สนทนาภาษาธรรม เล่ม 21

๕๐ www.kanlayanatam.com ๒๒. ไดไ หมคะ คำถาม กราบเรียน ทา นอาจารย ดร. สนอง มีปญหาจะเรียนถามดงั น้ีคะ ๑. ถาตอนทำสมาธไิ มก ำหนดลมหายใจ แตเปดเทป ธรรมะ หรอื เทปสวดมนต แลวเอาใจไปจดจอกบั เสยี งนน้ั ได ไหมคะ ๒. ในชีวิตประจำวนั ชว งใดทว่ี างใชวิธฟี งเทปธรรมได ไหมคะ เพราะตอนกำหนดลมหายใจ รสู ึกวา มันฟุง ซานไดงา ย แตเวลาฟงเทปธรรมะ มีความรูสกึ วา ไมฟงุ ซา น เพราะใจไป จดจอกับการฟง ตลอดเวลา กราบขอบพระคุณมากคะ คำตอบ (๑) ไดค รับ (๒) ไดครบั

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๕๑ ๒๓. เขียนมาหลายคร้ัง คำถาม กราบเรียนทานอาจารยสนองที่เคารพเปนอยางสงู หนูไดเคยเขียนมาขอคำปรึกษาจากทานอาจารยมา หลายครั้ง และขอกราบขอบพระคุณในความเมตตาของ ทา นอาจารย ท่ีไดช ที้ างกระจางใหแ กหนทู กุ ๆคร้ัง ณ ขณะน้ีชีวิตความเปนอยูของหนูก็เปนไปไดดวยดี หนูก็ไดสวดมนตไหวพระเปนประจำ และในชวงเขาพรรษานี้ หนูก็ไดอธิษฐานจิต ขอสวดธรรมจักรและเมตตาพรหมวิหาร ตลอดเขา พรรษานี้ หลังจากท่ีไดปฏิบัติธรรม และฟงธรรมะของทาน อาจารยมาเปน เวลานาน หนูมาสังเกตเหน็ ไดวา ปญหาในชวี ิต นั้นมันก็ยังเกิดขึ้นเปนธรรมดา แตอยูท่ีวาเราจะวางใจเห็นวา มันก็เปนตามธรรมชาติของการเกิดมาเปนมนุษย วาไมมีใคร ไมมีปญหาในโลกน้ี แตจิตเราจะรับเอาปญหาเหลาน้ันเขามา ปรุงแตงอารมณ ใหจติ ใจเราเศราหมองหรือไม มีหลายอยา งในการดำเนนิ ชวี ิตเปน ตวั ทดสอบ ความ แขง็ แกรง ของสตทิ หี่ นไู ดเ พยี รพยายามฝก มา ตวั อยา งเชน หนู ไดทำธุรกิจขายของบนอินเตอรเน็ต แลวก็ขายใหกับผูขายสง ชวงปท่ีผานมากิจการก็ไปไดดวยดียอดขายดีไปได แตพอมา

๕๒ www.kanlayanatam.com ในเวลาชวงนี้ ยอดขายตกลงไปมากอยางนาใจหาย หนูก็ได พยายามสงั เกตจิตใจของตนเองวา เปน อยางไร หนไู ดเ ห็นถงึ ความเปน อนจิ จงั ของสรรพสงิ่ แลว ก็ ถามตัวเองวายอมรับไดไ หม แตวาใจนงึ มนั เหน็ แลวกบ็ อก วา ไมเ ปน ไรมนั ก็เปน อยา งนน้ั มขี นึ้ แลว กม็ ลี ง แตอ กี ดานห นงึ่ จิตก็ยังมคี วามวติ กกงั วลวา จะทำอยา งไรดี ในเม่อื เรากไ็ ด พยายามทกุ วิถีทางแลว แลว ก็เห็นความกังวลสบั สนวุน วาย ด้ินรนของจิตใจ และแลวกม็ าพิจารณาถงึ คำอาจารย ไดเ คย สอนไวว าทกุ อยา งมันเปน ไปเพ่อื ความพลดั พราก กิจการของ เรา เราสรา งขน้ึ มา มนั ไมสามารถเปนนจิ จังได วันหน่งึ มนั กต็ องถงึ ความเสอื่ มไปตามเวลา หากเราเอาจติ ใจไปรับเอา ความอยากได อยากมีอยากเอาชนะคแู ขงมาเปนสรณะ เรา กจ็ ะไมส ามารถพน จากวังวนของกิเลสเหลา น้ไี ด ความคดิ ท้ัง ดานโลกุตตระและโลกียะ มันสลับกนั ไปกันมา บางทีกเ็ หน็ ความเห็นทางธรรม มนั เหมือนเอาหินทับ หญา ใจมันยังไมอยากจะยอมรบั มนั ตรง ยงั มีความกลัว กลัว ความพลดั พราก กลวั ความลำบาก เจอื อยู ความรสู กึ นเี้ หมอื น กบั ตอนทหี่ นไู ปฝก นง่ั สมาธิ แลว สามารถเหน็ ถงึ ความกลวั ความ เจบ็ ปวดขา แลว พยายามเอาสมาธเิ ขา ขม แตม นั ไมด บั มนั ไมไ ด เหน็ ความจรงิ วา ความเจบ็ ปวดนนั้ มนั กเ็ ปน ธรรมดาของรปู ขนั ธ เม่ือฝกอยูไดป ระมาณ ๓-๔ วัน เมือ่ มีปญญาสามารถเขาใจถงึ ความเปนไปของสรรพสิ่ง หลังจากนั้นก็สามารถน่ังวิปสสนา

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๕๓ ไดอ ยา งไมม คี วามปรงุ แตง และเปน กลางอยา งเปน กลางจรงิ ๆ และความรูส กึ นเี้ ม่อื นำมาประยุกตก บั เหตุการณ ณ ปจจบุ นั น้ี ของหนู หนกู เ็ หน็ วา สง่ิ ทหี่ นคู ดิ มนั ยงั เปน แคค วามคดิ ปลอบใจ ตวั เอง แตใ จลกึ ๆ มนั ยงั เจอื อยดู ว ยความกลวั หนเู หน็ ถงึ ความ กลวั เหลา นน้ั แลว หนกู เ็ ลยถามตวั เองวา หนจู ะกลวั อะไร สมบตั ิ เหลา นมี้ ันเปนกำพราท้ังน้นั หากตองตายไปใน ณ เวลานี้ กไ็ ม สามารถเอาอะไรไปไดซ ักอยางเดียว ตอนนห้ี นกู พ็ ยายามเหน็ วา สงิ่ เหลา นม้ี นั ไมเ ทย่ี ง วนั นงึ เราก็ตองเลิกทำ ถาหากมันจะตองเลิกในวันนี้ มันก็ตองเปน อยา งนี้ มันเหน็ เจาคะอาจารยแตว า มันยาก เพราะตวั กิเลส ตัวความกลัว มันยังเขามาทาทายอยตู ลอดเวลา บางทีจิตมนั กไ็ หวไปตามมันเจาคะ และอกี ตวั ทดสอบหนงึ่ ของหนกู ค็ อื หนมู บี า นใหก บั คน ฝรง่ั ทนี่ เ่ี ชา แตเ ขาตอ งใช benefit ของรฐั บาลมาจา ยคา เชา เรา ตอนน้ีถึงเวลาท่ีเขาตองมาจายคาเชา แตเขาก็บอกวาทางรัฐ ยงั ไมไดโอนเงนิ มาให หนูกบั แฟนก็ไมไ ดเครง ครัด เพราะวา ก็ พยายามชว ยเขาดว ย แตเ มอื่ เวลาผา นมาตอนนเี้ ขากใ็ หม าบาง สวน ตอนทเ่ี ขายังไมจา ยคาเชา เรา หนูเหน็ จติ ใจอันเปน อกศุ ล คดิ ไปตา งๆนานา แตเ มอื่ มาคดิ ถงึ วา หากเราตอ งเปน อยา งเขา เราก็คงลำบากเชนกัน หนูก็ใหโอกาสเขานะคะ เพราะวาคน เราก็เกดิ มาชวยเหลือกนั หากเราไมคดิ โกงเขา เขากค็ งไมคดิ โกงเราเชนกัน มนั ดูเหมือนคิดแบบโงๆ ถา ไปบอกคนอ่ืน เขา

๕๔ www.kanlayanatam.com ก็วาเราทำไมปลอยใหเขาเอาเปรียบ แตคนเราถาเขามี เขาก็ คงจายไดถูกตองตามเวลาในความคิดของหนู ก็มาสำรวจใจ ตวั เองวา เรากลวั อะไร กลวั ไมไ ดเ งิน กลัวไมมเี งินมาผอ น แต วา พอมาดูถงึ ตรงนี้ หากเราไมโ ลภ เรากข็ ายบานหลงั น้ีท้ิงเสีย หากมปี ญ หามาก แตท เ่ี รายงั ไมย อมขาย เพราะเรายงั โลภหวงั ในคาเชา อยู แตห นูก็ไมไดโกรธ ไมไ ดไ ปทวง ไดแตแคบอกเขา ใหเ ขา ใจวา หากไมส ามารถจายคาเชาไดเ ราก็คงตอ งขายบา น หลังน้ไี ป โดยท่ีไมม ีความรูสึกเสียดายแตอ ยา งใด เพราะมันก็ คืออนจิ จงั ธรรมชาตขิ องโลกนี้เอง การใชช วี ติ และการดำเนนิ ชวี ติ หากเรามธี รรมะแลว นน้ั มนั ทำใหเ ราเหน็ แงม มุ ตา งๆไดม ากมาย บางทมี นั เปน ความ เบือ่ หนา ยกบั ความเปนไปของโลก ท่มี ีท้ังการแขง ขนั เอาชนะ คะคานกนั มกี ารเอารดั เอาเปรยี บกนั ทงั้ ๆทขี่ องทกุ อยา งนมี้ นั เปน สมบตั ขิ องโลก แตใ จของหนถู งึ แมจ ะไดศ กี ษาธรรม แตม นั ยังมกี เิ ลสเจือปน มันโผลๆ ผลุบๆ มนั ก็เปนปญหาทางโลกอีก คะ ท่ีวาหากเรามีความเพียรท่ีจะพัฒนาจิตของเราอยางเอา จรงิ เอาจงั แลว เราจะดำเนินชวี ิตอยางไร จะมเี งนิ ใชไ หม มัน เปน ภยาคติ เปน ความกลวั ถงึ ไดเ ขา ใจวา ทำไมพระภกิ ษสุ งฆถ งึ ไดไ มม กี งั วลใดๆ เพราะอยไู ดโ ดยการบรจิ าค มเี ครอื่ งแตง กาย ก็แคจ ีวร ไมตองมีเงนิ มที รพั ย ซึง่ เปนการพยายามปรบั ใหต ดั เอาตัวการท่จี ะกอใหเ กดิ กิเลส ความอยากทจี่ ะเกิดขนึ้ หนูก็

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๕๕ พยายามรกั ษาศลี ใหด ที ส่ี ุดเทา ท่เี ปนไปได เพราะทานอาจารย เคยสอนไวว า คนเราถาทำอะไรติดขดั แสดงวาศลี ของเรายงั ไมสมบูรณพ อ และส่ิงท่ีติดอยูในสัญญาของหนูก็คือ ส่ิงท่ีอาจารย สอนก็คือตองทำเหตุใหตรง และผลก็ไดตรงตามเหตุ หนูก็ พยายามอยูคะ ถึงแมวาบางทีทำเหตุไปเยอะ แตยังไมไดรับ ผลของมันก็ตาม ณ เวลานี้ ตอนนห้ี นเู ริ่มเขาใจแลวคะวา ความไมมเี ปนความสขุ เปน อยา งยง่ิ เพราะ เมอื่ มสี งิ่ ใด สงิ่ นน้ั ยอ มนำมาซง่ึ ความทกุ ข เพราะเราจะไปยึดวา มนั เปนของเรา หากทา นอาจารยม ีคำแนะนำชี้นำ หนูขอความกรุณา ทา นอาจารยแ นะนำหนดู วยนะคะ คำตอบ คนที่กำลังวายอยูในน้ำ ขณะใดศีรษะโผลพนผิวน้ำ ก็สามารถหายใจเอาอากาศเขาสูรางกายได ขณะใดที่ศีรษะ จมอยูใตผ วิ น้ำ กไ็ มส ามารถหายใจได ฉะน้ันจงพัฒนาจติ ใหมี สตแิ ละปญญาเห็นแจง กลา แขง็ ใหเหมือนกบั นำศรี ษะโผลพ น ผวิ น้ำอยูตลอดเวลาไดแลว นนั่ แหละจงึ จะนำพาชวี ิต หลุด พน ไปจากความยดึ มนั่ ถอื มน่ั ในสงิ่ อนั เปน กำพรา ไดเ มอ่ื ใด ความ ทกุ ขยอมหมดไปจากใจ เมอ่ื นั้น

