การวัดและประเมิลการเรียนรู้

44 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู ตารางสรปุ การเขยี นขอสอบระดบั พฤตกิ รรมตางๆ ระดับพฤตกิ รรม นิยาม ตวั อยางคาํ บงช้ี ความรคู วามจาํ ความสามารถระลกึ จดจําคาํ ศพั ท นบั บอก ระบุ ช้ี บอกชอ่ื ขดี เสน ใต ขอเทจ็ จริง กระบวนการ ความสัมพันธ มโน บรรยาย ใหน ิยาม จบั คู ทอ ง เลอื ก ทัศนตางๆ กาํ หนด เขียน วาด ลอก ความเขา ใจ ความเขา ใจในสงิ่ ทเี่ รียนรู สามารถแปลความ อธิบาย แปล ถา ยโครงกลอนเปน คาํ พูด ตคี วาม ขยายความดวยภาษาตนเอง ปรับแก ใช ตีความหมาย ขยายความ ยกตวั อยา ง เปรียบเทยี บ อภิปราย เขียนใหม การนําไปใช ความสามารถในการใชส ่ิงทเ่ี รียนรูแลวมาใช สาธิต จดั กระทาํ แกไข ใช ผลิต คาํ นวณ ในการแกปญหา หรอื สรา งแนวทางเลอื ก ปฏิบตั ิ ดาํ เนนิ การ เปลย่ี น สราง ทํานาย ใหม แกปญหา การวเิ คราะห ความเขาใจในองคป ระกอบยอ ยของ แบง แยก บอกความแตกตา ง จดั ประเภท ส่ิงตาง ๆ และสามารถจดั ประเภท แบง แยก แยกยอ ย แตกประเด็นออก จาํ แนก ส่ิงตาง ๆ แผนผงั การสงั เคราะห สามารถประมวลหรือรวบรวมความรูท่ีเปน รวม รวมกลมุ จัดข้ันตอนใหม สรา ง สว นๆ มาเปน แนวคิดใหม ทเ่ี ปน หน่ึงเดยี ว ออกแบบ ทําสตู ร สรุปอา งองิ จดั ลําดบั จดั กลุม สรุป การประเมนิ คา สามารถตัดสนิ คุณคา หรือความเหมาะสม ประเมิน ตัดสนิ โตแ ยง วพิ ากษ วิจารณ ของส่ิงใดส่งิ หน่ึงโดยใชเ กณฑเ หมาะสมมีเหตุ ใหระดับคุณภาพ เสนอแนะ มผี ล ทีม่ า: ณฏั ฐภรณ หลาวทอง (2548) 3.5 การสรา งแบบทดสอบ วิธีการดําเนินการสรางขอสอบในการประเมินผลข้ึนอยูกับประเภทของการประเมินผลซึ่งมี วัตถุประสงคและลักษณะการประเมินแตกตางกัน กลาวคือ การประเมินผลแบบอิงกลุมจะมุงเนนการวัด ความสามารถทางสมองเปนสวนใหญ แตการประเมินแบบอิงเกณฑจะมุงเนนพฤติกรรมตามวัตถุประสงค ซึ่ง เปนพฤตกิ รรมท่ีกาํ หนด ดงั น้นั ลกั ษณะของขอ สอบจงึ แตกตางกนั ดวย 3.5.1 การสรางแบบทดสอบแบบอิงกลมุ ขอสอบท่ีใชวัดแบบอิงกลุมจะเนนการวัดความสามารถทางสมองทั้ง 6 ดาน คือ ความรู–ความจํา ความเขาใจ การนําไปใช วิเคราะห สงั เคราะห และการประเมินคา ข้นั ตอนสาํ คัญในการวางแผนสรางแบบทดสอบประเภทนม้ี ีดงั นี้ 1) กําหนดวตั ถุประสงคของการวัด วาตอ งการวัดอะไร วัดใคร นักเรียนชนั้ ใด ระดบั ใด เม่อื ไร เปน ตน 2) ศึกษาเนื้อหาท้ังหมดท่ีจะนํามาทดสอบ โดยพิจารณาจากขอบเขตของเนอ้ื หาท่ีตอ งการทดสอบวา ประกอบดว ยเนอ้ื หาอะไรบา ง และแตล ะเนอื้ เรื่องมีขอบเขตกวางขวางเพยี งใด

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 45 3) ศึกษาจุดมุงหมายของการสอนเนื้อหาเหลานั้น เพ่ือเปนสิ่งที่ชี้บอกวาขอสอบนั้นจะเนนพฤติกรรม ดา นใด มากนอ ยเพียงใด จงึ สามารถวดั ไดต รงตามความมงุ หมายการสอน 4) สรางตารางวิเคราะหห ลักสตู ร การสรางตารางวิเคราะหหลักสูตร เปนสิ่งจําเปนอยางย่ิงในการวางแผนสรางขอสอบ ครูท่ีทําการ สอนในวชิ านน้ั ๆ ผูเชย่ี วชาญในสาขาวชิ านน้ั นกั วดั ผลจะรว มกนั สรางตารางวเิ คราะหหลักสตู รขึ้นมา สามารถ นําไปใชในการเรียนการสอน และใชเปนแนวยึดในการเปนเนื้อหาการทดสอบ (Test Content) ถาครูออก ขอสอบตามตารางวิเคราะหหลักสูตร จะชวยใหขอสอบนั้นมีคุณภาพวัดไดครบทุกพฤติกรรมตามสัดสวน พอเหมาะตามจุดมงุ หมาย (เยาวดี วบิ ลู ยศ รี, 2545, น. 3032) การสรา งตารางวเิ คราะหหลักสตู ร (1) ต้ังคนเพ่ือทําการวิเคราะหประมาณ 610 คน มีท้ังนักวัดผล และผูสอนในเรื่องท่ีออก ขอ สอบ (2) อานหลักสูตรในเร่ืองท่ีจะทําการวิเคราะหใหล ะเอียด เพื่อพิจารณาเนือ้ หาและความมุงหมาย ของหลกั สตู รของวิชาทีจ่ ะทาํ การวเิ คราะห (3) พิจารณาจุดประสงคการเรียนรูในหลักสูตรวาตองการใหผูเรียนเกิดพฤติกรรมใดบาง เชน พฤติกรรมทางสมองท้ัง 6 ดาน คือ ความรู–ความจํา ความเขาใจ การนําไปใช วิเคราะห สังเคราะห และการ ประเมนิ คา (4) พิจารณาเนื้อหาในหลักสูตรโดยพิจารณาแบงเน้ือหาท่ีตองการสอนออกเปนตอน ๆ ตามความ เหมาะสม (5) ผูวิเคราะหหลักสูตรแตละคน กําหนดน้ําหนักความสําคัญระหวางเน้ือหากับพฤติกรรมที่ ตอ งการวัด โดยใหแ ตละชองมคี ะแนนเตม็ 10 คะแนน ลงในตารางวิเคราะหหลักสตู ร (รายบคุ คล) ดังนี้ ตารางวิเคราะหห ลักสตู ร (รายบุคคล) พฤตกิ รรม ความ ความ การ การ การสัง การ รวม อันดับ เนื้อหา รูจํา เขาใจ นาํ ไป วเิ คราะห เคราะห ประเมิน ยอย ความ ใช คา สําคัญ 1. 2. 3. 4. 5. รวมยอย อนั ดบั ความสําคัญ

46 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู (6) นําตารางวิเคราะหหลักสูตรของทุกคนมาหาคาเฉลี่ยของความคิดเห็นของท้ังกลุม โดยนํา คะแนนของทุกคนมารวมกันแลวหารดวยจํานวนคนท้ังกลุม ทําเชนน้ีจนครบทุกชอง ก็จะไดตารางวิเคราะห หลกั สตู รท่เี รยี กวา ตารางเฉลยี่ เปน การยุบใหเหลือตารางเดยี วดังตวั อยา งตอ ไปน้ี ตารางวเิ คราะหหลักสตู ร วิชาวทิ ยาศาสตร ช้นั ป.6 (ตารางเฉลีย่ ) พฤตกิ รรม ความ ความ การ การ การสัง การ รวม อันดับ เนอ้ื หา รูจํา เขาใจ นําไป วเิ คราะห เคราะห ประเมนิ ยอย ความ ใช สําคัญ คา 1. ส่ิงมชี ีวติ 77 8 7 7 9 45 1 2. การช่งั ตวง วดั 6 8 9 6 6 8 43 3 3. สสารและพลงั งาน 8 8 8 6 6 8 44 2 4. แรงธรรมชาติ 77 8 7 6 5 40 4 5. ผลงานทางวทิ ยฯ 7 7 6 5 5 6 36 5 รวมยอ ย 35 37 39 31 30 36 208 อันดบั ความสําคัญ 4 2 1 5 6 3 (7) เม่ือไดตารางวิเคราะหหลักสูตรเฉลี่ยแลว ทําการปรับตัวเลขในตารางเฉลี่ยใหไดผลรวมท้ังส้ิน เทากับ 100 หรือ 1000 โดยการเทียบบัญญัติไตรยางศ เพ่ือความสะดวกในการปรับตัวเลขใหไดผลรวม เทากับจํานวนขอสอบท่ีตองการ และชว ยใหเ ปรียบเทียบความสําคญั ของแตละเน้ือหา และพฤติกรรมไดอยา ง ชดั เจนข้ึน ดังตวั อยางตอไปนี้ ตารางวิเคราะหหลักสตู ร วชิ าวทิ ยาศาสตร ชนั้ ป.6 (ตารางรอ ย) พฤตกิ รรม ความ ความ การ การ การสัง การ รวม อันดับ เน้ือหา รูจาํ เขาใจ นําไป วิเคราะห เคราะห ประเมนิ ยอ ย ความ ใช สาํ คัญ คา 1. ส่ิงมชี ีวิต 3 3 4 3 3 4 20 2. การชง่ั ตวง วดั 3 4 4 3 3 4 21 3. สสารและพลงั งาน 4 4 4 3 3 4 22 4. แรงธรรมชาติ 3 3 4 3 3 3 19 5. ผลงานทางวิทยฯ 3 3 3 3 3 3 18 รวมยอ ย 16 17 19 15 15 18 100 อนั ดับความสําคญั (8) ปรบั ตวั เลขในตาราง 100 หรอื ตาราง 1000 ใหไดผลรวมกับจาํ นวนขอสอบทต่ี องการ โดยการเปรยี บเทียบบัญญตั ไิ ตรยางค

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 47 5) กําหนดรูปแบบของขอสอบวา จะเลือกใชแ บบใด การเลือกรูปแบบของขอ สอบแบบปรนัยนัน้ มหี ลัก อยูวา ควรเลือกรูปแบบใหเ หมาะสมกบั วัตถุประสงคของการสอบเน้ือหาและจุดมงุ หมายของหลักสูตรทีข่ อสอบ จะวัด กระบวนการตรวจใหคะแนน การดําเนินการสอบ ดังน้ันผูสรางขอสอบจึงควรศึกษาคุณสมบัติของ ขอสอบแตละแบบวา มีลักษณะอยางไร มจี ดุ เดน ดอ ยอยางไรเพอื่ จะไดเ ลอื กใชอยา งเหมาะสม 6) ออกขอสอบตามจํานวนท่ีกําหนดไว โดยใหสอดคลองกับตารางวิเคราะหหลักสูตรแลวนํามาจัด ฉบับและเขียนคาํ ช้แี จง ซงึ่ มรี ายละเอียดดงั นี้ (สุรชัย มชี าญ, 2540, น. 2934) การเขียนคาํ ช้ีแจงในแบบทดสอบ ผสู รา งขอ สอบบางคนมองขา มความสําคัญของคําช้ีแจงไป เชน เขยี นขอ สอบ โดยไมม คี ําชีแ้ จง หรือ ชแ้ี จงวิธีสอบโดยใชคาํ พูด ซ่ึงบางครัง้ อาจลืมแจงบางคําสั่งไป ทําใหผูสอบไมเขาใจวธิ ีการตอบนัน้ คําช้ีแจงใน แบบทดสอบจึงถือวาเปน สวนสําคัญของแบบทดสอบผสู รา งขอ สอบจะตองเขียนใหชดั เจน ซึง่ ควรประกอบดว ย สง่ิ เหลา น้ี (1) วตั ถุประสงคข องการสอบ (2) เวลาท่ีใชในการสอบ (3) วธิ ีการตอบ การจดั เรยี งขอสอบในแบบทดสอบควรมีลกั ษณะ ดงั น้ี (1) แยกกลุมคําถามตามรูปแบบของคําถามแลวเรียงจากงายไปยาก คือเรียงตามลําดับ ขอ ขอ สอบแบบถูก–ผดิ ขอสอบแบบจบั คู เตมิ คํา เลอื กตอบ และขอ สอบแบบอัตนยั (2) ขอ สอบทีเ่ น้อื หาเดียวกนั ควรจดั ไวใ นกลมุ เดยี วกัน (3) ในแตละกลมุ ที่แบงไว ใหจดั ขอสอบเรียงตามวัตถปุ ระสงคของการประเมนิ เริม่ จากความรู  ความจาํ ความเขาใจ การนาํ ไปใช วเิ คราะห สังเคราะห และการประเมินคา (4) ขอสอบในแตล ะจดุ ประสงค ใหเรยี งจากขอ งา ยไปหาขอยาก (5) การเรียงขอสอบในการจัดพิมพ ควรจัดหนากระดาษแบงออกเปน 2 ซีก ซาย ขวา เพ่ือ ขอความทีเ่ ปน คําถามตอบ จะไดจัดพิมพเ ปนบรรทดั สั้น ๆ สะดวกในการอา น และประหยดั กระดาษ 7) นําขอสอบท่ีสรางข้ึนไปทดลองสอบ โดยคัดเลือกกลุมตัวอยางท่ีจะทดลองขอสอบใหเหมาะสม ซึ่งจะตองพิจารณาระดับชัน้ วัย สถานะทางสังคม จาํ นวนนักเรียน เปนตน 8) เม่อื ทดลองสอบแลว นาํ ผลการสอบมาวเิ คราะหค ณุ ภาพเพอื่ คัดเลอื กขอทีด่ เี กบ็ ไว และปรบั ปรงุ แกไขขอสอบที่บกพรองตอไป หรือขอใดทีค่ ณุ ภาพตาํ่ มากอาจตดั ท้งิ ดงั น้นั จึงควรออกขอ สอบใหมีจาํ นวน ขอ สอบมากกวา ทต่ี อ งการ เพ่ือจะไดม ขี อ สอบเพียงพอหลังพจิ ารณาตัดท้ิงแลว 9) จดั ทาํ ขอ สอบฉบบั จริง หลงั จากคดั เลอื ก ปรบั ปรงุ และตัดทง้ิ แลว ใหพ จิ ารณาเรียงขอเสยี ใหม เชน เรียงจากขอ งายไปหาขอ ยาก 10) พิมพแบบทดสอบจริง จัดรูปแบบใหเหมาะสม โดยคํานึงถึงความสะดวกของผูสอบเปนอับดับ หนง่ึ สวนความประหยดั และความสวยงาม รองลงมา 3.5.2 การสรางขอ สอบแบบอิงเกณฑ การประเมินผลแบบอิงเกณฑ เปนการวัดผลตามจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ดังนั้นขอสอบที่นํามาใช จงึ จําเปน ตอ งเปน ขอ สอบวัดพฤติกรรมวา นกั เรยี นสามารถแสดงพฤติกรรมไดต ามท่กี ําหนดไวห รอื ไม

