รายงานการประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV)เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา

รายงานการประเมินโครงการสง่ เสริมการจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม(DLTV) เพ่ือยกระดบั คณุ ภาพการศึกษา สำนักงานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 นางสาวมลทิรา รตั นบรุ ี ศกึ ษานิเทศก์ สำนักงานเขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

ก รายงานการประเมนิ โครงการสง่ เสริมการจดั การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดบั คณุ ภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 ผู้รายงาน นางสาวมลทิรา รัตนบุรี ปีงบประมาณ พ.ศ.2562 บทสรุปสำหรับผู้บริหาร การประเมินโครงการคร้ังนี้ ใช้รูปแบบการประเมินแบบซิปป์ (CIPP Model) โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือ (1)ประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพ การศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3 ด้านบริบท (Context)ด้านปัจจัย นำเข้า (Input) ด้านกระบวนการ (Process) และด้านผลผลิต(Product) (2)เพ่ือประเมินความพึงพอใจต่อ โครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 เคร่ืองมือที่ใช้ในการประเมินโครงการ ได้แก่ แบบสอบถามความคิดเห็นต่อโครงการด้านบริบท (Context) ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) ด้าน กระบวนการ (Process) ด้านผลผลิต (Product) และแบบสอบถามความพึงพอใจต่อโครงการการส่งเสริม การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศกึ ษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3 ประชากรในการประเมินโครงการคร้ังนี้ ได้แก่ (1) บุคลากรทางการศึกษา จำนวน 21 คน (2) ผบู้ ริหารสถานศกึ ษา จำนวน 40 คน (3) ครู จำนวน 152 คน ผลการประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือ ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 พบว่า ดา้ น บริบท (Context) มีความสอดคล้องและเหมาะสมในระดับมากที่สุด ( X =4.74) และผ่านเกณฑ์การ ประเมินตามท่ีกำหนด ( X =3.50–4.49) ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) มีความเหมาะสมและเพียงพอใน ระดับมากที่สุด ( X =4.60) และผ่านเกณฑ์การประเมินตามท่ีกำหนด ( X = 3.50–4.49) ด้าน กระบวนการ (Process) มีความสอดคล้องและเหมาะสมในระดับมากที่สุด ( X =4.64) และผ่านเกณฑ์การ ประเมินตามทกี่ ำหนด ( X = 3.50– 4.49) ดา้ นผลผลติ (Product) ไดแ้ ก่ (1) ผลสำเร็จในการจดั กจิ กรรมตาม โครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 อยู่ในระดับมากที่สุด ( X =4.73) และ ผ่านเกณฑ์การประเมินที่กำหนด ( X = 3.50–4.49 และ(2) โรงเรียนท่ีมีผลการทดสอบทางการศึกษา ระดับชาติขั้นพ้ืนฐาน (O-NET) ปีการศึกษา 2562 สูงกว่าค่าเฉลี่ยระดับประเทศหรือสูงกว่าปี การศึกษา 2561 ต้งั แต่ 2 กลมุ่ สาระขึน้ ไป คิดเปน็ ร้อยละ 100 ผลการประเมินความพึงพอใจต่อโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคณุ ภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนท่กี ารศึกษาประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3 อยู่ในระดบั มากทสี่ ุด ( X = 4.87) และผ่านเกณฑก์ ารประเมนิ ตามทกี่ ำหนด ( X = 3.50–4.49)

ข กติ ติกรรมประกาศ รายงานการประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อ ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ฉบับน้ี สำเร็จได้ด้วยความภาคภูมิใจของผู้รายงานเป็นอย่างยิ่ง ความสำเร็จดังกล่าวได้รับความอนุเคราะห์ จากผู้ทรงคุณวุฒิและผู้เก่ียวข้องหลายท่านที่มีส่วนร่วมตั้งแต่เริ่มต้นจนสิ้นสุดโครงการ ทั้งการศึกษา สภาพปัญหาและความต้องการ การวางแผนกำหนดกิจกรรม การปฏิบัติตามแผน การกำกับ ติดตาม และประเมินผลโครงการ ตลอดจนการนำผลการประเมินไปใช้ในการส่งเสริมาการจัดการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ในสถานศึกษาในสังกัดอย่างต่อเน่ือง ผลการประเมินโครงการจะเป็น ข้อมูลและแนวทางในการตัดสินใจสำหรับกำหนดนโยบายการพฒั นาคุณภาพการศึกษาต่อไป ขอขอบคุณ นายธนาวุฒิ รักษ์หนู ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา นายเดโช ขวัญพุฒ รองผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา นางสาวสารีย์ นุ่มนวล ศกึ ษานิเทศก์ชำนาญการพิเศษ รองศาสตราจารย์ ดร.ชูศักดิ์ เอกเพชร อาจารย์ประจำหลักสูตรปริญญา โท สาขาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี ดร.ผกามาศ หอมกอ ผู้อำนวยการ โรงเรียนบ้านคลองปราบ และนางธนพร มีเพียร ครูชำนาญการพิเศษ โรงเรยี นบ้านห้วยห้าง สำนักงาน เขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ที่กรุณาเป็นผู้เช่ียวชาญตรวจสอบคุณภาพ เคร่ืองมือตลอดจนให้คำแนะนำและขอ้ เสนอแนะเก่ียวกบั การประเมินโครงการจนรายงานการประเมิน โครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3 สำเรจ็ ไดด้ ว้ ยดี ขอขอบคุณบุคลากรทางการศึกษา ผู้บริหารสถานศึกษา และครู สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 และผู้ท่ีมีส่วนเก่ียวข้องกับการประเมินโครงการส่งเสริมการจัด การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดบั คุณภาพการศึกษาสำนกั งานเขตพื้นทีก่ ารศึกษา ประถมศกึ ษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3 ทกุ ทา่ นเป็นอย่างสูง ไว้ ณ โอกาสน้ี มลทริ า รตั นบรุ ี มิถุนายน 2563

ค สารบญั เรอื่ ง หน้า บทสรุปสำหรับผู้บริหาร………………………………………………………………………………………….. ก กติ ติกรรมประกาศ…………………………………………………………………………………………………. ข สารบญั ………………………………………………………………………………………………………………………. ค สารบัญตาราง…………………………………………………………………………………………………………….. จ สารบญั ภาพประกอบ…………………………………………………………………………………………………… ช บทที่ 1 บทนำ……………………………………………………………………………………………………………. 1 ความเป็นมาและความสำคญั ของปญั หา…………………………………………………………..... 1 วัตถุประสงค์ของการประเมนิ โครงการ………………………………………………………………….. 3 ขอบเขตของการประเมินโครงการ………………………………………………………………………… 3 ระยะเวลาการประเมินโครงการ……………………………………………………………………………. 4 นิยามศัพท์เฉพาะ……………………………………………………………………………………………….. 5 ประโยชน์ทไ่ี ดร้ บั จากการประเมนิ โครงการ…………………………………………………………….. 7 บทท่ี 2 เอกสารและงานวิจัยท่เี กย่ี วขอ้ ง………………………………………………………………………. 8 บรบิ ทสำนักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3………………………. 9 การจัดการศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม ………………………….…………………………………….. 22 แนวคิดและทฤษฎีที่เกยี่ วข้องกับการประเมนิ โครงการ……………………………………………. 43 แนวคิดเกย่ี วกบั ความพึงพอใจ……………………………………………………………………………… 68 งานวจิ ัยท่เี กี่ยวข้อง……………………………………………………………………………………………… 74 กรอบแนวคดิ การประเมนิ โครงการ……………………………………………………………………….. 76 บทที่ 3 วธิ กี ารประเมินโครงการ………………………………………………………………………………….. 78 รูปแบบการประเมนิ โครงการ…………………………………………………………………………… 78 ประชากรและกลมุ่ ตวั อยา่ ง……………………………………………………………………………..…. 78 เครอ่ื งมอื ทีใ่ ชใ้ นการประเมินโครงการ……………………………………………………………………. 80 การเก็บรวบรวมขอ้ มลู ………………………………………………………………………………………… 83 การวเิ คราะหข์ ้อมูล……………………………………………………………………………………………… 86 สถติ ทิ ี่ใชใ้ นการวเิ คราะหข์ อ้ มูล……………………………………………………………………………… 87 เกณฑท์ ใ่ี ชใ้ นการประเมินโครงการ………………………………………………………………………… 88

ง สารบญั (ตอ่ ) เร่ือง หนา้ แนวทางในการประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพ่อื ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนกั งานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศึกษา สรุ าษฎร์ธานี เขต 3……………………………………..….………….….…………………………………… 89 บทท่ี 4 ผลการประเมนิ โครงการ………………………………………………………………………………….. 95 ผลการวเิ คราะห์ข้อมลู พ้ืนฐานของผู้ตอบแบบสอบถาม………………………………………….. 95 ผลการประเมนิ โครงการดา้ นบริบท (Context) ด้านปจั จยั นำเขา้ (Input) 99 ด้านกระบวนการ(Process) และด้านผลผลติ (Product)………………………………………… ผลการประเมินความพงึ พอใจตอ่ โครงการสง่ เสรมิ การจดั การศึกษาทางไกลผา่ น ดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดบั คุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษา ประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3…………………….…………….……………………….………………. 114 บทท่ี 5 สรุปผล อภิปรายผลและข้อเสนอแนะ……………………………………………………………….. 118 สรุปผล…………………………………………………………………………………………………………. 118 อภิปรายผลการประเมินโครงการ…………………………………………………………………………… 122 ข้อเสนอแนะ……………………………………………………………………………………………………….. 129 บรรณานุกรม………………………………………………………………………………………………………. 131 ภาคผนวก…………………………………………………………………………………………………………………... 136 ภาคผนวก ก โครงการส่งเสรมิ การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม (DLTV) เพื่อ ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3…………………………………………………..…………………………………..……………………….. 137 ภาคผนวก ข รายนามผู้เชีย่ วชาญ………………………………………………………………………….. 142 ภาคผนวก ค หนังสือขอความอนเุ คราะหผ์ เู้ ชีย่ วชาญ....................................................... 144 ภาคผนวก ง เครื่องมือท่ีใชใ้ นการประเมินโครงการ.......................................................... 146 ภาคผนวก จ Print out ผลการประเมนิ รายด้าน ............................................................ 176 ภาคผนวก ฉ บัญชีรายช่อื โรงเรียนท่เี ก็บรวบรวมข้อมลู …………………………………………… 185 ภาคผนวก ช หนังสือขอความร่วมมอื เกบ็ ข้อมูลเพอื่ การวิจัย............................................ 188 ภาคผนวก ซ เอกสารประกอบการดำเนนิ งานโครงการ ................................................... 193 ภาคผนวก ฌ การเผยแพร่ผลงาน..................................................................................... 195 ประวตั ผิ ู้รายงาน................................................................................................................ 197

จ สารบัญตาราง ตารางท่ี หนา้ 2.1 ประเภทของการตดั สินใจ ………………………………..……………………………………………………………..55 2.2 โมเดลซปิ ป์ (CIPP Model) จำแนกตามวตั ถุประสงค์ วธิ ีการและความสัมพนั ธ์ กับการประเมิน………………………………………………………………………………………………………………57 3.1 ประชากรกลมุ่ บุคลากรทางการศึกษา..............................…………………………..………………………..79 3.2 ประชากรกล่มุ ผ้บู ริหารสถานศกึ ษา.................................……….…………………….……………………. 79 3.3 ประชากรกลุ่มครู…………….............................………………………………………….……………….………..80 3.4 ค่าความเช่อื มน่ั ของเครื่องมอื ประเมนิ โครงการ……………................................…….……….………….83 3.5 จำนวนและรอ้ ยละของแบบสอบถามทนี่ ำมาใช้ในการวิเคราะหข์ ้อมลู ……………………….…………..86 3.6 แนวทางในการประเมินโครงการสง่ เสริมการจดั การศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทยี ม (DLTV) เพอ่ื ยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษาสำนักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3…………………………………………………………………………………………………………………..….…….90 4.1 จำนวนและร้อยละข้อมูลพ้ืนฐานของบุคลากรทางการศกึ ษา …..............………….…..……………..…96 4.2 จำนวนและรอ้ ยละข้อมลู พน้ื ฐานของผู้บรหิ ารสถานศึกษา …..............……….…..………………….….97 4.3 จำนวนและร้อยละข้อมลู พ้ืนฐานของครู…..............……….………………………………………………….…98 4.4 ค่าเฉลีย่ และคา่ เบี่ยงเบนมาตรฐานจากความคดิ เห็นของบคุ ลากรทางการศึกษาและผู้บริหาร สถานศกึ ษาทมี่ ีตอ่ โครงการส่งเสรมิ การจดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพอื่ ยกระดบั คุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 ดา้ นบริบท…...................................................................................………………….…..………………..99 4.5 ความคิดเหน็ และขอ้ เสนอแนะด้านบริบทของโครงการสง่ เสรมิ การจัดการศึกษาทางไกลผา่ น ดาวเทยี ม (DLTV) เพือ่ ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา สรุ าษฎรธ์ านี เขต 3…………………………………………………………………………………………….…….……... 100 4.6 ค่าเฉล่ียและค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานจากความคิดเหน็ ของบุคลากรทางการศกึ ษา ผ้บู ริหาร สถานศกึ ษา และครูทม่ี ตี ่อโครงการส่งเสริมการจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพอ่ื ยกระดับคณุ ภาพการศึกษาสำนักงานเขตพน้ื ที่การศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 ด้านปจั จยั นำเข้า………………………………………………………………………………………………….……….101 4.7 ความคิดเหน็ และข้อเสนอแนะเก่ยี วกบั ปจั จยั นำเข้าของโครงการสง่ เสริมการจัดการศึกษา ทางไกลผา่ นดาวเทยี ม (DLTV) เพื่อยกระดับคณุ ภาพการศกึ ษาสำนักงานเขตพื้นท่กี ารศึกษา ประถมศกึ ษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3……………………………………………………………………………………103

ฉ สารบญั ตาราง (ต่อ) ตารางที่ หน้า 4.8 คา่ เฉลย่ี และคา่ เบี่ยงเบนมาตรฐานจากความคดิ เห็นของบุคลากรทางการศกึ ษา ผบู้ ริหารสถานศึกษา และครทู ม่ี ีต่อโครงการสง่ เสรมิ การจดั การศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทยี ม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ดา้ นกระบวนการ…………………………………………..………………….………………………..……..104 4.9 ความคิดเห็นและข้อเสนอแนะเกยี่ วกบั กระบวนการของโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดบั คุณภาพการศกึ ษา สำนักงานเขตพนื้ ที่การศกึ ษา ประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3…………..……………………………………….………………………………106 4.10 คา่ เฉลย่ี และคา่ เบ่ียงเบนมาตรฐานตามความคิดเห็นของบุคลากรทางการศึกษาผบู้ รหิ ารสถานศึกษา และครทู ี่มีต่อโครงการส่งเสริมการจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดบั คุณภาพการศกึ ษาสำนกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3 ดา้ นผลผลิต…………………………………………………………………………..…………………………..………..107 4.11 ความคิดเหน็ และข้อเสนอแนะดา้ นผลผลิตของโครงการสง่ เสรมิ การจดั การศึกษาทางไกล ผ่านดาวเทยี ม (DLTV) เพื่อยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษาสำนกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษา ประถมศึกษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3……………………………………..……………………….…………………112 4.12 ร้อยละโรงเรียนทม่ี ีผลการทดสอบทางการศึกษาระดบั ชาติขนั้ พน้ื ฐาน (O-NET) ปกี ารศกึ ษา 2562 สูงกว่าคา่ เฉล่ียระดับประเทศหรือสูงกวา่ ปีการศึกษา 2561 ตั้งแต่ 2 กลุม่ สาระขึน้ ไป………………………………………………………………………………………………………..………………114 4.13 ผลการประเมินความพึงพอใจ ต่อโครงการส่งเสริมการจดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคณุ ภาพการศึกษาสำนักงานเขตพืน้ ทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3………………………………………………………………………………………………..………………………………115 4.14 ความคดิ เห็นและข้อเสนอแนะต่อโครงการส่งเสรมิ การจัดการศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพือ่ ยกระดับคุณภาพการศกึ ษาสำนกั งานเขตพนื้ ที่การศึกษาประถมศกึ ษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3………………………………………………………………………………………………………………….…….117

ช สารบญั ภาพ ภาพประกอบที่ หน้า 2.1 โครงสร้างการบรหิ ารสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษา สรุ าษฎร์ธานี เขต 3 12 2.2 โมเดลการประเมนิ แบบซิปป์ (CIPP)…………………………………………………………………….. 55 2.3 กรอบแนวคิดการประเมินโครงการสง่ เสริมการจดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดบั คุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษา สุราษฎรธ์ านี เขต 3……………………………………………………………………………….…………… 77

1 บทท่ี 1 บทนำ ความเปน็ มาและความสำคัญของปญั หา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชปณิธานอันแน่วแน่ ใน การท่ีจะนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ในการยกระดับคุณภาพชีวิตและเพ่ิมโอกาสทางการศึกษาของ ประชาชน ทรงเจริญรอยตามเบื้องพระยุคลบาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่ได้ทรงใช้ เทคโนโลยีสารสนเทศหลายรูปแบบในโครงการพัฒนาประเทศ เพ่ือนำความร่มเย็นเป็นสุขให้เกิดแก่ ประชาชนชาวไทย (กระทรวงศกึ ษาธกิ าร, 2559: 8) ปัจจุบันประเทศไทยมีการเปล่ียนแปลงทางด้านเศรษฐกิจและสังคมอย่างรวดเร็ว รวมท้ัง ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการส่ือสารเกิดข้ึนค่อนข้างรวดเร็ว และส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิต เป็นอย่างมาก ซึ่งคุณภาพของคนเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาสังคมและประเทศ จึงต้องพัฒนา คณุ ภาพการศกึ ษา โดยการใช้เทคโนโลยกี ารสื่อสาร ซงึ่ เปน็ ปจั จัยสำคัญในการนำมาใช้ในการจดั การเรียนการสอนให้กับผู้เรียน ก่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างมีคุณภาพ ส่งผลให้กระทรวงศึกษาธิการได้ กำหนดเป้าหมาย และตัวบ่งช้ีการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง (พ.ศ. 2552-2561) ในส่วนท่ี เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ เพื่อให้คนไทยและการศึกษาไทยมีคุณภาพและได้มาตรฐาน ระดับสากล ในตวั บ่งชี้และค่าเปา้ หมายท่ี 1.4 ทกั ษะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศเพิม่ ขึ้นรอ้ ยละ 3 ตอ่ ปี ส่งผลให้คนไทยสามารถติดต่อส่ือสารกันได้ทั่วโลกในเวลาอันรวดเร็วและเรียนรู้ได้ตลอดชีวิต (กระทรวงศกึ ษาธกิ าร, 2559: 1) งานวิจัยของสถาบันวิจัยเพ่ือการพัฒนาประเทศไทย (ที ดี อาร์ ไอ) ช้ีให้เห็นว่าสาเหตุหลัก สว่ นหนึ่งของปัญหาคณุ ภาพการศึกษาไทย คือ การท่รี ะบบการศกึ ษาของไทยในปัจจุบันเป็นระบบที่ ไม่เอ้อื ต่อการสรา้ งความรับผดิ ชอบ (Accountability) หลักสูตรและตำราเรียนของไทยไม่สอดคล้อง กับการพัฒนาทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 (21st Century Skills) ซ่ึงมีผลทำให้การเรียน การสอน ตลอดไปจนถึงการทดสอบยังคงเน้นการจดจำเนื้อหามากกว่าการเรียน เพ่ือให้มีความรู้ ความเข้าใจ อย่างแท้จริง อีกท้ังสภาพการจัดการศึกษาของประเทศไทยในปัจจุบันกำลังประสบปัญหาในด้าน คุณภาพของนักเรียน ปรากฏอยู่ในหลายพื้นท่ีซ่ึงมีสาเหตุมาจากการขาดครูหรือครูไม่ครบชั้นไม่ครบ สาระการเรียนรู้ ครมู ีประสบการณ์หรือทักษะการจัดการเรียนรู้น้อย ขาดสื่อ อุปกรณ์ที่ทันสมัยและ การเข้าถึงได้ลำบาก ครูมีเวลาในการจัดการเรียนการสอนน้อย กิจกรรมของโรงเรียนมีมาก ทรัพยากรท่ีมีก็กระจัดกระจายไม่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ไดอ้ ย่างคุ้มค่า และการแกป้ ัญหาต่าง ๆ ก็ ทำได้ในวงจำกดั (กระทรวงศึกษาธกิ าร, 2559: 8) พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 ซึ่ง เป็นพระราชบญั ญตั ทิ ีเ่ น้นการปฏิรปู การศกึ ษาของประเทศ ทั้งด้านการบรหิ าร การจดั การเรียน การสอน โดยมีจุดเน้นที่ให้ผู้เรียนได้มีโอกาสเรียนรู้ตลอดชีวิต ได้เรียนตามความถนัด ตามความ สนใจ และไดร้ ับการบริการด้านการศึกษาจากรัฐอย่างมีคุณภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจัดการเรียน การสอนใน พ.ร.บ. การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 หมวด 9 เทคโนโลยีเพ่ือการศึกษา มาตรา 64

