอยางนีม้ ันเริม่ ตนขึน้ ทีไ่ หน ฉันเพียงแตรูส ึกเหมือนวา คนเอารัว้ ยาว ๆ สองแถวมากั้น ทุงกวางใหเปนทางเดินแคบ ๆ แลวก็ตอนพวกเราใหเขาไปเบียดเสียดกันเดินตามทางแคบ ๆ นัน้ และเมือ่ ถึง ปลายทาง เขาก็เปดประตูรับเราไปหมดทุกคน คนที่ไดมีโอกาสเขาไปก็เปนเรื่องดี สวนคนที่ไมไดผานไปแน หละ...มนั ก็คงจะแยม ากทีเดยี ว จริงอยูแมจะมีทางเลือกอื่นสําหรับบางคนที่จะตัดสินใจมุดหรือปนรั้วออกไป ขา งนอกเพื่อหาทางเดินทด่ี กี วา ฉันเองก็อยากเปน อยา งนน้ั บาง แตฉนั ไมกลา พอ ฉันเอาคางเกยขอบโตะ ไลปลายนิ้วไปตามสันหนังสือที่ตั้งเรียงรายเปนแถวยาวรอใหอานตองลองสู ดสู ิ...สกั ครง้ั แตอ ีกใจหนึง่ มนั คอยบอกวาเดยี๋ ว...ยงั ข้ีเกยี จอยู ขอนอนกอน ขอดูทีวีกอน ขอไปเท่ียวกอน ฯลฯ เวลาเปนปที่เขามีไวใหเราเตรียมตัวจึงผานไปอยางไมเปนชิ้นเปนอัน เพราะ ความเฉื่อยชาของฉันเอง อากาศกําลังดี ฉันทิง้ ตัวลงบนเตียงนอนที่คลุมดวยผาหมขนหนูลายฝูงนกนางนวลสีเขียวเห็น หนังสือกองโตที่ยังคางคาคอยใหฉันไปอาน พัดลมคอยาวสงเสียงครางเบา ๆ แลวฉันก็หลับไป พบตวั เองอีกทที ี่หนาอาคารหลังใหญ ดเู หมอื นจะสรางดวยหนิ ออ น ลักษณะคลายธนาคารมีบันไดสี เขียวเปน มนั วับเรียงรายเปน ชั้น ๆ สุดบนั ไดข้นั สุดทา ยมีประตูกระจกติดฟลมกรองแสงสีเขมมีปายแผนหนึง่ แขวนไวตรงประตูมีขอความวา “มีเวลาขาย” ฉันไมแนใจวาเปนเพราะความอยากรูอยากเห็น หรือเพราะอะไรกันแนทีท่ ําใหเทาทัง้ สองขางกาว ขึ้นไปบนอาคารแหงนี้ เมื่อเอื้อมมือผลักประตูกระจกเขาไป ไอเย็นของเครื่องปรับอากาศก็ปะทะรางกาย สถานทีน่ ั้นดูโอโถงและสวยงาม ดูราวกับหองรับรองชั้นดี มีโตะสีเขียวตัวยาวซึง่ กองแฟมเอกสาร เรียงรายอยูทั่วไปบนนั้น ชายหนุมคนที่นั่งประจําโตะเอยทักทายฉัน ทาทางเขาอบอุนและเปนมิตร “สวัสดีครบั ” “ครบั ผม” ฉันตอบรับคําเขาเบา ๆ “ผมคดิ วา คณุ คงจะไมไดมาซื้อเวลา ทาทางคุณยงั เปน เด็กอยูเลย อายยุ ังไมเกนิ ยี่สบิ ” “ผมไมไดมาซือ้ เวลาหรอกครับ” ฉันตอบไปทั้ง ๆ ทีย่ ังไมแนใจวาสินคาหรือบริการอะไรกันแนที่ เขากําลังขายอยู “เพยี งแตว าผมอยากด.ู ..ผคู น แลว กก็ ารซอ้ื ขายของคณุ เทาน้นั ” “ตามสบายเลยครับ” เขายิม้ อยางมีไมตรี “เชิญนัง่ ” เขาผายมือไปทางโซฟาชุดทีต่ ัง้ อยูช ิดผนังดาน หนึง่ ฉนั จึงถอยไปทรดุ ตวั ลงน่ัง ลูกคาคนแรกท่ีฉันพบในอาคารขายเวลาคือชายชรารายกายผอมเกร็งผมขาวโพลน ใบหนาซีดเหลือง เขา พยงุ ตัวใหกาวผานบนั ไดทลี ะข้นั ๆ อยา งลําบากยากเย็น จนกระท่งั ผลกั ประตูมาหยุดยืนตรงหนาชายขายเวลา

~ 59 ~ “ผมมาขอซือ้ เวลาทีผ่ านไป...หาป” น้าํ เสียงเขาแหลมแหง และสัน่ พราอยางคนทีป่ วยหนัก “หมอ บอกวาผมมาหาหมอชาไปหาป ไมอยางนั้นแลวโรคนี้ก็พอจะมีทางรักษาหายและผมก็จะไมตาย” คนตอ มาเปน ชายหนมุ หนา ตาดี แตง ตวั สะอาดสะอา น เพยี งแตด วู า หมน หมองและหมดหวงั ... “ขอซื้อเวลาสามเดือน” เขาพูดกับชายขายเวลา “คุณรูไ หม ผูห ญิงที่ผมรัก เธอไปเมืองนอกเมื่อสาม เดอื นกอน เราคบกนั มาเปนป แตผมกย็ งั ไมเคยบอกรักเธอท้งั ๆ ท่รี ักเธอมาก เธอไปโดยไมร ูอะไรเลย ชายขายเวลามีทีทาวาเห็นใจ ฉันคิดวาเขาเปนนักขายที่มีความอดทนมากทีเดียว ทีจ่ ะตองพบลูกคาที่ ลวนแตมปี ญหาตา ง ๆ กนั ไป พรอม ๆ กับนกึ เสยี ดายแทนผชู ายคนน้ที ี่เขาผานเวลารวมปโดยเปลาประโยชน แลว เพ่งิ จะเหน็ คณุ คาของเวลาเหลานนั้ ...เม่อื มนั ไดผา นไปแลว ยังไมทันทีช่ ายหนุม คนนั้นจะกาวพนประตูออกไป หญิงคนหนึ่งก็เดินสวนเขามา หลอนสวมชุดไว ทุกขสีดํา ใบหนายังเปอนคราบน้ําตา ดวงตายังมีรอยบอบช้ํา “อยากไดเวลาคะ สักสองป ปเดยี วหรอื เพยี งครึง่ ปก็ได” หลอนพดู ดว ยน้ําเสยี งทโ่ี ศกเศรา “ผมคดิ วา คุณคงมีปญหาเกยี่ วกับเวลาในอดีตเหมอื นคนอ่นื ๆ” ชายขายเวลากลาวขึ้น “คะ” หลอนรับคําเสียงแผว “คุณแมของดิฉันเพิง่ เสียเมือ่ สองวันกอน ทานดีกับฉันมาก เลีย้ งดูอยาง เอาอกเอาใจ แตดิฉนั ยังไมทนั ทีจ่ ะทาํ อะไรใหแมชืน่ ใจเลย มแี ตต ง้ั แงต ั้งงอน ทา นกม็ าดว นจากไป” “คณุ เลยอยากซอ้ื เวลาทผี่ านไปเพอื่ ทาํ ดีกับคณุ แมข องคุณ” “คะ ” หลอ นปายนํา้ ตา ฉันนึกเวทนาหลอน เวทนาที่หลอนมาคิดอะไร ๆ ไดก็เมื่อสายไป ถาหากหลอนไดทําอะไรไปตัง้ นานแลว กค็ งไมต อ งมานึกเสยี ดายตอนนี้ วูบหนง่ึ ฉันจึงนกึ ยอ นกลบั มาที่ตวั เอง คนตอมาเปนเด็กหนุม ใบหนาเขายังออนเยาว แตพกริว้ รอยความกังวลไวเต็มเปย ม “ตองการเวลา เทา ไรดีครับ” ชายขายเวลาถามขึน้ กอน “สองป” เขายิม้ อยางออนเพลีย “ผมอยากกลับไปตอนเลือกแผนการ เรียนใหม ผมพลาดไปตอนนั้น บางทีผมอาจจะไดเริ่มตนใหมดวยดีจะไดเรียนวิชาที่ชอบแทนวิชาที่นาเบื่อ ตอนน้”ี แลวเขาก็จากไป เมือ่ ไดสิง่ ทีต่ องการแลว ฉันเห็นชายขายเวลาหลับลงในขณะทีก่ ําลังเวนวางลูกคา ตอ เม่อื ฉันขยบั ตัวเขากล็ ืมตาข้นึ แลวหันมายิ้มใหฉนั ดวงตาเขาอบอุน... เปนเวลานานเทาไรก็ไมทราบที่ฉันนั่งมองดูผูคนเดินผานมา ลวนแลวแตมีทาทีวิตก กังวล ผิดหวัง เสยี ใจ แลว ก็มาซ้อื เวลาไป เพราะวาพวกเขาไดพ ลาดส่ิงทนี่ าจะไดใ นอดตี แลวชายขายเวลาก็เปดแฟมพรอมกับเงยหนาขึน้ มาทางฉัน สักครูจ ึงเดินมาทรุดตัวลงนัง่ เกาอีโ้ ซฟา ขาง ๆ “จะปด รา นแลว หรอื ครบั ” ฉันถาม “ครบั ...ไดเ วลาแลว ” “ขอบคุณมากนะครบั สาํ หรบั วันนี้ ผมเหน็ จะกลบั เสยี ที” ฉนั วา แมจ ะไมแ นใ จวาฉันจะกลับไปไหน อยา งไร

~ 60 ~ “เชญิ ครบั ...ขอใหคุณโชคดี จงใชเวลาของคุณใหมีคา จงเห็นความสําคัญของทุกวินาทีทีผ่ านไป ผม หวงั วา ...คงจะไมไดเหน็ คณุ มาท่ีน่เี พอ่ื ซ้อื เวลา” เขากลาวในท่ีสดุ “ขอบคุณมากครับ ผมจะไมลืมคุณ...และที่น”ี่ ฉนั ลุกขน้ึ ยนื ทนั ใดไฟก็ดบั วบู ฉันตื่นขึ้นมาดวยความรูสึกที่แปลกใหม เอื้อมมือไปรูดผามานหนาตางสีครีม พบวาทองฟายังไม สวางดี และไกก็ยังไมขัน ฉันลุกขึน้ มาเก็บทีน่ อนและกระโดดเขาหองน้าํ อยางสดชืน่ แลวถึงกลับเขามานั่งที่ โตะเขียนหนังสือตัวเดิมที่ฉันไมเคยจริงจังดวยมานานแลว คิดอยากจะฮัมเพลงไปดวยซ้าํ ถาไมติดวาจะ ทําลายสมาธิในการอานหนังสือ วูบหน่ึง...ฉันรูสึกดีใจที่ฉันยังมีเวลาเหลืออยู ยังไมสายเกินไปทีจ่ ะเริม่ ลงมือทําอะไร ๆ อยางมี ความหวงั ไมเหมอื นกับผคู นเหลานน้ั ...ท่ีฉันพบที.่ ..อาคารขายเวลา มหาวิทยาลัย คอื ดินแดนทใี่ ครใครตา งใฝฝน แมเ หนอ่ื ยยาก..จะกาวไปใหถ งึ มนั ดว ยถอื เปน สิ่งสาํ คญั ในชีวติ ในสนามของการแขงขัน ตา งมุง มั่นชิงชัยใหไ ดสิทธิ์ ใชศรัทธาอันคมเขมเปนเข็มทิศ ถกู หรือผดิ ยงั คงตอ งลองทาํ ดู หวังเบื้องหนามีรุงทองงามผองใส ชอดอกไมไมตรีคงมีอยู มีความรัก ความเริงรื่นใหชื่นชู ทุกส่งิ สวยเลิศหรดู งั วาดไว แลวเมื่อการแขง ขนั ถึงจุดจบ ยอ มไดพ บคนยมิ้ ชนื่ คนรอ งไห ตางมีความมุงหวังความตั้งใจ หากไมไดดังหมายมาดอาจทอแท แตจ ะมีใครบางไหมท่ีไดร ู ความหมายของชีวิตอยูที่ใดแน เทานี้หรือเรยี กไดว าชนะ-แพ อนั เกดิ แตม ายาคา นยิ ม ตอ เม่ือถงึ พรุง นี้ของชีวติ อาจไดคิดเหน็ จริงทกุ สิ่งสม การแขงขันครั้งใหมในสังคม ไดชมผชู นะอยางแทจริง