๕๖ www.kanlayanatam.com ๒๔. จะทำอยางไร คำถาม กราบทา นอาจารย ที่เคารพ กระผมปวยเปนโรคประจำตัวมาเปนระยะเวลา เกือบ ๓ ปแลว รักษาที่ใดก็ไมดีข้ึน เปนอุปสรรคพอสมควร ตอการปฏบิ ัติธรรม มีเพอ่ื นแนะนำวา ใหไ ปทำพธิ แี กกรรม ขอ อโหสกิ รรมเจา กรรมนายเวร โดยตามหลกั ของพระพทุ ธศาสนา แลวผมควรจะปฏบิ ัติตอ สถานการณนีอ้ ยา งไรครับ ขอบพระคุณครบั คำตอบ ใหเ อาศลี ๕ คมุ ใจ แลว ไหวพ ระสวดมนตบ ทสรรเสรญิ คณุ พระรตั นตรยั กอ นนอนทกุ วนั หลงั สวดมนตเ จรญิ อานาปาน สติ ๓๐ - ๖๐ นาที แลว อุทิศบญุ กศุ ลใหเ จา กรรมนายเวร ทกุ คร้งั ทที่ ำกิจกรรมดงั กลา วแลว เสร็จ ก า ร ป ฏิ บั ติ ข า ง ต น มี อานิสงส เปน บุญ คน มี บุญ ปรารถนาสิ่งใด ยอมไดสิ่งนั้น ตามความปรารถนา

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๕๗ ๒๕. ตะคอกใสพ อ คำถาม เรียนอาจายส นอง ดิฉันเปนผูหนึ่งท่ีไดมีโอากาสมาฟงธรรมบรรยายที่หอ ประชมุ ม.ช. ในวนั ที่ ๓๑ กรกฏาคม ทผ่ี า นมากบั คณุ แม เนอ่ื งจาก วาวันนั้นเปนวันเกิดของดิฉัน จึงมองวาเรานาจะใหอะไรกับ ตวั เองและแมบา ง ซึ่งกลั ยาณมิตรของดฉิ ันเปนผูชักชวน ดิฉันขอรบกวนปรึกษาเลยนะคะ พอดิฉันเสียไปแลว ตอนวันที่ ๓๑ สิงหาคมที่ผานมา โดยหลังจากที่ดิฉันเรียนจบ ป.ตรี พอ กบ็ วช ดฉิ นั กเ็ รยี นตอ ป.โท จนจบระหวา งนนั้ ดฉิ นั กด็ แู ล พอเปนอยางดี พอเปนเบาหวานและมันจะมีแผลที่เทา เพราะ ทา นมกั เดนิ บณิ ฑบาทโดยไมส วมรองเทา ทา นมกั ไมร ตู วั วา เทา ตวั เองเปนแผล ดิฉนั ตองนำคณุ พอ นัง่ รถพว งขา งไปสถานอี นามยั ในตำบลอยเู ปนประจำ ชาวบานละแวกนนั้ บางคนก็ชน่ื ชม บาง คนก็ตำหนิวาเปนผูหญิงแลวใหพระสงฆซอนมันไมสมควร แต ดิฉนั คิดวา ทำเพ่อื พอคงไมผ ดิ อะไร จนทา นหายปว ย จากนัน้ เม่ือวันท่ี ๑๐ สิงหาคม กอ นท่ที า นจะเสียทา น ประสบอบุ ตั เิ หตรุ ถชน ดฉิ นั กไ็ ปดแู ลทา นจนหายดี กลบั มารกั ษา ตวั ทบ่ี า นเนอ่ื งจากทา นไมย อมเดนิ (เกดิ จากใสน อ ตยดึ บรเิ วณที่ กระดกู แตกบรเิ วณเชงิ กราน) ทำใหเ กดิ แผลจากนนั้ พอ กท็ รดุ ลง เรอื่ ยๆทางญาตคิ ยุ กนั วา อยากใหท า นลาสขิ าบท (ดฉิ นั เคยคยุ กบั

๕๘ www.kanlayanatam.com ทา นนานแลว วา ทา นจะตายในผา เหลอื งจงึ ไมย อม) ทา นตอ งใส สายฉพ่ี อ มกั จะไมร สู กึ ตวั มกั จะเอามอื มาดงึ สายฉอ่ี อก จนดฉิ นั ตอ งมัดมือทา นใหติดกบั เตยี ง (เห็นพยาบาลท่โี รงพยาบาลทำ) กอ นทา นใกลจ ะเสยี ทา นครางเสยี งดงั มาก และมเี หงอ่ื เต็มตัว จนบางครั้งดิฉันควบคุมอารมณไวไมไดสงเสียงดังไป ซ่ึงดิฉันไมเคยทำกับพฤติกรรมอยางน้ันกับทานเลย จนวาระ สดุ ทา ยทที่ า นจะไมไ หว ดฉิ นั และญาตๆิ กไ็ ปปรกึ ษาเจา อาวาสวดั ทานบอกวาพอคงอยากมาเสียท่ีวัดเพราะขณะท่ีทานรูตัวเองดี ทานก็บอกตลอดวาทานอยากกลับวัด เราจึงไดพาทานมาท่ีวัด ทานไมสามารถทานอะไรไดอีกเปนเวลาสามวัน จนทานส้ินใจ ระหวา งนน้ั ดฉิ นั ไดน ง่ั คดิ อะไรหลายๆอยา งทผี่ า นเขา มาในชวี ติ บางครงั้ กค็ ดิ วา อยากใหท า นไปเสยี เพราะไมอ ยากใหท า นทรมาน เมอ่ื ทา นสนิ้ ดฉิ นั ไมร อ งไหเ ลย มหี ลายๆคนถามดฉิ นั วา รอ งไหไ หม ดิฉันตอบตรงกับใจท่ีคิดไปวาดิฉันคิดวาดิฉันทำดีที่สุดแลว จึง ไมไ ดร อ งไหถ ามวา เสยี ใจไหมทเี่ สยี พอ เสยี ใจมากแตไ มอ ยากให ทา นเปน หว ง ใหท า นไปดไี มร วู า สงิ่ ทค่ี ดิ นน้ั ถกู หรอื เปลา และการ ตะคอกตอนทา นเพอ ตอ งเปน สงิ่ ทผี่ ดิ แนๆ เพราะเราไมส บายใจ เราจะทำอยา งไรดีคะใหค วามรูส กึ ผิดนีห้ มดไป คำตอบ สิ่งที่บอกเลาไปเปนความกตัญูกตเวทีท่ีลูกมีตอพอ มไิ ดเ ปน การประพฤตผิ ดิ แตป ระการใด ทใี่ หพ อ (พระสงฆ) นง่ั

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๕๙ ซอ นทา ยรถมอเตอรไ ซด เมอ่ื ทา นอาพาธ ลกู ผมู คี วามกตญั ฯู จบั ตอ งตวั ทา น กม็ ไิ ดผ ดิ ทล่ี กู ปฏบิ ตั ติ อ พอ ผมู อี ปุ การคณุ หรอื จับมัดมือใหติดกับเตียง ดวยเจตนามิใหดึงสายฉ่ีออกก็ไมผิด แตมาผิดเอาตอนท่ีทานเพอแลวลูกไปตะคอกใสทาน ผูหวัง ความเจริญในชีวิตจึงตองขอขมากรรม ดวยการสวดมนตบท สรรเสรญิ คณุ พระรตั นตรยั ตอ หนา สงิ่ ศกั ดสิ์ ทิ ธิ์ เชน พระพทุ ธ รูป แลวกลาววาจาขอขมากรรมที่ลูกประพฤติตะคอกใสทาน หากทา นสามารถรบั สือ่ ท่ีลกู ขอขมาและทานใหอ ภัย ความผดิ บาปนั้นก็จะหมดไป แตตองไมลืมวาลูกท่ีดีตองทำบุญอุทิศให พอผลู ว งลบั ทุกคร้งั ท่นี ึกไดหรอื ทุกครง้ั ท่ีโอกาสเปดใหทำบญุ ๒๖. อยากชวยนอ งสาว คำถาม กราบเรียน ทานอาจารย ดร.สนอง วรอุไร ท่เี คารพ อยางสงู หนูไดร ูจกั ทา นอาจารยจากหนังสือ ทีท่ านเปน ผเู ขยี น โดยกลั ยาณมิตรคอื หวั หนางานซื้อใหอา น จากน้นั ก็ไดตดิ ตาม ผลงานบรรยายธรรมของอาจารยเ รอื่ ยมา และไดมีโอกาสได พบกบั ทา นบรรยายธรรมของชมรมกลั ยาณธรรม และของคณุ สรุ ตั นค ะ ทกุ ครง้ั ทพ่ี บหรอื ไดเ หน็ ทา นอาจารยห นจู ะรสู กึ อบอนุ

๖๐ www.kanlayanatam.com เปนสุข มีกำลงั ใจ เขม แข็ง และปลมื้ ปตมิ าก ทุกวันนกี้ ็จะเปด ซีดีธรรมบรรยายของทานเวลาขับรถ และพยายามรักษาสติ ปฏบิ ตั ธิ รรมตามทอ่ี าจารยส งั่ สอน แตบ างวนั กจ็ ะทำไมไ ดด นี กั เพราะพรอ งศลี ขอ ๔ คอื ชอบพดู เฮฮาสนกุ สนานกบั เพอ่ื นๆ คะ แตก็จำคำสอนของอาจารยวาทำเต็มที่ตามสติกำลัง มีกำลัง มากทำมากมกี ำลังนอยทำนอย เหมอื นการตกั น้ำใสตุม อาจารยคะหนูขออนุญาตอาศัยบารมี ปญญาและ เมตตาอันสูงสงและบริสุทธิ์ของทานอาจารย โดยขอเรียน ปรกึ ษาปญ หา ดังนค้ี ะ ๑. หนไู ดตั้งใจจะทำบญุ ทอดกฐนิ เพ่ือใหพ อ กับแมไ ด อนุโมทนาในบุญใหญ ในปลายปนี้ โดยขอความรวมมือญาติ สนทิ ทท่ี ำงานบรษิ ทั ตา งๆ และทีบ่ า นตา งจังหวดั เชิญชวนผูม ี จติ ศรทั ธา เพอื่ นฝงู ในทที่ ำงานบรจิ าคเพอื่ ทำบญุ รว มกนั ในครง้ั น้ี สำหรับการเลี้ยงรับรองแขกในวันงานบุญ หนูแรกทีเดียว หนูตองการเล่ียงไมฆาสัตวตัดชีวิตเลย แตไมสามารถขัดทาง บานไดหลังไดพยายามถกเถียงดวยเหตุผลแลว จึงกำหนดไว ในใจวา เม่ือหลังเสร็จงานบุญแลวจะอุทิศบุญกุศลไปใหสัตว เหลา นนั้ เปน การตอบแทน ทง้ั สองประเดน็ คือ การเชญิ ชวน ทำบญุ และการเล้ยี งรับรองหนูคิดถูกมั้ยคะ ถาไมแลวหนคู วร ทำอยางไรจงึ จะเปนการดแี ละไดบญุ บรสิ ทุ ธมิ์ ากที่สุด ๒. หลงั เสรจ็ งานบญุ ใหญแ ลว หนจู ะอธษิ ฐานขอใหเ ปน

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๖๑ คนมสี มั มาทฐิ ิ และสามารถปฏบิ ตั ธิ รรมจนปด ประตอู บายไดใ น ชาติน้ี อาจารยวาสมควรแลวหรือยงั คะ ไดโปรดชี้แนะดวยคะ ๓. หนูมีนองสาวท่มี ีมจิ ฉาทิฐิ เร่อื งคคู รองและการคบ บุคคลเพศตรงขาม เพราะคนที่เธอคบจะเปนคนท่ีมีตำหนิบาง ตดิ การพนัน อบายมขุ กินเหลาสบู บหุ ร่ี ติดหนี้ ศลี ไมค รบบาง ทำใหพอ แมแ ละญาติเสยี ใจอยบู อ ยๆ และทส่ี ำคัญคือเธอไปกอ หน้ีโดยกูยืมเพื่อนำไปใหบุคคลเหลานี้ ตองเดือนรอนทางบาน เอาโฉนดไปกเู งนิ เพอื่ มาใชห น้ี และนำเงนิ บางสว นของหนมู าชว ย เธอเปนระยะๆ ซ่ึงหนูในฐานะท่ีอยูใกลชิดเธอมากท่ีสุด ก็ไดใช สติปญญาตามประสาปุถุชนท่ีคิดวาดีท่ีสุดแลวตักเตือน อบรม ชวนพาไปสถานทอ่ี บรมธรรมะ หาหนังสือหรอื สือ่ ธรรมะใหเ ธอ ไดซ มึ ซบั แตก ไ็ มไ ดช ว ยใหเ ธอเปลยี่ นแปลงเทา ไหรน กั เพราะเธอ จะเชอื่ ฟง คนทเ่ี ธอคบมากกวา ญาติ (ไมว า จะเปน หนหู รอื ญาตคิ น อนื่ ๆ) จนในทสี่ ดุ ขณะนเ้ี ธอเปน หนก้ี อ นโต เพอื่ ผชู ายคนทเ่ี ธอคบ ในแตล ะชว งสมยั หนเู คยเปน ทกุ ขก บั เธอมามาก จนทา ยสดุ กพ็ อ จะทำใจใหยอมรับที่จะใหเธอดูแลตัวเอง รับผิดชอบการปฏิบัติ ตวั เอง ดว ยการเฝา ดหู า งๆ โดยตงั้ ไวใ นใจวา ไดท ำหนา ทพ่ี ด่ี ที ส่ี ดุ แลว ตอไปนีด้ ว ยวยั และวุฒเิ ธอสมควรจะดแู ลตัวดว ยตวั เอง แตลาสุด หนูไดรับทราบขา วท่ีไมดีมากๆ วาเธอกหู นี้ ยืมคนอ่ืนไปท่ัวและผิดสัญญา จนเกิดเร่ืองไมงามในท่ีทำงาน หนูไดพูดคุยสอบถามก็ทราบวาเปนดวยความคิดเดิมๆ ของ เธอ ปจจบุ นั เธอเปนคนท่มี ปี ระวตั ิเสียในทีท่ ำงานไปแลว (ถา