2 บัญญัติว่า รัฐต้องส่งเสริมและสนับสนุนให้มีการผลิต และพัฒนาแบบเรียน ตำรา หนังสือทาง วิชาการ ส่ือส่ิงพิมพ์อ่ืน วัสดุอุปกรณ์ และเทคโนโลยี เพ่ือการศึกษาอื่น โดยเร่งรัดพัฒนาขีด ความสามารถในการผลิต จัดให้มีเงินสนับสนุนการผลิต และมีแรงจูงใจแก่ผู้ผลิต และพัฒนา เทคโนโลยีเพื่อการศึกษา ทั้งนี้ได้เปิดให้มีการแข่งขันโดยเสรีอย่างเป็นธรรม มาตรา 65 บัญญัติว่า ให้มีการพัฒนาบุคลากรด้านผู้ผลิตและผู้ใช้เทคโนโลยีเพ่ือการศึกษา เพื่อให้มีความรู้ความสามารถ และทกั ษะในการผลติ รวมทั้งการใชเ้ ทคโนโลยีทเี่ หมาะสมมีคุณภาพ และประสิทธภิ าพ มาตรา 66 บัญญัติว่า ผู้เรียนมีสิทธิได้รับการพัฒนาขีดความสามารถในการใช้เทคโนโลยีเพื่อการศึกษาในการ แสวงหาความรู้ด้วยตนเองได้อย่างต่อเน่ืองตลอดชีวติ และมาตรา 67 บัญญัติว่า รัฐต้องส่งเสริมให้ มีการวิจัยพัฒนาการผลิตและการพัฒนาเทคโนโลยีเพ่ือการศึกษา รวมท้ังการติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผลการใช้เทคโนโลยีเพื่อการศึกษา เพื่อให้เกิดการใช้งานท่ีคุ้มค่าและเหมาะสมกับ กระบวนการเรยี นรู้ของคนไทย การนำเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารมาใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนได้ อย่างมีประสิทธิภาพในปัจจุบัน เน้นการพัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยีทางไกล (Distance Learning) เป็นการจัดการศึกษาท่ีใช้เทคโนโลยีในการจัดการเรยี นการสอนในทุกห้องเรียน แกป้ ัญหา การขาดแคลนครูในโรงเรียนขนาดเล็ก ครูสามารถจัดการเรียนรู้ในทุกสาระได้อย่างมีประสิทธิภาพ นกั เรียนและครูได้เข้าถึงสื่อเทคโนโลยีท่ีทนั สมัย นักเรียนและครมู ีเครือข่ายในการแลกเปลยี่ นเรียนรู้ และทุกภาคสว่ นเขา้ มามีส่วนรว่ มในการจดั การศกึ ษา การนำเทคโนโลยีการศกึ ษาทางไกล (Distance Learning) มายกระดับคุณภาพของการศึกษาเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่ การจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม (Distance Learning Television : DLTV) และการจัดการศึกษาทางไกลผ่านเทคโนโลยี สารสนเทศ (Distance Learning Information Technology : DLIT) มาดำเนินงานโดยเรง่ ดว่ นเพื่อ แก้ปัญหาคุณภาพการศึกษา โดยมีการจัดสภาพการสนับสนุนการจัดการเรียนการสอนของครูอย่าง ครบถ้วน ท้ังกระบวนการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนท่ีเน้นกระบวนการสร้างความรู้จากการ ลงมือปฏิบัติ เน้ือหา ตลอดจนสื่อและอุปกรณ์ท่ีจำเป็นในการจัดเรียนการสอน อันจะเป็นการลด ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา ลดช่องว่างและเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาท่ีมีคุณภาพให้กับ ประชาชนไทยทุกคน อันเป็นการดำเนินการตามรอยเบื้องพระยุคลบาทและสนองพระราชดำริในการ ที่จะพฒั นาการศกึ ษาไทยใหเ้ จริญก้าวหน ด้วยความตระหนักถึงความสำคัญของการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ในสถานศกึ ษา ผู้รายงานจงึ ได้ประเมินโครงการสง่ เสริมการจัดการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนกั งานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ขน้ึ โดยมีวัตถุประสงค์ 1)เพอ่ื ประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ด้าน บรบิ ท (Context) ด้านปัจจัยนำเขา้ (Input) ด้านกระบวนการ (Process) และด้านผลผลติ (Product) และ2)เพ่ือประเมินความพึงพอใจที่มีต่อโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคณุ ภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 โดยผลทไ่ี ด้จากการประเมินโครงการจะเปน็ แนวทางสำหรับผทู้ ่ีมสี ว่ นเกย่ี วข้องกบั โครงการส่งเสริมการ จัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นท่ี

3 การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 นำไปปรับปรุงและพัฒนาคุณภาพการศึกษาให้บรรลุตาม วตั ถปุ ระสงคต์ อ่ ไป วัตถปุ ระสงค์ของการประเมินโครงการ 1.เพ่ือประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือ ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ด้านบริบท (Context) ดา้ นปจั จัยนำเขา้ (Input) ด้านกระบวนการ (Process) และดา้ นผลผลติ (Product) 2.เพื่อประเมินความพึงพอใจที่มีตอ่ โครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพอ่ื ยกระดับคณุ ภาพการศกึ ษาสำนักงานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3 ขอบเขตของการประเมินโครงการ 1. ขอบเขตด้านเนอ้ื หา 1.1 การประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ผู้รายงานได้กำหนดกรอบแนวคิดในการประเมินตามรูปแบบการประเมินซิปป์โมเดล (CIPP Model) ของสตัฟเฟิลบีม (Stufflebeam) (บุญชม ศรีสะอาด, 2545: 227-228) ซึ่งมีขอบเขตด้านเนื้อหาในการ ประเมินโครงการ 4 ดา้ น ประกอบด้วย 1.1.1 ด้านบริบท (Context) ของโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศกึ ษาสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ ธานี เขต 3 เป็นการประเมิน ความสอดคล้องและความเหมาะสมของหลักการ เหตุผล วัตถุประสงค์ เป้าหมาย กิจกรรม สภาพปัญหาและความต้องการจำเป็นในการจัดทำโครงการส่งเสริมการจัด การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพ่อื ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา ประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 1.1.2 ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) ของโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ ธานี เขต 3 เป็นการประเมินความเหมาะสมและความเพียงพอของปัจจัยท่ีนำมาใช้ในการดำเนินงาน โครงการ ไดแ้ ก่ บคุ ลากร งบประมาณ สือ่ วัสดุ อุปกรณ์ สถานที่ และการบริหารจดั การโครงการ 1.1.3 ด้านกระบวนการ (Process) ของโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 เป็นการประเมินความสอดคล้องและความเหมาะสมของการวาง แผนการดำเนินงาน การจัดระบบข้อมูลสารสนเทศ การจัดการด้านบุคลากร การดำเนินกิจกรรมตาม โครงการ การนิเทศ กำกับ ติดตาม การประเมินผล การปรับปรุงพัฒนาและการประชาสัมพันธ์ โครงการ 1.1.4 ด้านผลผลิต (Product) ของโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ ธานี เขต 3 เป็นการประเมินการบรรลุตามวัตถุประสงค์ของโครงการ คือ 1) ผลสำเร็จในการจัด

4 กิจกรรมตามโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 2) ผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ัน พน้ื ฐาน(O-NET) นกั เรยี นชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนขนาดเล็ก ปีการศึกษา 2562 ของสำนักงาน เขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 1.2 การประเมินความพงึ พอใจที่มตี ่อโครงการส่งเสรมิ การจัดการศึกษาทางไกลผา่ น ดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศกึ ษาสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ ธานี เขต 3 2. ประชากรและกลุม่ ตวั อย่าง 2.1 ประชากร ประชากรในการประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคณุ ภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ปงี บประมาณ พ.ศ.2562 ท้ังหมด จำนวน 352 คน ประกอบดว้ ยบุคคล 3 กลมุ่ ไดแ้ ก่ 2.1.1 บุคลากรทางการศึกษา ได้แก่ ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา รองผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้อำนวยการกลุ่ม หัวหน้าหน่วยตรวจสอบภายใน ศกึ ษานิเทศก์ ท่ีปฏิบตั ิหน้าทใ่ี นปงี บประมาณ พ.ศ.2562 ในสำนักงานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษา สุราษฎร์ธานีเขต 3 จำนวน 21 คน 2.1.2 ผู้บริหารสถานศึกษา ได้แก่ ผู้อำนวยการโรงเรียนและข้าราชการครู ที่รักษาการในตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน โรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 จำนวน 70 คน 2.1.3 ครูโรงเรยี นขนาดเล็กสังกัดสำนกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ ธานี เขต 3 จำนวน 327 คน 2.2 กลมุ่ ตัวอยา่ ง การกำหนดขนาดของกลุ่มตัวอย่างและวิธีการคัดเลือกกลุ่มตัวอ ย่างจากประชากร ผูใ้ ห้ข้อมลู ทั้ง 3 กลมุ่ ผ้รู ายงานไดด้ ำเนนิ การ ดังนี้ 2.2.1 บุคลากรทางการศึกษา ผู้รายงานได้ดำเนินการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive) จำนวน 21 คน 2.2.2 ผู้บรหิ ารสถานศึกษาและรักษาการในตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน ผู้รายงาน ผู้รายงานไดด้ ำเนินการเลือกกลุ่มตวั อยา่ งแบบเจาะจง (Purposive) จำนวน 40 คน 2.2.3 ครู ผู้รายงานผู้รายงานได้ดำเนินการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive) จำนวน 152 คน 3. ระยะเวลาการประเมนิ โครงการ การประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือ ยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษาสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3 ผรู้ ายงานได้ กำหนดระยะเวลาในการประเมินโครงการ ตั้งแต่ เดือน พฤศจิกายน พ.ศ.2561 ถึงเดือน กันยายน พ.ศ.2562

5 นิยามศัพท์เฉพาะ เพื่อให้เกิดความเข้าใจตรงกันในการประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกล ผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษา สรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 ผู้รายงานได้กำหนดนิยามศพั ทเ์ ฉพาะ ดังนี้ 1.โครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับ คณุ ภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 หมายถึง โครงการที่ สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 จัดทำขึ้นเพื่อส่งเสริม สนับสนุนการ ส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ของผู้บริหารสถานศึกษา ครู และนักเรียนใน สถานศกึ ษา สงั กัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 โดยมีการดำเนินงาน 5 กิจกรรม ดงั น้ี 1.1 กิจกรรมจัดทำแผนงาน/โครงการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) หมายถึง กิจกรรมการประชุมคณะทำงานเพื่อจัดทำเอกสารแนวทางการดำเนินการจัดการศึกษา ทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพ่ือใช้ในกจิ กรรมประชุมเชิงปฏิบัติการสร้างความรู้ความเข้าใจการจัด การศกึ ษาโดยใชก้ ารศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) 1.2 กิจกรรมจัดสรรงบประมาณในการซ่อมบำรุงอุปกรณ์ DLTV ที่ชำรุด หมายถึง กิจกรรมท่ีสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต ๓ กำหนดแนวทางการพิจารณา จัดสรรงบประมาณในการซ่อมบำรุง อุปกรณ์ท่ีชำรุด ให้กับโรงเรียนขนาดเล็กที่จัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทยี ม โดยพิจารณาให้กับโรงเรียนทย่ี ังไม่เคยได้รับจัดสรรงบซ่อมบำรุงในปีการศึกษาทผี่ ่านมา 1.3 กิจกรรมสร้างความรู้ความเข้าใจการจัดการศึกษาโดยใช้การศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม (DLTV) หมายถึง กิจกรรมการประชุมปฏิบัติการเพ่ือให้ผู้บริหารสถานศึกษา ครู มีความรู้ ความเข้าใจมีทักษะในการพัฒนาการจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) 1.4 กิจกรรมนิเทศ กำกับ ติดตาม หมายถึง กิจกรรมท่ีศึกษานิเทศก์ ปฏิบัติการนิเทศ ติดตาม การดำเนินงานการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ปีงบประมาณ พ.ศ.2562 โดยใช้กระบวนการนิเทศแบบ PIDRE ประกอบด้วย ๕ ขั้นตอน ได้แก่ ขนั้ ท่ี ๑ การวางแผน การนิเทศ (Planning-P) ข้ันที่ ๒ ให้ความรู้ก่อนการนิเทศ (Informing-I) ขั้นท่ี ๓ ดำเนินการนิเทศ (Doing-D) ขั้นที่ ๔ การสร้างขวัญกำลังใจและยกย่องเชิดชูเกียรติ (Reinforcing-R) ขั้นท่ี ๕ สรุป รายงานผลการนเิ ทศ (Evaluating-E) 1.5 กิจกรรมคัดเลือก วิธีการปฏิบัติท่ีดี (Best Practice) การจัดการศึกษาโดยใช้ การศึกษาทางไกล (DLTV) หมายถึง กิจกรรมยกย่องโรงเรียนที่มีวิธีปฏิบัติท่ีเป็นเลิศ ในการส่งเสริม คุณภาพการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ที่ประสบผลสำเร็จ สามารถเป็นแบบอย่างและเป็น เครือข่ายช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งในการดำเนินงานในการส่งเสริมคุณภาพการศึกษา ให้แก่ โรงเรยี นอื่น ๆ 2. การประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อ ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 หมายถึง การเก็บรวบรวมข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูล การแปลความหมายข้อมูลเกี่ยวกับการดำเนินงานตาม

6 โครงการเพอื่ ให้ได้สารสนเทศในการตัดสินใจเกี่ยวกบั โครงการ โดยประยุกตใ์ ชซ้ ิปป์โมเดล (CIPP Model) ของสตฟั เฟลิ บมี (Stufflebeam) เปน็ รปู แบบการประเมินในคร้งั น้ี ประกอบดว้ ย 4 ดา้ น ดังน้ี 2.1 ด้านบริบท (Context) หมายถึง สภาพปัญหาและความต้องการของสำนักงาน เขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 หลักการและเหตุผล วัตถุประสงค์ เป้าหมาย และวิธีการดำเนินงานโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับ คุณภาพการศกึ ษาสำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 2.2 ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) หมายถึง บุคลากร งบประมาณ สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ สถานที่ และการบริหารจัดการโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือ ยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษาสำนกั งานเขตพ้นื ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 2.3 ด้านกระบวนการ (Process) หมายถึง ขั้นตอนต่างๆ ของการดำเนินกิจกรรม โครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 เพ่ือให้บรรลุวัตถุประสงค์ของโครงการ ได้แก่ การจัดระบบขอ้ มลู สารสนเทศ การจัดการดา้ นบุคลากร การประชาสัมพันธ์โครงการ การดำเนิน กจิ กรรมตามโครงการ การนิเทศ กำกับ ตดิ ตาม การประเมนิ ผลและการปรับปรงุ พัฒนา 2.4 ด้านผลผลิต (Product) หมายถึง ผลสำเร็จในการจัดกิจกรรมตามโครงการ สง่ เสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขต พื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ประกอบด้วย 5 กิจกรรม ได้แก่ 1) จัดทำแผนงาน/ โครงการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม(DLTV) 2) จัดสรรงบประมาณในการซ่อมบำรุงอุปกรณ์ (DLTV) ที่ชำรุด 3) สร้างความรู้ความเข้าใจการจัดการศึกษาโดยใช้การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) 4) นิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา โดยใช้การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) 5) คัดเลือก วิธีการปฏิบัติท่ีดี (Best Practice)การจัดการศึกษาโดยใช้การศึกษาทางไกล (DLTV) 2.ผลการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติข้ันพื้นฐาน(O-NET)นักเรียนช้ันประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนขนาดเลก็ ปีการศึกษา 2562 ของสำนกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3 3.ความพึงพอใจต่อโครงการ หมายถึง ความรู้สึกของบุคลากรทางการศึกษา ผู้บริหาร สถานศึกษา และครู สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ท่ีมีต่อ ผลสำเร็จของการดำเนินงานโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อ ยกระดับคณุ ภาพการศกึ ษาสำนักงานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 4.บุคลากรทางการศึกษา หมายถึง ผู้ท่ีทำหน้าที่ให้บริการหรือปฏิบัติงานท่ีเก่ียวเนื่องกับ การจัดการเรียนการสอน ได้แก่ ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา รองผู้อำนวยการสำนักงาน เขตพ้ืนที่การศึกษา ผู้อำนวยการกลุ่ม หัวหน้าหน่วยตรวจสอบภายใน ศึกษานิเทศก์ สำนักงานเขต พน้ื ท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ทปี่ ฏิบตั หิ น้าทป่ี ีงบประมาณ พ.ศ. 2562 5.ผู้บริหารสถานศึกษา หมายถึง บุคลากรวิชาชีพที่รับผิดชอบการบริหารสถานศึกษา แต่ละแห่ง ได้แก่ ผู้อำนวยการโรงเรียน และข้าราชการครูท่ีรักษาการในตำแหน่งผูอ้ ำนวยการโรงเรยี น โรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต3 ปฏิบัติหน้าท่ี ปงี บประมาณ พ.ศ.2562

7 6.ครู หมายถึง ผู้ทำหน้าท่ีจัดการเรียนการสอนในสถานศึกษาโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัด สำนกั งานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 ปฏบิ ัตหิ นา้ ที่ปงี บประมาณ พ.ศ.2562 ประโยชนท์ ไ่ี ดร้ บั จากการประเมินโครงการ การประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อ ยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 มีประโยชน์ ตอ่ หนว่ ยงานทางการศกึ ษา ผูบ้ รหิ ารการศึกษา และผเู้ ก่ียวขอ้ งในการจัดการศกึ ษา ดังนี้ 1.ได้สารสนเทศที่เป็นประโยชน์สำหรับผู้บริหารการศึกษานำไปใช้ในการตัดสินยุติ โครงการ ดำเนินโครงการต่อและหรอื ปรับปรุงโครงการในบางสว่ น 2.ได้สารสนเทศท่เี ป็นประโยชนส์ ำหรับผูบ้ ริหารการศึกษาในการส่งเสรมิ การจดั การศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 และเป้าหมายของสำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน 3.ผู้บริหารการศึกษา ผู้บริหารสถานศึกษา ตลอดจนครูและบุคลากรทางการศึกษา สังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 เกิดความตระหนักและมีความ มุง่ มัน่ ในการสง่ เสรมิ การจดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) ตามบทบาทหนา้ ท่ี 4.สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาและหน่วยงานทางการศึกษาอ่ืนสามารถนำข้อค้นพบ จากการประเมินโครงการในด้านต่างๆ ไปใช้เป็นแนวทางในการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งการเลือกใช้ ปรับใชก้ ิจกรรมของ โครงการ และนำไปใชใ้ ห้สอดรับกบั บริบทของการจัดการศึกษา

8 บทที่ 2 เอกสารและงานวจิ ยั ทเี่ กยี่ วข้อง การรายงานผลการประเมินโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ครั้งน้ี ผู้รายงานได้ศกึ ษาเอกสารและงานวิจยั ทเี่ กีย่ วข้อง ดงั นี้ 1. บริบทสำนกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3 1.1 สภาพปจั จุบนั 1.2 สภาพการบรหิ ารงาน 1.3 อำนาจหน้าทข่ี องสำนกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศกึ ษา 1.4 ทิศทางการพัฒ นาคุณภาพการศึกษาของสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 1.5 แนวทางการดำเนินงานโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพอื่ ยกระดบั คุณภาพการศึกษาสำนักงานเขตพ้นื ที่การศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3 2. การจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม 2.1 ความหมายของการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม 2.2 การจดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม 2.3 ทฤษฎีการจดั การศกึ ษาทางไกล 2.4 การจัดการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม 2.5 มาตรฐานดา้ นการดำเนนิ การจัดการศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม 2.6 มูลนิธกิ ารศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม 2.7 หลกั การจัดการศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม 2.8 การจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมในระบบโรงเรยี น 2.9 การจัดการเรียนการสอนทางไกลผา่ นดาวเทยี มสำหรับหารศกึ ษาในระบบโรงเรียน 3. แนวคิดและทฤษฎที เี่ กีย่ วข้องกบั การประเมินโครงการ 3.1 ความหมายของการประเมนิ โครงการ 3.2 หลักการประเมนิ โครงการ 3.3 ประเภทของการประเมนิ โครงการ 3.4 รูปแบบการประเมินโครงการ 3.5 วัตถปุ ระสงค์ของการประเมินโครงการ 3.6 ขน้ั ตอนการประเมนิ โครงการ 3.7 ประโยชน์ของการประเมนิ โครงการ 3.8 เกณฑก์ ารประเมินโครงการ 3.9 การประเมนิ โครงการโดยรปู แบบจำลองซิปป์ (CIPP Model)

9 4. แนวคิดเกี่ยวกับความพึงพอใจ 4.1 ความหมายของความพึงพอใจ 4.2 ความสำคญั ของความพึงพอใจ 4.3 การวัดระดับความพงึ พอใจ 5. งานวิจยั ทเี่ ก่ียวข้อง 5.1 งานวิจยั ในประเทศ 5.2 งานวจิ ัยต่างประเทศ 6. กรอบแนวคิดการประเมนิ โครงการ 1. บรบิ ทสำนกั งานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 1.1 สภาพปัจจุบนั สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานีเขต 3 ต้ังอยู่หมู่ท่ี1 ถนนทาง หลวงแผ่นดินหมายเลข 41 ตำบลเวียงสระ อำเภอเวียงสระ จังหวัดสุราษฎร์ธานี มีหน้าที่ในการ ส่งเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานครอบคลุมพื้นท่ี 6 อำเภอของจังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้แก่ 1) อำเภอเวียงสระ 2) อำเภอบ้านนาสาร 3) อำเภอบ้านนาเดิม 4) อำเภอพระแสง 5) อำเภอเคียนซา และ 6) อำเภอชัยบุรี โดยมี นายธนาวุฒิ รักษ์หนู ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีบุคลากรทางการศึกษาในเขตพ้ืนที่การศึกษา จำนวน 64 คน สถานศึกษาในสังกัด จำนวน 154 โรงเรียน (สำนกั งานเขตพื้นท่กี ารศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎร์ธานี เขต 3, 2562:1) 1.2 สภาพการบริหารงาน การบริหารจัดการศึกษาของสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 มีโครงสรา้ งในการบรหิ ารงานประกอบด้วย 9 กลุม่ 1 หนว่ ย ดงั นี้ 1.2.1 กลมุ่ อำนวยการ 1.2.2 กลุ่มบรหิ ารงานบคุ คล 1.2.3 กลมุ่ กฏหมายและคดี 1.2.4 กลมุ่ พัฒนาครแู ละบุคลากร 1.2.5 กลุ่มนโยบายและแผน 1.2.6 กลุ่มส่งเสรมิ การจัดการศกึ ษา 1.2.7 กลมุ่ สง่ เสริมการจดั การศึกษาทางไกล เทคโนโลยแี ละการสอื่ สาร 1.2.8 กลุ่มบรหิ ารงานการเงินและสินทรพั ย์ 1.2.9 กลมุ่ นเิ ทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา 1.2.10 หน่วยตรวจสอบภายใน

โครงสร้างการบริหารสำนักงานเขตพน้ื ท โครงสร้างการบริหารสำนักงานเขตพื้นท สำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาป หน่วยตรวจสอบภายใน กล่มุ กลุ่ม กลมุ่ กลุม่ กล อำนวยการ บรหิ ารงาน นโยบายและ บริหาร ส่งเสรมิ การ การเงนิ บคุ คล แผน สินทร จัดการศกึ ษา เครือข สถานศ ภาพประกอบท่ี 2.1 โครงสรา้ งการบรหิ ารสำนกั งานเขตพ

10 ท่กี ารศึกษาประถมศึกษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 ท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ประถมศกึ ษาสรุ าษฎรธ์ านี เขต 3 คณะกรรมการตรวจสอบประเมนิ ผล และนเิ ทศการศึกษา ลุ่ม กล่มุ กล่มุ กลมุ่ กลุ่ม นเิ ทศติดตาม พฒั นาครู กฎหมายและ รงาน และประเมินผล สง่ เสรมิ การจดั นและ และ คดี รัพย์ การจัด บุคลากร การศกึ ษาทางไกล เทคโนโลยี สารสนเทศและการ ส่อื สาร ข่ายสถานศึกษา ศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พื้นทีก่ ารศึกษาประถมศึกษาสุราษฎรธ์ านี เขต 3 12

