หนังสือ จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ 150 ปี สัมพันธไ

ในปี ค.ศ. 2004 ไดม้ กี ารฉลองครบรอบ 20 ปี dem bei seiner formalen Gründung öster- ของความรว่ มมอื ระหวา่ งออสเตรยี กบั ไทยในดา้ นการ reichische, thailändische, indonesische und ศึกษาและวิชาการ มหาวิทยาลัยออสเตรียและไทย vietnamesische Universitäten angehörten. Die จัดนิทรรศการจ�ำนวนมากในท้ังสองประเทศ สมเด็จ Gründungssitzung dieses ASEA-UNINET fand พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ได้เสดจ็ 1994 in Ho Chi Minh City (Saigon) statt. พระราชด�ำเนินไปทรงเปิดหนึ่งในนิทรรศการเหล่านี้ Die Erfolge dieses Netzwerks sprachen ซ่ึงจัดแสดงเกี่ยวกับพัฒนาการและความส�ำเร็จของ sich rasch sowohl in den ASEAN- als auch in โครงการวิจัยหลากหลาย ซึ่งด�ำเนินการภายใต้กรอบ den EU-Staaten herum. Den aufkommenden ความรว่ มมอื ระหวา่ งมหาวทิ ยาลยั ของทงั้ สองประเทศ Beitrittswünschen wurde durch einen neuen Namen – ASEAN-European Academic ภาพท่ี 5.3: งานฉลองครบรอบ 20 ปี ของความรว่ มมือด้านการศกึ ษาและ University Network – bei gleichbleibendem วิชาการ เมือ่ ค.ศ. 2004 ท่ี กรุงเทพมหานคร Acronym ASEA-UNINET, und die Aufnahme- (ภาพจากผูเ้ ขยี น) möglichkeit weiterer Universitäten Europas Abb. 5.3: Jubiläumskongress 20 Jahre Kooperation, 2004, und Asiens Rechnung getragen. Darüber Bangkok. hinaus schuf man die Möglichkeit, © Privatarchiv „assoziierte“ Mitgliedsuniversitäten außerhalb der bisherigen geografischen 150 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ภาพที่ 5.4: สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี Grenzen aufzunehmen. Vor diesem Hintergrund เสดจ็ พระราชดำ�เนนิ เยือนเมืองอินน์สบรคุ เม่ือ ค.ศ. 2004 ergingen an Univ.-Prof. Riccardo Zandonini (ภาพจากผเู้ ขียน) (Universität Trient, Maschinenbau und Elektro- Abb. 5.4: Prinzessin Sirindhorn, 2004, Innsbruck. technik) und mich als ASEA-UNINET-Vertreter © Privatarchiv Einladungen zu Konsultationen nach Brüssel, die dazu führten, dass EU-Programme für den südostasiatischen Raum teilweise nach dem Muster dieses Netzwerks geschaffen wurden. Derzeit umfasst ASEA-UNINET über 80 europäische und asiatische Universitäten. Der Ursprung aus der österreichisch-thailändischen Zusammenarbeit ist aber immer noch deutlich zu erkennen, da jeweils 20 Mitgliedsuniversitäten in diesen beiden Ländern ihren Sitz haben. Aktuelle Details zum Netzwerk finden sich auf der Homepage www.asea-uninet.org. Die engen Bindungen zwischen den Bildungseinrichtungen und die zahlreichen gemeinsamen Forschungsprojekte beförder- ten direkt und indirekt die Zunahme an Wirtschaftsbeziehungen, und thailändische Alumni und Alumnae aus diesen Projekten trugen – nach entsprechenden Karrieren im Heimatland – maßgeblich zur Realisierung österreichischer Wirtschaftsprojekte bei. Anlässlichdes20-jährigenJubiläumsder österreichisch-thailändischen Zusammen- arbeit im Bildungs- und Wissenschaftssektor 2004 zeigten die Universitäten Österreichs und Thailands umfangreiche Ausstellungen in Thailand und Österreich. Prinzessin Sirindhorn eröffnete diese Schau über die Entwicklung und Realisierung zahlreicher Forschungs- projekte, die im Rahmen der universitären Partnerschaften durchgeführt werden konnten. Von der Donau an den Chao Phraya 151 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ในระหว่าง ค.ศ. 1980-2018 มีนักศึกษา Im Zeitraum 1980 bis 2018 absolvier- และนักวิชาการไทยท่ีมาศึกษาและท�ำโครงการวิจัย ten insgesamt 548 Studierende und Wissen- ในมหาวิทยาลัยออสเตรียรวมท้ังส้ิน 548 คน โดย schaftlerinnen und Wissenschaftler Studien- เป็นผู้ส�ำเร็จการศึกษาระดับปริญญาดุษฎีบัณฑิตใน bzw. Forschungsprojekte an österreichischen ออสเตรีย 175 คน บุคคลเหล่าน้ีเกือบท้ังหมดได้ Universitäten; von diesen erwarben 175 ein เดนิ ทางกลบั ประเทศไทย และตา่ งกม็ หี รอื เคยมหี นา้ ที่ Doktorat in Österreich. Die Rückkehrrate lag bei การงานด้านวิชาการ ขณะท่ีบางส่วนก็มีต�ำแหน่ง fast 100 Prozent, wobei alle Absolventinnen und หนา้ ทรี่ ะดบั สงู ทงั้ ในสถาบนั อดุ มศกึ ษา การเมอื ง และ Absolventen in akademischen Institutionen บรษิ ัทตา่ ง ๆ oder Firmen in Thailand – teilweise bereits in sehr hohen Positionen und politischen Funktionen – tätig sind und waren. S เทคโนโล ีย ภาพท่ี 5.5: จำ�นวนนักศกึ ษาไทยสาขาวชิ าต่าง ๆ ระหว่าง ค.ศ. 1980-2018 (จากการศกึ ษาของเครอื ข่าย ASEA-UNINET) (ภาพจากผเู้ ขยี น) Abb. 5.5: Studierende aus Thailand nach Fachgebieten 1980–2018, Studie von ASEA-UNINET. © Privatarchiv 152 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ภาพที่ 5.6: สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี พระราชทานเครอ่ื งราชอิสรยิ าภรณแ์ ก่ ศาสตราจารย์ ดร. อามิน โจอา (ซอฟตแ์ วร-์ เทคโนโลย,ี มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยแี ห่งกรุงเวียนนา) ดร. แบรน์ ท์ มิชาเอล โรเดอ (เคมี, มหาวิทยาลยั อินน์สบรุค) และ ดร. วลั เทอร์ คอฟเลอร์ (แพทยศาสตร,์ มหาวทิ ยาลัยอินน์สบรคุ ) (ภาพจากผูเ้ ขียน) Abb. 5.6: Ordensverleihungen durch IKH Prinzessin Sirindhorn an die Universitätsprofessoren (v.l.n.r.): Dr. Dr. h.c. Dipl.-Ing. A Min Tjoa (Software-Technologie, TU Wien), Dr. Dr. h.c. mult. Bernd Michael Rode (Chemie, Univ. Innsbruck) und Dr. Walter Kofler (Medizin, Univ. Innsbruck). © Privatarchiv ทางฝา่ ยออสเตรยี ระหวา่ ง ค.ศ. 1980-2018 Im Gegenzug nahmen zwischen 1980 มนี กั ศกึ ษาและนกั วจิ ยั ไดร้ บั เชญิ ใหม้ าศกึ ษาและวจิ ยั und 2018 ca. 400 österreichische Studierende ในมหาวทิ ยาลยั ไทยจ�ำนวน 400 คน ผลงานวจิ ัยของ und Gastforscherinnen und -forscher das อาจารยช์ าวออสเตรยี ทที่ ำ� รว่ มกบั ชาวไทยอยใู่ นระดบั Angebot eines Aufenthalts an thailändischen ดีเย่ียม จนได้รับเชิดชูเกียรติด้วยการได้รับปริญญา Universitäten wahr. Die Arbeit der österrei- ดษุ ฎีบณั ฑิตกติ ติมศักด์จิ ากมหาวิทยาลยั ไทย รวมถงึ chischen Professorinnen und Professoren im การไดร้ บั พระราชทานเครอื่ งราชอสิ รยิ าภรณ์ ซงึ่ ปกติ Rahmen der Kooperation mit Thailand wurde จะได้รับมอบจากรัฐมนตรีหรือปลัดกระทรวง และ von Thailand durch Ehrendoktorate der มีครั้งหน่ึงท่ีได้รับพระราชทานโดยตรงจากสมเด็จ thailändischen Universitäten, aber auch durch พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี staatliche Ordensverleihungen gewürdigt, die in der Regel durch thailändische Minister bzw. Staatssekretäre und einmal auch durch Prinzessin Sirindhorn persönlich durchgeführt wurden. Von der Donau an den Chao Phraya 153 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ภาพที่ 5.7: นักแต่งเพลง ดร. มิชาเอล ชุคนัลด์ ทูลเกล้าฯ ถวายแผน่ ซดี ีเพลง “From the East” (“จากตะวนั ออก”) ซง่ึ เขาประพนั ธ์ถวายแด่ สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี พร้อมดว้ ยรฐั มนตรี เอลซิ าเบท เกเรอร์ ณ พระราชวังในกรุงเทพมหานคร ค.ศ. 2011 (ภาพจากผูเ้ ขียน) Abb. 5.7: Überreichung der Komposition „From the East” an Prinzessin Sirindhorn durch den Komponisten Michael Tschuggnall und Frau Bundesministerin Elisabeth Gehrer im Königlichen Palast in Bangkok, 2011. © Privatarchiv สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรม- Prinzessin Sirindhorn erhielt ihrerseits ราชกุมารี ก็ทรงได้รับทูลเกล้าฯ ถวายเหรียญราช- für ihre Verdienste um die Bildungszusam- อสิ รยิ าภรณ์ เหรยี ญทองใหญแ่ หง่ สาธารณรฐั ออสเตรยี menarbeit das Große Goldene Ehrenzeichen พร้อมสายสะพาย และเหรียญตราใหญ่รูปนกอินทรี am Bande der Republik Österreich sowie den แหง่ รฐั ทโิ รล นอกจากนย้ี งั มกี ารถวายพระเกยี รตเิ ปน็ Großen Tiroler Adlerorden. Eine spezielle พิเศษ โดยนักประพันธ์เพลงท่ีได้รับรางวัลชนะเลิศ Ehrung wurde ihr durch die Widmung einer “สตาร์มานิอา” ซึ่งเป็นนักศึกษาคณะสารสนเทศ Komposition des „Starmania“-Siegers und มหาวิทยาลัยอินน์สบรุค และต่อมาคือ ดร. มิชาเอล Studenten der Informatik der Universität ชุคนัลล์ ได้ประพันธ์เพลงชื่อ “จากตะวันออก” Innsbruck (nunmehr Dr.) Michael Tschuggnall (“From the East”) ทูลเกลา้ ฯ ถวาย zuteil. 154 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

การแสดงเพลงปอ๊ ปโดยวงดนตรจี ฬุ าลงกรณ์ Die Präsentation des Pop-Liedes mit มหาวิทยาลัย ซึ่งมีนักประพันธ์เพลงคนข้างต้นร่วม dem Komponisten am Klavier im Königlichen บรรเลงเปียโนท่ีพระราชวังและเปิดให้เข้าชมโดยไม่ Palast bzw. die darauffolgende frei zugängliche เสียค่าใช้จ่ายน้ี จัดข้ึนเม่ือ ค.ศ. 2011 และสามารถ Aufführung mit der Musikband der Chulalong- ดึงดูดความสนใจของส่ือมวลชนไทยอย่างกว้างขวาง korn Universität im Jahr 2011 zogen enormes หลงั การแสดงปรากฏวา่ มสี อ่ื ตา่ ง ๆ เผยแพรข่ า่ วแสดง Medieninteresse auf sich und rückten ความช่นื ชมออสเตรียมากขึ้น Österreich einmal mehr in positiver Weise in ปรากฏการณท์ ง้ั หลายเหลา่ นล้ี ว้ นแตเ่ ปน็ ผล den Fokus der thailändischen Nachrichten. ของความร่วมมือทางการศึกษาและวิชาการระหว่าง Ereignisse wie diese sind die logische ไทยกับออสเตรียในระยะเกือบ 40 ปีที่ผ่านมา Konsequenz dessen, was sich im Zuge der โดยเฉพาะอย่างย่ิง เป็นผลงานของเครือข่าย ASEA- Bildungs- und Wissenschaftskooperationen UNINET ซงึ่ ไดท้ ำ� งานรว่ มกนั ดว้ ยความไวว้ างใจซง่ึ กนั in den letzten knapp vier Jahrzehnten und และกันเป็นระยะเวลายาวนานนับต้ังแต่ ค.ศ. 1994 besonders im Rahmen von ASEA-UNINET seit การท�ำงานร่วมกันของออสเตรียและไทยมีศักยภาพ 1994 entwickeln konnte: ein langfristiges, สูงและมีมาตรฐาน เครือข่าย ASEA-UNINET ใช้ vertrauensvolles Miteinander, geprägt von หลักการที่ยุติธรรมในการจัดสรรทุนวิจัยโดยอาศัย Respekt und dem ständigen Bemühen um- การติดต่อทั้งทางส่วนตัวและการคัดเลือกสาขาวิชา einander. Das Potenzial und die Ausgewogen- เฉพาะดา้ นอยา่ งเปน็ ธรรม เพอื่ ทำ� ใหค้ วามรว่ มมอื ทาง heit der österreichisch-thailändischen วชิ าการนี้เปน็ ไปได้ดว้ ยดี Bildungszusammenarbeit, im ASEA-UNINET durch das Fairness-Prinzip mit Einkommens- relationen verankert, erneuern sich auf diese Weise tagtäglich in der Pflege der persönlichen Kontakte sowie in der weiterhin wohlüber- legten, sektorspezifischen Auswahl wissen- schaftlicher Kooperationsmöglichkeiten. Von der Donau an den Chao Phraya 155 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

สารจากเพ่ือนภาคีไทย-ออสเตรยี : การศึกษา วทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี Gelebte Zusammenarbeit vor Ort: Bildung, Wissenschaft und Technologie มารท์ ิน เอช. แกรซ์ าเบค็ / Martin H. Gerzabek ผู้อำ�นวยการสถาบันวจิ ยั ธรณีวทิ ยา มหาวทิ ยาลัยทรพั ยากรธรรมชาติและวทิ ยาศาสตรช์ วี ภาพแห่งกรุงเวยี นนา / Stv. Institutsvorstand, Institut für Bodenforschung, Universität für Bodenkultur Wien มหาวิทยาลัยทรัพยากรธรรมชาติและวิทยาศาสตร์ชีวภาพแห่งกรุงเวียนนามี สัมพันธไมตรีกับราชอาณาจักรไทยมาอย่างยาวนาน ข้าพเจ้าเองก็ได้เริ่มมีความร่วมมือกับไทย อย่างใกลช้ ิดมาตัง้ แตเ่ มือ่ มกี ารจดั การประชมุ ปฐพีวิทยาโลกใน ค.ศ. 2002 ณ กรงุ เทพมหานคร ซงึ่ จดั ขนึ้ ภายใตพ้ ระอปุ ถมั ภข์ องพระราชวงศไ์ ทย ขา้ พเจา้ ขอขอบคณุ เพอ่ื นรว่ มงานของขา้ พเจา้ ศาสตราจารย์ ดร. วินฟรีท อี. เอช. บลูม เป็นอย่างสูงที่ได้ทุ่มเทจัดงานคร้ังน้ัน ซ่ึงน�ำไปสู่การ รเิ รม่ิ จดั งานวนั ดนิ โลก รวมถงึ พฒั นาการสำ� คญั ของศาสตรป์ ฐพวี ทิ ยาและการอนรุ กั ษด์ นิ ในระดบั นานาชาติ ดว้ ยพระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร ทรงเปน็ ผพู้ ระราชทานคำ� แนะนำ� เรอื่ งการจดั งานดงั กลา่ วแกอ่ งคก์ ารสหประชาชาติ วนั ดนิ โลกจงึ ถูกก�ำหนดใหต้ รงกบั วนั ที่ 5 ธันวาคม อันเป็นวนั คลา้ ยวันพระราชสมภพของพระองค์ ของทกุ ปี นับต้งั แต่ ค.ศ. 2005 เปน็ ตน้ มา ในฐานะที่ข้าพเจ้าเคยเป็นรองอธิการบดีมานานหลายปีและเป็นอธิการบดีต่อมา ข้าพเจ้ามีความยินดีที่จะสานต่อความร่วมมือทางวิชาการนี้ต่อไป บุคคลส�ำคัญที่ช่วยให้ ออสเตรียมีความสัมพันธ์อันดีกับประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะอย่างย่ิงกับ ไทยนั้น ได้แก่ ศาสตราจารย์ ดร. ดีทมาร์ ฮัลทริช และ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. แกร์ฮาร์ท ชไลนงิ ภายใตก้ รอบความรว่ มมอื กบั มหาวทิ ยาลยั ไทยหลายแหง่ มหาวทิ ยาลยั ทรพั ยากรธรรมชาติ และวิทยาศาสตร์ชีวภาพได้เข้าร่วมโครงการหลายโครงการซ่ึงได้รับการสนับสนุนจากสหภาพ ยุโรป เชน่ โครงการ ASIA-Link และโครงการเอราสมุส มุนดสุ หรอื เอราสมุส+ ยกตัวอย่างเช่น โครงการสถาบันเทคโนโลยีเครื่องด่ืมแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (SEA-ABT, https:// 156 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

www.sea-abt.eu) ซึ่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และมหาวิทยาลัยทรัพยากรธรรมชาติและ 157 วทิ ยาศาสตรช์ วี ภาพไดร้ บั การสนบั สนนุ ใหร้ ว่ มกนั กอ่ ตง้ั ขนึ้ เพอื่ วางรากฐานสำ� หรบั ความรว่ มมอื ในการจัดการเรียนการสอนและการวิจัยด้านเคร่ืองดื่มในระยะยาว โครงการน้ีส่งผลให้มีการ แลกเปลย่ี นนกั ศกึ ษาและอาจารยผ์ สู้ อนเพมิ่ มากขน้ึ ในชว่ งทศวรรษทผี่ า่ นมา มนี กั ศกึ ษาไทยไป เรยี นทม่ี หาวทิ ยาลยั ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละวทิ ยาศาสตรช์ วี ภาพ 8-10 คน และมนี กั ศกึ ษาจาก มหาวทิ ยาลยั ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละวทิ ยาศาสตร์ชีวภาพมากกว่า 30 คน เดินทางมาเรยี นใน มหาวทิ ยาลัยของไทยเป็นระยะเวลาหลายเดือน เรารสู้ ึกประทับใจในคณุ ภาพของมหาวทิ ยาลัย ไทยอย่างยง่ิ และประสงค์จะท�ำงานร่วมกันอย่างเข้มแข็งตอ่ ไปด้วยความยินดี ******* Die Universität für Bodenkultur Wien (BOKU) hat eine lang andauernde Freundschaftsbeziehung mit dem Königreich Thailand. Für mich selbst begann die engere Kooperation anlässlich des Weltkongresses der Bodenkunde im Jahr 2002, der unter den Auspizien der königlichen Familie in Bangkok stattfand. Dank des großen Engagements meines Kollegen Em. O. Univ. Prof. Dipl.-Ing. Dr. Dr. h.c. mult. Winfried E. H. Blum sollte dieser zum Ausgangspunkt für die Einführung des Weltbodentages und damit für eine wichtige Entwicklung in der internationalen Bodenkunde und für den Schutz des Bodens werden. Der Vorschlag an die UNO wurde von IKM König Bhumibol Adulyadej eingereicht, abgehalten wird dieser Internationale Tag nun seit 2005 am Geburtstag seiner Majestät, dem 5. Dezember. Als langjähriger Vizerektor und später Rektor hatte ich die Freude, unsere akademischen Kooperationen auszubauen. Die Bedeutung der Kooperation mit Südostasien und speziell dem Königreich Thailand drückte sich auch in der Bestellung von Länderkoordinatoren aus (Univ.-Prof. Dipl.-Ing. Dr. Dietmar Haltrich und Ass. Prof. Dipl.-Ing. Dr. Gerhard Schleining). Gemeinsam mit unterschiedlichen thailändischen Partneruniversitäten nahm die BOKU an zahlreichen Projekten teil, die von der Europäischen Union gefördert wurden, etwa durch ASIA-Link, Erasmus Mundus oder Erasmus+ Projekte. Beispielsweise konnte die SEA-ABT (South-East-Asian Academy for Beverage Technology, https://www.sea-abt.eu) an der Kasetsart University und an der BOKU etabliert werden, als Basis für eine langfristige Zusammenarbeit in Lehre und Forschung im Getränke-Sektor. Diese Projekte hatten auch den verstärkten Austausch von Studierenden und Lehrenden zur Folge. In den letzten zehn Jahren studierten pro Jahr ca. 8-10 thailändische Studierende an der BOKU und mehr als 30 Studierende der BOKU absolvierten einen mehrmonatigen Aufenthalt an thailändischen Universitäten. Von der Donau an den Chao Phraya 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

