เอกสารประกอบการสอนรายวิชาวัฒนธรรมอาเซียน

246 บรรณานุกรม ปิยะแสง จนั ทรวงศไแ พศาล. (2558). ศิลปะอาเซียน เวียดนาม กมั พูชา เมียนมา ลาว และ ไทย (ASEAN ART). กรงุ เทพ: โรงพมิ พแแห฽งจุฬาลงกรณแมหาวิทยาลัย. ปิยะแสง จนั ทรวงศไแ พศาล. (2558). ศิลปะอาเซียน เวียดนาม อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ และบรไู น(ASEAN ART). กรงุ เทพ: โรงพิมพแแหง฽ จุฬาลงกรณแมหาวิทยาลยั . แบบฝึกหัดทา้ ยบทท่ี 7 1.อธิบายถึงศลิ ปกรรมในอาเซียน 10 ประเทศทีน่ ักศึกษาสนใจ 3 แห฽ง พร฾อมภาพประกอบ (ติดลงบน แบบฝกึ หัดในข฾อน้)ี 1.1 ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 1.2 …………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………

247 1.3 …………………………………………..…………………………………………………………… ………………………………………….……………………………………………………………… 2. ให฾นักศึกษายกตัวอย฽างสถาปใตยกรรมในศาสนาฮินดูที่ปรากฏในกล฽ุมประเทศอาเซียน 3 แห฽ง ได฾แก฽……………………………………………………………………………………………………................................................... ……………………………………………………………………………………….....…………………………………………….……………………… ……………………...................................................................................................................................... 3. “พระแก฾วมรกต” ที่ปใจจุบันประดิษฐานอยู฽ ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม มีประวัติความเป็นมา โดย ย฽อ ดังนี้ …….. .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….…………………… .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….…………………… .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….…………………… 4.สถาปใตยกรรมต฽างๆมีความสําคัญต฽อสังคมมมนุษยแและชนชาติในดินแดนอาเซียนอย฽างไร ……………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... .…………………………………………….………………………………………………………………………………………………………..…………

248 .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….…………………… .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….…………………… 5.ยกตัวอย฽างผลงานประติมากรรมทีม่ คี วามสวยงามและมีความสาํ คัญต฽อสงั คมในกล฽ุมประเทศ อาเซียนมา 1 ผลงาน พรอ฾ มอธิบาย ……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ………………………..……………………………………………..……………………………………………..………………………………………… …..……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….…………………… .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….…………………… .……………………………………………..……………………………………………..……………………………………………..…………………… ……………………………………………..……………………………………………..………………………………….………….……………………

249 แผนบริหารการสอนประจาํ บทที่ 8 3(3-0-6) มส.สว.013 วฒั นธรรมอาเซียน (ASEAN Culture) บทท่ี 8 นาฏศลิ ป฼อาเซียน จาํ นวน 3 ชั่วโมง ผเู้ ขียน อาจารยแธีรพฒั นแ พลู ทอง จดุ ประสงค์ นักศึกษาสามารถอธิบายภูมิหลงั ทางอารยรรมทีม่ อี ิทธิพลต฽อนาฏศลิ ป฼อาเซียนได฾ 1. นกั ศึกษาสามารถอธิบายลักษณะศลิ ปะการแสดงของประเทศในอาเซียนได฾ 2. ภูมหิ ลังทางอารยธรรมในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต฾ เนื้อหาสาระ ศลิ ปะการแสดงของอนิ โดนีเซีย 1. ศลิ ปะการแสดงของไทย 2. ศลิ ปะการแสดงของประเทศอ่นื ในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต฾ 3. 4. กิจกรรมการเรยี นการสอน 1. ทาํ แบบประเมินก฽อนเรียน (Pre Test) 2. จับกลุ฽มนาํ เสนอศลิ ปะการแสดงของประเทศในอาเซียน สือ่ ประกอบการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. สือ่ ประกอบการนําเสนอ (พาวเวอรแพอยตแ) 3. วดี ิทศั นตแ วั อย฽างการแสดงของประเทศต฽างๆ ในอาเซียน การวดั และประเมินผล 1. ประเมินผลจากแบบทดสอบก฽อนเรียน 2. ประเมินผลจากการสอบหลังเรียนหน฽วยที่ 8 3. ประเมินผลจากการสอบปลายภาคเรียน

250 บทที่ 8 นาฏศิลป์อาเซียน

325 แบบฝึกหัดท้ายบทท่ี 8 1. ขอ฾ ใดกล฽าวถูกต฾องเกี่ยวกับภูมหิ ลงั ทางอารยธรรมในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใต฾ สมัยก฽อนประวตั ิศาสตรแ (2500 ปีก฽อนคริสตศแ ักราช-ค.ศ.100) ก. ยงั ไม฽มีการแสดงออกอย฽างระบําและละคร ข. ชนชาติมอญ เขมร จาม และชวามีความเชื่อและอาชีพทีแ่ ตกต฽างกัน ค. ชวา บาหลี และเขมร รจ฾ู ักเครือ่ งดนตรีสมั ฤทธิ์ ประเภทเคาะและตีแล฾ว ง. มีกลุ฽มนกั แสดงมืออาชีพ เพื่อแสดงในพิธีกรรมทางศาสนาและฉลองเทศกาลแล฾ว 2. ขอ฾ ใดกล฽าวถกู ต฾องเกี่ยวกบั ภมู หิ ลังทางอารยธรรมในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต฾ สมัยอารยธรรมอนิ เดีย (ค.ศ.100-1000) ก. เป็นสมยั ที่อนิ เดียตกเป็นเมืองขึน้ ของจักรวรรดินิยมอังกฤษ ข. อารยธรรมอินเดียวเข฾ามาในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต฾โดยผ฽านพ฽อค฾าและพราหมณแ ค. มหาภารตะ รามายณะ และนิทานชาดกยังไม฽มีอทิ ธิเข฾ามาถึงเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ในสมยั นี้ ง. ช฽วงครสิ ตแศตวรรษที่ 11 อารยธรรมอนิ เดียเจรญิ ถึงขีดสดุ ทาํ ให฾ศลิ ปะการแสดงของอนิ เดียมี อิทธิพลสืบต฽อมาอีกยาวนาน 3. ขอ฾ ใดกล฽าวถูกต฾องเกีย่ วกับภูมหิ ลงั ทางอารยธรรมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ สมัยอารยธรรมจนี และ มสุ ลิม (ค.ศ.1300-1750) ก. อารยธรรมทั้งสองต฽างมีบทบาทและอิทธิพลต฽อชีวติ ความเปน็ อยู฽ในพืน้ ทีเ่ ดียวกันมาช฾านาน ข. ช฽วง 100 ปี ก฽อนครสิ ตกาลอิทธิพลของจีนมีมากกว฽าอินเดียเมื่อพจิ ารณาจากศิลปะที่ แพร฽หลายอย฽ูในภมู ภิ าค ค. การสร฾างรูปเหมอื นของคนไม฽วา฽ จะทําด฾วยไม฾ หิน ตกแต฽งด฾วยสีสนั หรอื แสดงอย฽าง ละคร ในศาสนาอิสลามถือว฽าเป็นบาป ง. ซอสองสาย ซึงประเภทสองค฽ูสาย เปน็ เครือ่ งดนตรีทีไ่ ด฾รบั อิทธิพลจากจีน แตฉ฽ าบและฉิ่ง เป็นเครือ่ งดนตรีทีไ่ ด฾รบั อิทธิพลจากมุสลิม 4. ขอ฾ ใดกล฽าวถูกต฾องเกี่ยวกับภมู หิ ลังทางอารยธรรมในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต฾ สมัยอารยธรรม ตะวนั ตก (ค.ศ.1750-กลางคริสตวแ รรษที่ 20) ก. การละครในราชสาํ นักขาดเงินสนบั สนุน เมื่อตกเปน็ เมืองขนึ้ ของผ฾ูปกครอง ชาวตะวันตก ข. ชาวตะวันตกทีเ่ ข฾ามาติดต฽อการค฾ากับประเทศในเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ชาติแรก คือ ฮอลนั ดา

326 ค. ฝร่ังเศสเข฾าไปยึดครองพม฽าในคริสตแศตวรรษที่ 19 ทําให฾การละครราชสํานักของพม฽า หยดุ ชะงกั ทนั ที ง. ช฽วงตน฾ คริสตแศตวรรษที่ 20 เกิดคณะละครเรเ฽ พื่อธรุ กิจและแข฽งขันกนั เกิดขึ้นทกุ ประเทศ ยกเว฾น สงิ คโปรแ 5. ข฾อใดเปน็ จุดประสงคแสําคญั ของการแสดงในภูมิภาคเอเซียนตะวนั ออกเฉียงใต฾ ก.บูชาเทพเจ฾าหรอื สิง่ ศกั ดิส์ ิทธิแ์ ละเพือ่ ผ฽อนคลายความเครียดในฤดูหลงั เกบ็ เกีย่ ว ข.เปน็ เครื่องบรรณาการแก฽ประเทศมหาอํานาจ ค.ส฽งเสรมิ การท฽องเทีย่ ว ง.เปน็ เครื่องมอื สร฾างความสามัคคีให฾แก฽คนในชาติ 6. อารยธรรมตะวันตกส฽งต฽อการเปลี่ยนแปลงการแสดงของชาติในภูมภิ าคเอชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ระดับ ใดมากทีส่ ดุ ก.การแสดงระดบั ราชสํานัก ข.การแสดงระดบั พืน้ บ฾าน ค.การแสดงระดบั ท฽องถิน่ ง.การแสดงระดบั นานาชาติ 7. การแสดงใดถือว฽าเปน็ เอกลกั ษณแและสมบัติทางวัฒนธรรมของชาวอินโดนีเซียมากที่สุด ก.ยอกยาการตแ า ข.ซุราการตแ า ค.ซุนตา ง.วายัง 8. การแสดงโดยใช฾วธิ ีคลี่ม฾วนกระดาษหรอื ผ฾าซึ่งเขียนรูปต฽างๆ จากลายสลกั บนกาํ แพงในโบสถแหรอื วิหาร คือลกั ษณะการแสดงวายงั แบบใด ก. วายงั เบเบรแ ข. วายงั เกอโด฿ก ค. วายังกลู ิต ง. วายัง โกเล็ก 9. ขอ฾ ใดเปน็ การแสดงวายังตามแบบฉบบั ของอนิ โดนีเซีย เล฽าเรอ่ื งราวของชาวอาหรับและวรรณคดี ต฽างชาติในเอเชีย รวมทั้งเร่ืองราวของบุคคลต฽างๆ ที่เกีย่ วข฾องกับพระศาสดามุฮัมมัด เพือ่ การเผยแพร฽ ศาสนา ก.วายงั โกเล็ก ข. วายัง กลิตกิ ค. วายัง มัดยา ง. วายัง โตเป็ง 10. ขอ฾ ใดกล฽าวไม฽ถูกต฾อง ก. วายัง โตเปง็ เปน็ ละครสวมหนา฾ กากทีใ่ ชผ฾ ฾ูชายแสดงล฾วน นิยมแสดงเรื่องการผจญภัยของ เจ฾าชายปนใ หยี ข. ผู฾กาํ กับการแสดงวายัง โตเปง็ เรียกว฽า ดาลัง และมีข฾อกาํ หนดว฽าหากแสดงต฽อหน฾า พระมหากษัตรยิ แ ผแ฾ู สดงทุกคนต฾องถอดหน฾ากากออก

327 ค. วายงั โอรัง เป็นนาฏศิลป฼ในราชสํานกั ชวา เปน็ ระบาํ สวมหนา฾ กากเช฽นเดียวกบั ว฽ายงั โตเป็ง นิยมแสดงเรื่องรามายณะและมหาภารตะ ง. กล฽าวไม฽ถกู ต฾องทั้งขอ฾ ก และ ค 11. วงดนตรีทีใ่ ชใ฾ นการแสดงวายัง กลู ิตประกอบด฾วยเครือ่ งดนตรี 15 ชนิด เปน็ เครื่องดนตรโี ลหะ สมั ฤทธิโ์ ดยมาก และประกอบกับเครือ่ งดนตรีชนิดอืน่ เช฽น ขล฽ุยไม฾ไผ฽ กลองยาว ซอสองสาย และ ระนาดไม฾ อันเป็นเอกลกั ษณแทางคีตศลิ ป฼ของอนิ โดนีเซีย มีชือ่ เรยี กวงดนตรี ดังกล฽าวมานี้ วา฽ อะไร ก. กเู มลัน ข. กาเมลนั ค. กุมเมลัน ค. กมเมลแลัน 12. การแสดงที่มีลลี าแช฽มช฾อย จงั หวะการเคลื่อนไหวเชื่องช฾าสงา฽ งาม การขยับมอื แขนและขาเปน็ ไป อย฽างเรียบง฽าย มเี ครื่องดนตรปี ระกอบ เช฽น ฆอ฾ ง กลอง ปี่ และฉาบ ลักษณะดังกล฽าวเป็นนาฏศลิ ป฼ พืน้ บ฾านของประเทศไทยภาคใด ก. เหนอื ข. กลาง ค. อสี าน ง. ใต฾ 13 ศลิ ปะการแสดงของไทยประเภทใดที่ได฾รบั และสง฽ อทิ ธิพลต฽อศลิ ปะการแสดงของชาติอ่ืน ๆ ภูมิภาค ตะวนั ออกเฉียงใต฾มากที่สุด ก.ละคร ข.เพลงพื้นบ฾าน ค.โขน ง.ราํ วงมาตรฐาน 14. ขอ฾ ใดกล฽าวไม฽ถูกต฾อง ก. โขน สนั นิษฐานว฽าน฽าจะมาจากคําในภาษาเขมร คอื การแสดงท฽ารําท฽าเต฾นให฾เข฾ากบั ดนตรี ข. โขน ปรากฏในพงศาวดารสมัยอยธุ ยาและสมยั ต฾นรัตนโกสินทรแ ในสมัยก฽อนเรียกว฽าการ แสดง “ชักนาคดึกดําบรรพแ” ในพิธีอินทราภเิ ษก ค. โขนแตเ฽ ดิม เปน็ การแสดงของผู฾ชายล฾วน ภายหลกั จากที่ประเทศไทยมีการเปลีย่ นแปลง ระบอบการปกครองในปี ค.ศ. 1932 ผหู฾ ญิงจึงได฾รบั อนุญาตให฾แสดงโขนตัวนาง ง. โขนต฾องมผี พู฾ ากยแและเจรจาแทนผแ฾ู สดง ผู฾ขบั ร฾องจะประกอบด฾วยต฾นเสียงและลูกคู฽ บท พากยแ บทเจรจา และบทขบั ร฾อง โดยส฽วนใหญ฽ใช฾คําประพันธแประเภทกลอนบทละครในการแต฽งท้ังสิน้ 15. ปใญหาสังคมและวิถีชีวิตปจใ จุบนั ปรากฏอย฽ูในศลิ ปะการแสดงประเภทใดของชาวมาเลเซีย ก.วายงั ข.อุปรากรจีน ค.บงั ซาวัน ง.ถกู ทกุ ข฾อ

328 16. ละครลูกผสมระหว฽างจีนกับอินเดีย ที่ใชเ฾ ครื่องดนตรีท้ังจนี ไทย เขมร และเวียดนาม มีชือ่ การแสดง ว฽าอะไร ก.โขน ข.วายงั ค.หมอลาํ ง.ละครบาสลกั 17. การแสดงใดของชาวพม฽า ถือวา฽ เปน็ เอกลกั ษณแและเกิดขึ้นจากวฒั นธรรมในชาติตนเอง ก.ระบาํ นอตเพิล ข.ละครรําแซท ค.บงั ซาวนั ง.การแสดงชักหน฽ุ 18. การแสดงละคร “คีช” ของเวียดนามได฾รบั อิทธิพลจากชาติใด ก.อินเดีย ข.จนี ค.เขมร ง.ฝร่ังเศส 19. เรอ่ื งราวใดส฽งผลตอ฽ การแสดงของชาวฟิลิปปินสแมากที่สุด ก.ศาสนา ข.ประเพณี ค.การเมอื งการปกครอง ง.เทพเจ฾า 20. เหตุผลในข฾อใดส฽งผลต฽อการเปลี่ยนแปลงรปู แบบ เน้ือหา วธิ ีการการแสดง ของการแสดงในชาติ ภมู ภิ าคเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต฾ในปจใ จบุ นั มากทีส่ ดุ ก.การก฽อการร฾าย ข.การระบาดของลทั ธิคอมมวิ นิสตแ ค.การผันผวนทางเศรษฐกิจ ง.กระแสโลกาภวิ ตั นแและอุตสาหกรรมการท฽องเทีย่ ว ----------------------------------------------------

329 แผนบริหารการสอนประจาํ บทที่ 9 3(3-0-6) มส.สว.013 วัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Culture) บทท่ี 8 ประเพณี วิถีชีวติ อาเซียน จาํ นวน 6 ชว่ั โมง ผู้เขียน อาจารยแเรณู หมีเทศ จดุ ประสงค์ 1. เพือ่ ให฾นักศึกษาได฾ความรู฾ความเข฾าใจในขนบธรรมเนียมประเพณีของประเทศในอาเซียน 2. เพื่อให฾นักศึกษาได฾เข฾าใจ วิถีชีวติ พธิ ีกรรมที่สาํ คัญของแต฽ละประเทศในอาเซียน 3. เพือ่ ให฾นกั ศึกษาได฾รหู฾ ลักแนวทางปรบั ตัวในการอย฽ูร฽วมกับประเทศในกล฽ุมอาเซียนได฾อย฽างมี ความสขุ เนือ้ หาสาระ 1. บ฽อเกิด ของขนบธรรมเนียม ประเพณี พธิ ีกรรมที่สําคญั ของกล฽ุมประเทศในอาเซียน 2. ความสําคญั ของพิธีกรรมที่เกี่ยวข฾องและมีผลตอ฽ วิถีชีวติ ของคนในประเทศอาเซียน 3. การอยู฽รว฽ มกับบุคคลในกลุ฽มประเทศอาเซียนอย฽างมีความสุข กิจกรรมการเรยี นการสอน 1. บรรยาย 2. อภปิ รายร฽วม 3. วิทยากร 4. ศกึ ษานอกสถานที่ สือ่ ประกอบการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน 2. สื่อประกอบการนําเสนอ (พาวเวอรแพอยตแ) 3. วีดิทัศนตแ ัวอย฽างการแสดงของประเทศต฽างๆ ในอาเซียน 4. ศกึ ษาวิถีชีวติ ของชาวอาเซียนในจังหวัดพิษณุโลกหรือจังหวัดใกล฾เคียง

