21หัวใจมหาวิทยาลัยอันดับหนึ่ง…สอนควบคูวิจัย แมวาสภาพการแขงขันในธุรกิจการศึกษาจะมีแนวโนมสูงข้ึน ทําให มหาวิทยาลัยตองปรับตัวใหสามารถแขงขันและอยูรอดได หากแต มหาวทิ ยาลยั ตอ งไมล มื แกน สารทแี่ ทจ รงิ ของมหาวทิ ยาลยั คอื การสอนและ การวิจัยที่ตองดําเนินการควบคูกันไป ซ่ึงเปนการสะทอนพันธะผูกพันที่ มหาวทิ ยาลัยพึงมีตอสงั คม 139
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง ÁÊÒÃμÒŒ §Ã»°ÒùÐÊ¡ºÒáÊÒÍó¹¢¹ ÍÒí §¾ÎÒÒ¼ÃàŒÙÇ ÃÒÂÕ Ã´¹Ã¨ŒÙ“¡Ñʤ͹ÇÒ¤ÁǨºÃ¤§Ô Ç‹Ù Ô¨ÂÑ ” ทีม่ า: http://www.dfci.harvard.edu/res/ scientificreport/images/researchers2.jpg ทมี่ า: http://www.gsas.harvard.edu/ ʧ‹ àÊÃÁÔ ¡ÒÃàÃÂÕ ¹¤Çº¤Ç‹Ù ¨Ô ÂÑ ËÇÑ ã¨¢Í§ÁËÒÇ·Ô ÂÒÅÂÑ Í¹Ñ ´ºÑ ˹§Öè ¢Í§âÅ¡ 140
22 ศนู ยศ กึ ษา สรา งความ เชย่ี วชาญเฉพาะทาง
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง ความโดดเดนอีกประการที่สงผลใหมหาวิทยาลัยฮารวารดเติบโต อยางรวดเร็ว และกลายเปนมหาวิทยาลัยอันดับหน่ึงในใจของคนทั่วโลก คงหนีไมพ นความมชี ื่อเสียงของคณะ (Schools / Faculties) ทม่ี ีอยถู ึง 10 คณะ อันไดแ ก คณะศลิ ปศาสตรแ ละวทิ ยาศาสตร (Faculty of Arts and Sciences) คณะแพทยศ าสตร(FacultyofMedicine) วทิ ยาลยั บรหิ ารธรุ กจิ (Harvard Business School) วทิ ยาลยั รัฐบาลจอหน เอฟเคนเนด้ี (John F. Kennedy School of Government) วิทยาลัยกฎหมาย (Harvard Law School) วิทยาลัยการออกแบบ (Graduate School of Design) และ วทิ ยาลัยศึกษาศาสตร (Harvard Graduate School of Education) นอกจากน้ียงั มี วทิ ยาลยั ดวิ นิ ิตี้ (Harvard Divinity School) ทส่ี อน เกย่ี วกบั ศาสนา วทิ ยาลยั เรดครฟิ ฟเ พอ่ื การศกึ ษาขนั้ สงู (RadcliffeInstitute for Advanced Study) ท่ีเปนศูนยการเรียนการสอนสตรีศึกษาและการ เรียนแบบสหวิทยาการ และวิทยาลัยสาธารณสุข (Harvard School of Public Health) ทส่ี อนเกยี่ วกบั การสาธารณสขุ โภชนาการ ภายใตค ณะตา ง ๆ ทกี่ ลา วมาขา งตน นี้ ประกอบดว ยศนู ยศ กึ ษาหรอื สถาบัน (Centers / Institutes) โดยแตละศูนยศึกษาหรอื สถาบนั นี้ จดั ต้งั ขึ้นเพ่ือตอบสนองความตองการของแตละคณะในการทําการศึกษาลงลึก ไปในศาสตรส าขาของตนเอง เพอื่ ทาํ ใหเ กดิ ความเชย่ี วชาญเฉพาะทางมาก ขน้ึ อกี ทง้ั สามารถสรางชอ่ื เสยี งแกค ณะ และมหาวิทยาลยั ไดเปนอยางดี เนื่องจาก 142
22ศูนยศึกษา สรางความเช่ียวชาญเฉพาะทาง เปน ศนู ยร วม และสรา งองคค วามรู นวตั กรรมในเรอ่ื งทเี่ จาะจง การจัดตั้งศนู ยศกึ ษาตา ง ๆ ลว นเกิดมาจากการสะสมองคความรูใน เรื่องน้ัน และขยายขอบเขตการศึกษาจนกลายมาเปนศูนยท่ีดําเนินการ ศึกษา วิจัย คิดคนนวัตกรรมใหม ๆ โดยบูรณาการกับองคความรูดาน อื่น ๆ ทเี่ กย่ี วขอ ง เพอ่ื การขยายพรมแดนความรใู นเรอื่ งนนั้ อยา งกวา งขวาง จนกลายเปน ที่รจู กั ของคนท่ัวโลก ตวั อยา งเชน • Arthur Rock Center for Entrepreneurship ในวิทยาลัย บริหารธุรกิจที่เกิดจากความสนใจศึกษาเร่ืองความสําคัญของผู สรางสรรคนวตั กรรมในองคกรธุรกจิ ต้งั แตป ค.ศ. 1937 และ คอย ๆ พฒั นาตนเองกลายเปน ศนู ยเ พอื่ การวจิ ัย และการสอน เกยี่ วกบั ความเปน ผูประกอบการ ซึ่งเปนการตอกย้ําถงึ การสาน ตอ การเรยี นการสอนและองคค วามรใู นเรอ่ื งนใี้ หเ ปน ทแี่ พรห ลาย มากข้นึ ในสังคม • Harvard Stem Cel Institute ทตี่ ง้ั ขนึ้ มาโดยเชอื่ วา งานวจิ ยั สเตม็ เซลลเปนส่ิงจําเปนอยางยิ่งในการบําบัดโรคภัยข้ันรายแรงของ มนุษย ศูนยดังกลาวจะเปนแหลงรวมนักวิจัยของมหาวิทยาลัย และผเู ชยี่ วชาญจากโรงพยาบาลทอ่ี ยูในเครือท้ังหมด เพื่อศึกษา วจิ ยั สเตม็ เซลลท พ่ี บไดใ นตวั ออ นมนษุ ย และพฒั นาไปจนถงึ ขนั้ ที่สามารถนําไปสรางอวัยวะและเน้ือเยื่อทดแทนสวนที่ขาดหาย เพอื่ รกั ษาผปู ว ยโรครา ยแรงเชน โรคพารค นิ สนั และเบาหวานตอ ไป 143
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง เปน แหลง สรา งและดงึ ดดู ผเู ชยี่ วชาญ จากจดุ ประสงคใ นการจัดตง้ั ศูนยแ ตละแหง ทต่ี อ งการศกึ ษาลงลกึ ไป ในศาสตรที่สนใจน้ัน เปนส่ิงจุดประกายใหผูเชี่ยวชาญท่ีสนใจในเรื่องนั้น ปรารถนามสี ว นรว มในการเสรมิ สรา งองคค วามรใู นเรอ่ื งทต่ี นสนใจ ใหเ กดิ ความกาวหนามากข้ึน ประกอบกับทางคณะหรือศูนย มีกลยุทธในการ รวบรวมผเู ชยี่ วชาญ ผทู มี่ คี วามสนใจและมผี ลงานทโี่ ดดเดน จากทวั่ โลก มา อยูกับศูนยในฐานะนกั วชิ าการ ภายใตตาํ แหนงตาง ๆ อาทิ นักวิชาการ อาวโุ ส (Senior Fellow) นักวชิ าการสังกดั (Associate) นกั วิชาการผูมา เยอื น (Visiting Scholar) เพอื่ ใชเ วลาสว นใหญใ นการทาํ วจิ ยั เขยี นบทความ วิชาการ รวมจดั สัมมนา เสนอผลงานวชิ าการ เปนท่ปี รึกษาวทิ ยานพิ นธ ใหก ับนกั ศึกษา และสอนนกั ศึกษา ยกตวั อยา งเชน • The Institute for Strategy and Competitiveness ศกึ ษาเก่ียว กับยทุ ธศาสตรเพ่อื สรา งความสามารถในการแขง ขันขององคกร ธุรกิจ ที่มีศาสตราจารยไมเคิล พอรเตอร เปนผูกอต้ังสถาบัน ปจ จบุ ันเปนแหลงผลติ ตํารา งานวจิ ัยทางวชิ าการเกย่ี วกบั ความ สามารถในการแขง ขนั ทฤษฎที างธรุ กจิ ออกสสู ายตานกั ธรุ กจิ ทวั่ โลกอยางสมํ่าเสมอ • WeatherheadCenterforInternationalAffairs ซง่ึ เปน ศนู ยว จิ ยั เกยี่ วกบั กจิ การระหวา งประเทศทใ่ี หญท สี่ ดุ ในโลก สงั กดั Faculty of Arts and Sciences ตั้งขึ้นเพ่ือศึกษาเกี่ยวกับเหตุการณ ตาง ๆ ทเี่ กดิ ขนึ้ กบั นานาประเทศทวั่ โลก โดยไดเ ชญิ ผเู ชย่ี วชาญ ระดบั รางวลั โนเบลดงั เชน ศาสตราจารย อมาตยา เซน นอกจาก นยี้ งั มี ศาสตราจารย ไมเคลิ เฮอรซเฟลด ซึง่ คนไทยหลายคน รูจักทานดีในฐานะผูเช่ียวชาญและสนใจศึกษาเร่ืองประเทศไทย 144
22ศูนยศึกษา สรางความเช่ียวชาญเฉพาะทาง มารว มเปน กรรมการ รวมถงึ ไดเชญิ ผูเช่ียวชาญกวา 240 คนทวั่ โลกมารวมเปน นกั วิชาการในศูนย ผมเองเปนสวนหน่ึงที่ไดรับเชิญใหไปรวมเปนนักวิชาการสังกัด (Associate) ของศูนยนี้เชนเดียวกับเพ่ือนนักวิชาการที่มาจากหลาย ประเทศ ท้งั สหรัฐอเมรกิ า ญป่ี ุน บราซิล เมก็ ซโิ ก ซงึ่ แตละคนตา งมคี วาม สนใจเฉพาะดา น และมผี ลงานทโ่ี ดดเดน นา ประทบั ใจทงั้ สน้ิ นอกจากนผี้ ม ยังไดรับเชิญจากศูนยศึกษาธุรกิจและรัฐบาล ของมหาวิทยาลัยฮารวารด ใหเ ปนนกั วิชาการอาวุโส (Senior Fellow) โดยมภี ารกิจคือ ศึกษาวจิ ัยดา น การเชื่อมโยงหลักการเศรษฐศาสตร การบริหารธุรกิจมาเพ่ือใชในการแก ปญหาสาธารณะ ซ่ึงการดําเนนิ การเชนนม้ี ักจะเปน ทีร่ จู กั กนั ในชอ่ื วา การ ประกอบการเพอ่ื สงั คม(SocialEnterprise) การดงู านวทิ ยานพิ นธน กั ศกึ ษา ท่ที าํ กบั อาจารยที่มหาวิทยาลยั ฮารว ารด บรรยาย รว มบรรยายในสัมมนา วชิ าการ ตีพิมพผลงานทีผ่ ลติ ออกมา เปนตน เปน แหลง ระดมทนุ ชน้ั เยยี่ มจากองคก รธรุ กจิ และผทู ่ี สนใจ คงปฏเิ สธไมไ ดว า การทแ่ี ตล ะศนู ยม กี ารศกึ ษาลงลกึ ใหค วามสาํ คญั กับการเชิญผูเชี่ยวชาญมารวมทํางานวิจัย ตอยอดทางความคิด ใหคํา แนะนาํ นกั ศกึ ษาในการทาํ วจิ ยั ไดก อ เกดิ การสะสมองคค วามรจู นกลายเปน ผลงานทางวิชาการท่มี คี ุณคา และสามารถสรางมลู คาเพม่ิ ใหแ กการเรยี น การสอนในคณะน้นั ๆ ไดเปนอยางดี เนอ่ื งจากไดรบั ความสนใจจากภาค ธรุ กิจ องคกรรฐั บาล รวมถงึ สถาบันการศึกษาอ่นื ๆ ที่ตองการนาํ งานวจิ ยั เหลานนั้ ไปใชพ ัฒนาตนเอง โดยไมต องเริ่มตน จากศนู ย อาทิเชน 145
