เอกสารวิชาประวัติศาสตร์อเมริกา

144 อ้างองิ https://th.wikipedia.org/wiki/สงครามเย็น, วฒั นธรรมสวนทาง และ สิทธมิ นุษยชน ค้นหา ออนไลน์วนั ท่ี 27/12/2563 https://th.wikipedia.org/wiki/สงครามเวยี ดนาม ค้นหาออนไลน์วนั ที่ 27/12/2563 https://th.wikipedia.org/wiki/สงครามเกาหลี คน้ หาออนไลนว์ นั ที่ 27/12/2563 https://www.greelane.com/th/โครงรา่ งของเศรษฐกจิ สหรฐั ฯ ค้นหาออนไลน์วนั ที่ 27/12/2563

145 บทท่ี 9 สหรัฐอเมรกิ าหลงั สงครามเยน็ ความนำ โลกปจั จุบนั ท่เี ราอย่มู ชี ่อื เรยี กแตกตา่ งกนั ไปมากมายในทางวชิ าการ เชน่ โลกยุคโลกาภวิ ตั น์ (the globalized World) โลกยคุ หลังสมยั ใหม่ (the postmodern World) โลกยุคหลงั สงครามเยน็ (the post-Cold War world) โลกยุคหลังอาณานิคม (the post colonial world) โลกยคุ ทนุ นยิ ม ดอท.คอม (dot.com : capitalism) และโลกยุคหลังเหตกุ ารณ์ 11 กนั ยายน พ.ศ. 2544 (the post-September 11 world) ชอ่ื ท่ีเรยี กแตกต่างกันเหล่านี้ ในระดบั หน่งึ บง่ บอกถึงสภาวะและลกั ษณะการเปล่ียนแปลงท่ี เกิดข้ึนในโลกยคุ นี้ เปน็ การเปลี่ยนแปลงทีย่ งั หาข้อยตุ ลิ งตัวไมไ่ ด้ ทําให้มีความพยายามในเชงิ วชิ า การที่จะ ทําความเข้าใจสภาวการณ์ของโลกปจั จบุ ันนแ้ี ตกต่างกันไปตามชือ่ เรยี กที่ แตกตา่ งกนั ข้างตน้ อย่างไรก็ ตาม ภายใต้ความแตกตา่ งหลากหลายน้ี กลบั มี ลักษณะซอ้ นทบั กนั ทสี่ าํ คัญและนา่ สนใจหลายประการ กล่าวคือ ประการแรก โลกปัจจุบนั ของเราเปน็ โลกของการกระชับแน่นระหว่างเวลากบั สถานที่ (time space compression) ความแตกต่างระหว่างเวลากบั สถานท่ี ทเี่ คยเปน็ ปัญหาใหญข่ องโลกยคุ ก่อนหนา้ ถูกลดทอนลงจนแทบไมม่ คี วามรู้สึกของความแตกต่างในเชิงระยะหา่ ง อนั เปน็ ผลมาจากพฒั นาการของ เทคโนโลยกี ารคมนาคมสื่อสารสมัยใหม่ ปัจจุบันไมว่ ่า เราจะอยูท่ ี่ใดในโลก เราสามารถตดิ ตอ่ สื่อสารถงึ กนั ได้ในเวลาอันรวดเร็ว และ ในราคาที่ถูกมาก ผา่ นโทรศัพท์ไรส้ าย หรอื ผ่าน internet ในรูปของ e-mail เปน็ ต้น e-mail และ internet จงึ กลายเปน็ พนื้ ทส่ี าธารณะ (public space) ในระดบั โลก ที่คนตา่ ง วัฒนธรรม ตา่ งเชอื้ ชาติ และต่างพน้ื ท่ีสามารถติดตอ่ สื่อสาร ถงึ กันได้ โดยไม่มีปญั หาเรอ่ื งระยะห่างเปน็ อุปสรรคอกี ต่อไป ในโลกแบบน้ี ข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ มกี ารเคล่ือนไหวเปลี่ยนแปลงอยา่ งรวดเร็วและ ฉบั พลัน ทําให้ การเปลี่ยนแปลงตา่ ง ๆ สามารถเกิดขึ้นได้ในชั่วพรบิ ตา ท้งั ในทางสรา้ งสรรค์ และในดา้ น ของการทําลายล้าง เหตุการณ์การก่อวินาศกรรมตึกศูนยก์ ลางการคา้ โลกในประเทศสหรฐั อเมรกิ าเม่ือ วนั ท่ี 11 เดือนกันยายน พ.ศ. 2544 ที่ผ่านมา คอื ตัวอยา่ งรูปธรรมของการทําลายล้างท่รี วดเร็วและ ฉบั พลนั ในโลกยุคปัจจุบัน ของเรา ทส่ี ามารถรับรไู้ ด้พร้อมกนั ทัว่ โลก ประการท่สี อง ด้วยเทคโนโลยกี ารคมนาคมสือ่ สารท่ที นั สมยั สะดวก รวดเร็วและประหยัด ทาํ ให้ โลกยคุ ปจั จุบันของเรา เปน็ โลกท่บี รรดาเสน้ แบง่ ต่าง ๆ ท่เี คยมัน่ คงชัดเจน เกิดความไมม่ ่ันคง พร้อม ๆ

146 กับการทําให้บรรดา เสน้ แบ่งเหลา่ นีถ้ กู ตั้งคาํ ถาม และนําไปสู่การลากเส้นแบง่ ใหม่ ๆ เพิม่ มากขึ้นด้วย (de-territorialization and re-territorialization) ดงั ตัวอยา่ งของเส้นแบ่ง ระหวา่ งเมืองกับชนบท เร่ือง ส่วนตัวกบั เรอ่ื งสาธารณะ ในประเทศกบั ตา่ งประเทศ การเมืองกบั การบริหาร รัฐกบั ประชาสังคม ฯลฯ ท่ี เคยมั่นคง การบรหิ ารจดั การในโลกยคุ หลังสงครามเย็น ไชยรัตน์ เจริญสนิ โอฬาร ชัดเจนในอดีตเกิดความ พร่ามวั ขนึ้ น่ันคอื การลม่ สลายของระยะหา่ งในระดับโลก อันเปน็ ผลมาจากระบบเครอื ข่ายการเชือ่ มโยง แบบตา่ ง ๆ ทัง้ ด้านเศรษฐกิจ การเมอื ง สังคม วฒั นธรรม และสงิ่ แวดล้อม ทาํ ให้บรรดาเส้นแบ่งเดิม ๆ ที่ ดาํ รงอยู่เกดิ ความพร่ามัวขน้ึ การเกดิ ขนึ้ ของคนกลุ่มใหม่ ทภี่ าษาวชิ าการเรยี กวา่ “คนพลัดถ่นิ ” (diaspora) คอื ตัวอยา่ งรูปธรรมหนงึ่ ของการยดึ และการหดตัว ของบรรดาเส้นแบ่งต่าง ๆ ของโลกยุค ปจั จบุ นั คนกลุม่ น้ีคอื บรรดาผอู้ พยพโยก ยา้ ยไปอยู่ต่างถ่นิ อันเป็นผลมาจากการคมนาคมสอ่ื สารทส่ี ะดวก รวดเร็ว และ ประหยดั แตก่ ลับมีความรู้สึกผกู พันเหนียวแนน่ และสลับซบั ซ้อนกับวฒั นธรรม และสงั คม ของบ้านเกดิ ตวั เอง แทนการกลนื กลายเข้ากับวฒั นธรรม สงั คมของ ประเทศทต่ี ัวเองเขา้ ไปพํานักอาศัย หรือทาํ มาหากนิ ดังทีเ่ คยเปน็ มาในอดีต อย่าง ความคิดเรือ่ ง “หม้อหลอมละลาย” (melting pot) ใน สงั คมอเมริกันในยคุ สมัย หน่ึง แตท่ ่ีสาํ คญั ยงิ่ ไปกวา่ นน้ั ก็คอื วา่ บคุ คลกลุ่มนี้ มีบทบาทสําคญั ต่อการ เปล่ียนแปลง ทางการเมืองในประเทศของตัวเอง แตเ่ คล่ือนไหวอยู่นอกประเทศในรปู แบบ ตา่ ง ๆ เชน่ การให้เงนิ สนับสนนุ ขบวนการต่อสูเ้ รยี กร้องแบบตา่ ง ๆ ภายใน ประเทศบ้านเกิดของตน หรือไมก่ ต็ ้ัง ขบวนการเคล่ือนไหวเรียกร้องของตนเองใน ตา่ งประเทศ บุคคลกลมุ่ นบี้ างครั้งถกู เรียกว่าเป็น “นกั ชาตินิยมทางไกล” บางครั้งก็ถูกมองวา่ เป็นพวกสนับสนุนผ้กู ่อ การร้าย ประการท่ีสาม โลกยุคปจั จุบนั ของเราเป็นโลกของสังคมยุคความรู้ ขอ้ มูลข่าวสาร (knowledge- based society) เป็นโลกท่มี ีความรู้ ขอ้ มูล ขา่ วสารเผยแพรอ่ ยา่ งมากมาย หลากหลาย และกว้างขวาง พรอ้ ม ๆ กับการมอี สิ ระเสรใี นการเข้าถึงส่งิ เหล่านี้ ในโลกแบบนใ้ี ครมีความรู้ ขอ้ มูล ข่าว สาร ก็สามารถ เผยแพรใ่ นวงกว้างไดง้ า่ ย สะดวก และรวดเร็วผ่านการใช้ internet แมก้ ระท่ังการให้ขอ้ มลู /ความรู้ในการ ทํายาพิษจากสารเคมีต่าง ๆ ก็อยู่ ในวสิ ยั ทจี่ ะกระทาํ ได้ ดังท่เี คยปรากฏเป็นขา่ วมาก่อนหน้านี้แลว้ ตัวอยา่ ง รูปธรรมของสังคมแบบน้ดี ไู ดจ้ ากความนิยมในรายการโทรทศั น์ประเภทเกมตอบ คาํ ถามต่าง ๆ ซงึ่ เป็นรายการโทรทัศน์ที่ได้รบั ความนิยมแพร่หลายทัว่ โลก มใิ ช่ แต่ในประเทศไทย แม้แต่มหาวิทยาลัยซ่งึ เป็นสถาบันการศึกษาระดบั สูงของชาติ ก็ทาํ หน้าที่อยา่ งแขง็ ขันในการโหมกระพือและตอกยำ้ สังคมแบบนี้ ผ่านการเสนอ หลกั สูตรพเิ ศษตา่ ง ๆ ทีซ่ อยยอ่ ยจนแทบจะครอบคลมุ ทุกเรอื่ งทค่ี ิดวา่ เป็นทีต่ อ้ งการ ของ “ตลาด” ผลทําใหส้ ังคมไทยขณะนี้มีการพฒั นาเปลี่ยนแปลงไปอกี แบบ กล่าวคือ เรามีบคุ คลประเภทใหม่ ท่ีต้องออกจากบา้ นเจด็ วนั ในหนง่ึ สปั ดาห์ ไมม่ ี วันหยุด คือ ทาํ งานหา้ วัน และศึกษาหาความรูเ้ พิม่ เติมใน

147 วนั เสาร์และวันอาทิตย์ เส้นแบ่งระหว่างการทํางานกับการพักผ่อนเกดิ ความพร่ามัวยิง่ ขนึ้ ขณะเดยี วกนั การแยกระหวา่ งความรู้ ขอ้ มูล ข่าวสารและสนิ ค้า กเ็ ปน็ สง่ิ ทกี่ ระทาํ ได้ยากยงิ่ ขนึ้ ความสาํ คญั ของสังคม แบบน้ีมิได้อยู่ท่ตี ัวความรู้ ขอ้ มูล ข่าวสารอย่างทีม่ ักนยิ ม เขา้ ใจกนั แต่ความสําคัญกลับอยู่ที่ความสามารถ ในการแยกแยะและคดั สรร บรรดาความรู้ ข้อมูล ขา่ วสาร ทม่ี ีอยอู่ ยา่ งมากมายและดาษดนื่ เพ่อื ท่จี ะทําให้ ไม่เกดิ อาการท้องอืด แน่นเฟอ้ อนั เปน็ ผลมาจากการอดั แนน่ ของความรู้ ขอ้ มูล ข่าวสารในระดับทีไ่ ม่ สามารถย่อยสลายได้ทนั น่ันคือ ยิง่ โลกมีความรู้ ข้อมลู ข่าวสารมากเท่าใด เราย่ิงมคี วามจําเป็นจะต้อง พฒั นาความสามารถในการแยก แยะ คัดสรรและสังเคราะหส์ งิ่ เหล่าน้มี าใช้ใหเ้ กิดประโยชน์ในทาง สร้างสรรค์ มากกวา่ การลอกเลียนและเลียนแบบอยา่ งผวิ เผนิ การทีจ่ ะมคี วามสามารถใน ทาํ นองนี้ได้ เรา มีความจําเป็นอย่างย่ิงทีจ่ ะตอ้ งสร้างส่งิ ทีภ่ าษาวิชาการเรียกว่า “การคิดแบบวิพากษ์ท้าทาย” (Critical thinking) ใหเ้ กดิ ขึ้น เพื่อให้สามารถ รูเ้ ท่าทันโลกท่ีเปลีย่ นแปลงอยา่ งรวดเร็วและฉบั พลนั และสามารถคิด ไปไกลกว่า ส่ิงท่เี ราคุ้นเคย เคยชิน และยอมรบั ประการทีส่ ่ี การคมนาคมสือ่ สารทส่ี ะดวก รวดเร็วและประหยัด การ มคี วามรู้ ข้อมูล ข่าวสาร เผยแพร่อยา่ งมากมายและกว้างขวาง ทาํ ใหค้ นในสังคม ปัจจบุ นั ต่ืนตัวทจี่ ะหาความรเู้ พม่ิ มากข้นึ ประกอบ กับบรรดาเสน้ แบ่งต่าง ๆ ในสงั คมเกดิ ความพรา่ มัว ไม่ชัดเจน สง่ ผลใหโ้ ลกยคุ ปัจจุบนั ของเราเกิดปัญหา และความขัดแย้งแบบใหม่ ๆ ข้นึ มากมาย เป็นความขัดแย้งท่บี รรดาสถาบันหลัก ทางการเมืองและสังคมที่ ดํารงอยไู่ ม่เข้าใจ และไม่มคี วามสามารถในการแก้ไข โดยลําพัง จึงอาจหนั ไปใชว้ ิธกี ารแกป้ ัญหาด้วยความ รนุ แรง และทาํ ให้ความ ขัดแย้งในสังคมรุนแรงเพิ่มมากขนึ้ จนถึงขนั้ นําไปสกู่ ารล่มสลายของสงั คมหรือ ของโลกโดยรวมได้ ตวั อยา่ งรูปธรรมของความขัดแย้งแบบใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นใน โลกยคุ ปัจจุบนั ไดแ้ ก่ ความ ขดั แยง้ บนฐานของเช้อื ชาติ ความขดั แย้งบนฐานของ เพศ ศาสนา วัฒนธรรม และความขดั แยง้ ในเร่อื ง สิง่ แวดล้อม เปน็ ตน้ ความ ขัดแย้งแบบใหม่เหล่านีแ้ สดงออกในรปู ของขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมแบบ ต่าง ๆ ทีภ่ าษาวชิ าการเรียกว่า “ขบวนการเคล่ือนไหวทางสังคมรปู แบบใหม่” (new social movements) ดงั กรณขี องขบวนการสตรี ขบวนการศาสนายคุ ใหม่ ขบวนการสงิ่ แวดล้อม และ ขบวนการเรียกรอ้ งสิทธขิ องคนพื้นเมืองดง้ั เดิมในประเทศต่าง ๆ ในขณะนี้ เปน็ ตน้ ดงั นน้ั ในโลกยุคหลัง สงครามเย็นท่ีนิยมเชอ่ื กันวา่ ความขัดแยง้ รุนแรงแบบ ตา่ ง ๆ ในโลกจะหมดส้นิ ไป เพราะการตอ่ สู้ทาง อดุ มการณ์ในโลกยคุ สงคราม เย็นไดย้ ุตลิ งแลว้ โลกจะกลายเปน็ เนือ้ เดยี วกัน เป็น “หมบู่ ้านโลก” หรอื เปน็ โลก ของ “การสน้ิ สุดของประวตั ิศาสตร์” ก็ไมเ่ ปน็ จรงิ ในทางกลับกัน โลกยคุ หลัง สงครามเยน็ กลับย่ิง รอ้ นระอแุ ละมีความรนุ แรงเพิ่มมากขน้ึ แต่ในรูปแบบที่ เปลยี่ นแปลงไป ดงั ตวั อย่างของขบวนการต่อตา้ น กระแสโลกาภิวัตน์ (the anti globalization movement) ที่เร่มิ ท่ีเมอื งซแี อตเทิล มลรัฐวอชิงตนั