๖๒ www.kanlayanatam.com นอกเหนือปญหาเร่ืองการคบเพศตรงขามแลว เธอมีบุคลิกท่ี เรียบรอย นาเอ็นดคู ะ ) อาจารยค ะหนคู วรจะทำอยา งไรกบั เธอดี หนคู วรจะวาง เฉยโดยยดึ หลกั วา ผรู จู รงิ (ซง่ึ หนกู ย็ งั ไมร จู รงิ ) ไมค วรไปกา วกา ย กบั ชวี ติ คนอน่ื (หนจู ำไดป ระมาณน้ี ถา ผดิ ไปหนตู อ งขออภยั ทา น อาจารยน ะคะ) เพราะตอนน้ีหนกู ็สับสนในการปฏิบัตกิ ับเธอพอ สมควร ในฐานะชวี ติ หนง่ึ และฐานะญาตริ ว มตระกลู เพราะสว น หนงึ่ หนกู ไ็ มเ ชอื่ ในสง่ิ ทเ่ี ธอพดู เพราะมกั จะรทู หี ลงั วา เธอพดู เทจ็ อยบู อย ๆ เร่ืองการเงินถา เปนจำนวนไมม ากนัก และพิจารณา วา จะชวยแบง เบาใหเ ธอคลายบา งหนูกจ็ ะชวย ขออนุญาตรบกวนอาจารยโปรดกรุณาตอบคำถาม ดังกลา วดวยนะคะ ดว ยความเคารพอยา งสูง คำตอบ (๑) การทอดกฐนิ มใิ ชเ ปน บญุ ใหญ เพราะอานสิ งสข อง การทอดกฐิน ทำใหไ ดแคสวรรคสมบตั ิ ทง้ั สองประเดน็ ทถ่ี ามไปเปน ความเหน็ ถกู ทางโลก แตใ น ทางธรรมแลว ยงั ไมถ กู ตอ ง หากผถู ามปญ หาประสงคจ ะทำการ ทใ่ี หเ กดิ เปน บญุ บรสิ ทุ ธมิ์ ากทสี่ ดุ ตอ งนำตวั เองเขา ปฏบิ ตั ธิ รรม (วปิ สสนาภาวนา) จนเขาถงึ การมีดวงตาเหน็ ธรรม (๒) ทถี่ ามไปเปน การสมควรอยา งยง่ิ การอธษิ ฐานให

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๖๓ เปน คนมคี วามเหน็ ถกู (สมั มาทฏิ ฐ)ิ ตามธรรม ซง่ึ บคุ คลจะเขา ถงึ ความสำเรจ็ ในสงิ่ ทต่ี นอธษิ ฐานได ตอ งทำเหตใุ หถ กู ตรง คอื นำตัวเขา ปฏบิ ัติธรรมทีส่ มควรแกธรรม (๓) ในครัง้ พทุ ธกาล กาฬะ ลกู ชายของอนาถบิณฑิก เศรษฐีมิไดสนใจธรรมอยางบิดา จึงไดถูกบิดาวาจางใหไป ฟงธรรมจากพระพุทธเจา จนจิตบรรลุดวงตาเห็นธรรมเปน พระโสดาบัน และในสมัยปจจุบนั มแี พทยห ญงิ ทา นหนึง่ ชนะ คำทาของเพื่อน สามารถอยูปฏิบัติธรรมท่ียุวพุทธิกสมาคม จนครบกำหนดเวลา และยิ่งไปกวาน้ันจิตของเธอไดปริวรรต มาเปนผมู คี วามเหน็ ถกู ตามธรรมอยจู นทุกวันนี้ ผถู ามปญ หาทำไมไมล องจา งนอ งสาว หรอื ทา พนนั ให ไปปฏบิ ตั ิธรรมจนครบกำหนดเวลาดบู า งละ ๒๗. คนรักสุข-เกลยี ดทุกข คำถาม อยากรบกวนถาม ดร. สนอง สน้ั ๆ ครับวา ผลของ การทำบญุ และอยากไดบ ญุ เปน อยา งไรบา ง เพราะเปน การยาก ทจี่ ะไมค ดิ สงิ่ ใดเลยในการทอ่ี ยากทำดแี ละละชวั่ โดยสว นใหญ กเ็ พราะการรกั สขุ และเกลยี ดทกุ ขท งั้ นั้น ขอบคณุ ครับ ผูศรัทธา

๖๔ www.kanlayanatam.com คำตอบ ผถู ามปญ หาจะพิสูจนไหมวา กฎแหงกรรมทีว่ า “ทำดี ไดดี ทำช่ัวไดช วั่ ” เปน เรอ่ื งจรงิ มีเหตุผลรองรับจรงิ แตเร่ือง ความอยาก (ตัณหา) เปนกิเลสที่ทำใหจิตยึดม่ันถือม่ัน มีผล เปน บาป คือทำใหไ มสบายกายไมส บายใจ (ยากทจ่ี ะคิด) สวนการกระทำท่ีใหผลเปนบุญตองทำดังน้ี บุญเกิด ไดด ว ยการใหท าน บญุ เกดิ ไดด ว ยการรกั ษาศลี บญุ เกดิ ไดด ว ย การเจรญิ จติ ภาวนา บญุ เกดิ ไดด ว ยการรบั ใชใ นกจิ ทช่ี อบธรรม บญุ เกดิ ไดด ว ยการประพฤตอิ อ นนอ ม บญุ เกดิ ไดด ว ยการอทุ ศิ สว นบญุ บญุ เกดิ ไดด ว ยการอนุโมทนาบญุ บุญเกดิ ไดดว ยการ แสดงธรรม บญุ เกดิ ไดด วยการฟง ธรรม และบุญเกิดไดดวย การทำความเหน็ ใหต รง สวนผลทีเ่ กดิ จากบญุ (อานสิ งส) มหี ลากหลาย อาทิ ใครทำใครได ใครแยง ชงิ บญุ ไมไ ด บญุ ไมเ ปน สาธารณะแกโ จร แกน ้ำ แกไฟ แกพระราชา บุญใหสมบตั ิท่ตี องการไดท กุ อยา ง ปรารถนาสง่ิ ใดยอ มไดส งิ่ น้ัน มผี วิ พรรณดกี ็เพราะบุญ มเี สียง ไพเราะกเ็ พราะบญุ มรี ปู ทรงงดงามกเ็ พราะบญุ ได เปน ใหญเ ปน โตกเ็ พราะบญุ มบี รวิ ารซอื่ สตั ย ก็เพราะบุญ ไดมนุษยสมบัติ ไดสวรรค สมบตั ิ ไดน ิพพานสมบัตกิ ็เพราะบญุ ฯลฯ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๖๕ ๒๘. มันติดอยูในใจ คำถาม กราบเรยี น ทา น อ.ดร. สนอง มีปญหาจะเรยี นถามดังนค้ี ะ หนูมโี อกาสไดฟง ซีดีของอาจารย ตอนนี้ หนูอยาก ขออโหสกิ รรมกบั ผทู ่ีลวงลับไปแลวจะทำอยา งไรคะ หนูเคยไดพูดประชดกับคุณพอ (คร้ังเดียวนะคะ) แตมันติดอยูในใจหนูตลอด เพราะรูวาพูดไปแลวทำใหคุณพอ เสียใจ หนูก็รูสึกวาเสียใจยิ่งกวา หนูไมไดขออโหสิกรรมกับ คุณพอตอนที่ทานยังมีชวี ติ อยู แตอยา งอืน่ หนปู ฏิบตั ดิ ีกับคณุ พอตลอด ไมเ คยทำใหทา นเสียใจ ดูแลทา นเวลาทา นเจบ็ ปวย จนกระท่งั เสยี ชวี ติ พอหนูมาฟงซีดีของทานอาจารย ทำใหห นู อยากขออโหสิกรรมกบั ทา น อยากเรยี นถามวาหนูจะตองทำอยางไรคะ กราบขอบพระคุณคะ คำตอบ ความดงี ามเรม่ิ เกดิ ขนึ้ ในใจของผถู ามปญ หา จงึ อยาก ขออโหสิกรรมกับผูลวงลับไปแลว หากประสงคเชนนี้ตองไป สวดมนตบทสรรเสริญคุณพระรัตนตรัย ตอหนาสิ่งศักด์ิสิทธ์ิ แลวกลาววาจาขอขมาโทษท่ีเคยลวงเกินผูลวงลับ และใหผู

๖๖ www.kanlayanatam.com ลว งลับโปรดยกโทษให เมือ่ ขอขมาแลว ใจตองไมคดิ ลว งเกิน ผูมพี ระคุณใหเกิดขึน้ อีก ๒๙. ผิดศลี ไหม คำถาม เปน pc จำหนา ยสินคา ผลิตภัณฑย าสระผม สบู หรอื น้ำยาลางจานผิดศีลไหม คือกระผมเองมีความทุกขใจมากทุกครั้งที่ลางจาน เพราะสงสัยวา เราฆา สตั วห รือเปลา แตกม็ องแลว มองอกี กไ็ ม เห็นส่งิ มีชีวติ มีแตความสกปรกและก็ลา งสง่ิ สกปรกออก แลว ทนี ก้ี ระผมกำลงั จะหางานทำ เปน งานตวั แทนขายของพวกสบู ยาสระผม เลยสงสยั อกี วา เอะ แลว มนั จะผดิ ศลี ขอ ๑ ไหม แลว จะเปน การสง เสรมิ การฆา สตั วไ หม ยนิ ดไี หม มนั เปน แบบนว้ี นไป วนมาในหวั ขอความเมตตาชว ยช้แี นะใหก ระผมดวยครบั ขอบพระคณุ อาจารยท ีเ่ คารพเปน อยางสูงครับ คำตอบ งานทที่ ำอยูในปจ จุบัน และงานที่ จะทำในวนั ขา งหนา ไมถ อื วา เปน การประพฤติ ผิดศีล และไมเปน มจิ ฉาอาชีวะ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๖๗ ๓๐. หงดุ หงดิ -กงั วล คำถาม เรยี นทา นอาจารยสนอง ผมไดฟงการบรรยายธรรมของอาจารยผานทาง เวบ็ ไซตแ ลว รสู กึ เกดิ ศรทั ธา ผมไดล องทำตามทอี่ าจารยแ นะนำ โดยตงั้ ใจวา จะไมด มื่ สรุ า และพยายามดลู มหายใจเขา ออกของ ตวั เอง ปญหาท่ผี มเจอคอื เวลาเราอยกู บั คนกลุมเลก็ หรืออยู คนเดียว ก็พอจะประคองใหมีสติอยูกับตัวไดบาง แตพอเจอ เรื่องที่ขัดใจมากๆ ใจมันเกิดหงุดหงิดงาย พองานยุงๆก็เปน กังวล ผมอยากถามอาจารยวาผมควรทำอยางไรดคี รับ ตอน นี้ผมศกึ ษาตอ อยตู างประเทศไมมคี รบู าอาจารยอยใู กลๆ เกิด อะไรทผี่ มไมเขา ใจแลวไมร ูจ ะถามใคร ผมควรทำอยา งไรดเี พอื่ ไมใ หห ลงผดิ ทาง ขออาจารย ชวยแนะนำแนวทางในการปฏิบตั ใิ หผ มดวยครบั ขอบพระคุณอยางสงู คำตอบ ทง้ั ความหงดุ หงดิ และความกงั วล มสี าเหตมุ าจากสง่ิ เดยี วกันคอื จติ มกี ำลังของสติออ น เมื่อมสี ิ่งขดั ใจเขา กระทบ จิตแลว จิตระลึกไมทันจึงรับเอาสิ่งขัดใจเขาปรุงเปนอารมณ หงุดหงิด เชนเดียวกัน งานยุง หมายถึง กิจที่ทำมีมาก จิต

๖๘ www.kanlayanatam.com ระลึกไมทันจึงรับเอาปญหาของงานหลายอยาง เขาปรุงเปน อารมณกงั วล ผูประสบความสำเร็จในการแกปญหาความหงุดหงิด และความกังวล ตองมีศีลคุมใจอยูทุกขณะต่ืนและมีสัจจะ ท้ังศลี และสจั จะเปนคุณธรรมทที่ ำใหกายศกั ดิ์สิทธิ์ และทำให จิตศักด์ิสิทธิ์ ผูมีความศักดิ์สิทธ์ิสวดมนตกอนนอน หลังสวด มนตแลว เสรจ็ หายใจเขา กำหนดวา “พุท” หายใจออกกำหนด วา “โธ” ประมาณ ๓๐ นาทหี รือมากกวา เม่อื กจิ กรรมทั้งสอง แลวเสรจ็ อทุ ศิ บุญกศุ ลใหกับเจา กรรมนายเวรทุกครั้ง ผใู ดปฏบิ ตั ติ ามคำชแ้ี นะจากผมู ปี ระสบการณต รง โดย ไมลม เลิกกลางคนั ความสำเร็จในการแกปญหาดังกลา วยอ ม เกิดขึน้ ๓๑. หวาดกลวั ของมีคม คำถาม กราบเรยี น ดร.สนอง วรอไุ ร เมตตาใหคำตอบกับหนูดวยนะคะหนูเพิ่งไดอาน หนังสือ สนทนาภาษาธรรม และไดดูวีซีดีจากชมรมกัลยาณ ธรรม หนมู ปี ญ หาทจี่ ะขอสอบถามอาจารย คะ เกดิ จากเมอื่ สอง ปท่ีแลว หนูเกิดความรูสึกแปลกๆคือ อยูๆหนูมีอาการหวาด

