เอกสารประกอบการสอนรายวิชาวัฒนธรรมอาเซียน

196 ประติมากรรม วิหารพระพทุ ธ(ซ฾าย) ภายในวิหารหลวงหน฾าองคแพระธาต(ุ กลาง) ล้านนา วิหารนํ้าแต฾ม(ขวา) ประติมากรรมล฾านนา หรือศิลปะเชียงแสน ลวดลายประติมากรรมล฾านนาและ ประติมากรรมประเภทพระพุทธรูปของล฾านนาพบอย฽ูจํานวนมากตามศาสนสถาน เก฽าแก฽ในภาคเหนือของไทย ดังปรากฏที่วิหารวัดเจ็ดยอด ลวดลายงานสลักไม฾ ของล฾านนาตามศาสนสถานต฽างๆ ได฾แก฽ พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรหรือ “พระแก฾วมรกต”(กรุงเทพฯ) พระพุทธสิหิงคแ พระเจ฾าเก฾าตื้อ(เชียงใหม฽)อย฽างไรก็ ตาม ขอกล฽าวถึงพุทธปฏิมากรรมสาํ คัญของล฾านนาทีม่ ตี ฽อไทย พระแก้วมรกต หรือพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เป็นประติมากรรมสมัย ล฾านนา บางคร้ังเรียกว฽าศิลปะเชียงแสน สลักด฾วยหยกอ฽อนเนไพรตแ(มีสีเขียว คล฾ายมรกต) พระพักตรแกลม พระโอษฐแแย฾มเล็กน฾อย ขมวดพระเกษาขนาดใหญ฽ พระเกตุมาลาเตี้ย ปใจจุบันประดิษฐาน ณ อุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม(วัด พระแก฾ว) ในพระบรมหาราชวัง กรุงเทพฯ ซึ่งได฾รับการยกย฽องว฽าเป็นพุทธรูป คู฽บ฾านค฽ูเมืองของไทย โดยมีเอกลักษณแพิเศษคือ ประกอบด฾วยเคร่ืองทรง 3 ดู คือ เคร่ืองทรงฤดูร฾อน เคร่ืองทางฤดูฝน และเคร่ืองทรงฤดูหนาว ซึ่ง พระมหากษัตริยแแห฽งพระบรมราชวงศแจักรแจะทรงประกอบพิธีเพื่อเปลี่ยนเคร่ือง ทรงของทกุ ปี ประวตั ิของพระแก้วมรกต เดิมพระแก฾วมรกตประดิษฐานอย฽ูในเจดียแวัดปุาเยี้ยะ (เชียงราย) มีเหตุการณแฟูาผ฽าลงเจดียแจึงพบพระพุทธรูปถูกพอกปูนลงรักปิดทอง ภายในเจดียแ จึงนําไปวิหารเม่ือกระเทาะปูนออกจึงพบว฽าเป็นพระมรกต ในสมัย พระเจ฾าสามฝ่ใงแกน(ล฾านนา)ได฾อัญเชิญมาเชียงใหม฽ แต฽เกิดเหตุการณแช฾างทรงไม฽ เดินกลบั ยงั เชยี งใหม฽แต฽ม฽ุงหน฾าไปลําปาง จึงประดิษฐานไว฾ยังวัดพระแก฾วดอนเต฾า (ลําปาง)ต฽อมาในสมัยพระตโิ ลกราชได฾อญั เชญิ พระแก฾วมาเชียงใหม฽อีกครั้ง ต฽อมา พระไชยเชษฐาได฾อัญเชิญกลับอาณาจักรล฾านช฾าง(หลวงพระบาง) ต฽อมาได฾ย฾าย เมืองจากหลวงพระบางไปเวียงจันทนแจึงอัญเชิญไปประดิษฐานยังเมืองเวียงจันทนแ ภายหลังพระเจ฾าตากสินมหาราชได฾สถาปนาธนบุรีจึงได฾อัญเชิญพระแก฾วมายังวัด

197 อรุณราชวราราม เม่ือรัชกาลที่ 1 ขึ้นครองราช จึงทรงอัญเชิญมาประดิษฐานยัง วัดพระศรีศาสดารามในปใจจุบนั ศิลปะอยธุ ยา พระแก฾วมรกต หรอื พระพุทธมหามณีรตั นปฏิมากร สถาปัตยกรรม สถาปตใ ยกรรมอยุธยาเปน็ ศลิ ปะที่เกิดในกลุ฽มลุ฽มน้ําเจ฾าพระยา มาจากศิลปะทวาร อยุธยา วดี ลพบุรี ซึ่งต฾นของศิลปกรรมอยุธยา พัฒนาออกเป็นรูปแบบเฉพาะตัว เรียกว฽า ศิลปะอู฽ทอง และต฽อมาได฾รับอิทธิพลจากสุโขทัยจากการรับเอา วัฒนธรรมสุโขทัยมาใช฾ แล฾วพฒั นาออกเปน็ ศลิ ปะสกุลชา฽ งอยธุ ยา จะกล฽าวถึงเปน็ ศลิ ปกรรมทางพุทธศาสนาในสมยั อยธุ ยา แบ฽งได฾เปน็ 4 ยุค คือ 1 . ยุ ค แ ร ก ส มั ย ส ม เ ด็ จ พ ร ะ ร า ม า ธิ บ ดี ที่ 1 ( พ ร ะ เ จ฾ า อู฽ ท อ ง ) ท ร ง ต้ั ง พระนครศรีอยุธยาขึ้นจนถึงพระบรมไตรโลกนาถ เป็นศิลปะในแบบรับศิลปะ ลพบุรีมากกว฽าสุโขทัย เจดียแประธานของศาสนสถานมักสร฾างเป็นปรางคแอย฽าง ลพบุรีหรอื อ฽ูทอง 2.ยุคท่ี 2 ตั้งแต฽สมัยพระบรมไตรโลกนาถครองราชยแ ณ เมืองพิษณุโลก และ รบั เอาอิทธิพลศลิ ปะสุโขทัยแพร฽หลายในอยุธยามากขึ้น เจดียแองคแประธานของศา สนสถานเป็นเจดียแทรงลังกา ซึ่งมอี ย฽ูทว่ั ไปจากสโุ ขทัย มาสร฾างยังอยธุ ยาด฾วย 3.ยุคท่ี 3 สมเด็จพระเจ฾าปราสาททองได฾ครอบครองกัมพูชาโดยให฾มาขึ้นกับ อยุธยาเหมือนดังเดิม และนิยมรูปแบบปรางคแและสถาปใตยกรรมขอมมาสร฾างใน อยธุ ยาเปน็ การเฉลิมพระเกียรติ 4.ยุคท่ี 4 ต้ังแต฽สมัยสมเด็จพระเจ฾าบรมโกศจนถึงเสียกรุงคร้ังที่ 2 ทรงศรัทธา บรู ณปฏิสังขรณวแ ัดเก฽า มคี วามนยิ มในการสรา฾ งเจดยี แไม฾สิบสอง อย฽างไรก็ตาม ตัวอย฽างศิลปกรรมประเภทสถาปใตยกรรมในสมัยอยุธยา ได฾แก฽ พระราชวังโบราณอยุธยา วัดพระศรีสรรเพชญแ วิหารพระมงคลบพิตร วัด มหาธาตุวัดราชบูรณะ วัดใหญ฽ชัยมงคล วัดภูเขาทอง เจดียแศรีสุริโยทัย วัดไชย วัฒนาราม โดยขอกล฽าวถึงตัวอย฽าง ไว฾ดงั นี้ 1. พระราชวังโบราณอยุธยา อยู฽บริเวณด฾านเหนือของเมืองติดแม฽น้ําลพบุรี

198 โดยมีวัดพระศรีสรรเพชญแอย฽ูทางทิศใต฾ มปี ูอมรอบพระราชวัง มีประตูน้ํา ประตู บก โดยแบ฽งเป็น 3 ส฽วนใหญ฽ ๆ คือ เขตพระราชฐานช้ันนอก(ส฽วนราชการต฽างๆ) เขตพระราชฐานชั้นกลาง(ที่ประทับสําหรับว฽าราชการของกษัตริยแ) และเขต พระราชฐานชั้นใน(ที่อย฽ูของกษัตริยแและฝุายใน)เม่ือเหตุการณแเสียกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ.2310) พระที่นั่งต฽างๆและพระราชวังในเขตพระราชฐานถูกทําลายเหลือ เพียงเศษซากเพียงเล็กน฾อย ต฽อมาเมือ่ มีการกอบกู฾เอกราชมาในสมัยรัตนโกสินทรแ ราชวงศแจักรีได฾นําคติและรูปแบบการสร฾างพระราชวังกรุงศรีอยุธยามาสร฾างเป็น ต฾นแบบ 2. วัดพระศรีสรรเพชญ์ เป็นวัดหลวงในพระราชวังโบราณ เป็นวัดที่สําคัญที่สุด ในสมัยอยุธยา เป็นวัดประจําพระราชวัง จึงไม฽มีพระสงฆแจําพรรษา ลักษณะ ศิลปกรรมของวัดพระศรีสรรเพชญแ ซึ่งสร฾างในสมัยพระเจ฾าอู฽ทอง เดิมมีพระศรี สรรเพชญแ ซึ่งเป็นพุทธรูปห฾ุมทองคํา ปใจจุบันถูกพม฽าทําลายเม่ือเสียกรุงจนหมด สิน้ ภายในวัด มเี จดียแทรงลงั กาขนาดใหญ฽ 3 องคแ สลับกับมณฑป 3 หลัง เจดียแมี ลักษณะเป็นเจดียแทรงกลมศิลปะอยุธยาขนาดใหญ฽และยังคงสภาพค฽อนข฾าง สมบรู ณแมีความสวยงาม แสดงถึงความรง฽ุ เรอื งของอยุธยาในอดีต 3.วัดราชบูรณะ เป็นวดั ทีส่ รา฾ งในสมยั เจา฾ สามพระยา รูปแบบแผนผังศิลปะแบบ ฉบับอยุธยา มีพระปรางคแองคแประธาน เป็นปรางคแองคแใหญ฽ สร฾างตามอิทธิพล ศิลปะขอม มีกําแพงแก฾วล฾อมรอบ วางตัวอาคารตามแนวตะวันตก-ตะวันออก ภายในพระปรางคแมีกรุใหญ฽ลึกถึง 3 ชั้น มีท้ังหมด 4ห฾องใหญ฽ๆลงไปในแนวดิ่ง ชั้นล฽างสุดอย฽ูในระดับพื้นดิน กรุแรก(อย฽ูชนสุด)เป็นห฾องสี่เหลี่ยมจัตุรัส ฝาผนัง เป็นภาพเขียนสี(ภาพเลือนราง) กรุช้ันที่ 2 เป็นห฾องสี่เหลี่ยมเพดานโค฾งครึ่งวงกลม

199 มีจิตรกรรมฝาผนังสมัยอยธุยาเป็นภาพอดีตชาติของพุทธเจ฾าและพุทธสาวก กรุ ช้ันที่สาม ห฾องที่สําคัญที่สุด เป็นที่บรรจุพระบรมธาตุในเจดียแทองคําและมี พระพทุ ธรปู ต฽างๆ เปน็ จํานวนมาก ประติมากรรม วัดราชบูรณะ(ซ฾าย) พระเจดียแบรรจุพระบรมธาตุ(กลาง)ตวั อย฽างของมคี ฽าที่อยู฽ใน อยุธยา กรุวดั ราชบูรณะ(ขวา) ประติมากรรมอยุธยามีพัฒนาการสืบมาจากศิลปะอู฽ทอง ซึ่งเป็นศิลปะที่อยู฽ใน บริเวณลพบุรีและสุพรรณบุรี มีลักษณะพระพุทธรูปแบบพื้นเมือง ในยุคแรก มี ลักษณะพระพักตรแเหลี่ยม ขมวดพระเกศาเล็ก พระรัศมีเป็นต฽ุมเล็ก ๆ ปลาย สังฆาฏิตัดตรง ในยุคอ฽ูทองร฽ุนที่ 2 มีลักษณะแสดงถึงอิทธิพลของขอมมากที่สุด คือพระพกั ตรสแ ีเ่ หลี่ยม สีพระพักตรแถมึงทึง หมวดเกศาเล็ก มีไรพระศก พระรัศมี เปลว ปลายสังฆาฏิตัดตรง ต฽อมาในสมัยที่สืบเนื่องจากพุทธรูปอู฽ทองคือ การ สร฾างส฽วนประดับที่ฐานพระพุทธรูปเพื่อแสดงเร่ืองราว เช฽น มารผจญ หรือ ประดับฐานด฾วยพระสาวก ในสมัยอยุธยาตอนกลางมีพระพุทธรูปแบบ “ทรงเคร่ืองน฾อย” เช฽น มงกุฎ กรองศอ สังวาล ทับทรวง ทองพระกร และใน ต฽อมานิยมเพิ่มเติมโดยเรียกว฽า “ทรงเคร่ืองใหญ฽”คือมีเคร่ืองประดับและเคร่ือง ทรงที่มากขึ้น ซึ่งมีอิทธิพลต฽อสมัยรัตนโกสินทรแในเวลาต฽อมา ตัวอย฽าง พระพุทธรูปทรงเคร่ืองใหญ฽ได฾แก฽ พระประธานในอุโบสถวัดหน฾าพระเมรุ อยุธยา พระนามว฽า พระพุทธนิมิตรวิชิตมารโมลีศรี สรรเพชญบรมไตรโลกนาถ