330 การวดั และประเมินผล 1. ประเมินผลจากแบบทดสอบก฽อนเรียน 2. ประเมินผลจากการสอบหลังเรียนหน฽วยที่ 9 3. ประเมินผลจากการสอบปลายภาคเรียน

331 บทที่ 9 ประเพณี วิถีชีวติ อาเซียน

332 ความเชื่อ ประเพณี วัฒนธรรมไทย ขนบธรรมเนียมท้ังหลาย เป็นสิ่งดีงามที่บรรพบุรุษของเรา ได฾สั่งสมและสืบทอดต฽อกันมาจนเปน็ เอกลกั ษณแที่แสดงถึงความเป็นชาติไทย อย฽างไรก็ตามประเทศไทย และประเทศเพื่อนบ฾านที่ใกล฾ชิดและมีดินแดนติดต฽อกัน เช฽น ลาว พม฽า กัมพูชา และมาเลเซีย จะมี วัฒนธรรมบางส฽วนที่คล฾ายคลึงกันหรือมีมติความเชื่อและประเพณีที่เหมือนหรือคล฾ายกัน โดยเฉพาะ อย฽างยิ่งด฾านศาสนา เช฽น พระพุทธศาสนา เป็นปใจจัยที่ทาให฾เกิดประเพณีที่คล฾ายคลึงกัน ส฽วนศาสนา อิสลามในมาเลเซีย ก็จะพบว฽ามีความคล฾ายคลึงกับจังหวัดชายแดนทางภาคใต฾แต฽กลับประเทศเพื่อน บ฾านที่อย฽ูห฽างออกไป เช฽น สิงคโปรแ บรูไน ก็จะทาให฾มีวัฒนธรรมบางอย฽างที่แตกต฽างกับของไทย ดังนั้น จึงอาจกล฽าวได฾ว฽าวัฒนธรรม นอกจากจะเป็นสิ่งที่สร฾างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของคนในชาติ ความเป็นเอกลักษณแที่แสดงถึงความเป็นชาติแล฾ว วัฒนธรรม ยังทาให฾เกิดความสัมพันธแที่ดี ความร฾ูสึก เป็นบ฾านพี่เมอื งนอ฾ งกบั ประเทศเพือ่ นบ฾านอีกด฾วย ลกั ษณะทีค่ ลา้ ยกันของกลุม่ ประเทศอาเซียน ประเทศไทยกบั ประเทศเพือ่ นบ฾านในภูมภิ าคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ มีประเพณีและวัฒนธรรม ต฽าง ๆ ทั้งที่คล฾ายคลึงและแตกต฽างกันเป็นผลมาจากปใจจัยทางภูมิศาสตรแ รากฐานทางวัฒนธรรมและ การนบั ถือศาสนา ซึ่งจะสรุปให฾เห็นเปน็ ภาพรวมได฾ ดงั น้ี 1. ศาสนา ศาสนาสาคญั ทีเ่ ผยแผเ฽ ข฾ามาและได฾รับการยอมรับนับถือจากชนชาติในภูมิภาคเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต฾ ได฾แก฽ พระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นศาสนาที่ผู฾คนส฽วนใหญ฽ในประเทศไทย พม฽า ลาว กมั พชู า ลว฾ นนับถือ ดงั นั้นประเพณี พิธีกรรมทางศาสนา ลัทธิความเชื่อต฽าง ๆ ของพม฽า ลาว กัมพูชา ก็ จะคล฾ายคลึงกับคนไทย เช฽น การทาบุญตักบาตร การสวดมนตรแไหว฾พระ การให฾ความเคารพพระสงฆแ การนยิ มใหบ฾ ุตรหลานเข฾ารับการอปุ สมบท เป็นต฾น สาหรับประเทศมาเลเซีย บรูไน อินโดนีเซีย ประชากรส฽วนใหญ฽นับถือศาสนาอิสลาม จึงมี วัฒนธรรมแบบอิสลาม ประเทศฟิลิปปินสแได฾รับอิทธิพลจากคริสตแศาสนา ประเทศสิงคโปรแและ เวียดนาม นบั ถือหลายศาสนา โดยนับถือลทั ธิธรรมเนยี มตามแบบจนี เปน็ หลัก 2. ภาษา ประเทศเพื่อนบ฾านที่มีการพูด เขียน คล฾ายคลึงกับไทยก็คือ ลาวเพียงชาติเดียวเท฽าน้ัน ส฽วนชาติอื่น ๆ ก็จะใช฾ภาษาของตน ไม฽ว฽าจะเป็นพม฽า เวียดนาม อินโดนีเซีย ฟิลิปปินสแ โดยที่ ภาษาอังกฤษและภาษาจนี จะเปน็ ภาษากลางที่ใช฾ติดต฽อกันได฾ทัว่ ทั้งภมู ภิ าค 3. ประเพณี พิธีกรรม หากชาติใดที่มีรากฐานการนับถือศาสนาเป็นพระพุทธศาสนา ประเพณี พิธีกรรมต฽าง ๆ ก็จะคล฾ายคลึงกับของไทย เช฽น การทาบุญเลี้ยงพระ การเวียนเทียนเน่ืองในวันสาคัญ

333 ทางศาสนา ประเพณีเข฾าพรรษา เป็นต฾น ส฽วนประเพณีอื่น ๆ ที่ไม฽เกี่ยวข฾องกับศาสนา พบว฽าหากเป็น ประเทศที่มพี รมแดนตดิ ต฽อกบั ไทย เช฽น พม฽า ลาว กัมพูชา ก็จะมีประเพณีหลายอย฽างคล฾ายคลึงกับไทย เชน฽ ประเพณีสงกรานตแ ประเพณีลอยกระทง เพียงแต฽รายละเอียดของการจัดพิธีจะแตกต฽างกนั ออกไป ขณะเดียวกนั วฒั นธรรมไทยในการแสดงความเคารพ โดยการไหว฾ของคนไทย ชาติเหล฽านี้ก็จะมี ธรรมเนียมการไหว฾เชน฽ เดียวกนั สาหรับชาติอื่น ๆ ได฾แก฽ มาเลเซีย อินโดนีเซีย บรูไน จะมีประเพณีพิธีกรรมตามแบบอิสลาม เวียดนามกับสิงคโปรแจะมีประเพณีพิธีกรรมตามแบบจีน และมีวัฒนธรรมตะวันตกเข฾ามาผสมผสาน ส฽วนชาติที่มแี บบแผนประเพณี พิธีกรรมเหมือนอย฽างตะวันตก คือ ฟิลิปปินสแ 4. อาหาร อาหารของประชากรในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ ส฽วนใหญ฽จะประกอบด฾วย ข฾าว พืชผกั และเน้ือสัตวแที่หาได฾งา฽ ยในท฾องถิ่น การปรุงอาหารโดยมากจะใช฾เคร่ืองเทศประเภท กะทิ น฾า มันรสชาติจัดจ฾าน โดยอาหารของประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾จะมีอย฽ูอย฽างหลากหลาย สีสันดูน฽ารับประทาน รสชาติเผ็ดร฾อน ประเทศที่รับประทานอาหารไม฽แตกต฽างจากคนไทยก็ยังคงเป็น พม฽า ลาว กัมพูชา ขณะเดียวกันก็มีอาหารจากชาติอ่นื ๆ เช฽น ยุโรป ญีป่ ุน เกาหลีเขา฾ มาเผยแพร฽ดว฾ ย 5. การแต฽งกาย ผู฾คนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ หากไม฽นับชุดพื้นเมืองและชุดประจา ชาติแล฾ว จะแต฽งกายไม฽แตกต฽างกัน กล฽าวคือสังคมเมืองในปใจจุบัน ผ฾ูชายสวมเสื้อ กางเกง ส฽วนผ฾ูหญิง สวมเสื้อ กางเกง หรอื กระโปรง แตใ฽ นชนบทผห฾ู ญิงจานวนมากกย็ งั คงสวมใส฽ผ฾าซิ่นกันอยู฽ ทั้งนี้ชุดประจา ชาติของประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ ล฾วนมีเอกลักษณแเฉพาะตัวที่ไม฽เหมือนกัน ทาให฾เม่ือดูแล฾ว สามารถบอกได฾ทนั ทีวา฽ ชุดแตง฽ กายน้ัน ๆ เปน็ ของชนชาติใด การนบั ถือศาสนาของชาวอาเซียน วัฒนธรรม ประเพณี เทศกาล และ พิธีกรรมต฽างๆ ของชาวอาเซียนนั้น มีพื้นฐานมาจากศาสนา อย฽างปฏิเสธไม฽ได฾ ฉะน้ัน มาดูกันว฽า ประชาชนของแต฽ละประเทศนบั ถือศาสนาอะไรกันบ฾าง 1. บรูไน ดารุสซาลาม : กว฽าร฾อยละ 65 นับถือศาสนาอิสลามนิกายซุนนี่ รองลงมาคือ พุทธ คริสตแและความเชอ่ื พืน้ เมือง 2. กัมพชู า : รอ฾ ยละ 95 นับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาท ซึง่ เป็นศาสนาประจาชาติ 3. อินโดนีเซีย : เกือบ 90 เปอรแเซ็นนับถือศาสนาอิสลาม ที่เหลือก็ คริสตแนิกายโปรแตสแตนทแ แคทอลิก ฮินดู และพุทธ 4. ลาว : ร฾อยละ 75 นบั ถือศาสนาพทุ ธ รวมไปถึงที่เหลือ นบั ถือผี บรรพบุรษุ

334 5. มาเลเซีย : ร฾อยละ 61.3 นับถือศาสนาอิสลาม ร฾อยละ 19.8 นับถือศาสนาพุทธ ร฾อยละ 9.2 นบั ถือศาสนาครสิ ตแ ร฾อยละ 6.3 นับถือศาสนาฮนิ ดู และร฾อยละ 1.3 นบั ถือลัทธิขงจอ๊ื ลทั ธิเตเา 6. เมียนมารแ : นับถือศาสนาพทุ ธ ประมาณร฾อยละ 90 ศาสนาคริสตแร฾อยละ 5 ศาสนา อิสลาม ร฾อยละ 3.8 ศาสนาฮนิ ดรู ฾อยละ 0.05 7. ฟิลิปปินสแ : เกือบ 90 เปอรแเซ็นนับถือศาสนาคริสตแ และกว฽า 80 เปอรแเซ็นนับถือนิกาย โรมันคาทอลิก มีนิกายโปรเตสแตนตแ 9 เปอเซ็น ทีเ่ หลอื พทุ ธและอน่ื ๆ 8. สิงคโปรแ : ศาสนาพุทธ, ขงจ้ือ, เตเา, อิสลาม, คริสเตียน และฮินดู ไม฽มีศาสนาประจาชาติ แตม฽ ีสว฽ นของการเลอื กไม฽นบั ถือศาสนาดว฾ ย 9. เวียดนาม : ส฽วนใหญ฽ชาวเวียดนามนับถือศาสนาพุทธ นิกายมหายาน ลัทธิขงจ่ือ เตเา พุทธ มหายาน โรมันคาทอลิก โปรเตสแตนตแ 10. ประเทศไทย : นับถือศาสนาพุทธ ประมาณร฾อยละ 93 รองลงมา คือ อิสลาส คริสตแ ฮินดู และอื่น เทศกาลของประเทศในอาเซียน ประเทศต฽างๆ ในอาเซียนมีเทศกาลมากมาย ขอยกตัวอย฽างมาเฉพาะเทศกาลที่น฽าสนใจ ประเทศละ 1 เทศกาลเท฽านั้น 1. ประเทศบรูไน ดารุสซาลาม (Brunei Darussalam) : National Day of Brunei Darussalam (วันชาติบรไู น) ทุกๆวันที่ 23 กุมภาพันธแ ของทุกปี จะมีการเฉลิมฉลองวันชาติโดยจะมีขบวนพาเหรดในชุด หลากสีเเละมกี ารสวดมนตแในแบบมสุ ลิมตามมัสยิดทวั่ ประเทศ

335 2. ประเทศกมั พูชา(Cambodia): เทศกาลนํา้ เทศกาลนํ้า เป็นเทศกาลประจาปีของประเทศกัมพูชา โดยจะมีการเฉลิมฉลองด฾วยการแข฽งเรือ ยาว การแสดงพลดุ อกไม฾ไฟ และขบวนพาเหรด บริเวณทะเลสาบ \"โตนเลสาบ\"เทศกาลน฾า เป็นเทศกาล ประจาปีของประเทศกัมพูชา ที่จัดขึ้นทุกปีตั้งแต฽วันขึ้น 14 ค฽า 15 ค฽า จนถึงแรม1 ค฽า เดือนพฤศจิกายน ซึ่งทางการกัมพูชาประกาศให฾เป็นวันหยุด 3 วัน เทศกาลนี้คล฾ายประเพณีลอยกระทงของไทย โดย ประเพณีนี้ จัดขึ้นเพื่อเป็นการระลึกถึงบุญคุณ และแสดงความขอบคุณต฽อแม฽น฾าโขง และทะเลสาบ โตนเลสาบ ที่นาความอุดมสมบูรณแมาส฽ูชาวกัมพูชา เพราะน฾าในแม฽น฾าโขงเม่ือขึ้นสูง จะไหลไปที่ ทะเลสาบ เน่ืองจากในช฽วงปลายฤดูฝนในเดือนพฤศจิกายน น฾าในทะลสาบลดต่ําลง ทาให฾น฾าไหลลง กลบั ส฽ูลานา฾ โขงอีกคร้ัง ชาวกัมพชู าจะร฽วมกันลอยท฽ุนที่ประดับด฾วยดวงไฟ ไปตามแม฽น฾าโขง ขณะ ที่การ แขง฽ เรอื เป็นการราลึก ถึงเหตกุ ารณแในประวัติศาสตรแสมัยพระเจ฾าชัยวรมันที่ 7 ช฽วงศตวรรษที่ 12 ในยุค เมืองพระนคร อาณาจกั รเขมรทีก่ าลังร฽ุงเรืองมีชัยเหนอื อาณาจกั รจาม ในการส฾ูรบทางเรอื

336 3. ประเทศอินโดนเี ซีย (Indonesia) : Nyepi ปีใหม฽ของบาหลี ตามปฏิทินตะวันตก Shaka ปฏิทิน (Saka) สาหรับเก฾าเดือนแรกของวันที่ดวงจันทรแใหม฽ อินโดนีเซียเรียกว฽าวัน Niepi, ภาษาจนี ที่เรียกว฽าส฽วน เป็นวันสงบวนั ที่ทุกคนเข฾าพักที่บ฾านและน่ังในสมาธิ ไม฽ตั้งไฟไม฽กินไม฽ออกไปข฾างนอกในเวลากลางคืนจะไม฽ได฾รับอนุญาตให฾เปิดไฟให฾อย฽ูกับความเงียบของ เทศกาล 4. ประเทศลาว (Laos) : เทศกาลบุญข฾าวประดบั ดิน งานเทศกาลบุญข฾าวประดับดิน อย฽ูในเดือนสิงหาคม ห฽อข฾าวปะดับดิน จัดขึ้นในวันแรม 14 ค฽า เดือน 9 ตามปฏิทินทางจันทรคติเปน็ งานทาบุญเพือ่ ระลึกถึงผลู฾ ฽วงลับไปแล฾ว (เน฾นอทุ ิศสว฽ นกุศลไปให฾แก฽ ไปให฾แก฽ผีไม฽มีญาติ)

337 5. มาเลเซีย (Malaysia) : เทศกาลปีใหมข฽ องมาเลเซีย (Deepavali) Deepavali ในภาษาสันสกฤตมาจากรากศัพทแ “Row of Light” หรือ แถวของแสงสว฽างแห฽งชัย ชนะ ต฾นกาเนิดประวัติความเป็นมาของเทศกาล Deepavali เป็นการต฽อสู฾ของ 2ฝุาย ระหว฽างความดี และความชั่ว คือ Narakasura ปิศาจร฾ายอาศัยในความมืด เม่ือบ฾านเรือนหลังใดจุดตะเกียงเพื่ออาศัย แสงสว฽างในการดารงชีพ Narakasura จะฆ฽ามนุษยแเพื่อไม฽ให฾เกิดแสงสว฽าง ทาให฾ประชาชนร฾ูสึก หวาดกลัว ตามความเชือ่ ของชาวฮินดู ทาให฾ตอ฾ งสวดมนตอแ ฾อนวอนพระ 6. ประเทศเมียนมาร์ (Myanmar) : เทศกาลตนิ าญัง (Dinagyang) เทศกาลตนิ าญัง (Dinagyang) เป็นงานร่นื เริงที่มชี ื่อเสียงของเมืองอิโลอิโย (lloilo) ซึ่งอย฽ูตรงข฾าม กับเกาะปาเนยแ จัดขนึ้ สปั ดาหแที่ 4 ของเดือืนมกราคม เพื่อฉลองให฾แก฽นักบุญซานโต นินอย เช฽นเดียวกัน ซึ่งนอกจากการจัดแสงดนตรีและเดินขบวนพาเหรดแล฾ว ชาวเมืองอิโลอิโย จะนารูปจาลองของนักบุญ