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๖๙ กลวั ของมคี มขนึ้ มาคะ คอื ถา เหน็ มดี หนจู ะกลวั วา ตวั เองจะเอา มดี ไปทำรา ยคนอน่ื ซง่ึ บางครงั้ หนกู ส็ งสยั วา ถา ไดท ำรา ยคนอน่ื จะมคี วามรสู กึ อยา งไร ซงึ่ ทำใหห นกู ลวั มากๆ กลวั วา ตวั เองจะ เปนบา กลัวตวั เองจะทำรายคนอ่นื หนูไมทราบวาหนูมีอาการทางจิตหรือเปลาคะ ซึ่ง เม่ือหนูรูสึกแบบนี้หนูก็เร่ิมสวดมนต จากเม่ือกอนก็สวดบาง ไมไดสวดบาง มาเปนสวดทุกวันคะเชาเย็น ซ่ึงก็ดีข้ึนคะ แต ก็มีอาการนึกถึงบางแลวก็ไมสบายใจ และหวาดกลัวจนนอน รองใหเลยคะ ตอมาหนูไดลองนั่งสมาธิ ซ่ึงก็นั่งไดไมนานคะ ประมาณวันละ ๑๐-๑๕ นาทีก็ดขี น้ึ คะแตก ย็ ังไมห าย คือหนกู ็ ยงั คดิ อยคู อื มนั ชอบคดิ ข้ึนมาเองคะ หนขู อเรยี นถามทานอาจารย วา หนูจะทำเชนไรถงึ จะ หายจากอาการเชน นค้ี ะ เปน โรคเวรกรรมหรอื จติ หนคู ดิ ไปเอง คะ ซ่ึงหนูก็เคยคิดวา อาจเกิดจากท่ีหนูเม่ือกอนหนูเปนคนที่ มองโลกในแงราย คิดอะไรเปนอกุศลไปหมด ซ่ึงทุกวันนี้หนู พยายามมองโลกในแงด ี และไมโกรธผอู นื่ หรือขีห้ งุดหงิด แต อาการดงั กลา วกย็ งั เปน อยู หนขู อความกรณุ าชว ยตอบคำถาม เพราะหนทู ุกขใ จมากเลยคะ ดว ยความศรัทธาและเคารพอยา งสูง คำตอบ วิธีการท่ีบอกเลาไปน้ัน ปฏิบัติไดถูกทางแลว จงทำ

๗๐ www.kanlayanatam.com ตอ ไป โดยเพม่ิ เวลาของการภาวนาใหน านขน้ึ หลงั จากนนั้ ตอ ง อุทิศบุญกุศลใหเจากรรมนายเวรทุกคร้ังที่นั่งภาวนาแลวเสร็จ และคร้ังใดท่ีความคิดอันเปนอกุศลเกิดข้ึน ตองบริกรรมวา “คิดหนอๆๆๆๆ” ไปเร่ือยๆจนกวาความคิดดังกลาวจะหมดไป แลว ดงึ จติ กลบั มาสอู งคภ าวนาเดมิ ทที่ ำอยู นคี่ อื การแกป ญ หา สำหรบั ผูเรมิ่ ตน พฒั นาจิต ๓๒. กลัวเปน คนอกตัญู คำถาม กราบเรยี นทา นอาจารยดร.สนอง ทเี่ คารพ พอของดิฉันอายุ ๘๐ ปแ ละแมอ ายุ ๗๘ ป แตย งั แขง็ แรงอยูม าก และดิฉันก็ปฏิบัตธิ รรมทางอายตนะทง้ั ๖ ตงั้ แต เชา ถงึ หลบั ทกุ ขก ม็ อี ยเู ปน ระยะ แตไ มเ กาะตดิ ใจ เกดิ และกด็ บั ทนั ที เรอ่ื งงาน เจา ของบรษิ ทั ฯกเ็ หน็ ความสามารถใหต ำแหนง สงู ขนึ้ โดยทไี่ มไ ดร อ งขอ กร็ สู กึ วา มนั คอื ทกุ ขก อ นใหญ ตอ งดแู ล พนักงาน ๓๐๐ กวาคนใหทำงานทนั ไมใ หตกวันสงออก พอแมของดฉิ นั อยูกับพสี่ าวคนโต มอี ยูดว ยกนั หลาย คนในบา น ซง่ึ กอ็ บอนุ ดแู ลพอ แมข องดฉิ นั ได ทกุ เดอื นดฉิ นั จะ มีเงนิ เดือนใหพ อแม ไมม าก ไมน อย เพราะคาใชจายขา วของ และคา รักษาพยาบาลดฉิ นั รบั ผดิ ชอบตางหาก

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๗๑ คำถาม - ถา ดิฉนั มีความตั้งใจสูงสุดทจ่ี ะปลกี วเิ วก ทิง้ บานทก่ี ำลังผอนอยู ไมต องการอยกู ับสามที ีไ่ มมศี ีล ละท้งิ พอแมใ หอ ยูก ับพ่สี าว และไปอยูส ถานท่ีปลีกวเิ วก ทรัพยสนิ ทองหยอง ก็ทงิ้ ใหหลาน ๆ ไปเลย ถาดฉิ ันละทงิ้ อยางน้ี จะถือวา เปน การ “อกตัญพู อ แม” หรอื ไมค ะ ? ดิฉันตั้งจิตอธิษฐาน มุงม่ันในการท่ีจะกาวเดินใน หนทางธรรมอยางแรงกลา ดวยความทีย่ งั กลวั หวงพอแม ? เพราะเคยพดู อยางนี้กบั พ่สี าว ๆ บอกวา จะเปน คนอกตัญู ดิฉันเลยงดทีจ่ ะคดิ อยางน้ไี ปประมาณเกือบ ๒ ป จึงขอความกรุณาทานอาจารย ชวยแนะนำทาง สวา งใหด ว ยคะ ขอบคุณคะ คำตอบ มนุษยเปนสัตวสังคมจึงตองทำงาน ๒ ประเภทคือ ทำงานภายนอกใหกับหนวยงาน ใหกับครอบครัว (งานเล้ียง ดูพอแม) และยังตองทำงานภายใน คือพัฒนาจิตตนเองให มีบุญสั่งสม เพ่ือใชเปนปจจัยเดินทางสูภพหนาที่ดีงาม (สุคติ ภพ) ตราบใดท่ีงานภายนอก (เลี้ยงดูพอแม) ยังมีอยู แลว ละทง้ิ การทำหนา ท่ขี องลูกไป ถือวาเปน ความอกตัญู เวนไว แตว า จากไปเพื่อพฒั นาจติ ตนเองจนบรรลุธรรม แลวกลับมา

๗๒ www.kanlayanatam.com ตอบแทนบุญคุณของผูมีอุปการคุณ ดังที่พระพุทธโคดมและ พระสารีบุตรไดทำใหดูเปน ตัวอยา ง หลังตรัสรูเปนพระสัมมาสัมพุทธเจาแลว พระพุทธ โคดมจงึ ไดกลบั ไปตอบแทนบุญคณุ คอื สอนธรรมะใหส มเดจ็ พอ (พระเจาสุทโธทนะ) จนเปนพระอรหันต สอนธรรมะให แมนม (พระมหาปชาบด)ี จนเปนพระอรหนั ต สอนธรรมะให พระมเหสี (ยโสธรา) จนเปนพระอรหันต สอนธรรมะใหลูก (พระราหุล) จนเปนพระอรหันต และเสด็จข้ึนไปสอนธรรมะ ใหพุทธมารดา (สิริมหามายาเทพบุตร) ในดาวดึงสจนบรรลุ โสดาบนั หรอื ในกรณีของพระสารบี ตุ ร เมอื่ บรรลธุ รรมสงู สดุ แลว และใกลจ ะเขา นพิ พาน ไดก ลบั ไปบา นเกา ทต่ี วั เองเกดิ แลว สอนธรรมะใหนางสารี (แม) จนบรรลพุ ระโสดาบนั ใครผูใดมิไดประพฤติตอบแทนผูมีอุปการคุณมากอน แตภายหลังไดกลับมาตอบแทนบุญคุณไดยอดเยี่ยมเชนน้ี ไม ถือวา เปน ความอกตัญูแตอยางใด ๓๓. จะฝกลกู ใหเปน โสดาบัน คำถาม กราบสวัสดีทา นอาจารย ดร สนอง นะคะ ๑. เมอื่ ทุกขเ กิดขนึ้ ทกุ ขน้ันไมมี เปน เพยี งสภาวะหนง่ึ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๗๓ ทเ่ี กดิ ขนึ้ ตามเหตปุ จ จยั ทจี่ ะเกดิ ขนึ้ ตงั้ อยู ดำเนนิ ไป ดบั ไป เปน ธรรมดา ความเห็นเชน นีถ้ ูกตองหรอื ไมคะ เมอ่ื หนูกำหนดเชน นัน้ เหน็ ตามจรงิ นั้นมันก็ดับคะ ๒. เคยฟง ธรรมจากทา นอาจารยท า นบอกวาใหล อง เขา ฌานดู เขาฌานทำอยา งไรคะ ๓. หนมู ลี กู สาวตอนนอี้ ายุ ๖ ขวบสวดมนตม าประมาณ ๒ ปท กุ วนั ตอนนจี้ ะเพมิ่ บทสวดใหน านขนึ้ จะใหด ยี งิ่ ขนึ้ กวา นอี้ กี คะ ฝก เขาใหเ ดนิ จงกรมแลว ตง้ั ใจวา จะใหท ำทกุ วนั แตน ง่ั สมาธิ นั้นควรทำไหมคะเพราะเขายังเด็ก เกรงวาจะพิจารณาสภาว ธรรมไมเปน จะไมด ี หรอื ใหนั่งเพยี ง ๕-๑๐ นาทไี ดไ หมคะ ๔. ขอคำแนะนำการตนื่ นอนขึน้ มาแลว ทำ บญุ กิรยิ า วตั ถุ ๑๐ ใหค รบ ควรทำอยา งไรดคี ะ เพราะปกตกิ ท็ ำแบบตาม สภาวะในแตละวนั ไมเจาะจงเวลาแตจะครบ ๑๐ ในวันหนึ่งๆ แตถ า จะทำตอนตนื่ มาใหค รบเลย ๑๐ ประการ ควรทำอยา งไร คะ ๕. เมอื่ เราจำเปน ตอ งกระทำสง่ิ ใดสงิ่ หนงึ่ ความอยาก หรอื กเิ ลสตา งๆจะเกดิ ขนึ้ เมอื่ เราพจิ ารณามนั เหน็ ตามจรงิ ดบั แลว ถามวา ๕.๑ เราควรทำสงิ่ นัน้ ตอไป (เพราะไมอยากแลว ) หรอื ๕.๒ ละไวก อนแลวทำในเวลาตอ มา หรอื ๕.๓ ทำอีกแบบหนง่ึ ไปเลยคะ ๖. จะฝก ลกู สาวใหเ ปน โสดาบนั เขาจะไดไ มไ ปอบายภมู ิ

๗๔ www.kanlayanatam.com ขอคำแนะนำดวยนะคะ สำหรับเด็กควรเร่ิมและทำอยางไร ดีคะ แมจ ะไดฝกดวยคะ ทุกวันน้ีก็สุขใจดจี ะเดินนัง่ นอนกด็ ีคะ แตก็ไมรวู าตวั เองถึงขั้นไหน นานมามากๆแลว ตอนเปน เดก็ หนูเคยพสิ จู น เพราะ สงสยั วา ทา นเจา แมก วนอมิ และพระเยซมู จี รงิ ไหม กไ็ ดค ำตอบ จากนมิ ติ ฝน และจากไดข องจรงิ แตก ค็ ดิ ไดท นั ทวี า พระพทุ ธเจา น้ัน สอนตา งทใ่ี หเหน็ ตรงตามจริง ทา นสอนในเรือ่ งใหด ับทุกข ไดอันเปนเรื่องที่สูงสุดของกายสังขารทุกๆคน แตไมลบหลู เทพองคใ ด ยินดีและอนุโมทนา ในคณุ ความดีของเทพทกุ ทาน จรงิ ๆคะ สดุ ทา ยกพ็ ระพุทธเจานัน้ ประเสรฐิ สูงสุดคะ ขาพเจามีเจตนาอันดี สุดทายน้ีหากการกระทำใดๆ ที่ขาพเจา กระทำไปท้ังกอนกาลขณะกาล และหลังกาลท่ีได เกี่ยวของกับทานอาจารยนั้น หากผิดพลั้งสิ่งใดท้ังกายกรรม วจกี รรม มโนกรรม ขอทา นอาจารยโ ปรดอโหสกิ รรมใหข า พเจา ดว ยเทอญ ดว ยความศรัทธาและเคารพอยางสูง คำตอบ (๑) ผใู ดคดิ วา ความทกุ ขด บั ไปตามกฎไตรลกั ษณ แลว ยังมคี วามทกุ ขเกิดขน้ึ กับใจ นั่นเปนเครือ่ งแสดงวา รแู บบจำ (สัญญา) แตย งั เขา ไมถึงความจริงของการดับของความทกุ ข ตรงกันขา ม เม่อื ใจเขา ถึงความดบั ของความทุกข ใจยอมไมมี

