การวัดและประเมิลการเรียนรู้

94 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู S2L หมายถงึ คาความแปรปรวนรายขอของกลุมตาํ่ nH หมายถึง จาํ นวนคนในกลุม สงู nL หมายถึง จาํ นวนคนในกลุมตํ่า 1.6 แบบวัดจิตพิสัยแบบมาตรประมาณคาขอใดที่มีคา t ตั้งแต 1.75 ข้ึนไปถือวา มีคาอํานาจ จาํ แนกสงู อยใู นเกณฑที่ใชได ตัวอยางการวิเคราะหหาอํานาจจําแนกของแบบวัดจิตพิสัย เชน แบบวัดจริยธรรม ขอที่ 1 มีผูตอบ แบบสอบถามจํานวน 50 คน ขอ คําถามเปน แบบมาตรประมาณคา 5 ระดบั ผลการวิเคราะหขอมลู ไดด ังน้ี ตาราง ขอ มูลสําหรับการวเิ คราะหหาคาอาํ นาจจาํ แนกของแบบวัดจรยิ ธรรม กลุมสงู กลุม ตาํ่ ระดับคาํ ตอบ คะแนน ความถ่ี x2 fx fx2 คะแนน ความถี่ x2 fx fx2 (x) (f) (x) (f) เห็นดว ยอยางยิ่ง 4 15 16 60 240 4 2 16 8 32 เห็นดว ย 3 20 9 60 180 3 3 9 9 27 ไมแ นใจ 2 10 4 20 40 2 20 4 40 80 ไมเหน็ ดวย 1 4 1 4 4 1 15 1 15 15 ไมเหน็ ดว ยอยา งย่ิง 0 1 0 0 0 0 10 0 0 0 ผลรวม () 50 30 144 464 50 30 72 154 XH = 144 = 2.88 XL = 72 = 1.44 50 50 SH2 = 50(464) - (144)2 = 1.06 S2L = 50(154)- (72)2 = 1.27 50(49) 50(49) จากสตู ร t= X H -X L = S 2 + S 2 H L n 2.88 - 1.44 1.27 + 1.06 50 = 7.13 จากผลการวิเคราะห ไดคา t เทากับ 7.13 ซึ่งมากกวาคาวิกฤต 1.75 จึงถือวาขอคําถามขอน้ีอยูใน เกณฑทน่ี ําไปใชไ ด การวดั พฤติกรรมทางดานจติ พิสยั เปน การวัดสิ่งทีเ่ กย่ี วของกับจติ ใจ เปน การวดั โดยออม ดว ยการสราง เครื่องมือที่ใชวัดตามลักษณะ มีลักษณะเหมือนกันเรียงจากระดับต่ําสุดถึง ระดับสูงสุด คือ การรับรู การตอบสนอง การสรา งคุณคา การจัดระบบคณุ คา และการสรางลกั ษณะนสิ ัย การวัดทางดา นจติ พิสยั มวี ธิ ีการ วดั 3 วิธี คือ วดั โดยการสังเกต การสัมภาษณ การใชแบบมาตรประมาณคา เครื่องมือดานจติ พิสยั มขี ั้นตอนใน การสราง คือ กําหน ดคุณ ลักษ ณ ะส่ิงท่ีจะวัด นิยามความหมายของส่ิงที่จะวัด สรางขอความ การตรวจสอบความเท่ียงตรง ทดลองเครื่องมอื ปรับปรงุ เครื่องมือ และสรางเกณฑก ารใหค ะแนน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 95 กจิ กรรมทา ยบท คาํ ชแื้ จง จงตอบคําถามและทําแบบฝก หัดดังตอไปน้ี 1. จติ พสิ ัยหมายถงึ อะไร 2. จงแบง ระดบั พฤติกรรมทางดา นจติ พสิ ยั ตามความเขา ใจของทาน 3. ในการสอนทกุ วิชาตองวดั จิตพิสัยหรือไม จงอธบิ าย 4. การวดั ทางดานจิตพสิ ยั มีกีว่ ธิ ี แตล ะวธิ มี ีรายละเอยี ดการวดั อยางไร 5. ใหออกแบบเครื่องมือวัดพฤติกรรมจิตพิสัย ประเภทมาตรประมาณคา ตามขนั้ ตอนการสรา งแบบ วัดพฤติกรรมจิตพิสัย โดยเลือกใชขอมูลจากคุณลักษณะอันพึงประสงคตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศกั ราช 2551 จาํ นวน 1 ขอ 6. ใหออกแบบเคร่อื งมือวดั พฤติกรรมจติ พสิ ัย ประเภทแบบวัดเชงิ สถานการณ จาํ นวน 3 ขอ โดยเลอื ก แนวคิดของนกั วิชาการที่เปน ตัวอยางในบทเรียนมาสราง และเลือกใชข อมูลจากคุณลักษณะอันพึงประสงคต าม หลักสูตรการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2551 จาํ นวน 1 ขอ คุณลักษณะอนั พึงประสงคต ามหลกั สูตรการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ขอ ท่ี 1 รกั ชาติ ศาสน กษัตริย ประกอบดว ยตัวช้วี ัด 4 ขอ ไดแ ก 1.1 เปนพลเมืองดีของชาติ พฤติกรรมบงชี้ เชน ยืนตรงเคารพธงชาติ รองเพลงชาติและอธิบาย ความหมายของเพลงชาตไิ ดถูกตอ ง 1.2 ธํารงไวซ ่ึงความเปนไทย พฤติกรรมบงช้ี เชน เขารวม สงเสริม สนับสนุนกิจกรรมท่ีสรางความ สามคั คี ปรองดองที่เปน ประโยชนต อ โรงเรียน ชุมชนและสังคม 1.3 ศรัทธา ยึดม่ัน ปฏิบตั ติ นตามหลกั ของศาสนา พฤติกรรมบงชี้ เชน เขารว มกิจกรรมทางศาสนา ท่ี ตนเองนบั ถือ (ศาสนาพุทธ) และปฏิบัติตนตามหลกั ของศาสนา ที่ตนนับถอื 1.4 เคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย พฤติกรรมบงช้ี เชน มีสวนรวมหรือจัดกิจกรรมที่ เกย่ี วกับสถาบนั พระมหากษตั ริย ขอท่ี 2 ซ่อื สตั ยส ุจรติ ประกอบดวยตัวชีว้ ัด 2 ขอ ไดแ ก 2.1 ประพฤติตรงตามความเปนจริงตอตนเองท้ังทางกาย วาจา ใจ พฤติกรรมบงชี้ เชน ใหขอมูลที่ ถูกตอง และเปนจริงปราศจากความลําเอียง และปฏิบัติตนโดยคํานึงถึงความถูกตอง ละอายและเกรงกลัวตอ การกระทาํ ผดิ และปฏิบัติตามคํามั่นสัญญา 2.2 ประพฤติตรงตามความเปนจริงตอผูอ่ืนทั้งทางกาย วาจา ใจ พฤติกรรมบงชี้ เชน ไมถือเอา สิ่งของหรือผลงาน ของผูอื่นมาเปน ของตนเอง ปฏิบัติตนตอผูอ ื่นดวยความซื่อตรง และไมหาประโยชนในทางท่ี ไมถ ูกตอ ง

96 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู ขอที่ 3 มีวนิ ัย ประกอบดว ยตวั ช้ีวัด 1 ขอ ไดแก 3.1 ปฏิบัติตามขอ ตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอ บังคบั ของครอบครวั โรงเรยี น และสังคม พฤติกรรม บงชี้ เชน ปฏบิ ัติตามขอ ตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอ บังคับของครอบครัว โรงเรียน และสังคม ไมละเมิดสิทธขิ อง ผูอ่ืนและตรงตอเวลาในการปฏบิ ัติกจิ กรรมตา ง ๆ ในชีวติ ประจําวันและรบั ผิดชอบในการทาํ งาน ขอ ท่ี 4 ใฝเรยี นรู ประกอบดวยตวั ชีว้ ดั 3 ขอ ไดแก 4.1 ตั้งใจเพียรพยายามในการเรียน และเขารวมกิจกรรมการเรียนรู พฤติกรรมบงชี้ เชน ตั้งใจ เรียน เอาใจใส มคี วามเพยี รพยายามในการเรียนรู และสนใจเขารวมกจิ กรรมการเรยี นรูต า งๆ 4.2 แสวงหาความรูจากแหลงเรียนรูตาง ๆ ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน ดวยการเลือกใชสื่อ อยางเหมะสม บันทึกความรู วิเคราะหสรปุ เปนองคความรู และสามารถนําไปใชในชวี ิตประจําวนั ได พฤติกรรม บง ช้ี เชน ศึกษาคนควาหาความรจู ากหนงั สอื เอกสาร ส่งิ พิมพ สอ่ื เทคโนโลยตี าง ๆ แหลงเรียนรทู ้ังภายในและ ภายนอกโรงเรียน และเลือกใชส ือ่ ไดอยางเหมาะสม บนั ทกึ ความรู วิเคราะห ตรวจสอบจากส่ิงท่เี รยี นรู สรุปเปน องคค วามรู และแลกเปลี่ยนความรูด ว ยวิธกี ารตาง ๆ เพ่ือนาํ ไปใชใ นชวี ิตประจาํ วนั ขอท่ี 5 อยอู ยา งพอเพียง ประกอบดวยตวั ชวี้ ัด 2 ขอ ไดแ ก 5.1 ดําเนินชวี ิตอยางพอประมาณ มีเหตุผล รอบคอบ มีคุณธรรม พฤติกรรมบงชี้ เชน ใชทรัพยสิน ของตนเอง เชน เงิน สิ่งของ เครื่องใช ฯลฯ อยางประหยัด คุมคา และเก็บรักษาดูแลอยางดี รวมท้ังการใชเวลา อยางเหมาะสม ใชทรัพยากรของสวนรวมอยางประหยัด คุมคา และเก็บรักษาดูแลอยางดี ปฏิบัติตนและ ตัดสินใจดวยความรอบคอบ มีเหตุผลและไมเอาเปรียบผูอื่นและไมทําใหผูอื่นเดือดรอน พรอมใหอภัยเม่ือผูอ่ืน กระทําผิด 5.2 มีภูมิคุมกันในตัวที่ดี ปรับตัวเพื่ออยูในสังคมไดอยางมีความสุข พฤติกรรมบงช้ี เชน วาง แผนการเรียน การทํางานและการใชชีวิตประจําวันบนพื้นฐานของความรู ขอมูล ขาวสารและ รูเทาทันการ เปลีย่ นแปลงของสงั คม และสภาพแวดลอม ยอมรบั และปรับตัวเพื่ออยรู ว มกับผูอนื่ ไดอยางมีความสุข ขอ ท่ี 6 มุงม่ันในการทาํ งาน ประกอบดวยตวั ชว้ี ดั 2 ขอ ไดแก 6.1 ตั้งใจและรับผิดชอบในการปฏิบัติหนาท่ีการงาน พฤติกรรมบงช้ี เชน เอาใจใสตอการปฏิบัติ หนาที่ที่ไดรับมอบหมาย ต้ังใจและรับผิดชอบในการทํางานใหสําเร็จ และปรับปรุงและพัฒนาการทํางานดวย ตนเอง 6.2 ทํางานดวยความเพียรพยายามและอดทนเพื่อใหงานสําเร็จตามเปาหมาย พฤติกรรม บงช้ี เชน ทมุ เททํางาน อดทน ไมยอ ทอตอปญหาและอปุ สรรคในการทํางาน พยายามแกปญ หาและ อุปสรรคใน การทํางานใหส าํ เรจ็ และชนื่ ชมผลงาน ดวยความภาคภมู ิใจ ขอท่ี 7 รักความเปน ไทย ประกอบดว ยตัวชวี้ ัด 3 ขอ ไดแ ก 7.1 ภาคภูมิใจในขนบธรรมเนียม ประเพณี ศิลปะ วัฒนธรรมไทยและมีความกตัญูกตเวที พฤติกรรมบงช้ี เชน แตงกายและมีมารยาทงดงามแบบไทย มีสัมมาคารวะ กตัญูกตเวทีตอผูมีพระคุณ รวม กิจกรรมท่ีเกี่ยวของกับประเพณี ศิลปะ และวัฒนธรรมไทย และชักชวนแนะนําใหผูอ่ืนตามขนบธรรมเนียม ประเพณี ศลิ ปะ และวัฒนธรรมไทย

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 97 7.2 เห็นคุณคาและใชภาษาไทยในการส่ือสารไดอยางถูกตองเหมาะสม พฤติกรรมบงช้ี เชน ใช ภาษาไทย และ เลขไทยในการสื่อสารไดอยางถูกตอ งเหมาะสม และชักชวน แนะนําใหผ ูอน่ื เห็นคณุ คา ของการ ใชภ าษาไทยท่ีถกู ตอ ง 7.3 อนุรักษและสืบทอดภูมิปญญาไทย พฤติกรรมบงชี้ เชน นําภูมิปญญาไทยมาใชใหเหมาะสม ในวถิ ีชีวติ รว มกจิ กรรมทีเ่ กยี่ วของกับภูมปิ ญ ญาไทย และแนะนํา รวมถึงมีสวนรวมในการสืบทอดภูมปิ ญญาไทย ขอท่ี 8 มีจติ สาธารณะ ประกอบดวยตัวชี้วัด 2 ขอ ไดแก 8.1 ชวยเหลือผูอื่นดวยความเต็มใจและพึงพอใจโดยไมหวังผลตอบแทน พฤติกรรมบงชี้ เชน ชวย พอ แม ผปู กครอง ครูทํางานดว ยความเตม็ ใจ อาสาทํางานใหผ อู ื่นดวยกําลงั กายกําลงั ใจ และกําลงั สตปิ ญญาโดย ไมหวังผลตอบแทน และ แบงปน ส่ิงของ ทรพั ยสิน ฯลฯ และชว ยแกปญ หาหรอื สรา งความสขุ ใหกับผอู ่ืน 8.2 เขารวมกิจกรรมที่เปนประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและสังคม พฤติกรรมที่งชี้ เชน ดูแลรักษา สาธารณสมบัติและส่ิงแวดลอมดวยความเต็มใจ เขารวมกิจกรรมท่ีเปนประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและสังคม และเขารวมกิจกรรมเพื่อแกปญหาหรือรวมสรางส่ิงที่ดีงามของสวนรวมตามสถานการณที่เกิดข้ึนดวยความ กระตือรอื รน

98 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู รายการอางองิ ภาษาไทย กรมวิชาการ. (2539). การประเมนิ ผลจากสภาพจรงิ (Authentic Assessment). กรงุ เทพฯ : กรมวชิ าการ กระทรวงศึกษาธกิ าร. วิเชยี ร อนิ ทรสมพันธ. (2559). เอกสารคําสอนการพฒั นาเคร่ืองมือวดั จิตพสิ ัย. กรงุ เทพฯ : มหาวิทยาลยั ราชภัฏบานสมเด็จเจาพระยา. ลว น สายยศ และอังคณา สายยศ. (2543). เทคนคิ การวดั ผลการเรยี นรู. กรงุ เทพฯ : สุวรี ยิ าสาสน. ภาษาอังกฤษ Hopkins, C.D. and Antes, R.L. (1990). Classroom Measurement and Evaluation. 3rd ed. Itasc, IL : F.E. Peacock.

บทท่ี 6 เครอ่ื งมือวดั พฤติกรรมการเรยี นรูดา นทักษะพิสัย เพชราวดี จงประดบั เกยี รต1ิ พฤติกรรมทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) เปนพฤติกรรมท่ีแสดงออกในลักษณะของ การกระทําโดยมีกลไกของกลามเน้ือกับกลไกของสมองทํางานประสานและกลมกลืนกันจนทําใหบุคคลแสดง พฤติกรรมออกมาไดอยางถกู ตอง คลองแคลว วองไว เปนอัตโนมัติ ตัวอยา งของพฤติกรรมทางการศึกษาทเี่ ปน พฤติกรรมดานทักษะพิสัย ไดแก วาดรูป ปน แกะสลัก รองเพลง ฟอนรํา วายน้ํา พฤติกรรมดานทักษะ พิสัยเปนพฤติกรรมท่ีสามารถสังเกตไดทั้งกระบวนการและผลงาน คําวากระบวนการ (Process) ในที่น้ี หมายถึง ข้ันตอนระหวางปฏิบัติงาน สวนคําวาผลงาน (Product) ในที่นี้ หมายถึง สิ่งท่ีไดจากกระบวนการ ปฏบิ ตั ิงาน การวดั พฤติกรรมดา นทกั ษะพสิ ัยตองดาํ เนนิ การวัดใหค รอบคลุมทง้ั กระบวนการและผลงาน เน้อื หา ในบทนี้ไดกลาวถึงความรูท่ัวไปทเ่ี ปนพ้นื ฐานในการสรา งเคร่ืองมือวดั พฤติกรรมดานทักษะพสิ ัย ไดแก ระดบั ขั้น ของพฤติกรรม ธรรมชาติ ลักษณะ และวิธีการที่ใชในการวัดพฤติกรรมทักษะพิสัย รวมถึงข้ันตอนการสราง เคร่อื งมือวัดพฤติกรรมดา นทกั ษะพิสัย ระดบั ขน้ั ของพฤติกรรมดา นทักษะพิสัย ซิมพสัน (Simpson) แบงพฤติกรรมดานทักษะพิสัยไว 7 ระดับ โดยที่การแสดงพฤติกรรม แตละ ระดับจะตอ งอาศัยพฤติกรรมระดบั ตํ่าทม่ี มี ากอน ดงั นี้ 1. การรับรู (Perception) เปนความสามารถในการรับรูที่มีตอ ส่ิงเรา โดยอาศยั ประสาทสมั ผัสตาง ๆ ของรา งกาย นับเปนพฤติกรรมพน้ื ฐานระดับแรกท่ีมีความจาํ เปนตอการปฏิบตั ิ 2. การเตรียมพรอมปฏิบัติ (Set) เปนการเตรียมความพรอมทางดานสมอง ดานรางกาย และดาน จิตใจกอนลงมือปฏิบัติ เชน มีความรูเกี่ยวกับขั้นตอนการปฏิบัติ สามารถวางตําแหนงของรางกายเพื่อ เตรยี มพรอมท่จี ะปฏบิ ตั ิ และ มีความรสู ึกที่ดตี อกจิ กรรมที่จะปฏิบัติ 3. การตอบสนองตามแนวทางท่ีกําหนด (Guided Response) เปนการแสดงการกระทํา เพ่ือตอบสนองส่ิงท่ีไดจากการรับรู นับเปนการเร่ิมตนของการแสดงพฤติกรรมทักษะพิสัยออกมาใหสังเกตได มี 2 ลกั ษณะ คือ การตอบสนองโดยการเลียนแบบ เชน ปฏิบัติตามคาํ บอก หรือ ปฏบิ ัติตามท่บี ุคคลอืน่ ทาํ ใหดู กบั การตอบสนองโดยการลองผิดลองถูก เชน ทดลองปฏบิ ัติหลาย ๆ วิธจี นพบวิธีทถ่ี กู ตองดวยตนเอง 4. การเกิดความสามารถแบบกลไก (Mechanism) เปนการปฏิบัติท่ีสามารถลงมือกระทํา ไดดวย ตนเองอยา งเช่อื มนั่ โดยไมตองมีแนวทางกาํ หนดใหแตยังไมเกิดความชํานาญ 5. การตอบสนองที่ซับซอน (Complex Overt Response) เปนการปฏิบัติที่กลไกของกลามเน้ือ กบั กลไกของสมองทํางานประสานกลมกลืนกนั อยา งดีจนกระท่ังสามารถปฏิบัตหิ รอื แสดงการกระทําออกมาได อยา งมั่นใจ ถูกตอ ง คลองแคลว และเปน อัตโนมัติ 1ผูช วยศาสตราจารยป ระจาํ สาขาวชิ าการประเมินผลและวจิ ยั ทางการศกึ ษา

100 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 6. การดัดแปลงใหเหมาะสม (Adaptation) เปนการประยุกตการปฏิบัติของตนใหเหมาะสมกับ สถานการณใ หมหรอื สถานการณทเ่ี ปน ปญ หา 7. การรเิ ร่ิม (Origination) เปนสรางสรรคการปฏิบตั ิแบบใหมท่ีไมเหมอื นใคร มีลกั ษณะเฉพาะเปน ของตนเองยากท่บี คุ คลทว่ั ไปจะเลยี นแบบได นับเปน พฤตกิ รรมทักษะพิสัยขั้นสงู สุด ธรรมชาติของการวดั พฤตกิ รรมดา นทกั ษะพสิ ยั กอนลงมือสรางเคร่ืองมือวัดผลการเรียนรูดานทักษะพิสัย ควรทําความเขาใจธรรมชาติของการวัด พฤตกิ รรมดานทักษะพิสัย ดังนี้ 1. พฤติกรรมทกั ษะพสิ ัยบางอยางตองวัดรายคนบางอยา งตองวัดรายกลุม พฤตกิ รรมทักษะพสิ ยั ที่ ตองวัดเปนรายคน ไดแ ก การคัดลายมอื การอานออกเสียง การวาดรูป การทํางานประดษิ ฐ การรองเพลง การวายนํ้า แตบางครั้งถาในช้ันเรียนมีจํานวนนักเรียนมากครอู าจไมมีเวลาพอท่จี ะสังเกตพฤตกิ รรมเปนรายคน ได หรือบางครั้งโรงเรียนมีวัสดุอปุ กรณ สถานที่ ไมเ พยี งพอที่จะใหนกั เรียนปฏบิ ัติเปนรายคนอาจจาํ เปนตองให ทําเปน กลุม เชน การประกอบอาหาร การทําแปลงปลูกพืชสวนครวั การทดลองวทิ ยาศาสตร แตมีพฤติกรรม ทักษะพิสัยบางอยางจําเปนตองวัดเปนรายกลุมเพราะปฏิบัติเด่ียวไมได ไดแก การรองประสานเสียง การบรรเลงดนตรีเปนวง การฟอนรําหมู การเลนกฬี าเปนทีม 2. พฤติกรรมทกั ษะพิสัยบางอยางตองปฏิบัติโดยการผลิตชนิ้ งานบางอยางตองแสดงกริยาทาทาง หรือเปลงเสียงออกมา พฤติกรรมทักษะพิสัยที่ตองผลิตชิ้นงานออกมาใหสังเกต ไดแก การวาดภาพ การประกอบอาหาร การตัดเส้ือ การประกอบช้ันวางของ สวนพฤติกรรมทักษะพิสยั ท่ีตองแสดงกริ ิยาทา ทาง หรือเปลงเสียงออกมาใหสังเกต ไดแก การรํา การเลนดนตรี การเตะตะกรอ การเลนวอลเลยบอล การอาน ออกเสยี ง การรอ งเพลง 3. พฤติกรรมทักษะพิสัยบางอยางสังเกตกระบวนการและผลงานแยกกันได แตบางอยางสังเกต กระบวนการและผลงานแยกจากกันไมได พฤติกรรมทักษะพิสัยท่ีสามารถสังเกตกระบวนการและผลงาน แยกกันได เชน การประกอบอาหาร มีกระบวนการระหวางปฏิบัติท่ีสามารถสังเกตได ไดแก การเตรียมวัสดุ อุปกรณ การปรุงอาหารตามลําดับขั้นตอน การระมัดระวังไมใหเกิดอุบัติเหตุระหวางปรุงอาหาร การเก็บวัสดุ อุปกรณเขาที่ เม่ือสิ้นสุดกระบวนการประกอบอาหารมีผลงานปรากฏเปนรูปธรรมใหสังเกตไดอยางชัดเจน ไดแ ก อาหารที่ปรงุ สาํ เร็จแลว แตพฤติกรรมทักษะพิสัยบางอยางไมสามารถสังเกตกระบวนการและผลงานแยก จากกันไดเพราะกระบวนการและผลงานเกิดขึ้นพรอม ๆ กันไปแลวเม่ือสิ้นสุดการปฏิบัติงานจึงไมมีผลงาน ปรากฏใหเ หน็ เปนรูปธรรม เชน การฟอ นราํ การรอ งเพลง การพูด การเตะฟุตบอล ลกั ษณะของการวดั พฤติกรรมดานทักษะพิสัย ตามท่ีไดกลาวไวในหัวขอธรรมชาติของพฤติกรรมทักษะพิสัยไวแลววา พฤติกรรมดานทักษะพิสัยเปน พฤตกิ รรมท่มี ีทง้ั กระบวนการและผลงาน จงึ แบง ลักษณะของการวดั พฤติกรรมดานทกั ษะพิสยั ได 3 ลกั ษณะ ดงั นี้ 1. วัดจากผลงานอยา งเดียว ใชใ นกรณีท่ีเมือ่ สน้ิ สดุ การปฏบิ ตั ิงานมีช้ินงานปรากฏใหเหน็ เปน รปู ธรรม แตไมตองการเนนความสําคัญของพฤติกรรมที่นักเรยี นแสดงออกระหวางข้ันตอนการปฏิบัติ เชน การวาดภาพ มีชิ้นงาน คือ รูปภาพท่ีนักเรียนวาด การคัดลายมือ มีชิ้นงาน คือ ลายมือของนักเรียนที่อยูในกระดาษ การวัด

การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 101 พฤติกรรมดานทักษะพิสัยจากผลงานอยางเดียวทําไดโดยการนําชิ้นงานท่ีนักเรียนทําเสร็จหลังจากสิ้นสุด กระบวนการปฏบิ ตั ิแลว มาสงั เกตวา มีคณุ ภาพอยา งไร แตก ารพจิ ารณาจากคุณภาพของชิ้นงานอยางเดียวโดยไม คํานึงถึงกระบวนการปฏิบัติ มีขอควรระวัง คือ ช้ินงานอาจไมใชผลงานของนักเรียนเอง เพราะนักเรียนอาจ นําไปใหเพื่อน หรือ ผูปกครองชวยทํา ดังนั้น หากครูตองการวัดพฤติกรรมทักษะพิสัยจากผลงานเพียงอยาง เดียวจะตองระมดั ระวังในเรือ่ งดงั กลาวดว ย 2. วัดกระบวนการและผลงานแยกจากกัน ใชในกรณีภาระงานท่ีมอบหมายใหปฏิบัติ มีข้ันตอนการปฏิบัติใหสังเกตไดอยางชัดเจน มีพฤติกรรมสําคัญ ๆ ในระหวางขั้นตอนการปฏิบัติที่ครูตองการ ตรวจสอบ และมีช้ินงานปรากฏเมื่อสิ้นสุดการปฏิบัติ เชน การประกอบอาหาร การปลูก พืชสวนครัว หรือ การทดลองทางวิทยาศาสตร เปนตน การวัดพฤติกรรมทักษะพิสัยจากกระบวนการและผลงานแยกจากกัน ทําไดโดยสังเกตขั้นตอนการปฏิบัติต้ังแตเริ่มตนปฏิบัติจนกระท่ังสิ้นสุดขั้นตอนการปฏิบัติกอน แลวจึงสังเกต คุณภาพของช้ินงานหลงั จากสิน้ สดุ ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั ิ 3. วดั กระบวนการและผลงานพรอม ๆ กนั ใชใ นกรณภี าระงานทคี่ รมู อบหมายใหน กั เรยี นปฏิบตั ิไม มีชิ้นงานปรากฏออกมาใหเห็นเปนรูปธรรมหลังจากการปฏิบัติสิ้นสุดลงแลว เชน การรองเพลง การฟอนรํา การเลนกีฬา การพดู หรอื การอานออกเสียง เปนตน การวัดกระบวนการและผลงานพรอ ม ๆ กนั จึงสงั เกต ไดแคในระหวางท่ีนักเรียนกําลังปฏิบัติตั้งแตเร่ิมตนจนกระท่ังส้ินสุดการปฏิบัติเทานั้น เพราะเม่ือสิ้นสุดการ ปฏิบตั จิ ะไมม รี องรอยหลักฐานใหค รสู ังเกต วิธกี ารวัดพฤตกิ รรมดานทกั ษะพิสัย การวัดพฤติกรรมดานทักษะพิสัยทําไดโดยใชวิธีการสังเกต (Observation) ซ่ึงเปนวิธีการวัดท่ีตอง อาศยั ประสาทสัมผัส การรบั รู และความสามารถในการแปลความหมายที่ดี เพื่อใหไดผ ลการวัดทเี่ ปนประโยชน ตอ การนาํ ไปใชปรบั ปรงุ แกไ ข สงเสรมิ และพฒั นาพฤตกิ รรมการเรยี นรูดานทกั ษะพิสัยของนกั เรยี น ส่งิ ที่จะชวย ใหผลการสังเกตพฤติกรรมดานทักษะพิสัยสามารถนําไปใชใหเกิดประโยชนตอผูเรียนไดอยางเที่ยงตรง คือ กําหนดจุดมุงหมายของการสังเกตใหชัดเจนกอนทําการสังเกต จากนน้ั ทําการศึกษาพฤตกิ รรมที่ตอ งการสังเกต ใหเขาใจพรอมทั้งกําหนดขอบเขตพฤติกรรมท่ีตองการวัดใหชัดเจนวามีพฤติกรรมลักษณะใดบางที่อยูใน ขอบเขตท่ีสมควรตองสังเกต แลวจึงสรางเครื่องมือวัดหรือแบบบันทึกผลการสังเกตใหพรอมกอนลงมือสังเกต เครื่องมือประกอบการสังเกตท่ีนิยมใชในการวัดพฤติกรรมดานทักษะพิสัย ไดแก แบบสังเกตชนิดแบบสํารวจ รายการ (Checklist) กบั แบบสงั เกตชนดิ มาตรประมาณคา (Rating Scale) แบบสังเกตชนิดแบบสํารวจรายการ (Checklist) เหมาะสําหรับใชประกอบการสังเกตพฤติกรรม ทักษะพ้ืนฐาน ทักษะการปฏิบัติท่ีมีลําดับข้ันตอนชัดเจน และผลการปฏิบัติงาน (ชูศรี วงศรตั นะ, 2545 : 28) ตัวเคร่ืองมือประกอบไปดวยรายการท่ีเก่ียวของกับพฤติกรรมหรือคุณลักษณะที่ตองการสังเกตผูสังเกตจะ พิจารณาแตละรายการที่กําหนดไวเพียงแค 2 กรณี เชน นักเรียนปฏิบัติหรือไมปฏิบัติ นักเรียนปฏิบัติผาน หรือไมผาน นักเรียนปฏิบัติถูกหรือผิด โดยไมสนใจระดับคุณภาพของการปฏิบัติในแตละรายการวาทําไดดี เพียงใด

102 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู สวนแบบสังเกตชนิดมาตรประมาณคา (Rating Scale) ตัวเคร่ืองมือประกอบไปดวยรายการที่ เกี่ยวของกับพฤติกรรมหรือคุณลักษณะท่ีตองการสังเกตเชนเดียวกันกับแบบสํารวจรายการ แตแตกตางกันท่ี แบบสังเกตชนิดมาตรประมาณคาสามารถระบุคุณภาพของพฤติกรรมหรือคุณภาพการปฏิบัติของนักเรียนได ดวยวามีคุณภาพดีหรือไมดีเพียงใด โดยอาจแบงระดับคุณภาพออกเปน 3 ระดับไปจนถึง 11 ระดับ ทั้งน้ี ขน้ึ อยูกบั ความละเอยี ดทผ่ี ปู ระเมนิ ตอ งการ ตวั อยางแบบสังเกตพฤติกรรมทกั ษะพิสัยชนดิ แบบสาํ รวจรายการ แบบสาํ รวจรายการสาํ หรับสงั เกตพฤตกิ รรมการเตะฟตุ บอลของนักเรียนช้นั ประถมศึกษาปท ่ี 5 คําช้ีแจง ใหครูสังเกตพฤติกรรมของนักเรียนตามรายการตอไปนี้ โดยขีดเคร่ืองหมาย  ลงในชองรายการท่ี นกั เรียนปฏบิ ัติผาน และขีดเครือ่ งหมาย  ลงในชองรายการท่นี ักเรียนปฏิบตั ไิ มผาน รายการ ครง้ั ท่ี 1 คร้งั ที่ 2 คร้ังที่ 3 รวม คะแนน ผาน ไมผ า น ผาน ไมผ า น ผาน ไมผา น 1 คะแนน 0 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน 1. การเตะลูก 2. การเดาะลกู 3. การหยดุ ลูก 4. การเล้ยี งลูก 5. การเลน เปนทีม รวมคะแนน  ตวั อยา งแบบสงั เกตพฤตกิ รรมทักษะพสิ ัยชนดิ มาตรประมาณคา  มาตรประมาณคา สาํ หรับสังเกตพฤตกิ รรมการนําเสนอรายงานกลมุ คาํ ชแ้ี จง จงขดี เครื่องหมาย  ลงในชองใหตรงกับระดบั คุณภาพของพฤตกิ รรมท่นี ักเรยี นปฏบิ ตั ิ รายการพฤตกิ รรม ผา นดี ระดับพฤตกิ รรม ไมผาน (2 คะแนน) (0 คะแนน) 1. ความถกู ตองของเนอ้ื หาท่ีนาํ เสนอ ผา นพอใช 2. ความชดั เจนของการนําเสนอ (1 คะแนน) 3. ความคลองแคลวในการนาํ เสนอ 4. ความรวมมอื ของสมาชิกในกลุม รวมคะแนน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 103 ขั้นตอนการสรางเครอื่ งมือวัดพฤติกรรมดานทกั ษะพสิ ัย การสรางเคร่ืองมือวัดพฤติกรรมดานทักษะพิสัยใหมีคุณภาพตองดําเนินการสรางอยางมีกระบวนการ หรอื มีลาํ ดับขัน้ ตอน ในหัวขอ น้ีนาํ เสนอข้นั ตอนการสรา ง 10 ขัน้ ตอน ดังนี้ กําหนดจุดประสงคการเรยี นรทู ต่ี องการวัดใหช ัดเจน ศึกษาเอกสารที่เกีย่ วของเพ่อื กาํ หนดขอบเขตหรอื นยิ ามพฤติกรรมทีต่ อ งการสงั เกต กําหนดภาระงานหรอื กิจกรรมที่จะมอบหมายใหนกั เรียนปฏบิ ตั ิ พจิ ารณาลักษณะของการวัดวาตองวดั จากผลงานอยา งเดยี ว วดั จากกระบวนการและผลงาน หรือวัดจากกระบวนการ กาํ หนดรายการหรือประเดน็ ท่จี ะสงั เกต กําหนดระดับคะแนนในแตละรายการ กําหนดเกณฑก ารใหคะแนนในแตล ะรายการ กาํ หนดเกณฑประเมนิ สาํ หรบั ตดั สินการผา นจดุ ประสงค สรางแบบฟอรม สําหรบั ประเมนิ ตรวจสอบคุณภาพของเครือ่ งมือ ในแตละขัน้ ตอนมีรายละเอยี ด ดังนี้ 1.กําหนดจุดประสงคการเรียนรูท่ีตองการวัดใหชัดเจน โดยจุดประสงคการเรียนรูท่ีกําหนดใน ขัน้ ตอนแรกนตี้ อ งเปนจดุ ประสงคก ารเรยี นรดู า นทักษะพสิ ัยทอี่ ยูในรปู ของจดุ ประสงคเ ชิงพฤติกรรม ตัวอยางจดุ ประสงคก ารเรียนรดู านทักษะพสิ ัยวิชาภาษาไทย “เลา เร่ืองส้นั ท่ไี ดจ ากการอานได” ตวั อยา งจุดประสงคการเรียนรูดานทกั ษะพิสยั วิชาศลิ ปศกึ ษา “สรางผลงานการปน ได”

104 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 2. ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของเพ่ือกําหนดขอบเขตหรือนิยามพฤติกรรมท่ีตองการสังเกต กอนสราง เครื่องมือวัดพฤติกรรมทักษะพิสัยตองทําการศึกษาเอกสารท่ีเก่ียวของ ไดแก หลักสูตร แผนการจัดการเรยี นรู หรือเอกสารอ่ืน ๆ ท่ีเก่ียวของกับเน้ือหาสาระในระดับชั้นท่ีตองการสรางเคร่ืองมือ เพ่ือกําหนดขอบเขตของ พฤติกรรมทจ่ี ะทาํ การวดั ไดอยา งชัดเจน ตัวอยา งการศกึ ษาเอกสารทเ่ี กยี่ วของกบั พฤติกรรม “เลาเรอ่ื งสนั้ จากการอาน” เพื่อกําหนดขอบเขตหรอื นิยามพฤติกรรมที่ตองการสงั เกต จากการศึกษาคําอธิบายรายวิชา สาระการเรียนรูวิชาภาษาไทย มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด และ แผนการจัดการเรียนรูตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพื้นฐานของนักเรียนช้ันประถมศึกษาปท่ื 3 สรุปไดวา “น.ร.ตองสามารถนําเรื่องที่ไดจากการฟงหรืออานมาถายทอดโดยการพูด แสดงนํ้าเสียง และแสดง ทาทาง ไดอยางถกู ตอ งตามเนือ้ หา ถูกตองตามหลกั การใชภ าษา และ คลองแคลว ” ตวั อยางการศกึ ษาเอกสารที่เก่ยี วของกับพฤติกรรม “สรา งผลงานการปน ” เพ่ือกําหนดขอบเขตหรือนิยามพฤตกิ รรมทตี่ อ งการสงั เกต จากการศึกษาคําอธบิ ายรายวิชา สาระการเรียนรูวิชาศิลปศึกษา มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วดั และ แผนการ จัดการเรียนรูตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปทื่ 1 สรุปไดวา “น.ร. ตองมี ทักษะพ้ืนฐานเก่ียวกับการใชวัสดุอุปกรณสรางงานทัศนศิลป สรางสรรคงานปนเพื่อถายทอด จินตนาการดวยการใชด นิ นา้ํ มนั หรือดินเหนียว อยา งมขี ้นั ตอนและมีความคิดสรา งสรรค” 3. กําหนดภาระงานหรือกิจกรรมที่จะมอบหมายใหนักเรียนปฏิบัติ โดยภาระงานหรือกิจกรรมท่ีให นักเรียนปฏิบัติจะตองครอบคลุมขอบเขตพฤติกรรมท่ีนิยามไวในข้ันที่ 2 ตองมีความยากงายเหมาะสมกับ ความสามารถของนักเรียน และตองเปนงานที่มีความสําคัญและสอดคลองกับสถานการณของชีวิตจริง อาจทํา เปนใบงานทมี่ รี ายละเอยี ดของคาํ สัง่ หรอื คําชีแ้ จงแจกใหกับนักเรยี น ตวั อยางการกําหนดภาระงานหรอื กิจกรรมที่จะมอบหมายใหน กั เรียนปฏิบัติ จดุ ประสงค “เลาเรือ่ งสัน้ จากการอานได” ภาระงานท่ีจะมอบหมายใหนักเรียนแสดงพฤติกรรมทักษะพิสัยในจุดประสงค เลาเรื่องสั้นจากการอานน้ี มีหลายงาน เชน ใหนกั เรยี นอา นขาวจากหนังสือพิมพแ ลวนํามาเลาหนาช้นั หรือ ใหนักเรียนอา นประวตั บิ ุคคล สําคัญจากแหลงความรูตาง ๆ แลวนํามาเลาหนาช้ัน หรือ ใหนักเรียนอานนิทานจากหองสมุดแลวนํามาเลา หนาชน้ั ในการวดั ผลครง้ั นีเ้ ลือกกําหนดภาระงาน “อานนทิ านจากหองสมดุ แลว นํามาเลา หนาชนั้ ” กาํ หนดภาระงานหรอื กิจกรรมที่จะมอบหมายใหนักเรยี นปฏบิ ตั ิ จดุ ประสงค “สรางผลงานการปน ได” ภาระงานท่ีจะมอบหมายใหนักเรียนแสดงพฤติกรรมทักษะพิสัยในจุดประสงคสรางผลงานการปนนี้ อาจให นกั เรยี นปน ดินน้าํ มัน หรือ ใหนักเรยี นปนดินเหนยี ว แตในการวัดผลครง้ั น้ีเลอื กภาระงาน “ปน ดนิ นํา้ มัน”

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 105 4. พิจารณาลักษณะของการวัดวาตองวัดจากผลงานอยางเดียว หรือวัดจากกระบวนการและ ผลงาน หรือจะวัดจากกระบวนการ ท้ังนี้ตองพิจารณาลักษณะของการวัดใหสอดคลองกับธรรมชาติของ การวดั ดว ย ตัวอยา งการพิจารณาลกั ษณะการวัด จดุ ประสงค “เลา เร่ืองสั้นจากการอา นได” วดั ผลระหวางปฏบิ ตั ิโดยสังเกตจาก “กระบวนการ” เพราะ เมื่อนักเรียนเลาเร่ืองส้ันจบจะไมมีรองรอยหลักฐานที่เปนช้ินงานใหครูสังเกตได จึงตองสังเกต กระบวนการปฏิบตั ใิ นระหวางท่นี ักเรียนกาํ ลังเลา เรือ่ งส้นั เทา นนั้ ตัวอยางการพจิ ารณาลักษณะการวัด จุดประสงค “สรา งผลงานการปน ได” วัดผลจาก “กระบวนการและผลงาน” เพราะ ครูสามารถสงั เกตพฤติกรรมไดทั้งในระหวา งท่ีนักเรยี นกําลงั ปน ดินน้ํามัน และเม่อื นกั เรียนปน ดิน นํ้ามนั เสร็จแลวครสู ามารถสงั เกตผลงานการปนดินนาํ้ มันของนกั เรียนไดด ว ย 5.กําหนดรายการหรือประเด็นที่จะสังเกต โดยวิเคราะหตัวบงช้ีของพฤติกรรมที่ตองการสังเกตให สอดคลองกับจุดประสงคการเรียนรู สอดคลองกับขอบเขตของพฤติกรรม สอดคลองกับภาระงาน และ สอดคลอ งกับลักษณะการวดั ที่กําหนดไว ตวั อยางการกําหนดรายการหรือประเด็นท่ีจะสังเกต จดุ ประสงค “เลาเรื่องสั้นจากการอา นได” รายการที่ใชในการสงั เกตกระบวนการเลา เรื่องส้นั รายการท่ี 1) ความถูกตอ งของเน้อื หา รายการท่ี 2) ความถูกตองของการใชภ าษา รายการที่ 3) ความเหมาะสมของนํา้ เสียง รายการที่ 4) ความเหมาะสมของทาทาง รายการท่ี 5) ความคลอ งแคลว ขณะเลา เร่อื ง

106 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู ตัวอยางการกาํ หนดรายการหรอื ประเดน็ ท่ีจะสังเกต จุดประสงค “สรางผลงานการปนได” รายการท่ีใชในการสังเกตกระบวนการปน รายการที่ 1) การเตรียมวสั ดุอุปกรณการปน รายการที่ 2) การใชว สั ดอุ ปุ กรณก ารปน รายการที่ 3) การปฏิบัติตามขน้ั ตอนการปน รายการที่ 4) การใชเ วลาในการปน รายการท่ี 5) การเก็บอุปกรณก ารปน รายการท่ีใชใ นการสงั เกตผลงานปน รายการที่ 1) ผลงานปน สอดคลองกบั คาํ สั่ง รายการที่ 2) ความประณตี ของผลงาน รายการที่ 3) ความคิดสรา งสรรค 6. กําหนดระดับคะแนนในแตละรายการ โดยพิจารณาอยางรอบคอบวาควรตรวจสอบ ในแตละรายการวานักเรียนปฏิบัติไดถกู ตองหรือไมถูกตองเทา น้ัน หรอื ควรตรวจสอบวานกั เรียนปฏิบัตไิ ดอ ยา งมี คณุ ภาพเพยี งใด ถาตองการตรวจสอบวานักเรียนปฏิบัติไดถูกตองหรือไมถูกตองเทานั้นก็กาํ หนดระดับคะแนน เพียงแค 2 ระดับ คือ 0 กับ 1 ซึ่งเปนลักษณะของแบบสํารวจรายการ แตถาตองการตรวจสอบระดับคุณภาพ ดวยใหกําหนดระดับคะแนนแบบมาตรประมาณคา อาจใหคะแนน 3 ระดับ เชน 0 1 2 หรือมากกวา 3 ระดับก็ได อยางไรก็ตามเพ่ือความสะดวกในการกําหนดเกณฑการประเมินสําหรับตัดสินการผานจุดประสงค ควรใหคะแนนต่าํ สุดเปน 0 คะแนน ตัวอยางการกําหนดระดับคะแนนในแตล ะรายการ จดุ ประสงค “เลา เร่อื งส้นั จากการอานได” กาํ หนดระดบั คะแนน 2 ระดับ ให 1 คะแนน เม่อื ปฏบิ ัตผิ า นเกณฑท ก่ี าํ หนด ให 0 คะแนน เมื่อ ปฏบิ ัติไมผานเกณฑท ่กี าํ หนด ตวั อยา งการกําหนดระดบั คะแนนในแตล ะรายการ จดุ ประสงค “สรา งสรรคผ ลงานการปน ได” กาํ หนดระดบั คะแนน 3 ระดับ ให 2 คะแนน เมือ่ ปฏิบตั ผิ า นเกณฑระดับดี ให 1 คะแนน เม่อื ปฏบิ ัตผิ านเกณฑระดบั พอใช ให 0 คะแนน เม่ือ ปฏิบตั ิไมผ า นเกณฑ