148 ประเทศ สหรัฐอเมรกิ า ในปลายปี ค.ศ. 1999 (พ.ศ. 2542) จนถงึ ปัจจบุ นั รวมตลอดถึง ความขัดแย้งและ ความรุนแรงในรปู ของการก่อการร้ายและการทําสงครามต่อต้าน การกอ่ การร้ายที่กําลังดําเนินอยใู่ น ขณะนี้ ประการที่หา้ เหตุการณ์การก่อวนิ าศกรรมเม่ือวันที่ 11 เดอื นกนั ยายน พ.ศ. 2544 ทผี่ า่ นมา บง่ บอกถึงสภาวการณ์ของโลกทเ่ี ราอย่ไู ด้คมชัดย่งิ องคป์ ระกอบต่าง ๆ ของโลกยคุ หลังสงครามเยน็ ท่กี ล่าวถึง ขา้ งต้น เผยตวั ใหเ้ หน็ อยา่ งเดน่ ชัด โศกนาฏกรรมคร้งั นี้ประกอบไปด้วยเรอื่ งของเทคโนโลยีการ คมนาคม ส่อื สาร ข้อมูลขา่ วสาร การเคลื่อนย้ายของคน ความขัดแยง้ ที่เขม้ ขน้ และรุนแรง เหตกุ ารณ์คร้งั นแี้ สดงให้ เห็นถึงความเปราะบางทางการเมอื ง ท่ีไม่ แตกต่างไปจากความเปราะบางทางเศรษฐกจิ ในโลกยคุ ทุนนยิ ม ดอท.คอม เราอยู่ ในโลกที่ทงั้ ฟองสบทู่ างเศรษฐกิจและฟองสบูท่ างการเมืองพร้อมจะระเบดิ และ แตก ออกเปน็ เสย่ี ง ๆ ไดท้ กุ เมอื่ ในทางการเมอื ง ความมั่นคงปลอดภยั (security) และการจดั ระเบยี บโลกใหม่ ได้กลับกลายมาเปน็ ประเดน็ ปญั หาสาํ คัญอกี คร้ัง ทีต่ อ้ งได้รบั การบรหิ าร/จดั การ จนอาจนําไปสู่การ คกุ คาม ควบคมุ สิทธิเสรภี าพ ของประชาชน จนถึงขนั้ เป็นอันตรายตอ่ ระบอบประชาธปิ ไตยโดยรวมได้ การ ตรวจตราอยา่ งเขม้ งวดกวดขันทส่ี นามบนิ หรือการออกกฎหมายเพ่ือให้อาํ นาจรฐั แทรกแซงสิทธิ เสรภี าพส่วนบุคคลของประชาชนอเมริกัน ภายใตเ้ งือ่ นไขของการ ต่อต้านการกอ่ การรา้ ยในประเทศ สหรัฐอเมริกาขณะนค้ี อื ตัวอยา่ งของอันตราย ทีค่ กุ คามระบอบประชาธปิ ไตย ดงั นน้ั อํานาจรัฐท่ีคาดกนั วา่ จะออ่ นกําลงั ลงอัน เปน็ ผลมาจากการสนิ้ สุดของยุคสงครามเยน็ และการเกิดขน้ึ ของกระแสโลกาภวิ ัตน์ กลับได้รับการตอกย้าํ ให้กลับมาแขง็ แกรง่ อกี ครัง้ ในรูปของการทําสงครามตอ่ ตา้ น การกอ่ การรา้ ย (war on terrorism) ท่มี ีประเทศสหรัฐอเมริกาเปน็ ผนู้ ําในขณะ น้ี ในนยั น้ี สงครามตอ่ ตา้ นการก่อการรา้ ยใน ขณะเดียวกันก็คอื สงครามต่อต้าน เสรภี าพ (war on freedom) ไปพร้อม ๆ กันด้วย เนอ่ื งจากเปดิ โอกาส ให้รฐั สามารถประกาศภาวะฉกุ เฉนิ ได้ง่ายข้ึน ลทั ธเิ ชื้อชาตนิ ยิ ม การรังเกียจเดียดฉนั ท์ บนฐานของชาติ พนั ธเุ์ ร่ิมรุนแรงมากขึ้น มีการจดั ขัว้ ประเทศใหม่เป็นกลุม่ ประเทศ “อกั ษะแหง่ ความช่ัวรา้ ย” (an axis of evils) ซ่งึ หมายถงึ ประเทศอิรัก อหิ ร่าน และเกาหลีเหนือ มีการพดู ถงึ การเปล่ยี นแปลงระบอบการ ปกครองของประเทศอ่ืน (regime change) โดยใช้แสนยานภุ าพทางทหาร โดยไมค่ ํานึงถึงเร่ือง ของ อํานาจอธิปไตยอีกต่อไป ประธานาธิบดีบุช ถึงกับประกาศกร้าวในที่ประชมุ สภาคองเกรสภายหลงั เหตุการณโ์ ศกนาฏกรรมเมอ่ื วนั ท่ี 11 กนั ยายน พ.ศ. 2544 ว่า “ทุกชาติ ทุกภมู ิภาค ขณะนตี้ ้องตัดสินใจ ว่าจะเลอื กอยู่ข้างเรา หรอื อย่ขู ้าง ผ้กู ่อการรา้ ย” (“Every nation, in every region, now has a decision to make. Either you are with us, or you are with the terrorists.\") ทางเลือกของคนใน โลกยคุ หลังสงครามเย็นดไู มแ่ ตกต่างไปจากโลกยคุ สงคราม เยน็ เท่าใดนัก ถา้ ในโลกยคุ สงครามเย็นเรา

149 จาํ เป็นตอ้ งเลือกระหวา่ งประชาธปิ ไตย หรอื คอมมิวนิสต์ ในโลกยคุ หลงั สงครามเย็นเรากถ็ ูกบงั คบั ให้ต้อง เลอื กระหวา่ ง สหรัฐอเมรกิ าหรอื ผู้กอ่ การรา้ ย โศกนาฏกรรมเมื่อวันท่ี 1 เดือนกันยายน พ.ศ. 2544 ชี้ใหเ้ ห็นลักษณะสําคัญของโลกยุคหลงั สงครามเย็นทส่ี รรพส่ิงสามารถ แปรเปล่ียนและเสื่อมสลายไปได้ อย่างรวดเรว็ . ไม่เว้นแมแ้ ต่ความเปน็ เจา้ โลกท่ี ท้าทายไมไ่ ดข้ องประเทศสหรัฐอเมรกิ า กถ็ ูกสลายสนั่ คลอน ไมแ่ ตกต่างไปจาก ความผนั ผวนของระบบทุนนยิ มแบบดอท.คอมแตอ่ ยา่ งใด ในทางกลบั กนั เครอื ขา่ ยการกอ่ การรา้ ยอยา่ งขบวนการอลั กออดิ ะฮ์ ใน ระดบั หนึง่ ก็คอื ผลพวง ของความลม้ เหลวของการพัฒนาแบบทุนนยิ มในรอบ 50 กว่า ปีที่ผา่ นมา ท่ีสร้างความแตกตา่ ง ความไม่ เสมอภาคและความไม่เท่าเทียมกนั ใน ระดับโลกให้เพ่ิมมากขึน้ และเปิดโอกาสใหก้ ลมุ่ พวกหัวรุนแรงใน ประเทศตา่ ง ๆ ฉกฉวยโอกาสใช้ประโยชนจ์ ากความแตกตา่ งน้ี ความแตกต่างในระดับโลก เมือ่ ผนวกรวม กบั สภาวการณข์ องโลกปัจจุบนั ทเี่ ป็นโลกของเครือข่ายที่เชื่อมโยงกัน อย่างเหนียวแนน่ และซับซอ้ นผ่าน เทคโนโลยกี ารสอื่ สารสมยั ใหม่ ก็นาํ ไปสู่ผลเสีย หายทีร่ ุนแรงอยา่ งท่ไี ม่มใี ครกลา้ คาดคิดมาก่อน เปน็ ระบบ เครอื ข่ายท่ีท้ังทุนนยิ มดอท คอม และกลุ่มผกู้ อ่ การรา้ ยสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชนไ์ ดไ้ ม่แตกตา่ งกัน ใน โลก แบบนีท้ ุกอย่างสามารถถกู นํามาดัดแปลงใชเ้ ปน็ อาวธุ ในการกอ่ การร้ายไดท้ ง้ั ส้ิน ไม่ ว่าจะเป็นรถเชา่ เครื่องบนิ โดยสาร ปุ๋ยเคมี ตลาดหุ้น หรอื เครือข่ายคอมพิวเตอร์ ดงั กรณีของโศกนาฏกรรมเม่ือวันท่ี 11 เดือนกนั ยายน พ.ศ. 2544 ทีเ่ ครอื่ งบนิ โดยสารถูกแปรเปล่ียนให้เป็นขปี นาวุธทีร่ า้ ยแรงได้ในชัว่ พริบตา พร้อมทําลาย ระบบเครือข่ายการเงนิ การธนาคารและระบบขนส่งทางอากาศของสหรัฐ อเมรกิ าไปได้ พรอ้ ม ๆ กนั ในสภาวการณ์เชน่ นี้ การปอ้ งกันการก่อการร้าย อย่างสมบูรณ์ ดูแทบจะเป็นส่งิ ทเ่ี ปน็ ไปไม่ได้ เลย ดังตัวอย่างของระเบดิ พลชี ีพใน หมู่ชาวปาเลสไตน์ขณะน้ี ความเปราะบางทางการเมืองในมิติของ ความมนั่ คง ปลอดภัยจึงเห็นไดเ้ ดน่ ชัดข้นึ ภมู ิศาสตรก์ ารเมืองแบบใหมใ่ นโลกยุคหลงั สงคราม เย็น จึง แตกตา่ งไปจากภมู ิศาสตรก์ ารเมืองของโลกยคุ สงครามเยน็ โดยส้ินเชิง เกิดสภาวะของสงครามแบบใหมท่ ี่ รัฐ-ชาติ ที่มีประเทศสหรัฐอเมริกาเปน็ แกนนํา และเป็นผ้เู สยี หาย กับกลมุ่ ผู้กอ่ การรา้ ยท่มี ีฐานะเปน็ นักรบ ทป่ี ราศจากรัฐ เปน็ สงครามที่เรยี กรอ้ งความเสยี สละแบบใหม่ ความรกั ชาตใิ นรูปแบบใหม่ ที่ แตกต่างกนั อย่างสนิ้ เชงิ ระหวา่ งประเทศสหรัฐอเมริกากับกลมุ่ ผู้กอ่ การรา้ ย สาํ หรับประเทศสหรัฐอเมรกิ า สงคราม แบบใหมน่ ้ีเรียกร้องในเรอ่ื งของการเพิม่ งบประมาณทางทหาร และความรักชาตจิ ากประชาชนชาว อเมริกันในรูปของ ความกลา้ หาญที่จะดําเนินชวี ิตไปตามปกตธิ รรมดามากกวา่ การหลบซอ่ นเพราะ เกรง กลัวภัยจากการก่อการร้าย เชน่ กล้าที่จะโดยสารเครือ่ งบิน กล้าทีจ่ ะออก ไปจับจ่ายใช้สอยตามปกติ แทน การเรียกร้องให้ประชาชนชาวอเมริกนั สมัครเป็น ทหารเพือ่ ออกไปสนามรบอยา่ งในอดีต ในส่วนของ ขบวนการก่อการรา้ ยกลับเรียกรอ้ งให้สมาชิกของตนเสียสละชวี ติ เพื่อกลายเปน็ นกั บญุ ในชวี ติ หน้า จึงเป็น

150 สงครามท่แี ตกต่างกนั อยา่ งส้ินเชงิ ท้งั ใน เรือ่ งของคณุ ค่า ความเชอื่ และวิธคี ดิ โลกยุคหลงั สงครามเย็นจงึ เปน็ สภาวการณ์ ที่โลกแบบสมัยใหม่ที่มปี ระเทศสหรัฐอเมรกิ าเป็นตัวแทน กับโลกก่อนสมัยใหมท่ ีม่ ี ขบวนการกอ่ การร้ายเป็นตวั แทนมาบรรจบกัน ในเชิงของการบรหิ าร/จดั การ กล่มุ กอ่ การรา้ ยอย่างอัล กออิดะฮ์ คือ ตัวอยา่ งของการจัดองค์การ แบบหลังสมัยใหม่ (postmodern organization) ในรูปของเครือขา่ ยท่ีสลบั ซับซ้อนและตัดตอน เป็นการ จัดองคก์ ารในลกั ษณะที่ เรียกว่า virtual organization ไม่แตกตา่ งไปจากการจัดองคก์ ารของระบบทนุ นิยม ดอทคอม และระบบเครือข่ายนเ้ี อง ท่ีทําให้หาตวั ผบู้ งการในเหตุการณ์เมื่อ วันที่ 11 กันยายน พ.ศ. 2544 ไม่ได้ ไดแ้ ต่ผู้ต้องสงสยั นอกจากน้กี ล่มุ อลั กออิดะฮ์ คือตวั อย่างของการบริหาร/จดั การท่ีมี ประสิทธิผล เปน็ การบรหิ ารจดั การทเ่ี น้น ผลงาน (results-based management) ทก่ี าํ ลังพดู ถงึ กนั ในวง วิชาการปัจจุบนั แตม่ วี ิธกี ารและเปา้ หมายทไี่ ปไมไ่ ดก้ ับมาตรฐานของสงั คมโลก กลมุ่ อัล กออิดะฮ์ ใช้ งบประมาณในการก่อการร้ายไม่ถงึ U.S.$500,000 แต่สรา้ งความเสียหายให้ กับสหรฐั ฯและโลกโดยรวม ประมาณ U.S.$60,000 ล้าน สหรัฐฯต้องใชง้ บ ประมาณในการฟน้ื ฟเู ศรษฐกจิ ของตวั เองถึง U.S.$140,000 ล้าน และยงั ตอ้ งใช้ งบประมาณในการทําสงครามในอฟั กานิสถานอกี จํานวนมหาศาล หากสหรฐั อเมรกิ าตัดสินใจโจมตีอิรกั เพอ่ื โคน่ ลม้ ระบอบ เผด็จการของประธานาธบิ ดีซัดดัม ฮุสเซ็น ภายใน เดอื นกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2546 ดงั ทีเ่ ป็นข่าวอยใู่ นขณะน้ี สภาวะสงครามก็จะขยายเพ่มิ มากข้ึน ความ เปราะบาง ท้งั ทางเศรษฐกิจและทางการเมอื งในระดบั โลกกจ็ ะทวเี พมิ่ มากข้ึน ประการสดุ ทา้ ย ระบบเศรษฐกจิ แบบทุนนยิ มในโลกปัจจุบัน ได้พัฒนา เปลยี่ นแปลงไปอกี ขั้นสู่ ทนุ นิยมดอทคอม ท่ีทาํ ธุรกรรมบนสิง่ จอมปลอม สิ่งสมมตุ ิ การเก็งกําไรทไี่ ม่มีภาคเศรษฐกิจจรงิ รองรบั ทนุ นิยมในโลกยคุ หลงั สงครามเย็น จงึ มีความเปราะบางมาก พรอ้ มจะล่มสลายได้ทุกเมอ่ื ดังตวั อยา่ งของ วิกฤต เศรษฐกิจเป็นระยะ ๆ ความไม่ม่นั คงของระบบทุนนิยมแบบดอทคอม ทําให้ เกิดการผนวกควบรวม กจิ การกนั มาก เพอื่ หนีการแข่งขนั และเพือ่ สร้างกาํ ไร จํานวนมหาศาลในระยะเวลาอนั สนั้ ความฉ้อฉลที่ เพม่ิ มากข้นึ ในบรรษัทธุรกิจ ใหญ่ ๆ ในประเทศสหรัฐอเมริกาในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเปน็ ที่บริษัท Enron หรอื บรษิ ัท WorldCom ทม่ี กี ารตบแตง่ ตวั เลขบญั ชขี องบรษิ ัท เพ่อื ให้ดูมีกาํ ไรมากขน้ึ อนั จะทําใหร้ าคาหุ้นของ บริษัทสูงขึ้น จากน้นั ผู้บริหารบริษทั ที่มีห้นุ อยจู่ าํ นวนมาก และร้ขู อ้ มูลในระดบั ลึกกจ็ ะเทขายหุน้ ของตัวเอง ซง่ึ เป็นทต่ี อ้ งการของตลาดท่ีตัว เองสรา้ งข้นึ มา สรา้ งกาํ ไรใหก้ บั ตัวเองอยา่ งมหาศาลในระยะเวลาสั้น ๆ เป็นการ หลอกลวงประชาชนอย่างยอกย้อน และนีค่ ือลักษณะสาํ คญั ของระบบเศรษฐกิจ ทุนนยิ มแบบ ฟองสบู่ การทุจรติ ฉอ้ ฉลในภาคเอกชนดังกล่าวขา้ งต้น ทําใหว้ ิธีการ บริหารจัดการแบบภาคธรุ กิจเอกชน ลดความขลังลง และนําไปสูข่ อ้ ควรพจิ ารณา ว่าการบรหิ ารงานภาครัฐหรอื ภาคสาธารณะ เอาจไม่