~ 61 ~ เรยี น พักผอ น 6 สวน 6 สวน ครอบครัว สว นตัว/เพื่อน 6 สวน (3+3) = 6 สวน คนเรามี 24 ชั่วโมง ใน 1 วนั เทากนั การใชเวลาใหเ กิดประโยชน จึงเกิดจากการที่มนุษยบริหาร จัดการเวลาทกุ วินาทีใหเ กินประโยชนสงู สุด ตวั อยาง การบรหิ ารเวลา โดยใชส ูตร 24 ช่วั โมง ใน 1 วนั มงี านหลกั 4 อยาง สามารถทําไดดังนี้ เนือ่ งจากมนษุ ยเ ปนสตั วส งั คมทตี่ อ งปฏสิ ัมพันธก ับบุคคลขา ง พรอมกนั ไปกับการปฏิบัติหนาที่ ตามวัยของตน นักเรียนจึงควรมีการใชเวลาใหครบทั้ง 4 สว นอยา งสมดลุ ซ่งึ เวลาทง้ั 4 สว น ดงั กลา ว สามารถยืดหยุนสัดสวนไดขึ้นกับความจําเปนในแตละชวงวัยและความรับผิดชอบของบุคคลนั้น ๆ กิจกรรม “บัณฑิตสงู วยั ” วัตถปุ ระสงค 1. เพื่อใหผ ูเรียนทราบและเขา ใจในแนวคดิ การเรยี นรดู วยตนเอง และความพรอมในการ เรียนรูด วย ตนเอง 2. เพอื่ นาํ ไปสลู ักษณะการเรียนรูดวยตนเองทีใ่ ฝเ รยี นรู เห็นคุณคา ของการเรียนรู ความสามารถที่จะ เรียนรูด วยตนเองความรับผิดชอบในการเรียนรู การมองอนาคตในแงดี ของสมาชิก รวมทัง้ สมาชิกเห็น ความสําคัญ และตระหนักในความพรอมในการเรยี นรดู ว ยตนเอง แนวคดิ คุณลักษณะพิเศษในการทีจ่ ะเรียนรูและพัฒนาตนเองอยางตอเนื่องโดยมิจําเปนตองรอคอยจาก การศึกษาหรือการเรียนรูอยางเปนทางการเพียงอยางเดียว คุณลักษณะพิเศษ ดังกลาวคือ “ความพรอมในการ เรียนรูโดยการชีน้ ําตนเอง” ซึง่ เปนความคิดเห็น วา ตนเองมีเจตคติ ความรู ความสามารถที่จะเรียนรูโ ดยมิ ตองใหคนอื่นกําหนดหรือสั่งการ พรอมทีจ่ ะเรียนรูว ิธีการเรียนรูและประเมินการเรียนรู ทัง้ อาจดวยความ ชวยเหลอื จากผอู นื่ หรอื ไมกต็ าม การทบ่ี คุ คลสามารถช้ีนําตนเองท่จี ะเรยี นรู ยอ มเปนโอกาสที่บุคคลจะเรียนรู ที่จะพัฒนาตนเองอยางตอเนือ่ งและเรียนรูตลอดชีวิต การพัฒนาการเรียนรูโดยการชีน้ ําตนเอง ยอมเปน หนทางทที่ ําใหบุคคลเรียนรอู ยา งไมสนิ้ สุด

~ 62 ~ คาํ ชแ้ี จง ใหผ เู รียนศึกษาภาพขาว การสาํ เร็จการศึกษาจากภาพ ของ บณั ฑติ สูงวยั พรอมอธิบาย ในประเด็น (1) “ความรูสกึ ของทา นตอภาพทีไ่ ดเห็น” (2) “ทําไมบุคคลในภาพ ถึงประสบความสําเร็จในการเรียนรู” แนวการตอบ ไดเห็นคุณคาและความสาํ เร็จทจ่ี ะมีตอผูมใี จใฝเรยี นรู กิจกรรม “ทางแหงความสําเร็จ” คาํ ชแี้ จง ใหผเู รียนอานเรอ่ื ง “ทางแหงความสําเร็จ” แจงใหสรุปเรอ่ื งที่อานตามความเขาใจ ผลไมลูกหนึ่งกวา จะสุกมีกลิน่ หอม ใหเราไดลิม้ รสฉ่าํ หวานก็ผานกาลเวลาเพาะบมคนเราก็เชนกันกวาจะประสบผลสําเร็จให ไดก็ผานกาลเวลาแหงการพิสูจน มิใชฉับพลันทันใดความสําเร็จนัน้ อาศัยหลายสิ่งหลายอยาง เฉพาะความ มุงหวังต้งั ใจอยา งเดยี วยังไมเพียงพอตองมีความรูจริง รูวิธีทีด่ ําเนินไป รูเ หตุปจจัยที่มาสัมพันธเกีย่ วของและ สําคัญคือตองปฏิบัติใหถูกวิธี มีปญหาคอยตรวจสอบอยูเสมอ ถาประสบผลสําเร็จเพียงเพราะตัง้ ความหวัง โดยไมตองทําอะไร ในโลกนี้คงไมตองมีใครผิดดังตั้งความหวังสักวันคงตองไดสมหวังต้งั ใจ แหลงที่มา : http://watsunmamout.i.getweb.com ลักษณะชีวิตและลักษณะนิสัยภายในของคนเปนฐานของความสําเร็จเปนเหตุใหคนสรางฐานชีวิตปรับ ความสําเร็จที่ยั่งยืนในอนาคตได

~ 63 ~ กิจกรรม “ แปรงสฟี นมหัศจรรย ” วัตถุประสงค เพื่อใหผูเรียนตระหนักถึงความสําคัญของการมองโลกในแงดี ความคิดสรางสรรคและพัฒนาทั้ง ความคิดในดานบวก และความคิดสรางสรรคที่มีในตนเอง คาํ ชี้แจง 1. ใหผ ูเรียนเขียนประโยชนข องแปรงสฟี น ใหไ ดม ากทส่ี ดุ ในเวลา 5 นาที ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ทานไดเรียนรูและตระหนักถึงความสําคัญของความคิดสรางสรรคที่มีอยูในตนเอง

~ 64 ~ กิจกรรม “ บทสะทอ นจากการเรียนรู ” วัตถปุ ระสงค ใหผเู รยี นสรปุ ความรทู ี่ไดจากการเรยี นรูเ กีย่ วกับ “ความพรอ มในการเรยี นรูดว ยตนเอง” มีความสําคัญที่ผูเรียนสามารถนําไปปรับใชในการเรียนรูของตนเองใหมีคุณภาพไดอยางไร

~ 65 ~ แบบประเมินตนเองหลงั เรยี น แบบสอบถาม เรือ่ ง ความพรอมในการเรยี นรูดว ยตนเองของผูเ รียน ชื่อ........................................................นามสกุล................................................ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย คาํ ชแ้ี จง แบบสอบถามฉบับนี้ เปนแบบสอบถามที่วัดความชอบและเจตคติเกี่ยวกับการเรียนรูของทา น ใหทานอา นขอความตา ง ๆ ตอ ไปนี้ ซ่ึงมดี วยกัน 58 ขอ หลังจากนั้น โปรดทําเครื่องหมาย  ลงในชองที่ตรงกับ ความเปนจรงิ ของตัวทานมากที่สุด ระดับความคิดเห็น มากทส่ี ุด หมายถึง ทานรสู กึ วา ขอความน้นั สวนใหญเปน เชน น้ีหรือมีนอยครัง้ ท่ีไมใช มาก หมายถึง ทา นรสู กึ วา ขอ ความเกนิ คร่ึงมกั เปน เชน นี้ ปานกลาง หมายถึง ทานรูสกึ วา ขอ ความจริงบางไมจริงบางครึ่งตอ ครงึ่ นอ ย หมายถึง ทา นรูสึกวา ขอ ความเปน จริงบางไมบอ ยนกั นอ ยทีส่ ุด หมายถึง ทานรูส กึ วา ขอความไมจ ริง ไมเ คยเปน เชน น้ี ความคิดเหน็ รายการคาํ ถาม มาก มาก ปาน นอ ย นอ ย ทีส่ ุด กลาง ที่สุด 1. ขา พเจา ตองการเรียนรอู ยูเ สมอตราบชัว่ ชีวติ 2. ขาพเจาทราบดีวาขาพเจาตองการเรียนอะไร 3. เมื่อประสบกับบางสิ่งบางอยางที่ไมเจาใจ ขาพเจาจะหลีกเลี่ยงไปจาก สง่ิ นัน้ 4. ถาขา พเจาตองการเรยี นรูส่ิงใด ขาพเจา จะหาทางเรียนรูใ หไ ด 5. ขาพเจารักท่จี ะเรียนรอู ยูเสมอ 6. ขาพเจาตองการใชเวลาพอสมควรในการเริ่มศึกษาเรื่องใหม ๆ 7. ในชัน้ เรยี นขา พเจาหวังทีจ่ ะใหผสู อนบอกผเู รยี นทง้ั หมดอยา งชดั เจนวา ตอ งทําอะไรบางอยูต ลอดเวลา 8. ขาพเจาเชื่อวา การคิดเสมอวาตัวเราเปนใครและอยูที่ไหน และจะทํา อะไร เปน หลักสําคัญของการศึกษาของทุกคน 9. ขาพเจาทํางานดวยตนเองไดไมดีนัก 10. ถาตองการขอมูลบางอยางที่ยังไมมี ขาพเจาทราบดีวาจะไปหาไดที่ ไหน 11. ขาพเจา สามารถเรียนรูส่ิงตาง ๆ ดวยตนเองไดดกี วา คนสว นมาก

~ 66 ~ ความคดิ เหน็ รายการคําถาม มาก มาก ปาน นอย นอย ทสี่ ดุ กลาง ท่สี ุด 12. แมขาพเจาจะมีความคิดที่ดี แตดูเหมือนไมสามารถนํามาใชปฏิบัติได 13. ขาพเจาตองการมสี วนรวมในการตดั สินใจวา ควรเรยี นอะไร และจะ เรยี นอยา งไร 14. ขาพเจาไมเคยทอถอยตอการเรยี นส่ิงทยี่ าก ถาเปนเร่ืองทีข่ าพเจา สนใจ 15. ไมม ใี ครอน่ื นอกจากตวั ขาพเจา ทจี่ ะตองรับผิดชอบในสง่ิ ท่ขี า พเจา เลอื กเรยี น 16. ขาพเจาสามารถบอกไดว า ขา พเจา เรยี นสิง่ ใดไดด หี รือไม 17. สิง่ ท่ีขาพเจา ตองการเรยี นรไู ดมากมาย จนขา พเจา อยากใหแ ตล ะวนั มี มากกวา 24 ชว่ั โมง 18. ถาตัดสินใจทจ่ี ะเรียนรูอะไรกต็ าม ขาพเจาสามารถจะจัดเวลาที่จะ เรยี นรูส่ิงน้นั ได ไมวาจะมีภารกิจมากมายเพียงใดกต็ าม 19. ขาพเจามีปญหาในการทําความเขาใจเรื่องที่อาน 20. ถาขาพเจาไมเรียนก็ไมใชความผิดของขาพเจา 21. ขาพเจาทราบดีวา เม่อื ไรทีข่ า พเจา ตองการจะเรยี นรูใ นเรื่องใดเรอื่ งห นง่ี ให มากขึ้น 22. ขอมีความเขาใจพอที่จะทําขอสอบใหไ ดค ะแนนสงู ๆ กพ็ อใจแลว ถงึ แมวา ขาพเจายังไมเขาใจเรื่องนั้นอยางถองแทก็ตามที 23. ขาพเจา คิดวา หอ งสมุดเปนสถานทท่ี ่ีนา เบ่อื 24. ขาพเจา ช่ืนชอบผูท่ีเรียนรูสิง่ ใหม ๆ อยเู สมอ 25. ขาพเจาสามารถคิดคนวิธีการตาง ๆ ไดห ลายแบบสาํ หรบั การเรยี นรู หวั ขอ ใหม ๆ 26. ขาพเจาพยายามเชื่อมโยงสิ่งที่กําลังเรียนกับเปาหมายระยะยาว ทต่ี งั้ ไว 27. ขาพเจามีความสามารถเรียนรู ในเกือบทุกเรื่อง ที่ขาพเจาตองการ จะรู 28. ขาพเจาสนุกสนานในการคนหาคําตอบสําหรับคําถามตาง ๆ 29. ขาพเจาไมชอบคําถามที่มีคําตอบถูกตองมากกวาหนึ่งคําตอบ 30. ขาพเจามคี วามอยากรอู ยากเห็นเก่ียวกับสง่ิ ตาง ๆ มากมาย