200 ศิลปะ ภายหลังจากอยุธยาถูกทําลายยากทีจ่ ะบรู ณะคืนกลับมา เมื่อพระเจ฾าตากสิน รตั นโกสินทร์ มหาราชได฾กู฾เอกราชขนึ้ ในปีเดียวกัน ได฾ตั้งกรงุ ธนบรุ ีเป็นราชธานีสบื มาเพียง 15 ปี สถาปตั ยกรรม หลังจากน้ัน เมอ่ื เกิดโกลาหลในสมัยธนบุรี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟูาจฬุ า รตั นโกสินทร์ โลกมหาราช ได฾ย฾ายราชธานีมายงั รัตนโกสินทรแ(กรุงเทพในปใจจุบนั )และสบื ราชวงศแตอ฽ มาถึงปจใ จุบนั (รชั กาลที่10)กรงุ เทพมหานครกลายเป็นราชธานีที่สบื ทอดต฽อมาจากอยธุ ยาและธนบรุ ีต้ังแต฽ พ.ศ.2325 สามารถจาํ แนกรปู แบบ สถาปใตยกรรมเป็น 3 ช฽วง คือ -สถาปตั ยกรรมรัตนโกสินทร์ตอนต้น(รัชกาลท่ี1-3) เป็นระยะเวลาที่กําลังก฽อ ร฽างสรา฾ งเมอื งใหม฽ มีการถอดแบบวัดวาอารามและพระราชวังจากกรุงศรีอยุธยา เมืองหลวงในอดีต และปฏิสังขรณแพร฾อมๆกัน มีการสร฾างเจดียแย฽อมุมไม฾สิบสอง คือ พระปรางคแที่วัดระฆัง กละเจดียแศรีสรรเพชดาญาณ ณ วัดพระเชตุพนฯ ใส฽ วนโบสถแวิหารก็มักสร฾างเลียนแบบกรุงศรีอยุธยา เช฽น อุโบสถวัดพระศรีรัตน ศาสดาราม(สมัยรัชกาลที่1) และในรัชกาลที่3 มีการนําเอาศิลปะแบบจีนมา ผสมผสาน เรียกกันว฽า”ศิลปกรรมแบบพระราชนิยม” ซึ่งได฾แก฽ วัดราชโอรส วัด เทพธิดา โบสถแวิหารก็สร฾างคล฾ายแบบจีน คือเอาช฽อฟูา ใบระกา หางหงสแออก หนา฾ บนั ที่เป็นไม฾สลกั กเ็ ปลีย่ นเปน็ การใช฾กระเบื้องดินเผาและก฽ออิฐประดับ ในส฽วน เสามักเปน็ เสาสี่เหล่ยี ม ไม฽มบี ัวหัวเสา -สถาปัตยกรรมรัตนโกสินทร์ระยะก่อนความเปลี่ยนแปลง(รัชกาลท่ี4 -5) สถาปใตยกรรมเริ่มนิยมพระสถูปทรงลังกามากขึ้น เช฽น พระสถูปวัดบวรนิเวศ มี การจําลองพระเจดียแสมยั อยุธยามาสร฾างไว฾ในวัดพระเชตุพน ในรัชกาลที่ 5 สร฾าง วัดเบญจมบพิธ วัดนิเวศธรรมประวัติ วัดราชบพิตร ด฾วยหินอ฽อนจากอิตาลีเป็น การผสมผสานระหว฽างวัฒนธรรมตะวนั ตกกับตะวนั ออก -สถาปัตยกรรมรัตนโกสินทร์สมัยใหม่(รัชกาลท่ี6-ปัจจุบัน) เป็นสมัยที่ สถาปใตยกรรมมีความหลากหลาย มีท้ังเลียนแบบของโบราณ และสร฾างขึ้นมา ใหม฽ ในสมยั รชั กาลที่ 6 เป็นต฾นมานี้ นยิ มสร฾างให฾มีความรว฽ มสมยั มากกว฽าการสืบ ทอดราชประเพณี โดยยึดแนวทางจากสมเด็จพระเจ฾าบรมวงศแเธอ เจ฾าฟูากรม พระยานรศิ รานุวตั ิวงศแ ในส฽วนของงานช฽างห฽างไกลมักเอาอย฽างจากวัดาวาอาราม ในเมอื ง และในส฽วนของศิลปะพ้ืนบ฾านยังคงรกั ษาเสน฽หขแ องตนไว฾แบบชนบท อย฽างไรกต็ ามจะขอกล฽าวถึงตวั อย฽างสถาปตใ ยกรรมโดยย฽อไว฾ดงั นี้ วัดพระศรรี ตั นศาสดาราม หรอื สามญั เรียกว฽า “วัดพระแก฾ว” เป็นอารามหลวง ชั้นพิเศษ ต้ังอยู฽ในเขตพระบรมหาราชวัง สร฾างตามแบบวัดพระศรีสรรเพชญแใน

201 อยุธยา เป็นวัดหลวง ไม฽มีภิกษุจําพรรษา เป็นที่ประดิษฐานพรแก฾วมรกต เป็น สัญลักษณแคู฽บ฾านค฽ูเมือง มีความยิ่งใหญ฽ มีชื่อเสียงและภายหลังได฾รับการบูรณะ สืบต฽อกันมาทกุ รัชกาล ลกั ษณะของศิลปกรรมในวัดพระแก฾ว เปน็ กล฽ุมอาคารที่มี ความงดงามตระการตา ได฾แก฽ พระอุโบสถวัดพระแก้ว เป็นอุโบสถขนาดใหญ฽ สร฾างในสมัยรัชกาลี่ 1 ก฽ออิฐและ ปูนผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ฾า มีระเบียง มีหลังคาโดยรอบ รองรับด฾วยเสานางเรียง ประดับลายไทยด฾วยทองประดับกระจกทั้งหมด พื้นอุโบสถปูหินอ฽อน ผนัง ภายนอกประดับกระเบื้องเคลือบสีเขียนลาย ผนังภายในเป็นงานจิตรกรรมสกุล ช฽างหลวงตลอดท้ังหมด ด฾านหลงั พระแก฾วมรกตเปน็ ภาพไตรภูมิ ผนังตรงข฾ามพระ แก฾วมรกตเป็นภาพมารผจญ หลังคาซ฾อนช้ัน มีช฽อฟูาปิดทองประดับกระจกสีทอง ซ฾อน 3 ช้ัน มุงกระเบื้องเคลือบ หน฾าบันเป็นไม฾สลัก และรูปหล฽อโลหะพระ นารายณแทรงครุฑยุดนาคบนพื้นกระจกสี ประดับลวดลายไทย ทางขึ้นมีสิงหแ สําริดประจาํ บันไดซึง่ มี 3 ทาง จาํ นวนทั้งหมด 12 ตวั หอพระคันธารราษฎร์(ประดิษฐานพระพุทธรูปคันธารราษฎรแ(ปางขอฝน)ไว฾เป็น ส฽วนหนึ่งในพิธีแรกนาขวัญ) และพระแท฽นมนังคศิลาอาสนแของพระร฽วง เป็น อาคารสูง มีบันไดหินอ฽อนสร฾างเป็นรูปพญานาค หลังคายอดปรางคแย฽อเก็จ โดยรอบซ฾อนกนั 8 ช้ัน ประดบั กระเบือ้ งถ฾วยสี ยอดนภศูลโลหะ หอระฆัง สร฾างข้ึนในสมยั รัชกาลที่ 1ในสมัยรัชกาลที่ 4 โปรดให฾สร฾างขึ้นใหม฽ เป็น สถาปใตยกรรมย฽อมุมไม฾สิบสอง ประดับลวดลายเคร่ืองถ฾วยชามจีนอย฽างงดงาม และแขวนระฆังโบราณไว฾ มีการตกแต฽งกระเบือ้ งสตี ลอดทั้งอาคาร ปราสาทพระเทพบิดร เป็นปราสาทจัตุรมุขยอดปรางคแ สร฾างในรัชกาลที่ 4 ภายในเป็นที่ประดิษฐานพระบรมรูปพระบูรพกษัตริยาธิราชตั้งแต฽รัชกาลที่ 1- 8 แตม฽ ีการประดับรปู โลหะสตั วแหมิ พานตแทีห่ น฾าอาคาร พระมณฑป เป็นอาคารต้ังอยู฽บนฐานไพที หลังคามณฑปยอดปราสาท 7 ชั้น มี ประตูท้ังสี่ทิศเป็นประตูลายมุก ฐานอาคารซ฾อนชั้นโดยช้ันบนเป็นเทพนั่งประนม กร ด฾านล฽างเป็นครุฑและคนธรรพแ ภายในพระมณฑปเป็นที่ประดิษฐานตู฾ พระไตรปิฎก พระศรีรตั นเจดยี ์ เป็นเจดียแทอง ทรงลงั กา สร฾างในสมยั รชั กาลที่ 4 โดยจําลอง แบบจากมหาสถูปเจดียแวัดพระศรีสรรเพชญแ อยุธยา ตั้งบนฐานไพที เป็นที่ ประดิษฐานพระบรมสารีริกธุซึ่งรัชกาลที่ 4 ทรงได฾มาจากลังกา มีการประดับ กระเบือ้ งสที องท้ังองคแในสมัยรชั กาลที่ 5

202 นอกจากนี้ยังมีกล฽ุมอาคารประกอบ ได฾แก฽ หอพระมณเฑียรธรรม พระเศวต กฏุ าคารวิหารยอด พระอัษฎามหาเจดียแ วดั พระศรีรตั นศาสดาราม อโุ บสถวัดพระศรีรตั นศาสดาราม หอพระคนั ธารราษฎรแ

203 หอระฆัง ปราสาทพระเทพบิดร พระมณฑป พระศรีรัตนเจดียแ

204 ประติมากรรม เนื่องจากสมัยรัตนโกสินทรแเป็นยุคสมัยที่มีการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมไปอย฽าง รัตนโกสินทร์ รวดเร็วอิทธิพลของตะวันตกและนานาประเทศ ประติมากรรมพุทธรูปสมัย รัตนโกสินทรแ อาจแบ฽งได฾ตามความเปลีย่ นแปลงทางศิลปกรรมไว฾ดงั น้ี - พุทธรูปแบบด้ังเดิม(รัชกาลที่1-3)เป็นการฟื้นฟูบ฾านเมืองภายหลังการล฽ม สลายของอยุธยา - พุทธรูปในระยะเวลาก่อนความเปลี่ยนแปลง(รัชกาลที่4-5) เป็นสมัยแห฽ง การปรับตัวของไทย เน่ืองจากมีการล฽าอาณานิคม มีการเปิดประเทศและ เปลีย่ นแปลงตามอิทธิพลตะวันตก - พุทธรูปแบบสมัยใหม่ (รัชกาลที่ 6 เป็นต฾นมา)เป็นช฽วงเวลาของการเกิด ความคิดแนวใหมใ฽ นศิลปกรรมและประติมากรรม มีการประยุกตแ และสร฾างสรรคแ ให฾เกิดความเหมอื นจรงิ มใิ ช฽แบบอดุ มคติดังแต฽ก฽อน จติ รกรรมไทย “พระศรีศากยะทศพลญาณ ประธานพุทธมณฑลสุทรรศนแ\" ประติมากรรม ออกแบบโดยศาสตราจารยแศิลป฼ พีระศรี(ชาวอิตาลี)ในปี 2525 เป็นงานพุทธรูป สมัยใหม฽ จิตรกรรมไทยมีพัฒนาการมาพร฾อมๆกับผลงานทางศิลปกรรมอื่นๆ ได฾แก฽ สถาปใตยกรรม ประติมากรรม ซึ่งกล฽าวถึงการสร฾างผลงานที่พบร฽องรอยตั้งแต฽ สมัยก฽อนประวัติศาสตรแเป็นจํานวนมาก และพบจิตรกรรมไทยที่ชัดเจนในสมัย ล฾านนา สุโขทัย อยุธยา และรัตนโกสินทรแเป็นงานจิตรกรรมไทยแบบประเพณี นิยม เป็นภาพวาดที่มีการประดิษฐแท฽าทางของมนุษยแและสัตวแจัดวางให฾เกิดความ งดงามผสมผสานกบั พืน้ ทีๆ่ มีอย฽ูโดยในอดีตจะใช฾ภาพลกั ษณะค฽อนข฾างแบนราบ ไม฽ มีการลงแสง-เงาและลักษณะใกล฾-ไกลแต฽อย฽างใดเพื่อแสดงเป็นเร่ืองราวตอน สาํ คัญๆที่เป็นเรอ่ื งเล฽าทีช่ าวไทยรู฾จกั กันอย฽างดี ขอยกตวั อย฽างจติ รกรรมในสมัยต฽างๆ ดังน้ี

205 จติ รกรรมล฾านนา(วดั พระสิงหแ เชียงใหม฽) จติ รกรรมสมยั อยุธยา(วดั ใหญ฽สุวรรณาราม เพชรบรุ ี)

206 จติ รกรรมสมัยรัตนโกสินทรแ(วดั พระศรีรัตนศาสดาราม) ศิลปะพื้นบ้านไทย ศิลปะพื้นบ฾านของไทยมีจํานวนค฽อนข฾างมาก ได฾แก฽ การจักสาน การทอผ฾าและ เย็บปใกถักร฾อย การแกะสลัก การฉลุ การปใ้นเคร่ืองป้ในดินเผา การทําเคร่ือง โลหะ การทําเคร่ืองกระดาษและหนัง การป้ในรูปและลายปใ้น การวาดเขียน การ ก฽อสร฾าง ฯลฯ หน฽ุ กระบอกไทย

207 หนังตะลุง เครือ่ งป้ในดินเผา ลาว 1.ลาวโคตรบรู (1,000-600ปีก฽อนค.ศ.) เป็นอาณาจักรทีป่ รากฏในเอกสาร ประวตั ิศาสตรแลาว จนี โบราณว฽ามีอาณาจักรที่รงุ฽ เรอื งอยู฽ตดิ กบั อาณาจักรฟูนนั กบั เจนละ 2.อาณาจักรศรีสัตนาคนหุต(ค.ศ.698-1353)ช฽วงแรกอยู฽ภายใต฾การ ปกครองของขอม เกิดความรงุ฽ เรอื งและตั้งตนเป็นอิสระจากการปกครองของ ขอมได฾เมื่อค.ศ.877 และเปลีย่ นชอ่ื เมืองใหม฽เป็นเชียงดงเชียงทอง ต฽อมาเรียก “เมืองเชียงทอง” ซึ่งเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรศรสัตนาคนหุต พระเจ฾า ชัยวรมันที่7(ขอม) มาตีอาณาจักรศรีสัตนาคนหุตทําให฾อยู฽ภายใต฾การ

สถาปใตยกรรม 208 ปกครองของขอมอีกคร้ังหน่งึ 3.อาณาจกั รลา้ นช้าง(ค.ศ.1353-1707) หลังจากขอมเสื่อมอํานาจ ลาวได฾กู฾ อิสรภาพสาํ เร็จในสมัยพระเจ฾าฟูางมุ฾ และแต฽งงานกบั ราชธิดากษัตริยแขอม ยึด เมืองเชียงทองได฾สําเร็จ เปลี่ยนชื่อเป็น “เมืองหลวงพระบาง” และสถาปนา “อาณาจักรล฾านช฾าง” ต฽อมาเกิดโกลาหลชิงความเป็นใหญ฽ ล฾านช฾างได฾ แตกแยกเป็น 3 ส฽วนได฾แก฽ ล฾านช฾างหลวงพระบาง ล฾านช฾างเวียงจันทนแ ล฾าน ช฾างจําปาศกั ดิ์ และสยามครอบครองล฾านช฾างได฾สําเร็จ ล฾านช฾างตกเป็นเมือง ประเทศราชให฾กับสยาม และในสมัยเจ฾าอนุวงศแพยายามกอบกู฾เอกราชแต฽ก็ ไม฽สาํ เร็จ 4.สมัยอาณานิคมของฝร่งั เศส(ค.ศ.1893-1953) ในยคุ ล฽าอาณานิคม ล฾าน ช฾างอย฽ูใต฾การปกครองของฝร่ังเศส โดยสยามเสียดินแดนที่เป็นเมืองขึ้นให฾แก฽ ฝรั่งเศส คือหลวงพระบาง เวียงจันทนแ จําปาศักดิ์ พร฾อมกับการยึดครอง เวียดนามและกมั พชู าของฝร่ังเศส 5.สาธารณรัฐประชาชนลาว(ค.ศ.1953-ปใจจุบัน) เป็นความเปลี่ยนแปลง สมัยสงครามโลกคร้ังที่ 2 และสงครามภายในประเทศลาวยาวนานถึง 20 ปี สุดท฾ายพรรคประชาชนปฏิวัติลาวสามารถยึดอํานาจได฾สมบูรณแ มหากษัตริยแ องคแสุดท฾ายของลาวต฾องสละราชสมบัติลง เปลี่ยนการปกครองเป็นระบอบ คอมมิวนสิ ตแภายใต฾ชื่อ “สาธารณรฐั ประชาธิปไตยประชาชนลาว” วัดเชียงทอง(สร฾างเม่ือ ค.ศ.1560) เมืองหลวงพระบาง เป็นสิมแบบหลวง พระบางที่มีความเก฽าแก฽มากที่สุด “สิม”หรือโบสถแ หรืออุโบสถ ของวัดเชียง ทองนนั้ ถือว฽ามีความงดงามที่สถูในสถาปใตยกรรมล฾านช฾างในสมัยพระเจ฾าไชย เชษฐาธิราช เป็นแบบเฉพาะของล฾านช฾างที่เป็นเอกลักษณแ มีความเก฽าแก฽ ที่สุด หลังคาปีกนกกว฾างโค฾งแอ฽นมีความอ฽อนช฾อย ซ฾อนหลังคาสามช้ัน มี หลังคามุขยืนมาอีกชั้นหนึ่ง มีช฽อฟูาซึ่งอยู฽กึ่งกลางสันหลังคามีถึง 17 ช฽อ ซึ่ง หมายถึงกษัตริยแเป็นผ฾ูสร฾าง อาคารส฽วนที่เป็นผนังอ฽กอิฐถือปูนผสมกับไม฾ ตกแต฽งลงรักปิดทองเร่ืองทศชาติชาดก และพุทธประวัติ ภายในประดิษฐาน พระประธานเป็นพุทธรูปแบบศิลปะล฾านช฾างปางมารวิชัย เอกลักษณแที่โดด เด฽นอีกประการหนึ่งคือ สิมด฾านนอกของสิม และอาคารอื่นๆประดับด฾วย ดอกดวง หรือลายกระจกสีเป็นภาพต฽างๆบนพื้นสีแดง ซึ่งด฾านหลังของสิม ประดับเป็นรูปต฾นทองที่มาของวัดเชียงทองซึ่งเดิมเป็นสถานที่ที่มีต฾นทองอย฽ู มาก โดยเฉพาะวัดเชียงทองนเี้ คยมีต฾นทองยักษแอย฽ูในอดีต