338 วานโต นนิ อย มาแหฉ฽ ลองทั่วเมือง รวมถึงจัดประกวดเต฾นราไปตามท฾องถนน ซึ่งนับเป็นจุดเด฽นของงาน นี้ 7. ประเทศฟิลิปปินส์ (Philippines) : เทศกาลดินาญงั (Dinayang) เทศกาลนี้ จัดขึ้นเพื่อราลึกถึงนักบุญซานโต นินอย (Santo Nino) เช฽นเดียวกับเทศกาลซินูล็อก แตจ฽ ะจดั ขนึ้ ในสัปดาหแที่ 4 ของเดือนมกราคม ที่เมอื งอโิ ลอิโย (Iloilo) เทศกาลตินาญังของจังหวัดอิโล อิโล จัดขึ้นทุกวันอาทิตยแที่สามของเดือนมกราคม มีที่มาจาก ขบวนแห฽รับพระรูปของพระเยซูน฾อย (Santo Nino หรือ Child Jesus) ที่บาทหลวงชาวสเปนนาเข฾ามาใน ฟิลิปปินสแหลายร฾อยปีมาแล฾ว โดยนับถือว฽าพระองคแช฽วยขับไล฽โจรสลัดซึ่งมักมารุกรานชาวเกาะในสมัย โบราณ ทกุ ปีชาวเมืองจะแหพ฽ ระรูปไปตามถนนในเมือง ต฽อมาจึงเปลี่ยนแปลงเป็นการประกวดขบวนแห฽ และการเต฾นราตามท฾องถนน โดยเพิ่มวันงานขึ้นอีก 1 วัน เป็นวันเสารแที่สามของเดือนมกราคม เรียกว฽า “Kasadyahan” แปลว฽า “ความสขุ หรอื ความสนุก” ขบวนแห฽ที่เต฾นระบาในวัน Kasadyahan แต฽งกายในชุดพื้นเมืองดั้งเดิมทั้งหญิงและชาย แต฽ละ ขบวนเรียกเป็นเผ฽า (Tribe หรือ Tribu) แต฽ละเผ฽ามีการแสดงเป็นเร่ืองราวที่เกิดขึ้นจริงในสมัยโบราณ ดนตรีประกอบใช฾ดนตรีได฾ทุกชนิด ถือเป็นการอุ฽นเคร่ืองก฽อนถึงวันจริง วันอาทิตยแที่สามของเดือน มกราคมจึงจะเปน็ ตินาญงั ของจริง ผู฾แสดงต฾องทาหนา฾ ตาและร฽างกายด฾วยสีดาหรือน฾าตาลดา ผู฾ชายแต฽ง กายเป็นนักรบโบราณ มหี มวกขนนกสีสนั ตา฽ งๆ กนั และถืออาวุธ เช฽น หอกหรือธนู ผ฾ูหญิงก็น฽ุงกระโปรง หญ฾า และทาตวั ด฾วยสีน฾าตาลดาเช฽นกนั ทีส่ าคัญคือทกุ เผา฽ จะต฾องมีรูปพระเยซูน฾อยเปน็ สญั ลกั ษณแ

339 8. ประเทศสิงคโปร์ (Singapore) : เทศกาล Singapore River Hong Bao เทศกาล Singapore River Hong Bao ถูกจัดขึ้นทุกๆเดือนกุมภาพันธแ มีการเเสดงพลุละลานตา และขบวนเรือพาเหรดประดับไฟอย฽างสวยงามที่แม฽น฾าสิงคโปรแ เทศกาลนี้ได฾มีการจัดที่แม฽น฾าและ Marina นักเดินทางสามารถเดินเล฽นและร฽วมเฉลิมฉลองกับชาวสิงคโปรแในช฽วงเทศกาลตรุษจีน และยัง สามารถชมการแสดงศิลปวัฒนธรรม รวมถึงยังมีบรรดา ร฾านหาบเร฽แผงลอย และพลุหลากสี ทาให฾ นักท฽องเทีย่ วได฾เพลินตาในยามค฽าคืนของ สถานทีแ่ หง฽ น้ี 9. ประเพณีเวียดนาม (Vietnam) : เทศกาลตรษุ จีนเวียดนาม เวียดนาม เป็นประเทศในแถบเอเชีย ที่อย฽ูภายใต฾อทิ ธิพลของประเทศจนี มาเปน็ เวลานาน ดังน้ัน ประเพณีและวัฒนธรรม จงึ มคี วามคล฾ายคลึงกันมาก รวมท้ังเทศกาลตรุษจีน หรือวันขึ้นปีใหม฽ ของชาว จนี แต฽สาหรับชาวเวียดนามจะเรียกเทศกาลน้วี า฽ \"Tet Nguyen Dan\" หรอื เรียกย฽อ ๆ ว฽า Tetโดยเทศกาล

340 ดังกล฽าวถือวา฽ เป็นเทศกาลทีส่ าคญั และยิง่ ใหญ฽ที่สดุ ของชาวเวียดนาม \"Tet Nguyen Dan\" หมายถึง เช฾า แรกของวันปีใหม฽ โดยนับจากปฏิทินตามจันทรคติ (ใช฾การนับวงโคจรของดวงจันทรแเป็นตัวกาหนดวัน เดือนปี) และเป็นการเริ่มต฾นฤดูใบไม฾ผลิ ซึ่งถือเป็น ฤดูกาลของการกาเนิดสิ่งมีชีวิตท้ังมวล ในอดีต เทศกาลน้ีจะจดั ให฾มกี ารเฉลิมฉลอง มากกว฽า 1 สัปดาหแ กระท่ังปใจจุบนั จึงถกู กาหนดให฾เหลือเพียง3 วัน เท฽าน้ัน ส฽วนใหญ฽จะเริ่มต฾นในระหว฽างวันที่ 21 มกราคม -19 กุมภาพันธแ ตามปฏิทินสุริยคติ ซึ่งก฽อน หน฾าที่จะถึงวันปีใหม฽ ชาวเวียดนามมักจะเก็บเงิน จ฽ายภาระหนี้สินทั้งหมด ซื้อชุดใหม฽ รองเท฾าใหม฽ทาสี บ฾าน ทาความสะอาด และตกแต฽งบ฾านเรือน ด฾วยความเชื่อว฽า จะช฽วยขจัดโชคร฾าย และความทรงจา ที่ ไม฽ดีที่เกิดกับปีก฽อนน้ีให฾หมดไป 10. ประเทศไทย (Thailand) : สงกรานตแ สงกรานตแเป็นเทศกาลวันสิ้นปีเก฽าขึ้นปีใหม฽ของคนไทย พิธี สงกรานตแ ถือเป็นประเพณีการ เฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม฽ของไทยที่ยึดถือปฏิบัติ มาแต฽โบราณช฽วงวัน สงกรานตแจึงเป็นวันแห฽งความเอื้อ อาทร ความรัก ความผูกพัน ที่มีต฽อกันทั้งครอบครัว ชุมชน สังคม และศาสนา ในความเชื่อด้ังเดิมที่ใช฾ สัญลักษณแเป็นองคแประกอบหลักในพิธี ได฾แก฽ การใช฾น฾าเป็นตัวแทน แก฾กันกับความหมายของฤดูร฾อน ช฽วงเวลาที่พระอาทิตยแเคลื่อนเข฾าสู฽ราศีเมษ ใช฾น฾ารดให฾แก฽กันเพื่อความชุ฽มชื่น และขอพรจาก บิดา มารดา ปุู ย฽า ตา ยาย รวมท้ังแสดงความกตัญโูกตเวทิตาต฽อบรรพบุรุษ ที่ล฽วงลับไปแล฾ว ด฾วยการทา บุญอุทิศส฽วนกุศลไปให฾ การสร฾างความสมัครสมานสามัคคีในชุมชน ได฾แก฽ การร฽วมกันทาบุญให฾ทาน การก฽อพระเจดียแทรายและเป็น การทานุบารุงพระพุทธศาสนา การเล฽นสาดน฾าเพื่อความสนุกสนานร่ืน เริงร฽วมกัน

341 เทศกาลสาํ คญั ทางศาสนาอาเซียน 1. ประเทศบรไู น เทศกาล ฮารรี ายา “วนั ฮารรี ายอ” เทศกาลแห฽งความสุขที่มุสลิมทั่วโลกรอคอย ฮารีรายอ2 (Hari Raya) เป็นภาษา มลายูปตใ ตานี ส฽วนในภาษามลายูกลาง แปลว฽า วนั ใหญ฽ หรอื วันอดี เปน็ วันเฉลิมฉลองเทศกาลวันขึ นปี ใหม฽ของชาวมุสลิม โดยก฽อนวันงาน ชาวมุสลิมจะออกมาจับจ฽ายซื้อของ เสื้อผ฾า และหมวกกะปิเยาะ เพื่อเตรียมตอ฾ นรับเทศกาลฮารีรายอกันอย฽างคึกคัก และในวนั ดังกล฽าวชาวมุสลิมจะไปเยี่ยมเยียนพ฽อแม฽ ญาตพิ ี่นอ฾ ง เพื่อนบ฾าน เพื่ออภัยต฽อกันในสิ่งที่ผ฽านมา มกี ารแสดงออกด฾วยการสวมกอด การจูบมือ การ หอมแก฾มทั งสองของพ฽อแม฽ เปน็ การแสดงความรกั ลกู หลานทีอ่ ย฽ูต฽างภูมิลา฾ เนาต฽างกลับบ฾าน เม่ือมาขอ อภัยและอ฾านวยพรให฾พ฽อแม฽ ทุกครัวเรือนจะมีความอบอ฽ุนไปด฾วยบรรดาลูก ๆ หลาน ๆ กลับบ฾านโดย พร฾อมเพรียงกัน ช฽วงเวลา ในรอบปีหน่งึ ชาวมุสลิม มีวนั ฮารีรายอ 2 ครั ง คือ 1) อีดิลฟิตรี ตรงกับวันขึ้น 1 ค฽า เดือนเชาวาล ซึ่งเป็นเดือน 10 ตามปฏิทินอิสลาม ซึ่งเป็นวัน ออกบวช 2) อีดิลอัฏฮา ตรงกับวันที่ 10 เดือน ซุลฮิจญะ หรือตรงกับเดือน 12 ของปฏิทินอิสลาม ซึ่งเป็น การฉลอง วันออกฮจั ญแ หรอื ถือเป็นวันครบรอบการถือศลี อดของเดือนรอมฎอน ความสําคัญ วันฮารีรายอ เป็นวันร่ืนเริงประจาปี ชาวมุสลิมจะไปเยี่ยมเยียนพ฽อแม฽ ญาติพี่น฾อง เพื่อนบ฾าน เพื่ออภัยต฽อกันในสิ่งที่ผ฽านมา เป็นวันที่ทุกคนมีความสุขมาก มุสลิมจะมีการประกอบพิธีกรรมพร฾อม เพรียงกันทั่วโลก ในวันอีดีลฟิตรี มุสลิมทุกคนจะต฾องจ฽ายซะกาตฟิตเราะหแ บริจาคทานแก฽คนยากจน อนาถา สว฽ นในวันอีดลิ อฏั ฮา จะมีการเชือดสัตวแพลี แล฾วจะทา กุรบัน แจกจ฽ายเนื้อเพื่อเป็นทานแก฽ญาติ มิตร สัตวแที่ใช฾ในการเชือดพลี ได฾แก฽ อูฐ วัว แพะ เป็นการขัดเกลาจิตใจของมนุษยแให฾เป็นผู฾บริจาค เป็น การเอื้อเฟื้อเผ่ือแผ฽ต฽อเพื่อนมนุษยแ ในวันฮารีรายอชาวมุสลิม จะเดินทางกลับภูมิสาเนาของตน มาร฽วม ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาโดยพร฾อมเพรียงกัน ได฾พบปะ สังสรรคแกับเพื่อน ญาติพี่น฾อง เพื่อจะได฾ขอ อภยั ต฽อกัน พิธีกรรม 1. การปฏิบัติตนในตอนเช฾าของวันฮารีรายอ โดยชาวมุสลิมจะต่ืนนอนแต฽เช฾าตรู โดยเฉพาะ ผู฾หญิงจะเป็นผู฾ตกแต฽งบ฾านเรือนให฾สะอาดสวยงามเป็นพิเศษ จัดเตรียมอาหาร ขนมต฽าง ๆ ไว฾ต฾อนรับ เพื่อน ญาติพี่น฾อง และแขกที่มาเยี่ยมเยียน ทุกคนต฾องปฏิบัติบริจาคซากาตฟิตเราะหแก฽อนที่จะไป ละหมาดในวันอีดลิ ฟิตรี สิง่ ของที่ใช฾ในการบริจาคจะใช฾สง่ิ ของที่บริโภคเปน็ อาหารหลกั 2. การอาบน฾าในวันฮารีรายอ เม่ือปฏิบัติภารกิจเสร็จ จะอาบน฾าชาระร฽างกายให฾สะอาด เรียกว฽าอาบน฾าสุนตั กาหนดเวลาอาบต้ังแตเ฽ ทีย่ งคนื เริ่มตน฾ วันฮารีรายอ จนถึงพระอาทิตยแตก แต฽เวลาที่

342 ดีทีส่ ดุ และเปน็ ทีน่ ิยมอาบน฾าสุนัต คือเม่ือแสงอรุณขึ้นขอบฟูาในวันฮารีรายอ ในขณะอาบน฾าสุนัตทุกคน จะต฾องกล฽าวดุอารเี ป็นการขอพร 3. การประกอบพิธีกรรม ชาวมุสลิมจะเดินทางไปประกอบพิธีกรรมที่มัสยิด ในวันอีดิลฟิตรีจะ ไปมัสยิดเวลา 08.30 น. วันอีดิลอัฏฮา จะไปมัสยิดเวลา 07.30 น. การปฏิบัติตนเม่ือเดินทางถึงมัสยิด ทุกคนจะอาบน฾าละหมาด จากนั้นจึงเข฾าไปในมัสยิด ทาการละหมาด ตะฮีญะดุลมัสยิด 2 รอกาอัต มี การแบ฽งแยกผญิงชาย โดยใช฾ม฽านก้ันกลาง เสร็จแล฾วจัดแถวนั่งรอฟใงโต฿ะอิหม฽าม ซึ่งเป็นผ฾ูนาในการทา พิธีละหมาด 4. การละหมาด จะมีโต฿ะอีหม฽ามเปน็ ผ฾ูนาละหมาดจานวน 2 รอกาอัต 5. การปฏิบัติตนเม่ือละหมาดเสร็จ หลังจากละหมาดเสร็จแล฾ว มุสลิมทุกคนจะน่ังฟใงอีหม฽ามก ล฽าวคุฏบะ (คาอบรม) เพื่อแนะแนวทางชีวิตด฾านความศรัทธาที่กระตุ฾นเตือนให฾ปฏิบัติแต฽ความดีละเว฾น ความชั่ว และปฏิบัติตามแนวทางของอสิ ลาม เพือ่ ให฾อย฽ูในสังคมได฾อย฽างมีความสุข ขณะน่ังฟใงน้ันทุกคน จะอยู฽ในความสารวม สงบนิ่ง ตงั้ ใจฟงใ ไม฽พูดจาใด ๆ ท้ังส้ิน และเมือ่ อหี มา฽ มอ฽านคุฏบะฮจบแล฾ว อีหม฽าม จะขอพรจากพระอัลลอฮแเพือ่ ความเปน็ สิริมงคลแก฽ตนเอง และบรรดามุสลิมที่มาร฽วมประกอบพิธีกรรม จะมีการขออภัยต฽อกนั โดยผนู฾ ฾อยจะเข฾าไปขออภัยผอ฾ู าวุโสกว฽า 2. ประเทศกมั พชู า ประเทศกัมพูชาเป็นประเทศที่มีประวัติศาสตรแอันยาวนาน วัฒนธรรมประเพณีจึงมีความ เกี่ยวข฾อง กบั ประวัติศาสตรแ ความเชื่อ และวิถีชีวิตของคนในประเทศ ศิลปวัฒนธรรม ที่เป็นเอกลักษณแ ได฾แก฽ 8. 1 ระบาํ อัปสรา (Apsara Dance) ระบําอัปสรา เป็นการแสดงนาฏศิลป฼ที่โดดเด฽นของกัมพูชา ซึ่งถอดแบบการ แต฽งกายและท฽า ร฽ายรามาจากภาพจาหลักรูปนางอัปสรที่ปราสาทนครวัด นางอัปสราตัวเอกองคแแรก คือ เจ฾าหญิงบุพ ผาเทวี พระราชธิดาในเจ฾าสีหนุ เปน็ ระบาที่กาเนิดข้ึนเพือ่ เข฾าฉากภาพยนตรแเกี่ยวกับนครวัดที่กากับโดย Marchel Camus ชื่อเป็นภาษาฝร่ังเศสว฽า L\"Oiseau du Paradis ก็คือ The Bird of Paradise หลังจากนั้น ระบาอัปสรา ก็เป็นระบาขวัญใจชาวกัมพูชา ใครได฾ เป็นตัวเอกในระบาอัปสราน้ันเชื่อได฾ว฽า เป็นตัวนาง ชั้นยอดแห฽งยุคสมัยนครวัด เป็นอุดมคติแห฽งชาติกัมพูชา นางอัปสราในนครวัดก็เป็นอุดมคติแห฽งสตรี เขมร ดังน้ันการชุบชีวิตนางอัปสราออกมาเป็น ระบาระดับชาตินั้นมีความหมายในเชิงชาติพันธแุนิยม เพื่อให฾เข฾าถึงสัญลักษณแสูงสุดแห฽งสตรีแขมรแ ระบาอัปสรามีชื่อเสียง ขึ้นมาด฾วยการอิงบนความยิ่งใหญ฽ ของนครวัด และระบาอัปสราก็จาลองภาพสลักที่แน฽นิ่งไร฾ความ เคลื่อนไหวในนครวัดให฾หลุดออกมามี ชีวิต ดอกไม฾เหนือเศียรนางอัปสราส฽วน ใหญ฽ในปราสาทนครวัดคือ ดอกฉัตร พระอินทรแ เนื่องจาก รปู ทรงของดอกชนิดน้ีพ฾องกนั กบั ภาพสลัก เขมรเรยี กดอกไม฾ชนิดน้ี ว฽า \"ดอกเสนียดสก\" เสนียด คือสิ่งที่