~ 67 ~ ความคิดเหน็ รายการคําถาม มาก มาก ปาน นอ ย นอ ย ทส่ี ุด กลาง ท่ีสดุ 31. ขาพเจาจะดีใจมาก หากการเรียนรขู องขาพเจาไดส้นิ สดุ ลง 32. ขาพเจา ไมไดสนใจการเรียนรู เมื่อเปรยี บเทยี บกบั ผอู น่ื 33. ขา พเจาไมม ปี ญหา เกยี่ วกับทกั ษะเบือ้ งตนในการศึกษาคนควา ไดแ ก ทักษะการฟง อา น เขยี น และจาํ 34. ขาพเจาชอบทดลองสิ่งใหมๆ แมไ มแ นใจ วา ผลน้ันจะออกมา อยางไร 35. ขาพเจาไมชอบ เม่ือมคี นชใี้ หเหน็ ถงึ ขอ ผิดพลาด ในส่ิงท่ขี า พเจา กําลัง ทาํ อยู 36. ขาพเจามีความสามารถในการคิดคน หาวธิ แี ปลกๆ ทจ่ี ะทาํ สงิ่ ตาง ๆ 37. ขาพเจาชอบคิดถึงอนาคต 38. ขาพเจามีความพยายามคนหาคําตอบในส่ิงทต่ี อ งการรูไดดี เมอ่ื เทยี บ กับผูอ น่ื 39. ขาพเจาเห็นวาปญหาเปนสิ่งที่ทาทาย ไมใชสัญญาณใหห ยดุ ทาํ 40. ขาพเจาสามารถบังคับตนเอง ใหกระทําสงิ่ ท่ี คดิ วา ควรกระทาํ 41. ขาพเจาชอบวิธีการของขาพเจา ในการสํารวจตรวจสอบปญหาตาง ๆ 42. ขา พเจา มักเปน ผูนาํ กลมุ ในการเรียนรู 43. ขาพเจาสนุกท่ีไดแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผอู ่ืน 55. ในแตล ะปข า พเจาไดเรยี นรสู ง่ิ ใหม ๆ หลายๆ อยา งดว ยตนเอง 56. การเรียนรไู มไ ดทาํ ใหช วี ิตของขา พเจา แตกตางไปจากเดิม 57. ขา พเจา เปนผูเรียนท่ีมีประสิทธิภาพ ท้งั ในชัน้ เรยี น และการเรยี นรูด วย ตนเอง 58 ขาพเจาเห็นดวยกับความคิดที่วา “ผเู รียนคือ ผูน ํา”

แบบประเมนิ ตนเองหลงั เรยี นเรยี น ~ 68 ~ บทสะทอ นที่ไดจ ากการเรยี นรู 1. สง่ิ ท่ีทา นประทับใจในการเรียนรูรายวชิ าการเรียนรดู ว ยตนเองตนเอง ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ 2. ปญ หา / อปุ สรรค ท่ีพบในการเรยี นรูรายวชิ าการเรียนรดู ว ยตนเอง ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ 3. ขอ เสนอแนะเพม่ิ เตมิ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................

~ 69 ~ แบบวดั ระดบั การเรียนดวยตนเองของผเู รียน คําชีแ้ จง แบบวดั นเ้ี ปนแบบวดั ระดบั การเรยี นดว ยตนเองของผเู รยี น มจี าํ นวน 7 ขอ โปรดกาเครื่องหมาย  ลงในชอง  ที่ตรงกับความสามารถในการเรียนดวยตนเองตาม ความเปนจริงของทาน 1. การวินิจฉัยความตองการเนอ้ื หาในการเรยี น 5. การดาํ เนินการเรยี น  นกั ศกึ ษาไดเ รียนเนือ้ หา ตามคําอธิบายรายวิชา  นักศกึ ษาดาํ เนินการเรียนตามแนวทางทค่ี รกู าํ หนด เทา นนั้  นกั ศกึ ษาดําเนนิ การเรียน ตามแนวทางที่ครู นาํ เสนอ แลว ใหน กั ศกึ ษาปรับ  ครู นําเสนอเนื้อหาอื่น นอกเหนือจาก คําอธบิ ายรายวชิ า แลวใหน ักศึกษาเลือกเรยี น  นักศึกษาดาํ เนินการเรยี น ตามแนวทางที่ นกั ศกึ ษารว มกนั กาํ หนดกบั ครู เพิ่มเตมิ  นกั ศกึ ษาไดเสนอเน้ือหาอน่ื เพ่ือเรยี นเพิม่ เติม  นักศึกษาดําเนินการเรยี น ตามการกําหนดของ ตนเอง นอกเหนือจากคําอธิบายรายวิชาดวย  นักศกึ ษาเปนผูก าํ หนดเน้ือหาในการเรียนเอง 6. การแสวงหาแหลงทรัพยากรการเรียน 2. การวินิจฉัยความตองการวิธกี ารเรยี น  ครูเปนผูจัดหาแหลง ทรพั ยากรการเรยี นให  ครเู ปนผกู าํ หนดวาจะจัดการเรียนการสอนวธิ ี นักศึกษา ใด  ครเู ปนผูจัดหาแหลงทรัพยากรการเรียน แลว  ครนู ําเสนอวิธีการเรียนการสอนแลว ใหน กั ศกึ ษา ใหน กั ศึกษาเลอื ก เลอื ก  นักศึกษารวมกับครูหาแหลงทรัพยากรการ  นกั ศึกษารว มกับครูกําหนดวธิ ีการเรียนรู เรยี น รวมกนั  นกั ศกึ ษาเปน ผจู ดั หาแหลงทรัพยากรการเรียน  นักศึกษาเปนผกู ําหนดวิธีการเรยี นรูเอง เอง 3. การกําหนดจุดมุงหมายในการเรียน 7. การประเมนิ การเรยี น  ครูเปนผูกาํ หนดจุดมุงหมายในการเรียน  ครูนําเสนอจดุ มงุ หมายในการเรยี นแลว ใหน กั ศกึ ษา  ครู เปน ผูประเมนิ การเรยี นของนักศกึ ษา เลอื ก  ครู เปน ผูประเมินการเรยี นของนกั ศกึ ษาเปน  นักศึกษารวมกับครูกําหนดจุดมุงหมายในการ สว นใหญ และเปดโอกาสใหนักศึกษาไดประเมิน เรยี น การเรยี นของตนเองดว ย  นกั ศึกษาเปน ผูก ําหนดจุดมุงหมายในการเรียน  มกี ารประเมนิ การเรยี นโดยครู ตวั นักศึกษาเอง เอง และเพือ่ นนกั ศึกษา  นกั ศึกษาเปน ผปู ระเมินการเรียนของตนเอง

~ 70 ~ กระบวนการเรียนรทู เ่ี ปน การเรียนรูดว ยตนเอง มคี วามจาํ เปน ทจี่ ะตองอาศัยทักษะและความรู 4. การวางแผนการเรยี น บางอยา ง ผูเ รียนควรไดมกี ารตรวจสอบพฤตกิ รรม  นกั ศกึ ษาไมไ ดเ ขียนแผนการเรยี น ที่จาํ เปน สําหรบั ผูเรยี นทจี่ ะเรยี นรดู ว ยตนเอง  ครนู าํ เสนอแผนการเรยี นแลว ใหน กั ศึกษานาํ ไป ปรบั แก  นักศึกษารวมกับครูวางแผนการเรียน  นกั ศกึ ษาวางแผนการเรยี นเอง โดยการเขียน สญั ญาการเรยี นที่ระบุจดุ มุง หมายการเรียน วิธกี าร เรยี น แหลงทรัพยากรการเรียน วิธีการประเมินการ เรยี น และวันที่จะทํางานเสร็จ

~ 71 ~ บทที่ 2 การใชแหลงการเรียนรู  สาระสําคัญ แหลง เรยี นรูมีความสาํ คัญในการพฒั นาความรูข องมนษุ ยใ หสมบูรณมากย่งิ ข้นึ นอกเหนอื การเรียนในชน้ั เรยี น และเปนแหลง ที่อยใู หส งั คมมนษุ ยล อ มรอบตวั ผเู รยี น ท่สี ามารถเขา ไปศึกษาคนควา เพ่ือการเรียนรูไดต ลอดชีวิต  ผลการเรยี นรทู ่คี าดหวัง 1. ผูเรียนมคี วามรู ความเขาใจ เห็นความสําคัญของแหลงเรียนรู และหองสมุดประชาชน 2. ผูเรยี นสามารถใชแหลง เรียนรู หองสมุดประชาชนได  ขอบขา ยเน้ือหา เร่ืองท่ี 1 ความหมาย ความสําคัญ ประเภทของแหลงเรยี นรู เร่ืองท่ี 2 แหลง เรียนรปู ระเภทหองสมุด เร่ืองท่ี 3 ทักษะการเขาถึงสารสนเทศของหองสมุดประชาชน เร่ืองท่ี 4 การใชแ หลงเรยี นรูสาํ คญั ๆ ภายในประเทศ เร่ืองท่ี 5 การใชแหลงเรียนรผู า นเครือขายอินเทอรเนต็

~ 72 ~ เรือ่ งท่ี 1 : ความหมาย ความสําคัญ ประเภทของแหลง เรยี นรู ความรูหรือขอมูลสารสนเทศเกิดขึ้นและพัฒนาอยางตอเนื่องตลอดเวลา และมีการเผยแพร ถึงกัน โดยใชเทคโนโลยีสารสนเทศภายในไมกีว่ ินาที ทําใหมนุษยตองเรียนรูก ับสิง่ ที่เปลีย่ นแปลงใหมๆ เพื่อให สามารถรูเ ทาทันเหตุการณ และนํามาใชใหเกิดประโยชนตอการดํารงชีวิตไดอยางมีความสุข ความรูห รือ ขอมูลสารสนเทศตาง ๆ ดังกลาวมีอยูใ นแหลงเรียนรูล อมรอบตัวเรา ดังนัน้ การเรียนรูที่ เกิดขึน้ ภายใน หอ งเรยี นยอมเปน การไมเพียงพอในความรทู ีไ่ ดร ับ ความหมายของแหลง เรยี นรู แหลง เรยี นรู หมายถึง บรเิ วณ ศนู ยร วม บอ เกดิ แหง หรอื ท่ี ท่ีมสี าระเน้ือหาเปน ขอมลู ความรู ความสาํ คัญของแหลงเรยี นรู แหลงเรียนรูมีบทบาทสําคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ดงั น้ี 1. เปนแหลงทีม่ ีขอมูล/ ความรู ตามวัตถุประสงคของแหลงเรียนรูน ัน้ เชน สวนสัตว ให ความรูเรือ่ งสัตว พพิ ธิ ภัณฑใหความรูเรอื่ งโบราณวตั ถุสมัยตาง ๆ 2. เปนสื่อการเรียนรูส มัยใหมทีค่ วามรูก อใหเกิดทักษะ และชวยการเรียนรูส ะดวกรวดเร็ว เชน อนิ เทอรเ นต็ 3. เปนแหลงชวยเสริมการเรียนรูข องการศึกษาประเภทตาง ๆ ทัง้ การศึกษาในระบบ การศึกษา นอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย 4. เปนแหลงการเรียนรูต ลอดชีวิตทีม่ นุษยเขาไปหาความรูไ ดดวยตนเองตามความสนใจ และ ความสามารถ 5. เปนแหลงทีม่ นุษยสามารถเขาไปปฏิบัติไดจริง เชน การประดิษฐเครือ่ งใชตาง ๆ การ ซอม เครอ่ื งยนต เปนตน ชว ยกระตนุ ใหเ กดิ ความสนใจ ความใฝรู 6. เปนแหลงทีม่ นุษยสามารถเขาไปเรียนรูเกี่ยวกับวิทยาการใหม ๆ ยังไมมีของจริงใหเห็น หรือไมสามารถเขาไปดูจากของจริงไดโดยเรียนรู การดภู าพยนตร วดี ทิ ศั น หรอื ส่อื อน่ื ๆ 7. เปนแหลงสงเสริมความสัมพันธอันดีระหวางคนในทองถิน่ ใหเกิดความตระหนักและ เห็น คุณคาของแหลง เรยี นรู 8. เปนสิ่งทีช่ วยเปลีย่ นแปลงทัศนคติ คานิยมใหเกิดการยอมรับสิ่งใหม แนวคิดใหม เกิด จนิ ตนาการ และความคดิ สรางสรรคก บั ผูเ รยี น 9. เปนการประหยัดคาใชจายและเพิ่มรายไดใหแหลงเรียนรูของชุมชน