13 1.3 อำนาจหน้าทข่ี องสำนักงานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษา สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานีเขต 3 เป็นหน่วยงานทาง การศึกษาท่ีอย่ภู ายใต้การกำกับดูแลของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน มอี ำนาจหนา้ ที่ ดงั น้ี 1.3.1 ตามมาตรา 37 แห่งพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546 และแกไ้ ขเพม่ิ เติม ดังน้ี (ราชกจิ จานเุ บกษา.2546:14) 1) อำนาจหน้าท่ีในการบริหารและการจัดการศึกษา และพัฒนาสาระของ หลักสูตรการศึกษาให้สอดคล้องกับ หลักสูตรแกน กลางการศึกษาข้ันพื้ นฐานขอ งคณ ะกรรมการ การศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน 2) อำนาจหนา้ ทีใ่ นการพัฒนางานด้านวชิ าการและจดั ให้มีระบบประกันคุณภาพ ภายในสถานศึกษารว่ มกับสถานศกึ ษา 3) รับผิดชอบในการพิจารณาแบ่งส่วนราชการภายในของสถานศึกษาและเขต พ้ืนที่การศกึ ษา 4) ปฏิบัตหิ น้าที่อ่ืนตามท่ีกฎหมายกำหนด 1.3.2 ตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่องการแบ่งส่วนราชการภายในเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษา พ.ศ.2553 และทีแ่ กไ้ ขเพ่ิมเติม ดังนี้ 1) จัดทำนโยบาย แผนพัฒนาและมาตรฐานการศึกษาของเขตพ้ืนท่ีการศึกษาให้ สอดคล้องกับนโยบาย มาตรฐานการศึกษา แผนการศึกษา แผนพัฒนาการศึกษาข้ันพื้นฐานและความ ตอ้ งการทอ้ งถิน่ 2) วิเคราะห์การจัดตั้งงบประมาณเงินอุดหนุนท่ัวไปของสถานศึกษาและ หน่วยงานในเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษา และแจ้งการจัดสรรงบประมาณที่ได้รับให้หน่วยงาน ข้างตน้ รบั ทราบ รวมทงั้ กำกับ ตรวจสอบ ตดิ ตามการใชจ้ า่ ยงบประมาณของหน่วยงานดังกล่าว 3) ประสาน ส่งเสริม สนับสนุน และพัฒนาหลักสูตรร่วมกับสถานศึกษาในเขต พื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษา 4) กำกับ ดูแล ติดตาม และประเมินผล สถานศึกษาข้ันพ้ืนฐานในเขตพื้นท่ี การศึกษาประถมศึกษา 5) ศึกษา วิเคราะห์ วิจัยและรวบรวมข้อมูลสารสนเทศด้านการศึกษาในเขต พ้นื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษา 6) ประสานการระดมทรัพยากรด้านต่างๆรวมท้ังทรัพยากรบุคคลเพ่ือส่งเสริม สนบั สนนุ การจัดและพฒั นาการศกึ ษาในเขตพื้นที่การศึกษา 7) จัดระบบการประกันคุณภาพการศึกษาและประเมินผลสถานศึกษาในเขต พื้นทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษา 8) ประสาน ส่งเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษาของสถานศึกษาเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น รวมท้ัง บุคคล องค์กรชุมชน องค์กรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการ และสถาบันอื่นทีจ่ ัดรูปแบบทห่ี ลากหลาย

14 9) ดำเนินการและประสาน ส่งเสริม สนับสนุนการวิจัยและพัฒนาการศึกษา ในเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาประถมศึกษา 10) ประสาน ส่งเสริมการดำเนินงานของคณะอนุกรรมการและคณะทำงาน ด้านการศึกษา 11) ประสานการปฏิบัติราชการทั่วไปกับองค์กรหรือหน่วยงานต่างๆทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินในฐานะสำนักงานผู้แทนกระทรวงศึกษาธิการในเขตพ้ืนท่ี การศกึ ษาประถมศึกษา 12) ปฏิบัติหน้าท่ีอื่นเก่ียวกับกิจการภายในเขตพ้ืนที่การศึกษาที่มิได้ระบุให้เป็นหน้าที่ ของหน่วยงานใดโดยเฉพาะหรือปฏบิ ตั งิ านอืน่ ตามท่ีได้รบั มอบหมาย 1.4 ทศิ ทางการพัฒนาคุณภาพการศกึ ษาของสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษา สรุ าษฎร์ธานี เขต 3 สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ได้ร่วมกันกำหนด ทิศทางการพัฒนาการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (พ.ศ. 2562 - 2565) จากผลการวิเคราะห์สถานภาพของเขต พ้นื ที่การศึกษา (สำนักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3.2562:102) ดงั น้ี 1.4.1 วิสัยทัศน์ (vision) พฒั นาการศึกษาให้ได้มาตรฐานสอดคลอ้ งกบั หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง สู่ สงั คมอนาคตทยี่ ั่งยืน 1.4.2 พนั ธกจิ (Mission) 1 สง่ เสรมิ การพฒั นาผเู้ รียนใหม้ ีคุณภาพตามมาตรฐานสู่ความเปน็ เลศิ 2. เสรมิ สร้างโอกาสทางการศึกษาใหป้ ระชากรวยั เรยี นทุกคน (อายุ 3 –16 ปี) ได้รับการศึกษาอยา่ งทว่ั ถึง และมคี ุณภาพ 3. ส่งเสรมิ การจัดการศึกษาเพอื่ เสรมิ สร้างความมน่ั คงของสถาบันหลักของชาติแล การปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยท์ รงเป็นประมุข 4. ส่งเสริมการจัดการศึกษาเพอื่ พัฒนาคุณภาพชีวิตทเี่ ปน็ มิตรกับสิ่งแวดลอ้ ม ตาม หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 5. สง่ เสรมิ สนบั สนุน การพัฒนาครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษาสู่ความเป็นมืออาชีพ และได้รบั การยกย่องเชดิ ชูเกียรติ 6. พัฒนาระบบบริหารจัดการให้มีประสิทธิภาพ และน้อมนำหลักปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งสกู่ ารปฏิบัติ 1.4.3 ค่านยิ ม (Values) อธั ยาศัยดี มีวินัย ใสใ่ จบริการ 1.4.4 เป้าประสงค์ (Goals) 1. ผเู้ รียนทุกคนได้รบั การสง่ เสรมิ ให้มีคุณภาพตามมาตรฐานสคู่ วามเป็นเลิศ 2. ประชากรวยั เรยี นทกุ คน (อายุ 3 –16 ปี) ไดร้ ับโอกาสทางการศึกษาอยา่ งท่ัวถงึ และมคี ุณภาพ

15 3. ผู้เรียนทุกคนมีความจงรักภกั ดใี นสถาบันหลกั ของชาติและยึดมนั่ การปกครอง ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยท์ รงเป็นประมุข 4. ผ้เู รยี นทกุ คนมีคุณธรรม จรยิ ธรรม และค่านิยมทพ่ี งึ ประสงค์ 5. ผเู้ รียนมีทักษะในการดำเนินชีวติ ท่ีเป็นมติ รกับส่งิ แวดลอ้ ม ตามหลกั ปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียง 6. ครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษามสี มรรถนะและมวี ัฒนธรรมการทำงานท่มี ุ่งเนน้ ผลสัมฤทธิ์ มีผลงานเชงิ ประจักษ์ และได้รบั การยกย่องเชดิ ชูเกียรติ 7. สำนกั งานเขตพ้นื ที่การศึกษา และสถานศกึ ษามีประสิทธิภาพในการบริหารจดั การ เพ่อื พฒั นาคุณภาพการศึกษาตามหลักธรรมาภิบาล 1.4.5 กลยุทธ์ (Strategic) 1. พัฒนาคุณภาพผ้เู รยี นให้ไดม้ าตรฐานตามหลักสตู ร และเพิ่มขดี ความสามารถใน การแข่งขัน 2. เพ่มิ โอกาสการเขา้ ถึงการศกึ ษาอยา่ งทวั่ ถึง เสมอภาคและมีคุณภาพ 3. สง่ เสริมการจัดการศกึ ษาเพือ่ ความมน่ั คง 4. สง่ เสริมการจดั การศึกษาเพอ่ื เสริมสร้างคุณภาพชีวติ ทเ่ี ป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อมตาม หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 5. พัฒนาครแู ละบุคลากรทางการศึกษาส่คู วามเปน็ มืออาชพี 6. พัฒนาระบบการบริหารจัดการ และน้อมนำหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงสู่ การปฏบิ ัติ 1.4.6 ผลผลติ หลกั 1.ผ้จู บการศกึ ษากอ่ นประถมศกึ ษา 2.ผจู้ บการศึกษาภาคบงั คบั 3. เดก็ พิการไดร้ ับการศกึ ษาภาคบงั คบั และพัฒนาสมรรถภาพ 4.เดก็ ด้อยโอกาสและเดก็ ขาดโอกาสไดร้ บั การศกึ ษาภาคบงั คับ 5.เด็กท่ีมีความสามารถพเิ ศษได้รับการพัฒนาศักยภาพ 1.4.7 จุดเน้น 1.ผู้จบการศกึ ษากอ่ นประถมศกึ ษา 2.ผู้จบการศึกษาภาคบงั คบั 3. เด็กพิการได้รับการศกึ ษาภาคบงั คบั และพฒั นาสมรรถภาพ 4.เดก็ ด้อยโอกาสและเด็กขาดโอกาสไดร้ ับการศึกษาภาคบังคับ 5.เด็กท่มี คี วามสามารถพเิ ศษไดร้ ับการพฒั นาศักยภาพ

16 1.5 แนวทางการดำเนินงานโครงการส่งเสรมิ การจดั การศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพื้นทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 1.หลกั การและเหตผุ ล พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชบรมนาถบพิตร ทรงมีพระราชญาณทัศน์ ในดา้ นการศึกษาและประโยชน์ของการสื่อสารผ่านดาวเทียม ในการใช้เพ่ือการศกึ ษาของไทย สามารถ แก้ปัญหาในการเข้าถึงการศึกษาของประชาชนชาวไทยท่ีอาศัยอยู่ในพ้ืนที่ต่าง ๆ ท้ังชนบททุรกันดาร และห่างไกลความเจริญ ซึ่งขาดโอกาสในการศึกษาหาความรู้ประกอบกับพ้ืนท่ีดังกล่าวยังขาดแคลน ครูผู้สอน และอุปกรณ์การเรียนท่ีสง่ เสริมต่อการเรียน และการศึกษาของเด็กและเยาวชน อันจะสง่ ผล ระยะยาวต่อการพฒั นาทรัพยากรบุคคลใหม้ ีความรู้ความสามารถ มีสติปัญญาในการไตรต่ รองความคิด และการกระทำอย่างมีเหตุผล และมีคุณภาพชีวิต ที่ดีข้ึน เพื่อท่ีจะมาเป็นกำลังหลักสำคัญ ในการ รว่ มมือกนั พัฒนาประเทศใหม้ ีความผาสกุ สืบไปในเบ้ืองหนา้ การพัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยีทางไกล (Distance Learning) เป็นการจัด การศึกษาที่ใช้เทคโนโลยี ในการจัดการเรียนการสอนในทุกห้องเรียน แก้ปัญหาการขาดแคลนครูใน โรงเรียนขนาดเล็ก ครูสามารถจัดการเรียนรู้ในทุกสาระได้อย่างมีประสิทธิภาพ นักเรียนและครูได้ เข้าถึง สื่อเทคโนโลยีที่ทันสมัย นักเรียนและครูมีเครือข่ายในการแลกเปล่ียนเรียนรู้ และทุกภาคส่วน เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา การนำเทคโนโลยีการศึกษาทางไกล (Distance Learning) เพ่ือ มายกระดับคุณภาพการศึกษา จำแนกเป็น 2 รูปแบบ คือ การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (Distance Learning Television ; DLTV) และการจัดการศึกษาทางไกลผ่านเทคโนโลยีสารสนเทศ (Distance Learning Information Technology ; DLIT) โดยมีการสนับสนุนการจัดการเรียนการ สอนของครูอย่างครบถว้ น ทั้งกระบวนการออกแบบกจิ กรรมการเรยี นการสอนทีเ่ น้นกระบวนการสร้าง ความรู้จากการลงมือปฏิบัติ เน้ือหา ตลอดจนสื่อและอุปกรณ์ที่จำเป็นในการจัดเรียนการสอน อันจะ เป็นการลดความเหลือ่ มล้ำทางการศกึ ษา ลดช่องวา่ งและเพมิ่ โอกาสในการเข้าถึงการศึกษาท่มี ีคุณภาพ ใหก้ ับ ประชาชนทกุ คน การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของโรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ปีการศึกษา 2561 จำนวน 70 โรง ซึงเป็นโรงเรียนขนาดเล็ก พบว่า มิติทางคุณภาพผู้เรียนซ่ึงสะท้อนจากผลการทดสอบระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน(O-NET) ช้ันประถมศึกษาปี ที่ 6 ของโรงเรียนขนาดเล็ก ปีการศึกษา 2561 มีคะแนนเฉลี่ยท้ัง 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้ ต่ำกว่า ค่าเฉลี่ยระดับประเทศ จำนวน 31 โรง คิดเป็นร้อยละ 44.29 และจากรายงานผลการสำรวจการ เตรียมความพร้อมด้านการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ด้านการบริหารจัดการ อุปกรณ์ชำรุด และไมเ่ พยี งพอ ไมพ่ ร้อมตอ่ การดำเนนิ การจัดการเรียนการสอน สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ได้ตระหนักถึงความจำเป็นใน การเร่งดำเนินการช่วยเหลือและส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมของสถานศึกษา ท้ัง ด้านการบริหารจัดการ ด้านการดำเนินการจัดการเรยี นการสอน ด้านคุณภาพผู้เรียน และเพอ่ื เป็นการ ดำเนินการตามรอยเบื้องพระยุคลบาทและสนองพระราชดำริในการท่ีจะพัฒนาการศึกษาไทยให้

17 เจริญก้าวหน้า สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 จึงจัดทำโครงการ ส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเพ่ือยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนท่ี การศกึ ษาประถมศกึ ษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ขึ้น 2. วตั ถปุ ระสงค์ 2.1 เพ่ือให้ผู้บริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษามีความรู้ ความเข้าใจแนวทางการ ดำเนินงานพัฒนาการจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ทีถ่ ูกต้อง ชัดเจน 2.2 เพอ่ื นเิ ทศ ตดิ ตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทยี ม (DLTV) 2.3 เพื่อคัดเลือกสถานศึกษาท่ีมีวิธีปฏิบัติท่ีดี (Best Practice)การจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทยี ม (DLTV) 2.4 เพ่ือจดั สรรงบประมาณในการซ่อมบำรุงอปุ กรณ์ (DLTV) 3. เปา้ หมาย 3.1 เชิงปรมิ าณ 3.1.1 โรงเรียนในสังกัด จำนวน 70 โรง (โรงเรียนขนาดเล็ก) 3.1.2 ผูบ้ รหิ ารสถานศึกษา และครู จำนวน 140 คน 3.2 เชงิ คณุ ภาพ 3.2.1 ผู้บริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษามีความรู้ ความเข้าใจแนวทางการ ดำเนินงานโครงการพัฒนาการจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม (DLTV) ที่ถกู ตอ้ ง ชดั เจน 3.2.สถานศึกษาได้รับการนิเทศ ติดตามและสามารถนำข้อเสนอแนะจากการนิเทศ ตดิ ตามไปใชใ้ นการจดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) ระดับดขี ึ้นไปรอ้ ยละ 86 3.2.3 สถานศึกษามีวิธีปฏิบัติท่ีดี (Best Practice)การจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทยี ม (DLTV) อยา่ งนอ้ ย 1 ชน้ิ 3.2.4 สถานศึกษามีความพร้อมด้านอุปกรณ์ (DLTV) ในการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม(DLTV) งบประมาณ งบประมาณในการดำเนินงานโครงการ รวมทัง้ ส้ินเป็นเงนิ 100,000 บาท 4. ปจั จยั สนับสนุน ส่ือ วสั ดุ อุปกรณ์ ฯลฯ 5. ขน้ั ตอนและรายละเอียดกิจกรรม 1. วางแผนดำเนินการ 1.1 ประชุมจัดทำแผนงานโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 1.2 ผรู้ บั ผิดชอบแตล่ ะกจิ กรรม 1.3 จดั ทำปฏิทนิ การดำเนนิ งานของแตล่ ะกิจกรรม

18 2. ดำเนินการสง่ เสริมการจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม (DLTV) เพื่อยกระดบั คณุ ภาพการศกึ ษา 2.1 กิจกรรมจัดทำแผนงาน/โครงการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) หมายถึง กิจกรรมการประชุมคณะทำงานเพื่อจัดทำเอกสารแนวทางการดำเนินการจัดการศึกษา ทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) เพื่อใช้ในกิจกรรมประชุมเชิงปฏิบัติการสร้างความรู้ความเข้าใจการจัด การศึกษาโดยใช้การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) 2.2.1 วตั ถุประสงค์ (1) เพื่อให้คณะทำงานมีความรู้ ความเข้าใจตรงกันแนวทางการดำเนินการ จดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม(DLTV) (2) เพื่อจัดทำเอกสารแนวทางการดำเนินการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม(DLTV) ท่ีใชใ้ นกิจกรรมประชุมเชิงปฏิบัตกิ ารสร้างความรู้ความเข้าใจการจัดการศกึ ษาโดยใช้ การศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทียม(DLTV) 2.2.2 วธิ ีดำเนินงาน ผ้รู ายงานเปน็ วิทยากรในการประชมุ โดยดำเนนิ การ (1) ชี้แจงการดำเนินงานโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม DLTV (2) ช้ีแจงการดำเนินงานคณะกรรมการนิเทศติดตามการจัดการศึกษา ทางไกลผา่ นดาวเทียม DLTV (3) ชี้แจงการดำเนนิ งานตามหลักสูตรพฒั นาครูผู้สอนในการจดั การเรยี นการ สอนโดยใชก้ ารศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม DLTV (4) แบ่งกลุ่มจัดทำเอกสารแนวทางการดำเนินการจัดการเรียนรู้โดยใช้ การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียมตามองคป์ ระกอบของค่มู ือฯ (5) ทบทวน สรุป -การดำเนินงานโครงการส่งเสริมการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม DLTV -การดำเนินงานคณะกรรมการนิเทศติดตามการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม DLTV -การดำเนินงานหลักสูตรพัฒนาครูผู้สอนในการจัดการเรียนการสอนโดยใช้ การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม DLTV -การจัดทำเอกสารแนวทางการดำเนินการจัดการเรียนรู้โดยใช้การศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียมตามองคป์ ระกอบของเอกสาร

19 2.2 กิจกรรมจัดสรรงบประมาณในการซ่อมบำรุงอุปกรณ์ DLTV หมายถึง กิจกรรมที่กิจกรรมที่สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 กำหนดแนวทางการ พิจารณาจัดสรรงบประมาณในการซ่อมบำรุง อุปกรณ์ท่ีชำรุด ให้กับโรงเรียนขนาดเล็กท่ีจัดการศึกษา ทางไกลผา่ นดาวเทียม โดยพิจารณาใหก้ ับโรงเรียนที่ยงั ไม่เคยได้รับจัดสรรงบซ่อมบำรุงในปีการศึกษาทผี่ ่าน มา 2.2.1 วตั ถปุ ระสงค์ (1) เพือ่ ซอ่ มบำรุงอปุ กรณ์ DLTV ทดแทนอุปกรณืท่ชี ำรดุ 2.2.2 วิธีดำเนินงาน (1) สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ส่งแบบสำรวจความต้องการซ่อมบำรุง อุปกรณ์ DLTV ของโรงเรียนท่ีชำรุด ประจำปงี บประมาณ พ.ศ.2562 http://gg.gg/dltv_surat3 (2) สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ดำเนินการพิจารณาโรงเรียนที่ตอบ แบบสำรวจความต้องการซ่อมบำรุง อุปกรณ์ DLTV จำนวน 17 โรง จากโรงเรยี นท่ียงั ไม่เคยได้รับการ จัดสรรซ่อมบำรงุ (3) สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา แจ้งจัดสรรงบประมาณซ่อมบำรุง อุปกรณ์ ทชี่ ำรดุ ของโรงเรยี น (4) สถานศึกษาดำเนินการจัดซ้ือจัดจ้างรวบรวมเอกสาร ส่งหลักฐานขอ เบิกกับเขตพ้นื ท่ี 2.3 กิจกรรมสร้างความรู้ความเข้าใจการจัดการศึกษาโดยใช้การศึกษาทางไกล ผ่านดาวเทียม (DLTV) หมายถึง ประชุมปฏิบัติการให้กับผู้บริหารสถานศึกษา ครู และบุคลากร ทางการศึกษา ในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต 3 ที่เป็น กล่มุ เป้าหมาย จำนวน 70 โรง ซ่งึ ผูร้ ายงานเป็นวทิ ยากรในการประชมุ ปฏิบตั ิการฯ 2.3.1 วตั ถุประสงค์ (1) เพ่ือส่งเสริมให้ผู้บริหารและครู มีความรู้ ความเข้าใจนำแนวทางใน การดำเนินการ พัฒนาคณุ ภาพ การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม DLTV ไปใช้ในการขับเคล่อื นนโยบาย ของกระทรวงศึกษาธกิ ารลำานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พื้นฐานไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ (2) เพ่ือเป็นแนวทางในการดำเนินการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ทางไกลผา่ นดาวเทยี มDLTV 2.3.2 วธิ ดี ำเนนิ งาน (1) ผเู้ ข้าประชุมทำแบบทดสอบวัดความร้คู วามเข้าใจการจัดการศึกษา โดยใชก้ ารศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทยี ม(DLTV) (Pre-Test) (2) ผู้เข้าประชุม ชมวีดิทัศน์ แนวทางการขับเคล่ือนนโยบายและการ บริหารจดั การสูก่ ารปฏบิ ตั ิในระดบั โรงเรยี น (3) ผู้เข้าประชุมดู Power Point การเตรียมความพร้อมของโรงเรียน และหอ้ งเรียนปลายทาง