151 จําเปน็ ตอ้ งนําเอาวิธกี าร บริหารของภาคธรุ กจิ เอกชนมาเป็นตวั แบบในการบริหารจดั การภาคสาธารณะ น่ันคือ อาจไมม่ ีส่ิงทเี่ รยี กว่า “good corporate governance” อยา่ งทีน่ ิยม เช่อื กันในโลกยุคโลกาภวิ ตั น์ ก็ได้ 9.1 การพฒั นาประเทศหลงั สงครามเย็น รากฐานของนโยบายตา่ งประเทศของสหรัฐอเมรกิ า ความต้องการเสรีภาพทางศาสนาซง่ึ ถกู กดขี่ข่มเหงมากในยุโรปในสมัยนนั้ และตอ่ มาได้พยายาม จะปลูก ฝังคริสต์ศาสนาในสงคั มโลกใหม่ (อเมริกา) และอกี จดุ หมายหน่ึงของหลาย ๆ กลุม่ คือ การ ต้องการแสวงหาความมงั่ ค่ังและโอกาสของชีวิตในดนิ แดนใหม่ จึงแสวงหาประโยชน์จากดินแดนใหม่ การขยายตวั ไปทางตะวนั ตก คริสโตเฟอรโ์ คลัมบัส (Christopher Columbus) เปน็ สัญลกั ษณ์ในการสรา้ งจุดเริ่มต้นของ นโยบายต่างประเทศของสหรัฐอเมรกิ า คอื การขยายตวั ไปทางตะวันตก - เผยแพรแ่ ละเปล่ยี นแปลงสังคมในโลกใหม่ให้มอี ารยชนแบบชาวครสิ ต์ - มีการกอบโกยผลประโยชนม์ หาศาลกลับสู่ทวีปยุโรป(ในฐานะดินแดนอาณานคิ มองั กฤษ) - มผี ลใหอ้ นิ เดียนแดงลดจำนวนลงและมีการใช้ทาสจำนวนมากทาสจำนวนในการเป็นแรงงาน (โดยนำทาสจากแอฟริกามาจากการค้าทาส) อเมริกากับการปฏวิ ตั ิการคา้ โลก - ความมัง่ คั่งร่ำรวยจากดนิ แดนอเมริกา (โลกใหม่ : New World) ทำให้สเปนในตอนแรกและ ต่อมา คือ อังกฤษ กลายเปน็ ศูนย์กลางทางเศรษฐกจิ แห่งใหมท่ ี่ม่งั คงั่ แทนทนี่ ครรัฐอิตาลี(เวนิส ,เจนัว เมืองท่าแถบเมดเิ ตอเรเนยี น) - ขนสตั วย์ าสบู น้ำตาล สัตวน์ ้ำจากอเมริกาเหนอื ถูกเปน็ สินค้าสำคญั มากข้ึนในการสร้างกำไร การค้า แทนที่เคร่ืองเทศจากเอเชียเหมือนดงั ก่อนหนา้ นี้ในฐานะสนิ ค้าอันมคี ่าในตลาดของยโุ รป ความสำคัญของวิทยาศาสตรเ์ ทคโนโลยใี นการดำเนนิ นโยบายทางการทตู คนอเมริกันเขา้ ใจว่า วิกฤตการณ์ทางการเมืองระหว่างประเทศนัน้ สามารถแก้ไขได้โดยการ พฒั นาและความกา้ วหน้าทางวทิ ยาศาสตรเ์ ทคโนโลยแี ละการทู

152 9.2 อเมริกามหาอำนาจโลกตะวันตก 9.2.1 การขึ้นมาสู่ความเป็นมหาอํานาจของสหรฐั อเมริกา หากจะทำความเข้าใจในความสมั พันธเ์ ชิงโครงสรา้ งอำนาจท่มี ีตอ่ ประเทศ สหรัฐอเมรกิ าแล้ว คง หลีกเล่ยี งไม่ไดท้ ีจ่ ะต้องยอ้ นกลบั ไปสู่ความเปน็ มาของการ ข้ึนมาเป็นมหาอาํ นาจของสหรัฐอเมรกิ าแห่ง โลกเสรนี ยิ มท่ีเกิดขน้ึ หลงั สงครามโลก ครงั้ ทส่ี อง นานาชาติในยโุ รปซ่งึ อ่อนล้าทัง้ ความม่นั คงทางการทหาร และความ มั่งคั่งทางเศรษฐกจิ เรม่ิ ลดบทบาทในฐานะมหาอํานาจในเวทีเศรษฐกิจการเมอื ง ระหว่าง ประเทศ ในขณะเดียวกนั กับท่ีสหรัฐอเมริกาอันถอื อุดมการณ์แหง่ เสรีนยิ ม (Liberalism) เปน็ สำคญั ได้ แสดงแสนยานุภาพทางความมั่นคง (The Security Structure) ของตนผ่านการคิดค้นและการผกู ขาด อาวุธนวิ เคลยี ร์ อนั ถือไดว้ า่ เปน็ การเริ่มต้นศกั ราชของสงครามเย็น (The Cold War) โดยในชว่ งเวลา ดังกลา่ วอุดมการณ์ในแนวเสรีนยิ มจากสหรฐั อเมริกาที่สะทอ้ นออกมาในหลาก หลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเปน็ ในเชิงการเมืองบนพื้นฐานการปกครองแบบเสรี ประชาธิปไตย หรือ เชิงเศรษฐกิจบนพ้นื ฐานของการคา้ การลงทุนแบบเสรนี ยิ ม ได้กระจาย กล่อมเกลา และฝังรากลกึ ลงส่กู ระบวนการทางความคดิ ของประเทศ อื่น ๆ ท่ไี ด้รบั การสนับสนุนและชว่ ยเหลือจากสหรัฐอเมริกา ซง่ึ เปน็ เครอื่ ง สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถึงการกมุ ไว้ซึ่ง อำนาจทางความรู้ แนวคิด และอดุ มการณ์ (The Knowledge Structure) ที่ค่อนข้างเบ็ดเสรจ็ ของ มหาอาํ นาจสหรฐั อเมริกา ประกอบกบั ในชว่ งสงครามเยน็ ซึง่ ถอื ได้วา่ เป็นชว่ งทส่ี รา้ งแรงกดดันใหก้ ับนานา ประเทศในการพยายามจํากัดขอบเขตความรนุ แรงของสงครามในลักษณะของ การถ่วงดุลทางอุดมการณ์ ระหวา่ งค่ายเสรีนยิ มกับค่ายคอมมวิ นิสต์ โดยความ พยายามดงั กลา่ วสง่ ผลให้เกิดความสงบที่ปราศจาก สงครามขนาดใหญ่ในระยะยาว (Long Peace) ซ่งึ ทำให้ภาคธรุ กิจในค่ายเสรนี ยิ มเริม่ มีการขยบั ขยายและ เร่มิ มี บทบาทสำคญั ในการดำเนินเศรษฐกิจระหวา่ งประเทศ อกี ทง้ั ยงั มีสว่ นสนับสนุน ความมั่งค่ังของ ประเทศตนอีกด้วย อย่างไรก็ตามศกั ยภาพทางเศรษฐกิจของมหาอํานาจสหรัฐอเมรกิ านน้ั นอกจากจะไดร้ ับการ สนับสนนุ จากภาคเอกชนทเ่ี ปน็ กลไกในการพัฒนารปู แบบ การจัดการการผลิตทท่ี ันสมยั อนั มีสว่ นส่งเสรมิ อำนาจในดา้ นการผลิตสนิ ค้า และบรกิ าร (The Production Structure) ของสหรัฐอเมริกา ซงึ่ ไม่เพยี งแต่ สามารถตอบสนองความต้องการของผบู้ ริโภคภายในประเทศเท่านนั้ หากแตเ่ ริ่ม ขยายอำนาจการผลติ ออกไปรองรับความต้องการของผูบ้ รโิ ภคในตลาดโลกอีกดว้ ย นอกจากน้รี ฐั บาลสหรฐั อเมริกายงั เสรมิ อาํ นาจทางเศรษฐกิจดว้ ยการแสดงบท บาทในการควบคุมระบบการเงนิ ของโลกผา่ นการประกนั ระบบ แลกเปลีย่ นเงนิ ตราระหวา่ งประเทศที่เรยี กว่า 'The Breton Wood System” (1958 - 1964) อัน สะท้อนใหเ้ ห็นถงึ การคุมอํานาจการใช้จ่ายของประชากรโลกผ่านโครงสรา้ ง ทางการเงนิ ระหว่างประเทศ

153 หรือกล่าวอกี นัยหนึง่ คือการท่ีอาํ นาจทางการเงิน (The Financial Structure) ไดถ้ ูกควบคุมอย่าง เบ็ดเสร็จภายใต้อาํ นาจการจัดการ ของสหรฐั อเมริกา ดังจะเห็นไดจ้ ากการที่รัฐบาลฝร่งั เศสให้คาํ นิยาม โครงสรา้ ง ของระบบอัตราแลกเปลย่ี นดงั กล่าวว่า เป็นการครอบงําระบบเงนิ ตราระหว่าง ประเทศโดยเงิน สกลุ ดอลล่าร์ ท้งั นถี้ อื ได้ว่าเป็นส่วนสาํ คัญในการสนับสนนุ ศักยภาพทางการแข่งขันของสหรัฐอเมรกิ าใน ตลาดโลก จากการวิเคราะหใ์ นขา้ งต้นสะท้อนใหเ้ หน็ ถึงการท่ีประเทศสหรัฐอเมรกิ า ใช้ชอ่ งว่างทางอํานาจ ในช่วงหลังสงครามโลกครงั้ ท่ีสองขน้ึ มาเปน็ ผูน้ าํ ในค่ายเสรี ประชาธปิ ไตย โดยเข้าควบคมุ โครงสรา้ งอํานาจ ท้งั ส่ีอยา่ งค่อนขา้ งเบ็ดเสรจ็ อยา่ งไรก็ตามในภายหลัง การครองอํานาจดังกล่าวกเ็ ร่มิ สัน่ คลอน บทบาท ของ ความเป็นมหาอาํ นาจกลับส่งผลให้สหรัฐอเมรกิ าเรม่ิ เผชญิ กบั ความวุ่นวายทง้ั ท่ี อยูภ่ ายในและ ภายนอกประเทศ ซง่ึ นาํ มาส่ชู ่วงเวลาท่ีตกตำ่ ของประเทศผู้นําแห่ง ค่ายเสรนี ิยมน้ี 9.2.2 อำนาจทุนนิยม ทุนนิยม (อังกฤษ: capitalism) เปน็ ระบบเศรษฐกจิ ซ่ึงเจา้ ของเอกชนเป็นผคู้ วบคมุ การค้า อตุ สาหกรรมและวิถีการผลติ โดยมีเปา้ หมายเพื่อทำกำไรในเศรษฐกิจแบบตลาด คณุ ลกั ษณะสำคัญของ ทนุ นิยม ไดแ้ ก่ การสะสมทนุ ตลาดแขง่ ขนั และค่าจา้ งแรงงาน ในเศรษฐกิจแบบทนุ นยิ ม โดยทว่ั ไปภาคใี น ปฏสิ ัมพันธ์กำหนดราคาที่มีการแลกเปล่ียนสนิ ทรพั ย์ สินค้าและบริการ ระดับการแขง่ ขัน บทบาทการแทรกแซงและจัดระเบียบ ตลอดจนขอบเขตของหนว่ ยงานธรุ กจิ ทร่ี ัฐเปน็ เจา้ ของแตกต่างกันไปตามทนุ นยิ มแต่ละแบบ นกั เศรษฐศาสตร์ นกั เศรษฐศาสตร์การเมือง และนัก ประวัติศาสตร์ได้ยึดมมุ มองการวิเคราะหท์ นุ นิยมแตกต่างกันและยอมรับทนุ นิยมหลายแบบในทางปฏบิ ัติ แบบของทุนนิยมรวมถึงทนุ นยิ มปลอ่ ยใหท้ ำไป ทุนนิยมแบบสวัสดกิ ารและทุนนิยมโดยรัฐ โดยแตล่ ะแบบ เนน้ ระดบั การพงึ่ พาตลาด หน่วยงานธรุ กจิ ทีร่ ฐั เป็นเจา้ ของและการรวมนโยบายทางสงั คมแตกต่างกัน การ ที่แต่ละตลาดมีความเป็นอิสระมากเพยี งไร ตลอดจนกฎนิยามกรรมสิทธส์ิ ่วนบคุ คลมีขอบเขตเปน็ อยา่ งไร นั้นเป็นเร่อื งของการเมืองและนโยบาย หลายรฐั ใช้ระบบท่เี รยี กวา่ เศรษฐกิจแบบผสมทนุ นิยม ซง่ึ หมายความถงึ การผสมระหวา่ งส่วนทีม่ กี ารวางแผนจากสว่ นกลางและขบั เคล่อื นโดยตลาด ทนุ นยิ มมีอยูภ่ ายใต้ระบอบการปกครองหลายระบอบ ในหลายเวลา สถานที่ และวัฒนธรรม หลงั ระบบฟิวดลั เสอ่ื มลง ทนุ นยิ มไดก้ ลายมาเปน็ ระบบเศรษฐกจิ หลกั ในโลกตะวันตก ตอ่ มา ในคริสต์ศตวรรษ ท่ี 20 ทุนนิยมไดเ้ อาชนะการทา้ ทายจากเศรษฐกิจท่ีมีการวางแผนจากส่วนกลางและปัจจบุ นั เปน็ ระบบ เดน่ ท่วั โลก โดยมเี ศรษฐกจิ แบบผสมเปน็ รปู แบบหลักในประเทศอตุ สาหกรรมตะวันตก