~ 73 ~ ประเภทของแหลง เรยี นรู แหลง เรียนรูม กี ารแบง แยกตามลกั ษณะได 6 ประเภท ดงั น้ี 1. แหลงเรียนรูประเภทบุคคล ไดแก บุคคลทีม่ ีความรู ความสามารถดานตาง ๆ ทีส่ ามารถ ถายทอดความรูด วยรูปแบบวิธีตาง ๆ ท่ีตนมีอยูใหผูสนใจหรือผูตองการเรียนรู เชน ผูเชี่ยวชาญใน สาขาวิชาการตาง ๆ ผูอาวุโสทีม่ ีประสบการณมามาก หรืออาจจะเปนบุคคลที่ ไดรับแตงตัง้ เปนทางการ มี บทบาทสถานะทางสังคม หรืออาจเปนบุคคลที่เปนโดยการงานอาชีพ หรือบุคคลทีเ่ ปนโดยความสามารถ เฉพาะตัว หรอื บคุ คลทไ่ี ดร ับแตง ต้ังเปนภมู ิปญ ญา 2. แหลงเรียนรูประเภทธรรมชาติ ไดแก สิง่ ตาง ๆ ทีเ่ กิดขึน้ โดยธรรมชาติ และให ประโยชน ตอมนุษย เชน ดิน นํ้า อากาศ พืช สัตว ตนไม แรธาตุ ทรัพยากรธรรมชาติ เหลานี้อาจถูกจัดใหเปน อุทยาน วนอทุ ยาน เขตรกั ษาพนั ธุสัตวปา สวนพฤกษศาสตร ศนู ย ศึกษาธรรมชาติ เปน ตน 3. แหลง เรยี นรปู ระเภทวัสดุและสถานท่ี ไดแก อาคาร สิง่ กอสราง วัสดุ อุปกรณ และสิง่ ตาง ๆ ทีป่ ระชาชนสามารถศึกษาหาความรูใ หไดมาซึง่ คําตอบ หรือสิง่ ทีต่ องการจากการเห็น ไดยิน สัมผัส เชน หอ งสมดุ ศาสนสถาน ศนู ยการเรยี น พิพธิ ภณั ฑ สถานประกอบการ ตลาด นิทรรศการ สถานทีท่ าง ประวัติศาสตร ชมุ ชนแหงการเรียนรตู าง ๆ 4. แหลงเรียนรูประเภทสื่อ ไดแก สิง่ ที่ทําหนาทีเ่ ปนสือ่ กลางในการถายทอดเนือ้ หา ความรู สารสนเทศ ใหถงึ กันโดยผา นประสาทสัมผัส ไดแ ก หู ตา จมกู ลิ้น กาย และใจ แหลงเรียนรู ประเภทน้ี ทําใหกระบวนการเรียนรูเปนไปไดอยางรวดเร็ว มีประสิทธิภาพสูง ทัง้ สือ่ อิเล็กทรอนิกส สื่อสิง่ พิมพ ส่ือ โสตทัศน 5. แหลงเรียนรูประเภทเทคนิค สิง่ ประดิษฐคิดคน ไดแก สิง่ ทีแ่ สดงถึงความกาวหนาทาง นวัตกรรม เทคโนโลยีดานตาง ๆ ที่ไดมีการประดิษฐคิดคนหรือพัฒนาปรับปรุงขึน้ มาใหมนุษยได เรียนรู ถึงความกาวหนา เกดิ จนิ ตนาการ แรงบนั ดาลใจ 6. แหลงเรียนรูประเภทกิจกรรม ไดแก การปฏิบัติการดานประเพณีวัฒนธรรม ตลอดจน การปฏบิ ัตกิ ารความเคลื่อนไหวเพอื่ แกป ญ หา และปรับปรุงพัฒนาสภาพตาง ๆ ในทองถิ่น การที่ มนุษยเขา ไปมีสวนรวมในกิจกรรมตาง ๆ เชน การรณรงคปองกันยาเสพติด การสงเสริมการเลือกตัง้ ตามระบบ ประชาธิปไตย การรณรงคความปลอดภัยของเด็กและสตรีในทองถิ่น

~ 74 ~ เรื่องที่ 2 : แหลงเรียนรูป ระเภทหอ งสมดุ หองสมุดเปนแหลงเรียนรูท ีส่ ําคัญประเภทหน่ึง ทีจ่ ัดหา รวบรวมสรรพวิชาการตาง ๆ ที่เกิด ขึ้น จากทั่วโลกมาจัดระบบ และใหบริการแกกลุมเปาหมายศึกษาคนควาอยางตอเนื่องตลอดชีวิต ปจ จบุ นั มีคาํ อ่นื ๆ ทห่ี นว ยงานตา ง ๆ ใชในความหมายของคําวา หอ งสมดุ เชน หอ งสมุด และ ศูนยสารสนเทศ สาํ นักบรรณาสารการพฒั นา สํานักบรรณสารสนเทศ สาํ นกั หอสมุด สาํ นกั วิทยบริการ เปน ตน หองสมุดโดยทั่วไปแบงออกเปน 5 ประเภท ดงั น้ี 1. หอสมุดแหง ชาติ นับเปนหองสมดุ ทใี่ หญทส่ี ดุ ในประเทศ ดาํ เนนิ การโดยรัฐบาล ทําหนา ที่หลัก คือ รวบรวม หนงั สอื สง่ิ พิมพ และสอ่ื ความรู ทกุ อยา งทีผ่ ลดิ ขึน้ ในประเทศ และ ทกุ อยา งที่เก่ียวกบั ประเทศ ไมวา จะ จัดพิมพในประเทศใด ภาษาใด ทั้งนี้เปนการอนุรักษส อื่ ความรู ซ่ึงเปน ทรัพยสนิ ทาง ปญญาของชาติมิให สญู ไป และใหม ไี วใ ชใ นอนาคต นอกจากรวบรวมสิ่งพิมพในประเทศแลว ก็มี หนา ทร่ี วบรวมหนงั สอื ท่ีมี คุณคา ซง่ึ พมิ พในประเทศอ่ืนไวเ พ่อื การคน ควาอางองิ ตลอดจนทาํ หนา ท่ี เปนศูนยรวบรวมบรรณานุกรม ตา ง ๆ และจดั ทาํ บรรณานกุ รมแหง ชาตอิ อกเผยแพรใ หทราบทว่ั กันวา มีหนังสอื อะไรบา งท่ีผลิตข้ึนใน ประเทศ หอสมุดแหงชาติจึงเปนแหลงใหบริการทางความรูแก คนทั้งประเทศ ชว ยเหลอื การคน ควา วจิ ัย ตอบคําถาม และใหค ําแนะนําปรึกษาเกย่ี วกับหนังสอื 2.หอ งสมดุ ประชาชน หองสมุดประชาชนดําเนินการโดยรัฐ อาจจะ เปนรัฐบาลกลาง รัฐบาลทองถิน่ หรือเทศบาล แลว แตร ะบบ การปกครอง ตามความหมายเดิม หองสมุดประชาชนเปน หองสมุดทีป่ ระชาชนตองการใหมี ในชุมชนหรือเมืองที่เขา อาศัยอยู ประชาชนจะสนับสนุนโดยยินยอมใหรัฐบาลจายเงิน รายไดจากภาษีตาง ๆ ในการจัดตัง้ และดําเนินการหองสมุด ประเภทนีใ้ หเปนบริการของรัฐ จึงมิไดเรียกคาตอบแทน เชน คา บํารุงหองสมุด หรือคาเชาหนังสือ ทัง้ นีเ้ พราะถือวาประชาชนไดบํารุงแลว โดยการเสียภาษีรายไดใหแก

~ 75 ~ ประเทศ หนาที่ของหองสมุด ประชาชนก็คือ ใหบริการหนังสือและสือ่ อืน่ ๆ เพือ่ การศึกษาตลอดชีวิต บริการขาวและเหตุการณ ตาง ๆ ที่ประชาชนควรทราบ สงเสริมนิสัยรักการอานและการรูจ ักใชเวลา วางใหเปนประโยชน ให ขาวสาร ขอมูลที่จําเปนตองใชในการปฏิบัติงานและการพัฒนาดานตาง ๆ 3.หอ งสมดุ ของมหาวทิ ยาลยั และวิทยาลยั เปนหองสมุดทีต่ ้งั อยใู นสถานศึกษาระดับ อดุ มศึกษา ทําหนาที่สงเสริมการเรียนการสอน ตามหลักสูตร โดยการจัดรวบรวมหนังสือและสื่อความรูอ ืน่ ๆ ในหมวดวิชา ตาง ๆ ตามหลักสูตร ชวยเหลือในการคนควาวิจัยของอาจารย และนักศึกษา สงเสริมพัฒนาการทางวิชาการของอาจารย และ นักศึกษา และชวยจดั ทาํ บรรณานุกรมและดรรชนีสําหรับคนหาเรื่องราวท่ีตองการ แนะนํา นักศึกษาในการ ใชห นงั สืออางอิงบัตรรายการและคูมือสําหรับการคนเรื่อง 4. หอ งสมดุ โรงเรยี น เปนหองสมดุ ทต่ี ัง้ อยใู นโรงเรียนมัธยมและโรงเรียนประถมศึกษา มีหนาที่สงเสริมการ เรียน การสอนตามหลักสูตร โดยการรวบรวมหนังสือและสื่อ ความรูอ ืน่ ๆ ตามรายวิชา แนะนํา สอนการใช หองสมุดแก นักเรียน จัดกิจกรรมสงเสริมนิสัยรักการอาน แนะนําใหรูจ ัก หนังสือที่ควรอาน ใหรูจ ักวิธี ศึกษาคนควาหาความรูด วย ตนเอง ใหรูจักรักและถนอมหนังสือ และเคารพสิทธิของผูอ ืน่ ในการใช หองสมุดและยืมหนังสือซึง่ เปนสมบัติของทุกคน รวมกัน รวมมือกับครูอาจารยในการจัดชัว่ โมงใช หองสมุด จดั หนงั สอื และสอ่ื การสอนอ่นื ๆ ตามรายวิชาใหแกครูอาจารย 5. หองสมดุ เฉพาะ เปนหองสมุดซึง่ รวบรวมหนังสือในสาขาวิชาบางสาขาโดยเฉพาะ มักเปนสวนหนึง่ ของ หนวยราชการ องคการ บริษัทเอกชน หรือธนาคาร ทําหนาที่จัดหาหนังสือและใหบริการความรู ขอมูล และขาวสารเฉพาะเรือ่ งทีเ่ กีย่ วของกับการดําเนินงานของหนวยงานนัน้ ๆ หองสมุดเฉพาะจะเนน