48 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู สิ่งท่ตี องการพิจารณาในการวดั พฤติกรรมตามวตั ถปุ ระสงค คือ ตามหลักของการวดั ผลในแบบของการวดั ผลตามวัตถปุ ระสงคเชงิ พฤตกิ รรมน้ันถือวา 1) พฤติกรรมตาง ๆ จะเกิดขึ้นได เมื่อมีการวางแผนเง่ือนไขหรือมีการเราเสียกอนจึงจะเกิดขึ้น (Conditioning) ดังน้ัน ในการวัดผลตามจุดประสงคเชิงพฤติกรรม จึงตองเตรียมเง่ือนไขหรือสถานการณที่จะ ทาํ ใหเกดิ พฤติกรรมนนั้ ขึ้นไวกอนเสมอ 2) พฤติกรรมท่ีเกิดข้ึนน้ัน เปนพฤตกิ รรมท่ีคาดหวังไวว า เม่ือเรียนรไู ปไดสมควรแกเวลาและเรือ่ งราว แลว นาจะเกิดพฤติกรรมอยางนั้น อยา งน้ีขึ้น พฤติกรรมน้ีเองเปนส่ิงท่ีผูทาํ หนาท่ีวดั ผลเจตนาที่จะวดั เพื่อดู วา ผลการเรียนของเดก็ บรรลุเปาหมายที่คาดหวงั ไวห รอื ไม พฤติกรรมทีค่ าดหวังน้ี อาจพจิ ารณาแบงออกไดเ ปน 2 พวก คือ (1) พฤติกรรมทคี่ าดวาจะเกิดขึ้นในลําดบั ขนั้ ของการเรียนรูพฤตกิ รรมนหี้ มายถึง พฤติกรรมท่ีคาด วาจะเกิดขน้ึ หลงั เกิดการเรยี นรูผานมาถงึ ขนั้ นี้แลว (2) พฤติกรรมท่ีคาดหวังปลายทาง (Terminal Behavior) เปนพฤติกรรมท่ีคาดวาจะเกิดขึ้นใน ข้ันสดุ ทายทีก่ ระบวนการเรยี นการสอนสนิ้ สดุ ลงแลว พฤตกิ รรมน้มี ักจะจดั ไวใ นลกั ษณะจุดประสงคการเรยี นการ สอน หรือเปาหมายของการเรียนการสอน 3) เกณฑท่ีจะยอมรับ พฤติกรรมตาง ๆ (Criterion) ที่เกิดขึ้นใตเงื่อนไข หรือสถานการณท่ีตั้งข้ึนมา เพ่ือใหเกิดพฤติกรรมน้ัน ยังมีปญหาที่สําคัญซึ่งจะเกิดข้ึน คือ พฤติกรรมท่ีเกิดข้ึนนั้นเปนอยางไร เกิดขึ้นอยาง แทจ ริง หรอื เกดิ โดยบังเอญิ เปนพฤติกรรมท่ีคงทนถาวรหรือไม เพียงใด เพือ่ ท่ีจะตดั สนิ ใจในเรื่องน้ี ผวู ัดผลตาม จุดประสงคเ ชงิ พฤติกรรมจงึ จําเปนตอ งต้งั เกณฑใ นการพิจารณาตัดสินใจยอมรบั พฤติกรรมท่ีสงั เกตเห็นนน้ั เชน ใชเ วลาในการเกิดเปน เกณฑ ตวั อยางเชน ตองเกดิ พฤติกรรมนีน้ านอยา งนอย 3 นาที ใชความถี่ในการเกิดพฤติกรรมเปนเกณฑ ตัวอยางเชน ตองเกิดพฤติกรรมอยางน้ีไมนอยกวา 3 คร้ัง ในจํานวนการสังเกต 5 ครัง้ จึงจะยอมรับ ใชปริมาณของผลท่ีจะเกิดจากพฤติกรรมน้ัน ๆ เปนเกณฑ ตัวอยางเชน ตองเขียนเรยี งความไดยาว อยางนอย 20 บรรทัด หรือตอบถูกตอง 4 ขอ ในจํานวนขอสอบ 5 ขอ หรือทําถูกตอง 10 ขอ ภายในเวลา 25 นาที เปนตน (สุมาลี จันทรชลอ, 2542) พฤติกรรมพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) เปนพฤติกรรมที่แสดงถึงความสามารถทางสติปญญา เคร่ืองมอื ท่ีใชส วนใหญคอื แบบทดสอบ ซึ่งมหี ลายประเภทข้นึ อยูกับวา ใชอ ะไรเปนเกณฑใ นการแบง ในการสราง แบบทดสอบจําเปนตองเขียนขอสอบใหสอดคลองกับระดับพฤติกรรมท่ีตองการวัด ในดานความรูความจํา ตอง แสดงถึง ความรูในศัพทแ ละนิยาม สูตร กฎ ความจริงและความสําคัญวิธีการ และความรูรวบยอดในเน้ือเรอ่ื ง . ในดานความเขาใจ ตองแสดงถึง การแปลความ ตีความขยายความ การนําไปใช การวิเคราะหตองแสดงถึง การวิเคราะหความสําคัญ วิเคราะหความสัมพันธ และวิเคราะหหลักการ การสังเคราะห เชน การสังเคราะห ขอความ แผนงาน ความสัมพันธ และดานการประเมินคา โดยอาศยั เกณฑภายใน และภายนอก ทั้งน้ีการสราง แบบทดสอบจะตองเร่ิมจาก การกําหนดวัตถุประสงค ศึกษาเน้ือหาทั้งหมด ศึกษาจุดมุงหมายของการสอน เนอ้ื หา สรา งตารางวเิ คราะหห ลกั สูตร เขียนขอ สอบ รวมท้ังการหาคุณภาพ ซึ่งจะไดก ลา วถึงในบทตอ ไป

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 49 กิจกรรมทา ยบท คาํ ช้ีแจง จงตอบคาํ ถามและทําแบบฝกหัดตอ ไปน้ี พรอ มจับกลมุ อภปิ ราย 1. ข้นั ตอนการสรางแบบทดสอบมีอะไรบา ง 2. จงเขียนตัวอยา งขอสอบเลอื กตอบ ดานความรูจาํ เขาใจ นาํ ไปใช วิเคราะห สงั เคราะห และประเมินคา ดานละ 1 ขอ โดยเลอื กเนือ้ หาตรงตามวชิ าทถี่ นัด 3. จบั กลมุ 35 คน เลอื กเน้ือหาและสรา งตารางวเิ คราะหข อ สอบ พฤติกรรม ความ ความ การ การ การสงั การ รวม อันดบั เนอื้ หา รูจํา เขา ใจ นาํ ไป วเิ คราะห เคราะห ประเมิน ยอย ความ ใช คา สาํ คัญ รวมยอย อันดบั ความสําคญั 4. ดําเนนิ การสรางขอ สอบใหสอดคลอ งกบั การดาํ เนนิ การในขอ 3

50 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู รายการอางอิง ณัฏฐภรณ หลาวทอง (2548). เอกสารประกอบการสอนรายวิชาวิจัยการศึกษา. กรุงเทพฯ : คณะ ครศุ าสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย. บุญเชิด ภิญโญอนันตพงษ. (2526). การทดสอบแบบอิงเกณฑ : แนวคิดและวิธีการ. กรุงเทพฯ : คณะ ศึกษาศาสตร มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ ประสานมิตร. ภัทรา นคิ มานนท. (2543). การประเมินผลการเรียน. กรุงเทพฯ : ทิพยวสิ ุทธิ์. เยาวเรศ จันทะแสน. (2553). ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับการวัดผลและประเมินผล (ออนไลน). สืบคนจาก http://reg.ksu.ac.th/teacher/yahvaret/lession1.html. เยาวดี วิบูลยศรี. (2545). การวดั ผลและการสรา งแบบทดสอบผลสัมฤทธ์ิ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพจุฬาลงกรณ มหาวทิ ยาลยั . วิเชียร เกตุสิงห. (2515). การวัดผลการศึกษาและสถิติเบื้องตน (พิมพครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ : การพิมพ ไชยวัฒน. สมบูรณ ตนั ยะ. (2545). การประเมนิ ทางการศึกษา. กรุงเทพฯ : สุวีริยาสาสน . สมพร เชื้อพันธ. (2547). การเปรียบเทียบผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนคณิตศาสตรของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษา ปท่ี 3 โดยใชวิธีการจัดการเรียนการสอนแบบสรางองค ความรูดวยตนเองกับการจัดการเรียน การสอนตามปกติ. (วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต (หลักสูตรและการสอน), สถาบันราชภัฏ พระนครศรีอยุธยา). สุภรณ ลิ้มบริบูรณและคณะ. (2559). การวัดและประเมินผลการเรียนรู (Learning Measurement and Evaluation). กรุงเทพฯ: บรษิ ทั 21 เซนจูร่ี จาํ กดั . สุมาลี จันทรชะลอ. (2542). การวัดและการประเมินผล (Measurement and Evaluation). กรุงเทพฯ : บริษัทพิมพด ี. สรุ ชัย มชี าญ. (2540). เอกสารการสอนการวดั ผลและประเมินผลการเรียนรู หนวยที่ 2. กรงุ เทพฯ : สถาบัน สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี. อุทมุ พร จามรมาน. (2544). แบบสอบถาม : การสรางและการใช (พิมพครัง้ ท่ี 6). กรงุ เทพฯ: ฟน นพี่ ลับบชิ ชิง่ .

บทท่ี 4 คณุ ภาพของแบบทดสอบ การสรางแบบทดสอบเพ่ือวัดพฤติกรรมการเรียนรูดานพุทธิพิสัยน้ัน สิ่งสําคัญท่ีจะชวยใหผลการวัด สะทอนพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียนอยางแทจริง คือการสรางแบบทดสอบท่ีมีคุณภาพ หลังจากผาน กระบวนการสรางแบบทดสอบตามวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมแลว กอนที่จะนําไปใชทดสอบนักเรียนจริง จะตองผานการตรวจสอบหาคุณภาพกอ น เน่ืองจากแบบทดสอบเปนเครื่องมือท่ีใชป ระเมินผลการเรียนรูของ ผูเ รียนวา บรรลุตามวัตถุประสงคห รือไม อีกทั้งยังใชใ นการประเมินประสิทธิภาพการจัดการเรียนการสอนของ ครูผูสอน หากแบบทดสอบไมม ีคุณภาพ ยอ มสงผลใหไ ดข อมูลผลการวดั ทไี่ มม คี ณุ ภาพตามไปดวย คณุ ลักษณะทดี่ ีของแบบทดสอบ ในการสรางแบบทดสอบน้ัน ครูผูสรางขอสอบทุกคนควรจะไดรับการศึกษาและรูจักลักษณะที่ดีของ แบบทดสอบ ทําใหสามารถตัดสินใจไดวา แบบทดสอบฉบับใดเปนแบบทดสอบที่ดีควรนํามาใช ฉบับใดเปน แบบทดสอบที่ไมดี ซึ่งในการประเมินผลแบบทดสอบจะตองประเมินโดยยึดลักษณะของแบบทดสอบท่ีดีเปน สําคัญ แบบทดสอบที่ดีจะตองประกอบดวยลักษณะที่สําคัญ 11 ประการ คือ (ตาย เซ่ียงฉี, 2526 ; สิริพร ทิพยค ง, 2545, น. 195 ; พิชติ ฤทธจิ์ รูญ, 2545, น. 135 – 161 ; ชวาล แพรัตกุล, 2552, น. 81  90) 1. ความยาก (Difficulty) 2. อาํ นาจจําแนก (Discrimination) 3. ความเช่อื มัน่ หรอื ความเช่อื ถือได (Reliability) 4. ความเท่ียงตรง (Validity) 5. ความเปน ปรนยั (Objectivity) 6. ความยุตธิ รรม (Fairness) 7. สามารถนาํ ไปใชไดดี (Usability) 8. ถามลกึ (Searching) 9. จําเพาะเจาะจง (Definite) 10. ยว่ั ยุ (Exemplary) 11. ประสทิ ธิภาพ (Efficiency) มีรายละเอยี ดดงั น้ี ปรบั เพ่ิมจากบทท่ี 3 แบบทดสอบ โดยสภุ รณ ลมิ้ บริบรู ณแ ละคณะ. (2559). การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู (Learning Measurement and Evaluation). คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏบา นสมเด็จเจาพระยา