209 สิมวดั เชยี งทองด฾านหน฾า(ซ฾าย)สิมวัดเชยี งทองดา฾ นหลงั ที่มีดอกดวงประดบั รูป ต฾นทอง(ขวา) ดอกดวงหรอื กระจกสีทีป่ ระดับเป็นลวดลายเรื่องราวบนพืน้ สีแดงของสมิ และ อาคารอืน่ ๆ เช฽น หอพระม฽าน หอพุทธไสยาสนแ วัดธาตุหลวง(สร฾างเม่ือค.ศ.1818) เมืองหลวงพระบาง วัดนี้เป็นวัดที่เก฽าแก฽ โดยพระเจ฾ามหาชีวิตมังาตุราช มีการฟื้นฟูพุทธศาสนาสร฾างขึ้นเป็นที่ ประดิษฐาน พระบรมสารีริกธาตุ พระธาตุหลวงหรือเจดียแบรรจุพระบรม สารีริกธาตุ มีลักษณะเป็นฐานรูปสี่เหลี่ยมลดหลั่นขึ้นไปจนถึงยอดยอด ด฾านบน ในส฽วนของสิมวัดธาตุหลวง(โบสถแ) เป็นอาคารที่สร฾างแบบไทยลื้อ หลังคาสองชั้น คั่นด฾วยแผงคอสอง มีช฽อฟูารวมถึง 17 ช฽อ เพราะเป็นสิมที่ กษตั รยิ แสร฾างข้ึน มีคนั ทวยรับน้ําหนักอย฽างงดงาม

210 ประติมากรรม พระธาตุหลวง และสิมวดั พระธาตุหลวง หลวงพระบาง(ซ฾าย) ช฽อฟูา ส฽วนกลางประดบั สนั หลังคาของสมิ วดั พระธาตุหลวง(ขวา) เนือ่ งจากประติมากรรมของแตล฽ ะประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จงึ ขอ ยกตัวอย฽างประติมากรรมที่สําคัญพอสังเขป ดังน้ี พระบางเจา้ หรอื พระบาง เปน็ พุทธรปู ของลาวในหมวดศิลปกรรมล฾านช฾าง มีลักษณะคล฾ายกับสกุลช฽างบายนของขอม และคล฾ายกับสกุลช฽างลพบุรีของ ไทย และพุทธรูปทั่วไปของลาวเป็นพระพุทธรูปสําริดและปูนปใ้น ปางมาร วิชัย แต฽พระบาง เป็นพุทธรูปปางห฾ามญาติซึ่งลาวถือว฽าเป็นพุ ทธรูป คู฽บ฾านค฽ูเมืองของล฾านช฾างและลาวในปใจจุบัน เดิมพระบางนั้นประดิษฐานอย฽ู ในอาณาจักรขอม ในสมัยพระเจ฾าฟูาง฾ุมกษัตริยแล฾านช฾าง ได฾อัญเชิญมา ประดิษฐาน ณ เมืองเชียงทอง(หลวงพระบาง) แต฽เม่ืออัญเชิญถึงเวียงจันทนแ (เดิมชื่เชียงคํา)เกิดเหตุอัศจรรยแทําให฾ไม฽สามารถเสด็จต฽อไปได฾ จึงอัญเชิญ พระบางไว฾ที่เวียงจนั ทนแ ต฽อมาในสมัยพระเจ฾าวิชุลราชจึงได฾อัญเชิญมาที่เมือง เชยี งทองได฾สําเรจ็ จงึ ได฾เปลี่ยนชอ่ื เมืองเชยี งทองเป็นหลวงพระบางในที่สดุ สมัยธนบุรี พระเจ฾าตากสินมหาราชได฾อัญเชญิ พระบาง และพระแก฾วมรกตมา ประดิษฐาน ณ วัดพระศรีศาสดาราม ในส฽วนพระบางนั้นรัชกาลที่1 แห฽ง ราชวงศแจักรีทรงคืนให฾แก฽ลาว ในสมัยรัชกาลที่ 3 สยามเกิดสงครามกับเจ฾า อนุวงศแที่เวียงจันทนแหลังสงครามได฾อัญเชิญพระบางมาที่กรุงเทพฯอีกครั้ง จนกระทัง่ ส้ินสงครามโลกคร้ังที่ 2 ไทยต฾องคนื พระบางส฽ูหลวงพระบางดังเดิม จากข฾อเรียกร฾องของฝรั่งเศส ปใจจุบันพระบางประดิษฐานที่หอพระบาง พิพิธภัณฑเแ มืองหลวงพระบาง

211 ศลิ ปะอื่นๆ พระบาง ประดิษฐานทีห่ ลวงพระบาง(ซ฾าย)หอพระบาง(ขวา) ศลิ ปะพืน้ บ฾านลาว เช฽น หนา฾ กากปูุเยอะย฽าเยอใช฾ในพิธีแหป฽ ุูเยอย฽าเยอในวนั สงกรานตแ ผา฾ ซิน่ หรอื ผา฾ ทอลาวซึ่งเป็นแบบฉบบั เฉพาะของลาว ตัวอย฽างงานผา฾ ซิน่ ลาว บ฾านเรือน พิธีแหป฽ ุูเยอย฽าเยอของลาวในวนั สงกรานตแ บ฾านของชาวลาว หรือเรียกว฽า เฮือนกลุ฽มลาวล฽ุม(ลาวลุ฽มคือลาวที่อาศัยบน พื้นราบใช฾ภาษาลาวหรือภาษาตระกูลไท) มีลักษณะใกล฾เคียงกับเรือนภาค อีสานของไทย มีหลายลักษณะคือ เฮือนลาวลุ฽มหลวงพระบางและ เวียงจนั ทนแ เฮือนเผา฽ ไทดํา เฮือนเผา฽ ผไู฾ ท เฮือนเผา฽ พวน

212 พม่า ตัวอย฽างบ฾านชาวลาวที่ซําเหนอื (ซ฾าย)เฮือนผ฾ูไทย(ในไทยอีสานซึง่ มีลักษณะ คล฾ายกนั กับลาว) มปี ุองเอี้ยมขนาดเลก็ (ขวา) ประวัติ ศาสตรแพม฽า พม฽าเป็นดินแดนลุ฽มแม฽น้าํ อิรวดีซึ่งมบี ทบาทต฽อกลุ฽มประเทศอาเซียนมา ยาวนาน โดยสรปุ ประวตั ิศาสตรแพอสังเขป ได฾ดังน้ี 1.อาณาจกั รศรเี กษตร(200ปีก฽อนคริสตกแ าล-คริสตศแ ตวรรษที่ 11) ชาวพยู หรือ ปยูเป็นกลุ฽มชนที่ตั้งหลักแหล฽งระยะแรกสุดของพม฽าคล฾ายคลึงกับนคร รฐั ซึง่ เปน็ การพฒั นาของเมอื งศรีเกษตร โดยเติบโตจากการค฾ากับอินดียและ จีน มีเมืองต฽างๆร฽วมกันเป็นนครรัฐปยูซึ่งพบในเอกสารจีนว฽า ชาวปยูเป็น ดินแดนแห฽งพุทธศาสนา นิสัยเมตตารักสงบ ให฾เกียรติซึ่งกันและกัน ไม฽นิยม ทําสงคราม แต฽สุดท฾ายปยูต฾องล฽มสลายจากการรุกรานของอาณาจักรน฽าน เจ฾าเม่ือกลางคริสตแศตวรรษที่ 9 หลังจากนั้นมาชาวปยูก็สูญหายไปจา ประวตั ิศาสตรแของพม฽าอยางไมห฽ วนคืน 2.อาณาจักรยะไข่ (คริสตแศตวรรษที่4-18)เป็นอาณาจักรที่มีควา เปลี่ยนแปลงทางหลากหลายความเชื่อและศาสนา เช฽น พุทธศาสนา มหายาน ฮินดูไศวนิกาย(ศิวะ) พุทธศาสนาเถรวาท และอิสลาม ยะไข฽ล฽ม สลายในคริสตแศตวรรษที่ 18 จากการแพ฾ศึกของราชวงศแคองบอง มาผนวก เป็นส฽วนหนึ่งของพมา฽ ในทีส่ ดุ 3.อาณาจักรตะโถ่ง(คริสตแศตวรรษที่9-11) หรืออาณาจักรมอญ ซึ่งอย฽ู ตะวันออกของอ฽าวเมาะตะมะ สร฾างความเจริญร฽ุงเรืองเพราะเป็นแหล฽ง เส฾นทางค฾าขายทางทะเล ตอ฽ มาได฾เกิดสงครามกับอาณาจักรพุกาม เม่ือพ฽าย แพ฾ต฽อพุกาม ชนชาติมอญจึงอพยพสู฽ดินแดนอื่น เช฽น สยาม ลาว และ

213 กมั พชู า 4.อาณาจักรพุกาม(คริสตแศตวรรษที่9-13)เป็นอาณาจักรแรกของชนชาติ พม฽า ซึ่งอยู฽ตอนบนของล฽ุมน้ําอิรวดี มีความเจริญยิ่งใหญ฽และเข฾มแข็งขึ้น ตามกาลเวลา จนนาํ ไปสู฽การได฾รับชัยชนะเหนืออาณาจักรตะโถ฽ง หรือมอญ และได฾กวาดชาวมอญและทรัพยแสมบัติท้ังหลายเป็นจํานวนมาก รวมทั้งรับ เอาอิทธิพลทางพุทธศาสนา ศิลปะและอารยธรรมของมอญมาสร฾างเป็น อารยธรรมของพม฽าโดยรวมกับชาวพุกามทําให฾เกิดราชวงศแพุกามซึ่งเป็น ราชวงศแแรกของพม฽ามีความเจริญกว฽า 400 ปี มีความสัมพันธแกับอินเดีย อย฽างแน฽นแฟูน จนในที่สุดพม฽าถูกมองโกล(จีน)โจมตีจนกลายเป็นประเทศ ราชของจีนในทีส่ ดุ 5.อาณาจักรอังวะ(คริสตแศตวรรษที่14-16) อังวะเป็นเมืองที่ครองอํานาจ ทางตอนกลางของพมา฽ มสี งครามกับมอญหลายครั้ง จนในที่สุดจึงยอมสงบ สุขต฽อกันจนต฽อมาอังวะแตก ทําให฾ตองอูตั้งตนเป็นอิสระได฾ชิงอังวะจาก มอญได฾ จนสามารถรวบรวมชนชาติพม฽าที่มีเชื้อสายเดียวกันเป็นอาณาจักร ใหม฽อกี คร้ัง 6.อาณาจักรตองอู(คริสตศแ ตวรรษที่ 15-18) ตองอูแยกตัวจากอังวะก฽อต้ัง ราชวงศแตองอู ในสมัยของพระเจ฾าตะเบงชเวตี้พม฽าทําศึกยึดดินแดนของ มอญมารวมกับพม฽าอีกครั้งและทําสงครามกับอยธุยา(สยาม) ต฽อมาสมัย พระเจ฾าบุเรงนอง(มหาราชของชาวพม฽า) สามารถขยายดินแดนยึดครอง เมืองอื่นอีกมากมาย เช฽น รัฐฉาน ล฾านนนา ล฾านช฾าง ดินแดนสยามทําให฾ อยธุ ยาเสียกรุงครง้ั ที่ 1 ต฽อมาตองดูเสื่อมอํานาจลง ทําให฾สมเด็จพระนเรศวร มหาราชสามารถกู฾เอกราชกลบั คืนมาแก฽สยามในสมัยพระเจ฾านันทบุเรงได฾ใน ทีส่ ดุ และชาวมอญก฽อการกบฏ อาณาจกั รตองอจู ึงล฽มสลาย 7.สมยั ราชวงศ์คองบอง(คริสตศแ ตวรรษที่ 18-19) หรือ ราชวงศแอลองพญา เป็นราชวงศแที่ชิงอังวะคืนจากมอญได฾สําเร็จสามารถยึดเมืองต฽างๆคืนมาได฾ และต้ังเมืองย฽างก฾ุงเป็นเมืองหลวง ในสมัยพระเจ฾ามังระ ซึ่งสามารถตี ล฾านนา ล฾านช฾าง(ลาว) และกรุงศรีอยุธยา(สยาม)ได฾อีกคร้ังทําให฾เกิดการ เสียกรุงคร้ังที่ 2 และต฽อมาพระเจ฾าตากสินได฾กอบก฾ูเอกราใช฾สยามได฾ในปี เดียวกัน ต฽อมาแม฾ว฽าพม฽าได฾พยายามโจมตีสยามหลายคร้ังในต฾นกรุง รัตนโกสินทรแ ก็ไม฽สามารถยึดสยามอีกได฾ ประกอบกับเกิดความขัดแย฾งกับ อังกฤา ทําให฾เกิดการล฽มสลายของแผ฽นดินพม฽าในเวลาต฽อมา จนในที่สุด