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 107 7. กําหนดเกณ ฑการใหคะแนนในแตละรายการ (Rubric Score) โดยเขียนบรรยาย ความสามารถในการปฏิบัตขิ องผเู รยี นในแตล ะระดบั คะแนน เพื่อใหม ีมาตรฐานในการใหคะแนน ตวั อยางการกําหนดเกณฑก ารใหคะแนนในแตล ะรายการ จดุ ประสงค “เลา เรื่องสั้นจากการอา นได” รายการที่ 1) ความถกู ตอ งของเน้ือหา ให 1 คะแนน เมื่อ เลาเรือ่ งตรงกับเนอื้ หาของตน ฉบบั ให 0 คะแนน เมอ่ื เลาเร่ืองไมตรงกบั เน้อื หาของตนฉบับ รายการที่ 2) ความถกู ตอ งของการใชภาษา ให 1 คะแนน เมื่อ ออกเสียงคาํ ควบกลา้ํ ร ล ผิดไมเ กิน 2 คํา ให 0 คะแนน เม่อื ออกเสียงคําควบกล้าํ ร ล ผิด 2 คําขนึ้ ไป รายการท่ี 3) ความเหมาะสมของน้าํ เสียง ให 1 คะแนน เมอ่ื นํ้าเสยี งแสดงอารมณส อดคลองกบั เหตุการณใ นเรือ่ ง ให 0 คะแนน เมอ่ื นาํ้ เสยี งแสดงอารมณไ มส อดคลองกบั เหตุการณใ นเร่อื ง รายการท่ี 4) ความเหมาะสมของทา ทาง ให 1 คะแนน เมื่อ แสดงทา ทางสอดคลองกบั เหตกุ ารณในเรื่อง ให 0 คะแนน เมอ่ื ไมแ สดงทาทาง หรือแสดงไมสอดคลองกบั เหตกุ ารณในเรอื่ ง รายการท่ี 5) ความคลอ งแคลวขณะเลาเร่ือง ให 1 คะแนน เมื่อ เลาเรอ่ื งไดเ องจนจบโดยไมต องอาน ให 0 คะแนน เมือ่ เลา เร่ืองโดยตองอา นหรอื เลา เร่อื งไมจ บ

108 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู ตวั อยา งการกําหนดเกณฑก ารใหค ะแนนในแตล ะรายการ จุดประสงค “สรางสรรคผลงานการปน ได” เกณฑการใหค ะแนนกระบวนการ รายการที่ 1) การเตรยี มวสั ดุอปุ กรณการปน ให 2 คะแนน เมอื่ เตรียมวัสดอุ ปุ กรณครบ 4 ชิน้ ดังนี้ 1. ดนิ นา้ํ มัน 2. กระดาษรองปน 3. อุปกรณค ลึงดนิ น้ํามนั 4. ไมปลายแหลมสาํ หรับวาดลาย ให 1 คะแนน เมื่อ นําอปุ กรณม าไมครบ 4 ชิน้ แตนาํ ดนิ นํา้ มันมา ให 0 คะแนน เม่ือ ไมไดนาํ ดนิ น้ํามนั มา รายการที่ 2) การใชว สั ดุอปุ กรณก ารปน ให 2 คะแนน เม่ือ ใชว สั ดอุ ุปกรณถกู ตอง 4 ขอ ดงั น้ี 1. คลงึ ดนิ นา้ํ มนั โดยใชอปุ กรณค ลงึ ดินนํ้ามัน 2. คลงึ บนแผนรองปน 3. ปนดินนา้ํ มนั บนแผนรองปน 4. วาดลวดลายโดยใชไ มแหลม ให 1 คะแนน เม่ือ ใชวัสดอุ ปุ กรณถูกตอ ง 3 ขอ ให 0 คะแนน เม่ือ ใชว สั ดุอุปกรณถูกตองนอยกวา 3 ขอ รายการที่ 3) การปฏิบตั ิตามขน้ั ตอนการปน ให 2 คะแนน เม่ือ ปฏิบัติ 3 ขัน้ ตอนตอ เนอ่ื งกันตามลาํ ดับ ดังน้ี 1. ออกแบบผลงานกอ นปน 2. ลงมอื ปนดินน้ํามัน 3. ตรวจสอบปรับปรงุ ผลงานการปน ให 1 คะแนน เม่ือ ปฏบิ ัติข้ันที่ 1 และขั้นที่ 2 ตอ เนอ่ื งกนั ตามลาํ ดับ ให 0 คะแนน เมื่อ ไมปฏิบัตขิ ้ันท่ี 1 ขั้นท่ี 2 ขัน้ ที่ 3 ตอเน่อื งกันตามลําดับ รายการที่ 4) การใชเวลาในการปน ให 2 คะแนน เมื่อ ใชเวลาในการปน ไมเกิน 40 นาที ให 1 คะแนน เมื่อ ใชเวลาในการปน 40 – 50 นาที ให 0 คะแนน เมื่อ ใชเ วลาในการปนเกนิ 50 นาที รายการท่ี 5) การเก็บอปุ กรณก ารปน ให 2 คะแนน เม่ือ เก็บอปุ กรณเ ขา ท่คี รบทุกช้ินเมอ่ื ปฏบิ ตั งิ านเสร็จ ให 1 คะแนน เม่ือ เก็บอปุ กรณเ ขาทีแ่ ตไ มครบทกุ ชนิ้ เม่ือปฏิบตั งิ านเสร็จ ให 0 คะแนน เม่ือ ไมเ ก็บอปุ กรณเขาทีท่ ุกช้นิ หลงั ปฏบิ ตั งิ านเสร็จ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 109 ตวั อยา งการกําหนดเกณฑก ารใหค ะแนนในแตละรายการ จดุ ประสงค “สรางสรรคผลงานการปนได” เกณฑก ารใหค ะแนนผลงาน รายการท่ี 1) ผลงานปน สอดคลองกับคาํ สั่ง ให 2 คะแนน เมื่อ ผลงานปน สอดคลอ งกบั คําสั่งครบ 2 ขอ ดงั นี้ 1. ปนสิง่ ประดิษฐย คุ Thailand 4.0 2. ตัง้ ชื่อสอดคลอ งกับผลงาน ให 1 คะแนน เม่ือ ผลงานปน สอดคลองกบั คําส่ัง 1 ขอ ให 0 คะแนน เมื่อ ผลงานปน ไมส อดคลอ งกบั คาํ สงั่ ทงั้ 2 ขอ รายการท่ี 2) ความประณีตของผลงาน ให 2 คะแนน เม่ือ ผลงานปน มีลักษณะครบ 2 ขอ ดงั นี้ 1. ผิวดนิ นาํ้ มนั เรยี บ ไมข รุขระ 2. ชว งรอยตอระหวา งสีดนิ น้ํามันไมเ ลอะเทอะ ให 1 คะแนน เม่ือ ผลงานปนมีลกั ษณะ 1 ขอ ให 0 คะแนน เม่ือ ผลงานปนไมม ีลกั ษณะทงั้ 2 ขอ รายการที่ 3) ความคดิ สรางสรรค ให 2 คะแนน เมอ่ื ผลงานปน มลี ักษณะครบ 2 ขอ ดงั น้ี 1. มีความแปลกใหมต างจากส่งิ ทเ่ี คยมอี ยูเดมิ 2. มแี นวคิดทส่ี ามารถนําไปใชประโยชนได ให 1 คะแนน เม่ือ ผลงานปนมีลกั ษณะ 1 ขอ ให 0 คะแนน เมื่อ ผลงานปนไมม ีลักษณะทัง้ 2 ขอ 8. กําหนดเกณฑประเมินสําหรับตัดสินการผานจุดประสงค โดยอาจกําหนด เพียง 2 ระดับ เชน ผา น ไมผา น หรอื อาจกาํ หนดมากกวา 2 ระดับ ก็ได เชน ผา นระดบั ดี ผา นระดับพอใช และไมผ าน ตัวอยางการกาํ หนดเกณฑป ระเมนิ สําหรับตัดสินการผา นจดุ ประสงค จุดประสงค “เลาเร่ืองส้นั จากการอานได” คะแนนเต็ม 5 คะแนน นักเรียนที่ไดค ะแนน 3 – 5 คะแนน ผา นการประเมนิ นกั เรียนทีไ่ ดค ะแนน 0 – 2 คะแนน ไมผา นการประเมิน

110 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู ตัวอยางการกาํ หนดเกณฑป ระเมินสาํ หรบั ตดั สินการผา นจดุ ประสงค จดุ ประสงค “สรา งสรรคผลงานการปน ได” คะแนนเต็ม 16 คะแนน นักเรียนที่ไดคะแนน 13 – 16 คะแนน ผา นการประเมนิ ระดับดี นักเรียนทไ่ี ดค ะแนน 9 – 12 คะแนน ผา นการประเมินระดบั พอใช นกั เรียนทไ่ี ดคะแนน 0 – 2 คะแนน ไมผ า นการประเมิน 9. สรางแบบฟอรมสําหรับประเมิน โดยนําส่ิงที่ไดจากข้ันที่ 1 ถึงข้ันที่ 8 มาสรางเปนแบบฟอรม สาํ หรับประเมนิ แลวเขียนคาํ ชแ้ี จงในการใชแ บบประเมินใหชัดเจน ตวั อยา งแบบประเมินสาํ หรับสงั เกตพฤติกรรมทักษะพสิ ยั จุดประสงค “เลาเรื่องสน้ั จากการอานได” คําชี้แจง ใหครสู งั เกตนกั เรยี นขณะเลา นิทานตามรายการพฤติกรรมและเกณฑการใหคะแนน ทีก่ ําหนดในแบบประเมินแลวเขียนคะแนนลงในชองคะแนนท่ีได ชอื่ นกั เรียน................................... นามสกลุ ......................................เลขที่ ............. รายการพฤตกิ รรม ผาน (1 คะแนน) ไมผ า น (0 คะแนน) คะแนนท่ี 1. ความถูกตองของเนอื้ หา ได 2. ความถูกตองของการใชภ าษา เลาเรื่องตรงกบั เนอ้ื หา เลา เรื่องไมตรงกบั 3. ความเหมาะสมของนา้ํ เสียง ของตน ฉบบั เน้อื หาของตนฉบบั ออกเสยี งคาํ ควบกลาํ้ ออกเสยี งคาํ ควบกลา้ํ 4. ความเหมาะสมของทาทาง ร ล ผดิ ไมเกิน 2 คํา ร ล ผดิ 2 คําข้ึนไป 5. ความคลอ งแคลวขณะเลาเร่ือง นํ้าเสียงแสดงอารมณ น้าํ เสียงแสดงอารมณ สอดคลอ งกบั ไมสอดคลอ งกับ เหตุการณใ นเรอื่ ง เหตกุ ารณใ นเรอื่ ง แสดงทาทาง ไมแ สดงทาทาง หรอื สอดคลอ งกับ แสดงไมสอดคลอ งกบั เหตุการณใ นเร่ือง เหตกุ ารณใ นเรอื่ ง เลาเรอ่ื งไดเองจนจบ เลา เรือ่ งโดยตอ งอา น โดยไมตอ งอาน หรือเลาเร่ืองไมจ บ คะแนนรวม

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 111 ผลการประเมิน  ผานการประเมิน เมื่อ ไดคะแนนรวม 3 – 5 คะแนน  ไมผ านการประเมนิ เมอ่ื ไดคะแนนรวม 0 – 2 คะแนน ความคดิ เห็นเพิ่มเติม..................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ผูส ังเกต............................................................ วนั ที่สงั เกต...... /............ /........... ตวั อยา งแบบประเมนิ สําหรับสงั เกตพฤตกิ รรมทกั ษะพสิ ยั จุดประสงค “สรางสรรคผลงานการปน ได” คําชีแ้ จง ใหครูสังเกตกระบวนการปน ดนิ นํ้ามันและสงั เกตผลงานปน ของนักเรียนตามเกณฑ การใหคะแนนท่กี ําหนดใหในแบบประเมนิ แลว เขียนคะแนนลงในชองคะแนนทไี่ ด ช่อื นักเรียน................................... นามสกุล......................................เลขที่ ............. กระบวนการปน 2 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน คะแนน ไมน ําดินน้าํ มนั ทีไ่ ด นําอุปกรณม า มา 1) การเตรียมวสั ดุอุปกรณก ารปน นาํ อปุ กรณม า ไมค รบ 4 ช้นิ แตนาํ ดิน ใชว ัสดุอปุ กรณ 1. ดินนาํ้ มัน ครบ 4 ชนิ้ นํ้ามนั มา ถกู ตอ งนอยกวา 3 ขอ 2. กระดาษรองปน ใชว ัสดุ อุปกรณ ไมป ฏิบัตขิ ้นั ท่ี 1 3. อปุ กรณคลงึ ดนิ นาํ้ มัน ถกู ตอ ง 3 ขอ ขัน้ ท่ี 2 และขั้น ที่ 3 ตอเนื่องกัน 4. ไมปลายแหลมสาํ หรับวาดลาย ปฏบิ ัตขิ ้นั ที่ 1 ตามลาํ ดับ และขัน้ ที่ 2 2) การใชว ัสดุอุปกรณก ารปน ใชว ัสดุ ตอ เนอ่ื งกัน ตามลําดับ 1. คลึงดนิ นาํ้ มนั โดยใชอปุ กรณค ลงึ อปุ กรณ 2. คลงึ บนแผน รองปน ถกู ตอ ง 4 ขอ 3. ปนดินนํ้ามนั บนแผน รองปน 4. วาดลวดลายโดยใชไมแหลม 3) การปฏิบตั ิตามขั้นตอนการปน ปฏิบัติข้ันท่ี 1 1. ออกแบบผลงานกอนปน ขน้ั ท่ี 2 และ 2. ลงมือปน ดนิ นาํ้ มนั ข้นั ท่ี 3 3. ตรวจสอบปรบั ปรุงผลงาน ตอเนื่อง กัน ตามลาํ ดับ

112 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 4) การใชเ วลาในการปน ใชเวลาปน ใชเ วลาปน ใชเวลาปน เวลาในการปน 40 นาที ไมเกิน40นาที 40 – 50 นาที เกนิ 50 นาที เก็บอุปกรณ 5) การเกบ็ อปุ กรณก ารปน ครบทุกชิน้ เกบ็ อุปกรณ ไมเ กบ็ อปุ กรณ เกบ็ อปุ กรณค รบทุกช้ินหลงั หลังปฏิบตั ิ ไมค รบทุกช้ิน ทกุ ชิน้ หลงั หลงั ปฏบิ ตั ิ ปฏบิ ตั ิ ปฏิบัติ 2 คะแนน คะแนนกระบวนการ ผลงานปน ผลงานปน สอดคลอ ง 1 คะแนน 0 คะแนน คะแนน 1) ผลงานปน สอดคลอ งกับคําสัง กบั คําสั่ง 2 ขอ ท่ีได 1. ปน สงิ่ ประดิษฐย คุ Thailand ผลงานปน ผลงานปน ไม 4.0 สอดคลอ ง สอดคลอ งกบั 2. ตง้ั ชอื่ สอดคลองกับผลงาน กบั คาํ ส่งั 1 ขอ คําสง่ั ท้ัง 2 ขอ 2) ความประณตี ของผลงาน ผลงานปนมี ผลงานปนมี ผลงานปนไมมี 1. ผิวดินนํ้ามนั เรียบ ไมขรุขระ ลักษณะ 2 ขอ ลกั ษณะ 1 ขอ ลักษณะท้งั 2 ขอ 2. ชวงรอยตอระหวางสีดิน ผลงานปนมี ผลงานปน มี ผลงานปนไมมี นาํ้ มนั ไมเ ลอะเทอะ ลักษณะ 2 ขอ ลักษณะ 1 ขอ ลกั ษณะทั้ง 2 ขอ 3) ความคิดสรา งสรรค คะแนนผลงาน 1. ผลงานแปลกใหมตา งจากสิง่ ที่ คะแนนผลงาน + คะแนนกระบวนการ เคยมีอยูเดมิ 2. แนวคดิ ของผลงานสามารถ นาํ ไปใชป ระโยชนไดจรงิ ผลการประเมนิ กระบวนการ เมื่อ ไดคะแนนรวม 8 – 10 คะแนน เมอื่ ไดคะแนนรวม 5 – 7 คะแนน  ผา นการประเมนิ ระดับดี เมื่อ ไดคะแนนรวม 0 – 4 คะแนน  ผา นการประเมินระดับพอใช เม่ือ ไดคะแนนรวม 5 – 6 คะแนน  ไมผา นการประเมิน เมื่อ ไดคะแนนรวม 3 – 4 คะแนน เม่ือ ไดคะแนนรวม 0 – 2 คะแนน ผลการประเมินผลงาน  ผานการประเมินระดับดี  ผา นการประเมินระดับพอใช  ไมผา นการประเมนิ

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 113 ผลการประเมินกระบวนการและผลงาน  ผา นการประเมนิ ระดบั ดี เมื่อ ไดคะแนนรวม 12 – 16 คะแนน  ผา นการประเมนิ ระดบั พอใช เม่อื ไดคะแนนรวม 8 – 11 คะแนน  ไมผานการประเมิน เมื่อ ไดคะแนนรวม 0 – 7 คะแนน ความคิดเห็นเพิ่มเติม..................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ผสู ังเกต............................................................ วนั ทส่ี ังเกต...... /............ /........... 10. ตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ การตรวจสอบคุณภาพเคร่ืองมือเปนขั้นตอนสําคัญของการ สรางเคร่ืองมือวัดพฤติกรรมดานทักษะพิสัยเพราะจะชว ยใหม่ันใจไดวารายการและเกณฑการใหคะแนนทอ่ี ยูใน เคร่ืองมือมีความเท่ียงตรงและมีความเช่ือม่ันสามารถนําไปวดั พฤติกรรมการเรียนรูดานทักษะพิสัยของนักเรียน ไดอยางแมน ยาํ โดยมวี ิธกี ารตรวจสอบคณุ ภาพเครอ่ื งมือ ดงั นี้ 1) การตรวจสอบคุณภาพดานความเที่ยงตรงหรือความตรง (Validity) การตรวจสอบ คณุ ภาพดานความเท่ยี งตรงของเครอ่ื งมอื วัดพฤติกรรมดานทกั ษะพิสยั ทาํ ไดโ ดยการนําเคร่ืองมอื ทส่ี รางข้นึ ไปให ผูเ ช่ียวชาญที่ไดร ับการยอมรับวามีความรคู วามสามารถและประสบการณเกย่ี วของกับงานหรือทักษะท่ีตองการ วัดอยางนอย 3 คน พิจารณาวารายการปฏิบัติและเกณฑการใหคะแนนสอดคลองกับจุดประสงคการเรียนรู หรือไม แลวนําคะแนนท่ีไดจากการพิจารณาของผูเช่ียวชาญทุกคนมาวิเคราะหคาดัชนีความสอดคลอง (Index of Consistency) IOC ถาพบวาคา IOC  0.50 – 1.00 แสดงวา ส่ิงท่ีใหพิจารณาสอดคลองกัน แตถาคา IOC < 0.50 แสดงวา สิง่ ทีใ่ หพิจารณาไมส อดคลองกนั ตอ งปรบั ปรงุ แกไข 2) การตรวจสอบคุณภาพดานความเช่ือม่ันหรือความเท่ียง (Reliability) เคร่ืองมือวัด พฤติกรรมทักษะพิสัย ตองตรวจสอบความเช่ือม่ัน 2 ชนิด คือ ความเชื่อม่ันของผูสังเกต และความเช่ือม่ันของ ตัวเครอ่ื งมือ การตรวจสอบความเชื่อมั่นของผูสังเกต ทําไดโดยพิจารณาความสอดคลองของ ผลการ สังเกตจากผูสังเกตมากกวาหน่ึงคน ถาพบวาผลการสังเกตของผูสังเกตมากกวาหนึ่งคนมีความสอดคลองกัน แสดงวามีความเช่ือม่ันของผูสังเกต อาจใหผูสังเกตสองคนสังเกตนักเรียนกลุมเดียวกันโดยใชเคร่ืองมือท่ีสราง ขึน้ แลวนําคะแนนของผสู ังเกตท้ังสองคนมาวิเคราะหโดยใชสูตรสมั ประสิทธิ์สัมพันธของเพียรสัน คาท่ีคํานวณ ไดควรอยูในระดับสูงมาก หรือ มีคาตั้งแต 0.90 ข้ึนไป จึงจะยอมรับวามีความเชื่อม่ันของผูสังเกตในระดับที่ นําไปใชได การตรวจสอบความเชื่อมั่นของเคร่ืองมือ ทําไดโดยพิจารณาความสอดคลองจากผลของ การสังเกตซ้ําของผูสังเกตคนเดิม ถาพบวาผลการสังเกตซํ้าของผูสังเกตคนเดิมมีความสอดคลองกัน แสดงวา

114 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู เครื่องมือน้ันใหผลการวัดพฤติกรรมคงที่ อาจใหผูสังเกตคนเดิมสังเกตนักเรียนกลุมเดียวกันซํ้าสองคร้ังแลวนํา คะแนนของผูสังเกตทั้งสองคนมาวิเคราะหโดยใชสูตรสัมประสิทธิ์สัมพันธของเพียรสัน หรืออาจใชวิธีการ วิเคราะหความสอดคลองภายในของคะแนนจากการสังเกต 1 ครั้ง โดยใชสูตรคูเดอรริชารดสัน หรือ วิธี สัมประสิทธ์ิแอลฟา คาท่ีคํานวณไดควรอยูในระดับสูง หรือ มีคาต้ังแต 0.70 ข้ึนไป จึงยอมรับไดวามีความ เชือ่ มัน่ ของเครอื่ งมือในระดับทนี่ ําไปใชได (Strauss, Sherman, & Spreen อางถงึ ใน Satter , 2006 : 13) พฤติกรรมทักษะพิสัยเปนพฤติกรรมที่แสดงออกดวยการกระทําโดยมีกลไกของกลามเน้ือกับกลไก ของสมองทํางานประสานและกลมกลืนกันจนทําใหบุคคลแสดงพฤติกรรมออกมาอยางถูกตอง คลองแคลว วอ งไว เปนอัตโนมัติ สามารถสังเกตไดทง้ั กระบวนการปฏบิ ัติและผลงานที่ไดจาการปฏบิ ัติ กอนสรางเครอ่ื งมือ ตองทําความเขาใจระดับข้นั ของการเกดิ พฤตกิ รรม ธรรมชาตขิ องพฤติกรรม ลกั ษณะของพฤตกิ รรม และวิธีทใ่ี ช ในการวัดพฤติกรรมดานทกั ษะพสิ ัย เม่ือเขาใจพฤตกิ รรมทกั ษะพสิ ัยอยางชัดเจนแลว จึงลงมือสรางเครอ่ื งมือวัด ในบทนี้ไดนําเสนอข้ันตอนการสรางเครื่องมือวัดพฤติกรรมทักษะพิสัยไว 10 ขั้นตอน เริ่มตนจากกําหนด จุดประสงคการเรียนรูท่ีตองการวัดใหชัดเจน ศึกษาเอกสารท่ีเก่ียวของเพ่ือกําหนดขอบเขตหรือนิยาม พฤติกรรมที่ตองการสงั เกต กําหนดภาระงานหรอื กิจกรรมที่จะมอบหมายใหนักเรยี นปฏิบัติ พิจารณาลักษณะ ของการวัดวาตองวัดจากผลงานอยางเดียว วัดจากกระบวนการและผลงานหรือวัดจากกระบวนการ กําหนด รายการหรอื ประเด็นท่จี ะสังเกต กําหนดระดับคะแนนในแตละรายการ กําหนดเกณฑการใหคะแนนในแตละ รายการ กําหนดเกณฑประเมินสําหรับตัดสินการผานจุดประสงค สรางแบบฟอรมสําหรับประเมิน และ ตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ โดยท่ีเครื่องมือวัดพฤติกรรมทักษะพิสัยที่สรางขึ้นเพ่ือนําไปใชวัดผล การเรียนรูของนักเรียนตองมีคาดัชนีความสอดคลองที่ยืนยันคุณภาพดานความเที่ยงตรงไมตํ่ากวา 0.50 มีคา ความเชื่อม่ันของผูสังเกตอยูในระดับสูงมากหรือไมต่ํากวา 0.90 และมีคาความเช่ือม่ันของเครื่องมืออยูใน ระดับสูงหรอื ไมต า่ํ กวา 0.70 *******************