52 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 1. ความยาก (Difficulty) ความยากเปนคุณภาพของขอสอบที่สะทอนถึงความยากของขอคําถาม โดยพิจารณาจากสัดสวนของนักศึกษาท่ีตอบคําถามขอนั้นไดถูกตอง ทั้งนี้ความยากที่เหมาะสมคือขอสอบที่ นักเรียนทําถูกและทําผิดอยูในระดับเทาๆ กัน นั่นคือ ถามีนักเรียนเขาสอบ 100 คน ก็ควรมีนักเรียนทําถูก และทําผิดประมาณ 50 คน ถามีนักเรียนทําถูกมากกวาทําผิด แสดงวาขอสอบน้ันคอนขางงายข้ึนเรื่อย ๆ จนถึงขอคําถามที่ทุกคนทําถูกหมด ขอสอบขอน้ันจะงายมากเกินไป ขณะเดียวกันขอสอบขอใดที่มีนักเรยี นที่ ถูกนอยกวานักเรียนที่ผิด ขอสอบนั้นก็จะยาก และจะย่ิงยากข้ึนเรื่อย ๆ จนถึงขอคําถามที่ทุกคนทําผิดหมด แสดงวา ขอคาํ ถามดงั กลาวมีความยากมากเกินไป ขอสอบที่ดีจะตองไมยากเกินไปและไมงา ยเกินไป ถาคดิ เปน คาดัชนีความยากกค็ วรมคี า อยูระหวาง 0.2 – 0.8 หรอื มนี กั เรยี นทีท่ าํ ขอสอบนนั้ ถูกระหวา ง 20 – 80 % 2. อํานาจจําแนก (Discrimination) เปนคุณภาพของขอสอบขอหนึ่งที่สามารถจําแนกนักเรียน เกงกับนักเรียนไมเกงออกจากกันได กลาวคือ จํานวนนักเรียนที่ไดคะแนนสูง ตองตอบขอสอบขอน้ันถูก มากกวาจํานวนนักเรียนที่ไดคะแนนตํ่า ในกรณีที่จํานวนนักเรียนเกงกับไมเกงตอบขอสอบขอน้ันถูกพอๆ กัน แสดงวาขอสอบขอนั้นมีคา อํานาจจําแนกต่ําหรอื ไมมีเลย คือไมสามารถแยกแยะนักเรียนเกงกับนักเรียนไมเกง ออกจากกันได แลวถาจํานวนนักเรียนเกงกลับตอบขอสอบนั้นถูกนอยกวานักเรียนไมเกง แสดงวาขอสอบขอ นนั้ จาํ แนกผิด ฉะนน้ั ขอสอบท่ดี ี ตอ งมีจาํ นวนนกั เรียนเกง ตอบถกู มากกวา จํานวนนกั เรียนไมเกง 3. ความเชื่อมั่น (Reliability) เปนคุณภาพของขอสอบทั้งฉบับเมื่อใชสอบแลวผลท่ีไดเหมือนกันทุก ครั้ง หรือ “สอบนักเรียนกลุมเดิมกี่ครง้ั ๆ ดวยขอสอบชุดเดิม ก็ไดคะแนนเทาเดมิ ” หากไดผลคลายๆ กันมากก็ มีความเชื่อมั่นสูง หากผลท่ีไดตางกัน ก็มีความเช่ือม่ันต่ํา ขอสอบที่ดีใชสอบกี่ครั้งๆ ก็ตองไดผลเหมือนกัน หรอื ใกลเคียงกันเสมอ 4. ความเทย่ี งตรง (Validity) เปน คณุ ภาพของขอสอบท่ีวัดไดต รงประเด็นทต่ี องการวดั โดยวดั ไดตรง กับเน้ือหาที่ไดเรียน ตรงกับพฤติกรรมที่ตองการวัด เชน เรียนวิธีการบวกเลข 2 หลัก ก็ตองสอบเกี่ยวกับ การบวกเลข 2 หลัก ถาใหนักเรียนบวกเลข 3 หลัก ก็ถือวาไมตรง หรือถาตองการวัดความรูเกี่ยวกับปญหา สังคม แตออกขอสอบเปนภาษาอังกฤษเกี่ยวกับปญหาสังคม ใหนักเรียนที่ไมคอยเขาใจภาษาอังกฤษตอบ ขอสอบท่ีใชกว็ ดั ไมต รงประเดน็ ที่ตองการจะรวู า นกั เรียนรเู กี่ยวกับปญหาสงั คมหรอื ไม แตกลับไปวัดวานกั เรียน เขาใจภาษาอังกฤษหรอื ไมม ากกวา เพราะนักเรียนอาจจะมีความรเู กี่ยวกับสังคมดี แตอานคําส่ังไมร ูเรื่อง ไมรู วา ขอ สอบตองการใหตอบอะไร เปน ตน ฉะน้นั ขอ สอบทีด่ ีจะตองเปน ขอสอบท่ีวัดไดป ระเด็นทต่ี องการวัด 5. ความเปนปรนัย (Objectivity) ขอสอบท่ีดีตองมีความเปนปรนัยสูง ซึ่งจะตองมีคุณสมบัติ 3 อยาง คือ 5.1 ผูสอบอา นโจทยแ ลวตองเขาใจคาํ ถามตรงกนั 5.2 การตรวจกระดาษคําตอบนั้น ไมวา จะใหใ ครตรวจก็ตองใหค ะแนนเทากันทุกคน 5.3 ตองสามารถนําคะแนนมาแปลความหมายเปน แบบเดียวกัน ขอ สอบใดกต็ ามถามคี ุณสมบัตคิ รบ 3 ประการนี้ จงึ จะเรียกวาขอสอบนัน้ มีความเปนปรนยั 6. มีความยุติธรรม (Fairness) แบบทดสอบท่ีมีความยุติธรรม ไมลําเอียง หมายถึงแบบทดสอบที่ให ความเสมอภาคแกผูเขาสอบทุกคน ไมเปดโอกาสใหคนเกงเก็งขอสอบได หรือเด็กออนเดาได ไมลําเอียง สําหรับเด็กกลุมหนึ่งกลุมใดโดยเฉพาะ ดังนั้น ขอสอบที่ยุติธรรมจะตองจะตองออกวัดใหครอบคลุมหลักสูตร โดยออกมากๆ ขอ และสอบหลายๆ คร้ังจงึ จะดี ตอ งถามใหละเอียดทกุ แงทุกมุม

การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 53 7. สามารถนาํ ไปใชไดดี (Usability) ขอ สอบท่ีดตี อ งสามารถไปใชไดด ี คอื 7.1 ดําเนินการสอบไดงาย คือสามารถนําไปใชสอบไดสะดวกไมยุงยากซับซอน ไมกอใหเกิด ปญ หาที่จะทําใหไ มเขาใจในกระบวนการสอบ ท้ังผดู าํ เนินการสอบ และนักเรียนท่ีถกู ทดสอบ 7.2 ใชเวลาทดสอบพอดี คือไมส้นั หรือยาวนานจนเกนิ ไป ถาใชเวลานานเกินไป จะทาํ ใหนกั เรยี น ท่ถี ูกทดสอบเหนื่อยออนและเบ่ือหนาย ขาดการจูงใจใหต อบ พฤติกรรมท่แี ทจริงจึงไมแ สดงออก แตถาใชเวลา นอ ยเกินไป ไมเหมาะสมกับเนื้อหา นกั เรียนทีส่ อบจะมคี วามเครยี ด และวติ กกังวลมากเกินไป มผี ลตอการแสดง พฤติกรรมท่แี ทจรงิ ดว ย 7.3 ใหคะแนนไดงาย หมายถงึ สามารถตรวจใหค ะแนนไดสะดวกรวดเร็วและมคี วามยตุ ิธรรมมาก 7.4 แปลผลไดถ ูกตองและนาํ ไปใชไดสะดวกเมอ่ื ทําการจัดสอบ ตรวจใหค ะแนนแลวสามารถแปล ความหมายไดอยางถูกตอ ง และสามารถนําผลการประเมนิ ไปใชไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพ 8. ถามลกึ (Searching) เปน ลกั ษณะของขอ สอบทีถ่ ามครอบคลุมพฤติกรรมหลายๆ ดาน เชน เปน ขอสอบที่ถามวัดความเขาใจ การนําไปใช การวิเคราะห การสังเคราะห และการประเมินคา ขอคําถามที่ดี จะตองถามใหผสู อบไดใชความคิด ไมใชถ ามความรู ความจําในรายละเอยี ดตามตาํ รา การถามใหล ึกจะตองถาม ตงั้ แตระดบั ความเขาใจขน้ึ ไป 9. จําเพาะเจาะจง (Definite) ขอสอบที่ดตี องไมถ ามหลายแงหลายมุม ขอเดียวตองถามเพียงอยาง เดยี ว และคําถามทีใ่ ชตองชัดเจน ไมคลุมเครอื จนเด็กแตล ะคนเขา ใจคาํ ถามไปคนละทิศละทาง คําถามประเภท วกวน สองแงสองมมุ ควรหลกี เลีย่ งเปนอยางยง่ิ 10. ย่ัวยุ (Exemplary) เปนลักษณะของขอคําถามที่มีลักษณะทาทายชวนใหเด็กคิด ขอสอบท่ีมี ลักษณะเชนนี้จะตองมีการถามลอ โดยเอาขอสอบงายๆ ไวในตอนแรกๆ แลวจึงคอยๆ ถามใหยากขึ้น ตามลําดับ ขอสอบลักษณะดังกลาวน้ีจะเปนการเราใหเด็กเกิดความพยายามที่จะทําขอสอบใหไดทั้งหมด ขอ สอบทยี่ ากเกินไปและงายเกินไป จะไมทาทายความคิดของเดก็ นอกจากน้ีลักษณะคาํ ถาม ควรเปนเรอ่ื งที่ ใกลตัวเด็ก พาดพิงกับชีวิตประจําวนั ของเด็กและยังอาจใชรูปภาพประกอบ ซึ่งจะชวยเราความสนใจของเด็ก ไดเ ปนอยางดี 11. ประสิทธิภาพ (Efficiency) แบบทดสอบที่มีประสิทธิภาพ คือแบบทดสอบที่แสดงถึง การประหยัดทางเศรษฐกจิ เชน ใชเวลา แรงงาน และเงินนอ ยทีส่ ดุ แตส ามารถวดั ไดถ กู ตอ งมากทีส่ ดุ การวิเคราะหขอสอบ การวิเคราะหขอสอบเปนการตรวจสอบขอคําถามแตละขอวามีคุณภาพเหมาะสมตามเกณฑของขอสอบ หรือไม โดยทั่วไปเราวิเคราะหขอสอบเพื่อทราบคุณภาพของขอคําถาม 2 ประการ คือ (ศิริชัย กาญจนวาสี, 2556, น. 221) 1. ขอ สอบ (หรอื ตวั เลอื กน้นั ) มรี ะดบั ความยาก (p) เทาใด 2. ขอสอบขอ นั้นมีอํานาจจาํ แนก (r) เทาใด การวเิ คราะหข อสอบจะกระทาํ ไดก็ตอเม่ือการเอาขอสอบนัน้ ไปทดสอบกบั นักเรียนมาแลวเทาน้ัน ทงั้ น้ี เนือ่ งจากจะตองใชผลจากการที่นกั เรยี นตอบขอ สอบมาเปนขอ มูลในการวิเคราะหขอ สอบน่ันเอง

54 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู วตั ถปุ ระสงคของการวเิ คราะหขอสอบ จุดประสงคท่ีสําคัญของการวิเคราะหขอสอบ ก็เพื่อชวยใหผูสรางขอสอบเลือกขอสอบท่ีดีท่ีสุดจาก ขอสอบที่มีอยู และเพ่ือชวยในการปรับปรุงขอสอบที่มีคุณภาพไมคอยดีใหเปนขอสอบที่ดีข้ึน การวิเคราะห ขอสอบจะเปนการจัดหาขอมูลเพ่ือจุดประสงค ดังตอไปน้ี (โกวิท ประวาลพฤกษ และสมศักดิ์ สินธุระเวชญ, 2527, น. 263 ; ศริ ชิ ัย กาญจนวาสี, 2556, น. 221  222) 1. เพ่ือตรวจสอบดูวา ขอ สอบใดบางทเี่ ปนขอสอบท่ีไมด ี หรอื เปน ขอสอบท่มี จี ุดบกพรอ ง 2. เพ่ือพิจารณาหาความยากงายของขอคําถาม ซึ่งขอมูลนี้จะชวยใหสามารถเลือกขอสอบท่ีมีคา ความยากเหมาะสมกับจุดประสงคของการทดสอบ 3. เพื่อพิจารณาคา อาํ นาจจาํ แนกของขอสอบแตละขอ 4. เพอ่ื พิจารณาความสมั พนั ธระหวางขอสอบแตละขอกับคะแนนรวม 5. เพ่อื จัดหาขอ มูลทเี่ ปนประโยชนต อการแปลความหมายหรอื การอภปิ รายทเ่ี กี่ยวกับการทดสอบ ประโยชนข องการวิเคราะหข อสอบ ประโยชนสาํ คญั ท่นี าจะไดร ับจากการวเิ คราะหขอสอบ มีดังนี้ (ชวาล แพรัตกุล, 2552, น. 201  202 ; ศริ ชิ ยั กาญจนวาสี, 2556, น. 222) 1. ทําใหรูวาขอสอบแตละขอมีคุณภาพอยางไร ซึ่งจะชวยใหคุณสามารถปรับปรุงขอสอบไดตรงจุด ผลจากการวเิ คราะหข อ สอบจะบง บอกวา ขอสอบขอ น้ันมจี ุดออนที่ตรงไหน 2. ชวยเปนแนวทางใหครูเขียนขอสอบเกง ข้นึ การวิเคราะหขอสอบจะแสดงใหเห็นวา องคประกอบ ของขอ สอบสว นไหนจะเปน ตวั ทาํ ใหขอ สอบมคี ณุ ภาพดีหรอื ดอ ย ตวั เลขใดท่ไี ดจากการวิเคราะหขอสอบจะชวย ใหครรู ะมดั ระวงั เรอื่ งภาษาทใี่ ชใ นการเขยี นตวั เลอื กทง้ั ทีเ่ ปนตัวถูกและตัวลวง 3. ชวยประหยัดเวลา และแรงงานในการออกขอสอบในระยะยาว เพราะครูสามารถเก็บขอสอบท่ี ดๆี ไวใ ชในโอกาสตอ ไป 4. เปน จุดเร่ิมตนของการสรา งขอสอบคูขนาน (Parallel Test) 5. เปน จุดเรม่ิ ตนของการสรา งธนาคารขอสอบ (Item Bank) 6. เปนจุดเริ่มตนของการสรางขอสอบมาตรฐาน เพื่อใชในกลุมโรงเรียนท่ีใกลเคียงกัน หรืออาจจะ ปรับปรงุ เปน ขอ สอบมาตรฐานระดบั ทองถ่นิ หรือระดับชาติได การวิเคราะหข อ สอบหาคา ความยากและอํานาจจําแนก ก. การวเิ คราะหขอสอบรายขอ ของขอสอบแบบองิ กลมุ ขอสอบแบบองิ กลมุ สามารถวิเคราะหรายขอได ดังนี้ 1. ตรวจกระดาษคาํ ตอบแลว รวมคะแนนจาํ แนกเปนรายบคุ คล 2. เรียงกระดาษคาํ ตอบตามลําดบั คะแนนจากมากไปนอ ย คะแนนที่ซา้ํ กันเอาไวด ว ยกนั 3. แบงกระดาษคําตอบออกเปน 2 กลุมเทาๆ กัน กลุมที่ไดคะแนนรวมมากใหชื่อกลุมวา กลุมสูง (High : H) สวนกลุมท่ีไดคะแนนนอยใหช่ือวา กลุมตํ่า (Low : L) โดยมีแนวทางในการแบงกระดาษคําตอบอยู วา ถาจํานวนกระดาษคําตอบมีนอยใหแบงกลุมสูงกลุมต่ํา กลุมละ 50 % ถาจํานวนกระดาษคําตอบมีมาก ใหแ บงกลุมสูงกลมุ ตํ่า กลมุ ละ 27 % สวนที่เหลืออกี 46 % ไมต องนํามาวเิ คราะห