214 สถาปใตยกรรม พม฽าตกเปน็ อาณานิคมขององั กฤษตั้งแต฽ ค.ศ.1886-1943 8.สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา(ค.ศ.1948) หลังจากตกอยู฽ใต฾การ ปกครองของอังกฤษ ได฾เกิดโกลาหลอย฽ูหลายครั้ง และต฽อมาเม่ือ สงครามโลกคร้ังที่ 2 สิ้นสุดลง พม฽าได฾รับอิสระจากอังกฤษ และเกิด โกลาหลซึ่งในที่สุดทําให฾นายพลเนวินและคณะทหารเข฾ายึดอํานาจและ ปกครองประเทศในนามของสาธารณรัฐแห฽งสหภาพพม฽า หรือสาธารณรัฐ แหง฽ สหภาพเมียนมา เน่ืองจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จึงขอ ยกตวั อย฽างสถาปตใ ยกรรมทีส่ าํ คัญพอสงั เขป ดังน้ี เนื่องจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จึงขอ ยกตวั อย฽างสถาปใตยกรรมทีส่ ําคญั พอสงั เขป ดังน้ี เจดีย์ชเวดากอง หรือ มหาเจดีย์ชเวดากอง (ความหมายคือทองแห฽ง เมืองดากอง/เมืองย฽างกุ฾ง) เป็นมหาเจดียแที่มีชื่อที่สุดของพม฽า สร฾างในช฽วง สมยั ของพุทธกาลโดยมีตํานานว฽าพ฽อค฾าหนุ฽มสองพี่น฾องเดินทางมายังอินเดีย ได฾พบกับพระพุทธเจ฾าภายหลังตรสั ร฾ู เกิดความเลื่อมใสยิ่งนัก พระพุทธเจ฾า ทรงประทานเส฾นพระเกศา 8 เส฾นให฾ท้ังสอง จึงนําเส฾นพระเกศาไปยังเมือง โอกกะละ ได฾พบกบั กษตั รยิ แและนําเส฾นพระเกศาประดิษฐาน ณ เนินเขา เม่ือ เปิดผอบที่บรรจุเส฾นพระเกศา ก็เกิดปาฏิหาริยแด฾วยแสงสว฽างอันเรืองรอง เจดียแชเวดากองมีการสร฾างขึ้นมา และบูรณะต฽อเน่ืองกันมาในหลายยุคสมัย โดยบูรณะเจดียแด฾วยการห฾ุมทองปิดองคแเจดียแต฽อกันมา จนในที่สุดเจดียแชเว ดากอบมีขนาดสูง 99 เมตรในสมัยพระเจ฾ามินดง และเสริมยอดฉัตร ประดับอัญมณีจํานวนมหาศาล เชวดากองเป็นเจดียแทรงมอญพม฽า พิเศษ กว฽าเน่ืองจากฐานชั้นล฽างเป็นการสร฾างในผังสี่เหลี่ยมเพิ่มมุมฐานช้ันบนเป็น ผังแปดเหลี่ยมเพิ่มมุม มีบันไดทางขึ้น 4 ทิศ องคแเจดียแห฾ุมด฾วยแผ฽นทองคํา ถึง8,688 แผ฽น รอบฐานเจดียแมีเจดียแรายจํานวน64องคแ ลานด฾านนอก ประกอบด฾วยมณฑปและวิหารทรงสี่เหลี่ยมหลังคาทรงปราสาทซึ่งเป็น สถาปใตยกรรมพมา฽ ที่สรา฾ งข้นึ สมัยหลังเพื่อถวายเป็นพุทธศาสนาเป็นจํานวน มาก

215 ประติมากรรม เจดียแชเวดากอง(ซ฾าย)เจดียแชเวดากองยามค่ําคืนถ฽ายจากมมุ สงู (ขวา) เน่ืองจากประติมากรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จึงขอ ยกตัวอย฽างประติมากรรมที่สาํ คัญพอสงั เขป ดังน้ี พระมหามัยมุณี เป็นพุทธรูปพระประธานในวัดมหามัยมุณี ซึ่งเป็นพุทธรูป โบราณศิลปะยะไข฽ เป็นพุทธรูปค฽ูบ฾านคู฽เมืองของพม฽า ได฾รับคํากล฽าวขานว฽า “เป็นพระพุทธรูปที่ยังมีลมหายใจ” ตํานานการสร฾างกล฽าวถึงเม่ือคร้ัง พระพุทธเจ฾าเสด็จโปรดชาวเมืองธัญญวดีอาณาจักรยะไข฽เป็นเวลา 7 วัน ครั้นจะเสดจ็ กลับ กษัตรยิ แได฾ทลู ขอใหท฾ ืรงทิ้งพระรูปแทนองคแไว฾เพื่อบูชา พระ พุทธองคแจึงประทับน่ังสมาธิใต฾ต฾นโพธิ์ต฽ออีก 7 วันระหว฽างนันท฾าวสักกะ เสด็จมาเนรมิตพระพุทธรูปขึ้นมาองคแหนึ่งที่งดงามดุจมีชีวิต ทําให฾พุทธองคแ ทรงพอพระทัย ชาวเมืองจึงอัญเชิญพระพุทธรูปประดิษฐานเหนือรัตน บัลลังกแ โดยเชื่อว฽า พระพุทธรูปองคแนี้สร฾างในระหว฽างพระพุทธเจ฾ายังทรง พระชนมแชีพอย฽ู เป็นที่มาของคําว฽า “พระพุทธรูปที่ยังมีลมหายใจ” หรือ “พระมหามัยมณุ ี” พระมหามัยมุนี หรือชาวไทยเรียกว฽า “พระเนือ้ นิ่ม”

216 จติ รกรรม ทกุ เช฾าเวลาประมาณ ตสี ีม่ ีพิธีล฾างพระพักตรแ โดยท฽านเจา฾ อาวาส (พระมหาเถระ) เป็นผู฾ทําพิธี เนือ่ งจากจติ รกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมจี าํ นวนมาก จงึ ขอ ยกตัวอย฽างจติ รกรรมที่สําคัญพอสงั เขป ดังนี้ จิตรกรรมมัณฑะเลยแ เป็นจิตรกรรมที่มีความผสมผสานกับวัฒนธรรมและ มีสว฽ นของการนําเอาจิตรกรรมตะวนั ตกโดยเฉพาะอังกฤษมาผนวกกับความ เป็นพื้นเมืองได฾อย฽างชัดเจน ทําให฾เกิดความเปลี่ยนแปลงไปส฽ูการสร฾างภาพ จิตรกรรมพม฽าสมัยมัณฑะเลยื เริ่มีความนิมนวล มีแสงเงาและทิวทัศนแแบบ ตะวันตกอย฽างชัดเจน เชน฽ จิตรกรรมฝาผนังทีว่ ิหารอนนั ดาโอ฾วจาว ศลิ ปะอื่นๆ กินรี ภายในวิหารใกล฾อานันทเจดียแ ศ.พม฽ารุ฽นหลัง ผถู้ า่ ยรปู ศ.ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกลุ สไลด์ชดุ ศลิ ปะพม฽าสงวนลิขสิทธิโ์ ดย หอ฾ งสมุด ศ.ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกลุ (อ฾างถึงใน: http://www.thapra.lib.su.ac.th/supatlib , เม่อื กรกฎาคม 2560) ศลิ ปะพืน้ บ฾านอื่นๆของพม฽า ได฾แก฽ หนุ฽ กระบอกพม฽า งานไม฾แกะสลกั เคร่ือง เขินพม฽า ฯลฯ

217 หนุ฽ กระบอกพม฽า หรือ โยะเถว฽ งานแกะสลักไม฾ บ฾านเรือน งานเครือ่ งเขิน บ฾านเรือนชาวพม฽ามีหลายรูปแบบด฾วยกนั เนือ่ งจากพม฽าเปน็ ดินแดนที่มกี ล฽ุม ชนอยู฽เปน็ จํานวนมาก จึงมีรูปแบบบ฾านพืน้ เมืองของกล฽ุมชนหลากหลายกลุ฽ม ด฾วยกนั เช฽น บ฾านพืน้ เมืองของชาวกะเหรีย่ ง ชาวกะฉิ่น ชาวยะไข฽ ชาวกะยา ชาวมอญ และชาวฉาน

218 บ฾านพืน้ เมืองของชาวกะฉิ่น บ฾านพืน้ เมืองของชาวมอญ บ฾านพืน้ เมืองของชาวยะไข฽ กมั พูชา ประวัติศาสตรแกัมพูชา กัมพชู าหรอื เดิมเรียกว฽า “อาณาจกั รขอม” เปน็ ส฽วนหนึ่งของอาเซียนที่เคยมี อิทธิพลต฽อดนิ แดนแถบนี้ ขอม หรอื เขมร เป็นคนส฽วนหนง่ึ ที่อย฽ูในพื้นที่แถบ เอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ โดยสรปุ ประวตั ิศาสตรแพอสงั เขปดงั น้ี 1.อาณาจักรฟูนัน(ค.ศ.68-550) นับถือศาสนาฮินดูจากอิทธิพลความเช่อื ของอนิ เดียโบราณ 2.อาณาจักรเจนละ(ค.ศ.550-802)ยึดครองอาณาจกั รจามปา(เวียดนาม ใต฾)ได฾สาํ เร็จ ยคุ หลังเสื่อมอํานาจลง เจนละท้ังหมดได฾ตกเป็นส฽วนหนึ่งของ

219 อาณาจักรชวา(อินโดนีเซีย-มาเลเซีย) 3.อาณาจกั รขอม(ประมาณคริสตศตวรรษที่ 9-15)ขอมสามารถรวบรวม เจนละและประกาศอสิ รภาพได฾อกี ครั้ง ต฽อมาสมัยทีพ่ ระเจ฾าสุริยวรมันที่ 2 สร฾างนครวัดซึ่งเปน็ สิง่ มหัศจรรยแของโลก(อิทธิพลศาสนาฮินด)ู และพระเจ฾า ชัยวรมนั ที่ 7 ได฾สร฾างเมอื งใหมท฽ ีเ่ มอื งพระนครหลวง หรอื นครธม(บายน) อิทธิพลพุทธศาสนา หลงั สมยั พระเจ฾าชยั วรมันที่ 7 เรม่ิ อ฽อนแอลง สุโขทัยและ จามปาได฾ตั้งตนเป็นอิสระจากขอม ผนวกกบั มองโกล(จนี )มีอาํ นาจเหนอื ดินแดนทาํ ให฾ต฾องสง฽ เครื่งอบรรณาการไปทีจ่ ีน และเปลี่ยนเป็นพุทธศาสนา เถรวาทเป็นต฾นมา ต฽อมา ใน ค.ศ.1352 พระเจ฾าอู฽ทอง(อยธุ ยา)จากสยามได฾ตี นครธมแตกและได฾ยึดครองกมั พูชาเปน็ คร้ังแรกได฾ตอ฾ นผคู฾ นและช฽างฝมี อื ทั้งหลายกลับมาอยธุ ยาเป็นจาํ นวนมาก จากนั้นกัมพูชาได฾ออู฾ ิสรภาพคืนได฾ใน สมัยเจา฾ พระยาญาติแล฾วย฾ายเมอื งหลวงไปยังกรุงพนมเปญในปจใ จบุ นั 4.อาณาจกั รกัมพชู า(คริสตศตวรรษที่ 15-19) มเี หตเุ กิดสงครามกลางเมอื ง ทําให฾กัมพูชาขอความช฽วยเหลอื จากสยาม(อยุธยา) และหลงั จากน้ันจงึ กลายเป็นเมืองประเทศราชของสยามเรื่อยมา ต฽อมาเมื่ออยธุ ยามศี กึ กับพม฽า และเสียกรุงในครั้งที่ 1 กัมพูชาจึงก฾ูเอกราชจากการสนบั สนนุ ของสเปน(สมยั พระยาละแวก) ต฽อมาไม฽นานก็ปราชัยใหก฾ บั พระนเรศวรมหาราช(อยธุ ยา)อีก ครั้งหน่งึ ในยคุ ล฽าอาณานิคม (คริสตศตวรรษที่ 19)จากตะวันตกฝรง่ั เศสได฾ กมั พชู าครอบครอง(ตรงกับรชั กาลที่ 5) โดยสยามเสียดินแดนกัมพูชาภายใต฾ สนธิสัญญารศ.122(อ฾างอิงจาก https//th.wikisource.org/wiki/สนธิสัญญา สยาม–ฝรั่งเศส_ร.ศ._122, เมอ่ื กรกฎาคม 2560) 5.สมัยใต฾การปกครองของฝร่งั เศส(คริสตศแ ตวรรษที่ 19-20) อย฽ูใต฾การ ปกครองของรง่ั เศสพร฾อมกับเวียดนาม ลาว และเมือ่ หลงั สงครามโลกครั้งที่ 2 กัมพชู าเป็นอิสรภาพจากฝรง่ั เศส แต฽ยังคงเกิดโกลาหลจากเหตกุ ารณแทาง การเมอื ง 6.ราชอาณาจกั รกมั พูชา(คริสตแศตวรรษที่ 20-ปใจจุบนั ) มปี ญใ หาทาง การเมอื ง เกิดความอ฽อนแอ สงครามกลางเมอื ง เกิดสงครามล฾างเผา฽ พันธแุ เมือ่ ค.ศ.1989 กัมพูชาอย฽ูในการดูแลโดยสหประชาชาติ ถูกประกาศให฾มี ฐานะเป็นเอกราชโดยปกครองในระบอบประชาธิปไตยโดยมีกษัตรยิ แเป็น ประมขุ (เจา฾ นโรดมสีหน)ุ จงึ ได฾เปลีย่ นชือ่ เป็น “ราชอาณาจักรกัมพูชา”

สถาปตใ ยกรรม 220 เนื่องจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมจี ํานวนมาก จึงขอ ยกตวั อย฽างสถาปตใ ยกรรมที่สาํ คัญพอสังเขป ดังน้ี นครวดั หรือ โนโกวัด หรอื อังกอร์วัด เป็นสถาปใตยกรรมที่มีชื่อเสียงมาก ที่สุดของกัมพูชาและเป็นสิ่งมหัศจรรยแของโลก นครวัดเป็นสถาปใตยกรรมที่ พัฒนามาจากกลุ฽มปราสาทขอมมาอย฽างตอ฽ เนือ่ ง ถือวา฽ เป็นยคุ ที่ร฽ุงเรืองสูงสุด ของกัมพูชา ในสมัยพระเจ฾าสุริยวรมันที่ 2 (ค.ศ.1113-1150) สร฾างขึ้นเพื่อ เป็นเทวาลัย(ในศาสนาฮินดู)ซึ่งนับถือพระวิษณุ(นารายณแ)ในลัทธิไวษณพ นิกายเป็นเทพสูงสุด ซึ่งภายหลังที่ฮินดูเสื่อมความนิยมลงได฾ถูกปรับเปลี่ยน มาเป็นศาสนสถานในพุทธศาสนาซึ่งชาวบ฾านเรียกกันติดปากว฽า “นครวัด” ลักษณะของนครวัดเป็นปราสาทที่มีขนาดใหญ฽ที่สุด โดยวางผังอย฽าง สมบรู ณแแบบตามคติของฮินดูโดยตดั และขนย฾ายหินจากเขาพนมกุเลนนับล฾าน ก฾อนมาสร฾าง รวมท้ังช฽างฝีมือและช฽างสลักอีกจํานวนมากสร฾างอย฽างสมบูรณแ โดยวางผังเป็นสี่เหลี่ยม มีกํา พงเมืองด฾านนอก มีคูน้ําล฾อมรอบ มีพื้นที่ ภายในปราสาทมากถึง 820,000ตารางเมตร ทางเข฾าหลักด฾านหน฾าปราสาท มีสะพานนาคราชข฾ามคูน้ํามาผ฽านซ฾ุมประตูซึ่งซ฾อนเป็นช้ันๆจํานวน 5 ซ฾ุม ด฾วยกัน คติการสร฾างนครวัดมาจากความเชื่อเร่ืองเขาพระสุเมรุซึ่งอยู฽แกนกลางของ จักรวาล รอบด฾วยทวีปท้ัง 4 ทําสัญลักษณแด฾วยการสร฾างปรางคแขนาดใหญ฽ 4 หลงั ลอ฾ มรอบปราสาทองคแประธานซึ่งอย฽ูตรงกลาง เอกลักษณแสําคัญของนครวัดคือ ภาพสลักนูนต่ํารอบระเบียงคด 4 ทิศ ซึ่ง ได฾รับการยกย฽องว฽ามีคุณค฽าเป็นศิลปะช้ันเยี่ยมยอดของอาณาจักรขอม ยก ย฽องว฽าเปน็ ระเบียงคดที่ยาวที่สดุ ในโลก(พืน้ ที่มากกว฽า1ตารางกิโลเมตร) ระเบียงคดชั้นที่ 1 ภาพสลักเป็นเร่ืองมหาภารตยุทธ ภาพกองทัพสยามจาก ลุ฽มนาํ้ กก(ชํารดุ ) เรือ่ งราวนรก-สวรรคแ ตํานานพิธีกวนเกษียรสมุทร ชัยชนะ ของพระวิษณุที่มีเหนือเหล฽าอสุร พระวิษณุปราบอสุรกาลเนมิ เร่ืองราวศึก ลงกา(ตอนท฾ายของรามายณะ)