20 (4) ผู้เข้าประชุมปฏิบัติกิจกรรมตามใบงานท่ี 1 แบบประเมินตนเอง ของครูรายบุคคล ตามมาตรฐานการจัดการเรียนการสอนโดยใช้การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม โดย การสุ่มซกั ถามรายบคุ คล (5) ผู้เข้าประชุม ชมวีดิทัศน์ แนวทางการจัดการชั้นเรียนและการจัด กระบวนการเรยี นรขู้ องครูโรงเรยี นปลายทาง (6) ผู้เข้าประชุมดู Power Point การเตรียมการจัดการเรียนการสอน ของครปู ลายทาง แนวทางการจัดการชน้ั เรียนและการจดั กระบวนการเรียนรขู้ องครปู ลายทาง (7) ผู้เข้าประชุมปฏิบัติกิจกรรมตามใบงานท่ี ๒ แบบประเมินตนเอง ด้านคุณภาพนักเรียน ตามมาตรฐานการจัดการเรียนการสอนโดยใช้การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม โดยการสุ่มซักถามรายบุคคล (8) ผู้เข้าประชมุ ชมวีดิทัศน์ การตดิ ต้งั อุปกรณ์รบั สญั ญาณ (9) ผู้เข้าประชุมดู Power Point ปัญญาเน่งด่วนในการซ่อมบำรุง ติดตง้ั อปุ กรณ์ (10) ชี้แจงแนวทางการขับเคลื่อนโครงการพัฒนาการจัดการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) เพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษา สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต ๓ โดยกำหนดให้สถานศึกษาประเมินตนเองตามมาตรฐานการจัด การศกึ ษาทางไกลและส่งมายังสำนกั งานเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษา (11) สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษากำหนดการนิเทศ ติดตามการจัด การศึกษาทางไกล (12) ผู้เข้าประชุมทำแบบทดสอบวัดความรู้ความเข้ าใจการจัด การศึกษาโดยใช้การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม(DLTV) (Post-Test) 2.4 กิจกรรมนิเทศ กำกับ ติดตาม หมายถึง กิจกรรมท่ีศึกษานิเทศก์ ปฏิบัติการ นิเทศ กำกับ ติดตาม การดำเนินงานการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรม ปีงบประมาณ พ.ศ.2560 ใน สถานศกึ ษากลุ่มเป้าหมาย 2.4.1 วตั ถุประสงค์ เพ่ือนิเทศ กำกับ ติดตาม การดำเนินงานการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมใน สถานศกึ ษา ปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 2.4.2 วธิ ดี ำเนินงาน (1) จัดทำแผนนิเทศและเคร่ืองมือนิเทศ กำกับ ติดตามการดำเนินงาน การพฒั นาคุณธรรมจรยิ ธรรม (2) แต่งต้ังคณะกรรมการนิเทศ กำกับ ตดิ ตาม (3) นเิ ทศ กำกับ ติดตาม การดำเนินงานการพัฒนาคณุ ธรรมจริยธรรม (4) สรุปรายงานผลการนิเทศ กำกับ ติดตาม

21 2.5 กิจกรรมคัดเลือก วิธีการปฏิบัติที่ดี (Best Practice) การจัดการศึกษาโดยใช้ การศึกษาทางไกล (DLTV) หมายถึง กิจกรรมท่ีจัดขึน้ เพ่ือเป็นการยกย่องโรงเรียนที่มีวิธปี ฏิบัติที่เป็น เลิศ ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ที่ประสบผลสำเร็จ สามารถเป็น แบบอย่างและเป็นเครือข่ายช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งในการดำเนินงานในการพัฒนาคุณภาพ การศึกษา ใหแ้ ก่โรงเรียนอืน่ ๆ 2.5.1 วตั ถปุ ระสงค์ (1) เพื่อยกย่องและประกาศเกียรติคุณโรงเรียนท่ีมีวิธีปฏิบัติท่ีเป็นเลิศ (Best Practices) ในการพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม (DLTV) ท่ปี ระสบผลสำเรจ็ (2) เพ่ือสร้างขวัญและกำลังใจแก่โรงเรียนที่ปฏิบัติงานได้ประสบ ผลสำเร็จ เปน็ ทป่ี ระจกั ษ์ในการพฒั นาคุณภาพการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม (DLTV) (3) เพ่ือเป็นต้นแบบการพัฒนาโรงเรียนในการจัดการศึกษาทางไกล ผา่ นดาวเทียม (DLTV) ใหเ้ ป็นโรงเรียนทม่ี กี ารปฏิบัติงานอย่างยงั่ ยืนและเปน็ แบบอย่างทด่ี ี 2.5.2 วธิ ีดำเนินงาน (1) สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาแจ้งประกาศ เรื่อง การประกวด โรงเรียนท่ีมีวิธีปฏิบัติท่ีเป็นเลิศ (Best Practices) ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทยี ม (DLTV) ไปยังสถานศกึ ษาในสังกัด (2) สำนักแตง่ ต้ังคณะกรรมการประกวดระดับเขตพน้ื ที่การศึกษา (3) สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ประชุมคณะกรรมการประกวดระดับ เขตพื้นทีก่ ารศึกษา (4) สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ดำเนินการประกวดเพ่ือให้ได้โรงเรียน ท่ีมีวิธีปฏิบัติท่ีเป็นเลิศ (Best Practices) ในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) โดยการประเมนิ เชงิ ประจกั ษ์ และการตรวจสอบเอกสารรายงานผลการดำเนนิ งาน (5) สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษา ประกาศผลการคัดเลือก มอบเกียรติ บัตร 6. นิเทศ กำกบั ตดิ ตาม 1. ประชุมวางแผนและสร้างเครอ่ื งมือการนิเทศ 2. จัดทำปฏิทินการนิเทศ 3. ดำเนินการนเิ ทศ กำกบั ตดิ ตามผลการดำเนนิ งานแต่ละกิจกรรม 7. สรปุ รายงานผลการ 1. ประชมุ สรปุ ผลการดำเนินงาน 2. จัดทำรายงานผลการดำเนินงาน

22 2. การจดั การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม 2. 1 ความหมายของการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม ระบบการศึกษาทางไกล เป็นนวัตกรรมการศึกษาที่เกิดขึ้นเพื่อตอบสนองความ ต้องการของระบบการศึกษาปัจจุบัน ซึ่งเป็นยุคของข้อมูลข่าวสาร รวมถึงเป็นสังคมแห่งการเรียนรู้ นอกจากน้ียังเป็นการลดช่องว่างและเป็นการเปิดโอกาสทางการศึกษา ได้มีผู้ให้ความหมายของ การศึกษาทางไกลไว้มากมายหลายท่าน ท้ังนักการศึกษาในประเทศไทยและต่างประเทศ จึงขอนำคำ นิยามทน่ี กั การศกึ ษาบางทา่ นได้ใหไ้ วม้ านำเสนอใหเ้ ห็นความหมาย ดงั น้ี วจิ ิตร ศรีสอ้าน (2529) ได้ใหค้ วามหมายของ การเรยี นการสอนทางไกล (Distance learning) วา่ หมายถึง ระบบการจัดการเรียนการสอนทไ่ี ม่มีชั้นเรียน แต่อาศยั สื่อประสม อนั ได้แก่ ส่ือ ทางไปรษณีย์วิทยุกระจายเสียง วิยโุ ทรทัศน์ และการสอนเสรมิ รวมท้ังศูนย์บรกิ ารการศึกษาเป็นหลัก โดยมุ่งให้ผู้เรียนเรียนได้ด้วยตนเองอยู่กับบ้าน ไม่ต้องมาเข้าช้ันเรียนตามปกติ นอกจากน้ียังให้ ความหมายของ “การสอนทางไกล” ว่าหมายถึง การสอนท่ีผู้เรียนผู้สอนอยู่ไกลกันแต่สามารถมี กิจกรรมการเรียนการสอนรวมกันได้ โดยอาศยั ส่ือประสมเป็นสื่อการเรยี นการสอน โดยผู้เรยี นผู้สอนมี โอกาสพบกนั อยู่บ้าง ณ ศูนยบ์ ริการการศกึ ษาเท่าท่ีจำเป็น การเรยี นรสู้ ว่ นใหญ่เกิดขน้ึ จากสือ่ ประสมท่ี ผ้เู รียนใช้เรียนด้วยตนเองในเวลาและสถานท่ีทสี่ ะดวก การศึกษาทางไกล มีคำท่ีใช้เรียกอย่างแพร่หลายอยู่ 3 คำ คือ การศึกษาทางไกล (Distance education) การสอนทางไกล (Distance teaching) และการเรียนทางไกล (Distance learning) ซึ่งไม่ว่าจะใช้คำเรียกใดก็จะมีความหมายใกล้เคียงกัน แต่มีรายละเอียดปลีกย่อยท่ีแตกต่าง กนั ดงั นี้ 1. การศึกษาทางไกล (Distance education) หมายถึง ระบบของการจัดการศึกษาแบบ หน่ึงท่ีผสู้ อนและผูเ้ รยี นไมต่ ้องมาน่งั อยู่ในห้องเรียน คืออยู่ห่างไกลจากกัน การจัดการเรียนได้อาศยั ส่ือ ประเภทต่าง ๆ ที่ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ เช่น ส่ิงพิมพ์เคร่ืองมือจักรกล และอุปกรณ์ อิเล็กทรอนิกส์ต่าง ๆ ความหมายของการศึกษาทางไกลจึงมองความสำคัญหรือมีจุดเน้นท่ีระบบของ การใหก้ ารศกึ ษาท่เี น้นปฏสิ มั พนั ธร์ ะหวา่ งผสู้ อนกบั ผู้เรียน 2. การสอนทางไกล (Distance teaching) หมายถึง กระบวนการเรียนการสอนท่ีมีความ ยืดหยุ่นในเร่อื งของสถานที่ เวลา โดยถือเอาความสะดวกและความพร้อมของผู้เรยี นเป็นหลกั ลักษณะ การสอนท่ีสำคญั คือ เปดิ โอกาสในการเลือกวิธีการเรยี นการสอนได้อย่างกว้างขวางไมว่ ่าผูเ้ รียนจะอยูท่ ่ี ใด มีการใช้ส่ือการเรียนหลาย ๆ อย่าง ผู้เรียนไม่ต้องมานั่งเรียนในห้องเรียนและไม่ต้องมีครูสอน ประจำ 3. การเรียนทางไกล (Distance learning) หมายถึง รูปแบบทางกาเรียนรู้ที่ผู้เรียนได้รับ ความรู้และประสบการณ์จากส่ือการเรียนประเภทต่าง ๆ ผ่านทางระบบการส่ือสารมวลชนโดยมิต้อง

23 เขา้ ไปน่งั เรยี นในห้องใดห้องหน่ึง การเรียนร้ทู างไกลจึงมีจดุ เน้นที่บคุ คลแสวงหาความรู้ดว้ ยตนเองจาก ส่อื สารมวลชนประเภทตา่ ง ๆ นั่นเอง Holmberg (1985) การสอนทางไกล หมายถึง การสอนที่ผู้เรียนและผู้สอนไม่ได้มาเรียน หรือสอนกันซ่ึง ๆ หน้า แต่เป็นการจัดโดยใช้ระบบการสื่อสารแบบสองทาง ถึงแม้ว่าผู้เรียนและผู้สอน จะไมอ่ ย่ใู นหอ้ งเดยี วกนั ก็ตาม Key (1985 อ้างถึงใน สุรัตน์ สุทธิชัชวาล, 2555) ให้ความหมายของการศึกษาทางไกล โดยทั่วไปว่าหมายถึง การศึกษาซึ่งครูผู้สอนมิได้ปรากฏตัวในสถานท่ีท่ีการศึกษานั้นเกิดขึ้นหรือเป็น การศึกษาที่ครูผู้สอนอาจปรากฏตัวเป็นบางคร้ังหรือเพ่ือทำงานบางอย่าง ตามความหมายดังกล่าวมี ปัจจัยสำคัญ 2 ประการ คือ การอยู่ห่างกันระหว่างผู้เรียนและผู้สอน และการเปลี่ยนแปลงบทบาท ของครูผู้สอนซึ่งอาจจะมาพบปะกับผู้เรียนเป็นบางครั้งคราวเพ่ือปฏิบัติงาน หรือการแก้ปัญหาเก่ียวกับ การเรยี น เป็นตน้ Eiserman and Williams (1987) ทร่ี ะบุวา่ การสอนทางไกล หมายถึง การติดต่อส่อื สาร ทางการศึกษาโดยไม่ต้องมาเผชิญหน้ากัน ซง่ึ ทำไดห้ ลายรปู แบบ Burge Frewin (1985 อ้างถึงใน สุรัตน์ สุทธิชัชวาล, 2555) ให้ความหมายของการเรียน ทางไกลไว้ว่า หมายถึง กิจกรรมการเรียนที่สถาบันการศึกษาได้จัดทำให้กับผู้เรียน ซึ่งไม่ได้เลือกเข้า เรียนหรือไม่สามารถเข้าเรยี นในการสอนแบบชั้นเรียนปกติได้ กิจกรรมการเรยี นท่ีจดั ข้ึนใหม่นี้ เปน็ การ ผสมผสานวิธีการท่ีสัมพันธ์กับธรรมชาติ การกำหนดให้มีระบบการจัดส่งสื่อการสอนและมีการวาง แผนการดำเนินการ รูปแบบของธรรมชาติ ประกอบด้วย เอกสารส่ิงพิมพ์ โสตทัศนูปกรณ์ สื่อคอมพิวเตอร์ ซ่ึงผู้เรียนอาจเลือกใช้สื่อเฉพาะตนหรือเฉพาะกลุ่มได้มีการวางแผนการดำเนินการ มี ระบบการจัดส่งสื่อการสอนด้วยเทคโนโลยีต่าง ๆ สำหรับระบบบริการก็มีการจัดต้ังสถาบันการศึกษา ทางไกลขน้ึ เพื่อรับผิดชอบกิจกรรมการเรียนการสอน กดิ านันท์ มลิทอง (2543) ได้กล่าวว่า การศึกษาทางไกล (Distance education) หมายถึง ระบบการศึกษาที่ผู้เรียนและผ้สู อนอย่ไู กลกัน แต่สามารถทำให้เกิดการเรียนรู้ได้โดยอาศัยสื่อการสอน ในลักษณะของส่ือประสม โดยการใช้ส่ือต่าง ๆ รวมกัน อาทิเช่น ตำราเรียน เทปเสียง แผนภูมิ คอมพิวเตอร์หรือโดยการใช้อุปกรณ์โทรคมนาคมและสื่อมวลชนประเภทวทิ ยุและโทรทัศน์เข้ามาช่วย ในการแพร่กระจายการศึกษาไปยงั ผู้ที่ปรารถนาจะเรียนรู้ได้อยา่ งกว้างขวางทั่วทุกท้องถิ่น การศึกษาน้ี มีท้ังในระดับต้นจนถึงระดับสูงขั้นปริญญาการศึกษาทางไกลเป็นการศึกษาวิธีหนึ่งในการศึกษาท้ังใน ระบบและนอกระบบโรงเรียนที่อาศัยส่ือส่ิงพิมพ์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ และส่ือบุคคล รวมท้ังระบบ โทรคมนาคมรูปแบบต่าง ๆ เป็นหลักในการเรียนการสอน เพ่ือให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง จากสื่อเหล่าน้ีและอาจมีการสอนเสริมควบคู่ไปด้วยเพื่อให้ผู้เรยี นสามารถซักถามปัญหาจากผู้สอนเอง และผู้สอนเสริม โดยท่ีการศึกษาน้ีอาจจะอยู่ในรูปแบบของการศึกษาอิสระ การศึกษารายบุคคล หรือ รูปแบบของมหาวิทยาลัยเปดิ ก็ได้

24 สุมาลี สังข์ศรี (2539) การศึกษาทางไกล หมายถึง วิธีการจัดการศึกษาท่ีผู้เรียนและ ผู้สอนไม่ไดพ้ บกนั โดยตรงเปน็ ส่วนใหญ่ แต่ผู้สอนจะถ่ายทอดเน้ือหาวิชาความรู้ มวลประสบการณ์ตา่ ง ๆ ไปทางสื่อ อาจจะเป็นส่ือส่ิงพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ เทปเสียง วีดิทัศน์ คอมพิวเตอร์ หรืออื่น ๆ ผู้เรียน จะรับความรู้จากสื่อเหล่าน้ีในลักษณะของการเรียนด้วยตนเอง โดยผู้เรียนไม่ต้องเดินทางเข้ามายัง สถาบันการศึกษา แต่จะเรียนอยู่ท่ีบ้านหรือสถานท่ีทำงาน ผู้เรียนสามารถกำหนดเวลาเรียนสถานท่ี เรยี น และจะต้องบริหารการเรยี นของตนเองภายในเวลาที่สถาบันการศกึ ษากำหนดการพบปะระหว่าง ผู้สอนกับผู้เรียนอาจจะกำหนดให้มีขึ้นบ้าง แต่น้อยครั้งมากจะเป็นการพบปะเพ่ือทบทวนเพื่อซักถาม ประเด็นปัญหาในส่ิงท่ีเรียนด้วยตนเองไม่เข้าใจหรือเป็นการสรุปหรือฝึกทักษะท่ีสำคัญจากเน้ือหาวิชา นน้ั ๆ เชียรศรี วิวิธสิริ (2535) ได้ให้ความหมายไว้ว่า การศึกษาทางไกล (Distance education) ซึ่งหมายถึง การเรียนการสอนที่ผู้เรียนเรียนด้วยตนเองอย่างอิสระ โดยไม่ต้อง ติดต่อส่ือสารกับผู้สอนโดยตรง ทำกิจกรรมการเรียนการสอน โดยอาศัยส่ือสารต่าง ๆ กันเอง ไม่ต้อง มาน่ังเผชิญหน้ากันในห้องเรียนผู้สอนและผู้เรียนจะอยู่ไกลกันในด้านระยะทาง ไม่เน้นปฏิสัมพันธ์ ระหว่างผู้สอนกับผู้เรียน และห่างไกลกันในเร่ืองของเวลา คือเวลาสอนและเวลาเรียนคนละเวลาไม่ ตรงกัน การศึกษาทางไกลเป็นการศึกษาท่ียึดหลักการผสมผสาน ระหว่างสังคมการเรียนรู้และสังคม เทคโนโลยีทางการศึกษาเขา้ ดว้ ยกัน โดยการเรียนการสอนจะอาศัยสอ่ื เปน็ สำคัญ ดังนั้นการเรียนรสู้ ว่ น ใหญ่จงึ เกิดจากส่อื ประสมที่ผู้เรยี นใช้เรยี นดว้ ยตนเองในเวลาและสถานท่ีที่สะดวก พงศป์ ระเสรฐิ หกสวุ รรณ (2540) ได้ใหค้ วามหมายว่า การสอนทางไกล หมายถงึ การสอน ท่ผี ูเ้ รยี นและผ้สู อนไม่จำเปน็ ต้องอยูเ่ ผชิญหนา้ กัน แต่ใช้การจดั ระบบเพื่อช่วยให้ผู้เรียนสามารถเรยี นรู้ ไดด้ ว้ ยตนเองจากส่ือตา่ ง ๆ ที่จัดให้ สรุปได้ว่า การศึกษาทางไกล หมายถึง วิธีจัดการศึกษาท่ีผู้เรียนและผู้สอนไม่ได้พบกัน โดยตรงเป็นส่วนใหญ่ แต่ผู้สอนมักจะถ่ายทอดเน้ือหาวิชาความรู้ มวลประสบการณ์ต่าง ๆ ไปทางสื่อ อาจจะเปน็ สื่อสง่ิ พมิ พ์ วทิ ยุ โทรทัศน์ เทปเสยี ง วดี ีทัศน์และสอ่ื คอมพวิ เตอรท์ กุ ประเภท เมื่อการศึกษา ทางไกล หมายถึง กิจกรรมการเรียนที่สถาบันการศึกษาได้จัดทำเพ่ือให้ผู้เรียนซึ่งไม่ได้เลือกเข้าเรียน หรือไม่สามารถจะเข้าเรียนในช้ันเรียนท่ีมีการสอนตามปกติได้ ผู้เรียนและผู้สอนมีการพบปะกันน้อย ครั้ง ซึ่งจะมีการผสมผสานวิธีการที่สัมพันธ์กับทรัพยากร การกำหนดให้มีระบบการจัดส่งสื่อการสอน และมีการวงแผนการดำเนนิ การ รปู แบบของทรัพยากร ประกอบด้วย เอกสารส่ิงพิมพ์ โสตทัศนปู กรณ์ ส่อื คอมพิวเตอร์ ซ่ึงผู้เรียนอาจเลือกใช้สื่อเฉพาะตนหรือเฉพาะกลุ่มได้ระบบการสอนทางไกลน้ันมีการ เรยี กท่ีแตกต่างกันออกไป ได้แก่ การสอนทางไกล การเรียนทางไกล การศึกษาทางไกล ซึ่งความหมาย เป็นไปในทางเดียวกัน คือ ระบบการเรียนการสอนท่ีผู้เรียนและผู้สอนอยู่ห่างไกลกัน อยู่ต่างเวลาหรือ ต่างสถานท่ีกัน แต่มถี ่ายทอดเนื้อหาสาระและมปี ฏิสัมพันธก์ ันโดยผ่านสอ่ื ต่าง ๆ ในปัจจุบนั มีการใช้สื่อ เสริมประเภทต่าง ๆ โดยเฉพาะท่ีใช้ผ่านระบบคอมพิวเตอร์ ตัวอย่างเช่น การศึกษาแบบออนไลน์ (E-