Von der Qualität der thailändischen Universitäten sind wir sehr beeindruckt und sehen auch weiterhin intensiven Kooperationen mit Freude entgegen. ภาพท่ี 5.8: การเยย่ี มชมแหล่งขดุ สำ�รวจทีจ่ งั หวดั ภเู กต็ ในการประชุมปฐพวี ิทยาโลก (ภาพจากมาร์ทิน แกร์ซาเบ็ค) Abb. 5.8: Besichtigung einer Grabung zur Bodenerforschung während der wissenschaftlichen Exkursion von Bangkok nach Phuket im Rahmen des Weltkongresses der Bodenkunde 2002. © Martin Gerzabek ภาพท่ี 5.9: คณะของสถาบนั เทคโนโลยีเครือ่ งด่มื แห่งเอเชียตะวนั ออก เฉยี งใต้ และผู้แทนของสถานเอกอัครราชทตู ออสเตรียและ สถานเอกอคั รราชทตู เยอรมนั ณ กรุงเทพมหานคร (ภาพจากแกรฮ์ าร์ท ชไลนงิ ) Abb. 5.9: Das SEA-ABT Team gemeinsam mit Vertreterinnen und Vertretern österreichischer und deutscher Botschaften. © Gerhard Schleining 158 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

วนั ชยั สุทธะนันท์ / Wanchai Sutthanat อดีตอธกิ ารบดีมหาวทิ ยาลัยศิลปากร / Ehemaliger Rektor, Silpakorn Universität ในโอกาสครบรอบ150ปีสมั พนั ธไมตรไี ทย-ออสเตรยี ในค.ศ.2018นี้ขา้ พเจา้ ในฐานะอดตี 159 อธิการบดีมหาวิทยาลัยศิลปากร ขอกล่าวถึงความร่วมมือทางการศึกษาระหว่างมหาวิทยาลัย ศิลปากรกับออสเตรีย ตลอดระยะเวลากว่า 20 ปี มหาวิทยาลัยศิลปากรเป็น 1 ใน 10 มหาวทิ ยาลยั ไทยทเ่ี ปน็ สมาชกิ ASEA-UNINET ตงั้ แต่ ค.ศ. 1994 ซงึ่ ทำ� ใหเ้ กดิ ความรว่ มมอื ทาง วชิ าการในดา้ นวทิ ยาศาสตร์ วศิ วกรรมศาสตร์ เภสชั ศาสตร์ ดรุ ยิ างคศาสตรแ์ ละศลิ ปะในรปู แบบ ตา่ ง ๆ อาทิ การใหท้ นุ ศกึ ษาตอ่ ระดบั ปรญิ ญาดษุ ฎบี ณั ฑติ แกอ่ าจารยข์ องมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร การแลกเปลยี่ นนักศึกษาและบุคลากร และการแลกเปลยี่ นความรู้ทางวิชาการ ข้าพเจ้าเองเคย ได้รับทุนแลกเปลี่ยนนักวิทยาศาสตร์เมื่อ ค.ศ. 1999 ด้วย และในช่วงท่ีข้าพเจ้าดำ� รงต�ำแหน่ง อธิการบดีมหาวิทยาลัยศิลปากรเมื่อ ค.ศ. 2018 นี้ เรายังได้จัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ ดา้ นการอนรุ กั ษศ์ ลิ ปกรรม โดยมผี เู้ ชยี่ วชาญจากสถาบนั การอนรุ กั ษ์และการซ่อมแซมศลิ ปวตั ถุ มหาวทิ ยาลยั ประยกุ ตศ์ ลิ ปแ์ หง่ กรงุ เวยี นนา ออสเตรยี เปน็ วทิ ยากรถงึ 2 ครงั้ ดว้ ยกนั และในการ จดั อบรมครง้ั ที่ 2 ทเี่ พงิ่ ผา่ นมาเมอื่ เดอื นกนั ยายน ค.ศ. 2018 นอกจากจะไดร้ บั การสนบั สนนุ จาก ASEA-UNINET แลว้ ยงั มกี ารลงนามบนั ทกึ ขอ้ ตกลงทางวชิ าการระหวา่ งสถาบนั การอนรุ กั ษแ์ ละ การซ่อมแซมศิลปวัตถุ มหาวิทยาลัยประยุกต์ศิลป์แห่งกรุงเวียนนา กับมหาวิทยาลัยศิลปากร อกี ดว้ ย ซงึ่ การจดั อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารดา้ นการอนรุ กั ษง์ านศลิ ปะทง้ั สองครง้ั มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ได้รับเกียรติอย่างสูงจากเอกอัครราชทูตออสเตรียประจ�ำประเทศไทยเข้าร่วมเป็นสักขีพยาน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความร่วมมือ การสนับสนุนในเชิงวิชาการที่แน่นแฟ้น และมิตรภาพระหว่าง 2 ประเทศ ได้เป็นอย่างดี ข้าพเจ้าเช่ือว่าจะมีโครงการทางวิชาการที่น่าสนใจที่จะท�ำร่วมกัน ระหวา่ ง 2 ประเทศอีกเป็นจ�ำนวนมากดังเชน่ ที่ผา่ นมา ******* Anlässlich des 150-jährigen Bestehens der Freundschaft zwischen Thailand und Österreich war ich in meiner Eigenschaft als Rektor der Silpakorn Universität um Zusammenarbeit in der Lehre zwischen der Silpakorn Universität und Österreich bemüht. Seit mehr als 20 Jahren ist die Silpakorn Universität eine von zehn thailändischen Universitäten, die Mitglied von ASEA-Uninet sind. Seit dem Jahre 1994 hat sich wissenschaftliche Zusammenarbeit in der Forschung und in den Fachbereichen Ingenieurwesen, Pharmakologie, Musikwissenschaft und Schöne Künste entwickelt – all dies in verschiedener Hinsicht. Derart erhielten Lehrkräfte der Silpakorn Universität im Studentenaustausch Promotionsstipendien und tauschten wissenschaftliche Kenntnisse aus. Auch ich selbst erhielt im Austausch ein Von der Donau an den Chao Phraya 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

Forschungsstipendium im Jahre 1999, und während ich das Amt des Rektors der Silpakorn Universität im Jahre 2018 bekleidete, waren wir in der Lage, im Bereich der Pflege der Schönen Künste aktiv zu sein, indem wir Expert_innen des International Institute for Conservation of Historic and Artistic Works der Universität für angewandte Kunst in Wien bereits zweimal als Wissenschaftler und Wissenschaftlerinnen gewinnen konnten – zum zweiten Mal im September 2018. Des Weiteren erhielten wir Unterstützung seitens ASEA-Uninet, indem ein Wissenschaftsabkommen der Silpakorn Universität mit dem International Institute for Conservation of Historic and Artistic Works in Wien abgeschlossen wurde. Auf diese zweimaligen Vereinbarungen zur Pflege der Schönen Künste hin ist die Silpakorn Universität als aktive Zeugin der ausgezeichneten Zusammenarbeit in der Förderung von Grundlagen der integrierten Wissenschaften und der Freund- schaft beider Staaten von der österreichischen Botschaft in Thailand hoch geehrt worden. Ich bin davon überzeugt, dass es höchst relevante und interessante wissenschaftliche Projekte geben wird, in welchen beide Länder gut zusammenarbeiten können, und persönlich bin ich der Ansicht, dass sich künftig immer mehr derartige Vorhaben ergeben werden. วชิ ยั หาญพลาชยั / Vichai Hanplachai ผู้อำ�นวยการและศิษยเ์ ก่า วทิ ยาลัยเทคนิคสัตหบี / Direktor und Absolvent, Technische Akademie Sattahip เปน็ ทนี่ า่ ยนิ ดยี งิ่ ท่ี ค.ศ. 2019 เปน็ ปคี รบรอบ 150 ปี สมั พนั ธไมตรไี ทย-ออสเตรยี และ เป็นปีท่ี 50 แห่งความเช่ือมโยงมิตรภาพด้านการศึกษาระหว่างรัฐบาลออสเตรียกับวิทยาลัย เทคนิคสัตหีบ ซึ่งเริ่มต้นขึ้นเมื่อวันที่ 1 กันยายน ค.ศ. 1969 เม่ือกระทรวงศึกษาธิการไทยได้ ประกาศจัดตั้งโรงเรียนเทคนิคสัตหีบ ด้วยความร่วมมือกันระหว่างไทยกับออสเตรีย และได้มี การลงนามใหค้ วามชว่ ยเหลอื ดา้ นวชิ าการ เครอื่ งมอื เครอื่ งจกั ร และผเู้ ชย่ี วชาญเพอ่ื ใหค้ ำ� ปรกึ ษา แนะนำ� ในการฝกึ อบรมครแู ละนกั เรยี น ครงั้ ที่ 1 (ค.ศ. 1970–1976) เปน็ จำ� นวนเงนิ 20 ลา้ นบาท ซงึ่ เปดิ สอน 8 สาขาวชิ า นกั เรยี นรนุ่ แรกมจี ำ� นวนทง้ั สนิ้ 95 คน หลงั จากนน้ั ในวนั ท่ี 12 กมุ ภาพนั ธ์ ค.ศ. 1990 รัฐบาลออสเตรียได้ลงนามในบันทึกช่วยจ�ำให้ความช่วยเหลือเคร่ืองมือเคร่ืองจักร อุปกรณ์ และอะไหล่เพ่ือซ่อมบ�ำรุง พร้อมผู้เชี่ยวชาญให้ค�ำแนะน�ำอีกคร้ังเป็นครั้งท่ี 2 (ค.ศ. 1990-1996) จำ� นวนเงนิ ประมาณ 15.5 ลา้ นบาท และใน ค.ศ. 1990 กระทรวงศกึ ษาธกิ าร ได้ยกฐานะโรงเรยี นเทคนิคสตั หบี เปน็ วทิ ยาลยั เทคนิคสตั หบี 160 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ตลอดระยะเวลา 50 ปีทผี่ ่านมา มิตรภาพดา้ นการศึกษาไทย-ออสเตรียมีความสมั พันธ์ 161 ลกึ ซง้ึ เชอื่ มโยงกนั โดยสง่ ผา่ นความสมั พนั ธน์ ม้ี าทางสถานเอกอคั รราชทตู ออสเตรยี กบั วทิ ยาลยั เทคนิคสัตหีบ ซ่ึงเป็นท่ีประจักษ์ได้ว่า สนิทแนบแน่น ถาวร ม่ันคง ด้วยมีเป้าหมายเดียวกัน ในการผลิตช่างเทคนิคที่มีฝีมือมีคุณภาพออกสู่สังคมไทย จนได้รับการยกย่องและยอมรับว่า “วิทยาลัยเทคนิคสัตหีบเป็นสถานศึกษาประเภทอาชีวศึกษาที่ผลิตช่างท่ีมีคุณภาพอันดับต้น ของประเทศไทย” ซึ่งเป็นความภาคภูมิใจของบุคลากรทุกคนท้ังคณาจารย์ ศิษย์เก่า และศิษย์ ปัจจุบัน และนับได้ว่าความส�ำเร็จน้ี รัฐบาลออสเตรียได้มีส่วนร่วมสร้างร่วมพัฒนามาพร้อมกัน กับการเติบโตของสถานศึกษาแหง่ น้ี ความส�ำเร็จท่ีเกิดขึ้นจากความร่วมมือน้ี ข้าพเจ้าหวังว่าในอนาคตคงมีสืบต่อไป ด้วย ขณะนร้ี ฐั บาลไทยไดก้ ำ� หนดใหว้ ทิ ยาลยั เทคนคิ สตั หบี เปน็ สถานศกึ ษาทต่ี อ้ งผลติ ชา่ งฝมี อื ทกุ ดา้ น เพอ่ื ตอบสนองตลาดแรงงานตามโครงการพฒั นาระเบยี งเศรษฐกจิ พเิ ศษภาคตะวนั ออก (Eastern Economic Corridor - EEC) โดยเฉพาะสาขาระบบขนสง่ ทางรางทอี่ อสเตรยี มคี วามเชยี่ วชาญยงิ่ ทา้ ยนี้ ขา้ พเจา้ รสู้ กึ ประทบั ใจและขอบคณุ ตอ่ ไมตรที ช่ี าวออสเตรยี มใี หแ้ กข่ า้ พเจา้ ในฐานะศษิ ยเ์ กา่ ของวทิ ยาลยั เทคนคิ สัตหีบแห่งนี้และคณะในคราวท่ไี ด้เดนิ ทางไปศกึ ษาดูงาน ณ ออสเตรีย ******* Höchst erfreulich ist, dass im Jahre 2019 die Freundschaft zwischen Thailand und Österreich 150 Jahre währt und im selben Jahr auch das 50-jährige Bestehen der Freundschaft zwischen der Regierung Österreichs und dem Technical College Sattahip, der Technischen Akademie Sattahip, begangen wird. Am 1. September 1969 kündigte das thailändische Erziehungsministerium die Gründung der technischen Schule in Sattahip in gemeinsamer Initiative mit Österreich an und benannte sie Thai-Austrian Technical School aufgrund der Hilfestellung in den Fachbereichen Apparate- und Instrumentenbau sowie Maschinenbau und infolge der Entsendung von Experten für den Unterricht. Die Kosten für die Ausbildung von Lehrkräften und Student_innen beliefen sich in der ersten Phase (1970–1976) auf 20 Millionen Baht. In insgesamt acht Fachbereichen wurden in der ersten Phase insgesamt 95 Personen ausgebildet. Daraufhin unterzeichnete die Regierung Österreichs am 12. Februar 1990 ein weiteres Förderabkommen für die Fachbereiche Instrumentenbau sowie Maschinenbau, Elektrischer Apparatebau und Ersatzteilanfertigung, komplett mit der erneuten Entsendung von Experten für Anleitung in der zweiten Phase (1990–1996), mit Gesamtkosten in Höhe von 15,5 Millionen Baht. Auch stufte das Erziehungsministerium im Jahre 1990 die Technische Schule Sattahip höher ein, als Thai-Austrian Technical College, als Thailändisch-Österreichische Technische Akademie. Von der Donau an den Chao Phraya 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

Über die 50 Jahre der thailändisch-österreichischen Freundschaft im Sektor der Berufsausbildung ist eine tiefgehende und bindende Beziehung zwischen der österreichischen Botschaft und der Technischen Akademie Sattahip gewachsen, die von gutem Einvernehmen, engem Vertrauen, Dauerhaftigkeit, Standhaftigkeit in der konsequenten Zielausrichtung auf das Ergebnis – die Ausbildung von qualifizierten Fachkräften, geprägt ist. Sie besitzt das Potenzial, die thailändische Gesellschaft voranzubringen, zu modernisieren, ist von Enthusiamus motiviert und entschlossen zu bekunden, dass „die Technische Akademie Sattahip eine führende Berufsausildungs- einrichtung für die Qualifikation höchst befähigter Fachkräfte in Thailand ist“. So empfinden es die Absolventen und Absolventinnen, die ehemaligen und derzeitigen Lehrkräfte, die Alumnae und Alumni sowie die aktuell eingeschrieben Studenten und Studentinnen. Alle sind sich darin einig, dass die österreichische Regierung ein Gutteil zum erfolgreichen Aufbau sowie zur Entwicklung und zum Wachsen dieser Ausbildungseinrichtung beigetragen hat. Angesichts des erwiesenen Erfolgs der Zusammenarbeit hege ich die Hoffnung, dass diese in der Zukunft und in dieser Form fortgeführt werden wird, indem die thailändische Regierung beschließen möge, dass die Technische Akademie Sattahip weiterhin als Ausbildungsstätte von qualifiziertem Personal in allen Sektoren dient, um den Erfordernissen an Fachkräften in Entwicklungsprojekten im östlichen Wirtschaftskorridor – Eastern Economic Corridor (EEC) – zu entsprechen. In dieser Hinsicht hat die auf Transportwesen spezialisierte österreichische Abteilung die hierfür benötigte Expertise. Ich selbst bin sehr angenehm beeindruckt von und dankbar für die Freundschaft, die mir Österreicher und Österreicherinnen als Alumnus der Technischen Akademie Sat- tahip entgegengebracht haben, und danke all denjenigen, die mich in Österreich unterrichtet und angeleitet haben. 162 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ภาพท่ี 5.10: วันท่ี 11 ตลุ าคม ค.ศ. 1977 Mr. Karl Peterlik เอกอัครราชทูตออสเตรยี ณ กรุงเทพมหานครเปน็ ผ้แู ทนรัฐบาลออสเตรีย มอบอปุ กรณเ์ ครอ่ื งมือ เครือ่ งจักรอยา่ งเปน็ ทางการใหก้ ับนายภญิ โญ สาธร รัฐมนตรวี า่ การกระทรวงศึกษาธกิ าร (ภาพจากวทิ ยาลยั เทคนคิ สตั หีบ) Abb. 5.10: Am 11. Oktober 1977 unterzeichneten Herr Karl Peterlik, Botschafter der Republik Österreich im Königreich Thailand, im Auftrag der Republik Österreich gemeinsam mit Herrn Phinyo Sathon, Erziehungsminister Thailands, das Abkommen zur Förderung der Technischen Schule Sattahip. © Technische Akademie Sattahip ภาพที่ 5.11: ระหวา่ งวนั ท่ี 23 - 28 เมษายน ค.ศ. 2018 นายวชิ ยั หาญพลาชยั ผู้อำ�นวยการวทิ ยาลยั เทคนิคสตั หบี และคณะเดนิ ทางไป 163 ศึกษาดงู านโครงสร้างระบบขนส่งทางราง ณ ออสเตรีย (ภาพจากวทิ ยาลยั เทคนคิ สตั หีบ) Abb. 5.11: Vom 23. Bis 28. April 2018 hielten sich Herr Vichai Hanplachai, Direktor der Technischen Akademie Sattahip, und eine Abordnung zu einem Studienaufenthalt des Transportwesens in der Republik Österreich auf. © Technische Akademie Sattahip Von der Donau an den Chao Phraya 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