221 ภาพสลักนูนตํ่าพระนารายณแกวนเกษียรสมทุ ร ระเบียงคดช้ันที่ 2 เป็นระเบียงที่ประกอบด฾วยภาพนางอัปสรา หรือนางฟูา เป็นภาพนูนต่ําสลักรอบระเบียงคดด฾วยท฽าทางต฽างๆและลักษณะต฽างๆ ซึ่ง ได฾รับการยกย฽องว฽ามีความงามที่สุดแหง฽ ศิลปะขอม ภาพนางอปั สราต฽างๆ ระเบียงคดชั้นที่ 3 (ชน้ั บนสุด)เป็นเส฾นท฽างส฽ูที่ประทับของเทพ สร฾างเป็นบันได ที่สูงชัน ชั้นบนสุดของปราสาทเรียกว฽าช้ันบากาน ซึ่งเป็นปรางคแ 5 องคแ (ปราสาทประธานและปรางคแประจําทิศทั้งสี่) มีมุขยื่นต฽อกันเชื่อมถึงกันหมด และเดิมเชื่อว฽าปรางคแประธานหรือปราสาทประธานเป็นทีประดิษฐานขอ ง พระวษิ ณุ) บนั ไดที่แคบชนั เดินขนึ้ -ลง ส฽ูปรางคแกลางทีเ่ ปรียบดังสวรรคแในคติพราหมณแ (อ฾างองิ จาก https://manager.co.th/Travel/ViewNews, เม่อื กรกฎาคม 2560)

ประติมากรรม 222 เนื่องจากประติมากรรมของแตล฽ ะประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จงึ ขอ ยกตวั อย฽างประติมากรรมทีส่ ําคัญพอสังเขป ดังน้ี “พระพักตร์แบบบายน”ประติมากรรมนูนสูงประดับปราสาทบายน ประติมากรรม”ยิ้มแบบบายน” จากปราสาทบายนนี้ ซึ่งสร฾างตามคติพุทธมา ผนวกกับความเชื่อในอดีตที่เป็นคติฮินดู สร฾างโดยพระเจ฾าชัยวรมันที่ 7 เป็น ประติมากรรมขนาดใหญ฽ประดับสถาปใตยกรรมซึ่งมีการผนวกเข฾ากันระหว฽าง ประติมากรรมและสถาปใตยกรรมได฾อย฽างกลมกลืน ภายใต฾คติความเชื่อที่มี ฐานมาจากฮินดูในเร่ืองของคติจักรวาล และความเชื่อใหม฽คือพุทธศาสนา นิกายมหายาน ซึ่งเป็นกลุ฽มปราสาทบนฐานรูปวงกลม ซึ่งมีปรางคแพระพักตรแ แห฽งบายนจํานวน 54 ปรางคแ ซึ่งน฽าจะเป็นความเชื่อที่ว฽าเป็นพระพักตรแของ พระโพธิสัตวแอวโลกิเตศวรที่คอยช฽วยเหลือมนุษยแทั้ง 4 ทิศ ซึ่งมีเอกลักษณแ พิเศษทีด่ ูเยือกเย็นสงบ จึงได฾ชือ่ วา฽ “ยิ้มแบบบายน” พระพักตรแแหง฽ บายน ทีป่ ระดบั บนปรางคขแ องปราสาท ศลิ ปะอืน่ ๆ สถาปใตยกรรมปราสาทบายน เม่อื มองจากระยะไกลออกมา ตวั อย฽างศลิ ปะของชาวกัมพูชา ได฾แก฽ พิดานหล(ผ฾าพระบฏ) ซะเบกธม(หนงั ใหญ฽) และว฽าวเขมร พิดานหล หรอื ผา฾ พระบฏของไทยอิสาน คือผ฾าทอเป็นภาพเล฽าเรื่อง เป็น รปู ต฽างๆเพื่อเล฽าเรื่องเกีย่ วกบั พทุ ธศาสนา เปน็ ศิลปะผ฾าทอของเขมรที่คล฾าย

223 กบั ไทยแต฽ดว฾ ยเร่อื งราวของภาพทีป่ รากฏบนผา฾ ทอทีเ่ ปน็ เอกลักษณแและมี ความงดงาม ใชใ฾ นงานสําคัญทางพทุ ธศาสนาที่สะท฾อนให฾เห็นวฒั นธรรมและ วิถีชีวติ ของชาวเขมร รวมท้ังมภี าพต฽างๆ เชน฽ ช฾าง ต฾นไม฾ พญานาค นางอปั ส รา และนครวัด เปน็ ต฾น บ฾านเรือน พิดานหล หรอื ผ฾าพระบฏเขมร(อ฾างอิงจาก : สืบสายใย ผ฾าไทย อาเซียน : เรียนร฾ูผ฾าทอเขมร, ผา฾ มดั หมี่ สรุ ินทรแ (23 ก.ค.58) MCOT HD ช฽อง 30, วดิ ิ ทัศน,แ ออนไลนแ, เมื่อ กรกฎาคม 2560) เตรยี บราน ขแมร์ หรอื บ฾านทรงเขมร สร฾างจากวัสดุธรรมชาติที่หาได฾ง฽าย ใช฾ไม฾เป็นหลกั และใบจากหรอื ใบปาลแม เปน็ ช้ันเดียว ยกพืน้ ช้ันลา฽ งสงู หรอื 2 ช้ัน มีทั้งหลังคาทรงจั่ว และหลังคาปน้ใ หยา บางครงั้ มงุ ด฾วยกระเบอื้ ง มีชานและบันไดบ฾าน ใต฾ถนุ บ฾านบางคร้ังใชเ฾ ลี้ยงสตั วแ หรอื ทาํ อตุ สาหกรรมใน ครวั เรือน ซึง่ ลกั ษณะบ฾านขึ้นอยู฽กบั ฐานะของผ฾ูเป็นเจ฾าของ พืน้ ทีใ่ นบ฾าน แบ฽งเปน็ ห฾องเจ฾าของบ฾าน ลูกชาย และลกู สาวที่ยังไม฽ได฾แตง฽ งาน บ฾านพืน้ เมืองของชาวกัมพูชา

224 เวียดนาม ประวัติ เวียดนามเป็นประเทศที่มีประวัติศาสตรแมาจากการวมตัวกันของชนเผ฽าโบราณ ศาสตรแเวียดนาม สมัยก฽อนประวัติศาสตรแ ซึ่งอาศัยอยู฽บริเวณเมืองฮานอยในปใจจุบัน ซึ่งเรียกันว฽า อาณาจักรวันลาง ซึ่งเชื่อว฽ามีเทพมังกรองคแหนึ่งและพระชายาคือนางฟูาเป็นต฾น สถาปใตยกรรม กําเนิดทําให฾เกิดทายาทและสบื เช้ือสายและเป็นกษัตริยแของเวียดนามขึ้นมา ต฽อมา มีชาวไตจากยูนานอพยพมายังเวียดนามตอนเหนือรวมกันเป็นอาณาจักรใหม฽คือ อาณาจักรอาวลัก ต฽อมาราชวงศแจากเชื้อสายจีนแผ฽อํานาจมาถึงโดยทําสงคราม ชนะจึงได฾เปลี่ยนชื่ออาณาจักรเป็น อาณาจักรนามเหวียด โดยเป็นเมืองขึ้นของ ราชวงศแฮ่ันของจีน ซึ่งชาวเวียดนามพยายามต฽อต฾านการปกครองจากจีนเพื่อเป็น อิสระหลายครั้งเชน฽ การก฽อจราจลเพื่ออิสรภาพของวีรสตรีสองพี่น฾อง(ค.ศ.10-43) การก฽อจราจลเพื่ออิสรภาพของวีรสตรีเจ่ียวทีจิง(ค.ศ.225-248) ราชวงศแลี้ของ เวียดนามพยายามกอบกู฾ดินแดนเป็นอิสระ(ค.ศ.544-602) จนราชวงศแโงสามารถ ตั้งตนเป็นเอกราชจากจีน(ค.ศ.939-967) และต฽อมามีการสร฾างอาณาจักรด฽ายโก เหวียด(ค.ศ.968-980) อาณาจักรด฽ายเหวียด(ค.ศ.1009-1225) และอาณาจักร ด฽ายหงู(ค.ศ.1400-1407) จนในทีส่ ดุ ได฾ตกอย฽ูภายใต฾การปกครองของจีนอีกในสมัย ราชวงศแหมิงของจีน และได฾รวมราชวงศแโฮของเวียดนามเข฾าเป็นดินแดนของจีน (ค.ศ.1407-1427)ทําให฾อิทธิพลของเตเาแทนที่พทุ ธศาสนา วัฒนธรรมจีน ภาษาและ การแต฽งกายทําให฾เกิดการต฽อต฾านจีนอย฽างต฽อเนื่องจนในที่สุดชาวเวียดนามได฾ ประสบชัยชนะเป็นอิสระจากการถูกยึดครองจากจีนได฾สําเร็จและก฽อตั้งอาณาจักร ด฽ายเหวียดในเวลาต฽อมา(ค.ศ.1428-1788)ในสมัยนี้เวียดนามฟื้นฟูวัฒนธรรมของ ตนให฾เกิดความเข฾มแข็งและสามารถครอบครองจามปา(กัมพูชา) และล฾านช฾าง (ลาว)สําเร็จ ต฽อมาได฾ต้ังอาณาจักรด฽ายนาม(ค.ศ.1802-1945)ก฽อนที่จะตกเป็น อาณานิคมของฝร่ังเศสซึ่งขณะน้ันฝร่ังเศสได฾ยึดครองทั้งกัมพูชาและลาวด฾วย ต฽อมากองทัพญี่ปุนยึดครองดินแดนอินโดจีนในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ทําให฾ ระบบจักรพรรดิเวียดนามล฽มสลายลงไปเม่ือ ค.ศ.1945 ต฽อมา โฮจิมินหแขึ้นเป็น ประธานาธิบดีคนแรกของเวียดนาม ประกาศอิสรภาพจากฝร่ังเศสหลังจากทํา สงครามกับฝร่ังเศส โดยได฾รับการสนับสนุนจากสหรัฐอเมริกา ทําให฾เวียดนาม แบ฽งเป็นเวียดนามเหนือและเวียดนามใต฾ จากน้ันฝุายคอมมิวนิสตแได฾ยึดเวียดนาม ใต฾จงึ สามารถรวมประเทศ และประกาศตนเป็นอิสระเมื่อ ค.ศ.1975 จนถึงปจใ จุบัน เน่ืองจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จึงขอ

225 ยกตวั อย฽างสถาปใตยกรรมที่สาํ คัญพอสงั เขป ดงั น้ี พระราชวงั หลวงเมืองเว(้ คริสตศตวรรษท่ี 19-20) หรอื พระราชวังต้องห้าม พระราชวังหลวงเมืองเว฾เป็นราชวังหลวงอดีตราชธานีของเมืองเว฾ในปใจจุบันโดย ได฾รับอิทธิพลจากพระราชวังกรุงปใกกิ่งของจีน สร฾างตามคตินิยมจีน มีกําแพง ปูอมปราการ มีแม฽น้ําเหืองล฾อมรอบ สร฾างในสมัยจักรพรรดิญาล็อง(ค.ศ.1804)มี อาณาบริเวณกว฾างขวาง มีตําหนัก พระที่นั่ง ศาลาหอเกเง สถานสักการะ สระ น้าํ ประตทู ี่แสดงความยิ่งใหญ฽ พระทน่ี งั่ เดีย่ นถายหวา่ เปน็ พระที่นง่ั ที่โดดเด฽นและสําคัญมากที่สุดในพระราชวัง หลวงเมืองเว฾ เป็นที่ว฽าราชการของจักรพรรดิราชวงศแเงวียน 13 พระองคแ เป็น ศูนยแกลางของพระราชวังต฾องห฾าม ล฾อมรอบด฾วยกําแพงขนาดสูงในแต฽ละด฾านมี ทางเข฾าท้ังสี่ทิศ ประตูทางเข฾ามีการตกแต฽งอย฽างสวยงามตามศิลปะเวียดนามที่รับ อิทธิพลจนี ท้ังหมดถูกตกแตง฽ ดว฾ ยลวดลายผสมผสานทั้งสีทองและสีแดง เป็นที่ว฽า ราชการและต฾อนรับทูตานุทูตรวมท้ังเป็นที่เข฾าเฝูาของขุนนางต฽างๆ ด฾วยท฾องพระ โรงขนาดใหญ฽ รวมทั้งเป็นที่ประกอบพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาขององคแจักรพรรดิ ด฾วย พระท่ีนั่งเดี่ยนฝุงเตี๋ยน เป็นสถานที่สําหรับบูชาบรรพชนประจําราชวงศแเงวียน มีความสวยงาม ภายในตกแต฽งอย฽างประณีต ด฾านนอกเป็นสถาปใตยกรรมชั้นเดียว แบ฽งประตูเปน็ 9 ช฽อง ล฾อมรอบด฾วยกําแพง 4ด฾าน ปใจจุบันถูกทําลายจากสงคราม มีความเสียหายอย฽างมาก ศาลาหลํากัก้ เป็นสถาปตใ ยกรรมที่แสดงถึงพระราชอํานาจและความรุ฽งเรืองของ จักรพรรดิ เปน็ อาคาร 3 ช้ัน สร฾างจากไม฾ทั้งหลัง ด฾านนอกประดบั ด฾วยกระเบือ้ ง สี มคี วามลดหลั่นไปตามลําดบั ชั้น มกี ารระบายสีตกแต฽งแผ฽นไม฾ ช้ันล฽างเสริม ผนงั ดว฾ ยปูน ทางขึ้น 3 ทาง ประดบั ด฾วยประติมากรรมมังกรคู฽ ด฾านหน฾าประดับ ด฾วยกระถางธปู ประจําราชวงศแจํานวน 9 ใบ

226 ประตรู าชวงั ทั้งสี่ ได฾แก฽ ประตูโงโมน ประตเู หี่ยนเญิน ประตเู จืองดก๊ึ นอกจากนี้ ยงั มสี ถานสกั การอย฽ูหลายแห฽งในพระราชวังตอ฾ งห฾าม เช฽น สถานสักการะเถ฽เม้ียว สถานสกั การะเจีย่ วเมี้ยว สถานสกั การะถ฽ายเมีย้ ว สถาน สกั การหงุ฽ เม้ียว ตําหนักเถ฽เม้ียวมีปูายดวงพระวิญญาณของเหล฽ากษตั ริยแในราชวงศเแ งวียน

227 ประติมากรรม ประติมากรรมของเวียดนามส฽วนใหญ฽เป็นประตมิ ากรรมทีเ่ กี่ยวข฾องกบั สถาปตใ ยกรรม มีท้ังประติมากรรมที่แบ฽งตามยุคสมัยตามประวัติศาสตรแโดยมี อิทธิพลจากประเทศอ่นื ๆผสมผสานกบั รสนิยมทางศลิ ปะของชาวเวียดนามเดิม (จาม) เช฽น จนี เขมร(กัมพูชา) ตามยคุ สมยั ที่มคี วามสัมพันธแกนั เนือ่ งจาก ประติมากรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จงึ ขอยกตวั อย฽าง ประติมากรรมทีส่ าํ คัญพอสังเขป ดังนี้ ศลิ ปะจาม รปู ครุฑยุดนาค(คริสตศแ ตวรรษที่ 13) ประติมากรรมดินเผารปู ศีรษะมงั กรประดบั สถาปใตยกรรมในสมัยราชวงศเแ ลสมยั หลงั (ค.ศ.1428-1788)