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 115 กิจกรรมทายบท คาํ ช้แี จง จงตอบคําถามและทาํ แบบฝกหดั ดังตอ ไปนี้ 1. จงยกตัวอยางพฤติกรรมทส่ี อดคลอ งกบั ธรรมชาตขิ องการวัดทักษะพสิ ยั อย่างละ 5 พฤติกรรม 1.1 พฤตกิ รรมทักษะพิสัยท่ตี อ งวัดรายคน 1.2 พฤตกิ รรมทักษะพสิ ัยที่ตอ งวัดเปน กลุม 1.3 พฤติกรรมทกั ษะพสิ ยั ท่นี กั เรยี นตองผลิตชนิ้ งาน 1.4 พฤติกรรมทกั ษะพิสยั ท่ีนักเรียนตอ งแสดงทา ทางหรือเปลงเสยี ง 2. จงยกตัวอยางพฤตกิ รรมทส่ี อดคลอ งลักษณะของการวัดทกั ษะพสิ ยั อยา่ งละ 5 พฤตกิ รรม 2.1 พฤตกิ รรมทักษะพสิ ยั ที่วดั จากผลงานอยางเดียว 2.2 พฤตกิ รรมทกั ษะพสิ ยั ที่วดั กระบวนการและผลงานแยกจากกนั 2.3 พฤตกิ รรมทกั ษะพสิ ัยท่ีวดั กระบวนการและผลงานพรอม ๆ กัน 3. จงพิจารณาสถานการณตอไปนี้วา ควรเลือกวิธีการวัดผลแบบใดระหวาง การสังเกตโดยใชแบบสํารวจ รายการ กับ การสงั เกตโดยใชม าตรประมาณคา 3.1 ตองการตรวจสอบวา นกั เรยี นอา นคาํ ควบกลํ้าถกู หรอื ผิด 3.2 ตองการตรวจสอบวางานประดษิ ฐข องนักเรยี นมีคณุ ภาพระดบั ใด 3.3 ตองการตรวจสอบวานักเรยี นปรงุ อาหารถกู ตองตามขนั้ ตอนหรือไม 3.4 ตองการตรวจสอบวา นักเรยี นมีหรือไมมที กั ษะการเลนวอลเลย บ อลพ้ืนฐาน 3.5 ตองการตรวจสอบวา นกั เรยี นรองเพลงไดดีมากหรือนอยเพียงใด 4. จงสรา งเคร่ืองมือวัดผลการเรียนรดู า นทกั ษะพสิ ยั 1 ฉบับตามขนั้ ตอนการสรา งเครือ่ งมือ

116 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู รายการอางอิง ภาษาไทย เพ ชราวดี จงป ระดับ เกียรติ (2561). การพั ฒ นาเคร่ืองมื อวัดทั กษ ะพิ สัย. กรุงเท พ ฯ : คณ ะ ครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏบา นสมเดจ็ เจา พระยา ชูศรี วงศร ตั นะ. (2545). แบบตรวจสอบรายการ. ใน สารานกุ รมศึกษาศาสตรเ ฉลมิ พระเกยี รตสิ มเด็จพระนาง เจา สิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ในมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ. (หนา 28 – 32) กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ. สุวิมล วองวาณิช.(2535). วิธีตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือวัดผลดานทักษพิสัย. ใน บูชิตา รัตนไธสง (บก.) เอกสารการสอนชุดวิชาการพัฒนาแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน. (หนา 540 – 552). นนทบรุ ี : สํานกั พิมพมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช. ภาษาองั กฤษ Strauss, E., Sherman, E. M. S. , & Spreen, O. (2006). A compendium of neuropsychological tests : Administration , norms snd commentary ( 3rd ed. ) . New York : Oxford University Press.

บทที่ 7 การประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจรงิ และการประเมินภาคปฏิบัติ ทวีศกั ด์ิ จงประดบั เกยี รติ1 ห ลั ก สู ต รแ ก น ก ล างก ารศึ ก ษ าขั้ น พ้ื น ฐาน พุ ท ธศั ก ราช 25 51 เป น ห ลั ก สู ต ร ที่มุงพัฒ นาผูเรียนใหเปนมนุษยท่ีมีความสมดุลยทั้งดานรางกาย ความรู คุณธรรม มีจิตสํานึกใน ความเปนพลเมืองไทยและเปนพลโลก ยึดม่ันในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยเปน ประมุขมีความรูและทักษะพ้ืนฐานรวมทั้งเจตคติที่จําเปนตอการศึกษา ตอการประกอบอาชีพและการศึกษา ตลอดชีวิตโดยมุงเนนผูเรียนเปนสําคัญบนพ้ืนฐานความเชื่อวาทุกคนสามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองไดเต็ม ศักยภาพ (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551 : 4) การจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ีมุงใหผูเรียนเกิดคุณลักษณะตาม เปาหมายของหลักสูตรขางตน จําเปนตองเปดโอกาสใหผูเรียนไดเรียนรูและลงมือปฏิบัติดวยตนเองใน สถานการณที่สอดคลองกับชีวิติจริงควบคูไปกับการสอดแทรกคุณลักษณะอันพึงประสงคแลวทําการวัดผล ประเมินผลการเรียนรูเนนการปฏิบัติเพ่ือใหไดขอมูลเชิงประจักษที่สะทอนลักษณะแทจริงของผูเรียนวามี พฤติกรรมตามเปาหมายที่หลักสูตรตองการแลวหรือไมเพียงใด เน้ือหาในบทที่ 6 นี้ จะไดกลาวถึงความรู เก่ียวกับการประเมินผลที่ครูสามารถนําไปใชประโยชนในการพัฒนานักเรียนใหมีคุณลักษณะตามเปาหมายท่ี หลักสูตรกําหนด โดยแบงเนื้อหา ออกเปน 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 การประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริง กับ ตอนที่ 2 การประเมนิ ผลการปฏิบัติ ตอนท่ี 1 : การประเมินผลการเรยี นรตู ามสภาพจรงิ การประเมินตามสภาพจรงิ (Authentic Assessment) เปนการประเมนิ ผลที่เกิดขนึ้ สบื เนอื่ งมาจาก ความเปลี่ยนแปลงทางสภาพสังคมและความเจริญกาวหนาของเทคโนโลยีสงผลใหโลกมนุษยมีสภาพความ เปนอยูท่ีซบั ซอนขึ้น การจัดการศึกษาท่ีครเู ปนฝา ยนําความรูมาใหนักเรียน แลวรอวัดผลประเมินผลตอนทาย วานักเรียนไดรับความรูหรือยังไมไดรับความรู จึงไมเพียงพอท่ีจะพัฒนาผูเรียนใหมีชีวิตอยูในโลกปจจุบันได อยางเปนสุขอีกตอไป นักการศึกษาทั้งหลายไดตระหนักถึงผลเสียที่จะเกิดจากปญหาดังกลาวจึงรวมกัน ปรับเปลี่ยนวิธีการจัดการเรียนการสอน จากเดิมท่ีใหความสําคัญกับครูผูสอนมาเปนใหความสําคัญกับผูเรียน ฝกฝนใหผูเรียนคนพบความรูดวยตนเอง มุงฝกทักษะการคิดที่ซับซอน ฝกใหรูจักการแกปญหา ใหมีโอกาส ลงมือปฏิบัติดวยตนเองในสถานการณที่สอดคลองกับชีวิตจริง เม่ือการจัดการเรียนการสอนเปล่ียนแปลงไป เชนน้ี การวัดผลประเมินผลจึงจําเปนตองปรับเปล่ียนใหสอดคลองกับการจัดการเรียนการสอนดวย โดยท่ี การประเมนิ ผลที่เหมาะสมกับความเปลยี่ นแปลงของจดั การเรียนรูทก่ี ลา วมา คอื การประเมินผลการเรียนรูตาม สภาพจริงน่นั เอง ความหมายของการประเมนิ ผลตามสภาพจริง การประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ (Authentic Assessment) เปนการประเมนิ ผลเพอื่ ใหไ ดข อมูลทีต่ รง กับลักษณะแทจริงของนักเรียนทั้งดานความรู ทักษะกระบวนการ และคุณลักษณะอันพึงประสงค โดยเก็บ 1อาจารยประจําสาขาวิชาการประเมินผลและวิจยั ทางการศกึ ษา

118 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู รวบรวมขอมูลสารสนเทศที่เก่ียวของกบั ผูเรียนดวยวธิ ีการที่หลากหลายครอบคลุมกระบวนการและผลงานจาก การลงมือปฏิบัติในสถานการณท่ีสะทอนพฤติกรรมตามจุดประสงคการเรียนรู สอดคลองกับชีวิตจริง มีความ ซับซอน ตองใชความคิดขั้นสูง และเปนการประเมินที่ตองดําเนินการควบคูไปกับกับกิจกรรมการเรียนรูตาม สภาพจรงิ สอดคลองกับทนี่ ักวชิ าการทางการศึกษาหลายทา นไดกลาวไว ดงั นี้ จตุภูมิ เขตจัตุรัส (2560: 1) กลาววา การประเมินตามสภาพจริง เปนกระบวนการคนหาศักยภาพ หรือคุณลักษณะท่ีแทจริงของผูเรียน ดวยเครื่องมือและวิธีการวัดและประเมินที่หลากหลาย รอบดาน คลาดเคล่ือนนอยที่สุด มีการเก็บรวบรวมขอมลู เชิงปรมิ าณและเชิงคุณภาพจากกระบวนการเรยี นรู การทํางาน การปฏิบัติงาน และผลผลิตที่ไดจากกระบวนการเรียนรูในสภาพที่สอดคลองกับชีวิตจริงโดยใชเร่ืองราว เหตุการณ สภาพจริงหรือคลายจริงเปนสิ่งเราใหเด็กตอบสนอง แลวนําขอมูลสูการตีคาหรือประเมินคา เปน กระบวนการท่ีตองทําควบคูไปกับกระบวนการเรียนรูตามสภาพจริงที่ผูเรียนตองใชกระบวนการ การปฏิบัติ กิจกรรมเพอื่ สรา งความรู และช้นิ งานดวยการบม เพาะนิสัย คุณลกั ษณะท่ีพึงประสงค คา นยิ มทีด่ งี ามไปดวย วิเชียร อินทรสมพันธ (2559: 89) กลาววา การประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริง เปนการ ประเมินที่ใชเทคนิควธิ ีการหลากหลาย มคี วามสอดคลองเหมาะสมและครอบคลุมสิง่ ท่ีตองการประเมิน เปน การ ประเมินในขณะท่ีผูเรียนลงมอื ปฏิบตั ิ จนไดผลงานทส่ี ําเร็จสมบูรณ ซ่ึงการประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริง น้ีจะตองสอดคลองกับจุดประสงคการเรียนรู โดยกําหนดเกณฑและภาระงาน (Task) เพ่ือใหผูเรียนไดแสดง ความสามารถหรอื แสดงผลงานการปฏบิ ัติ สุวิมล วองวานิช (2546: 13) กลาววา การประเมินตามสภาพจริง เปนกระบวนการตัดสินความรู ความสามารถและทักษะตาง ๆ ของผูเรียนในสภาพท่ีสอดคลองกับชีวิตจริงโดยใชเรื่องราว เหตุการณ สภาพ จรงิ หรอื คลายจรงิ ทป่ี ระสบในชวี ติ ประจาํ วนั เปน สง่ิ เรา ใหผ เู รียนตอบสนองโดยการแสดงออก ลงมือกระทาํ หรอื ผลิตจากกระบวนการทํางานตามท่ีคาดหวงั และผลผลิตท่ีมีคุณภาพ จะเปนการสะทอนภาพท่ีลงสรุปถึงความรู ความสามารถ และทกั ษะตาง ๆ ของผูเรียนวามมี ากนอยเพยี งใด นา พอใจหรือไม อยใู นระดับความสาํ เร็จใด สมนึก นนธิจันทร (2545: 70) กลาววา การประเมินผลสภาพจริง เปนการประเมินที่มุงเนนให ผูเรียนเปนผูกระทํากิจกรรมตาง ๆ ดวยการแสดงออกหลาย ๆ ดานเพ่ือนําไปแกปญหา โดยใชทักษะ กระบวนการคดิ ทีส่ ลบั ซับซอ น ทอี่ ยบู นพื้นฐานของเหตกุ ารณทเี่ ปน จรงิ ในทุกบรบิ ทเทา ทจ่ี ะเปนไปได อทุ ุมพร จามรมาน (2540: 4) กลาววา การประเมินสภาพจรงิ เปนการตคี าความสามารถที่แทจริง ของนักเรียนท่ีเรียนโดยการปฏิบัตจิ รงิ ทาํ จริง ๆ ฝก งานในโรงเรยี นจรงิ ๆ ทําการทดลองจรงิ บริการชุมชนจริง เพ่ือใหก ารเรยี นรูของผเู รียนมีความหมายและเหมือนชีวิตจริง ส.วาสนา ประวาลพฤกษ (2539: 50) กลาววา การประเมินสภาพจรงิ เปนการวดั โดยเนนใหผูเรียน ไดนําความรู แนวคิดในวิชาตาง ๆ ที่เรียนเพื่อนํามาแกปญหาโดยใชทักษะการคิดที่ซับซอน (Complex Thinking) มากกวาที่จะถามความสามารถข้ันตนหรือความสามารถยอย ๆ เปนการวัดผูเรียนโดยรวมท้ังดาน ความคิด เจตคติ และการกระทําไปพรอม ๆ กนั ชาตรี เกิดธรรม (ม.ป.ป.: ออนไลน) กลาววา การประเมินสภาพจริงเปนการประเมินจากการ ปฏิบัติงานหรือกิจกรรมอยางใดอยางหนึ่ง โดยงานหรือกิจกรรมที่มอบหมายใหผูปฏิบัติ จะเปนงานหรือ สถานการณท่ีเปนจรงิ หรือใกลเคียงกับชวี ติ จรงิ จึงเปน งานทม่ี ีสถานการณซับซอ นและเปนองคร วมมากกวา งาน ปฏบิ ัติในกจิ กรรมการเรียนทัว่ ไป

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 119 กรมวิชาการ (ม.ป.ป.: 6) ใหความหมายการประเมินตามสภาพจริงวาเปนกระบวนการสังเกต การบันทึก และการรวบรวมขอมูลจากงานและวิธีการที่ผูเรียนทํา ซ่ึงไมเนนเฉพาะทักษะพ้ืนฐาน แตจะเนน การประเมินทักษะที่ซับซอนในการทํางานของผูเรียน ความสามารถในการแกปญหาและการแสดงออกท่ีเกิด จากการปฏิบัตใิ นสภาพจรงิ จากความหมายขา งตน สรุปไดวา การประเมนิ ผลสภาพจรงิ มลี ักษณะสาํ คัญ ดงั นี้ 1. มุงเนนใหน กั เรียนลงมอื ปฏบิ ตั ิกิจกรรมในสถานการณส อดคลองกับชวี ิตจรงิ 2. ตอ งสะทอ นการแสดงออกทงั้ ดานความรู ดา นการกระทําและดานจิตใจ 3. ตองใชว ิธกี ารวัดผลท่ีหลากหลาย 4. ตอ งเนนทักษะการคดิ ท่ีซับซอน 5. ไมแยกกจิ กรรมการเรยี นรกู บั การประเมินผลออกจากกัน แนวทางการประเมนิ ผลการเรยี นรูตามสภาพจริง วิเชียร อินทรสมพันธ (2559: 88 – 95) ไดเสนอข้ันตอนการประเมินตามสภาพจริงไว 4 ข้ันตอน พรอมท้ังไดยกตัวอยางเคร่ืองมือและตัวอยางเกณฑประเมินผลตามสภาพจริงไวในเอกสารประกอบการเรียน วิชาการวดั และประเมนิ ผลการศึกษา ดังนี้ 1. วิเคราะหจุดประสงคการเรียนรู เปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม (Behavioral Objective) ที่ระบุ พฤติกรรมท่ีตองการใหเกิดขึ้นอยางชัดเจน สามารถวัดหรือสังเกตเห็นไดท้ังดานความรู ความเขาใจทักษะ กระบวนการ และดานจติ ใจ เชน 1.1 บอกหลกั เกณฑวธิ ีการเขยี นเรือ่ งจากภาพได (ท.2.1.1) (ความรู ความเขาใจ) 1.2 เขียนเร่ืองจากภาพทีก่ ําหนดได (ท.2.1.1) (ทกั ษะ/กระบวนการ) 1.3 มีมารยาทในการเขยี นและนสิ ยั รักการเขยี น (ท.2.1.2) (จิตใจ) 2. ออกแบบกิจกรรมการเรียนรูหรือภาระงานการปฏิบัติ (Performance Tasks) เปนงานหรือ กิจกรรมท่ีผูเรียนเปนผูปฏิบัติจริง อาจกําหนดข้ึนโดยครู นักเรียนหรือรวมกันกําหนด โดยมีเง่ือนไข (Condition) เปน ตวั กําหนดใหผูเรยี นเกิดการเรยี นรจู นสามารถสรุปเปน ภาระงานไดจ นสําเร็จ ภาระงานท่ปี ฏบิ ัติสามารถนําเสนอ ในลกั ษณะตางๆ ดงั น้ี 2.1 ผลผลิตหรอื ผลงาน เชน จดหมาย เรียงความ ภาพวาด ชนิ้ งาน ฯลฯ 2.2 ผลการกระทํา หรือ พฤติกรรม เชน การรายงานปากเปลา การโตวาที การอาน ทํานองเสนาะ การเล้ียงลูกฟุตบอล การรบั ลูกมอื ฯลฯ 2.3 กระบวนการ เชน การทดลอง การเขยี น การอา น การคิด แกป ญ หา ฯลฯ ตัวอยา งท่ี 1 การออกแบบภาระงานการปฏิบัติ ภาระงานที่ปฏบิ ตั ิ : การเขียนเรื่องจากภาพ เงอ่ื นไขที่กําหนด สมมติวานักเรยี นไดร ับการคัดเลอื กใหเปนตวั แทนของโรงเรียนเขารวมการแขง ขนั เรยี งความใน ระดบั เขตพน้ื ที่การศึกษา นกั เรียนจับสลากเลอื กหัวขอ การเขียนเรียงความได “การเขยี นเรื่องจากภาพ” นกั เรียนจะเลือกเขยี นเรอ่ื งจากภาพอะไร เพราะเหตุใด นกั เรยี นมวี ิธีการเขยี นเร่ืองอยางไร ใหเขยี นเรื่อง ไมเ กนิ 1 หนา กระดาษ พรอมทั้งตงั้ ชือ่ เรอื่ ง

120 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 3. เลอื กวิธีการและเครื่องมอื วัดและประเมินผล เปนการเลือกวิธีการวัดและประเมินผลใหสอดคลองกับจุดประสงคการเรียนรูที่กําหนดไว โดยเลือก วิธีการวัดผล และประเมินผลที่ดีที่สุด เหมาะสมกับภาระงานที่กําหนด และใหมีความชัดเจน สามารถ มองภาพการปฏิบัติงานของผูเรียนมากท่ีสุด ตัวอยา งที่ 2 การกําหนดวิธีการและเคร่อื งมอื วดั และประเมนิ ผล จดุ ประสงคการเรยี นรู ผลงาน/พฤติกรรม/กระบวนการ วธิ ีการวัด/เครอื่ งมือวัดผล 1. บอกหลักเกณฑ วธิ กี ารเขยี น คาํ ตอบของผเู รยี น การสงั เกต เรื่องจากภาพได (แบบสงั เกตการตอบคาํ ถาม) 2. เขยี นเร่ืองจากภาพได เรื่องทเ่ี ขยี น การตรวจผลงาน (แบบบันทกึ คะแนน) 3. มีมารยาทในการเขียนและ พฤติกรรมขณะเขียนเรื่อง การสงั เกต นิสยั รักการเขยี น (แบบสงั เกตพฤตกิ รรม) 4. สรา งเครอื่ งมอื วัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู ในข้ันตอนนี้ ครูจะตองศึกษาเก่ียวกับเครื่องมือการวัดและประเมินผลการเรียนรูใหเหมาะสมกับ ลักษณะของขอมูลหรือพฤติกรรมที่ตองการเก็บ โดยจะตองกําหนดหลักเกณฑการประเมินตามสภาพจริงเพื่อเปน แนวทางในการประเมิน การสรางเคร่ืองมือเพื่อเก็บรวบรวมขอมูลหรือแบบบันทึกตาง ๆ ของการประเมินตาม สภาพจริง มีรายละเอยี ดดังตอ ไปน้ี 4.1 กําหนดเกณฑการประเมนิ ผลตามสภาพจรงิ (Rubrics) ในการสรางเครื่องมือวัดและประเมินผลน้ันเมื่อครูกําหนดบัตรงานหรือใบงาน ท่ีระบุคําสั่งให นักเรียนปฏิบัติโดยอาจปฏิบัติเปนรายบุคคลหรือกลุมก็ได ครูจะตองกําหนดเกณฑระดับคุณภาพและเกณฑ การพิจารณาตัดสินผลงานทเ่ี กดิ จากการปฏบิ ตั ิของผเู รยี น เกณฑน ้ีจะเปน ระดับคะแนนและคําอธบิ ายระดับคะแนน ซึ่งเรยี กวา การใหคะแนนแบบรูบรคิ ส (Rubrics scoring) ซึ่งหมายถงึ กฎหรอื กติกา (Rule) ทใี่ ชเปน แนวทางในการให คะแนน (Scoring Guide) ท่ีผูประเมินสามารถบอกหรืออธิบายคะแนนที่ใหได หรือ เพื่อใหงายขึ้น เราอาจใชคําวา รูบริคส แทนคาํ อธบิ ายตวั เลขหรอื คะแนนสําหรับการประเมินตามสภาพจรงิ กไ็ ด สําหรบั การกําหนดรบู ริคส เพ่ือเปนเกณฑก ารประเมิน ประกอบดว ย 1) รายการประเมิน หรือหลักเกณฑการพิจารณา (Criteria) เปนสวนท่ีระบุถึงรายการท่ีจะใช พจิ ารณาชิน้ งานหน่งึ ๆ เปนองคประกอบท่วี ิเคราะหจากชนิ้ งานนนั้ 2) คําอธิบายคุณภาพของรายการประเมินในแตระดับคุณภาพ เชน ดีมาก ดี พอใช ตองปรับปรุง โดยใชคําอธิบายระดับคุณภาพใหชัดเจน กระชับท่ีสุด เปนคําอธิบายท่ีจะสามารถบอกใหรูไดวาทําไมจึงดีมาก หรือ ตอ งปรับปรุง (อาจใชระดับตัวเลข เชน 4, 3, 2, 1, 0) การประเมินตามสภาพจริงโดยใช Rubrics น้ัน มีแนวคิดการใหคะแนนเปน 2 รูปแบบ คือ (ทวิ ัตถ มณีโชติ, 2549: 39)