154 มมุ มองทางเศรษฐกิจต่าง ๆ เนน้ สว่ นหน่งึ ท่ีเฉพาะของทนุ นยิ มในนยิ ามทีใ่ หค้ วามสำคัญ นักเศรษฐศาสตร์ ปลอ่ ยให้ทำไปและเสรนี ิยมเน้นระดบั ซงึ่ รัฐบาลไม่ควบคมุ ตลาดและความสำคญั ของกรรมสทิ ธใ์ิ นทรัพย์สิน นักเศรษฐศาสตรแ์ บบคลาสสกิ ใหม่และนกั มหเศรษฐศาสตรแ์ บบเคนส์เน้นความจำเป็นทตี่ ้องมกี ารกำกบั ของรัฐบาลเพอื่ ป้องกนั การผกู ขาดและเพ่อื ลดผลกระทบของวฏั จักรรุ่งเรืองและตกต่ำ (boom and bust) นกั เศรษฐศาสตรแ์ บบมากซเ์ น้นบทบาทของการสะสมทนุ การแสวงหาประโยชน์และคา่ จ้างแรงงาน นัก เศรษฐศาสตร์การเมืองสว่ นใหญ่เน้นกรรมสิทธส์ิ ว่ นบคุ คลเชน่ กนั นอกเหนอื ไปจากความสัมพันธ์ของ อำนาจ ค่าจา้ งแรงงาน ชนชั้นและเอกลักษณ์ของทุนนิยมในฐานะการสรา้ งประวตั ิศาสตร์ 9.2.3 เสรนี ิยมกบั ทนุ นิยม คอื ระบบเศรษฐกิจทีใ่ หเ้ อกชนเปน็ เจ้าของหนว่ ยกิจกรรมทางเศรษฐกจิ เอกชนมอี ิสรเสรีท่ีจะ ดำเนนิ การผลติ และการบริโภคตามกลไกแห่งราคาของตลาด ผู้ประกอบการทางเศรษฐกิจ มโี อกาสใน การแข่งขันทางเศรษฐกิจ เพอื่ ให้ได้มาซึ่งผลกำไรตามความสามารถของตน โดยรฐั จะไมเ่ ข้าไปเกี่ยวข้อง หรอื เกี่ยวขอ้ งน้อยทส่ี ดุ ลกั ษณะท่ีสำคัญของระบบเสรีนยิ ม คือ 1. เคารพในกรรมสทิ ธิส์ ว่ นบุคคล เปิดโอกาสให้เอกชนเป็นเจา้ ของปัจจัยการผลิตไดแ้ ละ ผลประโยชนท์ ีเ่ กิดขึ้นจากการผลิตน้ันกต็ กเป็นของเอกชนผ้เู ปน็ เจ้าของปจั จัยการผลิต 2. การดำเนินงานของระบบเศรษฐกจิ เปน็ ไปตามธรรมชาติ คอื ผู้ผลิตสินค้าจะผลิตอะไรก็ขึน้ อยู่ กบั ผบู้ ริโภค ส่วนผู้บริโภคกม็ ีเสรีภาพที่จะเลือกสนิ ค้าทต่ี นพอใจ ในราคาทผ่ี ู้ผลิตและผูบ้ รโิ ภคตกลงกันเอง 3. ใหเ้ สรภี าพแก่ทุกคนท่จี ะแข่งขันกนั ในการผลติ สนิ ค้าโดยไมม่ ีการกดี กนั เกดิ การแขง่ ขันอย่าง เสรี ผลติ แขง่ กันขาย และผูบ้ รโิ ภคก็มเี สรีภาพทีจ่ ะเลอื กซ้ือไดเ้ ตม็ ที่ 4. รฐั มีอำนาจจำกัด ไมเ่ ข้าแทรกแซงกิจกรรมทางเศรษฐกิจของเอกชน หน้าทขี่ องรัฐคือการรักษา ความสงบเรียบรอ้ ยของสงั คม และการตัดสินขอ้ พิพาทของเอกชนตามกระบวนการยตุ ธิ รรม ระบบเสรนี ยิ มหรอื ทุนนยิ มน้ี เกิดจากแนวความคิดของนกั เศรษฐศาสตร์ ซงึ่ มี อดัม สมิธ (Adam Smith) เป็นผูว้ างรากฐานทสี่ ำคัญ แต่ระบบเสรีนิยมเมอ่ื นำมาใหใ้ นสงั คมกเ็ กดิ ปัญหาท่ีจัดวา่ เป็นข้อเสียของระบบ นคี้ ือ 1. เป็นลักษณะเศรษฐกิจแบบมีใครยาวสาวได้สาวเอา เพราะเอกชนมโี อกาสสะสมความมนั่ คง่ั ให้กับตนเองไดอ้ ยา่ งไม่จำกดั เกิดช่องวา่ งระหวา่ งคนรวยกับคนจน คนรวยย่งิ รวยขึ้น คนจนยง่ิ จนลง 2. เจา้ ของกจิ การที่มีเงินทุนมาก ๆ ยอ่ มได้เปรยี บคนอื่น ๆ โดยเฉพาะการขยายทนุ ของตน ทำลายคู่แข่ง เอาเปรียบกรรมกร อาจมกี ารกักตุนสนิ ค้าเพ่อื หวงั ผลกำไรมาก ๆ

155 3. รฐั มีอำนาจจำกัด และมกั จะตกอยู่ใตอ้ ิทธิพลของฝ่ายผู้ม่งั คั่งทใ่ี ช้รัฐบาลเป็นเครอื่ งมือรกั ษา ผลประโยชนข์ องพวกตน 9.3 อเมริกากบั การเป็นผู้นำทางเวทีโลก 9.3.1 ด้านเศรษฐกจิ สหรฐั อเมริกามรี ะบบเศรษฐกิจที่ใหญท่ ี่สดุ และมีอำนาจทางเศรษฐกิจในดา้ นเทคโนโลยมี ากที่สดุ ในโลก ซงึ่ ผลติ ภณั ฑ์มวลรวมภายในประเทศของสหรฐั ฯ โดยเฉลย่ี ตอ่ บุคคลคิดเป็นจำนวน 52,800 ดอลลาร์สหรัฐ (ขอ้ มูลจาก CIA The World Factbook ปี 2556) ในระบบเศรษฐกิจเสรที างการตลาดน้ี ทัง้ ปัจเจกบุคคลและบริษทั มอี ำนาจในการตัดสนิ ใจทางเศรษฐกิจดว้ ยตนเอง โดยรฐั บาลกลางจะจัดซอื้ สินคา้ และบริการจากภาคเอกชน บริษัทในสหรัฐฯ จึงสามาถใช้สทิ ธิ์ทางด้านธุรกิจอย่างเตม็ ท่ีมากกว่ากล่มุ บรษิ ัทท่ตี งั้ ในประเทศคู่คา้ ดังเช่นยุโรปตะวันตกและญ่ปี นุ่ ไมว่ า่ จะเปน็ ในด้านการตดั สนิ ใจในทางธุรกจิ การวางรกรากทางการลงทนุ การปลดลูกจ้างพนักงาน และการพฒั นาผลติ ภัณฑ์ใหมๆ่ แต่ทัง้ นีผ้ ้ปู ระกอบ ธุรกจิ ในสหรัฐฯ มขี ้อเสียเปรียบคือต้องเผชญิ กับอุปสรรคทางด้านกำแพงการคา้ ซง่ึ กดี ขวางการเข้าสู่ตลาด ของคู่ต่อสู้ นับต้งั แตส่ มยั หลงั สงครามโลกครั้งที่ 2 สหรัฐฯ เป็นผ้นู ำและมขี ้อไดเ้ ปรียบทางธุรกิจในเวที เศรษฐกิจโลกเสมอมา โดยเฉพาะอย่างยิง่ ทางดา้ นเทคโนโลยี คอมพวิ เตอร์ เวชภัณฑ์ อวกาศ และ ยทุ โธปกรณ์ แตอ่ ย่างไรก็ดี ในชว่ งหลงั จากท่ีสหรฐั ฯ ประสบปัญหาทางเศรษฐกิจครั้งใหญ่ (Great Recession) ระหวา่ งปี 2550-2552 อนั เนือ่ งมาจากภาวะฟองสบ่แู ตกของตลาดอสังหาริมทรัพย์ ส่งผลให้ มกี ารยบุ ตัวลงของสถาบนั การเงนิ ต่าง ๆ และบริษัทผลิตรถยนต์รายใหญ่ของสหรฐั ฯ ซง่ึ สภาวะเศรษฐกิจ ถดถอยในครงั้ นี้ที่ถึงแม้วา่ จะส้ินสุดลงไปแล้วก็ตามยงั คงสง่ ผลกระทบระยะยาวตอ่ กจิ กรรมทางเศรษฐกิจ ต่าง ๆ ของสหรัฐฯ มาจนถึงปัจจบุ ัน ไมว่ ่าจะเปน็ ปญั หาการว่างงานท่ีเร้ือรงั ปัญหาหนส้ี าธารณะ ปญั หา รายไดป้ ระชาชาติที่ลดลงในกลมุ่ ชนชน้ั ลา่ งและกลาง และปัญหาหนี้สนิ สว่ นบคุ คลของกลุ่มวัยทำงานจาก การกูย้ ืมเงนิ ทางการศกึ ษา เปน็ ตน้ ในสว่ นของแผนฟ้นื ฟเู ศรษฐกจิ ของประธานาธิบดบี ารคั โอบามาและรองประธานาธบิ ดีโจเซฟ ไบ เดน รฐั บาลโอบามาสนับสนุนการเจริญเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ระยะยาวผ่าน การวิจัยสิง่ ใหม่ ๆ ทางเทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์ ม่งุ เน้นการวจิ ยั และพัฒนาแหลง่ ทรัพยากร สนบั สนุนการสรา้ งสรรค์ การแปรรปู เทคโนโลยที ่ีสามารถสร้างธรุ กิจและงานในอนาคต เช่น การผลิตขั้น สูง พลงั งานสะอาด การสาธารณสขุ และการเกษตรกรรม

156 พลงั งานกา๊ ซธรรมชาตทิ มี่ ีความปลอดภัยและรบั ผิดชอบต่อสง่ิ แวดลอ้ ม ส่งเสรมิ เทคโนโลยี เชื้อเพลิงจากการเผาฟอสซลิ ทีส่ ะอาดขนึ้ เช่น ก๊าซธรรมชาติทีม่ ีการกรองคารบ์ อน สนับสนนุ การพฒั นา พลังงานสะอาดทางเลอื กอนื่ ๆ พลงั งานก้าวหน้าทม่ี ปี ระสิทธิภาพสำหรับรถยนต์ รถบรรทกุ บ้าน และ อาคารต่าง ๆ ขยายและใหเ้ ครดิตทางภาษีเป็นการถาวรสำหรบั การผลติ พลังงานทดแทน และลดเงนิ จำนวน 4 พนั ล้านดอลลาร์สหรฐั ต่อปี ซ่งึ เปน็ เงนิ อุดหนนุ ผเู้ สียภาษอี ากรใหก้ ับผู้ผลิตน้ำมนั กา๊ ซและ เชอ้ื เพลิง การก่อสร้างโครงสร้างพนื้ ฐานที่มีความคงทนและมีคุณภาพจะเปน็ ปัจจัยกระตนุ้ ในการสร้างงาน ในสหรัฐฯ นอกจากนี้ ธรุ กิจดงั กลา่ วยงั สามารถสนับสนุนการเจรญิ เตบิ โตของธรุ กิจประเภทการคมนาคม และการสอื่ สารใหพ้ ัฒนาขึน้ ตามไปอีกด้วย ซง่ึ เป็นการเนน้ ย้ำการลงทุนแบบ “แก้ไขกอ่ น” เพือ่ ซอ่ มแซม โครงสร้างการคมนาคมขนสง่ ทีม่ ีอยแู่ ล้วในประเทศและยงั เปน็ การสนบั สนนุ การพฒั นาโครงสรา้ งพนื้ ฐาน ในประเทศใหม้ ีความทันสมยั มากยิง่ ข้ึน โดยผ่านช่องทางการลงทนุ ใหม่ๆ อกี ทงั้ ยังมกี ารมอบเงนิ สนบั สนุน ให้แกโ่ ครงการพฒั นารถไฟผโู้ ดยสารระหวา่ งรัฐ โดยเงนิ ทุนนี้มไี ดม้ าจากการปรับเปล่ยี นโครงสรา้ งภาษี ธรุ กจิ ทง่ี า่ ยตอ่ การจัดเกบ็ และการส่งเสริมการเจริญเติบโตทางธรุ กจิ การส่งเสรมิ การลงทนุ ภาคเอกชนในด้านสาธารณูปโภคโดยจัดทำผา่ นโครงการ Rebuild America Partnership โดยกอ่ ต้ังธนาคารอิสระ National Infrastructure Bank เพ่ือเปน็ การอัดฉีดเงนิ ทุนจากทั้ง ภาครฐั และเอกชนในการสนบั สนุนโครงการก่อสรา้ งสาธารณปู โภคท่ีจะเป็นประโยชนต์ อ่ การพฒั นาท้ัง ระดับท้องถ่นิ และระดับชาติ ท้งั ยังกอ่ ต้งั โครงการพันธบัตร America Fast Forward (AFF) เพื่อดึงดดู แหล่งเงินทุนใหมๆ่ สำหรับโครงการก่อสร้างโครงสร้างสาธารณปู โภคในประเทศ (ข้อมูลจาก CIA World Factbook และ Office of Management and Budget, ทำเนยี บขาว) 9.3.2 ด้านสิทธิมนุษยชน สหรฐั อเมรกิ าให้ความสำคญั ต่อหลกั การในเรือ่ งสทิ ธเิ สรีภาพของปัจเจกชน มอี ยู่อันเปน็ ผล สบื เนือ่ งจากประวัตศิ าสตร์แหง่ การตอ่ สเู้ พ่ือปลดตนเองจากอำนาจ ครอบงำของประเทศเจ้าอาณานิคม จงึ ทำให้ชาวอเมรกิ ันยึดมนั่ ใน “สิทธเิ สรีภาพ ตามธรรมชาติ” (natural rights) อนั ไดแ้ ก ่ เสรีภาพในการ เลือกนับถอื ศาสนา การไม่สยบยอมต่อการใชอ้ ำนาจทีไ่ ม่ชอบธรรมของผู้ปกครอง เสรีภาพในการตดั สินใจ ดว้ ยตนเอง (right to self determination) เสรีภาพในการแสดงความคิดเหน็ และ เสรภี าพในการเลอื ก ถ่นิ ฐานที่อยูแ่ ละเคล่ือนยา้ ย (freedom of movement) เป็นตน้ ดงั กล่าวเปน็ รากฐานของแนวความคิด เร่ือง “สิทธิมนษุ ยชน” (human rights) ของสหรฐั อเมรกิ าในเวลาตอ่ มา

157 ดงั นั้น จงึ กลา่ วไดว้ า่ สิทธมิ นุษยชนมีอทิ ธิพลตอ่ ฝา่ ยนติ ิบัญญัติความคดิ และการดำเนินชวี ติ ของ ชาวอเมริกันนบั ต้ังแต่อดตี จนถงึ ปัจจบุ นั มีฐานะ เปน็ เอกลกั ษณ์ประจำชาติท่ีสำคญั โดยเฉพาะอย่างย่งิ ใน รฐั ธรรมนญู ซงึ่ เปน็ สิ่งที่ ชาวอเมริกนั ใหค้ วามเคารพและยอมรบั ในฐานะคณุ ค่าหรอื คุณธรรมทีอ่ ยู่เหนอื ส่ิง อื่นใด อีกท้งั ยังถกู กำหนดให้กลายเป็นปัจจยั สำคัญในการกำหนดนโยบายตา่ งประเทศของ สหรัฐอเมรกิ า อกี ดว้ ย ดังที่ผ้เู ขียนไดเ้ สนอไวว้ ่า “ขอบเขตของส่งิ ทเ่ี ราเรยี กวา่ ‘สิทธมิ นุษยชน’ ยังคง เปล่ยี นแปลงและ เปิดให้มีการตีความอยา่ งหลากหลาย” ตามสถานการณ์ ระหวา่ งประเทศเปลย่ี นแปลงไป ตวั อยา่ งท่ีเห็น เปน็ รปู ธรรมชดั เจน คือ ขอบเขต ของคำวา่ “สิทธิมนษุ ยชน” ถูกรฐั บาลสหรัฐอเมรกิ าในแต่ละสมัยขยาย ความใหอ้ อกไป ให้สอดคลอ้ งกับยุทธศาสตร์ระหวา่ งประเทศของสหรัฐอเมริกา และใช้เปน็ เคร่ืองมอื ใน การดำเนนิ นโยบายต่างประเทศของตนเองตวั อยา่ งเชน่ สมยั ประธานาธบิ ดีโรนัลด์ เรแกน (Ronald Reagan) ได้ตีความขยายขอบเขตของคำว่า “สทิ ธิมนษุ ยชน” คอื การต่อสกู้ ับการก ่อการร้ายระหวา่ ง ประเทศ และการต่อตา้ นการขยายตวั ทาง การทหารของสหภาพโซเวยี ต โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งในบริเวณอ่าว เปอร์เซยี และยุโรป ในขณะท่ี สมัยประธานาธิบดจี อร์จ เอช. ดับเบิ้ลย.ู บุช (George H.W. Bush) ได้ ประกาศระเบียบโลกใหม่ (New World Order) ซ่ึงสาระสำคัญประการหนง่ึ คอื การผลักดันค่านิยมเร่อื ง ประชาธิปไตยและสทิ ธิมนษุ ยชนในประชาคมระหวา่ งประเทศ ในฐานะสว่ นหนึ่งนโยบายตา่ งประเทศใน ยคุ หลังสงครามเย็น เชน่ การแทรกแซงของ สหรฐั อเมรกิ าในรปู แบบ Active Intervention ซึง่ หมายถึง การท่ีสหรัฐอเมรกิ า เขา้ มามีบทบาทภมู ิภาคเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต้เพ่อื ผลประโยชน์ด้านเศรษฐกจิ และ การลงทนุ และการปกปอ้ งลิขสิทธ์สิ ินค้าอเมริกันเปน็ ข้อแลกเปลีย่ น และล่าสดุ รัฐบาลของประธานาธิบดี โดนลั ด์ทรมั ป์ (Donald Trump) ไดร้ ะบุวา่ สิทธิมนุษยชนข้ันพื้นฐานเป็นสง่ิ ท่ไี มอ่ าจปฏิเสธได้ พร้อมทั้ง กล่าวว่า ประเทศท่ีละเมิดสิทธมิ นุษยชน เช่น จนี รัสเซีย อิหร่าน และ เกาหลีเหนือ ถอื เป็นภัยคุกคามตอ่ เสถยี รภาพของโลกและเป็นภยั ต่อผลประโยชน์ แหง่ ชาติของสหรฐั อเมริกา ดังนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่า สหรฐั อเมริกาไดน้ ิยามหลกั การสทิ ธมิ นุษยชน ไวอ้ ยา่ งกว้างขวาง และ นำไปเกีย่ วพันกบั ผลประโยชนท์ างเศรษฐกจิ และประเดน็ ด้านความม่ันคงอยา่ งไม่สามารถแยกขาดจากกัน ไดอ้ ันเปน็ สาเหตทุ ำใหป้ ระชาคม ระหวา่ งประเทศวพิ ากษ์วิจารณอ์ ย่างกวา้ งขวางว่า การดำเนินนโยบาย ต่างประเทศ ของสหรัฐอเมรกิ าต อ่ ประเทศท่ีละเมดิ หลกั การสิทธมิ นษุ ยชนมีลักษณะที่เปน็ ทวมิ าตรฐาน (double standard) กลา่ วคอื จะดำเนนิ มาตรการทางทหารกับ ประเทศหน่งึ อย่างเตม็ ทแ่ี ตใ่ น ขณะเดียวกันกลับหลกี เล่ยี งทีจ่ ะใช้กับอีกประเทศหนงึ่ เพราะสหรัฐอเมรกิ าไม่มผี ลประโยชน์ในประเทศน้นั สกั เท่าใด จึงไมเ่ หน็ ความจำเปน็ ที่จะตอ้ งสูญเสียงบประมาณ ดงั นนั้ หลักการสทิ ธมิ นุษยชนของ สหรฐั อเมรกิ า จงึ ถูกตัง้ ข้อกงั ขาถงึ ความบดิ เบีย้ วในการนำมาใช้เป็นประเดน็ ด้านการเมืองและ เศรษฐกิจ