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 55 4. นับจํานวนนักเรยี นท่ีตอบถูกของแตละขอ ของกลุม สูงและกลุม ตํา่ เขยี นบันทึกแยกกนั ดังตาราง ขอ ที่ ก ข กลุมสงู (H) กลมุ ต่ํา (L) ค ง จ วา ง รวม ก ข ค ง จ วาง รวม 1 0 0 (20) 0 0 0 20 4 2 (8) 3 3 0 20 2 3 . . หมายเหตุ ( ) คือ คาํ ตอบถูก 5. รวมจาํ นวนทีต่ อบถกู ของแตละขอ ของกลมุ สูงและกลุมต่ํา หารดว ยจํานวนกระดาษคาํ ตอบของกลมุ สูงและกลุมตํ่ารวมกนั คา ท่ีไดจ ะเปนดรรชนีความยากของขอ สอบ (Index of Item Difficulty) ขอ นั้น 6. เอาจํานวนนักเรียนท่ีตอบถูกในกลุมสูงลบดวยจํานวนนักเรียนท่ีตอบถูกในกลุมต่ํา และหารดวย จํานวนกระดาษคําตอบในกลมุ สูงหรือตํ่า คา ทไี่ ดเปน อาํ นาจการจําแนก (Discrimination Power) ของขอ สอบ น้นั ซงึ่ เขยี นเปนสตู รคาํ นวณคาดรรชนีความยาก (p) และอํานาจจําแนก (r) ไดด ังน้ี p = HL 2n r = HL n เมื่อ H = จาํ นวนนกั เรยี นที่ตอบถกู ในกลมุ สูง L = จาํ นวนนักเรยี นท่ตี อบถกู ในกลุมต่ํา n = จํานวนนักเรียนในกลุมสงู หรือกลมุ ตํ่า ตวั อยาง ขอ สอบความรูทั่วไปชุดหนึ่ง นําไปทดสอบกับนักเรียนจํานวน 85 คน เม่ือตรวจใหค ะแนน และนํามาเรียงคะแนนจากมากไปหานอยแลวแบงเปน 2 กลุม กลุมสูง 27% และกลุมตํ่า 27% ไดกลุมละ 23 คน จากนัน้ หาจํานวนนักเรยี นทตี่ อบถูกในแตละขอทงั้ 2 กลมุ แลว นํามาวเิ คราะหค ณุ ภาพไดด ังนี้ ขอ H L H+L HL p r 13 4 7 1 0.15 0.04 2 17 11 28 6 0.61 0.26 3 15 9 24 6 0.52 0.26 4 12 9 21 3 0.46 0.13 5 13 6 19 7 0.41 0.30 6 20 9 29 11 0.63 0.48 7 23 20 43 3 0.93 0.13 8 15 13 28 2 0.61 0.09 9 11 10 21 1 0.46 0.04

56 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู เชน ขอ 1 จะหาคา p และ r ไดโดยแทนคา H และ L ลงในสตู รจะได p= 34 = 0.15 2  23 34 r= 23 = 0.04 การวเิ คราะหขอ สอบรายขอโดยแบงขอสอบเปน กลุมสูงและกลมุ ตํ่านสี้ ามารถหาคาดชั นีความยากและ อํานาจจําแนกไดโดยวิธขี อง จุง เต ฟาน (Chung The Fan) กลาวคือ หลังจากจํานวนนักเรยี นทต่ี อบถูกของแต ละขอในกลุม แลว นําแตล ะกลมุ มาหาสัดสวนดวยการเอาจํานวนคนทต่ี อบถกู หารดว ยจาํ นวนคนทง้ั หมดของแต ละกลุมจากนั้นนําไปเปด หาคา p และ r จากตารางวิเคราะหขอสอบรายขอสําเร็จรูปของ จงุ เต ฟาน (Chung The Fan Table) ก็จะไดคาตามตองการ ผูสนใจจะหาดวยวิธกี ารน้ีตอ งหาตารางสําเรจ็ รูปดังกลาว ซง่ึ อธิบาย วิธีการหาไวช ดั เจนแลวและมีขายอยใู นทอ งตลาดทว่ั ไป ลักษณะความยากของขอสอบแตล ะขอ 1. คา p (ระดบั ความยาก) มีคา ตง้ั แต .00 ถึง 1.00 2. ถานักเรยี นเลอื กตอบตวั เลือกใดมาก แสดงวา ขอสอบหรอื ตัวเลือกนัน้ งา ย คา ของ p จะสูง 3. ถานกั เรียนเลือกตอบตวั เลือกใดนอย แสดงวาขอ สอบหรอื ตัวเลอื กนนั้ ยาก คา ของ p จะตาํ่ 4. ถานกั เรียนทาํ ขอ สอบขอใดถกู 100% (ไมผ ดิ เลย) แสดงวา ขอสอบนัน้ งายมาก (p = 1.00) 5. ถาขอ สอบใดไมมีคนตอบถกู เลย หมายความวาขอ สอบน้นั ยากมาก (p = .00) 6. ขอสอบที่มีคา p = .50 ถือวาขอสอบนั้นยากพอเหมาะ หมายความวาเปนขอสอบท่ีมีคนทําถูก 50% หรอื ครง่ึ หน่ึงของผูเขาสอบตอบถูก อยางไรก็ดี ถาขอ สอบขอ 1 และขอ 5 ตางกม็ ีคา p เทากบั .50 ไมได หมายความวาผทู ่ีตอบขอ 1 ถูกจะตองตอบขอ 5 ถกู ดวย ผูท่ีตอบขอ 5 ถูก อาจจะเปนนักเรยี นคนอื่น แตจะมี จาํ นวนเทา กับครง่ึ หนึ่งของผสู อบเชนกัน 7. เกณฑการแปลความหมาย ระดับความยากของขอสอบ (p) 0.81  1.00 เปนขอสอบที่งา ยมาก 0.61 – 0.80 เปนขอสอบทคี่ อ นขางงาย 0.41  0.60 เปน ขอสอบท่ียากงา ยพอเหมาะ 0.20 – 0.40 เปนขอสอบทีค่ อ นขา งยาก 0.00 – 0.19 เปนขอสอบทย่ี ากมาก คา p ท่ีเหมาะสม คอื 0.20  p  0.80 ลักษณะคา อํานาจจาํ แนกของขอ สอบแตล ะขอ 1. คาอํานาจจําแนก หรือคา r มตี ้งั แต 1.00 ถงึ + 1.00 2. ขอ สอบขอใดทน่ี ักเรียนกลุมเกงทําถูกหมดทุกคน และนกั เรียนกลุมออนทําผิดหมดทุกคน คา r จะ มีคา เทา กบั 1.00 จัดเปน ขอ สอบทด่ี ีเยย่ี มเปนท่ีตอ งการยงิ่

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 57 3. ขอสอบขอใดที่นักเรียนกลุมเกงทําผิดหมด แตนักเรียนกลุมออนทําถูกหมด r จะมีคาเทากับ 1.00 แสดงวา ขอ สอบขอน้ีเปนขอสอบทไ่ี มดี เพราะเปนขอ สอบท่ลี วงเด็กเกง ซึ่งผิดจดุ ประสงค เพราะในการทดสอบ น้นั ผูออกขอ สอบหวงั วานักเรียนทเี่ กง จะตอ งทาํ ขอ สอบได แตนกั เรยี นออนจะทําขอสอบไมได 4. ขอสอบขอใดมีนักเรียนกลุมเกงและจํานวนนักเรียนกลุมออนทําถูกเทาๆ กัน ขอสอบขอนั้นจะมีคา r = .00 แสดงวาขอสอบนเ้ี ปนขอสอบทีไ่ มส ามารถแยกนักเรียนเกง ออกจากนักเรียนออนได น่ันคือ เราไมสามารถ จะบอกไดวา คนทีท่ ําขอ สอบนถี้ กู เปน คนเกง และมคี วามรเู รื่องทถี่ ามจรงิ ๆ หรอื ตอบถูกเพราะการเดา 5. เกณฑก ารแปลความหมาย คา อํานาจจําแนกของขอสอบ (r) 0.40 ขน้ึ ไป ขอสอบจาํ แนกดีมาก 0.30 ถึง 0.39 ขอสอบจาํ แนกดี 0.20 ถงึ 0.29 ขอ สอบจาํ แนกพอใช ตํ่ากวา 0.20 ขอสอบจาํ แนกไมไ ด ติดลบ ขอ สอบจําแนกผิด คา r ท่เี หมาะสม คอื r  0.20 การวเิ คราะหต ัวลวง ลกั ษณะของตัวลวงท่ีดีจะตอ งลวงเด็กออนมากกวาเด็กเกง น่นั คือกลุมตํา่ (L) ตองเลือกตอบตัวลวง มากกวา กลมุ สูง ซ่ึงตรงกันขามกบั ตวั ถกู สําหรับ สูตรการห าคา p ของตัวลวง ใชสูตรเดียวกับ การห าคา p ของตัวถูก คือ p = HL สวนสตู รการหาคา r ของตวั ลวงใชส ตู ร ดงั นี้ r = LH 2n n การแปลความหมายตวั ลวง 1. คา p จะเปน ตัวบง บอกใหทราบวา มีนักเรียนเลือกตอบตวั ลวงเปน สดั สวนเทาใด ถา คา p ตํ่ามาก แสดงวาตวั ลวงน้ันไมค อ ยมใี ครเลือก เหน็ สมควรจะตองปรบั ปรงุ เพราะไมเกดิ ประโยชนใดๆ ที่จะเขียนไวเ ฉยๆ โดยไมม ใี ครเลือกตอบ 2. คา r มหี ลกั ในการพิจารณา ดงั น้ี  ถา คา r ตดิ ลบ แสดงวา ตัวลวงนน้ั ไมดตี อ งแกไข คา p, r ที่เหมาะสมของ  ถาคา r เปนศนู ย แสดงวา ตัวลวงนน้ั ไมดตี องแกไข  ถา คา r เปน บวก แสดงวา ตัวลวงน้นั เปน ตัวลวงที่ดี ตวั ลวงคือ 0.05  p,r  0.50 การคัดเลือกขอสอบ ตามท่ีกลาวแลววาขอสอบที่มีคุณภาพดี จะตองมีดรรชนีความยากระหวาง 0.20 ถึง 0.80 และมีคา อาํ นาจการจําแนกต้ังแต 0.20 ข้ึนไป ฉะนั้นเมือ่ นําคา ดรรชนีความยากและอํานาจการจําแนกของขอ สอบแต ละขอ ทีว่ ิเคราะหไ ดไปสรางเปนกราฟ กแ็ สดงใหเ หน็ คุณภาพของขอสอบแตละขอ ชัดเจนข้นึ ดงั นี้

58 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู P 1.00 0.80 0.60 คณุ ภาพขอ สอบดี 0.40 0.20 r 1.00  2 1 0 .1 .2 .3 .5 .6 .7 .8 .9 1.00 ขอใดก็ตามท่ีมีดัชนีความยาก (p) และอํานาจการจําแนก (r) อยูในกรอบส่ีเหลี่ยมขางในภาพ ก็จะ เปนขอ สอบท่ีดี ข. การวเิ คราะหข อสอบรายขอ ของขอ สอบองิ เกณฑ ขอสอบอิงเกณฑน้ันสรางขึ้นเพื่อตองการวัดวานักเรียนมีความสามารถที่จะปฏิบัติอะไรไดบาง หรือมี ความรูความสามารถอะไรบาง ฉะนั้นดัชนีความยากและอํานาจการจําแนกของขอสอบ จึงแทบจะไมมี ความสําคัญเลยกับการวิเคราะหขอสอบอิงเกณฑ ขอสอบอิงเกณฑจะยากหรืองายข้ึนอยูกับพฤติกรรมที่จัดให เรียนรู และที่ตองการใหวัด ถาพฤติกรรมยากขอสอบก็ยาก ถาพฤตกิ รรมงายขอสอบก็งาย ในขณะเดียวกัน เมอื่ วดั ออกมาแลว กไ็ มต อ งการเปรียบเทยี บกันภายในกลุมวาใครจะมคี วามรูความสามารถมากกวากนั หรอื ไม ตองการอยากรูวาใครเกง ใครไมเกงขอสอบอิงเกณฑตองการทราบเพียงรูอะไร ไมรูอะไร เทาน้ัน การวิเคราะหขอสอบอิงเกณฑ จึงวิเคราะหหาประสิทธิภาพของขอสอบรายขอดวยการวัดผลของการสอน เรียกวา ดัชนีประสิทธิภาพของขอสอบรายขอ และหาไดดวยความไวของขอสอบที่มีตอผลการสอน (Sensitivity to Instructional Effects) ดังนี้ (Cox and Vargas, 1966) S= RA RB T เม่ือ S = ความไวของขอ สอบทมี่ ตี อ ผลของวธิ กี ารสอน RA = จาํ นวนนกั เรียนที่ตอบถูกหลงั การสอน RB = จํานวนนักเรยี นท่ตี อบถกู กอ นการสอน T = จาํ นวนนกั เรยี นทง้ั หมด