228 ประติมากรรมไม฾สลกั เวียดนามทีไ่ ด฾รับอิทธิพลจากจีนมากบั พทุ ธศาสนามหายาน (ในศตวรรษที่ 17-18 ) ภาพพิมพแพื้นเมอื ง ภาพพิมพแไม฾พ้ืนเมอื งของชาวเวียดนามส฽วนใหญ฽เปน็ การผสมผสานกบั งานภาพ (บางตาํ รากล฽าว พิมพแ คือมกี ารระบายสีประกอบการพิมพ(แ มีการใช฾แมพ฽ ิมพแเปน็ ตัวช฽วยในการสร฾าง ว฽าเป็นจติ รกรรม งานศลิ ปะและใช฾การวาดและระบายสีประกอบให฾เกิดความงดงาม)ได฾แก฽ พืน้ เมือง) จติ รกรรมพืน้ เมอื งดง฽ โห฽ จิตรกรรมพืน้ เมืองห฽างจ฽อง จติ รกรรมพืน้ เมืองกิมหว฽าง ที่มา : http://vovworld.vn/th-TH เมื่อ กรกฎาคม 2560

229 บ฾านเรือน ภาพพิมพแไม฾เมืองห฽างจ฽อง(จิตรกรรมพืน้ เมืองห฽างจ฽อง) คริสตศตวรรษที่ 17 บ฾านพืน้ เมืองของเวียดนาม ได฾แก฽ บ฾านพืน้ เมืองเดือ่ งหลํา บ฾านพืน้ เมืองบิญดิญ บ฾านพืน้ เมืองญ฽าหญ฽าย บ฾านพืน้ เมืองญ฽าเกือล บ฾านพืน้ เมืองแบบญ฽าส฽ง บา้ นพื้นเมืองแบบญา่ หญ่าย(บ฾านยาว) เปน็ บ฾านแนวยาว ยกพืน้ สงู อยู฽รวมกนั สําหรับครอบครวั ใหญ฽ ข้นึ อยู฽กับจํานวนสมาชิกในบ฾านสร฾างจากไม฾มงุ ดว฾ ยใบจาก หรอื ใบปาลแม เจาะหนา฾ ต฽างสองด฾าน ด฾านหน฾าเป็นชานออกมามบี นั ไดพาดเพียง ด฾านเดียว

230 บา้ นพื้นเมืองแบบญา่ ส่ง เปน็ บ฾านของเผ฽าญาลาย และเผา฽ บานา หลงั คายกตั้ง แบบสามเหลี่ยมสูงล่วิ หลังคาลาดเอียงชัน มีความเป็นเอกลักษณแ มีการใช฾ โครงสรา฾ งดว฾ ยไผ฽ และไม฾ มุงหลังคาด฾วยใบจากหรือใบปาลแม ยกพืน้ สูง มบี ันไดมไม฾ ขึน้ บ฾าน มีการประดับทีส่ นั หลังคา มาเลเซีย มาเลเซียมีความเก฽าแก฽โดยมีกล฽ุมชนอาศยั อยู฽ในสมยั ก฽อนประวตั ิศาสตรแเช฽นกัน ประวัติศาสตรแโดยสงั เขปของมาเลเซียมีดังนี้ ประวัติศาสตรแ 1.อาณาจกั รสมัยต฾น(คริสตศแ ตวรรษที่ 2-16) ได฾แก฽ มาเลเซีย อาณาจักรคงคานครา(คริสตศแ ตวรรษที2่ -11) ปรากฏในเอกสารโบราณ เดิมชาว มาเลเซียมีร฽องรอยของการนับถือศาสนาฮนิ ดู อาณาจักรลังกาสุกะ(คริสตศตวรรษที่2-12) อาณาจักรลังกาสุกะเป็นอาณาจักร ที่รง฽ุ เรอื งอย฽ูในกล฽ุมนครปใตตานี(ไทย)เร่ือยลงมาถึงมลายูนับถือศาสนาพุทธมาเป็น เวลายาวนาน ต฽อมากษัตริยแสายลังกาสุกะได฾เปลี่ยนศาสนามาเป็นอิสลามและล฽ม สลายลงจากการทําลายของอาณาจกั รโจฬะ(อินเดียตอนใต฾) อาณาจักรปันปัน(คริสตแศตวรรษที่3-7) เป็นอาณาจักรเล็กบนมลายู นับถือ ศาสนาฮนิ ดู และต฽อมาได฾ถูกผนวกเปน็ ส฽วนหนึง่ กับศรวี ิชัย อาณาจักรศรีวิชัย(คริสตศตวรรษที่7-14) แผ฽อํานาจกินอาณาเขตต้ังแต฽ภาคใต฾ ของไทยลงมาถึงชวา ต฽อมาโจฬะ(อินเดียตอนใต฾)เข฾าตีศรีวิชัยและยึดครองศรีวิชัย ได฾ทั้งหมด อาณาจักรมัชปาหิต(คริสตศตวรรษที่13-16) มีอาณาเขตกินพื้นที่ต้ังแต฽ชวา สุ

231 สถาปใตยกรรม มาตรา บอรแเนียว บาหลีและมลายู ซึ่งเริ่มมีชาวมุสลิมเข฾ามาต้ังถิ่นฐานเผยผ฽า ศาสนาทั้งชาวอาหรับและชาวจีนมุสลิม ทําให฾เกิดเป็นรัฐอิสลามแทนที่ อาณาจกั รมัชปาหติ จะเห็นได฾ว฽า ดินแดนแถบมาเลเซียยังเป็นส฽วนหนึ่งของอาณาจักรอื่นๆร฽วม อาณาจักรเดียวกันกับเมืองใกล฾เคียง เช฽น ศรีวิชัย(ร฽วมดินแดนกับชวา และตอนใต฾ ของไทย) มัชปาหิต(ร฽วมดินแดนกับชวา) นับว฽ามาเลเซียเป็นชนชาติที่มี ประวัติศาสตรแร฽วมกับอินโดนีเซียและตอนใต฾ของไทยรวมท้ังสิงคโปรแและบรูไน ดังนน้ั กล฽ุมชนในเขตดินแดนแถบมลายูจึงเป็นกล฽ุมคนกลุ฽มหนึ่งที่มีบทบาทต฽อเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต฾ค฽อนขา฾ งมาก 2.สมัยรฐั สลุ ต่าน(คริสตศแ ตวรรษที1่ 2-16)ชาวอาหรบั เข฾ามาเผยแผศ฽ าสนาอิสลาม อย฽างเป็นทางการทําให฾กษตั ริยแหันมานับถืออสิ ลามต้ังแต฽นน้ั เปน็ ต฾นมา จึงใช฾ ตาํ แหน฽งกษตั รยิ แว฽าเปน็ “สลุ ต฽าน”ตามแบบอย฽างของอาหรับ ในมาเลเซียจงึ เป็น ดินแดนของรัฐสลุ ต฽านท้ังสาม คือ รัฐสุลต฽านเกดะหแ รัฐสุลต฽างมะละกา และรฐั สลุ ต฽านยะโฮรแ 3.สมัยอาณานิคมของชาติตะวันตก(คริสตศแ ตวรรษที1่ 6-20)ชาวโปตุเกสเข฾ายึด ครองเมอื งมะละกาเมือ่ ค.ศ.1511 แตต฽ ฽อมาชาวดัตชแได฾มายึดครองมะละกาสําเร็จ และมีอทิ ธิพลเหนอื ดินแดนต฽างๆในมลายู ในคริสตแศตวรรษที่ 19 อังกฤษส฽งฑตู เข฾ามาเช฽าเกาะปีนงั เพือ่ การค฾าทาํ ให฾องั กฤษครอบครองสิงคโปรแเป็นอาณานิคม และต฽อมาได฾ครอบครองในดินแดนมลายแู ละเมืองตรงั กานู กลันตัน ปะลสิ ด฾วย 4.สหพันธรฐั มาเลเซีย(ค.ศ.1941-ปจใ จบุ ัน)ช฽วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ญี่ปุนมายึด ครองคาบสมทุ รมลายทู ้ังหมด ทาํ ใหเ฾ กิดกระแสรกั ชาติโดยต฽อต฾านญีป่ ุนแพรไ฽ ปท่วั มาเลเซีย ซึ่งในที่สดุ ชาวมลายไู ด฾รับเอกราชจากการทีอ่ ังกฤษในปี ค.ศ.1957 จึง เปลี่ยนชอ่ื เปน็ สหพนั ธรัฐมาเลเซียในทีส่ ุด มาเลเซียเป็นประเทศที่มีมัสยิดจํานวนมาก เนื่องจากมีการนับถือศาสนาอิสลาม มาค฽อนข฾างเนิ่นนาน อย฽างไรก็ตาม มัสยิดที่สําคัญ ๆ เช฽น มัสยิดกาปิตัน เคลิง (ปีนงั ) มัสยิดอาบิดนี (ตรังกานู) มัสยิดแห฽งรัฐสุลต฽านอาบู บาการแ(ยะโฮรแ) มัสยิด จาเม็ก(กัวลัวลัมเปอรแ) มัสยิดอุบูดิยะฮฺ(กัวลากังซารแ) มัสยิดรัฐปีนัง ฯลฯจึงขอ ยกตัวอย฽างสถาปใตยกรรมที่สาํ คญั พอสังเขป ดังน้ี มัสยิดจาเม็ก(ค.ศ.1909) เป็นมัสยิดเอกแห฽งกัวลาลัมเปอรแ มีความเก฽าแก฽ที่สุดใน กัวลาลัมเปอรแ สวยงามท฽สุดแห฽งหนึ่งของมาเลเซีย ตั้งบนจุดบรรจบของแม฽น้ํา 2 สาย ซึง่ เปน็ ตาํ แหนง฽ ที่เป็นจุดเริ่มตน฾ ของการสรา฾ งเมอื งกวั ลาลมั เปอรแ ซึ่งออกแบบ

232 โดยสถาปนิกชาวอังกฤษ สร฾างรูปแบบสถาปใตยกรรมแบบโมกุล(อินเดีย) ซึ่งเป็น ต฾นแบบมัสยิดในต฾นศตวรรษที่ 20 มีการผสนมผสานระหว฽างโมกุล และ สถาปใตยกรรมแบบอิสลามมลายู อาคารใช฾อิฐสีแดงและหินอ฽อน ผังช้ันเดียวเป็น โถงกว฾าง ดา฾ นนอกตกแตง฽ ดว฾ ยซุ฾มประตอู ิฐแดงขอบขาวท้ังหมด โถงละหมาดด฾าน ในตกแตง฽ ดว฾ ยศิลปะมวั รแทีว่ ิจิตร อาคารหลักเป็นหลังคาทรโดมปลายแหลม 3 โดม ตามศลิ ปะโมกลุ เป็นมสั ยิดที่มีจดุ เด฽นอยู฽ในย฽านการค฾าของกรงุ กวั ลาลัมเปอรแ ถํ้าบาตู หรือบาตูมาบัย ศรี มุรุกัน เปรุมาล โควินท์ เป็นสถานสักการะใน ศาสนาฮนิ ดู สาํ หรับประกอบพิธีทางศาสนา บาตูคือถ้ําหินปูนขนาดใหญ฽ที่มีแม฽น้ํา บาตูไหลผ฽าน มีการก฽อสร฾างให฾สอดคล฾องกับภูมิประเทส ถ฾าบาตูออกแบบ สถาปใตยกรรมแบบดราวิเดียน มีการประดับระบายสีตามคตินิยมของสิลปะทมิฬ นาฑู(อินเดียใต฾) มีการประดิษฐานรูปเทพเจ฾าและเทวีองคแสําคัญ หน฾าถ฾าเป็น ประติมากรรมพระขันทกุมาขนาดใหญ฽สีทอง ซึ่งเป็นพระโอรสของพระศิวะและ พระอุมา เปน็ พี่ชายของพระคเณศวรแ การขึ้นส฽ูถ้ําบาตูประกอบด฾วยบันได 272 ข้ัน โดยผู฾สกั การะต฾องเดินขนึ้ ไปยงั บันไดเพือ่ แสดงความศรัทธาต฽อเทพเจ฾า ทุกปีสถาน สักการะถ้ําบาตูจะมีพิธี “เทศกาลไทปูซัม” หรือพิธีสํานึกบาปในอดีต และแสดง สัตยแว฽าจะกลับเป็นคนดีสืบไป ทุกปีจะมีผุ฾ศรัทธาชาวฮินดูนับแสนคนมาร฽วมพิธีนี้ เชน฽ สิงคโปรแ อินโดนีเซีย และไทย ทางข้ึนถ้าํ บาต(ู ซ฾าย) เทวาลัยเบือ้ งบนภายในถ้าํ บาตู(ขวา) โบสถแคริสตแแห฽งมะละกา เป็นโบสถแเก฽าแก฽อย฽ุบริเวณใจกลางเมืองมะละกา ณ จตุรัสดัตชแ ซึ่งเม่ือชาวดัตชแได฾ยึดครองมะละกา เอาชนะฝุายโปรตุเกสสําเร็จ จึง

233 สร฾างโบสถแแห฽งนี้ขึ้นมาเป็นโบสถแคริสตแสําหรับประกอบพิธีทางศาสนา โบสถแ คริสตแแ หง฽ มะละกาสร฾างตามสถาปตใ ยกรรมแบบดตั ชแประยุกตแ เสาและคานท้ังหมด ทําจากไม฾ต฾นเดียวกันหลังคาสามเหลี่ยมปูด฾วยกระเบื้องดัตชแ กําแพงก฽อจากอิฐที่ นํามาจากฮอลแลนดแ พื้นปูด฾วยหินแกรนิต ซึ่งเดิมเป็นหินที่ใช฾ถ฽วงเรือสินค฾า สร฾าง ขึ้นเป็นโบสถแแบบชั้นเดียวตัวอาคารถูกทาสีแดง (ซึ่งเดิมทางด฾วยสีขาว) ด฾านหน฾า ของโบสถแเป็นทรงครึ่งวงกลม เม่ือต฽อมาอังกฤษมายึดมะละกา ก็ยังคงอนุรักษแ โบสถแดัตชแน้ีไว฾ และข้นึ เป็นหนึ่งในมรดกโลก ประติมากรรม เนือ่ งจากประติมากรรมของแตล฽ ะประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จงึ ขอ ยกตัวอย฽างประติมากรรมทีส่ าํ คญั พอสงั เขป ดังน้ี ประติมากรรมพระขันธกุมาร(ถ้ํา บาตู) ประติมากรรมนักบญุ ฟรังซิสเซเวียรแ(มะละกา) ประติมากรรมฟรานซิส ไลทแ (ปีนงั ) ประติมากรรมสําริดพระโพธิสัตวแกวนอิม(วัดเก็กลกสี่ ปีนัง) ประติมากรรมอนสุ าวรียแแห฽งชาติ(กัวลาลมั เปอรแ) ศลิ ปะอืน่ ๆ ประติมากรรมอนสุ าวรียแแห฽งชาติ ศลิ ปะพืน้ บ฾านอืน่ ๆ เช฽น วา฽ วหรอื อบู ูลนั ลกู ข฽างกาซิง และวายงั กลุ ิต(หนังตะลงุ ) ผา฾ บาติกและผา฾ ยกมาเล และ เครื่องปน้ใ ดินเผาพืน้ เมือง

