หนังสือเรยี น สาระความรพู น้ื ฐาน รายวิชา ภาษาไทย (พท๒๑๐๐๑) ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ หา มจําหนาย หนงั สอื เรียนเลม น้ี จดั พมิ พดวยเงินงบประมาณแผน ดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวติ สาํ หรบั ประชาชน ลิขสิทธ์ิเปน ของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ สาํ นักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธิการ
หนังสือเรยี นสาระความรพู ื้นฐาน รายวชิ าภาษาไทย (พท๒๑๐๐๑) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน เอกสารทางวชิ าการหมายเลข ๕/๒๕๕๔
คํานาํ สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ไดดําเนินการ จัดทําหนังสือเรียนชุดใหมน้ีข้ึน เพ่ือสําหรับใชในการเรียนการสอนตามหลักสูตรการศึกษา นอกระบบระดบั การศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ทมี่ วี ตั ถปุ ระสงคใ นการพฒั นา ผเู รียนใหม คี ุณธรรม จริยธรรม มีสติปญ ญาและศกั ยภาพในการประกอบอาชีพ การศึกษา ตอ และสามารถดาํ รงชวี ติ อยใู นครอบครวั ชมุ ชน สงั คมไดอ ยา งมคี วามสขุ โดยผเู รยี นสามารถ นาํ หนงั สอื เรยี นไปใช ดว ยวธิ กี ารศกึ ษาคน ควา ดว ยตนเองปฏบิ ตั กิ จิ กรรมรวมทง้ั แบบฝก หดั เพอื่ ทดสอบความรคู วามเขา ใจในสาระเนอื้ หา โดยเมอ่ื ศกึ ษาแลว ยงั ไมเ ขา ใจสามารถนาํ กลบั ไปศึกษาใหมได ผเู รียนอาจจะสามารถเพิม่ พนู ความรหู ลังจากศกึ ษาหนังสือเรียนน้ี โดยนํา ความรูไ ปแลกเปล่ยี นกับเพอ่ื นในชนั้ เรียน ศึกษาจากภมู ิปญญาทองถ่นิ จากแหลง เรียนรูและ จากสอื่ อื่นๆ ในการดาํ เนนิ การจดั ทาํ หนงั สอื เรยี นตามหลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษา ขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ไดร บั ความรว มมอื ทดี่ จี ากผทู รงคณุ วฒุ ิ และผทู เี่ กีย่ วขอ ง หลายทานที่คนควาและเรียบเรียงเนื้อหาสาระจากสื่อตางๆ เพื่อใหไดเนื้อหาที่สอดคลอง กับหลักสูตร และเปนประโยชนตอผูเรียนที่อยูนอกระบบอยางแทจริง สํานักงานสงเสริม การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยขอขอบคุณคณะที่ปรึกษาคณะผูเรียบเรียง ตลอดจนคณะผจู ัดทาํ ทกุ ทานที่ไดใหค วามรวมมือดวยดี ไว ณ โอกาสน้ี สาํ นกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบแและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั หวงั วา หนงั สอื เรียนชุดนี้จะเปนประโยชนในการจัดการเรียนการสอนตามสมควร หากมีขอเสนอแนะ ประการใด สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั ขอนอมรบั ไวด วยความขอบคณุ ยง่ิ สาํ นักงาน กศน.
สารบญั หนา คาํ นํา คาํ แนะนําการใชหนังสอื เรียน โครงสรา งรายวิชา ขอบขา ยเนื้อหา บทท่ี ๑ การฟง การดู.................................................................................. ๑ เรือ่ งท่ี ๑ หลกั เบื้องตน ของการฟง และการด.ู .............................................. ๒ เร่อื งท่ี ๒ หลักการฟงเพอื่ จับใจความสําคัญ.................................................๓ เรอ่ื งที่ ๓ หลกั การฟง การดู อยา งมีวิจารณญาณ ......................................๕ เรื่องท่ี ๔ มารยาทในการฟง การดู.............................................................๖ บทที่ ๒ การพูด ........................................................................................ ๙ เร่อื งท่ี ๑ สรปุ ความ จับประเด็นสาํ คัญของเร่อื งทพ่ี ดู ............................... ๑๐ เรอ่ื งท่ี ๒ การพูดในโอกาสตางๆ ............................................................. ๑๑ เรื่องท่ี ๓ มารยาทในการพดู ....................................................................๑๔ บทท่ี ๓ การอา น ......................................................................................๑๗ เรือ่ งท่ี ๑ การอานในใจ ...........................................................................๑๘ เรอื่ งที่ ๒ การอานออกเสียง ....................................................................๑๘ เร่อื งที่ ๓ การอานจบั ใจความสาํ คัญ.........................................................๓๔ เรื่องที่ ๔ มารยาทในการอาน และนสิ ยั รักการอาน................................... ๓๙ บทที่ ๔ การเขียน ......................................................................................๔๑ เรอ่ื งท่ี ๑ หลักการเขยี น การใชภ าษาในการเขยี น.................................... ๔๒ เรือ่ งที่ ๒ หลักการเขยี นแผนภาพความคิด...............................................๔๔ เรื่องท่ี ๓ การเขียนเรยี งความและยอความ ...............................................๕๑ เร่ืองที่ ๔ การเขยี นเพ่ือการสื่อสาร ...........................................................๗๐ เร่ืองท่ี ๕ การสรา งนสิ ยั รกั การเขียนและการศึกษาคน ควา..........................๘๓ บทท่ี ๕ หลักการใชภาษา.....................................................................................๙๙ เรือ่ งท่ี ๑ การใชคําและการสรางคําในภาษาไทย ......................................๑๐๐ เร่อื งที่ ๒ การใชเ คร่อื งหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ .............................. ๑๑๑ เรอ่ื งท่ี ๓ ชนิดและหนาทข่ี องประโยค...................................................๑๒๑ เรือ่ งที่ ๔ หลกั ในการสะกดคํา ..............................................................๑๒๖ เร่อื งที่ ๕ คําราชาศพั ท. ........................................................................๑๓๒ เรื่องที่ ๖ การใชส าํ นวน สภุ าษิต คําพงั เพย ..........................................๑๓๕ เรือ่ งที่ ๗ หลักการแตงคําประพนั ธ ........................................................๑๓๙ เร่ืองท่ี ๘ การใชภาษาท่ีเปนทางการและไมเ ปน ทางการ ..........................๑๔๕ บทที่ ๖ วรรณคดี และวรรณกรรม............................................................. ๑๔๘ เร่อื งที่ ๑ หลักการพจิ ารณาวรรณคดีและหลกั การพินิจวรรณกรรม ...........๑๔๙ เร่อื งท่ี ๒ หลกั การพนิ ิจวรรณคดีดานวรรณศิลปแ ละดา นสงั คม...............๑๕๔ เร่อื งท่ี ๓ เพลงพืน้ บา น เพลงกลอ มเด็ก............................................... ๑๕๙ บรรณานกุ รม ........................................................................................... ๑๗๗ คณะผูจ ัดทาํ ............................................................................................ ๑๗๙
คําแนะนาํ ในการใชหนงั สือเรยี น หนังสือเรียนสาระความรูพื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย พท๒๑๐๐๑ ระดับ มัธยมศึกษาตอนตน เปนหนงั สอื เรยี นทจ่ี ัดทาํ ขน้ึ สาํ หรบั ผูเรียนท่เี ปนนกั ศกึ ษานอกระบบ ในการศกึ ษาหนงั สอื เรยี นสาระความรพู น้ื ฐาน รายวชิ าภาษาไทย พท ๒๑๐๐๑ ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน ผเู รียนควรปฏิบัติดังนี้ ๑. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูท่ี คาดหวงั และขอบขา ยเน้ือหาของรายวชิ านน้ั ๆ โดยละเอียด ๒. ศกึ ษารายละเอยี ดเนอ้ื หาของแตล ะบทอยา งละเอยี ด ทาํ กจิ กรรม แลว ตรวจสอบ กบั แนวตอบกจิ กรรม ถา ผเู รยี นตอบผดิ ควรกลบั ไปศกึ ษาและทาํ ความเขา ใจในเนอื้ หานนั้ ใหม ใหเขาใจ กอนที่จะศึกษาเร่อื งตอๆ ไป ๓. ปฏิบัติกิจกรรมทายเร่ืองของแตละเร่ือง เพ่ือเปนการสรุปความรู ความเขาใจ ของเนอ้ื หาในเร่ืองน้ันๆ อกี คร้ัง และการปฏบิ ตั ิกิจกรรมของแตล ะเนอ้ื หา แตละเร่อื ง ผูเ รยี น สามารถนําไปตรวจสอบกับครูและเพอ่ื นๆ ทีร่ วมเรยี นในรายวิชาและระดบั เดยี วกนั ได ๔. หนังสือเรยี นเลม นมี้ ี ๖ บท บทท่ี ๑ การฟง การดู บทที่ ๒ การพูด บทท่ี ๓ การอาน บทท่ี ๔ การเขยี น บทที่ ๕ หลกั การใชภ าษา บทที่ ๖ วรรณคดี และวรรณกรรม
โครงสรารงะรดาับยมวชิธั ายภมาศษกึ าษไทาตยอ(นพตทน๒๑๐๐๑) สาระสาํ คญั ๑. การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญ เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและ เหตุการณตางๆ ของสังคม ทําใหปรับตัวไดกับความเจริญกาวหนาทางวิทยาการตางๆ สามารถวิเคราะห วจิ ารณ และนําความรูไปใชในชวี ติ ประจําวนั ได ๒. การเขียนเปน การสอื่ สารท่ีจัดระบบความคิด การเลือกประเดน็ การเลอื กสรร ถอยคาํ เพอื่ ถายทอดเปน ตวั อกั ษรในการส่ือความรู ความคิด ประสบการณ อารมณ ความรูสกึ จากผูเขยี นไปยังผอู า น ๓. การฟง การดู และการพูด เปน ทกั ษะท่สี ําคญั ของการส่อื สารในการดําเนินชีวิต ประจําวันจึงจําเปนตอ งเขา ใจหลักการเบอื้ งตน และตองคาํ นึงถึงมารยาทในการฟง การดู และการพูดดว ย ๔. การใชภ าษาไทยใหถ กู ตอ งตามหลกั ภาษา ทาํ ใหเ กดิ ความภาคภมู ใิ จในภมู ปิ ญ ญา ของคนไทยจงึ ตอ งตระหนกั ถงึ ความสาํ คญั ของภาษาและตอ งอนรุ กั ษภ าษาไทยไวเ ปน สมบตั ิ ของชาติสืบตอไป ๕. การใชทักษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความรู การเขาใจระดับของภาษา สามารถใชคาํ พดู และเขยี นไดดี ทําใหเ กดิ ประโยชนตอตนเองและสว นรวม ๖. วรรณคดไี ทยเปน มรดกของภาษาและวฒั นธรรมทม่ี คี ณุ คา เปน มรดกทางปญ ญา ของคนไทยแสดงถึงความรุงเรืองของวัฒนธรรมทางภาษา เปนการเชิดชูความเปนอารยะ ของชาติ ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวงั เม่ือศกึ ษาชุดวิชาแลว ผูเรยี นสามารถ ๑. จับใจความสําคัญ และเลาเรื่องได ตีความได อานในใจและอานออกเสียง วิเคราะห วิจารณ ประเมนิ คาได เลือกหนังสอื และสารสนเทศไดแ ละมมี ารยาทในการอา น และมนี สิ ยั รกั การอา น ๒. อธิบายการเขยี นเบอื้ งตน ได เขียนเรียงความ ยอความ เขียนจดหมาย เขียน โตแ ยง เขียนรายงาน เขียนคาํ ขวัญ เขยี นประกาศ เขียนเชิญชวน กรอกแบบรายการ แตงคําประพันธ บอกคุณคาของถอยคําภาษาและสามารถเลือกใชถอยคําในการประพันธ เขียนอางอิง เขียนเลขไทยไดถูกตองสวยงาม
๓. บอกหลกั เบอ้ื งตน และจดุ มงุ หมายของการฟง การดแู ละการพดู ได และสามารถ พดู ในโอกาสตา งๆ ได ๔. บอกลกั ษณะสาํ คญั ของภาษาและการใชภ าษาในการสอ่ื การ ใชพ จนานกุ รมและ สารานุกรมในชวี ติ ประจําวนั ได ๕. บอกชนดิ และหนาทข่ี องคาํ ประโยค และนาํ ไปใชไ ดถ กู ตอง ๖. ใชเ ครอื่ งหมายวรรคตอน อกั ษรยอ คาํ ราชาศพั ท หลกั การประชมุ การอภปิ ราย การโตว าที ๗. บอกความหมายของวรรณคดแี ละวรรณกรรม องคป ระกอบและรปู แบบลกั ษณะ เดน ของวรรณคดไี ด ๘. บอกความหมายของวรรณกรรมมุขปาฐะ และวรรณกรรมลายลักษณได ๙. บอกความหมายและลกั ษณะเดน ของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ประเภทรปู แบบของ วรรณกรรมไทยปจ จบุ นั ได ๑๐. อา นวรรณคดีและวรรณกรรม บอกแนวความคดิ คานยิ ม คณุ คา หรอื แสดง ความคดิ เหน็ ได ๑๑. บอกลกั ษณะสําคญั และคุณคา ของเพลงพื้นบาน และบทกลอมเดก็ พรอ มทง้ั รองเพลงพ้ืนบานและบทกลอ มเดก็ ได ขอบขายเน้ือหา บทที่ ๑ การฟง การดู บทท่ี ๒ การพูด บทท่ี ๓ การอาน บทที่ ๔ การเขยี น บทท่ี ๕ หลักการใชภาษา บทท่ี ๖ วรรณคดี และวรรณกรรม
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน>> ๑ บทที่ ๑ การฟง การดู สาระสาํ คญั การฟง การดู เปนทักษะสาํ คญั ประการหนง่ึ ของการส่อื สารที่เราใชมากทส่ี ดุ ทงั้ เรือ่ ง ของการศึกษาเลาเรยี น การประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตประจําวัน จึงจําเปนจะตอง เขาใจหลักการเบ้ืองตน เพ่ือเปนพื้นฐานในการประยุกตใชในข้ันสูงข้ึนไป นอกจากน้ีตอง พฒั นาทกั ษะเหลา นใี้ หมีประสิทธิภาพโดยคํานงึ ถงึ มารยาทในการฟง และการดดู ว ย ผลการเรยี นรทู ค่ี าดหวัง ผเู รียนสามารถ ๑. สรปุ ความจับประเดน็ สําคัญของเรื่องทฟ่ี งและดู ๒. วิเคราะหค วามนาเชอื่ ถอื จากการฟง และดูสอ่ื โฆษณา และขาวสารประจําวัน อยางมีเหตผุ ล ๓. วิเคราะหการใชน ้ําเสียง กริ ิยา ทาทาง ถอ ยคาํ ของผูพูด อยา งมเี หตผุ ล ๔. ปฏบิ ตั ติ นเปนผูมมี ารยาทในการฟง และดู ขอบขายเนอ้ื หา เรอ่ื งท่ี ๑ หลักเบ้อื งตนของการฟง และการดู เร่อื งท่ี ๒ หลักการฟงเพือ่ จับใจความสาํ คญั เรื่องที่ ๓ หลกั การฟง การดู และการพูดอยางมีวิจารณญาณ เรอื่ งที่ ๔ การมีมารยาทในการฟงและการดู