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 59 ตัวอยาง สมมติวาตองการหาคาประสิทธิภาพของการสอนวิธีกลุมสัมพันธ โดยการวัดดวยขอสอบ อิงเกณฑชุดหนึ่ง 5 ขอ นักเรียนท่ีจะทดลองมี 10 คน กอนทดลองทํา Pretest ดวยขอสอบ 5 ขอ แลวเร่ิม ทดลองเปนเวลา 1 เดือน จบแลวทํา Posttest ดวยขอสอบชุดเดิม การทดลองปรากฏการตอบของนักเรียน ท้งั 10 คน เปนดงั ตาราง ตาราง ผลการตอบของนักเรยี นกอ นและหลังการเรียนดวยวธิ กี ลุมสัมพันธ ขอ 1 2 3 4 5 คนท่ี B A B A B A B A B A 1    XXXX 2    XXXX 3    X X X X X 4    X X X X X 5    X X X X  XX 6    X X X X  XX 7    X X X X X 8    XXXX 9    X X X X X 10    X X X X   X หมายเหตุ  หมายถึง ตอบผดิ (Incorrect) X หมายถึง ตอบถูก (Correct ) ความไวของขอ สอบแตละขอ ที่มีตอผลของวิธีการสอนหาได ดังนี้ S1 = 00 = 0.00 10 10  0 S2 = 10 = 1.00 S3 = 10  10 = 0.00 10 0 10 S4 = 10 = 1.00 S5 = 72 = 0.50 10 ผลการวิเคราะหป ระสิทธภิ าพของขอสอบรายขอปรากฏ ดังน้ี ขอ สอบขอ 1 ยากเกนิ ไป กอ นและหลังสอนไมม ใี ครทําถูก แสดงวา การสอนไมด ี ขอ สอบขอ 2 มปี ระสิทธิภาพดที ั้งขอ สอบและการสอนกอนสอนตอบไมได หลงั สอนทําไดถูกหมด ขอสอบขอ 3 งา ยเกนิ ไป กอ นสอนและหลงั สอนทําไดถูกหมดทุกคน ใชวดั ประสทิ ธิภาพการสอนได ขอสอบขอ 4 เปนขอทีไ่ มด ีอยางยงิ่ กอนสอนทําถกู หมด แตหลังสอนทาํ ผิดหมด

60 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู ขอสอบขอ 5 เปนขอสอบที่ดี กอนสอนมีคนทําถูกบาง แตหลังสอนมีคนทําถูกเพิ่มมากขึ้น ใชวัด ประสทิ ธิภาพการสอนได สรุปแลวขอสอบที่มีประสิทธิภาพดีจะตองมี S ระหวาง 0.05 – 1.00 ยิ่งมีคาเปนบวกมากก็ยิ่งมี ความไวทีจ่ ะวดั การสอนไดมากกเทา นั้น สวนขอ ที่มี S เทากับ 0 และมีเครอื่ งหมายตดิ ลบจะเปน ขอสอบที่ไมมี ประสทิ ธิภาพ ขอสังเกตในการวิเคราะหข อสอบรายขอ 1. การออกขอสอบเพือ่ จะนาํ มาวิเคราะห ควรพยายามออกมากๆ ขอ เพราะเมอื่ วิเคราะหแ ลวบางที ก็ตัดขอ ทีใ่ ชไมไ ดออกไป ทําใหไ มไ ดขอ สอบครบตามจาํ นวนทต่ี องการ 2. การวเิ คราะหขอสอบควรวิเคราะหตวั ลวงดวย 3. ขอสอบทีผ่ านการวเิ คราะหแลว ควรเปน ขอสอบท่มี ีคณุ ภาพตามหลกั การวัดผลการศึกษา 4. พึงระลกึ ไวเสมอวา การวิเคราะหขอสอบรายขอนนั้ เปน การตรวจสอบคณุ ภาพของขอสอบ 2 ประการ คอื ระดับความยาก และอาํ นาจการจําแนกเทานั้น การสรา งธนาคารขอสอบ (Item Bank) เน่ืองจากขอสอบท่ีดี และไดคุณภาพนั้นสรา งยาก ดังน้ันเมือ่ วิเคราะหข อสอบรายขอและไดข อ สอบที่ มีคุณภาพแลว ก็ควรเก็บขอนั้นไวอยางเปนระบบ สามารถนํามาใชปรับปรุงได การเก็บขอมูลขอสอบดังกลาว เรียกวา การจัดสรางธนาคารขอสอบหรือคลังขอสอบ (Item Bank) ฉะนั้น ธนาคารขอสอบหรือคลังขอสอบ กค็ อื ท่ีเก็บรวบรวมขอสอบท่ีดีๆ ท่ีไดผานการวเิ คราะหแลว และเลือกสรรวาเปน ขอสอบที่ไดคุณภาพ พรอ มทั้ง มีการบันทึกประวัติของขอสอบไวดวย (ชวาล แพรัตกุล, 2552, น. 229  233 ; ศิริชัย กาญจนวาสี, 2556, น. 244  246) วตั ถปุ ระสงคข องการจดั ตงั้ ธนาคารขอ สอบ หรือคลงั ขอ สอบ มดี งั นี้ 1. เพื่อเปนศนู ยกลางรวบรวม และเพิ่มพูนขอสอบมาตรฐาน (Standardized Test) และขอสอบที่ดี ใหม ปี รมิ าณมากและคณุ ภาพดยี ง่ิ ข้ึน 2. เพือ่ สงเสริมการนําขอ สอบไปใชใหเ กิดประโยชนในการเรยี นการสอนใหม ากทสี่ ดุ และคมุ คาที่สุด 3. เพอื่ สะดวกแกก ารฝากการยืมขอ สอบไปใช 4. เพื่อเปนศูนยกลางสงเสริมการนําเทคนิคใหมๆ ทางการวัดผลศึกษามาใชและเผยแพรวิทยาการ ทางการวัดผลการศกึ ษา 5. เพอื่ สงเสรมิ การทดสอบใหม ีประสิทธภิ าพ กระบวนการในการสรา งธนาคารขอ สอบ 1. การทําบัตรขอสอบรายขอ (Item Card) โดยพิมพตัวขอสอบ คุณภาพของขอสอบท่ีไดจากการ วิเคราะห ความมุงหมายของการทําบัตรขอสอบเพื่อความสะดวกในการเก็บ การจัดประเภทและการแยก คดั เลอื กขอ สอบ โดยท่วั ไปบตั รขอ สอบรายขอควรใชบตั รทม่ี ขี นาดกวา ง 4  6 น้ิว ยาว 6  8 น้ิว 2. การแยกบัตรขอสอบรายขอไวเปนระบบ เชน แยกวิชาตามสีของบัตร จัดเรียนตามลําดับ เนื้อหาวชิ า เปนตน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 61 ตัวอยา งบัตรขอสอบรายขอ ดา นหนา วิชา วิทยาศาสตร ช้ัน ป. 3 พชื สวนใหญใ ชส ว นใดในการหายใจ * ก. ใบ ข. ราก ค. ดอก ง. ลาํ ตน พฤติกรรม ความรูความจาํ ครง้ั ที่ ดา นหลงั 3 4 หมายเหตุ วนั ที่ pr pr ระดับช้นั 12 จํานวนนักเรียน 1 ก.ย. 2558 วัตถปุ ระสงค ป. 3 45 ตวั เลือก ทดสอบยอ ย ก p r pr ข .50 .61 ค .20 .21 ง .16 .60 .14 .20 ประโยชนของธนาคารขอ สอบ 1. เปนตนกําเนิดของแบบทดสอบมาตรฐานของโรงเรียน หรือของเฉพาะทองถ่ิน (Local Standardized Test) และอาจขยายใหเ ปน ระดบั ชาติ (National Standardized Test) ได 2. ชวยพัฒนาแนวคิดใหมๆ เกี่ยวกับการสราง การใชขอสอบใหแกครู และชวยใหครูสามารถ ปรบั ปรงุ การออกขอสอบใหม คี ุณภาพยงิ่ ข้นึ 3. การเก็บรวบรวมขอทดสอบท่ดี ีๆ ไดคุณภาพของวิชาใดวิชาหนึง่ ไดมากๆ ขอ จัดทําเปนขอ สอบที่ดี ทง้ั ฉบบั สาํ หรบั นําไปใชในการวดั ผลและประเมินผลการเรียนวชิ านั้นๆ หรอื อาจพัฒนาขอสอบเปน ชดุ ๆ สัก 3  4 ชดุ ซ่ึงเรียกวา ขอ สอบคขู นาน (Parallel Test) ในการแยกขอ ทดสอบเพ่อื สรางแบบทดสอบคขู นานน้นั ถือ หลกั สาํ คัญ ดงั น้ี 3.1 ขอ ทดสอบแตละชดุ มีเนอ้ื หาของคาํ ถามใกลเคียงกนั 3.2 ขอ ทดสอบแตละชุดมีจดุ ประสงคทจี่ ะวัดอยา งเดียวกนั 3.3 ขอทดสอบแตล ะชุดมคี วามยากงาย และอํานาจจําแนกเทาๆ กัน

62 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู แบบทดสอบหลายชุดมีลักษณะดังกลา ว เรียกวา แบบทดสอบคูขนาน ซ่งึ จะตองมีอยา งนอย 2 ชุด และถือเปรียบเสมือนขอทดสอบชุดเดียวกัน จึงใชประโยชนในการแกไขปญหาเกี่ยวกับการวัดผลการเรียน บางประการไดเปน อยางดี เชน ปญ หาขอสอบร่ัว เปน ตน ความเช่อื มั่น (Reliability) ความเช่ือมั่นของแบบทดสอบ เปนความคงท่ีของคะแนนที่ไดจากการใหนักเรียนกลุมเดียวกัน ทําแบบทดสอบนั้นในเวลาที่ตางกัน หรือทําแบบทดสอบที่มีลักษณะเหมือนกัน ตามความหมายนี้ แบบทดสอบที่มีความเช่ือมั่นสูงจะใชสอบกี่ครั้งๆ นักเรียนคนน้ันก็จะไดคะแนนคงเดิม ซ่ึงเปนความมั่นคง แนน อนของคะแนนทสี่ อบดว ยคะแนนนน้ั หรอื ความเชื่อมั่นของแบบทดสอบเกี่ยวขอ งกับความคงเสนคงวาของ คะแนนที่ไดจ ากแบบทดสอบเมอื่ ทําการทดสอบดวยแบบทดสอบฉบบั น้นั หลายๆ ครั้ง ชนิดของความเชือ่ มั่น ความเชอ่ื มั่นอาจแยกไดเปน 3 ชนดิ คือ (วรรณี แกมเกตุ, 2551, น. 231  232) 1. ความเช่ือมนั่ เชิงคงตัว (Reliability of Stability) 2. ความเชอื่ ม่ันเทาเทยี มกนั (Reliability of Equivalence) 3. ความเช่อื ม่นั เชิงความสอดคลอ งภายใน (Reliability of Internal Consistency) ความเชื่อม่ันแตละชนิดมีวิธีการหาแตกตางกัน รวมทั้งขอจํากัดท่ีแตกตางกันดวย กอนใชจึงตอง พิจารณาถึงขอ จํากดั ตางๆ ใหดี 1. การหาความเช่ือม่นั เชงิ ความคงตัว การหาความเชื่อม่ันเชิงความคงตัวน้ี มีชื่อที่รูจักกันท่ัวไปวาเปนวิธีการสอบซ้ํา (Testretest Method) วธิ ีนี้หาไดโ ดยเอาขอสอบที่สรางขึ้นไปสอบนักเรียนกลุมเดยี วกนั สองครั้งในเวลาที่แตกตางกัน แลว นําคะแนนของนักเรียนแตละคนที่ไดในการสอบสองครั้งไปหาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธดวยวิธี Pearson Product Moment คาสัมประสิทธสิ์ หสัมพนั ธท ีไ่ ดเปนคาความเช่อื ถอื เชิงความคงตัว ตัวอยาง แบบทดสอบชุดหนึ่ง นําไปสอบวัดนักเรียน 10 คน 2 ครั้ง สอบคร้ังแรกและคร้ังหลัง หา งกนั 4 สปั ดาห ผลการสอบได ดงั น้ี คนท่ี สอบคร้งั ที่ 1 สอบครงั้ ที่ 2 18 9 27 7 36 7 46 6 55 6 66 6 75 4 85 5 94 5 10 4 6

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 63 วธิ ีคาํ นวณ นาํ ผลการสอบคร้ังแรกและครง้ั ทส่ี องทําเปนตาราง คนที่ ครงั้ ที่ 1 (X) คร้ังท่ี 2 (Y) X2 Y2 XY 18 9 64 81 72 27 7 49 49 49 36 7 36 49 42 46 6 36 36 36 55 6 25 36 30 66 6 36 36 36 75 4 25 16 20 85 5 25 25 25 94 5 16 25 20 10 4 6 16 36 24 ผลรวม 56 61 328 389 354 จากตาราง n = 10  XY = 354  X = 56  X2 = 328  Y = 61  Y2 = 389 หาคา สัมประสิทธ์ิสหสัมพนั ธด ว ยสตู ร Pearson Product Moment (Pearson, 1985) rxy = n  xy   x  y {n  x2  ( x)2}{n  y2  ( y)2} (10  354)  (56  61)   แทนคา ในสูตร = (10x328)  562 (10x389)  612 3540  3416 = {3280  3136}{3890  3721} ดงั น้ันความเช่อื มัน่ ของแบบทดสอบฉบับนี้มคี าเทา กบั 0.794 2. การหาความเช่อื มนั่ เทาเทียมกัน การหาความเช่ือมั่นเทาเทียมกันเปนการหาคาสัมประสิทธิ์ของความคลายกัน วิธีการคํานวณหาคา โดยใชนักเรียนกลุมเดียวกัน สอบขอสอบสองชุดในเวลาไลเล่ียกัน ขอสอบทั้งสองชุดจะมีลักษณะเหมือนกัน (Equivalent form) วัดส่ิงเดียวกัน มีความยากงายพอๆ กัน จํานวนขอเทากัน เปนตน เมื่อไดคะแนนจาก การสอบแลว ก็นํามาคํานวณหาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธแบบ Pearson Product Moment เชนเดียวกับ วธิ กี ารสอบซาํ้ ดังกลา ว คาที่ไดกจ็ ะเปน คาความเชื่อม่นั เทา เทียมกนั ของขอ สอบชดุ นั้น วธิ ีนค้ี วรคํานึงถึง คอื เวลาที่ใชสอบระหวางขอ สอบท้ังสองชุด ถาหางกันมากจะทําใหค าความเช่ือม่ัน ตา่ํ และอีกประการหนึง่ คอื การสรางขอสอบใหม ีลักษณะเหมือนกนั นั้นทาํ ไดยาก

