ວິຊາບັນຊີຕົ້ນທຶນ1

5 - 42 การบญั ชตี ้นทุน 1 เอกสารอ้างอิง ดวงมณี โกมารทัต. (2559). การบญั ชีต้นทนุ . พิมพค์ รง้ั ท่ี 15 กรุงเทพมหานคร : โรงพมิ พแ์ ห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั . ประภากรณ์ เกยี รตกิ ลุ วัฒนา. (2558). การบญั ชีต้นทนุ . พมิ พค์ ร้งั ที่ 1 กรุงเทพมหานคร : จูน พับลิชชง่ิ . สมนึก เอ้ือจิระพงษพ์ ันธ.์ (2557). การบญั ชีต้นทนุ . พิมพค์ ร้งั ที่ 7 กรงุ เทพมหานคร : แมคกรอ-ฮิล.

แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 6 คา่ ใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก และ การปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิต หวั ข้อเนื้อหาประจาบท 1. วธิ ีการกาหนดอัตราคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตจัดสรร 2. การปนั สว่ นคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ของแผนกบริการให้แผนกผลติ 3. ขน้ั ตอนการปนั สว่ นคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตของแผนกบรกิ ารใหแ้ ผนกผลติ 4. วิธีการปันส่วนคา่ ใช้จ่ายการผลิตของแผนกบรกิ ารให้แผนกผลิต 5. เกณฑ์ทใ่ี ชใ้ นการปันสว่ นตน้ ทนุ 6. การกาหนดอัตราคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ประจาแผนก 7. การวเิ คราะหผ์ ลต่างคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ประจาแผนก 8. การบันทึกบัญชีเกย่ี วกับคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตประจาแผนก 9. บทสรุป 10. แบบฝึกหัดท้ายบท 11. เอกสารอ้างอิง วตั ถปุ ระสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1. สามารถอธบิ ายถงึ สาเหตุของการเลือกใชอ้ ัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจา แผนก 2. สามารถคานวณอตั ราค่าใชจ้ ่ายการผลติ จดั สรรแต่ละวธิ ไี ด้ 3. สามารถอธบิ ายและคานวณการปนั ส่วนค่าใชจ้ ่ายการผลติ ของแผนกบริการให้ แผนกผลติ ได้ 4. สามารถอธบิ ายขนั้ ตอนการปนั ส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการให้ แผนกผลติ ได้ 5. สามารถจาแนกวิธกี ารปันสว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลติ ของแผนกบริการให้แผนกผลติ 6. สามารถเลอื กเกณฑ์ที่ใช้ในการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการให้ แผนกผลิตไดอ้ ยา่ งเหมาะสม

6 - 2 การบัญชตี ้นทุน 2 วิธีการสอนและกิจกรรมการเรยี นการสอนประจาบท 1. การบรรยายเน้อื หา 2. ถามตอบในชนั้ เรยี น 3. ทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท ส่ือการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน เร่ือง ค่าใชจ่ า่ ยการผลิตประจาแผนก และการปันส่วน ค่าใชจ้ า่ ยการผลิต 2. PowerPoint 3. แหล่งเว็บไซดท์ เ่ี กีย่ วขอ้ งจากอนิ เทอรเ์ น็ต การวดั ผลและการประเมินผล 1. สงั เกตความสนใจขณะฟงั บรรยายและการตอบคาถาม 2. สงั เกตจากการทาแบบฝึกหดั ในชนั้ เรยี น 3. สงั เกตจากพฤตกิ รรมความสนใจ และการรว่ มกจิ กรรมในชนั้ เรยี น 4. ประเมนิ ผลจากการทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท

บทท่ี 6 ค่าใช้จา่ ยการผลิตประจาแผนก และการปนั ส่วนคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ 6 - 3 บทที่ 6 คา่ ใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก และ การปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิต การคานวณค่าใช้จ่ายการผลิตซึ่งถือเป็นต้นทุนที่สาคัญรายการหน่ึง ที่เป็นหนึ่งใน ส่วนประกอบหลักของต้นทุนผลิตภัณฑ์ โดยปกติกิจการจะทาการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการ ผลิตจัดสรรกอ่ นลว่ งหนา้ เพ่อื ประมาณการคา่ ใชจ้ ่ายการผลิต และใชเ้ ป็นข้อมูลเบอื้ งต้นนาไปใช้ ประกอบการการวางแผนและการควบคุม รวมถึงการตัดสินใจในเร่ืองต่างๆ ท่ีเกี่ยวข้อง ดังได้ กล่าวไว้แล้วในบทท่ี 5 แต่ในความเป็นจริงการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรน้ัน ถ้า พจิ ารณาทล่ี ักษณะการดาเนินงาน หรือการใช้ทรัพยากรของแต่ละแผนก อาจมีความแตกต่าง กัน บางแผนกอาจใช้คนงานเพ่ือผลิตสินค้า แต่บางแผนกใช้เครื่องจักรเพ่ือผลิตสินค้า ดังนั้น การกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรอาจใช้เพียงอัตราเดียวท้ังโรงงาน ถ้าหากกิจการ มี การผลิตสินค้าแค่หนึ่งชนิด หรือมีสินค้าท่ีมีลักษณะไม่แตกต่างกัน ทรัพยากรที่ใช้ผลิตสินค้า คล้ายคลึงกัน แต่ถ้าหากกิจการมีแผนกที่เกี่ยวข้องกับการผลิตสินค้ามีหลายแผนก รวมถึงมี แผนกบริการ เช่น แผนกซ่อมแซม แผนกบริหารโรงงาน เป็นต้น ท่ีแผนกผลิตไปใช้บริการ เพอ่ื ให้งานของแผนกมปี ระสทิ ธภิ าพ หรอื มสี ินค้าทหี่ ลากหลาย กระบวนการผลิตท่ีแตกต่างกัน ทาให้การใชอ้ ตั ราคา่ ใช้จ่ายการผลิตเพียงอัตราเดียวท้ังโรงงานไม่เหมาะสม ซ่ึงจะส่งผลให้การ คานวณตน้ ทนุ การผลติ ของสนิ ค้าแต่ละชนิดไมถ่ ูกตอ้ งและเหมาะสม กจิ การจงึ ต้องกาหนดอตั รา ค่าใช้จ่ายการผลติ จดั สรรแยกตามแผนก (Departmental Overhead Rate) จะเหมาะสมกวา่ นอกจากน้ี การระบคุ ่าใชจ้ ่ายการผลิตโดยเอาค่าใช้จ่ายการผลิตท่ีเกิดข้ึนในแผนกผลิต เพียงอย่างเดียวมาหาอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรร อาจเป็นต้นทุนที่ยังไม่ครบถ้วน เพราะ แผนกผลิตไปใช้บริการแผนกอ่ืนๆ ด้วย ดังนั้น จึงต้องปันส่วนต้นทุนท่ีเกิดข้ึนในแผนกบริการ แล้วปันส่วนต้นทุนน้ันไปให้กับแผนกผลิต แล้วรวมค่าใช้จ่ายการผลิตที่เกิดขึ้น ไปหาอัตรา คา่ ใช้จา่ ยการผลิตจดั สรรตอ่ ไป นอกจากการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรแยกแต่ละแผนกแล้ว ยังมีวิธีการ คานวณอตั ราคา่ ใช้จ่ายการผลิตใหม้ คี วามถกู ต้องมากยง่ิ ขนึ้ อกี วิธหี นงึ่ นัน่ คอื การคดิ ต้นทุนตาม ฐานกจิ กรรม (Activity – based Costing : ABC) วิธนี ้ีเกดิ ข้ึนเน่ืองจากการผลิตในปัจจุบันมีการ ใช้เทคโนโลยีท่มี คี วามทนั สมัยมากขน้ึ ดงั น้นั การผลติ สินค้าส่วนใหญ่จะใช้เครื่องจักรที่ทันสมัย ในการผลติ และมคี วามซบั ซอ้ นในการผลติ สนิ ค้า การผลติ เกดิ จากกจิ กรรมต่างๆ ท่หี ลากหลาย และค่าใชจ้ ่ายท่เี กดิ ข้ึนมาจากการทากจิ กรรมต่างๆ เหล่านั้น เพราะฉะน้ัน ค่าใช้จ่ายการผลิตที่ เกดิ ขึ้นจึงไม่ไดข้ น้ึ อยกู่ บั แรงงานคนเพยี งอยา่ งเดยี ว แต่คา่ ใช้จา่ ยการผลติ ทเี่ กิดขน้ึ น้นั จะข้นึ อยู่

6 - 4 การบัญชตี ้นทุน 2 กบั สาเหตทุ ี่ทาให้ตน้ ทุนเกิดข้นึ ในแตล่ ะกิจกรรมวา่ มีปรมิ าณมากหรอื น้อย ซ่งึ สาเหตุทท่ี าให้เกิด ต้นทุนในแต่ละกิจกรรม เรียกว่า ตัวผลักดันต้นทุน (Cost Drivers) ซ่ึงมีหลากหลายสาเหตุ ดังนนั้ การท่ีกจิ การจะคานวณต้นทุนสินค้าได้อย่างถูกต้อง กิจการต้องคิดต้นทุนผลิตภัณฑ์ไป ตามฐานกจิ กรรมท่ีเกดิ ขนึ้ ซงึ่ ระบบการคานวณต้นทุนในลักษณะนี้ เรียกว่า ระบบการคานวณ ต้นทุนแยกตามฐานกจิ กรรมน่ันเอง ดังนัน้ ถา้ หากกจิ การมีแผนกผลิตหลายแผนก และแต่ละแผนกมีลักษณะการทางานท่ี แตกต่างกัน หรือกิจการทาการผลิตสินค้าหลายชนิดเท่าใดก็ยิ่งทาให้การคานวณต้นทุนของ สินค้ามีความคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริงมากเท่าน้ัน ดังน้ัน กิจการจึงควรกาหนดอัตรา ค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรแยกแต่ละแผนกโดยเฉพาะ เพื่อให้ต้นทุนสินค้าแต่ละแผนกมีความ ถูกต้อง รวมถึงการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรตามระบบต้นทุนตามฐานกิจกรรม เพอ่ื ให้ต้นทนุ สอดคลอ้ งกบั กิจกรรมทีเ่ กยี่ วขอ้ งกบั การผลิตสนิ คา้ โดยตรง ดงั น้ัน เน้ือหาในบทน้ี จึงกลา่ วถงึ หัวขอ้ ตา่ งๆ ซงึ่ ประกอบดว้ ย สาเหตขุ องการเลอื กใชอ้ ัตราคา่ ใช้จ่ายการผลิตแยกตาม แผนก หลกั การปันสว่ นหรอื ปนั สว่ นตน้ ทนุ วธิ ปี นั สว่ นค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการเข้าสู่ แผนกผลติ ทีเก่ียวกับวธิ ีการกาหนดอตั ราคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ จัดสรรแยกตามแผนก และคิดตาม ระบบต้นทนุ ตามฐานกิจกรรม การกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนก วิธีการ บญั ชีเก่ยี วกบั คา่ ใช้จ่ายการผลติ ประจาแผนก และการวเิ คราะห์ผลตา่ งค่าใช้จ่ายการผลิตประจา แผนก ตามลาดับ วิธีการกาหนดอตั ราค่าใช้จ่ายการผลิตจดั สรร กจิ การท่ีมีการผลิตสินค้าจานวนที่หลากหลาย และแต่ละชนิดมีลักษณะที่แตกต่างกัน ผ่านกระบวนการการผลิตในแผนกผลิตแต่ละแผนกท่ีแตกต่างกันไป การรวบรวมต้นทุนและ ค่าใช้จา่ ยจะเป็นคา่ ใช้จา่ ยการผลติ ทเ่ี กิดข้ึนในแต่ละแผนก และแต่ละแผนกต้องเอาข้อมูลไปใช้ ประเมนิ ผลการปฏิบัติงานว่ามีผลการดาเนินงานดีหรือไม่ ดังน้ัน วัตถุประสงค์สาคัญของการ คิดต้นทุนแยกแต่ละแผนกเพ่ือวัตถุประสงค์หลัก 2 ข้อ คือ คานวณต้นทุนของสินค้าหรืองาน ต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง และ สามารถควบคุมค่าใช้จ่ายการผลิตที่เกิดขึ้นในแผนกได้อย่างมี ประสิทธิภาพ จากเหตุผลดังกล่าว จึงทาให้กิจการต้องมีการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิต ประจาแผนกข้ึนมาเพื่อสนองวัตถุประสงค์หลักดังกล่าว แต่โดยทั่วไปวิธีการกาหนดอัตรา คา่ ใช้จ่ายการผลิตจดั สรร สามารถคานวณได้ 2 แบบ คือ 1) การกาหนดอตั ราค่าใชจ้ ่ายการผลติ จัดสรรเพียงอัตราเดยี วทงั้ โรงงาน 2) การกาหนดอตั ราคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ จดั สรรแยกแตล่ ะแผนก และ 3) การกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตโดยใช้ระบบต้นทุนตามฐานกิจกรรม ซ่ึงแต่ละวิธี สามารถอธิบายรายละเอยี ด ได้ดงั นี้ (สมนึก เอ้อื จิระพงษพ์ นั ธ์, 2557 : 204)

บทท่ี 6 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิตประจาแผนก และการปนั สว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลิต 6 - 5 1. การกาหนดอตั ราค่าใช้จา่ ยการผลิตจดั สรรเพียงอตั ราเดียวทงั้ โรงงาน การกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรเพียงอัตราเดียวสาหรับทั้งโรงงาน (Plant Wide Rate) เปน็ การคานวณอัตราคา่ ใชจ้ ่ายการผลิตจดั สรร ซ่ึงวธิ ีน้ีจะรวบรวมคา่ ใช้จ่าย การผลิตทั้งหมดท่ีอยู่ในโรงงานไว้ด้วยกัน (หรือจากยอดรวมของบัญชีคุมยอดค่าใช้จ่ายการ ผลิต) แล้วหารด้วยปริมาณกิจกรรมทั้งหมดของกิจการ ซ่ึงในท่ีนี้ปริมาณกิจกรรมของท้ัง โรงงานอาจจะเปน็ ช่วั โมงแรงงานทางตรงรวมก็ได้ ถ้าโรงงานนั้นมีทรัพยากรหลกั ในการผลิตคือ แรงงานคน หรือเป็นชั่วโมงเครื่องจักรรวมก็ได้ ถ้าโรงงานน้ันมีทรัพยากรหลักที่ใช้ในการผลิต เป็นเครื่องจักร ดงั น้ัน การคานวณอัตราค่าใช้จ่ายการผลติ เพียงอตั ราเดียวท้ังโรงงาน สามารถ คานวณไดด้ งั น้ี อตั ราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตจดั สรร = ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ รวมทงั้ สิน้ เกณฑ์การคานวณคา่ ใชจ้ ่ายการผลิตของท้ังโรงงาน หรอื อัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลติ จดั สรร = ค่าใช้จ่ายการผลติ รวม ปริมาณกิจกรรมของทัง้ โรงงาน ตัวอยา่ งการกาหนดอัตราคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ จัดสรร เมื่อมีการใชท้ รพั ยากรในการผลติ ที่ แตกตา่ งกนั กรณีท่ี 1 : กิจการใช้แรงงานคนเปน็ ทรพั ยากรหลกั ในการผลิต อัตราคา่ ใช้จา่ ยการผลติ จัดสรร = คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตรวม (บาท) (ตอ่ ชว่ั โมงแรงงานทางตรง) ช่วั โมงแรงงานทางตรงรวม (ชม.แรงงานทางตรง) กรณีท่ี 2 : กิจการใชเ้ ครื่องจกั รเปน็ ทรัพยากรหลักในการผลิต อัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตจัดสรร = คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ รวม (บาท) (ตอ่ ชัว่ โมงเครอ่ื งจักร) ช่วั โมงเครอ่ื งจักรรวม (ชม.เคร่อื งจกั ร) ข้อดีของการใช้อตั ราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรเพียงอัตราเดียวทั้งโรงงาน คือ คานวณ งา่ ย และสามารถนาไปคานวณต้นทุนการผลิตได้สะดวก และรวดเร็ว ในกรณีที่กิจการผลิต สนิ ค้าเพยี งชนิดเดียว หรือหากผลิตสินค้าหลายชนิดและสินค้าแต่ละชนิดมีกระบวนการผลิตที่ คล้ายคลึงกันในแต่ละแผนกแล้ว การใช้อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรเพียงอัตราเดียวถือว่า

6 - 6 การบัญชตี ้นทนุ 2 เปน็ อตั ราทเ่ี หมาะสม เพราะวิธนี ้ีถอื วา่ ค่าใช้จ่ายการผลิตท่ีคาดว่าจะเกิดขึ้น หรือเกิดขึ้นจริงน้ัน เป็นของผลิตภัณฑ์ทุกชนิดที่อยู่ในโรงงาน และค่าใช้จ่ายการผลิตท่ีคิดเข้าสู่ผลิตภัณฑ์จะใช้ เกณฑ์หรือฐานใดฐานหนึ่งเท่านั้น เพ่ือนามาใช้ในการคานวณอัตราค่าใช้จ่ายการผลิต เช่น ปริมาณการผลิต ชั่วโมงแรงงานทางตรง ชั่วโมงเครื่องจักร เป็นต้น แต่การจะเลือกใช้เกณฑ์ใด น้ันต้องมีความสัมพันธก์ ับลกั ษณะการดาเนินงานหรอื กระบวนการของการผลิต เพื่อให้เกดิ ความเข้าใจเกย่ี วกับการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลติ จดั สรรเพยี งอัตรา เดียวทง้ั โรงงานมากยงิ่ ขน้ึ จะอธบิ ายวธิ กี ารคานวณโดยใชต้ วั อย่างท่ี 6.1 ตวั อยา่ งที่ 6.1 บรษิ ทั การะเกด จากดั เปน็ บริษทั ผลิตเฟอร์นิเจอร์ย่ีห้อหนึ่ง โดยบริษัทมีแผนกผลิต 2 แผนก คือ แผนกเคร่ืองจักร และแผนกประกอบชิ้นส่วน แผนกเคร่ืองจักรมีเครื่องจักร ทันสมัย มเี ทคโนโลยรี ะดับสงู ราคาค่อนข้างแพง แตม่ คี นงานคุมเคร่ืองเพยี ง 2 - 3 คน แผนก ประกอบชิ้นส่วนมีคนงานที่มีความชานาญอยู่เป็นจานวนมาก กิจการได้จัดทางบประมาณ คา่ ใชจ้ ่ายการผลิต ณ ระดับกาลังการผลติ ปกติของทัง้ 2 แผนก ไวด้ งั ต่อไปนี้ (หนว่ ย : บาท) ต้นทนุ รวม แผนก แผนก เคร่อื งจกั ร ประกอบชิ้นส่วน คา่ ใช้จา่ ยการผลิต (บาท) 680,000 500,000 180,000 ช่วั โมงแรงงานทางตรง (ช่ัวโมง) 50,000 16,000 34,000 ชั่วโมงเครอื่ งจกั ร (ชว่ั โมง) 25,000 25,000 - กิจการผลิตสินค้า 2 ชนิด คือ สินค้า A มีต้นทุนวัตถุดิบทางตรงต่อหน่วย 70 บาท และค่าแรงทางตรง 30 บาท และสินค้า B มีต้นทุนวัตถุดิบทางตรงต่อหน่วย 55 บาทและ คา่ แรงทางตรง 30 บาท สาหรบั เวลาทีใ่ ช้ไปในการผลิตของสินค้าแต่ละชนิดต่อหนึ่งหน่วยผลิต แตกต่างกนั ดังนี้ รวมชวั่ โมง แผนก แผนก ทงั้ สองแผนก เครอ่ื งจกั ร ประกอบ ชิ้นส่วน (ช่วั โมง) (ช่วั โมง) (ชวั่ โมง) สินค้า A 541 สินค้า B 523 รวม 10 6 4

บทที่ 6 ค่าใช้จา่ ยการผลิตประจาแผนก และการปันสว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลติ 6 - 7 ผู้จัดการบัญชีต้นทุนของบริษัทกาลังตัดสินใจว่าถ้ากิจการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการ ผลติ จัดสรรแบบอตั ราเดยี วทัง้ โรงงานเพื่อใช้ประโยชน์ในการตง้ั ราคาสินค้า จะมีอัตราค่าใช้จ่าย การผลิตจดั สรรแบบอตั ราเดียวทง้ั โรงงาน เทา่ กับเทา่ ใด วิธีการคานวณ อตั ราค่าใชจ้ า่ ยการผลติ จดั สรร = ค่าใช้จา่ ยการผลิตรวม ปรมิ าณกิจกรรมของทั้งโรงงาน = 680,000 บาท 50,000 ชวั่ โมงแรงงานทางตรง = 13.60 บาทตอ่ ชวั่ โมงแรงงานทางตรง หลงั จากน้ันนาอตั รานีไ้ ปคดิ คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ จัดสรรเข้าสินคา้ แต่ละชนิด จะได้ต้นทุน สินค้า A เท่ากับสินค้า B คือเท่ากับ 68 บาทต่อหน่วย (5 ช่ัวโมง x 13.60 บาท) ดังนั้น ตน้ ทุนรวมต่อหน่วยของสินค้า A และสินค้า B สามารถคานวณไดด้ งั น้ี สินค้า A สินค้า B วัตถุดิบทางตรง (บาทต่อหนว่ ย) 70 55 คา่ แรงงานทางตรง (บาทตอ่ หนว่ ย) 30 30 ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ (บาทตอ่ หน่วย) 68 68 ต้นทนุ รวมต่อหนว่ ย (บาทต่อหนว่ ย) 168 153 ดังนั้น จากข้อมูลอัตราคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ จดั สรร ของสนิ ค้าทงั้ สองชนิดเทา่ กบั 68 บาท ตอ่ หน่วย เมอ่ื นาไปคานวณหาต้นทุนการผลติ ของสนิ คา้ A และสินคา้ B จะได้ตน้ ทนุ ต่อหนว่ ย เทา่ กบั 168 บาทตอ่ หน่วย และ 153 บาทตอ่ หน่วย ตามลาดับ

6 - 8 การบญั ชีต้นทุน 2 2. การกาหนดอตั ราค่าใช้จ่ายการผลิตจดั สรรประจาแผนก การกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนก (Departmental Rates) ใชก้ ับกจิ การท่ีมีแผนกผลิตหลายแผนก และแตล่ ะแผนกมีลกั ษณะการผลติ การใชแ้ รงงานและ หรือการใช้เครื่องจักรท่ีแตกต่างกัน ซ่ึงมีผลทาให้ต้นทุนท่ีประกอบเป็นค่าใช้จ่ายการผลิตมี ลกั ษณะแตกตา่ งกัน ดังนั้น วิธีการท่ีเหมาะสมควรจะใช้อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจา แต่ละแผนก วิธีน้ีกิจการจะรวบรวมค่าใช้จ่ายการผลิตเฉพาะท่ีเป็นของแผนกนั้นๆ ท้ังที่เป็น ค่าใช้จ่ายการผลิตทางตรงและค่าใชจ้ า่ ยการผลติ ทางอ้อม ซ่ึงก็คือค่าใช้จ่ายที่ได้รับการปันส่วน มาจากแผนกบริการ หรือค่าใช้จ่ายโรงงานท่ัวไป และในขณะเดียวกันก็จะหาความสัมพันธ์ ระหว่างค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนก กับปริมาณกิจกรรมในแผนก เช่น ค่าใช้จ่ายการผลิต แผนกเครอ่ื งจกั รอาจจะสัมพนั ธ์เกยี่ วเนื่องกับช่ัวโมงของเคร่ืองจกั ร ในขณะทีค่ ่าใช้จ่ายการผลิต ของแผนกประกอบช้ินส่วนจะมีความสัมพันธ์กับชั่วโมงแรงงานทางตรง หรือจานวนต้นทุน คา่ แรงทางตรงในแผนกนนั้ เมอ่ื หาคา่ ใช้จา่ ยการผลิตและปริมาณกิจกรรมได้แล้ว การคานวณ อตั ราค่าใชจ้ ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนก สามารถคานวณไดด้ งั นี้ อัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลติ จัดสรร = คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ของแตล่ ะแผนก ประจาแผนก เกณฑก์ ารคานวณคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ของแต่ละแผนก ตัวอยา่ งการกาหนดอตั ราคา่ ใช้จ่ายการผลติ จัดสรรประจาแผนก โดยแต่ละแผนกมี กระบวนการผลติ ที่แตกตา่ งกัน เชน่ แผนกผลิต การคานวณอตั ราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตประจาแผนก แผนกขึน้ รูป อตั ราค่าใชจ้ ่ายการผลิตจัดสรร = ค่าใช้จา่ ยการผลิตของแผนกขึน้ รูป (ใช้เครอื่ งจักรเป็นหลกั ) จานวนช่ัวโมงเครือ่ งจักรของแผนกข้ึนรูป แผนกประกอบชนิ้ ส่วน อตั ราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตจัดสรร = คา่ ใช้จา่ ยการผลติ ของแผนกประกอบ (ใชแ้ รงงานคนเปน็ หลกั ) จานวนช่ัวโมงแรงงานทางตรงของแผนก การคานวณค่าใช้จ่ายการผลิตเพ่ือให้มีความถูกต้องและเหมาะสมกับสภาพความเป็น จริง และใหเ้ ป็นไปตามลกั ษณะของกระบวนการผลติ ถ้าหากกจิ การมแี ผนกผลิตทม่ี ลี กั ษณะการ ดาเนนิ งานท่ีแตกต่างกัน ซ่ึงส่งผลต่อการใช้ทรัพยากรที่แตกต่างกันเช่นกัน การกาหนดอัตรา ค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนกจะช่วยให้กิจการคานวณต้นทุนสินค้าได้ใกล้เคียงความ เปน็ จริงมากกวา่ การใช้อตั ราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตเพียงอัตราเดียว อีกทั้งยังใช้อัตราดังกล่าวน้ีใน การวางแผนและควบคุมค่าใช้จ่ายการผลิตที่เกิดข้ึนในแผนกต่างๆ ได้อีกด้วย ดังนั้นการใช้

บทท่ี 6 คา่ ใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก และการปนั ส่วนค่าใช้จ่ายการผลติ 6 - 9 อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนกจึงให้ประโยชน์แก่กิจการมากกว่าการใช้อัตรา คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตจดั สรรเพียงอตั ราเดียว เพอื่ ให้เกดิ ความเขา้ ใจเกี่ยวกบั การกาหนดอตั ราค่าใช้จ่ายการผลติ จดั สรรประจาแผนก มากยง่ิ ขึน้ จะอธบิ ายวธิ ีการคานวณโดยใช้ตวั อย่างที่ 6.2 ตวั อยา่ งที่ 6.2 จากข้อมูลตัวอยา่ งท่ี 6.1 เน่ืองจากบริษัท การะเกด จากัด มีแผนกผลิต 2 แผนก และ แต่ละแผนกมีการใช้ทรัพยากรที่ไม่เหมือนกัน แผนกเคร่ืองจักรมีการใช้เครื่องจักรที่ทันสมัย มากกวา่ สว่ นแผนกประกอบชนิ้ ส่วนจะมกี ารใช้แรงงานคนที่มคี วามชานาญมากกว่า ดังน้ัน ถ้า หากบริษทั ต้องการคานวณหาอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนก จะสามารถคานวณ ไดด้ งั น้ี วิธีการคานวณ คา่ ใช้จา่ ยการผลิตของแต่ละแผนก อัตราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตจดั สรร = เกณฑก์ ารคานวณคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ของแตล่ ะแผนก ประจาแผนก ดังนัน้ อัตราคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตจัดสรรของแผนกเครอื่ งจกั รและแผนกประกอบ คานวณ ไดด้ งั นี้ อัตราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตจัดสรร = 500,000 บาท แผนกเคร่ืองจกั ร 25,000 ช่ัวโมงเครอื่ งจกั ร = 20 บาทตอ่ ชว่ั โมงเครือ่ งจักร อัตราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตจัดสรร = 180,000 บาท แผนกประกอบ 34,000 ชั่วโมงแรงงานทางตรง = 5.29 บาทตอ่ ชั่วโมงแรงงานทางตรง เม่ือนาอัตราคา่ ใช้จ่ายการผลติ ของท้ัง 2 แผนกไปคานวณตน้ ทุนการผลติ ของสนิ ค้า A และ B จะได้ตน้ ทนุ ตอ่ หนว่ ยดังน้ี

6 - 10 การบญั ชตี น้ ทุน 2 ต้นทนุ การผลิต สินค้า A สินค้า B วัตถุดบิ ทางตรง 70.00 55.00 ค่าแรงทางตรง 30.00 30.00 ค่าใช้จา่ ยการผลติ แผนกเครอ่ื งจกั ร (4 ชม. x 20 บาท) 80.00 (2 ชม. x 20 บาท) 40.00 แผนประกอบช้ินสว่ น (1 ชม. × 5.29 บาท) 5.29 (3 ชม. x 5.29 บาท) 15.87 ต้นทนุ ต่อหน่วย 185.29 140.87 จะเห็นได้วา่ ต้นทุนการผลติ รวมของสินคา้ A ไม่เทา่ กบั สินคา้ B อนั เนือ่ งมาจากการ ใช้เวลาในการผลิต และลักษณะการผลิตที่แตกต่างกัน นั่นคือ สินค้า A มีต้นทุนต่อหน่วย เท่ากับ 185.29 บาทตอ่ หน่วย และ สินคา้ B มีตน้ ทุนต่อหนว่ ย เท่ากับ 140.87 บาทต่อหน่วย 3. การกาหนดอตั ราค่าใช้จา่ ยการผลิตโดยใช้ระบบต้นทุนตามฐานกิจกรรม การผลิตสนิ คา้ ในปัจจบุ ันกิจการมีการนาเทคโนโลยีมาใช้ในการผลิตสินค้ามากข้ึน มีความซบั ซ้อนในกระบวนการผลิตมากกว่าทเี่ คยผลิตในอดีต มกี ิจกรรมท่ีเกยี่ วขอ้ งกับการผลิต สนิ ค้าทห่ี ลากหลาย และกิจกรรมแตล่ ะกจิ กรรมเป็นตัวก่อใหเ้ กดิ ตน้ ทุนเกดิ ขนึ้ ดงั นน้ั ระบบการ คานวณต้นทนุ ผลติ ภณั ฑท์ ี่พฒั นาเพ่ือใหก้ ารคานวณต้นทุนผลิตภัณฑ์มคี วามถกู ต้องมากขนึ้ ให้ เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมท่ีมีการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ระบบต้นทุนตามฐานกิจกรรม (Activity - based Costing : ABC) จึงเปน็ ระบบท่ีนามาใชเ้ พือ่ ให้การคานวณค่าใช้จ่ายการผลติ มีความถูกต้องมากข้ึน (ศศิวิมล มีอาพล, 2558 : 4-3) เนื่องจากปัจจัยสาคัญท่ีทาให้ค่าใช้จ่าย การผลิตจะมากหรอื นอ้ ยขนึ้ อยกู่ บั กจิ กรรมทน่ี ามาใชใ้ นการผลิต อีกท้ัง กจิ กรรมแตล่ ะประเภทมี สาเหตทุ ีท่ าใหเ้ กิดตน้ ทนุ แตกต่างกัน ไม่ไดข้ ้นึ อยู่กบั แรงงานคนหรือเครื่องจักรเพียงอย่างเดียว ทม่ี ีผลตอ่ การคดิ ต้นทุนคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต ดงั นนั้ ในปจั จบุ ันจงึ มีการนาเอาระบบต้นทุนตามฐาน กจิ กรรม มาเป็นระบบการคานวณค่าใช้จ่ายการผลิตเพื่อมาแก้ไขปัญหาของระบบการคานวณ ต้นทุนผลิตภัณฑ์แบบเดิมให้มีความถูกต้องมากขึ้น โดยคานึงถึงสาเหตุที่แท้จริงท่ีทาให้เกิด ต้นทุนหรอื ค่าใชจ้ ่ายนน้ั หรอื เป็นการคดิ คา่ ใช้จา่ ยการผลติ ของแตล่ ะกจิ กรรม โดยหาสาเหตุท่ีมี ความสัมพันธ์อย่างเป็นเหตุเป็นผล (Cause and Effect Relationship) ระหว่างต้นทุนหรือ คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ดังกลา่ วกบั เกณฑก์ ารปนั ส่วนต้นทนุ (Horngren et al., 2015 : 184) ดงั นน้ั ระบบตน้ ทุนตามฐานกจิ กรรมเปน็ ระบบการจัดสรรตน้ ทุน โดยเฉพาะอย่างย่ิงใน ส่วนของคา่ ใช้จ่ายการผลิตให้กับกลุ่มหรือศูนย์ของกิจกรรม (Activity Cost Pools) ท่ีเกี่ยวข้อง กับการผลิตสินค้าแต่ละชนิดก่อนอันดับแรก หลังจากนั้นแต่ละกลุ่มของกิจกรรมค่อยทาการ คานวณอัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตจัดสรรตอ่ หน่วยของแตล่ ะกิจกรรม (Activity - based Overhead Rate) ตามจานวนของกจิ กรรมหรอื สาเหตทุ ท่ี าใหเ้ กดิ ต้นทุนของกิจกรรมนน้ั ๆ ซ่งึ สาเหตุท่ที าให้ เกิดต้นทุน เรียกว่า ตัวผลักดันต้นทุน (Cost Drivers) หลังจากน้ันค่อยจัดสรรต้นทุนเข้าสู่