164 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

Von der Donau an den Chao Phraya 165 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ศิลปะและมิตรภาพไทย-ออสเตรยี : เสียงสะท้อนจากศิลปะ Thai-Austrian Art and Friendship: Kunst in Resonanz แกรท์ รูเดอ โมเซอร-์ วาคเนอร์ / Gertrude Moser-Wagner ศิลปินและผู้รเิ รม่ิ โครงการ “FARANG: ศิลปะและมิตรภาพไทย-ออสเตรยี ” / Projektkünstlerin und Initiatorin von „FARANG. Thai-Austrian Art and Friendship“ ความสมั พนั ธด์ า้ นศลิ ปะระหวา่ งประเทศสว่ น Kunstbeziehungen zwischen Ländern ใหญ่ มักจะถูกจุดประกายโดยศิลปินผู้มีอุดมการณ์ werden sehr oft von engagierten Künstlern ซึ่งใช้เวลานานมากกว่าศิลปะนั้นจะเป็นที่ยอมรับใน und Künstlerinnen angefacht, lange bevor der ประเทศหนึ่ง ๆ ดังจะเห็นได้จากตัวอย่างของไทย Kunstmarkt ein bestimmtes Land in den Fokus ในกรณีของศิลปะวีดิทัศน์และศิลปะสื่อแสดง nimmt. Das soll hier am Beispiel Thailands (Performance Art) und im Bereich von Video- und Performance- “ASIATOPIA” เปน็ เทศกาลศิลปะสื่อแสดง kunst beleuchtet werden. นานาชาติ ซึ่งเร่ิมจัดแสดงโดยเหล่าศิลปินมาต้ังแต่ ASIATOPIA ist das seit 1998 wohl ค.ศ. 1998 และเป็นท่ีรู้จักแพร่หลายที่สุดในเอเชีย bekannteste von Künstler_innen ins Leben ตะวันออกเฉียงใต้ ในเทศกาลนี้เมื่อ ค.ศ. 2004 gerufene, internationale Performance Art ศลิ ปนิ และภณั ฑารกั ษ์ รอลฟ์ ฮนิ เทอรเ์ อค็ เคอร์ ไดน้ ำ� Festival in Südostasien. In diesem Rahmen ผลงานศลิ ปะออสเตรยี มาจดั แสดงทกี่ รงุ เทพมหานคร organisierte der Künstler und Kurator Rolf และจังหวัดเชียงใหม่ บรรดาศิลปินชาวเวียนนาที่ได้ Hinterecker 2004 einen Österreich-Schwer- มาร่วมเทศกาล ASIATOPIA คร้ังที่ 6 นี้ ประกอบ punkt in Bangkok und Chiang Mai. Die an ดว้ ย รอล์ฟ ฮนิ เทอร์เอ็คเคอร,์ คาร์ล บรคุ ชไวเกอร,์ dieser sechsten Ausgabe von ASIATOPIA mit- วาเลรีอาน มาล,ี คลารา ชิลลเิ กอร์, ซาบเิ นอ มาร์เทอ wirkenden Wiener – Rolf Hinterecker, Karl และข้าพเจ้า ซ่ึงนอกจากจะมาจัดแสดงผลงาน Bruckschwaiger, Valerian Maly, Klara Schilliger, 166 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ศิลปะส่ือแสดงแล้ว ยังได้ไปบรรยายและอบรมเชิง Sabine Marte und ich – waren zu Performance- ปฏบิ ตั กิ ารทมี่ หาวทิ ยาลยั ทงั้ ในกรงุ เทพมหานครและ kunst, aber auch zu Lectures und Workshops จงั หวดั เชยี งใหมร่ วมสแี่ หง่ ดว้ ย ทกุ อยา่ งมกี ารจดั การ an insgesamt vier Universitäten in Bangkok ที่ดียิ่ง นักศึกษากระตือรือร้นและมีผู้มาเข้าชมเป็น und Chiang Mai geladen. Alles war bestens จ�ำนวนมาก สถานทจี่ ัดแสดงหลกั ไดแ้ ก่ “Concrete organisiert: neugierige Studierende an den House” ซ่ึงต้ังอยู่ในจังหวัดนนทบุรี ทางตอนเหนือ Unis, zahlreich anwesendes Publikum. Das ของกรุงเทพมหานคร แม้จะไม่ได้จัดกิจกรรมที่น่ัน Festival fand hauptsächlich im Concrete ทง้ั หมด ในเวลานัน้ ศลิ ปนิ ไทยก�ำลังต้องการหอศลิ ป์ House in Nonthaburi nördlich von Bangkok ส�ำหรับจัดแสดงงานศิลปะอย่างเร่งด่วน และมีพื้นท่ี statt, aber nicht nur dort. Die thailändische อยู่แห่งหนึ่งซึ่งมีผู้คิดจะท�ำเป็น “หอศิลปวัฒนธรรม Künstlerschaft forderte damals vehement ein แห่งกรุงเทพมหานคร” แม้เราจะเห็นว่าพื้นท่ีน้ีไม่ Kunstzentrum. Just an diesem für das Bangkok เหมาะจะเป็นสถานที่แสดงงานศิลปะในมหานคร Art and Culture Centre (BACC) vorgesehenen อย่างกรุงเทพมหานคร แต่เขาก็ให้ท่ีโล่งแบบนั้นเป็น Platz – wir würden ihn als „Nichtort“ einer สถานท่ีแสดงศิลปะสื่อแสดงของออสเตรีย ส�ำหรับ Megacity bezeichnen – sollten nun auch พวกเราบางคนอาจรู้สึกวา่ ไมส่ ูจ้ ะให้เกียรติกนั นกั แต่ österreichische Performances im öffentlichen ถ้าพจิ ารณาในแงป่ ระสบการณท์ างศลิ ปะก็ถอื ว่าเปน็ Raum stattfinden. Für einige von uns ein ของแปลกใหม่ grenzwertig-ergreifender Moment und als ปัญหาการขาดสถานท่ีจัดแสดงผลงาน Kunsterfahrung ein Novum. ศิลปะของศิลปินในกรุงเทพมหานครน้ันสามารถ Die Forderung der Künstlerschaft แก้ไขได้ในที่สุด โดยปัจจุบันมี “หอศิลปวัฒนธรรม Bangkoks nach einem eigenen Ausstellungsort แหง่ กรงุ เทพมหานคร” ซึง่ เปน็ อาคารที่มรี ปู แบบทาง ist in den folgenden Jahren übrigens erfolgreich สถาปัตยกรรมโอ่โถงและต้ังอยู่ใจกลางเมืองที่คึกคัก eingelöst worden: Das BACC, ein architektonisch ดว้ ยเหตุน้ี เทศกาลศิลปะ ASIATOPIA คร้งั ท่ี 10 ใน imposanter Bau im pulsierenden Herzen der ค.ศ. 2008 ซึง่ ข้าพเจา้ ไดม้ ีสว่ นรว่ ม พร้อมดว้ ยศลิ ปนิ Stadt, bot und bietet seit dem ASIATOPIA ไทยและศิลปินนานาชาติท่ีได้รับเชิญมาแสดงงาน 10 Performance Art Festival 2008, an dem จึงได้มีสถานที่จัดแสดงผลงานของตัวเองท้ังช้ัน ich abermals mitwirken durfte und bei dem ในอาคาร ในปีถัด ๆ มา ก็มีการจัดเทศกาลศิลปะ thailändische Künstler_innen und zugelad- ASIATOPIA อย่างสม่�ำเสมอ รวมทั้งงานนิทรรศการ ene internationale Kollegenschaft nun eine ฉลองครบรอบ 10 ปี ของการแสดงงานศิลปะแบบ (ihre) eigene Etage bespielten, auch in den วดี ทิ ศั น์ทดลอง (Experimental Video Art - EVA) Folgejahren regelmäßig Performance Art Fes- (ค.ศ. 2004-2014) ซง่ึ ตอ่ มากม็ กี ารจดั แสดงงานแนวน้ี tivals Platz, ebenso der Jubiläumsausstellung อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ใน ค.ศ. 2018 หอศลิ ปแ์ หง่ นไ้ี ดร้ บั เลอื ก „EVA – Experimental Video Art Exhibition ให้เป็นสถานที่จัดแสดงงานนิทรรศการศิลปะร่วม 2004–2014“ und deren Fortsetzungen. 2018 สมยั นานาชาติ “กรุงเทพฯ เบียนนาเล” (Bangkok wurde es zudem erstmals als Ausstellungsort Biennale) ซึ่งจัดข้ึนทุกสองปีด้วย für die Bangkok Biennale gewählt. Von der Donau an den Chao Phraya 167 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ก่อนทีอ่ อสเตรียจะได้เข้าร่วมเทศกาลศิลปะ Vor der eingangs angeführten ersten ASIATOPIA ครง้ั แรกน้นั เคยมีศลิ ปนิ ผู้รเิ ริม่ จากเมือง österreichischen Teilnahme an dem promi- กราทซ์เดินทางมาไทยในโครงการแลกเปล่ียน nenten Festival ASIATOPIA gab es bereits กิจกรรมทางศิลปะของออสเตรียและไทยในสาขา 1999 eine Initiative Grazer Künstler_innen, ศลิ ปะส่อื แสดง เมอ่ื ค.ศ. 1999 ศลิ ปนิ เมืองกราทซ์ die als erster Austausch von Kunstaktivitäten ผู้น้ีนับเป็นผู้บุกเบิกศิลปะส่ือแสดงในไทย ในคร้ังนั้น unserer beiden Länder auf dem Sektor der เธอเป็นตัวแทนจากสมาคมศิลปะเมืองกราทซ์ท่ีช่ือ Performance gewertet und hier unbedingt W.A.S. มารว่ มสรา้ งเครอื ขา่ ย โดยเขา้ รว่ มนทิ รรศการ als Wegbereiter erwähnt werden muss. Es ศิลปะสตรีนานาชาติ “Womanifesto II” ซ่งึ จัดขนึ้ handelt sich um eine Netzwerkarbeit, mit der ณ กรงุ เทพมหานคร เมอ่ื ค.ศ. 1999 ในปตี อ่ มา มกี าร die Grazer Künstlerinnen aus dem Kunstverein จัดนิทรรศการในหัวข้อ “วัฒนธรรมที่มองเห็นได้ - W.A.S. an der „Womanifesto II – An International อตุ สาหกรรมการทอ่ งเทย่ี ว”(VisualCulture-Tourist Women’s Art Exchange Exhibition“ in Bangkok Industry) ณ เมืองกราทซ์ ซึง่ ก็มกี ารนำ� เสนอศลิ ปะ 1999 teilnahmen. Aus dieser Beteiligung ร่วมสมัยจากไทยในรูปของการจัดแสดงศิลปะ entstand bereits im darauffolgenden Jahr สื่อแสดงและการบรรยายของศิลปินรับเชิญ (โดยมี die Ausstellung „Visual Culture – Tourist เอวา อวั รช์ ปรงุ เปน็ ผรู้ เิ รมิ่ และเปน็ ผชู้ ว่ ยภณั ฑารกั ษ)์ Industry“, welche im Forum Stadtpark Graz เราตอ้ งขอขอบคณุ ศลิ ปนิ เมอื งเคลิ น์ (โคโลญ) zeitgenössische Kunst aus Thailand anhand ที่เป็นผู้ริเร่ิมโครงการแลกเปล่ียนทางศิลปะระหว่าง von Performances und Vorträgen der Gäste ออสเตรียและไทย ซ่ึงกลายเป็นท่ีรู้จักมีชื่อเสียงมา präsentierte (initiiert und co-kuratiert von Eva ยาวนานรวมท้ังในหมู่ศิลปินออสเตรียและไทย ท้ังน้ี Ursprung). กรุงเวียนนาก็ได้ผลประโยชน์ร่วมด้วย ในเมืองเคิล์น Dass aus diesem Funken ein größer ศิลปะส่ือแสดงมีเครือข่ายนานาชาติและด�ำเนินการ angelegter, langfristiger österreichisch-thailän- อยา่ งเข้มแข็งเปรยี บเสมอื น “เครือขา่ ยเพชร” โดยมี discher Austausch entstehen konnte, war im บาริส นีสโลนี เป็นศูนย์กลางเครือข่าย นีสโลนีเป็น weiteren Verlauf nicht zuletzt international ศลิ ปนิ แนวสอ่ื แสดงและนกั ทฤษฎศี ลิ ปะสอ่ื แสดง (Art denkenden Künstlerinitiativen in Köln zu of Encounter: การประชมุ ดา้ นศลิ ปะสอ่ื แสดง) ซง่ึ ได้ verdanken, welche österreichische und แลกเปลีย่ นศลิ ปะแขนงนกี้ บั ประเทศตา่ ง ๆ ในเอเชยี thailändische Künstler_innen miteinbezog; รวมถงึ ไทยอยา่ งมปี ระสทิ ธผิ ล โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ เขา Wien profitierte davon. In Köln war eine inter- ไดร้ ว่ มมอื กบั ชมุ พล อภสิ ขุ ศลิ ปนิ และผกู้ อ่ ตงั้ เครอื ขา่ ย national vernetzte Performancekunst-Szene ASIATOPIA และภรรยาของเขา จันทวิภา อภิสุข aktiv, die sich als ein „poetisches Netzwerk“ ซ่ึงเป็นผู้ริเร่ิมและด�ำเนินการมูลนิธิเอ็มเพาเวอร์ rund um den Performancekünstler und (EMPOWER Foundation) ศิลปินทั้งสองเป็นผู้มี -Theoretiker Boris Nieslony (Art of Encounter, ชื่อเสียงในไทย และได้รับเชิญในฐานะผู้แทนไทยไป Performance Art Konferenzen) ansiedelte. ร่วมงาน “วัฒนธรรมที่มองเห็นได้ - อุตสาหกรรม Wie die Pionierinnen aus Graz pflegte auch การท่องเที่ยว” ใน ค.ศ. 2000 ณ Forum er schon vor der Jahrtausendwende einen Stadtpark เมืองกราทซ์ โดยจัดแสดงรวมทั้ง produktiven Austausch mit asiatischen Ländern, บรรยายด้วย ศิลปินออสเตรียอีกคนหนึ่งคือ รอล์ฟ so auch mit Thailand. Dort insbesondere 168 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ฮินเทอร์เอ็คเคอร์ ซึ่งอาศัยอยู่ใกล้เมืองเคิล์นและ mit Chumpon Apisuk, Künstler und Gründer มีส่วนร่วมในงานน้ี ได้น�ำครอบครัวซ่ึงชื่นชอบ von ASIATOPIA, und dessen Frau Chantawipa ศิลปะมาร่วมงาน และเป็นเจ้าภาพและที่ปรึกษาให้ Apisuk, Initiatorin und Betreiberin der ศิลปินรุ่นน้องจากไทย เช่น คมสัน หนูเขียว ผู้ซ่ึง EMPOWER-Foundation, beide verdiente เคยศึกษาท่ีสถาบันศิลปศึกษาแห่งกรุงเวียนนา Persönlichkeiten ihres Landes, die bei der กับ มิเชลอันเจโล ปิสโตเล็ตโต ศาสตราจารย์ besagten Einladung zu „Visual Culture – สาขาประติมากรรม ซึ่งเปิดสอนหลักสูตรศิลปะแก่ Tourist Industry“ im Jahr 2000 im Forum นักศึกษานานาชาติ ดังนั้นกลุ่มศิลปินไทยกลุ่มน้ีจึง Stadtpark Graz u.a. performten und vortrugen. ไดเ้ ขา้ รว่ มงานกบั กลุม่ ศลิ ปนิ เวยี นนา คมสนั เปน็ ชาว Der österreichische Künstler Rolf Hinterecker, กรุงเทพมหานคร เขาไปหาปิสโตเล็ตโตที่สตูดิโอ nahe Köln wohnhaft und Teil dieser Szene, war “ชิตตาเดลลาร์เต” บ่อยครงั้ สตูดโิ อของเขาในเมอื ง zusammen mit seiner kunstsinnigen Familie บเิ อลลา อติ าลี เปน็ ทฝ่ี กึ งานของศลิ ปนิ รนุ่ เยาวท์ เ่ี รยี น oft Gastgeber und Mentor für jüngere จบจากมหาวิทยาลัยแล้ว เขาต้องการฝึกฝนความ Kolleg_innen aus Thailand, wie etwa คิดและกระบวนการสร้างสรรค์ศิลปะ นอกจากนั้น Komson Nookiew. Dieser hatte bis 2000 an der คมสันยังมีส่วนริเร่ิมในโครงการ EVA (“นิทรรศการ Akademie der Bildenden Künste in Wien bei ศิลปะแบบวีดิทัศน์ทดลอง, มิตรภาพระหว่างไทย Bildhauerprofessor Michelangelo Pistoletto และยุโรป” หรือ “Experimental Video Art studiert, der seine Klasse international Exhibition, Thai-European Friendship”) ซึง่ เขา ausrichtete. So schloss sich nun der Kreis อยากให้จัดข้ึนในมหาวิทยาลัยศิลปะของไทย เขา mit Wien. Der in Bangkok geborene Komson เป็นผู้ด�ำเนินงานน้ีอย่างจริงจังจนถึงปัจจุบัน โดยมี Nookiew war öfter bei Pistolettos „Cittadel- เพอื่ นทีเ่ คยเรียนมหาวิทยาลยั ด้วยกนั ในเวียนนา คือ larte“, einer postuniversitären Praxis für junge จงุ น์ ยังจ, ยนั มาคาเชค็ , และเลโอโพลท์ เคสเลอร์ Künstler_innen in Biella (Italien), um künstlerische ช่วยเหลือเขาด้วย ในระหว่างนี้ คมสันสอนอยู่ Ideen und Prozesse zu generieren. Hierin liegen ท่ีสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหาร wohl auch die Wurzeln seiner späteren Initiative ลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร และยังคงติดตาม EVA – Experimental Video Art Exhibition, พัฒนาการของศิลปะในเวียนนา รวมถึงจัดแสดง Thai-European Friendship, die er bis heute, ศลิ ปะวดี ทิ ศั นข์ องไทย เพอื่ เปรยี บเทยี บกบั งานศลิ ปะ insbesondere für die Kunst-Universitäten in สาขานขี้ องประเทศตา่ ง ๆ ในยโุ รป และกระตนุ้ ใหผ้ ชู้ ม Thailand, mit bemerkenswerter Energie เกดิ ความคิดหรือแรงบันดาลใจที่ได้จากผลงานน้ัน durchführt. Seine ehemaligen Wiener นอกจากน้ีเทศกาลศลิ ปะASIATOPIAครงั้ ท่ี6 Studienkollegen Jun Yang, Jan Machacek und ของออสเตรยี ยงั มสี ว่ นชว่ ยสานความสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง Leopold Kessler unterstützen ihn dabei. Komson ออสเตรีย เยอรมนีและไทย ความช่วยเหลือนี้ส่งผล Nookiew, inzwischen am KMITL – King Munkut’s ให้เกิดโครงการใหม่ ๆ ข้ึนในเวียนนา ในท่ีน้ีจะขอ Institute of Technology, Ladkrabang, Bangkok, กล่าวถึงเพียงสองตัวอย่างท่ีเก่ียวกับการแลกเปล่ียน lehrend, verfolgt seit seiner Zeit in Wien ทางศลิ ปะระหว่างออสเตรียและไทย Entwicklungen und Präsenz der Videokunst seines Landes im Vergleich mit europäischen Ländern und stimuliert deren Vermittlung. Von der Donau an den Chao Phraya 169 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