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง • The C. Roland Christensen Center for Teaching and Learning ภายใตก ารดแู ลของวทิ ยาลยั บรหิ ารธรุ กจิ ภารกจิ ของ ศนู ยท ที่ าํ หนา ทฝ่ี ก ฝนภาวะผนู าํ และผเู ชย่ี วชาญเกยี่ วกบั การเรยี น การสอนแบบกรณศี ึกษา รวมถงึ การสรางนวัตกรรมใหม ๆ ของ วิทยาลัยธุรกิจ ความโดดเดนในความเปนเจาของกรณีศึกษา มากกวา 13,000 กรณี และในทุก 2 ป นักศึกษาของวิทยาลัย แหงนี้ จะสามารถสังเคราะหก รณศี กึ ษาออกมาราว 500 กรณี รวมถงึ การออกสอ่ื สงิ่ พมิ พภ ายใตช อ่ื ของวทิ ยาลยั แหง นี้ สามารถ สรางรายไดจํานวนไมนอยแกวิทยาลัย โดยในป 2010 การ จาํ หนายสง่ิ พมิ พ กรณศี ึกษา หนังสือ สรา งรายไดกวา 135 ลา น เหรยี ญสหรัฐ (ลดลงจากป 2008 และ 2009) • Dana-Farber Cancer Institute หน่ึงในสถาบันที่สังกัดคณะ แพทยศาสตร ไดร วมมอื กบั บริษทั ยาเอกชนผลิตยารักษามะเร็ง ขึ้นมา โดยประยุกตจากการวจิ ัยพืน้ ฐานในมหาวทิ ยาลยั อยา งมี ประสิทธิภาพ และใหความสําคัญกับการรวมมืออยางใกลชิด ระหวางนกั วิจยั ในมหาวทิ ยาลัย กับนกั วจิ ัยจากบริษัทยา ทําให เกดิ การพฒั นายาใหม ๆ เสมอ สรา งรายไดม หาศาลแกท งั้ บรษิ ทั ยาเอกชน และวทิ ยาลัยทเ่ี ปน เจาของสทิ ธบิ ตั รยาดังกลา ว สะทอ นกลบั มาสมู หาวทิ ยาลยั ไทย ทข่ี ณะนจี้ ะเหน็ ไดว า มหาวทิ ยาลยั หลายแหง ไดจ ดั ตง้ั ศนู ยศ กึ ษาเฉพาะทาง วทิ ยาลยั เฉพาะทางขนึ้ เพอื่ ทาํ การ ศกึ ษาเรอ่ื งทส่ี นใจอยา งเจาะจง รองรบั กบั ความตอ งการขยายแนวคดิ องค ความรูในเร่ืองนั้น ๆ ใหเปนที่รูจักและแพรหลายมากขึ้น นับวา เปน ประโยชนต อ การพฒั นา ตอ ยอดองคค วามรใู หม ๆ ใหเ กดิ ขน้ึ ในสงั คมไทย 1 http://www.hbs.edu/about/annualreport/2010/pdf/HBS-Annual-2010.pdf 146
22ศูนยศึกษา สรางความเช่ียวชาญเฉพาะทาง สิ่งที่ควรพิจารณาคือ แมมหาวิทยาลัยไทยมีความจํากัดในเร่ืองงบ ประมาณ การพฒั นาองคค วามรใู นทกุ ดา นจงึ อาจเปน เรอ่ื งทท่ี าํ ไดย าก แต หากมหาวิทยาลัยแตละแหงเริ่มตนพัฒนาองคความรูท่ีเปนจุดแกรงของ มหาวิทยาลยั ซงึ่ เปนขอ เสนอทผ่ี มเสนอมาตลอดระยะเวลา 10 ป จะเปน ยุทธศาสตรที่ดีในการใชงบประมาณท่ีมีอยางจํากัดใหมีประสิทธิภาพ เน่ืองจากมีเปาหมายท่ีชัดเจนในการพัฒนาองคความรูดานใดดานหน่ึง อยางเจาะจง เปน การสราง “ความสามารถในการแขงขนั ” และสรา ง “จุด ขาย” ใหแกม หาวทิ ยาลัย การพฒั นาขดี ความสามารถของมหาวทิ ยาลัยบนจุดแกรง น้ี ไมเ พยี ง เปนการสรางความเขม แข็งทางวชิ าการใหแกม หาวิทยาลยั เทานัน้ และยงั เปน สว นสาํ คญั ทสี่ นบั สนนุ การผลติ บคุ ลากร และองคค วามรใู นจดุ แกรง ใน สวนของการเพม่ิ ขดี ความสามารถดา นตาง ๆ ใหแกประเทศไดตอ ไป 147
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง ÇÔ·ÂÒÅÂÑ Ã°Ñ ºÒŨÍ˹àͿह๴Õé áËÅ‹§ÊÃÒŒ §¼Œ¹Ù Òí ÃдºÑ âÅ¡ 148
23 บรู ณาการขา มศาสตร ความพยายามเปลยี่ นโลก
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง การเปดตัวอยางเปนทางการของ “วิทยาลัยวิศวกรรมและ วทิ ยาศาสตรป ระยกุ ต” (School of Engineering and Applied Sciences) เมอื่ วนั ท่ี 21 กนั ยายน ค.ศ. 2007 สรา งความตนื่ เตน ใหป ระชาคมฮารว ารด ไมน อ ย เพราะเปน การเปด ตวั วิทยาลัยใหมใ นรอบ 71 ปทีผ่ านมา และยงั เปน การประกาศจดุ ยนื ของมหาวทิ ยาลยั ในการกา วไปสผู นู าํ การบรู ณาการ ความรูขา มศาสตร วสิ ยั ทศั น “ผนู าํ การเปลยี่ นแปลง สงั คมตอ งดขี น้ึ ” อธิการบดเี ฟาสต (Drew Faust) และ เวนคาเทช นารายานามุทติ (Venkatesh Narayanamurti) คณบดีคนแรกของวิทยาลัย ไดกลาวไว อยา งนา ขบคดิ ตอ วา วทิ ยาลยั แหง นจ้ี ะสรา งปรากฏการณใ หมท างวชิ าการ ทหี่ ลอมรวมองคค วามรจู ากหลายศาสตร เพอ่ื การขยายความรู ความเขา ใจ ในความเปลี่ยนแปลงของโลก และการนําความรูน้ันไปพัฒนาใหสังคมดี ขนึ้ ความสาํ เรจ็ ในการจดั ตงั้ วทิ ยาลยั แหง น้ี ไมเ ปน เพยี งสรา งความภมู ใิ จ แกผทู ีเ่ กี่ยวของ แตห ลายคนเชือ่ วา จะเปน ปรากฏการณสําคัญนําไปสกู าร สรางสรรค การคนพบ การสรางนวัตกรรมทางเทคโนโลยี โดยอยูบน ประเด็นทีส่ ังคมสนใจ อาทิ สขุ ภาพ พลังงาน และสง่ิ แวดลอ ม โดยสิง่ สาํ คัญคอื การวางรากฐานใหระบบการศึกษา ผูเ รยี นไดขยายฐานความรู ในดา นเทคโนโลยแี ละเขาใจบทบาทของตนเองในสงั คม 150
23บูรณาการขามศาสตร ความพยายามเปลี่ยนโลก ผบู รหิ ารเหน็ คณุ คา การพฒั นาอยา งกา วกระโดด การถือกําเนิดข้ึนของวิทยาลัยแหงนี้เปนเรื่องท่ีนาสนใจ ในแงความ พยายามตอยอดองคความรู กลาวคือ เร่ิมตนจากวิทยาลัยวิทยาศาสตร เล็ก ๆ เม่ือป ค.ศ. 1847 และเปนท่ีรูจักมากขึ้น ในนามสาขาวิชา วิศวกรรมศาสตร ภายใตค ณะศิลปะและวิทยาศาสตร (Faculty of Arts and Sciences) ในเวลาตอมาไดพ ัฒนาหลกั สตู รของตนข้ึนมาจากการตอ ยอดความรสู าขาวชิ าตา ง ๆ ภายในคณะ นาํ ไปสกู ารเปด หลกั สตู รวศิ วกรรม และวิทยาศาสตรประยุกต ในป 1996 และเปนวิทยาลัยวิศวกรรมและ วิทยาศาสตรป ระยกุ ตใ นทสี่ ดุ ความพยายามของคณบดีนารายานามุทติ ผูเปนแรงผลักดันสําคัญ ใหเ กดิ การตง้ั วทิ ยาลยั แหง น้ี ไดท มุ เทอยา งหนกั ในการสรา งความเชอื่ มโยง ระหวา งหลกั สตู รนี้ กับองคความรูจ ากคณะและสาขาวชิ าตาง ๆ ทั่วท้งั ฮารวารด เพื่อสรางงานวิจัยท่ีนาสนใจ สงเสริมการใชประโยชนจาก ทรัพยากรเพอ่ื การวิจยั ดงึ ดดู คณาจารย นกั วิจยั ทเ่ี กง ในทกุ สาขาวิชา มา รว มสรางฐานวิจัยทแ่ี ขง็ แกรง เพยี งพอท่จี ะแยกตัวออกมาต้งั เปนวิทยาลยั วิทยาลัยวศิ วกรรมและวิทยาศาสตรป ระยกุ ต ใชก ารบูรณาการความ รจู ากศาสตรตาง ๆ เพือ่ การพัฒนาองคความรูใ หม ดวยการสรา งความ รวมมือกบั คณะและวิทยาลัยตา ง ๆ ในฮารว ารด เหน็ ไดจาก • การรวมมือกับวิทยาลัยจอหนเอฟเคนเนดี้ท่ีเชี่ยวชาญดาน นโยบายสาธารณะ เพอื่ สรา งองคค วามรเู กยี่ วกบั ทศิ ทางนโยบาย ดานเทคโนโลยี • การรวมมือกับคณะแพทยศาสตร เพื่อสรางองคความรูดาน ชีววิศวกรรม ระบบชีววทิ ยาเพอื่ การแพทย 151