การฟง การดู ๒ หนงั สอื เรียนสาระความรพู ้ืนฐาน เร่ืองท่ี ๑ หลักเบ้อื งตน ของการฟงและการดู หลกั เบอื้ งตนของการฟงและการดู ความหมายของการฟงและการดู การฟงและการดูหมายถึง การรบั รเู รื่องราวตา งๆ จากแหลงของเสียงหรอื ภาพ หรือ เหตุการณ ซ่งึ เปน การฟงจากผูพดู โดยตรง หรือฟง และดผู า นอปุ กรณ หรือสิ่งตางๆ แลว เกดิ การรบั รแู ละนาํ ไปใชป ระโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกดิ ความถกู ตอ ง วอ งไว ไดป ระสทิ ธภิ าพ หลักการฟงและการดูทีด่ ี ๑. ตองรจู ุดมงุ หมายของการฟง และดู และตอ งจดบนั ทึกเพอ่ื เตือนความจาํ ๒. ตอ งฟงและดูโดยปราศจากอคติ เพอ่ื การวิเคราะหวิจารณท ่ีตรงประเด็น ๓. ใหค วามรวมมอื ในการฟง และดูดวยการรวมกจิ กรรม จดุ มงุ หมายของการฟง และการดู ๑บทที่ การฟงมีจดุ มุง หมายที่สําคญั ดงั น้ี ๑. ฟง เพอ่ื จบั ใจความสาํ คญั ไดว า เรอื่ งทฟ่ี ง นน้ั เปน เรอื่ งเกยี่ วกบั อะไร เกดิ ขน้ึ ทไ่ี หน เมอ่ื ไหร หรือใครทาํ อะไร ทีไ่ หน เมือ่ ไหร ๒. ฟงเพื่อจับใจความโดยละเอียด ผูฟงตองมีสมาธิในการฟง และอาจตองมีการ บนั ทึกยอเพือ่ ชว ยความจาํ ๓. ฟง เพอื่ หาเหตผุ ลมาโตแ ยง หรอื คลอ ยตาม ผฟู ง ตอ งตง้ั ใจฟง เปน พเิ ศษ และตอ ง ใชวิจารณญาณพิจารณาวาเร่ืองท่ีฟงน้ันมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมี ความถูกตอง มเี หตุผลนาเชือ่ ถอื มากนอยเพียงใด ซึง่ ผูฟงควรพิจารณาเรอื่ งราวที่ฟง ดว ย ใจเปนธรรม ๔. ฟง เพอื่ เกดิ ความเพลดิ เพลนิ และซาบซงึ้ ในคณุ คา ของ วรรณคดี คตธิ รรม และ ดนตรี ผฟู ง ตอ งมคี วามรใู นเรอ่ื งทฟ่ี ง เขา ใจคาํ ศพั ท สญั ลกั ษณต า งๆ และมคี วามสามารถใน การตคี วาม เพอ่ื ใหเกดิ ความไพเราะซาบซง้ึ ในรสของภาษา ๕. ฟง เพอ่ื สง เสรมิ จนิ ตนาการ และความคดิ สรา งสรรค เปน ความคดิ ทเี่ กดิ ขนึ้ ขณะ ทีฟ่ ง หรอื หลงั จากการฟง ซ่ึงอาจจะออกมาในรูปของงานประพันธ งานศิลปะ หรอื การพดู การดูมจี ดุ มงุ หมายทสี่ ําคญั ดังน้ี ๑. ดเู พ่อื ใหร ู เปน การดูเพอ่ื ใหเปนคนทนั โลกทนั เหตกุ ารณ ๒. ดเู พ่อื ศึกษาหาความรู เปนการดทู ่ีชวยสงเสรมิ การอาน หรอื การเรียนใหมคี วาม รูม ากขนึ้ หรอื มคี วามชัดเจนลมุ ลึกขึ้น ๓. ดูเพ่อื ความเพลิดเพลนิ เชน ละคร เกมโชว มิวสิควดิ โี อ ๔. ดูเพื่อยกระดับจิตใจ เปน การดทู ี่จะทําใหจ ิตใจเบกิ บานและละเอียดออ น เขาถึง ธรรมชาติ และสจั ธรรม ไดแ ก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดรู ายการเกีย่ วกับ ธรรมะ การดกู ฬี า
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน>> ๓ เรื่องท่ี ๒ หลกั การฟง เพ่อื จับใจความสาํ คญั ๑บทที่ การฟงเพื่อจับใจความสําคัญ เปนการฟง เพอ่ื ความรู ผูฟง ตองตง้ั ใจฟงและพยายาม การ ฟง การ ูด สรปุ เน้อื หา โดยมหี ลกั การสําคญั ดังนี้ ๑. มสี มาธดิ ี ต้งั ใจฟง ติดตามเรื่อง ๒. ฟง ใหเขา ใจและลาํ ดบั เหตกุ ารณใหด ีวา เร่อื งที่ฟง เปน เรือ่ งของอะไร ใครทําอะไร ทีไ่ หน อยางไร ๓. แยกใหออกวา ตอนใดเปน ใจความสําคัญ ตอนใดเปน สวนขยาย ๔. บันทกึ ขอ ความสําคญั จากเร่อื งทีฟ่ ง ตัวอยาง การฟงเพอื่ จับใจความสาํ คญั ๑. จบั ใจความสาํ คญั จากบทรอ ยแกว รอ ยแกว คอื ความเรยี งทสี่ ละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดว ยเสยี งและความหมาย แตไ มก าํ หนดระเบยี บบญั ญัตแิ หงฉันทลกั ษณคือไมจ าํ กัดครุ ลหุ ไมกาํ หนดสัมผสั ตัวอยาง “เห็นกงจกั รเปนดอกบวั ” สุภาษติ “เหน็ กงจักรเปนดอกบัว” น้ีโดยมาก รจู กั ความหมายกนั แพรห ลายอยแู ลว คอื วา เหน็ ผดิ เปน ชอบ เชน ตวั อยา ง เหน็ เพอ่ื นของตน คา ฝน เถอื่ น หา มเทา ไรกไ็ มฟ ง จนเพอ่ื นผนู นั้ ถกู จบั เสยี เงนิ เสยี ทองมากมาย เชน นม้ี กั กลา วติ เตยี นทา นผูนัน้ วา “เหน็ กงจกั รเปน ดอกบัว” (ชมุ นุมนพิ นธ ของ อ.น.ก.) ใจความสาํ คัญ เห็นกงจกั รเปน ดอกบวั คือเห็นผดิ เปน ชอบ ตัวอยาง ครอบครัวของเราคนไทยสมยั กอน ผชู ายกต็ องเปน หวั หนาครอบครวั ถา มาจากตระกลู ดมี วี ชิ าความรกู ม็ กั รบั ราชการ เพราะคนไทยเรานยิ มการรบั ราชการมเี งนิ เดอื น มบี า นเรอื นของตนเองไดก ม็ ี เชา เขากม็ ี อยกู บั บดิ ามารดากไ็ มน อ ย ไดเ ปน มรดกตกทอดกนั กม็ ี ทรพั ยสมบัติเหลานีจ้ ะงอกเงยหรอื หมดไปก็อยทู ีภ่ รรยาผูเ ปน แมบ า น (แมศรีเรือน ของทพิ ยว าณี สนทิ วงศ) ใจความสําคัญ ครอบครัวไทยสมัยกอน ผูชายท่ีมีความรูนิยมรับราชการ ทรัพย สมบตั ิทม่ี จี ะเพ่มิ ขึ้นหรือหมดไปกอ็ ยูที่ภรรยา ๒.จบั ใจความสําคญั จากบทรอยกรอง รอยกรอง คือ ถอยคําท่ีเรียบเรียงใหเปนระเบียบตามบัญญัติแหงฉันทลักษณ คอื ตาํ ราวา ดวยการประพนั ธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน
๔ หนังสือเรยี นสาระความรูพ้นื ฐาน ตวั อยา ง ฟง ขอ ความตอ ไปนแ้ี ลว จับใจความสําคัญ (ครหู รอื นักศึกษาเปน ผอู าน) นางกอดจบู ลบู หลงั แลวสง่ั สอน อาํ นวยพรพลายนอ ยละหอยไห พอไปดีศรีสวัสด์ิกําจัดภยั จนเติบใหญยิ่งยวดไดบ วชเรียน ลูกผูช ายลายมือน้ันคอื ยศ เจา จงอตสาหท าํ สม่ําเสมยี น แลวพาลกู ออกมาขา งทาเกวยี น จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ (กาํ เนดิ พลายงาม ของ พระสุนทรโวหาร (ภู) ใจความสําคัญ การจากกันของแมลูกคือ นางวันทองกับพลายงาม นางวันทอง อวยพรใหโ อวาทและจากกันดวยความอาลัยอาวรณอยางสุดซึ้ง ตัวอยา ง การฟง บทรอ ยกรองเพือ่ จบั ใจความสําคญั (ครอู านใหฟ ง ) ถงึ บางแสนแลน สบายจรดชายหาด เดียรดาษคนลงสรงสนาน เสยี งเจย๊ี วจาวฉาวฉา นา สําราญ ลว นเบกิ บานแชม ชืน่ รื่นฤทยั ๑ คลนื่ ซดั สาดฟาดฝงดงั ซูซา ถึงแสงแดดแผดกลา หากลัวไม พวกผใู หญคอยเฝาเหมอื นเขายาม บทที่ เดก็ กระโดดโลดเตน เลนนํ้าไป ในรานมีผูคนอยลู น หลาม เราหยุดพกั กนิ กลางวันกนั ท่ีน่ี การฟง การดู มีอาหารจนี ไทยรสไมท ราม คนละชามอมิ่ แปลมาแคคอ (นิราศสตั หบี พล.ร.ต.จวบ หงสกุล) ฟงบทรอ ยกรองขา งบนแลวตอบคาํ ถามตอไปนี้ ๑. เรอ่ื งอะไร (เท่ยี วชายทะเล) ๒. เกย่ี วกับใคร (เดก็ และผใู หญ) ๓. ทําอะไร (สงเสยี งดัง วิง่ เลนตามชายหาด) ๔. ท่ีไหน (บางแสน) ๕. เมอ่ื ไร (ตอนกลางวนั ) ใจความสาํ คัญ เด็กและผูใหญไ ปเท่ยี วบางแสน รบั ประทานอาหารกลางวนั เด็ก เลน นา้ํ ผูใหญค อยเฝาสนุกสนานมาก ๓. จับใจความสาํ คัญจากบทความ บทความ คอื ขอเขยี นซ่งึ อาจจะเปน รายงาน หรือการแสดงความคดิ เหน็ มักตี พิมพใ นหนังสอื พิมพ วารสาร สารานุกรม เปน ตน ตวั อยาง ใครที่เคยกนิ ไขเยี่ยวมาคงประหลาดใจวา ทําไมเรยี กวา ไขเยยี่ วมา ทัง้ ๆ ท่ี ตามปกตแิ ลว ใชข เ้ี ถา จากถา นไมผ สมวตั ถดุ บิ อนื่ ๆ พอกไขจ นเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าระหวา งสารทพี่ อก กับเน้ือไขจนเกิดวุนสีดําๆ เปนไขเยี่ยวมาข้ึนมา โดยไมได “เย่ียวมา” สักกะหยดมากอน ปฏสิ นธจิ นเปน ไขก นิ อรอ ยแตก น็ น่ั แหละ นา จะสนั นษิ ฐานกนั ไดว า ตน ตาํ รบั เดมิ ของการทาํ ไขว ุน ดาํ เชน นี้ มาจากการเอาไขไปแชเยี่ยวมา จริงๆ และเจา ฉมี่ า น่เี องท่ีทาํ ปฏกิ ิริยากบั ไขจน เปน วนุ ขึน้ มา
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน >> ๕ ทวาในยุคหลังๆ ชะรอยจะหาฉ่ีมาลําบากหรือไมสะดวก ก็เลยหาสูตรทํา ทําไข ๑บทที่ ปส สาวะมา ใหมใ หส ะดวกและงา ยดายรวมทงั้ ประหยดั เพราะไมต อ งเลยี้ งมา เอาฉเ่ี หมอื นเดมิ กเ็ ปนได การ ฟง การ ูด สว นรสชาตจิ ะเหมอื นตาํ รบั เดมิ หรอื เปลยี่ นแปลงประการใด กย็ งั ไมม ใี ครพสิ จู นห รอื พยายามทําออกมาเทียบเคียงกนั ตดั ตอนจากหนังสอื สยามรัฐฉบบั วนั ท่ี ๒๔ กุมภาพนั ธ ๒๕๓๐ ใจความสาํ คญั ไขเ ย่ยี วมาไมไ ดใ ชเยย่ี วมาในการทํา ๔. จบั ใจความสําคัญจากขา ว ขา ว คือ คําบอกเลา เรอ่ื งราวซง่ึ โดยปกตมิ กั เปน เรื่องเกิดใหมห รือเปน ท่ีนา สนใจ ตวั อยา ง ท่ีศาลจังหวัดอบุ ลราชธานี พนกั งานอยั การจังหวัดเปน โจทกฟอ งนายวัน สันสูงโนน อายุ ๔๔ ป เปนจาํ เลย ฐานเม่อื วันที่ ๓๐ ก.ค.๓๐ ในเวลากลางวัน จําเลยได บงั อาจตดั ฟน ตน ไมป ระดู ๑ ตน ในเขตปา สงวนแหง ชาติ และบงั อาจแปรรปู ไมป ระดดู งั กลา ว จาํ นวน ๘ แผน ประมาณ ๐.๔๘ ลูกบาศกเมตร และมีไมด งั กลา วไวครอบครอง เหตเุ กดิ ที่ ตําบลนาจะหลวย อาํ เภอนาจะหลวย จังหวดั อุบลราชธานี ศาลจังหวัดอุบลราชธานี มีคําพิพากษาวา จําเลยมีความผิด พ.ร.บ.ปาสงวนแหง ชาติ พ.ร.บ.ปาไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จาํ คกุ ๑๘ เดือน จาํ เลยใหก าร สารภาพขณะจับกุมเปนประโยชนแกการพิจารณาอยูบาง จึงมีเหตุบรรเทาโทษ ลดโทษให หนงึ่ ในส่ี คงจําคุก ๑๓ เดอื น ๑๕ วัน ของกลางริบ ใจความสําคัญ ตัดตน ประดู ๑ ตน ถูกจําคุกกวา ๑๓ เดือน เรอ่ื งที่ ๓ หลกั การฟง การดู อยา งมวี จิ ารณญาณ ผูท่ีสามารถจะฟงและดูไดอยางมีวิจารณญาณ จะตองมีความเขาใจและสามารถ ปฏิบตั ิดงั นี้ได ๑. การวิเคราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเท็จจริงออกจากขอคิดเห็นรูวา อะไรเปน อะไร อะไรเปน เหตอุ ะไรเปนผล ตัวอยา ง ปท ผ่ี า นมาถงึ แมก ารแขง ขนั ธรุ กจิ กองทนุ รวมสงู แตบ รษิ ทั วางกลยทุ ธด ว ยการแบง กลุมลูกคาอยางชัดเจน เพื่อคิดคนผลิตภัณฑ และการบริการใหท่ัวถึง รวมทั้งตอบสนอง ความตองการลกู คาไดตรงจดุ เพราะเชือ่ วาลกู คามีความตองการและรับความเสีย่ งเทา กนั ขอ คดิ เหน็ คือ ผูพูดถอื วาลูกคา มคี วามตองการและรับความเสีย่ งเทากนั
การฟง การดู ๖ หนงั สอื เรียนสาระความรพู ้นื ฐาน ๒. การตีความ คือ ตอ งรูความหมายทแ่ี ฝงไวใ นใจเรือ่ งหรอื ภาพนนั้ ๆ ตัวอยาง กองทุนไทยพาณิชยยิ้มหนา บาน ผลงานทะลเุ ปาดันทรพั ยส ินพุง ยมิ้ หนาบาน หมายถงึ ยม้ิ อยางมีความสขุ มีความพึงพอใจ ๓. การประเมนิ คา เปน ทกั ษะทต่ี อ เนอ่ื งมาจากการวเิ คราะหก ารตคี วาม การประเมนิ คาสิ่งใดๆ จะตองพิจารณาใหรอบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร เชน ถา จะประเมินคุณคา ของวรรณคดีตอ งดใู นเร่อื งคุณคา วรรณศิลป ดานสังคม เน้ือหาและนํา ไปใชในชวี ิตประจาํ วนั ๔. การตดั สนิ ใจ คอื การวนิ จิ ฉยั เพอื่ ประเมนิ คา อนั นาํ ไปสกู ารตดั สนิ ใจทถี่ กู ตอ งวา สง่ิ ใดควรเชื่อไมค วรเช่ือ ซึง่ การตัดสนิ ใจที่ถูกตองเปน เรื่องสาํ คัญมากในชวี ิตประจําวนั ๕. การนาํ ไปประยกุ ตใ ชใ นชวี ติ ประจาํ วนั ทกั ษะนจี้ ะตอ งใชศ ลิ ปะและประสบการณ ของแตล ะคนมาชวยดวย ซ่ึงการฟง มาก ดมู ากกจ็ ะชว ยใหตดั สินใจไมผ ดิ พลาด ๑บทที่ เรอื่ งที่ ๔ มารยาทในการฟง การดู มารยาทในการฟง และการดู การฟง และการดเู ปน กจิ กรรมในการดาํ เนนิ ชวี ติ ทที่ กุ คนในสงั คมมกั จะตอ งเขา ไปมี สวนรวมเกือบทุกวนั การเปนผูมีมารยาทในการฟงท่ีดี นอกจากเปนการสรางบคุ ลิกภาพท่ี ดีใหกับตนเองแลวยังเปนสิ่งแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมี มารยาทในสังคม การท่ีทุกคนมีมารยาทที่ดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบใน การอยูรวมกันในสังคม ชวยลดปญหาการขัดแยง และชวยเพ่ิมประสิทธิภาพในการฟง อกี ดว ย ผูมมี ารยาทในการฟง และดู ควรปฏบิ ตั ิตนดงั นี้ ๑. เม่ือฟงอยเู ฉพาะหนา ผูใหญ ควรฟง โดยสาํ รวมกริ ิยามารยาท ๒. การฟงในท่ีประชมุ ควรเขาไปนั่งกอนผพู ดู เร่ิมพดู โดยนง่ั ท่ดี า นหนา ใหเ ตม็ เสีย กอ น และควรตั้งใจฟง จนจบเรือ่ ง ๓. ฟง ดว ยใบหนา ยมิ้ แยม แจมใสเปนกนั เองกบั ผพู ูด ปรบมือเม่อื มกี ารแนะนําตวั ผู พูดและเม่อื ผูพ ูดพดู จบ ๔. เม่อื ฟงในทีป่ ระชุม ตอ งต้งั ใจฟง และจดบนั ทึกขอ ความท่สี นใจ หรือขอความที่ สาํ คญั หากมขี อสงสยั เก็บไวถามเมื่อมโี อกาสและถามดวยกิรยิ าสภุ าพ ๕. เมอ่ื ไปดลู ะคร ภาพยนตร หรือฟงดนตรี ไมควรสรางความรําคาญใหบ คุ คลอืน่ ควรรักษามารยาทและสาํ รวมกิรยิ า
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน>> ๗ กจิ กรรม บทที่ ๑ การฟง การดู ๑บทที่ กจิ กรรมท่ี ๑ ใหผูเรียนตอบคาํ ถามตอไปนี้ การ ฟง การ ูด ๑.๑ ความหมายของการฟงและการดู ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ๑.๒ บอกจดุ มุงหมายของการฟงและการดู มา ๓ ขอ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... กจิ กรรมที่ ๒ ใหผูเรยี นใชวิจารณญาณใหร อบคอบวา เมือ่ ฟงขอ ความโฆษณานแ้ี ลว นาเชอ่ื ถือหรอื เปนความจรงิ มากนอ ย เพียงไร ครมี ถนอมผวิ ชวยใหผิวน่มิ ผิวทีม่ ีรวิ้ รอยเหี่ยวยนจะกลบั เตง ตึง เปลงปล่ัง ผวิ ทอ่ี อนเยาวใ นวยั เด็กจะกลับคนื มา คุณสภาพสตรี โปรดไวว างใจ และเรยี กใชค รีมถนอมเนอ้ื ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................