343 เอามาเสียด และสก คอื ผม ชือ่ ของดอกไม฾บ฽งบอกว฽าเป็นดอกสาหรับเสียดผม เข฾าใจว฽าสมัยโบราณสตรี ชั้นสูง ของเขมรคงประดับ ศีรษะด฾วยดอกไม฾หลายชนิด หนึ่งในน้ันคือดอกฉัตรพระอินทรแ ดังหลักฐาน ภาพสลักนางอัปสรา ที่พบ ในปราสาทหนิ ขอม ซึ่งเป็นแรงบันดาลใจของช฽างสลักจากที่ได฾เห็นของจรงิ 8.2 เทศกาลนา฾ (Water festival) เทศกาลนา฾ (Water festival) หรอื “บอน อม ตุก” (Bon Om Tuk) เทศกาลประจาปีที่ยิ่งใหญ฽ของ กัมพูชา จัดขึ้นในเดือนพฤศจิกายนเพื่อเป็นการแสดงความสานึกในพระคุณของ แม฽น฾าที่นาความอุดม สมบูรณแ มาให฾ โดยจะมีการแข฽งเรือยาว แสดงพลุดอกไม฾ไฟ การ แสดงขบวนเรือประดับไฟ และขบวน พาเหรด บริเวณทะเลสาบ \"โตนเลสาบ\" ที่จัดขึ้น ทุกปีตั้งแต฽ วันขึ้น 14 ค฽า 15 ค฽า จนถึงแรม 1 ค฽า เดือน พฤศจิกายน ซึ่งทางการกัมพูชา ประกาศให฾เป็น วันหยุด 3 วัน เพราะน฾าในแม฽น฾าโขงเม่ือขึ้นสูง จะไหล ไป ทีท่ ะเลสาบ เนือ่ งจากในช฽วงปลาย ฤดฝู นในเดือนพฤศจิกายน น฾าในทะเลสาบลดตํ่าลง ทาให฾น฾าไหล ลง กลับสู฽ลาน฾าโขงอีกคร้ัง ชาวกัมพูชาจะร฽วมกันลอยทุ฽นที่ประดับด฾วยดวงไฟ ไปตาม แม฽น฾าโขง ขณะที่ การแข฽งเรือ เป็นการราลึก ถึงเหตุการณแในประวัติศาสตรแสมัยพระเจ฾า ชัยวรมันที่ 7 ช฽วงศตวรรษที่ 12 ในยุคเมืองพระนคร อาณาจกั รเขมรที่กาลังรุ฽งเรืองมีชยั เหนืออาณาจกั รจาม ในการส฾ูรบ ทางเรอื 3. ประเทศอินโดนเี ซีย เทศกาลและงานประเพณีต฽างๆ ถือเป็นส฽วนสําคัญในชีวิตคนบาหลี ทุกวัดจะมีงานฉลองทาบุญ ประจาปี (Odalan) อย฽างน฾อยปีละคร้ัง โดยชาวบาหลีจะแต฽งตัวแบบพื้นเมืองดั้งเดิมสวยงามแล฾วจัด เครือ่ งไหว฾เครอื่ งบชู าไปวดั กนั โดยฝุายหญิงจะเป็นคนทูลของไหว฾ไว฾บนศรี ษะ กาํ หนดวันฉลองและเทศกาลตา฽ งๆ ของบาหลีจะยึดปฏิทินตามจันทรคติ จึงทาให฾วันสําคัญต฽างๆ ไม฽ตรง กบั ปฏิทินสากล เทศกาลสําคญั ๆบาหลีได้แก่ • วันขึ นปีใหม฽ฮินดู นีเยปิ (Nyepi) เป็นวันที่ชาวบาหลีจะ “เข฾าเงียบ” ไม฽มีการประกอบกิจกรรม ใดๆท้ังสิ้น ไม฽มีการเดินทางคมนาคม ไม฽มีการก฽อไฟหุงหาอาหาร และไม฽มีการละเล฽นบันเทิงสนุกสนาน ใดๆ โดยจะมีการทาบุญบูชาเทพต฽างๆ กันตั้งแต฽วันก฽อนหน฾า รวมท้ังมีการประกอบพิธีไล฽สิ่งช่ัวร฾าย ออกไปจากบ฾านที่อยู฽อาศัย • วันกาลุงกัน (Galungam) เป็นเทศกาลเฉลิมฉลองที่ธรรมะเอาชนะอธรรมได฾ ชาวบาหลีจะมี การต้ังเสาไม฾ไผ฽สูงตกแต฽งด฾วยทางมะพร฾าวสานเป็นรูปต฽างๆ สวยงามไว฾หน฾าบ฾าน ตั้งศาลเพียงตาวาง เคร่ืองไหว฾สักการะสีสดใส ทั้งขนม ดอกไม฾และผลไม฾ที่ประตูบ฾าน ให฾บรรพบุรุษที่จะลงมาเยี่ยมจาก สวรรคแ ช฽วงเวลากาลงุ กันจะนาน 10 วนั มงี านฉลองและพิธีทุกวัน • วันคนู ิงกนั (Kuninggan) วนั ที่สบิ สองของเทศกาล เปน็ วันส฽งวิญญาณบรรพบุรุษกลับสวรรคแจะ มีการทาบญุ ให฾ผู฾ลว฽ งลับด฾วย

344 • วันสรัสวตี (Saraswati) เป็นวันฉลองเทวีแห฽งความรู฾และศิลปะ หรือพระสุรัสวดีที่เรารู฾จักกัน นั้นเองเป็นวันที่ทางวัดจะนาหนังสือธรรม ใบลาน จารึก และคัมภีรแพระเวทยแมาทาพิธีสักการบูชา ส฽วน งานพิธีกรรมทีย่ ิง่ ใหญ฽ทีส่ ุดของคนบาหลีคอื งานเผาศพ จะเปน็ งานที่ผ฾ูร฽วมขบวนแห฽งศพแต฽งกายงดงาม มีสสี นั บริเวณที่จัดงานเผาศพจะทาเป็นรูปสัตวแแต฽งสีปิดทองสวยงาม ถ฾าผู฾ตายมีตาแหน฽งหน฾าที่หรือยศ ศกั ดิส์ ูง โลงรปู สตั วแก็จะมีขนาดใหญ฽ข้ึนและหรูหรามากขึ้น 4. ประเทศลาว ประเพณีบุญข฾าวประดบั ดิน บุญเดือนเก฾า บุญข฾าวประดับดิน คือ บุญที่ทาในวันแรมสิบสี่ค฽า เดือนเก฾า(ประมาณเดือน สิงหาคม) เปน็ การนาข฾าวปลา อาหาร คาวหวาน ผลไม฾ หมาก พลู บหุ ร่ี อย฽างละเล็ก อย฽างละน฾อย แล฾ว ห฽อด฾วยใบตองทาเป็นห฽อเล็กๆ นาไปวางตามโคนต฾นไม฾ใหญ฽หรือตามพื้นดินบริเวณรอบๆ เจดียแหรือ โบสถแ เปน็ การทาบญุ ที่ชาวบ฾าน จดั ขนึ้ เพื่ออุทิศส฽วนกุศลให฾แก฽ผ฾ูลว฽ งลบั ไปแล฾ว ความเป็นมา มีเร่ืองเล฽าไว฾ในพระธรรมบทว฽าญาติของพระเจ฾าพิมพิสารกินของสงฆแเม่ือตายแล฾วไป เกิดใน นรก ครั้นพระเจ฾าพิมพิสารถวายทานแด฽พระพุทธเจ฾าแล฾วมิได฾อุทิศให฾ญาติที่ตาย กลางคืนพวกญาติที่ ตายมาแสดงตัวเปล฽งเสียงน฽ากลัวให฾ปรากฏใกล฾พระราชนิเวศนแ ร฽ุงเข฾าได฾เสด็จไปทูลถามพระพุทธเจ฾า พระพทุ ธองคแทูลเหตใุ หท฾ ราบ พระเจ฾าพิมพิสารจงึ ถวายทานอีกแล฾วอุทิศส฽วนกุศลปไให฾ญาติที่ตายไปจึง ได฾รับส฽วน กุศลการทาบุญข฾าวประดับดิน ทาเพื่ออุทิศส฽วนกุศลแก฽ญาติผ฾ูตายแล฾ว ถือเป็นประเพณี ที่ ต฾องทาเป็นประจาทกุ ปี มูลเหตุทีท่ ํา เนือ่ งจากคนลาวและไทยอีสาน มีความเชื่อถือสืบต฽อกันมาแต฽โบราณกาลแล฾วว฽า กลางคืนของ เดือนเก฾าดับ(วนั แรม 14 ค฽า เดือน 9)เปน็ วนั ที่ประตนู รกเปิด ยมบาลจะปล฽อยให฾ผีนรกออกมาเยี่ยมญาติ ในโลกมนุษยแ ในคืนนีค้ ืนเดียวเท฽านั้นในรอบปี ดังน้ันจึงพากันจัดห฽อข฾าวไว฾ให฾แก฽ญาติพี่น฾องที่ตายไปแล฾ว ถือว฽าเป็นงานบญุ เพือ่ อทุ ิศส฽วนกุศลให฾แก฽ญาติพ่นี ฾องผล฾ู ฽วงลบั ไปแล฾ว พิธีกรรม ในตอนเยน็ ของวันแรม 13 ค฽า เดือน 9 ญาติโยมเตรียมจัดอาหารคาวหวาน และหมากพลู บุหรี่ไว฾กะให฾ ได฾ 4 ส฽วน ส฽วนหนึ่งเลี้ยงดูกันภายในครอบครัว ส฽วนที่สองแจกให฾ญาติพี่น฾อง ส฽วนที่สามอุทิศให฾ญาติที่ ตายไปแล฾ว และส฽วนที่สี่นาไปถวายพระสงฆแ ในส฽วนที่สาม ญาติโยมจะห฽อข฾าวน฾อย ซึ่งมีวิธีการห฽อคือ ใช฾ใบตองห฽อ ขนาดเท฽าฝาุ มอื ส฽วนความยาวนั้นให฾ยาวสดุ ซีกของใบตอง อาหารคาวหวาน ท่ใี ส่ห่อนั นจะจัดใสห่ ่ออยา่ งละเล็กละน้อย อาทิ 1. ข฾าวเหนียวที่น่งึ สุกแล฾วป้นใ เปน็ ก฾อนเล็กๆ ขนาดเท฽าหวั แมม฽ อื 1 ก฾อน 2. เนือ้ ปลา เนือ้ ไก฽ หมู และใส฽ลงไปเลก็ น฾อย ถือว฽าเปน็ อาหารคาว

345 3. กล฾วย น฾อยหน฽า ฝร่ัง มะละกอ มันแกว อ฾อย มะละกอสุก หรือขนมหวานอื่นๆ ลงไป (ถือเป็น อาหารหวาน) 4. หมากหนึ่งคา บหุ รห่ี นง่ึ มวน เมี่ยงหนง่ึ คา หลังจากน้ันนาใบตองมาห฽อเข฾ากันแล฾วใช฾ไม฾กลัดหัวท฾ายและตรงกลางก็จะได฾ห฽อข฾าวน฾อย ที่มีลักษณะ ยาวๆ หมาก พลู หมากหนึ่งคา บุหรี่หนึ่งมวน เมี่ยงหนึ่งคา สีเสียด แก฽นคูน นามาห฽อใบตองเข฾า ด฾วยกันแล฾วไม฾กลัดหัวท฾าย ก็จะได฾ห฽อหมาก พลู หลังจากน้ันนาท้ัง 2 ห฽อมาผูกกันเป็นค฽ู แล฾วนาไปมัด รวมเปน็ พวง 1 พวง จะใส฽ หอ฽ หมากและหอ฽ พลูจานวน 9 ห฽อ ตอ฽ 1 พวง การวางหอ่ ขา้ วนอ้ ย หมายถึง การนาห฽อข฾าวน฾อยไปวางอุทิศส฽วนกุศลตามที่ต฽างๆ พอถึงเวลา ประมาณ 03.00 - 04.00 น.ของวันแรม 14 ค฽า เดือน 9 ชาวบ฾านแต฽ละครัวเรือนจะนาเอาห฽อข฾าวน฾อยที่ จัดเตรียมได฾แลว฾ ไปวางไว฾ตามโคนต฾นไม฾ในวัด วางไว฾ตามดินริมกาแพงวัด วางไว฾ริมโบสกแ ริมเจดียแในวัด การนาเอาหอ฽ ข฾าวน฾อยไปวางตามที่ต฽างๆ ในวัดเรียกว฽า การยาย(วางเป็นระยะๆ)ห฽อข฾าวน฾อย ซึ่งเวลานา ไปวางจะพากันไปทาอย฽างเงยี บๆ ไม฽มกี ารตฆี ฾อง ตีกลองแตอ฽ ย฽างใด หลังจากการยาย (วาง) ห฽อข฾าวน฾อยเสร็จ ชาวบ฾านจะกลับบ฾านเพื่อเตรียมอาหารใส฽บาตรใน ตอนเช฾าของวันแรม 14 ค฽า เดือน 9 หลังจากนี้น พระสงฆแจะแสดงพระธรรมเทศนาเกี่ยวกับเร่ือง อานิสงฆแของบุญข฾าวประดับดินให฾ฟใง ต฽อจากนั้นชาวบ฾านจะนาปใจจัยไทยทานถวายแด฽พระสงฆแ เม่ือ พระสงฆแให฾พรเสร็จ ชาวบ฾านที่มาทาบุญก็จะกรวดน฾า อุทิศส฽วนกุศลไปให฾ญาติ ผู฾ที่ล฽วงลับไปแล฾วทุกๆ คน 5. ประเทศมาเลเซีย เทศกาลซาบาห์ จัดที่รัฐซาบาหแช฽วงสิ้นเดือนพฤษภาคม ตลอด 2 สัปดาหแ เป็นการรวมตัวของชนเผ฽าต฽างๆ ประมาณ 30 เผ฽า จัดงานร่ืนเริงเพื่อเริ่มต฾นเข฾าสู฽ฤดูกาลเก็บเกี่ยวคร้ังใหม฽ ในงานเทศกาลนี้ชนพื้นเมือง ของแต฽ละเผ฽า จะแต฽งกายด฾วยชุดประจาเผ฽า เข฾าร฽วมการเดินขบวนพาเหรด มีการแสดงระบาพื้นเมือง และขบั ร฾องบทเพลงท฾องถิน่ มีการทาพิธีกรรมให฾เพื่อให฾การเพาะปลกู ในฤดกู าลใหมไ฽ ด฾ผลดี เทศกาลกาไว ดายัค เปน็ เทศกาลเฉลิมฉลองหลงั การเกบ็ เกีย่ ว ชนพืน้ เมืองจะจัดเฉลิมฉลองและทาพิธีบวงสรวงเทพ แห฽งข฾าวและเทพแห฽งความร฽ารวย ในเทศกาลกาไวของทุกปีจะเต็มไปด฾วยสีสัน ของการตกแต฽งระเบียง บ฾าน ด฾วยผ฾าโบราณประจาชาวดายัค เสียงดนตรีจากประโคมแกนดังรายาหแบรรเลงไพเราะ ดังกังวาล เพื่อขอพรจากเทพเจ฾า ให฾พืชผลงอกงามและเพื่อการมีอายุยืนยาว พิธีกรรมจะมีท้ังการขับร฾อง เต฾นรา และแบ฽งปในอาหารเคร่ืองดื่ม เม่ือระฆังตีบอกเวลาเที่ยงคืนผ฾ูนาหมู฽บ฾านจะนาดื่ม “ต฿วก” (ไวนแพื้นเมือง