Vor diesem Hintergrund österreichi- scher, deutscher und und thailändischer Verbindungen ist die Breitenwirkung des österreichischen Beitrags zu ASIATOPIA 6 zu sehen. Er brachte in Wien den Stein ins Rollen. Für den weiteren Austausch zwischen Österreich und Thailand seien hier nur zwei Beispiele angeführt: “ฝรง่ั : ศิลปะและมิตรภาพไทย-ออสเตรยี ” FARANG. Thai-Austrian Art and Friendship ข้าพเจ้าเป็นผู้ริเร่ิมและภัณฑารักษ์ใน Von mir initiiert und kuratiert, wurde โครงการ “ฝร่ัง 2005” โดยร่วมมือกับสถาบันท่ีให้ FARANG 2005 zusammen mit dem Institut für แสดงงานจากโครงการต่าง ๆ ในกรุงเวียนนา เช่น Interaktive Raumprojekte an mehreren Wiener ทหี่ อ้ งศลิ ปะ หอ้ งสตดู โิ อมคั เฟลท์ หอ้ งแสดงภาพถา่ ย Locations, wie der Kunsthalle project-space, และหอศิลป์ต่าง ๆ รวมท้ังมหาวิทยาลัยเว็บสเตอร์ dem MACHFELD Studio, der Fotogalerie Wien กรุงเวียนนา ย่ิงไปกว่าน้ัน ข้าพเจ้ายังได้เชิญเพ่ือน und der Galerie vor Ort, durchgeführt. Auch die ร่วมงานด้านศิลปะสื่อแสดงท่ีมีผลงานเก่ียวข้องกับ Webster University Vienna war eingebunden. ไทยมาร่วมจัดแสดง โดยผู้ร่วมแสดงผลงานเหล่านี้ Zudem wurden Kolleg_innen aus der บางคนได้เคยร่วมกันพัฒนารายการวิทยุเพ่ือศิลปะ Performancekunst geladen, deren Arbeiten ในสถานวี ทิ ยุออสเตรยี ดว้ ย ในโครงการ “ฝรง่ั ” เรามี im Kontext mit Thailand standen. Einige von โอกาสจดั แสดงผลงานศลิ ปะแบบวดี ทิ ศั นท์ ดลองเปน็ diesen Teilnehmer_innen entwickelten auch ครั้งแรก โดยถือเป็นศิลปะวีดิทัศน์รูปแบบท่ีทันสมัย ein ORF-Kunstradio. Im Rahmen von FARANG ท่ีสุด สองในสามของผลงานท่ีนำ�มาจัดแสดงมาจาก konnte weiters zum ersten Mal die „EVA – ประเทศไทย ขณะท่ีอีกหนึ่งในสามมาจากออสเตรีย Experimental Video Art Exhibition“ gezeigt เยอรมนีและประเทศอ่ืนในยุโรปหลายประเทศ แต่ werden: aktuellste Videokunst – zwei Drittel มีเพียงประเทศละหน่ึงช้ินงานเท่านั้น งานครั้งน้ีเป็น stammten aus Thailand, ein Drittel aus งานท่ีมีลักษณะเฉพาะแตกต่างจากงานแสดงศิลปะ Österreich, Deutschland und anderen อื่น เพราะในกลางทศวรรษ 2000 เรายังสามารถ europäischen Ländern – und insofern singulär, พบผลงานศิลปะไทยได้ไม่มากนัก โดยเฉพาะอย่าง als es thailändische Kunst, insbesondere ยิ่งศิลปะวีดิทัศน์ ในงานนิทรรศการ “เมืองเคล่ือน” Videos, Mitte der 2000er-Jahre selten zu (Cities on the Move) ซึ่งเป็นการแสดงของกลุ่ม sehen gab. Bei der Ausstellung „Cities on 170 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ศิลปินเวียนนาซีเซสซีโอน (Vienna Secession) the Move“ (Wiener Secession 1997) war ค.ศ. 1997 ได้ปรากฏชอื่ ของศิลปินไทยคือ ฤกษฤ์ ทธิ์ bereits der Name des Aktions- und Perfor- ตีระวนิช ซ่ึงจัดแสดงผลงานแบบสื่อแสดง ผลงาน mancekünstlers Rirkrit Tiravania aufgetaucht; ของเขาช้ินต่อมาก็เป็นผลงานแบบติดต้ังและแบบมี sein Markenzeichen sollte später das Setting สว่ นรว่ มเขาแสดงผลงานในงานนานาชาติหอศลิ ป์และ mit Partizipation werden, er orientierte sich พพิ ธิ ภณั ฑเ์ ปน็ สว่ นใหญ่ เขาเตบิ โตในกรงุ เทพมหานคร international und agierte hauptsächlich in และต่อมาได้สร้างชุมชนที่จัดให้มีที่อยู่อาศัยในระบบ Galerien und Museen. In Thailand, wo er นเิ วศ สว่ นศลิ ปนิ ไทยคนอน่ื ๆ ทศ่ี กึ ษาทอ่ี อสเตรยี และ aufwuchs, gründete er später eine ökologisch ได้พบคู่ครองแล้วลงหลักปักฐานที่น่ัน ตัวอย่างเช่น orientierte Kommune. Andere Künstler_ สุวัฒน์ ซึ่งเป็นศิลปินที่อาศัยอยู่ในกรุงเวียนนาและ innen studierten hier, fanden Partner_innen รบั คำ�เชญิ ของขา้ พเจา้ ใหม้ ารว่ มงานแสดงศลิ ปะ “Art und gründeten Familien: SUVAT lebt heute Contains 2017” เมื่อไม่นานมาน้ี และ สุวรรณ als Maler in Wien, er nahm unlängst meine ไล้มณี ซึ่งเป็นนักศึกษาระดับปริญญามหาบัณฑิต Einladung zu „Art Contains 2017“ an, und ที่ได้เรียนกับศาสตราจารย์ปิสโตเล็ตโต ณ สถาบัน der thailändische Künstler Suwan Leimanee ศิลปศึกษาแห่งกรุงเวียนนา ในช่วงทศวรรษ 1990 (Student der Meisterklasse Pistoletto, Akademie เขาทำ�งานเกยี่ วกบั ปญั หาสงิ่ แวดลอ้ มอยู่ 2-3 ปี ตอ่ มา der Bildenden Künste, Wien, in den 1990er- ใน ค.ศ. 2008 เราพบเขาอกี ครัง้ ทก่ี รุงเทพมหานคร Jahren) ließ hier mit umweltkritischen Arbeiten หลังจากโครงการ “ฝร่ัง” ผ่านไป 12 ปี für einige Jahre aufhorchen. Ihn trafen wir ข้าพเจ้ามีโอกาสริเร่ิมและเป็นภัณฑารักษ์ในงาน 2008 in Bangogk wieder. นิทรรศการแสดงศิลปะแบบวีดิทัศน์ทดลองอีกครั้ง Zwölf Jahre nach FARANG initiierte หนึ่ง ซึ่งครั้งนี้ใช้ช่ืองานว่า “Art Contains 2017” und kuratierte ich eine weitere Präsentation คมสนั หนเู ขยี ว ไดน้ ำ�ผลงานตวั อยา่ งมาแสดงครงั้ แรก der „EVA – Experimental Video Art Exhibition“, ท่ีโรงภาพยนตร์ใน “มูเรา” Murau/Stmk diesmal im Rahmen von „Art Contains 2017“. (art contains) และต่อมาก็มีการแสดงงานชอ่ื “Art Komson Nookiew stellte Beispiele daraus Brunch im Bad” ท่ีเมืองกราทซ์ ท่ีกราทซ์มีผทู้ ่เี คย vor, zuerst in einem Kino in Murau/Stmk (Art รเิ รมิ่ โครงการและเปน็ ภณั ฑารกั ษช์ อื่ เอวา อวั รช์ ปรงุ Contains) und kurz darauf beim „Art Brunch ท่ีได้กล่าวถึงมาครั้งหน่ึงแล้ว เธอเชิญเราไปร่วม im Bad“ in Graz. Dort lud die weiter oben be- ประชมุ กับศิลปินที่สตูดโิ อเมอื งกราทซ์ และพาไปชม reits erwähnte Eva Ursprung, Initiatorin/Kura- นทิ รรศการวดี ทิ ศั น์ ตอ่ มาเรากไ็ ดต้ กลงรว่ มมอื ทำ�งาน torin im Schaumbad – Freies Atelierhaus Graz, กบั กลมุ่ ศลิ ปนิ เมอื งกราทซอ์ กี ครงั้ หนงึ่ หลงั จากทเ่ี คย zum Künstlergespräch und zu einer Video- มีการแลกเปล่ียนกันทางด้านศิลปะมาครั้งแรกเมื่อ ausstellung, womit sich hier, bald 20 Jahre เกือบ 20 ปีก่อน nach dem ersten künstlerischen Austausch, auch wieder der Kreis mit Graz schloss. Von der Donau an den Chao Phraya 171 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

นิทรรศการศิลปะแบบวดี ิทัศน์ทดลอง (EVA), มิตรภาพระหวา่ งไทยและยุโรป 2004-2014 Experimental Video Art Exhibition (EVA), Thai-European Friendship 2004–2014 โครงการ EVA เปน็ นทิ รรศการรวมเพอื่ ฉลอง „EVA“ war eine umfassende Jubiläums- งานครบรอบ 10 ปี ซง่ึ คมสัน หนูเขียว เปน็ ผูร้ เิ ร่มิ ausstellung, die von Komson Nookiew initiiert จัดขึ้นเม่ือ ค.ศ. 2014 ณ หอศิลปวัฒนธรรมแห่ง wurde, und 2014 in Bangkok mit experimen- กรุงเทพมหานคร โดยในงานมีการจัดแสดงผลงาน teller Videokunst und Videoinstallationen am ศิลปะแบบวีดิทัศน์ทดลองและผลงานศิลปะการ BACC – Bangkok Art and Culture Centre statt- จัดวางวีดิทัศน์ ศิลปินส�ำคัญท่านหนึ่งที่ร่วมจัดแสดง fand. Hier ist besonders die Video- und Per- ได้แก่ ซาบเี นอ มารเ์ ทอ ซึ่งคดั เลอื กผลงานศลิ ปะของ formancekünstlerin Sabine Marte ศลิ ปนิ ออสเตรยี มาจากกลมุ่ ศลิ ปะแบบวดี ทิ ศั นท์ ดลอง zu erwähnen, die seit Anbeginn die มาต้ังแต่แรกและเป็นภัณฑารักษ์ให้จนถึงเม่ือไม่นาน österreichischen Beiträge von „EVA“ aus- มานี้ มาร์เทอเคยเป็นศิลปินร่วมแสดงในโครงการ wählte und bis vor Kurzem kuratierte. Als ASIATOPIA ครง้ั ที่ 6 โดยจดั แสดงวีดิทศั นส์ ารคดีให้ Teilnehmende bei ASIATOPIA 6 hatte sie mit แกม่ ลู นธิ ิ EMPOWER และโครงการ “ฝรง่ั : ศลิ ปะและ einem Dokumentationsvideo zu EMPOWER มติ รภาพไทย-ออสเตรยี ” ศลิ ปนิ สำ� คญั อกี ทา่ นหนงึ่ คอื auch bei „FARANG – Thai-Austrian Art and เอวามารีอา ชัลเลอร์ เธอเป็นศลิ ปนิ ที่ใชเ้ ครอื่ งมือสื่อ Friendship“ beigetragen. Ebenso wichtig ist และการจัดแสดงอยู่ท่ีเมืองเคิล์น และท�ำงานศิลปะ Evamaria Schaller, die als österreichische ร่วมกับศิลปินอีกหลายกลุ่มอย่างใกล้ชิด คือ กลุ่ม Performance- und Medienkünstlerin in Köln เพเชอ (PAErsche) ซึ่งประกอบด้วยศิลปินจากรัฐ lebt und mit dem Aktionslabor PAErsche von นอร์ทไรน์เวสท์ฟาเลิน เนเธอร์แลนด์ ออสเตรีย Künstler_innen aus der Region Nord- เบลเยยี ม และกลมุ่ ศลิ ปะสอื่ แสดงในเมอื งเหลา่ นนั้ เธอ rhein-Westfalen sowie aus den Niederlanden, เป็นศิลปินที่เคยเดินทางมากรุงเทพมหานครและได้ Österreich und Belgien, das der dortigen รว่ มแสดงผลงานอยา่ งจรงิ จงั ครง้ั นเ้ี ธอกม็ าชว่ ยตดิ ตง้ั Performancekunstszene eng verbunden ist. วีดิทัศน์ที่หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร Auch sie war schon früher in Bangkok als เธอเคยร่วมงานกับศิลปิน ปาสคาล เฟนดริช เป็น Performerin aktiv, diesmal half sie tatkräftig เวลาหลายปใี นการคดั เลอื กผลงานศลิ ปะการจดั แสดง beim Aufbau der Videoinstallationen im BACC วีดิทัศน์ของศิลปินเยอรมัน ปัจจุบัน เฟนดริชได้เป็น mit. Jahrelang hatte sie sich gemeinsam mit ภัณฑารักษ์ ในการนี้ได้พิสูจน์ให้เห็นว่าท้ังศิลปะ dem Künstler Pascal Fendrich um die Auswahl สื่อแสดงและศิลปะวดี ทิ ศั น์แบบไมซ่ ับซอ้ นน้ัน ตอ้ งมี der deutschen Videobeiträge gekümmert, ตัวบุคคลมาจัดการเองเพื่อแสดงจุดยืนอย่างต่อเน่ือง die dieser jetzt kuratierte. Dieser Umstand เพื่อให้ศิลปะดังกล่าวคงอยู่ได้ ศิลปินผู้สร้างสรรค์ beweist, wie sehr nicht nur Performance- ผลงานผู้ริเริ่มแต่ละคนรวมท้ังกลุ่มศิลปินผู้สนใจ kunst, die zweifellos physische Anwesenheit ส่งเสริมศิลปะแนวนี้จะต้องพยายามริเร่ิมท�ำงาน braucht, sondern auch (digital leicht zu และจัดการด้วยตัวเอง การหาโอกาสเดินทางไปต่าง transferierende) Videokunst – will sie ประเทศไกลๆเพอื่ คน้ หาแรงกระตนุ้ หรอื แรงบนั ดาลใจ Kontinuität behaupten – von Eigeninitiative 172 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ไมว่ า่ คณุ จะเปน็ ศลิ ปนิ ภณั ฑารกั ษ์ หรอื เปน็ อยา่ งบคุ คล und Engagement einzelner Kunstschaffender/ ท่ีได้กล่าวถึงมาแล้ว ซ่ึงส่วนมากมักจะเป็น “ศิลปิน Initiator_innen und eines konsistenten ภัณฑารักษ์” คุณจะเปน็ ผู้ที่ “ปลกุ วญิ ญาณ” บคุ คล Kollektivs abhängt. Die Möglichkeit, in ferne ท่ีรู้จักรับผิดชอบตัวเองท่ีร่วมยุคสมัยและใส่ใจเรื่อง Länder zu reisen und Anregungen zu erhalten, การค้นคว้าวิจัยเก่ียวกับการแลกเปล่ียนวัฒนธรรม ob nun als Künstler_in oder Kurator_in oder นานาชาติ การเดินทางไปตา่ งประเทศดังทเ่ี ราได้เห็น wie die meisten hier Erwähnten als จากผรู้ เิ รมิ่ มาแลว้ สว่ นมากมกั จะไดป้ ระโยชนเ์ หมอื น „Künstlerkurator_in“, belebt eine so เสยี งสะทอ้ นดงั กอ้ งเปน็ สองเทา่ เพราะทำ� ใหศ้ ลิ ปนิ ได้ zeitgenössische wie selbstverantwortliche แสดงศกั ยภาพเพม่ิ ขนึ้ เชน่ มกี ารบรรยายการฝกึ ปฏบิ ตั ิ Haltung im Geist interkultureller Forschung. การจัดแสดงและการแสดงวีดิโอ ในเรื่องการแสดง Reisetätigkeiten lassen, wie aus den bisherigen วีดิโอน้ี ศิลปิน คมสัน หนูเขียว ได้ให้ความรู้เกี่ยว Initiativen ersichtlich, meist eine doppelte กับการริเร่ิมท�ำศิลปะแบบสื่อแสดงให้ทุกคนได้รับ Resonanz erwarten, denn sie heben die ทราบ ศิลปะแขนงน้ีมีในไทยมา 15 ปีแล้ว ถึงแม้ Potenziale Kunstschaffender mittels ข้ันตอนการจัดอาจดูล�ำบากและยุ่งยากบ่อยครั้ง ซึ่ง Lectures, Workshops, Performances oder ข้าพเจ้าเคยมีประสบการณ์มาแล้ว คือเมื่อปลาย Videoscreenings. Gerade dieser Punkt hat เดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 2017 ข้าพเจ้าได้รับเชิญ wohl alle von der Videokunst-Initiative von เป็นการตอบแทนจาก คมสัน หนูเขียว โดยได้มา Komson Nookiew überzeugt, die mittlerweile ทัศนศึกษาท่ีไทยและกัมพูชาเป็นเวลาสามสัปดาห์ schon 15 Jahre besteht, auch wenn sie โครงการเร่ิมด้วยการบรรยายโดยใช้วีดิทัศน์ท่ี organisatorisch oft mühsam schien. So war มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ซ่ึงจัดโดยภาควิชาสื่อศิลปะ auch meine dreiwöchige Studienreise Ende และการออกแบบส่ือ หลังจากน้ันเราเดินทางไปชม November 2017 nach Thailand und สถานที่ซ่ึงจะเป็นท่ีต้ังใหม่ของศูนย์ศิลปะส่ือแสดง Kambodscha der Gegeneinladung von ASIATOPIA ซึ่งต่อไปจะมีฝ่ายจัดเก็บเอกสารต่าง ๆ Komson Nookiew zu verdanken. Sie begann ของมูลนิธิ สถานที่ดังกล่าวอยู่ทางตะวันออกของ mit einer Video Lecture an der Universität ประเทศ ซึ่งต้องนั่งรถไปประมาณ 5 ช่ัวโมงใกล้กับ Chiang Mai, im Department Media Arts & จังหวัดน่าน เจ้าของบา้ นคอื สามีภรรยาซ่งึ เปน็ ศลิ ปิน Design. Danach besuchten wir gemeinsam ท้ังสองคน ชุมพล และ จันทวภิ า อภิสุข จุดมงุ่ หมาย den im Osten des Landes, etwa fünf ของการเดนิ ทางในครงั้ นคี้ อื เรอื่ งการหาโอกาสมาไทย Fahrstunden entfernten und nahe der Stadt เพ่อื เป็นอาจารย์ประจ�ำโครงการใหม่ และเพ่ือตัดสนิ Nan gelegenen neuen ASIATOPIA-Standort – หัวข้อโครงการศิลปะในอนาคตในไทย เป็นท่ีรู้กันดี das künftige Archiv der Foundation. Gastgeber ว่า ศิลปินในประเทศตะวันออกไกลบางประเทศมี waren abermals das Künstlerehepaar โอกาสน้อยมากที่จะได้ไปประเทศในยุโรป เราจึงมี Chumpon und Chantawipa Apisuk. Zudem ความเห็นว่าการต่อสู้เพ่ือให้มีโครงการแลกเปล่ียน bezweckte diese Reise, Aufenthaltsmöglich- เปน็ นโยบายทดี่ ที สี่ ดุ ทจี่ ะทำ� ใหศ้ ลิ ปนิ ยกตวั อยา่ งเชน่ keiten (neue Art Residencies) und örtliche wie จากประเทศไทยหรอื จากประเทศเพอ่ื นบา้ น มโี อกาส inhaltliche Herausforderungen für künftige ไดร้ ับทนุ ไปออสเตรียได้ (ปัจจบุ นั กัมพชู าวางแผนท�ำ Kunstprojekte in Thailand zu beurteilen. โครงการใน ค.ศ. 2019) ทงั้ นเี้ พอื่ วา่ ศลิ ปนิ จะไดเ้ สนอ Bekanntlich ist Kunstschaffenden einiger Von der Donau an den Chao Phraya 173 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ผลงานที่แสดงความคิดใหม่ ๆ ที่เปลี่ยนไปจากเดิม fernöstlicher Länder das Reisen nach Europa และศิลปินออสเตรียก็จะได้มุมมองท่ีแปลกออกไป kaum möglich. Wir denken, dass es sich เชน่ เดยี วกนั คนไทยไมไ่ ดเ้ กง่ ในเรอื่ งการทำ� ภาพยนตร์ weiterhin lohnt, den Austausch zu forcieren, แต่อย่างเดยี ว แตผ่ ลงานทางด้านศลิ ปะส่ือแสดงและ Kunstschaffende aus Ländern wie Thailand, ศิลปะวีดิทัศน์จากเมืองไทยก็อยู่ในระดับที่น่าสนใจ aber auch Nachbarländern (geplant ist 2019 มาก ทงั้ ยงั พฒั นาต่อเนอ่ื งตลอดเวลา ขณะเดยี วกนั ก็ ein Kambodschaprojekt) nach Österreich ยงั คงรักษาเอกลักษณ์ของตนไวใ้ นผลงานด้วย ศิลปะ einzuladen, deren Kunst zu zeigen, den Blick ดังกล่าวแสดงให้เห็นทัศนคติเก่ียวกับสังคมปัจจุบัน umzudrehen und vice versa. Nicht nur die และวัฒนธรรมดั้งเดมิ ศิลปินท�ำผลงานโดยใช้เทคนิค besser bekannte thailändische Filmkunst, ชั้นสูงมาก ซ่ึงสะท้อนให้เห็นเคร่ืองมือที่ใช้ด้วย การ sondern auch Performancekunst und ผสมผสานนป้ี ระกอบดว้ ยระยะใกลไ้ กล อารมณ์ และ Videokunst aus Thailand sind sehr การสะท้อนกลับ ท้ังน้ีมีจุดประสงค์เพ่ือไม่ให้ศิลปะ bemerkenswert, da sich diese Künste laufend ปัจจุบันแสดงเร่ืองราวซ�้ำซากที่เก่ียวกับส่ิงแปลกซึ่ง weiterentwickeln, zugleich aber ihre Eigenart ทำ� ใหช้ าวตะวันตกคิดเช่ือมโยงไปถงึ ประเทศไทย ดัง bewahren. Sie hinterfragen Aspekte der ท่ีเคยเป็นมาเม่ือหลายร้อยปีก่อน ค�ำว่า “ศิลปะ” heutigen Gesellschaft sowie tradierter Kultur ในภาษาไทย เป็นค�ำท่ีมาจากภาษาสันสกฤต มี oder arbeiten mit höchst avancierter Technik, ความหมายว่า การท�ำบางสิ่งให้ส�ำเร็จด้วยความ die ihr Medium oft mitreflektiert. Diese ประณีตและความระมัดระวัง ศิลปะ-หัตถศิลป์-ชีวิต Mischung aus Distanz, Emotion und Reflexion ประจำ� วนั รวมเปน็ สงิ่ เดยี วกนั ซงึ่ ไมส่ ามารถแยกออก ist es, welche verhindert, dass die Kunst von จากกันได้ heute Erwartungshaltungen und Klischees des Exotischen, die man im Westen mit Thailand verbindet, bedient – wie das in früheren Jahrhunderten der Fall gewesen sein mag. In Thailand lautet das Wort für Kunst „Silabha“. Der aus dem Sanskrit stammende Begriff meint eine Haltung, delikate Dinge mit einer entsprechenden Sorgfalt zu vollbringen. Kunst – Kunsthandwerk – Alltag als ein ungetrenntes Ganzes. แหล่งข้อมูลเก่ียวกับบทความ Weiterführende Links zu vorliegendem Text - http://was.mur.at.WAS.html - http://knookiew.blogspot.com/ - www.machfeld.net/farang - www.kunstradio.at/2005A/17_04_05.html - http://kunsthallewien.at/#/en/events/farang - http://paersche.org/ - www.moser-wagner.com/artcontains - http://springerin.at/2000/3/review/visual-culture-tourist- - www.kulturserver-graz.at/kalender/event/150215703 industry-zeitgenossische-kunst-aus-thailand/ 174 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ภาพที่ 6.1: “ระบบการเปลย่ี นรหัสทางสงั คม” การเขา้ ไปแทรกการขดั แยง้ ในทีส่ าธารณะ ศลิ ปะแบบส่ือแสดง โดย โดรัส เยาค-์ ฮินทซ์ และ เอวา อกั ร์ชปรุง เทศกาลศลิ ปะ ASIATOPIA คร้ังท่ี 11/2009 ณ ศนู ย์ศลิ ปวัฒนธรรมแหง่ กรุงเทพมหานคร (BACC) กรงุ เทพมหานคร (ภาพจาก โดรัส เยาค์-ฮนิ ทซ์) Abb. 6.1: „Social Transcoding Systems“ Paradoxe Interventionen im öffentlichen Raum Performance: Doris Jauk-Hinz und Eva Ursprung ASIATOPIA 11/2009, Intern. Performance Art Festival Bangkok Art and Culture Centre (BACC), Bangkok © Doris Jauk-Hinz ภาพที่ 6.2: “Art Brunch im Bad” #27 โครงการนทิ รรศการศิลปะแบบวีดิทัศนท์ ดลอง (EVA), มิตรภาพระหวา่ งไทยและยุโรป ณ สตดู ิโอเมอื งกราทซ์ 175 การแสดงวดี ิทศั น์ ค.ศ. 2017 คมสัน หนูเขียว สนทนากบั แกร์ทรูเดอ โมเซอร-์ วาคเนอร์ (ภาพจาก เอวา อวั ร์ชปรุง) Abb. 6.2: Art Brunch im Bad #27: „EVA - Experimental Video Art Exhibition“, Thai-European Friendship, Schaumbad - Freies Atelierhaus Graz. Videoscreening 2017. Komson Nookiew (TH) im Gespräch mit Gertrude Moser-Wagner (AT) © Eva Ursprung Von der Donau an den Chao Phraya 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ภาพที่ 6.3: ศิลปะจดั วางวีดทิ ศั น์, “บ-ี สตาร,์ ฆา่ ไมไ่ ด”้ ซาบเี นอ มาร์เทอ และ เคลเมนส์ ฮอลเลอเรอร์ ณ บ้านศิลปะ เมอื งกราทซ์ ค.ศ. 2011 (ภาพจาก ซาบเี นอ มาร์เทอ) Abb. 6.3: Videoinstallation B-Star, untötbar!, Sabine Marte, Clemens Hollerer, Kunsthaus Graz 2011. © Sabine Marte ภาพที่ 6.4: การบรรยายและการฝึกปฏิบตั ขิ อง ซาบีเนอ มารเ์ ทอ ซึ่งจัดขึ้น ณ สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้าเจ้าคณุ ทหาร ลาดกระบัง (ภาพจากสถาบันเทคโนโลยพี ระจอมเกล้าเจา้ คณุ ทหาร ลาดกระบงั กรุงเทพมหานคร, 2008) Abb. 6.4: Vortrag und Workshop von Sabine Marte, gehalten am KMITL - King Mungkuts Institute of Technology, Bangkok 2008. © Komson Nookiew ภาพที่ 6.5: อาคารมลู นิธิ ASIATOPIA ค.ศ. 2017 ที่จังหวดั น่าน (ภาพจาก แกรท์ รูเดอ โมเซอร-์ วาคเนอร)์ Abb. 6.5: Asiatopia Foundation, Residency 2017, Provinz Nan. © Gertrude Moser-Wagner 176 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ภาพที่ 6.6: แกรท์ รเู ดอ โมเซอร-์ วาคเนอร์ “คำ�ตอบของนก” โครงการนิทรรศการศลิ ปะแบบวดี ิทศั นท์ ดลอง (EVA), มติ รภาพระหว่างไทยและยุโรป 2004-2014 ณ หอศิลปวฒั นธรรมแหง่ กรุงเทพมหานคร (BACC) ซึ่งมี คมสนั หนเู ขยี ว ซาบีเนอ มารเ์ ทอ และ พาสคาล เฟนดริช เปน็ ภณั ฑารักษ์ (ภาพจาก เอวามารีอา ชลั เลอร)์ Abb. 6.6: Gertrude Moser-Wagner, Birds Reply, bei: „EVA - Experimental Video Art Exhibition. Thai-European Friendship 2004–2014“. Bangkok Art and Culture Centre (BACC), kuratiert von Komson Nookiew, Sabine Marte, Pascal Fendrich. © Evamaria Schaller ภาพที่ 6.7: รอล์ฟ ฮนิ เทอร์เอ็คเคอร์ “Format o’55 /gold” 177 ศลิ ปะแบบส่อื แสดงทีม่ หาวิทยาลัยศิลปากร กรุงเทพมหานคร ในการประชมุ เรอื่ งศิลปะแบบสื่อแสดง กรงุ เทพมหานคร 1997 รเิ ริ่มโดย รอล์ฟ ฮนิ เทอร์เอ็คเคอร์ ดว้ ยความรว่ มมือของ โบริส นีสโลนี ฟอลเคอร์ ฮามันน์ ชมุ พล อภสิ ุข และศลิ ปินอน่ื ๆ (ภาพจาก กาบี ลุทวิช) Abb. 6.7: Rolf Hinterecker, Format 0’55 / gold, Performance an der Silpakorn University, Bangkok, Performance Art Conference Bangkok 1997, Initiator Rolf Hinterecker, zusammen mit Boris Nieslony und Volker Hamann, Chumpon Apisuk u.a. © Gaby Ludwig Von der Donau an den Chao Phraya 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ภาพที่ 6.8: เอวามารีอา ชลั เลอร์ ศิลปะแบบสอื่ แสดงทที่ อยเฟนิ บัค โครงการ “Art Contains” 2016 โครงการตอ่ เน่ืองของ แกร์ทรูเดอ โมเซอร์-วาคเนอร์ (ภาพจาก แกร์ทรเู ดอ โมเซอร์-วาคเนอร์) Abb. 6.8: Evamaria Schaller, Performance in Teufenbach, bei „Art Contains“ 2016, Projektserie von Gertrude Moser-Wagner. © Gertrude Moser-Wagner 178 ภาพท่ี 6.9: รายละเอียดของนิทรรศการ โครงการนิทรรศการศลิ ปะแบบวีดทิ ศั นท์ ดลอง (EVA), มติ รภาพระหวา่ งไทยและยโุ รป 2004-2014 ณ หอศิลปวัฒนธรรมแหง่ กรงุ เทพมหานคร (BACC) ซ่ึงมี คมสนั หนูเขยี ว ซาบเี นอ มาร์เทอ และ พาสคาล เฟนดริช เป็นภณั ฑารักษ์ (ภาพจาก คมสัน หนูเขยี ว) Abb. 6.9: Ausstellungsdetail aus: „EVA -Experimental Video Art Exhibition, Thai-European Friendship 2004–2014“, Bangkok Art and Culture Centre (BACC), kuratiert von Komson Nookiew, Sabine Marte, Pascal Fendrich. © Komson Nookiew จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ภาพที่ 6.10: รายละเอียดของนิทรรศการและผลงานของ นธิ พิ ัฒน์ หอยสังขท์ อง วฒุ กร คงคา และ จุงน์ ยังจ โครงการนิทรรศการศลิ ปะแบบวดี ิทศั นท์ ดลอง (EVA), มิตรภาพระหวา่ งไทยและยุโรป 2004-2014 ณ หอศิลปวฒั นธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร (BACC) ซึง่ มี คมสัน หนเู ขียว ซาบเี นอ มารเ์ ทอ และ พาสคาล เฟนดริช เป็นภัณฑารักษ์ (ภาพจาก คมสนั หนูเขยี ว) Abb. 6.10: Ausstellungsdetail mit Arbeiten von Nithuphat Hoisangthong (TH), Wutigorn Kongka (TH) und Jun Yang (A) aus: „EVA - Experimental Video Art Exhibition, Thai-European Friendship 2004–2014“, Bangkok Art and Culture Centre (BACC), kuratiert von Komson Nookiew, Sabine Marte, Pascal Fendrich. © Komson Nookiew ภาพที่ 6.11: คารล์ บรคุ ชไวเกอร์ “มัมมีไก”่ ศลิ ปะแบบส่ือแสดงทสี่ ตดู โิ อเทพศิริ เชยี งใหม่ ในเทศกาลศลิ ปะ ASIATOPIA ครงั้ ที่ 6/2004 ณ กรุงเทพมหานคร 179 และจังหวัดเชยี งใหม่ (ภาพจาก รอลฟ์ ฮนิ เทอรเ์ อค็ เคอร์) Abb. 6.11: Karl Bruckschwaiger, Chicken Mummification, Performance im Thepsiri Studio, Chiang Mai, ASIATOPIA 6/2004, Bangkok und Chiang Mai © Rolf Hinterecker Von der Donau an den Chao Phraya 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