158 มากกวา่ ประเดน็ เรือ่ งศลี ธรรม ในอีกดา้ นหน่ึง มหาอำนาจจากโลกตะวันออกอยา่ งจีนตกเป็นฝ่ายถูกกล่าว หาจากโลกตะวนั ตกวา่ ละเมดิ สิทธมิ นุษยชนหลายประเด็น เช่น สทิ ธิในการพดู การเขียน การพิมพแ์ ละ การโฆษณา ความไมย่ ตุ ธิ รรมในกระบวนการทางยตุ ธิ รรม ตง้ั แตก่ ารจบั กุมไต่สวนสอบสวนการพจิ ารณา คดใี นศาลการลงโทษ และการบงั คับ ใช้แรงงานนกั โทษ ตลอดจนมกี ารจบั กุมคมุ ขังนักเคล่อื นไหวทาง การเมอื งการละเมิด ตอ่ ชีวิตทารกเพศหญงิ โดยการฆา่ ทิง้ หรอื ขายเป็นสนิ คา้ การปราบปรามการประกอบ พธิ กี รรมทางศาสนาและการทำลายวฒั นธรรมของชาวทิเบต และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง เหตุการณก์ ารกวาด ลา้ งกลมุ่ ผู้ชมุ นมุ ประท้วงอย่างรุนแรงของรัฐบาลจีนที่จัตรุ ัสเทยี น อนั เหมนิ จึงทำให้รัฐบาลจนี กลายเปน็ เปา้ หมายในการรณรงค์เร่อื งสทิ ธมิ นุษยชน ทีเ่ ดน่ ชัดนับตัง้ แตป่ ลายทศวรรษท่ี 1980 เป็นตน้ มา แม้จีนจะ ยืนยันว่าการกระทำ ดังกล่าวไม่ถอื เป็นการละเมดิ สทิ ธิมนุษยชนก็ตาม(ClaudeandWeston,1992,p.3) รฐั บาลจีนได้เสนอความเห็นเกีย่ วกบั ประเดน็ สิทธิมนุษยชนในมุมมอง ของตนอยา่ งน่าสนใจ กล่าวคือ จนี มี ความเห็นวา่ ประชาคมระหวา่ งประเทศมี ความชอบธรรมท่จี ะมคี วามหลากหลายในมมุ มองเรื่องสทิ ธิ มนษุ ยชน เนื่องจาก แตล่ ะประเทศมรี ากฐานความเปน็ มาทางประวัตศิ าสตรแ์ ละวัฒนธรรมทตี่ า่ งกนั จีนจึง มองวา่ การใชม้ โนทัศนเ์ รอ่ื งสิทธิมนษุ ยชนของชาติหน่ึงมายดั เยยี ดให้แก่ อีกชาตหิ นึ่งน้นั ไมใ่ ชป่ ญั หาเรือ่ ง สิทธิมนุษยชน แต่เป็นการแสดงอำนาจเพื่อ วัตถปุ ระสงคท์ างการเมืองหรือเพ่ือเป้าหมายในการ ครอบครองทรัพยากรธรรมชาติ ของประเทศผู้ถูกแทรกแซง ดงั น้นั จนี ยนื ยนั ในมโนทศั นเ์ ร่ืองสทิ ธิ มนุษยชน ในแบบของตน ตลอดจนเป็นประเทศแนวหน้าทเ่ี รียกรอ้ งสิทธิในการกำหนด ชะตาตนเอง (self- determination) ในความหมายว่า เปน็ เอกราชจากลทั ธิ จักรวรรดนิ ยิ มแกป่ ระเทศต่าง ๆ ในโลก โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในแอฟริกาและ กลุ่มประเทศกำลงั พัฒนา เชน่ อาเซยี น (ASEAN) และกลุ่มประเทศไม่ ฝักใฝ่ฝา่ ยใด (NAM) รัฐบาลจนี จงึ พยายามโตแ้ ยง้ ข้อกล่าวหาว่าละเมดิ สิทธิมนษุ ยชน และแสดง จุดยนื มโน ทศั น์เรอื่ งสิทธิมนุษยชนของจนี ผา่ นแถลงการณแ์ ละบทสัมภาษณ์ หลายครั้ง ตวั อยา่ งเชน่ ถ้อยแถลงของ นายฮง เลย่ (Hong Lei) โฆษกประจำตวั รฐั มนตรีวา่ การกระทรวงต่างประเทศจีนเมือ่ วนั ที่8 เมษายนค.ศ. 2011 เพอื่ ตอบโต้ รายงานการสำรวจด้านสิทธมิ นุษยชนประจำปขี องกระทรวงต่างประเทศสหรฐั ที่วา่ “สหรฐั อเมรกิ าควรหยดุ พฤติกรรมกา้ วกา่ ยแทรกแซงกจิ การภายในของประเทศอน่ื ด้วยการใชร้ ายงาน ด้านสทิ ธิมนษุ ยชนมาเป็นเครอื่ งมอื ” (Neher, 2001, p. 182) ซง่ึ สอดคล้องขอ้ วพิ ากษ์ตอ่ สหรฐั อเมรกิ า ของเวียดนาม (VoV, 2013) และรัสเซีย (Xinhua, 2013) และในอกี กรณีคอื นายหลวิ เหว่ยหมิน (Liu Weimin) โฆษกกระทรวงตา่ งประเทศจีน ได้แถลงการณใ์ นวนั ท่ี 3 พฤษภาคม ค.ศ. 2012 เพ่อื เรยี กรอ้ งให้ สหรัฐอเมริกากล่าวขอโทษรฐั บาลจีนต่อกรณีการใหก้ ารคุ้มครองตอ่ นายเฉิน กวงเฉิง (Chen Guangcheng) นกั รณรงค์สิทธมิ นุษยชนท่มี คี วามเหน็ ไม่ลงรอยกับรัฐบาลจนี ทหี่ ลบหนีการกกั บรเิ วณจาก

159 คำสั่งของรัฐบาลจนี ซึ่งถือ เป็นการแทรกแซงกจิ การภายในของจนี โดยกลา่ วว่า “จีนไมส่ ามารถยอมรบั ได้ อย่างส้นิ เชิงต่อวธิ ที ส่ี หรฐั อเมริกาแทรกแซงกิจการภายในของจนี ”แต่ทวา่ สหรัฐอเมริกา ยงั ยนื ว่า ใน ความเห็นว่า “รฐั บาลของทุกประเทศควรตอบคำถามประชาชนของตน ถงึ ความม่งุ มาดปรารถนาท่ีจะมี ศักดศ์ิ รแี ละหลกั นติ ธิ รรม และไมม่ ชี าติใดทจี่ ะหรือควรจะปฏเิ สธสิทธดิ งั กลา่ วได้” (Richburg, et al., 2012) และเมื่อต้น ค.ศ. 2018 กระทรวงต่างประเทศสหรัฐอเมริกาได้เผยแพร่รายงานการดำเนนิ งานดา้ น สิทธิมนษุ ยชน ของประเทศต่าง ๆ ประจำปี2017 (CountryReports on HumanRights Practices for 2017) โดยมเี นื้อหาระบวุ ่า จนี เป็นหนึง่ ในประเทศท่ีน่าตำหนิอย่างยิง่ ในทางศลี ธรรม (morally reprehensible) จงึ ทำให้รฐั บาลจีนออกรายงานตอบโตว้ ่าเอกสารรายงาน ดังกลา่ วเปน็ มุมมองของ สหรัฐอเมริกาแต่เพยี งฝ่ายเดยี ว และเน้นย้ำในจดุ ยืนเดมิ ว่า สหรัฐอเมริกาไมค่ วรใชม้ าตรฐานที่ตัวเองตง้ั ขึ้น มาตดั สนิ ประเทศอื่น ราวกบั ว่า ประเทศตนเองเป็นประเทศท่ีมสี ถานการณ์ดา้ นสิทธมิ นษุ ยชนทดี่ สี ุดในโลก และไมม่ ี ประเทศใดมีสิทธ์ทิ ่ีนำปัญหาสิทธมิ นษุ ยชนมาเปน็ เคร่ืองมือเพ่อื แทรกแซงกิจการ ภายในของ ประเทศอืน่ (TheState Council Information Office of thePeople’s Republic of China, 2018) นอกจากน้ีเมือ่ พิจารณาถงึ ทา่ ทีของจนี ตอ่ เหตกุ ารณ์ละเมิดสิทธมิ นุษยชน ของรัฐอ่ืนจะพบว่า รฐั บาลจีนยึด หลกั การทีว่ า่ รัฐจะมสี ิทธิเข้าไปแทรกแซงรัฐอ่นื ได้ ก็ตอ่ เม่ือมกี ารละเมิดพันธะตามกฎหมายระหวา่ ง ประเทศ แต่ตอ้ งไมใ่ ชห่ ลกั ของ กลุม่ ชนหรอื รัฐบาลใดรฐั บาลหน่ึงตง้ั ข้นึ แล้วกำหนดบงั คบั ให้รฐั อนื่ ใช้หรือ เพือ่ ส่งออกคา่ นยิ ม อดุ มการณ์มาตรฐานการเมือง และตัวแบบการพัฒนาของตน แกร่ ัฐอ่นื (Brems,2001,p.52) จากหลกั การดงั กลา่ วน้ีจงึ ทำใหจ้ ีนยึดมน่ั ในหลกั การ ไมแ่ ทรกแซงกิจการภายในใน การดำเนินความสัมพันธร์ ะหวา่ งประเทศเสมอมา ไมว่ ่าจะเปน็ กรณีพมา่ ซิมบบั เวหรือเกาหลเี หนอื 9.3.3 ดา้ นการศึกษา การศึกษาสาธารณะของสหรัฐมีรัฐบาลรฐั และทอ้ งถ่นิ เป็นผดู้ ำเนินการ กระทรวงศึกษาธิการ สหรฐั วางระเบียบผา่ นการจำกัดเงนิ อดุ หนนุ ของรฐั บาลกลาง รฐั ส่วนใหญบ่ งั คับใหเ้ ดก็ เข้าศึกษาต้งั แต่อายุ หกหรือเจ็ดขวบ (โดยทัว่ ไปคอื อนุบาลหรอื เกรด 1) จนอายุได้ 18 ปี (โดยทัว่ ไปถงึ เกรด 12 จบไฮสกลู ) บางรฐั อนญุ าตใหน้ ักเรียนออกจากโรงเรยี นได้เมื่ออายุ 16 หรือ 17 ปี เด็กประมาณ 12% ลงทะเบยี นในโรงเรียนเอกชนวงแคบหรือไมน่ ิยมนิกาย (nonsectarian) เด็ก ประมาณ 2% ได้รบั การศึกษาท่ีบา้ น สหรัฐมรี ายจ่ายดา้ นศกึ ษาธิการตอ่ นักเรียนหนง่ึ คนมากกวา่ ประเทศ อนื่ ใดในโลก โดยมรี ายจ่ายกวา่ 11,000 ดอลลาร์สหรฐั ตอ่ นักเรียนประถมหน่ึงคนในปี 2010 และกวา่ 12,000 ดอลลารส์ หรฐั ตอ่ นักเรียนไฮสกลู หนงึ่ คน นกั ศกึ ษาวิทยาลยั สหรฐั ประมาณ 80% เข้า มหาวทิ ยาลัยรัฐ

160 สหรฐั มสี ถาบันอุดมศกึ ษาเอกชนและรฐั บาลแข่งขันกนั จำนวนมาก มหาวทิ ยาลยั อนั ดับตน้ ๆ ของ โลกส่วนใหญ่ที่องคก์ ารจัดอนั ดับต่าง ๆ ทำรายการไวอ้ ยู่ในสหรฐั นอกจากน้ี ยังมีวิทยาลัยชมุ ชนท้องถน่ิ ซึง่ โดยท่ัวไปมีนโยบายรับนักศกึ ษาทเ่ี ปิดกว้างกว่า มโี ครงการวชิ าการสนั้ กวา่ และคา่ เรยี นนอ้ ยกวา่ ชาว อเมรกิ นั อายุต้ังแต่ 25 ปีข้นึ ไป 84.6% จบไฮสกูล 52.6% เข้าวทิ ยาลัย 27.2% สำเรจ็ ปรญิ ญาตรี และ 9.6% สำเรจ็ ปรญิ ญาบณั ฑิต (graduate degree) อัตราการรหู้ นังสอื ขน้ั พื้นฐานอยปู่ ระมาณ 99% สหประชาชาตกิ ำหนดให้สหรฐั มีดชั นกี ารศกึ ษา 0.97% อยู่อนั ดบั ท่ี 12 ในโลก สำหรบั รายจ่ายสาธารณะในดา้ นอุดมศึกษา สหรัฐยงั ตามหลังประเทศ OECD บางประเทศ แต่คดิ เปน็ รายจา่ ยตอ่ หัวมากกว่าคา่ เฉลยี่ ของ OECD และมากกว่าทุกประเทศในรายจา่ ยภาครัฐและเอกชน รวมกนั ในปี 2012 หน้ีกู้ยมื เพ่อื การศึกษาเกิน 1 ลา้ นลา้ นดอลลารส์ หรัฐ มากกวา่ ชาวอเมริกันที่เป็นหนี้ บตั รเครดติ 9.4 ระเบียบโลกยคุ อเมรกิ า เม่ือมสี งครามอิรกั เกดิ ขึ้น เรม่ิ มผี ู้คิดวา่ ระเบยี บโลกใหมอ่ าจไมเ่ ป็นไปตามที่เคยคิดกันไว้ สงคราม อา่ วเปอร์เชียคร้ังก่อนคอื ใน ค.ศ. 1991 กองทัพอิรักของ ซัดดมั ฮุสเซน บุกเขา้ โจมตีประเทศคูเวตซึ่งเปน็ ประเทศอสิ ระ เปน็ หน้าท่ีของประชาคมโลกที่จะช่วยกนั รกั ษาเอกราชของคูเวต โดยส่งทหารเขา้ ไปรบใน นามของกองกำลงั สหประชาชาติ เนอื่ งจากสหประชาชาติเป็นองคก์ รระหวา่ งประเทศทมี่ หี นา้ ทรี่ กั ษาความ มัน่ คงและสวัสดิภาพของประชาชนในสังคมโลก แต่สงครามอริ กั ครงั้ ทส่ี องนไี้ มป่ รากฏชดั เจนวา่ อริ ักทำสิง่ ใดท่ีผิดกฎหมายระหวา่ งประเทศ สหประชาชาตกิ ็มิได้มีมตทิ จ่ี ะทำสงครามหรอื สง่ ทหารเข้ารบ ขอ้ พินิจทีน่ า่ สนใจกค็ อื ว่า สหรฐั อเมริกาเป็นประเทศทม่ี ีกำลงั ทหารเขม้ แขง็ ท่สี ุดในโลกขณะนี้ จะ เปน็ ผทู้ ำหน้าทจ่ี ดั ระเบยี บโลกจริงหรือไม่ ศพั ท์ทเ่ี ราควรรูจ้ กั คือ Pax Romana หมายถึง สนั ติภาพภายใต้จกั รวรรดิโรมนั (27 BC- 180 AD) เป็นชว่ งสมัยในประวัติศาสตร์ที่อำนาจและวฒั นธรรมกรกี -โรมนั แพรไ่ ปทวั่ จกั รวรรดซิ ึ่ง ครอบคลุมยโุ รป บางส่วนของเอเชีย และบางสว่ นของแอฟรกิ า ดา้ นการปกครอง โรมันเป็นจกั รวรรดิ (empire) เมืองหลวงอย่ทู ่กี รงุ โรม มีจกั รพรรดิ (emperor) ปกครอง มบี คุ ลากรท่ที ำตามพระราโชบายและพระประสงค์ของจกั รพรรดิท้ังในส่วนกลางและส่วนภูมภิ าค ด้านกฎหมาย ใช้กฎหมายโรมนั ไปทวั่ ทัง้ จักรวรรดิ กฎหมายโรมันยงั เปน็ ตัวอยา่ งประมวล กฎหมายทใี่ ช้กันมาถงึ ปัจจุบนั มีนกั กฎหมายที่ตคี วามและใช้กฎหมายโรมัน ดา้ นวิศวกรรม มกี ารสรา้ งถนนเช่อื มโยงทวั่ จกั รวรรดิ และมรี ะบบชลประทานนำนำ้ จาก ภเู ขามาใชใ้ นเมอื งที่เรียกว่า aquaduct