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๗๕ ความทุกขเกิดขึ้นอีก อยางนี้จึงจะเรียกวา “เขาถึงความดับ ทุกข” (๒) ผใู ดปรารถนาพัฒนาจิตใหเ ขา ถึงความทรงฌาน ตองปฏิบัติสมถกรรมฐาน จนจิตเขาถึงความต้ังม่ันเปนสมาธิ แนวแน (อัปปนาสมาธิ) จติ ท่มี สี ภาวธรรมเปนอยางน้เี รียกวา จิตทรงฌาน จติ ทรงฌานไมสามารถทำใหเกดิ ปญญาเหน็ แจง ได จึงไมใชท างแหง ความดับทกุ ข (๓) การทำใหจ ติ ตง้ั มน่ั เปน สมาธิ สามารถปฏบิ ตั ไิ ดใ น ทุกอิริยาบถ ฉะน้ันพึงเลือกวิธีปฏิบัติท่ีเหมาะสม (สัปปายะ) กับผปู ฏิบัติ (๔) ทุกขณะตื่น ผูใดมีสติกำกับใจ ผูน้ันสามารถ ประพฤติบุญกิริยาวตั ถุ ๑๐ ได (๕) ถามถงึ ความอยาก (ตณั หา) ซึ่งเปน กเิ ลสขวาง ก้นั จติ มิใหเขา ถงึ ธรรม (๕.๑) ผูห มดความอยาก (ไมม ตี ณั หาเหลือตกคา งอยู ในใจ) ประพฤตแิ ตส งิ่ ทเี่ ปน กศุ ลธรรมเมอื่ ใด ผลดยี อ มเกดิ ตาม มาในวนั ขา งหนา เมอื่ น้ัน (๕.๒) หมดอยากเม่อื ไร ทำไดเมื่อนนั้ ผรู ไู มรอในการ ทำความดี แตม กั มากในการทำความดี งดเวนทำชว่ั (๕.๓) คนทเี่ คยตง้ั ใจทำสงิ่ อนั เปน กศุ ลแลว ไมท ำ เลย่ี ง ไปทำอยา งอนื่ ถอื วาเปน คนไมมีสจั จะ ปฏิบัตธิ รรมแลว เขาไม ถึงธรรม

๗๖ www.kanlayanatam.com (๖) ผใู ดปรารถนาเขา ถงึ ความเปน พระโสดาบัน ผนู น้ั ตองมีศลี ทไ่ี มข าด ไมทะลุ ไมดา ง ไมพรอย คมุ ใจอยูทกุ ขณะ ต่ืน และมีจิตม่ันคง ไมหว่ันไหวในพระพุทธ พระธรรม และ พระสงฆ ผูมีลักษณะเชนน้ีเม่ือนำตัวเขาปฏิบัติธรรม โดยมี ความเพียร มีสัจจะ เปนแรงสนบั สนนุ ยอ มมีโอกาสพฒั นาจติ ใหเ ขา ถึงสภาวธรรมของพระโสดาบันได ๓๔. น่งั ฟง ซีดี คำถาม กราบเรียน ทา นอาจารย ดร. สนอง หนูไดเคยเรียนถามทานอาจารยมาแลว วาหนูดูลม หายใจแลว มนั ฟงุ ซา นไดง า ย ตอ งใชว ธิ ฟี ง ซดี ขี องอาจารย แลว ทำใหไ มไปคิดเรือ่ งอ่ืน หนมู เี ร่ืองเรยี นถามดังนี้คะ พอหนูนั่งฟงซีดีของอาจารย นั่งหลับตาแลวเอามือ ประสานกนั ไว พอนงั่ ๆ ไปสกั ระยะหนง่ึ รสู กึ เหมอื นวา มอื ของ ตวั เองหายไป ไมร สู กึ วา มนั ประสานกนั อยู หมายความวา ยงั ไง คะ แลวหนูตองทำอยางไรตอ ไป มบี างชว งรูสึกวามันเม่อื ยขา ดวย กเ็ ลยกำหนดวา เมอื่ ยหนอ ๆ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๗๗ ขอความกรุณาอาจารยชวยใหความกระจางกับหนู ดวยคะ กราบขอบพระคณุ มากคะ คำตอบ เมื่อใดท่ีรูสึกวา มือหายไป ตองกำหนดวา “หาย หนอๆๆๆๆ” ไปเรื่อยๆจนกวา จะเห็นวา มอื กลับมาประสานกนั เหมอื นเดมิ แลว จงึ จะฟงซดี ีตอ ไป เชนเดียวกัน เม่ือมีอารมณเม่ือยที่ขาเกิดข้ึน ตอง กำหนดวา “เม่ือยหนอๆๆๆๆ” ไปเร่ือยๆจนกวาอารมณเมื่อย ทีข่ าจะหายไป แลวจึงกลบั มาฟง ซดี ตี อ ไป ๓๕. คดิ ถงึ และโหยหา คำถาม กราบเรียนทานอาจารยส นองคะ หนูไดสูญเสียสามีประมาณ สามเดือน รูสึกทุกขใจ เปนท่ีสุด หนูอยากรูวาตอนนี้สามีเปนสุขสบายไหม อยูในภพ ในภมู ทิ ด่ี หี รอื ไมค ะ มวี ธิ คี ดิ อยา งไรคะเมอ่ื สญู เสยี คนทรี่ กั อยา ง ไมมีวนั กลับ ทุกวนั น้หี นทู กุ ขเพราะความคดิ ถึง สดุ หัวใจ หนูพยายามอานหนังสือของอาจารย หนังสือธรรม มะแลวคิดตาม ในแตละวันบางเวลาหนูเหมือนทำใจไดเปน

๗๘ www.kanlayanatam.com สจั ธรรม บางเวลาเศรา มากเพราะความคดิ ถงึ และโหยหา เปน เหมือนคลน่ื ท่ีขึ้นๆๆลงๆๆ เรยี นรบกวนอาจารยเมตตาชวยแนะนำดว ยคะ คำตอบ คนฉลาดเอาจติ จดจอ อยกู บั ปจ จบุ นั ขณะ แลว ความทกุ ข ยอ มไมเ กิดขึ้น และหากเมื่อใดนำตัวเขาปฏบิ ัติธรรม (วปิ ส สนา ภาวนา) จนเกิดปญ ญาเห็นแจงไดแ ลว ยอ มรู เหน็ เขาใจความ จรงิ ทว่ี า “ทุกคนท่ีเกิดมาลวนตายหมดเปนธรรมดา” ผใู ดเขาถงึ ความจรงิ แทเ ชน นไี้ ดแ ลว ใจจะไมห วนกลบั ไปคดิ ถงึ อดตี ทผ่ี า นไป เพราะไมมใี ครผใู ดแมแ ตพ ระพทุ ธเจา กย็ งั เรยี กกลบั คนื มาไมไ ด ฉะนั้น จงอยูกับความจริงและยอมรับความจริง ใจ ยอ มไมเปน ทุกข ๓๖. จะเปนนานไหมครับ คำถาม เรยี น อาจารยดร.สนอง ทนี่ บั ถือ ผมปฏิบัติธรรมแบบอานาปานสติในชีวิตประจำวันมา ประมาณ ๓ ป อานหนังสือธรรมะ ฟงธรรมะหลายรูปแบบ เพือ่ หาแนวทางท่ีถกู กบั จรติ ปฏิบตั ศิ ีล ๕ แตย ังไมสมบรู ณน ัก

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๗๙ ยังตดิ ความกำหนดั ในทางเพศ โกรธบา งแตรูทนั กนิ นอย นอน นอ ยประมาณ ๔-๖ ช่ัวโมงตอ วนั มคี วามรู ความเขาใจ ในหลัก ธรรมคำสอนพอสมควร การปฏิบัติมีความกาวหนาพอสมควร เม่อื ตนเดอื น ก.ค. ไดไปปฏบิ ัติธรรมหลักสตู ร ๑๐ วนั มา เวลา สวนใหญท่ที ำคอื น่ังสมาธแิ บบไมบ รกิ รรม ประมาณวนั ละ ๑๒ ชว่ั โมง สิ่งทไ่ี ดตอนปฎิบัติธรรม ๗ วันแรกคอื มีความรสู ึกรอ น ในอก เหมอื นหายใจไมพอ นอนไมหลบั แตก็ไมกงั วลเฝา ตามรู ตามดู สำรวจความรูสึก(เวทนา)ในกายหวั จรดเทา เทา จรดหวั คนื วนั ที่ ๖ ตอนที่นอนอยมู ีความรูสกึ อึดอัดมาก กน็ อนสำรวจ เวทนา ปรากฏวา ขนลกุ และสนั่ ไปทงั้ ตวั นานประมาณนาทกี วา ๆ เปน ความรูสึกที่พึ่งเคยเจอ ความรอนความอึดอัดคอ ยๆหายไป ตอนวันทายๆ สามารถน่ังสมาธิไดนานโดยไมเปลี่ยนทาเลย มี อาการขนลกุ เปน ระยะๆ เหน็ วา ตวั เองดใี จทนี่ ง่ั ไดน าน วนั สดุ ทา ย มนี ำ้ ตาไหลโดยเฉพาะตอนทรี่ ะลกึ ถงึ พอ แม และอาจารยผ สู อน อาการเจบ็ ปวดตามรางกายบรรเทาลงมาก เวลาท่ีนัง่ สมาธิทกุ คร้ัง จะรูสึกไดถึงความส่ันสะเทือนตามรางกาย เม่ือกลับมา ทที่ ำงานไดขอเจา นายทำงาน ๒ ตำแหนงกลางคืน ๘ ช่ัวโมง กลางวัน ๘ ช่ัวโมง เปนงานที่ไมหนักมากนัก ก็สามารถทำได ไมไ ดส วดมนต แตต อนนั่งสมาธไิ ดพนมมือระลกึ พุทโธ ธรรมโม สังโฆ อธิษฐานจิตขอนั่งสมาธิขอพระคุมครอง เม่ือน่ังสมาธิ ก็จะรูสึกถึงความสั่นสะเทือนภายในกาย และจะปวดตรงคอ และไหลขวา ซึง่ อาการนเ้ี ริ่มเปนมาต้งั แตตนป (อาจเปน เพราะ

๘๐ www.kanlayanatam.com จับเมาสคอมพมากไป) เวลาน่งั ดูทวี ีกจ็ ะนง่ั ทา นงั่ สมาธิ และไม เปลย่ี นทา นงั่ ใหไดน านท่ีสดุ เพอื่ เปน การฝกไปในตวั กอนนัง่ จรงิ เรียนถามอาจารยวาการที่น่ังแลวรูสึกแคความส่ัน สะเทอื นในกาย ไมมีนมิ ิต มีขนลุกเปนระยะ หายใจเขาส้นั แต หายใจออกยาวมาก และเหมือนจะไปกดตรงหัวใจ รบั รูไดวา จดุ ท่ที ำใหขนลกุ อยใู กลๆหวั ใจ บางคร้งั ลองส่งั ใหกายขนลกุ ก็ ทำได บางคร้ังนั่งสมาธิแลว รวู า เหงอื่ ไหลตามแขนและลำตัว แตไมร สู ึกรอ นเลย อาการปวดจะหายไปสกั ครเู ม่ือกลืนนำ้ ลาย แลวกก็ ลับมาปวดอกี แตปวดไมมาก สามารถน่งั ไดนานขึน้ อาการเหลาน้เี ปนเพราะจติ ทำงานรว มกบั กายใชไหมครบั จะ เปน นานไหมครับกวาจะหาย และขอคำแนะนำเกยี่ วกบั การ ปฏบิ ัติเพม่ิ เติมดวยครับ กราบขอบพระคณุ อยา งสูงครับ คำตอบ อารมณต า งๆทป่ี รากฏขนึ้ ขณะนงั่ สมาธิ เปน การทำงาน ระหวางกายกบั จิต เชน รูสึกวา สะเทือนในกาย รูสกึ วา มขี นลุก รสู ึกวามีเหงื่อไหลตามแขนและลำตวั รสู ึกวาปวด ฯลฯ เหลาน้ี เกดิ ขน้ึ เพราะจติ ขาดสติ จติ มไิ ดจ ดจอ อยกู บั ลมหายใจเขา - ออก จึงไประลึกรูถึงอารมณดังกลาวขางตน วิธีนำจิตกลับสูองค ภาวนาเดมิ (อานาปานสต)ิ ตอ งกำหนดรเู ทา ทนั อารมณท เ่ี กดิ ขนึ้ เชน รสู กึ สะเทือนในกาย ตอ งกำหนดวา “สะเทอื นหนอๆๆๆๆ”