346 ของชาวดายัคที่หมักจากข฾าว ที่เชื่อกันว฽าเป็นยา อายุวัฒนะ) ร฽วมกัน และเฉลิมฉลองต฽ออย฽าง สนุกสนาน เทศกาลฮารรี ายอ เปน็ วันสุดท฾ายของการถือศลี อด เป็นช฽วงวันหยดุ ยาวเพือ่ ใหผ฾ ท฾ู ี่นับถือศาสนาอิสลามได฾ประกอบ พิธีทางศาสนา ในวันแรกจะทาละหมาดที่มัสยิด และสวดมนตแขอพรให฾กับบรรพบุรุษที่กุโบรแสาหรับฝใง ศพ มีการออกซะกาต (ทาทานแก฽ผ฾ูยากไร฾) เพื่อความเจริญร฽ุงเรืองของชีวิต ถือเป็นช฽วงวันหยุดยาว คน มาเลเซียมักจะออกเดินทางท฽องเทีย่ วท้ังในและตา฽ งประเทศ รวมถึงเยี่ยมญาตมิ ิตรทีเ่ คารพนบั ถือ วนั ตรษุ จนี ถือเอาเป็นวันแรกของปฏิทินจันทรคติแบบจีน มักตรงกับช฽วงปลายเดือนมกราคมถึงต฾นเดือน กุมภาพันธแ ถือเป็นช฽วงวันหยุดยาวของมาเลเซียอีกช฽วงหนึ่ง เป็นวันรวมญาติของผู฾ที่มีเชื้อสายจีน ใน ตอนเช฾าก฽อนพระอาทิตยแขึ้นจะมีพิธีเซ฽นไหว฾เทพเจ฾าและบรรพบุรุษ หลังจากน้ันผ฾ูคนจะพากันไปกราบ ไหว฾เทพเจ฾าตามศาลเจ฾าท่ัวกรุงกัวลาลัมเปอรแ มีพิธีสานึกบาป ที่ม฾าทรงใช฾ของแหลมทิ่มแทงตัวเองที่ถ฾า บาตู รวมถึงการจับจา฽ ยใช฾สอยและเดินทางท฽องเที่ยว วันดปี าวลี ชาวฮินดูในมาเลเซียถือเอาวนั เพ็ญของเดือนตุลาคม เป็นวันขึ้นปีใหม฽ เรียกอีกชื่อว฽า “วันธรรมะ ชนะอธรรม” เพราะตามตานานกล฽าวว฽า เปน็ วนั ที่พระรามยกทพั กลบั เมือง หลังจากยกทัพไปรบกับยักษแ โดยในวันดีปาวลีนี้ ในช฽วงกลางวันจะทาความสะอาดบ฾านเรือนและที่เก็บของมีค฽า เพราะเชื่อว฽าช฽วยปใด เสนียดจัญไรให฾พ฾นไปจากชายคา ในช฽วงค฽าของวันดีปาวลี จะทาพิธีบูชาพระจันทรแเพื่อความม่ังค่ังและ ร฽ารวย ตามความเชื่อที่ว฽าพระจันทรแเป็นตัวแทนของพระนางลักษมี ชายาของพระนารายณแ โดยการ ประดับบ฾านเรือนด฾วยแสงเทียนและดวงไฟ แม฾แต฽ตามถนนหนทางก็จะเต็มไปด฾วยโคมไฟหลากสีสัน มากมาย ทรสิ สิกัล (Trisikal) สามล้อถบี มาเลเซีย เป็นสามล฾อที่มีที่นั่งสาหรับผู฾โดยสารสองคนอยู฽ด฾านหลัง มีหลังคาสาหรับบังแดด ส฽วนคนถีบ สามล฾อจะอยู฽ด฾านหนา฾ ผู฾โดยสารและคนถีบจะน่งั หันหนา฾ ไปทิศทางเดียวกัน ตวั สามล฾อมีการตกแต฽งและ ประดับประดาอย฽างสวยงาม ถือเป็นเอกลักษณแของประเทศมาเลยเซีย นักท฽องเที่ยวนิยมนั่งสามล฾อเพื่อ ชมทิวทศั นขแ องเมอื ง โดยเฉพาะย฽านเขตเมืองเก฽าบนเกาะปีนัง ระบา้ ดาตุนจลู ุด เป็นระบาที่ขึ้นชื่อและมีชื่อเสียงของชาวท฾องถิ่นซาราวักบนเกาะบอรแเนียว หรือที่เรียกว฽า “ระ บานกเงือก” ผ฾ูร฽ายราจะแต฽งชุดที่มีสีสันคล฾ายกับนกเงือก รวมถึงประดับขนนก ร฽ายราประกอบดนตรี

347 โดยมี “ซาเพ” เคร่ืองดนตรีท฾องถิ่น เป็นเคร่ืองสายสาหรับดีด มีสี่สาย ลักษณะเรียบยาว มักทามาจาก ไม฾ตาลหรอื ไม฾มะพร฾าว ว่าวบหุ ลัน เรียกอีกชอ่ื ว฽าว฽าววงเดือน เพราะมีลักษณะเหมอื นพระจันทรแเสี้ยว การเล฽นว฽าวเป็นการละเล฽นที่ ชาวมาเลเซียนิยมมากอย฽างหนึ่ง โดยเฉพาะทางภาคตะวนั ออก ในทกุ ๆปีจะจัดให฾มีการแข฽งว฽าวที่รัฐกลัน ตนั วา฽ วทีน่ ยิ มเล฽นกนั มากก็คือว฽าวบหุ ลัน ซึ่งถือได฾ว฽าเป็นว฽าวท฾องถิ่นของเกาะมลายู ซึ่งว฽าวชนิดนี้ชาวใต฾ บ฾านเราก็นิยมเล฽นเช฽นเดียวกัน ตัวว฽าวจะประดับตกแต฽งด฾วยลวดลายอย฽างวิจิตร มีการติดพู฽ที่ปลายปีก และมีการติดแอกที่ทาจากใบลาน ซึ่งเม่ือฉวัดเฉวียนอย฽ูในอากาศ แอกใบลานจะส฽งเสียงเหมือนกับ เครื่องดนตรีอนั ไพเราะ ปันจักสีลตั (pencek silat) คาว฽าปในจัก (pencak) หมายถึงการปูองกันตนเอง และคาว฽าสีลัด (silat) หมายถึงศิลปะ เป็น การตอ฽ สู฾ของมลายู นิยมกนั มากในมาเลเซีย อนิ โดนิเซีย บรูไน สงิ คโปรแ ฟิลิปินสแ ในภาคใต฾ของบ฾านเราก็ นิยมฝึกกันมาก เปน็ การตอ฽ สู฾ด฾วยมอื เปล฽า มีท฽วงท฽าการตอ฽ สู฾ที่งดงาม คล฾ายกับการรา฽ ยรา 6. ประเทศพม่า งานไหว฾พทุ ธเจดียแ 7 หรอื “พยาบะเวด฽อ” วันเพ็ญเดือนตะดิงยุทแ หรือ “วันออกพรรษา” ในราวปลายเดือนตุลาคม และเป็นปลายฤดูฝน ชาวพม฽ายืดถือพุทธตานานที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ฾าได฾เสด็จขึ้นไปเทศนแโปรดพระพุทธมารดาบน สวรรคแชั้นดาวดึงสแ และเสด็จกลับลงมายังโลกมนุษยแวันเพ็ญตะดิงทแ หรือวันออกพรรษา เหล฽าพุทธ บริษัทจะพร฾อมใจกันถวายการต฾อนรับด฾วยรูปแบบต฽างๆ กัน เช฽น ในประเทศไทยมีประเพณีตักบาตรเท โวโรหณสุต ประเพณีชักพระทางน฾า ประเพณีไหลเรือไฟ ฯลฯ แต฽ในพม฽าชาวบ฾านจะถวายการต฾อนรับ พระพุทธองคแด฾วยการประดับประดาโคมไฟตามบ฾านเรือน วัดวาอาราม และสถูปเจดียแจนสว฽างไสว ละลานตา บางแห฽งมีประเพณีชักพระทางน฾า เช฽นที่ทะเลสาบอินเล ฯลฯ นอกจากนี้ยังถือเป็นโอกาสที่ ผู฾น฾อยจะแสดงความเคารพคารวะและมอบของขวัญแก฽ญาติผู฾ใหญ฽งานไหว฾พุทธเจดียแ หรือ “พยาบะเวด฽อ” จะมีข้นึ หลงั เทศกาลออกพรรษา เรียกว฽าเดือน “ตะซองโมง” ราวปลายเดือนตุลาคมต฽อ ต฾นเดือนพฤศจิกายน เป็นที่ทราบกันว฽าพม฽าเป็นดินแดนแห฽งสถูปเจดียแ งานไหว฾พุทธเจดียแจัดไล฽เลี่ยกัน ทั่วประเทศทกุ หนแหง฽ ทีม่ พี ระเจดยี แเป็นงานปอยหรืองานเฉลิมฉลองที่นามาซึ่งท้ังความสุขใจที่ได฾ทาบุญ และความสนุกสนานจากสีสันบรรยากาศงานวัดบางแห฽งจัดงานกันเป็นเดือนหรือถึงสองเดือนก็มี งาน ไหว฾พุทธเจดียแที่ขึ้นชื่อมีหลายแห฽ง เช฽น งานไหว฾พระเจดียแไจกแทิโย หรือพระญาติอินทรแแขวนที่รัฐมอญ ส฽วนมหาเจดียแชเวดากองที่กรุงย฽างก฾ุงจะมีเทศกาลไหว฾พระเจดียแคร้ังใหญ฽ในเดือนมีนาคม บ฾างก็ว฽าชเว ดากองน้ันมีผ฾ูคนหลั่งไหลขึ้นไปนมัสการเป็นจานวนมากตลอดท้ังปี จึงเสมือนมี “พยาบะเวด฽อ” อยู฽ทุก เมื่อเชือ่ วัน

348 ประเพณี ปอยส่างลอง ประเพณี ปอยส฽างลอง หรือที่เรียกว฽า“งานบวชลูกแก฾ว”เป็นงานประเพณีประจาของชาวไต หรือไทยใหญ฽ ซึ่งได฾มีการจัดสืบทอดกันมายาวนาน คาว฽า ปอย แปลว฽า งาน ซึ่งหมายถึง งานเทศกาล งานร่ืนเริง งานมงคลต฽างๆ ส฽าง แปลว฽า พระ-เณร และ ลอง มาจาก คาว฽า อะลอง แปลว฽า กษัตริยแ ราชา เกี่ยวกับเจ฾าแผ฽นดิน เม่ือรวมกันก็ หมายถึง งานเตรียมบวชเป็นพระเณรของเด็กที่แต฽งดาเป็น กษัตริยแหรือราชานั่นเอง โดยงาน “ปอยส฽างลอง” นี้ จะนิยมจัดในช฽วงระหว฽างเดือนมีนาคม ถึง เดือน พฤษภาคมของทุกปี เน่อื งจากเป็นช฽วงที่ ชาวบ฾านมีเวลาว฽างเว฾น หลังจากเก็บเกี่ยวพืชผลเกษตรในไร฽นา แล฾วเสรจ็ ประกอบกบั เปน็ ช฽วงปิดเทอมปิดภาคเรียน ของเด็กๆ สาเหตทุ ี่ชาวไทยใหญ฽ได฾จดั งานนี้ก็เพราะ ต฾องการให฾บุตรหลานได฾มีโอกาสบรรพชา เป็นพระภิกษุสามเณร เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนา ดังจะ เห็นได฾ว฽าชายชาวไทยใหญ฽ที่นับถือพระพุทธศาสนา ล฾วนจะได฾ผ฽านการบวชเป็น พระหรือสามเณรจาก งานประเพณีปอยส฽างลองนีก้ นั มาแทบทั้งสิน้ 7. ประเทศฟิลิปปินส์ วิถีชีวิตของชาวฟิลิปปินสแ อิทธิพลวัฒนธรรมจากสเปนและเมกซิโก เรียกว฽า Hispanic Influences ที่มีมากกว฽า 300 ปี ในช฽วงการปกครองแบบอาณานิคม จะเห็นได฾จากความเชื่อในศาสนา คาธอลิกงานประเพณีทางศาสนาในทกุ ปี ฟิลปิ ปินสแจะมีงานร่ืนเริง เรียกว฽า Barrio Fiesta เป็นการฉลอง นักบุญของเมือง หม฽ูบ฾านและเขตการปกครองต฽างๆ มีการประกอบพิธีทางศาสนา การเดินขบวนใน เมืองฉลองนกั บญุ การจุดพลไุ ฟ การประกวดความงามและ การเต฾นรา รวมท้ังมีการตีไก฽ชาวฟิลิปปินสแ มีความผูกพันกับวัฒนธรรมตะวันตกที่ได฾รับถ฽ายทอดมาจากสเปนและสหรัฐอเมริกาอย฽างมาก ดังเห็น ได฾จากการนับถือศาสนาครสิ ตแนิกายโรมันคาทอลิกอย฽างเคร฽งครัด ฟิลิปปินสแนับเป็นเพียงประเทศเดียว ใน ภูมภิ าคเอเชียทีย่ อมรับศาสนาคริสตแเป็นศาสนาประจาชาติ โบสถแกลายเป็นสถานที่สาคัญในการดา เนินชีวิต การใช฾ภาษาอังกฤษเป็นภาษาราชการและในชีวิตประจาวันมากเป็นอันดับ 3 ของโลก ขณะที่ ชาวฟิลิปปินสแเปน็ คนร฽าเริง เรียบงา฽ ย ปรับตัวเก฽ง และมีความเป็นกันเองสูง ฟิลิปปินสแมีเทศกาลสาคัญ 3 งาน ได฾แก฽ 1) เทศกาลอาติ (Ati-Atihan) จัดขึ้นในสัปดาหแที่ 3 ของเดือนมกราคม ในเมืองคาลิบู (Kalibu) บนเกาะปาเนยแ (Panay) ในหมู฽เกาะวิสายาสแ นับเป็นงานเทศกาลใหญ฽ที่มีชื่อเสียงในเร่ืองความ สนุกสนาน มีการแต฽งกายเลียนแบบชาวอาติ (Ati) ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองด้ังเดิมของฟิลิปปินสแ มีรูปร฽างเล็ก ผิวดาคล฾า ผมหยิกขอด ชาวฟิลิปปินสแจะจัดขบวนแฟนซีและแสดงดนตรี เพื่อเฉลิมฉลองต฽อเนื่องเป็น เวลา 3 วัน 3 คืน

349 2) เทศกาลซินลู อ็ ก (Sinulog) เปน็ งานเทศกาลทีม่ ชี ือ่ เสียงมากอีกงานหนึ่ง จัดขึ้นในวันอาทิตยแที่ 3 ของเดือนมกราคม ที่เมืองเซบู เป็นงานฉลองเพื่อราลึกถึงนักบุญซานโต นินอย(Santo Nino) โดยจัด แสดงดนตรแี ละมีขบวนพาเหรดแฟนซีทว่ั เมือง 3) เทศกาลดินาญงั (Dinagyang) เปน็ งานร่ืนเริงที่มีชื่อเสียงของเมือง อิโลอิโย (Iloilo) ซึ่งอย฽ูตรง ข฾ามกับเกาะปาเนยแ จัดขึ้นในสัปดาหแที่ 4 ของเดือนมกราคม เพื่อฉลองให฾แก฽นักบุญซานโต นินอย เชน฽ เดียวกนั ซึ่งนอกจากการจดั แสดงดนตรแี ละเดินขบวนพาเหรดแล฾ว ชาวเมือง อิโลอิโยจะนารูป จาลองของนักบุญซานโต นินอยมาแห฽ฉลองทั่วเมือง รวมถึงจัดประกวดเต฾นราไปตามท฾องถนน ซึ่ง นบั เปน็ จดุ เดน่ ของงานนี้ เด็กๆ ในในชนเผ฽า Negritos มีลักษณะคล฾ายพวกเงาะปุาในประเทศตอนใต฾ ปใจจุบันได฾มีการ ผสมเผา฽ พันธุแอน่ื ๆ จนมเี หลือที่เปน็ Negritos แท฾มไี ม฽มากนัก ปใจจุบันมีเหลือไม฽เกิน30,000 คน ส฽วนพวก ประชากรลูกประสมที่เรียกว฽า Mestizo มีอย฽ูร฾อยละ 2 แต฽มีอิทธิพลต฽อเศรษฐกิจของประเทศอย฽างมาก จากการศึกษาเผ฽าพันธแุ ชาวฟิลิปปินสแมีเลือดผสมที่มาจากยุโรปประมาณร฾อยละ 3.6 สาหรับ ชาวต฽างชาติทีไ่ ด฾เข฾ามาอยู฽ในฟิลิปปินสแและกลายเปน็ ชนกล฽ุมน฾อยที่มีมากที่สุดคือชาวจีน มีเป็นร฾อยละ 3 ของประชากร ที่เหลือนอกน้ันมีกระจัดกระจาย เช฽น อเมริกาเหนือ (North Americans) สเปน (Spaniards) และพวกชาวยุโรป(Europeans) เมกซิกันจากทวีปอเมริกาตอนกลาง (Mexicans) และจาก ทางประเทศทางอเมริกาใต฾ (Latin Americans) มีบางส฽วนจากอาหรับ (Arabs) จากเอเซียใต฾ (Sout Asians) ประเทศอนิ โดนิเซีย (Indonesians) เกาหลี (Koreans) ญี่ปุน (Japanese) เวียดนาม (Vietnamese) และผู฾อพยพจากเอเซียอื่น ในลักษณะดังกล฽าวนี้จึงจัดได฾ว฽าประเทศฟิลิปปินสแเป็นประเทศที่มีชนกลุ฽ม ต฽างๆ หลากหลายมากที่สุดประเทศหนี่งในเอเซีย ในช฽วงหลายทศวรรษหลัง รัฐบาลพยายามทาให฾ ประเทศมีความเป็นหนึ่งเดียวทางวัฒนธรรมมากขึ้น แต฽ก็ได฾อรับการต฽อต฾านจากกล฽ุมชนต฽างๆใน ประเทศทีต่ ฾องการสงวนวัฒนธรรมและฐานรากทางภาษาของตนไว฾ 8. ประเทศสิงคโ์ ปร์ Singapore River Hong Bao ประเทศสิงคโปรแเป็นประเทศที่มีงานเฉลิมฉลองร่ืนเริงตลอดท้ังปี เน่ืองจากเป็นประเทศที่มี ประชากรทีมีความหลากหลายทางเชื้อชาติผสมผสานกันอยู฽ ทาให฾มีงานเทศกาลที่หลากหลายตาม ความเชื่อต฽างๆ โดยส฽วนใหญ฽เป็นเทศกาลที่เกี่ยวข฾องกับความเชื่อทางศาสนา เช฽น เทศกาลตรุษจีนของ ชาวจีย เทศกาล Deepavali ของชาวฮินดู เป็นต฾น งานเทศกาลประจา้ ชาติทีน่ ่าสนใจในแต่ละเดือน มกราคม Thaipusam หรือ ไทปูซัม เป็นเทศกาลของชาวฮินดู ที่ราลึกถึงวันคล฾ายวันเกิดของพระมุรุกัน ผ฾ูเข฾าร฽วมพิธีจะเดินและร฽ายราไปตามระยะทางมากกว฽า 3 กม. บูชาและขอบคุณพระเป็นเจ฾า โดยที่