~ 76 ~ การรวบรวมรายงานการคนควาวิจัย วารสารทางวิชาการ และเอกสารเฉพาะเรือ่ งทีผ่ ลิตเพือ่ การใชใน กลุม นักวิชาการบริการของหองสมุดเฉพาะจัดพิมพขาวสารเกีย่ วกับสิ่งพิมพเฉพาะเรื่องสงใหถึงผูใ ช จัดสง เอกสารและเรื่องยอของเอกสารเฉพาะเรื่องใหถึงผูใชตามความสนใจเปนรายบุคคล ในปจจุบันนี้ เนื่องจากการผลิตหนังสือและสิ่งพิมพอื่น ๆ โดยเฉพาะวารสารทางวิชาการ รายงานการวิจัย และรายงานการประชุมทางวิชาการมีปริมาณเพิ่มขึ้นมากมาย แตละสาขาวิชา แยกยอยเปน รายละเอียดลึกซึ้ง จึงยากที่หองสมุดแหงใดแหงหนึ่งจะรวบรวมเอกสารเหลานี้ไดหมด ทุกอยาง และ ใหบริการไดทุกอยางครบถวน จงึ เกดิ มหี นว ยงานดาํ เนนิ การเฉพาะเรอ่ื ง เชน รวบรวม หนังสือและสิง่ พิมพ อ่ืน ๆ เฉพาะสาขาวิชายอย วิเคราะหเนือ้ หา จัดทําเรือ่ งยอ และดรรชนีคนเรือ่ ง น้ัน ๆ แลวพิมพออก เผยแพรใหถึงตัวผูต องการเรือ่ งราวขาวสารและขอมูล ตลอดจนเอกสารในเรื่องนั้น หนวยงานทีท่ ําหนาที่ ประเภทนี้ จะมีชื่อเรียกวา ศูนยเอกสาร ศูนยสารสนเทศ ศูนยขาวสาร หรือ ศูนยสารนิเทศ เชน ศูนย เอกสารการวิจัยทางวิทยาศาสตร ศูนยขาวสารการประมง เปนตน ศูนยเหลานีบ้ างศูนยเปนเอกเทศ บาง ศนู ยก เ็ ปน สว นหนึ่งของหอ งสมดุ บางศนู ยก็เปน สวนหนึ่งของ หนว ยงานเชน เดยี วกบั หอ งสมดุ เฉพาะ หอ งสมดุ ประชาชน ในที่นีจ้ ะกลาวถึงหองสมุดประชาชนเปนหลัก เนือ่ งจากเปนหองสมุดที่ใหบริการในทุกอําเภอ และใน กทม.บางเขต หรือใหบริการประชาชนทั่วไป และอยใู นชุมชนใกลตวั นกั ศึกษามากท่ีสุด หองสมุดประชาชน หมายถึง สถานทีจ่ ัดหา รวบรวมทรัพยากรสารสนเทศ เพือ่ การอาน และ การศึกษาคนควาทุกชนิด ทุกประเภท มีการจัดระบบหมวดหมูต ามหลักสากล เพื่อการบริการ และ จัดบริการอยางกวางขวางแกประชาชนในชุมชน สังคม โดยไมจํากัดเพศ วัย ความรู เชื้อชาติ ศาสนา รวมทั้งการจัดกิจกรรมสงเสริมการอานโดยมีบรรณารักษศาสตรเปนผูอํานวยความสะดวก หอ งสมดุ ประชาชนดาํ เนนิ การโดยหนว ยงานตา ง ๆ ไดแ ก สํานักงาน กศน. (หองสมุด ประชาชน ทั่วประเทศ) กรุงเทพมหานคร (หองสมุดประชาชนในเขต กทม.) เทศบาล (หองสมุด ประชาชนเทศบาล) เปนตน ประเภทของหองสมุดประชาชน (สงั กัดสํานกั งาน กศน.) หองสมุดประชาชน แบงตามขนาดไดเปน ๓ ประเภทใหญ ๆ ดงั น้ี 1. หองสมุดประชาชนขนาดใหญ ไดแก หองสมุดประชาชนจังหวัด สวนใหญตัง้ อยูใน เขต อาํ เภอเมอื ง และหอสมุดรัชมังคลาภิเษกพระราชวังไกลกังวล หัวหิน ซึ่งมีลักษณะอาคารสวนใหญ เปน 2 ช้ัน ชน้ั บนจดั บรกิ ารหนงั สือ เอกสาร และสื่อเกี่ยวกับการศึกษาตามหลักสูตรระดับตาง ๆ โดยจัดเปนหอง การศึกษานอกโรงเรียนและหองโสตทัศนศึกษา หองหรือมุมหนังสือมหาวิทยาลัย สุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคําแหง และหองหรือมุมศูนยขอมูลชุมชนทองถิน่ เปนตน สวนชั้นลางจัดเปนชั้น

~ 77 ~ หนังสือและบริการหนังสือ เอกสาร สือ่ ความรูท างงวิชาการ สารคดีโดยทัว่ ไป และจัดบริการหนังสือ สําหรับเด็ก สือ่ สําหรับเด็ก เยาวชน มมุ จัดกจิ กรรมสาํ หรบั เดก็ 2. หองสมุดประชาชนขนาดกลาง ไดแก หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ลักษณะ อาคารเปน 2 ชั้น มีรูปแบบอาคารเหมือนกันเกือบทุกแหง ชัน้ บนจัดเปนหองศูนยขอมูลทองถิน่ บริการ เกี่ยวกับขอมูลชุมชน หองการศึกษานอกโรงเรียน บริการสือ่ ความรูห ลักสูตรการศึกษานอกโรงเรียน ทุก หลักสูตร ทุกประเภท ตลอดจนหองโสตทัศนศึกษาและหองการศึกษาดาวเทียมไทยคม และหอง สําคัญ ท่ีสุดหองหนึง่ คือหองเฉลิมพระเกียรติฯ จัดบริการขอมูลเกีย่ วกับพระราชประวัติ พระราชกรณียกิจ โครงการในพระราชดําริหนังสือพระราชนิพนธของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และพระราชวงศที่เกี่ยวของ เปนตน ชัน้ ลางจัดบริการมุมเด็กซึง่ ประกอบดวยสื่อความรูส ําหรับเด็ก เครื่อง เลนพัฒนาความพรอม สือ่ ความรูทุกประเภท รวมทัง้ เปนทีจ่ ัดกิจกรรมสําหรับเด็ก และจัดสื่อ เอกสาร หนังสือวิชาการ สารคดี ความรทู ัว่ ไปสําหรบั ผูใหญ ประชาชนทั่วไป หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” เปนหองสมุดที่ไดพระราชทานพระราชานุญาตจาก สมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี ในวโรกาสทีท่ รงมีพระชนมายุครบ 36 พรรษา และพระองค ทรงเสด็จเปดหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ทกุ แหง ดว ยพระองคเ อง 3. หองสมุดประชาชนขนาดเล็ก ไดแก หองสมุดประชาชนอําเภอทัว่ ไป จัดบริการหนังสือ และสือ่ ความรูป ระเภทตาง ๆ จัดมุมเด็กและครอบครัว มุมวารสารหนังสือพิมพ มุมการศึกษานอก โรงเรยี นและหนงั สอื วชิ าการ สารคดีท่ัวไป รวมทง้ั หนังสืออา งอิง เปน ตน ความสําคัญของหอ งสมุดประชาชน หองสมุดประชาชนมีความสําคัญเปนอยางมากตอการพัฒนาคนในชุมชน และของประเทศ ในทุก ดา น ดงั น้ี 1. เปนแหลงกลางในการจัดหารวบรวม และบริการขอมูลขาวสารสําคัญทีท่ ันเหตุการณ และ ความเคลื่อนไหวของโลกที่ปรากฏในรูปลักษณตาง ๆ มาไวบริการแกประชาชน 2. เปนแหลงเรียนรูการศึกษาตามอัธยาศัยทีใ่ หพื้นฐานความคิดของประชาชนโดย สวนรวม และเปนพื้นฐานความเติบโตทางสติปญญาและวัฒนธรรมอยางตอเนื่องตลอดชีวิต 3 เปนศูนยขอมูลชุมชนในการสงเสริมกิจกรรมดานการศึกษาและวัฒนธรรมของชุมชน 4. เปนแหลงกลางทีจ่ ะปลูกฝงใหประชาชนมีนิสัยรักการอาน การศึกษาคนควาหาความรู การ ศกึ ษาวจิ ัย 5. เปนแหลงทีป่ ระชาชนสามารถใชหนังสือ สือ่ ความรูต าง ๆ ใหเปนประโยชนอยางเต็มที่ ตามความตองการและสภาพแวดลอมของประชาชน 6. เปน แหลง สนบั สนนุ การเผยแพรค วามรู ความคิด ทัศนคติ ประสบการณในรูปแบบ ของสือ่ ตางๆ

~ 78 ~ 7. เปนแหลงการเรียนรูท ีเ่ ชือ่ มโยงการศึกษานอกระบบ การศึกษาในระบบ และเชือ่ มโยง แหลงเรยี นรตู า ง ๆ 1. การบรกิ ารภายในหอ งสมดุ หองสมุดประชาชนทุกประเภทจะจัดบริการภายในหองสมุดตามความเหมาะสมของแตละ หองสมดุ และการสนองตอบความตองการของผูรับบริการ ดงั น้ี 1.1 บริการการอาน การศึกษาคนควา จดั สอื่ ตา ง ๆ ในพ้ืนที่ท่ีถกู จัดเปน สดั สว น และ สิง่ อํานวย ความสะดวกตาง ๆ 1.2 บริการสืบคนดวยคอมพิวเตอร เพือ่ การเขาถึงสารสนเทศทีต่ องการไดอยางรวดเร็ว ดวย โปรแกรม PLS (Public Library Service) โดยจัดบริการเครอ่ื งคอมพิวเตอรเพอ่ื การสืบคนและ แนะนําการ ใช 1.3 บริการสืบคนดวยตูบ ัตรรายการ โดยสารสนเทศทุกประเทภ ทุกชนิด จะถูกจัดทํารายการ คนเปนบัตรรายการ จัดเรียงไวในตูบ ัตรรายการ แยกประเภทเปนบัตรผูแตง บัตรชือ่ หนังสือ และ บัตร เรอ่ื ง รวมทั้งบัตรดรรชนีตาง ๆ ไวบริการ 1.4 บริการยืม-คืน หนังสือ-สือ่ ความรูต าง ๆ ใหผูใ ชบริการยืมอานนอกหองสมุด โดยแตละ แหงจะกําหนด กฎ ระเบียบ ขอบังคับ ฯลฯ ตามความเหมาะสมของแตละหองสมุด และมีการใช ระบบ เทคโนโลยใี นการบรกิ ารทร่ี วดเรว็ 1.5 การบริการแนะแนวการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยแกนักศึกษา และ ประชาชนผูส นใจท่ัวไป 1.6 บริการสื่อเอกสารของสถาบันอุดมศึกษา ทั้งของมหาวิทยาลัยรามคําแหง มหาวิทยาลัย สุโขทัยธรรมาธิราช 1.7 บริการขอมูลสารสนเทศและเอกสารงานวิจัยตาง ๆ รวมทงั้ หนังสอื อา งองิ 1.8 บรกิ ารการเรยี นรกู ารใชค อมพวิ เตอรโ ปรแกรมตา ง ๆ อนิ เทอรเ นต็ สอ่ื อิเล็กทรอนิกสตา ง ๆ 1.9 บริการสถานที่จัดกิจกรรมเสริมความรูตาง ๆ 1.10บริการแนะนําใหความรูแ กนักเรียน นักศึกษา สถาบันตาง ๆ รวมทัง้ ประชาชนในการ รูจ ัก ใชหองสมุดประชาชน 1.11บริการแนะนําทางบรรณารักษศาสตรแกบุคลากรเครือขายในการจัด ปรับปรุง พัฒนา แหลง เรียนรหู องสมดุ ของทองถ่ิน 1.12บริการฝกประสบการณการปฏิบตั ิงานหอ งสมดุ แกนักเรยี น นักศึกษา สถาบันตาง ๆ

~ 79 ~ 2. การบริการภายนอกหองสมุด 2.1 บริการหองสมดุ เคล่อื นท่ีกับหนวยงานองคก รทอ งถน่ิ 2.2 บริการหมุนเวียนสื่อในรูปแบบตาง ๆ ไปยังศนู ยก ารเรยี น แหลงความรู ครอบครวั ฯลฯ ท่ี อยหู า งไกลหอ งสมดุ ในรูปแบบตาง ๆ เชน เป ยา ม หบี กระเปา ฯลฯ 2.3 บริการความรูทางสถานีวิทยุ โทรทศั น หอกระจายขาว เสียงตามสาย แผน พับ แผนปลิว ฯลฯ 2.4 บรกิ ารสือ่ ตา ง ๆ แกบุคลากร กศน. ทั้งครู วิทยากร นักศกึ ษากลุมการเรียนรูตา ง ๆ