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 121 4.1.1 เกณฑการใหคะแนนแบบภาพรวม (Holistic Rubrics) เปนแนวทางการใหคะแนน โดยพิจารณาจากภาพรวมของชิ้นงานแลวใหเปนคะแนน หรืออาจจะจัดชิ้นงานใหเปนระดับคุณภาพ เชน แบงออกเปน 3 ระดับ (ดี พอใช ปรับปรุง) หรือ 4 ระดับ (ดีมาก ดี พอใช ปรับปรุง) หรือ อาจใชเปนจํานวน ตวั เลข 3, 2, 1, หรือ 4, 3, 2, 1 กไ็ ด ตามความเหมาะสม การใหค ะแนนจะพิจารณาผลรวมหรอื รวมทัง้ หมด ตัวอยา งท่ี 3 การประเมนิ ความสามารถในการพดู นาํ เสนอขอ มูล การพดู ระดับคะแนน นาํ เสนอ 4 3 2 10 ขอ มูล  พดู ตรง  มี 3 รายการ  มี 2 รายการ  มี 1 รายการ  มี 1 รายการ ประเดน็ จากระดับ จากระดบั คุณภาพ จากระดับคณุ ภาพ จากระดับคุณภาพ  ลําดับ คณุ ภาพระดับ 4 ระดับ 4 คะแนน ระดบั 4 คะแนน ระดับ 4 คะแนน เน้อื หามคี วาม คะแนนหรือมี 4 หรือมี 3 รายการ หรือมี 2 รายการ หรือมี 1  4 ตอ เน่อื ง รายการจาก จากคุณภาพระดบั จากคุณภาพระดบั รายการจาก ระดับ ุคณภาพ  แสดง คณุ ภาพระดับ 4 4 คะแนน แต 4 คะแนน แต คุณภาพระดบั 4 แนวคิดชดั เจน คะแนน แต คณุ ภาพบางรายการ คณุ ภาพบางรายการ คะแนน แต  ออกเสียง คณุ ภาพบาง ตองปรบั ปรงุ บา ง ตอ งปรบั ปรงุ บา ง คณุ ภาพบาง ถูกตอ งชัดเจน รายการตอ ง หรอื มี 4 รายการ หรอื มี 3 รายการ รายการตอง ปรับปรงุ จากคุณภาพระดบั จากคณุ ภาพระดบั ปรับปรงุ อยาง 4 คะแนน แต 4 คะแนน แต มาก คุณภาพหลาย คุณภาพหลาย รายการตอง รายการตอ ง ปรับปรุงอยา งมาก ปรบั ปรุงอยา งมาก หรืออาจกําหนดคะแนนและเขียนคําอธิบายความหมายของคะแนนแตละคะแนนอยางละเอียดซ่ึง นิยมใชคําขยายชวยเพือ่ ใหเ หน็ ถงึ ความแตกตางของคะแนน ตัวอยางท่ี 4 การประเมนิ การรบั สง ลกู ฟตุ บอลเปนกลมุ คะแนน ความหมายของคะแนน 2  เรียงลําดับการรับ และสงลูกฟุตบอลไดถูกตอง เร่ิมตั้งแตการยืน การวางมือ การสงลูก ฟุตบอลทงั้ หลังเทา ดา นใน หลังเทาดา นนอก และใหค วามรวมมือในการทาํ งานกลมุ ดี  เรยี งลําดบั การรบั และสง ลูกฟตุ บอลไดถูกตอง แตไมค อยใหความรวมมือในกลุม 1  เรยี งลาํ ดับการรับ และสง ลกู ฟตุ บอลไดดบี างรายการ และใหค วามรว มมอื กบั กลมุ ดี  เรียงลําดบั การรับ และสง ลกู ฟตุ บอลไมถูกตอง และไมคอ ยใหความรว มมอื ในกลุม 0  เรียงลําดบั การรบั และสง ลูกฟุตบอลไมไ ด

122 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 4.1.2 เกณฑแบบแยกองคประกอบ (Analytic Rubrics) เปนแนวทางการใหคะแนน ผลงานที่กาํ หนดคณุ ลกั ษณะของรายการพจิ ารณาเปน ดา นๆ นิยมกาํ หนดไมเ กิน 4  6 ดา น โดยในแตล ะดานจะ กาํ หนดเกณฑการใหคะแนนโดยมีคาํ อธบิ ายคณุ ภาพของผลงานไวเปน ระดับอยางชัดเจน ตวั อยางท่ี 5 การประเมินผลงาน การวาดภาพระบายสี รายการประเมิน ระดับคุณภาพและความหมาย เหรียญทอง (3) เหรียญเงนิ (2) เหรยี ญทองแดง (1) 1. การจดั วาง 1. ตรงตามความเปน จริง  มีขอ 1 แตขนาด  บกพรองทั้ง 2 ขอ องคป ระกอบของ 2. มีความเหมาะสมกับ ภาพใหญหรอื เล็ก ภาพ หนา กระดาษ เกินไป 2. การใหสีและแสง 1. ใหสีตรงตามความเปนจริง  มีแตขอ 1 แตไ มม ี  บกพรองทงั้ 2 ขอ เงา 2. ใหแสงและเงาตรงตาม การใหแสงเงา ธรรมชาติ 3. ความสวยงาม 1. ระบายสเี รยี บ  บกพรอ งขอใดขอ  บกพรองมากกวา 2. สกี ลมกลืนเปน ธรรมชาติ หน่ึง 1 ขอ 3. ระบายอยูในกรอบ การสรางรูบริคส นั้นครูผูสอนสามารถกําหนดตารางระดับคะแนนรูบริคส ดวยตนเอง หรือให ผูเ รียนมีสวนรวมในการสรา ง ท้งั น้ีการใหผูเ รียนมีสวนรวมในการสรางเกณฑก ารใหคะแนนแบบรบู ริคสนั้น เปนสิ่ง ที่ดี สอดคลองกับความตองการของผูเรียน สามารถประเมินผลตามศักยภาพของผูเรียนอยางแทจริง การสราง รบู ริคสโดยใหผูเรยี นมสี ว นรวม สามารถทําไดโ ดยมีข้นั ตอนดังภาพ (สมศักด์ิ ภูว ิภาดาวรรธน, 2544: 140) 1. นําช้นิ งานทีด่ ี และไมด มี าเปรยี บเทยี บกัน 2. รว มกันกาํ หนดคณุ ลักษณะของช้ินงานท่แี ตกตางกนั 3. รวมกนั เขยี นคําอธบิ ายระดบั คณุ ภาพของแตละรายการ 4. รวมกนั ทดลองใช Rubrics กับชิ้นงานทีด่ ี และปรับปรงุ Rubrics 5. ผูเ รยี นประเมินตนเองและเพือ่ นรว มประเมนิ ผลงานตามเกณฑท กี่ าํ หนด ระหวา งปฏบิ ตั งิ าน ผลผลติ 6. ผูเ รยี นปรบั ปรุงผลงานโดยใชรบู ริคสเปน แนวทางชว ยประเมนิ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 123 ตัวอยางที่ 6 เกณฑก ารประเมนิ ความสามารถในการอา นจับใจความท่ีผูเ รยี นรวมกับครกู ําหนด เกณฑระดบั คณุ ภาพของผลงานการปฏิบัติจรงิ รายการประเมิน ระดบั คุณภาพและความหมาย ดี (3) พอใช (2) ปรับปรงุ (1) 1.ฉันสามารถตอบ ฉนั ทาํ ถกู ตองทกุ ขอ ฉนั ตอบผิดไมเกนิ 3 ขอ ฉันตอบผดิ มากกวา คาํ ถามจากเรอื่ งท่ีอา น ใน 5 ขอ 3 ขอ ใน 5 ขอ 2.ฉันสามารถบอก ฉันบอกไดถ ูกตอง ได ฉันบอกไดถ กู ตอง แต ฉนั บอกไมถูกตอง ไมไ ด ความสาํ คัญจากเรือ่ งที่ ใจความตอ เนื่อง ใจความไมตอ เนื่อง ใจความและสบั สนไม อา น ตอเนื่อง 3.ฉนั สามารถบอก ฉนั เสนอความคดิ เห็น ฉนั เสนอความคดิ เหน็ ฉนั เสนอความคิดเห็น ขอ คิดเห็นจากเร่ืองที่ ดวยเหตุผลและเปน ดวยเหตผุ ล แตไ มม ี แตไมแสดงเหตุผลและ อา น ประโยชน ประโยชน ไมม ปี ระโยชน เกณฑก ารพิจารณาตดั สินระดบั คุณภาพ ระดับคณุ ภาพ คะแนน ปรบั ปรงุ พอใช 3 ดี 46 79 4.2 ออกแบบเครอื่ งมือทเ่ี ปนแบบบนั ทกึ คะแนนหรอื แบบประเมินผลงาน สําหรับใหผูป ระเมนิ โดย กรอกคะแนนทีไ่ ดจากการตรวจผลงาน แบบบนั ทกึ หรือแบบประเมินผลงานมสี ว นประกอบหลักๆ ดังน้ี  สว นตน ประกอบดวย ชอ่ื แบบประเมิน กลุมสารการเรียนรชู ัน้ เรยี น ภาคเรยี นปการศึกษา เปนตน  สวนคําชี้แจง ประกอบดวย คําอธิบายสําหรับผูใชเพ่ือชี้แจงรายละเอียดเก่ียวกับ แบบ ประเมนิ นั้นประกอบดวยอะไรบา ง รายการทป่ี ระเมินมีอะไรบา ง ใหคะแนนอยา งไร เปน ตน  สวนตาราง ประกอบดวยคอลัมนตางๆ เชน เลขที่ หรือเลขประจําตัว ช่ือและนามสกุล รายการ ประเมนิ รวมคะแนน สรุป เปนตน  สวนทาย ประกอบดวย เกณฑการตัดสิน หรือการสรุปคะแนนที่ได และลงชื่อผูประเมินพรอม วัน เดือน ป

124 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู ตัวอยางท่ี 7 แบบบนั ทกึ คะแนนการตรวจผลงาน “การวาดภาพระบายสี” แบบบนั ทกึ คะแนนการตรวจผลงาน “การวาดภาพระบายสี” กลมุ สาระการเรียนรศู ลิ ปะ ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที่ 1 ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2556 **************************************************** คาํ ช้ีแจง 1. การประเมินผลวาดภาพระบายสี กําหนดองคประกอบการประเมิน ดงั น้ี  การจัดวางองคประกอบของภาพ คะแนนเตม็ 3 คะแนน  การใหส ีและแสงเงา คะแนนเตม็ 3 คะแนน  ความสวยงาม คะแนนเตม็ 3 คะแนน 2. เขียนคะแนนที่นกั เรยี นไดลงในชอ งใหต รงกบั หัวขอการประเมนิ ทีก่ ําหนด 3. สรุปผลการประเมินดงั นี้ ดี หมายถงึ ผลงานมรี ะดบั คะแนน 79 คะแนน พอใช หมายถงึ ผลงานมรี ะดบั คะแนน 46 คะแนน ปรับปรงุ หมายถงึ ผลงานมีระดับคะแนน 3 คะแนน องคประกอบทป่ี ระเมิน ท่ี ชอื่ – สกลุ การจดั วาง การใหส ี ความ รวม สรปุ ผล องคประกอบ (3 คะแนน) สวยงาม (9 คะแนน) (3 คะแนน) (3 คะแนน) 1 2 3 4 รวม ลงชอ่ื .............................................................ผปู ระเมนิ ................/..................../................... ขอ แนะนําในการประเมนิ ผลสภาพจริง การประเมนิ ผลสภาพจรงิ ตอ งคาํ นึงถึงสิ่ง ตอ ไปนี้ 1. ตองจัดกิจกรรมการเรียนรูใหเอ้อื ตอการประเมินสภาพจริง โดยกิจกรรมท่ีเอ้ือตอการ ประเมนิ สภาพจรงิ ควรมลี กั ษณะ ดงั นี้  เปนกิจกรรมการเรียนรูที่ใหนักเรียนเปนศูนยกลาง (Child Center) เปดโอกาสให นักเรียนคดิ สรางสรรคงานและปฏบิ ตั งิ านดวยตนเองโดยมีครูเปน ผูชี้แนะแนวทาง  เปน กจิ กรรมการเรียนรทู ี่ใหผเู รียนลงมือปฏิบัตดิ วยตนเองในสถานการณท ่ีมีความเปนไป ไดในชีวิตจริง (Authentic Learning) มุงนําความรูจากหลาย ๆ วิชามาบูรณาการ และสงเสริมการใช เทคโนโลยใี นการสรา งสรรคผลงาน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 125  เปนกิจกรรมการเรียนรูที่เปดโอกาสใหนักเรียนใชความคิดซับซอน (Complex Thinking) เชน ความสามารถในการคิดวเิ คราะห คิดวางแผน คดิ แกปญหา คิดตดั สินใจอยา งเปน ระบบ  เปนกิจกรรมการเรียนรูท่ีใหผูเรียนมีสวนรวมในการเรียน (Participatory Learning) เชน รวมกําหนดกิจกรรม รวมเสนอความคดิ อยางอิสระ รวมปฏิบตั ิกจิ กรรม รวมสรางสรรคผลงาน รว มนําเสนอ ผลงาน รวมกําหนดเกณฑก ารประเมิน และรวมประเมนิ ผลงานของตนเอง 2. ตองใชวิธีการวัดหลากหลายเพ่ือใหผลการวัดสะทอนลักษณะแทจริงของนักเรียนได ครอบคลุมพฤติกรรมทุกดานตามที่หลักสูตรกําหนด เชน ในขณะครูท่ีมอบหมายใหนักเรียนปฏิบัติงานครูตอง วัดผลโดยใชการสังเกตกระบวนการทํางาน ใชวิธีการตรวจผลงาน สังเกตบคุ ลกิ และลักษณะนสิ ัยของนักเรียน อาจใชการสอื่ สารระหวางบุคคลโดยสนทนาซักถามนักเรียนขณะท่ีกําลังทํากิจกรรมเพื่อตรวจสอบความรคู วาม เขา ใจหรือแนวความคดิ ของนักเรยี น และเพื่อใหไดผลการประเมินสะทอนสภาพจรงิ จากหลายมมุ มองควรตอง อาศัยขอมูลจากหลายฝาย เพื่อนํามาใชประกอบการพิจารณา เชน ผลการประเมินจากครูผูสอน ผลการ ประเมินตนเอง ผลการประเมินจากเพ่ือน ผลการประเมินจากพอแม ผูปกครอง ผลการประเมินจากชุมชน หรอื กรรมการโรงเรยี น 3. อยาใหการจัดกิจกรรมการเรียนรูกับการประเมินผลแยกออกจากกันเปนคนละสวน ตองกระทําควบคูไปกับการจดั กจิ กรรมการเรียนรู โดยประเมินผลไปพรอ ม ๆ กับทีก่ ําลังจัดกิจกรรมการเรียนรู เปนระยะ ๆ อยางกลมกลืน ตอเน่ือง และไมเปนทางการ เพื่อใหนักเรียนแสดงพฤติกรรมที่แทจริงออกมา คณาจารยภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย (ม.ป.ป.: 16) กลา วไวในเอกสารหลักสูตรอบรมแบบ eTraining การวดั และประเมินผลตามสภาพจริง วา การประเมินอยาง ตอเนื่อง ตองประเมินนักเรียนตลอดเวลาและทุกสถานท่ีอยางไมเปนทางการจะทําใหเห็นพฤติกรรมท่ีแทจริง เหน็ พัฒนาการ คน พบจดุ เดน และจุดดอ ยของนกั เรยี น 4. ผลการประเมนิ สภาพจริงตองไมเปน ความลบั และตองสง เสริมใหผ ูเรียนเกิดกาํ ลงั ใจใน การเรียนรู โดยการรายงานผลการประเมินจะรายงานเปนคะแนนประกอบการบรรยายลักษณะของนักเรยี น ท้ังจุดดีที่นาชมเชยและจุดดอยที่ควรปรับปรุงแกไขใหนักเรียนรูวาสิ่งใดท่ีตนเองประสบผลสําเร็จ ส่ิงใดที่ตอง ปรับปรุงใหดีข้ึน ทั้งนี้ตองพยายามทําใหนักเรียนมีกําลังใจที่จะปฏิบัติงานใหดีย่ิงข้ึนตอไป ตางจาก การประเมินแบบเดิมท่ีใหความสําคัญกับคะแนนสอบ และการตัดสิน ได  ตก ผาน  ไมผาน มากกวา การบรรยายคุณลักษณะ เมื่อใดท่ีนักเรียนถูกประเมินจะรูสึกวาครูมุงแตจะคนหาจุดบกพรองเพ่ือตัดคะแนน ซึง่ เปนผลใหนกั เรยี นรูส ึกเครียด วติ กกังวล และไมม ีความสขุ เมือ่ จะตองถกู ครูประเมนิ การประเมนิ ผลการเรียนรตู ามสภาพจริงโดยใชแฟมสะสมงาน แฟมสะสมงาน (Portfolio) เปนแหลงเก็บสะสมรองรอยหลักฐานของนักเรียน ที่เปนผลมาจากการเรียนรูดวยตนเอง จากการลงมือปฏิบัติงานและจากการประเมินผลการเรียนรูตามสภาพ จริง เพ่ือแสดงใหเห็นถึงพัฒนาการความกาวหนาและความสามารถท่ีแทจริงของนักเรียนตลอดระยะเวลาท่ี รวมกิจกรรมการเรียนรู การใหนักเรียนทําแฟมสะสมงานดวยตนเองนอกจากจะชวยกระตุนใหเกิด การเรียนรูแลวยังชวยใหรูจักรับผิดชอบ รูจักวางแผนจัดเก็บผลงาน รูจักประเมินผลการปฏิบัติงานของ ตนเอง ไดเห็นจุดเดนจุดบกพรองของตัวเอง และ รูจักปรับปรุงแกไขขอบกพรองของตัวเอง ชวยใหครู

126 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู และผูปกครองเห็นความกาวหนา พัฒนาการ และความสามารถตามศักยภาพของนักเรียนอยางชัดเจน วิเชียร อินทรสมพันธ (2559: 96  97) กลาววา การประเมินผลโดยใชแฟมสะสมงานเปนรูปแบบหนึ่งที่ นาํ มาใชรวมกับการประเมินตามสภาพจริง ดังนั้นจึงควรนําแฟมสะสมงานไปใชในช้ันเรียนใหเหมาะสมและ สอดคลองกับจุดมุงหมายของการประเมินใหมากที่สุด ขน้ั ตอนของการทาํ แฟม สะสมงาน การนําหลักฐานและผลงานที่ไดจาการประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริงมาทําแฟม สะสมงานมีหลายแบบขึ้นอยูกับวัตถุประสงคของการทําแฟมสะสมงาน ในหัวขอนี้ไดนาํ เสนอขั้นตอนงาย ๆ สาํ หรับใหครูนําไปใชเพ่ือประเมินพัฒนาการเรียนรูของนักเรียน ดังน้ี 1. วางแผนการทําแฟมสะสมงาน ในขั้นตอนแรกของการทําแฟมสะสมงาน ครูจะตองศึกษาหลักสูตร มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรูของรายวิชาและวางแผน การจัดการเรียนรูมุงใหผูเรียนสรางชิ้นงาน วางแผนกําหนดช้ินงานใหครอบคุลมเนื้อหาสาระ และเตรียมตัว ผูเรียนใหทราบลวงหนาเกี่ยวกับการทําแฟมสะสมงาน และจุดประสงคของการทําแฟมสะสมงาน ตอจากนั้นครูและนักเรียนควรรวมกันการวางแผนเกี่ยวกับรูปแบบของชิ้นงานที่ตองทํา ชวงเวลาที่จะตอง ทําชิ้นงาน แหลงท่ีจะใชในการจัดเก็บชิ้นงาน และเกณฑท่ีจะใชในการประเมินแฟมสะสมงาน 2. รวบรวมหลักฐานหรือผลงานที่เปนรองรอยจากการปฏิบัติงานของนักเรียนใน ระหวางรวมกิจกรรมการเรียนรูตามที่วางแผนไวในขั้นที่ 1 โดยอาจจัดเก็บตามลําดับวันเวลา ท่ีปฏิบัติงาน จัดเก็บตามลําดับเนื้อหาสาระ หรือตามลําดับจุดประสงคการเรียนรู หลักฐานหรือผลงานที่ นาํ มาจัดเก็บในข้ันตอนน้ีจะตองผานการประเมินจากตัวเอง จากครู และผูเกี่ยวของ เชน ผูปกครอง เพ่ือน รวมชั้นเรียน หรือผูเชี่ยวชาญเฉพาะทาง และสิ่งที่นํามาจัดเก็บอาจเปนผลงานที่ไดจากการปฏิบัติของ นักเรียน เปนภาพถายท่ีแสดงรองรอยการปฏิบัติ คลิบวิดิโอหรือคลิปเสียงที่แสดงรองรอยการปฏิบัติ แบบ ประเมินการปฏิบัติ แบบบันทึกความคิดเห็นและขอเสนอแนะก็ได 3. คัดเลือกผลงานที่มีคุณคาไวในแฟมสะสมงาน เมื่อรวบรวมหลักฐานหรือผลงานไป ไดระยะหนึ่ง ครูและนักเรียนควรรวมกันคัดเลือกหลักฐานหรือผลงานที่คิดวาดีที่สุด ชอบท่ีสุด หรือ ภูมิใจ ที่สุด เก็บเขาแฟมสะสมผลงาน โดยผลงานที่คัดเลือกในขั้นนี้ตองแสดงถึงพัฒนาการ ทักษะ และ ความสามารถที่แทจริงของนักเรียน ครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด เนื้อหาสาระ จุดประสงค การเรียนรู กระบวนการเรียนรูท่ีสาํ คัญ และสะทอนลักษณะที่แทจริงท่ีมีอยูในตัวนักเรียน ในขั้นตอนนี้ควรใหนักเรียนสะทอนความคิดเห็นหรือความรูสึกตอผลงานที่คัดเลือกไวใน แฟมสะสมงาน เพื่อฝกใหนักเรียนรูจักคิดยอนกลับเกี่ยวกับการทํางานของตนเอง และชวยสงเสริมให นักเรียนรูจักคิดไตรตรองถึงสิ่งที่ตนเองไดทําไปแลวอยางมีเหตุผล อาจใชคําถามนําเพื่อกระตุนใหนักเรียน ตอบ เชน  ฉันคิดวางานช้ินนี้ดีที่สุด เพราะ........................................................  ฉันชอบงานชิ้นน้ีมากที่สุด เพราะ………………………………………………..  สิ่งท่ีฉันภูมิใจในงานนี้มากท่ีสุด คือ....................................................  คุณคาที่ฉันไดรับจากการทาํ งานช้ินนี้ คือ………………………….………….