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง • การรว มมอื กบั วทิ ยาลยั สาธารณสขุ เพอ่ื ศกึ ษาความเปลย่ี นแปลง ดา นสุขภาพของประชากรโลก • การรว มมอื กบั วิทยาลัยบรหิ ารธุรกจิ เพื่อพัฒนาองคค วามรดู า น การจดั การเทคโนโลยแี ละนวัตกรรม การรกั ษาความเปนผูนําทางความคิดนน้ั จาํ เปน อยา งยง่ิ ท่ฮี ารว ารด จะตองสรา งเทคนิค องคความรู งานวจิ ัยใหม ๆ ใหเชือ่ มโยงสอดคลอง กับความเปลี่ยนแปลงของโลก ท้ังในปจจุบันและอนาคต ดวยเหตุนี้การ ศกึ ษาขามศาสตร จึงเปน อีกทางออกหน่ึงซ่งึ จะไปถงึ เปาหมายนัน้ ไดอ ยา ง ไมย ากเยน็ จากสภาพสังคมที่มีแนวโนมซับซอนมากข้ึน ทําใหผมสะทอนคิดวา สงั คมไทยในอนาคตตอ งการบคุ ลากรทม่ี คี วามสามารถแกป ญ หา ประยกุ ต แตละศาสตรเขาดวยกัน หรอื ประยกุ ตศาสตรตาง ๆ กบั ปญหาท่ซี ับซอน ซ่ึงอาจไมส ามารถใชท ฤษฎจี ากศาสตรหนึง่ โดยตรง หรืออาจเกิดจากการ กา วเขา สู “ทางตนั ” ของสาขาวชิ าบางประเภท ไมส ามารถลงลกึ ในศาสตร ของตนมากกวา นี้ ทําใหต อ งขยายการคน ควา ในแนวขาง เชื่อมกับศาสตร อน่ื เพอ่ื ตอบโจทยต า ง ๆ ในสงั คมไดมากขนึ้ ตัวอยางเชน การตอบโจทยท่ีเปนปญหาพื้นฐาน เร่ืองความเปนอยู ของคน ซ่ึงตองอาศัยองคความรูทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ดาน รัฐศาสตร ดานนิติศาสตร เพื่อจัดสรรทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด ให สอดคลองกับความตองการและความจําเปนในแตละทองถิ่น เรื่องสิ่ง แวดลอ มทต่ี อ งอาศยั ความรดู า นนเิ วศวทิ ยา วทิ ยาศาสตรป ระยกุ ต จติ วทิ ยา เพ่ือการเฝาระวังและรักษาสภาพแวดลอมทั้งในระดับชุมชนและระดับ ประเทศ 152
23บูรณาการขามศาสตร ความพยายามเปล่ียนโลก รวมถึงการคิดคนนวัตกรรมใหม ๆ เพื่อแกปญหาในอนาคต เชน การนําวิศวกรรมศาสตรมาประยุกตกับการเปลี่ยนแปลงของโลก เพ่ือหา ทางสรา งทอ่ี ยอู าศยั แบบใหมใ หส อดคลอ งสภาพแวดลอ มทเ่ี ปลยี่ นไปรองรบั ประชากรทเี่ พมิ่ ขน้ึ การใชน าโนเทคโนโลยใี นการสรา งพลงั งานทดแทน และ การนํามาใชเพื่อการพัฒนาส่ิงแวดลอม การสรางสรรคนวัตกรรมจากทุก ศาสตร เพื่อการรกั ษาทรัพยากรอยางยัง่ ยนื เปน ตน ดวยเหตุน้ีมหาวิทยาลัย สถาบันการศึกษาไทยจําเปนตองวางแผน ผลติ กาํ ลงั คนใหส อดคลอ ง กบั ความตอ งการดงั กลา วไดอ ยา งทนั ทว งที โดย ในอนาคตอาจมีการเปดสาขาวิชาใหม ที่บูรณาการระหวางศาสตรต้ังแต สองศาสตรข น้ึ ไป หรอื รวบรวมองคค วามรทู กี่ ระจดั กระจายในแตล ะศาสตร ไวดวยกนั การบรู ณาการความรูขา มศาสตร จงึ เปน อีกแนวทางหนึ่งท่นี า จะเปน คําตอบของการเปลี่ยนแปลงสังคมใหดีข้ึน และเตรียมความพรอมของ คนในการรับมือกับความเปลี่ยนแปลงใหม ๆ ที่จะเกิดข้ึนในอนาคต มหาวิทยาลัยในฐานะผูนําการเปลี่ยนแปลง เปนแหลงเพาะปญญาของ สังคม จําเปนตอ งติดตามอยางใกลช ิด เพื่อหาทางรบั มือและใชป ระโยชน จากอนาคตทจี่ ะมาถงึ อนั จะทาํ ใหม หาวทิ ยาลยั สามารถอยรู อดและแขง ขนั ได และยังคงเปน แหลง นําทศิ ทางสรางสรรคสังคมไดใ นอนาคต 153
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง àǹ¤Òà·ª ¹ÒÃÒÂÒ¹ÒÁØ·μÔ ¤³º´Õ¤¹áá¢Í§Ç·Ô ÂÒÅÑÂÇÈÔ Ç¡ÃÃÁáÅÐÇÔ·ÂÒÈÒÊμû ÃÐÂ¡Ø μ ทีม่ า : www.news.harvard.edu/…/2006/05/23-deas.html ºÃÃÂÒ¡ÒȪ×è¹Á×è¹ ã¹Çѹ໴ μÑÇÇÔ·ÂÒÅÂÑ áË‹§ãËÁ‹ã¹Ãͺ 70 »‚ ¢Í§ÎÒÃÇÒô ที่มา : http://www.news.harvard.edu/gazette/2007/09.27/ photos/99-seas.jpg 154
24 แหลง สรา งสรรคส ดุ ยอด งานวจิ ยั
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง บรรยากาศของการสรางผลงานวจิ ัยในมหาวทิ ยาลัยฮารว ารด เรยี ก ไดวา มีความคกึ คัก มีชีวิตชีวาเปน อยางยิ่ง โดยทั้งครแู ละศิษยต างไดรบั แรงกระตุนใหแขง ขนั ความเกงดว ยการผลิตผลงานวิจยั ทม่ี ีคณุ ภาพ สง ผล ใหมหาวิทยาลัยมีความโดดเดนทางวิชาการ มีผลงานรับรองคุณภาพ จาํ นวนไมน อ ย ที่ผานมา บุคลากรของมหาวิทยาลัยไดรับรางวัลโนเบล 75 รางวลั รางวลั พลู ิตเชอรมากกวา 40 รางวัล รวมถึงไดร ับการจัดอนั ดับใหเ ปนที่ 1 ของโลกจาก The Academic Ranking of World Universities โดย มหาวิทยาลยั เซี่ยงไฮเ จียวถง (Shanghai Jiao Tong University) เปน การ จดั อนั ดับคะแนนตามเกณฑ ประกอบดว ย 4 เกณฑคอื คุณภาพการศกึ ษา คุณภาพของคณะ ผลงานวจิ ยั และขนาดของสถาบัน โดยการจัดอนั ดบั ของสถาบนั น้ีเชื่อวามีความนาเชอื่ ถือ เพราะเปนการจัดอนั ดับคุณภาพเชิง ปรมิ าณโดยรวมทุกสาขาวิชา เคล็ด (ไม) ลบั ของการสงั่ สมชอ่ื เสยี งในงานวิจยั น้ี ไมเพยี งเกดิ จาก ความขยนั ขนั แขง็ ของคณาจารย นกั ศกึ ษา และบคุ ลากรดา นวจิ ยั ทต่ี อ ยอด พฒั นาองคค วามรอู ยา งตอ เนอื่ งเทา นนั้ แตม หาวทิ ยาลยั แหง นม้ี ยี ทุ ธศาสตร ขยายผลงานวิจยั ซ่งึ เปน ท่ีเลอ่ื งลือทว่ั โลกในหลายรปู แบบ อาทิ 156
24แหลงสรางสรรคสุดยอดงานวิจัย รว มมอื ภาคเอกชน สรา งงานวจิ ยั เชงิ พาณชิ ย เครือขายความรวมมือระหวางมหาวิทยาลัยกับบริษัทเอกชนในการ ตอยอดงานวิจัย การสรางนวัตกรรม โดยเฉพาะดานที่เปนจุดเดนของ มหาวิทยาลยั เชน ยา เทคโนโลยชี วี ภาพ การบริหารธรุ กจิ เปนตน จน สามารถสรา งรายไดม หาศาลแกม หาวิทยาลยั และบริษัทเอกชนเหลา นน้ั การจดั ตงั้ บรษิ ทั เพอ่ื ตอ ยอดงานวจิ ยั การเกดิ ขนึ้ ของบรษิ ทั ใหม ๆ นบั รอ ยแหง รอบมหาวทิ ยาลยั ฮารว ารด และสถาบนั เทคโนโลยแี หง แมสซาชเู ซตส ไดส ะทอ นความรว มมอื แนบแนน ระหวา งมหาวิทยาลัยและเอกชน บริษทั วจิ ยั และพัฒนาผลิตภณั ฑตา ง ๆ ไมวาจะเปนยา เคมีภัณฑ ฯลฯ จะทําหนา ท่นี ํางานวิจัยจากมหาวทิ ยาลยั มาตอ ยอดเพอ่ื พฒั นาผลติ ภณั ฑต า ง ๆ มาใชใ นเชงิ พาณชิ ย อาทิ ศนู ยว จิ ยั เอด็ เวอรด เอม็ สคอลนลิ ของบรษิ ทั เมอรค ตง้ั ขน้ึ เพอ่ื นาํ ผลวจิ ยั มาคน ควา ยาเพ่ือการรักษาโรคที่ยังไมมที างรักษา บริษัท ไมโครเบีย ที่เกิดจากนัก วจิ ัยทผี่ ันตวั เองมาต้งั บริษัทรบั จา งทาํ วิจัยตอ ยอดงานวจิ ัยตาง ๆ การนาํ องคค วามรใู นหอ งเรยี นสโู ลกธรุ กจิ เปนการเผยแพรความรู ผานกรณศี กึ ษา (case study) ท่วี ิทยาลัย ธุรกิจ และวทิ ยาลัยอ่ืน ไดคนควา กรณตี วั อยา งจนเกดิ เปน องคความรู นาํ เสนอใหบ รษิ ทั เอกชนทว่ั โลกใชศ กึ ษาและพฒั นาองคก ร ปจ จบุ นั ฮารว ารด มี กรณศี กึ ษาใหเ ลอื กศึกษาทัง้ สน้ิ 13,000 กรณี นอกจากน้ียังมศี นู ยอบรมผู บรหิ าร อนั เปน ความรว มมอื ระหวา งฮารว ารด กบั ผปู ระกอบการ เพอ่ื จดั หา หลักสูตรอบรมและสรางผูนําใหเหมาะสมกับองคกรเหลาน้ัน โดยการ 157