บทที่ 6 ค่าใช้จ่ายการผลติ ประจาแผนก และการปันสว่ นค่าใชจ้ ่ายการผลติ 6 - 11 ผลติ ภณั ฑ์แต่ละประเภท ตามจานวนของตัวผลักดันต้นทุน แต่ละผลิตภัณฑ์ ถ้ามีกระบวนการ ผลิตท่มี ีความซบั ซ้อนแตกต่างกนั การใช้จานวนตัวผลกั ดนั ต้นทนุ ย่อมไมเ่ ท่ากนั และจะสง่ ผลให้ ตน้ ทุนหรือคา่ ใช้จ่ายการผลิตท่ถี กู จัดสรรเข้าสูต่ ัวผลติ ภัณฑแ์ ตล่ ะประเภทไมเ่ ทา่ กนั ดว้ ย การคานวณต้นทุนผลิตภัณฑ์ตามระบบต้นทุนตามฐานกิจกรรม มีข้ันตอนในการ คานวณ ดังนี้ 1. จัดทารายละเอียดเก่ียวกับกระบวนการผลิตตั้งแต่เริ่มแรกจนกระท่ังถึงกระบวน สดุ ท้ายของการผลติ ระบุกิจกรรม (Activities) หลักๆ ในแต่ละกระบวนการผลิตที่เก่ียวข้องกับ การผลิตสนิ คา้ แตล่ ะชนดิ 2. กาหนดตัวผลักดันตน้ ทนุ (Cost Drivers) หรือ สาเหตุท่ีทาให้เกิดต้นทุนในกิจกรรม ทเี่ ก่ียวกบั การผลิตสินค้านั้นๆ ซึ่งตัวผลักดันต้นทุนน้ันต้องมีความเก่ียวข้องสัมพันธ์กับต้นทุน หรือคา่ ใชจ้ า่ ยนน้ั ๆโดยตรง (Cause and Effect Relationship) 3. จัดสรรค่าใช้จ่ายการผลิตให้กับแต่ละกิจกรรม (Activity Cost Pools) ที่อยู่ใน กระบวนการผลติ 4. คานวณอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตต่อหน่วยของตัวผลักดันต้นทุน ((Activity-based Overhead Rate or Cost per Driver) ของแต่ละกจิ กรรม โดยการคานวณหาอัตราค่าใชจ้ า่ ยการ ผลิตจัดสรรตอ่ หนว่ ยของตัวผลักดันต้นทุน สามารถคานวณไดด้ ังน้ี อัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตจดั สรร = ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ ของกจิ กรรมน้นั ๆ ต่อหน่วย ของตวั ผลักดันตน้ ทนุ จานวนตัวผลักดนั ต้นทนุ ของกจิ กรรมนั้นๆ 5. จดั สรรค่าใชจ้ า่ ยการผลติ สาหรับแต่ละกิจกรรม (Manufacturing Overhead) ให้กับ ผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดตามจานวนตัวผลักดันต้นทุนของแต่ละกิจกรรมที่ผลิตภัณฑ์น้ันๆ ใช้ ซึ่ง การคานวณค่าใชจ้ ่ายการผลิตของแต่ละกิจกรรม สามารถคานวณไดด้ ังน้ี ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ ของแตล่ ะกจิ กรรม = จานวนตวั ผลกั ดนั ตน้ ทุน X อตั ราคา่ ใชจ้ า่ ยการ ทผี่ ลติ ภณั ฑ์ใชผ้ ลติ ผลติ ต่อหนว่ ยของ ของแต่ละกิจกรรม ตวั ผลกั ดันตน้ ทนุ 6. คานวณค่าใช้จา่ ยการผลติ ต่อหน่วยของผลติ ภณั ฑแ์ ต่ละชนิด โดยรวมคา่ ใช้จา่ ยการ ผลิตของแตล่ ะกิจกรรมที่เป็นของผลิตภณั ฑน์ ั้น และหารด้วยปรมิ าณสินคา้ ทีผ่ ลติ ดังนี้ คา่ ใช้จา่ ยการผลิตต่อหนว่ ย = คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ รวมทกุ กิจกรรมของผลติ ภณั ฑ์นนั้ จานวนหน่วยท่ีผลิตได้ (หนว่ ย)

6 - 12 การบญั ชตี ้นทุน 2 เม่ือคานวณค่าใช้จ่ายการผลิตตอ่ หน่วยได้แล้ว จะสามารถคานวณต้นทุนผลิตภัณฑ์ต่อ หนว่ ยไดต้ ่อไป (Product Cost per unit) ซ่ึงประกอบด้วย วัตถุดิบทางตรง ค่าแรงงานทางตรง และค่าใช้จ่ายการผลิตตอ่ หนว่ ยที่คานวณโดยใช้ระบบต้นทุนตามฐานกิจกรรมน่ันเอง เพ่ือให้เข้าใจการกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรตามระบบต้นทุนตามฐาน กจิ การม จะแสดงตวั อย่างการคานวณ ดงั แสดงในตวั อย่างท่ี 6.3 ตวั อย่างท่ี 6.3 บริษัท ฟา้ คราม จากดั เป็นบรษิ ทั ผู้ผลติ และจาหน่ายสินคา้ 2 ชนดิ หนงึ่ ได้แก่ สนิ ค้า A และสินค้า B จานวนสินค้าทีผ่ ลิต เทา่ กับ 20,000 หนว่ ย และ 10,000 หน่วย ตามลาดับ ในการ ผลติ สินค้าทงั้ สองชนิด มีแผนกผลิต 2 แผนก ได้แก่ แผนกตัดแบบและแผนกประกอบช้ินส่วน โดยมตี น้ ทุนที่เกิดข้นึ ในแผนกผลติ ทั้งสองแผนก ดังน้ี แผนกตัดแบบ 1,200,000 บาท แผนกประกอบชิ้นสว่ น 1,800,000 บาท รวม 3,000,000 บาท ตน้ ทนุ การผลติ ประกอบด้วย วัตถุดบิ ทางตรง สินค้า A สินค้า B คา่ แรงงานทางตรง 100 80 50 25 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิตของทัง้ สองแผนก สามารถแบง่ ไปตามกจิ กรรมทเ่ี กี่ยวขอ้ ง ได้ดังนี้ กิจกรรม ค่าใช้จา่ ยการผลิต (บาท) กจิ กรรมการจัดซือ้ วตั ถุดบิ กจิ กรรมการตดิ ตงั้ เครอ่ื งจักร 1,100,000 กจิ กรรมการขน้ึ รปู 375,000 กิจกรรมการตรวจสอบคุณภาพ 1,125,000 รวม 400,000 3,000,000 โดยท่ีกิจกรรมทีเ่ ก่ียวขอ้ งมีตวั ผลักดนั ต้นทนุ ของแตล่ ะกิจกรรม ดังนี้

บทท่ี 6 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิตประจาแผนก และการปนั ส่วนค่าใชจ้ ่ายการผลิต 6 - 13 กิจกรรม ตวั ผลกั ดนั ต้นทนุ จานวนตวั จานวนตวั ผลกั ดนั ผลกั ดนั ต้นทนุ ต้นทนุ ท่ีใช้ กจิ กรรมการจัดซอ้ื วัตถดุ บิ จานวนคร้งั ของการจดั ซื้อ กิจกรรมการตดิ ตง้ั เครื่องจักร จานวนครง้ั ของการติดตง้ั 5,000 ครงั้ สินค้า A สินค้า B กิจกรรมการข้ึนรูป จานวนชว่ั โมงเคร่อื งจกั ร 2,500 คร้ัง ผลติ ผลิต กจิ กรรมการตรวจสอบ จานวนครง้ั ของการ 40,000 ชม. คณุ ภาพ ตรวจสอบ 2,000 ครงั้ 20,000น. 10,000น. 3,000 2,000 1,500 1,000 30,000 10,000 1,200 800 จากขอ้ มลู ขา้ งต้น ผ้บู ริหารของบริษทั ตอ้ งการให้พนกั งานบัญชคี านวณคา่ ใช้จา่ ยการ ผลิตโดยใชร้ ะบบต้นทนุ ตามฐานกิจกรรม เพอ่ื นาข้อมลู ไปใชว้ างแผนการดาเนนิ งานในอนาคต วิธีการคานวณ จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ สามารถคานวณอตั ราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตแยกแตล่ ะกจิ กรรม ไดด้ ังน้ี อัตราค่าใช้จา่ ยการผลิตจดั สรร = คา่ ใช้จา่ ยการผลติ ของกจิ กรรมนน้ั ๆ ตอ่ หน่วยของตวั ผลักดันตน้ ทนุ จานวนตัวผลกั ดันตน้ ทุนของกจิ กรรมน้นั ๆ 1) จัดสรรค่าใชจ้ ่ายการผลติ ของแต่ละกิจกรรมใหก้ บั ผลติ ภณั ฑ์แตล่ ะชนิด กิจกรรม อตั ราค่าใช้จ่ายการผลิตต่อหน่วย ค่าใช้จ่ายการผลิตของแต่ละกิจกรรม กจิ กรรมการจดั ซอื้ วัตถดุ บิ ของตวั ผลกั ดนั ต้นทนุ สินค้า A (บาทต่อหน่ วย) (บาท) 1,100,000/5,000 คร้งั = 220 (3,000 x 220) = 660,000 กจิ กรรมการติดตัง้ 375,000/2,500 คร้ัง = 150 (1,500 x 150) = 225,000 เครอื่ งจักร = 843,750 กจิ กรรมการข้ึนรูป 1,125,000/40,000ชม = 28.125 (30,000 x 28.125) กิจกรรมการตรวจสอบ 400,000/2,000 คร้ัง = 200 (1,200 x 200) = 240,000 คณุ ภาพ (1,968,750/20,000) 1,968,750 รวม = 98.44 คา่ ใช้จ่ายการผลติ /หน่วย

6 - 14 การบัญชตี น้ ทุน 2 กิจกรรม อตั ราค่าใช้จ่ายการผลิตต่อหน่วย ค่าใช้จ่ายการผลิตของแต่ละกิจกรรม กิจกรรมการจดั ซ้อื วตั ถดุ บิ ของตวั ผลกั ดนั ต้นทุน สินค้า B (บาทต่อหน่ วย) (บาท) (2,000 x 220) 1,100,000/5,000 ครัง้ = 220 = 440,000 กิจกรรมการติดต้ัง 375,000/2,500 คร้งั = 150 (1,000 x 150) = 150,000 เครอื่ งจักร 1,125,000/40,000ชม. = 28.125 (10,000 x 28.125) = 281,250 กจิ กรรมการขึ้นรูป กิจกรรมการตรวจสอบ 400,000/2,000 ครัง้ = 200 (800 x 200) = 160,000 คณุ ภาพ (1,031,250/10,000) 1,031,250 รวม = 103.125 คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต/หนว่ ย 2) คานวณตน้ ทุนผลิตภณั ฑข์ องสนิ คา้ แตล่ ะชนดิ ส่วนประกอบของผลิตภณั ฑ์ ต้นทุนต่อหน่วย (บาทต่อหน่วย) สินค้า A สินค้า B วัตถดุ ิบทางตรง 100.00 80.00 คา่ แรงทางตรง 50.00 25.00 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิต 98.44 103.13 รวม 248.44 208.13 ดงั น้นั จากการคานวณอัตราค่าใช้จา่ ยการผลติ โดยใช้ระบบการคานวณต้นทุนตามฐาน กิจกรรม สินค้า A และสินค้า B มีต้นทุนต่อหน่วย เท่ากับ 248.44 บาทต่อหน่วย และ 208.13 บาทต่อหนว่ ย

บทที่ 6 คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ประจาแผนก และการปนั ส่วนค่าใช้จ่ายการผลติ 6 - 15 การปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการให้แผนกผลิต การปนั ส่วนหรอื จัดสรรต้นทุน (Cost Allocation) หมายถงึ กระบวนการติดตามต้นทุน (Cost Assignment) ซึ่งมีความสัมพันธ์กับวัตถุประสงค์ท่ีต้องการจะวัด (Cost Objective) ซึ่ง วัตถุประสงค์หลักของการบัญชีค่าใช้จ่ายการผลิต คือ การนาต้นทุนท่ีเก่ียวข้องกับการผลิต รวมเข้าไปในแต่ละผลิตภัณฑ์หรือแต่ละงาน (ประภาภรณ์ เกียรติกุลวัฒนา, 2558 : 106) และ พยายามจดั สรรต้นทุนเหล่านัน้ ให้เขา้ ตามวตั ถุประสงค์ดงั กล่าว ซ่ึงการปนั ส่วนต้นทุนเข้าหน่วย วัดต้นทุนควรใช้เกณฑ์การปันส่วนที่เหมาะสม (ดวงมณี โกมารทัต, 2559 : 247) ตัวอย่างเช่น กจิ การแห่งหนง่ึ ผลติ สนิ คา้ 3 ชนิด คือสินค้า A และ B กิจการต้องการทราบค่าใช้จ่ายการ ผลิตท่ีเป็นของสินค้า A และ B ว่าเท่ากับเท่าใด ซ่ึงกิจการจะต้องติดตามและคานวณว่า คา่ ใช้จ่ายการผลติ ทค่ี วรจะใช้ในการผลิตสินค้า A และ B เทา่ กับเท่าใด ซ่ึงค่าใช้จ่ายการผลิตที่ เกิดข้ึนไม่จาเป็นว่าจะต้องมาจากแผนกผลิตสินค้าทั้งสองชนิดเพียงเท่านั้น แต่อาจจะมาจาก แผนกอื่นๆ ที่แผนกผลิตไปใช้บริการ ซึ่งต้นทุนเหล่าน้ี เรียกว่า ต้นทุนทางอ้อม (Indirect Costs) แต่ถือว่าเป็นค่าใช้จ่ายการผลิตเช่นกัน เมื่อรวบรวมค่าใช้จ่ายการผลิตได้ครบถ้วนก็จะ ปันสว่ นตน้ ทนุ หรือค่าใชจ้ า่ ยท้งั หมดเข้าสู่ตัวผลิตภณั ฑน์ นั่ เอง ธรุ กจิ ทที่ าการผลิตสินค้าขนาดใหญ่ จะมีการแบ่งแผนกการทางานออกเป็น 2 แผนก ได้แก่ แผนกผลิต (Production Departments) และ แผนกบริการ (Service Departments) โดยท่ัวไปค่าใชจ้ ่ายการผลิตท่ีเกิดขึ้นไมไ่ ดม้ แี ต่เฉพาะในแผนกผลิตเท่านั้น แต่แผนกผลิตได้ไป ใช้บริการจากแผนกหรือหน่วยงานอ่ืนด้วย เช่น แผนกซ่อมบารุง แผนกอาคารสถานที่ ดังน้ัน เพ่อื ใหก้ ารคานวณต้นทุนการผลติ มคี วามถกู ตอ้ ง ครบถว้ นมากย่งิ ขึน้ กิจการจึงจาเป็นจะต้องมี การติดตามต้นทุนของแผนกบริการโดยการจัดสรรหรือปันส่วนต้นทุนท่ีเกิดขึ้นในแผนกบริการ ให้กับแผนกผลิต เพื่อนาไปรวมเป็นต้นทุนการผลิตของสินค้าชนดิ ใดชนิดหนงึ่ ลักษณะของแผนกผลติ และแผนกบริการท้ังสองแผนกมีหน้าท่ีและลักษณะงานท่ีสาคัญ แตกตา่ งกนั ดังนี้ 1. แผนกผลิต เป็นแผนกท่ีมีหน้าที่ในการผลิตสินค้าโดยตรง เช่น โรงงานผลิตเส้ือผ้า สาเร็จรูป จะมแี ผนกผลติ คอื แผนกตัดผ้า แผนกเย็บ สว่ นโรงงานผลติ รถยนต์ มแี ผนกตัดเหล็ก แผนกประกอบช้ินส่วน แผนกพน่ สี เป็นต้น 2. แผนกบริการ เปน็ แผนกทีไ่ ม่ได้มีหน้าทใ่ี นการผลิตสนิ คา้ โดยตรง แต่จะทาหน้าท่ีใน การสนับสนุน อานวยความสะดวกในการผลิตให้แผนกผลิตทางานได้อย่างต่อเน่ือง หรือเป็น แผนกทีใ่ ห้บรกิ ารแผนกบรกิ ารดว้ ยกันเอง เช่น โรงงานผลิตเสื้อผ้าสาเร็จรูป จะมีแผนกบริการ คือ แผนกซ่อมบารงุ เครื่องจักร แผนกทรัพยากรมนุษย์ สว่ นโรงงานผลติ รถยนต์ มีแผนกอาคาร สถานท่ี แผนกบารุงรักษา แผนกซ่อมแซม แผนกบัญชตี น้ ทุน เป็นตน้

6 - 16 การบญั ชีตน้ ทุน 2 ขนั้ ตอนการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการให้แผนกผลิต จากหน้าที่ของแผนกผลิตและแผนกบริการข้างต้น จะเห็นได้ว่าแผนกผลิตมีการใช้ บริการจากแผนกบริการในบางกิจกรรม เช่น เม่ือเคร่ืองจักรเสีย ต้องได้รับการซ่อมแซมจาก แผนกซ่อมบารุงเครื่องจักร หรือ การเก็บข้อมูลและบันทึกบัญชีเก่ียวกับต้นทุนสินค้าจะมี พนกั งานแผนกบญั ชีต้นทนุ มีหนา้ ที่ในการเกบ็ รวบรวมข้อมูลและบันทึกบญั ชตี น้ ทุนการผลิต ซ่ึง ท้งั สองแผนกมีตน้ ทนุ หรอื ค่าใชจ้ ่ายเกดิ ข้ึน ดังน้นั เพ่ือให้ค่าใช้จ่ายการผลิตมีความถูกต้องและ ครบถ้วน ต้องมกี ารรวบรวมคา่ ใชจ้ า่ ยทเี่ กิดข้ึนในแผนกอืน่ ๆ ปนั สว่ นไปให้กับแผนกผลติ แผนก ผลติ เองก็ทาการรวบรวมค่าใช้จ่ายการผลติ ที่เกดิ ขน้ึ ในแผนก แลว้ นาไปรวมกบั ค่าใชจ้ ่ายที่ได้รบั การปันสว่ นมา หลังจากนนั้ ตน้ ทนุ ทั้งหมดทีค่ านวณได้จะถกู โอนเขา้ สู่สนิ ค้าแต่ละชนิด ดังแสดง ข้ันตอนการรวบรวมต้นทนุ ดงั แสดงในภาพท่ี 6.1 ต้นทนุ ท่ี แผนก แผนกผลติ สนิ ค้า A เกิดขึ้น บริการ 1 สินค้า B ในแต่ละ (ซ่อมแซม) แผนก แผนกบริการ แผนกผลิต (บรหิ าร 2 โรงงาน) แผนกผลติ 3 ต้นทุนท่ีปันของแตล่ ะแผนกโดยตรง ต้นทุนท่ปี ันสว่ นจากแผนกบริการเขา้ สูแ่ ผนกผลติ ต้นทุนท่คี านวณเขา้ ส่ตู วั ผลิตภณั ฑ์หรอื สินคา้ ภาพที่ 6.1 หลกั การปันส่วนต้นทุน ทมี่ า: (ดวงมณี โกมารทตั , 2559 : 247) หลกั การปันสว่ นตน้ ทุน เป็นการโอนค่าใช้จ่ายทีเ่ กิดขึน้ ในแผนกอน่ื ๆ หรอื แผนกบริการ โดยโอนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการนั้นเข้าสู่แผนกผลิต เมื่อพิจารณาจากภาพที่ 6.1 สามารถสรปุ เปน็ ขน้ั ตอนการปนั ส่วนตน้ ทุน ตามลาดบั ดังนี้