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๘๑ ไปเร่ือยๆจนกวาอาการส่ันสะเทือนจะหยุดไป (ไมเลิกสะเทือน ไมเ ลกิ บรกิ รรม) แลว ดงึ จติ กลบั มาสูอ งคภาวนาเดิมคอื อานา ปานสติ เมอื่ ใดทรี่ สู กึ วา ขนลกุ ตอ งกำหนดวา “ขนลกุ หนอๆๆๆๆ” เมอ่ื ใดทรี่ สู กึ มเี หงอ่ื ไหล ตอ งกำหนดวา “เหงอื่ ไหลหนอๆๆๆๆ” ฯ และเม่ือใดท่รี สู กึ วา ปวดตองกำหนดวา “ปวดหนอๆๆๆๆ” ฯ ผมู ศี ลี บรสิ ทุ ธล์ิ งคมุ ใหถ งึ ใจและมสี จั จะ ยอ มทำใหก าย ศักดส์ิ ทิ ธ์ิและจติ ศกั ดส์ิ ิทธิ์ ผูม ีความศักดสิ์ ทิ ธ์ิปฏบิ ัติธรรมโดย เรง ความเพียรแลว จิตยอ มเขาถึงธรรมไดง าย ๓๗. มีคนมาแชงเรา คำถาม ขอรบกวนถาม ดร.สนอง ฯ วา ถา หากมคี นมาแชง เรา เราควรจะทำอยา งไรครบั แลวการแชง นั้น คนท่ีแชง จะไดรบั ผล อยา งไรหรือไม จาก ผศู รทั ธา คำตอบ เมอ่ื มคี นมาสาปแชง ผรู ไู มส าปแชง ตอบ ผรู เู อาศลี และ สตลิ งคมุ ใจ แลว คำสาปแชง นัน้ ยอ มไมท ำใหเกดิ ความวบิ ัติขึ้น ได ยง่ิ ไปกวานั้น ผูรยู งั ใหอภัยกับผูประพฤตสิ าปแชง อีกดว ย

๘๒ www.kanlayanatam.com ๓๘. ตองเปน เกยแนๆ คำถาม กราบเรียนอาจารย สนอง ทีเ่ คารพ หนมู ีความทกุ ขใจเปนอยา งมากคะ เนอื่ งจากทกุ คนท่ี บา นหนบู อกวา แฟนหนเู ขาไมค อ ยดี เปน คนขโ้ี มม ากและผใู หญ ก็บอกดวยวาตอไปแฟนหนูเขาจะเปนเกยคะ คุณแมก็บอกวา ยังไงๆเขาก็ตอ งเปน เกยแ นๆ ไมเ กิน ๕ ป และนา ๆก็บอกดว ย แตต อนนห้ี นทู ำใจไมไ ดเ ลยคะ เสยี ใจมาก หนไู มร หู นคู วรทำยงั ไงดี กราบเรียนอาจารยช ว ยหนูดว ยนะคะ ขอบพระคณุ อยา งสงู คำตอบ สง่ิ ทไ่ี ดย นิ ไดฟ ง หรอื คำพดู ทอี่ อกจากปากคนอนื่ ยอ ม มีทั้งที่เปนไปไดและเปนไปไมได ดวยเหตุน้ีในคร้ังพุทธกาล พระพุทธโคดม จึงไดตรัสกับพระเจาปเสนทิ ในทำนองท่ี วา “จะรูวาใครเขาเปนเชนไร ตองอยูรวมและสนทนากับเขา นานๆ” ดวยเหตุน้ีคนอื่นจะมีพฤติกรรมเปนเชนไร ข้ึนอยูกับ กรรมท่ีบุคคลน้ันไดทำไวกอน ผูรูไมไปแกปญหาท่ีคนอ่ืน แต ผูรูแกปญหาที่ตัวเอง ดวยการพัฒนาจิตใหมีสติและมีปญญา เห็นถกู ตามธรรม แลว ปญ หาที่ไดยนิ ไดฟงจากปากของคนอนื่ ยอ มไมเ ขามารบกวนใจใหหวน่ั ไหวได

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๘๓ ๓๙. ผะอดื ผะอม คำถาม เรยี นอาจารย ดร สนองดว ยความเคารพอยา งสูง ดฉิ ันมขี อ สงสัยเกี่ยวกบั การปฏิบัตมิ านานแลวดงั น้ี มอี ยคู ร้งั หนง่ึ ระหวา งนง่ั สมาธแิ ลวปวดขามาก ปวด ไปถึงกระดูกขางใน แตกอ็ ดทนไมเลิกปฏิบัติ และยังเขาใจวา เปน การปวดทข่ี าอยู ไดน กึ ถงึ ขอ ความในหนงั สอื ของอาจารย วา มีคนปวดขาแตเคารูสึกวาปวดท่ีใจ ซึ่งก็สงสัยวาตนเอง ปวดขามากจะปวดท่ีใจไดอยางไร แตระหวางชวงที่ปวดขา มากนนั้ สลบั กบั ใจกระวนกระวายอยากใหเ ลกิ ปฏบิ ตั ิ แวบ หนง่ึ ตนเองไดเ หน็ วา ใจทรี่ อ นรน และเหน็ วา การทป่ี วดนนั้ จรงิ แลว ปวดทใี่ จนเ่ี อง และกเ็ หน็ ใจทที่ รุ นทรุ ายกด็ บั ไป จงึ ยอ นไปดทู ขี่ า กย็ งั ปวดมากอยเู ชนเดิม พอมาดใู จอกี กเ็ หน็ วารูส กึ เฉย ๆ อยู ณ ตอนน้ันดิฉันเห็นไดชัดเลยวา การแยกกันระหวาง ใจกับขาท่ีปวดอยนู ้นั มันเปน เชน น้เี อง ขาก็ยังปวดมากอยถู งึ กบั แทบจะขยบั ไมไ ดเ ลยแตใ จกลบั รสู กึ เฉย ๆ ไมไ ดร อ นรน ทรุ นทรุ าย อะไรไปดวยเลยคะ ไมทราบวาอาการน้ีเปนการเกิดปญญาเห็น แจง หรือไมคะอาจารยถ าใชเปนปญญาเห็นแจงอะไรคะ - ครง้ั ทสี่ องไมห นกั ประมาณเกอื บสบิ กโิ ลกรมั ไดห ลน ทับที่เทาอยา งแรง แตพอหลนโดนเทา ปป ใจปวดมากทันที แต กม็ ตี วั หนงึ่ วง่ิ มาตดั ความรสู กึ เจบ็ ทใ่ี จนนั้ ทนั ทเี ชน กนั (มาเองคะ

๘๔ www.kanlayanatam.com และกเ็ รว็ มาก ๆ ดว ยคะ ) จงึ เหลอื แคค วามรสู กึ วา เทา เจบ็ มาก เฉยๆ แตใจเหลือแคเฉยๆ คะ - คร้ังที่สามนั่งทานอาหารและดูทีวีไปดวย เปน รายการแนะนำรา นอาหาร ขณะทตี่ าดทู วี อี ยดู ว ย แวบ นงึ ดฉิ นั รูสึกวา อาหารทเี่ คา กำลงั นำมาปรงุ น้นั จรงิ ๆ แลว มนั ไมใ ชมนั เปน แคก ารนำมาตกแตง ใหเ ปน อาหารทที่ านๆ กนั เทา นนั้ จากท่ี รสู กึ เชน นนั้ ดฉิ นั ทานอาหารตอ ไมไ ดเ ลย มนั ผะอดื ผะอม และ อยากจะอาเจยี นออกมา ตอ งหยดุ ทานทันที อาการเชน นี้ไม ทราบวา คืออะไรคะ - มอี ยหู น่งึ ครงั้ ระหวางนัง่ สมาธิ ชวงทก่ี ำลงั เหน็ ความ สับสน ฟุงซานของใจนั้น แวบหน่ึงความฟุงซานนั้นหายไป แต กลบั เหน็ เหมอื นตวั เองหลดุ หรอื แยกออกมาจากความรสู กึ วา ตวั เองนงั่ อยู และรสู กึ ฟงุ ซา นนนั้ อธบิ ายไดว า เหน็ ตนเองนง่ั เหมอื น เปนแคเ งา แตความรูส ึกมนั หลดุ ออกมาจากตัวเอง (ไมใ ชห ลุด ออกมายืนและเห็นตนเองน่ังอยูนะคะ) คลายกับวาตอนแรก ใจทฟี่ ุงซานเปน “เอ” กายเปน “บ”ี (มีแค ๒ อยางเทาน้ัน) แต ตอนหลุดหรอื แยกออกมาเหมือนมตี ัวนึง เพมิ่ มา เปน “ซ”ี คะ โดยยงั เหน็ กายนง่ั อยู และกม็ คี วามรสู กึ ทไ่ี มไ ดฟ งุ แลว เปน เหมอื น โลง ๆ โบ ๆ ยังไงบอกไมถ กู คะ ตอนแรกๆ เขาใจวา ดี เพราะมัน โลง ๆ วา ง ๆ คลา ยวา ไมร สู กึ อะไร แตส งสยั วา ถกู หรอื ไม เพราะ ระหวางเดินเหมือนตนเองไมมีความรูสึกของเทาท่ีกำลังกาวอยู อยางท่ีเคยเปนเลย และก็ทำของหลน คลายเบลอ ๆ เหมือน

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๘๕ คนไมม คี วามรสู กึ จงึ บอกตนเองวา คงไมถ กู แน จงึ พยายามเรยี ก ความรสู กึ ตนเองกลบั คนื มาใหไ ดภ ายในวนั นน้ั ไมท ราบวา อาการ นใี้ ชจ ติ แยกออกมาจากกายหรอื ไมค ะ และดหี รอื ไมด อี ยา งไรคะ อาจารย จรงิ ๆ แลว ดฉิ ันมีประสบการณเ กดิ ขึ้นมากกวาท่ีเรยี น ถาม แตข อยกตวั อยา งทีเ่ ดน ๆ เพยี งเทา น้ีคะ ขอความกรุณาอาจารยชวยใหความกระจางแกดิฉัน ดว ยนะคะ เพราะทง้ั หมดนเี้ ปน สง่ิ ทดี่ ฉิ นั สงสยั มานานแลว แต ไมมีใครสามารถใหคำตอบไดเลยคะวาคืออะไร และไมทราบ วาจากประสบการณที่เกิดขึ้นกับดิฉันน้ี การปฏิบัติของดิฉัน ณ ตอนนีอ้ ยใู นชวงใดของการเดนิ ทางเพอ่ื ใหพ น จากอบายภมู ิ คะ ซงึ่ ดฉิ นั มคี วามปรารถนาไวว า อยา งนอ ยชาตนิ ขี้ อใหพ น จาก อบายภมู ใิ หไดค ะ ขอขอบพระคุณเปนอยา งสงู คำตอบ - เรยี กวา เกดิ ปญ ญาเหน็ ถกู ตามธรรม คอื เมอื่ ใดทเี่ อา สตมิ าจดจอ อยูที่ใจแลว อาการปวดท่ีขายอมไมม ี ตรงกนั ขาม ผมู สี ตอิ อ นหรอื ขาดสติ ยอ มเอาใจไปจดจอ อยทู ขี่ า อาการปวด ขาจงึ เกดิ ข้นึ คำวา “ปญญาเหน็ แจง ” หมายถงึ เห็นความเปน จรงิ แท (ปรมตั ถสจั จะ) ที่ไมเ นอื่ งดว ยกาลเวลา เชน เห็นวาอาการ

๘๖ www.kanlayanatam.com ปวดทแ่ี ทจ รงิ มไิ ดเ กดิ ขนึ้ ทข่ี า แตเ กดิ จากจติ ขาดสติ จงึ เหน็ ผดิ ไปวา อาการปวดนั้นเกดิ ข้นึ ท่ีขา - ดังทบ่ี อกเลา ไป เปนเพราะสตริ บั ทันส่งิ กระทบ (ไม หนัก) ทตี่ กใสเ ทา … . สาธุ - เมอ่ื ใดจติ ขาดสติ จงึ ไปรบั เอาสงิ่ ทต่ี าเหน็ มาปรงุ เปน อารมณต ดิ ลบ แลว สง ผลถงึ รา งกาย (อยากอาเจยี น) จงึ ทำให รา งกายมพี ฤตกิ รรมเปลย่ี นไป อาการเชน นม้ี ตี น เหตมุ าจากจติ ทีข่ าดสติ - อาการทบี่ อกเลา ไปเปน เรอ่ื งของจติ ทมี่ สี มาธิ จงึ เหน็ จิตที่มีกเิ ลสแยกออกจากกายหยาบ ถามไปวา ดีหรอื ไมดี ตอบ วาดี ในแงทีเ่ หน็ ความจริงสมมตุ ิและเปน สภาวะสัจจะ แตไ มดี ตรงที่การเห็นนน้ั มไิ ดทำใหพ น ทกุ ข ผูใดพัฒนาจิต (วิปสสนาภาวนา) จนเกิดปญญาเห็น แจง (โลกุตตรญาณ) ไดแลว โอกาสที่จะพัฒนาจิตใหพนไป จากอบายภมู ิหรอื พนไปจากวฏั ฏะ ยอ มมีไดเ ปนได ๔๐. ไดบุญไหม คำถาม สวสั ดีคะ ทา นอาจารย ดร.สนอง ดิฉันขออนุญาตถามคำถามนะคะ การทานอาหารเจ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๘๗ หรือมังสวิรัต ในวันพระคือการไดบุญอยางหน่ึงหรือเปลาคะ และเวลาใสบ าตรจำเปน ตอ งจบไหมคะ เพราะไดตง้ั ใจแลว นี่คะ ขอกราบขอบพระคุณอยา งสูงคะ คำตอบ การประพฤตอิ ยา งใดอยา งหนงึ่ ตามบญุ กริ ยิ าวตั ถุ ๑๐ (ทาน ศีล ภาวนา ประพฤตอิ อ นนอ ม ชว ยเหลอื ผอู ่นื มคี วามดี แลวอทุ ิศใหผอู ่ืน ยินดีในการทำความดีของผูอ ่นื ฟง ธรรม สง่ั สอนธรรม และทำความเห็นใหตรง) ซึ่งผูใดประพฤติไดแลว ยอมมีบญุ เกดิ ข้นึ ดังนั้นการรับประทานอาหารเจหรืออาหารมังสวิรัติ หากมเี จตนาใหช วี ติ สตั วเ ปน ทาน หรอื มเี จตนาไมเ ปน เหตใุ หเ กดิ การฆา สัตว การมีเจตนาเชน นี้ถอื วา เปน บญุ อนง่ึ การจบกอน นำอาหารใสลงในบาตร เปนการเนน ย้ำเจตนาใหเดน ชัด ผใู ดมี เจตนาม่นั คงแลว ไมจำเปนตองจบ ๔๑. เปนสถาปนิกใหตวั เอง คำถาม สวสั ดคี ะอ.สนอง วรอไุ ร หนูลภัทชญา อายุ ๓๑ ป มีคำถามเกี่ยวกับการทำ