25 learning) หมายถึงการศึกษาการเรียนรู้ผ่านเครือข่ายคอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ต (Internet) เป็นการ เรยี นรู้ตามความสามารถและความสนใจของตน โดยเนื้อหาของบทเรียนจะถูกสง่ ผ่านไปยังผูเ้ รยี นผ่าน Web browser ที่ผู้เรียนสามารถค้นหา (Search) ได้ตามที่ต้องการ จึงสรุปได้ว่า ระบบการศึกษา ทางไกลเป็นอีกรูปแบบหน่ึงของการศึกษาท่ีผู้เรียนและผู้สอนซึ่งอยู่ห่างไกลกัน ให้มีโอกาสปฏิสัมพันธ์ กัน โดยเน้นที่ผู้เรียนต้องมุ่งเรียนรู้ด้วยตนเอง ขณะเดียวกันถึงแม้ว่าผู้เรียนและผู้สอนจะอยู่คนละ สถานที่กันแต่ก็สามารถมีกิจกรรมการเรียนการสอนร่วมกันได้ โดยอาศัยสื่อประสมต่าง ๆ หรือช่อง ทางการสอ่ื สารตา่ ง ๆ 2.2 การจัดการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียม เกษม สุวรรณกุล (2555) ได้ให้แนวคิดเกี่ยวกับระบบการศึกษาทางไกลนับวา่ เป็นสิ่งใหม่ใน ระบบการศึกษาข้ันสูงของประเทศ และยิ่งในปัจจุบันเทคโนโลยีด้านการติดต่อสื่อสารมีความ เจริญก้าวหน้าด้วยย่ิงทำให้เกิดเทคนิคใหม่ ๆ ท่ีเข้ามาประยุกต์ใช้กับระบบการศึกษาน้ี ซ่ึงทำให้เกิด ประสิทธิภาพในการทำงานมากย่ิงขึน้ ดา้ นกรมการศกึ ษานอกโรงเรียน (2539) ได้ทีแนวคดิ และแนวทางการจัดการศึกษาทางไกล สายสามัญไวเ้ พ่ือใหเ้ กิดความเสมอภาคแก่ประชาชนท่ีอยนู่ อกระบบโรงเรียน แก้ปญั หาการไมร่ หู้ นังสอื เพ่ือยกระดับการศึกษา ส่งเสริมให้ประชาชนมีความเสอ่ื มใสในการปกครองระบบประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริย์เป็นประมุขโดยมีวัตถุประสงค์ของการจดั การศกึ ษาทางไกล คือ 1. เพือ่ ใช้รปู แบบการเรียนการสอนทางไกลในการจดั การศึกษาให้กับประชาชนท่ีขาด โอกาสเพื่อเพิม่ พูนความรู้ ทักษะ และเจตคติท่ีถูกต้อง 2. เพอื่ เสริมสร้างการร้หู นังสอื และยกระดบั การศกึ ษาของประชาชน 3. เพอื่ ส่งเสริมใหเ้ กิดกระบวนการเรียนรใู้ นกลมุ่ การเรียนการสอนท่ปี ฏิบัตกิ จิ กรรมต่าง ๆ ในชุมชน 4. เพอ่ื ให้ประชาชนได้รับข้อมูลข่าวสารท่สี อดคล้องกบั สภาพปญั หาท่ีต้องการในท้องถ่นิ อนุรักษ์ ปัญญานวุ ัฒน์ (2540) ไดก้ ล่าวถึง แนวคิดด้านปจั จัยท่ีสำคญั ในการจัดการศกึ ษา ทางไกล ดังนก้ี ารศึกษาทางไกลเป็นเครือ่ งมือที่สำคัญทั้งผ้เู รียนและผู้สอน สามารถสร้างคนให้ปรบั ตัว อยู่ในสงั คมได้อย่างเป็นสุขตามอัตภาพและสามารถพัฒนาทง้ั ทางเศรษฐกิจและสงั คม การเมอื ง วัฒนธรรม ให้สมดลุ สอดคลอ้ งกบั สภาพแวดลอ้ มทางสังคมได้อยา่ งดี 1. ความจำเป็นและปัจจัยท่ีก่อให้เกดิ การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม มอี ยู่หลายประการ เช่น การเพมิ่ จำนวนของประชากร การเหล่อื มล้ำทางแหล่งท่อี ยทู่ ี่การศึกษายากแกก่ ารเข้าถึงโดยวธิ ี ปกติ การด้อยโอกาสทางการศึกษาและการเรยี นรู้ การเรง่ พฒั นาทรัพยากรของรัฐและองค์กรเอกชน ความก้าวหน้าทางวิทยาการและเทคโนโลยีสารสนเทศ และความขาดแคลนทางทรพั ยากร

26 2. การศึกษาทางไกลพิจารณาไดส้ องมิติ คือ ประเภทของการศกึ ษา ไดแ้ ก่ การศึกษาใน ระบบโรงเรยี น การศึกษานอกโรงเรยี นและการศึกษาอยา่ งไมเ่ ป็นทางการ ซงึ่ แตล่ ะประเภทตา่ งมี รูปแบบท่ีหลากหลายแตกตา่ งกนั ไป สุมาลี สงั ขศ์ รี (2539) กลา่ วถึงแนวคดิ ทางการศึกษาทางไกลวา่ เป็นวธิ ีการในการจัด การศกึ ษาวิธีการหนงึ่ ซ่งึ เป็นการเรียนรดู้ ้วยการนำตนเองจึงไดส้ รุปหลักการสำคัญของการศกึ ษา ทางไกลไว้ ดงั นี้ 1. เป็นการเรียนการสอนท่ผี ู้เรยี นและผสู้ อนอยหู่ ่างกัน 2. เป็นการเรียนการสอนท่ีเน้นการศกึ ษาด้วยตนเอง 3. มีการใช้ส่อื ประเภทต่าง ๆ เป็นเครอื่ งมอื ในการจดั การศึกษา 4. มีการจัดเตรยี มส่ืออยา่ งเป็นระบบก่อนเรมิ่ การเรยี นการสอน 5. เป็นการจดั การเรยี นการสอนโดยใช้ผูส้ อนผู้เชยี่ วชาญเป็นทีมในการผลิตเนอ้ื หาของวชิ า หน่ึง ๆ เพ่ือถ่ายทอดลงส่สู อ่ื ประเภทตา่ ง ๆ 6. เป็นการเรียนการสอนท่จี ัดแกผ่ ู้เรียนเป็นจำนวนมาก 7. มกี ารจัดเครือขา่ ยเพื่อใหบ้ รกิ ารการสนับสนนุ การศกึ ษา มูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (2557) การศึกษาทางไกล (Distance education) หรือการเรียนทางไกล (Distance learning) หมายถึง ระบบการศึกษาที่ผู้เรียนและผู้สอนอยู่ไกลกัน ท้ังสถานที่และเวลา แต่สามารถทำให้เกิดการเรียนรู้ได้โดยใช้เทคโนโลยีเป็นตัวเช่ือมโยงการเรียนการ สอน ทั้งสื่อสอนในลักษณะของส่ือประสม โดยการใช้ส่ือต่าง ๆ ร่วมกัน เช่น ตำราเรียน เทปเสียง แผนภูมิ กราฟ ภาพกราฟิก หรือโดยใช้อุปกรณ์โทรคมนาคมและส่ือมวลชนประเภทวิทยุและโทรทัศน์ เข้ามาช่วยในการแพร่กระจายการศึกษาไปยังผู้ที่ปรารถนาจะเรียนรู้ได้อย่างกว้างขวางทั่วทุกท้องถ่ิน การศึกษานีม้ ีทง้ั ในระดับตน้ จนถึงระดับสงู ขั้นปรญิ ญา นอกนั้นยังมีแนวคิดของนักการศึกษาเก่ียวกับการศึกษาทางไกล คือ กิดานันท์ มลิทอง (2543) และสุมาลี สังข์ศรี (2539) สามารถสรุปแนวคิดและหลักการสำคัญของการศึกษาทางไกลได้ ดงั นี้ 1. การศกึ ษาทางไกล เปน็ การจัดการเรยี นการสอนที่ผู้เรยี นและผสู้ อนแยกกนั ทางกายภาพ แตป่ ฏสิ ัมพันธท์ างด้านการเรียนรูเ้ กดิ ขนึ้ ไดใ้ นเวลาเดียวกัน 2. การศึกษาทางไกล เป็นการตอบสนองปรัชญาการศึกษาตลอดชีวติ การศกึ ษาถือว่าเป็น ปจั จยั ที่หา้ ของการดำรงชีวิต ดังน้นั การศึกษาจะเป็นกระบวนการตอ่ เนื่องตลอดชีวติ ของผเู้ รียนตง้ั แต่ เกดิ จนตาย อาจโดยรปู แบบที่แตกตา่ งจากท่เี คยไดร้ บั การศึกษาในโรงเรยี นไม่จำเปน็ ต้องแยกการเรยี น ออกจากการทำงาน แทรกอยู่ไดใ้ นวถิ กี ารดำเนนิ ชีวติ ตามปกติ และผู้เรยี นสามารถจะเรยี นตอนไหนก็ ได้ โดยคำนึงถึงความพร้อม ความถนัด ความต้องการ และความสนใจของผู้เรียนเอง

27 3. การศึกษาทางไกลเป็นการให้ความเสมอภาคกันในการศึกษา เปน็ อีกทางเลือกหนึง่ ท่ีช่วย ในการแก้ปัญหาเร่ืองความเสมอภาคทางการศึกษา เป็นการกระจายโอกาสให้เท่าเทียมกัน สำหรับ ผู้เรียนที่อยู่ห่างไกล ไม่มีสถานศึกษาอยู่ในบริเวณใกล้เคียง ผู้จะทำการศึกษาก่อนจบหลักสูตร ผู้ที่มี ภาระหน้าที่การงาน ตลอดจนผู้ท่ีต้องการศึกษาความรู้เพิ่มเติมได้มีโอกาสศึกษาต่อ นอกจากน้ียังเป็น การแก้ปัญหาครูท่ีสอนไม่เชี่ยวชาญในวิชาท่ีสอนได้ จะเห็นว่าการจัดการศึกษาทางไกลให้โอกาสเท่า เทยี มกันแกบ่ ุคคลอย่างกว้างขวางทำใหบ้ ุคคลไม่ว่าจะอยู่ในสถานภาพใด อยู่ใกล้ไกลเพียงใด ประกอบ อาชพี ใด อายเุ ทา่ ใด พนื้ ฐานความร้เู ท่าใด ตา่ งได้รบั โอกาสอย่างเทา่ เทยี มกัน 4. การศึกษาทางไกล เป็นการช่วยลดข้อจำกัดของการศึกษาในระบบโรงการศึกษา ใน ระบบโรงเรียนนั้นมีข้อจำกัดหลายด้าน เช่น การจำกัดจำนวนนักเรียน การกำจัดห้องเรียน การจำกัด ครู และการจำกัดวัสดุอุปกรณ์ นอกจากน้ียังมีด้านอายุผู้เรียน พื้นฐานความรู้ของผู้เรียน และมี ระเบียบกฎเกณฑ์ต่าง ๆ อย่างเคร่งครัด ซ่ึงการศึกษาทางไกลจะช่วยลดข้อจำกัดเหล่านี้ได้พอสมควร โดยการรับรู้ผู้เรียนแบบไม่จำกัดจำนวน ไม่จำกัดอายุ และผู้เรียนสามารถเรียนได้เพียงต้องการความ พร้อมของผู้เรียนเท่าน้ัน 5. การศึกษาทางไกลเป็นการสนับสนุนส่งเสริมการเรียนรู้ด้วยตนเอง และการเรียนรู้อย่าง เสรี การศึกษาทางไกลเป็นการถ่ายทอดความรู้จากผู้สอนไปยังผู้เรียน โดยใช้สื่อประเภทต่าง ๆ เช่น ส่ือส่ิงพิมพ์ รายการวิทยุ โทรทัศน์เทปเสียง คอมพิวเตอร์ ดาวเทียม ผู้เรียนโดยส่วนใหญ่จะเรียนและ ทำกิจกรรมการศึกษาที่บ้าน ซึ่งถือว่าเป็นการเรียนแบบนำตัวเอง (Self directed learning) อันเป็น การเรียนท่ฝี ึกฝนตนเองให้มีความรับผดิ ชอบตอ่ หนา้ ท่ีไม่ต้องรอใหผ้ ู้สอนหรือระบบมาบังคับ 6. การศึกษาทางไกลเป็นการลงทุนที่ให้ความคุ้มค่าทั้งในทางเศรษฐกิจและทางสังคม สามารถให้บริการแก่กลุ่มเป้าหมายแบบได้ไม่จำกัด ทั้งจำนวนและเวลา เพราะการศึกษาทางไกล สามารถเข้าถึงตัวผู้เรียนได้ด้วยสื่อคมนาคมที่ถึงตัวผู้เรียนทุกวิถีทาง อีกท้ังยังสามารถทำให้ไม่ต้องเสีย งบประมาณด้านอาคาร สถานที่ บุคลากร ค่าวัสดุ อุปกรณ์ ค่าบริหารจัดการต่าง ๆ มากเหมือน การศึกษาในระบบ 7. การศึกษาทางไกลเป็นการนำเอาสื่อและเทคโนโลยีใหม่ ๆ มาใช้ในการศึกษาการใช้สื่อ และเทคโนโลยีการศึกษา มีความสำคัญมากต่อการจัดการศึกษาทางไกล เพราะเป็นการศึกษาท่ีมิได้ เกิดขึ้นในเฉพาะห้องเรยี นเท่าน้ัน แต่เกิดขึ้นที่บ้านหรือสถานท่ีอ่ืนใดท่ีผู้เรียนสะดวกที่จะใช้เป็นสำคัญ นอกจากนี้ ยังเป็นการศึกษาท่ีพยายามใช้ส่ือและเทคโนโลยีแทนการสอน โดยครูผู้สอนโดยตรงให้มาก ท่ีสุด โดยสื่อและเทคโนโลยีท่ีนำมาใช้น้ัน จะต้องมีการวางแผนเพ่ือให้สามารถอำนวยประโยชน์ และ ทดแทนการสอนดว้ ยตัวบคุ คลได้อยา่ งเหมาะสมและมปี ระสิทธิภาพ สรุปได้ว่า แนวคิดการจัดการศึกษาทางไกล หมายถึง การจัดการศึกษาที่เอ้ือประโยชน์ต่อ ประชาชนที่ประชาชนที่ด้อยโอกาสหรือพลาดโอกาสทางการศึกษา ให้ได้รับการศึกษาท่ีเท่าเทียมกัน

28 เพื่อยกระดับการศึกษาและระดับคุณภาพชีวิต เพิ่มพูนทักษะ เสริมสร้างการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับ การเปลีย่ นแปลงทางเศรษฐกจิ สังคม ส่ิงแวดล้อมและเทคโนโลยีสมยั ใหม่ 2.3 ทฤษฎีการจัดการศึกษาทางไกล อกี มติ ิหนง่ึ ท่ี Moor กล่าวถงึ ก็คือ การเรียนรู้ของผเู้ รียนน้ันยอ่ มเกิดขึ้นอยู่กับระดบั วฒุ ิภาวะ ของบุคคลในแต่ละคนที่จะเป็นเครื่องมือที่ช่วยในการเรียนรู้ ซึ่งทฤษฎีการจัดการศึกษาทางไกลและ การเกดิ การเรียนรู้ดว้ ยตนเองของผเู้ รียนท่ี Moor ใชค้ ิดคน้ ขนึ้ มหี ลกั การสำคญั 4 ประการ คือ 1. โครงสร้างการจัดการเรียนการสอน 2. การเรียนร้ดู ้วยตนเอง 3. การอยหู่ า่ งไกลกันทางกายภาพทีป่ ระยุกต์ระหวา่ งผสู้ อนกับผูเ้ รยี น 4. การเรียนการสอนทางไกลที่ประยกุ ต์เข้ากับการเรียนการสอนแบบดงั้ เดิมได้ ในระหว่าง ค.ศ. 1972-1986 Gmur (n.d. อ้างถึงใน อนุรักษ์ ปัญญานุวัฒน์, 2540) ได้ พัฒนาทฤษฎีการสอนอย่างเป็นอิสระข้ึนทฤษฎีหนึ่ง ซ่ึงประกอบด้วยสองมิติ คือ การจัดการเรียน ทางไกล และการเรียนรู้ด้วยตนเองของผู้เรียน มิติแรกอาจรวมไปถึงการอยู่ห่างไกลทางกายภาพและ ภมู ศิ าสตรข์ องผู้เรียนและผู้สอน ภายใตข้ ้อจำกัดของส่ิงแวดลอ้ มที่แยกทั้งสองออกจากกันแตม่ กี ิจกรรม การเรียนการสอน ซ่ึงทำให้เกิดช่องว่างทางการสื่อสาร แม้แต่อาจเกิดความไม่เข้าใจกันระหว่างผู้เรียน และผู้สอนในเนื้อหาท่ีเรียนน้ัน Moor เชื่อว่าเราสามารถประยุกตก์ ารศึกษาการเรยี นการสอนทางไกล เข้ากบั การเรียนการสอนแบบด้งั เดมิ ได้ เพยี งแต่มวี ิธีคดิ ทตี่ ้องปฏิบตั แิ ละกำหนดใหอ้ ยา่ งชัดเจน ดา้ นการจดั การศกึ ษาทางไกลของไทยเป็นไปตามหลักการของการจัดการศึกษานอก โรงเรยี น ซง่ึ ประกอบดว้ ยหลักการ 6 ประการ ดงั น้ี 1. หลกั การเสมอภาคและความเป็นธรรม มงุ่ บริการการศึกษาอย่างกว้างขวางและทั่วถึง โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลมุ่ เป้าหมายทขี่ าดโอกาสทจ่ี ะไดร้ บั การศกึ ษาเปน็ อันดบั แรกโดยท่ีไมค่ ำนึงถึง ผลตอบแทนเศรษฐกจิ 2. หลักการมสี ว่ นร่วมของประชาชนกบั ชุมชน มุ่งให้ประชาชน ชุมชน หน่วยงาน รฐั บาล และองค์การเอกชนมสี ่วนรว่ มในการจัดการศึกษานอกโรงเรียนเพือ่ การศึกษาท่ีเข้าถงึ ได้ 3. หลักการมีสว่ นรว่ มในกระบวนการเรยี นรู้ท่ยี ดึ หลักให้ผู้เรยี น องคก์ รและชุมชนมีสว่ นรว่ ม ร่วมกำหนดปัญหาและความต้องการในการเรียนรู้ เช่น กำหนดแผนและกิจกรรมการเรียนรู้ ร่วม ดำเนินการวางแผนและร่วมประเมินผล เป็นต้น โดยให้ผู้เรียนสามารถแสวงหาความรู้ได้ด้วยตนเอง ตอ่ ไปได้ นั่นคือ ผู้เรียนสามารถถ่ายทอดทงั้ ความรู้และกระบวนการเรียนรูค้ วบคู่กนั ไป 4. หลกั การสอดคลอ้ งและบรู ณาการ หลกั สูตรการเรียนร้กู ารสอน โดยยึดหลักให้การเรียนรู้ สอดคล้องกับสภาพแวดลอ้ มและตัวผู้เรียน โดยบรู ณาการเข้าด้วยกนั ในเฉพาะเร่ืองที่สามารถเช่ือมโยง กนั ได้ การพัฒนาไม่มุ่งเน้นพัฒนาเฉพาะในด้านของการพัฒนาคนเท่านั้น แต่ต้องมุ่งเน้นพัฒนาในด้าน ของรา่ งกาย อารมณ์ สงั คม จริยธรรมและสตปิ ัญญา โดยใหศ้ ึกษาทฤษฎเี ชอื่ มโยงในภาคปฏิบตั ิ

29 5. หลักความหลากหลายและยดื หยุ่นนน้ั คือ มีรปู แบบวธิ ีท่ีหลากหลายยดื หยุน่ สอดคล้อง กับสภาพปญั หา วิถีชวี ิตและความตอ้ งการของประชาชน 6. หลักการกระจายอำนาจ การบรหิ ารและการจัดการศึกษานอกโรงเรยี นท่ียึดหลักการ กระจายอำนาจเพอื่ ให้องค์กรทีอ่ ย่ใู นพ้ืนทส่ี ามารถตดั สินใจในกระบวนการจดั การศึกษาได้อย่างรวดเรว็ ตอบสนองความต้องการของประชาชน สรุปได้ว่า ทฤษฎีการจัดการศึกษาทางไกล หมายถึง ทฤษฎีการสอนอย่างเป็นอิสระ การ จัดการศึกษาทางไกลท่ีเกิดจากการเรียนรู้ด้วยตนเองของผู้เรียน โดยการจัดการเรียนการสอนน้ัน ผู้สอนและผู้เรียนมีความห่างไกลกันทางกายภาพและพื้นท่ีแต่สามารถบริการจัดการเรียนการสอนได้ เป็นอย่างดี โดยมุ่งเน้นไปที่ผู้ท่ีด้อยโอกาสทางการศึกษาให้ได้โอกาสที่เสมอภาคกัน เพื่อยกระดับ การศึกษาใหม้ ปี ระสทิ ธิภาพ 2.4 การจัดการศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม ความเป็นมาของการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมในประเทศไทยเร่ิมมีข้ึนต้ังแต่ปี พุทธศักราช 2509 โดยใช้ผ่านดาวเทียมอินเทลแซต หรือการเช่าดาวเทียมของประเทศอ่ืน เช่น ดาวเทียมปาลาปาของอินโดนเี ซียและดาวเทียมเอเชยี แซตของฮ่องกง และเน่ืองจากเทคโนโลยเี พ่อื การ ส่ือสารในปัจจุบันได้รับการพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว เป็นการสื่อสารโดยใช้ดาวเทียมทำให้การ ติดต่อส่ือสารในปัจจุบันได้รับการพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว เป็นการส่ือสารโดยใช้ดาวเทียมทำให้การ ติดต่อเช่ือมโยงเพ่ือแลกเปล่ียนข่าวสารข้อมูลเป็นไปอย่างรวดเร็ว หลายประเทศในโลกประสบ ผลสำเร็จในการนำเทคโนโลยีการส่ือสารผ่านดาวเทียมมาใช้ในการจัดการศึกษา ประเทศไทยได้มีการ ส่งดาวเทียมส่ือสารดวงแรกขึ้นสู่วงโคจรของโลกเม่ือ พ.ศ. 2536 โดยได้รับพระราชทานชื่อจาก พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ วา่ “ดาวเทียมไทยคม” ซ่ึงสามารถให้บริการได้ท้ังด้านวิทยุ โทรทัศน์ โทรศัพท์ และการสื่อสารข้อมูล นอกจากน้ี ยังสามารถพัฒนาระบบแพร่ภาพทางโทรทัศน์แบบใหม่ที่ เรียกว่า ระบบส่งตรงถึงบ้าน หรือระบบ Direct to home (DTH) ทำให้สามารถส่งรายการโทรทัศน์ ผ่านดาวเทียมไปยังทุกพื้นที่ของประเทศไทยกระทรวงศึกษาธิการได้ตระหนักถึงการนำเทคโนโลยี สื่อสารผ่านดาวเทียมมาใช้ในการขยายโอกาสทางการศึกษาให้แก่ประชาชนในทุกกลุ่มเป้าหมาย ตลอดจนพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาให้เท่าเทียมกัน จึงมอบหมายให้กรมการศึกษานอก โรงเรียนพัฒนาแนวทางการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเพ่ือขยายบริการทางการศึกษาให้แก่ กลมุ่ เป้าหมายอยา่ งท่ัวถงึ รวมทั้งการเรง่ รดั การขยายโอกาสทางการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน จาก 6 ปี เป็น 9 ปี ตามนโยบายของรัฐบาล โดยเน้นการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม เมื่อขยายโอกาสทาง การศึกษาแก่เด็กและแรงงงานท่ีมีความรตู้ ั้งอยู่ในสถานประกอบการและแหล่งโรงงานอตุ สาหกรรมทั่ว ประเทศ นอกจากนี้การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ยังมุ่งเน้นท่ีจะพัฒนาความเสมอภาคในคุณภาพ รายการและมาตรฐานการศึกษาของโรงเรียนในเมืองและโรงเรียนในเอกชน โดยการจัดการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียมเสริมการสอนในวิชาเนื้อหาท่ียากและขาดแคลนครูอาจารย์ หรือผู้ชำนาญ