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง ประยุกตความรูจากหองเรียนมาสูการทํางานจริงในภาคปฏิบัติของแตละ องคกร ความรวมมือในลักษณะดังกลาวนับเปนประโยชนตอทุกฝาย กลาว คอื ภาคเอกชนลดตน ทนุ ในดา นวจิ ัยและพฒั นา ซ่ึงตอ งใชท งั้ เวลา และงบ ประมาณจาํ นวนมหาศาลในการคนควาวิจยั ลงได เพราะนาํ งานวจิ ยั องค ความรจู ากมหาวทิ ยาลยั ไปตอ ยอดธรุ กจิ ของตน ในสวนของมหาวิทยาลัย ไดร บั ประโยชนจ ากสทิ ธบิ ตั ร และองคค วามรเู ฉพาะทางทบ่ี รษิ ทั ตา ง ๆ นาํ ไปใช สรา งเมด็ เงนิ จาํ นวนไมนอ ยกลบั คนื สูมหาวทิ ยาลยั ตพี มิ พผ ลงานวจิ ยั สรา งอทิ ธพิ ลทางความรสู รู ะดบั นานาชาติ ไมเพียงการขยายผลในเชิงธุรกิจ แตฮารวารดยังพยายามสราง อิทธิพลทางความคิดแกสังคมโลก ผานการเผยแพรงานวิจัยและแนวคิด ใหมสูสื่อส่ิงพิมพตาง ๆ ไปทั่วโลก ความมีช่ือเสียงของมหาวิทยาลัย กลยทุ ธทางการตลาดในการประชาสัมพันธถ ึงจุดแข็งในงานวชิ าการ และ การเปน ผนู าํ และสรา งกระแสใหส งั คมตนื่ ตวั ในประเดน็ ตา ง ๆ เชน แนวคดิ เรอ่ื งความสามารถในการแขง ขนั การสรา งธรุ กจิ การเงนิ ในรปู แบบของการ ตลาดมวลชน ผูประกอบการเพื่อสงั คม และอีกหลายรอ ยความคดิ ในไมก่ี ปท ผี่ า นมา สงิ่ เหลา นกี้ ลายเปน สงิ่ ดงึ ดดู ใหส ถาบนั การศกึ ษาอนื่ และบรษิ ทั เอกชนจาํ นวนมาก มุง ใชบ ริการงานวจิ ัยของฮารว ารด ไมเ พยี งเทา นี้ ฮารว ารดยงั มสี าํ นกั พมิ พ และออกสอ่ื ส่งิ พิมพเปนของ ตนเองหลายฉบับ ที่มีชื่อเสียงท่ัวโลก เชน Harvard Business Review, Harvard Law Review การเปนเจาของสื่อนี้เอง ท่ีเปนท้ังเคร่ืองมือ ประชาสมั พนั ธอ งคก ร และยงั เปน การจบั จองพนื้ ทที่ างความคดิ ถา ยทอด แนวคิด อุดมการณแบบฮารวารดแกผูอานท่ัวโลก โดยเจาะกลุมผูอานท่ี 158
24แหลงสรางสรรคสุดยอดงานวิจัย เปนผนู าํ ประเทศ ศิษยเ กา ทม่ี ีตาํ แหนงหนาทกี่ ารงานระดบั สูง รวมถึงนัก วชิ าการตา ง ๆ ทั่วโลก มองยอนกลับมาสูมหาวิทยาลัยของไทย ขณะท่ีสถาบันอุดมศึกษา หลายแหงต่ืนตัวพัฒนาไปสูการเปนมหาวิทยาลัยที่ดี โดยใหความสําคัญ กับการปรับปรุงคุณภาพการเรียนการสอน การสรางผลงานวิจัยของ คณาจารย รวมถงึ การเผยแพรงานวจิ ัยสรู ะดับสากล อันเปนแนวโนมท่ีดี ในการใชการวิจัยเปนพ้ืนฐานแกปญหาและสรางนวัตกรรม เพิ่มความ สามารถในการแขงขนั ของมหาวทิ ยาลัยและประเทศชาติ อยางไรก็ตาม หากตองการใหมหาวิทยาลัยไทยพัฒนาอยางกาว กระโดด เสนอวาเราควรเพ่ิมความรว มมือกับภาคเอกชน จดั ตง้ั โครงการ วิจัยที่ภาคเอกชนจัดจางมหาวิทยาลัย หรือการทําโครงการวิจัยรวมกัน ระหวางมหาวิทยาลัยกับภาคเอกชนมากข้ึน ซ่ึงผมไดนําเสนอไวอยาง ละเอยี ดถึงรปู แบบและวิธกี าร ในหนงั สือ “ปน สมองของชาติ : ยุทธศาสตร ปฏิรปู การศึกษา” ซ่งึ ไดเขียนไวต ั้งแตป 2543 นอกจากนอ้ี าจมกี ารเพมิ่ ศกั ยภาพการวจิ ยั โดยการดงึ กลมุ คนทาํ งาน เขา รว มทาํ โครงการวจิ ยั กบั มหาวทิ ยาลยั เพอื่ การสรา งและพฒั นานวตั กรรม เชงิ ประยกุ ตแ ละเชงิ สรา งสรรคใ นดา นทเี่ ปน จดุ แกรง ของประเทศ การจงู ใจ ภาคธุรกจิ บริจาคเพือ่ การวจิ ยั เชิงสังคม เพราะมีแนวโนม ทอ่ี งคก รธรุ กจิ จะ เจาะตลาดดวย “กลยุทธธ รุ กิจเพื่อสังคม” มากขนึ้ องคกรเหลานนั้ จะได รับประโยชนในการประชาสัมพนั ธต นเอง เสรมิ สรา งภาพลกั ษณ ความนา เชอ่ื ถอื ได 159
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง การสนบั สนนุ อกี ทางทมี่ คี วามสาํ คญั คอื รฐั บาลควรมสี ว นผลกั ดนั ให เกดิ การรว มมอื ระหวา งสถานประกอบการและสถานศกึ ษา ผา นระบบภาษี ท่ีจงู ใจใหเ อกชนรวมบรจิ าคเพือ่ งานวิจัย และมีสว นรวมจดั การศึกษามาก ขึ้น โดยเฉพาะในเรอ่ื งท่ีจะเพมิ่ ความสามารถในการแขงขนั ของประเทศ การวิจัยและสรางนวัตกรรมของมหาวิทยาลัยเปนตัวสะทอนความ สามารถ ในการดงึ วชิ าการมาใชเพอ่ื การพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคม โดย เฉพาะในยุคท่ีสังคมกาวเขาสูสงั คมที่ใชความรูเ ปนฐาน คุณภาพของงาน วจิ ัยจะเปนตัวสะทอนความแขง็ แกรง ของการพัฒนาประเทศ ใหส ามารถ ยนื อยไู ดทา มกลางการแขงขันทร่ี ุนแรงมากข้นึ §Ò¹¤¹Œ ¤ÇÒŒ ÇԨѢͧÎÒÃÇ Òô äÁ‹à¤Â¨ºÅ§à¾Õ§ã¹ËŒÍ§ ·´Åͧ áμ‹Á¡Õ ÅÂ·Ø ¸·ÕèμÍ‹ ÂÍ´ ¨¹àËç¹¼Åã¹ÀÒ¤»¯ÔºμÑ Ô ÇËHÔ¨a¹ÑÂrÖè§vãÊa¹·‹Ù r¡ÑÇèdÅâÅÂB¡·Ø u¸si¢ nÂeÒsÂs¼ÅRe§Òv¹iew ที่มา: http://focus.hms.harvard.edu/2004/Dec3_2004/ Classroom_0078.jpg ท่ีมา: http://ecx.images-amazon.com/ images/I/51hLaaT2rcL._AA240_.jpg 160
25 สนบั สนนุ วจิ ยั ใน มหาวทิ ยาลยั
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง มหาวิทยาลัยฮารวารดไดรับการสนับสนุนทุนการวิจัยจากทั้งรัฐบาล กลางและภาคสวนอื่นอยางตอเน่ือง ไมวาจะเปนมูลนิธิ รัฐบาลทองถ่ิน บรษิ ทั สถาบนั วจิ ยั โรงพยาบาล ฯลฯ สะทอ นใหเ หน็ ถงึ การเหน็ คณุ คา ของ ทกุ ภาคสวน ในการสงเสรมิ งานวจิ ยั และสนบั สนนุ ใหฮ ารว ารด เปน แหลง คิดคน สรา งสรรคน วตั กรรมเพ่ือนาํ พาสังคมใหเจริญกาวหนา จากรายงานของ The Office for Sponsored Programs (OSP) ใน ปง บประมาณ ค.ศ. 2011 (Sponsored Research) ระบวุ า มหาวทิ ยาลยั ฮารว ารด ไดร ับเงนิ สนับสนุนงานวจิ ยั จาํ นวน 833.2 ลานเหรยี ญสหรัฐ (ราว สองหม่นื กวาลานบาท มากกวา งบประมาณป พ.ศ. 2554 ที่รฐั บาลไทย จัดสรรใหกับการวิจัยเพ่ือพัฒนาประเทศท้ังประเทศประมาณหน่ึงเทาตัว) โดยคดิ เปน รอ ยละ 21.6 ของคาใชจา ยของฮารวารดทงั้ หมด (3,853.5 ลาน เหรียญสหรัฐอเมริกา) หากพิจารณารายงานงบประมาณท่ีฮารวารดไดรับการอุดหนุนจาก แตล ะภาคสว นขา งตน พบวา มขี อ สงั เกตนา สนใจดา นทศิ ทางการสนบั สนนุ เพอื่ งานวจิ ยั สฮู ารว ารด ซงึ่ นา พจิ ารณาและนาํ มาประยกุ ตใ ชใ นประเทศไทย ไดดังนี้ 162
25สนับสนุนวิจัยในมหาวิทยาลัย สนบั สนนุ เงนิ ทนุ วจิ ยั ดา นสาธารณสขุ การแพทย และวทิ ยาศาสตร เม่ือวิเคราะหขอมูลจากรายงานของ The Office for Sponsored Programs และรายงานประจาํ ป ค.ศ. 2011 ของมหาวิทยาลัยฮารว ารด พบวา การสนับสนุนเงินทุนเพื่อการวิจัยจากรัฐบาลกลางและภาคสวน ตาง ๆ ของสังคม ต้ังแตป ค.ศ. 2003 เปนตน มา คณะและวทิ ยาลยั ทไี่ ด รับบรจิ าคมากเปนอนั ดับตน ๆ ไดแก วิทยาลยั แพทย (Medical School) วิทยาลัยสาธารณสุข (School of Public Health) และคณะศิลปศาสตร และวทิ ยาศาสตร (Faculty of Arts and Sciences) โดยโครงการใหความ ชว ยเหลอื เกย่ี วกบั โรคเอดส President’ s Emergency Plan for Aids Relief : PEPEAR ไดร บั เงินสนบั สนุนโครงการสูงสดุ ตดิ ตอ กันเปน เวลา 4 ป หากพิจารณาในรายละเอียดการสนับสนุนเงินวิจัยจากรัฐบาลพบ วา ในปงบประมาณ ค.ศ. 2011 รัฐบาลไดสนับสนุนเงินทุนการวิจัยแก วิทยาลยั แพทยสูงถงึ 276,294.5 เหรยี ญสหรฐั คิดเปนรอ ยละ 37.6 ของ ยอดเงนิ สนบั สนนุ งานวจิ ยั ทง้ั หมดของฮารว ารด (ยอดเงนิ สนบั สนนุ งานวจิ ยั ของฮารวารดท้ังหมด 313,587.9 เหรียญสหรัฐ) นอกจากนน้ั ภาคสวนอ่นื ใหก ารสนบั สนนุ แกว ทิ ยาลัยแพทยส ูงถงึ 37,293.4 เหรียญสหรัฐ หรือรอย ละ 24 (ยอดเงินสนับสนุนงานวิจัยจากภาคสวนอ่ืนแกฮารวารดท้ังหมด 155,487.6 เหรียญสหรฐั ) 163