การฟง การดู ๘ หนงั สือเรยี นสาระความรูพน้ื ฐาน กิจกรรมที่ ๓ ใหผูเรียนเลือกคาํ ตอบท่ีถูกตองเพยี งคาํ ตอบเดียว ๑. การฟง ท่ีมีประสทิ ธิภาพ คือการฟง ในขอ ใด ก. จบั สาระสาํ คญั ได ข. จดบันทกึ ไดท ัน ค. ปราศจากอคติ ง. มีสมาธใิ นการฟง ๒. ขอใดคอื ลกั ษณะของการฟง ท่ีดี ก. แสดงสหี นา เม่อื สงสยั และรอถามเม่ือผพู ดู พดู จบ ข. ดวงตาจบั จอ งอยูทผ่ี พู ดู แสดงความใสใจในคาํ พดู อยา งจรงิ จงั ค. กวาดสายตาไปมาพรอมกับจอ งหนา และทักทวงขึน้ เมอ่ื ไมเหน็ ดวย ง. สบตากบั ผูพดู เปน ระยะๆ อยา งเหมาะสมและเสรมิ หรือโตแยง ตามความเหมาะสม ๑ ๓. การฟง ที่ทาํ ใหผฟู งเกิดสติปญญา หมายถงึ การฟง ลกั ษณะใด บทท่ี ก. ฟงดว ยความอยากรู ข. ฟง ดวยความต้งั ใจ ค. ฟง แลว วเิ คราะหสาร ง. ฟงเพ่อื จับใจความสาํ คัญ ๔. ความสามารถในการฟง ขอ ใดสําคญั ที่สดุ สาํ หรับผเู รยี น ก. จดส่งิ ทีฟ่ ง ไดค รบถว น ข. จบั สาระสําคัญของเร่อื งได ค. ประเมินคาเรอ่ื งทฟ่ี งได ง. จบั ความมุงหมายของผพู ดู ได ๕. บคุ คลในขอ ใดขาดมารยาทในการฟงมากทีส่ ดุ ก. คยุ กับเพือ่ นขณะท่ฟี ง ผอู น่ื พูด ข. ฟง ไปทานอาหารไปขณะที่ผูพ ดู พดู ค. ไปถงึ สถานที่ฟง หลังจากผพู ดู เริ่มพูดแลว ง. จดบันทึกขณะทีฟ่ ง โดยไมมองผูพดู เลย
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน >> ๙ บทที่ ๒ การพูด สาระสาํ คัญ การพดู เปนทกั ษะสง สารเพ่อื รบั รูเรื่องราวตา งๆ และถายทอดความรแู ละความคดิ ของเราใหผูอ่นื รับรู การสงสารจะประสบความสําเร็จ จําเปนตองจับประเดน็ สาํ คัญเร่ืองท่ีจะ พดู ใหเหมาะสมกบั ลกั ษณะโอกาส รวมทง้ั การมมี ารยาทในการพูดจะทําใหสามารถสอ่ื สาร ดว ยการพูดมปี ระสิทธภิ าพยงิ่ ขน้ึ ผลการเรียนรทู ่คี าดหวัง ผูเรียนสามารถ ๑. พดู นาํ เสนอเพอ่ื ความรู ความคดิ เหน็ สรา งความเขา ใจ โนม นา วใจ ปฏเิ สธ เจรจา ตอรอง ดว ยภาษากริ ยิ าทา ทางทส่ี ุภาพ ๒. ปฏิบัติตนเปนผูม มี ารยาทในการพูด ขอบขา ยเนอ้ื หา เรอ่ื งที่ ๑ สรุปความจบั ประเดน็ สําคญั ของเรอ่ื งท่ีพูดได เร่อื งท่ี ๒ การพดู ในโอกาสตางๆ เรอ่ื งท่ี ๓ มารยาทในการพูด
การพดู ๑๐ หนงั สอื เรียนสาระความรูพ้ืนฐาน เรอื่ งท่ี ๑ สรปุ ความ จบั ประเดน็ สาํ คญั ของเรื่องทพี่ ูด การพดู เปน ทักษะหน่ึงของการสื่อสาร การพูดคอื การเปลงเสยี งออกมาเปนถอยคํา หรอื ขอ ความตา งๆ เพอื่ ตดิ ตอ สอื่ สารใหผ พู ดู และผฟู ง เขา ใจเรอื่ งราวตา งๆ การพดู เปน การ สอ่ื ความหมายโดยใชภ าษาเสยี ง กริ ยิ าทา ทางตา งๆ เพอ่ื ถา ยทอดความรแู ละความรสู กึ รวมทง้ั ความคดิ เหน็ ของผูพดู ใหผ ูฟง ไดรบั รู และเขา ใจตามความมุงหมาย ของผูฟง เปน เกณฑ องคป ระกอบของการพดู ประกอบดวย ๑. ผูพูด คอื ผทู มี่ จี ดุ มุงหมายสําคัญทีจ่ ะเสนอความรคู วามคดิ เหน็ เพอ่ื ใหผ ฟู ง ได รบั รแู ละเขา ใจ โดยใชศ ลิ ปะการพดู อยา งมหี ลักเกณฑ และฝก ปฏิบัตอิ ยูเปนประจาํ ๒. เนอื้ เร่ือง คือ เร่อื งราวทผ่ี ูพ ดู นําเสนอเปน ความรูห รอื ความคิดเหน็ ใหผูฟงได รบั รอู ยางเหมาะสม ๒ ๓. ผฟู ง คือ ผรู ับฟง เรอ่ื งราวตางๆ ที่ผูพดู นําเสนอซึ่งผฟู ง ตองมี หลักเกณฑ บทท่ี และมารยาทในการฟง นอกจากนผ้ี พู ดู ยงั ควรมกี ารใชส อ่ื หรอื อปุ กรณต า งๆ ประกอบการพดู เพอ่ื ใหผ ฟู ง มีความรคู วามเขา ใจย่งิ ขึน้ ส่ือตา งๆ อาจเปน แผน ภาพ ปา ยนเิ ทศ เทปบันทกึ เสียง หรือ วีดิ ทศั น เปน ตน และสง่ิ ทส่ี าํ คญั คอื ผพู ดู ตอ งคาํ นงึ ถงึ โอกาสในการพดู เวลาและสภาพแวดลอ ม ที่เก่ียวของกบั การพูด เพื่อใหการพดู นั้นเกิดประสิทธิภาพมากย่ิงข้นึ การพดู ท่ีดี คือ การสอ่ื ความหมายที่ดนี ้นั ยอมสือ่ ความเขาใจกบั ใครๆ ไดต รงตาม วตั ถปุ ระสงคข องผพู ดู การทผ่ี ฟู ง ฟง แลว พงึ พอใจ สนใจ เกดิ ความศรทั ธาเลอ่ื มใสผพู ดู เรยี ก วาผูนั้นมศี ิลปะในการพดู ลกั ษณะการพูดทดี่ ี มีดงั นี้ ๑. มีบคุ ลกิ ภาพทีด่ ี การฟง คนอ่ืนพูดน้นั เราไมไ ดฟงแตเ พียงเสียงพดู แตเราจะตอง ดูการพดู ดบู คุ ลิกภาพของเขาดวย บคุ ลกิ ภาพของผูพดู มีสว นท่จี ะทําใหผ ฟู ง สนใจ ศรทั ธา ตัวผูพดู บุคลิกภาพ ไดแก รปู รา ง หนาตา ทาทาง การยนื การนัง่ การเดิน ใบหนาที่ยม้ิ แยม ตลอดจนอากปั กิริยาท่แี สดงออกในขณะทพี่ ดู อยา งเหมาะสมดวย ๒. มีความเชื่อมั่นในตนเองดี ผูพูดจะตองเตรียมตัวลวงหนา ฝกซอมการพูดให คลอ งสามารถจดจําเรื่องทพี่ ดู ได ควบคมุ อารมณได ไมต ่ืนเตน ประหมา หรอื ลุกล้ลี ุกลน รบี รอนจนทาํ ใหเ สียบคุ ลกิ ๓. พูดใหต รงประเดน็ พูดในเรอ่ื งท่ีกาํ หนดไว ไมน อกเรอ่ื ง พูดอยางมีจุดมงุ หมาย มุงใหผ ฟู ง ฟงแลว เขา ใจ ตรงตามวัตถุประสงคท่ีผูพดู ตองการ ๔. ตองใชภาษาท่ีเหมาะสมกับระดับผูฟง ตามปกตินิยมใชภาษาธรรมดา สุภาพ สนั้ ๆ กะทัดรัด สือ่ ความเขาใจไดงาย หลกี เล่ยี งสํานวนโลดโผน ศพั ทเทคนิคหรือ สํานวนท่ี ไมไ ดมาตรฐาน
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน>> ๑๑ ๕. ตอ งคาํ นงึ ถงึ ผฟู ง ผพู ดู ตอ งทราบวา ผฟู ง เปน ใคร เพศ วยั อาชพี ระดบั การศกึ ษา ๒บทที่ ความสนใจ ความเชื่อถือเปนอยางไร เพื่อจะไดพูดใหถูกกับสภาพของผูฟง หลีกเล่ียงการ แสดงความคิดเหน็ และความเช่ือท่ีขดั แยงกับผูฟง การ ูพด ๖. มีมารยาทในการพูด ผูพูดตองพิจารณาเลือกใชถอยคําท่ีถูกตองเหมาะสมกับ กาลเทศะและบุคคลเพือ่ แสดงถึงความมมี ารยาททดี่ ีและใหเกยี รติผฟู ง การสรุปความ จบั ประเด็นสาํ คญั ของเรื่องท่ีพดู ๑. ผพู ูดจะตองทราบรายละเอียดของผฟู งดังนี้ ๑.๑ เปน ชายหรือหญิง ๑.๒ อายุ ๑.๓ การศกึ ษา ๑.๔ อาชพี เปนเบอื้ งตนเพือ่ มากาํ หนดเนื้อหาสาระทีจ่ ะพดู ใหเหมาะสมกบั ผฟู ง ๒. ผพู ดู ตอ งมวี ตั ถปุ ระสงค ทจ่ี ะพดู จะเปน การพดู วชิ าการ เพอ่ื ความบนั เทงิ หรอื เพอ่ื สง่ั สอนเปน ตน ๓. เนอื้ หาสาระ ผพู ดู อาจเพยี งกาํ หนดหวั ขอ แตเ มอ่ื พดู จรงิ จะตอ งอธบิ ายเพม่ิ เตมิ อาจเปนตัวอยา ง อาจเปนประสบการณ ที่จะเลาใหผฟู ง ไดฟ ง ผฟู ง จะสรปุ ความเรอ่ื งทร่ี บั ฟง ได หากผพู ดู พดู มสี าระสาํ คญั และมกี ารเตรยี มตวั ทจ่ี ะ พดู มาอยา งดี เรือ่ งที่ ๒ การพูดในโอกาสตา งๆ การพดู เปน การสอ่ื สารทท่ี าํ ใหผ ฟู ง ไดร บั ทราบเนอื้ หารายละเอยี ดของสารไดโ ดยตรง หากเปน การสอื่ สารในลกั ษณะการสนทนาโดยตรงกย็ อ มทาํ ใหเ หน็ อากปั กริ ยิ าตอ กนั เปน การ เสริมสรา งความเขาใจมากย่งิ ขนึ้ การพูดมีหลายลกั ษณะ ไดแ ก การพูดอภปิ ราย พูดแนะนํา ตนเอง พูดกลาวตอ นรบั พูดกลา วขอบคุณ พดู โนมนา วใจ เปน ตน จะมีรปู แบบนาํ เสนอใน หลายลกั ษณะ เชน การนาํ เสนอเพือ่ ตงั้ ขอ สังเกต การแสดงความคิดเห็นเพ่อื ตงั้ ขอเทจ็ จรงิ การโตแยง และการประเมินคา เปนตน ความสาํ คัญของการพดู การพดู มคี วามสาํ คญั ดงั นี้ ๑. การพดู ทาํ ใหเ กิดความเขา ใจในประเดน็ ของการส่ือสารตา งๆ ทงั้ การสื่อสารเพอ่ื ใหค วามรทู างวิชาการ การสนทนาในชีวิตประจาํ วัน หรอื การพูดในรปู แบบตา งๆ ยอ มทาํ ให ผูฟ งเขา ใจประเดน็ เกดิ ความสรา งสรรคนาํ ไปสูการปฏบิ ตั ไิ ดถ ูกตอง ๒. การพูดสามารถโนมนาวจิตใจของผูฟงใหคลอยตามเพ่ือเปล่ียนความเชื่อ หรือ ทศั นคตติ า งๆ เพอื่ ใหเ กดิ การปฏบิ ตั สิ งิ่ ตา งๆ อยา งมหี ลกั เกณฑม คี วามถกู ตอ ง ซงึ่ ผฟู ง ตอ ง
การพดู ๑๒ หนงั สือเรียนสาระความรพู ื้นฐาน ใชว จิ ารณญาณในการพจิ ารณาเร่อื งราวท่ผี ูพ ูดเสนอสารในลักษณะตางๆ อยางมีเหตผุ ล ๓. การพูดทําใหเกิดความเพลิดเพลิน โดยเฉพาะการพูดท่ีมุงเนนเร่ืองการบันเทิง กอใหเกดิ ความสนุกสนาน ทําใหผ ูฟงไดร ับความรดู วยเชนกัน ๔. การพูดมีประโยชนท่ีชวยดํารงสังคม ใชภาษาพูดจาทักทาย เปนการสราง มนษุ ยสมั พนั ธแ กบ คุ คลในสงั คม การพดู ยงั เปน การสอื่ สารเพอ่ื เผยแพรค วามรคู วามคดิ ใหผ ู ฟง ปฏิบัติ เพอื่ ใหเ กดิ ความสขุ สงบในสงั คม การพดู ในโอกาสตางๆ ๑. การพูดแนะนําตนเอง การพูดแนะนําตนเอง เปน การพดู ท่ีแทรกอยกู ับการพูดในลักษณะตา งๆ เปน พนื้ ฐานเบือ้ งตน ท่จี ะทําใหผ ูฟ ง มีความรเู ก่ียวกับผูพูด การแนะนําตนจะใหร ายละเอยี ดแตก ตางกันไปตามลกั ษณะของการพดู ๑. การพดู แนะนาํ ตนในกลมุ ของผเู รยี น ควรระบรุ ายละเอยี ด ชอ่ื -นามสกลุ การ ๒บทท่ี ศึกษา สถานศึกษา ทอี่ ยูปจจบุ ัน ภูมลิ ําเนาเดิม ความถนัด งานอดเิ รก ๒. การพดู แนะนาํ ตนเพือ่ เขาปฏิบัตงิ าน ควรระบุ ชือ่ – นามสกุล รายละเอยี ด เกย่ี วกับการศกึ ษาตําแหนงหนา ที่ ทจ่ี ะเขา มาปฏบิ ัตงิ าน ระยะเวลาทจ่ี ะเริม่ ปฏิบัติหนาท่ี ๓. การแนะนาํ บคุ คลอนื่ ในสงั คมหรอื ทปี่ ระชมุ ควรใหร ายละเอยี ด ชอื่ – นามสกลุ ผูท่ีเราแนะนําความสามารถของผูท่ีเราแนะนํา การแนะนําบุคคลใหผูอื่นรูจักตองใชคําพูด เพอ่ื สรา งไมตรที ดี่ รี ะหวา งบคุ คลทั้งสองฝา ย ๒. การกลาวตอนรบั การกลาวตอนรับเปนการกลา วเพอื่ บอกความรูสึกท่มี ีตอผูที่มาโดย ๑. กลาวถงึ ความยินดขี องการเปนเจา ของสถานที่ ๒. กลาวยกยองผูมาเยือน เชนเปนใคร มีผลงานดีเดนอะไร มีความสัมพันธ อยางไรกบั ผตู อ นรบั ๓. แสดงความยนิ ดที ใ่ี หการตอ นรบั ๔. ขออภัยหากมีสิ่งใดบกพรอ งไป และหวังจะกลบั มาเยย่ี มอีก ๓. การกลา วอวยพร โอกาสท่ีกลาวอวยพรมีหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวันเกิด วันปใหม ขน้ึ บา นใหม การอวยพรคบู า วสาว หรอื ในโอกาสทจ่ี ะมกี ารโยกยา ย อาํ ลาไปรบั ตาํ แหนง ใหม ฯลฯ หลักการกลา วอวยพร มีขอ ปฏบิ ตั ิท่คี วรจําดังนี้ ๑. ควรกลา วถงึ โอกาสและวนั สาํ คญั นนั้ ๆ ทไี่ ดม าอวยพรวา เปน วนั สาํ คญั อยา งไร ในโอกาสดีอยา งไรมีความหมายตอ เจา ภาพหรอื การจดั งานนนั้ อยา งไร ๒. ควรใชค าํ พูดท่ีสภุ าพ ไพเราะ ถูกตอง เหมาะสมกบั กลุมผฟู ง ๓. ควรกลาวใหส้ันๆ ใชคําพูดงายๆ ฟงเขาใจดี กะทัดรัด กระชัยความ นาประทบั ใจ
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน >> ๑๓ ๔. ควรกลา วถงึ ความสมั พนั ธร ะหวา งผอู วยพรกบั เจา ภาพ กลา วใหเ กยี รติ ชมเชย ๒บทท่ี ในความดีของเจาภาพ และแสดงความปรารถนาดีทีม่ ีตอ เจาภาพ การ ูพด ๕. ควรใชค าํ พดู อวยพรใหถ กู ตอ ง หากเปน การอวยพรผใู หญ นยิ มอา งสง่ิ ศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ ท่เี คารพนบั ถอื มาประทานพร ๔. การกลาวขอบคณุ การกลาวขอบคุณเปนการแสดงน้ําใจไมตรี หรือความดีท่ีผูอ่ืนกระทําให เชน ขอบคุณวทิ ยากรท่บี รรยายดังน้ี ๑. ควรกลา วของคุณวิทยากรใหเ กียรตบิ รรยาย ๒. มกี ารสรปุ เรอ่ื งที่วทิ ยากรบรรยายจบไปอยางส้ันๆ ไดใ จความ ๓. ควรกลา วถึงคณุ คาของเรือ่ งท่ฟี งและประโยชนทีไ่ ดร ับจากการบรรยาย ๔. กลา วใหม คี วามหวงั จะไดรับเกยี รติจากวิทยากรอกี ในโอกาสตอไป ๕. กลา วขอบคณุ วทิ ยากรอีกครั้งในตอนทาย ๕. การพดู ใหโ อวาท การพดู ใหโ อวาท จะมลี ักษณะดงั นี้ ๑. กลา วถงึ ความสาํ คญั และโอกาสทมี่ ากลา วใหโ อวาทวา มคี วามสาํ คญั อยา งไร ๒. พดู ใหตรงประเด็น เลอื กประเด็นสาํ คัญๆ ที่มคี วามหมายแกผ รู บั โอวาท ๓. ควรมขี อแนะนํา ตักเตือน และเสนอแนะประสบการณทมี่ ีประโยชน ๔. ควรพูดช้ีแจงและเกลี้ยกลอมใหผูฟงตระหนักและนําโอวาทไปใชใหเกิด ประโยชนไดอ ยางแทจ รงิ ๕. กลาวส้ันๆ ไดใจความดี ตอนทายของการใหโอวาทก็ควรกลาวอวยพรท่ี ประทับใจ การพูดแสดงความคดิ เห็น การพดู เพอื่ แสดงความรู และความคิดเห็นไดแ กก ารพูดอภปิ ราย การรายงาน การ สอ่ื ขาว และการสนทนาความรู เปนตน ซึง่ การพดู ตา งๆ เหลาน้มี แี นวทางดังนี้ ๑. ศกึ ษารายละเอยี ดเนอ้ื หา โดยคาํ นงึ ถงึ เนอื้ หาตามจดุ ประสงคท จ่ี ะพดู เพอ่ื ใหร าย ละเอยี ดทถ่ี กู ตอ งตรงประเดน็ ตามท่ตี อ งการเสนอความรู ๒. วิเคราะหเร่อื งราวอยางมีหลักเกณฑ โดยพจิ ารณาแยกแยะออกเปนสวนๆ เพ่อื ทาํ ความเขา ใจแตล ะสว นใหแ จม แจง และตอ งคาํ นงึ ถงึ ความสมั พนั ธเ กย่ี วเนอ่ื งกนั ของแตล ะสว น ๓. ประเมินคาเรือ่ งท่ีจะพูด ๔. ใชภ าษาอยา งเหมาะสม มกี ารเรยี งลาํ ดบั ใจความทดี่ ี แบง เนอ้ื หาเปน เรอื่ งเปน ตอน ใชตวั อยางประกอบการพดู มีการเปรยี บเทยี บเพ่ือใหผ ูฟงเหน็ ภาพพจนไ ดอ ยา งชัดเจน มี การยาํ้ ความเพอ่ื เนน สาระสาํ คญั รวมทงั้ ยกโวหารคาํ คมมาประกอบเพอ่ื สรา งความเขา ใจ และ เกิดความประทบั ใจยิง่ ข้ึน
๑๔ หนงั สอื เรียนสาระความรูพื้นฐาน เรอื่ งท่ี ๓ มารยาทในการพดู การพดู ทดี่ ไี มว า จะเปน การพดู ในโอกาสใด ผพู ดู จะตอ งคาํ นงึ ถงึ มารยาทในการพดู ซ่ึงจะชวยสรางความชื่นชมจากผูฟง มีผลใหการพูดแตละคร้ังประสบความสําเร็จตาม วัตถปุ ระสงคท ่ีต้งั ไว มารยาทในการพดู สรปุ ไดดงั นี้ ๑. เรื่องทีพ่ ูดนั้นควรเปนเร่ืองท่ีทั้งสองฝา ยสนใจรวมกัน หรอื อยูในความสนใจของ คนท่วั ไป ๒. พดู ใหต รงประเด็นจะออกนอกเรือ่ งบางกเ็ พียงเลก็ นอ ย ๓. ไมถ ามเรอ่ื งสว นตวั ซง่ึ จะทาํ ใหอ กี ฝา ยหนง่ึ รสู กึ อดึ อดั ใจ หรอื ลาํ บากใจในการตอบ ๔. ตอ งคาํ นึงถึงสถานการณแ ละโอกาส เชน ไมพ ูดเรอ่ื งเศรา เรอ่ื งท่ีนารังเกยี จ ขณะ รับประทานอาหารหรอื งานมงคล ๕. สรางบรรยากาศทด่ี ี ยิ้มแยม แจมใสและสนใจเรื่องท่ีกําลังพูด ๖. ไมแสดงกริ ยิ าอนั ไมส มควรในขณะท่ีพดู เชน ลว ง แคะ แกะ เกา สวนใดสวน ๒บทท่ี หน่งึ ของรางกาย ๗. หลกี เล่ียงการกลา วรา ย การนนิ ทาผูอนื่ ไมย กตนขมทาน การพดู ๘. พูดใหมีเสียงดังพอไดยินกันท่ัว ไมพูดตะโกน หรือเบาจนกลายเปนกระซิบ กระซาบ ๙. พูดดว ยถอยคาํ วาจาทีส่ ุภาพ ๑๐. พยายามรกั ษาอารมณในขณะพูดใหเปนปกติ ๑๑. หากนําคํากลาวหรือมีการอางอิงคําพูดของผูใดควรระบุนามหรือแหลงท่ีมา เพอ่ื ใหเ ปน เกียรตแิ กบ ุคคลท่ีกลาวถงึ ๑๒. หากพดู ในขณะท่ีผูอื่นกําลงั พูดอยูควรกลา วขอโทษ ๑๓. ไมพูดคุยกนั ขา มศีรษะผูอน่ื จากมารยาทในการพดู ท้ัง ๑๓ ขอ ผเู รียนควรจะนําไปปฏบิ ัติไดในชีวิตประจาํ วัน
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน >> ๑๕ กจิ กรรมบทที่ ๒ การพดู กิจกรรมท่ี ๑ ใหผ เู รียนเลือกคาํ ตอบท่ถี ูกทีส่ ดุ เพยี งขอ เดียว ๑. ขอ ใดไมใชอ งคป ระกอบสําคัญของการพูด ก. ผพู ูด ข. ผฟู ง ค. สาระที่พดู ง. อปุ กรณประกอบการพดู ๒. ขอ ใดเปน การพูดแบบเปนทางการ ก. พูดกับพี่นอ ง ข. พูดบรรยายใหค วามรู ค. พูดกบั เพอื่ นรวมงาน ง. พดู ในงานสังสรรค ๓. สิ่งทสี่ าํ คญั ทส่ี ุดท่ผี ูพดู ควรเตรยี มลว งหนาคือขอ ใด ก. การแตง กาย ข. การฝกซอ ม ค. การเตรียมตนฉบับพูด ง. การใชเ สียงและทา ทาง ๔. การพูดแสดงความคดิ เห็น คือการพูดในลักษณะใด ก. พดู ทกั ทาย ข. พดู แนะนาํ ตัว ค. พูดอภิปราย ง. พดู อวยพร ๒บทที่ ๕. ขอใดเปน จดุ มงุ หมายในการพดู เพอ่ื หาเสยี งเลือกตง้ั ก. สรา งจนิ ตนาการ ข. ใหข อมูลความรู การ ูพด ค. โนม นา วชักจูง ง. ใหค วามเพลดิ เพลนิ กิจกรรมท่ี ๒ ใหผูเรียนเขยี นคําพดู ตามหัวขอตอ ไปนี้ ๑. เขยี นคําขอบคุณสัน้ ๆ ท่เี พื่อนคนหน่งึ เกบ็ กระเปา สตางคท่ีตกหายมาใหเรา ๒. เขียนคาํ พูดอวยพรวนั เกดิ ของเพอื่ น ๓. เขียนคํากลา วแสดงความยนิ ดใี นโอกาสทเ่ี พอื่ นสอบสัมภาษณเ ขาทาํ งานได ๔. เขียนคาํ แนะนาํ ตนเองในกลุมผูเ รยี น กิจกรรมที่ ๓ ใหผ เู รยี นยกตัวอยางการกระทําท่ไี มม ีมารยาทในการพูดมา ๕ ตัวอยา ง ๑. .............................................................................................................................. ๒. .............................................................................................................................. ๓. .............................................................................................................................. ๔. .............................................................................................................................. ๕. ..............................................................................................................................