บทท่ี 6 ค่าใช้จา่ ยการผลติ ประจาแผนก และการปนั สว่ นค่าใชจ้ ่ายการผลติ 6 - 17 ขนั้ ท่ี 1 เก็บรวบรวมค่าใช้จ่ายการผลิตที่เป็นของแผนกต่างๆ ก่อน โดยใช้หลักการ บัญชีต้นทุน อาจจะรวบรวมต้นทุนตามลักษณะการดาเนินงานประเภทเดียวกันไว้ในกลุ่ม เดยี วกนั เช่น แยกค่าใชจ้ ่ายทเ่ี กีย่ วกับการจัดหาวตั ถุดิบ ไว้ตา่ งหากจากคา่ ใช้จา่ ยการผลิต เป็น ต้น สาหรับกรณีที่กิจการมีการแบ่งแผนกเป็นแผนกผลิตและแผนกบริการ ก็จะรวบรวม ค่าใช้จ่ายที่เป็นของแผนกนั้นๆ โดยตรง ค่าใช้จ่ายทางตรงที่เป็นของแผนกผลิตและแผนก บรกิ าร ได้แก่ เงนิ เดอื นหัวหนา้ คนงาน คา่ แรงงานทางออ้ ม คา่ ลว่ งเวลา วตั ถดุ บิ ทางออ้ มและ วัสดโุ รงงาน ค่าเส่อื มราคาของเครอื่ งจักรและอุปกรณต์ า่ งๆ ที่อยใู่ นแผนกนน้ั ๆ เปน็ ต้น ขนั้ ที่ 2 ปันส่วนต้นทุนหรือค่าใช้จ่ายที่เป็นของแผนกบริการเข้าสู่แผนกผลิตโดยใช้ เกณฑ์การปันส่วนที่เหมาะสม ซ่ึงการเลือกเกณฑ์ท่ีเหมาะสม จะเป็นเกณฑ์ที่แสดงให้เห็นถึง ความสมั พนั ธร์ ะหว่างต้นทุนของแผนกบรกิ ารกบั ลกั ษณะการบรกิ าร เช่น แผนกซ่อมแซมอาจ เลอื กชว่ั โมงในการใหบ้ ริการแก่แผนกผลิตเป็นเกณฑ์ในการปันส่วนต้นทุนของแผนกซ่อมแซม เป็นต้น ขนั้ ที่ 3 รวบรวมตน้ ทนุ ทไ่ี ดร้ ับการปนั สว่ นมาจากแผนกบริการโดยรวมเข้ากับต้นทุนที่ เป็นของแผนกผลิตโดยตรง ดังนั้น ค่าใช้จ่ายการผลิตท้ังหมดจะถูกสะสมอยู่ในแผนกผลิตทุก แผนกครบถว้ นแลว้ และนาไปคดิ เป็นตน้ ทนุ สินคา้ แต่ละชนดิ ตอ่ ไป วิธีการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการให้แผนกผลิต แผนกบริการเปน็ แผนกที่ใหบ้ ริการแผนกอื่นๆ ช่วยสนับสนุน และอานวยความสะดวก ใหแ้ ผนกอืน่ ๆ ทม่ี าใช้บริการทางานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งลักษณะของการบริการมีหลาย ประเภท เชน่ งานบรกิ ารซ่อมแซมและบารุงรักษา งานด้านบคุ ลากรและสวัสดิการ งานด้าน การออกแบบพัฒนาผลติ ภณั ฑ์ เป็นต้น แผนกที่มีหน้าที่ให้บริการนี้ อาจจะให้บริการโดยตรง กับแผนกผลิตด้านเดียว หรือมีการแลกเปล่ียนบริการกันระหว่างแผนกผลิตและแผนกบริการ หรือแผนกบริการด้วยกันเอง ดังน้ัน จึงมีการกาหนดวิธีการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตจาก แผนกบริการเขา้ สู่แผนกผลิตได้เป็น 3 วธิ ี ไดแ้ ก่ 1) วิธกี ารปนั ส่วนโดยตรง 2) วิธีการปันส่วน ตามลาดับขนั้ และ 3) วิธีการปนั ส่วนโดยใช้วธิ ีพชี คณิต เพือ่ ให้เขา้ ใจวิธกี ารปนั สว่ นต้นทุนแต่ละ วิธีให้มากขึน้ สามารถอธิบายรายละเอยี ดการคานวณ ได้ดงั น้ี (ปรับปรุงจากดวงมณี โกมารทัต, 2559 : 248 - 252)

6 - 18 การบญั ชตี ้นทุน 2 1. วิธีการปันส่วนโดยตรง วิธีการปันส่วนโดยตรง (Direct Allocation Method)เป็นวิธีที่นิยมใช้เพราะการ คานวณง่าย สะดวก และไม่ยุ่งยาก ซ่ึงหลักการปันส่วนวิธีนี้จะเป็นการปันส่วนค่าใช้จ่ายการ ผลิตที่เกิดขึ้นในแผนกบริการจะโอนเข้ากับแผนกผลิตตามที่แผนกผลิตมาใช้บริการ โดยไม่ คานงึ ถงึ บริการท่ใี หร้ ะหวา่ งแผนกบรกิ ารดว้ ยกนั เชน่ โรงงานแห่งหนงึ่ มีแผนกผลิตสองแผนก คือ แผนกประกอบและแผนกตกแต่ง และแผนกบริการ คือ แผนกซ่อมแซมและแผนกบริหาร ลกั ษณะการบรกิ ารของแต่ละแผนกในโรงงานเป็นการให้บริการแก่แผนกผลิตและให้บริการซึ่ง กนั และกนั แตเ่ มื่อนาวิธกี ารปนั ส่วนโดยตรงมาใช้ ก็จะพจิ ารณาเฉพาะการบริการทใ่ี ห้แก่แผนก ผลติ เทา่ นั้น น่นั คือจะปันส่วนค่าใช้จ่ายท่ีเกิดข้ึนของแผนกซ่อมแซมและแผนกบริหารโรงงาน ให้แกแ่ ผนกประกอบและแผนกตกแต่งโดยตรง ดงั แสดงการปันสว่ นตามภาพที่ 6.2 ต้นทุนทางตรง แผนกผลติ ตน้ ทุนทางตรง - ประกอบ แผนกบรกิ าร ซ่อมแซม ตน้ ทนุ ทางตรง แผนกบริการ ต้นทนุ ทางตรง บริหารโรงงาน แผนกผลิต - ตกแต่ง ปนั สว่ นตน้ ทุนเข้าแผนกผลิต ภาพท่ี 6.2 วธิ กี ารปนั สว่ นโดยตรง ท่ีมา: (ดวงมณี โกมารทตั , 2559 : 249) เพอ่ื ใหเ้ ข้าใจเกย่ี วกบั การปันสว่ นต้นทุนวิธีการปนั ส่วนโดยตรง ดงั แสดงการคานวณใน ตวั อยา่ งที่ 6.4

บทที่ 6 คา่ ใช้จา่ ยการผลติ ประจาแผนก และการปนั สว่ นคา่ ใชจ้ ่ายการผลิต 6 - 19 2. วิธีการปันส่วนตามลาดบั ขนั้ วิธีการปันส่วนตามลาดับข้ัน (Step Allocation Method) เป็นวิธีการปันส่วนที่ ยงุ่ ยากกวา่ วิธีการปันส่วนโดยตรง เพราะจะพจิ ารณาการบริการระหวา่ งแผนกบริการดว้ ยกนั เอง ประกอบด้วย เช่น แผนกซ่อมแซมและแผนกบริหารโรงงานต่างก็ให้บริการซึ่งกันและกัน รวมท้ังให้บริการแก่แผนกผลิตด้วย แต่การท่ีจะคานวณการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของ แผนกบรกิ ารท่ใี หร้ ะหว่างกันน้ีตอ้ งพจิ ารณาว่า แผนกใดที่มาใช้บริการมากกว่า ควรจะปันส่วน ค่าใช้จ่ายการผลติ มากกวา่ แผนกทม่ี าใชบ้ ริการน้อยกว่า ดังนนั้ จึงมกี ารกาหนดกฎเกณฑ์ในการ ปันส่วนค่าใช้จ่ายของแผนกบริการโดยจัดลาดับก่อนหลังตามความเหมาะสมกับลักษณะการ ดาเนินงานของกิจการ ตามหลักเกณฑ์โดยทั่วไปในการปันส่วนตามลาดับขั้น มีหลักเกณฑ์ ดังนี้ 2.1. พิจารณาหาแผนกบรกิ ารทีใ่ ห้บริการแก่แผนกผลติ และแผนกบริการอ่ืนๆ มาก ที่สดุ แล้วปันสว่ นคา่ ใชจ้ ่ายของแผนกน้ีไปใหแ้ ผนกอน่ื ๆ เป็นอนั ดบั แรก 2.2. หลังจากนน้ั จะพิจารณาปนั ส่วนคา่ ใชจ้ ่ายของแผนกบริการที่ใหบ้ ริการลาดับรอง ลงไปเปน็ อันดับท่สี อง เม่ือได้ปันสว่ นค่าใช้จ่ายของแผนกบริการใดไปให้แกแ่ ผนกอื่นๆ แล้ว ก็ ไมต่ ้องปนั สว่ นใหแ้ ผนกอื่นอกี คือ ไมต่ ้องนาเอาค่าใชจ้ ่ายของแผนกอน่ื มาปันส่วนใหแ้ ผนกน้ีอกี 2.3. ปันส่วนตามข้อ 2.2 จนกระทั่งแผนกบริการปันส่วนค่าใช้จ่ายให้กับแผนก บรกิ ารจนครบทกุ แผนก ดงั แสดงขน้ั ตอนการปนั สว่ นตน้ ทนุ ตามภาพที่ 6.3 ตน้ ทุนทางตรง แผนกผลติ - ประกอบ ต้นทุนทางตรง แผนกบรกิ าร ต้นทนุ ทางตรง บริหารโรงงาน แผนกบริการ ซอ่ มแซม ตน้ ทนุ ทางตรง แผนกผลติ - ตกแต่ง ปนั สว่ นต้นทนุ แผนกบรหิ ารโรงาน เป็นลาดับที่ 1 ปันสว่ นต้นทุนแผนกซอ่ มแซมเขาแผนกผลิต เปน็ ลาดับที่ 2 ภาพที่ 6.3 วิธีการปันส่วนตามลาดบั ขนั้ ท่ีมา: (ดวงมณี โกมารทัต, 2559 : 251)

6 - 20 การบญั ชีตน้ ทุน 2 3. วิธีการปันส่วนโดยใช้วิธีพีชคณิต วิธีการปันส่วนโดยใช้วิธีพีชคณิต (Algebraic or Reciprocal Allocation Method) วิธีการปันส่วนวิธีน้ีเป็นวิธีท่ีให้ตัวเลขถูกต้องที่สุด เพราะหลักการปันส่วนได้พิจารณาถึงการ บริการท่ีให้ระหว่างกัน (Reciprocal Services) ถ้ามีการให้บริการกันและกันในระหว่างแผนก ตา่ งๆ เป็นจานวนมากควรใช้วิธีน้ี วิธีการปันส่วนโดยใช้วิธีพีชคณิต หลักท่ีนามาใช้ในการปัน สว่ น คือ การสร้างสมการเส้นตรง (Linear Equations) ข้ึนมาเพ่ือหาต้นทุนท้ังหมดของแผนก หลงั จากไดร้ บั บริการจากแผนกอน่ื ๆ อย่างไรก็ตามการใชส้ มการเสน้ ตรงอาจมคี วามย่งุ ยาก ถ้า หากกิจการมีแผนกบริการตั้งแต่สามแผนกข้ึนไป กรณีเช่นน้ีจะใช้วิธีการแมททริกซ์ (Matrix Method) ไปปันส่วนต้นทุนของแผนกบริการแทนวิธีตั้งสมการเส้นตรง ซึ่งคานวณยากในทาง ปฏบิ ตั ิ ความสัมพันธ์ระหว่างแผนกบริการต่อแผนกบริการด้วยกัน รวมทั้งการบริการของ แผนกบรกิ ารทมี ีต่อแผนกผลติ ดงั น้ัน ต้นทุนของแผนกซ่อมแซมจะมีต้นทุนของแผนกบริหาร โรงงานรวมอยู่ด้วย เช่นเดียวกับต้นทุนของแผนกบริหารโรงงานก็จะมีต้นทุนของแผนก ซ่อมแซมรวมอยูด่ ้วย แล้วจึงปันส่วนต้นทุนทั้งหมดของแผนกบริการซ่ึงรวมต้นทุนท่ีได้รับการ ปนั สว่ นแลว้ เขา้ สแู่ ผนกผลติ ตน้ ทุนทางตรง แผนกผลติ -ประกอบ ต้นทุนทางตรง แผนกบรกิ าร บรหิ ารโรงงาน ต้นทนุ ทางตรง แผนกบริการ ซอ่ มแซม ต้นทุนทางตรง แผนกผลติ -ตกแตง่ ตน้ ทุนแผนกบรหิ ารโรงงานปันสว่ น ให้แผนกซอ่ มแซม ต้นทนุ แผนกซอ่ มแซมปันส่วนใหแ้ ผนก บรหิ ารโรงงาน ภาพท่ี 6.4 วธิ กี ารปนั ส่วนโดยใช้วิธพี ีชคณิต ที่มา: (ดวงมณี โกมารทตั , 2559 : 252)

บทท่ี 6 คา่ ใชจ้ ่ายการผลิตประจาแผนก และการปนั สว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลติ 6 - 21 เกณฑท์ ่ีใช้ในการปันส่วนต้นทุน การปนั สว่ นคา่ ใช้จา่ ยการผลิตของแผนกบรกิ ารไปใหแ้ ผนกผลิตได้อย่างถูกต้องหรือให้ ใกล้เคียงความเป็นจริงมากท่ีสดุ นอกจากจะใชว้ ิธีการปนั ส่วนต้นทุนทเี่ หมาะสมแล้ว กิจการยัง ต้องเลือกเกณฑก์ ารปนั สว่ นต้นทุน (Allocation Base) ให้สมั พันธ์กบั ลกั ษณะของการบรกิ ารที่มี ระหว่างแผนกบริการกบั แผนกบริการดว้ ยกัน หรือแผนกบริการกับแผนกผลิตอ่ืนๆ ซึ่งจะส่งผล ต่อตน้ ทนุ ทีจ่ ะปนั ส่วนใหแ้ ผนกตา่ งๆ นั้น ตวั อย่างเกณฑ์การปันส่วนท่ีใช้ในกิจการ ดังแสดงใน ตารางที่ 6.1 ตารางท่ี 6.1 เกณฑท์ ่ใี ชใ้ นการปันส่วนต้นทนุ ของแผนกบรกิ าร (ปรบั ปรุงจากดวงมณี โกมารทัต, 2559 : 252) แผนกบริการ หลกั เกณฑท์ ี่ใช้ในการปันส่วนต้นทุน แผนกอาคารและสถานท่ี แผนกวิศวกรรม จานวนพนื้ ทรี่ วมทกุ แผนก แผนกจดั ซอื้ วัตถุดบิ ชั่วโมงที่ให้บรกิ ารกบั แผนกอืน่ แผนกตรวจสอบคณุ ภาพ จานวนหน่วยของวตั ถดุ ิบ นา้ หนักวัตถดุ ิบ แผนกงบประมาณ ชวั่ โมงทใ่ี ห้บรกิ าร หรือ ตน้ ทนุ วัตถดุ ิบ จานวนหนว่ ยของสนิ คา้ นา้ หนกั ของสนิ คา้ แผนกทรพั ยากรบุคคล ชั่วโมงทีใ่ ห้บรกิ าร หรอื จานวนครั้งของการ แผนกคลงั พสั ดุ ตรวจสอบ แผนกซอ่ มแซมและบารุงรกั ษา บริการท่ใี ห้แกแ่ ผนกตา่ งๆ อาจจะวดั ในรูปของ แผนกกาลังไฟ ชว่ั โมงที่ใหบ้ รกิ าร แผนกบริหารโรงงาน จานวนคนงาน หรือช่ัวโมงทีใ่ ห้บรกิ าร แผนกพยาบาล แผนกโรงอาหาร จานวนวัตถดุ บิ ท่ีเบิกไปใช้ แผนกบญั ชโี รงงาน ช่วั โมงท่ใี ห้บริการ จานวนวสั ดทุ ่ีใชใ้ น ซ่อมแซม หรอื ตน้ ทนุ ของเคร่อื งจักร กิโลวตั ต์ตอ่ ช่ัวโมง จานวนคนงาน หรือ ชว่ั โมงท่ใี หบ้ รกิ าร จานวนคนงาน หรอื ชว่ั โมงท่ใี หบ้ ริการ จานวนคนงาน ชั่วโมงที่ใหบ้ ริการ หรอื จานวนคร้ังในการ บันทกึ รายการ