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง สนบั สนนุ ทนุ วจิ ยั จากแหลง ทนุ ตา งประเทศ สง่ิ ทนี่ า สนใจอกี ประการคอื การไดร บั งบประมาณสนบั สนนุ จากภาค สว นอนื่ ไมเพยี งมาจากหนว ยงาน องคกรตาง ๆ ภายในประเทศเทาน้นั หากแตยังไดรับการสนับสนุนจากตางประเทศในสาขาท่ีหลากหลาย สะทอ นถงึ ความความพยายามสรา งความรว มมอื ระหวา งกนั ทง้ั ในและนอก ประเทศของรฐั บาลหลายประเทศ เพอื่ ยกระดบั ความรว มมอื และสรา งความ เขม แขง็ ในงานวิจยั รวมกนั ตัวอยางเชน รัฐบาลของประเทศดูไบ หนวยงานดานการคลังของ ประเทศแอฟริกาใต ทีส่ นับสนุนแก วิทยาลยั จอหนเอฟเคนเนด้ี (John F. Kennedy School of Government) กระทรวงการทองเทีย่ วของประเทศ โมรอ็ คโค ทส่ี นบั สนนุ แกว ทิ ยาลยั การออกแบบ (School of Design) รฐั บาล ประเทศไซปรัส ที่สนับสนุนท้ังวิทยาลัยสาธารณสุข และวิทยาลัยการ ออกแบบ รวมถึงการไดรับการสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยตางชาติ เชน มหาวิทยาลัยแหงชาติสิงคโปร มหาวิทยาลัยแคนตาเบรีย ประเทศสเปน เปนตน สะทอ นคดิ สรู ะบบสนบั สนนุ งานวจิ ยั ของประเทศไทย หากรฐั บาลเหน็ คณุ คา การพฒั นาประเทศโดยอยบู นฐานการวจิ ยั รฐั บาลควรมวี สิ ยั ทศั นว า จะตอ งจดั สรรงบประมาณเพอ่ื การวจิ ยั อยา งไร จดั สรรเพอ่ื หนว ยงานใดบา ง โดยพิจารณาจากจดุ แกรง ของหนวยงานเหลาน้ัน เพ่อื การผลติ องคค วามรู ทีเ่ ปน ประโยชนใ นการขับเคลือ่ นพัฒนาประเทศ ในสว นของมหาวทิ ยาลยั เอง จะตอ งขบั เคลอ่ื นตนเองในการหาแหลง ทนุ สนบั สนนุ งานวจิ ยั ทง้ั จากภายในและภายนอกประเทศ รวมถงึ การพฒั นา ความพรอม ศักยภาพตนเอง โดยพัฒนาจากจุดแกรงของมหาวิทยาลัย 164
25สนับสนุนวิจัยในมหาวิทยาลัย เพอ่ื สรา งจดุ ขายและความเชย่ี วชาญเฉพาะดา น รกั ษาคณุ ภาพในการวจิ ยั เพื่อใหเปนที่ยอมรบั ทัง้ จากภายในและภายนอกประเทศ มหาวิทยาลยั นับวา เปน สถาบันทมี่ ศี ักยภาพในการผลิตองคความรู ทเี่ ปน ประโยชนต อ การพฒั นาประเทศ กลไกขบั เคลอื่ นทสี่ าํ คญั ในระยะแรก คือ รัฐบาลควรมีมาตรการสนับสนุนหรือใหการอุดหนุนที่นาจูงใจดวย มาตรการตาง ๆ เชน มาตรการทางภาษหี รือสิทธิพิเศษอน่ื รวมถึงมีสวน สนับสนนุ ใหเกดิ ความรวมมือการวิจัยจากภายนอกประเทศ ฯลฯ การวิจัยและพัฒนานับเปนหัวใจของการพัฒนาประเทศใหกาวหนา อยางย่งั ยืน ดวยเหตุนี้การสงเสริมใหทกุ ภาค โดยเฉพาะมหาวิทยาลยั ท่มี ี ความพรอ มในดา นบคุ ลากรและองคค วามรู ใหเ หน็ คณุ คา การพฒั นาระบบ วจิ ยั และพฒั นาใหส อดรบั การความตอ งการพฒั นาประเทศนบั วา เปน กลไก หน่ึงที่ควรไดร บั การสนับสนนุ อยา งตอเน่ือง 165
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง Ç·Ô ÂÒÅÂÑ á¾·Â Ë¹§èÖ ã¹ÇÔ·ÂÒÅÂÑ ·ÕÁè ÕÂÍ´à§¹Ô Ê¹ÑºÊ¹Ø¹à¾×èÍ¡ÒÃÇÔ¨ÂÑ ÊÙ§Ê´Ø ¢Í§ÎÒÃÇÒô ที่มา: http://www.hms.harvard.edu/dms/images/Harvard_med.jpg ¤´Ô ¤Œ¹ ÇÔ¨ÑÂÍ‹ҧμ‹Íà¹è×ͧ ËÑÇã¨ÊÒí ¤ÞÑ ã¹¡ÒÃá¡»Œ ˜ÞËÒ áÅоѲ¹Ò»ÃÐà·È ทีม่ า: http://harvardscience.harvard.edu/medicine-health/ articles/hope-african-hivaids-fight 166
26 เพมิ่ คณุ คา หอ งสมดุ เพม่ิ ขมุ ทรพั ยท างปญ ญา
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง หากจะกลา วถงึ ความยง่ิ ใหญแ ละมงั่ คงั่ ของมหาวทิ ยาลยั ระดบั โลกดงั เชนฮารวารด หลายคนคงคิดถึงฐานเงนิ สะสมจาํ นวนมหาศาลราว 32 พัน ลา นเหรียญสหรฐั อาณาบริเวณของมหาวทิ ยาลัยบนพน้ื ท่ี 380 เอเคอร รมิ แมนา้ํ ชาลส และส่ิงท่ีลืมไมไ ดคอื ความม่ังค่งั ดา นขมุ ทรพั ยทางปญญานั่น คอื หอ งสมดุ ขนาดใหญท มี่ หี นงั สอื มากกวา 17 ลา นเลม นบั เปน ระบบหอ ง สมุดที่ใหญท่ีสุดอันดับหน่ึงในบรรดามหาวิทยาลัยทั่วโลก เกาแกท่ีสุดใน ประเทศ และมหี นังสือมากที่สดุ เปนอันดบั 4 ของประเทศ ปจจบุ ันฮารว ารดมีหองสมดุ มากกวา 90 แหง กระจายอยูตามคณะ ตาง ๆ หองสมุดท่ีไดรับความนิยมมากในหมูนักศึกษาปริญญาตรีไดแก หอ งสมุด Cabot Science หองสมดุ Lamont และหองสมดุ Widener เพราะต้ังอยูใจกลางของมหาวิทยาลัย โดยเฉพาะหองสมุด Widener ทม่ี ี หนงั สอื มากกวา 3 ลา นเลม จดั เรยี งไวทั้งภายในตัวอาคารสงู ใหญ และชัน้ ใตด ินทมี่ อี าณาบรเิ วณสนามกวา งใหญข อง Hardvard Yard นับเปนสถาน ที่หน่งึ ท่จี ะพบเหน็ ผูคนที่สนใจในเร่ืองท่ีหลากหลายมารวมตัวกนั ท่ีนี่ เสนหของขุมทรัพยทางปญญาน้ี ไมเพียงเกิดจากหนังสือจํานวน มหาศาลตดิ อนั ดบั โลกเทา นน้ั หากแตม าจากการจดั การองคค วามรภู ายใน หอ งสมดุ ทําใหสามารถรวบรวมความรูในศาสตร สาขาวชิ าตา ง ๆ จาก ทั่วโลกไดอยา งเปนระบบ และสะดวกตอ การเขาถงึ อาทิ 168
26เพิ่มคุณคาหองสมุด เพ่ิมขุมทรัพยทางปญญา แหลง เรยี นรเู ฉพาะทาง สรา งความเชยี่ วชาญเชงิ ลกึ หอ งสมดุ เฉพาะทางทรี่ วบรวมความรใู นศาสตร สาขาวชิ าเฉพาะทาํ ให บุคคลที่สนใจเฉพาะดานสามารถลงลึก คนหาความรูจนสุดพรมแดนได เชน Harvard-YenchingLibrary แหลง รวบรวมความรเู กยี่ วกบั เอเชยี ตะวนั ออก Loeb Music Library แหลงคนควา เรื่องของดนตรีทวั่ โลก เกบ็ รักษา ผลงานหายากของศลิ ปน ชอื่ กอ งโลกดงั เชน Mozart Tozzer Library แหลง ความรูด านมานุษยวิทยาขนาดใหญ เปนตน เชอ่ื มโยงฐานขอ มลู เขา ถงึ งานวจิ ยั อยา งรวดเรว็ ระบบเชื่อมโยงขอมูลระหวางหองสมุด และการใหบริการขอมูล ขา วสารทหี่ ลากหลายรปู แบบ ทาํ ใหส ะดวกแกก ารคน หาและรวบรวมขอ มลู ทเ่ี กย่ี วกบั การเรยี นและการวจิ ยั ในแตล ะสาขา ไมว า จะเปน คมู อื คน หางาน วจิ ัยท่ีเก่ยี วขอ งกบั วิชาเรียน บริการขอมลู อางอิง งานวจิ ัยออนไลน และ ระบบบญั ชรี ายชอ่ื ออนไลน ซึ่งสามารถเขา ถึงขอ มลู วัสดภุ ณั ฑในหอ งสมดุ มากกวา 10 ลานขอมูลเชน หนังสือ วารสาร เอกสารราชการ แผนที่ ไมโครฟล ม หรอื แมแตโนต ดนตรี เปน ตน ระบบ e-library ไมว า อยทู ใ่ี ดกไ็ มต กหลน ขอ มลู สาํ คญั การใชประโยชนจากเครือขายสารสนเทศ กอใหเกิดหองสมุด อเิ ลก็ ทรอนกิ ส ทมี่ หาวทิ ยาลยั เชอ่ื มโยงขอ มลู งานวจิ ยั ตา ง ๆ เออื้ ประโยชน อยา งมากตอ นกั ศึกษา และบุคลากรของมหาวทิ ยาลัยทีท่ ําวิจยั จากทกุ มุม โลก สามารถใชบริการหองสมุดไดเชนเดียวกับนักศึกษาท่ีอยูในประเทศ ทาํ ใหไ มต กหลนจากขอ มลู และงานวจิ ัยทจี่ ําเปนตอ การศกึ ษาคนควา 169