สถาบนั การอนุรกั ษ์และการซอ่ มแซมศิลปวตั ถุ มหาวทิ ยาลัย ประยุกต์ศิลป์ แห่งกรุงเวยี นนา กับ มหาวทิ ยาลัยศิลปากร กรุงเทพมหานคร: ความรว่ มมือใหม่ระหวา่ งประเทศในด้านการอนุรกั ษ์มรดกทางวฒั นธรรม Das Institut für Konservierung und Restaurierung, Universität für angewandte Kunst Wien und die Silpakorn University in Bangkok: neue, grenzüberschreitende Kooperationsmöglichkeiten auf dem Gebiet der Kulturguterhaltung กราบเี อลา ครสิ ท์ / Gabriela Krist สถาบนั การอนุรกั ษ์และการซอ่ มแซมศิลปวตั ถุ มหาวทิ ยาลัยประยกุ ต์ศิลป์แหง่ กรุงเวยี นนา / Leiterin des Instituts für Konservierung und Restaurierung Universität für angewandte Kunst Wien ผ่านทางอ้อม...จากเมียนมาสู่ไทย Über Umwege … von Myanmar nach Thailand ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีความ Im gesamten südostasiatischen Raum ต้องการนักอนุรักษ์ศิลปกรรมสูงมาก แต่ปัจจุบัน gibt es einen großen Bedarf an Restaurator กลับไมม่ กี ารเปิดสอนหลักสตู รในแขนงวชิ าน้ีเลย เรา _innen, aber derzeit kein funktionierendes ต้องการผู้ร่วมงานและผู้ร่วมให้ค�ำปรึกษา หากมีการ Studium oder Ausbildungsprogramm. วางแผนจะเปิดสอนสาขาวิชาน้ีมาก่อน ออสเตรียก็ Beratungs- und Kooperationspartner werden คงจะสามารถชว่ ยสนับสนนุ ได้ dafür gesucht. Österreich könnte dabei helfen, ในฐานะผู้อ�ำนวยการสถาบันการอนุรักษ์ wäre dazu prädestiniert. และการซ่อมแซมศิลปวัตถุ มหาวิทยาลัยประยุกต์ Auf Ersuchen der österreichischen ศิลป์แห่งกรงุ เวยี นนา ขา้ พเจ้าได้พยายามด�ำเนินการ Botschaft in Bangkok, die auch für Myanmar เร่ืองนี้โดยติดต่อกับสถานเอกอัครราชทูตออสเตรีย zuständig ist, begleitete ich in meiner Funktion ณ กรุงเทพมหานครอย่างเป็นทางการ ด้วยเหตุท่ี als Leiterin des Instituts für Konservierung und 180 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