6 - 22 การบัญชตี น้ ทนุ 2 เพอื่ ให้เข้าใจถึงวิธีปันสว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลติ จากแผนกบริการให้กบั แผนกผลิต จะแสดง การคานวณดงั ตวั อย่างท่ี 6.4 ดังต่อไปนี้ ตวั อย่างท่ี 6.4 บริษทั ลอ้ มดาว จากดั มขี อ้ มูลเก่ยี วกับคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตของแผนกบริการและแผนก ผลิตแตล่ ะแผนก ดังตอ่ ไปน้ี แผนกบรกิ าร แผนกซอ่ มแซม 20,000 บาท แผนกบริหารโรงงาน 40,000 บาท แผนกผลิต แผนกประกอบ 60,000 บาท แผนกตกแต่ง 40,000 บาท ขอ้ มลู เกณฑ์ทีใ่ ชใ้ นการปนั ส่วนคา่ ใช้จา่ ยการผลติ ของแต่ละแผนก มีดังน้ี แผนก ชวั่ โมงที่ให้ จานวน บริการซ่อมแซม คนงาน แผนกซอ่ มแซม (คน) แผนกบริหารโรงงาน (ชว่ั โมง) แผนกประกอบ 10 20 แผนกตกแตง่ 50 10 รวม 350 35 150 45 560 110 กจิ การใชห้ ลักการปันสว่ นคา่ ใชจ้ ่ายของแผนกซ่อมแซมท่ีให้บริการแก่แผนกอ่ืนๆ ตาม ชั่วโมงทใ่ี ห้บริการ สว่ นค่าใชจ้ ่ายของแผนกบริหารโรงงานให้ปันส่วนตามจานวนคนงาน วิธีการคานวณ วิธีการปันส่วนค่าใช้จ่ายของแผนกบริการเข้าสู่แผนกผลิต อาจใช้ตารางแสดงการปัน ส่วนค่าใช้จ่ายของแผนกบริการ ดังแสดงการคานวณในตารางท่ี 6.1 ถึงตารางท่ี 6.3 ซึ่ง สามารถแสดงการปนั ส่วนค่าใชจ้ ่ายแผนกบริการทั้ง 3 วธิ ี ได้ดังน้ี

บทท่ี 6 ค่าใชจ้ ่ายการผลิตประจาแผนก และการปันส่วนคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ 6 - 23 1) วิธีการปันส่วนโดยตรง การปันส่วนค่าใชจ้ า่ ยการผลิตของแผนกบรกิ ารเข้าสู่แผนกผลติ สามารถแสดงการ คานวณ ดงั ตารางที่ 6.1 ดังน้ี ตารางท่ี 6.1 ตารางแสดงการปนั ส่วนคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ของแผนกบริการ ประจาเดอื นมกราคม 25X1 รายการ หลกั เกณฑ์ ยอดรวม แผนกบรกิ าร แผนกผลติ ปันสว่ น (บาท) ประกอบ ตกแต่ง คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ซอ่ มแซม บริหาร รวม โรงงาน 60,000 40,000 ปันส่วนคา่ ใชจ้ า่ ย แผนกบริการ 160,000 20,000 40,000 แผนกซอ่ มแซม ชว่ั โมงที่ (20,000) 14,000(1) 6,000(2) ให้บริการ แผนกบรหิ าร จานวน (40,000) 17,500(3) 22,500(4) โรงงาน คนงาน รวม 160,000 91,500 68,500 การคานวณประกอบตารางที่ 6.1 อัตราการปันสว่ นค่าใชจ้ า่ ยการผลิตแผนกซ่อมแซม = ค่าใช้จ่ายการผลติ ของแผนก (บาท) จานวนชั่วโมงทีใ่ ห้บรกิ าร (ชม.) = 20,000 บาท 500 ชว่ั โมง = 40 บาท / ช่ัวโมง (1) ปนั ส่วนใหแ้ ผนกประกอบ = 350 ช่ัวโมง × 40 บาท = 14,000 บาท (2) ปนั สว่ นให้แผนกตกแต่ง = 150 ชว่ั โมง × 40 บาท = 6,000 บาท

6 - 24 การบัญชตี น้ ทนุ 2 อัตราการปนั ส่วนคา่ ใช้จา่ ยการผลติ แผนกบรหิ ารโรงงาน = คา่ ใชจ้ ่ายการผลิตของแผนก จานวนคนงาน (คน) = 40,000 บาท 80 คน = 500 บาท/คน (3) ปันสว่ นใหแ้ ผนกประกอบ = 35 คน × 500 บาท = 17,500 บาท (4) ปนั ส่วนให้แผนกตกแตง่ = 45 คน × 500 บาท = 22,500 บาท 2) การปันส่วนตามลาดบั ขนั้ จากข้อมลู ของบริษทั ลอ้ มดาว จากดั จะเห็นได้ว่า แผนกบริหารโรงงานให้บริการ ในขอบเขตที่กว้างกว่าแผนกซ่อมแซม จึงปันส่วนต้นทุนของแผนกบริหารโรงงานเป็นอันดับ แรก และของแผนกซ่อมแซมเป็นอันดับหลัง ดังนั้นการปันส่วนต้นทุนตามลาดับขั้น จะ ปรากฏในตาราง ดังตอ่ ไปน้ี ตารางท่ี 6.2 ตารางแสดงการปนั สว่ นคา่ ใช้จา่ ยการผลติ ของแผนกบริการ ประจาเดือนมกราคม 25X1 รายการ หลกั เกณฑ์ ยอดรวม แผนกบริการ แผนกผลติ การปัน (บาท) ประกอบ ตกแต่ง ค่าใช้จา่ ยการผลิต ส่วน 160,000 ซ่อมแซม บรหิ าร รวม โรงงาน 60,000 40,000 ปันส่วนค่าใช้จา่ ย จานวนคน 160,000 แผนกบรกิ าร ชวั่ โมงที่ 20,000 40,000 แผนกบริหารโรงงาน ให้บรกิ าร (1)8,000 (40,000) (2)14,000 (3)18,000 แผนกซ่อมแซม 28,000 (4)19,600 (5)8,400 รวม (28,000) 93,600 66,400

บทที่ 6 คา่ ใช้จา่ ยการผลิตประจาแผนก และการปนั สว่ นคา่ ใชจ้ ่ายการผลิต 6 - 25 การคานวณประกอบตารางที่ 6.2 อตั ราการปนั ส่วนค่าใชจ้ า่ ยแผนกบริหารโรงงาน = ค่าใช้จา่ ยการผลิตท้ังหมดของแผนก จานวนคนงานในแผนกอื่นๆ (คน) = 40,000 บาท 100 คน = 40 บาทตอ่ คน (1) แบง่ ใหแ้ ผนกซ่อมแซม 20 คน × 40 บาท = 8,000 บาท (2) แบง่ ใหแ้ ผนกประกอบ 35 คน × 40 บาท = 14,000 บาท (3) แบง่ ให้แผนกตกแตง่ 45 คน × 40 บาท = 18,000 บาท อตั ราการปนั ส่วนค่าใชจ้ า่ ยแผนกซ่อมแซม = คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตรวมทไี่ ด้รบั การปันส่วน จานวนชั่วโมงให้บริการแกแ่ ผนอ่นื ๆ (ชม.) = 20,000 + 8000 500 ชัว่ โมง = 56 บาทตอ่ ชวั่ โมง (4) แบง่ ใหแ้ ผนกประกอบ = 350 ชวั่ โมง × 56 บาท = 19,600 บาท (5) แบง่ ให้แผนกตกแตง่ = 150 ชวั่ โมง × 56 บาท = 8,400 บาท 3) วิธีการปันส่วนโดยใช้วิธีพีชคณิ ต วิธีนจ้ี ะคานงึ ถึงบริการทีใ่ ห้ระหวา่ งแผนกบริการดว้ ยกนั ถา้ หากกิจการตอ้ งการใช้ วิธกี ารปนั ส่วนโดยใช้วิธพี ีชคณิตปันสว่ นค่าใช้จา่ ยในแผนก ตอ้ งพิจารณาลกั ษณะการบริการที่ คาดวา่ จะไดร้ บั จากแผนกต่างๆ เสยี ก่อน สมมติว่าสมหุ ์บญั ชโี รงงานของบรษิ ัท ล้อมดาว จากดั ได้ประเมินอัตราร้อยละของบรกิ ารท่ีเกดิ ขน้ึ ในระหวา่ งแผนกบรกิ ารด้วยกันและแกแ่ ผนกผลิต ดังต่อไปนี้ บริการท่ไี ด้รบั จากแผนก ซ่อมแซม บรหิ ารโรงงาน แผนกบริการ ซอ่ มแซม - 9% บรหิ ารโรงงาน 20% - แผนกผลติ ประกอบ 35% 64% ตกแตง่ 45% 27% รวม 100% 100%

6 - 26 การบัญชีต้นทนุ 2 การปันสว่ นคา่ ใชจ้ า่ ยของแผนกบรกิ ารวิธนี จ้ี ะใชส้ มการซ่ึงคานวณดังนี้ คา่ ใช้จา่ ยของแผนกซ่อมแซมท้งั ส้นิ = ค่าใชจ้ า่ ยทางตรงของแผนก + 9% ของคา่ ใช้จา่ ยใน แผนกบริหารโรงงาน คา่ ใชจ้ ่ายของแผนกบรหิ ารโรงงาน = ค่าใช้จา่ ยทางตรงของแผนก + 20% ของค่าใชจ้ า่ ยใน แผนกซ่อมแซม ให้ X เป็นคา่ ใชจ้ า่ ยรวมของแผนกซอ่ มแซม และ Y เป็นค่าใชจ้ า่ ยรวมของแผนกบริหารโรงงาน ฉะนั้น X = 20,000 + 9% (Y)…………………………….(1) และ Y = 40,000 + 20% (X)…………………………….(2) แทนคา่ Y ในสมการ (1) X = 20,000 + 0.09 (40,000 + 0.2X) = 20,000 + 3,600 + 0.018X = 23,600 + 0.018 X 0.982X = 23,600 X = 24,032.59 หรือ ประมาณ 24,033 บาท (ปัดเศษ) แทนคา่ X = 24,033 ในสมการ (2) Y = 40,000 + 20% (X) = 40,000 + 0.2 (24,033) = 40,000 + 4,806.60 = 44,806.60 บาท หรอื ประมาณ 44,807 บาท (ปัดเศษ) เมือ่ ไดค้ า่ X และ Y แล้วขัน้ ตอ่ ไป คอื นาคา่ ท้งั สองค่า ไปปนั ส่วนตน้ ทนุ ดงั ตารางที่ 6.3 โดยใชห้ ลักเกณฑ์การปันส่วน ซง่ึ เปน็ อัตราร้อยละตามทปี่ ระเมินไว้ขา้ งตน้

บทท่ี 6 คา่ ใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก และการปันสว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลติ 6 - 27 ตารางที่ 6.3 ตารางแสดงการปันส่วนคา่ ใชจ้ า่ ยในการผลิตของแผนกบรกิ าร (ปัดตัวเลขเปน็ จานวนเต็ม) ประจาเดือนมกราคม 25X1 รายการ ยอดรวม แผนกบรกิ าร (บาท) แผนกผลิต (บาท) (บาท ประกอบ ตกแตง่ ค่าใชจ้ ่ายการผลติ รวม ซอ่ มแซม บรหิ าร ปันส่วนค่าใช้จา่ ยแผนกบรกิ าร 160,000 โรงงาน 60,000 40,000 แผนกซอ่ มแซม 20,000 40,000 แผนกบริหารโรงงาน รวม (24,033) 4,806 (1) 8,412(2) 10,815(3) 4,033 (4) (44,807) 28,676(5) 12,098(6) 160,000 -0- -0- 48,571 31,429 การคานวณคา่ ใช้จา่ ยแผนกบรกิ ารประกอบตารางที่ 6.3 ค่าใช้จ่ายการผลติ แผนกซอ่ มแซม (1) ปันส่วนใหแ้ ผนกบริหารโรงงาน = 24,033 × 20% = 4,806.60 บาท (2) ปันส่วนให้แผนกประกอบ = 24,033 × 35% = 8,411.55 บาท (3) ปนั สว่ นให้แผนกตกแตง่ = 24,033 × 45% = 10,814.85 บาท ค่าใชจ้ ่ายการผลติ แผนกบริหารโรงงาน = 44,807 × 9% = 4,032.63 บาท (4) แบง่ ใหแ้ ผนกซอ่ มแซม = 44,807 × 64% = 28,676.48 บาท (5) แบง่ ให้แผนกประกอบ = 44,807 × 27% = 12,097.89 บาท (6) แบง่ ใหแ้ ผนกตกแต่ง จากการเปรียบเทยี บวิธกี ารปนั ส่วนตน้ ทนุ ทง้ั 3 วธิ ี จะเห็นว่า ค่าใช้จ่ายการผลิตหลัง การปนั ส่วนของแผนกผลติ ท้ังแผนก ซ่งึ ได้จากวธิ ีการปันสว่ นท้ัง 3 วิธีมีตัวเลขไม่ได้แตกต่าง กันมากนกั ถา้ หากกิจการต้องการคานวณต้นทุนผลิตภณั ฑเ์ ปน็ ประการสาคัญ กิจการมกั นยิ ม ใช้วธิ ีการปันสว่ นตามลาดับข้ัน เพราะการคานวณง่ายกว่าวิธีการปันส่วนโดยใช้พีชคณิต แต่ ถา้ กิจการต้องการนาขอ้ มูลไปใชป้ ระกอบการตดั สนิ ใจ เช่น กาหนดราคาขาย หรือราคาโอน วธิ ีการปันสว่ นวิธีที่ 3 จะใหข้ อ้ มูลทถ่ี กู ต้องมากที่สดุ เพราะคานงึ ถึงการปนั ส่วนระหว่างแผนก บรกิ ารด้วยกันเอง แลว้ คอ่ ยไปปนั ส่วนให้กบั แผนกผลิตต่อไป ลักษณะการบริการจะมีความถูก ตอ้ งมากกวา่

6 - 28 การบัญชีต้นทนุ 2 การกาหนดอตั ราค่าใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก การกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตแยกเป็นรายแผนกจะให้ผลท่ีถูกต้องและใกล้เคียง ความจริงมากกว่าการใช้อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตเพียงอัตราเดียวท้ังโรงงาน ซ่ึงการคานวณ อัตราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตประจาแผนกจะมีขน้ั ตอนในการคานวณ ดงั น้ี 1. จดั เตรียมงบประมาณค่าใช้จ่ายการผลิตทางตรง (Direct Overhead Costs) ท้ัง ในแผนกผลติ และแผนกบริการ และโดยท่วั ไปจะจดั ประเภทงบประมาณค่าใช้จ่ายการผลิตเป็น 2 ประเภท คือ ค่าใช้จา่ ยการผลติ คงทแี่ ละคา่ ใชจ้ ่ายการผลิตผนั แปร 2. พิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างแผนกผลิตและแผนกบริการ รวมท้ังการบริการ ระหวา่ งแผนกบริการดว้ ยกัน เพ่ือใช้กาหนดเกณฑ์ในการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนก บรกิ ารเข้าสู่แผนกผลิต 3. เลือกวิธีที่จะใช้ปันส่วนต้นทุนของแผนกบริการเข้าสู่แผนกผลิต แล้วจัดทาตาราง การปนั ส่วนคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ในลักษณะเดยี วกับตารางที่ 6.1 6.2 และ 6.3 ดังได้กล่าวมา ในหวั ขอ้ ที่ผ่านมา 4. พิจารณากิจกรรมที่เกิดขึ้นในแผนกผลิตแต่ละแผนก เพ่ือกาหนดเกณฑ์ในการ คานวณอัตราคา่ ใช้จ่ายการผลิตของแผนกผลติ เอง 5. คานวณอัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตของแผนกผลติ แต่ละแผนก โดยนาผลลพั ธท์ ี่ไดจ้ าก ตารางการปนั ส่วนต้นทุนในข้อ 3 มาหารด้วยปริมาณกิจกรรมของแผนกผลิตในข้อ 4 หรือ คานวณไดจ้ ากสตู รต่อไปน้ี อัตราคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ของแผนกผลติ = ค่าใช้จ่ายการผลิตรวมหลงั การปนั สว่ น ปรมิ าณกจิ กรรมในแผนกผลิต เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจการคานวณอตั ราคา่ ใช้จ่ายการผลติ ประจาแผนกมากขึ้น จะแสดงตัวอยา่ ง การคานวณดังตัวอย่างที่ 6.5

บทที่ 6 ค่าใช้จ่ายการผลติ ประจาแผนก และการปันสว่ นค่าใช้จ่ายการผลติ 6 - 29 ตวั อยา่ งท่ี 6.5 ฝา่ ยจัดการของบริษทั ล้อมดาว จากดั ไดก้ าหนดงบประมาณค่าใช้จา่ ยการผลติ ของ แผนกต่างๆ สาหรบั ปี 25X1 ไวด้ ังรายละเอียดตอ่ ไปนี้ (หน่วย : บาท) แผนกผลิต แผนกบริการ ประกอบ ตกแต่ง ซ่อมแซม บริหาร โรงงาน ค่าใช้จา่ ยการผลิตทางตรง ต้นทนุ คงที่ 300,000 75,000 75,000 150,000 ตน้ ทุนผันแปร 300,000 300,000 150,000 150,000 รวม 600,000 375,000 225,000 300,000 ฝา่ ยบริหารกาหนดให้การปนั ส่วนคา่ ใช้จา่ ยการผลติ ของแผนกบรกิ ารเข้าแผนกผลติ โดย ใช้วธิ ปี ันส่วนตามลาดบั ขนั้ โดยมีรายละเอยี ดเกยี่ วกับการปนั สว่ นต้นทุนในแผนกตา่ งๆ ตลอด ท้งั ปดี งั นี้ แผนก ชวั่ โมงท่ีให้ จานวน ชวั่ โมงแรงงาน บริการซ่อมแซม คนงาน ทางตรง (ชวั่ โมง) (คน) (ชวั่ โมง) แผนกซอ่ มแซม - 37 - แผนกบริหารโรงงาน 750 30 - แผนกประกอบ 4,500 68 45,000 แผนกตกแตง่ 3,000 45 30,000 รวม 8,250 180 75,000 กิจการกาหนดให้การปันส่วนต้นทุนของแผนกซ่อมแซมตามเกณฑ์ช่ัวโมงที่ให้บริการ สว่ นแผนกบริหารโรงงานจะปันส่วนตามเกณฑ์จานวนคนงาน และจะคานวณอัตราค่าใช้จ่าย การผลติ ของแผนกผลิตตามเกณฑ์ช่ัวโมงแรงงานทางตรง ซ่ึงการคานวณดังแสดงในตารางท่ี 6.4