การพดู ๑๖ หนงั สอื เรียนสาระความรพู ืน้ ฐาน กจิ กรรมท่ี ๔ ใหผ ูเรียนจัดทําตนรางเร่ืองที่จะพดู ในโอกาสดังตอ ไปนี้ ๑. กลา วอวยพรคบู า ว – สาว ในงานเลยี้ งฉลองมงคลสมรส ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………... ๒. กลาวตอ นรบั ผูท ่ีมาศกึ ษา – ดูงานในชุมชน ……………………………………………………………………………………………… ๒ ……………………………………………………………………………………………… บทที่ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………... ๓. กลาวขอบคณุ วทิ ยากรในงานฝก อบรม ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………...
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน >> ๑๗ บทที่ ๓ การอา น สาระสําคญั การอา นเปน ทกั ษะทางภาษาทสี่ าํ คญั และจาํ เปน อยา งยงิ่ ในสงั คมทม่ี กี ารเปลย่ี นแปลง อยา งรวดเรว็ เชนปจจุบนั เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและเหตกุ ารณตา งๆ ของสงั คม ชวยใหป รับตวั ใหทนั กบั ความเจรญิ กา วหนา ทางวิทยาการทกุ สาขา เปนเครื่องมือสาํ คัญใน การแสวงหาความรทู ีแ่ ปลกใหม การอา นยังชวยใหเ กดิ ความเพลดิ เพลิน การอานจะประสบ ผลสาํ เร็จตองสามารถจับใจความสาํ คญั วิเคราะห วจิ ารณ และมีมารยาทในการอา น ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั ผูเ รียนสามารถ 1. อานในใจไดค ลองและเรว็ 2. อา นออกเสยี งและอา นทาํ นองเสนาะไดอ ยา งถกู ตองตามลกั ษณะคําประพนั ธ 3. วิเคราะหแ ยกแยะขอเท็จจริง ขอ คดิ เหน็ และจดุ มุงหมายของเรื่องทีอ่ า น 4. เลอื กอานหนงั สอื และสอื่ สารสนเทศ เพ่อื พัฒนาตนเอง 5. ปฏิบัตติ นเปนผูมมี ารยาทในการอาน และมนี สิ ยั รักการอาน ขอบขา ยเนือ้ หา เรื่องท่ี ๑ การอา นในใจ เรอื่ งที่ ๒ การอา นออกเสยี ง เร่อื งที่ ๓ การอานจบั ใจความสาํ คญั เร่อื งท่ี ๔ มารยาทในการอา น และนิสัยรักการอาน
การอา น ๑๘ หนงั สอื เรยี นสาระความรพู น้ื ฐาน เร่ืองที่ ๑ การอานในใจ การอา นในใจ หมายถงึ การแปลตวั อักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และ ความคิด แลวนาํ ไปใชอีกทอดอยางไมผดิ พลาด โดยท่ัวไป จะเปน การอา นเพือ่ ความรู และ ความบันเทิง จดุ ประสงคข องการอานในใจ ๑. เพอื่ จับใจความไดถกู ตองและรวดเรว็ ๒. เพื่อใหเ กดิ ความรู ความเขาใจ และความคิดอยา งกวา งขวางและลกึ ซงึ้ ๓. เพื่อใหเกิดความเพลดิ เพลนิ และเปน การใชเวลาวา งใหเ กดิ ประโยชน ๔. เพื่อใหถ า ยทอดส่ิงที่อา นใหผ ูอืน่ รบั รูโดยไมผ ิดพลาด หลักการอานในใจ ๓บทท่ี ๑. ต้งั จดุ มงุ หมาย วา จะตองอานเพ่อื อะไร อานเพอ่ื ความรู หรือจะอานเพ่ือความ เพลิดเพลนิ ๒. ตงั้ สมาธใิ นการอา น ใหจ ดจอ อยกู บั หนงั สอื ทอี่ า นจติ ใจไมว อกแวกไปทอ่ี น่ื ซง่ึ จะ ทําใหอา นไดเรว็ และเขา ใจไดดี ๓. ตง้ั เปา การอา นโดยอา นกาํ หนดปรมิ าณทจี่ ะอา นไวล ว งหนา แลว จบั เวลาในการ อานเพ่ือทจี่ ะพัฒนาการอา นครงั้ ตอไปใหเร็วข้นึ ๔. ไมอานหนังสือทีละคํา การอานกวาดสายตาใหกวางข้ึนอานใหครอบคลุม ขอ ความท่ีอยตู อหนา อยา งเรว็ ไปเร่อื ยๆ ๕. ลองถามตนเองวาเปนเรือ่ งเก่ียวกับอะไร เกดิ กับใคร ทไี่ หน อยางไร ถา ตอบ ไดแปลวาเขา ใจแตถาตอบไมไ ดก็ตอ งกลบั ไปอานใหม ๖. จบั ใจความสาํ คญั ใหไ ด และบนั ทกึ เปน ความรคู วามเขา ใจ และความคดิ ไวเ พราะ จะทาํ ใหจะจําเร่ืองท่ีอานไดอ ยางแมนยาํ และสามารถนําไปใชป ระโยชนไดท นั ที เร่ืองท่ี ๒ การอานออกเสยี ง การอา นออกเสยี ง หมายถงึ การอา นทผ่ี อู น่ื สามารถไดย นิ เสยี งอา นดว ยการออกเสยี ง มกั ไมน ิยมอา นเพือ่ การรับสารโดยตรงเพยี งคนเดยี ว เวน แตใ นบางครั้ง เราอา นบทประพันธ เปนทวงทํานองเพื่อความไพเราะเพลิดเพลินสวนตัว แตสวนใหญแลวการอานออกเสียง มักเปน การอา นใหผูอน่ื ฟง การอา นประเภทน้ีมีหลายโอกาส คอื ๑. การอานออกเสียงเพื่อบุคคลในครอบครวั หรือผูทีค่ นุ เคย เปน การอานที่ไมเ ปนทางการ การอานเพอ่ื บุคคลในครอบครวั เชน อานนทิ าน หนงั สือพมิ พ ขา ว จดหมาย ใบปลวิ คาํ โฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีตา งๆ เปนการ
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน >> ๑๙ เลาสูกันฟง อานเพ่ือใหเพ่ือนฟงอานใหคนบางคนท่ีอานหนังสือไมออกหรือมองไมเห็น ๓บทท่ี เปน ตน การ อาน ๒. การอา นออกเสยี งท่เี ปน ทางการหรอื อา นในเรื่องของหนาทีก่ ารงาน เปนการอานท่ีเปนทางการ มีระเบียบแบบแผนในการอานอยางรัดกุมกวาการ อานออกเสียงเพื่อบุคคลในครอบครัวหรืออยูท่ีคุนเคย เชน การอานในหองเรียน อานในที่ ประชุม อา นในพธิ ีเปดงาน อานคาํ ปราศรัย อา นสารในโอกาสท่ีสาํ คญั ตา งๆ การอานของ สอ่ื มวลชน เปนตน การอานออกเสียงใหผูฟง จะตองอานใหชัดเจนถูกตองไดขอความครบถวน สมบูรณ มีลีลาการอา นทนี่ า สนใจและนา ตดิ ตามฟง จนจบ จุดมงุ หมายในการอา นออกเสยี ง ๑. เพือ่ ใหอา นอานออกเสียงไดถ กู ตองตามอกั ขรวธิ ี ๒. เพื่อใหรูจักใชนํ้าเสียงบอกอารมณและความรูสึกใหสอดคลองกับเน้ือหาของ เร่ืองทอ่ี าน ๓. เพอื่ ใหเ ขาใจเร่อื งท่อี านไดถูกตอง ๔. เพื่อใหผูอ านมีความรแู ละเขาใจในเนอ้ื เรอ่ื งที่อานไดอยา งชดั เจน ๕. เพือ่ ใหผูอ า นและผฟู งเกิดความเพลิดเพลิน ๖. เพอ่ื ใหเปนการรับสารและสง สารวธิ หี นึง่ หลกั การอานออกเสียง ๑. อานออกเสยี งใหถูกตองและชัดเจน ๒. อานใหฟงพอทีผ่ ฟู ง ไดยนิ ทว่ั ถงึ ๓. อา นใหเ ปน เสียงพดู โดยธรรมชาติ ๔. รจู ักทอดจังหวะและหยุดหายใจเม่ือจบขอ ความตอนหนึ่งๆ ๕. อา นใหเ ขา ลกั ษณะของเนอ้ื เรอื่ ง เชน บทสนทนา ตอ งอา นใหเ หมอื นการสนทนา กัน อานคําบรรยาย พรรณนาความรูสึก หรือปาฐกถาก็อานใหเขากับลักษณะ ของเร่ืองน้นั ๆ ๖. อานออกเสียงและจงั หวะใหเปนตามเนอ้ื เรื่อง เชน ดุหรอื โกรธ ก็ทําเสยี งแขง็ และเร็ว ถาเปน เรอ่ื งเกีย่ วกับคราํ่ ครวญ ออนวอน กท็ อดเสยี งใหช าลง เปน ตน ๗. ถา เปน เรอ่ื งรอยกรองตอ งคาํ นึงถึงสง่ิ ตอไปนดี้ วย ๗.๑ สัมผสั ครุ ลหุ ตองอานใหถูกตอ ง ๗.๒ เนน คาํ รับสัมผัสและอานเออื้ สัมผสั ใน เพอื่ เพ่ิมความไพเราะ ๗.๓ อานใหถูกตองตามจังหวะและทํานองนิยม ตามลักษณะของรอยกรอง นนั้ ๆ
การอา น ๒๐ หนังสือเรียนสาระความรูพื้นฐาน ยงั มกี ารอา นออกเสยี งอกี ประการหนง่ึ การอา นทาํ นองเสนาะ เปน ลกั ษณะการอา น ออกเสยี งทม่ี จี งั หวะทาํ นองและออกเสยี งสงู ตา่ํ เพอ่ื ใหเ กดิ ความไพเราะ การอา นทาํ นองเสนาะ นี้ผูอานจะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตํ่า การทอดเสยี ง การเอ้ือนเสียง ซึ่งเปน ลักษณะเฉพาะของคาํ ประพนั ธช นดิ ตางๆ ดว ย การอานทํานองเสนาะน้ีเปน มรดกทางวัฒนธรรมทีส่ บื ทอดกนั มาชา นาน ซึง่ เปน สิง่ ท่ี คนไทยทกุ คนควรภมู ใิ จและรกั ษาวฒั นธรรมลาํ้ คา นไี้ วเ พอื่ ถา ยทอดสบื ตอ กนั ไปชว่ั ลกู ชวั่ หลาน การอา นเร็ว คนทม่ี นี สิ ยั รกั การอา น ยอ มเปน ผทู ม่ี คี วามรอบรู มคี วามนกึ คดิ ลกึ ซง้ึ และกวา งขวาง ทงั้ ยังไดรบั ความบันเทงิ ในชวี ิตมากข้ึนอกี ดว ย การอานท่ีใชมากในชีวิตประจําวัน คือการอานในใจ เพราะสามารถอานไดรวดเร็ว ไมตองกังวลกับการเปลงเสียงกับตัวหนังสือ การอานในใจที่ดี ผูอานจะตองรูจักใชสายตา ๓บทที่ กริ ยิ าทาทาง มีสมาธิ ความตัง้ ใจและกระบวนการอา นในใจ เชน การเขา ใจความหมายของ คาํ รูจกั คนหาความหมายของคาํ หรอื เดาความหมายไดร ูจ ักจบั ใจความ แลว รูจักพจิ ารณา ตาม รวมท้งั ตอ งเปนผูท่ีสามารถอานไดร วดเรว็ อกี ดวย เพือ่ เปน การทดสอบตนเองวาสามารถอานหนังสือไดเ ร็วหรือไม ใหผ ูเรียนอา นขอ ความตอไปน้ี แลวจบั ใจความของเร่อื งโดยใชเ วลา ๘ นาที ลมเหนอื ลมทุง นาหอมล่นิ ฟางขาวพัดรวยรนิ อยรู อบตัว นชุ ลกู สาวครปู รีชาวงิ่ มาบอกพอวา “พอคะ นชุ ขอไปดเู ขาแลกขาวที่บา นจําเนยี รนะคะ” “บานจาํ เนียรไหน” “บา นจาํ เนยี รทีม่ ีตนมะขามโนน ไงคะ มคี นเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขา ว นชุ ไปนะพอ ” “เด๋ยี วกอน” “โธ พอ นุชชาไมได นุชจะไปชวยจําเนียรเขาแลกเส้ือ ประเดี๋ยวจําเนียรก็อดไดเสื้อสวยๆ หรอก” ผมชะเงอ ดทู บ่ี า นหลงั หนง่ึ อยเู กอื บกลางทงุ นา บรเิ วณบา นลอ มดว ยกอไผ ผมเหน็ คนเปนกลุมๆ ยนื อยกู ลางบานนั้น นุชเหน็ ผมมองอยางอยากรอู ยากเหน็ จงึ เอยวา “พีโ่ ชคไปกับหนูไหมละ ” “เออ โชคไปเปน เพอ่ื นนอ งกด็ นี ะ แดดรอ นอยา งนหี้ าหมวกใสส กั ใบเถอะ ประเดยี๋ ว จะเปน ไข” ครูปรชี าพดู “นชุ ไมมหี มวก” “เออ...เอาผาขาวมาของพอไป” ครูปรีชาสงผาขาวมาใหลูกสาว นุชไดผาก็เอามา เคียนหัวแลว ออกวง่ิ นาํ หนาผมไป
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน>> ๒๑ ผมเห็นคนๆ หน่งึ แตงตวั แปลกไปกวาชาวนา ท่ีวา แปลกกค็ อื เี ขาใสเสอ้ื นงุ กางเกง ๓บทท่ี เหมือนคนในจังหวัด อยูตรงกลาง ขางหนามีหาบใสสิ่งของเครื่องใช เชน เสื้อผา หมอ อะลมู ิเนยี ม เปนตน การ อาน วันน้ีผมเห็นพอของจําเนียรยอมแลกขาวเปลือกสองถัง กับเสื้อผาดอกสีสดใสให จําเนยี รตัวหนง่ึ ปา แมนยอมเสยี ขา วเปลือกถังหนึ่งแลกกบั แกวน้าํ ๓ ใบ ผมกลบั มาเลาใหครูปรีชาฟง ครูปรชี ากถ็ อนหายใจยาวพูดวา “คนพวกนแ้ี หละเปน เหลือบคอยดดู เลือดชาวนา” “เขาเห็นจําเนียรอยากไดเสอ้ื ผา เลยจะเอาขาวเปลอื กตั้ง ๒ ถงั แลกกบั เสื้อตัวเดยี ว ผมวาเสอ้ื ตวั น้ันราคาไมก ี่บาทหรอกครบั ” “โธครถู ึงวา พวกนเ้ี ปน เหลอื บไงละ เอาเปรียบกันเกินไป” “แตพ วกน้นั ไปยอมแลกกบั เขาเอง” ผมพูดเสียงออน “กเ็ พราะงน้ั นะซิ ครถู งึ หนกั ใจแทน โชคคดิ ดสู วิ า กวา จะทาํ นาไดข า วถงั หนงึ่ นะ หมด แรงไปเทา ไรมนั คุมกนั ไหมละ ” “ทําไมชาวนาถึงโง. ..” “ไมใ ช” ครปู รีชาขดั ขึ้น “ไมไ ดโ ง แตไ มทนั เลหเหล่ยี มพอคา ตา งหากละ” “ครูบอกแลว บอกอกี บอกจนไมรูจะบอกยังไงแลว” “ไมเ ชื่อครูหรอื ครับ” “พดู ไมถ กู อยา งพอ จาํ เนยี รนนั่ แกรดู วี า อะไรเปน อะไร หากแลกขา วนะ ยงั ดกี วา พวก อ่นื นะ นั่นไงละ มากันเปนแถว” ครปู รีชาชี้ใหผมดู คนข่จี ักรยานตามกันเปนแถว แทบทุก คนสวมหมวกกะโล มไี มกลมๆ ขนาดแขนผกู ติดรถจักรยานมาดวย “ใครครบั ” ผมสงสัย “พวกพอ คาคนกลางตวั จริง” ครปู รีชาตอบเสยี งตํ่า “เปนพวกนายหนารบั ซอื้ ขาว ใหโรงสีอีกทีหนึง่ เธอเหน็ ไมท อ นกลมน่นั ไหมละ” “ครบั ” “ไมนั้นแหละเขาเอาไวรีดขาวเปลือกดูเมลด็ กอนตรี าคา” “ทาํ ไมตอ งตรี าคาดว ยเลา ” “เพราะวา ขาวที่ชาวนาทาํ ไดม ีคณุ ภาพตา งๆ กันนะสิโชค นแ่ี หละเปนโอกาสให พอคามีชองทางกดราคาขาวละ” “เขาทาํ ยังไงครับ” “เขาจะรีดขาวดู ถาไดขาวเมลด็ งามไมลีบเลก็ ก็ตรี าคาเอาตามใจ ถา ชาวนาพอใจ ราคาที่เขาใหเ กิดตกลงขาย เขาก็จะจา ยเงนิ ใหลวงหนา จํานวนหน่งึ แลวกม็ าขนขา วไปโรงสี สวนมากคนท่รี ับซ้อื ถึงที่มักจะกดราคาขา วจนตา่ํ มาก” “ราคาต่ํา เรากไ็ มข าย” ผมบอก “แตช าวนาตอ งการเงนิ ”