350 ผเู฾ ข฾าร฽วมพธิ ีหลักจะแบกหรือลากกาวาดีที่ถูกออกแบบและตกแต฽งอย฽างงดงาม ผู฾ที่เสนอตัวเพื่อแบกกา วาดีส฽วนใหญ฽จะเป็นผู฾ที่ต฾องการให฾เร่ืองร฾าย ๆ หรือภัยพิบัติต฽าง ๆ ผ฽านพ฾นไป บางคนก็แบกก฽อน แตง฽ งาน บางคนก็แบกหลงั พิธีแตง฽ งาน บางคนกแ็ บกในช฽วงทีภ่ รรยาตง้ั ครรภแหรอื กาลงั จะคลอดลกู กมุ ภาพนั ธ์ Chinese New Year หรือตรุษจีน ชาวสิงคโปรแเชื้อสายจีนจะจัดงานเซ฽นไหว฾เทพเจ฾าและงานร่ืน เริงสนกุ สนานอ่นื ๆ โดยจดั งานอย฽างยิ่งใหญ฽ที่ไชนา฽ ทาวนแ มีทั้งขบวนแห฽งมังกร การแสดงดอกไม฾ไฟ และ การแสดงแสงสเี สียงต฽างๆ Singapore River Hong Bao เทศกาลโคมไฟ จัดขึ้นที่แม฽น฾าสิงคโปรแและ Marina ในช฽วงเทศกาล ตรุษจีน มีการแสดงพลุที่ตระการตา ขบวนเรอื พาเหรดประดบั ไฟสวยงาม และร฾านหาบเร฽แผงลอยต฽างๆ มากมายและชมเทศกาล Chingay Parade ที่จะจัดช฽วงตรุษจีนเช฽นกัน มีขบวนพาเหรดนานาชาติทั้งแบบ เดินถนนและแบบลอยน฾าจดั ที่บริเวณ Pit buiding ที่ Marina Waterfront ใกล฾ๆกับ Singapore flyer ราคา บัตรเข฾าชมจะอย฽ูที่ประมาณ 40-60 SGD ขึน้ อยู฽กับรอบพาเหรด เมษายน Good Friday หรอื วันศุกรแประเสริฐ เทศกาลของชาวคริสตแ จัดขึ้นเพื่อระลึกถึงการสละชีวิตของพระเยซู บนไม฾กางเขน พฤษภาคม Vesak Day หรือ เทศกาลวันวิสาขบูชา จัดขึ้นที่วัดพุทธศาสนาทุกแห฽ง เพื่อระลึกถึงวันแห฽งการประสูติ ตรสั รแู฾ ละปรินิพพานของพระพทุ ธเจา฾ ถือเปน็ งานบญุ ยิ่งใหญ฽ประจาปี กรกฎาคม Hari Raya Puasa เทศกาลสาคัญของชาวสิงคโปรแเชื้อสายมุสลิม โดยที่ช฽วงเช฾าชาวมุสลิมจะพร฾อมใจกัน เข฾าสุเหร฽า เพื่อประกอบพิธีทางศาสนา จากน้ันก็เป็นการเฉลิมฉลองในหม฽ูเพื่อนฝูงหรือครอบครัว ซึ่ง งานนี้จัดขึ้นอย฽างยิ่งใหญ฽ที่ถนนเกยแแลง ศูนยแรวมชาวมุสลิมในสิงคโปรแหลังการสิ้นสุดพิธีถือศีลอดหรือ รอมฏอน (Ramadan) สิงหาคม National Day หรอื วันชาติสงิ คโปรแ ทุกวันที่ 9 สิงหาคมของทุกปี ขบวนพาเหรดวันชาติจะมาสร฾างความ สนุกสนาน ด฾วยระบาตามแบบวัฒนธรรมต฽างๆ และพลุไฟมากมาย ขบวนพาเหรดอันงดงาม และการ แสดงแสงเลเซอรแสสี ันสดใส ตุลาคม Hari Raya Haji เทศกาลของชาวมุสลิม วันที่พระผู฾เป็นเจ฾า ทรงให฾อภัยกับอิบราฮิม ชาวมุสลิมจะสวด มนตใแ นวันนเี้ พือ่ ระลึกถึงผผู฾ า฽ นพิธีฮจั ญแหรอื ผแ฾ู สวงบญุ ณ นครมกั กะฮแ

351 Deepavali หรือเทศกาล ดีพาวลีประมาณเดือนตุลาคมหรือพฤศจิกายนของทุกๆปีหรือตรงกับช฽วงหลัง ออกพรรษาของบ฾านเรา หนึ่งในงานสาคัญทางศาสนาของชาวอินเดีย ที่นับถือศาสนาฮินดูและถือเป็น วนั ปีใหม฽เปน็ เทศกาลแห฽งแสงและการประดบั ไฟของชาวฮินดู เทศกาลต฽างๆในประเทศสิงคโปรแก็มีอย฽างหลากหลายตลอดท้ังปี นักท฽องเที่ยวที่สนใจเทศกาลไหนเป็น พิเศษก็เลือกวนั และเวลาทีจ่ ะไปเยือนได฾ 9. ประเทศเวียดนาม เทศกาลเต฿ด Tet Nguyen Dan9 เทศกาลเต฿ด(Tet) เป็นเทศกาลอรณุ แรกแห฽งปี หรือชาวเวียตนามเรียกว฽า เต฿ด เหวียน ด฽าน (Tet Nguyen Dan) ถือเปน็ เทศกาลข้ึนปีใหม฽ทางจนั ทรคติที่สาคญั ที่สดุ ของชาติเวียตนามเลยทีเดียว เทศกาล เต฿ดจะเริม่ ข้นึ หนึง่ สัปดาหแก฽อนที่จะเข฾าส฽ูปีใหม฽ โดยเริ่มต฾นในวันที่ 23 เดือน 12 จะมีพิธีเซ฽นไหว฾เตเา กวน หรือเทพเจ฾าแห฽งครัว ด฾วยผลไม฾สด อาหารคาวหวาน รองเท฾าชุดแต฽งกายขุนนาง และปลาคราฟ เพื่อที่จะส฽งเทพเจ฾าแห฽งครัวขึ้นไปรายงานความเป็นไปในแต฽ละครอบครัวในปีที่ ผ฽านมาบนสรวงสวรรคแ นอกจากนชี้ าวเวียตนามยงั นยิ มตั้ง เกย เนว (Cay Neu)ซึ่งเป็นต฾นไม฾ทาจากลาไผ฽มาปใกไว฾หน฾าบ฾าน ต฾นนี้ เป็นสัญลักษณแแห฽งความโชคดี และมงคล จะทาให฾วิญญาณชั่วร฾ายหวาดกลัวและหนีไป ในช฽วง 7 วัน ก฽อนปีใหม฽นี้จะมีการทาความสะอาดบ฾านเรือน สิ่งของใดๆที่ชารุดเสียหายก็ทิ้งไปและเปลี่ยนใหม฽ ตระเตรียมเสือ้ ผา฾ ใหม฽ๆเพือ่ ทีจ่ ะต฾อนรับสิ่งดีๆในปีใหม฽ เทศกาลเต๊ด(Tet) เป็นเทศกาลอรุณแรกแห฽งปี หรือชาวเวียตนามเรียกว฽า เต฿ด เหวียน ด฽าน (Tet Nguyen Dan) ถือเป็นเทศกาลข้ึนปีใหม฽ทางจนั ทรคติที่สาคัญที่สดุ ของชาติเวียตนามเลยทีเดียว เทศ กาลเต฿ดจะเริ่มขึ้นหนึ่งสัปดาหแก฽อนที่จะเข฾าส฽ูปีใหม฽ โดยเริ่มต฾นในวันที่ 23 เดือน 12 จะมีพิธีเซ฽นไหว฾เตเา กวน หรือเทพเจ฾าแห฽งครัว ด฾วยผลไม฾สด อาหารคาวหวาน รองเท฾าชุดแต฽งกายขุนนาง และปลาคราฟ เพื่อที่จะส฽งเทพเจ฾าแห฽งครัวขึ้นไปรายงานความเป็นไปในแต฽ละครอบครัวในปีที่ ผ฽านมาบนสรวงสวรรคแ

352 นอกจากนีช้ าวเวียตนามยงั นยิ มตั้ง เกย เนว (Cay Neu) ซึ่งเป็นต฾นไม฾ทาจากลาไผ฽มาปใกไว฾หน฾าบ฾าน ต฾นนี้ เป็นสัญลักษณแแห฽งความโชคดี และมงคล จะทาให฾วิญญาณชั่วร฾ายหวาดกลัวและหนีไป ในช฽วง 7 วัน ก฽อนปีใหม฽นี้จะมีการทาความสะอาดบ฾านเรือน สิ่งของใดๆที่ชารุดเสียหายก็ทิ้งไปและเปลี่ยนใหม฽ ตระเตรียมเสือ้ ผา฾ ใหม฽ๆเพื่อที่จะต฾อนรับสิ่งดๆี ในปีใหม฽ คนเวียตนามจะ นิยมประดับตกแต฽งบ฾านด฾วยไม฾มงคล 3 ชนิดคือ ต฾นส฾มจ๊ีด ดอกท฾อสีแดง และ ดอกมายสีเหลืองทอง ถือเป็นสัญลักษณแของฤดูใบไม฾ผลิ ทาให฾คนในบ฾านมีความสุขและโชคดี ในระยะ เจ็ดวันก฽อนเทศกาลเต฿ดนี้ คนเวียตนามมีธรรมเนียมการไปเยี่ยมและทาความสะอาดที่สุสานของบรรพ บุรุษด฾วย มีการล฾าง ปใดกวาด ทาสีใหม฽ เขียนตัวหนังสือที่ปูายชื่อใหม฽และจุดธูปเซ฽นไหว฾ ด฾วยผลไม฾ อาหารคาวหวาน กระดาษทองบอกกล฽าวให฾บรรพบุรุษกลับมาบ฾านเพื่อเฉลิมฉลองปีใหม฽กับลูกหลาน ในวันส฽งท฾ายปีเก฽า สมาชิกในครอบครัวของชาวเวียตนามจะมาพร฾อมหน฾าพร฾อมตากัน เพื่อเซ฽นไหว฾เทพ เจ฾า และบรรพบุรุษ ห้ิงบูชาจะได฾รับการประดับประดาตกแต฽งอย฽างงดงาม ประดับด฾วยดอกไม฾มงคล ดอกท฾อ ดอกมาย และมีไฟูฟูาสว฽างไสว ของเซ฽นไหวก็อุดมสมบูรณแ ประกอบไปด฾วยผลไม฾ห฾าอย฽าง ตาม คติความเชื่อว฽าเลข 5 นั้นบ฽งบอกถึงความสมบูรณแ โชคดี ความสุขห฾าอย฽างที่คนเวียตนามเชื่อคือ ฐานะ ร฽ารวย เกียรตยิ ศ อายยุ ืน สขุ ภาพแข็งแรง และความสุข นอกจากนี้ก็มีอาหารคาวหวาน หมูหัน ไก฽ ช฾าว เหนียวสีเแดง ผลไม฾เชื่อมต฽างๆ เชน฽ มะพร฾าวแก฾ว บัวเชื่อม มะเขือเทศเช่ือม ขนมประจาเทศกาลเต็ด หมู ยอ เเหนม เมี่ยงทอด กระดาษเงินทอง เสื้อผ฾ากระดาษ แต฽อาหารสาคัญที่ขาดไม฽ได฾เลยในเทศกาลเต฿ด คือแบเงหแจึง ทาจากข฾าวเหนียว ถั่วเขียว เนื้อหมู ห฽อด฾วยใบไม฾สีเขียว รูปทรงสี่เหลียมจตุรัสบางท฾องถิ่น จะห฽อเป็นรูปทรงกระบอก เวลากินจะกินคู฽กับเยือหมอน ซึ่งเป็นผักดองขึ้นชื่อของเวียตนาม ขนมนี้จะ เป็นสัญลักษณแของแผ฽นดิน และแบเงหแใหย฽ ทาจากข฾าวเหนียวนึ่ง รูปวงกลม ซึ่งหมายถึงพระอาทิตยแ สะท฾อนคตใิ นเรอ่ื งจกั รวาลที่ประกอบไปด฾วย ฟูาและดิน หลังจากการเซ฽นไหว฾เทพเจ฾าและบรรพบุรุษจะ เปน็ การรบั ประทานอาหารร฽วมกัน และอย฽ูรอตอนรับปีใหม฽ในช฽วงเที่ยงคืนเรียกว฽า ซาวเถื่อ (Giao thua) จะมีการต้ังโต฿ะเซ฽นไหว฾เทพเจ฾าที่ลงมาดูแลโลกมนุษยแที่หน฾าบ฾าน มักมีการจุดปะทัดหรือพลุ เพื่อเป็น สัญญาณว฽าปีใหม฽ได฾มาถึงแลว฾ จากนั้นจะฉลองปีใหม฽ในอีก 3 วัน ตามธรมเนียมเวียตนามวันที่หนึ่งเป็น เต฿ดของครอบครัวบิดา วันที่สองเป็นเต฿ดของครอบครัวฝุายมารดา วันที่สามเป็นเต฿ดของครูอาจารยแ ดงั นนั้ คนเวียตนามจะเดินทางไปเยี่ยมเยียนและขอบคุณบุคคลที่มีพระคุณหรือให฾ ความช฽วยเหลือกันมา ความประทับใจและชื่นชอบอย฽างมากถึงขั้นหลงไหลในเทศกาลเต็ดของผม ซึ่งถูกปลูกฝใงมาแต฽ครั้ง เยาวแวยั ถึงแม฾ผมจะเติบโตนอกเวียตนาม คือในประเทศไทยได฾แก฽ คาบอกเล฽าที่วา฽ เทศกาลเต็ด เป็นเทศกาลแห฽งการเชื่อมโยงอดีตและปใจจุบันของครอบครัวจากรุ฽นส฽ูรุ฽น การ พบปะกันของคนในครอบครัว ซึ่งทางานอยู฽ห฽างไกล ได฾กลับมาเจอกัน การได฾แสดงความกตัญโูต฽อ บรรพบรุ ษุ ผู฾ลว฽ งลบั จะมีการให฾พรอายหุ รือ หม่งึ ตว฽ ย (mung tuoi) โดยผ฾ูใหญ฽จะให฾ซองแดงแก฽เด็กๆและ อวยพรให฾ประสบความสาเร็จในการเรียนและ หน฾าทีก่ ารงาน สว฽ นลกู หลานก็จะร฽วมกันอวยพรให฾พ฽อแม฽

353 และปูุย฽าตายายมีสุขภาพแข็งแรงและอายุ ยืนยาว พิธีที่หน฾าสนใจอีกอย฽างของเทศกาลเต฿ดคือ การ ซงหญ฽า (Xong nha) น้ันคือความเชื่อที่ว฽าผ฾ูมาเยือนในวันแรกของเต฿ดจะทานายโชคอนาคตและวาสนา ของเจ฾าของบ฾านในปีนั้น ดังน้ันคนเวียตนามจึงมักเชิญคนที่มีคุณสมบัติมาอวยพรครอบครัวของตนใน เชา฾ วัน ขึ้นปีใหม฽ นอกจากนี้ในข฽วงเต็ดยังมีข฾อห฾ามต฽างๆเช฽นห฾ามกวาดบ฾านเพราะเกรงว฽าอาจกวาด โชค ลาภออกไป ห฾ามยืมเงิน ห฾ามพูดคาหยาบ เป็นต฾น ในช฽วงต฾นปีคนเวียตนามก็นิยมเดินสายไปทาบุญไหว฾ พระตามวดั วาอารามและศาลเจ฾า ตา฽ งๆ เพื่อขอพรให฾มโี ชคตลอดปี และมีการติดกระดาษแดงที่เขียนคา กลอนอวยพรดีๆประดับบ฾านด฾วย ปใจจุบันนี้เทศกาลเต็ดยังได฾รับการจัดในท่ัวโลกในประเทศที่มีชุมชน ชาว เวียตนามอาศัยอย฽ูเปน็ งานใหญ฽ด฾วย 10. ประเทศไทย เทศกาลสงกรานตแ วนั สงกรานตแ เป็นปีใหม฽แบบเดิมของไทย ที่นับวันทีพ่ ระอาทิตยแย฽างเข฾าสู฽ ราศีเมษ เป็นวันเริ่มต฾น ปี โดยเรียกวันที่ 13 เมษายน เปน็ \"วนั มหาสงกรานตแ\" และถือเป็น \"วนั ผ฾ูสูงอายแุ ห฽งชาติ\" ด฾วย ส฽วนวันที่ 14เมษายน เรียก \"วนั เนา\" และถือเป็น \"วันครอบครัว\" ส฽วนวันที่ 15 เมษายน เรียกว฽า\"วันเถลิง ศก\" หรอื วนั ขึน้ จลุ ศกั ราชใหม฽ สงกรานตแซึ่ง เปน็ ประเพณีของประเทศไทย สงกรานตแเป็นคาสันสกฤต หมายถึง การผ฽าน หรือ การเคลื่อนย฾าย ซึง่ เปน็ การอุปมาถึงการเคลื่อนย฾ายของการประทบั ในจักรราศี โดยการนับ ระยะเวลาที่ เส฾นทางของ ดวงอาทิตยแโคจรผ฽านกล฽ุมดาวฤกษแจักราศีทั้ง 12 กล฽ุม ประกอบด฾วยกล฽ุมดาวราศี เมษ พฤษภ เมถุน กรกฎ สิงหแ กันยแ ตุลยแ พิจิก ธนู มังกร กุมภแ และ มีน การโคจร ผ฽านกล฽ุมดาวแต฽ละกลุ฽ม จะใช฾ระยะเวลา ประมาณ 30 วัน เม่ือ ดวงอาทิตยแโคจรผ฽าน กล฽ุมดาว เหล฽านี้ครบท้ัง 12 กลุ฽ม ก็จะได฾ ระยะเวลา 1 ปี พอดี เป็นวิธีการนับเดือนที่ใช฾กันใน ประเทศอินเดีย และกลุ฽มประเทศในแถบเอเชีย ตะวนั ออกเฉียงใต฾ซึ่งรบั อิทธิพลทางวัฒนธรรมมาจาก อินเดียเชน฽ ไทย พม฽า เขมร ลาว เป็นต฾น วนั มหาสงกรานต์ 13 เมษายน วนั ที่ 13 เมษายน เป็นวนั \"มหาสงกรานตแ\" หรอื วนั เริม่ ต฾นปีใหม฽ ทั้งนีเ้ ปน็ เพราะเป็นจากช฽วงเวลา ที่ดวง อาทิตยแโคจรผ฽านจากราศมี ีนเข฾าสู฽ ราศเี มษน้ัน โลกโคจรเป็นมุมฉากกับดวงอาทิตยแ จึงมีกลางวัน และกลางคืนยาวเท฽ากันพอดี วันสงกรานตแเป็นวันทาบุญใหญ฽ประจาปี มี 3 วันคือ วันมหาสงกรานตแ หรือวันส฽งท฾ายปีเก฽า (วันที่ 13 เมษายน) วันกลางหรือวันเนา (วันที่ 14 เมษายน) วันขึ้นปีใหม฽ หรือวัน เถลิงศก (วันที่ 15 เมษายน) หรอื การเคลื่อนข้ึนปีใหม฽ในความเชื่อของประเทศไทยและบางประเทศในเอเชียตะวัน ออกเฉียง ใต฾ และชาวต฽างประเทศจะเรียกว฽าเทศกาลนี้ว฽า “สงครามน฾า” สงกรานตแ เป็นประเพณีเก฽าแก฽ของไทย ซึ่งสืบทอดมาแต฽โบราณคู฽มากับประเพณีตรุษ จึงมีการเรียกรวมกันว฽า ประเพณีตรุษสงกรานตแ หมาย ถึงประเพณีส฽งท฾ายปีเก฽า และตอ฾ นรับปีใหม฽ คาวา฽ ตรุษเป็นภาษาทมิฬ แปลว฽าการสิ้นปี เม่ือวันสงกรานตแ ตรงกบั วนั ใดของแต฽ละปี ซึง่ จะมีนางสงกรานตแประจาวันน้ันๆ