~ 80 ~ เร่ืองที่ 3 : ทักษะการเขาถึงสารเทศของหองสมุดประชาชน ปจจุบันความกาวหนาของเทคโนโลยี ชวยลดขั้นตอนการหาขอมูลของหองสมุดประชาชน ผูเ รียนสามารถคนหาไดจากอินเทอรเน็ต วามีหองสมุดประชาชนที่ใดบาง สถานท่ีต้ัง เวลาเปด-ปด หมายเลขโทรศัพท กิจกรรมที่ใหบ รกิ าร ชว ยใหผ ใู ชส ะดวกและสามารถเขา ถึงหองสมุดไดง าย หองสมุดทุกประเภททุกชนิดจะมีการจัดระบบหมวดหมูข องสารสนเทศ โดยมีวัตถุประสงค สําคัญเพือ่ ใหประชาชนเขาถึงสิง่ ทีต่ องการสนใจไดงาย สะดวกรวดเร็ว และสะดวกในการบริหาร จัดการ หองสมุดเพื่อการบริการกลุมเปาหมายในระยะยาว ระบบหมวดหมูท ีห่ องสมุดนํามาใชจะเปนระบบสากลทีท่ ัว่ โลกใช และเหมาะกับกลุม เปาหมาย เขาถึงไดงาย ระบบที่นิยมใชในประเทศไทยเปนสวนใหญ มี 2 ระบบ ไดแก ระบบทศนิยม ของดิวอี้ ซ่ึง ใชต วั เลขอารบกิ เปนสญั ลักษณ แทนหมวดหมสู ารสนเทศ นิยมใชในหองสมุดประชาชน กบั อกี ระบบหนึ่ง ไดแ กร ะบบรัฐสภาอเมรกิ นั ใชอ กั ษรโรมนั (A-Z) เปน สญั ลักษณ นยิ มใชใ นหอ ง สมุดมหาวิทยาลัย ระบบทศนิยมของดิวอี้ แบงความรูในโลกออกเปนหมวดหมูจากหมวดใหญไปหาหมวดยอย จาก หมวดยอ ยแบง เปน หมยู อ ย และหมยู อ ยๆ โดยใชเลขอารบิก 0-9 เปน สัญลกั ษณ ดงั น้ี 000 สารวิทยาความรูเบ็ดเตล็ดทั่วไป 100 ปรชั ญาและวิชาทเ่ี กย่ี วขอ ง 200 ศาสนา 300 สังคมศาสตร 400 ภาษาศาสตร 500 วิทยาศาสตร (วิทยาศาสตรบรสิ ทุ ธ)์ิ 600 เทคโนโลยี (วิทยาศาสตรประยุกต) 700 ศิลปกรรมและการบันเทิง 800 วรรณคดี 900 ภมู ิศาสตรและประวตั ิศาสตร ระบบรฐั สภาอเมรกิ า (Library of Congress Classification) หองสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทยสวนใหญใชระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน ซึ่งปรับปรุง และพฒั นาโดย เฮอรเ บริ ด พัทนมั (Herbirt Putnum) เมอ่ื ป พ.ศ. 2445 ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกันแบงหมวดหมูวิชาออกเปน 20 หมวด ใชอักษรโรมันตัวใหญ A-Z ยกเวนตัวอักษร I, O, W, X, Y เพื่อสําหรับการขยายหมวดหมูวิชาการใหม ๆ ในอนาคต ตารางการแบงหมวดหมูหนงั สือระบบหอสมุดอเมรกิ นั แบงหมวดหมูวิชาการเปน 20 หมวด ใหญ ดงั น้ี

~ 81 ~ 1. หมวด A : ความรูท ัว่ ไป 2. หมวด B : ปรัชญา ศาสนา 3. หมวด C : ประวัติศาสตร 4. หมวด D : ประวัติศาสตรสากล 5. หมวด E-F : ประวตั ิศาสตรอเมริกา 6. หมวด G : ภูมศิ าสตร มานุษยวิทยา คติชนวิทยา 7. หมวด H : สังคมศาสตร 8. หมวด J : รฐั ศาสตร 9. หมวด K : กฎหมาย 10. หมวด L : การศึกษา 11. หมวด M : ดนตรี 12. หมวด N : ศลิ ปกรรม 13. หมวด P : ภาษาและวรรณคดี 14. หมวด Q : วิทยาศาสตร 15. หมวด R : แพทยศาสตร 16. หมวด S : เกษตรศาสตร 17. หมวด T : เทคโนโลยี 18. หมวด U : วิชาการทหาร 19. หมวด V : นาวิกศาสตร 20. หมวด Z : บรรณารกั ษศาสตร สําหรับหองสมุดประชาชนซึ่งผูใชบริการเปนประชาชนทั่วไป การจดั หมวดหมูหนังสือ นอกจาก ระบบดังกลาวแลว ยงั มีชื่อหมวดหนงั สือและสอื่ เพอื่ เพิ่มความสะดวกในการคนหา เชน นวนิยาย เรือ่ งสั้น สารคดี ประวัติศาสตร วิทยาศาสตร กฬี า นนั ทนาการ เปน ตน การเขาถึงสารสนเทศหอ งสมุดประชาชน หองสมุดประชาชนมีหลากหลายสังกัด เชน สังกัดสํานักงาน กศน. สังกัดกรุงเทพมหานคร สังกัดเทศบาล การจัดระบบการสืบคนหองสมุดประชาชนไดอํานวยความสะดวกในการสืบคนสาร สนเทศ ดงั น้ี 1. การใชโปรแกรมเพื่อการสืบคน ในยุคปจจุบัน สํานักงาน กศน. ไดพัฒนาโปรแกรม เพ่ือ บริหารจัดการงานหองสมุดใหครบวงจร เชน ขอมูลหนังสือ ส่ือ ขอมูล สมาชิก ขอมูลอืน่ ๆ ดังน้ัน หากผใู ชบรกิ ารตอ งการรูวา มีหนังสือหรอื สื่อทต่ี อ งการในหองสมุดแหงน้ันหรือไม ก็สามารถคนหา ไดดวย

~ 82 ~ โปรแกรมดังกลาว ซึง่ หองสมุดจะมีคอมพิวเตอรใหสืบคนไดดวยตนเอง โดยพิมพคําที่ เกีย่ วของกับ หนังสือ เชน ประวัติศาสตร สัตวเลีย้ งลูกดวยนม การศึกษา โลกรอน ฯลฯ สวน รายละเอียดวิธีการใช โปรแกรม สามารถศึกษาไดจากหองสมุดประชาชนแหงนั้น 2. การสืบคนขอมูลสารสนเทศดวยบัตรรายการ หองสมุดประชาชนบางแหงอาจยังจัดบริการสืบคนดวยบัตรรายการ ซึง่ มีลักษณะเปน บัตร แขง็ เก็บไวใ นลิ้นชักในตบู ัตรรายการ ตวั อยา งลกั ษณะของบัตรรายการ บัตรรายการหนังสือที่ปรากฏขางบน จะมีช่อื ผแู ตง อยูบรรทดั บนสุด มีชอ่ื เรยี กวา บัตรผูแ ตง กิจกรรม ใหครู กศน. รวมกลุมผูเ รียนแบงกลุม ละประมาณ 10 คน ไปหอง สมุดประชาชน โดย ประสานงานกับบรรณารักษใหแนะนําหองสมุด การ ใชหองสมุดแหลงสารสนเทศ และใหผูเ รียนแขงขัน การหาหนังสือจาก โปรแกรมหองสมุด หรือจากตูบ ัตรรายการ ใหผูแ ขงขันหยิบหนังสือตาม รายการทีค่ น ใหไ ดจากช้นั หนังสืออยางรวดเรว็ และใหแ ตล ะกลุมจัดทํา รายงานสงครู

~ 83 ~ เร่ืองท่ี 4 : การใชแหลงเรียนรูสําคัญๆ ภายในประเทศ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกมุ าร”ี ในโอกาสมิง่ มงคลสมัยทีส่ มเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระ ชน มายุ 36 พรรษา เมือ่ ปพุทธศักราช 2534 กระทรวงศึกษาธิการไดรับพระราชทานพระราชานุญาต ให ดําเนินโครงการจัดตัง้ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” เพื่อเฉลิมพระเกียรติ และเพื่อสนอง แนวทาง พระราชดําริในการสงเสริมการศึกษาสําหรับประชาชนที่ไดทรงแสดงในโอกาสตาง ๆ เชน ในโอกาสทีท่ รงมีพระมหากรุณาธิคุณเสด็จเปนองคประธานในการประชุมสมัชชาสากล วาดวย การศกึ ษาผูใ หญ เมือ่ วันท่ี 12 มกราคม 2533 ไดทรงพระราชทานลายพระหัตถเชิญชวนให “รว มกนั ทาํ ใหช าวโลกอา นออกเขยี นได” และในบทพระราชนพิ นธเ รอ่ื ง “หองสมุดในทัศนะของขาพเจา” ไดท รงกลา ววา “...ความรูข องมนุษยเปนมรดกทีต่ กทอดกันมาแตโบราณ เมือ่ มีการประดิษฐคิดคนอักษรขึน้ ผูมี ความรูก ็ไดบันทึกความรูของตน สิง่ ทีต่ นคนพบเปนการจารึก หรือเปนหนังสือทําใหบุคคลอืน่ ใน สมัย เดยี วกนั หรอื อนุชนรุน หลงั ไดม ีโอกาสศึกษาทราบถึงเร่ืองน้ันนๆ และไดใชความรูเ กาๆ เปนพื้นฐาน ท่ีจะ หาประสบการณคิดคนสิ่งใหมๆ ที่เปนความกาวหนาเปนความเจริญสบื ตอ ไป... หองสมุดเปนสถานทีเ่ ก็บเอกสารตาง ๆ อันเปนแหลงความรูด ังกลาว แลวจึงเรียกไดวา เปนครู เปนผชู ้ีนําใหเรามปี ญ ญาวเิ คราะหวจิ ารณใ หร ูสิ่งควรรอู ันชอบดว ยเหตุผลได ขาพเจาอยากใหเรามีหองสมุดที่ดี มีหนังสือครบทุกประเภทสําหรับประชาชน...” ดวยความจงรักภักดีและความมุง มัน่ ศรัทธาทีจ่ ะรวมสนองแนวทางพระราชดําริในการ สงเสริม โอกาสทางการศึกษา ภายในป 2533 และ 2534 ไดมีประชาชนในแตละพืน้ ที่ หนวยงาน ภาครัฐและ ภาคเอกชนใหความสนับสนุนกระทรวงศึกษาธิการจัดตั้งหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” จํานวน 59 แหง ในพ้ืนท่ี 47 จังหวัด เกินเปาหมายที่กําหนดไวเดิม 37 แหง และนับเนือ่ งจากนัน้ ยังมีขอเสนอจาก จังหวัดตางๆ ขอเขารวมโครงการเพิม่ เติมจวบจนปจจุบันมีหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” จํานวน 82 แหง (ขอมูลจากสถาบันพัฒนาวัตกรรมการเรยี นรู สํานักงาน กศน. พฤศจิกายน 2553) บทบาทหนา ท่ี 1. ศูนยขาวสารขอมูลของชุมชน หมายถึง การจัดหองสมุดใหเปนแหลงศึกษาหาความรู คนควา วิจัย โดยมีการจัดบริการหนังสือ เอกสารสิง่ พิมพ สื่อโสตทัศน ตลอดจนการจัดทําทําเนียบ และ การแนะแนวแหลง ความรอู น่ื ๆ ที่ผใู ชบ รกิ ารสามารถไปศกึ ษาเพ่มิ เตมิ 2. ศูนยสงเสริมการเรียนรูข องชุมชน หมายถึง การเปนแหลงสงเสริม สนับสนุน และจัด กิจกรรมการเรียนรูทห่ี ลากหลาย โดยหอ งสมดุ อาจดาํ เนนิ การเอง หรือประสานงานอํานวยความสะดวก ให ชุมชน หรอื หนว ยงานภายนอกมาจดั ดาํ เนนิ การ