161 ด้านภาษา อกั ษรโรมนั (Roman alphabets) ใช้กนั ทวั่ ไปตราบเทา่ ทกุ วันนี้ ภาษาของจักรวรรดิ คือ ภาษาละตนิ ใช้กนั แพร่หลายเป็นภาษากลาง (lingua franca) และภาษาวิชาการในยโุ รป ภาษาละติน เปน็ รากฐานของภาษาปจั จบุ ันในยุโรป ได้แก่ ภาษาอติ าเลยี น ภาษาสเปน ภาษาโปรตเุ กส ภาษาฝร่งั เศส และภาษาโรมาเนยี น ดา้ นวรรณคดี เร่อื งที่เปน็ ท่ีรู้จกั ของคนท่วั โลกได้แก่ Aeneid ของ Virgil งาน ประวัตศิ าสตรข์ อง Tacitus และ Levy ผู้ซง่ึ เปน็ นกั ประวัตศิ าสตร์สำคัญ ดา้ นศาสนา ครสิ ต์ศาสนาทีน่ ับถือกันในปจั จบุ นั ก็เร่ิมตน้ มาจากจกั รวรรดิโรมันเชน่ กัน Pax Britannica (เป็นคำที่สรา้ งขึน้ เลยี นแบบ Pax Romana) หมายถึง สนั ติภาพภายใต้ จกั รวรรดนิ ยิ มอังกฤษ โดยเฉพาะอย่างยิง่ ภายหลงั สงครามวอเตอร์ลู (the Battle of Waterloo) และ สงคราม ค.ศ. 1812 ซ่ึงเปน็ สงครามระหว่างสหรัฐอเมรกิ ากบั จักรวรรดิองั กฤษ นำไปสกู่ ารแผข่ ยาย อทิ ธพิ ลขององั กฤษ ในช่วงนี้จกั รวรรดอิ งั กฤษควบคุมเส้นทางการค้าทางเรือที่สำคัญของโลก และเป็น มหาอำนาจทางทะเลทีไ่ ม่มใี ครสูไ้ ด้ อังกฤษควบคุมตลาดต่างประเทศแมแ้ ต่ในประเทศท่ีไม่ไดเ้ ป็นอาณา นิคมของอังกฤษ เช่น จนี การควบคมุ เชน่ นท้ี ำให้ภาษาองั กฤษแพรห่ ลายเปน็ ภาษาสากล ระบบชง่ั ตวงวัด ของอังกฤษ ระบบการตลาด กฎหมาย Common Law ขององั กฤษกเ็ ป็นแบบอย่างของระบบกฎหมายที่ ใช้ในหลายประเทศ ภายหลังอาณานคิ มเรม่ิ ค้าขายกนั เอง อิตาลี และเยอรมนีรวมกันเป็นรัฐชาตหิ ลัง สงครามระหวา่ งฝร่งั เศสและปรสั เซยี การปฏิวัติอุตสาหกรรมในเยอรมนีและสหรฐั อเมรกิ าทำให้ความเป็น เจ้าโลกขององั กฤษออ่ นลง Pax Americana หมายถงึ ช่วงเวลาท่คี อ่ นขา้ งจะสงบในโลกตะวันตกหลังสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 ยตุ ิลง ทำใหส้ หรัฐอเมริกามีบทบาทเหมือนจักรวรรดโิ รมนั และจักรวรรดอิ ังกฤษในยุคที่ผ่านมา สหรฐั อเมริกามีบทบาทสำคญั ในสงครามในภมู ิภาคต่าง ๆ ที่สำคัญที่สุดไดแ้ ก่ สงครามเวียดนาม ทงั้ ยังมี บทบาทในดา้ นราชการลบั และการจารกรรมในประเทศอน่ื ๆ ผู้ท่ชี อบวิจารณน์ โยบายอเมริกนั ใช้ศพั ท์น้ีอธบิ ายถึงความพยายามทจ่ี ะปราบปรามประเทศที่ไม่ ร่วมมอื กับนโยบายอเมรกิ ัน ซึ่งสหรัฐอเมรกิ าเรยี กวา่ ประเทศอันธพาล (rogue states) แตผ่ ู้ที่สนบั สนุน นโยบายตา่ งประเทศอเมริกันก็ใช้ศพั ท์นี้เช่นกนั ดังน้ันไมถ่ ือว่าเปน็ ศัพท์ทีม่ คี วามหมายทางลบ ผูท้ ี่นิยมสหรัฐอเมรกิ าไม่เหน็ วา่ สหรัฐอเมรกิ าเปน็ ชาติจักรวรรดินิยม มีแนวคิดวา่ สหรัฐ-อเมรกิ า ถอื นโยบายอยโู่ ดดเดยี่ ว (isolationism) แต่จำเป็นต้องละท้งิ นโยบายดังกล่าวเนือ่ งจากสภาพการณ์ต่าง ๆ เช่น เหตกุ ารณใ์ น ค.ศ. 1900 สหรฐั อเมริกาไมส่ ามารถเผดจ็ ศกึ กองทัพฟิลิปปนิ ส์ระหว่างสงคราม ฟลิ ิปปินส์-อเมรกิ าไดอ้ ย่างรวดเร็วตามท่ีคาดไว้ กว่าจะไดช้ ัยชนะก็ใน ค.ศ. 1901 ในชว่ งนี้ ประธานาธิบดี ทโี อดอร์ รสู เวลทข์ ึน้ รับตำแหน่งแทนประธานาธิบดแี มคคินล่ีทถ่ี ูกสงั หารในเดอื นกนั ยายน 1901 สหรฐั อเมริกาเริ่มนโยบาย foreign intervention

162 ค.ศ. 1917 สหรฐั ฯประกาศสงครามกบั เยอรมนี เข้ารว่ มสงครามโลกครัง้ ท่ี 1 ค.ศ. 1941 ฐานทัพเพิร์ลฮาเบอรถ์ กู โจมตี สหรัฐฯเข้ารว่ มสงครามโลกครั้งที่ 2 ค.ศ. 2001 อาคาร WTC และ Pentagon ถกู ผ้กู ่อการรา้ ยโจมตี การปล่อยเชอื้ anthrax บางคนเหน็ ว่าสหรัฐอเมรกิ าอาศัยเหตุเหล่านเ้ี พื่อสรา้ งความเป็นอภมิ หาอำนาจในประชาคมโลก (superpower คอื เป็นประเทศที่มเี ศรษฐกิจดี มีประชากรจำนวนมาก มกี ำลงั ทหารมาก โดยเฉพาะอย่าง ยิ่งกำลงั ทางอากาศ มดี าวเทียม มีอาวธุ ทม่ี อี ำนาจการทำลายลา้ งสูง มีอาณานคิ มหรือประเทศดาวบรวิ าร) สหรฐั อเมรกิ าไม่เคยเปน็ ประเทศที่ใชน้ โยบายอยโู่ ดดเดี่ยวอย่างแท้จรงิ บางคนเขา้ ใจวา่ วาทะ มอนโรว์ (Monroe Doctrine) เป็นการแสดงความโดดเด่ยี วของสหรัฐอเมรกิ า แตแ่ ทท้ ่ีจรงิ แลว้ คอื การท่ี สหรฐั อเมริกาประกาศว่าจะไมย่ ่งุ เกี่ยวกับสงครามระหว่างประเทศยโุ รปด้วยกัน แต่จะไม่ยอมให้ประเทศ ในยโุ รป มาแทรกแซงประเทศในอเมริกาเหนอื และอเมริกาใตซ้ ่ึงถือวา่ เป็นเขตอทิ ธิพลของสหรัฐอเมรกิ า วาทะทรแู มน (Truman Doctrine) ทกี่ ล่าววา่ สหรฐั อเมรกิ าจะชว่ ยปลดปล่อยประชาชนทีถ่ กู คน กล่มุ นอ้ ยติดอาวุธ หรอื ถกู อทิ ธิพลภายนอกกดข่ี ซึ่งหมายถงึ ลัทธคิ อมมิวนิสต์ นโยบายเข้าแทรกแซง (foreign intervention) เกดิ จากขอ้ อ้าง 2 ประการคือ ความจำเป็น ด้านคณุ ธรรม (moral necessity) และการปอ้ งกันตนเอง (self-defense) ซ่ึงครอบคลุมเรอื่ ง ผลประโยชนท์ างเศรษฐกิจ เช่น การเข้าถึงแหล่งปิโตรเลียม ขอ้ พจิ ารณาอีกประเด็นหนึ่งคอื สหรฐั อเมริกามกั จะไม่ปฏิบตั ติ ามกฎระเบยี บของประชาคมโลก เชน่ กฎหมายระหวา่ งประเทศ โดยอ้างวา่ องค์กรที่เปน็ ตวั แทนของระเบียบกฎหมายระหวา่ งประเทศ เชน่ สหประชาชาตไิ ม่ควรมอี ำนาจทางการเมอื งใด ๆ เพราะสมาชิกบางประเทศไมเ่ ปน็ ประเทศประชาธปิ ไตย และไม่เคารพสิทธิมนษุ ยชน สหรัฐอเมรกิ าเป็นมหาอำนาจข้ัวเดียว งบประมาณทางทหารของสหรฐั ฯมากกว่าประเทศทม่ี ีกำลงั รองลงมา 15 ประเทศรวมกนั เทคโนโลยีกด็ กี ว่า ถือวา่ เปน็ เจา้ โลก (hegemon) ซึง่ มีอำนาจใหญใ่ นสงั คม โลก และมบี ทบาทสูงยงิ่ ในการกำกับกฏเกณฑร์ ะหวา่ งประเทศ หนว่ ยงานสำคญั ทด่ี ูแลด้านการตา่ งประเทศของสหรัฐอเมรกิ า กระทรวงการต่างประเทศ (U.S Department of State) www.state.gov ทำเนยี บขาว (White House) www.whitehouse.gov กระทรวงกลาโหม (the Department of Defense) www.dod.gov , www.defenselink.mil รฐั สภาอเมริกนั (U.S. Congress) มหี นา้ ทป่ี ระกาศสงคราม

163 9.4.1 สหรฐั อเมรกิ าและประชาคมระหวา่ งประเทศ ใน ค.ศ. 1999 ประธานาธิบดคี ลินตัน ไดก้ ลา่ วใน State of Union Address วา่ ไมม่ ปี ระเทศใด ในประวตั ิศาสตรท์ ีม่ โี อกาสและมภี ารกจิ ที่จะปัน้ โลกที่สงบข้ึน มน่ั คงข้ึน และเสรขี ้ึน สหรัฐอเมริกาเปน็ ประเทศอภิมหาอำนาจทางการทหารและเศรษฐกิจมาตั้งแตส่ งครามโลกครง้ั ที่ 2 สามารถดำเนินการใด ๆ เพอื่ ผลประโยชน์ของประเทศ แตว่ า่ ผู้กำหนดนโยบายของ สหรฐั อเมรกิ าพยายามแสดงตนว่า ดำเนินนโยบายดว้ ยความเสยี สละ เพ่ือประโยชนข์ องประเทศ อ่นื ผนู้ ำสหรฐั ฯ มักอา้ งสันตภิ าพ ความเป็นธรรมและสิทธิมนุษยชน แต่ว่ามีหลายครง้ั ที่การปฏิบัติจรงิ ไมส่ ู้ จะสอดคล้องกับหลักการที่กล่าวไว้ เชน่ หลกั การของประชาคมระหว่างประเทศ ซง่ึ เปน็ กลมุ่ ประเทศท่ี ตอ้ งปฏบิ ัตติ ามกฎระเบียบ (กฎหมาย) เดยี วกันเพื่อผลประโยชนร์ ่วมกัน แต่ สหรัฐอเมริกาไม่สามารถทำตามกฎท่ีสหประชาชาติได้วางไว้ เช่น กฎหมายเกยี่ วกบั กบั ระเบิด (landmines) กฎหมายอาชญากรรมระหว่างประเทศ (International Criminal Law) และศาล อาชญากรรมระหว่างประเทศ (International Criminal Court www.iccnow.org) ปญั หาที่ เกี่ยวกับการรกั ษาสนั ตภิ าพในดินแดนทมี่ กี ารสู้รบ เช่น บอสเนยี รวนั ดา ดงั น้ันประเด็นสำคญั ในการศึกษาเรอื่ งสหรัฐอเมรกิ ากบั การเมืองระหว่างประเทศจึงมีหลายเรอื่ ง เช่น สหรฐั อเมริกากับสหประชาชาติ www.un.org www.un.int/usa (คณะผ้แู ทนถาวรสหรัฐ- อเมริกาประจำสหประชาชาติ) สหรัฐอเมริกากบั องค์การนาโต้ www.nato.int สหรฐั อเมรกิ ากับองค์การซโี ต้ (องคก์ ารนี้ยกเลิกไปแลว้ ) เปรยี บเทียบบทบาทและแนวทางการดำเนนิ นโยบายของสหรัฐอเมริกาในยุคสงครามเย็น หลงั สงครามเย็น และสงครามตอ่ สู้การกอ่ การรา้ ยหลังเหตุการณ์ 9/11 9.4.2 สหรัฐอเมริกากบั สหประชาชาติ หลังสงครามโลกคร้งั ที่ 1 มีการตง้ั สนั นบิ าตชาติ แตว่ ่าไม่ประสบความสำเร็จ เพราะวา่ สหรฐั อเมรกิ าไม่ไดเ้ ขา้ ร่วมเป็นสมาชกิ ระหวา่ งสงครามโลกครั้งท่ี 2 ไดม้ กี ารต้ังสหประชาชาติ ที่ทำการ ของสหประชาชาติอยทู่ น่ี ิวยอร์ก สหรฐั อเมรกิ า เป็นการถาวร และสหรฐั อเมริกาจะชว่ ยสนับสนุนด้าน การเมืองและการเงิน ตามหลักการต้งั องคก์ ารระหว่างประเทศ ประเทศสมาชิกทุกประเทศควรจะมเี สียงหน่ึงเสียง เทา่ กัน ทำใหส้ หรัฐอเมริกาไมม่ ีสทิ ธพิ ิเศษเหนือประเทศอ่ืน ถา้ จะกำหนดตามจำนวน ประชากร สหรัฐอเมรกิ าก็ไมไ่ ดเ้ ป็นประเทศที่มีประชากรมากท่ีสดุ แต่เป็นประเทศทีม่ ีอำนาจมากท่ีสุด ผทู้ ว่ี างรูปแบบสหประชาชาติจึงใช้วิธีกำหนดให้มอี งค์กรสององค์กรคือ สมัชชาใหญ่ (General Assembly) ซึ่งสมาชกิ มีเสยี งประเทศละเสียง และคณะมนตรีความมนั่ คง (Security Council) ประกอบด้วยสมาชิกถาวร 5 ประเทศ ซง่ึ มีสทิ ธิยับย้ังมตทิ ป่ี ระเทศอื่นเสนอ (veto) และสมาชิก