64 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 3. การหาความเชื่อม่ันเชงิ ความคงทภี่ ายใน การหาความเชอื่ มนั่ เชงิ ความคงท่ภี ายในมีวิธีการหา ดงั นี้ 3.1 แบบแบงคร่ึงขอสอบ (Split–half Method) เน่ืองจากมีปญหาในการหาความเช่ือม่ันเชิง ความคงตัวกับความเชื่อมั่นเทาเทียมกัน เพราะยุงยากในเร่ืองระยะเวลาหางของการสอบคร้ังแรกกับคร้ังหลัง และการสรางขอสอบสองชุดใหมีลักษณะคลายกัน จึงแกปญหาดวยการหาความเช่ือมั่นเชิงความคงท่ีภายใน ดว ยการแบงคร่ึงขอ สอบ วธิ นี ี้นาํ ขอ สอบไปสอบนักเรียนครั้งเดยี ว แลวแบงขอสอบท้งั หมดออกเปนสองชุด โดย แบงครึ่ง เชน มีขอสอบอยู 100 ขอ อาจจะแบงชุดที่ 1 ขอท่ี 150 และชดุ ท่ี 2 ขอ ที่ 51100 หรือจะแบงโดย ขอคูขอ คีก่ ไ็ ด คือแบง เปน ขอ คูช ดุ หนึ่งกบั ขอ ค่อี กี ชดุ หนงึ่ วธิ ีแบงแบบขอคูขอคีน่ ้ีไดรับความนิยมท่ัวไป จากน้ัน นําคะแนนของแตละคนท่ีไดจากแตละครึ่งไปหาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธระหวางคะแนนของขอหมายเลขคี่ กับคะแนนของขอหมายเลขคูแบบ Pearson Product Moment คาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธที่หาไดเปนคา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ หรือความเช่ือมั่นของแบบทดสอบครึ่งฉบับ การหาความเช่ือมั่นของแบบทดสอบท้ัง ฉบับ (100 ขอ) จะตองนําคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธท่ีไดมาคํานวณโดยใชสูตรของ Spearman Brown (Wainer & Thissen, 2001) ดังน้ี 2 r1 1 22 rtt = 1  r 1 1 22 rtt = คาความเชอ่ื มัน่ ของแบบทดสอบทง้ั ฉบับ r1 1 = คา ความเชื่อม่นั ของแบบทดสอบครงึ่ ฉบับ 22 ตัวอยาง ขอสอบชุดหนึ่ง 20 ขอใชสอบนักเรียน 10 คน เมื่อแบงเปนขอคู และขอค่ีแลว ปรากฏ วาแตล ะคนไดค ะแนน ดังน้ี คนท่ี 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 7 886 5 5 4 3 5 7 ขอคู (X) 7 987 6 7 5 4 6 8 ขอ ค่ี (Y) n = 10 ,  X = 58 ,  Y = 67 ,  X2 = 362 ,  Y2 = 469 ,  XY = 410 นําคะแนนของขอคู และขอคี่ไปหาคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธแบบ Pearson Product Moment ดวยสตู ร rxy = n  xy   x  y {n  x 2  ( x ) 2}{ n  y 2  ( y ) 2} rxy = (10  410 )  (58  67 )   (10  362 )  58 2 (10  469 )  67 2 rxy = 0.94 นําคาทไี่ ดแ ทนคา ในสตู ร Spearman Brown จะไดค า ความเช่ือมั่นของขอ สอบทั้งฉบบั ดังนี้ rtt = 2  0.94 = 0.97 1  0.94

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 65 การหาความเช่ือมน่ั ของแบบทดสอบโดยวธิ แี บง คร่งึ ขอสอบน้ี เราใชแบบทดสอบเพยี งฉบับเดียว และ นาํ ไปใชท ดสอบเพียงครง้ั เดยี ว วิธนี ี้สะดวกกวา 2 วิธีแรก เพราะการทดสอบ 2 คร้ัง และการทําแบบทดสอบ คูขนานใหมีความยากงายเทากันน้ัน มักมีปญหาในทางปฏิบัติมาก แตการสรางแบบทดสอบข้ึนชุดเดียว แลว ทดสอบครงั้ เดยี วทําใหมคี วามผดิ พลาดในการดําเนนิ การสอบนอ ยลง 2. แบบใชสูตร Kuder– Richardson การหาคาความเช่ือมัน่ แบบนี้ คูเดอรและรชิ ารดสัน ไดเสนอ ไวในป ค.ศ. 1937 มีหลายสูตร สูตรที่นิยมใชทั่วไปมี 2 สูตร คือ สูตรท่ี 20 และ 21 (Kuder & Richardson, 1937) ดงั นี้ สูตร KR  20 rtt = k 1   pq  k 1   S 2  t เม่ือ k = จาํ นวนขอของขอสอบ p = สดั สว นของผูต อบถูก q = สัดสวนของผูตอบผดิ = 1 – p S2t = ความแปรปรวนของคะแนนรวม สตู ร KR  21 rtt = k 1  x(k  x)  k 1  kS2t   เมื่อ k = จาํ นวนขอ ของขอ สอบ X = คะแนนเฉล่ียของคะแนนรวม S2t = ความแปรปรวนของคะแนนรวม ตัวอยาง ขอสอบชุดหนึ่งมี 5 ขอ นําไปทดสอบนักเรียน 10 คน ใหคะแนนสอบแบบศูนยหนึ่ง คือ ตอบถกู ให 1 ตอบผิดให 0 ไดผ ลการสอบ ดังนี้ การหาคาความเชอื่ มนั่ โดยวธิ ีของ Kuder Richardson คนที่ ขอ คะแนนรวม (X) 12 3 45 1 11 1 11 5 2 01 0 10 2 3 10 1 11 4 4 11 0 01 3 5 11 0 10 3 6 01 1 01 3

66 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู คนที่ ขอ คะแนนรวม (X) 12 3 45 7 11 1 10 4 8 11 1 01 4 9 11 0 11 4 10 0 0 0 1 0 1 รวม 7 8 5 7 6 p .70 .80 .50 .70 .60 x = 3.30 q .30 .20 .50 .30 .40 S2t = 1.21 pq .21 .16 .25 .21 .24  pq = 1.07 X = X n = 33 = 3.3 10  x2 S2t =  X2   n  n 121  33  2 10  10  =  = 12.1 10.89 = 1.21 แทนคาสตู ร KR  20 rtt = k k 1 1   pq  = 5 5 1 1  1.07    S2t    1.21    = 0.15 แทนคาในสตู ร KR  21 rtt = k 1  X(k  X)     k 1 kS 2 t  = 5 5 1 1  3.3(5  3.3)  = 0.09   5 1.21   สตู รของ Kuder  Richardson 21 (KR  21) ใชสะดวกมาก เพราะตองการเพียงคาเฉลี่ย คา ความ แปรปรวน (Variance : S2) และจํานวนขอสอบก็สามารถหาความเช่ือม่ันได คาความเช่ือม่ันที่ไดเปนคา โดยประมาณอยา งคราวๆ คาความเช่ือม่ันท่ีไดจากการคํานวณ มีคาตั้งแต – 1.00 ถึง + 1.00 ถาคาความเช่ือม่ันสูงถึง .80 .90 ข้ึนไป แสดงวา แบบทดสอบน้ันเช่ือม่ันไดมาก และตรงขาม ถาคาความเชื่อมั่นของแบบทดสอบตํ่า ใกลเคยี ง 0 หรอื มคี าเปน ลบ แสดงวา แบบทดสอบนน้ั ขาดความเช่อื ม่ัน

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 67 วธิ กี ารเพม่ิ ความเชอื่ มน่ั ใหแกแ บบทดสอบ การเพิ่มความเช่ือมั่นใหแกแบบทดสอบมีวิธี ดังน้ี (Crocker and Algina, 1986 ; Mehrens and Lehmann, 1984) 1. สรา งขอสอบใหตรง หรือสอดคลองกับตารางวเิ คราะหหลกั สูตร ซง่ึ จะชวยใหแบบทดสอบมีความ เท่ยี งตรงสงู ยอมทําใหม คี วามเชอื่ มัน่ สงู ดว ย 2. สรางขอทดสอบใหม ีคาระดบั ความยากปานกลาง 3. ออกขอทดสอบใหมีจํานวนขอมากๆ หรอื เพม่ิ จาํ นวนขอ เหมาะกับระดบั ความสามารถของผูสอบ 4. กาํ หนดเวลาในการสอบใหเหมาะสมกับลกั ษณะขอสอบ 5. ใชภาษาท่ชี ดั เจน กะทัดรัด เขาใจงา ย 6. แบบทดสอบปรนัย ซง่ึ จะใหค า ความเช่อื มน่ั สงู กวา แบบทดสอบอัตนัย การเพิ่มจํานวนขอ สอบเพือ่ เพม่ิ ความเช่ือมน่ั ใหสูงข้ึน การเพ่ิมจํานวนขอทดสอบเขาไป จะทําใหแบบทดสอบนั้นมีความเช่ือม่ันสูงข้ึน แตมีเง่ือนไขวาขอ ทดสอบท่ีจะนํามาเพ่ิมข้ึน ตองเปนขอสอบชนิดเดียวกัน และมีเนื้อหาวัดสมรรถภาพสมองอยางเดียวกันกับ ฉบับเดมิ การเพ่มิ จํานวนขอสอบเพ่ือเพิ่มความเช่ือม่ันนั้น เราจะเพมิ่ เขาไปจาํ นวนกี่ขอ และเม่ือเพิ่มเขาไปแลว จะทาํ ใหค วามเชอ่ื มั่นสงู ขึ้นเปนเทาไร ปญ หาน้อี าจแกไ ดโดยใชสตู รสาํ เร็จ ดงั นี้ (Gulliksen, 1950) rxy = Kr 1  (K  1)r เมอื่ rxy = คาความเช่อื มน่ั หลงั จากเพม่ิ ขอสอบแลว r = คา ความเชื่อมั่นของแบบทดสอบฉบับเดมิ K = อัตราสวนระหวางจาํ นวนขอทดสอบของฉบับใหม กบั จํานวนขอทดสอบของฉบับเดิม ตวั อยา ง แบบทดสอบฉบับหนึ่งมี 60 ขอ คาความเชื่อม่ันเปน .45 ถาเพิ่มขอทดสอบเขาไปอกี 30 ขอ แบบทดสอบฉบบั ใหมจ ะมีคา ความเชือ่ มั่นเทา ไร จากสูตร rxy = Kr 1  (K  1)r ในที่นี้ r = .45 , K = 90 = 1.5 60 rxy = 1.5  .45 1 (1.5 1)(.45) ดงั นั้น แบบทดสอบฉบบั ใหม จะมีคาความเชอ่ื มนั่ เปน .55

68 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู ความคลาดเคลื่อนมาตรฐานของการวัด ความคลาดเคลื่อนมาตรฐานของการวัด เปนความเปล่ียนแปลงภายในตัวของเด็กนักเรียน อันเนอ่ื งมาจากการวดั ซ่ึงทาํ ใหค ะแนนทไ่ี ดจ ากการทดสอบคลาดเคล่ือนไปจากคะแนนจริง (ความรูจ รงิ ) ของเดก็ นักเรียน คะแนนท่ีคลาดเคลื่อนไปจากคะแนนจริงน้ันบางครั้งอาจมากกวาคะแนนจริง หรือบางครั้งอาจนอย กวาคะแนนจริง เราอาจเขียนเปน สมการไดว า (Spearman, 1913) คะแนนจากการสอบ = คะแนนจริง  คะแนนความคลาดเคล่ือน ความคลาดเคลอื่ นมาตรฐานของการวดั คํานวณไดจากสตู ร SEm = St 1  rtt SEm = ความคลาดเคล่อื นมาตรฐานของการวัด St = สวนเบี่ยงเบนมาตรฐานของคะแนนรวม rtt = สมั ประสิทธ์ิของความเช่ือม่นั ตัวอยาง แบบทดสอบฉบับหน่ึงมีคาความเชื่อม่ัน .85 และสวนเบ่ียงเบนมาตรฐานของคะแนน การสอบเปน 15 จงหาคาความคลาดเคลื่อนมาตรฐานการวัด จากสูตร S = St 1  rtt St = 15 , rtt = .85 ในทีน่ ้ี SEm = 15 1  .85 = 15 .15 = 5.8 ดังน้นั คาความคลาดเคลอื่ นมาตรฐานของการวัด = 5.8 จากตัวอยางนี้ สมมติวา ก. สอบได 48 คะแนน ก็หมายความวาคะแนนจริงของ ก. จะอยูระหวา ง 48  5.8 หรืออยูระหวาง 42.2 ถึง 53.8 คะแนน ท่เี ปนเชนน้ี เน่ืองจากนกั วดั ผลเช่อื วาคะแนนที่ ก. สอบได 48 คะแนน ยอมประกอบดวยขอผิดพลาดซ่ึงอาจจะมาจากเครื่องมือ ซึ่งไดแก แบบทดสอบน้ันยังไมดีพอ หรือ ส่งิ อนื่ ๆ ทเ่ี กยี่ วของ ดังน้ันนกั วัดผลจึงพยายามหาระยะของความผิดพลาด เพ่ือกะวา ความสามารถจริงๆ ของ ก. จะตกอยูชว งไหนโดยใชค า ความคลาดเคลอื่ นมาตรฐานของการวดั เปนตัวกะระยะของความผิดพลาด ความเที่ยงตรง (Validity) ความแมนตรง หรือความเที่ยงตรงของขอสอบเปนเร่ืองของความตองการหรือตั้งใจจะใหขอสอบน้ัน วัดอะไร (Anastasi, 1968, p. 99) ขอสอบท่ีสรางข้ึนแตละชนิดจะมีวัตถุประสงคที่ตองการใชวัดตางกัน บางชนิดตองการวดั วาในปจจบุ ันนักเรียนที่มีความรูความสามารถเทาใด แตบางชนิดก็ตอ งการจะคาดคะเนผล ในอนาคต เปน ตน ฉะน้นั คาํ วาความแมนตรง หรือความเท่ยี งตรงของขอสอบจึงหมายถึงรวมๆ วา “วัดตาม ส่งิ ที่ตองการใหว ดั ” ชนดิ ของความเทีย่ งตรง สมาคมจิตวิทยาแหงอเมริกาไดแบงความเที่ยงตรงของขอสอบทใี่ ชในการวัด และประเมนิ ผลการศึกษา ออกเปน 3 ชนิด ดงั นี้ (ศิริชัย กาญจนวาสี, 2556, น. 99 ; ;วรรณี แกมเกตุ, 2551, น. 225  226)