๘๘ www.kanlayanatam.com สมาธิคะ คือมีวนั หน่ึงหนูนั่ง พองหนอ ยบุ หนอ แลว รสู กึ ตวั เบามากทอ นบนไมร สู กึ มอื แขนมนั เบามาก ไมร สู กึ เลยคะ และ ปต มิ าก แปลวา อะไรคะ แลว ตอ ไปหนคู วรทำอยา งไรตอ คะ คอื ปจจบุ นั นห้ี นูพยายามสวดมนตเ กือบทุกวัน ไดวนั ละ ๑.๓๐ ชม. สวดยาวหลายบท และสมาธดิ ว ยกป็ ระมาณวนั ละ ๒ ชม.ได แตบางวันอาจนอ ยลง ๓๐ นาทถี างานเยอะนะคะ หนูมีโรคประจำตวั ms multiple sclerosis เกย่ี ว กับระบบภูมคิ มุ กันบกพรองท่ไี ขสนั หลัง เปนท่แี ขนขาชาแขง็ ไมมแี รง ตอ งใชยาสเตียรอยด ๓,๐๐๐ mg สูงมากเลยคะ เปนที ๓-๔ เดือน หนูปว ยโรคน้มี าได ๕ ปแ ลว ชวงแรกเปน ๓ คร้งั ตอ ป ๒ ปห ลังมานีเ้ ปน ปล ะ ๑ ครั้ง พยายามปฏิบัตธิ รรม หนักขอปนอ้ี ยาเปนเลย เวน ชวงบางใหรางกายหนไู ดพ ักบาง หนูมอี าการขางเคยี งดวยคือ ถา ยอุจจาระไมออก ถายเองไม ได ตองกนิ ยาระบายมาได ๓ ปแลวคะ ไมชอบเลย ทรมาน จงั ปจ จุบันแตงงานแลว คะ สามี เปนสถาปนิก จบจาก มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม เขารับเรื่องท่หี นปู ว ยได เขารกู อน แตงแลวคะ หนูไมตองทำงานหนักมาก เปนแมบา น ชว ยงาน สถาปต ยบางเพราะหนูกจ็ บสถาปตยเ ชน กัน เลยโชคดีมเี วลา ปฏบิ ัติธรรมไดพ อสมควรเลยคะ ขอความกรุณาอาจารยชวยชี้แนะแนวทางชีวิตใหหนู ดวยนะคะ ขอบพระคณุ คะ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๘๙ คำตอบ นงั่ สมาธแิ ลว เกดิ อาการตวั เบา แขนเบา และมปี ต มิ าก ซง่ึ เปน ผลมาจากจติ เรมิ่ ตงั้ มน่ั เปน สมาธิ เปน เครอื่ งชวี้ ดั วา การ ปฏบิ ตั สิ มถภาวนาดำเนนิ มาถกู ทาง และเปน ธรรมดาทผ่ี ปู ฏบิ ตั ิ ธรรมบางคน จะตอ งพบกบั ปญ หาดงั กลา ว ซงึ่ เปน ตวั ขดั ขวาง มใิ หส มาธกิ า วหนา วธิ แี กป ญ หานคี้ อื เมอ่ื อาการตวั เบาปรากฏ ขนึ้ ตอ งกำหนดวา “ตวั เบาหนอๆๆๆๆ” ไปเรอ่ื ยๆจนกวา อาการ ตัวเบาจะหายไป แลว ดงึ จิตกลบั มาสอู งคภาวนาเดมิ คอื พอง หนอ - ยุบหนอ เมื่อรสู ึกวาแขนเบา ตอ งกำหนดวา “แขนเบาๆ ๆๆๆ” ไปเรอื่ ยๆ ฯ และเมื่อมีปติเกิดขึน้ กบั จิต ตองกำหนดวา “ปติหนอๆๆๆๆ” ไปเร่ือยๆ ฯ การประพฤติเชนนี้มีจุดประสงคเพ่ือดึงจิตท่ีไประลึก อยูกบั อาการตัวเบา อาการแขนเบา และอารมณปติ ใหก ลับ มาระลกึ อยูกับพองหนอ - ยบุ หนอ วธิ แี กป ญ หาสขุ ภาพ เรอ่ื งภมู คิ มุ กนั บกพรอ ง สามารถ แกไ ขไดด ว ยการทำเหตุใหถูกตรงอยางนอ ย ๖ อยาง ดงั น้ี (๑) พัฒนากาย วาจา ใจ ใหม ศี ีลคุมอยทู ุกขณะตนื่ (๒) พฒั นาจิตใหม สี ตริ ะลกึ อยกู บั ปจจบุ ันขณะ เชน ลมหายใจเขา - ออก (๓) ทำจิตใหเปน อสิ ระโดยไมเ อาเรื่องของคนอน่ื เขา มามอี ำนาจเหนอื ใจตน

๙๐ www.kanlayanatam.com (๔) ออกกำลังกายสมำ่ เสมอ (๕) ตงั้ โปรแกรมจติ ใหถ กู ตรงวา ใครเจบ็ ปว ยเปน เรอื่ ง ของเขา แตเรามีสขุ ภาพดีอยเู สมอ (๖) ทุกครั้งท่ีสวดมนตและทำจิตตภาวนาแลวเสร็จ ตอ งอทุ ิศบุญใหเ จา กรรมนายเวร ทั้ง ๖ ขอนี้ หากผถู ามปญหาประพฤติเหตุไดถ ูกตรง การมสี ขุ ภาพดยี อ มเกดิ ขน้ึ ได เพราะทกุ สง่ิ ทกุ อยา งสำเรจ็ ดว ย ใจ … พิสจู นไหมครบั สวนเร่ืองการขับถายท่ีเปนปญหา แกไขไดดวยการ ทำเหตใุ หถ กู ตรง ๓ อยาง (๑) ดืม่ น้ำใหมาก อยา งนอ ยวันละ ๘ แกว (๒) ทานผกั ใหมากกวาการทานเน้ือสัตว (๓) ทำจติ ใหส งบจากอารมณท ไ่ี มจ ำเปน ๔๒. กระเดงไปขางหลงั คำถาม กราบเรยี น ทานอาจารย ดร.สนอง หนมู หี ลานสาวตอนนอ้ี ายุ ๑๙ ป เรยี นมหาวทิ ยาลยั ป ๑ เม่อื ตอนอยู ม.๖ โรงเรยี นพาไปปฎบิ ัติธรรมทว่ี ัดอมั พวนั คะ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๙๑ เขาบอกวาขณะเร่ิมน่ังปฎิบัติตามที่แมชีสอน ภาวนายุบหนอ พองหนอ จะมคี วามรสู กึ วา เหมอื นตวั ถกู ดดี ออกมา ตวั กระเดง ไปขางหลังคะ พอภาวนาอีกก็เปนอีก แตเวลาเดินจงกรมไม เปนคะ ลาสุดมหาวิทยาลัยพาไปเขาคายปฎิบัติที่ มหาจุฬาฯ วังนอย พระนิสิตนำปฎิบัติโดยใหตามดูลมหายใจเฉยๆ พอ เรมิ่ ทำเขาก็โดนดีดออกมาอกี ตวั กระเดง ไปขา งหลงั คะ รูสึก ปวดหัวดวยคะ ทำใหเขาไมอยากนัง่ ปฎิบตั ธิ รรม เขาชอบเดิน มากกวา ขอเรียนถามอ.สนองคะวา สาเหตุนี้เกิดจากอะไร และมีวธิ แี กไขอยางไรคะ กราบขอบพระคณุ คะ คำตอบ อาการเหมือนตัวถูกดึงแลวกระเดงไปขางหลัง เปน ผลจากจติ ตง้ั ม่นั เปน สมาธิ วิธแี กป ญ หาน้คี อื ตองบริกรรมวา “กระเดง หนอๆๆๆๆ” ไปเรอ่ื ยๆ จนกวา อาการตวั กระเดง ดบั ไป แลวจงึ ดงึ จติ กลับมาสูองคบ รกิ รรมเดิม คอื พองหนอ - ยุบ หนอ ผู ใด ประพฤติ เหตุ ให ถูก ตรง ตาม ท่ี ชี้ แน ะ ได แลว มรรคผลในการปฏิบัตสิ มถภาวนาจึงจะกา วหนาได

๙๒ www.kanlayanatam.com ๔๓. จติ นิง่ มาก คำถาม สวสั ดคี ะ ทานอาจารย ดร.สนอง ดฉิ นั ขอรบกวนถามคะ วา เวลาเรานงั่ สมาธจิ นจติ นงิ่ ๆ มาก แลวเราจะกำหนดอะไรตอ ไปคะ ขอบพระคณุ อยา งสงู คำตอบ เมอ่ื ใดทน่ี งั่ สมาธแิ ลว เกดิ อาการจติ นงิ่ นงิ่ มากจวนแนว แน (อปุ จารสมาธ)ิ ใหใ ชจ ติ ตามดอู ารมณน ง่ิ วา ดำเนนิ ไปตามกฎ ไตรลักษณ คืออารมณนง่ิ มสี ภาพไมคงที่ (อนจิ จัง) อารมณน ง่ิ เปน ภาวะทค่ี งทนอยไู มไ ด (ทกุ ขงั ) และอารมณน ง่ิ มใิ ชต วั มใิ ชต น (อนตั ตา) หากจติ รู เหน็ เขา ใจไดถ กู ตรงเชนนี้ ปญญาเห็นแจง ในความนงิ่ ของจติ ยอ มเกดิ ขน้ึ แลว จติ จะปลอ ยวางความนงิ่ จติ วา งเขา สูความเปนอุเบกขาพรอมกับมปี ญ ญาเหน็ แจง เกิดขน้ึ ตรงกันขาม หากนั่งสมาธิแลวเกิดอารมณจิตนิ่งเปน สมาธิแนว แน (อารมณฌาน) จติ ที่อยูในภาวะเชนนี้ ไมอาจรับ สิ่งกระทบภายนอกใดๆเขาปรุงอารมณใหเกิดข้ึนได จึงตอง ปลอ ยใหก ำลงั ของฌานเสอ่ื มลง และกำลงั ของสมาธลิ ดตำ่ ลง มาอยใู นระดบั จวนแนวแน จงึ จะนำจติ ไปพัฒนาใหเกิดปญญา เห็นแจง ดงั ทีก่ ลาวมาแลว ขา งตนได

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๙๓ ๔๔. คำตอบของชวี ิต คำถาม สวสั ดคี ะ อ. ดร.สนอง มีความสงสัยวาการศึกษาในทางโลกชวยเหลือเราใน โลก พรอมกับทำใหเ รายิ่งหลงมากข้นึ หรอื ไมคะ แลวที่เห็นมา คนทป่ี ระสบความสำเรจ็ ทางโลกกจ็ ะมาจบดว ยการคน หาทาง ธรรมอกี และบอกวา น้ันคอื ทางทแี่ ทจ รงิ ตอนน้ีเมอ่ื เรารอู ยา ง นั้นทำไมเราไมศกึ ษาทางธรรมกอ นไปเลยคะ ทำไมเราตองมา ประสบความสำเรจ็ ทางโลกกอ นแลว คอ ยมารวู า ไมใ ชค ะ ในตวั ของหนูหนูกลับรูสึกวาทำไมหนูตองเรียนอะไรที่มันยุงเหยิงไป หมด แทนที่ทำไมไมศึกษาแตเฉพาะเร่ืองท่ีจำเปน สงตรงกับ ชวี ติ ความเปนอยูท เ่ี รยี บงายแทน ทำไมพอหนไู ปเรยี นหนกู ลบั รูสึกวา อันน้ีทำไมเราเรียนไกลตัวมากขึ้นไปเร่ือยๆๆ จนเริ่ม สงสยั วา ฉนั ศกึ ษาเธอเพอื่ อะไรกนั แน อะไรคอื คำตอบของชวี ติ พอหนคู ดิ อยา งนน้ั แลว หนกู เ็ รม่ิ คดิ วา ไอท เ่ี รยี นเรยี นแคร อดพอ แลว หนหู นั ไปศกึ ษาธรรมแทน อยา งนถี้ อื วา หลงไปมากไหมคะ ทำไมหนูถึงไมสามารถมองเห็นทางท่ีเปนอิสระทั้งสองฝายได คะ ทำไมหนูไมสามารถทำใหท้ังสองอยางไปไดพรอมกัน ขอความกรุณาอาจารยชวยตอบใหหนูเห็นความเปน จรงิ ดว ยคะ ขอบพระคุณคะ