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง ระดมทนุ จากภายนอก ทางออกพฒั นาหอ งสมดุ อยา งยงั่ ยนื การทาํ งานเชงิ รกุ ทหี่ อ งสมดุ เปด โอกาสใหศ ษิ ยเ กา และผสู นใจสามารถ บริจาคเพือ่ หอ งสมุดโดยตรง โดยผบู รจิ าคใชเ ปนสวนลดหยอ นภาษี รวม ถึงไดร ับสทิ ธพิ เิ ศษทางภาษีในรูปแบบตาง ๆ ซงึ่ ทางหอ งสมุดมีเจาหนาที่ ใหคําปรึกษาเก่ียวกับแผนการบริจาคที่จะไดรับสวนลดทางภาษีใหคุมคา กับเงินบริจาค เปนอีกหนึ่งแรงจูงใจหนึ่งท่ีสงผลใหหองสมุดมีรายไดและ ทรพั ยากรในการพฒั นาตอไป หากกลา วถงึ จดุ เรม่ิ ตน ในการบรจิ าคเรม่ิ จากจดุ เลก็ ๆ โดยผสู นบั สนนุ มหาวทิ ยาลยั คนหน่งึ คือ จอหน ฮารวารด บริจาคหนงั สอื 400 เลม ใหก บั มหาวิทยาลัย เม่อื ป ค.ศ. 1638 ซ่งึ เปน จดุ กอรา งใหข มุ ทรัพยทางปญญา คอย ๆ เจริญงอกงามข้นึ มา โดยมกี ารบริจาคตอ เนือ่ งในรปู แบบตา ง ๆ มาจนถงึ ทุกวนั นี้ สะทอ นสกู ารสรา งขมุ ทรพั ยท างปญ ญาของสถาบนั การศกึ ษาของไทย ผมเห็นวาเราเองจําเปน ตองใหค วามสาํ คัญกบั การจัดการองคความรู และ การใชป ระโยชนจ ากเทคโนโลยีสารสนเทศมากขึน้ โดยเฉพาะหอ งสมุดใน สถาบันการศึกษา มหาวิทยาลัยของไทย ที่ตองมีการพัฒนาระบบการ บรหิ ารจดั การและการใหบ รกิ าร เพอื่ ตอบสนองความตอ งการเสาะหาความ รูไดอยางทันสมัย สะดวกรวดเร็วและไปจนถึงสุดพรมแดนความรูในเร่ือง นัน้ 1 เชน 1 ขอเสนอนไี้ ดเคยนาํ เสนอหลายคร้ังในการบรรยายและบทความตา ง ๆ ตั้งแตป 2547 170
26เพ่ิมคุณคาหองสมุด เพ่ิมขุมทรัพยทางปญญา หอ งสมดุ เฉพาะทาง ทรี่ วบรวมความรเู ฉพาะทางทีม่ ีคณุ ภาพระดับสูง เปนแหลงความรทู ่ี ไปถงึ พรมแดนความรใู นเรอื่ งนน้ั ๆ ทงั้ ในระดบั ประเทศและระดบั นานาชาติ การสรา งหอ งสมดุ เฉพาะทางนนี้ บั เปน การทดแทนปจ จบุ นั ทตี่ อ งไปหอ งสมดุ หลายแหง เพ่ือหาขอมูลที่มีคุณภาพ และมีประสิทธิภาพ ตรงกับความ ตอ งการ ซึ่งเปนการลดตน ทุนหรอื ประหยัดตนทุนในการเขาถึงขอมลู หอ งสมดุ ทรี่ ะดมทนุ จากภายนอก เพอื่ นาํ ไปใชส นบั สนนุ การบรหิ ารจดั การและการปรบั ปรงุ หอ งสมดุ ให มีบริการท่ีสะดวกและทันสมัยมากข้ึน เชน การท่ีหองสมุดจัดใหบริการ พเิ ศษในรปู แบบใหม ๆ ทเ่ี กย่ี วกบั งานหอ งสมดุ ทม่ี กี ารจดั เกบ็ คา บรกิ ารได การทอดผาปาหนังสือเขาหองสมุด การขอรับบริจาคจากบุคคล สถาน ประกอบการที่ประสงคเ ขา รวมโครงการ ในระดับนโยบายรัฐควรออกมาตรการท่ีสงเสริมใหคนหันมาบริจาค เพ่ือการศึกษาเพิ่มขึ้น โดยการสรางมาตรการทางภาษีท่ีจูงใจใหคนรวม บรจิ าคเพือ่ การศึกษาหรือหองสมุดมากขึ้น หอ งสมดุ นบั เปน แหลง สมบตั ทิ างปญ ญาทเ่ี ปน มรดกทางความรทู ค่ี น รุนกอน ๆ มอบไวใ ห มรดกน้สี ามารถสบื ตอไปได ความทรงคณุ คา จึงไม ไดมอี ยเู พยี งจํานวนมหาศาลของขอมูล หากแตอ ยูทกี่ ารบริการจัดการให เกิดการใชข อ มลู ทีม่ ีอยอู ยา งมีประสทิ ธิภาพ ทําใหคณุ คา เพ่มิ สงู ขึ้น นําไป สูการตอยอดทางปญ ญาใหสงู ย่ิงขึ้น และใชเพือ่ การพัฒนาตนเอง สังคม และประเทศตอไป 171
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง â©Á˹ŒÒ “¨Í˹ ÎÒÃÇ Òô” ਌Ңͧ˹§Ñ Ê×Í»ÃÐà´ÁÔ ËÍŒ §ÊÁØ´ 400 àÅÁ‹ ºÃÃÂÒ¡ÒÈÀÒÂã¹ËÍŒ §ÊÁ´Ø Widener ทม่ี า: http://www.litigationprevention. org/jhs.gif tทwมี่ 0า4:0h1t/t0p4:0/1/wlibwrawry.aaiaw.aorrdgs/.ahitamrchitect/thisweek05/ 172
27 อพั เกรดบคุ ลากร… ปจ จยั ขบั เคลอ่ื นฮารว ารด
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง คุณภาพการจัดการศกึ ษา เปน หัวใจหลักของฮารวารด ในการกอเกดิ ความเชย่ี วชาญในหลากหลายสาขา ทง้ั ดา นการบรหิ ารจดั การ การจดั การ เรยี นการสอน การผลติ งานวิจัย และการบรกิ ารวชิ าการ ซ่งึ ไมเพียงการ พฒั นาทก่ี ลมุ ผบู รหิ าร กลมุ คณาจารย กลมุ นกั ศกึ ษาเทา นนั้ แตร วมถงึ การ พัฒนาตวั พนักงาน (staff) แตล ะบุคคลทีอ่ ยใู นประชาคมฮารว ารด ดว ย ดังน้ัน สิ่งหน่ึงท่ีฮารวารดใหความสาํ คัญอยางมากท่ีจะเปนฐานการ พัฒนาคณุ ภาพของมหาวทิ ยาลัย น่ันคือ การพัฒนาคณุ ภาพของพนกั งาน มหาวิทยาลยั ภายในมหาวิทยาลัยฮารวารดจะมศี นู ยท ี่เรยี กวา Harvard’s Center for Workplace Development (CWD) ภายในศนู ยน ้ี มโี ปรแกรมการ อบรมท่ีหลากหลาย ซ่ึงออกแบบมาเพ่ือเพิ่มความรูและทักษะการทํางาน ของพนกั งานทกุ คน โดยมหี ลกั สตู รโปรแกรมทห่ี ลากหลาย อาทิ หลกั สตู รการพฒั นาวชิ าชพี และอาชพี (Professional and career development courses) ฮารว ารด พยายามสรา งโอกาสในการเรยี นรรู ปู แบบตา ง ๆ เพอื่ พฒั นา ศกั ยภาพของพนกั งานและองคก ร ซงึ่ CWD ไดจ ดั หาหลกั สตู รพฒั นาความ เช่ียวชาญและทักษะทางอาชีพของพนักงานมหาวิทยาลัยในตําแหนงที่รับ ผดิ ชอบอยใู นปจจุบนั และตาํ แหนงท่ีตองเขา ไปรับผดิ ชอบในอนาคต โดย 174
27อัพเกรดบุคลากร… ปจจัยขับเคลื่อนฮารวารด มกี ารเปดสอนตลอดทัง้ ป ผูเขารับการเรียนรจู ะเสยี คา ใชจ า ยต่าํ หรอื แทบ ไมเสยี คาใชจายเลย การเรยี นคอมพวิ เตอร (Computer Classes) ที่ CWD มีการเปดสอนหลักสูตรคอมพิวเตอร ใหแกพนักงาน มหาวิทยาลัยและประชาชนทั่วไป ตั้งแตโปรแกรมพื้นฐานไปจนถึงการ ออกแบบเว็บไซต นอกจากนี้ พนักงานยังสามารถเลือกเรียนหลักสูตร ออนไลนที่มีมากกวา 300 หลักสูตร อาทิ Microsoft Office suite, Macromedia Flash, FileMaker Pro, Dreamweaver และ Adobe Acrobat เปนตน โครงการพฒั นาภาวะผนู าํ (Leadership Programs) มี 4 โปรแกรมเพอ่ื พัฒนาทกั ษะภาวะผูนําของพนักงานมหาวิทยาลัย ไดแก Focused Leadership สําหรับผูบริหารระดับสงู และพนักงานฝาย บริหาร ซึ่งเปน โปรแกรมที่เฉพาะเจาะจงกับตําแหนง งานน้ี Leadership in Action เปนโปรแกรมสําหรับพนักงานท่ีตองการพัฒนาทักษะการบริหาร ขัน้ สงู Foundations of Leadership เปน โปรแกรมพฒั นาภาวะผูนาํ ขัน้ พืน้ ฐาน ท่พี นักงานทุกคนสามารถเขา มาเรียนได Leadership Essentials เปน โปรแกรมฝก ภาวะผนู าํ สาํ หรับพนกั งานหรอื อาจารย ที่ตองทํางานรวมกบั ผอู ื่นและตองไปเกยี่ วของกบั สถานการณใหม ๆ อยูเ สมอ เปนตน 175
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง เสน ทางสกู ารเรยี นรแู ละการรเู ทา ทนั (Bridge to Learning and Literacy) มโี ปรแกรมการเรยี นรอู นื่ ๆ สาํ หรบั พนกั งานทต่ี อ งการเพม่ิ ทกั ษะการ ทาํ งานในตาํ แหนง งานทท่ี าํ อยหู รอื ตาํ แหนง งานทต่ี อ งรบั ผดิ ชอบในอนาคต โดยใชเ วลาเรยี น2 ชวั่ โมง จาํ นวน2 ครงั้ ตอ สปั ดาห เชน ภาษาตา งประเทศ โปรแกรมการพัฒนาการศึกษาทั่วไป การศกึ ษาผใู หญ เปน ตน นอกจากการอบรมของศูนย CWD ฮารวารดยังใหการสนบั สนนุ การ เรียนรูตลอดชวี ติ โดยสนบั สนุนทุนการศกึ ษาแกพ นกั งานทตี่ อ งการศึกษา ตอระดับระดับปริญญาตรี และระดับปรญิ ญาโทขน้ึ ไป ทัง้ ในมหาวทิ ยาลัย ฮารวารด และในหนว ยงานหรือมหาวิทยาลยั ท่ีอ่นื ๆ ภายใตโครงการผู ชว ยเรียน (Tuition Assistance Plan : TAP) ซ่ึงแนวทางหน่ึงที่เพ่ิมทักษะ ทางอาชีพและสนับสนุนความสนใจสวนบุคคลของพนักงานท่ีมีตอสาขา วิชาตาง ๆ การดําเนินการดังกลาวมาขางตน สะทอนใหเห็นวา ฮารวารดเห็น ความสําคัญของพนักงานอยางมาก โดยไมไดมองวาพนักงานเปนเพียง ลูกจางท่ีคอยสนับสนุนงานในมหาวิทยาลัยเทานั้น แตพนักงานเปนกลไก สําคญั ในการขับเคลื่อนการพัฒนาฮารวารด 176