~ 84 ~ กิจกรรมการเรียนรูท ีจ่ ัดขึ้นจะใหความสําคัญแก การจัดกิจกรรมสงเสริมการอาน การแนะแนว การศึกษา และการพัฒนาอาชีพ การสนับสนุนการเรียนรูด วยตนเอง การจัดการศึกษานอกโรงเรียน สาย สามัญ การจัดกลุม สนใจและชัน้ เรียนวิชาชีพ การสงเสริมการศึกษาตามอัธยาศัยในรูปของ นิทรรศการ การอภิปรายการเรียนรูร ะหวางสมาชิกในครอบครัว การถายทอดความรูจากผูร ูใ นชุมชน และการแสดง ภาพยนตรและสอื่ โสตทัศน 3. ศูนยกลางจัดกิจกรรมของชุมชน หมายถึง การใหบริการแกชุมชนในการจัดกิจกรรม การศึกษาและศิลปวัฒนธรรม เชน การประชุมขององคกรทองถิน่ และชมรมตางๆ การจัดนิทรรศการ การ แสดงผลิตภัณฑ การจัดกิจกรรมวันสําคัญตามประเพณี การจัดสวนสุขภาพ สนามเด็กเลน และ สวนสาธารณะ เปน ตน 4. ศูนยกลางสนับสนุนเครือขายการเรียนรูในชุมชน หมายถึง การจัดใหเกิดกระบวน การท่ีจะ เชอ่ื มประสานระหวา งหอ งสมดุ และแหลงความรูในชุมชนอ่ืนๆ เชนที่อานหนังสือประจําหมูบ าน สถานศึกษา แหลงประกอบการ ภูมิปญญาทองถิน่ ดวยการผลิตและเผยแพรเอกสารสิง่ พิมพไป สนับสนุนเวียนหนังสือ จัดทําทาํ เนียบผูร ูใ นชุมชน จัดกจิ กรรมเพอ่ื ใหเกิดการแลกเปลย่ี นเรยี นรูร ะหวา ง ชมุ ชน เปนตน อาคารหอ งสมุดประชาชน “เฉลิมราชกมุ ารี” หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ที่จัดสรางขึน้ ในรุน แรกจะเปนอาคาร 2 ชั้น มีเนื้อท่ี ใช สอยประมาณ 320 ตารางเมตร และมีรูปทรงทีค่ ลายคลึงกัน จะตางกันเฉพาะบริเวณหลังคาและ จ่ัว ท้ังน้ี เปนไปตามมติของคณะกรรมการอํานวยการโครงการทีก่ ําหนดใหหองสมุดมีทัง้ เอกลักษณะ เฉพาะของ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” และในขณะเดยี วกนั ใหม เี อกลกั ษณเฉพาะภาค

~ 85 ~ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อ.ศรมี โหสถ จ.ปราจีนบุรี

~ 86 ~ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี นครราชสีมา หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี ราชบุรี

~ 87 ~ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี สมทุ รสาคร หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี สกลนคร

~ 88 ~ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อ.ดอนเจดีย จ.สพุ รรณบุรี หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อ.สัตหบี จ.ชลบุรี

~ 89 ~ หอ งสมดุ ประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี จ.นครปฐม หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อ.เสนา จ.พระนครศรอี ยธุ ยา

~ 90 ~ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อ.วิเศษชัยชาญ จ.อา งทอง หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อ.รอื เสาะ จ.นราธวิ าส

~ 91 ~ การบรกิ ารของหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกมุ าร”ี บรกิ ารหนังสือท่วั ไป หนังสือทีจ่ ัดบริการประกอบดวย หนังสืออางอิง นวนิยาย สารคดี และแบบเรียนในระดับ ตางๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งสําหรับนักศึกษานอกโรงเรียนที่จะสามารถยืมหนังสือเรียนไปใช นอกจากนี้ ยังมี หนงั สอื พมิ พและวารสารจัดบริการ พรอมกบั กฤตภาค จุลสาร และสิง่ พมิ พอ ืน่ ๆ บริการพิเศษที่เปนเอกลักษณเฉพาะสําหรับหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ไดแ ก บริการศูนยขอมูลทองถิ่น หองสมุดแตละแหงจะจัดศูนยขอมูลทองถิน่ ตามพระราโชบายของ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่มีพระราชประสงคใหหองสมุดประชาชน “เฉลิม ราช กุมารี” จัดรวบรวมขอมูลเกีย่ วกับ อําเภอ และจังหวัดทีต่ ัง้ ในรูปของสถิติ เอกสารสิง่ พิมพ บทสัมภาษณ แผนท่ี ตลอดจนภาพถา ย ในปจจุบัน ศูนยขอมูลภายในหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ยังมีความแตกตางกันใน ความสมบูรณและวิธีการนําเสนอ แตสว นใหญจ ะมขี อมูลในเรอื่ งดังตอไปนี้ 1. ขอ มูลสภาพทัว่ ไป 2. ขอมูลทางสังคม 3. ขอมูลทางการเมืองการปกครอง 4. ขอมูลทางการศึกษา 5. ขอมูลทางศิลปวัฒนธรรม 6. ขอมูลทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 7. ขอมูลทางการเกษตร 8. ขอมูลทางอุตสาหกรรม 9. ขอมูลทางเศรษฐกิจ มุมนักเขียนทองถิ่น ไดมีความพยายามทีจ่ ะประกาศเกียรติคุณและรวบรวมผลงานนักเขียน ทองถน่ิ ท่ีมผี ลงานมีช่ือเสียงระดับชาติ และเปนที่รูจ ักภายในทองถิน่ ทัง้ นี้เพือ่ ใหประชาชนในแตละ พื้นท่ี เกิดความภาคภูมิใจในพลังความสรางสรรคในทองถิน่ ของตนและเยาวชนรุน หลังเกิดแรงบันดาลใจ ท่ีจะ เจรญิ รอยตาม มุมวรรณกรรมพื้นบาน นอกจากมุมนักเขียนทองถิน่ แลว หองสมุดยังมุง เพือ่ จะรวบรวม วรรณกรรมพ้นื บานทั้งทอ่ี ยใู นรูปของเอกสารส่ิงพิมพ และเปนตํานานเลาสืบตอกนั มา

~ 92 ~ มุมธรรมะ หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” หลายแหงไดริเริ่มหองธรรมะหรือมุมธรรมะ ซึง่ นอกจากจะนําเสนอประวัติและผลงานของพระสงฆที่เปนที่เคารพในพื้นที่แลว ยังจัดหนังสือ พระ ไตรปฏ ก และรวบรวมหนงั สอื ธรรมะ ตลอดจนเทปธรรมะเพื่อประโยชนในการศึกษาคนควาอกี ดว ย มมุ หนงั สือท่วั ไป มมุ ศิลปนทองถิน่

~ 93 ~ บริการแนะแนว เนือ่ งจากผูใ ชบริการหองสมุดจํานวนไมนอยเปนประชาชนนอกระบบโรงเรียน จึงมีการจัดมุมแนะแนวขึ้นในหลายแหง เพือ่ ใหขอมูลเกีย่ วกับโอกาสในการศึกษานอกระบบโรงเรียน ประโยชนท่ีจะไดร ับและขอ มลู เกย่ี วกบั แหลงท่จี ดั สอน คา เลา เรยี น และรายละเอยี ดพน้ื ฐานอน่ื ๆ หองเด็กและครอบครัว หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” แตละแหงไดจัดบริเวณเฉพาะสําหรับเด็กและเยาวชน ให มาใชบริการรวมกันดวยการจัดหนังสือและสือ่ นานาชนิดซึง่ มีทัง้ สือ่ ทดลองทีผ่ ูใ ชสามารถทดลองดวย ตนเองหรอื เปน กลมุ เครอ่ื งเลน และสื่อสาธิต ในบริเวณดังกลา ว จะจดั บรรยากาศใหด งึ ดดู ใจ โดยอาจจําลองภาพจากตํานานพื้นฐาน เทพนิยาย หรือสภาพภูมิประเทศทง้ั ใกลแ ละไกลตวั มาตกแตง พรอมกับจดั ทน่ี ั่งอา น ทีน่ ั่งเลนท่ีเหมาะสม มีบริเวณจัด กิจกรรมทีเ่ ด็กและครอบครัวสามารถมีสวนรวมและแสดงออก เชน การเลานิทาน การแสดง ละครหุน การวาดภาพ การแขงขันอานเขียน เปนตน หองสมุดบางแหง เชน ทีอ่ ําเภอไพธิท์ อง ได สอดแทรกการ ปลูกฝงระเบียบวินัยใหกับเด็ก ดวยการจัดระบบใหเด็ก ไมวาจะเล็กเพียงใดไดฝกหัด เบิกและเก็บของเลน ใหเปนระเบียบ การจัดกิจกรรมสงเสริมการอานที่หลากหลายและตอเนื่อง การรักษาระเบียบวินัยภายใน หองสมุด การสงเสริมใหครอบครัวมาใชบริการรวมกัน การดูแลสภาพเครือ่ งเลนใหใชการได ตลอดจน การเสริมหนังสือและสื่อใหมีพอเพียง จึงเปนประเด็นทีท่ าทายผูมีสวนรวมในการจัดหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” ทุกคน

~ 94 ~ หอ งโสตทัศนศึกษา หองโสตทัศนศึกษา เปนหองที่มุงพัฒนาใหเปนศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษาของอําเภอ โดยมี วัตถปุ ระสงคท จ่ี ะจัดบริการสื่อเพื่อการศกึ ษาคนควา เพ่อื สงเสริมการศึกษาดวยตนเอง เพ่อื ประกอบการ เรยี นการสอน ทง้ั ในและนอกระบบโรงเรยี น และเพอ่ื สง เสรมิ ศลิ ปวัฒนธรรม และการ นนั ทนาการ ในแตล ะหอ งสมดุ จะมีสื่อพนื้ ฐาน ซง่ึ ไดแก สไลด CD C.A.I CD-ROM และคูมือประกอบ การ ฟงและการชมซง่ึ จะมเี น้อื หา ดงั น้ี 1. สือ่ การศึกษาสําหรับศึกษาดวยตนเอง หรือเสริมหลักสูตรการศึกษาสายสามัญทัง้ ใน และ นอกระบบโรงเรยี น ต้ังแตร ะดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา และในบางแหงมีถึงระดับอุดมศึกษา ทัง้ นีโ้ ดย ไดรับการสนับสนุนจากศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษา และมหาวิทยาลัยเปด 2. ส่อื การศึกษาสายอาชีพ สาํ หรบั ศกึ ษาดว ยตนเอง หรือประกอบการเรียนตามหลักสูตร 3. ส่อื ทใี่ หความรูท ่วั ไปเชงิ สารคดี เชนเร่ืองศิลปวัฒนธรรม การทองเที่ยว เปนตน 4. สื่อทีใ่ หความรูในเรอ่ื งธรรมะ และศาสนา 5. สื่อดนตรีประเภทตา งๆ ท้ังดนตรีพ้นื บาน ดนตรไี ทย และดนตรีสากล 6. สอ่ื บันเทิง