30 เฉพาะด้านที่ทำการสอนคณะรัฐมนตรีได้มีมติในการประชุมเมื่อวันที่ 29 มีนาคม พ.ศ. 2537 ให้ กระทรวงศึกษาธิการความรว่ มมือกับมูลนิธิไทยคมในการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม โดยทาง มลู นิธิไทยคมให้การสนบั สนนุ กระทรวงศึกษาธิการในการเช่าชอ่ งสญั ญาณผ่านดาวเทียมในยา่ นความถี่ KU band ซ่ึงสามารถออกอากาศรายการโทรทัศน์ในระบบส่งตรงถึงบ้าน เป็นเวลา 24 ชั่วโมงต่อวัน และจัดหาอุปกรณ์รับสัญญาณดาวเทียมอย่างน้อยปีละ 600 ชดุ เพ่ือตดิ ตง้ั ตามสถานศึกษาทีส่ มัครเข้า ร่วมโครงการ นอกจากนี้ ยังให้การสนับสนุนทางด้านเทคนิคเกี่ยวกับการสื่อสารผ่านดาวเทียมโดย ความร่วมมือ ในระยะแรกคลุมเวลา 5 ปี ต้ังแต่ปี พ.ศ. 2537-2541 ดาวเทียมไทยคม เปน็ ดาวเทียมท่ี เอ้ือประโยชน์ในการสื่อสารด้านต่าง ๆ แก่ประเทศไทยเป็นอย่างย่ิง ซึ่งปัจจุบันการจัดการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียมได้มีความสืบเน่ืองจากข้อส่ังการของหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ เกี่ยวกับเร่ืองที่ต้องเร่งรัดดำเนินการในประเด็นด้านการศึกษาเร่ืองการขาดแคลนครูในโรงเรียนพ้ืนที่ ห่างไกลรวมท้ังการเพ่ิมโอกาสทางการศึกษาให้แก่เด็ก จึงได้พิจารณาให้มีการศึกษาและขยายผล โครงการการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมไปยังพื้นท่ีอ่ืน ๆ โดยกำหนดให้ใช้การศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม (DLTV) ในโรงเรียนขนาดเล็กท่ัวประเทศ จำนวน 15,369 โรงเรียน นอกเหนือจาก สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศึกษาสพุ รรณบรุ ี เขต 1 ทด่ี ำเนนิ การมาอยา่ งต่อเนอื่ งและไดผ้ ล การดำเนินการจดั การศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทียมในโรงเรียนขนาดเลก็ ทั่วประเทศ จะบรรลวุ ตั ถุประสงคแ์ ละมปี ระสทิ ธภิ าพได้นนั้ มคี วามจำเปน็ ต้องมีการพัฒนาการศกึ ษาทางไกลผ่าน ดาวเทียมอย่างต่อเน่ืองและยั่งยืน มกี ารขับเคลอ่ื นไปสกู่ ารปฏิบัติท้ังในระดับสำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาข้ันพนื้ ฐาน ระดับสำนกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศึกษาและระดบั โรงเรียน (ศูนย์พัฒนาคณุ ภาพ การศึกษาดว้ ยเทคโนโลยกี ารศึกษาทางไกล, 2557) ที่มาของโครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยีการศึกษาทางไกล การ เปล่ียนแปลงของเทคโนโลยีการส่ือสารเกิดขึ้นค่อนข้างรวดเร็วและส่งผลกระทบต่อการดำรง ชีวิตเป็น อย่างมาก โดยเฉพาะคุณภาพของคนที่เป็นกำลงั สำคัญในการพฒั นาสังคมและประเทศ เทคโนโลยีการ ส่ือสารจึงเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา โดยเฉพาะในเร่ืองการนำมาใช้ในการ จดั การเรยี นการสอนให้กบั ผเู้ รียนใหเ้ กิดการเรียนรอู้ ย่างมคี ณุ ภาพ สมเด็จพระเทพรัตนสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระปณิธานอนั แนว่ แน่ในการท่ี จะนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ในการยกระดับคุณภาพชีวิตและเพิ่มโอกาสทางการศึกษาของ ประชาชน ทรงเจริญรอยตามเบื้องพระยุคลบาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่ได้ทรงใช้ เทคโนโลยีสารสนเทศหลายรูปแบบในโครงการพัฒนาประเทศ เพ่ือนำความร่มเย็นเป็นสุขให้เกิดแก่ ประชาชนชาวไทย งานวิจัยของสถาบันวิจัยเพ่ือการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) ช้ีให้เห็นว่าสาเหตุ หลักส่วนหน่งึ ของปัญหาคุณภาพการศกึ ษาไทย คือ การท่ีระบบการศึกษาของไทยปัจจุบันเป็นระบบท่ี ไม่เอื้อต่อการสร้างความรับผิดชอบ (Accountability) หลักสูตรและตำราเรียนของไทยไม่สอดคล้อง กับการพัฒนาทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ( Century skills) ซึ่งมีผลทำให้การเรียนการสอนตลอดไป จนถึงการทดสอบยังคงเน้นการจดจำเนื้อหามากกว่าการเรียนเพ่ือให้มีความรู้ความเข้าใจอย่างแท้จริง

31 อีกทั้งสภาพการจัดการศึกษาของประเทศไทยใน ปัจจุบั น กำลังประสบ ปัญ ห าในด้าน คุณภ าพของ นักเรียน ปรากฏอยู่ในหลายพื้นท่ี ซึ่งมีสาเหตุมาจาก การขาดครูหรือครูไม่ครบช้ันไม่ครบสาระการ เรียนรู้ ครูมีประสบการณ์หรือทกั ษะการจดั การเรียนรู้นอ้ ย ขาดสื่ออุปกรณ์ที่ทันสมัยและการเข้าถึงได้ ลำบาก ครูมีเวลาในการจัดการเรียนการสอนน้อย กิจกรรมของโรงเรียนมีมาก ทรัพยากรที่มีกระจัด กระจายไมส่ ามารถนำมาใช้ประโยชน์ไดอ้ ยา่ งคมุ้ คา่ และการแกป้ ญั หาต่าง ๆ ก็ทำได้ในวงจำกัด คณะกรรมการติดตามและตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณภาครัฐ ได้แจ้ง ข้อเสนอแนะในการดำเนินการต่อโครงการจัดการเรียนการสอนโดยใช้คอมพิวเตอร์แบบพกพา (แท็บ เล็ต) โดยเห็นสมควรให้ทบทวนการจัดหาตามแผนงานประจำปีงบประมาณ 2556 โซนท่ี 4 และการ จัดหาตามแผนประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 และให้เสนอโครงการใหม่ทดแทน ต่อหัวหน้าฝ่าย สังคมจิตวิทยาพิจารณาให้ความเห็นก่อนดำเนินการ ทั้งนี้ จะต้องดำเนินการให้สามารถผูกพั น งบประมาณได้ภายในเดือนกันยายน พ.ศ. 2557 ในการนี้ กระทรวงศึกษาธิการ โดยสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้เสนอหัวหน้าฝ่ายสังคมจิตวิทยา คณะรักษาความสงบแห่งชาติ พิจารณาให้ความเห็นชอบการปรับแผนการปฏิบัติงานและแผนการใช้จ่ายงบประมาณ ซ่ึงได้ขอ เปล่ียนแปลงรายการงบประมาณและการขอใช้เงินเหลือจ่ายเพ่ิมเติมเพื่อใช้ในการดำเนินการตาม โครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ โดยใช้งบประมาณตามแผนงาน ประจำปีงบประมาณ 2556 โซนท่ี 4 แผนงานสรา้ งและกระจายโอกาสทางการศึกษาให้ทว่ั ถึงและเป็น ธรรม โครงการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา กิจกรรมจัดหาระบบคอมพิวเตอร์และ เครือข่ายอนิ เทอร์เนต็ ความเร็วสูงเพื่อการศกึ ษางบลงทุนรายการจดั หาระบบคอมพิวเตอรแ์ ละอุปกรณ์ ต่อพ่วงตามโครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ วงเงินงบ 774,385,056 บาท และแผนงานประจำปีงบประมาณ 2557 แผนงานขยายโอกาสและพัฒนาคุณภาพการศึกษา โครงการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา กิจกรรมจัดหาระบบคอมพิวเตอร์และเครือข่าย อนิ เทอร์เนต็ ความเร็วสงู เพ่อื การศึกษา จำแนกตามงบรายจ่าย ดงั นี้ 1. งบลงทนุ รายการจัดหาระบบคอมพวิ เตอรแ์ ละอปุ กรณ์ต่อพว่ ง จำนวน 3,834,561,724 บาท 2. งบดำเนินงานรายการพัฒนาบุคลากรด้าน ICT จำนวน 352,215,000 บาท และงบ รายจ่ายอื่น รายการพัฒนาส่ือบทเรียนอิเล็กทรอนิกส์เพ่ือการเรียนการสอน จำนวน 400,000,000 บาท ซึ่งในงบประมาณประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 สพฐ. จะดำเนินการเปลี่ยนแปลงรายการ งบประมาณเพ่อื ขออนมุ ัตโิ ดยใช้งบประมาณประจำปี พ.ศ. 2558 จากแผนงานขยายโอกาสและพัฒนา คณุ ภาพการศึกษาโครงการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา กิจกรรมจัดหาระบบคอมพิวเตอร์ และเครือข่ายอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงเพ่ือการศึกษา งบลงทุน รายการจัดหาระบบคอมพิวเตอร์เพื่อ การเรยี นการสอนของสถานศกึ ษา วงเงิน 1,264,525,800 บาท สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน ได้แต่งตั้งคณะทำงานกำหนดแนว ทางการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ มีหน้าท่ีเตรียมการ วางแผนงาน และกำหนดแนวทางการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณภาพการศึกษาโดยใช้เทคโนโลยี สารสนเทศ ซึ่งได้จัดการประชุมคณะทำงานกำหนดแนวทางการดำเนินงานโครงการพัฒนาคุณภาพ การศกึ ษาโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ เม่ือวันพุธท่ี 24 ธันวาคม พ.ศ. 2557 เวลา 09.00 – 16.00 น.

32 ณ ห้องประชุม สพฐ.1 อาคาร สพฐ.4 ช้ัน 2 สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร ท่ีประชุมเห็นชอบให้ดำเนินการตามโครงการพัฒนา คุณภาพการศึกษาโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ มีกิจกรรมหลัก คือ การพัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วย เทคโนโลยีการศึกษาทางไกลโดยแบ่งเป็น 2 กิจกรรมย่อย คือ การพัฒนาคุณภาพการศึกษาทางไกล ผา่ นดาวเทียม (DLTV) และการพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาทางไกลผา่ นเทคโนโลยีสารสนเทศ (DLIT) การพัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยีทางไกล (Distance learning) เป็นการ จดั การศกึ ษาที่ใช้เทคโนโลยีในการจดั การเรียนการสอนในทุกห้องเรียน แก้ปัญหาการขาดแคลนครูใน โรงเรียนขนาดเล็ก ครูสามารถจัดการเรียนรู้ในทุกสาระได้อย่างมีประสิทธิภาพ นักเรียนและครูได้ เข้าถึงส่ือเทคโนโลยีท่ีทนั สมัย นกั เรียนและครมู ีเครอื ข่ายในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และทุกภาคส่วนเข้า มามีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา การนำเทคโนโลยีการศึกษาทางไกล (Distance learning) มา ยกระดับคุณภาพการศึกษา เป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (Distance learning television ; DLTV) และการจัดการศึกษาทางไกลผ่านเทคโนโลยีสารสนเทศ (Distance learning via information technology ; DLIT) มาดำเนินงานโดยเร่งด่วนเพื่อแก้ปัญหาคุณภาพ การศึกษา โดยมีการจัดสภาพการสนับสนุนการจัดการเรียนการสอนของครูอย่างครบถ้วนท้ัง กระบวนการออกแบบกิจกรรมการเรยี นการสอนที่เน้น กระบวนการสร้างความรู้ จากการลงมอื ปฏิบัติ เน้ือหา ตลอดจนสื่อและอุปกรณ์ท่ีจำเป็นในการจัดการเรียนการสอน อันเป็นการลดความเหล่ือมล้ำ ทางการศึกษา ลดชอ่ งวา่ งและเพมิ่ โอกาสในการเขา้ ถงึ การศึกษาที่มีคณุ ภาพใหก้ ับประชาชนไทยทุกคน อันเป็นการดำเนินการตามรอยเบ้ืองพระยุคลบาทและสนองพระราชดำริในการท่ีจะพัฒนาการศึกษา ไทยให้เจรญิ กา้ วหน้า จากข้อความดังกล่าวสรุปได้ว่า การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเป็นการนำ เท คโน โลยีส่ือส ารผ่าน ดาวเที ยม มาใช้ใน การขยายโอกาส ทางการศึกษ าให้ แก่ป ร ะชาชน ใน ทุ ก กลุ่มเป้าหมายตลอดจนพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาให้เท่าเทียมกัน นอกจากนี้ยังมุ่งเน้นท่ี จะพัฒนาความเสมอภาคในคุณภาพรายการและมาตรฐานการศึกษาของโรงเรียนในเมือง และ โรงเรียนในชนบท ช่วยเสริมการสอนในวิชาเนื้อหาที่ยากและขาดแคลนครูอาจารย์ หรือผู้ชำนาญ เฉพาะด้านที่ทำการสอนและช่วยแก้ปัญหาเรื่องการขาดแคลนครูโรงเรียนพื้นที่ห่างไกล รวมทั้งการ เพ่ิมโอกาสทางการศึกษาให้แก่เด็ก อีกทง้ั ยังเป็นการจัดการศึกษาที่ใช้เทคโนโลยใี นการจัดการเรียนกา สอนในทุกห้องเรียน แก้ปัญหาการขาดแคลนครูในโรงเรียนขนาดเล็ก ครูสามารถจัดการเรียนรู้ในทุก สาระได้อย่างมีประสิทธิภาพ นักเรียนและครูได้เข้าถึงสื่อเทคโนโลยีที่ทันสมัย นักเรียนและครูมี เครือข่ายในการแลกเปล่ียนเรียนรู้ และทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา การนำ เทคโนโลยีการศึกษาทางไกล (Distance learning) มายกระดับคุณภาพการศึกษา โดยกำหนดให้ใช้ การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ในโรงเรียนขนาดเล็กทั่วประเทศ 2.5 มาตรฐานด้านการดำเนนิ การจดั การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม ศูนย์พัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยกีารศึกษาทางไกล สำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาข้ันพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ (2559 :6)มาตรฐานการดำเนินงานการจัดการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม(DLTV) หมายถึง ข้อกำหนดเก่ียวกับการดำเนินงานการจัดการศึกษาทางไกล ผ่านดาวเทียม (DLTV) ท่ีพึงประสงค์ และมาตรฐานท่ี ต้องการ ให้เกิดขึ้น เพื่อใช้เป็นหลักในการ

33 เทียบเคียงสำหรับการดำเนินการพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษา และ สนับสนุนการดำเนินงานของ สถานศึกษาในส่วนของการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม(DLTV) แบ่ง ออกเป็น 2 ด้าน ได้แก่ มาตรฐานระดบั เขตพ้ืนที่การศึกษา และมาตรฐานระดับสถานศึกษา ดังนี้ 1. มาตรฐานระดับเขตพื้นท่ี การศึกษา มี 1 มาตรฐาน ได้แก่ 1) การดำเนินงานของ สำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา 2. มาตรฐาน ระดับสถานศึกษา ประกอบดว้ ย 4 มาตรฐาน ได้แก่ 1) ด้านการดำเนินงาน พื้นฐานของสถานศึกษา 2) ดา้ นผบู้ ริหารสถานศกึ ษา 3) ดา้ นครผู ู้สอน 4) ดา้ นนกั เรียน มูลนิธิการศกึ ษาทางไกลผานดาวเทียม ในพระบรมราชูปถัมภ และสํานักงานคณะกรรมการ การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน(ไม่ปรากฎ พ.ศ.ที่พิมพ์:6) มาตรฐานการจัดการเรียนการสอนโดยใชการศึกษา ทางไกลผานดาวเทียม (DLTV) หมายถงึ ขอกําหนดเกณฑคุณภาพ สาํ หรับการดําเนินงานการจัดการ เรียนการสอนโดยใชการศึกษาทางไกล ผานดาวเทียม ประกอบดวยมาตรฐานการจัดการเรียนการ สอนโดยใชการศึกษาทางไกล ผานดาวเทียม (DLTV) ระดับสถานศึกษา และมาตรฐานการจัดการ เรียนการสอนโดยใชการศกึ ษา ทางไกลผานดาวเทียม (DLTV) ระดับเขตพืน้ ท่ีการศึกษา มาตรฐานการจัดการเรียนการสอนโดยใชการศึกษาทางไกลผานดาวเทียม (DLTV) ระดับ สถานศึกษา หมายถึง ขอกําหนดเกณฑคุณภาพสําหรับการดําเนินงานเกี่ยวกับการจัดการเรียน การ สอนโดยใชการศึกษาทางไกลผานดาวเทียม (DLTV) ในระดับสถานศึกษา มีจํานวน 3 มาตรฐาน ไดแก มาตรฐานดานคุณภาพผูเรียน มาตรฐานการจัดการเรียนการสอน และมาตรฐานดานการบริหาร จัดการ ในแตละมาตรฐาน ประกอบดวยตัวช้ีวัด ดังตอไปนี้ มาตรฐานดานคุณภาพผูเรียน ประกอบด วยตัวชี้วัด จํานวน 4 ตัวช้ีวัด ไดแก ตัวชวี้ ัดที่ 1 พฤติกรรมสําคัญท่ีเกิดจากการเรียนการสอนโดยใช การศึกษาทางไกลผานดาวเทยี ม (DLTV) ตัวช้วี ดั ท่ี 2 ผลการเรยี นรู ตามหลักสตู รแกนกลางการศึกษา ข้ันพื้นฐาน พ.ศ.2551 ตัวช้ีวัดที่ 3 ผลการ ทดสอบระดับชาติข้ันพ้ืนฐาน (O-Net) ตัวช้ีวัดท่ี 4 ผลการ ประเมินคุณภาพการศึกษาขั้นพื้นฐาน (NT) มาตรฐานดานการจัดการเรียนการสอน ประกอบดวย ตัวชี้วัด จํานวน 4 ตัวชี้วัด ไดแก ตัวช้ีวัดที่ 1 การเตรียมการกอนการเรียนการสอน ตัวชี้วัดที่ 2 การ จดั การเรยี นการสอนของครูปลายทาง อยางมีประสิทธภิ าพ ตัวชีว้ ัดท่ี 3 การวัดผลและประเมินผลการ เรียนรู และตัวช้ีวัดท่ี 4 การสอนซอมเสริม เพื่อพัฒนาศักยภาพผูเรียน มาตรฐานดานการบริหาร จดั การ ประกอบดวยตัวชวี้ ัด จาํ นวน 6 ตวั ชวี้ ดั ไดแก ตัวชว้ี ัดที่ 1 การจัดหาวัสดุอปุ กรณการจดั การ เรียนการสอนทางไกลผานดาวเทียม ตัวช้ีวัดท่ี 2 การจัดสภาพ หองเรียน อาคารเรียน และสิ่งแวดล อมภายในสถานศึกษาใหเอื้อตอการจัดการเรียนการสอนโดยใช การศึกษาทางไกลผานดาวเทียม ตัวชี้วัดท่ี 3 การสนับสนุนการจัดการเรียนการสอน โดยใชการศึกษา ทางไกลผานดาวเทียม (DLTV) ตัวช้ีวัดที่ 4 การกําหนดนโยบายและการนํานโยบายการจัดการเรียน การสอนใชการศึกษาทางไกลผ านดาวเทียมสูการปฏิบัติ ตัวชี้วัดท่ี 5 การพัฒนาครูและบุคลากร ทางการศึกษาเก่ียวกับการจัดการ เรยี นการสอนโดยใชการศกึ ษาทางไกลผานดาวเทยี ม และตัวชว้ี ัดท่ี 6 การนิเทศภายใน ศูนย์พัฒนาคุณภาพการศึกษาด้วยเทคโนโลยีการศึกษาทางไกล สํานักงานคณะกรรมการ การศึกษาข้ันพื้นฐาน(ไม่ปรากฎ พ.ศ.ที่พิมพ์ :6) ได้แบ่งออกเป็น 2 มาตรฐาน ได้แก่ 1. มาตรฐาน ระดบั สำนักงานเขตพื้นท่ีการศกึ ษา 2.มาตรฐานระดับสถานศึกษา

34 1. มาตรฐานระดับสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา แบ่งออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่ 1. ด้าน นโยบายการจัดการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทยี ม 2. ด้านการขับเคลอื่ นและสร้างความเข้มแข็ง 3. ดา้ น การนิเทศตดติ าม และประเมินผล มาตรฐานท่ี 1 ด้านนโยบายการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ประกอบด้วย 1 ตัวช้วี ดั ดงั น้ี ตัวช้ีวัดที่ 1 มีการกำหนดนโยบายและแผนการปฏิบัติงานการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม มาตรฐานที่ 2 ดา้ นการขบั เคล่อื นและสรา้ งความเข้มแข็ง ประกอบดว้ ย 3 ตวั ชวี้ ัด ดังน้ี ตวั ชวี้ ดั ท่ี 1 มคี ณะกรรมการขบั เคล่อื นและสรา้ งความ ตวั ช้ีวัดที่ 2 การจัดระบบการสนบสั นุนการจัดการศึกษาทางไกลผา่น ตัวชี้วดั ท่ี 3 การสร้างเครอื ขา่ ยสนับสนุนการจดั การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม มาตรฐานที่ 3 ด้านการนิเทศติดตาม และประเมนิผล ประกอบดว้ ย 3 ตวั ชีว้ ัด ดังน้ี ตวั ชี้วัดที่ 1 การกำหนดแผนการนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการจัดการศึกษาทางไกล ผา่ นดาวเทยี ม ตัวชี้วัดที่ 2 การประเมนิ ผลและปรบั ปรงุ ตัวชีว้ ดั ที่ 3 การคดั เลือกผลการปฏบิ ัตทิ ด่ี ี (Best Practices 2. มาตรฐานระดับสถานศึกษาแบ่งออกเป็น 4 ด้าน ได้แก่ 1. ด้านปัจจยัพ้ืนฐานของ สถานศึกษา 2. ด้านผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา 3. ด้านครูผสู้อน 4. ด้านนกั เรียน มาตรฐานท่ี 1 ดา้ นปัจจยั พ้ืนฐานของสถานศกึ ษา ประกอบด้วย 7 ตวั ช้ีวัด ดงั นี้ ตวั ชี้วดั ที่ 1 ความพร้อมของระบบไฟฟา้ ตวั ชวี้ ัดที่ 2 ความพร้อมด้านอปุ กรณ์รบัสัญญาณการศกึ ษา ตัวชี้วัดที่ 3 ความพร้อมด้านระบบอินเทอร์เน็ตที่รองรับการจัดการศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม ตัวชี้วัดท่ี 4 ความพร้อมของเครื่องรับโทรทัศน์ท่ีสามารถใช้งานได้อย่างสมบูรณ์ คมชัดทั้ง ภาพ และเสยี ง ภายในห้องเรียน ตัวชี้วัดที่ 5 ความพร้อมของคู่มอืครูพระราชทานประกอบการจัดการเรียนการสอนด้วย ระบบ การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) ในภาคเรยี น/ปกี ารศกึ ษาปัจจุบัน ตัวชี้วัดที่ 6 ความพร้อมด้านบุคลากรด้านเทคนิคเก่ียวกับการติดตั้งระบบและการ บำรุงรกั ษา ตัวช้ีวัดที่ 7 จัดให้มีเครือข่ายการพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม (DLTV) มาตรฐานที่ 2 ดา้ นผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา ประกอบดว้ ย 5 ตัวชี้วดั ดังนี้ ตัวช้ีวัดที่ 1 การกำหนดนโยบายด้านการส่งเสริมการจัดการศกึษาทางไกลผ่านดาวเทียม อย่างเป็นรูปธรรม ตัวชี้วัดที่ 2 การเป็นผู้นำด้วยความมุ่งม่ันตั้งใจ ตระหนักและเห็นความสำคัญในการจัด การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทยี มอยา่ งต่อเนอื่ ง