๒๒ หนังสอื เรียนสาระความรูพน้ื ฐาน “งนั้ เอาไปขายเองก็ไดนีค่ รบั ” “นน้ั ย่งิ แลว ใหญเ ลย ถาหากเธอขนขา วไปโรงสีจะถูกกดราคามาก เพราะเขาถอื วา เธอไปงอ เขา” “อาว ทาํ ไมถงึ เปนอยางน้ันเลา” ครปู รชี าหวั เราะหๆึ แตแ ววตาหมอง “ทาํ ไมถงึ เปน เชน นน้ั นะ หรอื ครตู อบเธอเดย๋ี วนี้ เธอกค็ งไมเขา ใจหรอก...โชคดี” ผเู รยี นอานจบภายในเวลา ๘ นาทหี รือไม อา นจบแลว ลองตอบคาํ ถามดู เพราะการอา นหนงั สอื ไดเ รว็ นน้ั ตอ งจบั ใจความไดด ว ย ๑. ผูท่ีใชสรรพนามวา ผมในเรือ่ งนีช้ อ่ื อะไร ๒. พอ ของจาํ เนียรมอี าชพี อะไร ๓. ทาํ ไมค รปู รีชาจึงเรียกพวกท่เี อาของมาแลกขาววาตัวเหลอื บ ๔. จากเรอื่ งน้ี ใครเปน ผทู เี่ อาเปรยี บชาวนามากทส่ี ุด ๕. ผเู รียนอานเร่อื งนีแ้ ลวไดขอ คดิ อะไรบาง ๓บทที่ การอานหนังสือใหเร็ว นอกจากใชเวลาชวงสั้นๆ อานหนังสือใหไดมากท่ีสุดแลว จะตองจับใจความเปนหนงั สือใหไดค รบถว น อา นแลว เขาใจเรื่องตลอดดว ย การอา น ลองคดิ ดซู ิวา เหตทุ ี่อานไมทันหรือจบั ใจความไมไ ดต ลอดเพราะเหตุใด ถา เราลองคดิ หาเหตผุ ล โดยเอาตวั เองเปน หลกั อาจไดค าํ ตอบหลายอยา ง เชน ไมม ี สมาธิอานกลบั ไปกลบั มา สบั สนจึงทาํ ใหอ า นชา หรอื ไมเขา ใจคาํ ศัพทบางคาํ เปนตน หลักการอา นเร็ว ในการฝกตนเองใหเปน คนอา นเรว็ ควรไดเริ่มตนฝก สมํ่าเสมอทีละเล็กละนอย โดย ฝกอา นในใจทถ่ี กู วิธแี ละจะตอ งฝก ฝนในสง่ิ ตอ ไปนี้ ๑. มสี มาธใิ นการอาน ในขณะทอี่ า น จะตองสนใจและเอาใจจดจอ ตอ สงิ่ ท่ีอาน ไม ปลอยใจวอกแวกคิดเร่ืองอ่ืน จะทําใหจับใจความของเร่ืองไมไดตลอดและความสามารถใน การอา นชา ลงไป ๒. จบั ตาที่ตัวหนงั สอื โดยใชสายตาจบั อยูในชวงเวลาเล็กนอยแลว เคล่ือนสายตา ตอ ไปอยา งรวดเรว็ การฝก จบั ตาเชน นต้ี อ งกระทาํ บอ ยๆ และจบั เวลาทดสอบความสามารถ ในการจบั สายตา และเคล่อื นสายตาใหไ ดร วดเรว็ เพ่อื ทดสอบความกาวหนา ๓. ขยายชว งสายตาใหกวาง ชว งสายตาหมายถึงระยะจากจุดทีส่ ายตาจับจดุ หนึ่ง ไปยังจุดที่สายตาจบั ในคราวตอไป การรจู กั ขยายสายตาใหกวา งจะชว ยใหอา นหนงั สือไดเรว็ ๔. ไมอา นยอนกลบั ไปกลบั มา หมายถงึ การทวนสายตายอนกลบั ไปกลบั มายงั คําทีไ่ มเ ขาใจซ่ึงทําใหเสยี เวลา ๕. เปลี่ยนบรรทัดใหแมนยํา โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพ่ือขึ้นบรรทัดใหม เม่ืออานจบแตล ะบรรทัดและตองกําหนดบรรทัดใหแมน ยาํ ไมอา นขามบรรทดั หรอื อา นซาํ้
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน >> ๒๓ บรรทัดเดิมซ่ึงทําใหความคิดสับสนการฝกในระยะแรกเริ่มอาจใชไมบรรทัดหรือกระดาษปด ๓บทที่ ขอความบรรทัดลางไว แลว เล่อื นลงเรอ่ื ยๆ คอ ยๆ เพ่มิ ความเร็วขึน้ จนชํานาญจึงอานโดย ไมตอ งใชส ิง่ อ่ืนมาปด การอานเพ่ือเขา ใจความหมายของสาํ นวน การอานเพือ่ ทาํ ความเขา ใจ ความหมายของสํานวน ตอ งอาศยั ถอ ยคาํ สงิ่ แวดลอ ม บริบท เพื่อสรุปสาระสําคญั ๑. ความหมายของสํานวน สํานวน คือถอยคําที่มีความหมายไมตรงตามความ หมายปกติของคาํ นั้นๆ ๒. หลักการอา น เพือ่ เขา ใจความหมายของสาํ นวน ๒.๑ อา นขอความอยา งละเอียด เพื่อจบั ใจความสาํ คญั เขาใจเนอื้ เรอื่ งและ เขา ใจความหมายของสํานวน ๒.๒ สงั เกตเนื้อความตามบริบท ทาํ ใหต คี วามหมายของสํานวนไดถ กู ตอง ๒.๓ ตคี วามหมายของสาํ นวน ตองตรงประเดน็ ตามบรบิ ท ตวั อยา ง การอา นเพ่อื เขา ใจความหมายของสาํ นวน การ อาน ออยเขาปากชา ง หมายถึง ของตกไปอยใู นมอื ผูอืน่ แลว ไมม ีทางไดค ืน ไกแ กแ มป ลาชอน หมายถึง ผทู ีม่ คี วามจดั จา น เจนสงั เวยี น ววั หายลอมคอก หมายถึง เมอื่ เกิดความเสยี หายแลว จึงหาทางปองกัน กินขาวตมกระโจมกลาง หมายถงึ การกระทําทไ่ี มร อบคอบ ผลีผลาม ช้ีนกบนปลายไม หมายถงึ การพูดถงึ ส่ิงสดุ วสิ ยั ทจ่ี ะทําได สาํ นวนตา งๆ ทน่ี าํ ไปกลา วเปรยี บเทยี บใหเ ขา กบั สถานการณ เรยี กวา คาํ พงั เพย เชน เมื่อของหายแลว จงึ คดิ หาทางปอ งกัน กเ็ ปรียบวา วัวหายลอ มคอก เปน ตน ความหมายของสาํ นวนมีลกั ษณะเหมอื นความหมายโดยนัย คอื ตองตคี วาม หรอื แปลความตามนัยยะของคําหรอื ขอ ความน้นั ๆ การอา นเพ่ือเขา ใจโวหารตางๆ ผูเขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธก โวหาร ฯลฯ เพอื่ ใหง านเขียนมีคุณคา ๑. ความหมายของโวหาร โวหาร คอื ทว งทาํ นองในการเรยี บเรยี งถอ ยคาํ ทง้ั ในวรรณกรรมรอ ยแกว และรอ ย กรอง โวหารทีใ่ ชกันทั่วไปมี ๕ โวหาร ดังน้ี ๑.๑ บรรยายโวหาร คอื การเลาเรอื่ งไปตามเหตกุ ารณ เชน การเขยี นบทความ การเลา นทิ าน เลาประวตั ิบุคคล ตาํ นาน ตองอธบิ ายใหเ ปน ไปตามลาํ ดับ
การอา น ๒๔ หนงั สอื เรยี นสาระความรูพ นื้ ฐาน ตวั อยาง บรรยายโวหาร มนุษยมีความเช่ืออยูอยางหน่ึงซึ่งสืบมาแตโบราณนานไกล วาคนท่ีเกิดมาทั้งเด็ก และผูใหญไมวาจะเปนหญิง หรือชาย ยอมมีอะไรอยูอยางหนึ่งสิงอยูภายในรางกายมาแต กาํ เนดิ สงิ่ ทว่ี า นถี้ า อยกู บั เนอ้ื กบั ตวั ของผใู ดผนู น้ั กจ็ ะมคี วามสขุ ความสบาย ไมป ว ยไขไ ดท กุ ข ถา สง่ิ นนั้ หนหี ายไปจากตวั กจ็ ะทาํ ใหผ นู น้ั เปน ไขไ ดท กุ ขแ ละอาจถงึ แกค วามตายได ถา สงิ่ นนั้ ไมก ลบั คนื อยใู นรา งกาย สง่ิ ทกี่ ลา วนภี้ าษาไทยเรยี กวา ขวญั อนั เปน คาํ มคี วามหมายในภาษา ทเี่ ขา ใจกนั อยา งเลาๆ แลว กย็ งุ ดว ย ทว่ี า ยงุ เพราะเปน สง่ิ มองไมเ หน็ ตวั วา มรี ปู รา งเปน อยา งไร (ขวญั และประเพณีทาํ ขวญั ของ เสฐียรโกเศศ) ๑.๒ พรรณนาโวหาร คือ การเขยี นเลน เรือ่ งอยางประณีตมักแทรกความรสู ึก ของผเู ขยี นดว ยทาํ ใหผ อู า นเกดิ ความรแู ละอารมณค ลอ ยตาม เชน การพรรณนาความสวยงาม คณุ ความดีตลอดจนพรรณนาอารมณแ ละความรูสึกในใจฯลฯ ตัวอยาง พรรณาโวหาร ไมผล เชน ละมุด มะมว ง ขนนุ พอ ปลูกไวขา งสนามและบริเวณมุมขา ง สวนที่เลื้อยรอบบา นกม็ ี ๓ เถาวัลยและสายหยดุ ขึ้นอยูคนละมมุ ราตรอี ยูต รงบันไดขนึ้ หอหนาบา น ซ่งึ เปนทางไปหอง บทที่ รับแขก ชะลูดปลูกอยูที่สะพานขามทองรองเล็กๆ อยูก่ึงกลางระยะจากตัวบานไปยังประตู รว้ั บาน คนละดานกบั เถาพวงครามดอกสมี ว ง ใบแข็งดวย คันถาไปถกู มนั เขา แตด อกเปน สคี รามเปน ชอ ยาวมองดสู วยและบานทนหลายวนั ถา ดอกรว งจะหมนุ เพราะกลบี ของมนั เปน เฟอ งมี ๕-๖ กลบี คลา ยใบพดั มนั หมนุ ตวั ลงมากวา จะถงึ พน้ื เหมอื นกงั หนั ตอ งลมดสู วยงาม เพลนิ ตาดี ผมชอบเกบ็ ดอกมนั ขน้ึ ไปปลอ ยบนหนา ตา งสงู ๆ ใหม นั หมนุ จลี๋ งมาสพู น้ื ดนิ เปน ของเลน สนกุ เม่อื สมยั เดก็ กอ นเขา โรงเรยี น (เด็กบานสวน ของ พ.เนตรรังส)ี ๑.๓ เทศนาโวหาร คอื กระบวนความอบรมส่งั สอน อธิบายในเหตุผล หรอื ช้แี จงใหเ ห็นคณุ และโทษ เพ่อื ใหผ ูอานเช่อื ถอื ตาม ตวั อยาง เทศนาโวหาร บรรดาของมีคาท้ังหลายจะหาสิ่งไรมีคาเกินวิชาดีกับจรรยาดีไมไดเลย ทรัพยอ่ืนๆ อาจจะถกู ขโมยลกั หรอื ลดนอ ยลงดว ยการจับจา ยใชสอย แตว ิชากับจรรยาดนี ้ีเปนอมตะไมร ู จกั ตายยงิ่ จา ยมากกย็ งิ่ เพมิ่ ทวคี ณู ขนึ้ และเราจะแยกแบง ใครกไ็ มไ ด แมข โมยจะลกั เอาไปกไ็ ม ได แตจงทราบดวยวา โดยเฉพาะวิชาดีท่ีแหลมคมนัน้ ถา ไมมีสติคอยควบคมุ ปลอยเพงมอง แสห าความสขุ ในทางทผ่ี ดิ แลว กจ็ ะเปน ตวั มหาอบุ าทว มหาพนิ าศ มหาจญั ไร ดเู ถอะ มนษุ ย บางเหลาถือตัววาฉลาดแตขาดสติ ประพฤติตัวเลวทราม กอกวนหมูคณะใหยุงเหยิงเดือด รอ นอยทู กุ วนั นก้ี เ็ พราะเขามวี ชิ าดที แี่ หลมคมและใชว ชิ าดที แ่ี หลมคมไปในทางทผ่ี ดิ ซง่ึ ไมม ี สติควบคมุ นน้ั เอง (โลกานศุ าลนี ของ สมเดจ็ พระมหาวีรวงศ (พิมพ ธมฺมธโร))
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน >> ๒๕ ๑.๔ สาธกโวหาร คือการเขียน โดยยกตัวอยางประกอบเพ่ือใหผูอานเขาใจ ๓บทที่ เร่ืองไดชัดเจนยิง่ ขึน้ นิยมใชใ นการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร การ อาน ตัวอยาง สาธกโวหาร ในที่นี้จะชักนิยายมาเปนอุทาหรณใหเห็นวา ผูท่ีต้ังความเพียรไดรับรางวัลของ ธรรมดาโลกอยางไร ชายชาวนาผูหน่ึง เม่อื ปว ยจนจะสนิ้ ใจอยแู ลว จึงเรยี กบตุ รชาย ๓ คน เขา มาบอก วาบิดาจะส้ินชีพไปในคร้ังน้ีก็หามีส่ิงใดท่ีจะหยิบยื่นใหเปนมรดกแกเจาไม แตบิดาจะบอก ความลบั ใหเ จา วา ในพน้ื ทนี่ าของเรามขี มุ ทรพั ยใ หญซ อ นอยู เจา จะตอ งขดุ ขน้ึ ดู พอพดู เทา นนั้ แลว กข็ าดใจยงั หาทันจะบอกวา ขุมทรพั ยนั้นอยตู รงไหนๆ ไม ฝา ยบุตรทัง้ ๓ ตง้ั แตบ ิดา ตายแลวก็ชว ยกนั ต้ังหนาขุดพืน้ ทีด่ ินขน้ึ จนทวั่ คน หาจนสน้ิ เชงิ กห็ าพบขมุ ทรพั ยไมแตไ ด รับผลท่ีขดุ ไดคอื เมือ่ ขดุ พรวนดินข้นึ ดแี ลว จึงหวา นเพาะพืชไดผ ลเปน รางวัลของธรรมดา โลกและอีกนยั หน่งึ เปน ขมุ ทรพั ยท ่บี ดิ าไดบอกไววา อยูใ นพน้ื ท่นี านนั้ เอง (ความเพียร ธรรมจริยา ของ เจา พระยาธรรมศักดิ์มนตร)ี ๑.๕ อปุ มาโวหาร คอื การเขยี น โดยยกขอ ความเปรยี บเทยี บเพอ่ื ใหผ อู า นเขา ใจ เรอื่ งราวตา งๆ ไดดยี ิง่ ขน้ึ ใชแ ทรกในโวหารตางๆ ตัวอยา ง อุปมาโวหาร ขณะนนั้ โจโฉจึงวาแกท หารทัง้ ปวงวา เลา ปค รั้งน้ีอุปมาเหมอื นปลาขังอยใู นถัง เสือ ตกอยใู นหลมุ ถา และจะละเสยี ใหเ ลด็ ลอดหนไี ปได บดั นก้ี เ็ หมอื นปลอ ยเสอื เขา ปา ปลอ ยปลา ลงในสมทุ ร ทหารทัง้ ปวงจงชวยกนั ขะมักเขมนจับตวั เลาปใหจ งได ทหารท้ังปวงตา งคนตา ง รบี ขน้ึ หนาขบั กันตามไป (สามกก ตอนจูลงฝา ทพั รับอาเตา ) การอา นออกเสยี งรอ ยกรอง การอา นบทรอ ยกรองตา งๆ ใหเ ปน ไปตามทาํ นองลลี าและจงั หวะอนั ถกู ตอ งจะทาํ ให เกิดความไพเราะเสนาะหู และทําใหผ ฟู ง ไดรับอรรถรสทางภาษาดวย หลกั การอานออกเสยี งรอยกรอง ๑. อานออกเสยี งใหด งั พอเหมาะ กบั สถานที่และจํานวนผูฟง ๒. อานใหค ลอ ง รน่ื หู ออกเสยี ง ใหช ดั เจนโดยเฉพาะตวั ร ล ตวั ควบกลา้ํ ๓. อานใหถกู ฉันทลกั ษณข องคําประพนั ธ เชน จาํ นวนคํา จาํ นวนวรรค สมั ผัส ครุ ลหุ คําเปน คาํ ตาย ๔. อา นใสอ ารมณ ตามลลี าของบทรอ ยกรองดว ยความรสู กึ ซาบซง้ึ ชนื่ ชมในคณุ คา ของบทรอยกรองนั้นๆ โดยใหมีทวงทํานอง สงู ต่าํ หนัก เบา เพ่ือใหไดรสถอย รสเสียง รสความ รสภาพ
๒๖ หนังสือเรียนสาระความรพู ื้นฐาน การอานกลอนสภุ าพ ๑. จํานวนคาํ ในกลอนสภุ าพ ooo oo ooo ooo oo ooo ooo oo ooo ooo oo ooo ๒. คณะ กลอนสภุ าพ บทหนง่ึ มี ๒ บาท บาทที่ ๑ เรยี กวา บาทเอก มี ๒ วรรค คือ วรรคสดบั วรรครับ บาทที่ ๒ เรียกวา บาทโท มี ๒ วรรค คือวรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหนึ่งๆ จะบรรจุคําประมาณ ๖-๙ คํา กลอนแปด มีวรรคละ ๕ คาํ รวม ๔ วรรค เปน ๓๒ คํา ๓. วธิ ีอานกลอนสภุ าพ กลอนมีหลายชนิด ไดแ ก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสกั วา กลอนบทละคร การอานคลา ยคลึงกนั จะแตกตางกันบา งเพยี งเลก็ นอย ดงั นี้ ๑. อานทํานองชาวบาน คือเสียงสูง ๒ วรรค คือวรรคสดบั วรรครบั และอา น ๓บทที่ เสยี งต่ําในวรรครอง และลดตาํ่ ลงไปอกี ในวรรคสง ๒. อา นทาํ นองอาลกั ษณ คอื อานเสยี งสูง ๒ วรรค คือวรรคสดับ วรรครบั และอา น เสียงตํา่ ในวรรครอง และลดต่ําลงไปอกี ในวรรคสง การอา น การแบง จํานวนคํา วรรคหนึ่งจะมี ๘-๙ คํา ดงั นี้ ๓ ๒ ๓ เขาคลอขลยุ ครวญเสยี ง เพียงแผว ผวิ ชะลอน้ิว พลิ้วผา น จนมานหมอง ถา มี ๙ คําจะแบง วรรคเปน ๓ ๓ ๓ สรวงสวรรค ชั้นกวี รุจรี ัตน ผอ งประภสั สร พลอยหาว พราวเวหา การอานกาพยยานี ๑. จํานวนคําในกาพยยานี oo ooo ooo ooo oo ooo ooo ooo ๒. วิธอี าน วรรคท่ี ๑ และ ๒ ในบาทเอกจะออกเสียงต่ํา วรรคที่ ๑ ในบาทโท จะอา นออก เสยี งสูงขน้ึ หรอื อานออกเสียงเหมือนวรรคที่ ๑ ก็ไดตามความเหมาะสม วรรคที่ ๒ ในบาท โท อานออกเสียงต่ํา กาพยย านมี จี ังหวะการอา นดังน้ี มสั หมนั่ แกงแกวตา หอมยหี่ รา รสรอ นแรง ชายใด ไดก ลนื แกง แรงอยากให ใฝฝ น หา
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน>> ๒๗ การอา นโคลงสี่สภุ าพ ๑. จาํ นวนคาํ ในโครงส่สี ภุ าพ oo ooo oo oo oo ooo oo oo ooo oo oo oo ooo oooo ๒. คณะโคลงบทหนึ่งมี ๔ บท บทที่ ๑ ๒ ๓ ๔ บาทหนึง่ มี ๒ วรรค คือ วรรค หนาและวรรคหลังมจี าํ นวนคาํ เทากันคอื ๕ คาํ และ ๒ คํา ยกเวนวรรคหลงั ในบาทท่ี ๔ จะ มี ๔ คํา ๓. วิธกี ารอา น การอา นโคลงสส่ี ภุ าพสามารถอานได ๒ ลลี า คอื ๑. อา นแบบรอยแกว ๒. อา นแบบทาํ นองเสนาะ การแบงชว งเสยี ง วรรคแรกเปน ๒ ชว ง เปน ๓ ๒ หรือ ๓ ๒ วรรคหลงั เปน ๒ ๓บทท่ี การแบง ชว งเสยี งตอ งพจิ ารณาใหค งความหมาย แทนทจี่ ะแกต ามปกตบิ ทรอ ยกรองทไี่ พเราะ กวจี ะจัดกลมุ คําไวด ีแลว การ อาน การเออ้ื นเสยี งทอดเสยี ง ตามปกตจิ ะเออื้ นเสยี งทา ยวรรคแรกของแตล ะบาท ในบาท ที่ ๒ อาจเออ้ื นเสียงไดถงึ คาํ ท่ี ๑ คําท่ี ๒ ของวรรคหลงั และบาทที่ ๔ ระหวา งคําที่ ๒ กบั คําท่ี ๓ ของวรรคท่ี ๒ และทอดเสียงตามตาํ แหนงสมั ผัส ตวั อยา งโคลงสสี่ ภุ าพ เรืองเรือง ไตรรตั นพ น พันแสง รนิ รส พระธรรมแสดง ค่าํ เชา เจดยี ระดงแซง เสียดยอด ยลยง่ิ แสงแกว เกา แกนหลา หลากสวรรค (นริ าศนรนิ ทร) การอา นฉนั ท ฉันท มลี ักษณะบังคบั พเิ ศษแตกตา งไปจากคาํ ประพนั ธช นดิ อื่นโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคาํ ธรรมดา และบังคบั สัมผัส เชนเดยี วกับคําประพนั ธช นิดอ่นื ๆ คาํ ลหุ (,) คอื พยางคท ่ีมลี ักษณะใดลักษณะหน่งึ ดังน้ี ๑. การประสมสระเสยี งส้นั ในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท ปี่ ระสมดว ย สระ อาํ ใอ ไอ เอา ซึง่ จัดเปน คาํ ครุ เชน คาํ ไกล ใจ เรา