354 ตํานานนางสงกรานต์ บตุ รของเศรษฐีคนหนง่ึ ชื่อ ธรรมบาลกุมาร เป็นผทู฾ ีร่ ภู฾ าษานก เรียนไตรเพทจบ เม่ืออายุเจ็ดขวบ เป็นอาจารยแบอก มงคลต฽าง ๆ แก฽มนุษยแท้ังปวง ซึ่งในขณะน้ัน โลกท้ังหลายนับถือท฾าวมหาพรหมและ กบิลพรหมองคแหนึ่งว฽า เป็นผ฾ูแสดงมงคลแก฽มนุษยแท้ังปวง เม่ือกบิลพรหมทราบ จึงลงมาถามปใญหา ธรรมบาลกุมาร 3 ข฾อ สญั ญาไว฾วา฽ ถ฾าแก฾ปใญหาได฾จะตดั ศรี ษะบูชา ถ฾าแก฾ไม฽ได฾จะตดั ศรี ษะธรรมบาล กุมารเสีย ปใญหาน้ันวา฽ ข฾อ 1. เชา฾ ราศอี ยู฽แหง฽ ใด ข฾อ 2. เทีย่ งราศอี ยู฽แหง฽ ใด ข฾อ 3. ค้฽าราศอี ย฽ูแหง฽ ใด ธรรมบาลขอผลัด 7 วนั ครน้ั ล฽วงไปได฾ 6 วนั ธรรมบาลกมุ ารกย็ ังคิดไม฽ได฾ จึงลงจากปราสาทไป นอนอยู฽ใต฾ต฾นตาลสองต฾น มีนกอินทรี 2 ตัวผัวเมียทารังอาศัยอย฽ูบนต฾นตาลน้ัน คร้ัง เวลาค฽านางนก อินทรีจึงถามสามีว฽า พร฽ุงนี้จะได฾อาหารแห฽งใด สามีบอกว฽า จะได฾กินศพธรรมบาลกุมาร ซึ่งท฾าวกบิล พรหมจะฆ฽าเสีย เพราะทายปใญหาไม฽ออก นางนกถามว฽า ปใญหานนั้ อย฽างไรสามีจึงบอกว฽า ปใญหาว฽าเช฾า ราศีอยู฽แห฽งใด เที่ยงราศีอย฽ูแห฽งใด ค฽าราศีอยู฽แห฽งใด นางนกถามว฽า จะแก฾อย฽างไร สามีบอกว฽า เช฾าราศี อยู฽หน฾า มนุษยแทั้งหลายจึงเอาน฾าล฾างหน฾า เวลาเที่ยงราศีอยู฽อก มนุษยแท้ังหลายจึงเอาเคร่ืองหอม ประพรมที่อก เวลาค฽าราศีอย฽ูเท฾า มนุษยแท้ังหลายจึงเอาน฾าล฾างเท฾าครั้งรุ฽งขึ้นท฾าวกบิลพรหมมาถาม ปญใ หา ธรรมบาลกุมารก็แก฾ตามทีไ่ ด฾ยินมา ท฾าวกบิลพรหมจงึ ตรสั เรียกเทพธิดาทั้ง 7 อันเป็นบริจาริกาพระอินทรแมาพร฾อมกัน บอกว฽า เรา จะตัดศีรษะบูชาธรรมบาลกุมาร ศีรษะของเราถ฾าจะต้ังไว฾บนแผ฽นดินไฟก็จะไหม฾ทั่วโลก ถ฾าจะทิ้งขึ้นบน อากาศ ฝนก็จะแล฾ง ถ฾าจะทิง้ ไว฾ในมหาสมุทรน฾าก็จะแหง฾ ธิดาท้ังเจ็ดเอาพานมารับศีรษะ แล฾วก็ตัดศีรษะส฽งให฾ธิดาผ฾ูใหญ฽ นางจึงเอาพานมารับพระเศียร บิดาไว฾ แล฾วแห฽ทาประทักษิณ รอบเขาพระสุเมรุ 60 นาที จากน้ันเชิญไปประดิษฐานไว฾ในมณฆปถ฾าคัน ธลุ ีเขาไกรลาศ บชู าด฾วยเครือ่ งทิพยแต฽าง ๆ พระเวสสุกรรมกันฤมิตรแก฾วเจ็ดประการชื่อ ภควดี ให฾เป็นที่ ประชุมเทวดา เทวดาทั้งปวงนาเอาเถาฉมุลาด ลงมาล฾างในสระอโนดาตเจ็ดครั้ง แล฾วแจกกันสังเวยทุก ๆ พระองคแ คร้ังถึงครบกาหนด 365 วัน โลกสมมติว฽า ปีหนึ่งเป็นสงกรานตแนางเทพธิดาเจ็ดองคแ ผลัดเวรกันมาเชิญพระเศียรท฾าวกบิลพรหม ออกแห฽ประทักษิณเขาพระสุเมรุทุกปี แล฾วกลับไปเทวโลก ซึ่งลกู สาวทั้งเจ็ดของท฾าวกบิลพรหมน้ัน เราสมมติเรยี กว฽า นางสงกรานตแ มีชื่อต฽าง ๆ ดังนี้ วันอาทิตยแ ชื่อนางทุงษะเทวี วันจันทรแชื่อนาง โคราคะเทวี วันองั คารชื่อนางรากษสเทวี วันพุธชื่อนางมณฑาเทวี วันพฤหัสชื่อนางกิริณีเทวี วันศุกรแชื่อ นางกิมทิ าเทวี วันเสารชแ ื่อนางมโหธรเทวี ความหมายวนั มหาสงกรานต์ของแตล่ ะวนั

355 ถ฾าปีใดวันมหาสงกรานตแเป็นวันอาทิตยแ ปีน้ันไร฽นาเรือกสวน เผือกมัน มิส฾ูแพงแล วันจันทรแเป็น วันมหาสงกรานตแ จะแพ฾เสนาบดี ท฾าวพระยาและนางพระยาทั้งหลาย วันอังคารและวันเสารแ เป็นวันมหาสงกรานตแ จะเกิดอันตรายกลางเมือง จะเกิดเพลิงและโจร ผร฾ู ฾าย และจะเจ็บ ไข฾นกั แล วนั พธุ เป็นวันมหาสงกรานตแ ว฽าท฾าวพระยาจะได฾เคร่ืองบรรณาการมาแต฽ต฽างเมือง แต฽จะแพ฾ลูก อ฽อนนักแล วนั พฤหสั บดีเป็นวันมหาสงกรานตแ จะแพ฾ข฾าไท พระสงฆแราชาคณะจะได฾รับความเดือดเน้ือร฾อน ใจกนั แล วันศุกรแเป็นวันมหาสงกรานตแ ข฾าวน฾า ลูกหมากรากไม฾ทั้งหลายจะอุดม แต฽จะแพ฾เด็ก ฝนและ พายชุ มุ จะเจบ็ ตากันมากนกั แล ความสําคญั ของวนั สงกรานต์ พิธีสงกรานตแ ถือเป็นประเพณีการเฉลิมฉลองวันขึ้นปีใหม฽ของไทยที่ยึดถือปฏิบัติ มาแต฽โบราณ ช฽วงวัน สงกรานตแจึงเป็นวันแห฽งความเอื้ออาทร ความรัก ความผูกพัน ที่มีต฽อกันท้ังครอบครัว ชุมชน สังคม และศาสนา แต฽ปใจจุบันได฾เปลี่ยนไปส฽ูสังคมในวงกว฾าง และมีแนวโน฾มที่จะเปลี่ยนทัศนคติ และ ความเชื่อสว฽ นน้ันไปและ ในความเชอ่ื ด้ังเดิมที่ใช฾สัญลักษณแเป็นองคแประกอบหลักในพิธี ได฾แก฽ การใช฾น฾า เปน็ ตัวแทน แก฾กันกับความหมายของฤดรู ฾อน ช฽วงเวลาที่พระอาทิตยแเคลื่อนเข฾าส฽ูราศีเมษ ใช฾น฾ารดให฾แก฽ กนั เพื่อความชุ฽มชื่น และขอพรจาก บิดา มารดา ปุู ย฽า ตา ยาย รวมท้ังแสดงความกตัญโูกตเวทิตาต฽อ บรรพบุรุษ ที่ล฽วงลับไปแล฾ว ด฾วยการทาบุญอุทิศส฽วนกุศลไปให฾ การสร฾างความสมัครสมานสามัคคีใน ชุมชน ได฾แก฽ การร฽วมกันทาบุญให฾ทาน การก฽อพระเจดียแทรายและเป็น การทานุบารุงพระพุทธศาสนา การเล฽นสาดน฾าเพื่อความสนุกสนานร่ืนเริงร฽วมกัน นอกจากนี้ ยังสร฾างความร฾ูสึกผูก พันกลมเกลียวต฽อ บุคคลในสังคมเดียวกัน และสร฾างความร฾ูสึกหวงแหนในสาธารณสมบัติของสังคม และสิ่งแวดล฾อมโดย การช฽วยกนั ทาความสะอาดบ฾านเรือน วัดวาอาราม ตลอดจนอาคารสถานที่สถานทีต่ า฽ งๆ เวลาได฾เปลีย่ นไป ผ฾ูคนได฾มกี ารเคลือ่ นย฾ายที่อย฽ูเข฾าสู฽เมอื งใหญ฽ๆ และจะถือเอาวันสงกรานตแเป็น วัน “กลับบ฾าน” ทาให฾การจราจรคับค่ังในช฽วงวันก฽อนสงกรานตแ วันแรกของเทศกาล และวันสุดท฾ายขอ เทศกาล นอกจากนี้ เทศกาลสงกรานตแยัง ถูกใช฾ในการส฽งเสริมการท฽องเที่ยว ทั้งต฽อคนไทย และต฽อ นักท฽องเที่ยวต฽างประเทศ ปใจจุบันนี้เทศกาลสงกรานตแมีพัฒนาการและมีแนวโน฾มว฽าได฾มีการเสริมจน คลาด เคลื่อนบิดเบือนไป เกิดการประชาสัมพันธแในเชิงการท฽องเที่ยวว฽าเป็น ‘Water Festival’ เป็นภาพ ของการใช฾นา฾ เพื่อแสดงความหมายเพียงประเพณีการเล฽นเท฽านั้น ปฏิทินไทยในขณะนีก้ าหนดให฾เทศกาลสงกรานตตแ รงกับวันที่ 13-15 เมษายน ของทกุ ปี และเป็น วันหยุดราชการ อย฽างไรก็ตาม ประกาศสงกรานตแอย฽างเป็นทางการจะคานวณตามหลักเกณฑแในคัมภีรแ สรุ ิยยาตรแ ซึง่ แต฽โบราณมา กาหนดให฾วนั แรกของเทศกาล เป็นวันที่พระอาทิตยแย฾ายออกจากราศีมีนเข฾า

356 ส฽ูราศีเมษ เรียกว฽า “วันมหาสงกรานตแ” วันถัดมาเรียกว฽า “วันเนา” และวันสุดท฾าย เป็นวันเปลี่ยนจุล ศักราชและเริ่มใช฾กาลโยคประจาปีใหม฽ เรียกว฽า “วันเถลิงศก” จากหลักการข฾างต฾นนี้ ทาให฾ปใจจุบัน เทศกาลสงกรานตแมักตรงกับวันที่ 14-16 เมษายน (ยกเว฾นบางปี เช฽น พ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2555 ที่ สงกรานตแกลบั มาตรงกบั วนั ที่ 13-15 เมษายน) ซึง่ บางปีก็อาจจะตรงกบั วนั ใดวันหน่งึ กิจกรรมในวันมหาสงกรานต์ ท้าบญุ ตักบาตร วันมหาสงกรานตแ ประชาชนจะลุกขึ้นมาตอนเช฾าเพื่อที่จะจัดเตรียมอาหาร ไปตักบาตรถวาย พระ พอจัดเตรียมอาหารเสร็จก็จะ บรรจงลงภาชนะมีถ฾วยโถโอชามที่สวยงาม แล฾วเอาวางเรียงลงใน ถาด เพื่อนาไปทาบุญตักบาตรและเลี้ยงพระประจาหมู฽บ฾านของตน เร่ืองการแต฽งตัว จะแต฽งตัวด฾วย เสื้อผ฾าทีส่ ะอาดสวยงามมดิ ชดิ เหมาะแก฽การไปวดั ของชาวบ฾าน ก่อพระเจดยี ท์ ราย ในสมัยก฽อนทีเร่ืองเล฽าขานกันว฽าทุกคนเม่ือเข฾าวัดมาแล฾วเวลาเดินออกจากวัดจะมีเม็ดทรายติด เท฾าออกไปด฾วยเพราะฉะน้ันเพื่อเป็นการเติมเต็มจึงมีการขนทรายเ ข฾าวัดหรือการก฽อพระเจดียแทราย นั้นเองแต฽ถึงอย฽างไรแล฾วการก฽อพระเจดียแทรายก็เป็นเพียงกิจกรรมอย฽างหนึ่งที่ให฾ชาวบ฾านมีส฽วนร฽วมกัน ทาเพราะตอนเย็นๆชาวบ฾านก็จะพากันไปที่ท฽าน฾าแล฾วขนทรายกันมาคนละถังเพื่อนาทรายมาก฽อเป็นพระ เจดียแนั่นถือว฽าเป็นกิจกรรมอย฽างหนึ่งที่จะให฾ชาวบ฾านมีความสามัคคีกรมเกลียวเพราะเม่ือขนทรายเข฾า วดั แล฾วทรายกจ็ ะล฾นวัดพระสงฆแกจ็ ะนาทรายที่ชาวบ฾านขนมานาไปคืนส฽ูแม฽น฾าดังเดิมเพราะไม฽รู฾จะเก็บไว฾ ทาอะไรเพราะฉะนั้นแล฾วเวลาขนทรายเข฾าวัดควรจะขนเพียงแค฽เล็กน฾อยเท฽าน้ันพอเพราะจะสร฾างความ ลาบากให฾พระเณรในภายหลัง ปล่อยนกปลอ่ ยปลา การปล฽อยนกปล฽อยปลาในวันมหาสงกรานตแถือว฽าทากันอาจจะเป็นประเพณีเลยทีเดียวเพราะ นั่นถือว฽าเมื่อเข฾าวดั มาแล฾วก็ต฾องทาบญุ โดยการปล฽อยนกปล฽อยปลาถ฾าถือตามความเชื่อแล฾วอานิสงสแใน การปล฽อยนกปล฽อยปลาถือว฽ามีมากเลยทีเดียวแล฾วแต฽ใครจะอธิฐานแบบไหนเพราะการ ให฾ชีวิตใหม฽แก฽ สัตวแที่ถูกจับมาทรมานถือว฽าได฾บุญมากเลยทีเดียวเพราะฉะน้ันไม฽แปลกเลยถ฾าถึงวันสงกรานตแจะเห็น ประชาชนปล฽อยนกปล฽อยปลา สรงนา้ รดนา้ และสาดน้า การสรงน฾าพระพุทธรปู มีดอกไม฾ ธูปเทียน ไปบูชา แล฾วเอาน฾าอบไปประพรมที่องคแพระ ทาเป็น สังเขปพอเป็นพิธีว฽าได฾แสดงความเคารพบูชาและสรงน฾าท฽านในวันขึ้นปีใหม฽แล฾ว เม่ืออัญเชิญ พระพุทธรูปมา ก็มีการแห฽แหนกันอย฽างสนุกสนาน สรงน฾าพระพุทธรูปแล฾วก็มีการสรงน฾าพระสงฆแ โดยมากมักเป็นสมภารเจ฾าวัดเป็นการสรงน฾าจริงๆ สรงเสร็จครองไตรจีวรใหม฽ที่อุบาสกอุบาสิกานามา