สถานทูตแห่งน้ีมีเขตอาณาครอบคลุมเมียนมา Restaurierung an der Universität für angewandte ข้าพเจ้าจึงมีโอกาสน�ำเอกอัครราชทูตออสเตรีย Kunst Wien („die Angewandte“) Herrn ดร. เอ็นโน โดรเฟนิค เดินทางไปยังเมืองมันฑะเลย์ Botschafter Dr. Enno Drofenik erstmals im เมียนมา เป็นครั้งแรก เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ Februar 2015 nach Mandalay (Myanmar), ค.ศ. 2015 เพอื่ ส�ำรวจความเปน็ ไปไดใ้ นการรว่ มมือ um Kooperationen im Bereich Konservierung ดา้ นการอนรุ ักษ์และการซอ่ มแซมศิลปวัตถุอย่างเปน็ und Restaurierung auszuloten. Ein geeigneter ทางการ ในครงั้ นน้ั ขา้ พเจา้ ยงั ไมส่ ามารถคน้ หาผรู้ ว่ ม Kooperationspartner konnte bei dieser ersten งานที่เหมาะสมได้ สถานเอกอัครราชทูตออสเตรีย Mission nicht gefunden werden. Daher setzte จึงพยายามค้นหาผู้เช่ียวชาญในเมียนมาที่เหมาะสม die österreichische Botschaft ihre Bemühungen, ต่อมา และเราตกลงกันที่จะด�ำเนินโครงการส�ำรวจ weitere restauratorische Fachkontakte in เชน่ นี้เปน็ ครง้ั ทีส่ องใน ค.ศ. 2017 diesem Land zu sondieren, fort, und wir ในระหว่างนี้ สถาบันการอนุรักษ์และ vereinbarten, eine zweite fact-finding mission การซ่อมแซมศิลปวัตถุได้เข้าร่วมเครือข่าย ASEA- 2017 durchzuführen. UNINET ทด่ี ำ� เนนิ งานอยใู่ นเมยี นมาและประเทศไทย Inzwischen trat die Angewandte 2016 และส่งเสริมโครงการระหว่างมหาวิทยาลัยในเอเชีย dem ASEA Universitätsnetzwerk bei, das u.a. ตะวันออกเฉียงใต้และออสเตรีย ซึ่งได้กลายมาเป็น auch in Myanmar und Thailand tätig ist und รากฐานส�ำคัญส�ำหรับความร่วมมือด้านนี้ในภูมิภาค dort Projekte zwischen südostasiatischen und ตอ่ มา österreichischen Hochschulen fördert. Damit กอ่ นการเดนิ ทางไปยงั เมยี นมาเปน็ ครง้ั ทส่ี อง gab es nun eine konkrete Basis für einschlägige ที่วางแผนไว้ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 2017 มีการ Kooperationen in dieser Region. ประชมุ พเิ ศษครง้ั แรกทม่ี หาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร กรงุ เทพ Vor diesem Hintergrund fand im มหานคร ในเดอื นพฤศจกิ ายนปเี ดยี วกนั โดยคณะผู้ Februar 2017 – also noch vor der geplanten แทนระดบั สงู ของมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากรประกอบดว้ ย zweiten Reise nach Myanmar – ein erstes ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. วนั ชยั สทุ ธะนันท์ อธิการบดี Sondierungstreffen in Bangkok an der ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. สมพิศ ขัตติยพิกุล คณบดี Silpakorn University statt. Noch im November วิทยาลัยนานาชาติ และนายชัยณรงค์ อินทรมีทรพั ย์ desselben Jahres besuchte eine hochkarätige สมาชกิ สภามหาวทิ ยาลยั สว่ นคณะผแู้ ทนจากสถาบนั Delegation der Silpakorn University unter der การอนุรักษแ์ ละการซ่อมแซมศลิ ปวตั ถุ มหาวิทยาลยั Leitung des Präsidenten Asst. Prof. Dr. Wanchai ประยุกต์ศิลป์แห่งกรุงเวียนนา ประกอบด้วย Sutananta mit Prof. Dr. Sompid Kattiyapikul, ดร. แกรร์ ลั ท์ บสั ท์ อธกิ ารบดี และ ดร. เอน็ โน โครเฟนคิ Dean des International College, und Board (ปัจจุบันท�ำงานอยู่ท่ีกระทรวงกิจการยุโรป การ Member Mr. ChainarongIndhara-Meesup die บรู ณาการ และการตา่ งประเทศ ในเวยี นนา) ทปี่ ระชมุ Angewandtein Wien; RektorDr. GeraldBast und ตกลงทจ่ี ะจดั กจิ กรรมอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารครง้ั แรกใน Dr. Enno Drofenik, nun im Außenministerium เดอื นกมุ ภาพนั ธ์ค.ศ.2018นอกจากนนั้ ยงั ไดล้ งนามใน in Wien tätig, waren anwesend. Es wurde บนั ทกึ ความเขา้ ใจ อนั จะเปน็ พน้ื ฐานของความรว่ มมอื vereinbart, einen ersten Trainingsworkshop กนั ในอนาคต im Februar 2018 abzuhalten. Ebenso wurde Von der Donau an den Chao Phraya 181 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ein Memorandum of Understanding angeregt, das als Basis für zukünftige Kooperationen dienen sollte. ภาพท่ี 6.12: คณะผแู้ ทนไทยไปเยย่ี มสถาบันการอนุรกั ษแ์ ละการ ซ่อมแซมศลิ ปวัตถุ เม่ือเดือนพฤศจกิ ายน ค.ศ. 2017 (ภาพจากสถาบันการอนรุ กั ษ์และการซ่อมแซมศิลปวตั ถุ มหาวิทยาลัยประยกุ ตศ์ ิลป์แหง่ กรงุ เวียนนา) Abb. 6.12: Besuch der thailändischen Delegation, Institut für Konservierung und Restaurierung, November 2017. © Institut für Konservierung und Restaurierung, Universität für angewandte Kunst Wien. กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบตั ิการการอนุรกั ษ์ภาพจิตรกรรม – “เรยี นรู”้ ไปด้วยกัน Workshops in der Restaurierung – Gemeinsam „lernen“ เวโรนิคา โลวิสคันเดิล และคาทารินา Den ersten Workshop, vom 12. bis โคห์เลอร์ นักอนุรักษ์ภาพจิตรกรรมและผู้ช่วย 16. Februar 2018, hielten Mag. Veronika อาจารย์ที่สถาบันการอนุรักษ์และการซ่อมแซม Loiskandl und Mag. Katharina Kohler, ศิลปวัตถุ ได้มาจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการการ Universitätsassistentinnen am Institut für อนรุ กั ษภ์ าพจติ รกรรมครง้ั แรกขนึ้ ระหวา่ งวนั ท่ี 12-16 KonservierungundRestaurierung,mitdem Titel กุมภาพนั ธ์ ค.ศ. 2018 ณ พพิ ธิ ภัณฑสถานแหง่ ชาติ „Structural Conservation of Canvas Paintings“ หอศลิ ป กรงุ เทพมหานคร โดยใชช้ อ่ื โครงการวา่ “การ an der National Gallery in Bangkok ab. An der อนุรักษ์โครงสร้างของภาพจิตรกรรมบนผืนผ้าใบ” Eröffnung nahmen der thailändische Kultus- มีผู้มาร่วมงานในพิธีเปิดเป็นจำ�นวนมาก เช่น minister, die österreichische Botschafterin in รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เอกอัครราชทูต Bangkok, Dr. Eva Hager, sowie hochrangige ออสเตรีย ณ กรุงเทพมหานคร ดร. เอวา ฮาเกอร์ Vertreter der Silpakorn University und Gäste และคณะผู้แทนระดับสูงของมหาวิทยาลัยศิลปากร teil. Ziel dieser ersten, gemeinsam mit der วตั ถปุ ระสงคข์ องการจดั กจิ กรรมอบรมเชงิ ปฏบิ ตั ริ ว่ ม Silpakorn veranstalteten Lehrveranstaltung war กับมหาวิทยาลัยศิลปากรครั้งแรกนี้คือ ให้นักศึกษา es, Studierende, Restaurator_innen, Lehrende นกั อนุรักษ์ อาจารย์ และศิลปนิ ได้เรยี นรู้พนื้ ฐานของ und Künstler_innen in die Grundlagen der การซอ่ มแซมภาพจติ รกรรมบนผนื ผ้าใบ นอกจากจะ Restaurierung von Leinwandgemälden อบรมทั้งในเชิงทฤษฎีและเชิงปฏิบัติอย่างจริงจังแล้ว einzuführen. Zusätzlich wollte man durch 182 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ผสู้ อนยงั ไดถ้ อื โอกาสสำ�รวจความรพู้ น้ื ฐานและความ theoretische Vorlesungen und praktische ต้องการในการเรียนรู้ประเด็นอ่ืนเพ่ิมเติมของบรรดา Übungen ausloten, welche Kenntnisse von ผู้เข้ารว่ มกิจกรรมอบรมด้วย den Teilnehmer_innen vorausgesetzt werden ความสำ�เรจ็ ของโครงการนไี้ ดน้ ำ�ไปสกู่ จิ กรรม können und wo es Nachholbedarf gibt. ทางการศึกษาและการฝกึ อบรมอืน่ ในเวลาตอ่ มา Der Erfolg dieser Veranstaltung regte weiterführende Aus- und Fortbildungs- aktivitäten an. ภาพที่ 6.13: กจิ กรรมอบรมเชิงปฏบิ ัตกิ าร “การอนุรักษภ์ าพจิตรกรรม” ณ พิพิธภณั ฑสถานแห่งชาติ หอศิลป ทกี่ รุงเทพมหานคร เมอื่ เดอื นกมุ ภาพนั ธ์ ค.ศ. 2018 (ภาพจากสถาบนั การอนุรักษแ์ ละการซอ่ มแซมศลิ ปวตั ถุ มหาวิทยาลัยประยกุ ตศ์ ลิ ป์แห่งกรงุ เวียนนา) Abb. 6.13: Einblick in die Praxis, Workshop „Paintings Conservation“, National Gallery in Bangkok, Februar 2018. © Institut für Konservierung und Restaurierung, Universität für angewandte Kunst Wien. Von der Donau an den Chao Phraya 183 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ภาพที่ 6.14: ผู้เข้าร่วมกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัตกิ าร “การอนุรกั ษภ์ าพจิตรกรรม” ณ พพิ ิธภณั ฑสถานแห่งชาติ หอศิลป ทก่ี รงุ เทพมหานคร เมอ่ื เดือนกุมภาพนั ธ์ ค.ศ. 2018 (ภาพจากพพิ ธิ ภัณฑสถานแหง่ ชาติ หอศลิ ป กรุงเทพมหานคร) Abb. 6.14: Workshop „Paintings Conservation“, National Gallery in Bangkok, Februar 2018. © National Gallery in Bangkok กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการครั้งถัดมาจัด Vom 3. bis 6. September 2018 fand ขึ้นระหวา่ งวันที่ 3-6 กันยายน ค.ศ. 2018 ดร. ทันยา bereits der nächste Trainingsworkshop statt. บาเยโรวา นักเคมีจากสถาบันการอนุรักษ์และการ Dr.Tanja Bayerova, Chemikerin am Institut ซ่อมแซมศิลปวัตถุ ได้มาบรรยายเกี่ยวกับความรู้ für Konservierung und Restaurierung der พ้ืนฐานทางวิทยาศาสตร์ในการตรวจสภาพภาพ Angewandten, führte die Teilnehmer_innen จิตรกรรม โดยเน้นเก่ียวกับการจับตัวกันของเม็ดสี in die naturwissenschaftlichen Grundlagen กบั สารเชื่อมประสาน และการฝึกฝนใหเ้ รียนรู้วธิ ีการ der Gemäldeuntersuchung ein. Schwerpunkte วเิ คราะห์ โครงการน้ีไดร้ ับการสนับสนุนงบประมาณ waren die Bestimmung von Pigmenten und จากเครอื ข่าย ASEA-UNINET และได้รบั ความสนใจ Bindemitteln sowie praxisorientierte อยา่ งกวา้ งขวางมผี เู้ ขา้ รว่ มอบรมทเ่ี ปน็ นกั ศกึ ษา20คน Analyseverfahren. An der Veranstaltung, อาจารยม์ หาวทิ ยาลยั ศลิ ปากรและนกั อนรุ กั ษช์ าวไทย die mit großem Interesse aufgenom- ท่ดี �ำเนนิ งานด้านน้ีอยู่แล้วในปจั จบุ ัน men und vom ASEA-UNINET finanziert wurde, nahmen 20 Student_innen und Lehrende der Silpakorn und bereits tätige thailändische Restaurator_innen teil. 184 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ภาพท่ี 6.15: กิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการ “ความรพู้ น้ื ฐานทางวิทยาศาสตรใ์ นการตรวจสภาพภาพจิตรกรรม” ณ กรงุ เทพมหานคร เดอื นกนั ยายน ค.ศ. 2018 (ภาพจาก กาบรเี อลา คริสท์ - สถาบันการอนรุ กั ษ์และการซ่อมแซมศลิ ปวตั ถุ มหาวทิ ยาลยั ประยกุ ต์ศลิ ป์แห่งกรุงเวยี นนา) Abb. 6.15: Workshop „Naturwissenschaftliche Grundlagen der Gemäldeuntersuchung“, Bangkok, September 2018. © Gabriela Krist, Institut für Konservierung und Restaurierung, Universität für angewandte Kunst Wien การพัฒนาหลักสูตรนานาชาติใหม่ด้านการอนุรกั ษ์ศิลปกรรม และศูนย์อนุรกั ษ์ศิลปกรรม ในกรุงเทพมหานคร Entwicklung eines neuen internationalen Restaurierungsprogrammes und eines Restaurierungszentrums in Bangkok ควบคู่กับการจัดอบรมด้านการอนุรักษ์ Parallel zu diesen Lehrveranstaltungen ภาพจิตรกรรม ข้าพเจ้าได้ร่วมกับแบร์นท์ฮาร์ท führte ich gemeinsam mit Mag. Bernhard แคร์เน็กเกอร์ ผู้อำ�นวยการฝ่ายกิจการการศึกษา Kernegger, Leiter des Bereichs Studien- และการพัฒนา มหาวิทยาลัยประยุกต์ศิลป์แห่งกรุง angelegenheiten und Universitätsentwicklung เวียนนา หารือกับผู้แทนของมหาวิทยาลัยศิลปากร an der Angewandten, zahlreiche Gespräche อยู่หลายคร้ังเก่ียวกับการจัดทำ�หลักสูตรใหม่ร่วมกัน mit Vertreter_innen der Silpakorn University คือ หลักสูตรการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม zur Entwicklung eines gemeinsamen neuen นอกจากนั้นเรายังได้ไปติดต่อกับสถาบันอื่น ๆ ที่ Curriculums zur Kulturguterhaltung. Zusätzlich Von der Donau an den Chao Phraya 185 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

เก่ียวข้องกับการอนุรักษ์ในด้านน้ี เช่น หอศิลป์ besuchten wir einschlägige Institutionen, มหาวิทยาลัยศิลปากร และกลุ่มวิทยาศาสตร์เพ่ือ unter anderem das Art Centre der Silpakorn การอนรุ ักษ์ พิพธิ ภณั ฑสถานแห่งชาติ พระนคร เพือ่ sowie die Conservation Science Division am จะได้เข้าใจภาพรวมของความคาดหวังและศักยภาพ National Museum in Bangkok, um einen ในการสนบั สนนุ ตอ่ การจดั การศกึ ษาสาขาการอนรุ กั ษ์ Überblick über die Erwartungen und ศิลปกรรมในกรุงเทพมหานคร จากนั้น ข้าพเจ้าได้ Anforderungen der Restaurierung in Bangkok จดั ใหม้ กี ารพบปะหารอื ระหวา่ งอาจารยแ์ ละนกั ศกึ ษา zu bekommen. Weiters wurden Treffen mit ทีเ่ ขา้ ร่วมโครงการ ซงึ่ สรุปไดว้ ่าเราต้องการสาขาการ Lehrenden und Studierenden des derzeitigen ศึกษาใหม่ โดยจะต้องวางโครงสร้างหลักสตู รตอ่ ไป Restaurierungsprogramms organisiert, da es galt, den Bedarf eines neuen Studiums sowie dessen Inhalte abzustecken. 186 ภาพท่ี 6.16: การหารือกับผแู้ ทนของมหาวทิ ยาลยั ศิลปากร เพอื่ รว่ มกันรา่ งหลักสตู รท่กี รุงเทพมหานคร เม่ือเดอื นกนั ยายน ค.ศ. 2018 (ภาพจากมหาวทิ ยาลยั ศิลปากร) Abb. 6.16: Gespräche mit Vertretern der Silpakorn University zur Entwicklung eines gemeinsamen Curriculums, Bangkok, September 2018. © Silpakorn University จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

มหาวิทยาลัยศิลปากรประกอบด้วยหลาย Die Silpakorn University umfasst natur- คณะวิชา ท้ังคณะวิชาที่เก่ียวกับวิทยาศาสตร์ wissenschaftliche, technische und wirtschaft- เทคโนโลยีและเศรษฐกิจ และยังเป็นมหาวิทยาลัย liche Disziplinen und ist zugleich die wichtigs- ศลิ ปะทส่ี ำ� คญั ทส่ี ดุ ของไทยดว้ ย แตส่ ำ� หรบั การศกึ ษา te Kunstuniversität in Thailand. Für das เกี่ยวกับการอนุรักษ์ภาพจิตรกรรม กลับไม่มีผู้สมัคร Restaurierungsstudium, in den Anfangsjahren เรียนมากนัก เพราะภาพพจน์ของอาชีพนักอนุรักษ์ als Bachelor geführt, derzeit als zweijähriger ศิลปกรรมในไทยและตัวหลักสูตรที่เป็นหลักสูตร Master, gibt es allerdings nicht genügend ระดับปรญิ ญาบณั ฑติ ในระยะแรก Bewerber_innen. Die Gründe liegen einer- นักศึกษามักไม่เลือกเรียนการอนุรักษ์ seits am Berufsbild des/der Restaurators/ ศิลปกรรม แต่เลือกเรียนศิลปะมากกว่า เน่ืองจาก Restauratorin, andererseits an der Ausbildung. โอกาสในการไดง้ านทำ� มนี อ้ ยมาก หรอื หากมตี ำ� แหนง่ Statt Konservierung – Restaurierung กไ็ ด้รับค่าตอบแทนนอ้ ยมาก ขณะทศี่ ลิ ปนิ จะทำ� งาน bevorzugen die Studierenden Kunst zu studie- หาเงินได้ดีกว่า งานการอนุรักษ์ศิลปกรรมในไทยมัก ren, da in Thailand für Restaurator_innen จะท�ำกันในบริษัทเอกชนซึ่งเป็นที่รวมของช่างฝีมือ nur begrenzt Anstellungsmöglichkeiten zur และศิลปิน แม้การเรียนการสอนและอาชีพในด้าน Verfügung stehen, und wenn Stellen vorhanden การอนุรักษ์ศิลปกรรมในมหาวิทยาลัยออสเตรียจะ sind, dann werden diese nicht entsprechend มีมานานกว่า 80 ปีแล้ว แต่กลับแทบไม่เคยปรากฏ bezahlt. Kurzum: Künstler verdienen besser. ในไทยเลย ขณะเดียวกัน การซ่อมแซมและการ Durchgeführt werden Restaurierungsarbeiten บรู ณปฏสิ งั ขรณ์ ตลอดจนการรักษาคุณคา่ และความ in Thailand vorrangig von Privatfirmen, die ดงั้ เดมิ ของโบราณสถานและโบราณวตั ถุ อนั เปน็ มรดก hierfür Handwerker_innen und Künstler_ ทางวัฒนธรรม กไ็ ดร้ ับความสนใจนอ้ ยมาก innen beschäftigen; der Beruf des/der akade- การศึกษาในปัจจุบันมุ่งเน้นเฉพาะด้าน mischen Restaurators/Restauratorin – in Öster- เทคโนโลยีทางศิลปะ ละเลยการผลิตบัณฑิตระดับ reich seit über 80 Jahren etabliert – ist hier ปริญญาบัณฑิตด้านการอนุรักษ์ศิลปกรรม มหา- weitgehend unbekannt. Hinzu kommt, dass bei วิทยาลัยไม่มีห้องปฏิบัติการซ่อมแซมศิลปวัตถุและ der Restaurierung vor allem Rekonstruktionen ไมม่ ีวัตถุใดทจี่ ะใช้ในการท�ำงานได้เลย ไมม่ ีเครือขา่ ย angestrebt werden, der Alterswert und die ความร่วมมือในการเรียนการสอนทั้งทางภาคทฤษฎี Authentizität von Denkmälern und Kulturgut และปฏิบัติ ไม่มีกระท่ังการติดต่อกับพิพิธภัณฑ์และ hingegen nur wenig Berücksichtigung finden. ศาสนสถานต่าง ๆ เพื่อเข้าถงึ โบราณวัตถุ Das derzeitige Studium beschäftigt sich ดังนั้น ภาระหน้าท่ีของสถาบันการอนุรักษ์ vorrangig mit Kunsttechnologien und rekrutiert และการซ่อมแซมศิลปวัตถุออสเตรีย ก็คือ ต้องท�ำ Bachelor-Absolvent_innen der Kunst für das หลักสูตรใหม่ร่วมกันควบคู่ไปกับการสร้างห้อง Restaurierungsstudium. An der Universität ปฏิบัติการดังกล่าว หรือวางแผนจัดต้ังศูนย์อนุรักษ์ gibt es keine Restaurierwerkstätten, keine ศิลปกรรมข้นึ ต่อจากนนั้ สถาบันฯ อาจจะตอ้ งชว่ ย Objekte, an denen gearbeitet werden kann. จดั หาอาจารย์มาสอนและอบรมเพิ่มเตมิ การกระตุ้น Es existiert weder ein Kooperationsnetzwerk ให้คนมาสนใจโครงการนี้จะต้องจัดให้มี “หลักสูตร für theoretische und praktische Lehrveran- Von der Donau an den Chao Phraya 187 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

รว่ ม” เปน็ ต้นวา่ มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากรและสถาบันฯ staltungen, noch bestehen Kontakte zu den ร่วมกันจัดตั้งหลักสูตรนานาชาติขึ้นท่ีมหาวิทยาลัย Museen und religiösen Einrichtungen für die ศิลปากร และรับนักศึกษาจากเมียนมา ลาว และ Objektaquise. เวยี ดนามมาเรยี นดว้ ย ซง่ึ หมายความวา่ มหาวทิ ยาลยั Der Angewandten fällt nun die Aufgabe ศิลปากรจะได้เป็นผู้น�ำในการจัดการศึกษาเก่ียวกับ zu, bei der Erstellung eines neuen gemeinsamen การอนุรักษ์และการซ่อมแซมศิลปวัตถุในระดับ Curriculums Hilfestellung zu leisten, ebenso มหาวิทยาลัยในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ฝ่าย bei der Einrichtung entsprechender Werkstätten สถาบนั ฯ กจ็ ะมสี ่วนช่วยเผยแพรโ่ ครงการนี้ในเอเชยี – so soll beispielsweise ein Conservation Centre ถ้าหลักสูตรใหม่น้ีประสบความส�ำเร็จ รวมถึงจะได้ geplant und umgesetzt werden. Weiters ถ่ายทอดความรู้และความช�ำนาญในเร่ืองความ könnte das Institut für Konservierung und ร่วมมือกับนานาชาติ ตลอดจนงานการอนุรักษ์และ Restaurierung bei der Aus- und Fortbildung การซ่อมแซมศิลปวัตถุในแหล่งมรดกโลกด้วย นอก von Lehrpersonal helfen. Zur Steigerung der เหนือจากน้ี หลักสูตรใหม่ยังจะได้เป็นตัวอย่างให้กับ Attraktivität des Studiums ist nun ein Double/ มหาวิทยาลัยที่เป็นสมาชิกร่วมแลกเปลี่ยนของ Joint-Degree-Studienprogramm in Diskussion. สถาบนั ฯ เช่น ในมองโกเลีย เนปาล อินเดยี และจนี Von unserer Seite angeregt wurde weiters, เพ่ือจัดหาบุคลากรมาร่วมงานอนุรักษ์ต่อไป เพราะ gemeinsam mit der Angewandten ein ประเทศเหล่าน้ีก็ยังขาดแคลนบุคลากรเช่นเดียวกัน internationales Curriculum an der Silpakorn หลักสูตรใหม่น้ีจะจัดให้อยู่ในโครงการของวิทยาลัย einzurichten, das beispielsweise auch นานาชาติ มหาวิทยาลัยศิลปากร ซ่ึงก่อต้ังขึ้นต้ังแต่ Studierende aus Myanmar, Laos und Vietnam ค.ศ. 2003 และจดั การเรยี นการสอนเปน็ ภาษาองั กฤษ aufnimmt. Dies würde bedeuten, dass Thailand aufgrund der Aktivitäten der Silpakorn ภาพท่ี 6.17: พิธีลงนามบนั ทึกความเข้าใจระหวา่ งมหาวทิ ยาลยั ศิลปากร University in der akademischen Restaurator กบั มหาวทิ ยาลัยประยกุ ตศ์ ลิ ปแ์ หง่ กรงุ เวียนนา _innenausbildung für Südostasien eine ณ กรงุ เทพมหานคร เมอ่ื เดือนกันยายน ค.ศ. 2018 Vorreiterrolle übernimmt, die Angewandte mit (ภาพจากมหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร) diesem neuen Studienprogramm ihre Präsenz in Abb. 6.17: Unterzeichnung des MoUs zwischen der Silpakorn Asien ausbaut, und das Institut für Konservierung University und der Universität für angewandte und Restaurierung seine Erfahrungen in Kunst Wien, Bangkok, September 2018. der internationalen Kooperation und der © Silpakorn University restauratorischen Arbeit an World Heritage Sites einbringt. Zusätzlich könnte das neue Curriculum für Partnerhochschulen der Angewandten in der Mongolei, Nepal, Indien und China eine Anlaufstelle sein, um Fachkräfte in der Restaurierung aufzubauen, die auch in diesen Ländern noch fehlen. Das neue Studium sollte am seit 2003 existierenden Silpakorn International College – SUIC 188 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ในขน้ั ตอนสดุ ทา้ ยของการประชมุ หารอื ไดม้ ี angesiedelt sein, hier werden alle inter- การลงนามในบันทกึ ความเขา้ ใจเมือ่ วันท่ี 6 กนั ยายน nationalen Programme der Universität auf ค.ศ. 2018 โดยมเี อกอคั รราชทตู ออสเตรยี ณ กรงุ เทพ Englisch geführt. มหานคร ดร. ฮาเกอร์ รว่ มเปน็ สกั ขพี ยาน บนั ทกึ ความ Mit der feierlichen Unterzeichnung เข้าใจฉบับนีถ้ ือเป็นรากฐานสำ� คญั ส�ำหรับการพฒั นา des Memorandum of Understanding am ความรว่ มมอื ระหวา่ งมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากรกบั สถาบนั 6. September 2018, in Anwesenheit der การอนรุ กั ษ์และการซอ่ มแซมศิลปวัตถุ มหาวิทยาลยั österreichischen Botschafterin Dr. Hager, ประยกุ ต์ศิลป์แห่งกรงุ เวียนนา ออสเตรีย ตอ่ ไปด้วย wurde eine vertragliche Basis für die ความพยายามอยา่ งเตม็ ความสามารถ weiterführende Zusammenarbeit zwischen der Silpakorn und der Angewandten geschaffen; beide Institutionen werden sich bemühen, die ambitionierten Pläne in nächster Zukunft umzusetzen. ภาพท่ี 6.18: ผูเ้ ข้าร่วมกจิ กรรมอบรมเชิงปฏิบตั ิการ ณ บา้ นเลขที่ 1 ตรอกกปั ตนั บุช กรงุ เทพมหานคร เมื่อเดอื นกนั ยายน ค.ศ. 2018 (ภาพจากมหาวทิ ยาลยั ศิลปากร) Abb. 6.18: Gruppenfoto, House No 1, Captain Bush Lane, Bangkok, September 2018. © Silpakorn University Von der Donau an den Chao Phraya 189 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