~ 95 ~ หองอเนกประสงค หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” มีบทบาทในการเปนศูนยสงเสริมการเรียนรูของประชาชน ในการวางแผนเบื้องตน จึงกําหนดใหมีหองอเนกประสงคทีจ่ ะสามารถจัดกิจกรรมการศึกษาทีห่ ลาก หลาย ทัง้ ในรูปของพิพิธภัณฑทองถิน่ นิทรรศการ การอภิปราย การพบกลุม ของนักศึกษา หรือการ เรียนการ สอนกลุมสนใจ ซึ่งมีเน้อื หาดังตอ ไปนี้ 1. ประวัติศาสตร โบราณคดีของพื้นทีน่ ั้นๆ ทั้งในภาพรวม และเจาะลึกในบางประเด็น เชน หองสมุดอาวลึกแสดงนิทรรศการถ้ําหัวกะโหลกและลูกปดโบราณ หองสมุดปตตานีจัดหองพิเศษ เพื่อ นําเสนอเรือ่ งเมืองโบราณ หองสมุดพัฒนานิคมจัดนิทรรศการตามรอยสมเด็จพระนารายณ และ หองสมุด ทองผาภูมิ เสนอเสน ทางเดนิ ทพั เปนตน 2. ภูมศิ าสตรและสิ่งแวดลอม หอ งสมดุ แตล ะแหง จะนาํ เสนอแผนท่ีแสดงอาณาเขต และ สภาพ ทางภูมิประเทศ พรอมกับเสนอประเด็นปญหา เชน หองสมุดน้าํ พองเสนอนิทรรศการลําน้าํ แหงชีวิต หองสมุดบางปะกงจัดนิทรรศการปาชายเลน หองสมุดวิเศษชัยชาญแสดงเรือ่ งแมน้าํ นอย หองสมุดสิง หนครเนนการสรางความตระหนักในเรื่องทะเลสาปสงขลา เปน ตน 3. ศิลปวัฒนธรรมประเพณี หองสมุดหลายแหงใหความสนใจตอการนําเสนอนิทรรศการ ที่ เกี่ยวกับความหลากหลายของศิลปวัฒนธรรมประเพณี และการเปลีย่ นแปลงในวิถีชีวิตของประชาชน เชน หองสมุดแมสะเรียงเสนอเรือ่ งไทยใหญและชาวเขาเผาตางๆ หองสมุดทีจ่ ัตุรัสแสดงวัฒนธรรมชาว ชัยภูมิ ที่มีพืน้ ฐานไทยโคราช และลาว หองสมุดลาดหลุมแกวจัดนิทรรศการวัฒนธรรมมอญ หองสมุด ศีขรภูมิ เนน เร่อื งสวย ในขณะที่หองสมุดกาบเชิงเนนเรื่องวัฒนธรรมเขมร เปน ตน 4. อาชีพ เปนหัวขอที่มีการนําเสนออยางกวางขวางทัง้ ในแงของการแสดงวิวัฒนาการของ อาชีพในพืน้ ที่ เชนการทําเครือ่ งปน ดินเผาทีห่ องสมุดชุมพวง ผายกดอกที่ลําพูน ผาไหม ผาขิต ผาแพรวา ในหองสมุดเขตอีสาน จนถึงการทําขนมเคกทีข่ ึน้ ชือ่ ของจังหวัดตรัง การประกาศเกียรติคุณครูชาวบาน ที่มี ความรู และประสบการณที่มีคุณคาแกการสนับสนุนใหถายทอดไปสูป ระชาชน การปรับปรุงอาชีพ ใน พื้นท่ีและการนาํ เสนอทางเลือกใหมตลอดจนขั้นตอนในการประกอบอาชีพ 5. การสงเสริมคุณภาพชีวิต หองสมุดหลายแหงไดรับความรวมมือในการจัดนิทรรศการ เกีย่ วกับการสงเสริมคุณภาพชีวิต เชน นิทรรศการเรือ่ งคุณคาทางโภชนาการของพืชผักพืน้ เมืองที่ หนองบัวลําภู นิทรรศการเรือ่ งการขาดวิตามินเอ ทีป่ ตตานี เรือ่ งอุบัติภัยทีศ่ ีขรภูมิ การพัฒนาชายแดน ที่ หอ งสมดุ นาดี เปน ตน 6. คนดีมีฝมือ นอกเหนือการจัดมุนนักเขียนทองถิน่ ในหองอานหนังสือทัว่ ไปแลว ยังมี ความ พยายามทีจ่ ะรวบรวมประวัติและผลงานของคนดีมีฝมือทีเ่ กิดในอําเภอ และจังหวัด เพื่อเผยแพร ในหองน้ี ดว ย

~ 96 ~ 7. ภูมิปญญาทองถิ่น สอดแทรกภายในนิทรรศการแตละหัวขอ มีความพยายามทีจ่ ะ เสนอ ผลงานและประสบการณจากผูร ูใ นชุมชน เชน หมอยาสมุนไพร ชางทอผา ชางตีเหล็ก เกษตรกร ทีท่ ําไร ทํานาสวนผสม ทัง้ นีเ้ พือ่ ใหหองสมุดไดเปนสื่อกลางระหวางเทคโนโลยีจากภายนอก และ ภูมิปญญาทีไ่ ด สง่ั สมไวใ นแตละพนื้ ที่

~ 97 ~ หองเฉลมิ พระเกยี รติ หัวใจของหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” คือหองเฉลิมพระเกียรติซึง่ มีวัตถุประสงค ที่จะ นําเสนอพระราชประวัติ พระปรีชาญาณ และพระมหากรณุ าธิคณุ ทีส่ ถาบนั พระมหากษัตริยมีตอ ประชาชน ชาวไทย หองเฉลมิ พระเกียรติจึงแบง เปน 4 สว น กลาวคอื 1. นิทรรศการเกี่ยวกับพระราชประวัติของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี 2. พระราชนิพนธของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชนิพนธ ของ พระบรมวงศานุวงศ ในราชวงศจกั รี หนังสอื เทิดพระเกยี รติสถาบนั พระมหากษตั ริยและราชวงศจ กั รรี 3. นิทรรศการเกี่ยวกับพระอัจฉริยภาพของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในดา นตา งๆ เชน ศลิ ปกรรม วรรณกรรม การดนตรี 4. พระราชกรณียกิจและโครงการพระราชดําริในรัชกาลปจจุบันของสมเด็จพระเทพรัตน ราช สดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี การนําเสนอนัน้ จะแตกตางในแตละหองสมุด สวนใหญจะประกอบดวย ภาพซึง่ สวนหนึ่ง ไดรับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกลาโปรดกระหมอมพระราชทาน และอีกสวนหนึง่ ไดจากประชาชนใน พื้นท่ีท่เี กบ็ รกั ษาไวด ว ยความเทิดทูนบูชา หลายภาพมอี ายุกวา 20 ป หนงั สอื กฤตภาค สงิ่ ที่จําลอง ผลงาน ฝพระหัตถ และสื่อโสตทัศน

~ 98 ~ หองสมุดวิทยาลยั และมหาวิทยาลยั หองสมุดวิทยาลัยและมหาวิทยาลัย เปนแหลงเรียนรูห ลักในสถาบันอุดมศึกษา มีบทบาท หนาที่ สงเสริมการเรียนการสอนตามหลักสูตรทีเ่ ปดในวิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัยนั้น ๆ เปนสําคัญ โดยการจัด รวบรวมหนังสือและสือ่ ความรูอืน่ ๆ ในสาขาวิชาตามหลักสูตร สงเสริมชวยเหลือการ คนควาวิจัยของ อาจารยและนักศึกษา สงเสริมพัฒนาการทางวิชาการของอาจารยและนักศึกษาโดย จัดใหมีแหลงความรู และชวยเหลือจัดทําบรรณานุกรมและดรรชนีสําหรับคนหาเรือ่ งราวทีต่ องการ แนะนํานักศึกษาในการใช หนงั สืออางอิงบตั รรายการและคูมือสําหรับการคน เร่อื ง หองสมุดวิทยาลัยและมหาวิทยาลัย เนนการใหบริการกับนิสิตนักศึกษาของวิทยาลัยนัน้ ๆ แตก็มี หลายแหงที่เปดใหประชาชนเขาไปใชบริการไดตามขอกําหนดของวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยนั้น (ใหคนควา ขอมลู เพิ่มเตมิ ในอนิ เทอรเ นต็ ) ตัวอยางหองสมุดมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช เปนหองสมุดมหาวิทยาลัยเปด มีชื่อ เรียกวา “สํานักบรรณสารสนเทศ” มีบริการทั้งในมหาวิทยาลัยสวนกลาง (กทม.) ระดับภาค ท่ี ประชาชนมีโอกาส เขาใชบริการได โดยเสียคาบํารุงรายวัน จังหวัดทีเ่ ปดใหบริการ ไดแก นครศรีธรรมราช เพชรบุรี นครสวรรค สโุ ขทัย อดุ รธานี อุบลราชธานี ลําปาง จันทบรุ ี ยะลา และ นครนายก เนนเพื่อการเรียนของ มสธ. ตามหลกั สตู รตา ง ๆ และหนงั สือท่ัวไป เชน นวนยิ าย เรื่องสั้น หนงั สอื เยาวชน   กจิ กรรม ใหผ เู รียนยกตัวอยางหองสมดุ ในวิทยาลยั หรอื มหาวิทยาลยั 1 แหง พรอมท้ังบอกลักษณะการ ใหบริการของหองสมุด ไดแ ก สถานท่ตี ้งั การ เปด -ปด บริการ คาบริการ สําหรับประชาชนทั่วไป ฯลฯ หอสมดุ แหงชาตขิ องไทย สถาปนาขน้ึ ดวยพระมหากรุณาธคิ ุณสมเดจ็ พระมหากษัตราธริ าช ใน พระบรมราชจกั รีวงศ โดยการรวบรวมหอพระมณเฑยี รธรรม หอพระสมุดวชิรญาณ และหอพทุ ธสาสน สังคหะ เขาดวยกนั ในรัชสมัยพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว รัชกาลที่ ๕ ทรงพระกรณุ า โปรด เกลาฯ ใหมีพระบรมราชโองการประกาศจัดการหอพระสมดุ วชิรญาณ ใหเ ปนหอสมุดสําหรับ พระนคร เมอ่ื วนั ท่ี 12 ตลุ าคม พทุ ธศักราช 2448 และไดว วิ ัฒนาการเปน สาํ นักหอสมุดแหงชาติปจ จุบนั

~ 99 ~ บทบาทและหนา ท่ี 1. ดําเนินการจัดหา รวบรวม และสงวนรักษาทรัพยสินทางปญญา วิทยาการ ศิลปกรรม และ วัฒนธรรมของชาติในรูปของหนังสือตัวเขียน เอกสารโบราณและจารึก หนังสือตัวพิมพ สือ่ สิง่ พิมพ สื่อ โสตทศั นวสั ดุ และส่อื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส ที่ผลิตจากในประเทศและตางประเทศ 2. ศึกษา วิเคราะห วิจัย ดําเนินงานดานเทคนิควิชาการบรรณารักษศาสตร สารนิเทศศาสตร และเทคโนโลยีสารนิเทศตามหลักมาตรฐานสากล ตลอดจนใหการฝกอบรมแก บุคลากรของหนวยงาน และสถาบันการศึกษาทั้งในประเทศและตางประเทศ 3. ใหบริการการอาน ศึกษาคนควา และวิจัยแกประชาชนเพือ่ ใหเปนแหลงการเรียนรู ตลอด ชีวิตและการศึกษาตามอัธยาศัย 4. เปนศูนยประสานงานระบบสารนิเทศทางวิชาการแหงชาติ 5. เปนศูนยขอมูลวารสารระหวางชาติแหงประเทศไทย และภูมิภาคเอเซียตะวันออก เฉียงใต ศูนยกําหนดเลขมาตรฐานสากลประจําหนังสือและวารสาร ศูนยกําหนดรายละเอียดทาง บรรณานุกรมของ หนังสือทจี่ ัดพิมพในประเทศ และเปน ศูนยก ลางแลกเปล่ยี นและยมื สิ่งพิมพในระดับ ชาติและนานาชาติ หอสมดุ แหงชาติสาขาตาง ๆ หอสมดุ แหง ชาติ นอกจากจะต้ังอยทู ่ที า วาสกุ รี เทเวศน เขตดุสติ กรุงเทพฯ ยงั มีหอสมดุ แหงชาติสาขาในภูมิภาคตาง ๆ อกี 17 แหง ดงั น้ี ภาคกลาง หอสมดุ แหง ชาติเขตลาดกระบัง เฉลมิ พระเกยี รติ 280/8 หมู 2 ถนนหลวงพรตพทิ ยพยตั เขตลาดกระบัง กรุงเทพฯ 10520 โทรศัพท 0-2739 - 2297 - 8 โทรสาร 0 - 2739 - 2297 - 8 ตอ 206 เวลาเปด - ปดทําการ/บริการ : 08.30 - 16.30 น. วนั จนั ทร - วนั ศกุ ร หยุดวนั เสาร - วนั อาทติ ย และวนั นกั ขตั ฤกษ

~ 100 ~ หอสมุดแหงชาติอนิ ทรบุรี สงิ หบ ุรี 109 หมู 1 ตําบลอินทรบ ุรี อําเภอนิ ทรบ ุรี จงั หวดั สงิ หบ ุรี 16110 โทรศัพท 036 - 581 - 520 เวลาเปด - ปดทําการ/ บริการ : 09.00 - 17.00 น. วนั องั คาร - วนั เสาร หยดุ วนั อาทิตย - วนั จนั ทร – และวนั นกั ขตั ฤกษ หอสมดุ แหง ชาตริ ัชมงั คลาภเิ ษก กาญจนบุรี ถนนแสงชโู ต ตําบลบานเหนือ อาํ เภอเมือง จงั หวดั กาญจนบุรี 71000 โทรศัพท 034 - 513 924 - 6, 516 - 755 โทรสาร 034 - 513 -924 เวลาเปด - ปดทําการ / บรกิ าร : 09.00 - 17.00 น. วนั องั คาร - วนั เสาร หยดุ วนั อาทติ ย - วนั จนั ทร และวนั นกั ขตั ฤกษ