6 - 30 การบญั ชตี น้ ทุน 2 ตารางที่ 6.4 ตารางแสดงการกาหนดอัตราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตประจาแผนก ประจาปี 25X1 รายการ หลักเกณฑ์ ยอดรวม แผนกบริการ แผนกผลติ การปนั ส่วน (บาท) ซ่อมแซม บริหาร ประกอบ ตกแตง่ โรงงาน คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ คงท่ี 600,000 75,000 150,000 300,000 75,000 คา่ ใช้จ่ายการผลติ ผนั แปร 900,000 150,000 150,000 300,000 300,000 รวม 1,500,000 225,000 300,000 600,000 375,000 แบ่งค่าใชจ้ า่ ยการผลติ แผนกบริการ : แผนกบรกิ ารโรงงาน จานวนคนงาน 74,000 (300,000) 136,000 90,000 299,000 736,000 465,000 แผนกซ่อมแซม จานวนชั่วโมง (299,000) 179,400 119,600 (1) คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ รวม (บาท) 915,400 584,600 (2) ตน้ ทุนคงที่ (บาท) 300,000 75,000 (3) ตน้ ทนุ ผันแปร (บาท) (1) – (2) 615,400 509,600 (4) ชวั่ โมงแรงงานทางตรง (ชัว่ โมง) 45,000 30,000 อตั ราคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ รวม (บาทตอ่ ชั่วโมง) =(1) / (4) 20.34 19.49 อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตคงท่ี (บาทตอ่ ชวั่ โมง) = (2) / (4) 6.67 2.50 อตั ราค่าใชจ้ า่ ยการผลติ ผนั แปร (บาทตอ่ ชั่วโมง) = (3) / (4) 13.67 16.99 สมมตวิ ่าในเดือนมกราคม จานวนชวั่ โมงแรงงานทางตรง และคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ จรงิ รวบรวมได้ดงั น้ี จานวนชัว่ โมงแรงงานทางตรง คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ * (ชัว่ โมง) (บาท) แผนกประกอบ 4,200 93,600 แผนกตกแต่ง 3,700 66,400 *มาจากตารางท่ี 6.2 จากข้อมูลข้างต้นนี้ได้กาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิต โดยแบ่งเป็นต้นทุนคงท่ี และ ต้นทุนผันแปร โดยมีสมมติฐานว่า ค่าใช้จ่ายที่ได้รับการปันส่วนมาจากแผนกบริการทั้งหมด เป็นตน้ ทนุ ผันแปรเพือ่ สะดวกในการคานวณ ดังน้ันต้นทุนคงท่ีหลังการปันส่วนของแผนกผลิต

บทที่ 6 คา่ ใช้จา่ ยการผลติ ประจาแผนก และการปันส่วนคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ 6 - 31 ยังคงเป็นจานวนเดียวกับต้นทุนคงท่ีก่อนการปันส่วน ซ่ึงตรงกันข้ามกับ ต้นทุนผันแปรจะมี จานวนสูงขึ้นกว่าเดิมอันเนื่องมาจากสมมติฐานดังกล่าว อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตคงท่ีและผัน แปรของแผนกผลิตเหลา่ นจ้ี ะเป็นประโยชน์ในการจดั ทางบประมาณยืดหยนุ่ (Flexible Budget) ของแผนกผลติ รวมท้งั การวิเคราะห์ผลต่างค่าใช้จ่ายการผลิตประจาแผนกซ่ึงจะได้กล่าวถึงใน วิชาการบัญชตี น้ ทนุ 2 เร่อื งตน้ ทนุ มาตรฐานและการวิเคราะห์ผลต่าง ตอ่ ไป การบนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั ค่าใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก กจิ การทกี่ าหนดอัตราคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ แยกตามรายแผนก กจ็ ะใช้อัตราค่าใช้จ่ายการ ผลิตน้ี เพ่ือคานวณหาต้นทุนการผลิตสินค้าได้ทัน ดังตัวอย่าง บริษัท ล้อมดาว จากัด ซ่ึง กาหนดอตั ราคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตของแผนกประกอบและแผนกตกแต่ง เท่ากับ 20.34 บาทต่อ ชัว่ โมง และ 19.49 บาทตอ่ ชั่วโมง ตามลาดบั ดังแสดงตวั อยา่ งการคานวณในตารางท่ี 6.4 ซึง่ จะนาไปบันทึกบัญชีเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายการผลติ จะเป็นดังน้ี 1. บนั ทึกค่าใช้จ่ายการผลิตจดั สรรเข้าเป็นต้นทนุ การผลิต การบนั ทึกบัญชีค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรนี้จะบันทึกอย่างไรน้ัน ข้ึนกับวิธีการคิด ต้นทุน ถ้าเป็นวิธกี ารบัญชตี น้ ทุนงาน ก็จะรวบรวมต้นทุนค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรของแผนก ต่างๆ จะคิดเป็นต้นทุนของงานโดยตรง เดบติ งานระหวา่ งทา 157,541 85,428 (1) เครดิต คา่ ใช้จ่ายการผลิตจัดสรร – แผนกประกอบ 72,113 (2) คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตจดั สรร – แผนกตกแต่ง แสดงการคานวณค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรร คานวณได้จาก ช่ัวโมงผลิตจริง × อัตรา ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ จดั สรรประจาแผนก ดงั น้ี (1) คา่ ใชจ้ ่ายการผลิตจดั สรร–แผนกประกอบ = 4,200 × 20.34 = 85,428 บาท (2) คา่ ใช้จ่ายการผลติ จัดสรร – แผนกตกแตง่ = 3,700 × 19.49 = 72,113 บาท(ปัดเศษ) แต่ถา้ ในกรณีที่กิจการใช้วิธีการบัญชีต้นทุนกระบวนการ จะบันทึกค่าใช้จ่ายการผลิต จดั สรรในแตล่ ะแผนกแยกจากกัน โดยลงบันทึกบญั ชดี ังน้ี เดบติ งานระหวา่ งทา – แผนกประกอบ 67,122 งานระหว่างทา - แผนกตกแต่ง 49,700 เครดิต ค่าใช้จ่ายการผลติ จดั สรร-แผนกประกอบ 67,122 ค่าใช้จา่ ยการผลติ จดั สรร-แผนกตกแตง่ 49,700

6 - 32 การบัญชตี ้นทนุ 2 2. บนั ทึกค่าใช้จ่ายการผลิตที่เกิดขึน้ จริง การบนั ทึกบญั ชีจะใชห้ ลักการบันทกึ บัญชีค่าใช้จา่ ยการผลิตจริง ดังได้กล่าวไว้แล้ว ในบทท่ี 5 นั่นคอื รวบรวมคา่ ใช้จ่ายการผลติ ท่ีเกดิ ข้นึ จริงในแตล่ ะแผนก โดยมีใบสรุปค่าใช้จ่าย การผลิตประจาแผนกต่างๆ เปน็ บัญชยี อ่ ย หลงั จากนนั้ จะปันสว่ นค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนก บริการเขา้ สแู่ ผนกผลติ โดยใช้เกณฑ์ที่เหมาะสม เพื่อปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตจริงของแผนก บรกิ ารเข้าสแู่ ผนกผลิต ซง่ึ จะลงบัญชีตามลาดบั ข้นั ดังน้ี 2.1. บันทึกค่าใช้จ่ายการผลิตทั้งโรงงาน ตามลักษณะของรายการค่าใช้จ่ายการ ผลิตท่ีเกิดข้ึนจริงในเดือนมกราคม 25X1 ของบริษัท ล้อมดาว จากัด (เป็นตัวเลขสมมติตาม รายการที่เกิดข้นึ จริง) จะลงบัญชีได้ดงั นี้ เดบติ คุมยอดคา่ ใช้จ่ายการผลติ 160,000 เครดติ คุมยอดวตั ถดุ บิ 40,000 คมุ ยอดคา่ แรง 45,000 คา่ นา้ ค่าไฟคา้ งจ่าย 14,000 ภาษีทรพั ย์สนิ คา้ งจา่ ย 12,300 ค่าเสือ่ มราคาสะสม-เคร่อื งจกั ร 16,500 ค่าเบ้ยี ประกันภยั จา่ ยล่วงหน้า 15,900 เงนิ สด 16,300 2.2. หลังจากวิเคราะห์และจัดทาใบสรุปรายละเอียดค่าใช้จ่ายการผลิตเป็นราย แผนกแล้วก็จะทราบว่าค่าใช้จ่ายการผลิตที่เกิดขึ้นในแผนกต่างๆ เป็นเท่าใด ซึ่งจะลงบัญชี จากข้อมูลในตารางท่ี 6.2 ดังนี้ เดบติ คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ – แผนกประกอบ 60,000 ค่าใช้จา่ ยการผลิต - แผนกตกแตง่ 40,000 คา่ ใช้จา่ ยการผลิต - แผนกซอ่ มแซม 20,000 คา่ ใช้จา่ ยการผลติ - แผนกบรหิ ารโรงงาน 40,000 เครดติ คุมยอดคา่ ใช้จา่ ยการผลติ 160,000 2.3. เม่ือกจิ การปันส่วนต้นทุนที่เกิดขึ้นจริงในแผนกบริการเข้าสู่แผนกผลิต โดย ใช้เกณฑ์ที่เกดิ ขน้ึ จริง โดยวิธีการปันส่วนตามลาดับข้ัน ดังตารางท่ี 6.2 ค่าใช้จ่ายการผลิต จริงของแผนกบริการจะเข้าไปสู่แผนกผลิต ซ่งึ จะลงบันทกึ บัญชไี ดด้ ังนี้ เดบติ ค่าใชจ้ ่ายการผลิต - แผนกประกอบ 33,600 (1) คา่ ใชจ้ ่ายการผลิต - แผนกตกแต่ง 26,400 (2) เครดิต คา่ ใช้จา่ ยการผลติ - แผนกซ่อมแซม 20,000 คา่ ใช้จา่ ยการผลติ – แผนกบริหารโรงงาน 40,000

บทท่ี 6 คา่ ใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก และการปนั สว่ นค่าใชจ้ ่ายการผลติ 6 - 33 (1) 33,600 = 14,000 + 19,600 (2) 26,400 = 18,000 + 8,400 3. บนั ทึกผลต่างค่าใช้จา่ ยการผลิตจดั สรรและค่าใช้จา่ ยการผลิตจริง เมือ่ ลงรายการขนั้ ท่ี 1 และ ขั้นที่ 2 แล้ว จะเหน็ ไดว้ ่าคา่ ใช้จ่ายการผลติ ทเี่ กดิ ข้นึ จริง ของแผนกผลิตต่างๆ ตามข้อ 2 จะมีจานวนไม่เท่ากับค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรตามข้อ 1 นั่นคอื เกดิ ผลตา่ งค่าใชจ้ า่ ยการผลติ ขน้ึ ในแผนกผลติ ตา่ งๆ ดงั นี้ แผนกประกอบ แผนกตกแต่ง ค่าใชจ้ ่ายการผลติ จรงิ : รวม ต้นทุนโดยตรง 60,000 40,000 100,000 ต้นทุนท่ไี ด้รับการปันส่วน 33,600 26,400 60,000 รวม 93,600 66,400 160,000 คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ จัดสรร 85,428 72,113 157,541 ผลต่างค่าใช้จา่ ยการผลิต 8,172 5713 2,459 ไม่น่าพอใจ นา่ พอใจ ไม่น่าพอใจ ผลต่างระหว่างค่าใช้จ่ายการผลิตท่ีเกิดข้ึนจริงและค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรของแต่ละ แผนกจะโอนไปบญั ชตี น้ ทุนขายหรอื บญั ชกี าไรขาดทุนดงั ต่อไปนี้ เดบิต คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตจดั สรร – แผนกประกอบ 85,428 คา่ ใชจ้ ่ายการผลิตจัดสรร-แผนกตกแตง่ 72,113 ตน้ ทุนขาย/กาไรขาดทุน 2,459 เครดิต คา่ ใช้จ่ายการผลิต-แผนกประกอบ 93,600 ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ -แผนกตกแต่ง 66,400 เมอ่ื ผา่ นรายการเกีย่ วกับค่าใช้จ่ายการผลติ ตง้ั แตต่ น้ ไปยังบัญชีแยกประเภทท่เี ก่ียวข้อง จะปรากฏความสัมพันธ์ระหว่างเอกสาร สมุดบัญชีและบัญชีแยกประเภทต่างๆ ดังแสดงใน ภาพที่ 6.5

6 - 34 การบญั ชีต้นทนุ 2 อตั ราค่าใชจ้ า่ ย ปรมิ าณกิจกรรม บนั ทึก ผา่ นไปบญั ชี การผลติ ประจา X ท่ีเกดิ ขึ้นจริง ขนั้ ต้น แยกประเภท แผนกผลติ สมดุ รายวนั งานระหวา่ งทา ท่ัวไป (1) 157,541 คา่ ใช้จา่ ยการผลิตจดั สรรแผนกประกอบ (3) 85,428 (1) 85,428 ค่าใช้จ่ายการผลติ จัดสรรแผนกตกแตง่ (3) 72,113 (1) 72,113 ลกั ษณะของรายการ คุมยอดค่าใชจ้ ่ายการผลิต คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ สมุดรายวัน (2ก) 160,000 (2ข) 160,000 วตั ถุดบิ ทางออ้ ม ท่วั ไป/เฉพาะ เอกสาร/ ……… ……… คา่ แรงงานทางอ้อม ใบสาคัญ/ ทะเบยี นใบสาคัญ ค่าเสอ่ื มราคาเคร่ืองจกั ร ใบสรปุ ผล ส่งั จ่าย 160,000 160,000 ใบสรุปคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต ประจาแผนก ค่าเบยี้ ประกันภยั คา่ ใช้จา่ ยการผลิต-แผนกประกอบ คา่ นา้ คา่ ไฟ ตารางการ (2ข) 60,000 (3) 93,600 ปันส่วนตน้ ทนุ คา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตอน่ื ๆ 33,600 ……… 93,600 93,600 คา่ ใช้จา่ ยการผลิต-แผนกตกแต่ง (2ข) 40,000 (3) 66,400 ……… 26,400 66,400 66,400 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิต-แผนกซอ่ มแซม (2ข) 20,000 (2ค) 20,000 ค่าใช้จ่ายการผลิต-แผนกบริหารโรงงาน (2ข) 40,000 (2ค) 40,000 ต้นทนุ ขาย (3) 2,459 ภาพที่ 6.5 ความสมั พนั ธ์ระหว่างเอกสาร สมดุ บัญชี และบัญชีแยกประเภทต่างๆ ท่เี กีย่ วขอ้ ง

บทท่ี 6 ค่าใช้จา่ ยการผลติ ประจาแผนก และการปันสว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลติ 6 - 35 การวิเคราะหผ์ ลต่างค่าใช้จ่ายการผลิตประจาแผนก ฝา่ ยบรหิ ารสามารถจัดให้มีการวเิ คราะห์ผลต่างค่าใชจ้ า่ ยการผลิตแยกเปน็ รายแผนกได้ ในทานองเดยี วกันกับการวเิ คราะหผ์ ลต่างค่าใชจ้ ่ายรวมทง้ั การผลิตดงั ได้กล่าวมาแล้วในบทท่ี 5 กรณีเช่นนี้ กิจการจะต้องทางบประมาณค่าใช้จ่ายการผลิตสาหรับแผนกต่างๆ ข้ึนมาด้วย ทั้งนี้โดยใช้สูตรสาเร็จ Y = a + bX ในแต่ละแผนก ในท่ีนี้อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตผันแปรและ ค่าใช้จ่ายการผลิตคงทรี่ วมของแต่ละแผนกได้มาจากตารางที่ 6.4 ซึ่งสรุปได้ดงั น้ี แผนกตกแต่ง แผนกประกอบ คา่ ใช้จ่ายการผลติ คงทตี่ ่อปี 300,000 บาท 75,000 บาท อัตราค่าใช้จา่ ยการผลติ ผันแปร 13.67 บาท/ชวั่ โมง 17 บาท/ช่วั โมง (1) งบประมาณคา่ ใช้จ่ายการผลิต = 300,000/12 + 13.67(4200) = 75,000/12 +16.99(3700) ตอ่ เดือน ณ ระดับผลติ จรงิ = 25,000 + 57,414 = 6,250 + 62,863 = 82,414 บาท = 69,113 บาท (2) คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ = 93,600 บาท = 66,400 บาท (3) คา่ ใชจ้ ่ายการผลิตจดั สรร = 85,428 บาท = 72,113 บาท ผลต่างคา่ ใช้จ่ายการผลติ รวม = (3) – (2) = 8,172 บาท (ไมพ่ อใจ) 5,713 บาท พอใจ ผลตา่ งงบประมาณ = (2) - (1) = 11,186 บาท (ไม่พอใจ) 2,713 บาท พอใจ ผลต่างปรมิ าณผลิต = (3) – (1) = 3,014 บาท (ไม่พอใจ) 3,000 บาท พอใจ บทสรปุ การใช้อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนกเป็นส่ิงจาเป็นสาหรับกิจการท่ีผลิต สินค้าตั้งแต่สองชนิดขึ้นไป มีแผนกผลิตหลายแผนกและแต่ละแผนกมีการใช้ทรัพยากร หรือ กระบวนการผลิตท่ีแตกต่างกัน เช่น บางแผนกใช้แรงงานคน และบางแผนกใช้เครื่องจักร การใช้อตั ราคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ จดั สรรประจาแผนก จะชว่ ยให้กจิ การคานวณต้นทุนการผลิตของ สินค้าได้ถกู ต้องและใกลเ้ คียงความจรงิ ยง่ิ ข้ึน หรอื ถ้ากิจการมีการใช้เคร่ืองจักรท่ีทันสมัยในการ ผลิต และมกี ระบวนการหรือกิจกรรมในการผลติ สินคา้ ทหี่ ลากหลาย อาจใชร้ ะบบตน้ ทุนตามฐาน กิจกรรมมาช่วยในการคานวณหาต้นทุนที่เกิดข้ึนในแต่ละกิจกรรม เพราะแต่ละกิจกรรมจะมี สาเหตุทที่ าใหต้ ้นทนุ มากหรอื นอ้ ยแตกตา่ งกัน ซงึ่ จะทาใหก้ ิจการสามารถคานวณค่าใช้จ่ายการ ผลิตไดถ้ กู ต้องมากขน้ึ ซึ่งจะนาไปสกู่ ารกาหนดราคาขายที่เหมาะสม อัตราค่าใช้จ่ายการผลิต จดั สรรจึงแบ่งวิธีการคานวณ ได้ 3 วิธี ได้แก่ การกาหนดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรเพียง

6 - 36 การบัญชตี ้นทุน 2 อัตราเดียวท้งั โรงงาน การกาหนดอตั ราคา่ ใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนก และการกาหนด อตั ราคา่ ใช้จ่ายการผลิตจัดสรรโดยใช้ระบบต้นทุนตามฐานกจิ กรรม นอกจากนี้ เรื่องสาคัญที่กิจการต้องให้ความสาคัญคือการปันส่วนต้นทุนจากแผนก บริการให้กบั แผนกผลติ เพราะในความเปน็ จริง คา่ ใช้จ่ายการผลติ ทเ่ี กดิ ข้ึนในแผนกผลิตอาจไม่ เพียงพอ เพอื่ นาไปใช้คานวณหาตน้ ทนุ สินค้า เนอื่ งจากแผนกผลิตตอ้ งใชบ้ ริการจากแผนกอ่ืนๆ ทาให้ต้นทุนที่เกิดขึ้นในแผนกเหล่าน้ัน ถือเป็นค่าใช้จ่ายการผลิตส่วนหน่ึงที่กิจการควรจะ รวมเข้าสู่ตวั สินคา้ ดว้ ยเช่นกัน โดยใชห้ ลกั เกณฑก์ ารปันส่วนต้นทุนให้เหมาะสม สาหรับวิธีปัน ส่วนต้นทุนของแผนกบริการมีหลายวิธี มี 3 วิธี คือ วิธีการปันส่วนโดยตรง วิธีปันส่วน ตามลาดบั ขนั้ และ วธิ กี ารปนั ส่วนตน้ ทนุ โดยใชว้ ธิ ีพีชคณิต เม่ือกจิ การปนั ส่วนตน้ ทนุ ของแผนก บรกิ ารเข้าส่แู ผนกผลิตได้แล้ว ก็จะคานวณอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรของแผนกผลิตเป็น รายแผนก หรือวธิ ีอน่ื ทีเ่ หมาะสม อัตราท่ีคานวณได้น้จี ะนาไปคดิ ต้นทนุ สินคา้ ในงวดบญั ชตี ่างๆ ไว้ล่วงหนา้ ซง่ึ จะอยู่ในรูปของค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนก ในทานองเดียวกันจะมี การรวบรวมและปันสว่ นค่าใชจ้ า่ ยในการผลิตทเี่ กิดขึน้ จริงจากแผนกบรกิ ารเข้าสู่แผนกผลิตโดย ใชห้ ลกั การเดียวกัน กรณีท่ีค่าใช้จ่ายการผลิตที่เกิดขึ้นจริงไม่เท่ากับค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรร สาหรบั แผนกนน้ั กจ็ ะมกี ารวิเคราะห์ผลตา่ งคา่ ใชจ้ ่ายการผลิตเพ่ือประโยชนใ์ นการควบคุมหรือ นาไปประเมินผลการดาเนนิ งานในแตล่ ะแผนกตอ่ ไป

บทที่ 6 ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ ประจาแผนก และการปนั สว่ นค่าใช้จ่ายการผลิต 6 - 37 แบบฝึกหดั ท้ายบท ข้อ 1. บรษิ ทั ธรรมชาติ จากัด ผลิตสนิ คา้ 2 ชนิดคือ สนิ ค้า A และสนิ คา้ B ในปีแรกของ การดาเนินงาน กิจการได้ใช้อัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรเข้างานในอัตรา 6 บาทต่อหน่ึง ช่ัวโมงแรงงานทางตรง ซ่ึงคานวณได้จากงบประมาณค่าใช้จ่ายการผลิต ณ ระดับ ผลิต 40,000 ชั่วโมงแรงงานทางตรงดงั ตอ่ ไปน้ี งบประมาณค่าใช้จ่ายการผลิต (บาท) แผนกที่ 1 (20,000 ชว่ั โมงแรงงานทางตรง) 160,000 แผนกที่ 2 (20,000 ช่ัวโมงแรงงานทางตรง) 80,000 รวมทั้งโรงาน 240,000 ในการผลติ สินค้า A และสินค้า B ตอ่ หนว่ ย จะตอ้ งใชช้ ว่ั โมงแรงงานทางตรงต่อ หน่วยในแตล่ ะแผนกผลติ ดังน้ี สินค้า A สินค้า B แผนกท่ี 1 – ชว่ั โมงแรงงานทางตรง 6 2 แผนกท่ี 2 – ชว่ั โมงแรงงานทางตรง 2 6 รวมชั่วโมงแรงงานทางตรง 88 สมมติวา่ ไม่มงี านระหวา่ งทาคงเหลอื ปลายปี แต่มีสินคา้ A คงเหลืออย่ใู นคลังสนิ ค้า จานวน 1,000 หน่วย ให้ทา 1. คานวณอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรเข้างานแบบแยกแผนก (Departmental Manufacturing Overhead Rate) 2. ในกรณีที่กจิ การตอ้ งการเปล่ยี นไปใช้อัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตจัดสรรแบบแยกแผนก จะมีผลกระทบกระเทือนตอ่ กาไรข้นั ตน้ ของกิจการอย่างไรบา้ ง โปรดอธบิ าย 3. สมมติว่าต้นทุนข้ันต้น (Prime Cost) ในการผลิตสินค้า A เท่ากับ 20 บาท ตอ่ หน่วย และแผนกขายต้องการตั้งราคาขายโดยบวกกาไรเข้าไปอีกร้อยละ 50 ของต้นทุน การผลิต ให้คานวณราคาขายต่อหนว่ ยของสนิ คา้ A โดยเปรียบเทยี บในระหว่าง 2 กรณีท่ี กิจการใชอ้ ัตราค่าใชจ้ า่ ยการผลติ จัดสรรแตกต่างกัน 4. ในความเหน็ ของทา่ น ทา่ นเห็นว่ากจิ การควรเลือกคานวณอัตราค่าใช้จ่ายการผลิต จดั สรรแบบใด โปรดใหเ้ หตผุ ลสนับสนุนแตเ่ พยี งสั้นๆ

6 - 38 การบัญชตี น้ ทนุ 2 ข้อ 2. บรษิ ทั รกั บ้านเกิด จากัด ผลิตสินคา้ 2 ชนดิ คือ เอบี และ บีเอ ในปี พ.ศ. 25X1 กิจการประมาณอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตรวมท้ังโรงงานในอัตรา 34 บาทต่อชั่วโมงแรงงาน ทางตรง โดยกาหนดจากงบประมาณประจาเดือนในระดับกาลังผลติ ปกตดิ งั ต่อไปนี้ ชวั่ โมงแรงงาน งบประมาณ ทางตรง (ชม.) ค่าใช้จา่ ยการผลิต (บาท) แผนกตดั 10,000 480,000 แผนกประกอบ 10,000 200,000 รวม 20,000 680,000 สาหรบั อตั ราสว่ นในการผลิตสนิ คา้ เอบี และ บเี อ จาแนกตามชัว่ โมงทใ่ี ช้ในการผลิต สินค้าในแต่ละแผนก ดงั นี้ เอบี บีเอ แผนกตดั 4 ชว่ั โมง 2 ชว่ั โมง แผนกประกอบ 1 ช่วั โมง 3 ช่ัวโมง รวม 5 ช่ัวโมง 5 ชวั่ โมง ในเดือนมกราคม 25X1 ปริมาณผลติ และขายสนิ คา้ ทั้ง 2 ชนดิ เปน็ ดังนี้ เอบี บีเอ ปริมาณผลิต (หน่วย) 2,000 2,000 ปริมาณขาย (หน่วย) 1,500 1,700 ให้ทา 1. คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ จดั สรรประจาเดือนมกราคม 25X1 ของสนิ คา้ ทั้ง 2 ชนดิ 2. ถ้ากิจการเปล่ียนมาใช้อัตราใช้จ่ายการผลิตจัดสรรประจาแผนก จงคานวณ ค่าใช้จา่ ยการผลิตจัดสรรของสินคา้ แต่ละชนิด 3. ผลต่างระหว่างค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรที่คานวณตามข้อ 1 และข้อ 2 รวมทั้ง อธบิ ายสาเหตขุ องผลต่างดังกล่าว 4. ท่านคดิ วา่ การใช้อตั ราค่าใชจ้ า่ ยการผลิตรวมท้ังโรงงานและแบบแยกแผนกจะมีผล ตอ่ กาไรสทุ ธิของบริษัทในเดอื นมกราคมหรือไม่ ท่านเหน็ ว่าวิธีใดเหมาะสมกวา่ เพราะเหตุใด

บทที่ 6 คา่ ใช้จ่ายการผลติ ประจาแผนก และการปนั สว่ นคา่ ใช้จ่ายการผลติ 6 - 39 ข้อ 3. ต่อไปนีเ้ ปน็ ข้อมลู ของบรษิ ัท กนกอตุ สาหกรรม จากัด สมหุ ์บญั ชขี องบรษิ ทั ได้ กาหนดการคิดอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรเข้างานต่างๆ โดยใช้ระดับผลิตปกติต่อไปน้ี เปน็ หลักในการคานวณ แผนกผลิต A แผนกผลิต B ระดบั ผลติ ปกติ ตน้ ทุนวัตถดุ บิ 36,000 บาท ชม. แรงงานทางตรง 6,500 ชม. อัตราคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต จัดสรรคงท่ี 10% ตน้ ทุนวัตถุดิบ 1 บาท/ชม.แรงงานทางตรง อัตราค่าใช้จา่ ยการผลิต จดั สรรผันแปร 15% ต้นทนุ วัตถุดบิ 1.50 บาท/ชม.แรงงานทางตรง เม่อื สิ้นปดี าเนนิ กิจการได้รวบรวมค่าใชจ้ า่ ยการผลิตท่ีเกิดขนึ้ จริงจากสมดุ บัญชีของ บริษัทดังน้ี ค่าแรงทางอ้อม 17,400 บาท คา่ บริหารโรงงาน 3,200 บาท ค่าใชจ้ ่ายเกยี่ วกับตวั อาคาร (ค่าเสอ่ื มราคา, คา่ ประกันภัย ฯลฯ) 4,000 บาท คา่ กาลงั ไฟ 2,800 บาท ข้อมลู เพม่ิ เตมิ ที่เกดิ ขน้ึ จรงิ ในปีดาเนินงานมีดงั นี้ แผนกบริการ แผนกผลิต A B กาลงั ไฟ วัตถุดิบทางตรง 33,000 บาท 13,000 บาท - ค่าแรงทางตรง 11,780 บาท 17,670 บาท - ชม. แรงงานทางตรง 3,500 ชม. 6,000 ชม. - กโิ ลวตั ต์ 60% 40% - พ้ืนท่ี (ตารางฟตุ ) 750 ตร.ฟตุ 750 ตร.ฟตุ 500 ตร.ฟตุ สาหรับการปนั สว่ นรายการค่าแรงทางออ้ มและค่าบรหิ ารโรงงาน ใหใ้ ช้คา่ แรงทางตรง เปน็ หลกั ในการปันส่วน ส่วนคา่ ใช้จ่ายเก่ยี วกบั ตวั อาคารจะใชพ้ ้ืนทีแ่ ละคา่ กาลงั ไฟถูกแบง่ ตาม สัดส่วนของกิโลวตั ต์ ให้ทา 1. ตารางการปนั สว่ นค่าใช้จา่ ยการผลิตทีเ่ กดิ ขนึ้ จรงิ ในระหว่างปเี ข้าเป็นคา่ ใช้จา่ ยของ แผนกผลติ A และแผนกผลติ B 2. วเิ คราะหผ์ ลตา่ งคา่ ใช้จา่ ยการผลติ ทีเ่ กดิ ขน้ึ จรงิ กบั คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ จดั สรร โดย แยกให้เหน็ ผลต่างงบประมาณและผลตา่ งปริมาณผลิตของแผนกผลิตแตล่ ะแผนก

6 - 40 การบัญชีต้นทนุ 2 ข้อ 4. โรงงานของบรษิ ัท สายฟา้ จากดั ประกอบดว้ ย แผนกผลิต 2 แผนก แผนกบริการ 3 แผนก ผ้จู ัดการโรงงานตอ้ งการที่จะปนั สว่ นค่าใชจ้ ่ายการผลติ ของแผนกบรกิ ารเขา้ สแู่ ผนก ผลติ แต่เขาไม่ทราบว่าจะใชว้ ิธีใดจงึ จะเหมาะสมทส่ี ุดจึงมาขอคาแนะนาจากท่าน โดยให้ข้อมูล ประจาเดอื นมีนาคม 25X2 ดังต่อไปนี้ แผนกบริการ แผนกผลิต บริหาร ซ่อมแซม อาคาร เครอ่ื งจกั ร ประกอบ โรงงาน บารงุ รกั ษา สถานท่ี คา่ ใช้จ่ายการผลติ (บาท) 48,800 67,000 56,000 620,000 760,000 เนื้อที่ (ตารางฟุต) 1,625 2,000 3,750 75,000 68,000 ช่วั โมงแรงงานทางตรง 2,800 2,400 3,900 48,000 32,000 (ชม.) ช่ัวโมงเคร่อื งจกั ร - - - 40,000 30,000 กิจการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตแผนกบริหารโรงงานโดยใช้ชั่วโมงแรงงานทางตรง ส่วนแผนกอาคารสถานที่ปันส่วนโดยใช้เน้ือท่ี สาหรับค่าใช้จ่ายการผลิตแผนกซ่อมแซมและ บารงุ รักษาน้นั โอนให้แผนกต่างๆ ตามสดั สว่ นในการใหบ้ ริการดงั นี้ แผนกอาคารสถานท่ี 33% แผนกเครอ่ื งจกั ร 32% แผนกประกอบ 35% ให้ทา 1. แสดงการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการเข้าแผนกผลิตโดยใช้วิธีปัน ส่วนทางตรง (Direct Method) 2. ถ้ากิจการปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตของแผนกบริการเข้าแผนกผลิตโดยใช้วิธีปัน ส่วนเป็นข้ัน (Step Method) ทั้งนี้จะปันส่วนแผนกซ่อมแซมและบารุงรักษาเป็นอันดับแรก แผนกบริหารโรงงานและแผนกอาคารสถานที่เป็นลาดับที่สองและสามตามลาดับ จงแสดงการ ปนั ส่วนดงั กล่าวและคานวณอัตราค่าใช้จ่ายการผลิตจัดสรรตามชั่วโมงเครื่องจักรในแผนกผลิต ท้งั สองแผนก 3. จงคานวณผลต่างคา่ ใช้จา่ ยการผลติ ในแต่ละแผนก ซึ่งเป็นผลที่ได้จากการเลือกใช้ วธิ ีปันส่วนตามข้อ 1 และข้อ 2 แล้วนาเสนอผู้บริหารโรงงานและท่านจะเสนอแนะวิธีใดต่อ ผูบ้ ริหาร

บทที่ 6 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิตประจาแผนก และการปนั ส่วนคา่ ใช้จ่ายการผลติ 6 - 41 ขอ้ 5. บรษิ ทั เชียงใหม่การค้า จากดั ได้จดั ทางบประมาณคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ ประจาเดอื น สาหรบั ระดบั ผลติ ปกติ สาหรับปีงบประมาณ 25X9 ดงั รายละเอยี ดตอ่ ไปนี้ (หน่วย : บาท) รวม ต้นทนุ ต้นทนุ คงที่ ผนั แปร แผนกบรกิ าร บริหารโรงงานท่วั ไป 26,090 9,000 20,090 คา่ ใชจ้ ่ายของหอ้ งอาหาร 1,640 1,000 640 บุคลากร 1,000 500 500 อาคาร 10,000 5,000 5,000 คลงั สนิ คา้ 2,670 1,000 1,670 แผนกผลติ แผนกเคร่อื งจกั ร 34,700 20,000 14,700 แผนกประกอบ 48,900 30,000 18,900 รวม 125,000 63,500 61,500 ฝา่ ยบริหารตดั สินใจท่ีจะแบง่ ค่าใชจ้ ่ายแผนกบรกิ ารเขา้ แผนกผลิต แตย่ ังไม่ทราบว่าจะ ปันส่วนด้วยวิธีใด ระหว่างวิธีปันส่วนทางตรงและปันส่วนเป็นข้ัน จึงได้สอบถามไปยัง สมุหบ์ ัญชโี รงงาน สมุห์บัญชกี าหนดใหใ้ ช้วธิ ปี ันส่วนเปน็ ข้ันตามลาดบั ตอ่ ไปน้ี ลาดับท่ี เกณฑก์ าร แผนก ช่วั โมง จานวน พื้นท่ี ชวั่ โมง จานวน ในการ ปันสว่ น แรงงาน ลูกจ้าง (ตร.ฟตุ ) แรงงาน ใบเบกิ ปันส่วน โดยตรง (คน) รวม 1 พื้นท่ี อาคาร - - - -- 2 จานวน บคุ ลากร - - 2,000 - - ลูกจ้าง 3 ชม.แรงงาน บรหิ าร - 35 7,000 - - รวม โรงงาน ทว่ั ไป 4 ชม.แรงงาน โรงอาหาร - 10 4,000 1,000 - ทางตรง 5 จานวนใบ คลังสินค้า - 5 7,000 1,000 - เบิก ชัว่ โมง เครอ่ื งจกั ร 5,000 50 30,000 8,000 2,000 แรงงาน ทางตรง ประกอบ 15,000 100 50,000 17,000 1,000 รวม 20,000 200 100,000 27,000 3,000