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 127  ปญหาอุปสรรคจากการทาํ งานชิ้นน้ี คือ …………………….……….………..  ฉันไดทําการแกปญหา อุปสรรค ดังนี้………………………..…….…..  ผลจากการแกปญหา เปน ดังนี้………………………………………….…..……  ถาเต็ม 10 ฉันจะใหคะแนนผลงานของฉัน …คะแนน เพราะ…………… 4. สรางสรรคแฟมสะสมงาน โดยใหนักเรียนตกแตงและจัดรูปแบบแฟมผลงานของ ต น เอ ง ให ส ว ย ง า ม เป น ร ะ บ บ เริ่ม ตั ้ง แ ต ต ก แ ต ง ป ก ให ส ว ย ง า ม ต า ม ค ว า ม ค ิด ข อ ง ต น เอ ง ออกแบบสวนประกอบของแฟมสะสมงาน เชน เขียนคาํ นํา สารบัญ และ ประวัติสวนตัว จัดลาํ ดับเนื้อหา ในแฟมใหเปนระบบวาตองการเก็บอะไรบาง เชน ชิ้นงาน ประวัติชิ้นงาน ขอความแสดงความรูสึกตอ ชิ้นงาน แบบประเมิน คะแนน การเปดโอกาสใหนักเรียนสรางสรรคแฟมสะสมงานของตนเองในข้ันตอน น้ีจะชวยสงเสริมความคิดสรางสรรค บุคลิกภาพ และลักษณะนิสัยการทํางานอยางเปนระบบของผูเรียนเปน อยางดี 5. ประเมินแฟมสะสมผลงาน โดยนําแฟมผลงานของนักเรียนมาประเมินวาบรรลุตาม จุดมุงหมายของการทาํ แฟมสะสมงานที่ตองการสะทอนพัฒนาการความกาวหนาและความสามารถท่ีแทจริง ของนักเรียนตลอดระยะเวลาที่รวมกิจกรรมการเรียนรูหรือไม หากพบวายังไมบรรลุหรือผูเรียนยังไม กาวหนา ผูสอนจะตองพิจารณาวาควรเพิ่มหลักฐานอะไรอีกบาง (สมนึก นนธิจันทร , 2545 : 121) 6. ใหนักเรียนนําเสนอแฟมสะสมผลงานและรับฟงความคิดเห็นจากผูอ่ืน อาจทําโดย การสนทนาตัวตอตัวระหวางนักเรียนกับครู ใหนักเรียนนาํ แฟมสะสมงานไปใหผูปกครองแสดงความคิดเห็น ที่บาน ใหนักเรียนนําเสนอผลงานของตนเองในวันประชุมผูปกครอง หรืออาจมอบหมายใหนักเรียนจัด นิทรรศการแสดงผลงานแลวเชิญผูเกี่ยวของมาชื่นชมผลงาน ความสามารถของนักเรียนเพ่ือใหนักเรียนรูสึก ภาคภูมิใจในความสําเร็จของตนเอง ขอแนะนําในการทําแฟมสะสมงาน การทําแฟมสะสมงานเพื่อตรวจสอบพัฒนาการความกาวหนาและความสามารถ ที่แทจริง ของนักเรียน มีส่ิงที่ควรตองคํานึงถึง ดังนี้ 1. ผลงานที่เก็บในแฟมสะสมงานตองสะทอนมาตรฐานการเรียนรู ตัวช้ีวัดและเนื้อหา สาระที่สําคัญตามที่หลักสูตรกําหนด ดังนั้นครูตองวิเคราะหหลักสูตร และทําแผนกําหนดกิจกรรมและ ชิ้นงานใหครอบคลุมเนื้อหาสาระและกระบวนการที่สาํ คัญ ๆ ของรายวิชากอนจัดกิจกรรมการเรียนรู 2. ผลงานที่เก็บสะสมในแฟมตองสะทอนความสามารถที่แทจริงของนักเรียน ที่เกิด จากการคิดคนและสรางสรรคงานดวยตนเอง มากกวาความสามารถในการจดจําสิ่งที่ครูไดพร่ําสอนมา ดังนั้น กิจกรรมที่จะใหนักเรียนสรางชิ้นงานตองเปนกิจกรรมที่เนนผูเรียนเปนศูนยกลาง ใหผูเรียนคนหา ความรู และสรางชิ้นงานดวยตนเอง โดยมีครูเปนผูใหคําแนะนํา ไมใชกิจกรรมที่ครูเปนผูบรรยายแลวให นักเรียนทําแบบฝกหัดแลวฉีกแบบฝกหัดไปใสในแฟม 3. ไมควรประเมินแฟมสะสมงานโดยเนนขอมูลเชิงปริมาณหรือเนนการใหคะแนน เพียงอยางเดียว แตควรใหขอมูลปอนกลับที่อธิบายถึงคุณภาพของชิ้นงานควบคูไปกับการใหคะแนน เพื่อใหนักเรียนทราบวาอะไรท่ีตนเองทาํ ดีแลว ถูกตองแลว อะไรท่ียังตองปรับปรุง

128 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 4. ไมควรนาํ แฟมสะสมงานของนักเรียนไปเปรียบเทียบกันนักเรียนคนอื่น ๆ แตควรใช แฟมสะสมงานเปรียบเทียบความสามารถของนักเรียนเปนรายบุคคล เพื่อตรวจสอบพัฒนาการของนักเรียน แตละคน และเพื่อสงเสริมใหนักเรียนมีกาํ ลังใจในการสรางสรรคผลงานของตัวเองใหดีย่ิงขึ้นตอไป ตอนท่ี 2 : การประเมินผลดา นการปฏบิ ัติ สืบเน่ืองมาจากลักษณะสําคัญของการประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment) ที่นักวิชาการศึกษาทั้งหลายมีความเห็นสอดคลองตรงกันวาการประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริงเปนการ ประเมินท่ีตองมุงเนนใหนักเรียนลงมือปฏิบตั ิกจิ กรรม เพ่ือสะทอนใหเห็นความสามารถท่ีแทจริงของนักเรียนได ครบทกุ ดา น ดงั นั้นครผู ูสอนจงึ ควรมีความรูความเขาใจเก่ยี วกับการประเมินผลดานการปฏบิ ตั ิ ตอไปน้ี ความหมายของการประเมินผลดา นการปฏบิ ัติ การประเมินผลดานการปฏิบัติ (Performance Assessment) หมายถึง การประเมิน พฤติกรรมท่ีแสดงออกมาในลักษณะของการลงมือกระทาํ ภายใตส ถานการณหรือภาระงานที่ครูกําหนด เพ่ือให ครูสังเกตกระบวนการในระหวา งปฏิบตั ิและสงั เกตผลงานที่เกดิ จากกระบวนการปฏิบตั ิของนักเรียนไดวาถกู ตอง หรือไมถูกตองอยางไร การประเมินผลการเรียนรูดานการปฏิบัติ จึงเปนการประเมินผลท่ีไมไดมุงเนน การตรวจสอบความรทู ี่อยูในสมองของนักเรียนเพียงอยางเดียวแตเปนการประเมินผลที่ชวยใหครูไดขอมูลของ นักเรียนเกี่ยวกับการประยุกตความรูลงสูการปฏิบัติจริง ดังน้ัน ผลการประเมินดานการปฏิบัติจึงชวยยืนยัน ความรูของนักเรียนได สอดคลองกับขอความของทิวัตถ มณีโชติ (ม.ป.ป.,ออนไลน) ท่ีวาถาผูเรียนสามารถ ปฏบิ ัติไดแสดงวามคี วามรคู วามสามารถหรือมกี ารเรียนรเู รือ่ งนั้นแลว แสดงใหเ ห็นวา พฤติกรรมดานการปฏบิ ตั มิ ี ความเกย่ี วของอยา งมากกับพฤติกรรมดา นความรูกลาวคอื ถานักเรียนมีความรทู ี่ถกู ตองก็จะปฏิบัติถูกตอ ง และ ตามธรรมชาติของมนุษยเมื่อปฏิบัติไดถูกตองก็จะรูสึกดีหรือพอใจตอการปฏิบัติของตัวเอง อยากหาโอกาส ฝกฝนหรือปฏิบัติซ้ําบอย ๆ ทําใหเกิดความชํานาญย่ิงข้ึน หากผูปฏิบัติมีคุณธรรมดวยก็จะไมปฏิบัติเร่ืองนั้น ในทางท่ีเส่ือมเสีย ในการพัฒนาการเรียนรูดานการปฏิบัติใหกับนักเรียนจึงควรพัฒนาพฤติกรรมท้ัง 3 ดาน ไดแ ก ดา นความรู ดา นการปฏิบัติ และดา นจิตพสิ ยั ไปพรอม ๆ กนั ลักษณะสาํ คัญของการประเมนิ ผลการเรียนรูดานการปฏบิ ัติ ประเมนิ ผลการเรยี นรูดานการปฏบิ ตั ิเพือ่ ใหไ ดผลทีส่ ะทอ นความสามารถแทจรงิ ของนักเรียน ตามเปาหมายของหลักสูตรมีลกั ษณะสําคญั ตอ ไปน้ี 1. เปนการประเมินที่ใหนักเรียนแสดงพฤติกรรมในลักษณะของการลงมือกระทําดวย ตนเอง เพ่ือใหครูสังเกตกระบวนการระหวางปฏิบัติและสังเกตผลงานที่เกิดจากกระบวนการปฏิบัติรวมไปถึง ลักษณะนิสัยในการทํางานของนกั เรียนดว ย คาํ สง่ั ท่ีครทู ่ัวไปมักสง่ั ใหน กั เรียนแสดงพฤติกรรมการปฏบิ ัติออกมา ไดแก ใหสาธติ ใหส ราง ใหออกแบบ ใหทดลอง ใหประกอบใหตรวจสอบ ใหนาํ เสนอ 2. เปน การประเมนิ ทีก่ ําหนดภาระงานหรือกจิ รรมใหน ักเรยี นลงมอื ปฏิบัติอยางสอดคลอ ง กับมาตรฐานการเรียนรู ตัวช้ีวัด และสาระการเรียนรูข องหลักสูตร นอกจากนั้นภาระงานหรือกิจกรรมท่ีครู กําหนดใหนักเรียนลงมือปฏิบัติควรเปนสิ่งท่ีนักเรียนสนใจและมีความหมายตอการใชชีวติ ในโลกแหงความเปน จริงของนักเรียน มวี ัสดอุ ุปกรณ มเี วลา และมคี วามยากงา ยพอเหมาะกบั ความสามารถของนกั เรียน

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 129 3. เปนการประเมินท่ีตรวจสอบไดครอบคลุมทั้งกระบวนการปฏิบัติงาน ผลที่ไดจาก การปฏิบัติงาน และลักษณะนิสัยในการปฏิบัติงาน ดังน้ัน จําเปนที่ครูตองวิเคราะหงานที่มอบหมายให นักเรียนปฏิบัติอยางดีกอนประเมินวา ถาเปนกระบวนการมีกระบวนการปฏิบัติที่ประกอบไปดวยขั้นตอนของ การทํางานอะไรบางต้ังแตข ้ันแรกถึงข้ันสดุ ทาย และถาเปน ผลงานใหพิจารณาวาจะตรวจสอบผลงานในดานใด เชน ความถูกตอง ความประณีตเรียบรอย (กัญจนา ลินรัตนศิริกุล, 2546 : 32) และมีจิตพิสัยอะไรบางท่ีตอง ตรวจสอบ เปน ตน 4. เปนการประเมนิ ทใ่ี ชว ธิ วี ดั ผลโดยการสงั เกตเปน หลกั เพราะการสังเกตเปน วิธที ่ดี ีท่ีสุดท่ี จะชวยใหครสู ังเกตการกระทําไดอ ยา งแมนยาํ วานักเรยี นนาํ ส่งิ ท่ีไดจ ากการเรยี นรูมาประยุกตใ ชใ นการปฏิบัตไิ ด ดวยตนเองจริงหรือไม มีส่ิงใดที่ตองปรับปรุงแกไขเพื่อใหการปฏิบัติ คร้ังตอไปสมบูรณแบบยิ่งขึ้น ครูอาจใช การซักถามหรือสัมภาษณควบคูไ ปกับการสังเกตดว ยเพอ่ื ใหไดผ ลการประเมนิ ท่แี มนยาํ มากข้นึ 5. เปนการประเมินท่ีตองกําหนดเกณ ฑการใหคะแนนและเกณ ฑการประเมิน ท่ีชัดเจน เพื่อใหมีความเปนปรนัยในการใหคะแนนและยแปลความหมายคะแนน โดยท่ี “เกณฑสําหรับใชใน การประเมินตองเปนเกณฑป ระมนิ ท่ีเปน “แกนแท” (essentials) ของการปฎบิ ัติมากกวาเปนเกณฑม าตรฐาน ท่ีสรางข้ึนจากผูหนึ่งผูใดโดยเฉพาะ ควรเปนเกณฑที่เปดเผยและรับรูกันอยูในโลกของความเปนจริงของท้ังตัว ผูเ รยี นเองและผูอืน่ ” (ชัยวัฒน สุทธิรตั น, ออนไลน) 6. เปนการประเมินท่ีมีจุดประสงคเพ่ือพัฒนาการเรียนรูของนักเรียนมากกวาเพื่อตัดสิน โดยท่คี ณุ ครูควรประเมินผลดานการปฏิบัติไปพรอ ม ๆ กบั การจดั กจิ กรรมการเรียนรู ในระหวางเรยี น พรอมทั้ง ใหข อมูลปอนกลับ (Feedback) ท่ีเขาใจงาย เพื่อใหนกั เรียนนําไปปรบั ปรุงแกไ ขวิธีการปฏิบัตงิ านของตัวเองให ประสบความสําเร็จยงิ่ ขึ้น และเพอื่ ใหก ารประเมินผลดานการปฏิบตั ิสงเสรมิ พฒั นาการเรยี นรูใหกบั นักเรยี นไดดี ยิ่งขึ้น ครูควรเปดโอกาสใหนักเรียนประเมินผลการปฏิบัติงานของตนเอง รวมท้ังใหผูเก่ียวของมีสวนรวมใน การประเมนิ การปฏบิ ัตงิ านของนกั เรียนดวย บุคคลท่ีเกี่ยวของกบั การประเมินผลดานการปฏิบตั ิ การประเมนิ ผลการเรียนรดู านการปฏบิ ัติ มีจดุ มุง หมายสําคัญเพ่ือนาํ ผลการประเมินทีไ่ ดไ ป ปรับปรุง สงเสริมและพัฒนาความสามารถของผูเรียน จึงตองพยายามทําใหผลการประเมินสะทอน ความสามารถของผเู รียนไดครอบคลุมและตรงกบั สภาพความเปนจริงมากทีส่ ุด ดังน้นั นอกจากครูผสู อนแลว จึง ควรเปดโอกาสใหบุคคลอ่ืนที่มีสวนเกี่ยวของหรือใกลชิดกับนักเรียนเขามามีสวนรวมในการประเมินดวย โดยบคุ คลท่ีควรมีสวนรวมในการประเมนิ ผลดานการปฏิบตั ิ ไดแ ก 1. ตัวนักเรียนเอง เปนบุคคลสําคัญท่ีสุดที่ควรมีบทบาทตอการประเมินผลการปฏิบัติ เพราะนอกจากจะชวยใหครูไดทราบความคิดในมุมมองของตัวนักเรียนแลว ยังชวยฝกใหนักเรียนรูจักยอนคิด พจิ ารณาไตรต รองถงึ การกระทาํ ของตนเอง ชวยใหนกั เรยี นรูจ ักปรับปรงุ และพัฒนาความสามารถหรือผลงานให มีคุณภาพดวยตนเองโดยไมตองรอคําติชมจากครู เพราะในสถานการณของชีวิตจริง (มัลลิกา พงศปริตร, 2546: 71) ครูไมสามารถติดตามผเู รยี นไปติชมและใหขอเสนอแนะเพือ่ ปรับปรุงส่งิ ตา ง ๆ ไปตลอดชีวติ ดังนั้น ครูควรตองฝก ใหผูเรียนทกุ คนรูจกั ประเมนิ ผลการปฏิบตั ิงานของตนเองวาบรรลเุ ปาหมายหรือไม เพียงใด รูจัก วิเคราะหจุดเดนจุดบกพรองของตนเอง และ รูจักปรับปรุงแกไขขอบกพรอง ใหบรรลุเปาหมายไดดวยตนเอง

130 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู ผลดีจากการที่ครูเปดโอกาสใหนักเรียนมีสวนรวมในการประเมินตนเอง คือ ชวยใหนักเรียนเปนนักคิด นักแกปญหาและเปน ผูสรา งสรรคค วามรูใหม ๆ ไดโดยอิสระ 2. เพื่อนของนักเรียน โดยเฉพาะเพ่ือนสนิทเปนผูท่ีใกลชิดสนิทสนมกับผูเรียนมาก จึงสามารถใหขอมูลที่เปนประโยชนเกี่ยวกับการปฏิบัติของผูเรียนได ครูควรใหเพื่อน ๆ มีสวนรวมใน การประเมินโดยใหวิพากษวิจารณผลงานของเพื่อน เชน ใหแสดงความคิดเห็นวาผลงานของเพื่อนมีจุดเดน อะไรบางจุดดอยอะไรบางควรปรบั ปรุงอะไร ถา คะแนนเตม็ 10 คะแนน จะใหคะแนนเพื่อนเทาไร หรอื อาจให ประเมินเปนระดับคุณภาพวาผลงานของเพ่ือนมีคุณภาพระดับ ดี พอใช หรือตองปรับปรุง ผลดีจากการท่ีครู เปด โอกาสใหเพือ่ นมสี วนรวมในการประเมนิ เพอ่ื นจะชวยฝกใหน ักเรยี นรูจกั รบั ฟง คาํ วจิ ารณจากผอู ืน่ และยงั ฝก ใหเ พื่อนรูจักวิพากษวิจารณผ อู ่นื ในเชงิ สรา งสรรคอกี ดวย 3. ผูปกครอง เชน พอ แม หรือ ญาติสนิท ถือเปนกลุมบุคคลท่ีใกลชิดและรูจักนักเรียน มากที่สุด จึงเปนบุคคลที่สามารถใหขอมูลท่ีตรงกับสภาพความเปนจริงของนักเรียนไดเปนอยางดี ครูอาจให ผูปกครองมีสวนรวมในการประเมินนักเรียนโดยเชิญมาประชุมเพื่อใหแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับผลงานของ นักเรียน ใหคําแนะนําที่สมควรปรับปรุงแกไขหรืออาจใหนักเรียนนําผลงานของตนเองกลับไปใหผูปกครอง ประเมินโดยใหเขียนความคิดเห็นลงในแบบประเมิน แตถึงแมวาผูปกครองจะเปนบุคคลสําคัญที่สามารถให ขอมูลที่เปนประโยชนตอการปรับปรงุ แกไขความสามารถของนักเรียน แตบางครงั้ ผูปกครองอาจใหขอมูลที่ไม ตรงกับความจริง เน่ืองจากบางคนเกรงวาถาแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับจุดบกพรองไปแลวจะเกิดผลเสียตอ บุตรหลานของตน ดังน้ัน กอนขอความรวมมือในการประเมินครูควรช้ีแจงใหผูปกครองเขาใจถึงจุดประสงค ของการประเมนิ วา ไมไดท าํ เพอื่ ตดั สนิ หรอื ใหเ กรดแตท าํ เพ่ือพฒั นาความสามารถใหกบั นักเรียน 4. ผูเชี่ยวชาญที่มีประสบการณเฉพาะทางในส่ิงที่ตองการประเมิน อาจเปนครูทานอื่นใน โรงเรียนเดียวกันตางโรงเรียน เปนผูทรงคุณวุฒิในหนวยงานตาง ๆ หรือเปนผูที่มีประสบการณตรงในชุมชน ก็ได ครูอาจเชิญผูที่มีความเช่ียวชาญเฉพาะทางใหมารวมสัมภาษณหรือสอบถามเก่ียวกับความสามารถและ ผลงานของนักเรยี น หรือ อาจเชิญมารวมเปนผสู ังเกตการปฏิบัตขิ องนักเรียนพรอม ๆ กบั ครูผูสอนโดยใชแบบ ประเมินชุดเดียวกันกับครูผูสอนซ่ึงนอกจากจะไดผลการประเมินของนักเรียนในมุมมองของผูเชี่ยวชาญเฉพาะ ทางแลว ยังจะชว ยใหสามารถตรวจสอบความสอดคลอ งของผลการสงั เกตจากผูประเมินสองคนไดดวย ขน้ั ตอนการประเมินผลการเรียนรูดานการปฏบิ ตั ิ การประเมินผลการเรียนรูดา นการปฏบิ ตั ิทมี่ ีจดุ มงุ หมายเพ่ือพัฒนาการเรยี นรขู องนักเรียนไม ควรประเมินแยกคนละสวนกับการจัดกิจกรรมการเรียนรูแตควรประเมินไปพรอม ๆ กับการจัดกิจกรรมการ เรียนรูอยา งตอเน่ืองกลมกลนื และสอดคลองกนั โดยมขี น้ั ตอนสําคัญ ดงั น้ี 1. ออกแบบกิจกรรมใหนักเรียนเกิดการเรียนรูจากการลงมือปฏิบัติ โดยเริ่มตนจากการ วิเคราะหมาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรูของกลุมสาระการเรียนรูเพื่อพิจารณาวาควรจัด กิจกรรมการเรียนรูใหนักเรียนลงมือปฏิบัติโดยใชวิธีการใด และควรมอบหมายภาระงานหรือกิจกรรมอะไรให นักเรียนปฏิบัติ เอกรินทร สีม่ หาศาล (2546 : 231232) ไดยกตัวอยางวธิ ีการและกจิ กรรมที่จะชวยใหนกั เรียน เกดิ การเรียนรูจากการลงมือปฏิบตั ิไว ดังน้ี