27อัพเกรดบุคลากร… ปจจัยขับเคล่ือนฮารวารด หากมองกลับมายังประเทศไทย จําเปนย่ิงท่ีมหาวิทยาลัยไทยแตละ แหง ซ่ึงมีบุคลากรประจําท่ีทําใหระบบการบริหารจัดการและดําเนินการ สามารถขับเคลอื่ นไปได ดงั น้ัน การพัฒนาคณุ ภาพของบุคลากรจึงเปนส่งิ จาํ เปน ย่ิงท่ีมหาวทิ ยาลยั ตา ง ๆ ไมค วรละเลย แตควรใหค วามสําคญั โดย กาํ หนดทศิ ทางใหบ คุ ลากรกลมุ ตาง ๆ ไดรบั การพัฒนาอยา งตอ เนื่องและ อยา งสอดคลองกับการปฏบิ ตั หิ นาทที่ ั้งในปจ จบุ ันและอนาคต รวมถึงการ พฒั นาเพอ่ื ตอบสนองความตอ งการของบคุ ลากรในการเรยี นรู และกระตนุ ใหเกดิ ความกระตือรือรน ในการแสดงศกั ยภาพการทํางานออกมาไดอยา ง เปนรูปธรรม อันมีสวนพัฒนามหาวิทยาลัยใหกลายเปนองคกรการเรียนรู จนนาํ ไปสกู ารสรา งนวตั กรรมการทาํ งานและการพฒั นางานใหก า วหนา ได เทา ทันการเปลี่ยนแปลงในยุคโลกาภวิ ัตนท ร่ี วดเรว็ นีไ้ ด 177
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง ¡Ò÷íÒ§Ò¹ã¹ÎÒÃÇÒô ໹š âÍ¡ÒÊÊÃÒŒ §¤ÇÒÁ¡ÒŒ Ç˹Ҍ ãËጠ¡ª‹ ÕÇÔμ ทc่มีaาre:ehrtst/pm:/a/rekmetpinlogy/ment.harvard.edu/ ที่มา: http://employment. harvard.edu/careers/hiring/ ¾¹¡Ñ §Ò¹¢Í§ÎÒÃÇ Òô ·¡Ø ¤¹ÅÇŒ ¹à»¹š ·ÃѾÂҡ÷ÕèÁÕ¤‹Ò ÁËÒÇ·Ô ÂÒÅѨ֧¾ÃÍŒ Áʧ‹ àÊÃÔÁ¡ÒþѲ¹Ò·Ñ¡ÉÐã¹·Ø¡´ŒÒ¹ 178
28 บรหิ ารเปน เลศิ …. สมู หาวทิ ยาลยั ระดบั โลก
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง สิ่งที่สรางความตื่นเตนใหประชาคมมหาวิทยาลัยฮารวารดในชวง เดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2007 ไดแ ก การตอนรบั อธิการบดหี ญงิ คนแรกใน ประวัตศิ าสตร ดรูว กิลพิน เฟาสต (Drew Gilpin Faust) ไดเขามาปฏิบตั ิ หนาที่ในฐานะอธิการบดีคนที่ 28 นับเปนประวัติศาสตรหนาใหมของ มหาวทิ ยาลัยแหง นน้ี ับตั้งแตการกอ ตง้ั เมื่อ 371 ปกอน (ค.ศ. 1636) การเขา รบั ตําแหนง “อธกิ ารบด”ี น้ี เปน งานทาทายความสามารถ ของผมู ารบั หนา ทใ่ี นทกุ ยุคทุกสมยั เนือ่ งดวยตอ งปฏบิ ัตภิ ารกจิ เพอ่ื รกั ษา ชอ่ื เสยี งของมหาวทิ ยาลยั ในฐานะผนู าํ ดา นวชิ าการ และแหลง ผลติ พฒั นา บุคลากรชั้นยอดในทกุ สาขาอาชีพ ตองระดมเงินสนับสนุนมหาวทิ ยาลัย มลู คามหาศาล รวมถงึ การจัดสรรทรัพยากรอยา งมีประสิทธิภาพ เพอื่ ยก ระดบั คณุ ภาพการศกึ ษาใหยงั คงเปนมหาวทิ ยาลยั อันดับหนึ่งของโลก ท้ังน้ีการบริหารมหาวิทยาลัยทามกลางกระแสความเปล่ียนแปลง อยา งรวดเรว็ ดงั ท่อี ดีตอธิการบดี ดเิ รค บอ็ ค (Derek Bok) (ค.ศ. 1971 - 1991 และอธกิ ารบดีช่วั คราวต่ังแตวันท่ี 1 กรกฎาคม ค.ศ. 2006 - 30 มิถุนายน ค.ศ. 2007) เรียกวา การเปล่ียนแปลงอยางรวดเรว็ หรือ “wrap speed” ซง่ึ เปน ปรากฏการณท ม่ี หาวทิ ยาลยั ตอ งปรบั ตวั ใหเ ปน ผนู าํ ในการ แกป ญ หาทเ่ี กดิ ขน้ึ รเู ทา ทนั กระแสความเปลยี่ นแปลงทเ่ี กดิ ขนึ้ ในสงั คมโลก และกา วนาํ ไปในเชงิ รกุ เพอื่ คงเปน มหาวทิ ยาลยั อนั ดบั หนงึ่ นนั่ หมายความ วา ตองอาศยั ความสามารถของอธิการบดี รวมถงึ องคป ระกอบอ่ืนเขามา ชว ยสนับสนนุ ใหเกดิ การขบั เคลอ่ื นมหาวิทยาลัยกา วไปขางหนา 180
28บริหารเปนเลิศ….สูมหาวิทยาลัยระดับโลก จากการที่ไดศกึ ษาประวัติศาสตร และแนวทางในการพฒั นาบริหาร มหาวทิ ยาลยั ในชว งเวลาทผี่ า นมา พอจะวเิ คราะหอ งคป ระกอบทสี่ นบั สนนุ ใหเ กดิ การเปลย่ี นแปลงในมหาวทิ ยาลัยแหง น้ี ดงั น้ี วสิ ยั ทศั นผ บู รหิ าร จดุ เปลย่ี นสมู หาวทิ ยาลยั อนั ดบั หนง่ึ ปรบั เปลย่ี นตวั เองเพอ่ื สรา งโอกาส การปรับเปลี่ยนรูปโฉมของมหาวิทยาลัยจากวิทยาลัยที่ผลิตคนเพ่ือ ทาํ งานรบั ใชศ าสนา มาเปน การเรยี นการสอนทส่ี รา งคน เพอ่ื ใหค นไปสรา ง ชาติ เรม่ิ ตนในสมัยของอธิการบดี ชารล อเี ลียต (Charles W. Eliot) (ดํารง ตําแหนงเม่อื ค.ศ. 1869 - 1909) เขาเหน็ วา โลกกําลงั กาวหนา มากขึ้น วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีเขามามีอิทธิพลตอสังคม ดังนั้น การจัดการ ศึกษาจึงควรเปดโอกาสใหน ักศกึ ษาสามารถเขา ถึงการเรยี นรใู หม ๆ และ สามารถพัฒนาทักษะและความเชี่ยวชาญใหแกตนเองมากขึ้น อีเลียตได กลายเปน ผวู างรากฐานของมหาวทิ ยาลยั ฮารวารด ใหเ ปน มหาวิทยาลยั ท่ี เนนการวิจัยที่ทันสมัย การเปลี่ยนแปลงดังกลาว ไดสงอิทธิพลตอมหา วทิ ยาลยั ในสหรฐั อเมรกิ าจาํ นวนไมน อ ย รวมถงึ การสนบั สนนุ นกั ศกึ ษาผา น กองทุน Financial Aid ทําใหจ ํานวนนักศึกษาเพม่ิ ขน้ึ อยา งรวดเรว็ กาํ หนดนโยบายเชงิ รกุ ผูบรหิ ารในสมัยตอ ๆ มาไดป รับปรุงแนวทางการบรหิ าร นโยบาย การรับนักศึกษาที่เปดกวางมากข้ึน รวมถึงการจูงใจใหคนเกงไหลเขาสู ระบบการศึกษา สามารถคัดกรองผทู มี่ ีความรู ความสามารถจากทว่ั โลก เขาสูม หาวทิ ยาลัย และสรางชือ่ เสยี งแกม หาวิทยาลยั ในเวลาตอมา ไมว า จะเปน การกอต้งั โครงการทนุ ศึกษานานาชาติในป 1934 โดยอธิการบดี 181
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง เจมส ไบรอนั โคนนั ท (James Bryant Conant) สามารถดึงดดู นักเรยี น ท่ีมีคุณภาพท่ัวอเมริกา นโยบายการรับโดยปราศจากเงื่อนไขทางการเงิน (need-blind admissions) ของอธิการบดี ดิเรค บอ็ ค ท่ีเปดโอกาสให นกั เรยี นทม่ี คี วามสามารถทวั่ โลกจากหลายเชอ้ื ชาตแิ ละฐานะทางเศรษฐกจิ เขาศึกษาตอ ยดึ ผลประโยชนม หาวทิ ยาลยั เปน หลกั สิ่งสําคัญในการบริหารมหาวิทยาลัยนี้คือ ผูบริหารแตละคนตางยึด ผลประโยชนของสวนรวมเปน หลกั มกี ารสานตอนโยบายจากผูบริหารชดุ เดมิ เพอื่ พฒั นาคณุ ภาพการศึกษา ดเิ รค บอ็ ค ไดก ลา วในชว งทเี่ ขา มารบั ตาํ แหนง อธกิ ารบดชี วั่ คราวแทน ลอเรนซ ซัมเมอร ท่ีลาออกไป เขายืนยันในการรักษานโยบายการสราง ความรว มมอื ระหวา งคณะ และระหวา งมหาวทิ ยาลยั ไว โดยเหน็ วา นโยบาย ดังกลาวมีความหมายตอการพัฒนางานวิจัยและการศึกษา โดยไมข้ึนอยู กับวา ใครเปน ผูบริหาร หากแตส ่งิ เหลานนั้ ลวนมปี ระโยชนใ นการใชคนท่ี เกง ท่สี ุด สรางผลงานท่ีดีทส่ี ุดใหเกิดขนึ้ ตอไป การเขามาดํารงตําแหนงผูบริหารจึงไมไดเปนเพียงการเขามาสู บทบาทหนา ทีท่ ่ีสูงขึ้น แตต องเปน ผนู าํ ทม่ี ีวิสยั ทัศน และส่อื สารวิสยั ทศั น แกผ อู ยภู ายใตใ หเ ขา ใจเปา หมาย และลาํ ดบั ความสาํ คญั ของแตล ะกจิ กรรม ทีม่ หาวทิ ยาลยั ดาํ เนนิ การ เพ่ือใหท ุกคนเขา ใจตรงกนั ลดความผิดพลาด ใหน อ ยทส่ี ดุ รวมถงึ ลดความสบั สนในบทบาทหนา ทที่ ต่ี นรบั ผดิ ชอบอยู เพอ่ื สงผานเปาหมายน้ันไปสูผูทเ่ี ขามาใหมไ ด 182