๒๘ หนงั สอื เรียนสาระความรพู ื้นฐาน ๒. คํา บ บ จัดเปนคาํ ลหุ คาํ ครุ คือ พยางคท ี่มลี กั ษณะใดลกั ษณะหนงึ่ ดังนี้ ๑. ประสมสระเสยี งยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู ๒. ประสมสระ อํา ใอ ไอ เอา ๓. มีตัวสะกด เชน มด กดั เด็ก แผนบงั คบั อนิ ทรวิเชยี รฉนั ท อนิ ทรวเิ ชียรฉันท บทหนึง่ มี ๒ บาท บาทหน่ึงมี ๒ วรรค วรรคหนา ๕ คํา วรรค หลัง ๖ คํา มกี ารแบง จงั หวะการอานดงั น้ี สายันห ตะวันยาม ขณะขาม ทิฆัมพร เขาภาค นภาตอน ทิศตะตก ก็รําไร หนังสอื และสอ่ื สารสนเทศ การอา น๓บทท่ี หนงั สือ ปจ จบุ นั นมี้ หี นงั สอื ออกมาจาํ หนา ยหลายประเภท ทง้ั ตาํ ราวชิ าการ วารสาร นติ ยสาร หนังสอื พิมพ นวนิยาย เร่ืองส้ัน สารคดี ฯลฯ การท่ีมีหนังสอื ออกมาจาํ หนายมากมายเชนนี้ ผอู า นจงึ จาํ เปน ทจ่ี ะตอ งรวู ธิ กี ารเลอื กหนงั สอื เพอื่ จะไดอ า นหนงั สอื ทเ่ี หมาะกบั ความตอ งการ ของตนเอง เหมาะกับเวลาและโอกาส วธิ ีการเลอื กหนังสือประเภทตางๆ ในการเลอื กอา นหนงั สอื ประเภทตา งๆ นน้ั ผอู า นควรพจิ ารณาใหร อบคอบ ละเอยี ด ถถี่ ว นเพอื่ ประโยชนใ นการพจิ ารณาคณุ คา ของหนงั สอื นนั้ ๆ หนงั สอื แตล ะประเภทควรเลอื ก พิจารณาดังน้ี ๑. ตําราวชิ าการ ตาํ ราวชิ าการ เปนหนังสือทใ่ี หความรดู า นตา งๆ โดยเฉพาะอาจ จะเสนอทฤษฎหี รอื เนอ้ื หาสาระอยา งกวา งๆ หรอื เฉพาะดา นในดา นหนง่ึ โดยผแู ตง มจี ดุ มงุ หมาย ทางดานวิชาการโดยตรง การพิจารณาควรดรู ายละเอียดในดา นตางๆ ดงั น้ี ๑.๑ พิจารณาดานเนื้อหา เนื้อหาจะตองถูกตองกับชื่อหนังสือ เชน วิชา วิทยาศาสตร กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวตั ศิ าสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการ แขนงใด เนือ้ หากค็ วรจะเนน แขนงนนั้ โดยเฉพาะ ๑.๒ พจิ ารณา ขอ มูล และภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตอ ง ชดั เจน โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดวู า ตรงกบั คาํ บรรยายหรอื ไม และภาพนนั้ นา สนใจเพยี ง ใดเหมาะสมกบั วชิ าน้นั หรอื ไม ๑.๓ การใชภาษา ภาษาท่ีใชค วรเปน ภาษาทีเ่ หมาะสมกับแขนงวชิ านน้ั ๆ และ ดกู ารสะกดคาํ ดวยถาหากมีคาํ ผิด ก็ควรจะเลอื กดูหนังสอื ทม่ี คี ําผิดนอยท่สี ดุ นอกจากนกี้ ารพจิ ารณาตาํ ราวชิ าการควรดสู ว นประกอบอนื่ ๆ ดว ย เชน รปู เลม ควร มีคํานาํ สารบญั ฯลฯ
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมัธยมศึกษาตอนตน >> ๒๙ ๒. สารคดี เปนหนังสือท่ีมีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมท้ังใหความ ๓บทที่ เพลดิ เพลนิ ดว ยหนงั สอื ประเภทนมี้ หี ลายชนดิ เชน วทิ ยาศาสตร ประวตั ศิ าสตร ประวตั บิ คุ คล สาํ คญั ฯลฯ หนังสือสารคดที ี่มคี ณุ ภาพน้นั พิจารณาในรายละเอยี ดตา งๆ ดังนี้ การ อาน ๒.๑ พิจารณาดานเนื้อหาสาระ คุณคาของสารคดีนั้นอยูท่ีเน้ือหาสาระเปน ประการสําคัญเนื้อหาที่ดีจะตองถูกตองและสมบูรณ รวมท้ังเสนอความคิดเห็นที่เปน ประโยชนต อ ผูอานและสงั คมสว นรวม เชน ๒.๑.๑ สารคดีประเภทชีวประวัติ เน้ือหาสาระจะตองตรงตอความเปน จรงิ ผเู ขยี นจะตอ งเขยี นดว ยใจเปน ธรรม ไมอ คตติ อ เจา ของประวตั นิ น้ั ๆ เนอื้ หาจงึ ควรมที ง้ั สว นดีและสว นบกพรองของเจา ของประวัติ ๒.๑.๒ สารคดปี ระเภททอ งเท่ยี ว ควรมีเนอ้ื หาท่ีใหท้งั ความรแู ละความ บันเทิงรวมท้ังประสบการณที่แปลกใหมนาสนใจ เพื่อใหผูอานไดทราบขอเท็จจริงเก่ียวกับ สถานทนี่ น้ั ๆ ๒.๑.๓ สารคดปี ระเภทเชงิ วชิ าการ ควรมเี นอื้ หาทใ่ี หค วามรอู ยา งถกู ตอ ง แมนยํา ควรมภี าพหรือแผนท่ีประกอบใหถ ูกตอ งตรงกับสาระของเรอ่ื งดว ย ๒.๒ พิจารณาวิธีการเขียน วิธีการเขียนสารคดีพิจารณาไดจากหลักเกณฑตอ ไปนี้ ๒.๒.๑ การวางโครงเรอ่ื งและการดาํ เนนิ เรอ่ื ง สารคดตี อ งมวี ธิ กี ารดาํ เนนิ เรอ่ื งตามลาํ ดับ ๒.๒.๒ เราความสนใจ ขอเขยี นทดี่ ผี เู ขยี นจะมีวธิ กี ารเขียนทีจ่ ะดึงดูด ความสนใจของผอู า นใหต ดิ ตามอา นไปเรอื่ ยๆ โดยไมเ กดิ ความเบอื่ หนา ย เชน การสอดแทรก คามคิดเห็นหรือเหตุการณปจจุบันท่ีนาสนใจหรือการเลาตํานาน นิทาน เกร็ดขําขันตางๆ เปนตน ตอนปดเรื่องก็จบอยางซาบซึ้งประทับใจหรือใหขอคิดอยางใดอยางหน่ึง เพ่ือใหผู อานอยากตดิ ตามอา นตอ ไป ๒.๒.๓ สํานวนภาษา ภาษาท่ใี ชใ นการเขยี นสารคดีเปน ถอยคําภาษาท่ี ไพเราะงดงาม มสี ํานวนกะทดั รดั อานเขา ใจงาย ไมใ ชสาํ นวนท่ีไมสุภาพ ๒.๒.๔ สว นประกอบอนื่ ๆ ควรพจิ ารณาเกยี่ วกบั ผแู ตง และสว นประกอบ รูปเลมของหนังสือถาสารคดีน้ันเปนหนังสือเลม ซึ่งจะมี คําวา สารบัญ เนื้อเรื่อง บรรณานกุ รม ฯลฯ ตามรูปแบบของหนงั สอื ๓. บนั เทงิ คดี เปนหนังสอื ทแี่ ตงเพอื่ มุงใหผูอ านเกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน อาจจะแทรกวรรณคดี บทรอ ยกรอง บทละคร ซง่ึ สามารถแตง เปน รอ ยแกว หรอื รอ ยกรองกไ็ ด ตามความเหมาะสม ในการพิจารณาเร่อื ง บันเทงิ คดี ควรพจิ ารณาในดานตา งๆ ดังนี้ ๓.๑ โครงเรื่องและเนื้อเรื่องสวนสําคัญของนวนิยาย และเรื่องส้ันคือ การเลา เรื่องโดยเลาวาเปนเรื่องของใคร เกิดขึ้นท่ีไหน เม่ือไหร มีความสัมพันธระหวางเหตุการณ ตา งๆ ในเรอื่ งและระหวา งบคุ คลในเรอื่ งเกย่ี วเนอื่ งกนั ไปโดยตลอด มกี ารสรา งความสนใจให
การอา น ๓๐ หนงั สอื เรียนสาระความรพู นื้ ฐาน ผูอานอยากติดตาม นอกจากนี้เหตุการณที่เกิดขึ้นในเร่ืองควรสมจริง และเปนไปอยาง สมเหตุสมผล และมีสวนประกอบปลกี ยอยอ่ืนๆ เพ่ือใหนาติดตาม ๓.๒ การดําเนินเร่ือง สวนสําคัญท่ีชวยใหเรื่องนาสนใจชวนติดตามขึ้นอยูกับ การดําเนนิ เรือ่ ง การดําเนนิ เรอ่ื งมอี ยหู ลายวิธี เชน ดาํ เนินเร่อื งตามลําดับวยั คือ เริม่ ตั้งแต ตัวละครเกิดจนกระทั่งถึงแกกรรมดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสีย กอน แลว ยอ นกลบั ไปเลา ตงั้ แตต นจนกระทั่งจบ เปนตน ฉากทีด่ ีตองมีสภาพความเปน จรงิ ท้ังสภาพภูมิศาสตร และประวตั ศิ าสตร นอกจากนี้ยงั ตองสอดคลอ งกับเร่ืองดว ย ๓.๓ ตวั ละคร ผเู ขยี นมวี ธิ กี ารแนะนาํ ตวั ละครไดห ลายวธิ ี เชน ดว ยการบรรยาย รปู รา ง ลกั ษณะของตวั ละครเอง ดว ยการบรรยายพฤตกิ รรมของตวั ละคร หรอื ดว ยการใหต วั ละครสนทนากัน เปนตน การบรรยายลักษณะนิสัยของตัวละครที่ดีน้ัน ควรบรรยายอยาง สมจริง ตัวละครตวั หน่ึงๆ จะมีลกั ษณะนสิ ัยหลายๆ อยางไมใ ชด ีจนหาท่ตี ิมไิ ด หรอื เลวจน ไมม คี วามดที จ่ี ะใหช มเชย ความตอ งการของตวั ละครทดี่ คี วรจะเหมอื นคนธรรมดาทว่ั ๆ ไป ๓ เชน มีความรัก ความโกรธ เกลียด หรอื ตอ งการความสนใจจากผูอ่ืน เปน ตน บทท่ี ๓.๔ แนวคดิ ของเรอ่ื ง แนวคดิ ของเรอ่ื งสว นมากผเู ขยี นจะไมบ อกตรงๆ ผอู า น จะตอ งคน เอาเองวา ไดแ นวคดิ อยา งไร ตวั อยา งเชน เรอ่ื ง ลกู ชาย ของศรบี รู พา ตอ งการแสดงวา “ลกู ผชู ายนนั้ มคี วามหมายอยา งไร” จดหมายจากเมอื งไทยของโบตนั๋ ตอ งการใหเ หน็ ขอ ดขี อ เสียของคนไทยโดยเฉพาะ “นํา้ ใจ” ซง่ึ ไมเ หมอื นกนั กบั ชาตอิ ื่น เปน ตน นวนยิ ายหรอื เรอ่ื งสนั้ ทดี่ นี นั้ ผอู า นตอ งพจิ ารณาคณุ คา ทจี่ ะไดจ ากเรอ่ื งนน้ั ๆ ไม ทางใดกท็ างหนึ่งดว ย ๓.๕ สํานวนภาษา เปนส่ิงสําคัญมากอยางหน่ึง ในการพิจารณาเลือกอาน นวนิยายและเร่ืองส้ันผูอานมักจะรูสึกวาตนเองชอบหรือไมชอบสํานวนของนักเขียนคนน้ัน คนน้ี แตบางคนก็ไมส ามารถบอกวา เพราะเหตุใด สง่ิ ท่คี วรพิจารณาเกย่ี วกับสํานวนภาษา คอื สาํ นวนภาษาของตวั ละครในบทสนทนา ตอ งสมจรงิ และเหมาะสมกบั ตวั ละคร ประโยคท่ี แตกตา งควรกะทดั รดั สละสลวย เขา ใจงา ย หากเปน ประโยคยาวกค็ วรเปน สาํ นวนทสี่ ามารถ สรางอารมณ และความรสู กึ ไดด ี ๔. วารสารและหนงั สือพมิ พ หนงั สอื ประเภทนค้ี นทั่วไปไดอานบอยกวาหนังสอื ประเภทอนื่ ๆ ในการผลติ หนงั สอื ประเภทนต้ี อ งแขง กบั เวลา ดงั นนั้ โดยการพจิ ารณาหนงั สอื ประเภทนคี้ วรพจิ ารณา ดงั น้ี หนงั สอื พมิ พ หนงั สอื พมิ พเ ปน เครอ่ื งมอื สอื่ สารทจี่ ะกระจายขา วคราวเหตกุ ารณ ตางๆ ไปทั่วประเทศหรอื อาจทัว่ โลก โดยเฉพาะหนงั สือพิมพร ายวนั เปน เคร่ืองมอื สอื่ สารที่ เสนอขา วทนี่ า สนใจทเี่ กดิ ขนึ้ ในแตล ะวนั ดงั นนั้ หวั ใจของหนงั สอื พมิ พร ายวนั กค็ อื “ขา ว” การ พจิ ารณาหนงั สอื พมิ พร ายวนั จงึ ควรพจิ ารณาเกยี่ วกบั ขา ววา มสี ว นในการชว ยยกระดบั สงั คม ใหสูงขน้ึ หรอื มีประโยชนตอชนหมมู ากหรือไม หากขาวนน้ั ไมเ ก่ยี วกับความเปนอยขู องคน
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน>> ๓๑ หมมู าก หรอื กระทบกระเทอื นตอ ประชาชนสว นใหญ เหตกุ ารณเ หลา นน้ั กไ็ มค วรนาํ มาเสนอ ๓บทที่ ในหนาหนังสือพิมพ ขาวท่ีควรนําเสนอควรเปนขาวที่เกี่ยวกับการปกครอง การเมือง เศรษฐกจิ สังคม การศกึ ษา การอนามยั การประกอบอาชีพ ฯลฯ การ อาน เหตกุ ารณท ไี่ มส มควรนาํ มาเสนอเปน ขา วอกี อยา งหนง่ึ กค็ อื เหตกุ ารณท อ่ี าจจะสง ผล ทําลายความม่ันคงของชาติ หรอื ทาํ ลายวฒั นธรรม และประเพณอี นั ดงี าม บทวจิ ารณ ในหนงั สอื พมิ พร ายวนั ทกุ ฉบบั จะมบี ทวจิ ารณ หรอื บทวเิ คราะหข า ว ซงึ่ เปน ลกั ษณะ บทความ แสดงความคดิ เหน็ ของผเู ขยี นเอง ประกอบกบั ขา วทตี่ อ งการวจิ ารณ หรือวิเคราะหน น้ั การพจิ ารณาบทวจิ ารณในหนังสือพิมพ ควรพิจารณาถงึ ลกั ษณะตอไปน้ี ๑. พิจารณาขอ มูลทผ่ี ูเขยี นอางอิงวาถูกตองและมขี อเทจ็ จรงิ เพียงใด ๒. พิจารณาวา ผูเขียนบทความน้ัน ช้ีใหเห็นปญหาและวธิ ีแกปญหาอยางไร ๓. พจิ ารณาวา ผเู ขยี นบทวจิ ารณใ ชอ ารมณ และนาํ ความรสู กึ สว นตวั เขา ไปเกย่ี วขอ ง หรือไม ๔. พจิ ารณาภาษาทใี่ ชวา มคี วามประณีตและถกู ตองตามหลักภาษาเพียงใด วารสาร เปน หนงั สือพิมพจ ําหนา ยตามกําหนดระยะเวลา เชน ๗ วัน ๑๐ วนั ราย เดือน ราย ๓ เดอื น หรอื รายป เปนตน หนังสอื วารสารจงึ มีเนือ้ หาเนน ทัง้ สารคดี และบนั เทิง คดี ขา วสารที่ปรากฏมักเปน ขา วสารทมี่ รี ะยะเวลาตอ เน่ืองกันเปน เวลานาน เชน ขา วเกยี่ ว กบั นโยบายโครงการตา งๆ หรือขา วเก่ยี วกบั การเมืองบางเรื่อง เปน ตน ดงั น้ัน การอา นวารสาร จงึ ควรพิจารณาเลือกอา นเร่อื งทเี่ ราสนใจ และควรพยายาม อา นอยางสมา่ํ เสมอ นอกจากพิจารณาเกี่ยวกับขาวสารดังกลาวแลว ส่ิงท่ีควรพิจารณาอีกอยางหน่ึงคือ รปู เลม ควรพจิ ารณาความเรยี บรอ ยและความคงทนของการจดั รปู เลม ใหเ หมาะสมกบั ราคาดว ย ประโยชนข องการเลือกหนงั สือ การเลือกหนังสือควรคํานงึ ถงึ ประโยชนทจ่ี ะไดรบั ดงั ตอ ไปนี้ ๑. เพ่ือใหไ ดหนงั สอื ทต่ี รงกับความสนใจ และตอ งการที่จะศึกษาคนควา ๒. เพ่ือใหไ ดอานหนังสือทด่ี มี ีประโยชนตอชีวติ ๓. เพอ่ื เลือกหนงั สอื ใหเ หมาะสมกบั เวลา ๑. การเลือกหนังสอื ทตี่ รงกับความสนใจ และตอ งการท่จี ะศกึ ษาคนควา ผทู จ่ี ะเลอื กอา นหนงั สอื ประเภทนี้ก็คอื ผทู ่มี ีความสนใจหนังสือเลม นน้ั โดยตรง หรอื ผทู ม่ี คี วามตอ งการศกึ ษาคน ควา เรอื่ งนน้ั ๆ โดยเฉพาะ เชน ผศู กึ ษาคน ควา ตามแนวทาง ทต่ี นไดเ รยี นมา ผทู เ่ี รยี นทางดา นภาษากจ็ ะคน ควา ทางดา นนี้ เพอ่ื จะไดร บั ประโยชนจ ากการ อา นอยา งคมุ คา