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 69 1. ความเท่ียงตรงตามเน้ือหา (Content Validity) คําวาเน้ือหาหมายถึง เน้ือหาวิชา และ จุดประสงคของการสอนรวมกนั ฉะนั้น ความเที่ยงตรงตามเน้ือหาจึงหมายถึงขอสอบท่ีสามารถวัดไดตรงตาม เนื้อหาวชิ า และพฤติกรรมที่ตองการใหเปลี่ยนแปลงภายในเง่ือนไขหน่ึงๆ หรือกลาวสั้นๆ วา “วัดไดตรงตาม เนอื้ หาท่ตี อ งการใหวัด” ในการที่จะสรางขอสอบใหมีความเทย่ี งตรงเชงิ เนอ้ื หา จาํ เปนจะตองสรางขอสอบท้ังฉบบั ใหไดน ํ้าหนกั หรอื เปน สัดสว นตามตารางวเิ คราะหหลกั สตู ร การหาความเที่ยงตรงตามเน้ือหานี้ไมสามารถแสดงตัวเลขบอกระดับของความเท่ียงตรงออกมาได โดยท่วั ไปจะใชการพจิ ารณาความเทยี่ งตรงตามเนอ้ื หาเปน 2 ลกั ษณะ คอื 1. พิจารณาดวู าคําถามแตล ะขอ วัดเนอ้ื หาที่ตองการวดั ไดแ ทจริงเพียงไร 2. พิจารณาแบบทดสอบโดยตลอดทั้งฉบับ โดยดูวาคําถามท้ังหมดสามารถวัดเนื้อหาไดครบ ทุก เน้ือหาหรอื ไม และมจี าํ นวนขอ ทถ่ี ามแตละเน้ือหาเหมาะสมกับสดั สวนในตารางวเิ คราะหหลักสูตรหรือยัง ในการพิจารณาความเท่ียงตรงเชิงเน้ือหานั้น นิยมใหผูเช่ียวชาญ หรือผูชํานาญในสาขาวิชาน้ันๆ หลายๆ คน เปนผูรวมพิจารณาตัดสินวา ในดานเนื้อหาวิชาและพฤติกรรมแตละอยาง ควรจะวัดพฤติกรรม ยอยๆ ได อยางไรก็ตามการท่ีบุคคลหนึ่งบอกวาแบบทดสอบฉบับนี้มีความเที่ยงตรงสูงก็ไมจําเปนที่คนอ่ืน จะตองเห็นดวยเสมอไป ท้ังน้ีเพราะแตละคนมีเกณฑในการพิจารณาตางกัน ดังตัวอยางแบบประเมิน ความ เทย่ี งตรงเชงิ เนือ้ หา ตอไปน้ี ตัวอยาง แบบประเมนิ ความเที่ยงตรงเชงิ เนื้อหา เนื้อหา : จดุ ประสงค ขอสอบ ผลการพจิ ารณา รวม IOC การเรียนรู +1 0 1 (ดชั นคี วามสอดคลอง) การบวกเลข 2 หลัก 1. 13+17 มีคาเทา ไร 5   5 1.00 : นกั เรยี นสามารถหา 2. 9+12 มคี า เทาไร 41 4 0.80 ผลบวกของจาํ นวน 3. 10+13+16 มคี าเทาไร 1  4 3 0.60 สองจาํ นวนทไ่ี มเกนิ 2 4. 19+105 มีคาเทาไร 1 2 2 1 0.20 หลักไดถ ูกตอ ง 5. 11+1215 มีคาเทา ไร   5 5 1.00 เกณฑท ่ีใชใ นการตดั สนิ คา IOC ระหวา ง 0.50 – 1.00 แสดงวา ใชได คา IOC ระหวา ง 0.01 – 0.49 แสดงวา ปรับปรุง คา IOC ระหวา ง 0.00 – (1.00) แสดงวา ตดั ท้ิง 2. ความเที่ยงตรงเชิงโครงสราง (Construct Validity) คําวาโครงสรางหมายถึง ความสามารถ ทางสมอง เชน ความจํา ความเขาใจ การนําไปใช การวิเคราะห การสังเคราะห และการประเมินคา ความเท่ียงตรงเชิงโครงสรางตางจากความเท่ียงตรงเชิงเน้ือหา เพราะความเที่ยงตรงเชิงเน้ือหายึดเนื้อหาเปน เกณฑ สวนความเท่ียงตรงเชิงโครงสรางจะยึดคุณลักษณะตางๆ หรือความสามารถทางสมองเปนเกณฑ การสรางเคร่ืองมือใหมีความเท่ียงตรงเชิงโครงสราง จึงจําเปนจะตอ งรูวาความสามารถทางสมองที่ตองการวัด นน้ั คอื อะไร หากตองการวดั ความสามารถทางสมองดานความเขา ใจ การนําไปใช ฯลฯ กจ็ ะตอ งออกขอ สอบให

70 การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู สอดคลองกับนํ้าหนักในตารางวิเคราะหหลักสูตรในดานพฤติกรรม จึงจะนับไดวาแบบทดสอบนั้นมีความ เที่ยงตรงไดเชนเดียวกับการหาความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา ดังตัวอยางแบบประเมินความเท่ียงตรงเชิงโครงสราง ตอ ไปน้ี ตัวอยางของแบบประเมินความเทีย่ งตรงเชิงโครงสราง ขอสอบ พฤติกรรม ผลการพจิ ารณา รวม IOC +1 0 1 (ดชั นีความสอดคลอง) 500 1. ใบไม เปรยี บเหมือนบุคคลใด ความเขาใจ – 5 1.00 410 ก. นายแพทย แปลความ ข. ครู ค. วศิ วกร ง. พอครัว จ. ทหาร 2. ถาอากาศเยน็ ลงอยา งกะทันหนั การวิเคราะห – 4 0.80 เดก็ ๆ จะปวยเปน อะไรกันมาก ความสัมพันธ ก. ทอ งเสยี ข. ปวดศีรษะ ค. ไขหวัด ง. ตาแดง จ. ตวั รอน 3. ความเทย่ี งตรงเชงิ สมั พันธกับเกณฑ (Criteria Relation) ความเท่ียงตรงชนดิ นใี้ หความหมายไดว าเปน การพจิ ารณาขอ สอบท่สี รางนัน้ เมอ่ื นําไปสอบวัดแลว คะแนนที่ไดมีความสัมพันธกับเกณฑภายนอกที่กําหนดไวหรือไม ซ่ึงอาจจะเปนผลการเรียนในอนาคต หรือ คะแนนรวมของผลการเรยี นกไ็ ด ความเทีย่ งตรงเชิงสมั พันธกับเกณฑ 2 ชนิด คือ 3.1 ความเท่ียงตรงเชิงสภาพ หมายถงึ ความสอดคลองของคา วัดที่ไดจากแบบทดสอบกับสภาพ ความเปนจริงของเด็กในปจจุบัน นั่นคือจะเปนการตรวจสอบความเท่ียงตรงของแบบทดสอบท่ีสรางโดยใช สถานภาพอันแทจริงของเดก็ ในปจ จุบัน มาเปนตวั เกณฑในการเปรียบเทียบ เม่อื ครูไดสอนไปตามทฤษฏที ี่วาง ไวแ ลว นักเรียนปฏิบัตไิ ดจริงหรือไม ดังน้ันในเชงิ ปฏิบัติ การหาความเที่ยงตรงเชิงสภาพก็จะนําเอาคะแนนที่ ไดจ ากการสอบไปเปรยี บเทียบหาความสอดคลองกับความสามารถท่ีแทจ รงิ เชน คะแนนภาคปฏบิ ัติ เปนตน คาสหสัมพันธที่ไดน้ีจะเปนคาท่ีบอกระดับความเท่ียงตรงเชิงสภาพ นอกจากนี้ในการหาความเที่ยงตรงเชิง สภาพ ยังอาจพิจารณาดูวาแบบทดสอบท่ีสรางข้ึนน้ันสามารถจําแนกนักเรียนที่เกงกับออนคือ คนเกงได คะแนนสูง คนออนไดคะแนนต่ําไดหรือไม คือ ถาแบบทดสอบใดสามารถใหคะแนนกระจายก็แสดงวา แบบทดสอบน้ันมีความเที่ยงตรงเชิงสภาพสูง หากแบบใดไมสามารถจําแนกคะแนนระหวางนักเรียนเกงกับ นักเรียนออ นได ก็แสดงวาแบบทดสอบนนั้ ขาดความเทย่ี งตรงเชิงสภาพ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 71 3.2 ความเทีย่ งตรงเชงิ พยากรณ หมายถึง ความสอดคลอ งระหวางผลของการสอบกบั ความสาํ เรจ็ ใน อนาคตของนักเรียน โดยพิจารณาดูวาแบบทดสอบท่ีสรางข้ึนน้ีสามารถจะพยากรณไดตามวัตถุประสงคจริง หรือไม ผลการสอบสามารถใชพ ยากรณก ารกระทําในอนาคตไดแมนยําเพียงใด วธิ ีการหาความเท่ยี งตรงชนดิ น้ี จะใชวิธีการหาความสัมพันธของคะแนนสอบของขอสอบท่ีสรางกับคะแนนสอบที่เรียนในอนาคต เชนนํา คะแนนสอบเขามหาวทิ ยาลัย ไปหาความสมั พันธกับคะแนนเฉล่ยี ทเี่ รียนในมหาวทิ ยาลยั คาความสัมพนั ธท ไ่ี ด เปน คาความเท่ยี งตรงเชงิ พยากรณข องขอ สอบใชสอบเขา มหาวทิ ยาลยั เปนตน ความเที่ยงตรงตามสภาพกับความเท่ียงตรงเชิงพยากรณตางกันตรงท่ีระยะเวลาที่ใช กลาวคือ ความเท่ียงตรงเชิงพยากรณดูพฤติกรรมเชิงอนาคตเปนเกณฑ สวนความเท่ียงตรงเชิงสภาพน้ันดูพฤติกรรมใน ปจ จุบันเปนเกณฑ การหาคาความเท่ียงตรงทั้งสองชนิดน้ี กระทําไดโดยหาคา สัมประสิทธ์สิ หสัมพนั ธระหวาง คะแนนสอบกับเกณฑทใ่ี ช จะเปนความเทยี่ งตรงตามสภาพหรือความเท่ียงตรงเชงิ พยากรณ ก็สุดแทแตเ กณฑ ที่ใชด ังกลา วแลว แบบทดสอบท่ีดีประกอบดวยลักษณะสําคัญ 11 ประการ ไดแก ความยาก (Difficulty) อํานาจ จําแนก (Discrimination) ความเช่ือม่ันหรือความเชื่อถือได (Reliability) ความเท่ียงตรง (Validity) ความเปนปรนัย (Objectivity) ความยุติธรรม (Fairness) สามารถนําไปใชไดดี (Usability) ถามลึก (Searching) จําเพาะเจาะจง (Definite) ยั่วยุ (Exemplary) และมีประสิทธิภาพ (Efficiency) ในการหา คุณภาพของขอสอบและแบบทดสอบน้ันจะตองทําการวิเคราะหคุณภาพทั้งเปนรายขอและทั้งฉบับ โดย การวิเคราะหหาคุณภาพเปนรายขอไดแก การหาความยาก คาอํานาจจําแนก และการหาความเท่ียงตรง ทั้งนี้ คาความยาก (p) ที่เหมาะสม คือ 0.20  p  0.80 คาอํานาจจําแนก (r) ที่เหมาะสม คือ r  0.20 คา ความเท่ียงตรงตามเน้ือหา พิจารณาจากคาดัชนีความสอดคลอง (IOC) คา IOC ที่ใชไดคือ IOC  0.50 สวนการวิเคราะหคุณภาพท้ังฉบับไดแก การหาความเช่ือม่ัน (Reliability) ถาคาความเช่ือมั่นสูงถึง .80 , .90 ข้นึ ไป แสดงวา แบบทดสอบน้ันมีความเชื่อม่นั สงู *******************

72 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู กิจกรรมทา ยบท คําช้แี จง จงวิเคราะหค ณุ ภาพขอ สอบรายขอ โดยใชข อ มูลจากตารางแจกแจงความถี่คาํ ตอบของนกั เรยี นกลมุ สูง และกลุมต่ํา ตอไปนี้

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 73 ตารางวเิ คราะหขอ สอบรายขอ ขอ ตวั เลือก จาํ นวนนักเรยี น ความ อาํ นาจ การแปล สรปุ ผล ยาก (p) จาํ แนก(r) ความหมาย 1ก กลมุ สูง กลุม ต่ํา (H) (L) ข ค ง จ 2ก ข ค ง จ 3ก ข ค ง จ 4ก ข ค ง จ 5ก ข ค ง จ

74 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู ขอ ตัวเลอื ก จํานวนนกั เรยี น ความ อํานาจ การแปล สรปุ ผล ยาก (p) จําแนก(r) ความหมาย 6ก กลมุ สูง กลุม ตํา่ (H) (L) ข ค ง จ 7ก ข ค ง จ 8ก ข ค ง จ 9ก ข ค ง จ 10 ก ข ค ง จ

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 75 รายการอางอิง ภาษาไทย โกวิท ประวาลพฤกษ และสมศกั ด์ิ สินธรุ ะเวชญ. (2527). การประเมนิ ในชั้นเรียน (พิมพค รง้ั ท่ี 2). กรุงเทพฯ : วฒั นาพานิช. ชวาล แพรัตกลุ . (2552). เทคนคิ การวัดผล (พมิ พค ร้งั ท่ี 7). กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พวฑิ รู ยก ารปก. ตาย เซย่ี งฉี. (2526). ทฤษฎกี ารทดสอบและวดั ผลการศกึ ษา. เชียงใหม : ภาควิชาประเมินผลและวจิ ยั การศึกษา คณะศกึ ษาศาสตร มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม. พิชติ ฤทธจ์ิ รญู . (2545). หลกั การวดั และประเมนิ ผลทางการศึกษา. กรุงเทพฯ : เฮาสอ อฟเคอรมีส. วรรณี แกมเกตุ. (2551). วธิ วี ิทยาการวิจัยทางสังคมศาสตร (พิมพค รั้งท่ี 2). กรุงเทพฯ : โรงพิมพแ หง จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย. ศิรชิ ยั กาญจนวาสี. (2556). ทฤษฎีการทดสอบแบบดง้ั เดมิ (พมิ พครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ : โรงพิมพแหง จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยั . สริ พิ ร ทิพยค ง. (2545). หลักสูตรและการสอนคณิตศาสตร. กรงุ เทพฯ : พฒั นาคุณภาพวชิ าการ. ภาษาองั กฤษ Anastasi, A. (1968). Psychological Testing. (3rd ed). London : Macmillan. Cox, R.C. and Vargas, J.S. (1966). A comfarision of item Selection Techniques for Norm – referenced and Criterion – referenced test. Paper Presentation at the Annual meeting of the National Council on Measurement in Education Gulliksen, H. (1950). Theory of Mental Tests. New York : John Wiley and Sons. Kuder, G. F., & Richardson, M. W. (1937). The theory of the estimation of test reliability. Psychometrika. 2(3), 151–160. Mehrens, W.A. and Lehman, I.J. (1984). Measurement and Evaluation in Education and Psychology (3rd ed.) Tokyo : Holt Rinehart and Winston. Spearman, C. (1913). “Correlations of Sums and Differences”, British Journal of Psychology. 5, 417  426. Wainer, H., & Thissen, D. (2001). True score theory: The traditional method. In H. Wainer and D. Thissen, (Eds.), Test Scoring. Mahwah, NJ : Lawrence Erlbaum.