35 ตัวช้ีวัดที่ 3 การนิเทศ กำกับ ติดตามการจัดการเรียนการสอนด้วยระบบการศึกษาทางไกล ผา่ นดาวเทยี ม ตวั ชี้วัดที่ 4 การประกาศยกยอ่ งเชิดชูเกยี รตคิ รแู ละบคุ ลากร ตวั ชวี้ ดั ที่ 5 การประเมนิ และรายงานผล มาตรฐานท่ี 3 ด้านครูผู้สอน ประกอบด้วย 8 ตวั ชี้วดั ดงั นี้ ตัวชี้วดั ที่ 1 การจดั หอ้ งเรยี นมคี วามเหมาะสมและเอ้อื ตอ่ การจัดการเรยี นรู้ ตัวช้ีวัดที่ 2 การเตรียมการสอนล่วงหน้าท่ีสอดคล้องกับคู่มือครูพระราชทานสอนทางไกล ผา่ นดาวเทยี ม สำหรับโรงเรียนปลายทาง ตัวชว้ี ดั ที่ 3 การมอบหมายงานใหน้ ักเรียนเตรยี มพรอ้ มในการเรยี นคร้ังต่อไป ตวั ชี้วัดท่ี 4 จัดการเรียนรู้ไปพรอ้ มกับครโู รงเรียนต้นทางและการเอาใจใส่กำกับดูแลแนะนำ ใหน้ กั เรยี นปฏิบัตกิ ิจกรรมการเรียนรูท้ กุ ครัง้ ตวั ชี้วัดที่ 5 การสรปุ สาระสำคัญรว่ มกบั นกั เรยี นหลังการจดั การเรียนรู้สน้ิ สดุ ลงทุกครัง้ ตัวชวี้ ัดที่ 6 การบันทึกผลหลังสอน หลงั จากการจดั การเรยี นรู้สิ้นสุดลงเป็นประจำ ตัวชี้วัดท่ี 7 การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ ตามท่ีคู่มือครูพระราชทานกำหนดหรือ ครสู รา้ งขนึ้ เพื่อให้เหมาะสมกับผ้เู รยี น ตัวช้ีวดั ที่ 8 ครจู ัดกิจกรรมสอนซ่อมเสรมินอกตารางออกอากาศเพื่อชว่ ยเหลอื นกั เรียนที่ ไม่ บรรลุจุดประสงคก์ารเรยี นรู้ หรือใหค้ วามรู้เพม่ิ เติมแกน่ ักเรยี นเปน็ ประจำ มาตรฐานที่ 4 ดา้ นนักเรยี น ประกอบดว้ ย 5 ตัวชว้ี ัด ดงั นี้ ตัวชี้วัดที่ 1 นักเรียนมีส่วนร่วมในกระบวนการจัดการเรียนรู้พร้อมกับนักเรียนโรงเรียน ตน้ ทาง ตัวช้ีวดั ท่ี 2 นักเรียนมสี มรรถนะสำคัญตามหลักสตู ร ตัวช้ีวดั ที่ 3 นกั เรียนมคี ณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงคต์ ามหลกัสตู ร ตวั ชี้วัดท่ี 4 นกั เรยี นมีทกั ษะการอ่านคดิ วิเคราะหแ์ ละเขียน ตามหลักสตู รในระดับดีข้นึ ไป ตัวช้ีวัดที่ 5 นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 มีผลการทดสอบทางการศึกษา ระดับชาติข้ัน พื้นฐาน (O-NET) สงู ขนึ้ สรุปได้ว่า มาตรฐานการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ประกอบด้วย 3 มาตรฐาน ด้วยกัน คือ 1.มาตรฐานดานคุณภาพผูเรียน 2.มาตรฐานการจัดการเรียนการสอน และ3.มาตรฐาน ดา้ นการบรหิ ารจดั การ 2.6 มลู นิธกิ ารศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม มลู นิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม (2558) ก่อตง้ั เม่ือ พ.ศ. 2538 และไดถ้ ่ายทอดสด ออกอากาศเป็นปฐมฤกษ์ ในวันท่ี 5 ธันวาคม พ.ศ. 2538 ในหลักสูตรมัธยมศึกษา 6 ช้ัน 6 ช่อง และ เมือ่ วันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2545 ได้ออกอากาศการเรียนการสอนในระดับชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 1 – 6 ทงั้ นก้ี ็เพ่ือเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัวเนื่องในมหามงคลวโรกาสที่พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ในปีกาญจนาภิเษก พ.ศ. 2539 โดยมีวัตถุประสงค์ เพ่ือแกป้ ัญหาการขาดแคลนครู โดยพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ได้พระราชทานทนุ ประเดิม 50 ล้าน บาท ท่ีบริษัท ทีโอที จำกัด (มหาชน) หรือองค์การโทรศัพท์แห่งประเทศไทยในขณะนั้น ทูลเกล้าฯ

36 ถวายเพื่อตั้งมูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม และทรงพระกรุณาพระราชทานตรงสัญลักษณ์ เฉลมิ ฉลองสริ ริ าชสมบัติ 50 ปี ให้เป็นตราของมลู นิธิฯ เป็นการพระราชทานการศึกษาไปสู่ปวงชน โดย มีนายขวัญแก้ว วัชโรทัย รองเลขาธิการพระราชวังฝ่ายกิจกรรมพิเศษ ดำรงตำแหน่งประธานมูลนิธิ การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ปัจจุบันสำนักงานมูลนิธกิ ารศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม ตั้งอยู่เลขท่ี 139 กระทรวงศึกษาธิการ ถนนราชดำเนินนอก เขตดุสิต กรุงเทพฯ 10300 โทรศัพท์ 0 282 6734 โทรสาร 0 2282 6735 และสถานีวิทยุโทรทัศนก์ ารศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม ซึ่งทำหน้าที่ถ่ายทอด ออกอากาศการเรียนการสอนจากโรงเรียนวังไกลกังวล ต้ังอยู่ท่ีโรงเรียนวังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวดั ประจวบครี ีขนั ธ์ 77110 โทรศัพท์ 032 515 457-8 โทรสาร 032 515 951 ถ่ายทอดสด 1 ช่อง 1 ช้ัน ป.1 - ม.6 การศึกษาทางไกลครบวงจร ตลอดระยะเวลา 17 ปี ที่ ผ่านมามูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมได้จัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมโดยการถ่ายทอด การเรียนการสอนหลักสูตรข้ันพ้ืนฐานจากโรงเรียนวังไกลกังวล โรงเรียนราษฎร์ของพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวในรูปแบบ “ถา่ ยทอดสด 1 ช่อง 1 ช้ัน” ตั้งแต่ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 1 ถึงมธั ยมศึกษาปีที่ 6 รวม 12 ช่อง 12 ชั้น สอนโดยครูคนเดียวกัน เวลาเดียวกัน คุณภาพเดียวกัน ถ่ายทอดโดยตรงจาก โรงเรยี นวังไกลกังวล เพื่อเป็นการเปิดโอกาสให้โรงเรียนต่าง ๆ ที่ขาดแคลนครูโดยเฉพาะครปู ระจำวชิ า สามารถดำเนนิ กิจกรรมการเรยี นการสอนได้เท่าเทียมกัน นอกจากนี้ยังมีการออกอากาศช่องการอาชีพ ช่องอุดมศึกษา และรายการนานาชาติอีกอย่าง ละ 1 ช่อง รวมท้ังสิ้น 15 ช่อง ออกอากาศตลอด 24 ช่ัวโมง เป็นประจำทุกวัน ซ่ึงนอกจากการ ถ่ายทอดและเทปการเรียนการสอนหลักสูตรขั้นพ้ืนฐานแล้ว ยังมีรายการสอนภาษาต่างประเทศ อาทิ ภาษาอังกฤษ จีน ญี่ปุ่น ฝรั่งเศส เยอรมัน รายการสารคดีพระราชทาน “ศึกษาทัศน์” และสารคดี ต่างประเทศ ทำให้สถานีวิทยุโทรทัศน์การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม สามารถให้บริการทาง การศึกษาครบวงจรโดยไม่คิดมูลค่าถึง 15 สถานี จากทั้งโรงเรียนวังไกลกังวล วิทยาลัยการอาชีพวัง ไกลกังวล ซ่ึงเปิดสอนวิชาชีพ อาทิ ทำกับข้าว ตัดเย็บเสื้อผ้า เสริมสวย คอมพิวเตอร์ ซ่อมเครื่องยนต์ ฯลฯ และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ วิทยาเขตวังไกลกังวลทั้ง 3 สถาบัน ให้บริการการศึกษาครบวงจร ทั้งการศึกษาขั้นพื้นฐาน การศึกษาชุมชนและอุดมศึกษา การ ออกอากาศผ่านดาวเทียม ผู้ที่มีจาน KU Band หรือเป็นสมาชิก True Vision จะสามารถชมไดท้ ้ัง 15 ช่อง ตงั้ แตช่ ่อง True 186 ถงึ 199 ซึง่ เป็น ระบบ DTH (Direct to home) ระบบ eLearning ของมูลนธิ ิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม เพื่อเปน็ การเปิดโอกาสให้ผูเ้ รียนสามารถเข้าถงึ การเรยี นการสอนไดก้ วา้ งขวางและง่ายดายข้ึน มูลนิธิฯ ได้เพ่ิมช่องทางใหส้ ามารถรับชมการเรยี นการสอนได้อีก 2 ช่องทาง คือ 1) ระบบ e-Learning ผ่านเว็บไซต์ www.dlf.ac.th ซึ่งถ่ายทอดการเรียนการสอนจากโรงเรียนวังไกลกังวลทุกช้ันเรียนผ่าน ทางอินเทอร์เน็ต (Internet) โดยเลือกเข้าชมได้ท้ังการถ่ายทอดสด (Live broadcast) เช่นเดียวกับที่ ออกอากาศทางโทรทัศน์ในช่วงเปิดภาคการศึกษา หรือเลือกชมรายการย้อนหลัง (On demand) ได้ ตามอัธยาศัย โดยบริษัท ทีโอที จำกัด (มหาชน) เป็นผู้สนับสนุนหลักในโครงการ DLF eLearning เฉลิมพระเกียรติ 2) Application “DLTV on Mobile” สามารถดาวน์โหลดแอพพลิเคช่ันเพื่อรับชม บนมือถอื หรอื อุปกรณพ์ กพาอนื่ ๆ ไดท้ งั้ ระบบปฏบิ ัติการ Android หรือ IOS ระบบ eDLTV (Distance learning television)

37 นอกจาก eLearning บนเว็บไซต์ของมูลนิธิฯ และ ) Application บนอุปกรณ์พกพาแล้ว มูลนิธิฯ ยังมีระบบ eDLTV ซึ่งเป็นผลงานความร่วมมือระหว่างมูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม โครงการเทคโนโลยีสารสนเทศตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สำนักพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ โดยในปี พ.ศ. 2550 จัดทำโครงการระบบ eLearning ของการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติ เน่ืองในโอกาสมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธันวาคม พ.ศ. 2550 นำเน้ือหาการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม และคู่มือครูปลายทางที่มูลนิธิฯ จดั ทำ เช่น วีดิทัศน์ สไลด์บรรยาย ใบความรู้ ใบงาน เปน็ ตน้ มา แปลง เป็นเนื้อหา eLearning เรียกว่า “eDLTV ระดับมัธยมศึกษา” สามารถเรียน online ได้ท่ี http://edltv.thai.net ต่อมาในปี พ.ศ. 2552 กระทรวงศึกษาธิการสนับสนุนงบประมาณให้จัดทำ โครงการระบบ eLearning เพื่อพัฒนาอาชีพตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยาม บรมราชกุมารี เรียกว่า “eDLTV เพื่อพัฒนาอาชีพ” ที่นำเน้ือหาที่สอนออกอากาศจากวิทยาลัยการ อาชีพวังไกลกังวล มาแปลงเป็น eLearning สามารถเรียน online ได้ท่ี http://edltv.vec.go.th และในปี พ.ศ. 2554 มูลนิธิฯ ร่วมกับโครงการเทคโนโลยีสารสนเทศฯ จัดทำโครงการระบบ eLearning ของมูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม เฉลิมพระเกยี รติเนือ่ งในโอกาสมหามงคลเฉลิม พระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554 “eDLTV ระดบั ประถมศกึ ษา” โดยกระทรวงศึกษาธิการให้ การสนับสนุนงบประมาณ สามารถเรียน online ได้ที่ http://edltv.dlf.ac.th โดยท้ังหมดสามารถ เรียนแบบออฟไลน์ (Off line) ได้โดยโรงเรียนบันทึกข้อมูลในเครื่องคอมพิวเตอร์แม่ข่าย (Server) หรือ External Hard drive และนำไปเชื่อมต่อใช้งานบนคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล (Personal computer) หรือคอมพิวเตอร์แบบพกพา (Laptop) และพัฒนาครูด้วยระบบประชุมทางไกลผ่านวีดิ ทศั น์ (Videoconference) มลู นธิ ิฯ ไดด้ ำเนินการด้านการส่งเสริมและพฒั นาวชิ าชีพครู ท้ังครูภาษาอังกฤษ วทิ ยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ เพราะครูนอกจากจะเป็นผถู้ ่ายทอดวิชาความรูแ้ กน่ กั เรยี นซึ่งเป็นเยาวชนของชาติโดยตรง แล้ว ยังเป็นแบบอย่างในการประพฤติปฏิบัติของนักเรียนอีกด้วย ซึ่งอุปสรรคสำคัญของครูสอน ภาษาอังกฤษในพ้ืนท่ีชนบทห่างไกลทุรกันดาร คอื ข้อจำกดั ในเรอ่ื งของงบประมาณ เวลา และการเดิน ทางเข้ารับการอบรมพัฒนาตนเอง ดังนั้นเพื่อเป็นการขจัดอุปสรรคและข้อจำกัดต่าง ๆ ในการพัฒนา ครูมูลนิธิฯ จึงได้จัดโครงการฝึกอบรมครูผ่านระบบวีดิทัศน์ (Videoconference) และถ่ายทอด ออกอากาศสดทางสถานีวิทยโุ ทรทศั น์การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมขึ้นอย่างต่อเนื่องหลายโครงการ นับต้ังแต่ พ.ศ. 2546 เป็นต้นมา โดยมีความร่วมมือกับองค์การ หน่วยงาน และสถาบันการศึกษาต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศ อาทิเช่น สถานทูต สหรัฐอเมริกาประจำกรุงเทพฯ University of Oregon รัฐโอเรกอน Soka University of Amerrica รัฐแคลิฟอรเ์ นีย ประเทศสหรัฐอเมริกา โดยบรษิ ทั ทโี อที จำกดั มหาชน ให้การสนับสนุนด้านโครงขา่ ยทง้ั หมด รวมทงั้ สถานทใี่ นการจดั อบรม ความสำเรจ็ ของการดำเนนิ งาน ผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษา ท่ีเป็นผลจากการเรียนกับระบบการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม หรือ “ครู ตู้” เป็นที่น่าพอใจอย่างยิ่ง และมีสถิติสูงข้ึนทุกปี ขณะน้ีมีผู้สำเร็จการศึกษาจากการศึกษาด้วยระบบ ทางไกลผ่านดาวเทียม จากทุกภาคส่วนของประเทศไทยและสามารถเข้าศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษา และประสบความสำเร็จเป็นจำนวนมาก และมีแนวโนม้ เพ่ิมขน้ึ ในทุก ๆ ปี

38 ปัจจุบันมูลนิธิฯ ได้มอบชุดอุปกรณ์รับสัญญาณดาวเทียมและติดต้ังระบบการศึกษาทางไกล ผา่ นดาวเทียมให้แก่โรงเรียนในสังกัด สพฐ. ทั่วประเทศแล้ว จำนวน 35,215 โรงเรียน เป็นโรงเรียนใน จังหวัดภาคใต้ โดยได้รับงบประมาณ จำนวน 45 ล้านบาท ติดตั้งได้ 900 โรงเรียน รวมจากเดิมเป็น 1,200 โรงเรียนทั้งภาคใต้ ปัจจุบันนักเรียนในโรงเรยี นปอเนาะท่ีมีนักเรียนประมาณ 1,000 คน ศึกษา ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 6 ประมาณ 100 คน สามารถสอบเข้ามหาวิทยาลัยได้ 70 คน หมายความว่า นักเรียนประสบความสำเร็จในการเรียนคิดเป็นเปอร์เซ็นต์แล้ว มีมากถึง 70 เปอร์เซ็นต์ ตัวอย่างเช่น โรงเรียนพัฒนาวิทยา อ.เมือง จ.ยะลา เป็นต้น ส่วนในจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีนักเรียนที่ เรียนจบจาก “ครูตู้” และเรียนจบจนถึงระดับปริญญาโทเข้าทำงานเป็นเจ้าหน้าท่ีมูลนิธิการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม หรือแม้แต่นักเรียนจากภาคเหนือ ชาวเขาเผ่าลีซอก็สามารถเรียนกับ “ครูตู้” และประสบความสำเร็จได้ (มลู นธิ กิ ารศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี ม, 2558) จากข้อความดังกล่าวสรุปได้ว่า มูลนิธิการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมก่อตั้งเม่ือ พ.ศ. 2538 เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเนื่องในโอกาสมหามงคลวโรกาสท่ีพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือแก้ปัญหาการขาดแคลนครูซึ่ง ทำหนา้ ท่ีถา่ ยทอดออกอากาศการเรยี นการสอนจากโรงเรียนวงั ไกลกังวล ตัง้ อย่ทู ี่ โรงเรียนวังไกลกงั วล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบครี ีขันธ์ นอกจากจะเป็นผู้ถ่ายทอดวชิ าความร้แู กน่ ักเรยี นซ่ึงเปน็ เยาวชน ของชาตโิ ดยตรงแล้ว ยงั เป็นแบบอย่างในการประพฤติปฏบิ ตั ขิ องนักเรยี นอีกดว้ ย 2.7 หลักการจัดการศึกษาทางไกลผา่ นดาวเทยี ม เป้าหมายการจดั การศกึ ษาทางไกลผ่านดาวเทยี มของประเทศไทย 1. บุคลากรสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน มีโอกาสถวายงานส่งเสริมการใช้ เทคโนโลยีเพือ่ การพัฒนาประเทศตามรอยเบื้องพระยุคลบาทเผยแพร่พระราชกรณียกจิ ใหข้ จรกระจาย ไกล และสนองพระราชดำริของทั้งสองพระองค์ ในการทจี่ ะพัฒนาการศกึ ษาไทยให้เจริญกา้ วหน้า 2. ครูและนักเรียนทุกคนได้เข้าถึงเทคโนโลยีและส่ือในการจัดการเรียนรู้ท่ีทันสมัยสอดคล้อง กับความต้องการ 3. ครูที่สอนไม่ตรงกับวิชาเอกสามารถจัดการเรยี นรูใ้ ห้กับนักเรียนไดอ้ ย่างมีประสทิ ธิภาพและ เหมาะสม 4. สร้างเครือข่ายแลกเปล่ียนเรียนรใู้ นการจัดการเรยี นรขู้ องครไู ด้อยา่ งกวา้ งขวางและทวั่ ถึง 5. มีการระดมสรรพกำลังและบูรณาการทรัพยากรจากภาครัฐและเอกชนช่วยสนับสนุนการ จดั การศึกษาอย่างเปน็ ระบบ วัตถปุ ระสงค์ 1. เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลอง พระชนมายุ 5 รอบ 2 เมษายน พ.ศ. 2558 2. เพ่อื สรา้ งโอกาสใหค้ รแู ละนักเรียนไดเ้ ข้าถึงสือ่ เทคโนโลยกี ารจดั การเรียนรู้ทีท่ นั สมัย 3. เพือ่ ใหค้ รูสามารถพัฒนาทกั ษะการจดั การเรียนรสู้ ่งผลตอ่ คุณภาพการจดั การเรียนการสอน ใหส้ งู ข้นึ 4. เพ่ือสร้างเครือข่ายการแลกเปล่ียนเรียนรู้ในการจัดการเรียนการสอนของครูได้อย่าง กว้างขวางและทั่วถงึ