การอา น ๓๒ หนงั สือเรยี นสาระความรพู ื้นฐาน ๒. เพอ่ื ใหไดอ านหนงั สือท่ีดมี ีประโยชนตอ ชวี ติ ผทู อี่ า นหนงั สอื ทกุ คนยอ มหวงั ทจ่ี ะไดร บั ประโยชนจ ากการอา น เชน ขอ คดิ เหน็ ความรทู างวชิ าการขา วทท่ี นั เหตกุ ารณ แนวทางดาํ เนนิ ชวี ติ ทดี่ ี ฯลฯ แมว า จะไดร บั ประโยชน เพียงเล็กนอยกต็ าม เพราะการทไ่ี ดร บั ประโยชนโดยตรงจากการอา นน้ยี อ มทําใหไ มเสียเวลา โดยเปลาประโยชน ๓. เพ่อื เลือกหนงั สือใหเหมาะสมกบั เวลา การอา นหนงั สอื นน้ั จะเสยี เวลามากหรอื นอ ยยอ มแลว แตเ รอื่ งทอี่ า นวา มขี นาดสนั้ ยาว แคไ หนมคี วามยากงา ยตอ การอา นมากนอ ยเพยี งใด ถา หากมเี วลานอ ยควรอา นเรอื่ งสนั้ ทจี่ บไดท ันเวลาท่มี อี ยู ถามเี วลามากกอ็ านเรือ่ งยาวข้นึ โดยเลือกใหเ หมาะสมกับเวลา เพราะ การอานหนังสือนั้น หากไมเลือกใหเหมาะสมกับเวลาอาจทําใหผูอานรูสึกเบ่ือและไมอยาก อา นอกี ตอ ไป ประโยชนท ี่ไดรับจากการอานหนังสือ ๓บทท่ี การอา นหนังสือยอ มไดรับประโยชนห ลายประการ ซงึ่ พอจะสรุปไดด ังน้ี ๑. อา นหนงั สือตรงกับความตองการของตน ๒. ไดรบั ความรจู ากเรือ่ งน้ันสมความต้ังใจ ๓. ทําใหรกั การอานมากยิ่งขึน้ เพราะไดอ านหนังสือท่ตี นเลือกเอง ๔. ชวยพฒั นาอาชพี ใหกา วหนา ๕. ชว ยใหเกิดความคิดสรางสรรค ๖. ทําใหเกดิ ความเพลดิ เพลิน สนุกสนาน ๗. ทําใหทราบความเปนไปของบานเมอื ง ทันโลก ทันเหตกุ ารณ ๘. เพมิ่ พนู ความรูความสามารถ เปนการพฒั นาตนเอง ๙. ไดอา นหนังสือทมี่ คี ณุ คาคมุ กับเวลาท่ีเสยี ไป สอ่ื สารสนเทศ ปจจุบันไดมีการนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ทั้งในดาน การบรหิ าร การจดั การและการเรียนรูดา นส่ืออเิ ล็กทรอนิกส เปนการใชป ระโยชนจากแหลง ความรจู ากสอื่ ตา งๆ ทหี่ ลากหลายมากขนึ้ เพอ่ื ใหป ระชาชนสามารถเรยี นรแู ละพฒั นาตนเอง ไดอยา งตอ เนือ่ ง สอ่ื สารสนเทศมีทั้งสอื่ สิ่งพมิ พ และสอื่ อเิ ล็กทรอนิกส สอ่ื สิง่ พมิ พ สิ่งพิมพท่ีจัดพิมพขึ้นเพื่อนําไปใชในการจัดการเรียนการสอนเชน หนังสือเรียน ตําราเรียน แบบเรียน แบบฝกหดั ใบงาน คมู อื การสอนและสงเสริมการเรยี นรู เชน หนงั สือ สงเสริมความรู สารานุกรม พจนานุกรม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีที่มี
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมัธยมศึกษาตอนตน >> ๓๓ เนอ้ื หาเปน ประโยชน สว นสอ่ื สงิ่ พมิ พท ใ่ี หค วามรขู า วสารตา งๆ เชน หนงั สอื เลม หนงั สอื พมิ พ ๓บทที่ วารสาร นติ ยสาร เอกสาร จลุ สาร แผน พบั แผน เปลา เปนตน การ อาน สอ่ื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส สงั คมยคุ ปจ จบุ นั การสอื่ สารดว ยเครอื่ งมอื อเิ ลก็ ทรอนกิ สม ใี ชก นั อยา งกวา งขวางทว่ั ประเทศ การใชสื่ออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเรื่องจําเปน เพราะชวยให ประชาชนเขา ถงึ ขอ มลู ขา วสารความรตู า งๆ ไดอ ยา งรวดเรว็ อนั เปน การสง เสรมิ สรา งโอกาส ในการเขาถึงการศึกษาของประชาชน ใหสามารถเรียนไดอยางตอเน่ืองตลอดชีวิต ส่ือ อเิ ล็กทรอนิกส ไดแก วทิ ยุ โทรทัศน เทปเสียง วีดทิ ัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซอฟตแวร ในรูปแบบตางๆ คอมพิวเตอรชวยสอน เปน ตน ๑. วทิ ยุ เปน สอื่ มวลชนทใี่ ชเ สยี งเปน สอื่ เรอ่ื งราวทสี่ อ่ื สารมที งั้ เรอื่ งทใ่ี หค วามบนั เทงิ และเรอื่ งท่ใี หส าระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สัมภาษณบ คุ คลสําคญั รายการวทิ ยุ เพือ่ การศกึ ษา เปน ตน ๒. โทรทัศน เปนส่ือมวลชนที่ใชทั้งเสียงและภาพเปนสื่อ การชมรายการทาง โทรทศั น นอกจากเราจะสมั ผัสดว ยหูแลว ยังสัมผัสไดด ว ยตาอีกดวย รายการโทรทศั นจ งึ นา สนใจกวารายการวิทยุ และทําใหผูชมตื่นตัวอยูตลอดเวลา จึงประทับใจหรือจดจําไดดีกวา รายการวทิ ยุ รายการตา งๆ ทางโทรทัศนไ มต า งกบั รายการทางวิทยุ คอื มที ้งั รายการทใี่ หความ บันเทิงและรายการท่ีใหทั้งขอมูล ขาวสาร และความรูที่ทันสมัย ทันเหตุการณ รวมท้ังให ความบนั เทงิ เชน รายการขา วทง้ั ในประเทศและตา งประเทศ รายการโทรทศั นเ พอ่ื การศกึ ษา ของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช มหาวทิ ยาลยั รามคาํ แหง รายการ สัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการรัฐบาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจํา และ อน่ื ๆ ๓. คอมพวิ เตอรช ว ยสอน เปน สอ่ื ทผ่ี เู รยี นสามารถนาํ ไปศกึ ษาดว ยตนเองในเวลา และสถานทท่ี ่ีผเู รียนสะดวก ทาํ ใหมีความเปนอิสระ และเปน สวนตัวในการเรยี นรู สามารถ โตต อบหรือใหผ ลยอ นกลับไดท ันที ทาํ ใหผูเรยี นทราบความกาวหนา ในการเรยี นของตนซ่ึง หากไมเขา ใจกย็ อนกลบั ไปทบทวนไดหลายๆ ดาน ทําใหผ ูเ รียนไดพ ัฒนาความรูตามความ พรอ มและศกั ยภาพของตน ๔. อนิ เตอรเ นต็ (Internet) หรอื เทคโนโลยเี ครอื ขา ยเปน การเชอื่ มโยงแหลง ขอ มลู จากทว่ั โลกทห่ี ลากหลายคลา ยกบั “หอ งสมดุ โลก” ใหผ เู รยี นไดค น ควา เนอ้ื หาสาระทตี่ อ งการ ไดอยางสะดวกรวดเร็วและราคาประหยัด
การอา น ๓๔ หนงั สือเรยี นสาระความรูพื้นฐาน เรอ่ื งที่ ๓ การอา นจับใจความสาํ คญั การอา นจะเกิดประโยชนส งู สุดแกผอู านไดน้ัน ผอู านจะตองจบั ใจความสําคญั ของ เรอ่ื งที่อา นใหไ ดแ ลวนําไปปฏบิ ตั ิ ใจความสําคญั หมายถึง ขอความท่เี ปน แกนหรอื หัวใจของเรอ่ื ง การจบั ใจความสาํ คญั ในการอา นกค็ อื กรณเี อาขอ ความหรอื ประโยคทเี่ ปน หวั ใจของ เรอ่ื งนนั้ ออกมาใหไ ด เพราะใจความสาํ คญั ของเรอื่ ง จะเปน ใจความหลกั ของแตล ะบท แตล ะ ตอน หรอื แตล ะเร่อื งใหรวู าแตล ะบทตอนนั้นกลา วถงึ เร่อื งอะไรเปนสําคัญ ดงั นนั้ การจับใจ ความสาํ คัญของเรือ่ งท่ีอา น จะทาํ ใหมคี วามเขา ใจในเรอื่ งนนั้ ๆ อยา งแจมแจง หลักการอา นจบั ใจความ ๑. การเขาใจความหมาย หลกั เบอ้ื งตน ในการจบั ใจความของสาระทอี่ า น คอื การเขา ใจความหมาย ความ ๓บทที่ หมายมหี ลายระดบั นบั ตงั้ แตร ะดบั คาํ สาํ นวน ประโยค และขอ ความ คาํ และสาํ นวนเปน ระดบั ภาษาท่ตี องทําความเขาใจเปนอนั ดบั แรก เพราะนําไปสูความเขาใจความหมายของประโยค และขอ ความ ๑.๑ ความหมายของคํา ความหมายของคาํ โดยทั่วไปมี ๒ อยาง คอื ความหมายโดยตรง และ ความหมายโดยนยั ก.ความหมายโดยตรง เปน ความหมายตามรูปคาํ ทกี่ ําหนดขึน้ และรบั รูไ ดเ ขาใจตรงกนั ความหมายประเภทนี้เปนความหมายหลกั ทใี่ ชสอ่ื สารทําความเขา ใจกัน คําที่มีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหนึ่งท่ีอาจเปน อปุ สรรคในการสื่อสารลกั ษณะดงั กลา ว คอื การพอ งคํา คาํ พองในภาษาไทยมอี ยู ๓ อยา ง ไดแก คาํ พอ งรูป คาํ พอ งเสียง และคาํ พองรูปพองเสียง คําทีพ่ อ งท้งั ๓ ลักษณะนี้มคี วาม หมายตางกนั คําพองรปู คือ คําท่สี ะกดเหมอื น แตออกเสยี งตา ง เชน เพลารถ กบั เพลาเยน็ คําแรก ออกเสยี ง เพลา คําหลังออกเสียง เพ ลา คําพอ งรูปเปน อปุ สรรคตอการ อานและทําความเขาใจ คําพอ งเสยี ง คือ คาํ ทอ่ี อกเสยี งเหมอื นกนั แตส ะกดตางกัน เชน การ กาน กานต กานท กาล กาฬ กาญจน ทง้ั หมดนอ้ี อกเสียง “กาน” เหมอื นกัน การพองเสียง เปนอุปสรรคตอการอานเพือ่ ความเขา ใจ คาํ พอ งรปู พอ งเสยี ง คอื คาํ ทส่ี ะกดเหมอื นกนั และออกเสยี งอยา งเดยี วกนั โดยรปู คาํ จะเหน็ วาเปน คาํ เดยี วกัน แตม ีความหมายแตกตางกนั ดงั ตัวอยา งตอ ไปนี้ ขนั หมายถึง การทาํ ใหแนน ขัน หมายถึง ภาชนะตักน้าํ
รายวชิ าภาษาไทย (พท21001) <<ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน>> ๓๕ ขัน หมายถึง ความรูสึกชอบใจ ขัน หมายถึง การสง เสยี งรองของไกต วั ผู ขัน หมายถงึ การรับ ฯลฯ คาํ พอ งรปู พองเสียงเปนอุปสรรคตอ การฟงและอานเพอ่ื ความเขาใจ วธิ ที จ่ี ะชว ย ใหเ ขา ใจความหมายของคาํ พอ ง จะตอ งดคู าํ ขา งเคยี งหรอื คาํ ทป่ี ระกอบกนั ในประโยค หรอื ขอ ความน้นั ท่เี รียกวา บรบิ ท ดังตวั อยางตอ ไปน้ี ขนั ชะเนาะใหแ นน หยบิ ขนั ใหทซี ิ เขารูส กึ ขนั ไกขันแตเ ชามืด เขาขนั อาสาจะไปตดิ ตอให นอกจากดคู าํ ขา งเคยี ง หรอื คาํ ประกอบในประโยคแลว บางทต่ี อ งอาศยั สถานการณ เชน ประโยคทวี่ า “ทาํ ไมตองดูกัน” คาํ วา “ด”ู ในสถานการณท ั่วไป หมายถึง การมอง แตในสถานการณเฉพาะเชน ๓บทที่ การสอบดูจะมีความหมายวา ลอกกัน เอาอยา งกัน ในบทรอยกรอง ตอ งอาศยั ฉนั ทลกั ษณ เชน สมั ผสั เปนตน ตัวอยา งเชน การ อาน อยาหวงแหนจอกแหนใหแ กเ รา แหน แ หน พอลมเพลากเ็ พลาสายณั ห เพลา เพ ลา คําที่ความหมายโดยตรงไดแ ก คําศพั ท คําศัพทคอื คําทตี่ อ งแปลความ เปนคาํ ไทย ทีม่ าจากภาษาอน่ื สันสกฤต เขมร เปน ตน เชน สมโภช รโหฐาน สคุ ติ โสดาบัน บคุ คล จตุราบาย เปนตน รวมท้ังศัพทบัญญัติทั้งหลายที่ใชในวงวิชาการหรือกิจบางอยาง เชน มโนทศั น เจตคติ กรมธรรม เปนตน คาํ ศพั ทดังกลา วนจ้ี ําเปนตอ งศกึ ษาวา มมี ูลมาอยา งไร ประกอบข้ึนอยา งไร และมีความหมายอยางไร ข. ความหมายโดยนัย เปน ความหมายทสี่ ่อื หรือนําความคดิ ใหเ กี่ยวโยงถึงบาง สง่ิ บางอยา งทม่ี ลี กั ษณะหรอื คณุ สมบตั เิ หมอื นกบั คาํ ทมี่ คี วามหมายโดยตรง บางทา นเรยี กวา ความหมายรอง หรอื ความหมายแฝง ความหมายโดยนัย มีหลายลักษณะ กลาวคือ มีความหมายเปนเชิงเปรียบเทียบ เชน เปรยี บเทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายของคําเดิม ตัวอยา งเชน เธอมใี บหนายมิ้ แยม แจมใส เขาทาํ งานเอาหนา หมายถึง ทาํ งานเพือ่ ผลประโยชนข องตน เดก็ สาดโคลนกันเลอะเทอะ เขาสาดโคลนคุณพอ หมายถึง ใสราย ตนไมตนนเ้ี ปลือกสวย หลอ นรวยแตเ ปลอื ก หมายถงึ ไมร ํ่ารวยจรงิ มีความเปรียบเทยี บกับคณุ สมบตั ิของสงิ่ ท่ีนาํ มากลา ว เชน เขาเปนสงิ หสนาม หมายถงึ เปนคนเลน กีฬาเกง
การอา น ๓๖ หนังสือเรียนสาระความรูพนื้ ฐาน ๑.๒ ความหมายของสํานวน สํานวนเปนขอความท่ีมีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูใน ขอ ความนน้ั ไมไ ดม คี วามหมายตามรปู คาํ ความหมายของสาํ นวนมลี กั ษณะเปน เชงิ เปรยี บ เทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายตามลักษณะหรอื คุณสมบัติของขอ ความน้นั เชน ออยเขาปากชาง หมายถึง ของตกไปอยูในมอื ผอู น่ื แลวไมมีทางไดค นื ไกแ กแมป ลาชอน หมายถงึ ผทู ีม่ คี วามจัดจานเจนสังเวียน วัวหายลอมคอก หมายถึง เมือ่ เกดิ ความเสยี หายแลวจงึ หาทางปอ งกนั กนิ ขา วตมกระโจมกลาง หมายถงึ การพดู ถงึ ส่งิ สดุ วสิ ยั ทีจ่ ะทําได สว นตา งๆ ทน่ี าํ ไปกลา วเปรยี บเทยี บใหเ ขา กบั สถานการณ เรยี กวา คาํ พงั เพย เชน เมื่อของหายแลวจึงคิดหาทางปอ งกนั ก็เปรียบวา ววั หายลอ มคอก เปน ตน ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตอง ตคี วาม หรอื แปลความหมายตามนัยของคําหรือขอ ความน้ันๆ ๒. การเขา ใจลกั ษณะของขอ ความ ๓บทที่ ขอความแตละขอความตองมีใจความอันเปนจุดสําคัญของเร่ือง ใจความของ เรื่องจะปรากฏท่ีประโยคสําคัญ เรียกวา ประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูใน ตอนใดของขอ ความก็ได โดยปกตจิ ะปรากฏในตอนตางๆ ดงั น้ี ปรากฏอยูในตอนตนของขอ ความ ตวั อยางเชน “ภยั อนั ตรายทจ่ี ะเปน เครอ่ื งทาํ ลายชาตอิ าจเกดิ ขน้ึ และมมี าไดท ง้ั แตภ ายนอก ทง้ั ทีภ่ ายในอนั ตรายทจี่ ะมีมาต้ังแตภายนอกน้นั ก็คอื ขา ศึกศัตรยู กมาย่าํ ยตี ีบา นตเี มอื งเรา การทขี่ า ศกึ ศตั รจู ะมาตนี นั้ เขายอ มจะเลอื กหาเวลาใดเวลาหนง่ึ ซงึ่ ชาตกิ าํ ลงั ออ นอยแู ละมไิ ด เตรียมตวั ไว พรอ มเพื่อตอ สูปอ งกนั ตนเพราะฉะนนั้ ในบทที่ ๒ ขาพเจาจึงไดเตอื นทา นทงั้ หลายอยาไดเผลอตัว แตขอสําคัญท่ีสุดเปนเคร่ืองทอนกําลังและเสียหลักความมั่นคงของ ชาติ คือ ความไมสงบภายในชาตนิ นั้ เอง จงึ ควรอธบิ ายความขอนสี้ กั หนอ ย (พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยหู ัว ปลุกใจเสอื ปา) ปรากฏอยูใ นตอนกลางของขอ ความ ตวั อยา งเชน “อนั ความรกั ความชงั ความโกรธ ความกลวั ความขบขนั เหลา นเ้ี ปน สามญั ลกั ษณะ ของปถุ ชุ นใครหวั เราะไมเ ปน ย้ิมไมออก กอ็ อกจะพกิ ลอยู คนสละความรักความชังไดก ม็ ี แตพระอรหันต อารมณความรสู กึ ดงั นี้เปนธรรมชาติของมนษุ ย กวีและนักประพันธยอ ม จะแตง เรอ่ื งยวั่ เยา อารมณ ความรสู กึ เหลา น้ี และถา เขาแตง เปน แตง ดี กจ็ ะปลกุ อารมณ ของผูอานผูฟงใหเกิดข้ึน ทานคงจะเคยเห็นคนอานเร่ืองโศกจับใจจนนํ้าตาไหล สงสาร ตัวนางเอก พระเอก อา นเรือ่ งขบขนั จนหวั เราะทองคัดทองแข็ง ทง้ั ๆ ทรี่ ูวามันเปนเรื่องอา น เลน และคนทอ่ี า นก็ไมไ ดมสี ว นเสยี อะไรกับตัวนาง กพ็ ลอยโศกเศรา ไปดวยได อยา งไรก็ดี ความเศรา ของอารมณอ นั เกดิ จากความยว่ั เยา ของศลิ ปะวรรณคดี ตลอดจนนาฏกรรมตา งๆ นัน้ เปนความสุขชนดิ หน่ึง มฉิ ะนน้ั เรอ่ื งทํานองโศกนาฏกรรมคงจะไมม ีใครดเู ลย” (นายตํารา ณ เมอื งใต ภาษาและวรรณคดี)