164 หมุนเวยี น สมัชชามีลกั ษณะเปน็ ประชาธปิ ไตยอย่างแท้จริง ในขณะที่สหรฐั อเมริกาและมหาอำนาจอ่ืน ในยคุ นั้น มโี อกาสรกั ษาอำนาจในคณะมนตรคี วามมน่ั คง เมือ่ แรกต้งั มสี มาชิกประมาณ 50 ประเทศ แตเ่ ม่อื ประเทศต่างๆ ได้รบั เอกราชมากขึน้ ก็เข้ามา เปน็ สมาชกิ เพิ่มเติม สมัชชาใหญท่ ำให้ประเทศตา่ งๆ มโี อกาสแสดงความคดิ เหน็ แตก่ ไ็ มม่ อี ำนาจท่ีจะนำ ข้อตกลงมาบังคับใช้ ในสมัยสงครามเยน็ สหรัฐอเมรกิ ากับสหภาพโซเวียตผลัดกันออกเสียงยบั ยงั้ มติของกันและกนั แต่เมื่อสหภาพโซเวยี ตลม่ สลาย มีการกล่าวถงึ ระเบียบโลกใหม่ทอี่ ยใู่ นขอบเขตของกฎหมายนำไปสู่ สันติภาพ ประธานาธบิ ดคี ลินตันกล่าวถึงการทำให้สหประชาชาติมีพลงั แข็งแกร่งขึ้น มีกองทหารของ ตนเอง บูโทรส บโู ทรส กาลี เปน็ เลขาธิการสหประชาชาติขณะน้ันยงั กลา่ วว่า ถ้าไมม่ สี หรัฐ-อเมรกิ า สหประชาชาตกิ ็เหมอื นกับเป็นอมั พาต ต่อมา (ราว ค.ศ. 1994) สหรัฐอเมรกิ าเหน็ วา่ ควรจะลดขนาดของสหประชาชาตแิ ละลดเงินคา่ สมาชกิ ของสหรัฐอเมรกิ า ท้ังยงั ไมจ่ ่ายอกี มากมาย ทำให้สหประชาชาติขาดเงนิ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการ รักษาสันตภิ าพ ปลายสมยั ประธานาธบิ ดคี ลนิ ตันยังมีปัญหาเรือ่ งสหรฐั อเมรกิ ากับการลงนามใน สนธิสญั ญาออตตาวา (Ottawa Treaty) วา่ ดว้ ยการเลิกใช้และเลิกผลติ กับระเบิด อเมริกาจะกล่าวเพียง ว่าไดไ้ ปกูก้ ับระเบดิ ทอี่ ่ืนท่วั โลก แตถ่ า้ ลงนามแล้วจะไม่สามารถป้องกันทหารในเกาหลแี ละท่ีอื่น ๆ ได้ การทส่ี หรัฐอเมรกิ าไมล่ งนาม ทำให้การชกั ชวนประเทศอื่น ๆ ลงนามทำไดย้ าก Madeleine Albright รัฐมนตรตี า่ งประเทศสหรัฐขณะน้นั รายงานตอ่ สภาคองเกรสว่า การ ดำเนินเรื่องในคณะมนตรคี วามมั่นคงไมม่ ีปัญหาอะไรเพราะมสี ทิ ธิยับย้งั เรอ่ื งอะไรไม่ตรงกบั ผลประโยชน์สหรัฐอเมรกิ าก็ยับยง้ั ได้ International Criminal Court กม็ ปี ัญหาเช่นกัน สหรฐั อเมรกิ าไม่เหน็ ดว้ ย จะถอนทหารจาก นาโตถ้ ้าไม่ยกเวน้ เรอื่ งการอย่ใู ต้อำนาจศาลนีแ้ กท่ หารสหรฐั ฯ มีปญั หาบอสเนยี สหรัฐอเมรกิ าไม่ยอมแกป้ ัญหา ไมส่ ่งทหารราบรว่ มรักษาสันติภาพ จะใชแ้ ต่ วธิ ที ง้ิ ระเบดิ ซงึ่ ราคาถกู และปลอดภัยสำหรบั กำลงั ทหารของตน ค.ศ. 1995 สหรัฐอเมรกิ าจดั การประชุม ณ เมือง เดตัน (Dayton) ทร่ี ฐั โอไฮโอ ถึงแมว้ า่ สหภาพยุโรปกับรสั เซยี รว่ มเปน็ เจา้ ภาพดว้ ย แต่วา่ เห็นไดช้ ัดว่าสหรัฐอเมริกาเป็นผนู้ ำ บโู ทรส บูโทรส กาลี มีนโยบายตา่ งจากสหรัฐฯ มาก ปลาย ค.ศ. 1996 ทกุ ประเทศออกเสยี งให้ เขาเป็นเลขาธกิ ารสหประชาชาติต่อ แต่สหรฐั ฯ ค้านอยูเ่ สียงเดยี ว ภายหลงั ทุกประเทศหันมาออกเสียง ใหน้ ายโคฟี อนั นัน ซึ่งมนี โยบายประนปี ระนอมกบั สหรฐั ฯ มากกว่า ในปลาย ค.ศ. 1999 คองเกรสออกเสยี งให้สหรฐั ฯ จา่ ยเงินอุดหนนุ ให้สหประชาชาติ

165 ค.ศ. 2001 เกิดเหตุการณ์ 9/11 ดังท่ีทราบกนั แล้ว ประธานาธิบดีบชุ สง่ ทหารบุก อฟั กานสิ ถานกับอริ กั โดยประเทศอืน่ ๆ ที่เป็นสมาชกิ ถาวรในคณะมนตรคี วามมน่ั คงไม่เห็นด้วย มี องั กฤษเพียงชาตเิ ดยี วทเ่ี หน็ ดว้ ยกบั การโจมตอี ริ ักและสง่ ทหารเข้าร่วมเป็นกองกำลงั พันธมิตร ไมใ่ ชก้ อง กำลงั ของสหประชาชาตอิ ยา่ งที่เคยเปน็ มาในประวัติศาสตร์โลกท่ีเพงิ่ ผ่านมา เดอื นหน้า (30 มิถนุ ายน) ถึงกำหนดส่งอำนาจคนื อิรัก สหรัฐฯ ไม่สามารถใชก้ ำลงั เข้าไป ปกครอง ต้องอาศัยฝ่ายสหประชาชาตเิ ขา้ มาดำเนินการด้วย ข้อสงั เกตประการหนง่ึ ก็คือว่า ความสัมพันธ์ระหวา่ งนโยบายการเมืองภายในกับนโยบาย ตา่ งประเทศของสหรัฐอเมริกานนั้ การดำเนนิ นโยบายมักจะต้องเป็นไปตามความประสงคข์ องพวกท่เี ป็น ฐานเสียง ใช้วธิ ีทำโพล คือ สำรวจความคดิ เหน็ ของประชาชน วธิ กี ารเหมือนกบั ว่าเป็นวัฒนธรรมการเมือง อเมรกิ ัน 9.4.3 ลกั ษณะการเมอื งต่างประเทศของอเมรกิ า ตง้ั แต่ ค.ศ. 1992 มี Pentagon Strategic Papers ทเี่ ขียนเกยี่ วกับสภาพหลังสงครามเย็นที่ สหภาพโซเวียตล่มสลาย แต่ก็ยังมีกำลังอยู่ แมว้ า่ สหรัฐอเมรกิ าจะเปน็ ผู้นำโลกข้ัวเดยี ว (unipolar) แต่กม็ ี ประเทศอ่นื ท่มี พี ลงั พอสมควร เอกสารนี้เห็นวา่ ประเทศทีต่ ้องระวงั ไม่ให้เป็นอันตรายตอ่ สหรฐั ฯ มีสหภาพ โซเวยี ต (ปัจจุบนั เป็นรัสเซีย) และจีน รสั เซยี อาจกลับเป็นเผดจ็ การได้ ถ้าการพัฒนาประชาธปิ ไตยไม่ ประสบความสำเรจ็ สว่ นประเทศจีนมโี อกาสที่จะท้าทายสหรฐั -อเมรกิ ามาก และถา้ เข้าเป็นสมาชิก WTO แลว้ กจ็ ะมัง่ คงั่ สามารถลงทุนทางอตุ สาหกรรมไดเ้ ต็มท่ี อาจจะพฒั นาทางการทหารและอุตสาหกรรมดา้ น อาวธุ จะกระทบไต้หวัน จีนอาจจะตามสหรัฐ-อเมรกิ าทนั ตะวันออกกลางเปน็ แหล่งป้อนนำ้ มันใหร้ สั เซยี และจนี โดยมอี ิรกั เป็นศนู ยก์ ลาง นกั วิชาการการเมอื งระหว่างประเทศหลายท่าน เช่น เบรซนิ สก้ีและคสิ ซงิ เจอร์มคี วามเห็นว่า การ ดำเนนิ นโยบายเจา้ โลกของสหรัฐอเมรกิ าไม่ก่อใหเ้ กิดผลดี ไม่ทำให้สหรฐั ฯ มอี ำนาจย่ังยืน ควรจกั ตอ้ งให้ ชาตอิ นื่ มีผลประโยชนร์ ว่ มด้วย ควรดำเนินนโยบายเป็นผนู้ ำ การตอ่ สกู้ ับกลมุ่ กอ่ การรา้ ยต้องร่วมกันหลาย ฝา่ ย ต้องแบ่งปนั กบั ประเทศตา่ ง ๆ ดา้ นตลาด ขอ้ มูล เทคโนโลยี การศึกษา ประเดน็ ท่ีควรพนิ ิจและ ยอมรับ 1.สหรฐั อเมริกามีอำนาจสงู สดุ ในโลก ความม่นั คงของสงั คมโลกขาดสหรัฐฯ ไมไ่ ด้ สภาพ อำนาจมลี ักษณะ unipolar และ โลกาภวิ ัตน์ (การคา้ เทคโนโลยี บันเทิง) 2.สหรัฐอเมริกาต้องใชน้ โยบาย constructive leadership 3.ต้องเปน็ ประกันใหค้ วามมั่นคงของโลก:การรบในบอลขา่ น ปญั หาเช้ือชาติในประเทศต่าง ๆ ปญั หาในเอเชยี ตะวันออก

166 4.ให้มีการร่วมมือกนั ในประชาคมโลก โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งยุโรป เพราะวฒั นธรรมใกลก้ ัน สหรฐั อเมรกิ าตอ้ งอย่ใู นนาโต้ 5.ทำงานตา่ ง ๆ เพ่ือความกา้ วหนา้ รว่ มกัน แบง่ ผลประโยชน์กัน เฮนรี คิสซงิ เจอร์ สรปุ นโยบายต่างประเทศของสหรัฐอเมริกาไวใ้ นหนังสอื Does America Need a Foreign Policy? Toward a Diplomacy for the 21st Century หน้า 283-288 พอ จับใจความได้ดังน้ี 1.อย่าทำอะไรเกนิ ความสามารถของตนเอง ให้มีความสมดลุ ระหวา่ งเป้าหมายกับ ความสามารถ 2.รวบรวมข้อมูลความร้ทู ีเ่ กดิ จากประสบการณ์ และกลัน่ กรองใหเ้ กดิ ปญั ญา หรอื วสิ ยั ทศั น์ 3.พยายามสร้างความสมดลุ ระหว่างผลประโยชนก์ ับคา่ นยิ มในทางสนั ติ ใชอ้ ำนาจทางสนั ติ ดีกว่าความรุนแรง 4.ไมใ่ หเ้ กดิ ชอ่ งวา่ งระหวา่ งการเมืองภายในกบั การต่างประเทศ 5.ถ้าจะเป็นเจา้ โลก ให้เปน็ เจา้ โลกที่สร้างความดงี าม การเปน็ มหาอำนาจ ควรทำตัว ธรรมดาๆ อยา่ แสดงทา่ เหนือคนอ่ืน 9.5 การดำเนินการนโยบายต่างประเทศของอเมรกิ า สมยั จมิ มี คารเ์ ตอร์ (Jimmy Carter) ค.ศ. 1977-1981 ค.ศ.1977-1981 นโยบายด้านการต่างประเทศของสหรัฐอเมรกิ าในชว่ งประธานาธบิ ดคี ารเ์ ตอร์ เน้นดา้ นสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพของประชาชน พยายามทจ่ี ะดำรงฐานะความเป็นชาติผูน้ ำของโลกใน ยคุ นน้ั และทำให้คนอเมริกันเลิกกลัวคอมมวิ นสิ ต์ เปน็ ตน้ - ประธานาธิบดีสหรฐั อเมริกา คนท่ี 39 - เจรจาสนั ตภิ าพระหว่างอียปิ ต์กับอิสราเอล - เหตุการณ์จับเจา้ หนา้ ที่สถานทูตอเมริกนั ในอิหรา่ น ใน ค.ศ. 1979 (ช่วงการปฏิวัติอหิ รา่ น 1979) - เผชิญเหตุการณ์การทส่ี หภาพโซเวยี ตบกุ อัฟกานีสถานในปี ค.ศ. 1979 - การคนื คลองปานามาแก่ประเทศปานามา

167 สมยั โรนลั ด์ เรแกน (Ronald Reagan) ค.ศ. 1981-1989 ค.ศ.1981-1989 เนน้ ความเข้มแข็งของชาตโิ ดยการเพม่ิ งบประมาณทหารและเผชญิ หนา้ กบั สหภาพโซเวียต มกี ารเจรจาจำกดั ขีปนาวุธ แต่ สหรฐั อเมริกายงั ไม่ผอ่ นปรนในโครงการป้องกันยุทธศาสตร์ หรือสตารว์ อร์ - ประธานาธบิ ดสี หรัฐอเมรกิ า คนท่ี 40 - พบปะ นายมิคาอิล กอร์บาชอฟ ผู้นำสหภาพโซเวยี ต - มกี ารบรรลุขอ้ ตกลงลดการพัฒนาอาวธุ นิวเคลยี ร์กับสหภาพโซเวยี ต - กลับมาใชว้ ธิ ีการนโยบายต่อต้านคอมมวิ นสิ ต์ และไม่ได้ดำเนินนโยบายสายกลาง ๆ คือ ไมเ่ ห็น ด้วย แตย่ ังคบหากนั ตามแบบสมัยของ ประธานาธิบดี ของนิกสัน, ฟอร์ด และคาร์เตอร์ โดยท่ี ประธานาธบิ ดีโรนลั ด์ เรแกนได้กลับไปใช้วาจาท่ีแรงในแบบสงครามเยน็ อีกคร้ัง - ใช้คำพดู ที่แข็งกร้าวท้าทายสหภาพโซเวยี ต โดยกลา่ วว่าเป็น \"อาณาจักรปศิ าจ\" หรอื \"อาณาจักรแหง่ ความชัว่ ร้าย\" (Evil Empire) - สนบั สนนุ การปราบปรามคอมมิวนสิ ตใ์ นประเทศตา่ ง ๆ ท้ังอัฟกานิสถาน อังโกลา และ นิการากวั อยา่ งเปิดเผย - กรณขี องอิหรา่ นและนิการากัว คือ เรแกนประกาศวา่ จะไมเ่ จรจากับพวกผกู้ ่อการรา้ ย แต่ สมาชกิ ของฝ่ายบริหารในรฐั บาลกลบั ได้มีการเจรจา อยา่ งลบั ๆ ทีเ่ ป็นเรอ่ื งอ้ือฉาวทเี่ รียกว่า Iran Contra Affair อันเปน็ การขดั กับนโยบายและสวนทางกับรฐั มนตรตี า่ งประเทศ และรฐั มนตรี กลาโหม ซึง่ เจา้ หน้าที่ของเรแกนได้จดั หาอาวธุ ให้กับอิหร่าน เพื่อเปน็ การแลกกบั การปลอ่ ยตัวประกนั ชาวอเมรกิ ันใน ตะวนั ออกกลาง และผลจา การขายอาวุธได้นำไปใชส้ นับสนนุ ขบถฝา่ ยขวา คือพวก Contra ในประเทศ นกิ ารากวั (เรแกนยอมรบั ว่าอาวธุ ของสหรัฐถูกขายให้อหิ ร่านอย่าง ลับๆ ความโต้แย้งหนกั ข้ึนเม่ือหลกั ฐาน ชี้ว่าเงินจากการขายอาวธุ ถูกใชเ้ พื่อช่วยกองโจร คอนทร้าในนิคารากัว) - การพัฒนาการเรม่ิ ป้องกันทางยุทธศาสตรห์ รอื แผน “โครงการสตารว์ อร”์ (Star Wars) โครงการ โดย STARWAR มผี ลตอ่ การยั่วยุให้สหภาพ โซเวียตใชจ้ ่ายเงนิ อย่างมหาศาลในการแขง่ ขนั กับสหรฐั ใน เรื่อง \"สงครามทางอวกาศ\" (STARWAR : ระบบป้องกนั ขปี นาวธุ นวิ เคลียรท์ ่เี รียกวา่ Strategic Defense Initiative ซงึ่ เป็นแผนที่เรียกกนั ตดิ ปากว่า Star Wars ) - การปรับปรงุ ระบบเศรษฐกิจของประเทศครง้ั ใหญ่จนเศรษฐกจิ ของสหรัฐฯ เติบโตอย่างมาก มี การนำแนวคิดเศรษฐศาสตร์ด้านอปุ ทาน หรือ \"ซัพพลาย-ไซด์ อโี คโนมคิ ส\"์ (Supply-side Economics) มาใช้ โดยเนน้ การเติบโตทางเศรษฐกจิ ด้วยการลดภาษเี ชน่ การลดภาษแี ละเงื่อนไข การประกอบกิจการ