39 5. เพื่อระดมสรรพกำลังและทรัพยากรจากทุกภาคส่วนมาช่วยสนับสนุนการจัดการศึกษา ผลประโยชน์ทีจ่ ะไดร้ บั การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมจะเกิดประโยชน์อย่างมากมาย โดยมีประเด็นสำคัญ สรปุ ได้ ดงั ต่อไปนี้ 1. เพ่ือจดั การศกึ ษาในระบบโรงเรยี น ต้งั แต่ระดบั ประถมศกึ ษาไปจนถึงอุดมศึกษา 2. เพื่อขยายโอกาสทางการศึกษาสำหรับผู้ที่อาศัยในท้องถ่ินห่างไกล และในสถานศึกษาท่ี ขาดแคลนวัสดอุ ุปกรณก์ ารเรยี น ตลอดจนทรพั ยากรบุคคล 3. ชว่ ยพัฒนาคุณภาพชีวิตใหผ้ ขู้ าดโอกาสทางการศึกษาไดศ้ ึกษาต่อด้วยตนเอง 4. เป็นพัฒนาการของการจัดการศึกษา โดยการจัดกิจกรรมการเรียนต่าง ๆ ให้กับผู้เรียน ทั่วไปใหม้ โี ลกทัศน์ทก่ี ว้างขวางมากขึน้ 5. ช่วยเพ่ิมทักษะและประสบการณ์การเรียนการสอนแก่ครูผู้สอน ซ่ึงได้เรียนรู้เทคนิควิธีการ และนำไปพัฒนาตนเองเพ่ือจัดการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพตามแนวทางทไ่ี ด้รับชมจากโทรทศั น์ ทางไกลซงึ่ สอนโดยผู้เช่ียวชาญ 6. ช่วยเพมิ่ คณุ ภาพการเรยี นการสอน ซง่ึ มีท้ังการนำมาใช้ประกอบเสริม สรุปบทเรียนรวมท้ัง ทบทวนบทเรียนใหก้ ับผูเ้ รยี นดาวเทยี มส่อื สารห้องเรียนสตูดิโอ ห้องเรียนทางไกล 7. เป็นการฝึกหัดด้านอาชีพและเทคนิคการทำงานต่าง ๆ เป็นการพัฒนาด้านแบบแผนการ ศึกษาท่ีสามารถนำมาเสริมนอกเหนือจากการศึกษาตามปกติสรุปได้ว่าเรียนทางไกลผ่านดาวเทียมจะ เป็นประโยชน์ต่อการจัดการศึกษาทุกระดับและหลายรูปแบบที่ครูสามารถนำไปปรับใช้ได้อย่างมี ประสทิ ธิภาพมากทส่ี ดุ (ศนู ย์พฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษาด้วยเทคโนโลยกี ารศกึ ษาทางไกล, 2557) ผู้วิจัยจึงสรุปได้ว่า หลักการของการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม คือ เพ่ือให้บุคลากร สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน มีโอกาสถวายงานส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีเพ่ือการ พัฒนาประเทศ ตามรอยเบื้องพระยุคลบาท เผยแพร่พระราชกรณียกิจให้ขจรกระจายไกลและสนอง พระราชดำริของทั้งสองพระองค์ ในการท่ีจะพัฒนาการศึกษาไทยให้เจริญก้าวหน้า ครูแลละนักเรียน ทุกคนได้เข้าถึงเทคโนโลยี และส่ือในการจัดการเรยี นรู้ท่ีทันสมัย สอดคล้องกับความต้องการครูที่สอน ไม่ตรงกับวิชาเอกสามารถจัดการเรียนรู้ให้กับนักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพและเหมาะสม สร้าง เครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการจัดการเรียนรู้ของครูได้อย่างกว้างขวางและท่ัวถึง มีการระดมสรรพ กำลังและบูรณาการทรัพยากรจากภาครัฐและเอกชนช่วยกันสนับสนุนการจัดการศึกษาอย่างเป็น ระบบ 2.8 การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทยี มในระบบโรงเรียน การบริหารการศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทยี มในระบบโรงเรียน การบริหารการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม หมายถึง กระบวนการจัดการ ประสานการใช้ ทรัพยากร คน เงิน ส่ืออุปกรณ์และเวลาเพ่ือจัดกิจกรรมการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมใหแ้ ก่นักเรียน โดยใช้ส่ือท่ีเป็นรายการโทรทัศน์เสริมให้เกิดการเรียนรู้ การจัดการศึกษาทางไกลผ่าดาวเทียมเป็ น กิจกรรมการศึกษาที่นำเอาเทคโนโลยีการสื่อสารผ่านดาวเทียมมาใช้ร่วมกับสื่ออื่น ๆ ในลักษณะสื่อ เสริมไม่ว่าจะเป็นสิ่งพิมพ์ วิทยุกระจายเสียง โทรทัศน์หรือส่ืออื่น ๆ เพ่ือที่จะเชื่อมโยงความรู้ระหว่าง สื่อต่าง ๆ ให้แก่ผู้เรียนได้มีโอกาสเรียนรู้อย่างทัดเทียมเสมอภาคกันจากแหล่งความรู้ที่มีความชำนาญ

40 การและมาตรฐานเดียวกนั ดังน้นั ระบบการจัดการศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทียมจำเป็นต้องมีการจัดการ ท่ีเป็นระบบ มีขั้นตอนชัดเจนและมีคุณภาพเป็นที่แน่ใจว่าผู้เรียนจะเกิดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนตาม มาตรฐานทางวิชาการเช่นเดียวกบั การศกึ ษารปู แบบอน่ื การบริหารงานที่มีประสิทธิภาพจำเป็นต้องใช้กระบวนการและกลไกท่ีส่งผลให้งานบรรลุ เป้าหมายที่กำหนดไว้ การจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเป็นเรื่องใหม่ ดังน้ันจำเป็นท่ีผู้บริหาร โรงเรียนจะต้องเข้าใจกระบวนการบริหารและสามารถนำมาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับสภาพและ ทรัพยากรท่ีมีอยู่ กระบวนการบริหารที่มีประสิทธิภาพ ประกอบด้วยข้ันตอนสำคัญ ๆ อย่างน้อย 4 ขั้นตอน คือ 1) การศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการ การใช้การศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม 2) การวางแผนการจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียม 3) การดำเนินการจัดการ เรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียม 4) การประเมนิ ผลการจัดการศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทียม ขัน้ ตอนท่ี 1 การศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหาและความต้องการ การใชก้ ารศึกษาทางไกลผ่าน ดาวเทียม การศกึ ษาภาพปัจจุบนั ปญั หาและความต้องการ หมายถงึ การศึกษาถึงสภาพความเปน็ จริง ของโรงเรียนในปัจจุบันว่าเป็นอย่างไร อะไรคือปัญหา และอะไรคือความต้องการเพื่อที่จะนำข้อมูล ดังกล่าวมาใช้เปรียบเทียบกับมาตรฐานหรือส่ิงท่ีคาดหวังหรือสิ่งที่ควรจะเป็นและนำมากำหนด เป้าหมายในอนาคตของโรงเรียน ดังน้ันจึงกล่าวได้ว่าขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนท่ีมีความสำคัญและจำเป็น อย่างย่ิงเพราะเปน็ พื้นฐานในการวางแผนต่อไปเพ่อื ให้การบรหิ ารและการดำเนนิ งานการศึกษาทางไกล ผ่านดาวเทียมบรรลุผลตามเจตนารมณ์ของโครงการ ผู้บริหารโรงเรียนจะต้องศึกษาสภาพปัจจุบัน ความพร้อมและความตอ้ งการท่ีแทจ้ ริงของโรงเรียนซึ่งจำแนกได้ดังนี้ 1. ความพรอ้ ม 1.1 ความพร้อมดา้ นอาคารสถานที่ ประกอบด้วย ห้องขนาดจุผู้ใช้บริการการศึกษาทางไกล ผา่ นดาวเทียมอยา่ งนอ้ ย 20 คนข้นึ ไป และมีแหลง่ เก็บส่ืออปุ กรณท์ ส่ี ะดวกและปลอดภยั 1.2 ความพร้อมด้านบุคลากรที่มีความสามารถในการใช้อุปกรณ์ทางด้านเทคนิคและ สามารถใหค้ ำปรกึ ษาในดา้ นวชิ าการตลอดจนการบรกิ ารได้ 1.3 ความพร้อมด้านครุภัณฑ์ อุปกรณ์ ประกอบด้วย เคร่ืองรับโทรทัศน์สี และอุปกรณ์รับ สัญญาณจากดาวเทียม รวมทั้งบทเรียนท่ีใช้ควบคู่กับรายการโทรทัศน์ผ่านดาวเทียมและตาราง ออกอากาศ 2. ความตอ้ งการ 2.1 หนังสืออ่านประกอบรายการโทรทัศน์ที่จะเรียนเพ่ือเสริมกิจกรรมนอกเหนือจากตำรา เรยี น 2.2 สื่อ วัสดุอุปกรณ์ โรงเรียนจะต้องมีเครอ่ื งรับโทรทัศน์อย่างน้อยหน่ึงเคร่ืองและอุปกรณ์ รับสัญญาณดาวเทียมอย่างน้อยหนึ่งชุด รวมท้ังต้องมีตารางออกอากาศและคู่มือรับชมรายการจาก ศูนยก์ ารศกึ ษาทางไกลไทยคม ขั้นตอนที่ 2 การวางแผนเป็นขั้นตอนการใช้ข้อมูลจากสภาพปจั จุบันปญั หาและความต้องการ มากำหนดแนวทางและวิธีการดำเนินงานเพ่ือให้บรรลุตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายของโครงการ อย่างมีประสิทธิภาพ การวางแผนเป็นการคิดและกำหนดสิ่งท่ีต้องปฏิบัติเป็นการตัดสินใจล่วงหน้าว่า

41 จะทำอะไร ทำทำไม จะทำอย่างไร จะให้ใครทำ จะทำท่ีไหนและจะทำเม่ือใด การวางแผนเพื่อเตรียม ความพร้อมมขี ้ันตอน ดงั นี้ 1. ดา้ นอาคารสถานที่ ควรจะ 1.1 กำหนดห้องที่จะใช้สำหรับการจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียมและส่ิง อำนวยความสะดวกต่าง ๆ 1.2 การบรกิ ารการใชห้ อ้ งสมุด 1.3 สถานท่ที ีจ่ ะประกอบกจิ กรรมเสรมิ เชน่ ห้องปฏบิ ัติการ ห้องสมดุ เปน็ ตน้ 1.4 กำหนดจุดตดิ ต้งั อุปกรณ์สัญญาณดาวเทียม 2. บคุ ลากร 2.1 สรา้ งความเข้าใจแกค่ รู 2.2 กำหนดตัวบุคคลที่มีความชำนาญและรบั ผดิ ชอบ 2.3 กำหนดบทบาทหนา้ ทแี่ ละความรับผดิ ชอบของครผู เู้ ข้ารว่ มโครงการ ขน้ั ตอนที่ 3 การดำเนินการตามแผนเป็นขั้นตอนการลงมือปฏิบัติตามกิจกรรมที่กำหนดไว้ใน แผน ข้ันตอนน้ีต้องมีการกำกับ ติดตาม ดูแลจากผู้บริหารเพื่อให้ผู้รับผิดชอบแต่ละกิจกรรมได้ ดำเนนิ การใหส้ ำเรจ็ ตามวัตถปุ ระสงคท์ ่ีวางไว้ การดำเนนิ งานตามแผนมขี ้นั ตอน ดังน้ี 1. การลงมือปฏิบัตกิ จิ กรรมตามหน้าที่ของผู้รบั ผิดชอบ 2. การกำกับตดิ ตาม ดูแลจากผู้บรหิ ารโรงเรยี น 3. การนิเทศใหค้ ำแนะนำ ช้แี นะแนวทางการดำเนนิ งาน 4. ใหก้ ารสนบั สนุน สง่ เสริม อำนวยความสะดวก ข้ันตอนที่ 4 การประเมินผลเป็นการวัดและประเมินผลความก้าวหน้าหรือความสำเร็จของ การปฏิบัติว่าเป็นไปตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายมากน้อยเพียงใด การประเมินผลระหว่าง ดำเนินการ เพ่ือทราบผลการปฏิบัตแิ ละนำไปปรบั ปรุงการดำเนนิ การให้สมบูรณ์ย่ิงข้นึ การประเมินผล หลงั ดำเนินการเป็นการประเมินผลดูผลสำเร็จของโครงการเพอ่ื เปรียบเทียบกับวัตถปุ ระสงคท์ ่ีตั้งไว้ 2.9 การจัดการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทยี มสำหรบั หารศกึ ษาในระบบโรงเรียน 1. วิธีดำเนินการจัดการสอนการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม การจัดการศึกษาทางไกล ผ่านดาวเทียมเป็นการจัดการสอนที่ใช้สื่อรายการโทรทัศน์เป็นสื่อเสริมในการเรียนการสอนซ่ึงครู จำเป็นต้องรู้วิธีดำเนินการกระบวนการเรียนการสอนและบทบาทในการดำเนินการสอนของโครงการ สือ่ การเรียนการสอนทีใ่ ช้ในการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเป็นสื่อเสริมการใช้สือ่ ให้เหมาะสม กับเนื้อหาและกิจกรรมตามหลักสูตรจะช่วยให้การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพและมีคุณภาพยิ่งขึ้น โดยสื่อที่ใช้ในการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเป็นส่ือเสริม คือ รายการโทรทัศน์ ราการโทรทัศน์ คือ ส่ือท่ีจัดทำขึ้นเป็นส่วนหนึ่งของเน้ือหา เป็นส่ือเสริมให้สามารถเข้าใจเน้ือหาได้ดียิ่งข้ึน เนื้อหาสาระที่ นำมาทำรายการโทรทัศน์จะเป็นเนื้อหาในเร่ืองท่ีเข้าใจยาก มีขั้นตอนซับซ้อนต้องสาธิตหรือทดลองให้ เห็นหรือวิชาที่ต้องแสดงตัวอย่างให้เห็นจึงจะสามารถเข้าใจได้ชัดเจน รายการโทรทัศน์ดังกล่าวจะ ออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทศั น์เพอ่ื การศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ช่องการศึกษาหนึ่งโดยรายการ โทรทัศน์สำหรับวิชาทั่วไปจะมีความยาวประมาณ 10 – 20 นาที รายการโทรทัศน์สำหรับวิชา ภาษาต่างประเทศจะมีความยาวประมาณ 30 นาที ส่ือการสอนทางไกลผ่านดาวเทียมเป็นส่ือที่เสริม

42 เน้อื หาของรายวิชาในบางรายวิชาอาจมีสื่อเอกสารประกอบรายการโทรทศั น์เพ่ือความเข้าใจ พร้อมท้ัง กิจกรรมหลักการชมรายการโทรทัศน์ หากครูผู้สอนสามารถจัดหาได้และใช้ในการเรียนการสอน จำเป็นต้องปฏิบัติตามขั้นตอนต่าง ๆ ดังนี้ 1) วางแผนการสอนและเตรียมส่ือวัสดุอุปกรณ์ในการ จดั การสอนใหค้ รบถว้ น 2) จดั การสอนตามวธิ กี ารทีก่ ำหนดไว้ในชดุ วชิ า 2. กระบวนการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียม การเรียนการสอนโดยการใชส้ ่ือการ สอนทางไกลผ่านดาวเทียมเป็นการเรียนการสอนตามกระบวนการซ่ึงอาจใช้สอื่ รายการโทรทัศน์ในการ นำเข้าสู่บทเรียนหรืออาจใช้เป็นการสรุปบทเรียนก็ได้จงึ จำเป็นที่ครูจะต้องศึกษาบทบาทหน้าที่ของตน ให้เข้าใจเพื่อให้สามารถนำไปปฏิบัติได้ ท้ังน้ีครูจะต้องใช้กระบวนการสอนแบบสื่อประสมโดยใช้ส่ือ ส่ิงพิมพ์ รายการโทรทัศน์และสื่อประกอบรวมท้ังอุปกรณ์อำนวยความสะดวกต่าง ๆ เพื่อให้เกิดการ เรยี นรตู้ ามจุดประสงค์ กระบวนการเรยี นการสอนการศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทยี มมดี ังน้ี 2.1 ขัน้ เตรียมความพร้อมกอ่ นชมรายการ (ประมาณ 10 นาที) 2.1.1 เตรียมเครือ่ งรับโทรทัศนแ์ ละอุปกรณท์ ี่ใช้ประกอบบทเรียนใหเ้ รียบรอ้ ย 2.1.2 สนทนา เร้าความสนใจ เกี่ยวกบั รายการทจ่ี ะนำเสนอ 2.1.3 บอกจดุ มุง่ หมายในการเรียน การชมรายการ 2.1.4 ยำ้ ประเด็นสำคญั ท่ีนักเรียนตอ้ งรู้ 2.1.5 สนทนาซกั ถามประเด็นท่ีสงสัย 2.2 ข้ันการศกึ ษาจากรายการโทรทัศน์ (ประมาณ 15 - 20 นาที) 2.2.1 ผเู้ รียนและครูต้องชมรายการไปพรอ้ ม ๆ กัน 2.2.2 ขณะที่บทเรยี นออกอากาศ ผู้เรยี นต้องติดตามรายการโทรทศั น์อย่างตงั้ ใจ 2.2.3 จดบนั ทกึ ประเดน็ สำคัญ ๆ หรอื ทำกิจกรรมตามทร่ี ะบไุ วใ้ นรายการโทรทัศน์ 2.3 ข้นั หลงั จากชมรายการ (ประมาณ 10 – 15 นาที) 2.3.1 สรปุ บทเรียนจากรายการโทรทศั น์ 2.3.2 ทบทวนสงิ่ ทีย่ ังไม่เขา้ ใจ นำประเด็นที่สงสัยหรือมปี ญั หามาอภปิ ราย 2.3.3 ใหผ้ ้เู รยี นคน้ ควา้ หาความรเู้ พ่ิมเติมจากแหลง่ วิทยาการต่าง ๆ 2.3.4 ทำแบบฝึกหัด ประเมินผล 3. บทบาทหน้าท่ีของครสู อนการศกึ ษาทางไกลผา่ นดาวเทียม 3.1 การเตรียมการสอน 3.1.1 เตรยี มครู (ความพรอ้ มในดา้ นเนือ้ หา/วธิ ีสอน) - วิเคราะหค์ วามสอดคลอ้ งของรายการโทรทศั น์กับหลักสตู ร - ศกึ ษาตารางออกอากาศ - ศึกษาสรุปรายการโทรทัศน์ - รว่ มจัดตารางสอนและกำหนดการจะใช้สอ่ื เสริมหรือสรปุ บทเรียน 3.1.2 เตรยี มอปุ กรณ์ ความพรอ้ มของสอื่ ทใี่ ชป้ ระกอบ 3.1.3 เตรียมนกั เรียน - มอบหมายใหศ้ กึ ษาเน้อื หา ตำราเรยี นมาลว่ งหน้า - เตรียมอุปกรณ์การเรียนตามท่กี ำหนด

43 - แนะนำชแ้ี จง ใหก้ ำลังใจ กระตุ้นให้เหน็ ความสำคัญ 3.2 การศึกษาจากรายการโทรทศั น์ 3.2.1 ชมรายการโทรทัศนพ์ ร้อมกับผเู้ รียน 3.2.2 ขณะชมรายการ ครไู ม่ควรทำกิจกรรมอน่ื อกเหนอื จากชมรายการโทรทัศน์ 3.2.3 สรุปและบันทกึ ประเดน็ สำคญั ของเนือ้ หา 3.3 การทำกิจกรรมต่อเน่ือง หลังจากชมรายการโทรทัศน์ ตอบกิจกรรม อธิบายเพิ่มเติม จดั กิจกรรมต่อเนื่อง เช่น อภิปราย ทำแบบฝึกหดั ทดลอง ฯลฯ และจดั กิจกรรมเสรมิ เช่น มอบหมาย ใหผ้ เู้ รียนคน้ คว้าหาความรเู้ พม่ิ เติมจากแหล่งวทิ ยาการตา่ ง ๆ 3.3.1 ประเมินผลการเรยี น ซกั ถาม ตรวจกิจกรรม ให้คะแนน 3.3.2 จัดกิจกรรมเสรมิ แนะนำแหลง่ ความรู้ วดี ิทศั น์ ผู้วิจัยจึงสรุปได้ว่า หลักการของการจัดการศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม หมายถึง กระบวนการจัดการ ประสานการใชท้ รัพยากร คน เงิน สื่ออุปกรณ์และเวลาเพอ่ื จดั กิจกรรมการศกึ ษา ทางไกลผ่านดาวเทยี มใหแ้ กน่ ักเรยี นโดยใชส้ ือ่ ทเ่ี ป็นรายการโทรทัศน์เสรมิ ให้เกิดการเรยี นรู้ การจัดการ ศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียมเป็นกิจกรรมการศึกษาท่ีนำเอาเทคโนโลยีการส่ือสารผ่านดาวเทียมมาใช้ ร่วมกับส่ืออ่ืน ๆ ในลักษณะสื่อเสริมไม่ว่าจะเป็นส่ิงพิมพ์ วิทยุกระจายเสียง โทรทัศน์หรือส่ืออ่ืน ๆ เพื่อท่ีจะเชื่อมโยงความรู้ระหว่างส่ือต่าง ๆ ให้แก่ผู้เรียนได้มีโอกาสเรียนรู้อย่างทัดเทียมเสมอภาคกัน จากแหล่งความรู้ท่ีมีความชำนาญการและมาตรฐานเดียวกัน ซ่ึงวิธีดำเนินการจัดการสอนการศึกษา ทางไกลผ่านดาวเทียม เป็นการจดั การสอนทใี่ ช้สื่อรายการโทรทัศน์เปน็ ส่ือเสรมิ ในการเรียนการสอนซึ่ง ครูจำเป็นต้องรู้วิธีดำเนินการกระบวนการเรียนการสอนและบทบาทในการดำเนินการสอนของ โครงการ ส่ือทีจ่ ัดทำข้นึ เปน็ ส่วนหน่ึงของเนื้อหาไดด้ ียงิ่ ข้ึน เนอ้ื หาสาระทน่ี ำมาทำเป็นรายการโทรทัศน์ จะเป็นเนื้อหาท่ีเข้าใจยาก มีข้ันตอนซับซ้อนต้องสาธิตหรือทดลองให้เห็นหรือวิชาท่ีต้องแสดงตัวอย่าง ให้เห็นจึงสามารถเข้าใจได้ชัดเจน รายการโทรทัศน์ดังกล่าวจะออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศน์เพื่อ การศึกษา 3. แนวคดิ และทฤษฎที ่เี ก่ียวขอ้ งกับการประเมนิ โครงการ 3.1 ความหมายของการประเมนิ โครงการ เกรดเลอร์ (Gredler,1997:15) ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า การ ประเมินโครงการเป็นการออกแบบการศึกษาอย่างเป็นระบบเพ่ือจัดเตรียมสารสนเทศสำหรับให้ผู้มี อำนาจตัดสนิ ใจและ/หรอื กลุ่มผู้ทใ่ี หค้ วามสนใจเปน็ พิเศษ พิสณุ ฟองศรี (2553:68)ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า เป็นกระบวนการ ตัดสินคุณค่าของโครงการในระยะใดระยะหนึ่งหรือทุกระยะ โดยการนำสารสนเทศจากการวัดมา เปรียบเทียบกับเกณฑ์ท่ีกำหนดไว้เพื่อตัดสินใจทำโครงการ ทดลองหรือนำร่อง ปรับเปลี่ยน ระงับ ปรับปรุง ขยายผลหรือยกเลิกโครงการนั่นเอง ครอนบาช (Cronbach Citing Scriven,M.1980:102-103 อ้างอิงใน รัตนะ บัวสนธ์ ,2540:5)ไดใ้ หค้ วามหมายไวว้ า่ การประเมินโครงการ หมายถึง การตรวจสอบหรอื การสอบวัดอย่างเป็น