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 131  การมอบหมายงานเขียน (Written Assignments) การเขียนนิทาน การเขียนบทละคร การเขียนบทประพันธ การเขียนเรียงความตามหัวขอที่สนใจ การเขียนรายงานตามลักษณะงาน การเขียน อธบิ ายสิง่ ทีไ่ ดศ กึ ษาคนควา การเขียนพรรณาบทกวี เปนตน  การสาธิต (Demonstrations) การแสดงบทบามสมมุติ การโตว าที การอา นคน ควา การเลา เรอื่ ง การบรรยายเรื่องหรือเหตกุ ารณตา ง ๆ ทเ่ี ปน ประสบการณเรียนรู การทํางานกลมุ เปน ตน  การนําเสนอ (Presentation) การนําเสนอหนาชั้นเรียน (Oral) การแสดงละคร การแสดง ส่อื วัสดอุ ุปกรณ การจดั นทิ รรศการภาพถายตาง ๆ การแสดงฝมือ ดนตรี เปนตน  การสมั มนา (Seminars) ระดมความคดิ เห็น แสดงความคิดเหน็ ตอ หวั ขอ เร่อื งที่กําหนด  ก า รทํ า โค รงงาน (Projects) ก าร จั ด ทํ าโค รงงาน ต าม ค วา ม ถ นั ด แ ล ะ ส น ใจ การนําเสนอโครงงานทีไ่ ดเ รียนรตู ามกลุม สาระการเรยี นรตู าง ๆ  การจดั ทาํ และแสดงผลงาน การสะทอนความคิดเหน็ และผลการเรยี นรตู ามท่ีถนัดและสนใจ 2. สรางเคร่ืองมือวัดผลการเรียนรูดานการปฏิบัติ เริ่มตนจากกําหนดจุดประสงค การเรียนรูที่ตองการวัดใหชัดเจน ศึกษาเอกสารท่ีเกี่ยวของเพอื่ กาํ หนดขอบเขตหรือนิยามพฤติกรรมที่ตองการ สังเกต กําหนดภาระงานหรือกิจกรรมท่ีจะมอบหมายใหนักเรียนปฏิบัติ พิจารณาลักษณะของการวัดวาตอง วัดจากผลงานอยางเดียว วัดจากกระบวนการและผลงาน หรือวัดจากกระบวนการ กําหนดรายการหรือ ประเด็นที่จะสังเกต กําหนดระดับคะแนนในแตละรายการ กําหนดเกณฑการใหคะแนนในแตละรายการ (Rubric Score) กําหนดเกณฑประเมินสําหรับตัดสินการผานจุดประสงค สรางแบบฟอรมสําหรับประเมิน ตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมอื ซึ่งสามารถศึกษารายละเอียดของการสรา งเคร่ืองมือไดจากบทที่ 3 การสราง เครื่องมือวัดผลการเรียนรดู านทักษะพิสัย 3. จัดกจิ กรรมการเรยี นรูและมอบหมายภาระงานตามท่ีออกแบบไว แลววัดผลพฤติกรรม การปฏิบัติของนักเรียนไปพรอม ๆ กับการจัดกิจกรรมการเรียนรู โดยใชวิธีการสังเกตดวยเคร่ืองมือวัดผลการ เรียนรูและเกณฑการใหคะแนน (Rubric Score) ที่ไดเตรียมไวแลว พรอมท้ังใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) เพ่อื ทน่ี ักเรยี นจะไดนําไปปรับปรุงแกไขวธิ กี ารปฏิบตั งิ านของตัวเองใหป ระสบความสาํ เรจ็ ย่ิงข้นึ นอกจากน้ันครู ควรเปดโอกาสใหผูเรียนไดประเมินการปฏิบัติงานของตนเอง และใหผูเกี่ยวของมีสวนรวมในการประเมินการ ปฏบิ ตั ิงานของนกั เรยี นดว ย 4. เกบ็ รองรอยหลักฐานการเรียนรูตลอดจนหลักฐานทไ่ี ดจ ากการประเมินดา นการปฏิบัติ สะสมไวในแฟมสะสมงาน (Portfolios) เพื่อกํากับติดตามพัฒนาการของนักเรียนอยางตอเนื่อง ตัวอยาง หลกั ฐานจากการประเมินผลดา นการปฏิบตั ิ มดี ังนี้  หลักฐานที่แสดงใหเห็นรองรอยของกระบวนการปฏิบัตงิ านของนักเรียน เชน รูปถาย หรือ คลิปวิดีโอ ขณะทีน่ ักเรยี นลงมือปฎิบัติ  หลักฐานผลงานของนักเรียน เชน ผลงานเขียน ผลงานออกแบบ ผลงานวาดภาพ ผลงานประดษิ ฐ เกยี รติบัตร เหรยี ญรางวัลหรือถวยรางวลั  หลักฐานที่เปนขอมูลเชิงคุณภาพ เชน ความคิดเห็นหรือขอเสนอแนะจากผูปกครอง ครู หรอื เพอ่ื น  หลักฐานท่เี ปนขอ มูลเชงิ ปรมิ าณ ไดแก คะแนนจากการสังเกตที่ปรากฏอยใู นแบบประเมนิ

132 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู การประเมินผลสภาพจริง เปนการประเมินผลเพ่ือใหไดขอมูลที่สะทอนลักษณะท่ีแทจริงของ นักเรียนท้ังดานความรู ทักษะกระบวนการ และคุณลักษณะอันพึงประสงค มุงเนนใหนักเรียนลงมือปฏิบัติ กิจกรรมในสถานการณที่สอดคลองกับชีวิตจริง มีข้ันตอนประเมิน 4 ขั้นตอน ไดแก 1) วิเคราะหจุดประสงค การเรียนรู 2) ออกแบบกิจกรรมการเรียนรูหรือภาระงานการปฏิบัติท่ีผูเรียนเปนผูปฏิบัติจริง 3) เลือกวิธีการวัด และประเมินผลใหส อดคลองกับจุดประสงคการเรียนรทู ่ีกําหนดไว และ 4) สรางเครื่องมือวัดและประเมินผลการ เรียนรู สําหรบั การประเมินผลการปฏิบัติที่สะทอนความสามารถแทจริงของนักเรียน ตองเปนการประเมินท่ี กาํ หนดภาระงานหรือกจิ รรมสอดคลองกับมาตรฐานการเรยี นรู ตัวช้ีวัด และสาระการเรียนรูของหลักสูตร ตอง กําหนดภาระงานหรือกิจรรมใหมีความหมายตอการใชชีวิตในโลกแหงความเปนจริง เปนการประเมินที่ ตรวจสอบไดท้ังกระบวนการ ผลการปฏิบัติงาน และลักษณะนิสัยในการปฏิบัติงานโดยใชการสังเกตเปนหลัก มีเกณฑการใหคะแนนที่ชัดเจน และ เปนการประเมินผลท่ีมีจุดประสงคเพื่อพัฒนาการเรียนรูของนักเรียน มากกวาเพื่อตัดสิน รวมท้ังเปดโอกาสใหนักเรียนประเมินตนเอง เพ่ือนประเมินเพ่ือน ผูปกครองประเมินบุตร หลาน หรือ การเชิญผูเชี่ยวชาญเฉพาะทางเขามามีสวนรวมในการประเมิน ข้ันตอนของการประเมินผลการ เรยี นรดู า นการปฏิบัตเิ ริม่ ตน จากออกแบบกจิ กรรมมุงใหน กั เรยี นเรียนรูจากการลงมือปฏิบัติ จากนัน้ ทาํ การสราง เคร่ืองมือสําหรับใชสังเกตพฤติกรรมการปฏิบัติของนักเรียน แลวดําเนินการวัดผลประเมินผลการปฏิบัติไป พรอม ๆ กบั การจัดกจิ กรรมการเรยี นรู หลังจากการประเมินผลท้ังสองรูปแบบควรจัดเก็บหลกั ฐานหรือรองรอย การปฏิบัติของผูเรียนไวในรูปของแฟมสะสมงาน (Portfolio) เพ่ือใชในการประเมินความกาวหนาหรือ พัฒนาการของนกั เรียน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 133 กจิ กรรมทา ยบท คําช้ีแจง จงตอบคําถามตอไปน้ี 1. มีองคประกอบอะไรบางที่จะทําใหคุณครูไดผลการประเมินตรงกับลักษณะท่ีแทจริงของนักเรียน จงอธบิ ายพรอ มทัง้ ระบเุ หตุผล 2. ส่ิงที่ครูไมควรทําในการประเมินผลการเรียนของนักเรียนโดยใชแฟมสะสมงานมีอะไรบาง จง อธิบายพรอมทง้ั ระบุเหตผุ ล 3. ใหเลือกจุดประสงคการเรียนรู 1 จุดประสงคจากแผนการจัดการเรียนรูท่ีกําหนดให แ ล วอ อ ก แ บ บ กิ จ ก รรม ก ารเรีย น รูด าน ก ารป ฏิ บั ติ กํ า ห น ด ภ าระ งาน ห รือ กิ จรรม สรางเครื่องมือประเมินผลดานการปฏิบัติ พรอมทั้งกําหนดเกณฑการใหคะแนน และเกณฑการ แปลความหมายคะแนน ******************************

134 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู รายการอางองิ กรมวิชาการ. (ม.ป.ป.). กระบวนการพัฒนาแฟมสะสมงานของนักเรียน. กรุงเทพ ฯ : สํานักทดสอบทาง การศกึ ษา กระทรวงศึกษาธิการ. กระทรวงศึกษาธิการ. (2553). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. พิมพคร้ังท่ี 3. กรงุ เทพ ฯ : โรงพมิ พชุมนุมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย จาํ กัด. กัญจนา ลินรัตนศิริกุล. (2546). “การวัดทักษะปฏิบัติ” ในเคร่ืองมือและการประเมินสภาพจริง. นนทบุรี : สํานกั พมิ พมหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช. คณาจารยภาควิชาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. (ม.ป.ป.). เอกสารหลักสูตรอบรมแบบ eTraining การวัดและประเมินผลตามสภาพจริง. กรุงเทพ ฯ : สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน. จตุภูมิ เขตจัตุรัส. (2560). วิธีการและเคร่ืองมือประเมินผลการเรียนรูของผูเรียน. ขอนแกน : โรงพิมพ มหาวทิ ยาลัยขอนแกน . ชาตรี เกดิ ธรรม. (ม.ป.ป.). การประเมินตามสภาพจรงิ . กรุงเทพ ฯ : คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั วไลย อลงกรณในพระบรมราชปู ถัมภ. เขา ถึงไดจากhttp://edu.vru.ac.th/sct/cheet%20downdload/4.pdf ทิวัตถ มณีโชติ. (2549). การวัดและประเมินผลการเรียนรูตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน. กรุงเทพ ฯ : ศูนยส ง เสริมวชิ าการ. เพชราวดี จงประดับเกียรติ. (2549). การประเมินผลการเรียนดานการปฏิบัติ. กรุงเทพ ฯ : คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบานสมเดจ็ เจา พระยา. มัลลิกา พงศปริตร. (2546). สอนหนูสรางแฟมสะสมผลงาน. กรุงเทพ ฯ : เพียรสัน เอ็ดดูเคช่ัน อินโดไชนา. วิเชียร อินทรสมพันธ. (2559). “การประเมินผลการเรียนรูตามสภาพจริง” ในเอกสารประกอบการเรียน การวัดและประเมนิ ผลการเรียนร.ู กรงุ เทพ ฯ : บรษิ ัท 21 เซนจรู ่ี จํากดั . สมนึก นนธิจันทร. (2545). การเรียนการสอน การวัดและประเมินผลจากสภาพจริงของผูเรียนโดยใช PORTFOLIO. กรงุ เทพ ฯ : ไทยวฒั นาพานชิ . สมศักด์ิ ภูวิภาดาวรรธน. (2544). การยึดผูเรียนเปนศูนยกลางและการประเมินตามสภาพจริง. (พิมพครั้งที่ 4). เชียงใหม : โรงพิมพแสงศิลป. ส.วาสนา ประวาลพฤกษ. (2539, กรกฎาคมกันยายน). “การประเมินผลการเรียนใหสอดคลองกับสภาพ จริง: การใชแฟมสะสมงาน,” ในสารพัฒนาหลกั สตู ร. 15 : 126. สุวิมล วองวาณิช. (2546). การประเมินผลการเรียนรูแนวใหม. กรุงเทพ ฯ : ศูนยตําราและเอกสารทาง วิชาการ จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลัย. อุทุมพร จามรมาน. (2540). การตีคาความสามารถที่แทจริงของผูเรียนเพ่ือการปฏิรูปการศึกษา. กรุงเทพ ฯ : ฟนนพ่ี บั บลิชช่งิ . เอกรนิ ทร ส่มี หาศาล และ สุปรารถนา ยุกตะนันท. (2546). การออกแบบเครื่องมือวัดและประเมินตามสภาพ จรงิ . กรงุ เทพ ฯ : บุค พอยท.

บทท่ี 8 สถติ ิเบือ้ งตนสําหรับการวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู อัครเดช เกตุฉ่ํา1 การวัดและประเมินผลการเรียนรู เปนกระบวนการกําหนดตัวเลขหรือปริมาณของผลการเรียนรขู อง ผูเรยี นซึง่ ในรูปคะแนน ซ่ึงคะแนนดังกลา วน้ันใชแทนคุณลักษณะของผลการเรยี นรทู ่ีตองการวัดและประเมนิ ผล การจัดการเรียนการสอน การใชกระบวนการทางสถิติในข้ันตอนดังกลาวน้ันมีการประมวลผล การวิเคราะห ขอมูลในรปู แบบตาง ๆ เชน การรวมคะแนนผลการเรยี นรูของผูเรยี นตามหัวขอท่ีสอบ การวิเคราะหหาคาเฉล่ีย ผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี นของโรงเรียน หรือการหาความสัมพันธของคะแนนผลสมั ฤทธิ์ทางการเรียนของโรงเรยี น กับการทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน เปนตน การนําสถิติมาใชในการจัดกระทําขอมูล การวเิ คราะหและแปลผลของการวัดและประเมินมีความสําคัญตอการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู เพราะชว ย ใหการแปลความหมายของผลการวัดมีความหมายชัดเจนและมีความหมาย สามารถนําผลการวัดและ การประเมินผลไปใชไดอยางมีประสิทธิภาพ เพ่ือทําความเขาใจเกี่ยวกับสถิติพื้นฐานสําหรับการวัดและ ประเมินผลทางการศึกษาอยางเปน ระบบ การนาํ กระบวนการทางสถติ มิ าใชใ นการประเมนิ ผลการเรียนรู ควรมี ความเขา ใจวิธกี าร และสามารถเลือกสถิติท่ีเหมาะสมมาใชไดต รงตามวัตถุประสงคของการประเมิน ความรูเบ้อื งตนเกีย่ วกบั สถติ ิ ความหมายของสถิติ คําวาสถิติ มาจากศัพทภาษาอังกฤษวา \"Statistics\" ซึ่งมีรากศัพทมาจากคําวา \"State\" หรือแปลวา \"รัฐ\" ดังน้ันตามความหมายด้ังเดมิ สถิติ จึงหมายถึง ขอมูลหรือขา วสารที่เปน ประโยชนตอ รัฐในดานตาง ๆ (สุชาดา บวรกิติวงศ, 2548) โดยทวั่ ไปสถติ ิมคี วามหมาย 2 ประการ คือ สถิติในแงของตวั เลข หรือขอมูลสถิติ และสถิติในแงของศาสตรหรือกระบวนการทางสถิติ (ศิริชัย กาญจนวาสี, 2548; ศิริชัย พงษว ิชยั , 2556; ชูศรี วงศรัตนะ, 2560) โดยมคี วามหมายแตละประเภทดังนี้ 1. สถิติในแงของตัวเลขหรือขอมูลสถิติ หมายถึง ตัวเลขท่ีใชแทนขอเท็จจริงของส่ิงตาง ๆ เชน สถิติ การเขาชน้ั เรียน ปรมิ าณการเขาช้ันเรยี น ผลการสอบในรายวชิ าตาง ๆ เปน ตน ซ่ึงสถิตใิ นความหมายในประเภท นนี้ ้นั จะอยูในรูปของขอมูล (Data) 2. สถิติในแงข องศาสตรหรือกระบวนการทางสถิติ หมายถึง ระเบียบวิธีการทางสถิติ ซึ่งประกอบดวย การเก็บรวบรวมขอมูล การนําเสนอขอมูล การวิเคราะหขอมูล และการแปลความหมายขอมูล ซ่ึงสถิติใน ความหมายนี้นน้ั จะอยใู นรปู แบบกระบวนการ (Process) ในกระบวนการวเิ คราะหขอ มูลทางสถติ นิ ้นั จะมีความหมายในแงของศาสตร หรือกระบวนการทางสถิติ เปนหลัก ซึ่งในการดําเนินการดังกลาวน้ันจะตองประกอบดวยขอมูลที่ไดจากการวัด รวมทั้งกระบวนการ คาํ นวณคาสถติ ิตาง ๆ เพอื่ ใชในการแปลผล 1ผชู ว ยศาสตราจารยประจาํ สาขาวชิ าการประเมินผลและวจิ ยั ทางการศึกษา

136 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู โดยสรุป สถิติคือ ขอมูลคาตัวเลขตาง ๆ ที่ไดมีการรวบรวมข้ึนเพ่ือบอกขอเท็จจริงเกี่ยวกับคุณสมบัติ หรือลักษณะบางส่ิงบางอยางท่ีสามารถแสดงออกเปนตัวเลขไดผานกระบวนการคํานวณทางสถิติ ทั้งน้ีสถิติมี บทบาทที่สาํ คญั 3 ประการ ประกอบดว ย (ภทั รา นิคมานนท, 2543) 1. ใชในการวิเคราะหขอมูล ไดแก สถิติพื้นฐานใชอธิบายคุณลักษณะตาง ๆ เชน ความถ่ี รอยละ คาเฉลี่ย สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติท่ีใชประมาณคาประชากรหรือทดสอบสมมติฐาน เชน การทดสอบ คาเฉลย่ี การทดสอบความสมั พนั ธร ะหวางตวั แปรดวยคา สมั ประสิทธิ์สหสมั พันธ เปนตน 2. ใชต รวจสอบคุณภาพของเครอ่ื งมือวัดประเภทตา ง ๆ เพ่ือพิจารณาถงึ คุณภาพของเคร่ืองมือวัดวามี ความถูกตอง ความเที่ยงตรงและมีความเหมาะสมที่ใชใ นการเก็บรวบรวมขอมลู ซึ่งประกอบดว ย การวิเคราะห ขอสอบท้ังฉบับ ซึ่งประกอบดวยความเที่ยงตรง ความเช่ือม่ัน และการวิเคราะหคุณภาพขอสอบเปนรายขอ (Item analysis) ซึง่ ประกอบดว ยคา อาํ นาจจาํ แนก ความยาก เปนตน 3. ใชกําหนดขนาดของกลุมตัวอยาง ในการศึกษาที่ไมสามารถใชประชากรท้ังหมดจึงจําเปนตอง กําหนดขนาดของกลุมตัวอยางที่เหมาะสมเพื่อสามารถเปนตัวแทนที่ดีของประชากร โดยใชสูตรหรือ กระบวนการทางสถิติในการคํานวณขนาดของตัวอยางที่เหมาะสม และใชเทคนิคการเลือกกลุมตัวอยางที่จะ สามารถเปน ตวั แทนที่ดขี องประชากร และสามารถใหขอ สรปุ ไดตรงกบั ความเปนจรงิ ประเภทของสถติ ิ สถิติสามารถจําแนกไดเปน 2 ประเภท ไดแก สถิติเชิงบรรยาย หรือสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive statistics) และสถิติเชิงสรุปอางอิงหรือสถิติอนุมาน (Inferential statistics) โดยแตละชนิดมีรายละเอียด ดังตอไปนี้ (ศริ ิชัย พงษวิชัย, 2556; ชูศรี วงศรตั นะ, 2560) 1. สถิติเชิงบรรยาย เปนสถิติทีม่ ุงบรรยาย หรืออธบิ ายลกั ษณะของสิ่งทศ่ี กึ ษา ซ่งึ อาจเปน กลมุ ตวั อยาง หรือประชากรก็ได การบรรยายน้ันมุงบรรยายภาพรวมของขอมูลชุดนั้น ผลของการวิเคราะหขอมูลที่ไดไม สามารถนําไปอางอิงใชกบั ขอมูลชดุ อื่น ๆ ได เชน จากการสํารวจความคิดเหน็ ของนสิ ิตคณะครุศาสตรกลุมหน่ึง ไดขอสรุป ขอสรุปนี้เปนความคิดเห็นของนิสิตคณะครุศาสตรกลุมท่ีสํารวจเทาน้ัน ไมสามารถนําไปสรุปวาเปน ความคดิ เห็นของนิสิตคนอืน่ ๆ ในมหาวิทยาลยั เดียวกัน สถติ เิ ชิงบรรยายประกอบดวย การแจกแจงความถข่ี อง ขอ มลู การนาํ เสนอขอมลู ในรปู แบบตาง ๆ การวดั แนวโนม เขาสสู วนกลาง การวัดการกระจายของขอ มูล การจัด ตําแหนง เปรียบเทียบขอมูล 2. สถิติเชิงสรุปอางอิง เปนสถิติที่ศกึ ษาขอมลู จากกลุมตัวอยางของประชากรที่สนใจ เพ่ือใหไดคาสถิติ (Sample statistic) จากนั้นนําคาสถิติที่ไดอางอิงไปยังประชากร เพ่ือประมาณคาหรือคุณลักษณะของ ประชากรวาควรเปน เทาไร เชน การศกึ ษาความคิดเหน็ ของครูจํานวนหน่ึง แลวสรปุ เปนความคิดเห็นของครูท้ัง โรงเรียน ซ่ึงกรณีน้ีการทําใหไดมาซึ่งกลุมตัวอยางครูจํานวนหนึ่งที่มีความเปนตัวแทนของครูท้ังโรงเรียน มี ความสําคัญมาก ผูสนใจสามารถศึกษาไดจากเรื่องการสุมตัวอยางตอไป ท้ังน้ีสถิติเชิงสรุปอางอิงแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก การประมาณคา (Estimation) และการทดสอบสมมติฐาน (Hypothesis testing) สถิติ เชิงสรุปอางอิงมีหลายชนิด เชน การทดสอบคาเฉลี่ยดวยสถิติทดสอบทีประเภทตาง ๆ (ttest) การวิเคราะห ความแปรปรวน (Analysis of variance: ANOVA) การวิเคราะหคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธ (Correlation coefficient) การวเิ คราะหถดถอย (Regression analysis) เปน ตน

การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 137 สถิติท่ีนําเสนอในบทนี้ ประกอบดวย การแจกแจงความถ่ีของขอมูล การวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง การวัดการกระจาย การวิเคราะหคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธ ตําแหนงของคะแนนและคะแนนมาตรฐาน โดยมี รายละเอียดดังนี้ 1. การแจกแจงความถี่ (Frequency Distribution) ขอมูลที่เก็บรวบรวมมาโดยการวัด การทดลอง หรือโดยวิธีใดก็ตาม เปนขอมูลท่ียังไมมีการจดั ใหเปน ระบบ ซ่ึงขอมูลดังกลาวหมายถึงขอมูลดิบ (Raw data) ซ่ึงขอมูลดังกลาวน้ันยากแกการท่ีจะเขาใจ และ นําไปใชในการประเมินผลการเรียนรูของผูเรียน เพราะฉะน้ันจึงตองนําขอมูลดิบมาจัดระบบมีความหมาย ซึ่ง ชวยใหขอมูลน้ันอยูในรูปแบบท่ีเขาใจงาย นอกจากน้ียังเปนการเตรียมขอมูลเพ่ือนําเสนอหรือวิเคราะหใน รูปแบบตาง ๆ ตอ ไป การจัดระบบขอมลู ดงั กลา วคอื การนาํ ขอมูลมาแจกแจงความถ่ี การแจกแจงความถี่ คือ การจดั ระเบียบขอมลู หรือคาสังเกต หรือคาของตัวแปรที่ รวบรวมมา ใหเปน ระเบียบ โดยการจัดเรียงจากคานอยไปคามาก หรือจากคามากไปคานอย และ ขอมูลท่ีมีคาซ้ํากันอยูดวยกัน หรือจาํ แนกขอ มลู ออกตามลกั ษณะตา ง ๆ ตามตอ งการ ทงั้ นขี้ ้ึนอยูกบั ลักษณะของขอมูล การแจกแจงความถจ่ี ะ ชวยใหม องเห็นลกั ษณะของขอ มลู และสะดวกแกการนําขอมูลไปวเิ คราะห ตวั อยาง จากผลการสอบวชิ าคณิตศาสตร ของนักเรียน ป.5 จํานวน 30 คน เปนดงั น้ี 23 26 25 23 24 23 25 24 22 24 24 22 21 24 25 22 26 27 25 24 26 24 25 24 21 26 24 25 23 24 คะแนนท้งั 30 คา นีเ้ รียกวา คะแนนดบิ (Raw score) หรือขอมลู ดบิ สามารถนํามาแจกแจงความถไ่ี ด ดงั นี้ คะแนน (x) รอยคะแนน (Tally) ความถ่ี (f) ความถ่ีสะสม (Cumulative Frequency) 27 / 1 30 26 //// 4 29 25 //// / 6 25 24 //// //// 10 19 23 //// 4 9 22 /// 3 5 21 // 2 2 รวม 30 จากขอ มลู ที่ไดน ําเสนอมาจะพบวาได ขอมลู ดบิ ท่นี ํามาประมวลผลโดยใชค าความถ่ี จะชวยทาํ ใหเขา ใจ ถงึ ลักษณะของขอมูล และไดสารสนเทศมากย่ิงข้ึน ซ่ึงสามารถนําขอมูลดังกลาวน้ันไปชว ยในการตัดสินใจ หรือ การวางแผนตามจุดมุงหมายของขอมูลตอไป การแจกแจงความถ่ีเปนกระบวนการทางสถิติที่ชวยอธิบาย ลักษณะตาง ๆ ของขอมูลแลว สถิติเชิงบรรยายยังมีวิธีการคํานวณคาสถิติ (Statistics) ที่บรรยายลักษณะของ ขอมูลใหออกมาเปนตัวเลข แบงออกเปน 3 ดาน คือ คากลางของขอมูลหรือเรียกกันวาการวัดแนวโนมเขาสู

138 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู สว นกลาง คาวดั การกระจายและ รปู รางของการแจกแจง (อรุณ จริ วฒั นกุล, 2553) ซึ่งในบทนีจ้ ะมุงอธบิ ายใน สว นของคา กลางของขอ มูล และการวัดการกระจาย โดยมีรายละเอียดในสว นถดั ไป 2. การวัดแนวโนมเขา สสู ว นกลาง (Measure of Central Tendency) การวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง เปนการคาคาสถิติเพื่อสรุปเปนตัวแทนของขอมูลท้ังชุด เชน ถา ตองการทราบวานักเรียนมีระดับสถิติปญญา (Intelligence quotient: IQ) เทาใด คาสถิติที่ดีที่สุดที่จะใชเปน คําตอบคือคากลางของขอมูล หรือการวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง คากลางท่ีใชสรุปขอมูลท้ังชุดมี 3 แบบ (วรรณี แกมเกตุ, 2551; อรุณ จิรวัฒนก ลุ , 2553) ไดแ ก 1. คา เฉลยี่ (Mean: x) หมายถึง คาทแ่ี สดงวาโดยเฉลย่ี แลว นกั ศกึ ษามีระดบั สตปิ ญญาเทา ใด 2. มัธยฐาน (Median : Mdn.) หมายถงึ คา ท่ีแสดงวา ระดบั สติปญญาทอ่ี ยตู รงกลางของชดุ ขอ มลู มคี า เทาใด 3. ฐานนยิ ม (Mode : Mo.) หมายถงึ คา ท่ีแสดงวา นกั เรียนสวนใหญม ีระดับสตปิ ญ ญาเทาใด คากลางท้ังสามแบบมีความเหมาะสมในการเปนตัวแทนสรุปคากลางของขอมูลแตกตางกันไปตาม ประเภทของขอมูลและรูปรา งการแจกแจก 1. คาเฉล่ียหรือมัชฌิมเลขคณิต (Mean) หมายถึง ผลรวมของคะแนนทั้งหมด หารดวยจํานวน ขอมูลทั้งหมด คาเฉลี่ยนั้นสามารถใชไดกับขอมูลเชิงปริมาณหรือขอมูลท่ีมีมาตรวัดตั้งแตระดับอันตรภาค (Interval scale) ขึ้นไป โดยใชสัญลักษณ x แทนคาเฉลี่ยของตัวอยาง ท้ังนี้มีการพิสูจนทางคณิตศาสตรวา คาเฉลี่ยนี้เปนตัวประมาณคา (Estimator) หรือเม่ือตองการประมาณคาเฉลี่ยของประชากร () (อรุณ จิรวัฒนกุล, 2553) อยางไรก็ตาม ขอมูลบางชุดท่ีมีคาท่ีสูงหรือต่ําผิดปกติอยูในชุดขอมูลจะทําใหคาเฉล่ียของ ตัวอยางมีความคลาดเคลอ่ื น (ตํ่ากวาหรือสงู กวาความเปน จริง) หรือขอมูลที่มีการแจกแจงเบนัน้ คาเฉล่ียจะไม เปนคากลางของขอมูลทดี่ ี เนอ่ื งจากไดร บั ผลกระทบจากความเบของขอมลู การหาคา เฉล่ยี มวี ิธีหา ดังน้ี 1.1 ถา ขอมูลมจี าํ นวนนอ ย หาคา เฉล่ยี จากคะแนนดิบโดยใชส ูตร x = ∑X N X คอื คาเฉลยี่ X คอื คะแนนดบิ แตละตวั  X คือ ผลรวมของคะแนนดบิ ทั้งหมด N คือ จาํ นวนคะแนน หรือจํานวนขอ มลู ท้ังหมด เชน ถาขอ มูลชุดหน่งึ ประกอบดว ย 5, 8, 6, 4 และ 12 คาเฉล่ยี = 5 + 8 + 6 + 4 + 12 = 7 คะแนน 5

การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 139 1.2 ในกรณีทข่ี อมูลซ้าํ กนั มาก ตอ งแจกแจงความถี่ และหาคาเฉลีย่ จากสตู ร X = ∑ fx N X คอื คาเฉลยี่ f คอื ความถี่ x คอื คะแนนดิบ fx คอื ผลคูณของ f กบั x แตล ะคะแนน  fx คอื ผลรวมท้งั หมดของ fx N คือ จํานวนขอ มลู ทง้ั หมด ตวั อยาง จงหาคาเฉลีย่ ของคะแนนจากตารางขางลางนี้ คะแนน (X) ความถ่ี (f) fx 11 2 22 9 3 27 8 7 56 6 5 30 5 3 15 20 150 วิธีทํา สูตร X = ∑ fx = 150 = 7.5 คะแนน N 20 2. มัธยฐาน (Median) หมายถึง คะแนนที่อยูก่ึงกลางของคะแนนทั้งหมดเมื่อเรียงคาขอมูล ตามลําดับแลว โดยจะมีขอมูลครึ่งหน่ึงท่ีมีคาตํ่ากวาคามัธยฐาน คามัธยฐานนั้นสามารถคํานวณไดจากการ เรยี งลําดบั ของขอมูล คามธั ยฐานนนั้ จงึ ไมไดรับผลกระทบจากคาที่มีคาสูงหรอื ต่ําผดิ ปกติ เพราะฉะนน้ั ในกรณี ท่ขี อมูลมคี วามเบ คา มัธยฐานจะสามารถเปนคา กลางท่ีดกี วาคาเฉลี่ย เพราะไมไ ดรับผลกระทบจากชุดขอมูลที่มี ความเบ ขอควรระวังในการคํานวณคามัธยฐานคือเมื่อไดชุดขอมูลมาแลวนั้นไมไดจัดเรียงคาของขอมูลทําให คา ทอ่ี ยูตาํ แหนงตรงกลางน้ันไมใชค ามัธยฐานของชุดขอ มูลนั้น การหาคามัธยฐานทําได ดงั นี้ 2.1 ถาขอมูลมีจํานวนนอย พบวา เมื่อเรียงคะแนนจากมากไปนอยหรือนอยไปหามากแลว มธั ยฐานจะอยทู ค่ี ะแนนลําดับที่ n1 2 ดั ง น้ั น ตํ า แ ห น ง ท่ี ข อ ง มั ธ ย ฐ า น = n + 1 เม่ื อ n คื อ จํ า น ว น ข อ มู ล ท้ั ง ห ม ด 2 ตัวอยาง ขอ มูลชดุ หน่งึ ประกอบดว ย 11, 9, 10, 12, 7, 8, 7 หาคา มธั ยฐานไดด งั นี้ เรียงลําดับของขอมูลจากนอ ยไปหามากได 7, 7, 8, 9 , 10 , 11 , 12 ตาํ แหนง ทขี่ องคามัธยฐาน คือ n1 = 7+1 =4 2 2 ดงั น้ัน คา มัธยฐาน คือ ขอมลู ตาํ แหนงท่ี 4 (จากนอ ยไปหามาก) = 9 คะแนน

140 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู ถา หากขอ มลู เปน 7, 8, 9, 10, 11, 12 ตําแหนง ทีข่ องมธั ยฐาน คือ ขอ มลู ตําแหนง ที่ 3.5 ตรงกบั คะแนน 9 + 10 = 9.5 คะแนน 2 2.2 ถามูลมีจํานวนมากจะตองนําคะแนนมาสรางตารางแจกแจงความถ่ีสะสม เนื่องจากตําแหนง มัธยฐานเปนตําแหนงท่ีอยูตรงกลางของขอมูล กลาวคือ ณ ตําแหนงมัธยฐานจะมีขอมูลตั้งแตต่ําสุดจนถึง ตําแหนงนั้น 50% และจากตําแหนงมัธยฐานถึงขอมูลสูงสุดอีก 50% ดังน้ัน เราจึงอาจหาคามัธยฐานไดตรง ตาํ แหนง ความถส่ี ะสม คิดเปนรอ ยละ 50 ของจํานวนขอ มลู ทั้งหมด สูตรสําหรับหาคา มัธยฐาน เปนดงั น้ี Mdn. = Lo + i  n  F   2     fm   Mdn. = คามัธยฐาน LO = ขดี จํากัดลา งท่แี ทจริง ( Real Lower Limit ) ของชว งคะแนนในช้นั ทีม่ ีมัธยฐานตกอยู n = ∑ f หรือ จาํ นวนความถท่ี ั้งหมด i = คา อนั ตรภาคช้ัน F = ความถสี่ ะสมจากคะแนนต่าํ สดุ ถงึ คะแนนทเี่ ปนขีดจาํ กดั บนท่ีแทจ รงิ (Real Upper Limit) ของคะแนนในชัน้ กอนชัน้ ทีม่ ีมัธยฐาน fm = ความถ่ีของช้ันคะแนนทม่ี มี ธั ยฐานและพบวาคะแนนมัธยฐานจะอยใู นชั้นที่มี ความถส่ี ะสม = N 2 ตัวอยาง จงหาคามธั ยฐาน จากตารางแจกแจงความถต่ี อ ไปนี้ X f cf 80 – 84 9 50 75 – 79 11 41 70 – 74 10 30 65 – 69 6 20 60 – 64 6 14 55 – 59 5 8 50 – 54 3 3 1. หาความถ่สี ะสมของชว งคะแนนแตละชนั้ เขียนลงในชอง cf (Cumulative Frequency) 2. ตําแหนงท่ีของมัธยฐานจะอยูที่ความถี่สะสม n = 50 = 25 ซ่ึงอยูระหวางความถ่ี 22 สะสม 20 – 30 ( ดใู นตารางชอ ง cf )

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 141 3. จากสตู ร Mdn. = LO + i  n  F   2     fm   ในทนี่ ี้ LO = 69.5 n = 50 , i = 5 , F = 20 , fm = 10 Mdn = 69.5 + 5  50  20  = 69.5 + 5 0.5= 69.5+2.5  2     10   สรปุ ไดว า Mdn = 72 3. ฐานนิยม (Mode) หมายถึง คะแนนที่มีความถี่สูงที่สุดในขอมูลชุดหน่ึง คาฐานนิยมสามารถใช เปนคา กลางไดกับขอมูลทุกประเภท อยา งไรก็ตามคา ฐานนิยมไมไดถูกคํานวณมาจากทุกคา ของตัวอยา ง จึงทํา ใหคา ฐานนยิ มนั้นไมเ ปน คาประมาณทีด่ ขี องฐานนิยมของประชากร การหาคาฐานนยิ มทาํ ได ดงั น้ี 3.1 จากคะแนนดิบ (Raw Score) หรือคะแนนท่ีไมไดจัดกลุม คะแนนตัวที่ซ้ํากันมากที่สุดก็คือ คาฐานนิยม เชน ขอมูลชุดท่ี 1 ไดแก 3, 5, 5, 5, 5, 9, 11, 13, 16, 18 คะแนนที่ซ้ํากนั มากท่ีสุด คือ 5 เปนคา ฐานนยิ ม ขอมูลชุดที่ 2 ไดแก 3, 5, 5, 3, 5, 6, 3, 6, 7 คะแนนท่ีซ้ํากันมากที่สุดคือ 3 และ 5 ดังน้ัน ฐานนิยมจงึ เทา กับ 3 กับ 5 ขอ มลู ชดุ ที่ 3 ไดแก 3, 5, 6,7 คะแนนท่ีซ้ํากนั ไมมี ดงั นัน้ ฐานนิยมของขอ มลู ชดุ น้ไี มมี ขอมูลชุดที่ 4 ไดแก 3, 3, 3, 3, 3, 3, 3 คะแนนซํ้ากันทุกตัว ดังน้ันฐานนิยมของขอมูลชุดน้ี ไดแก 3 3.2 จากคะแนนท่ีจัดกลมุ จดุ กลางของคะแนนในชัน้ ท่ีมีความถ่ีมากท่ีสุดกค็ ือ ฐานนยิ ม 3.3 จากคาเฉลี่ย ( X ) และคามธั ยฐาน (Mdn) โดยใชสตู ร Mode = 3Mdn.  2 X ตัวอยางเชน จากคะแนนผลการเรียนวิชาคณิตศาสตรช้ัน ป. 6 พบวา มีคาเฉลี่ยเปน 42 คะแนน มธั ยฐานเปน 43.25 คะแนน หาฐานนิยมโดยใชส ูตร ดงั น้ี Mode = 3 (43.25) – 2(42) = 45.75 คะแนน

142 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู การใชคา เฉล่ีย มธั ยฐาน และฐานนยิ ม การเลือกใช คาเฉลี่ย มัธยฐาน และฐานนิยม สามารถสรุปได ดังน้ี (โกวิท ประวาลพฤกษ และ สมศักด์ิ สนิ ธุระเวชญ, 2527, น. 204 – 205 ; สมนกึ ภัททยิ ธนี, 2551, น. 246) คาเฉลี่ย มธั ยฐาน ฐานนยิ ม 1. เม่ือคาของขอมูลท่ี นํามา 1. เม่ื อ ค า ข อ งข อ มู ล ที่ นํ า ม า 1. สามารถใชกับขอมูลในมาตร วิเคราะหอยูในมาตรอันตรภาค วิเคราะหอยูในมาตรเรียงอันดับ นามบัญญตั ขิ ึ้นไป และมาตรอตั ราสวน ขึน้ ไป 2. เม่ือตองการศึกษาแนวคําตอบ 2. ในกรณีที่ขอมูลมีการแจกแจง 2. เม่ือตองการบอกคะแนนท่ีอยู โดยท่ีมีผูแสดงความคิดเห็นใน แบบปกติ คา เฉลี่ยเปนคา กลางที่ดี จดุ กึง่ กลางของขอ มูลทง้ั ชดุ เรื่องหน่ึงเรื่องใดมากท่ีสุด เชน ท่ีสดุ 3. ใชเปนคากลางในกรณีท่ีขอมูล สีของรองเทา หรือแบบเส้ือท่ีเปน 3. ควรนํามาใชในกรณีที่การแจก มีการกระจายแบบไมปกติ เบ นิ ย ม ของนั ก เรียน กลุ ม น้ั น ๆ แจงของคะแนนมีลักษณะเปนโคง หรือมีคาผิดปกติในชุดขอมูล และ เปน ตน ปกติ เกิดชองวางของการแจกแจง ความถม่ี าก โดยสรุปการวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง ซึ่งประกอบดวย คาเฉล่ีย มัธยฐานและฐานนิยม ถึงแมวาจะ เปนสถิติท่ีสามารถบอกลักษณะคากลางขอของมูลไดก็ตามแตการวัดแนวโนมเขาสูสวนกลางยังไมสามารถ สะทอนภาพของขอมูลไดอยางครบถวน ซึ่งจะตองใชสถิติท่ีวัดการกระจายเพื่อเขาใจลักษณะของขอมูลไดดี ยิ่งขน้ึ สถิติท่ีใชว ัดการกระจายมรี ายละเอยี ดดงั น้ี 3. การวดั การกระจาย การวัดการกระจายเปนวิธีการวิเคราะหขอมูล เพื่อใหทราบความแตกตางของคะแนนในชุดขอมูลวามี ความแตกตางมากนอยเพียงใด ถาคะแนนในขอมูลชุดน้ันแตกตางกันมากหมายความวาขอมูลชุดนั้นมี การกระจายมาก ถาขอมูลแตกตางกันนอยหมายความวามีการกระจายตํ่า เชน ผลการสอบในรายวิชา ภาษาองั กฤษของนักเรยี น 2 หอง โดยมีชุดขอ มลู ดงั นี้ ผลการสอบ คาเฉล่ยี หอ งที่ 1 14 17 20 23 26 20 หองท่ี 2 18 19 20 21 22 20 จากผลการสอบของนักเรียนท้ังสองหองจะพบวา นกั เรียนท้ังสองหองน้ันมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนใน วชิ าภาษาอังกฤษทเี่ ทากนั คือ 20 คะแนน ซึง่ ถา เราใชเ พียงคา เฉลย่ี เพยี งอยางเดียวในการสรุปและวเิ คราะหผล การเรียนรูของนักเรียนท้ังสองหอง จะสรุปไดวานักเรียนท้ังสองหองน้ันสามารถเรียนรูภาษาอังกฤษไดเทากัน ซงึ่ ขอสรปุ ดังกลาวอาจจะไมถกู ตอง เนื่องจากการวัดแนวโนมเขาสสู วนกลางหรือการใชคากลางเพียงอยา งเดียว

การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 143 นั้นยังไมสะทอนลักษณะของขอมูลไดถูกตองท้ังหมด ซ่ึงถาหากวาเรานําขอมูลทั้งสองชุด มาแจกแจงความถี่ สามารถแสดงไดด ังน้ี ขอ มลู ชดุ ที่ 1 • • • • • (หอ งที่ 1) • • • • คาของตวั แปร 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 ขอ มลู ชุดท่ี 2 ••••• (หอ งที่ 2) ••• • คาเฉลี่ย = มธั ยฐาน = 20 เม่ือนําขอมูลท้ังสองชุดมาแจกแจงความถ่ีพบวาขอมูลท้ัง 2 ชุดนี้ ตางก็มีคาเฉล่ียและคามัธยฐาน เทา กัน คือ 20 แตเ ม่ือพิจารณาขอมลู ของแตละชุด จะพบวาขอ มูลชุดที่ 1 จะมีการกระจายมากกวา ในขณะที่ ขอมูลชุดท่ี 2 จะมีการกระจายท่ีใกล ๆ กับคาเฉล่ีย หรือสามารถสรุปไดวานักเรียนหองที่ 1 นั้นมีผลสัมฤทธ ทางการเรียนในวิชาภาษาอังกฤษท่ีมีความแตกตางกันมาก มีทั้งนักเรียนที่เรียนภาษาอังกฤษไดนอยมาก และ สามารถเรียนภาษาอังกฤษไดดีมากในหองเรียนเดียวกัน ในขณะที่หองเรียนท่ี 2 นักเรียนมีผลสัมฤทธ์ิทาง การเรียนในวิชาภาษาอังกฤษใกลเคียงกัน ขอมูลดังกลาว สามารถวิเคราะหและแปลความหมายไดหลาย ประการเชน นักเรียนในหองที่ 1 อาจมีพ้ืนความรดู านภาษาอังกฤษที่มีความแตกตางกัน หรือมีความสามารถ ในการเรยี นรแู ตกตางกัน หรอื ครูผสู อนอาจจะตอ งพจิ ารณาวา ในการจดั การเรียนการสอนในวิชาของตนเองน้ัน เกดิ ความผิดพลาดหรือไม เนอื่ งจากนกั เรียนสามารถเรียนรไู ดแ ตกตา งกันมาก เปนตน ซง่ึ ผลการวเิ คราะหด ังกลาว นน้ั เปนตัวอยางของการใชคาสถิติในการประเมินผลการเรยี นรู โดยครผู ูส อนจะตองหาขอมูลหรือหลักฐานเพิ่มเติม เกี่ยวกับปญหาการเรยี นรูของผูเรียนเพ่มิ เตมิ เพื่อชวยใหการจัดการเรยี นการสอนมปี ระสทิ ธิภาพสูงทีส่ ดุ ตอไป จากตัวอยางดังกลาว สะทอนใหเห็นวา ถึงแมวาขอมูลจะมีคาเฉลี่ยท่ีเทากันแตอาจจะมีลักษณะของ การกระจายท่ีแตกตางกัน เพราะฉะน้ันการใชสถิติท่ีวัดแนวโนมเขาสูสวนกลางเพียงอยางเดียวจึงไมสามารถ อธิบายลักษณะของขอมลู ไดท้ังหมด ในการวิเคราะหขอมูลที่เก่ียวกับการวัดและประเมินผลการเรียนรู จึงควร รายงานการวิเคราะหแนวโนมเขาสูสวนกลางและการวัดการกระจายควบคูกัน เพ่ือทําใหเขาใจลักษณะและ ธรรมชาติของขอ มลู มากยง่ิ ขึน้ การวดั การกระจายอาจพจิ ารณาไดห ลายวิธี ดงั นี้ (สมนึก ภทั ทิยธนี, 2551, น. 246  249) 1) พสิ ัย (Range) คอื ความแตกตา งระหวา งคะแนนสูงสุดกบั คะแนนต่าํ สดุ ในคะแนนชดุ น้ัน พสิ ยั = คะแนนสูงสดุ  คะแนนต่ําสดุ เชน คะแนนของนกั เรียน 6 คน เปน ดงั นี้ 10, 8, 6, 2, 3, 7 พสิ ยั = 10  2 = 8 คา พิสัยใชบ อกลักษณะการกระจายอยางหยาบและไมแนน อน เนอื่ งจากพิจารณาจากคะแนนเพยี ง แค 2 ตัว ถา มคี ะแนนท่สี งู หรอื ต่ําผิดปกติเพียงคา เดยี วกจ็ ะทาํ ใหก ารกระจายคลาดเคลื่อนไปดวย