190 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

Von der Donau an den Chao Phraya 191 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

คีตราชาและบทเพลงพระราชนิพนธ์ ณ กรุงเวยี นนา Orchestermusik und königliche Kompositionen in Wien ชญั พงศ์ ทองสวา่ ง / Chanyapong Thongsawang สถาบนั ดนตรกี ัลยาณิวฒั นา / Galayani Vadhana Musikakademie ราชอาณาจกั รไทยและสาธารณรฐั ออสเตรยี Das Königreich Thailand und die ด�ำเนินสัมพันธไมตรีมาอย่างยาวนานนับต้ังแต่ Republik Österreich haben seit 1869 eine ค.ศ. 1869 เม่ือสยามและออสเตรียได้ลงนามใน freundschaftliche Beziehung gepflegt, als หนังสือสัญญาทางไมตรี การค้า และการเดินเรือ Siam und Österreich-Ungarn einen Freund- ตลอดจนการเสด็จพระราชด�ำเนินเยือนจักรวรรดิ schaftsvertrag schlossen, der Handel und ออสเตรีย-ฮังการีอย่างเป็นทางการของพระบาท Seeverkehr einbezog. Als Seine Majestät สมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั เพอ่ื เชอ่ื มมติ รภาพ König Chulalongkorn während seiner ersten ระหว่างราชวงศ์จักรีกับราชวงศ์ฮัพส์บวร์ค เมื่อ Reise nach Europa im Jahre 1897 das ครั้งเสด็จพระราชด�ำเนินประพาสยุโรปคร้ังท่ี 1 Kaiserreich Österreich-Ungarn besuchte, um ใน ค.ศ. 1897 โดยระหวา่ งทปี่ ระทบั อยู่ ณ กรงุ เวยี นนา die Freundschaft zwischen der Chakri-Dynastie พระองค์ได้ทอดพระเนตรการแสดงดนตรีคลาสสิก und der Habsburgerdynastie zu bekräf- ระหว่างม้ือพระกระยาหาร อีกท้ังยังได้ทอด tigen, wohnte er im Beisein Kaiser Franz พระเนตรการแสดงระบ�ำบัลเลต์รอบพิเศษ เรื่อง Josephs während seines Aufenthalts in “เจ้าสาวจากเกาหลี” (Die Braut von Korea) Wien einer Aufführung eines eigens aus ประพันธ์ดนตรีโดย โยเซฟ บาเยอร์ (Josef Bayer) diesem Anlass dargebotenen Balletts mit ณ โรงแสดงละครในพระราชส�ำนัก (Hofopern- dem Titel Die Braut von Korea nach der Musik theater)ในคนื วนั พธุ ที่ 23 มิถุนายน เวลา 20.00 น. von Josef Bayer im Hofoperntheater am 23. ร่วมกับสมเด็จพระจักรพรรดิฟรนั ทซ์ โยเซฟที่ 1 Juni abends um acht Uhr bei. 192 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ต่อมาใน ค.ศ. 1964 พระบาทสมเด็จพระ Späterhin, im Jahre 1964, besuchten ปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนาง Seine Majestät König Bhumibol Adulyadej เจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชด�ำเนิน und Ihre Majestät Königin Sirikit die Republik เยือนสาธารณรัฐออสเตรียอย่างเป็นทางการ Österreich vom 29. September bis 5. Oktober ระหว่างวันที่ 29 กนั ยายน ถงึ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1964 1964, zur Aufrechterhaltung der freundschaft- นับเป็นการเชื่อมสัมพันธไมตรีท่ีดีระหว่างไทยกับ lichen Beziehung zwischen dem Königreich ออสเตรียซ่ึงถือเป็นประเทศท่ีมีช่ือเสียงโดดเด่น Thailand und der Republik Österreich, einem ทางดา้ นดนตรที ส่ี ดุ แหง่ หนงึ่ ของโลก ทง้ั สองพระองค์ Land, das sich weltweit ob seiner Musik eines ไ ด ้ เ ส ด็ จ พ ร ะ ร า ช ด� ำ เ นิ น ไ ป ยั ง ส ถ า น ที่ ส� ำ คั ญ hervorragenden Rufs erfreute. Ihre Majestäten หลายแห่งในออสเตรีย โดยในวันที่ 30 กันยายน besuchten mehrere bedeutende Stätten in der ค.ศ. 1964 ท้ังสองพระองค์ได้เสด็จพระราชด�ำเนิน Republik Österreich. So begaben sie sich am ไปยังโรงแสดงอุปรากรแห่งชาติแห่งกรุงเวียนนา 30. September 1964 in die Wiener Staatsoper, (Wiener Staatsoper) เพอื่ ทอดพระเนตรการแสดง wo sie eine Aufführung der Oper Le Nozze อุปรากรเร่ือง “การแต่งงานของฟกิ าโร” (Le Nozze di Figaro (Die Hochzeit des Figaro) nach der di Figaro) ผลงานช้ินเอกของโวล์ฟกัง อมาเดอุส Musik von Wolfgang Amadeus Mozart unter โมสาร์ท (Wolfgang Amadeus Mozart) อ�ำนวย dem Dirigenten Meinhard Zallinger erlebten. เพลงโดยไมน์ฮาร์ด ซาลลิงเงอร์ (Meinhard Ein höchst denkwürdiges musikalisches Zallinger) Ereignis in Wien fand am 3. Oktober 1964 เหตุการณ์ส�ำคัญย่ิงแห่งประวัติศาสตร์การ statt, als sich um elf Uhr Seine Majestät der แสดงดนตรีในกรุงเวียนนาได้บันทึกไว้ในวันเสาร์ท่ี 3 König und Ihre Majestät die Königin im Großen ตลุ าคม ค.ศ. 1964 เวลา 11.00 น. เมอื่ พระบาทสมเดจ็ Musikvereins-Saal zu einer „Musikalischen พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระ Matinée zu Ehren Seiner Majestät des Königs นางเจา้ ฯ พระบรมราชนิ นี าถ ไดเ้ สดจ็ พระราชดำ� เนนิ von Thailand“ einfanden, mit Darbietungen ไปยังหอแสดงคอนเสิร์ตใหญ่ มูสิคแฟไรน์ des Tonkünstler-Orchesters Niederösterreich (Großer Musikvereins-Saal) ณ กรุงเวยี นนา เพอ่ื unter der Leitung von Heinz Wallberg. Ihre ทอดพระเนตร “การแสดงดนตรีกลางวันเทิดพระ MajestätennahmeninderLogePlatz,zusammen เกียรติกษัตริย์แห่งราชอาณาจักรไทย” (Musik- mit dem Präsidenten der Republik Österreich alische Matinee zu Ehren seiner Majestät und dessen Tochter. Nach dem Spielen der des Königs von Thailand) บรรเลงโดยวงดุริยางค์ Königshymne und der Nationalhymne โทนคืนสทเลอร์ ออร์เคสตรา นีเดอร์เอิสเทอร์ไรซ์ Österreichs hoben die Darbietungen mit (Tonkünstler-Orchester Niederösterreich) Werken des jüngeren Johann Strauss an (auch ภายใต้การอ�ำนวยเพลงของไฮนซ์ วาลแบร์ก (Heinz Johann Strauss Sohn genannt), beginnend Wallberg) ท้ังสองพระองค์ได้ประทับในห้องรับชม mit der Ouvertüre zur Operette Der พิเศษ (loge) ร่วมกับประธานาธิบดีออสเตรียและ Zigeunerbaron, gefolgt vom „Kaiserwalzer“, บตุ รี หลงั จากทว่ี งดรุ ยิ างคบ์ รรเลงเพลงสรรเสรญิ พระ der „Pizzicatopolka“ und der Ouvertüre zur บารมีและเพลงชาติออสเตรียแล้ว การแสดงก็ได้เริ่ม Operette Die Fledermaus. Nach der Pause, ขึน้ ดว้ ยการน�ำเสนอผลงานการประพันธ์ของ โยฮนั น์ in welcher das Orchester vorgestellt wurde, Von der Donau an den Chao Phraya 193 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

สเตราส์ ที่ 2 ไดแ้ ก่ โหมโรงจากละครเวทโี อเปอเรตตา wurden königliche Liedkompositionen เรอื่ ง “บารอนยปิ ซ”ี (Der Zigeunerbaron) “วอลซ์ dargeboten, beginnend mit Musik aus dem จักรพรรดิ” (Kaiserwalzer) “พิซซิคาโต โพลกา” Ballett Manohra, auch benannt „Kinari Suite“, (Pizzicatopolka) และโหมโรงจากละครเวที und „Saifon“ („Falling Rain“), gesungen โอเปอเรตตาเรื่อง “มนุษย์ค้างคาว” (Die Fleder- von Emmy Loose, einer österreichischen maus) ในช่วงคร่ึงหลังของการแสดง วงดุริยางค์ได้ Opernsängerin und Sopranistin tschechischer อัญเชิญบทเพลงพระราชนิพนธ์บรรเลงในการแสดง Herkunft, gefolgt von „Yamyen“, gesungen ดนตรีดังกล่าว ประกอบด้วย เพลงชุดประกอบการ von Otto Wiener, einem österreichischen เต้นระบ�ำบัลเล่ต์เร่ือง “มโนราห์” หรือท่ีเรียกกันว่า Bariton. Nach den Stücken „Marchrach- “กนิ รี สวที ” (Kinari Suite) รวมถึงบทเพลงขับรอ้ ง nawikyothin“ und „Marchrachwanlop“ “สายฝน” ขับร้องโดยเอมมี โลส (Emmy Loose) (königliche Marinemärsche, siehe Abb. 7.1) นักร้องอุปรากรเสียงโซปราโนชาวออสเตรียเช้ือสาย endete diese Matinée. Die Zuhörer und เช็ก และ “ยามเย็น” ขับร้องโดยออตโต วีนเนอร์ Zuhörerinnen spendeten lang anhaltenden (Otto Wiener) นักร้องเสียงบาริโทนชาวออสเตรีย Applaus. Die staatlichen österreichischen ตามด้วยบทเพลงบรรเลง “มาร์ชราชนาวิกโยธิน” Rundfunkanstalten übertrugen die königlichen และ “มาร์ชราชวัลลภ” (รายการแสดงตามภาพที่ Musikstücke landesweit. 7.1) การแสดงดนตรีในวันนั้นประสบความส�ำเร็จ อยา่ งยง่ิ ดงั จะเหน็ ไดว้ า่ ผฟู้ งั ไดแ้ สดงความชนื่ ชมอยา่ ง Am 4. Oktober 1964 spielte Seine มาก โดยปรบมอื ถวายเปน็ ระยะเวลานาน อกี ทง้ั สถานี Majestät König Bhumibol Adulyadej in einer วทิ ยกุ ระจายเสยี งของรฐั บาลออสเตรยี ไดส้ ง่ กระจาย Jam Session Saxophon mit einer Gruppe เสียงการแสดงเพลงพระราชนพิ นธ์ และเผยแพรข่ ่าว von österreichischen Musikern, nämlich ไปทัว่ ประเทศ mit dem Pianisten Friedrich Gulda, dem ในวนั ท่ี 4 ตลุ าคม ค.ศ. 1964 พระบาทสมเดจ็ Saxophonisten Hans Salomon, dem Posaunisten พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชไดท้ รงแซกโซโฟน Erich Kleinschuster, dem Trompeter แบบ “แจม เซสชั่น” เป็นการส่วนพระองค์ ร่วมกับ Robert Politzer, dem Schlagzeuger คณะดนตรแี จส๊ ชอ่ื ดงั ของออสเตรยี ไดแ้ ก่ นายฟรดี รชิ (Doppelbassisten) Rudolph Hansen und dem กลุ ดา นกั เปยี โน (Friedrich Gulda) ฮานส์ ซาโลมอน Trommler Viktor Plasil in der Königlichen นักแซกโซโฟน (Hans Salomon) เอริค คลายน์ชูส Thailändischen Botschaft in Wien. Wie die เตอร์ นักทรอมโบน (Erich Kleinschuster) โรเบริ ต์ österreichische Tageszeitung Volksblatt am โพลทิ เซอร์ นักทรัมเป็ต (Robert Politzer) รดู อลฟ์ 6. Oktober 1964 berichtete, endete das ฮานเซน นักดับเบิลเบส (Rudolph Hansen) และ Musizieren um zwei Uhr morgens des nächsten วกิ เตอร์ พลาซิล มอื กลอง (Viktor Plasil) ณ สถาน Tages. เอกอคั รราชทตู ไทย ณ กรงุ เวยี นนา ดงั ทห่ี นงั สอื พมิ พ์ Hans Salomon brachte seinen Eindruck ออสเตรีย “Volksblatt” ได้น�ำเสนอข่าวในวันท่ี 6 vom Musizieren mit Seiner Majestät König ตลุ าคม ค.ศ. 1964 การบรรเลงดนตรดี ำ� เนนิ ไปจนถงึ Bhumibol Adulyadej dahingehend zum เวลา 02.00 น. ของวันใหม่ Ausdruck, dass „Seine Majestät das Saxophon mit Könnerschaft spielt“, dass er ein Jazz- 194 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

ฮานส์ ซาโลมอนได้กล่าวถึงความประทับ Musiker sei, „der sich mit einem beruflichen ใจที่ได้ร่วมบรรเลงดนตรีกับพระบาทสมเด็จพระ Musiker messen kann, dass Seine Majestät bei ปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชว่า “พระองค์ทรง einiger weiterer Übung sich eine ausgezeichnete แซกโซโฟนได้อย่างยอดเยี่ยม ทรงเป็นนักดนตรีแจ๊ส Technik wird aneignen können“. Des Weit- ท่ีโดดเด่นสามารถด้นสดได้อย่างมืออาชีพ พระองค์ eren schrieb Salomon, dass in seiner ต้องได้ผ่านการฝึกฝนมาอย่างมากจึงได้มีเทคนิคการ Erfahrung nicht zu vergessen sei, dass er เล่นที่ดีเลิศขนาดนี้” ซาโลมอน ยังได้เขียนเล่าถึง die Ehre gehabt habe, in einer Jam Session ประสบการณ์อนั มริ ู้ลืมทไ่ี ดร้ บั เกียรติใหม้ าบรรเลงใน mit Seiner Majestät zu spielen. In seinen รูปแบบ “แจม เซสช่ัน” ร่วมกับพระองค์ในหนังสือ Erinnerungen Jazz, Frauen und wieder Jazz ชีวประวัติของเขา “Jazz, Frauen und wieder schreibt er auf den Seiten 174–176: Jazz” (แจ๊ส ผู้หญิง และแจ๊สอีกครั้ง, น.174-176) 1964 hatte ich die Ehre, mit dem โดยมีใจความตอนหนึ่งว่า königlichen Jazzfan und Saxophonisten ในปี ค.ศ. 1964 ข้าพเจ้าได้รับเกียรติให้ไป gemeinsam mit dem ››Austrian All Stars‹‹ in der บรรเลงดนตรีร่วมกับกษัตริย์ผู้มีใจรักในดนตรีแจ๊ส thailändische Botschaft in Wien zu jammen. (Jazzfan) และ ‘เหล่าศิลปินออสเตรีย’ (Austrian Botschaftsangehörige hatten ein Saxaphon All Stars) ท่ี สถานเอกอคั รราชทตู ไทย ณ กรงุ เวยี นนา besorgt, weil seine Majestät anlässlich des ข้าราชการที่สถานเอกอัครราชทูตไทยได้จัดเตรียม offiziellen Staatsbesuches ohne eigenes แซกโซโฟนไว้ให้พระองค์ท่าน เนื่องจากพระองค์ Instrument anreiste. Aber die königliche ไม่ได้ทรงน�ำเคร่ืองดนตรีมาด้วยระหว่างการเสด็จ Miene verfinsterte sich, als er majestätisch พระราชด�ำเนินเยือนสาธารณรัฐออสเตรีย เม่ือทรง den Koffer öffnete und ein wahrscheinlich เปดิ กลอ่ งเครอ่ื งดนตรกี ท็ รงฉงนพระทยั ทแี่ ซกโซโฟน unspielbares, minderwertiges Instrument เคร่ืองน้ันไม่ได้มาตรฐานและแทบจะไม่สามารถเล่น vorfand. [...] Misstöne auf ein schlechtes ได้ พระองค์ท่านทรงแซกโซโฟนเครื่องน้ันด้วยความ Instrument zu schieben, wäre vor der inter- ยากล�ำบาก เนื่องจากเสียงท่ีไม่รื่นหูของเครื่องดนตรี nationalen Presse keine königliche Ausrede ท่ีคุณภาพไม่ดี แม้กระนั้นก็ตามพระองค์ท่านก็ยังมี gewesen. Ich befürchtete, er würde jeden ทักษะท่ีจะทรงเล่นโน้ตให้น่าฟัง เม่ือผ่านไประยะ Augenblick [...] eine alles entscheidende Geste หนงึ่ พระองคท์ า่ นไดห้ นั พระพกั ตรม์ าทขี่ า้ พเจา้ เพอื่ ขอ mit dem Daumen vollführen. Stattdessen ความช่วยเหลือ ข้าพเจ้าจึงได้มอบอัลโตแซกโซโฟน aber heftete er seine Augen Hilfe suchend auf ‘เซลเมอร์’ ของข้าพเจ้า ซึ่งเป็นเคร่ืองดนตรีท่ีดีเลิศ mich, denn ich hatte mein hervorragendes ให้ โดยทข่ี า้ พเจา้ ไดเ้ ลน่ เทเนอรแ์ ซกโซโฟนแทน ทำ� ให้ ››Selmer‹‹ Saxophon. Majestät [...] atmete พระองค์ท่านทรงปีติยินดีอย่างยิ่งที่ได้ทรงเล่นเคร่ือง erleichtert auf und strahlte wie der Sonnenkönig. ดนตรีที่มีคุณภาพสูง นอกจากบรรเลงบทเพลงพระ [...] Wir spielten seine eigenen Kompositionen, ราชนิพนธ์แล้วพวกเรายังได้คัดเลือกบทเพลงแจ๊ส die er mitgebracht hatte, und jammten bis in มาตรฐานมาบรรเลงร่วมกันในรูปแบบแจม เซสชั่น die frühen Morgenstunden. Seine entzückende จนถึงเช้ามืดของวันรุ่งขึ้น สมเด็จพระนางเจ้าฯ Frau, Königin Sirikit, saß ungezwungen mit พระบรมราชินีนาถ ผู้ทรงพระสิริโฉมประทับนั่งอยู่ท่ี einem Cocktailglas auf einer Treppenstufe, ขน้ั บันได ทรงถือแก้วค็อกเทล ทรงขยับโยกพระองค์ wippte im Takt mit und lauschte voll Stolz Von der Donau an den Chao Phraya 195 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