234 บ฾านเรือน ว฽าววาอูบูลนั บ฾านแบบมาเลยแ มหี ลายรปู แบบต฽างๆกนั ไป เนื่องจากสภาพภูมิศาสตรแที่แตกต฽าง กัน เช฽น บ฾านแบบรูมาหแ ลีมสั บ฾านแบบรมู าหแ มะละกา บ฾านแบบรมู าหแ ลันคงั บ฾านแบบรมู าหแ กูไต บ฾านแบบรมู าหแ เปราบุง ลมี า บ฾านแบบรูมาหแ กาจาหแ เมน ยซู ู ฯลฯ มตี วั อย฽างดังนี้ บ฾านแบบรูมาหแ ลนั คัง

235 บ฾านแบบรมู าหแ ปาหัง อินโดนเี ชีย 1.อาณาจักรสมัยต้น ได฾แก฽ อาณาจักรกูไต มาตาตีปุระ อาณาจักรตรุมะนคร อาณาจักรศรวี ิชยั อาณาจักรกลิงคะ อาณาจักรเมดัง อาณาจักรสิงหะส฽าหรี และ ประวตั ิศาสตรแ จักรวรรดิมัชปาหิต(คริสตแศตวรรษที่4-16) เป็นยุคสมัยแห฽งการสร฾างผลงาน อินโดนีเซีย ศิลปกรรมทางพุทธศาสนามหายาน และศาสนาฮินดู มีการขยายอาณาจักร เช฽น สมัยศรีวิชัยกล฽าวถึงการมีอาณาจักรที่กว฾างใหญ฽กินพื้นที่มาเลเซียและภาคใต฾ของ ไทย(สุราษฎรแธานี) มีความสัมพันธแกับอินเดีย และขอมเป็นอย฽างมาก รับเอา ความเชือ่ และอทิ ธิพลทางศิลปะมาสร฾างสรรคแ ซึ่งในสมัยอาณาจักรเมดัง มีความ ร฽ุงเรืองสูงสดุ ที่เรยี กกันว฽า “อาณาจกั รฮินดู-พุทธชวา” และเป็นยุคทองของศาสนา มีการสร฾าง “บุโรพุทโธ”ในศาสนาพุทธมหายาน และ “ปรัมบานัน” ในศาสนาฮินดู ในยุคของสิงหะส฽าหรมี ีอาณาจักรที่แผก฽ ว฾างไปยงั มะละกา(มาเลเซีย) อาณาจักรมัช ปาหิตเป็นอาณาจักรที่แผ฽อํานาจไปรอบเกาะสุมาตรา มลายู บอรแเนียว ลังกาสุกะ มีจกั รวรรดิกว฽า68 เมอื ง เป็นยุคสุดท฾ายของศาสนาฮินดู-พุทธและเป็นยุคทองของ ศิลปะ และเป็นช฽วงก฽อตัวของรัฐสุลต฽านและการเผยแพร฽ศาสนาอิสลามเข฾ามา แทนที่ 2.สมัยแห่งรัฐสุลต่างและความรุ่งเรืองของศาสนาอิสลาม(คริสตแศตวรรษที่ 16-20)เป็นยุคสมัยที่มีการเผยแผ฽ศาสนาอิสลามให฾แก฽ชาวพื้นเมืองจากนะครเมก กะผ฽านทางพ฽อค฾าชาวอินเดีย ตะวันออกกลาง และชาวจีนมุสลิม ทําให฾ศาสนา อิสลามเริ่มแพร฽หลายและในที่สุดได฾ก฽อนตั้งรัฐสุลต฽านปาไซและสุลต฽านมะละกา

236 สถาปใตยกรรม และรัฐสุลต฽านอนื่ ๆ รัฐสลุ ต฽านสามารถครอบครองอํานาจแทนที่ได฾สําเร็จ จนทํา ให฾จักรวรรดิมัชปาหิตล฽มสลาย ชุมชนด้ังเดิมของมัชปาหิตได฾อพยพหนีไปยังฝใ่ง ตะวนั ออกของชวาและบาหลี 3.สมัยอาณานิคมของฮอลนั ดา (คริสตศแ ตวรรษที่17-20)จากการรุกรานของชาว ดตั ชหแ รอื ฮอลันดาซึง่ สามารถแย฽งชิงมะละกาจากโปรตุเกสได฾สําเร็จ เข฾ามาควบคุม การค฾าในคาบสมุทรมลายู ดัตชแตั้งบริษัทดัตชแอีสตแอินเดียที่เมืองจาการแตาสําเร็จ และดัชตแก็ยึกครองรัฐสุลต฽านท้ังหมดด฾วยการทําสงครามให฾อินโดนีเซียเป็นอาณา นิคมของตน 4.สาธารณรฐั อินโดนเี ซีย(ค.ศ.1799-ปใจจบุ นั ) หลงั จากบริษทั ดัตชอแ ีสอนิ เดีย ล฾มละลาย อังกฤษกเ็ ข฾ามามีบทบาทครอบครองชวา และสุดท฾ายเกิดการแย฽งชิง จากดัตชแจงึ ไปครอบครองมลายูและสิงคโปรแแทนและเมื่อ ค.ศ.1924 ชาวอินโด ประท฾วงและเคลื่อนไหวอย฽างรุนแรง จนกระท่ังหลงั สงครามโลกครั้งที่ 2 ในปี ค.ศ. 1949 คณะมนตรคี วามมั่นคงแหง฽ สหประชาชาติบังคบั ให฾ดตั ชแมอบอธิปไตยคืนแก฽ อินโดนีเซีย ทาํ ให฾อินโดนีเซียเปน็ ประเทศทีป่ กครองตามระบอบประชาธิปไตยใน นาม “สาธารณรฐั อินโดนีเซีย” เนือ่ งจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมจี าํ นวนมาก จึงขอ ยกตัวอย฽างสถาปตใ ยกรรมที่สําคญั พอสังเขป ดังน้ี ปรมั บานนั หรอื จนั ทปิ รัมบานัน เมืองยอ็ กยาการแตา เกาะชวากลาง เป็นเทวาลัย ศาสนาฮนิ ดูที่ใหญ฽ที่สดุ ในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ สรา฾ งข้นึ เพื่ออุทิศถวายมหาเทพ ทั้งสามในฮินดู ได฾แก฽ พระพรหม พระศิวะ และพระนารายณแ ซึ่งชื่อเดิมของปรัม บานนั คือ “ศวิ ะคฤหะ” ปรมั บานนั สรา฾ งข้ึนสมยั เมดงั ซึ่งแผ฽อาณาจักรได฾กว฾างขวาง สามารถรวมดินแดนชวากลางได฾สําเร็จ กล฽ุมจันทิปรัมบานั้นมีจันทิองคแประธานที่ ประดิษฐานพระศิวะมหาเทพ ในกล฽ุมเทวาลัยทําด฾วยหินภูเขาไฟสลักทั้งหมดเป็น จันทิและลวดลายประติมากรรมนูนตํ่าและนูนสูงโดยมีคติจักรวาลตามความเชื่อ ของฮินดู เอกลักษณแงดงามของปรัมบานันคือ ภาพนูนตํ่าเร่ืองรามายณะซึ่งเล฽า เรื่องบริเวณราวระเบียง

237 บุโรพทุ โธ หรอื โบโรพุทโธ หรอื มหาสถปู บโุ รพุทโธ หรอื จนั ทิโบโรพทุ โธ (บารา หมายถึง วัดดหรอื วิหาร บูดูรแ หมายถึง ภูเขาสูง)เปน็ มหาสถปู ที่มขนาดใหญ฽ทีส่ ุดใน โลกของพทุ ธศาสนามหายานคล฾ายกับขนุ เขาที่สามารถมองเหน็ ได฾จากระยะไกล สร฾างในระหว฽างครสิ ตแศตวรรษที่ 8-9 โดยพระเจา฾ ปนงั กะรัน กษตั รยิ แราชวงศแไศ เลนทรแ โดยใช฾เวลาในการสร฾าง 75 ปีและเสร็จในสมยั พระเจ฾าสมาระตุงคะ บุโร พทุ โธสร฾างดว฾ ยหินภเู ขาไฟสีเทามีช้ันลดหลัน่ ลงมา มีทางข้ึน 4 ดา฾ นตามคติ จักรวาลของพุทธศาสนา ช้ันแรกคือกามธาต(ุ ประติมากรรมนูนต่ําเกีย่ วกับวิถีชีวติ และความเปน็ อย฽ู) ชนั้ ที2่ คือ รปู ธาต(ุ ประติมากรรมนูนตา่ํ เรือ่ งพุทธประวตั ิและ ชาดก) และชั้นที3่ อรปู ธาตุ(เจดียแรายล฾อมฉลุรปู สีเ่ หลี่ยมข฾าวหลามตดั ภายในบรรจุ พทุ ธรปู ขนาดใหญ฽) สว฽ นบนมเี จดียแองคแประธานขนาดใหญ฽ซึง่ เปน็ ตัวแทนขององคแ อาทิพทุ ธะ รอบๆทางข้ึนและสว฽ นต฽างๆของบุโรพุทโธล฾วนสลักด฾วยประติมากรรม นนู ตํา่ ท้ังหมด ผังบุโรพทุ โธมองจากมุมบน ประติมากรรม บโุ รพทุ โธ พุทธสถานมหายานทีย่ ิง่ ใหญ฽ทีส่ ดุ ในโลก เนือ่ งจากประติมากรรมของแตล฽ ะประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จงึ ขอ ยกตัวอย฽างประติมากรรมทีส่ าํ คัญพอสังเขป ดังน้ี

238 พระพทุ ธรปู บนยอดบโุ รพทุ ธโธรายรอบเจดียแอาทิพทุ ธะ(ซ฾าย) ประติมากรรมบุโรพทุ โธ(ขวา) ประติมากรรมทวารบาลขนาดใหญ฽ หนา฾ จนั ทิเพลาซันทาํ จากการสลักหนิ ภเู ขาไฟ ศลิ ปะอืน่ ๆ หนา฾ กาล ศิลปกรรมแบบบาหลี(ฮินดู-พุทธ) ศลิ ปะพืน้ บ฾านอืน่ ๆของอินโดนีเซีย ได฾แก฽ วายังกลุ ิต (หนงั ตะลงุ ) วายงั กลิตกิ (หนุ฽ กระบอกไม฾แบน วายังโกเลก(หนุ฽ กระบอกอินโด) หน฾ากากโตเปง็ และผ฾าบาตกิ (คล฾ายผ฾าปาเต฿ะทางภาคใต฾ของไทย)

239 บ฾านเรือน ตัวอย฽างลายผ฾าบาติกอินโด(ซ฾าย) และสตรีอินโดน฽ุงผา฾ บาติก(ขวา) บ฾านพืน้ เมืองอินโดนีเซียมักเปน็ บ฾านช้ันเดียว ทําจากไม฾ด฾วยการเข฾าลิ่ม มุงหลังคา ด฾วยกระเบือ้ ง ใบปาลแม หรือใบมะพร฾าว สว฽ นใหญ฽จะมีหลังคาที่แน฽นหนา และเน฾น ไปทีร่ ปู ทรงทีโ่ ค฾งงอนซึ่งทมาํ ด฾วยไม฾ไผ฽ หรอื ไม฾ ได฾แก฽ บ฾านพืน้ เมืองรูมาหเแ บตาวี บ฾านพืน้ เมืองรูมาหโแ จโกล บ฾านพืน้ เมืองรูมาหกแ าดงั บ฾านพืน้ เมืองรูมาหบแ าตักและ บ฾านพืน้ เมืองรูมาอะดดั บ฾านพืน้ เมืองรูมาหอแ ะดัต(ซ฾าย)บ฾านพืน้ เมืองรมู าหบแ าตัก(ขวา) สิงคโปร์ ประวตั ิศาสตรแสงิ คโปรแ สิงคโปรแเป็นเกาะที่อยู฽ปลายสุดของแหลมมลายู เดิมมีชือ่ วา฽ เทมาเส็ก หรอื ชวาเรยี กว฽า ทมู าสกิ แปลว฽าเมืองทะเล เดิมมีตํานานเกี่ยวกบั ความกล฾าหาญ ของเจา฾ ผค฾ู รองนครปาเล็มบัง(ศรีวชิ ัย)ซึง่ ออกเรอื ต฽อมาเรอื อบั ปางลง พระองคแยอมสละมงกฎุ ทงิ้ และว฽ายน้าํ ไปช฽วยลกู เรือมาได฾อย฽างปลอดภยั และ บนฝใ่งน้ันเอง พระองคแได฾พบสัตวแประหลาดตวั หนึ่ง ลําตัวสีแดง หวั สีดํา หนา฾ อกสีขาว ซึง่ ทรงถามผ฾ูติดตามว฽าเป็นสัตวแชนิดใด จึงทราบความว฽า คอื สิงโต พระองคแจึงขนานนามดินแดนแหง฽ น้ใี หมว฽ ฽า “สิงหปุระ” หรอื สิงคโปรแ แปลว฽า นครแหง฽ สิงหนแ ่ันเอง สิงคโปรแอย฽ูในส฽วนหนึ่งของศรวี ิชยั และเคยอยู฽ภายใต฾อํานาจของชวา ขอม และสยามในลกั ษณะที่เป็นดินแดนส฽วนหนึง่ ทีอ่ ย฽ูใต฾เมอื งมะละกา ซึง่ กษตั รยิ แ ของสงิ คโปรแเคยอพยพล฽าถอยจากการรกุ รานของอาณาจักรมัชปาหิต(อินโด) ไปตั้งรกรากทีม่ ะละกา(มาเลเซีย) และเรม่ิ ตง้ั อาณาจักรใหม฽คอื รัฐแหง฽ สุลต฽านแหง฽ มะละกาในสมัยหลงั ได฾ครอบครองอํานาจที่สิงคโปรแดว฾ ย สิงคโปรภ์ ายใตก้ ารยึดครองจากตะวันตก(คริสตศแ ตวรรษที่ 16-18) สิง หปรุ ะตอ฾ งภยั สงครามรกุ รานต฽อเนอ่ื งเช฽นเดียวกับมาเลเซีย โดยชาวดัตชแ และ โปรตเุ กส เพือ่ ช฽วงชิงเมอื งท฽าคือมะละกาและสิงหปรุ ะ กลายเป็นเมืองท฽าทีถ่ กู