168 ตา่ ง ๆ เพอื่ กระตนุ้ การลงทุนของภาคเอกชนและเพม่ิ อัตราการจ้างงาน การควบคมุ ตลาดเงนิ เพื่อลดอตั รา เงนิ เฟ้อ(แตเ่ พราะ ลดภาษีกลับทำให้ได้เกบ็ ภาษีเพมิ่ มากข้ึน ฝ่ายตอ่ ต้านแย้งว่าการลดภาษีทำใหบ้ ริษทั ขนาดใหญ่และคนร่ำรวยไดป้ ระโยชน์) ตลอดจนลดการใช้ จา่ ยภาครัฐลง(แต่ขณะเดยี วกันเรแกนไดต้ ัด โปรแกรมเพือ่ สวัสดิการสงั คมบางอยา่ งลง เพ่อื ทำให้คา่ ใชจ้ ่ายภาครัฐบาลกลางลดลง) - \"เรแกโนมคิ ส์\" (Reaganomics) หรอื ระบบเศรษฐกิจแบบเรแกนทม่ี สี ่วนให้สหรัฐอเมริกา กลายเป็นยักษ์ใหญ่ทางเศรษฐกจิ ของโลกมาจนถงึ ปจั จบุ นั น่ันเอง สมยั จอรจ์ เฮอร์เบริ ์ต วอลก์ เกอร์ บุช (George H. W. Bush) ค.ศ. 1989-1993 - ประธานาธิบดีสหรฐั อเมรกิ า คนท่ี 41 - สมัยของการ่มสลายของระบบคอมมิวนิสตใ์ นยโุ รปตะวนั ออก - การทำลายกำแพงเบอรล์ ิน ค.ศ. 1989 - การรวมเยอรมันตะวนั ออกและเยอรมนั ตะวนั ตกเข้าดว้ ยกัน - สมยั การลม่ สลายของสหภาพโซเวยี ตในปี ค.ศ. 1991 - การเลกิ สงครามเย็นและการสลายสนธิสัญญาวอร์ซอ - การลดกำลงั อาวธุ ทัง้ จรวดและอาวธุ นวิ เคลยี ร์ - สงครามอ่าวเปอรเ์ ซยี (Gulf War) (ปลดปลอ่ ยคูเวตจากการปดิ ล้อมของอริ ัก (ค.ศ. 1990-1991) สมัย บลิ คลินตนั (Bill Clinton) ค.ศ. 1993-2001 - ประธานาธิบดีสหรฐั อเมรกิ า คนท่ี 42 - ฟ้นื เศรษฐกิจประเทศหลงั จากท่ีตกต่ำหลงั จากประธานาธิบดบี ุช ไปเน้นกิจการต่างประเทศ อย่าง เช่น สงครามอา่ วเปอรเ์ ซีย สมัย จอร์จ วอล์กเกอร์ บุช (George W. Bush) ค.ศ. 2001-2009 - ประธานาธิบดสี หรัฐอเมรกิ า คนที่ 43 - เผชญิ เหตกุ ารณ์วินาศกรรมก่อการร้าย 11 ก.ย. 2011 หรือเหตกุ ารณ์ 9/11 (nine one one) จากนนน้ั ทำสงครามต่อต้านการก่อการร้ายและ มีนโยบายทีแ่ ขง็ กรา้ วในการต่อต้านการก่อการร้าย - เขา้ ไปทำสงครามต่อตา้ นการก่อการร้ายใน อริ ัก และ อัฟกานสิ ถาน - ช่วงสมัยท่ี 2 ประสบปญั หาเศรษฐกจิ สมัย บารกั โอบามา (Barack Obama) ค.ศ. 2009-2017 - ประธานาธิบดสี หรัฐอเมรกิ า คนท่ี 44 - พยายามถอนกำลังทางทหารออกจากอิรกั และ อฟั กานีสถาน

169 - พยายามฟนื้ ฟเู ศรษฐกิจ สมยั โดนัลด์ จอห์น ทรัมป์ (Donald John Trump) ค.ศ. 2017-2020 - ประธานาธบิ ดีสหรฐั อเมริกา คนที่ 45 - อเมรกิ ามาเป็นอันดบั หน่ึง การดำเนนิ นโยบายต่างประเทศท่ีให้ความสำคญั กบั ผลประโยชน์และ ความมัน่ คงของสหรัฐอเมรกิ าเป็นลำดบั แรก - ชาตินยิ มทางเศรษฐกจิ การดำเนินนโยบายตา่ งประเทศโดยเนน้ การกดี กันทางการคา้ และใช้ หลักการพาณิชย์นยิ มเพื่อปกป้องตลาดภายในและเพือ่ ชาวอเมริกันเปน็ หลัก - การรักษาความมนั่ คงในประเทศข้ันสงู โดยการกำหนดมาตรการ เช่น การสร้างกำแพงกั้น ชายแดนระหว่างสหรัฐอเมรกิ าและเม็กซิโก - ปฏสิ มั พนั ธท์ ่ไี ม่คำนึงถงึ ศลี ธรรม - การสรา้ งความเขม้ แขง็ ทางทหารขน้ั สงู 9.6 สรุป หลังสงครามเย็น ความขดั แยง้ ในตะวันออกกลางจดุ ชนวนวิกฤตการณ์ในปี 1990 เมื่อประเทศ อิรักภายใต้ซัดดัม ฮุสเซนบุกครองและพยายามผนวกประเทศคเู วต กบั พันธมติ รของสหรฐั ด้วยเกรงวา่ ความไรเ้ สถยี รภาพจากลามไปภูมิภาคอนื่ ประธานาธิบดีจอร์จ เอช. ดบั เบลิ ยู. บชุ จึงเปิดฉากปฏิบตั ิการโล่ ทะเลทราย การส่งกำลังปอ้ งกันในประเทศซาอุดีอาระเบยี และปฏบิ ัตกิ ารพายุทะเลทรายในข้นั ทเ่ี รียก สงครามอ่าว โดยมกี ำลังผสมจาก 34 ประเทศนำโดยสหรฐั ตอ่ ประเทศอริ ัก ยตุ ิด้วยการขับกำลังอิรกั ออก จากประเทศคเู วตได้สำเร็จ ฟนื้ ฟูราชาธิปไตยคูเวต อินเทอรเ์ น็ตซงึ่ กำเนดิ ในเครอื ขา่ ยกลาโหมสหรฐั ลามไปเครอื ขา่ ยวิชาการระหวา่ งประเทศ และสู่ สาธารณะในปี 1990 มีผลใหญ่หลวงต่อเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมโลก เนอ่ื งจากภาวะเศรษฐกิจฟองสบู่ดอตคอม นโยบายการเงนิ แบบเสถยี รภาพภายใตแ้ อลัน กรีนส แพนและการลดรายจ่ายสวัสดกิ ารสังคม ครสิ ตท์ ศวรรษ 1990 มกี ารขยายทางเศรษฐกิจใหญส่ ดุ ใน ประวัตศิ าสตรส์ หรฐั สมยั ใหมซ่ ง่ึ สน้ิ สุดในปี 2001 เร่ิมต้ังแต่ปี 1994 สหรัฐเขา้ สู่ความตกลงการคา้ เสรี อเมรกิ าเหนือ (NAFTA) เชื่อมประชากร 450 ล้านคนซงึ่ ผลติ สินค้าและบริการมูลค่า 17 ลา้ นลา้ นดอลลาร์ สหรฐั เป้าหมายของความตกลงคือเพือ่ กำจดั อุปสรรคการคา้ และการลงทนุ ในสหรัฐ ประเทศแคนาดาและ เม็กซิโกในวันที่ 1 มกราคม 2008 การค้าในหม่ไู ตรภาคเี พ่มิ ข้ึนมากต้ังแต่ NAFTA มีผลใช้บงั คับ

170 วนั ที่ 11 กนั ยายน 2001 ผ้กู ่อการรา้ ยอลั กออดิ ะฮ์โจมตเี วิลด์เทรดเซ็นเตอรใ์ นนครนวิ ยอร์กและ อาคารเพนตากอนใกล้กับกรุงวอชงิ ตนั ดี.ซี. ทำให้มผี ู้เสยี ชีวิตเกือบ 3,000 คน สหรัฐตอบโต้ด้วยการเปดิ ฉากสงครามต่อต้านการก่อการร้าย ซงึ่ รวมสงครามในอัฟกานิสถานและสงครามอิรกั ปี 2003–2011 ในปี 2007 รฐั บาลบชุ สงั่ เพิม่ กำลงั ทหารคร้ังใหญ่ในสงครามอิรัก ซึ่งลดความรนุ แรงและนำสเู่ สถยี รภาพเพิ่มขึ้น ในภมู ิภาคอยา่ งเป็นผล นโยบายของรฐั บาลซง่ึ ออกแบบเพือ่ ส่งเสริมการเคหะท่ีมรี าคาไม่แพง ความลม้ เหลวกว้างขวาง ของบรรษัทภิบาลและธรรมาภบิ าลในการกำกบั ดูแล (regulatory governance) และอัตราดอกเบ้ียต่ำสุด เปน็ ประวัตกิ ารณ์ของระบบธนาคารกลาง นำสฟู่ องสบู่การเคหะกลางครสิ ต์ทศวรรษ 2000 จนลงเอยด้วย วิกฤตการณ์การเงนิ ปี 2008 เปน็ การหดตัวทางเศรษฐกจิ คร้ังใหญ่สดุ ในประวตั ศิ าสตรข์ องประเทศนับแต่ ภาวะเศรษฐกจิ ตกต่ำคร้งั ใหญ่ บารัก โอบามา ประธานาธบิ ดีแอฟริกนั อเมรกิ นั และหลายเชือ้ ชาติคนแรก ได้รับเลอื กต้ังในปี 2008 ทา่ มกลางวิกฤต และตอ่ มาผา่ นมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจและรัฐบัญญตั ิการ ปฏิรปู วอลลส์ ตรีตและคุ้มครองผบู้ รโิ ภคด็อดด์-แฟรงก์เพอื่ พยายามบรรเทาผลร้าย มาตรการกระต้นุ ดงั กล่าวอำนวยการพัฒนาโครงสร้างพนื้ ฐานและการวา่ งงานลดลงโดยสมั พทั ธ์ ด็อดด์-แฟรงกพ์ ัฒนา เสถยี รภาพทางการเงนิ และการคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภค แต่มผี ลลบต่อการลงทุนธรุ กจิ และธนาคารขนาดเล็ก ในปี 2010 รัฐบาลโอบามาผ่านรฐั บัญญัติการบรบิ าลท่เี สยี ได้ ซงึ่ เปน็ การปฏริ ปู ครัง้ ที่ครอบคลมุ ที่สดุ ตอ่ ระบบสาธารณสขุ ของประเทศในเกอื บหา้ ทศวรรษ ซึ่งรวมการมอบอำนาจ เงนิ อุดหนุนและการ แลกเปลย่ี นประกัน กฎหมายน้ีทำใหล้ ดจำนวนและรอ้ ยละของผไู้ มม่ ีประกันสุขภาพลงอย่างสำคัญ โดยมี 24 ล้านคนครอบคลุมระหวา่ งปี 2016 กระน้ัน กฎหมายนเี้ ป็นท่โี ตเ้ ถยี งเนอื่ งจากผลกระทบตอ่ ราคา สาธารณสุข เบี้ยประกนั ภยั และสมรรถภาพทางเศรษฐกิจ แมภ้ าวะเศรษฐกิจตกตำ่ ถงึ จดุ ตำ่ สดุ ในเดือน มถิ นุ ายน 2009 แต่ผู้ออกเสยี งลงคะแนนยงั คบั ข้องใจกับการฟืน้ ฟเู ศรษฐกจิ ที่ล่าชา้ พรรครีพบั ลิกันซ่งึ คัดค้านนโยบายของโอบามา ได้ควบคมุ สภาผู้แทนราษฎรอยา่ งถล่มทลายในปี 2010 และควบคุมวฒุ ิสภา ในปี 2014 มีการถอนกำลังอเมริกันในประเทศอิรักในปี 2009 และ ปี 2010 และมีการประกาศให้สงคราม ในภูมภิ าคยุตลิ งอยา่ งเป็นทางการในเดอื นธันวาคม 2011 การถอนกำลังดังกล่าวทำให้การกอ่ การกำเริบ นิกายนิยมบานปลาย นำสู่ความเจรญิ ของรฐั อิสลามอิรกั และลแิ วนต์ ซึ่งเปน็ ผูส้ บื ทอดของอัลกออิดะฮ์ใน ภูมภิ าค ในปี 2014 โอบามาประกาศฟื้นฟูความสัมพันธท์ างทตู สมบรู ณ์กบั ประเทศคิวบาเปน็ คร้งั แรกนับ แตป่ ี 1961 ปีต่อมา สหรัฐซ่งึ เป็นสมาชกิ ประเทศพี 5+1 ลงนามแผนปฏบิ ตั ิการเบ็ดเสร็จรว่ ม ซง่ึ เป็นความ ตกลงทีม่ ุ่งชะลอการพฒั นาโครงการนิวเคลียรข์ องประเทศอหิ ร่าน

171 ดอนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธบิ ดีผ้มู ั่งมที ี่สุดในประวัตศิ าสตร์สหรฐั และประธานาธบิ ดีคนแรกท่ไี มม่ ี ประสบการณ์ทางการเมืองและการทหารก่อนเขา้ ดำรงตำแหน่ง ได้รบั เลือกต้งั ในการเลือกตง้ั ประธานาธบิ ดปี ี 2016

172 บรรณานกุ รม ________. การขนึ้ มาสคู่ วามเป็นมหาอาํ นาจของสหรัฐอเมริกา. [ออนไลน์]. แหลง่ ท่มี า : http://www.satit.up.ac.th/ [5 ธนั วาคม 2563] ________. การดำเนินการนโยบายตา่ งประเทศของอเมรกิ า. [ออนไลน์]. แหลง่ ท่มี า : https://th.wikipedia.org/wiki [5 ธนั วาคม 2563] ________. การพัฒนาประเทศหลังสงครามเยน็ . [ออนไลน์]. แหล่งทมี่ า : https://th.wikipedia.org/wiki [5 ธันวาคม 2563] ________. ทนุ นยิ ม. [ออนไลน์]. แหลง่ ท่ีมา : https://th.wikipedia.org/wiki [5 ธนั วาคม 2563] พลเอกหญิง สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ า ฯ. ลกั ษณะการเมืองต่างประเทศของอเมรกิ า. [ออนไลน์]. แหลง่ ท่มี า : https:// 202.28.92.221 › uploads › 2020/03 › 47-HI6103-1-1 [5 ธนั วาคม 2563] พลเอกหญิง สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ. สหรัฐอเมรกิ ากับสหประชาชาติ. [ออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : https:// 202.28.92.221 › uploads › 2020/03 › 47-HI6103-1-1 [5 ธันวาคม 2563] พลเอกหญงิ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ.สหรฐั อเมรกิ าและประชาคมระหว่างประเทศ. [ออนไลน์]. แหล่งท่มี า : https:// 202.28.92.221 › uploads › 2020/03 › 47-HI6103-1-1 [5 ธันวาคม 2563] พลเอกหญงิ สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา ฯ. ระเบียบโลกยุคอเมริกา. [ออนไลน]์ . แหลง่ ท่มี า : https:// 202.28.92.221 › uploads › 2020/03 › 47-HI6103-1-1 [5 ธันวาคม 2563] ________. เสรีนิยม [ออนไลน์].แหลง่ ท่ีมา : https://www.baanjomyut.com/library_4/politics/12_2.html [5 ธันวาคม 2563] ________. สทิ ธมิ นุษยชน [ออนไลน]์ .แหลง่ ทีม่ า : https://www.researchgate.net/ [6 ธนั วาคม 2563] ________. เศรษฐกจิ . [ออนไลน์]. แหล่งทีม่ า : https://thaiembdc.org/th/ [5 ธนั วาคม 2563]