๙๔ www.kanlayanatam.com คำตอบ ทกุ สถาบนั เกอื บทวั่ โลก สอนใหบ คุ คลแสวงหาความรอู ยู ๒ ระดบั คอื ความรจู ากการฟง และความรจู ากการอา น (สตุ มย ปญญา) และสอนใหแสวงหาความรูจากการคดิ วิเคราะห วจิ ัย (จินตามยปญ ญา) ความรทู างโลกเชน น้เี ขา ถงึ ความจรงิ ไดเพยี ง ช่วั คราว (สภาวสัจจะ) เมอื่ กาลเวลาผา นเน่นิ นานออกไป ความ จรงิ (เหตผุ ล) ทเ่ี คยเปน กลบั แปรเปลย่ี นไปเปน ความไมจ รงิ ไมม ี เหตุผลรองรับ ผูรเู รียกความรูเชนน้ีวา เปนความรทู ีไ่ มจ รงิ หรือ เปน ความไมร จู รงิ แท (อวชิ ชา) ผใู ดยดึ ความรเู ชน นไี้ วก บั ตวั เรยี ก ผูน้นั วา มีความหลง (โมหะ) ตรงกันขา ม ผูรจู ริงแท แสวงหา ความรสู งู สุดท่ีเกดิ จากการพฒั นาจติ (ภาวนามยปญ ญา) ทเี่ ปน ปญญาเห็นแจงใหเกิดข้ึน ความรูเชนนี้เขาถึงความจริง ที่กาล เวลาไมสามารถมาแปรเปลีย่ นใหเปนความไมจรงิ ได ความรูทางโลกเหมาะที่จะใชแกปญหา หรือสรางเคร่ือง มือขึ้นมาชวยแกปญหาใหกับโลกไดชั่วคราว แตหากนำมาใชแก ปญ หาใหก บั ชีวิตแลว ยอมนำพาชีวติ ไปสคู วามหลงและความวิบตั ิ ผตู อบปญ หาเหน็ ดว ยกบั ผถู ามปญ หาวา การเรยี นรทู าง โลกทำใหเราเรียนรูสิ่งที่ไกลตัวมากยิ่งข้ึน ผูถามปญหายังหลง ทางชีวิตไปไมมากเทากับผูตอบปญหา ผูรูจริงสามารถศึกษา ความรทู างโลก เพอื่ ชว ยเหลอื คนในโลกไดช ว่ั คราว แตผ รู จู รงิ ยงั ไดศ ึกษาหาความรูสูงสุดเพ่ือใชนำพาชวี ติ ไปสอู ิสรภาพท่ีแทจริง ผใู ดมีศลี มสี จั จะ คมุ ใจอยูทุกขณะต่นื แลวเรง ความ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๙๕ เพียรในการพัฒนาจิตใหเขาถึงปญญาสูงสุด โดยมีครูบา อาจารยผ ูเ ขา ถึงธรรมไดแ ลว เปนผูชนี้ ำการพฒั นาจิต ผูนั้นมี โอกาสนำพาชวี ิตไปสูอิสรภาพท่แี ทจ รงิ ได ๔๕. คนวิตกจริต คำถาม กราบเรียนทานอาจารย สนอง วรอุไร ไมทราบวาผมเปนอะไรถึงไดมีปญหาทางดานความ คิดท่ีจะตองย้ำคิดอยูเสมอ รวมถึงวิตกจริตเกินเหตุ มีกรรม เกา อะไรหรือเปลาครับ ผมอยากมีความคดิ ท่ีปกติไมฟุงซา น กังวลเหมอื นทุกวันนี้ มีวธิ ีบางหรือไมครับ คำตอบ กรรมเกาของผมู ีวิตกจริตไดแก การขาดสตแิ ละไมมี สจั จะเปน ฐานรองรับใจ ผูร แู กป ญ หาวติ กจริต ดว ยการเจรญิ อยา งใดอยา งหนง่ึ ในกสณิ (เวน วรรณกสิณ) หรอื เจริญอานา ปานสติ หรอื นำเอาอยางใดอยา งหน่ึงในอรปู ๔ มาเปน องค บรกิ รรม โดยมีศีลคมุ ใจ มสี จั จะคมุ ใจ และมคี วามเพียรเปน แรงสนบั สนนุ เมอ่ื มรรคผลแหง การปฏบิ ตั เิ กดิ ขนึ้ แลว จติ ยอ ม สงบระงบั จากอารมณฟุง ซา นได

๙๖ www.kanlayanatam.com ๔๖. เธอใหญเทาฟา คำถาม กราบเรียนทานอาจารยท่เี คารพอยางสูง ตวั หนเู องกม็ ปี ญ หาเยอะคะ แตว นั นข้ี อถามหนงึ่ ขอ คอื ตอ งทำงานรว มกบั คนทม่ี โี ทสะมาก เรอื่ งทส่ี ำหรบั เราไมม อี ะไร แตสำหรับเธอใหญเ ทา ฟา บางทกี ็ขวางปาขา วของท้งั คนและ สตั วก ระเจงิ คนละทาง ทจี่ รงิ เขากม็ เี มตตาคนและสตั วอ ยบู า ง โดยเฉพาะสัตวเขาใหอาหารทุกวัน แตถาขัดใจเขาเขาอาจจะ ทำรายไดเหมอื นกัน หนูไมรจู ะทำจติ ยังไงจึงจะไมทกุ ขม ากจน เกินไปคะ ? ทุกวันนี้ตองทำงานดวยกันเกี่ยวของตลอดเวลา หนู เองก็น่ังสมาธิบาง สวดมนตแทบทุกวัน เจริญสติดวยคะ แต วา สตหิ นมู นั ยงั ไมก ลา แขง็ ดี เมอ่ื ไดย นิ ถอ ยคำกระทบหบู างครงั้ หลายๆครงั้ มนั กำหนดไมทนั คะ กลายเปนวา เรารับมันมาปรุง เปน อารมณ แตก ย็ งั ดที หี่ นยู งั สามารถควบคมุ ไมใ หม นั กลายเปน โทสะหยาบออกมา พอโกรธเกดิ กจ็ ะรตู ง้ั แตอ าการตง้ั ตน ของมนั บางทยี นิ หนอๆๆๆ แตห นกู ลวั วา แบบนจี้ ะกลายเปน เราไปกำหนด จิตฟงเขาหรอื เปลา คะ ตอนน้หี นเู รมิ่ สังเกตและรสู ึกวา ตวั เอง เร่ิมมคี วามคิดท่หี ยาบกระดาง และควบคมุ ไมไดมากขึน้ อันนี้พอสังเกตไดคะ หรือวา มันจะเปนการทดสอบ ท่ี พอเราเริ่มทำดีก็จะมีมารแตถึงกระน้ันที่หนูกลัวมากกวา คือ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๙๗ การเปลี่ยนแปลงไปทางท่ีไมดี โบราณวาอยูกับไครก็จะเปน อยางนั้น จะหาวธิ ีการใดรับมอื กบั เรื่องน้ดี ีคะ กราบขอบพระคณุ อาจารยอ ยา งสงู ทส่ี อ งทางปญ ญา แกผ ทู ห่ี า งไกลเทียน แตกย็ ังพอมีโอกาสจะไดเ หน็ แสงเทยี นที่ อยูบนภูเขาทไ่ี กลลบิ ได ขอกราบสงิ่ ศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ ชว ยดแู ลอาจารยอ กี ทางหนงึ่ ให ทา นไดม อี ายุยนื ยาว เพ่ือเปน รม โพธิร์ มไทรใหเ รานานๆคะ คำตอบ ตลอด ๔๕ พรรษา ที่พระพุทธโคดมเผยแพรธรรม ทานไมเ คยสอนใหแ กป ญหาทคี่ นอน่ื แตสอนใหแ กป ญ หาที่ตัว เอง ฉะนั้นเร่ืองทบ่ี อกเลาไป มันเปน เรอื่ งของเขา เขามีโทสะ เทากับเขากำลังทำเหตุลงไปเกิดเปนสัตวนรก มิใชเปนเรื่อง ของเรา แตเราโงเอง ( ขออภยั ท่พี ูดตรง ) จงึ ไปรับเอากิเลส ของคนอน่ื มาเปน ของเรา แลว ทำใหไมสบายใจ หากปรารถนา จะแกป ญ หาเรอื่ งนี้ ตอ งเจรญิ สตแิ ละปญ ญาเหน็ ถกู ตามธรรม ใหเ กดิ ขน้ึ ตามวธิ กี ารทบ่ี อกเลา ไปนนั้ ทำไดถ กู ตอ งแลว แตต อ ง ปรับใหมีศีลบริสุทธ์ิ และมีสัจจะคุมใจ แลวเรงความเพียรให มากขึ้น ทำจนกวาตัวเองจะหายโง และทุกครั้งที่ไดยินเสียง ขัดใจเขากระทบประสาทหู ตองกำหนดวา “เรื่องของเขาๆ ๆๆๆ” ไปเรอื่ ยๆจนกวาอารมณไ มสบายใจจะหมดไป คนทม่ี คี วามเหน็ ผิด ยอ มเขารวมกลุมกบั คนท่มี ีความ

๙๘ www.kanlayanatam.com เหน็ ผดิ ดวยกัน ซง่ึ เปนจรงิ ตามคำกลาวของคนโบราณ แตไ ม เปนความจริงของคนท่ีมีสติและปญญาเห็นถูกตามธรรมกลา แข็ง หากผูถามปญหาจำเปนตองทำงานรวมกับคนที่มีโทสะ โดยไมทำใหตัวเองหวั่นไหว ตองทำใจใหไดตามที่บอกเลามา แลวใหอภัยในทุกสิ่งท่ีเปนเหตุขัดใจไดแลว ยอมมีเมตตาเกิด ขึน้ และทำใหม ีอารมณส งบและเยน็ ๔๗. บาปจากการทำแทง คำถาม บาปจากการทำแทง หากสำนกึ ผดิ จริงๆ และตัง้ ใจ ปฏบิ ัตธิ รรม จะมโี อกาสรอดพน จากอบายภูมิและเขาถงึ ธรรมไดหรือเปลา ขอความกรุณาใหค ำตอบดวยครบั ขอบพระคุณเปนอยา งสงู ครับ คำตอบ หากสำนึกผดิ และไปขอขมากรรมตอ สงิ่ ศกั ดิ์สทิ ธ์ิ เชน พระพทุ ธรปู ศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ หรอื พระธาตเุ จดยี ท มี่ คี นกราบไหวบ ชู าอยู เสมอ เม่อื ขอขมากรรมแลว ตองไมป ระพฤติบาปเชนน้ันใหเ กดิ ขึน้ อกี แลว หันมาปฏบิ ัติธรรมที่สมควรแกธ รรม โอกาสหนพี น หรือปด อบายภมู ยิ อ มเกิดข้ึนได ในครั้งพุทธกาล อมั พปาลีและ

สนทนาภาษาธรรม เล่ม ๒๑ ๙๙ อัฑฒกาสี ยังบรรลุอรหัตตผลได สวนสิริมาโสเภณีแหงแควน มคธ เลกิ ประพฤติมิจฉาชีพ แลวหนั มาปฏบิ ัตทิ าน ศลี ภาวนา ยงั สามารถบรรลโุ สดาปต ตผิ ล ขณะยงั เปน ฆราวาส ซง่ึ สามารถ ปดอบายภูมไิ ด ตายเกดิ อกี ไมเกินเจ็ดชาติ ยอ มเขา สนู พิ พาน ๔๘. ปวดทอ งประจำเดอื น คำถาม กราบเรียน ดร.สนองทีเ่ คารพ หนมู ปี ญหาอยากถามดังนค้ี ะ ๑. หนมู อี าการปวดทอ งประจำเดอื นเกอื บทกุ เดอื น มอี ยู วนั หนง่ึ หนนู อนหลบั ไปแตค นื นนั้ ไมไ ดท ำกรรมฐานปรากฏวา หนู รสู ึกตวั ขนึ้ มา รสู ึกที่ทอ งและขาเหมือนกบั ตอนที่ไดรบั ความเจบ็ ปวดอยู คอื ความรสู กึ มนั บอกแตม นั กลบั ไมไ ดเ จบ็ ปวดเหมอื นกบั ตอนตนื่ หนกู น็ อนดอู าการอยพู กั หนง่ึ กห็ ลบั ไป อนั นใี้ ชก ารแยก รปู แยกนามหรอื เปลา คะ มนั เกดิ ขน้ึ ไดอ ยา งไรเพราะหนไู มไ ดท ำ สมาธกิ อ นนอน แตป กติทำเปนประจำมากบางนอ ยบา ง ๒. การเหน็ อาการเจบ็ ปวดของรา งกาย แตเราไมเ จ็บ เหมอื นกับปกตใิ ชส มาธิระดับอุปจารสมาธหิ รือไม เมื่อเราเฝา มองดอู าการเหลา นน้ั จะทำใหเราเห็นไตรลกั ษณไดอ ยา งไร กราบขอบพระคณุ สำหรับคำตอบคะ