28บริหารเปนเลิศ….สูมหาวิทยาลัยระดับโลก ระบบบรหิ ารทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ ขบั เคลอ่ื นคณุ ภาพทางวชิ าการ บรหิ ารแบบกระจายอาํ นาจ รูปแบบการบริหารที่เปนหัวใจหลักที่ทําใหฮารว ารดพัฒนาตนเองจน กลายเปน ทห่ี น่งึ คือ การบรหิ ารแบบไมรวมศูนย หรือแบบกระจายอํานาจ ซงึ่ เปนทรี่ จู ักกนั ในวลี การบรหิ ารที่เปน เอกเทศ หรอื “every tub on its own bottom” คือการใหแตละหนว ย สามารถบริหารจดั การเบด็ เสร็จใน ตัวเอง ทั้งดานการจัดองคก ร การบรหิ ารจดั การ การรบั สมัครบุคลากร งบ ประมาณ ฯลฯ โดยมีผูด แู ลสงู สุดคอื คณบดี การยึดหลักการบริหารที่มีความยืดหยุนและใหอํานาจการตัดสินใจ ใหแ ตละหนวยงานน้ี สง ผลใหแตละคณะ สาขาวชิ า สามารถพฒั นาองค ความรขู องตนเองอยางอสิ ระ และปรับเปล่ยี นยทุ ธศาสตรการจดั หลักสตู ร การเรียนการสอนใหเปน สหวทิ ยาการมากขึ้น เพือ่ สรางโอกาสใหม ๆ เชน วิทยาลยั ธุรกิจ (Business School) ทถ่ี ือไดว าเปน ผนู าํ ดานการจัดหลักสตู ร การเรียนการสอนดานธุรกิจของโลก ไดริเริ่มการเรียนการสอนแบบใหม เชน หลกั สตู รผปู ระกอบการ(entrepreneurship) การรว มมอื กบั ผปู ระกอบ จัดตั้งศูนยอบรมผูบริหาร และจัดทํากรณีศึกษาของแตละหนวยงานท่ีนา สนใจ จนเปนเจาของกรณศี กึ ษากวา 13,000 ตวั อยาง เปนตน สงิ่ สาํ คญั ประการหนงึ่ คอื แมร ะบบบรหิ ารจะใหอ สิ ระแกผ บู รหิ าร หาก แตผูนําเหลานั้นตองรับผิดชอบตอประชาคมอยูเสมอ เชน การจัดทํา รายงานผลงานประจาํ ปข องอธกิ ารบดี คณะผบู รหิ าร เผยแพรแ กป ระชาคม ในรปู แบบของสอื่ สง่ิ พมิ พแ ละทางเวบ็ ไซต การเปด โอกาสใหค ณาจารยแ ละ คณะกรรมการบริหารเสนอญตั ติและลงมติไมไ วว างใจผูบรหิ ารได เปนตน 183
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง บรหิ ารทรพั ยส นิ ใหง อกเงยและเกดิ ผลสงู สดุ นอกเหนือจากการวางรากฐานการบริหารจัดการที่ดีเลิศ ยังมีกลไก การบริหารสินทรัพยของมหาวิทยาลัย ซ่ึงยึดแนวคิดการบริหารจัดการ ทรพั ยส นิ ทม่ี อี ยใู หเ กดิ ผลสงู สดุ ไดแ ก จดั ตง้ั องคก รบรหิ ารเฉพาะกจิ ขน้ึ มา เรียกวา บริษัทบริหารจัดการมหาวิทยาลัยฮารวารด (Harvard Management Company : HMC) ท่ีเขามาบริหารทรัพยสินที่มีอยูให งอกเงยมากขนึ้ ผา นการซอื้ หนุ ตราสารหนท้ี ง้ั ในและตา งประเทศ การลงทนุ ในอสงั หารมิ ทรพั ย ฯลฯ จดุ แข็งในเรื่องของเงินสะสมท่มี ากถึง 32 พันลา นเหรียญสหรฐั มา จากการทม่ี หาวทิ ยาลยั รณรงคห าเงนิ ตลอดเวลา โดยอธกิ ารบดแี ละทมี งาน จะชวยกันหาเงินบริจาคจากทั่วอเมริกา และนําเงินเหลานั้นมาดําเนิน กิจกรรมใน 3 กลุม ใหญคือ กองทุนพัฒนา (Endowment Fund) การ บรจิ าคเพอื่ ลงทนุ ดา นการกอสรา ง (Capital Fund) และ ทนุ ดาํ เนินการ ประจาํ ป(AnnualFund) ซง่ึ เปน พน้ื ฐานในการพฒั นาเพอื่ ยกระดบั คณุ ภาพ การศกึ ษาจนเปน มหาวทิ ยาลยั ชั้นนําระดบั โลก สะทอ นสมู หาวทิ ยาลยั ไทย ผมเห็นวา การจดั การศกึ ษา ใหม คี ุณภาพ มากขนึ้ น้ัน ควรเรมิ่ ตน จากผูบ ริหารมหาวทิ ยาลยั ของไทย ทีไ่ มเพียงมวี สิ ัย ทศั นผ ลกั ดนั ใหม หาวทิ ยาลยั ไทยเปน มหาวทิ ยาลยั ชน้ั นาํ ระดบั โลก(World- Class University) เทา นนั้ หากแตตองกาํ หนดทิศทางท่ชี ดั เจน เชน อาจ เรมิ่ ตนจากการแสวงหาเอกลักษณท่เี ปนจุดเดน ของมหาวิทยาลยั หรือการ พัฒนาไปสูการเปน มหาวทิ ยาลัยเฉพาะทาง ผมเคยนาํ เสนอแนวคดิ นี้ในการบรรยายตาง ๆ มากกวา 10 ป จาก การประชมุ รัฐสภา สมยั สามัญทั่วไป คร้งั ท่ี 6 เมือ่ วนั ท่ี 27 เมษายน พ.ศ. 2548 ลา สดุ เมอ่ื ป 2549 ผมไดท าํ วจิ ยั ทเี่ กยี่ วขอ งคอื เรอ่ื ง “Wil specialized 184
28บริหารเปนเลิศ….สูมหาวิทยาลัยระดับโลก universities improve the quality of higher education in Thailand?” พบวา มหาวิทยาลยั เฉพาะทางจะสนบั สนนุ การพฒั นาคณุ ภาพการศึกษา ในดา นการยกระดับคณุ ภาพบณั ฑติ และเพิม่ ความสามารถในการแขงขนั ของมหาวิทยาลัย นอกจากนี้ มหาวทิ ยาลัยจะไปถงึ ซ่งึ ความเปนเลศิ ไดน ้นั จาํ เปนตอ ง มวี ิสัยทัศนในเรอ่ื งความมัน่ คงทางการเงนิ ทมี่ ากเพียงพอ โดยมีกลยุทธใน การระดมทุนใหเ พยี งพอในการจา งคณาจารยท่ีเชี่ยวชาญ และการบริหาร จัดการดา นตา ง ๆ เพอ่ื พฒั นาคุณภาพมหาวิทยาลัยใหโดดเดน ประการสาํ คญั ตอ มาคอื ผบู รหิ ารแตล ะชดุ ควรมรี ะบบสง ตอ องคค วาม รูดานบริหารจัดการ แนวทางปรับปรุงหลักสูตรการเรียนการสอนแกผู บรหิ ารรนุ ตอไป โดยมกี ารดาํ เนนิ การอยางเปนกระบวนการและเปน ระบบ เพ่ือใหเกิดความตอเน่ืองในการบริหารจัดการ ผูบริหารชุดตอไปสามารถ ตอ ยอดการทาํ งานและพฒั นาคณุ ภาพการจดั การบรกิ ารของมหาวทิ ยาลยั ใหสามารถแขง ขันไดในระดับเวทีโลก การสรางมหาวทิ ยาลัยสคู วามเปนเลิศนัน้ แมวา จะเปนเร่ืองที่ไมงาย นัก เพราะมีองคประกอบหลายดาน ทั้งดานการเงิน การบริหารจัดการ บุคลากร ฯลฯ อยางไรกต็ าม เราจําเปนตอ งพัฒนามหาวิทยาลยั ของไทย ใหม คี ณุ ภาพ เพอ่ื เปน ฐานทม่ี นั่ ทแี่ ขง็ แกรง นาํ พาประเทศไทยพฒั นารดุ หนา ตอ ไป 185
เทียบช้ันฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง ¡Òþº¡¹Ñ ¢Í§ºØ¤¤Å¼ÙàŒ »¹š »ÃÐÇÑμÔÈÒÊμâ ͧÎÒÃÇÒô ÂؤãËÁ‹: Í´μÕ Í¸Ô¡Òú´Õ´Ôàä ºÍç ¤ áÅР͸ԡÒú´Õ´ÃÙÇ ¡ÅÔ ¾¹Ô à¿ÒÊμ ทมี่ า: http://www.nytimes.com/2007/02/12/education/12harvard.html Í´Õμ͸ԡÒú´ÕªÒÃÅ ÍÕàÅÂÕ μ ¼ÙÇŒ Ò§ÃÒ¡°Ò¹ÎÒÃÇÒô ¡ŒÒÇÊ‹Ù ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÂÑ Â¤Ø ãËÁ‹ ทม่ี า: http://www.answers.com/topic/ charles-wil iam-eliot 186
29 ผนู าํ ในยคุ เปลยี่ นผา น
เทียบชั้นฮารวารด : ทาอุดมศึกษาไทย คิดไกล ไปถึง เมอื่ วนั ที่18 กนั ยายน ค.ศ.2007 ผมและเพอ่ื น ๆ ในฐานะนกั วชิ าการ ของมหาวิทยาลัยฮารวารด ไดรับจดหมายทักทายจากอธิการบดีหญิงคน แรกในประวตั ศิ าสตรข องฮารว ารด ชอื่ “ดรวู กลิ พนิ เฟาสต” (Drew Gilpin Faust) ทเ่ี ขา รับตําแหนง อธกิ ารบดีคนท่ี 28 เมื่อ กรกฎาคม 2550 เน้ือหาในจดหมาย รวมถึงการแสดงออกของอธิการบดีคนใหมตอ ประชาคมฮารวารดในโอกาสตาง ๆ ตั้งแตไดรับเลือกเปนอธิการบดีนั้น ทาํ ใหผมไดขอคิดทีน่ า สนใจหลายประการ และขอสะทอนขอคิดเหลานน้ั ออกมา เพอื่ เปน แนวทางสาํ หรบั ผบู รหิ ารในทกุ ระดบั ไดเ รยี นรแู ละตอ ยอด วาดวสิ ยั ทศั น สรา งความเชอื่ มนั่ แกป ระชาคม ตลอดเวลาภายหลงั จากการไดร บั เลอื กใหร บั ตาํ แหนง อธกิ ารบดคี นท่ี 28 อธิการบดีเฟาสต ไดพยายามสื่อสารถึงวิสัยทัศนในการบริหาร มหาวทิ ยาลยั ท่จี ะนาํ พามหาวิทยาลยั ไปสูยุคแหง การบูรณาการความรใู น ศาสตรต าง ๆ เพือ่ พฒั นามหาวทิ ยาลยั ใหก าวหนาอยางย่ังยืน การวาดวิสัยทัศนท่ีชัดเจนและนําเสนอสูประชาคมมหาวิทยาลัยเชน นี้ นบั วา เปน จดุ ดใี นยคุ ของการเปลยี่ นผา นผบู รหิ าร เนอ่ื งจากเปน การสรา ง ความเช่ือม่ันใหกับประชาคมถึงแนวทางการดําเนินงาน อันสงผลตอการ ทาํ งานรว มกนั ในอนาคต เปน การสรา งความเขา ใจทต่ี รงกนั แกผ ปู ฏบิ ตั งิ าน ลดความผดิ พลาด ลดความสบั สนในบทบาทหนา ที่ท่รี ับผดิ ชอบ อีกทง้ั ยัง เปนการสรา งแรงบนั ดาลใจกับบคุ ลากร เพ่ือใหทาํ งานอยา งเปนเอกภาพ 188
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