357 ถวาย ท฽านก็ขึ้นธรรมาสนแเทศนอแ านวยพรปีใหมใ฽ ห฾แก฽ผู฾ที่ไปสรงนา฾ นอกจากนี้ยังมีการ รดน฾าญาติผู฾ใหญ฽ หรอื ผซู฾ ึง่ เปน็ ทีเ่ คารพนับถือ เพือ่ ขอศลี ขอพรตามประเพณี พิธีกรรม ประเพณี และวัฒนธรรมอาเซียน 1. ประเทศบรไู น ขนบธรรมเนียมประเพณีการแต฽งงานของชาวมูรุตโดยเฉพาะชาวมูรุตตาโฮล (Murut Tahol) หรือมูรุตกากัล Tagal มีความพิเศษจากชนเผ฽ามูรุตอื่นๆ ยังคงมีพิธีแต฽งงานที่บ฾านยาว(Long house ) และขนบธรรมเนียมประเพณีที่เรียกว฽า tina’uh และ barian sampai mati ยังมีการปฏิบัติจนถึงปใจจุบัน พิธีกรรม tana’uh ถือเป็นพิธีกรรมขั้นสูงสุดของขนบธรรมเนียมการแต฽งงานของชาวมูรุต ตาโฮล หรือ ตากัล คือการให฾สินสอดของฝุายชายต฽อฝุายหญิง พิธีกรรม tana’uh นี้สามารถปฏิบัติได฾หลังจากการ แตง฽ งานผ฽านไปแล฾ว 20 ปี หรอื 30 ปี สว฽ นพิธี barian sampai mati ในปจใ จบุ ันมนี ฾อยมาก 2. ประเทศกมั พูชา อาเภอขุขันธแเดิมเป็นที่ต้ังของบริเวณเมืองขขุ ันธแ ซึ่งเป็นเมืองเก฽าแก฽อายุกว฽า 200 ปี เป็นที่ต้ังถิ่น ฐานของคนไทยหลายเชื้อสาย หลายภาษา เช฽น เขมร ลาว ส฽วย เยอ จีน เป็นต฾น มีจารีตประเพณีและ วัฒนธรรมที่งดงามของท฾องถิ่นอยู฽เป็นจานวนมาก และหนึ่งในจานวนน้ัน ก็คือประเพณีแซนโดนตา ซึ่ง เป็นประเพณีเซ฽นไหว฾บรรพบุรษุ ของคนไทยเชื้อสายเขมร โดยคนไทยกล฽ุมดังกล฽าวได฾ยึดถือปฏิบัติกันมา แตด฽ ้ังเดิม เนอ่ื งจากอาเภอขุขันธแมีคนไทยเชื้อสายเขมร อย฽ูเป็นจานวนมาก บรรดาลูกหลานที่ไปทางาน ต฽างถิ่นจะกลับมาร฽วมพิธีเซ฽นไหว฾ที่บ฾านเป็นประจาทุกปี แต฽การแซนโดนตาได฾กระทากันในครอบครัว บางครอบครัวที่เป็นคนรุ฽นใหม฽เริ่มขาดความรู฾ความเข฾าใจในพิธีกรรมดังกล฽าวชาวอาเภอขุขันธแจึงได฾จัด งาน ประเพณีแซนโดนตาขึ้นตั้งแต฽ปี พ.ศ. 2544 เป็นต฾นมา เพื่อเป็นการสืบสาน พัฒนาและส฽งเสริม วัฒนธรรม ประเพณีในท฾องถิน่ ให฾เป็นทีร่ ฾ูจักอย฽างแพร฽หลาย 3. ประเทศอินโดนเี ซีย เร่ืองราวนี้ได฾เกิดขึ้น ณ หม฽ูบ฾านเล็กๆแห฽งหนึ่งแถวชายฝ่ใง Lamalera ในประเทศอินโดนีเซีย สถานที่ที่ผ฾ูคนท฾องถิ่นออกล฽าวาฬมานานนับ หลายร฾อยปี และยังใช฾วิธีด้ังเดิมสืบต฽อกันมาพวกเขาใช฾ เพียงแค฽ เรือพาย ไม฾ยาวปลายแหลม มีด และเชือกเท฽านั้นเน่ืองจากพื้นที่ในหมู฽บ฾านเป็นหินผาลาด ไม฽ สามารถทาการเกษตรได฾การทาประมงจึงเป็นอาชีพเดียวที่คนในหมู฽บ฾านจะหาเลี้ยงครอบครัวได฾ซึ่งรวม ไปถึงการลา฽ วาฬนั่นเอง 4. ประเทศลาว พิธีกรรมและความเชื่อชาวลาวคร่ัง มีความเชื่อในเร่ืองผีบรรพบุรุษเป็นอย฽างมาก การนับถือผี ของชาวลาวครั่งเป็นการถือผีตามบรรพบุรุษคือผีเจ฾านายและผีเทวดา การนับถือมีอิทธิพลต฽อชาวลาว ครั่งมาก แมแ฾ ตใ฽ นแงข฽ องการดาเนินชีวติ ไม฽ว฽าจะเป็นการประกอบพิธีกรรมหรือการดารงชีวิตประจาวัน

358 ก็จะต฾องไปข฾องเกี่ยวกับผีของบรรพบุรุษเน่ืองจากอาชีพหลักของชาวลาวครั่ง คือการทานา จึงมี ประเพณีความเชอ่ื ที่ถือปฏิบัติกนั มาเพื่อความอดุ มสมบรู ณแ คือ พิธีบูชาเซ฽นสรวงแม฽ธรณี และแม฽โพสพ ก฽อนหว฽านข฾าวเป็นการบอกกล฽าวแมธ฽ รณีโดยจดั วางเครอื่ งเซ฽นไว฾บนพืน้ ดินบริเวณหวั คันนาและกล฽าวแก฽ แมธ฽ รณีว฽า จะทานาแล฾วขอให฾คนและ ควายอยู฽ดีมสี ุขสบาย คราดไถอย฽าให฾หกั บ฽ได฾มาแย฽งดินขอเพียงแค฽ ทากิน พิธีนี้ภาษาถิ่นเรียกว฽า พิธี แฮกนา พิธีที่เกี่ยวกับความเชื่ออีกวิธีหนึ่งคือ พิธีศพ เม่ือนาศพผู฾ตาย ใส฽ลงหีบ ถ฾าเป็นชายก็จะใช฾ผ฾าขาวม฾าของผู฾ตายคลุมทับผ฾าขาวบนฝาหีบ ถ฾าเป็นหญิงก็จะคลุมหีบด฾วย สไบของผ฾ูตาย และจะเผาเคร่ืองนุ฽งห฽มต฽างๆของผ฾ูตาย เช฽น ผ฾าขาวม฾าไหม โสร฽งไหมผ฾าพ฽ุงไหม ผ฾าม฽วง โรง หรอื ผา฾ ซิ่นมดั หม่ี ผา฾ สไบ เสือ้ ฯลฯ เผาไปด฾วย 5. ประเทศมาเลเซีย ประเทศมาเลเซียเป็นหนึ่งในบรรดาประเทศที่ประกอบขึ้นด฾วยหลากหลายชาติพันธุแ ประเทศ มาเลเซียมีดินแดนแบ฽งออกเป็น 2 ส฽วน ส฽วนแรกเป็นรัฐต฽างๆจานวน 11 รัฐตั้งอย฽ูบนแหลมมลายู อีก ส฽วนหนง่ึ มี 2 รฐั ต้ังอยู฽บนเกาะบอรแเนยี ว ท้ังสองส฽วนน้ีมคี วามแตกต฽างทางชาติพันธแุ รัฐที่ตั้งอยู฽บนแหลม มลายูประกอบด฾วยชาติพันธแุใหญ฽ๆจานวน 3 ชาติพันธุแ คือ มลายู จีน และอินเดีย ส฽วนรัฐที่ตั้งอยู฽บน เกาะบอรแเนยี ว มีจานวนชาติพันธแุหลายสิบชนเผา฽ 6. ประเทศพมา่ สงั คมพม฽านับได฾ว฽าเปน็ สงั คมทีแ่ ทบหยุดกาลเวลา และหยุดความเปลี่ยนแปลงไว฾ได฾ในระดับหนึ่ง ท้ังนีเ้ พราะพม฽าปิดประเทศมานานกว฽า 3 ทศวรรษ ในขณะที่โลกได฾พัฒนาด฾านเทคโนโลยีไปมาก ในช฽วง เวลาน้ัน สังคมพม฽าอยู฽ได฾ด฾วยการพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติและภูมิปใญญาท฾องถิ่น เน฾นความเป็นอยู฽ แบบพอมีพอกินและพึ่งพาตนเอง สิ่งจาเป็นจึงมีเพียงแค฽ปใจจัยสี่ คือ อาหาร ที่อย฽ูอาศัย เคร่ืองน฽ุงห฽ม และยารักษาโรค อีกทั้งสิ่งยั่วเย฾าในการบริโภคที่เกินความจาเป็นก็มีไม฽มาก ชีวิตความเป็นอย฽ูของชาว พม฽าในช฽วงเวลาก฽อนหนา฾ นีจ้ งึ มคี วามเรยี บง฽าย และไม฽มเี รื่องที่จะต฾องจบั จ฽ายกันมากนกั 7. ประเทศฟิลิปปินส์ วัฒนธรรมของฟิลิปปินสแเป็นลักษณะวัฒนธรรมลูกประสมที่ได฾รับอิทธิพลจากสเปน จีน เมกซิ กนั อเมริกา อาหรบั และมาเลเซีย ในปใจจุบัน อิทธิพลหลักๆ ของฟิลิปปินสแน฽าจะมีด฾วยกันอย฽างน฾อย 3 สาย คือพวกสเปน จีน และอเมริกนั 8. ประเทศเวียดนาม ด฾านศลิ ปวัฒนธรรมของเวียดนาม มีความแตกต฽างกับศิลปวัฒนธรรมของไทยอย฽างมาก ที่เป็น อย฽างนี้เป็นเพราะเวียดนามถูกปกครองโดยประเทศจีนมาหลายครั้งหลายหน จนอาจเรียกได฾ว฽า อารย ธรรม วัฒนธรรม ของเวียดนาม คือ วัฒนธรรมของประเทศจีน น่ันเอง โดยเฉพาะทางด฾านศิลปของ โบราณสถาน ตา฽ ง ๆ อาทิ พระราชวัง วัด สุสาน ฯลฯ ซึง่ มคี วามคล฾ายคลึงกันจนไม฽สามารถแยกออกให฾ เหน็ อย฽าง เด฽นชดั แม฾ในชว฽ งหลงั มานี้ เวียดนามอาจได฾รับอิทธิพลจากประเทศฝร่ังเศล และญี่ปุนอย฽ูบ฾าง

359 แต฽ใน ภาพรวมแล฾วจะคล฾ายคลึงกับประเทศจีน และมีหลักฐานให฾เห็นอย฽ูทั่วไปบริเวณสองข฾างทางที่ พวกเราผ฽านไป เกือบทุกถนน 9. ประเทศสิงคโปร์ วัฒนธรรมของสิงคโปรแ ประชากรสิงคโปรแมีความหลากหลายทางเชื้อชาติ อีกท้ังส฽วนใหญ฽ยัง ยึดถือธรรมเนียมปฏิบัติดั้งเดิม ทาให฾สิงคโปรแมีวัฒนธรรมหลากหลาย ทั้งทางด฾านอาหาร การแต฽งกาย ตลอดจนการเซ฽นไหว฾วญิ ญาณบรรพบุรษุ และความเชื่อในเรื่องเทพเจ฾าที่แตกต฽างกันไป ชาวจีนส฽วนมาก บูชาเจ฾าแม฽กวนอิมธิดาแห฽งความสุข กวนอูเทพเจ฾าแห฽งความยุติธรรม รวมถึงเทพเจ฾าจีนองคแอื่นๆ ขณะทีช่ าวฮินดบู ชู าเทพเจ฾าแหง฽ ดวงอาทิตยแ เปน็ ต฾น 10. ประเทศไทย ประเพณีไทย อารยธรรมไทย ประเพณีไทยอันดีงามที่สืบทอดต฽อกันมาน้ัน ล฾วนแตกต฽างกันไป ตามความเชื่อ ความผูกพันของผ฾ูคนต฽อพุทธศาสนาและการดารงชีวิตที่สอดประสานกับฤดูกาลและ ธรรมชาติอย฽างชาญฉลาดของชาวบ฾านในแต฽ละท฾องถิ่นทั่วแผ฽นดินไทย เช฽น ภาคเหนือ ประเพณีบวช ลูกแก฾วของคนไตหรือชาวไทยใหญ฽ที่จังหวัดแม฽ฮ฽องสอน ภาคอีสาน ประเพณีบุญบ้ังไฟของชาวจังหวัด ยโสธร ภาคกลาง ประเพณีทาขวัญข฾าวจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ภาคใต฾ ประเพณีแห฽ผ฾าขึ้นธาตุของ ชาวจงั หวัดนครศรีธรรมราช เปน็ ต฾น นอกจากนี้ ประเพณีแอารธรรมไทยยังนามาซึ่งการท฽องเทียว เป็น ที่ร฾ูจักและประทับใจแก฽ชาติอื่นนับเป็นมรดกอันลาค฽าที่เราคนไทยควรอนุรักษแและสืบสานให฾ยิ่งใหญ฽ ตลอดไป สรุป หากกล฽าวว฽า ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน หรือ ASCC คงน฾อยคนนักที่จะร฾ูจัก และ เข฾าใจถึงความหมายของ ASCC อย฽างแท฾จริง เม่ือเทียบกับคาฮอตฮิตติดหู อย฽างคาว฽า ประชาคม เศรษฐกิจอาเซียนหรือ “AEC” ทั้งนี้ เม่ือจะต฾องทาความเข฾าใจกับคาว฽า “ASEAN Community” แล฾วน้ัน ASEAN Community ซึ่งถือเป็นการบูรณาการร฽วมกันในระดับภูมิภาค หรือภูมิภาคนิยม ซึ่งเป็นการ รวมตัวกันภายใต฾ภูมิภาคอาเซียนหรือเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾โดยมีกรอบความร฽วมมือต฽าง ๆ เกิดขึ้น ภายใต฾สามเสาหลัก คือประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ประชาคมความม่ันคงอาเซียน และเสาหลัก สดุ ท฾าย ก็คือ ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน ซึ่งก็ถือได฾ว฽าเป็นอีกหนึ่งเสาหลักที่มีความสาคัญ ท้ังนี้ ก็เพื่อเป็นการสร฾างความเข฾าใจร฽วมกัน การเปน็ เอกภาพรว฽ มกนั ให฾ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต฾ อย฽ูร฽วมกนั ภายใต฾สงั คมทีเ่ อ้ืออาทร มีคณุ ภาพชีวิตที่ดีขึ้น และการพัฒนาในทุก ๆ ด฾าน รวมถึงเปูาหมาย สูงสุด คือ การสร฾างอัตลักษณแร฽วมกันของประชาคมอาเซียนที่กาลังจะเกิดขึ้นอย฽างเป็น ทางการในปี 2015 นั้น สอดคล฾องกับ Motto หรือคาขวัญของอาเซียน คือ One Vision, One Identity, One Community

360 สิบประเทศมคี วามแตกต฽างกนั ทั้งเรือ่ งวิถีชีวติ ความเป็นอย฽ู ภาษา ประเพณี วัฒนธรรม รวมถึง ผลกระทบทีเ่ กิดจากกระแสโลกาภิวัตนแ และการขยายจานวนสมาชิกของอาเซียนจนครบสิบประเทศใน ปใจจุบัน สาหรับประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน มีเปูาหมายให฾อาเซียนเป็นประชาคมที่มี ประชาชนเป็นศนู ยแกลาง สังคมที่เอื้ออาทรและแบ฽งปใน ประชากรอาเซียนมีสภาพความเป็นอยู฽ที่ดีและมี การพัฒนาในทกุ ด฾านเพือ่ ยกระดบั คณุ ภาพชีวิตของประชาชน ส฽งเสริมการใช฾ทรัพยากรธรรมชาติอย฽าง ยง่ั ยืน รวมท้ังส฽งเสริมอัตลักษณแของอาเซียน โดยมีแผนปฏิบัติการด฾านสงั คมและวัฒนธรรมอาเซียน การเชื่อมโยงทางสังคม วัฒนธรรม ถือเป็นหัวใจของการเป็นประชาคมอาเซียนที่เป็นหนึ่ง เดียวกันอย฽างแท฾จริง โดยเฉพาะประเด็นที่เกี่ยวข฾องกับ อัตลักษณแทางวัฒนธรรม ถึงแม฾ว฽าแต฽ละ ประเทศต฽าง ๆ จะมีความหลากหลาย ทั้งในเร่ืองชาติพันธแุ ภาษา วิถีชีวิต ประเพณี วัฒนธรรม ฯลฯ มี ลักษณะเหมือนหม฾อใบใหญ฽ที่อุดมไปด฾วยความหลากหลายความแตกต฽าง มีลักษณะของความเป็นพหุ สังคมสูง แต฽ภายใต฾ความหลากหลายเหล฽านั้น กลับมีต฾นรากทางวัฒนธรรม หรือมีทุนทางวัฒนธรรมที่ คล฾ายคลึงกนั จงึ เป็นการงา฽ ยที่จะเชอ่ื มโยงกนั ได฾มากยิ่งขึ้น ผ฽านการเรียนรู฾มรดกทางวัฒนธรรมของชาว อาเซียน เทศกาลและพิธีกรรมต฽างๆ ของแต฽ละประเทศในกลุ฽มอาเซียน ย฽อมมีความสาคัญไม฽น฾อยที่จะ เช่อื มโยงคนหรือประชาชนของแต฽ละชาติในอาเซียนให฾เกิดความเข฾าใจซึ่งกันและกัน อันจะนาไปสู฽ความ ร฽วมมือกนั ในด฾านอื่นๆ ต฽อไป พร฾อมกันน้ันยังสามารถร฽วมมือกันพัฒนาเทศกาลและพิธีกรรมของแต฽ละ ประเทศเพื่อการท฽องเที่ยวได฾อกี ด฾วย