ไปมาตามจังหวะเพลง พร้อมท้ังสบพระเนตรไปยัง den Tönen ihres Gatten. Nach dem Konzert พระราชสวามดี ว้ ยความภาคภมู ใิ จ เมอื่ เสรจ็ สน้ิ คำ่� คนื stießen wir mit dem Königspaar an. ท่ยี าวนานพวกเราไดด้ ื่มฉลองร่วมกันด้วยความยนิ ดี General Chatchai Choonhavan, zu พลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ เอกอัครราชทูต jener Zeit thailändischer Botschafter in Wien, ไทย ณ กรุงเวยี นนาในสมยั น้นั ได้ท�ำการบนั ทกึ เสยี ง ließ daraufhin zur Erinnerung an die Jam Session การทรงดนตรีแบบแจม เซสชั่น ในค่�ำคืนแห่งความ mit der österreichischen Band namens Austrian ทรงจ�ำท่ีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล All Stars, in welcher Seine Majestät das อดุลยเดชได้ทรงแซกโซโฟนร่วมกับศิลปินนักดนตรี Saxophon gespielt hatte, ein Tonband ชอ่ื ดงั ชาวออสเตรยี บนั ทกึ เทปเสยี งนปี้ ระกอบไปดว้ ย aufnehmen unter Hinzufügen von Jazz- บทเพลงแจส๊ มาตรฐานจำ� นวนสามบท ไดแ้ ก่ “Lover Standards, darunter die Stücke „Lover Man“ Man” ของ Jimmy Davis, Roger Ramirez และ von Jimmy Davis, Roger Ramirez und James James Sherman “Honeysuckle Rose” ของ Fats Sherman, „Honeysuckle Rose“ von Fats Waller Waller และ “After Supper” ของ Neal Hefti und „After Supper“ von Neal Hefti und Count Count Basie บันทึกเทปเสียงดังกล่าวได้รับการน�ำ Basie. Diese Aufnahmen wurden späterhin มาปรบั ปรงุ คณุ ภาพเสยี งและทำ� สำ� เนาบนั ทกึ เสยี งขน้ึ durch Digitalisierung wesentlich verbessert ใหมใ่ นรปู แบบดจิ ทิ ลั และมพี ระบรมราชานญุ าตใหน้ ำ� und im Jahre 2017 veröffentlicht. Zusammen ออกเผยแพรใ่ นปี ค.ศ. 2017 พรอ้ มกบั แผน่ ซดี บี นั ทกึ mit der erneuten CD mit historischen เสยี งทที่ ำ� สำ� เนาขนึ้ ใหมจ่ ากบนั ทกึ การแสดงบทเพลง Aufnahmen der „Musikalischen Matinée zu พระราชนิพนธ์ในวนั ที่ 3 ตุลาคม ค.ศ. 1964 ณ หอ Ehren seiner Majestät des Königs von Thailand“ แสดงดนตรีมูสิคแฟร์ไรน์ ภายใต้ชื่อแผ่นบันทึกเสียง am 3. Oktober 1964 im Großen Musikvereins- ชุด “5 ทศวรรษ บทเพลงพระราชนิพนธ์ ณ กรุง Saal wurde ein Satz von historischen เวยี นนา” เพอ่ื รว่ มรำ� ลกึ ในพระปรชี าสามารถทางดา้ น Tonaufnahmen unter dem Titel Fünf Dekaden ดนตรขี องพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ฯ รชั กาลท่ี 9 königlicher Kompositionen in Wien zum ด้วยพระปรีชาสามารถทางด้านดนตรีเป็น Gedenken an königliches Musikschaffen des ท่ีประจักษ์ชัด อีกท้ังเอกลักษณ์พิเศษของบทเพลง neunten Monarchen veröffentlicht. พระราชนพิ นธท์ เ่ี ปน็ การผสมผสานสำ� เนยี งดนตรแี ละ Aufgrund des umfassenden königlichen วัฒนธรรมไทยเข้ากับแนวดนตรีและเสียงประสาน Musikschaffens, welches das Musizieren แบบตะวันตกได้อย่างสร้างสรรค์ ในวันท่ี 5 ตุลาคม der thailändischen Kultur und das des har- ค.ศ. 1964 สถาบันดนตรีและศิลปะการแสดงแห่ง monischen Klangefüges der westlichen กรุงเวียนนา (ปัจจุบันเปล่ียนชื่อจากสถาบันเป็น Musik verbindet, entschied die Akademie für มหาวิทยาลัย) ได้ทูลเกล้าฯ ถวายประกาศนียบัตร Musik und darstellende Kunst in Wien (heute เกียรติคุณช้ันสูง โดยถวายพระเกียรติให้ทรงเป็น Universität für Musik und darstellende สมาชิกกิตติมศักด์ิของสถาบันล�ำดับที่ 23 และได้ Kunst Wien), Seiner Majestät dem König die จารึกพระปรมาภิไธยลงบนแผ่นหินสลักของสถาบัน hohe Ehrung der Mitgliedschaft anzutragen ท่ามกลางนักดนตรีระดับสากล พระบาทสมเด็จพระ und Seine Majestät als 23. Mitglied auf der ปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงเป็นชาวเอเชียคน marmornen Ehrentafel der Akademie zu 196 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

แรกและทรงเป็นผู้ที่มีอายุน้อยท่ีสุดท่ีได้รับการถวาย vermerken. Unter den derart geehrten สมาชิกภาพนี้ ขณะที่ทรงมีพระชนมพรรษาเพียง internationalen Musikschaffenden war Seine 37 พรรษา จนถึงปจั จบุ นั มีบุคคลชัน้ น�ำของโลกเพยี ง Majestät die allererste Persönlichkeit aus Asien 36 คน ที่ได้รับเชิญเข้าเป็นสมาชิกกิตติมศักด์ิน้ี โดย und mit dem Alter von 37 Jahren zugleich ส่วนใหญเ่ ป็นนกั ดนตรีและนกั แสดง die jüngste. Derzeit sind 36 Persönlichkeiten อธิการบดีของสถาบันดนตรีและศิลปะการ aus der ganzen Welt Mitglieder der Akademie แสดงแห่งกรุงเวียนนาได้กล่าวสดุดีพระบาทสมเด็จ beziehungsweise Universität, zumeist พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ดังมีใจความตอน Musiker_innen und darstellende Künstler หนง่ึ ว่า _innen. พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล Der Rektor der Akademie für Musik und อดลุ ยเดช ทรงเปน็ ผนู้ ำ� ชน้ั เลศิ ของประชาชนชาวไทย darstellende Kunst in Wien hob bei der Ehrung และชาวโลกในด้านการศึกษาดนตรี และแม้จะเป็น Seiner Majestät König Bhumibol Adulyadejs พน้ื ฐานการดนตรขี องโลกตะวนั ตก กไ็ มไ่ ดท้ รงปฏเิ สธ in der ersten Passage seiner Würdigung hervor: รากฐานดนตรีของไทย ทรงแสดงให้ข้าพระพุทธเจ้า WirerblickenindiesemVerhaltenSeiner ทั้งหลายตระหนักว่า สนพระราชหฤทัยที่จะกระชับ Majestät des Königs von Thailand, das ความสัมพันธ์ด้านดนตรีอย่างแน่นแฟ้นกับประเทศ sich auf dem Boden der westlichen, der ออสเตรีย ต้องพระราชประสงค์ให้สถาบันการดนตรี abendländischen Musik abspielt, ohne และศลิ ปะแห่งนี้เปน็ ต้นแบบและแหล่งขอ้ มลู ส�ำหรบั indessen die Wurzeln der Heimat zu วิทยาลัยดนตรีในลักษณะเดียวกันในประเทศของ verleugnen, [...]. Seine Majestät der König พระองค์ [...] hat aber auch uns wissen lassen, dass er an ปวงข้าพระพุทธเจ้าซาบซ้ึงในพระมหา einer inneren Bildung zum österreichischen กรณุ าธคิ ณุ เปน็ ลน้ พน้ ในพระราชจรยิ วตั รอนั โดดเดน่ Musikland interessiert ist, dass er die Akademie ท่ีส่งเสริมความสัมพันธ์ท้ังด้านการเมืองและ zum Vorbild und als Beratungsstelle für วัฒนธรรมระหว่างประเทศของเราทงั้ สอง analoge Einrichtungen seines Landes zu neh- ในการนี้พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา men gewillt ist [...] ภูมิพลอดุลยเดช มีกระแสพระราชด�ำรัสตอบเป็น Wir danken Seiner Majestät für diese ภาษาเยอรมัน ซึ่งหม่อมหลวงเดช สนิทวงศ์ ได้แปล eminent wichtige kulurpolitische Haltung. ออกเปน็ ภาษาไทย โดยมีใจความตอนหนึ่งวา่ Aus diesem Anlass erwiderte Seine กรุงเวียนนาเป็นศูนย์ส�ำคัญยิ่งของการ Majestät König Bhumibol Adulyadej diese ศึกษาทางดนตรีและศิลปะอ่ืน ๆ ที่เก่ียวข้องมาช้า Laudatio in deutscher Sprache, übersetzt in นานแล้ว ทั้งมีช่ือเสียงโด่งดังด้วย ข้าพเจ้าขอขอบใจ die thailändische Sprache von Mom Luang ท่านประธานกรรมการและสถาบันที่ร่วมกันเสนอให้ Det Sanitwong. Die ersten Zeilen lauteten ขา้ พเจ้าได้รับเกยี รติเช่นนี้ folgendermaßen: Von der Donau an den Chao Phraya 197 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand

โดยทั่วไปดนตรีทุกชนิดเป็นศิลปะที่ส�ำคัญ Zu meiner großen Freude und in อยา่ งหนงึ่ และมนษุ ยเ์ กอื บทง้ั หมดชอบและรจู้ กั ดนตรี Abwägung habe ich diesen hohen Ehrenposten ตงั้ แตเ่ ยาวว์ ยั คนเรมิ่ รจู้ กั ดนตรบี า้ งแลว้ ความรอบรใู้ น angenommen und betrachte ihn als eine ทางดนตรีอย่างกว้างขวางย่อมข้ึนอยู่กับเชาวน์ และ große Ehre, weil Wien als Zentrum der Musik ความสามารถในการแสดงของแต่ละคน อาศัยเหตุนี้ seit langer Zeit eine hervorrangende Stellung จึงกลา่ วได้ว่า ในระหว่างศิลปะนานาชนดิ ดนตรเี ปน็ einnimmt. Ich danke Ihnen und der Akademie ศลิ ปะทแ่ี พรห่ ลายกวา่ ศลิ ปะอนื่ ๆ และมคี วามสำ� คญั herzlichst dafür. ในดา้ นการศึกษาของประชาชนทุกประเทศด้วย Im Allgemeinen ist die Musik aller Arten ข้าพเจ้ารู้สึกยินดีและเป็นเกียรติที่มาอยู่ใน eine der wichtigsten Künste, für die praktisch ท่ามกลางของผู้ที่คงแก่เรียน ซึ่งท่ีมีหน้าที่ส่งเสริม alle Menschen begeistert sind. Von der Kindheit การดนตรีและศิลปะที่เก่ียวข้อง และขอขอบใจท่าน an lernt man schon die Musik kennen, und อีกคร้ังหน่ึงท่ใี ห้เกยี รตอิ ยา่ งสูงแกข่ ้าพเจา้ weitere Kenntnisse hängen von der Gabe หลังเสร็จสิ้นกระแสพระราชด�ำรัส สมาชิก und der Leistung jedes Einzelnen ab. Daher สถาบนั ดนตรแี ละศลิ ปะการแสดงแหง่ กรงุ เวยี นนาได้ kann man behaupten, dass unter den vielen ปรบมือกกึ กอ้ งด้วยความปลม้ื ปตี ิ Künsten die Musik, deren Verbreitung sehr ศาสตราจารย์ ดร. ก็อทท์ฟรีด โชลซ์ groß ist, eine wichtige Rolle für die Volksbildung (Gottfried Scholz) อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัย jedes Landes spielt. ดนตรีและศิลปะการแสดงแห่งกรุงเวียนนา ได้ Es ist mir eine besondere Freude, jetzt บรรยายถึงความปลาบปลื้มใจเม่ือครั้งได้มีโอกาส inmitten Ihres Kreises, der die Förderung der เฝ้าฯ รับเสด็จพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา Musik und darstellenden Kunst verwaltet, zu ภมู ิพลอดลุ ยเดช และสมเด็จนางเจ้าสริ กิ ิติ์ พระบรม- verweilen. Nochmals bedanke ich mich für ราชินีนาถ ที่สถาบันดนตรีและศิลปะการแสดงแห่ง die Ehre, die Sie mir erwiesen haben [...]. กรุงเวียนนา ใน ค.ศ. 1964 ซง่ึ ขณะนัน้ เขาเพง่ิ ไดร้ ับ Nach dem Ende der königlichen การบรรจเุ ขา้ เปน็ อาจารยท์ สี่ ถาบนั ดงั กลา่ ว โดยกลา่ ว Ansprache applaudierten die Angehörigen der ดว้ ยความชน่ื ชมทง้ั สองพระองคว์ า่ “สมเด็จพระนาง Akademie für Musik und darstellende Kunst เจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงบรรเลงเปียโนใน in Wien freudig und begeistert. ห้องรับรองท่ีสถาบันดนตรี สร้างความประทับใจให้ Professor Dr. Gottfried Scholz, กับบรรดาคณาจารย์และผู้เฝ้าฯรับเสด็จเป็นอย่าง ehemaliger Rektor der Universität für Musik มาก” und darstellende Kunst Wien, sprach erfreut จากการศึกษาโน้ตเพลงพระราชนิพนธ์ davon, wie er Gelegenheit hatte, in Audienz ค้นพบว่าบทเพลงมีเอกลักษณ์พิเศษท่ีผสมผสาน von Seiner Majestät König Bhumibol Adulyadej วัฒนธรรมไทยและส�ำเนียงดนตรีแบบไทยเข้า und Ihrer Majestät Königin Sirikit in der Akademie กับลักษณะดนตรีแบบตะวันตกได้อย่างกลมกลืน für Musik und darstellende Kunst in Wien im เอกลกั ษณเ์ ฉพาะดงั กลา่ วสามารถพบไดจ้ ากตวั อยา่ ง Jahre 1964 empfangen zu werden. Seinerzeit ในบทเพลง “มาร์ชราชวัลลภ” ที่พระบาทสมเด็จ war er gerade zum Professor an der Akademie พระเจา้ อยหู่ วั ฯพระราชนพิ นธข์ น้ึ เมอ่ื ค.ศ. 1948 และ ernannt worden, als er Ihre Majestäten ob 198 จากเจ้าพระยาสู่ดานูบ ๑๕๐ ปี สัมพันธไมตรีไทย – ออสเตรีย

พระราชทานให้เป็นเพลงประจ�ำกรมทหารราบท่ี 1 „Ihrer Majestät der Königin Talent, das Piano มหาดเล็กรักษาพระองค์ ส�ำหรับใช้ในพิธีสวนสนาม zu spielen im Empfangssaal der Akademie für ในช่วงกลางของบทเพลงท�ำนองหลักจะด�ำเนินอยู่ใน Musik, womit sie bei allen Lehrkräften und บันไดเสียงห้าเสียงแบบไทย ประกอบกันกับจังหวะ Anwesenden der Audienz einen höchst มาร์ชท่ีกระฉับกระเฉงแบบตะวันตก willkommenden Eindruck hinterließ“, อีกตัวอย่างส�ำคัญคือ บทเพลง “กินรี สวีท” bewunderte. (Kinari Suite) ท่ีเป็นเพลงชุดประกอบบัลเล่ต์เรื่อง Musikstücke, die von Seiner Majestät “มโนราห”์ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ล König Bhumibol Adulyadej komponiert อ ดุ ล ย เ ด ช พ ร ะ ร า ช นิ พ น ธ ์ บ ท เ พ ล ง ชุ ด นี้ ข้ึ น ใ น wurden, prägt die harmonische Kombina- ค.ศ. 1961 โดยประพันธ์ดนตรีให้สอดคล้องกับเรื่อง tion des thailändischen und westlichen ราวความรกั ของนางกนิ รที ช่ี อ่ื วา่ มโนราหแ์ ละพรานปา่ Musikstils. Das zuvor erwähnte Musikstück ในปา่ หมิ พานต์ ซงึ่ ประกอบไปดว้ ย “เพลงเรงิ วนารมย”์ „Marsch Ratcha Wanlop“, welches Seine (Nature Waltz) “เพลงพรานไพร” (The Hunter) Majestät der König im Jahre 1948 komponierte “เพลงกินรี” (Kinari Waltz) “เพลงภิรมย์รัก” (A und der Infanterie-Division 1 als Marsch widmete, Love Story) และ “เพลงอาทิตย์อับแสง” (Blue wurde von den königlichen Bediensteten Day) บทเพลง “กินรี สวีท” มีกลิ่นอายดนตรีของ jeweils im zweiten Abschnitt der Zeremonie ละครเวทีโอเปอร์เรตตา (Operetta) และการเตน้ ร�ำ rund um Militärparaden verwendet. Es แบบวอลซ์ ฟังแล้วชวนให้ระลึกถึงลักษณะบทเพลง weist die Eigenart auf, auf der fünfstufigen ของโยฮนั น์ สเตราซ์ ทีส่ อง คตี กวชี าวออสเตรยี ผูไ้ ด้ thailändischen Tonleiter gespielt zu werden, รับสมญานามว่าเป็น “ราชาเพลงวอลซ”์ und trotzdem ein mitreißender Marsch nach จากตัวอย่างที่ยกมาจะเห็นได้ว่าเมื่อ 55 ปี westlicher Art zu sein. ท่ีผ่านมา วงดุริยางค์โทนคืนสทเลอร์ ออร์เคสตรา Ein weiteres bedeutendes Musikstück นีเดอร์เอิสเทอร์ไรซ์ ได้คัดเลือกบทเพลงพระ Seiner Majestät König Bhumibol Adulyadejs ราชนิพนธ์ส�ำหรับการแสดงดนตรีเทิดพระเกียรติใน ist die Komposition „Kinari Suite“ aus dem Jahr วนั ที่ 3 ตลุ าคม ค.ศ. 1964 อยา่ งพถิ พี ถิ นั โดยอญั เชญิ 1961, eine Ballettmusik zu einer Geschichte บทเพลงพระราชนพิ นธท์ มี่ ลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กบั แนว mit dem Titel Manohra – einer thailändischen เพลงละครเวทีโอเปอร์เรทตาและมาร์ชแบบเวียนนา Liebesgeschichte zwischen einer Dame มาบรรเลงได้อย่างสง่างามและมีชีวิตชีวา แสดงให้ namens Kinari, auch bekannt als Manohra, เห็นถึงพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระ und einem Jäger im Himaphan-Wald. Diese ปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่พระราชนิพนธ์ Suite umfasst die Musiknummern „Na- บทเพลงได้หลากหลายแนว อีกท้ังยังผสมผสาน ture Waltz“ („Naturwalzer“), „The Hunter“ วัฒนธรรมไทยเข้ากับแนวเพลงแบบตะวันตกใน („Gesang des Jägers“), „Kinari Waltz“ („Kinari- บทเพลงของพระองค์ได้อย่างลงตัวและมีเอกลักษณ์ Walzer“), „A Love Story“ („Gesang einer เฉพาะ ถือได้ว่าพระองค์ทรงเป็น “คีตราชา” Liebesgeschichte“) und „Blue Day“ („Gesang ผู้สร้างสรรค์ผลงานดนตรีท่ีทรงคุณค่าและได้รับการ des blauen Tages“). Die „Kinari Suite“ ist eine ยกย่องอยา่ งสงู ทัง้ ในไทยและในระดบั นานาชาติ Art Operette, kann aber auch als Walzer Von der Donau an den Chao Phraya 199 150 Jahre freundschaftliche Verbindungen zwischen Österreich und Thailand