สถาปใตยกรรม 240 สงครามตลอดมา สิงคโปรแภายใต฾อาณานิคมของอังกฤษ องั กฤษได฾ครอบครองสิงคโปรแโดยทาํ สัญญากบั สุลต฽านแหง฽ ยะโฮรแ(สิงหปุระ)เพื่อใช฾เปน็ สถานีการค฾า และพัฒนา สิงคโปรแเป็นท฽าที่ในอาณตั ิขององั กฤา โดยการจดั การของบริษัทอีสตอแ ินเดีย กลายเป็นเมืองศูนยแกลางการค฾าของอังกฤษในที่สุด และเต็มไปด฾วยผค฾ู นชาว จนี ตะวนั ออก ชาวอินเดีย และชาวตะวันตกอย฽ูรว฽ มกัน หลงั สงครามโลกครั้ง ที่ 2 สงิ คโปรแได฾รบั เอกราชสามารถแยกตวั เองออกจากมาเลเซียได฾ในที่สุด ชือ่ ว฽า “สาธารณรฐั สิงคโปรแ” เนือ่ งจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมจี ํานวนมาก จึงขอ ยกตัวอย฽างสถาปใตยกรรมที่สาํ คัญพอสังเขป ดังน้ี สถาปใตยกรรมสิงคโปรแเป็นสถาปใตยกรรมที่ค฽อนข฾างใหม฽ แต฽มีความ หลากหลายบนเกาะแหง฽ น้เี น่อื งจากกล฽ุมคนที่มาจากหลากหลายเชื้อชาติ ชาว ตะวันออก เช฽น จีน อินเดีย ชวา และชาตะวันตก อังกฤษ ฯลฯ จึงทําให฾มี สถาปใตยกรรมซึง่ เป็นศาสนสถานจากหลายศาสนา เช฽น โบสถแคริสตแ โบสถแ พราหมณแฮนิ ดู วดั ในศาสนาพทุ ธมหายาน และมัสยิดศาสนอิสลาม วัดพระเขี้ยวแก้วและพิพิธภัณฑ์ เป็นวัดจีนในศาสนาพุทธที่สร฾างขึ้นใน รูปแบบสถาปใตยกรรมสมัยราชวงศแถัง โดยตั้งอยู฽ในย฽านไชน฽าทาวนแ ต้ังชื่อ ตามพระบรมสารีริกธาตุ พระเขี้ยวแก฾วอันศักดิ์สิทธิ์และเป็นที่เคารพสักการะ ซึง่ ตั้งอยู฽ในย฽านไชนา฽ ทาวนแ ก฽อต้ังในปี ค.ศ.2007 การออกแบบตกแต฽งภายใน อย฽างงดงามและจัดแสดงข฾าวของต฽าง ๆ เกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรมของพุทธ ศาสนา ซึ่งบอกเล฽าเร่ืองราวทางวัฒนธรรมย฾อนหลังไปนานหลายร฾อยปีได฾ อย฽างครอบคลุม ชื่อของวัดมาจากพระเขี้ยวซ฾ายของพระพุทธเจ฾า ซึ่งได฾มา จากทีฝ่ ใงพระศพในเมืองกุสินารา ประเทศอินเดีย นํามาประดิษฐานช้ันบนสุด ของอาคาร โดยสร฾างขึ้นโดยใช฾เงินทุนจํานวน 75 ล฾านดอลลารแสิงคโปรแ และ อิงตามสถาปใตยกรรมสมัยราชวงศแถังและพุทธมณฑล ซึ่งแสดงถึงจักรวาล ตามคติพุทธ มีพิพิธภัณฑแวัฒนธรรมทางพุทธศาสนาบนชั้น 3 ของวัด จัด แสดงพระพุทธรูปและสิ่งล้ําค฽าต฽าง ๆ ทางพุทธศาสนา เช฽น พระบรม สารีริกธาตุ พระชิวหา และ บนช้ัน 4 ยังเป็นที่ประดิษฐานพระบรม สารีริกธาตุ พระเขี้ยวแก฾วประดิษฐานอย฽ูในสถูปใหญ฽ ทําจากทองแท฾หนัก 320 กิโลกรมั ในจํานวนน้ไี ด฾มาจากการบริจาคโดยผู฾มีจิตศรัทธา (อ฾างอิงจาก :http://www.visitsingapore.com/th_th/see-do-singapore/culture-

241 heritage/places-of-worship, สื่อออนไลนแ, เมื่อ กรกฎาคม 2560) ประติมากรรม วดั พระเขีย้ วแก฾ว(ซ฾าย) ภายในบริเวณโถงชน้ั 1ของวัดพระเขี้ยวแก฾ว(ขวา) เนื่องจากประติมากรรมของแตล฽ ะประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จงึ ขอ ยกตัวอย฽างประติมากรรมที่สําคัญพอสังเขป ดังน้ี เมอรแไลออน หรอื ลิมนังเซง็ สิงโตทะเล เปน็ ประติมากรรมที่มศี รี ษะเป็นสิงโต มีร฽างเป็นปลา ซึง่ มีทีม่ าสอดคล฾องกบั ตาํ นาน สิงหปรุ ะ หรอื เมืองแห฽งสงิ โต ได฾รบั การออกแบบโดยสมาชิกคณะกรรมการฝาุ ยของทีร่ ะลึกและผดู฾ ูและ พิพิธภณั ฑสแ ตั วแนํ้าแวนคลีฟใช฾เปน็ สญั ลักษณแการท฽องเที่ยวสิงคโปรแ เปน็ ประติมากรรมปูนปใ้นสีขาวประดับด฾วยกระเบือ้ งเคลือบดินเผาสีขาวช้ินเล็กๆ ตลอดทั้งตวั

242 ฟิสิปปินส์ ประวัติศาสตรแฟิลปิ ปินสแ ฟิลิปปินสแเป็นประเทศที่เปน็ หมเ฽ู กาะซึง่ แวดล฾อมดว฾ ยทะเล มปี ระวัติศาสตรแ สถาปใตยกรรม พอสังเขปดังน้ี อาณาจักรสมัยแรกเรม่ิ (คริสตศแ ตวรรษที่ 10-15)ได฾แก฽ อาณาจกั รตอนโด เป็นอาณาจักรที่รง฽ุ เรอื งติดต฽อคา฾ ขายกบั จนี และคนพืน้ เมอื งตามเกาะต฽างๆ กลุ่มรัฐสุลตา่ น(ครสิ ต์ศตวรรษท่ี 14-16) มีการรวมตัวเป็นรฐั สลุ ต฽านตาม ภูมภิ าคต฽างๆรวมท้ังเกาะต฽าง ๆ ของมลายู บรไู นและชวา นบั ถือศาสนา อิสลามและตั้งเปน็ รัฐสลุ ต฽าน รวมทั้งตอนใต฾ของฟิลิปปินสแกน็ บั ถืออสิ ลาม ด฾วย ประวัติศาสตร์ฟิลิปปินส์ภายใต้การยึดครองของชาติตะวันตก(ค.ศ. 1521-1946)ในสมัยที่มีการล฽าอาณานิคมของตะวันตก สเปนได฾มีอํานาจ ครองฟิลิปปินสแถึง 333 ปี หลังจากนั้นได฾ตกอยู฽ภายใต฾การปกครองของ อเมริกาอีก 48 ปี ทําให฾ฟิลิปปินสแมีวัฒนธรรมของชาติตะวันตกมากกว฽า รูปแบบงานศลิ ปกรรมแบบตะวันออก และสุดท฾ายเกิดการต฽อต฾านจากชาว ฟิลิปปินสแหลายครั้ง อเมริกาได฾คืนอิสรภาพให฾แก฽ชาวฟิลิปปินสแในช฽วงหลัง สงครามโลกคร้ังที่ 2 สาธารณรัฐฟิลิปปินส์(ค.ศ.1946-ปใจจุบัน) หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ฟิลิปปินสแได฾รับเอกราชอย฽างสมบูรณแ ปกครองโดยฟิลิปปินสแอย฽างแท฾จริง เมื่อกรกฎาคม ค.ศ.1946 เนื่องจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมจี าํ นวนมาก จึงขอ ยกตัวอย฽างสถาปใตยกรรมที่สําคัญพอสังเขป ดังน้ี โบสถ์เปาไว หรือเรียกว฽า โบสถแนักบุญออกุสติน เป็นโบสถแของคริสตแ โรมันคาทอลิก อยู฽ที่เมืองเปาไว ตอนเหนือของประเทศ สร฾างในสมัยที่เป็น อาณานคิ มของสเปน นบั ว฽าเปน็ สถาปตใ ยกรรมบาโรคแหง฽ แรกของฟิลิปปินสแ ที่มีความสมบูรณแ จึงถูกเลือกให฾เป็นมรดกโลก โบสถแเปาไวสร฾างจากหิน ปะการักและอิฐ จุดเด฽นคือ มีการผสมผสานองคแประกอบแบบโลก ตะวันออกเข฾ากับสถาปใตยกรรมบาโรคยุคกลาง เรียกกันว฽า “บาโรคถิ่น แผ฽นดินไหว” มีความลงตัว ได฾รับการยอมรับว฽ามีการประยุกตแได฾อย฽างดี สามารถคงไว฾ในขณะที่เป็นสถาปใตยกรรมที่อยู฽ในดินแดนเขตแผ฽นดินไหว บ฽อย แต฽ยังคงความแข็งแรงไว฾ได฾ โครงสร฾างโบสถแเป็นประตูโค฾ง ทางเข฾า

243 ประตูเดียว ยอดเจาะหนา฾ ตาง 4 บาน ผนังหน฾าแกะสลักลวดลายลงบนผิว หิน ตรงกลางประดิษฐานรูปป้ในบาทหลวงอันโตนิโอ สองฟากมีลักษณะ พิเศษคือการใช฾ครียบันเป็นลอนโค฾งทึบตันยื่นออกมาจากตัวโบสถแกระจาย น้ําหนักสองด฾าน จงึ สามารถรองรบั แรงสัน่ สะเทือนเมื่อเกิดแผ฽นดนิ ไหวได฾ ประติมากรรม เนือ่ งจากประติมากรรมของแตล฽ ะประเทศในอาเซียนมีจํานวนมาก จงึ ขอ ยกตัวอย฽างประติมากรรมที่สําคัญพอสงั เขป ดังน้ี ประติมากรรม “คําปฏิญาณเลือด” หรือซานดูโก เป็นประติมากรรม อนุสรณแสถานรําลึกถึงเหตุการณแใน ค.ศ.1565 ที่หมู฽เกาะโบโฮ เม่ือคร้ังมิกู เอล โลเปซ เดอ เลกัซปี(ชาวสเปนคนแรกที่เข฾ามาต้ังถิ่นฐานที่ฟิลิปปินสแ) กับดาตู ซิคาตูนา(ผ฾ูนําเกาะโบโฮ) หล่ังเลือดลงในแก฾วไวนแ เพื่อดื่มปฏิญาณ เปน็ พนั ธมิตรตอ฽ กนั หรอื เรียกกนั ว฽า “สนธิสัญญาแห฽งมิตรภาพ” จากน้ันมา ไม฽นานฟิลิปปินสแกลายเปน็ เมืองอาณานิคมของสเปนในเวลาตอ฽ มา ศลิ ปะอื่นๆ ศลิ ปะพืน้ บ฾านของฟิลิปปินสแ ได฾แก฽ ซิงกาบนั (ศลิ ปะจากไม฾ไผ฽) ตากา(ต฿ุกตา กระดาษ) ปาบาลัส(กระดาษฉลุ) ปาฮีญา(การตกแต฽งบ฾านเรือนให฾ สวยงามในฤดกู าลเกบ็ เกีย่ วด฾วยรวงข฾าว พืช ผกั ผลไม฾)

244 บ฾านเรือน ตวั อย฽างเทศกาลปาฮีญา(Pahiyas Festiva) บ฾านพืน้ เมืองฟิลิปปินสแเปน็ บ฾านทีส่ ร฾างดว฾ ยไม฾ไผ฽ และใบนิปา(ใบจาก) ซึ่ง เรียกว฽า “กระท฽อมใบปาลแม” เป็นบ฾านช้ันเดียวยกพืน้ สูง ใช฾เสา มีลักษณะ คล฾ายตะกร฾าใบใหญ฽ มีความยืดหยุ฽นและน้ําหนักเบา สามาถต฾านทาน แรงลมและโอนอ฽อนตามแรงสัน่ สะเทือนของแผน฽ ดินไหว ตวั อย฽างกระท฽อมใบปาลแม หรอื “Nipa hut” บรูไน บรูไนเดิมคือ “อาณาจักรวิชัยปุระ” เป็นส฽วนหนึ่งของเกาะบอรแเนียว ประวตั ิศาสตรแบรูไน (อินโดนีเซีย) ในชว฽ งคริสตศแ ตวรรษที่ 7และอาจเป็นส฽วนหนึ่งของอินโดนีเซีย จากน้ันมกี ารแลกเลปี่ยนกบั จนี จนกระทง่ั สมัยราชวงศมแ ัชปาหิต(อินโดนีเซีย) เข฾ามายึดครองบรูไนในคริสตแศตวรรษที่ 14 บรูไนเริ่มตั้งแต฽การสถาปนา เป็นรัฐสุลต฽านโดยสุลต฽านมูฮัมหมัด และเป็นประเทศที่ค฾าขายกับจีนมี ความสัมพันธแที่แนบแน฽นกับจีนเป็นอย฽างมาก เป็นเมืองที่มีความเข฾มแข็ง ตาํ นานของคําว฽า บูรไนมาจากคําว฽า บรานาหแ (แปลว฽าที่นี่เอง)เป็นคําอุทาน ของสุลต฽านองคแแรกของบรูไน ช฽วงล฽าอาณานิคมของชาติตะวันตก บรูไน เคยถูกยึดครองจากสเปน(พร฾อมกับฟิลิปปินสแ)เกิดการปะทะระหว฽างบรูไน กับสเปน ต฽อมาเกิดโรคระบาดทําให฾สเปนล฽าทัพกลับไป เม่ืออังกฤษเข฾า ครองบอรแเนียว(อินโด)ทําให฾บรูไนต฾องตกอย฽ูภายใต฾อํานาจของอังกฤษ และ หลังสงครามโลกคร้ังที่ 2 บรูไนได฾รับอิสรภาพจากอังกฤษอย฽างถาวรในปี ค.ศ.1984 ใช฾ชื่อวา฽ “บรูไนดารุสซาราม”

สถาปใตยกรรม 245 เนือ่ งจากสถาปใตยกรรมของแต฽ละประเทศในอาเซียนมจี าํ นวนมาก จึงขอ ยกตัวอย฽างสถาปตใ ยกรรมที่สําคัญพอสังเขป ดังน้ี มสั ยิดโอมาลี หรอื มัสยิดสุลตา่ น โอมาร์ อาลี ไซฟุดดิน (สร฾างเม่ือค.ศ. 1958)เป็นมัสยิดที่สร฾างกลางกรุงบันดาเสรีเบกาวัน เมืองหลวงของบรูไน ติดกับแม฽น้ําบรูไน เป็นศาสนสถานศักดิ์สิทธิ์ประจําประเทศ เป็นศูนยแรวม จิตใจของชาวบรูไน ได฾รับอิทธิพลจากทัชมาฮาล(อินเดีย) ได฾รับการขนานา นามว฽า “มินิทชั มาฮาล” ออกแบบโดยชาวอิตาเลียน รับอิทธิพลราชวงศแโม กุล(อินเดีย) กึ่งกลางโดมรูปหัวหอมเป็นโดมทองคําแท฾ท้ังหมด ใช฾ทองค3.3 ล฾านแผ฽นในการสร฾าง หออะซานสําหรัรบเรียกชาวมุสลิมให฾มารวมตัวกัน เพื่อประกอบพิธีละหมาดสร฾างจากหินอ฽อนผสมผสานศิลปะสมัยเรอเนส ซองสแ(อิตาลี) มีลิฟตแขึ้นลง ภายในตกแต฽งด฾วยศิลปะตะวันตก ใช฾กระจกสี ประดับหินอ฽อน คริสตัลจากอังกฤษ ด฾านหน฾าทําทะเลสาบจําลองและเรือ พระราชพิธีประดับไว฾ ศลิ ปะอืน่ ๆ ภาชนะเครื่องเงนิ ผ฾าทอบรูไน(กาอินเตนูนนั ) ตูดงุ ดูลัง(ฝาครอบภาชนะทํา จากไม฾) ตูดุง ดูลัง(ฝาครอบภาชนะทําจากไม฾) ภาพจาก: อ.บษุ กร ฮวบแชม฽ (อ฾างอิง จาก ศิลปวฒั นธรรมในประเทศบรไู น, สื่อออนไลนแ,เม่ือ กรกฎาคม 2560)