6 - 42 การบญั ชตี น้ ทุน 2 ให้ทา่ นแสดงการปนั สว่ นค่าใช้จ่ายแผนกบรกิ ารของบรษิ ทั เขา้ แผนกผลิต โดยใช้วิธปี ัน สว่ นทางตรง และวิธปี ้นั สว่ นเปน็ ขั้น และสมมติว่าบรษิ ทั ทาการผลติ สนิ ค้า 2 ชนดิ คอื สินค้า A และสนิ คา้ B โดยใชช้ วั่ โมงดงั นี้ สินค้า A สินค้า B แผนกเครอื่ งจักร 18 ช่ัวโมง 1 ชว่ั โมง แผนกประกอบ 2 ช่วั โมง 19 ชว่ั โมง ปริมาณผลติ -เดือนมกราคม 25X9 250 หน่วย 500 หน่วย สาหรับค่าใชจ้ า่ ยการผลิตจริงในแผนกเครื่องจกั รและแผนกประกอบในเดือน มกราคม 25X9 เท่ากบั 493,000 บาท และ 510,500 บาท ตามลาดับ ให้ทา 1. ตารางปนั สว่ นคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ จดั สรรของแผนกบริการเขา้ สู่แผนกผลิตทั้ง 2 วธิ ี 2. แสดงการบันทกึ ค่าใชจ้ ่ายการผลิตในสมดุ รายวันทัว่ ไปสาหรบั การผลติ ในเดือน มกราคม 25X9 และให้แสดงการปดิ ผลต่างค่าใชจ้ า่ ยการผลิตสูงหรือต่าไปเข้าบัญชีต้นทุนขาย สมมติวา่ กจิ การเลอื กวธิ ปี ันสว่ นทางตรง ข้อ 6. บริษัท ฟ้าฮ่ามอุตสาหกรรม จากัด ได้จัดทางบประมาณค่าใช้จ่ายการผลิตประจา แผนก ณ ระดับกาลงั ผลิตปกติ ดังรายละเอยี ดต่อไปนี้ (หนว่ ย : บาท) แผนกบริการ แผนกอาคาร ต้นทุนรวม ต้นทนุ คงที่ ต้นทนุ ผนั แปร 40,000 20,000 20,000 แผนกบุคลากร 4,000 2,000 2,000 แผนกบริหารโรงงาน 104,360 24,000 80,360 แผนกโรงอาหาร 6,560 4,000 2,560 แผนกคลงั สนิ ค้า 10,680 4,000 6,680 แผนกผลิต แผนกขน้ึ รูป 138,800 80,000 58,800 แผนกประกอบ 195,600 120,000 75,600 รวม 500,000 254,000 246,000 ฝ่ายบรหิ ารตดั สนิ ใจที่จะปนั สว่ นคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ แผนกบริการเข้าแผนกผลติ แต่ไม่ ทราบว่าจะปันส่วนดว้ ยวธิ ีใด จงึ มาขอใหท้ ่านแสดงการปันส่วนค่าใช้จ่ายแผนกบริการเขา้ แผนก ผลิตดว้ ยวิธปี นั ส่วนทางตรงและปันส่วนเป็นข้นั ทั้งนีโ้ ดยให้ขอ้ มลู ในการปันสว่ นดังตอ่ ไปนี้

บทท่ี 6 ค่าใช้จ่ายการผลติ ประจาแผนก และการปันส่วนคา่ ใช้จ่ายการผลิต 6 - 43 แผนก ชั่วโมง จานวน พ้ืนท่ี ชั่วโมง จานวน เกณฑใ์ นการปัน อาคาร เครอื่ งจกั ร ลูกจา้ ง (ตร.ฟุต) ทางาน ใบเบิก สว่ น บุคลากร บรหิ าร (คน) โรงงาน โรงอาหาร - - - - - พ้นื ท่ี คลังสินค้า ขนึ้ รปู - - 2,000 - - จานวนลูกจา้ ง ประกอบ รวม - 35 7,000 - - ช่วั โมงทางาน - 10 4,000 1,000 - จานวนลูกจา้ ง 5 7,000 1,000 - จานวนใบเบกิ - 50 30,000 8,000 2,000 ชม. เคร่ืองจกั ร 100 50,000 17,000 1,000 ชม.เครอ่ื งจักร 5,000 15,000 200 100,000 27,000 3,000 20,000 กิจการจะปันส่วนคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ แผนกบริการตามลาดบั คอื ใหแ้ ผนกอาคารเปน็ อันดับแรก แผนกบุคลากรเปน็ อันดบั ทส่ี อง และแผนกคลงั สินคา้ เปน็ อันดับสดุ ท้าย ให้ทา 1. ตารางคานวณอตั ราค่าใช้จา่ ยการผลิตประจาแผนกโดยใช้วธิ กี ารปันสว่ นตามลาดบั ขนั้ (Step Method) 2. สมมตวิ า่ บรษิ ทั ผลติ สนิ ค้า 2 ชนดิ คอื สินค้า X และสนิ ค้า Y โดยใช้ชว่ั โมงการ ผลิตสินค้า 1 หน่วยในแผนกตา่ งๆ ดังน้ี สินค้า X สินค้า Y แผนกขน้ึ รูป 18 ชม. 5 ชม. แผนกประกอบ 2 ชม. 15 ชม. รวม 20 ชม. 20 ชม. ต้นทุนข้ันตน้ ต่อหน่วยประกอบดว้ ย วัตถดุ ิบทางตรง 500 บาท 200 บาท คา่ แรงทางตรง 300 บาท 600 บาท ให้ทา จงคานวณตน้ ทุนรวมตอ่ หนว่ ยของสนิ คา้ ท้งั 2 ชนิด

6 - 44 การบัญชตี ้นทนุ 2 ข้อ 7. บรษิ ทั เกง่ งาน จากัด รบั ผลติ และขายสินค้าชนิดหน่ึง บริษัทมีแผนกผลิต 2 แผนก คือ แผนกประกอบ และแผนกตกแต่ง แผนกบริการ 2 แผนก คือ แผนกจัดซื้อ และ แผนกธุรการโรงงาน ทง้ั นฝ้ี ่ายบริหารได้กาหนดสดั ส่วนในการใหบ้ รกิ ารของแผนกบริการดังนี้ แผนกประกอบ ค่าใช้จา่ ย สดั ส่วนในการให้บริการ การผลิตทางตรง แผนกตกแตง่ แผนกจดั ซือ้ แผนกธรุ การ แผนกจดั ซอื้ (บาท) โรงงาน แผนกธรุ การโรงงาน รวม 800,000 60% 50% 600,000 30% 35% 306,000 459,000 - 15% 2,165,000 10% 3 ให้ทา แสดงการปันส่วนคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตของแผนกจดั ซ้อื และแผนกธุรการโรงงานเขา้ แผนกผลิตทั้ง 2 แผนก โดยใช้ 1) วิธีปันส่วนโดยตรง 2) วธิ ีปนั สว่ นเปน็ ขัน้ (สมมตวิ า่ ปนั สว่ นแผนกธุรการโรงงานกอ่ นแผนกจดั ซอ้ื ) 3) วธิ ีพชี คณิต ข้อ8. บริษัท นารี จากัด เป็นบริษัทที่ทาการผลิตและขายสินค้าหลายชนิด โดยผ่าน กระบวนการผลิต 2 แผนก คือ แผนกข้ึนรูปและแผนกตกแต่ง บริษัทมีแผนกบริการ 2 แผนก คือ แผนกบริหารโรงงานและแผนกบุคลากร สาหรับรายละเอียดในการผลิตในแผนก ตา่ งๆ มดี งั น้ี แผนก ค่าใช้จา่ ยการผลิตประจาเดือนในแผนก แผนกขนึ้ รปู (บาท) 213,000 แผนกตกแตง่ 302,000 แผนกบคุ ลากร (ใชจ้ านวนบุคลากร) 250,000 แผนกซ่อมบารงุ (ใช้ชั่วโมงซ่อมบารงุ ) 120,000

บทที่ 6 ค่าใชจ้ ่ายการผลติ ประจาแผนก และการปันสว่ นคา่ ใชจ้ ่ายการผลติ 6 - 45 ข้อมูลในการปนั สว่ นตน้ ทุนสาหรับระยะเวลา 1 เดอื น แสดงดงั นี้ ชวั ่ โมงผลิต จานวนบุคลากร ชวั ่ โมงซ่อมบารงุ (ชวั่ โมง) แผนกขึ้นรูป (คน) (ชวั่ โมง) 6,000 30 200 9,000 - แผนกตกแต่ง 70 300 - แผนกบุคลากร 15 100 15,000 แผนกซอ่ มบารงุ 5- รวม 120 600 ให้ทา 1. แสดงการปนั สว่ นค่าใชจ้ า่ ยการผลติ ของแผนกบริการทั้ง 2 แผนกเข้าแผนกผลิต โดยใช้ 1) วธิ ีการปนั ส่วนโดยตรง 2) วธิ ีการปนั ส่วนเปน็ ขน้ั (ให้ปนั ส่วนแผนกบคุ ลากรกอ่ น) 3) วิธพี ชี คณิต 2. คานวณอัตราคา่ ใช้จา่ ยการผลิตจัดสรรของแผนกผลติ โดยใช้วธิ ีการท่ีกลา่ วในข้อ 1 ท้งั สามวธิ ี

6 - 46 การบัญชีต้นทนุ 2 เอกสารอ้างอิง ดวงมณี โกมารทัต. (2559). การบญั ชีต้นทุน. พมิ พค์ รั้งท่ี 15 กรุงเทพมหานคร : โรงพมิ พ์แหง่ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . ประภากรณ์ เกยี รตกิ ุลวัฒนา. (2558). การบญั ชีต้นทุน. พมิ พค์ รง้ั ที่ 1 กรงุ เทพมหานคร : จนู พบั ลิชช่งิ . ศศวิ มิ ล มีอาพล. (2558). การบญั ชีเพื่อการจดั การ. พิมพค์ รง้ั ที่ 23 กรงุ เทพมหานคร : อนิ โฟไมนงิ่ . สมนึก เอ้อื จิระพงษพ์ นั ธ.์ (2557). การบญั ชีต้นทนุ . พิมพค์ รั้งที่ 7 กรุงเทพมหานคร : แมคกรอ-ฮลิ . Horngren, C.T., Datar, S.M., and Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting A Managerial Emphasis. (15th ed). England : Pearson Education.

แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 7 การบญั ชีต้นทนุ งานสงั่ ทา หวั ข้อเนื้อหาประจาบท 1. ลกั ษณะของการบัญชีตน้ ทุนงานส่งั ทา 2. บัตรต้นทนุ งานสงั่ ทา 3. การบนั ทกึ บัญชีตามระบบตน้ ทนุ งานสั่งทา 4. บทสรุป 5. แบบฝกึ หัดท้ายบท 6. เอกสารอา้ งองิ วตั ถปุ ระสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1. สามารถอธบิ ายความหมายของการบญั ชตี น้ ทนุ งานสงั่ ทา 2. สามารถอธบิ ายลกั ษณะของระบบบญั ชตี ้นทนุ งานสง่ั ทา 3. สามารถคานวณตน้ ทนุ การผลติ ของงานสงั่ ทาแต่ละงานไดเ้ ม่อื กจิ การมกี ารใช้ ระบบตน้ ทุนงานสงั่ ทา 4. สามารถบนั ทกึ บญั ชตี ามระบบตน้ ทุนงานสงั่ ทาไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง วิธีการสอนและกิจกรรมการเรยี นการสอนประจาบท 1. ประเมนิ ผล 2. การบรรยายเน้อื หา 3. ถามตอบในชนั้ เรยี น 4. ทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท

7 - 2 การบญั ชตี ้นทนุ 1 สื่อการเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน เรอื่ ง การบัญชตี ้นทุนงานสัง่ ทา 2. PowerPoint 3. แหลง่ เว็บไซดท์ ี่เกยี่ วขอ้ งจากอนิ เทอร์เนต็ 4. ตวั อยา่ งกจิ การทามีการผลิตแบบงานสง่ั ทา การวดั ผลและการประเมินผล 1. สงั เกตความสนใจขณะฟงั บรรยายและการตอบคาถาม 2. สงั เกตจากการทาแบบฝึกหดั ในชนั้ เรยี น 3. สงั เกตจากพฤตกิ รรมความสนใจ และการร่วมกจิ กรรมในชนั้ เรยี น 4. ประเมนิ ผลจากการทาแบบฝึกหดั ทา้ ยบท

บทท่ี 7 การบัญชตี น้ ทนุ งานสั่งทา 7 - 3 บทท่ี 7 การบญั ชีต้นทนุ งานสงั่ ทา การบัญชีต้นทุนงาน หรือต้นทุนงานส่ังทา (Job Order Cost Accounting หรือ Job Order Costing) เป็นวิธีการบัญชีสาหรับกิจการที่ทาการผลิตสินค้าหรือเป็นกิจการท่ีให้บริการ ตามคาสง่ั ของลกู ค้า ซง่ึ กจิ การจะต้องรวบรวมและสะสมต้นทุนการผลิตตามงานหรือตามคาสั่ง ของลูกคา้ แต่ละราย ซง่ึ แตล่ ะคาสัง่ จะขน้ึ อยูก่ บั ความต้องการของลูกค้า ดังนั้น จะเห็นได้ว่างาน แต่ละงานมีความแตกต่างกัน บางงานอาจมีการใช้วัตถุดิบทางตรงและค่าแรงงานทางตรง แตกต่างกัน จึงมีผลทาให้ต้นทุนการผลิตของงานแต่ละงาน หรือแต่ละคาสั่งของลูกค้ามีความ แตกตา่ งกัน การรวบรวมและการสะสมต้นทนุ จะแยกไปตามงานแตล่ ะงาน ทาให้ต้นทุนการผลิต ของงานแต่ละงานเป็นฐานเพื่อนาไปใช้ในการกาหนดราคาขาย หรือรายได้จากการให้บริการ ของแต่ละงาน และแสดงถึงผลการดาเนินงานของกิจการได้อย่างถูกต้องและใกล้เคียงกับความ เป็นจรงิ มากขึ้น นอกจากน้ี การคานวณตน้ ทุนการผลิตแยกตามงานแต่ละงานสามารถนาไปใช้ ประโยชน์ในด้านการควบคุมต้นทุนการผลิตได้เช่นกัน ดังน้ัน เนื้อหาในบทนี้จึงกล่าวถึงเร่ือง ต่างๆ ที่เกี่ยวกับการบัญชีต้นทุนงานสั่งทา ซึ่งมีเน้ือหาดังนี้ ลักษณะของการบัญชีงานสั่งทา บัตรต้นทุนงานส่ังทา การคานวณต้นทุนการผลิตแยกตามงาน และการบันทึกบัญชีตามระบบ ต้นทนุ งานส่ังทา ตามลาดับ ลกั ษณะของการบญั ชีต้นทนุ งานสงั่ ทา การบัญชตี น้ ทนุ งานสั่งทา เปน็ การบัญชสี าหรบั กิจการที่ผลิตสินค้าตามคาส่ังของลูกค้า เช่น งานพิมพ์ การผลติ เฟอรน์ เิ จอร์ ธุรกจิ รับเหมาก่อสร้าง อตู่ ่อเรือ ธรุ กิจผลิตเครอ่ื งบิน รวมไป ถึงธุรกจิ ที่ใหบ้ รกิ ารตามคาสั่งของลูกคา้ เช่น อู่ซ่อมรถ โรงพยาบาล ธุรกิจรับทาโฆษณา ธุรกิจ รบั ปรกึ ษาทางธุรกิจ เป็นต้น จากการผลติ ตามคาสง่ั ของลกู ค้า ทาให้ลักษณะงานและต้นทุนการ ผลิตของงานแต่ละงานมีลักษณะที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน เนื่องจากลูกค้ามีความต้องการที่ แตกตา่ งกัน จงึ สามารถสรุปลักษณะสาคัญของการบญั ชตี น้ ทุนงานส่ังทา ได้ดังน้ี (ปรับปรุงจาก ดวงมณี โกมารทัต, 2559 : 104) 1. กจิ การสามารถแยกงานแต่ละงานหรือแต่ละคาส่ังท่ีทาการผลิตออกจากกัน เพ่ือให้ ง่ายตอ่ การรวบรวมและสะสมตน้ ทนุ การผลติ ของงานน้ันๆ 2. กจิ การจะต้องจดั ทา “บตั รตน้ ทนุ งานสั่งทา” (Job Cost Sheet) โดยแยกไปตามงาน แต่ละงาน หรือแยกตามคาสั่งผลิตของลกู ค้าแต่ละราย เพ่ือบนั ทกึ และสะสมต้นทุนของแต่ละงาน