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน >> ๓๗ ปรากฏใจความอยทู า ยยอ หนา ตวั อยางเชน ๓บทที่ “ทา นกลา ววา คนเปนสตั วทีเ่ รยี นรูค อื รดู ู เหน็ อะไรแลว เมอื่ เหน็ วาดกี ็เอาไว ถาเห็น วา ไมดีกไ็ มเ อาและหลีกเลย่ี ง เด็กรูร สหวาน กอ็ ยากไดอีก ถารรู สขมของบอระเพ็ด หรือเมือ่ การ อาน ถกู ไฟกร็ สู กึ รอ นจะไมต อ งการกนิ บอระเพด็ หรอื เขา ใกลไ ฟอกี นเ่ี ปน เรอื่ งของการผา นพบเคย รเู คยเหน็ เรอื่ งน้ี ตอ ๆ มาหลายๆ ครง้ั เกดิ ความชาํ นาญจดั เจนขนึ้ โลกมคี วามเจรญิ กา วหนา เร่อื งวฒั นธรรมกเ็ พราะการผา นพบและการจดั เจนของมนุษย (เสถยี รโกเศศ ชวี ิตชาวไทยสมัยกอ นและการศกึ ษาเร่ืองประเพณีไทย) ประโยคใจความอยูต อนตน และตอนทายของขอความ ตวั อยางเชน “คนไทยนัน้ ถอื วาบานเปน ส่งิ ตอ ชีวิตต้งั แตเ กิดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณ นั้นใชบานเปนที่เกิดการคลอดลูกจะกระทํากันท่ีบานโดยมีหมอพื้นบานเรียกวา หมอตําแย เปน ผทู าํ คลอด มไิ ดใ ชโ รงพยาบาลหรอื สถานผดงุ ครรภอ ยา งในปจ จบุ นั นี้ และทสี่ ุดของชวี ติ เมื่อมีการตายเกิดข้ึน คนไทยก็จะเก็บศพของผูตายท่ีเปนสมาชิกของบานไวในบานกอนที่ จะทําพิธีเผา เพ่ือทําบุญสวดและเปนการใกลชิดกับผูตายเปนคร้ังสุดทาย ดังน้ัน บานจึง เปนทท่ี ่คี นไทยใชช ีวติ อยูเกอื บตลอดเวลาตัง้ แตเกิดจนตาย” (วบิ ูลย ลส้ี ุวรรณ “บานไทย” ศลิ ปะชาวบาน) การเขาใจถงึ การปรากฏของประโยคใจความในตอนตา งๆ ของขอความดงั ท่กี ลาว แลวจะชวยใหจ ับใจความไดด ียง่ิ ขนึ้ ๓. การเขาใจลกั ษณะประโยคใจความ เม่ือเขาใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และประกฎอยูใน ตอนตางๆ ของขอ ความแลว ตองเขาใจตอ ไปวาประโยคใจความเปน อยา งไร ประโยคใจความคือขอความท่ีเปนความคิดหลักของหัวขอ หรือเร่ืองของ ขอความนนั้ ตวั อยา งเชน หวั ขอ บาน ความคิดหลกั บานเปนที่อยอู าศยั หัวขอ ราชสีห ความคิดหลัก ราชสหี ไ ดช ื่อวา เปน เจาปา ในบรรดาสตั วทั้งหลาย ความคดิ หลกั นี้ คอื ประโยคใจความทจ่ี ะปรากฏในตอนใดตอนหนง่ึ ของขอ ความ ทกี่ ลา วแลว ฉะนนั้ การทจี่ ะทราบวา ประโยคใดเปน ประโยคใจความ ตอ งพจิ ารณาจากหวั เรอื่ ง ประโยคใจความมักมเี น้ือหาสอดคลองกับหวั เรอ่ื ง ในกรณีท่ีไมทราบหัวขอเร่ือง ตองเขาใจวาสวนท่ีเปนประโยคใจความนั้นจะมี เนื้อความหลักของเนื้อความอ่นื ทปี่ ระกอบกนั ขึ้นเปนหัวขอนั้น ถาขาดสวนทเี่ ปนใจความ เนอื้ ความอื่นกเ็ กิดขึ้นไมไดห รือความหมายออ นลง
๓๘ หนงั สือเรียนสาระความรพู ื้นฐาน การอา นอยา งวิเคราะห การอา นอยา งวเิ คราะห หมายถงึ การอา นทม่ี กี ารพจิ ารณาแยกรายละเอยี ดออกเปน สว นๆ เพ่อื ทาํ ความเขา ใจ และใหเห็นถงึ ความสัมพนั ธระหวางสว นตางๆ เหลานัน้ การอานอยางวิเคราะหเริ่มตนจากพ้ืนฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปน อนั ดบั แรกเพอ่ื ใหเ ขาใจเนอ้ื เร่ืองโดยตลอด ตอจากนน้ั จงึ แยกเรื่องในบทอานออกเปนสวนๆ ไดร ูว า ใครทําอะไร เพ่อื อะไร อยา งไร ในเรื่องมีใครบาง หรอื ตวั ละครก่ีตวั และท่ีมีบทบาท สําคัญมกี ต่ี ัว ทาํ ไมเหตกุ ารณจ ึงเปน อยา งน้นั หรือเพราะเหตใุ ด ตอไปนา จะเปน อยา งไร ตอไปน้จี ะนํานทิ านเรอ่ื ง “กระตา ยบนดวงจนั ทร” มาเลาใหฟ ง นิทานเร่ือง กระตา ยบนดวงจันทร คร้ังหนึง่ มีกระตา ย ลงิ นกนาํ้ และสุนขั จ้ิงจอก สาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวต ัด ชวี ติ และบาํ เพญ็ ตนเปน ฤๅษอี ยใู นปา พระอนิ ทรข อทดสอบในศรทั ธาของสตั วท งั้ สี่ จงึ ปลอม ตวั เปน พราหมณ เทย่ี วขอบรจิ าคทานโดยไปขอจากลงิ เปน ตวั แรก ลงิ มอบมะมว งให จากนนั้ ๓บทท่ี พราหมณไ ปขอทานจากนกนา้ํ นกนาํ้ ถวายปลาซงึ่ มาเกยตน้ื อยรู มิ ฝง แมน าํ้ สว นสนุ ขั จงิ้ จอก ก็ถวายนมหมอหน่งึ กบั ผลไมแ หง การอา น เมอื่ พราหมณไ ปขอบรจิ าคทานจากกระตา ย กระตา ยพดู กบั พราหมณว า “ขา กนิ แต หญาเปนอาหารหญาก็ไมมีประโยชนใดๆ กับทานเลย” พราหมณจึงเอยข้ึนวา ถากระตาย บําเพ็ญพรตเปนฤๅษีที่แทจริงขอใหสละชีวิตของตนเปนอาหารแกพราหมณ กระตายตอบ ตกลงทันทีและทําตามท่ีพราหมณขอรองวาใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมือ ฆา และปรงุ กระตา ยเปน อาหาร กระตา ยปน ขน้ึ ยนื บนกอ นหนิ และกระโดดลงกองไฟ ในขณะ ทกี่ ระตายกาํ ลังจะตกสเู ปลวไฟนน้ั พราหมณไดค วา กระตายไว แลว เปด เผยตวั ตนท่แี ทจรงิ วาคอื ใคร แลวพระอนิ ทรก น็ าํ กระตา ยไปไวบ นดวงจนั ทร (จากนิตยสารสารคดี ฉบับที่ ๑๔๗ ปที่ ๑๓ หนา ๓๐) เมื่ออานเรื่องนี้อยางวิเคราะหก็จะตองใหความคิดติดตามประเด็นตางๆ ตัวละคร ในนทิ านเรอื่ งน้มี ีใครบาง มีลกั ษณะนสิ ยั อยา งไร ตัวละครแตล ะตัวไดกระทาํ สงิ่ ใดบา ง ทาํ อยา งไร ผลของการกระทาํ เปน อยา งไร ทาํ ไมสตั วท งั้ ๔ จงึ สาบานรว มกนั วา จะไมฆ า สตั วแ ละ บําเพ็ญตนเปนฤๅษีอยูในปา เพราะเหตุใดสัตวท้ัง ๔ จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไม พราหมณจ งึ นํากระตา ยไปไวบนดวงจันทรเ พยี งตัวเดยี ว หากพระอนิ ทรน าํ สตั วท งั้ ๔ ไปไว บนดวงจนั ทรเราจะเหน็ รูปของสัตวทั้ง ๔ บนดวงจนั ทรท ้ังหมดหรอื ไม
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมัธยมศึกษาตอนตน >> ๓๙ เรอ่ื งท่ี ๔ มารยาทในการอา น และนสิ ัยรกั การอาน ๓บทที่ การอา นอยางมีมารยาทเปน เรื่องทจ่ี าํ เปนและสาํ คัญ เพราะการอา นอยา งมีมารยาท การ อาน เปน เรอื่ งการประพฤตปิ ฏบิ ตั อิ ยา งมวี นิ ยั และรบั ผดิ ชอบ รวมทงั้ การมจี ติ สาํ นกึ และแสดงถงึ ความเจริญทางดานจติ ใจท่คี วรยดึ ถือใหเปนนสิ ัย มารยาทในการอา น คําวา มารยาท หมายถึง กิริยา วาจาที่เรียบรอย หรอื การกระทําทดี่ งี าม ผูอานทีด่ ี ตองมมี ารยาทที่ดใี นการอา นดงั ตอ ไปนี้ ๑. ไมส งเสยี งดงั รบกวนผูอื่น ๒. ไมทาํ ลายหนังสอื โดย ขดู ลบ ขีด ทับ หรอื ฉีกสวนทต่ี อ งการ ๓. เม่ือคัดลอกเน้ือหาเพ่ืออางอิงในขอเขียนของตน ตองอางอิงแหลงท่ีมาให ถูกตอ งตามหลักการเขียนอางอิงโดยเฉพาะงานเขยี นเชงิ วิชาการ ๔. เมอ่ื อา นหนงั สือเสร็จแลว ควรเก็บหนงั สอื ไวท ี่เดมิ ๕. ไมควรอานเรื่องท่เี ปน สว นตวั ของผอู ่ืน ๖. อา นอยา งตง้ั ใจ และมสี มาธิ รวมทั้งไมทําลายสมาธผิ อู ื่น ๗. ไมใ ชส ถานทอ่ี า นหนงั สอื ทาํ กจิ กรรมอยา งอน่ื เชน นอนหลบั รบั ประทานอาหาร นสิ ยั รกั การอา น การที่บุคคลใดบุคคลหน่ึงจะมีนิสัยรักการอานไดจะตองไดรับการฝกฝนมาต้ังแต เด็กๆ แตกม็ ใิ ชวาเม่อื โตเปน ผูใหญแลวจะไมส ามารถสรางนสิ ยั รกั การอานได ทงั้ น้ีเราจะ ตองสรา งบรรยากาศ สภาพแวดลอ มทเ่ี อื้อใหเ ด็กๆ หนั มาสนใจการอานดังนี้ ๑. อา นหนังสือทีต่ นเองชอบ จะทาํ ใหอ า นไดอยา งตอ เนื่อง และไมเ บื่อหนาย ๒. ทาํ ตนใหเ ปนผใู ฝรู ๓. การอา นจะตองมีสมาธิเพอื่ จบั ใจความของเรื่องท่ีอา นได ๔. เร่ิมอานหนงั สือจากระยะเวลาส้ันๆ กอน แลวคอยๆ กาํ หนดเวลาเพิม่ ขน้ึ ๕. การอา นจะตองมีสมาธเิ พือ่ จบั ใจความของเร่ืองท่ีอา นได ๖. จัดตารางเวลาสําหรับการอานหนังสือเปนประจําทุกวันใหเกิดความเคยชินจน เกดิ เปน นิสัยรกั การอา น
การอา น ๔๐ หนงั สือเรียนสาระความรูพ นื้ ฐาน กจิ กรรม บทท่ี ๓ การอาน กิจกรรมท่ี ๑ ใหผ เู รียนตอบคําถามตอ ไปน้ี ๑. การอา นในใจมจี ุดมงุ หมายอยางไร ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ๒. การอานออกเสียงมีลกั ษณะอยางไร ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ๓บทที่ ๓. จงยกตวั อยา งการอา นออกเสยี งทเ่ี ปน ทางการมา ๕ ตวั อยา ง ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… กิจกรรมที่ ๒ การจบั ใจความสาํ คญั คือการอานอยา งไร ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… กจิ กรรมท่ี ๓ ส่อื อเิ ล็กทรอนิกสช ว ยใหเ กดิ การเรยี นรตู ลอดชีวิตไดแกอ ะไรบา ง ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… กิจกรรมท่ี ๔ การอา นอยา งไร จงึ จะเรยี กวา เปน การอานวิเคราะหว จิ ารณ ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… กจิ กรรมที่ ๕ ผูอานทีด่ ี ควรมมี ารยาทอยา งไร ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………
รายวิชาภาษาไทย (พท21001) <<ระดับมัธยมศึกษาตอนตน>> ๔๑ บทท่ี ๔ การเขยี น สาระสาํ คญั การเขยี น เปน ทกั ษะสาํ คญั หนงึ่ ในทกั ษะทงั้ สขี่ องรายวชิ าภาษาไทย คอื การฟง อา น เขียน และพูดการเขียนหนังสือใหไดดีจะเปนพื้นฐานในการเรียนรูและการนําเสนอผลการ เรียนรูในเร่ืองตางๆ ไดดี ทําใหความรูขยายไปอยางกวางขวาง ผูเรียนจึงควรไดรูจักและ ฝกฝนการเขยี นประเภทตา งๆ ผลการเรยี นทค่ี าดหวัง ผเู รียนสามารถ ๑. เลือกใชภาษาในการนําเสนอตามรูปแบบของงานเขียนประเภทรอยแกว และ รอ ยกรอง ไดอยางสรา งสรรค ๒. ใชแผนภาพความคดิ จดั ลําดับความคิดกอ นการเขียน ๓. แตงบทรอยกรอง ประเภทกลอนส่ี กลอนสภุ าพ ๔. เขยี นบทรอ ยแกว ประเภทประวตั ติ นเอง อธิบายความ ยอความ ขา ว ๕. เขียนรายงานการคน ควา สามารถอา งองิ แหลง ความรูไ ดถ ูกตอง ๖. กรอกแบบรายการตางๆ ๗. ปฏิบตั ติ นเปน ผมู มี ารยาทในการเขยี น และการจดบันทึกอยา งสมาํ่ เสมอ ขอบขายเนื้อหา เรื่องที่ ๑ หลักการเขียน การใชภ าษาในการเขยี น เรอื่ งที่ ๒ หลกั การเขยี นแผนภาพความคิด เรือ่ งท่ี ๓ การเขียนเรียงความและยอความ เร่อื งที่ ๔ การเขียนเพื่อการสอื่ สาร เร่อื งท่ี ๕ การสรา งนิสัยรักการเขียนและการศกึ ษาคนควา
๔๒ หนังสือเรยี นสาระความรูพ น้ื ฐาน เรือ่ งท่ี ๑ หลกั การเขียน การใชภาษาในการเขยี น การเขยี น หลกั การเขยี น การเขียนเพ่ือสื่อความหมายใหผูอื่นเขาใจตามตองการนั้น มีความจําเปนตอง ระมัดระวังใหมากเก่ียวกับการใชภาษา ควรใชถอยคําท่ีคนอาน อานแลวเขาใจทันที เขียน ดวยลายมือที่ชัดเจนอานงายเปนระเบียบและผูเขียนจะตองใชภาษาใหถูกตองตามหลักการ เขยี น ใชค ําใหเ หมาะสมกบั กาลเทศะและบคุ คลดว ย จึงจะถือวาผเู ขยี นมีหลกั การใชภาษา ไดด ีมีประสิทธภิ าพ การเขยี นมหี ลักท่คี วรปฏิบัตดิ งั ตอ ไปนี้ ๑. เขียนใหชดั เจน อานงา ย เปน ระเบยี บ ๒. เขยี นใหถ ูกตอง ตรงตามตวั สะกด การนั ต วรรณยกุ ต ๔ ๓. ใชถ อ ยคําท่ีสภุ าพ เหมาะสมกบั กาลเทศะ และบคุ คล บทท่ี ๔. ใชภาษาทงี่ ายๆ ส้ันๆ กะทดั รัด สือ่ ความหมายเขา ใจไดดี ๕. ใชภาษาเขียนที่ดี ไมควรใชภ าษาพูด ภาษาโฆษณาหรือภาษาท่ีไมไดม าตรฐาน ๖. ควรใชเ ครือ่ งหมายวรรคตอนใหถ กู ตอง เชน เวนวรรค ยอ หนา ฯลฯ ๗. เขียนใหสะอาด ตัวอยา ง ขอความการเขียนชองซา ยมือมขี อบกพรอ งอยางไร พรอมขอ วจิ ารณ ขอ ความทเ่ี ขยี น ขอวิจารณ ๑. ความรักโคถกึ ๑. เขียนไมชดั เจน อา นเขา ใจยาก ควรเขยี น ใหช ัดเจนวา “ความรักเหมือนโคถึก” ๒. ชีวติ ของฉันมหี มานํา ๒. ใชคาํ ไมส ภุ าพในภาษาพดู สุนขั ๓. หมอเด็กยังไวใ จไมไ ด ๓. คําขีดเสน ใตเขา ใจยาก ควรเปน “หมอคน นนั้ ยงั เด็กอยูยังไวใ จไมไ ด ๔. คนกินกลวย แขกรอ นจนตาเหลือก ๔. แบงวรรคไมถ กู ควรเปน “คนกินกลวยแขกรอ นจนตาเหลอื ก ๕. นายมาเปนไขโปงดบั อนาถ ๕. ใชส ํานวนสื่อมวลชน ควรแกไขเปน \"นาย มาถกู ยงิ ถงึ แกกรรมแลว\"
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