บทที่ 5 เครอ่ื งมือวัดพฤติกรรมการเรยี นรูด านจิตพิสัย วเิ ชียร อนิ ทรสมพนั ธ1 พฤตกิ รรมดา นจิตพสิ ยั (Affective Domain) เปนคณุ ลกั ษณะของบคุ คลท่ีซอนอยภู ายใน เกีย่ วขอ งกับ อารมณ ความรูสึกและจิตใจ จิตพิสัยเปนคุณลักษณะภายในจิตใจของบุคคล เปนการเตรียมพรอมท่ีจะแสดง พฤติกรรมหรือการกระทําออกมาตามอารมณความรูสึก ไมวาจะเปนดานความสนใจ เจตคติ ความช่ืนชม คา นิยม จริยธรรม บุคลกิ ภาพ จนพัฒนาเปนคุณลักษณะของตนเอง เปนคุณลักษณะที่ไมสามารถวัดโดยตรงได การวัดจึงตองจําลองสถานการณมาเปนเครื่องมือในการวัด ดังนั้นการวัดจิตพิสัยใหใกลเคียงกับคุณลักษณะ ภายในของบุคคลมากท่ีสุดจึงตองอาศัยความรูเก่ียวกับแนวคิดพ้ืนฐานของการวดั ความรูท่ีเกย่ี วของกับจติ พิสัย ประกอบกนั กบั การกาํ หนดเกณฑท ีช่ ัดเจนและเช่อื ถอื ได ระดับขน้ั พฤติกรรมทางดา นจิตพสิ ัย (Level of affective domain) พฤติกรรมดานจิตพิสัยซึ่งเปนความรูสึกท่ีบุคคลมีน้ัน เปนระดับความรูสึกที่ตํ่าสุด คือ การรับรู จนถึง ระดับท่ีสูงสุด คือ ลักษณะนิสัยประจําตัว บุคคลจะมีพฤติกรรมที่เกิดข้ึนจนเปนนิสัยไดน้ัน เร่ิมจากความสนใจ จนถึง การปรบั ตัว แตถ า พิจารณาตามลาํ ดับความรูสึกเปนข้ันๆนน้ั จะเริ่มจากการรับรู จนถึง การสรางลกั ษณะ นิสัย (Krathwohl and other, 1973 อางอิงจาก ลวน สายยศ และอังคณา สายยศ, 2543; Hopkins and Antes, 1990) ดงั ตอไปน้ี 1. การรับรู (Receiving or attending) หมายถึง การสรางความตระหนัก แสดงถึงความต้ังใจที่จะ รบั รู และแสดงการเลอื กสง่ิ ที่สนใจ การรบั รู ประกอบดว ย 1.1 การรูจัก (Awareness) 1.2 การเต็มใจท่จี ะรบั รู (Willingness to receive) 1.3 การควบคมุ หรือคดั เลอื กรับรู (Controlled or selected attention) 2. การตอบสนอง (Responding) หมายถึง การแสดงความต้ังใจที่จะตอบสนอง และคนหาส่ิงที่พึง พอใจในระดับตน ๆ ท่จี ะตอบสนอง การตอบสนอง ประกอบดวย 2.1 การยินยอมตอบสนอง (Acquiescence in responding) 2.2 การเตม็ ใจตอบสนอง (Willingness to response) 2.3 การพอใจตอบสนอง (Satisfaction in response) 3. การสรางคุณคา (Valuing) หมายถึง การแสดงถึงการยอมรับคุณคาในวัตถุส่ิงของ (object) บคุ คล (person) หรือ สถานการณ (situation) ยอมรับและเช่ือถือในคุณคาของสง่ิ นั้น ๆ ในทางบวก การสราง คณุ คา ประกอบดว ย 3.1 การยอมรบั คณุ คา (Acceptance of a value) 3.2 การนยิ มชมชอบในคณุ คา (Preference for a value) 1รองศาสตราจารยประจําสาขาวชิ าการประเมินผลและวจิ ยั ทางการศกึ ษา

78 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 3.3 การเชื่อถอื ในคุณคา (Commitment or conviction) 4. การจัดระบบคุณคา (Organization) หมายถึง การนําคุณคา และจัดระบบความซับซอนของ คณุ คา รวมทั้งจัดระบบความสมั พนั ธข องคณุ คา การจัดระบบคณุ คา ประกอบดวย 4.1 การสรางความคดิ รวบยอดของคุณคา (Conceptualization of a value) 4.2 การจัดระบบคุณคา (Organization of a value system) 5. การสรางลักษณะนิสัย (Characterization by a value complex) หมายถึง การจัดระบบ คุณคา ซ่ึงจะกลายเปนลกั ษณะประจําตัวของแตล ะบคุ คล การสรางลกั ษณะนิสยั ประกอบดวย 5.1 การรวมระบบคณุ คา (Generalized set) 5.2 การสรา งลักษณะนสิ ัย (Characterization) สรุปไดวา ระดับพฤติกรรมดานจิตพิสัย มี 5 ระดับ โดยเร่ิมจากระดับต่ําสุด จนถึงสูงสุด คือ การรับรู โดยเร่ิมจากการรูจัก อยากรับรแู ละคัดเลือกรับรู จากน้ันจะเปนการตอบสนอง ในรูปแบบของการยินยอม เต็ม ใจ และพอใจ ระดับตอมาเปนการสรา งคุณคา โดยการยอมรบั ชื่นชม และ เช่ือถือในส่ิงน้ัน ในระดับตอมาเปน การนําคณุ คาและการจัดระบบคณุ คา จนกระท่งั การสรางลักษณะนสิ ัยประจาํ ตวั ของบคุ คลนั้น ๆ ธรรมชาตขิ องการวดั พฤติกรรมดา นจติ พสิ ัย จิตพิสัยเปนอารมณ หรือ ความรูสึกของแตละบุคคล ที่ไดแสดงออกมา ท้ังดานการกระทํา การแสดง ความคิดเห็น และอื่น ๆ โดยมีธรรมชาติท่ีแสดงถึงคุณ ลักษณ ะสําคัญ 5 ประการ (กรมวิชาการ กระทรวงศกึ ษาธิการ, 2539) ดงั น้ี 1. เปนคุณลักษณะที่เก่ียวของกับอารมณ หรือความรูสึก ซึ่งมีอยูในทุกๆ คน และอาจเปล่ียนแปลง ไดตามเง่ือนไขและสถานการณแวดลอม บุคคลอาจแสดงออกใหเห็นไดทั้งในรูปแบบของธรรมชาติหรือใน รปู แบบของการเสแสรง ข้ึนอยูก ับสภาวะแวดลอม ชวงเวลาของการแสดงออก และเจตนาท่ีแสดงออกมาอยาง จริงใจเทา นน้ั 2. เปนคุณลักษณะที่มีลักษณะเฉพาะตัวของแตละบุคคล บุคคลอาจมีความรูสึกเหมือนกันแตมี พฤติกรรมแสดงออกแตกตางกัน หรือในบางคร้ังอาจแสดงพฤติกรรมเหมือนกันแตความรสู ึกอาจแตกตางกันได ในขณะเดียวกนั ก็ไมอาจตัดสินใจไดวา พฤติกรรมท่ีแสดงออกของบคุ คลในสถานการณห น่ึงวา ถูกหรือผิดเหมือน การตัดสนิ ดานพทุ ธพิ ิสัย (Cognitive Domain) นอกจากจะตัดสนิ โดยใชเ กณฑม าตรฐานของกลุม สังคมท่ีบุคคล นนั้ เปนสมาชิกอยู เพ่ือหาขอสรุปออกมาวา พฤติกรรมที่บุคคลแสดงออกในสถานการณน้ัน เปนที่พึงปรารถนา ของสังคมนั้นๆ หรือไมเทานั้น และเม่ือสังคมเปล่ียนไปหรือตางสังคม เกณฑปกติหรือมาตรฐานยอมเปลี่ยนไป ผลการตัดสินวาเปนทพ่ี งึ ปรารถนาหรอื ไมก ็อาจเปลีย่ นไปไดเ ชนกัน 3. เปนคุณลักษณะท่ีมีทิศทางของการแสดงออก ไดสองทาง คือ ตรงขามกัน มองไดวาเปนเชิงบวก หรือเชิงลบ เชน ขยัน  ข้ีเกียจ ซือ่ สัตย  คดโกง รัก – เกลียด โดยทั่วไปแลวทิศทางบวกจะเปนที่พึงปรารถนา มากกวา ทศิ ทางลบ ทิศทางบวกดงั กลาว ไดแก รัก ชอบ ขยนั ซอ่ื สัตย แตบางครง้ั ทิศทางลบ ก็อาจจะใชไ ดใ นสิ่ง ทไี่ มพ งึ ปรารถนาของสงั คม เชน เกลียดอบายมุข ไมช อบความสกปรก รงั เกยี จยาเสพตดิ เปนตน 4. เปน คุณลกั ษณะทม่ี ีระดับ ปรมิ าณความเขมขนอาจเปล่ียนแปลงหรือแตกตางกันไดเชน รกั จะมรี ัก มาก รักนอย ขยัน ก็จะขยันมาก ขยันนอย ดังนั้นแมบุคคล 2 คนจะมีความรูสึกหรืออารมณขณะใดขณะหนึ่ง

การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู 79 หรือลักษณะประจําตัว ก็เชนเดียวกัน ก็อาจแตกตางกันตามความเขมขนของความรูสึกได เชน ความรูสึกของ นายแดงและนายดาํ ที่มีตอ โรงเรยี นของเขา อาจจะมีระดบั หรอื ความเขม ตางกนั 5. เปนคุณลักษณะท่ีมีเปาหมาย กลาวคือ บุคคลจะเกิดความรูสึกหรืออารมณข้ึนมาลอย ๆ ไมได จะตองเกิดอารมณห รือความรสู ึกตอเปาหมาย ซึ่งอาจจะเปน คน สัตว สิ่งของ เหตกุ ารณ กระบวนการ หลักการ วิชา หรอื สภาวะใดๆ ก็ได เชน ขยันทํางานบา น ขยนั เรียน ข้ีเกียจอานหนงั สอื เปน ตน และเมือ่ เปลีย่ นเปา หมาย แลว ความรูสึกหรืออารมณอาจเปลี่ยนแปลงไดท้ังทิศทางและความเขม เชน นายแดงมีความรูสึกชอบนายดํา มาก แตเม่ือเปลี่ยนเปาเปนนายเขียว ความรูสึกของนายแดงตอนายเขียวอาจจะเปล่ียนจากชอบมากเปนชอบ นอ ย หรอื ไมชอบเลยก็ได สรุปไดวาจิตพิสัยมีคุณลักษณะท่ีเก่ียวของกับอารมณหรือความรูสึกท่ีมีอยูในทุกๆ คน แตละคน จะมี แบบแผนเฉพาะตัว ความรูสึกตอสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ตองมีทิศทาง ไมวาจะเปนทางดานบวกหรือที่พึงปรารถนา และ ดานลบหรอื ไมพึงปรารถนา มคี วามเขมกลาวคือมีระดับของความรสู กึ ตอ สง่ิ น้ัน เชน ชอบมาก  ชอบนอ ย เปนตน วธิ กี ารวดั พฤตกิ รรมดานจิตพิสัย จิตพิสยั เปน คณุ ลกั ษณะดานจติ ใจทมี่ องไมเ ห็นหรือเปนนามธรรม การวัดจติ พสิ ยั จึงเปน การวดั ทางออม มคี วามคลาดเคล่ือนในการวัดเกดิ ขนึ้ ไดง าย อาจมีการเสแสรงและบิดเบือนคาํ ตอบของผูถกู วดั การตอบของผถู ูก วัดมีลักษณะเปนไปตามท่ีสังคมมุงหวัง การวัดจิตพิสัยสามารถกระทําไดหลากหลายวิธี นําเสนอวิธีที่นิยม ดงั ตอ ไปนี้ 1. การสังเกต (Observation) เปนการสังเกตการพดู การกระทํา การเขียนของนกั เรยี นที่มตี อ สงิ่ ใดส่ิงหน่ึง ที่ครูตองการวัด เชน ตองการวัดวานักเรียนคนหนึ่งมีความสนใจตอการเรียนวิชาวิทยาศาสตรมากนอยปานใด ครูอาจสังเกต การกระทาํ ของนักเรยี นในเรอื่ ง (1) การมาเรียน (2) การถามตอบในชน้ั เรียน (3) การทําการบา น/สง งาน (4) อา นหนังสอื เกย่ี วกบั วทิ ยาศาสตร (5) เขารวมกจิ กรรมทางวทิ ยาศาสตร (6) ชอบสังเกตและทดลองธรรมชาติรอบตัว เปน ตน สําหรับวชิ าอนื่ ๆ กส็ งั เกตไดท ํานองเดียวกันน้ี ผลจากการสงั เกตการกระทําของนักเรียนดงั กลา ว พอที่จะทาํ ใหค รูวินิจฉัยไดว า นกั เรยี นสนใจการเรยี นวิชาใด มากนอยปานใด ในเร่ืองของคุณธรรม จริยธรรม ครูอาจสังเกตดูความประพฤติของนักเรียนแลวแปลความวา นักเรียนคนน้ันเปนผูปฏิบัติตนดีมากนอยปานใด เชน การไมขาดเรียนก็แสดงวามีความรับผิดชอบ มีความ ซือ่ สัตย มีวินัยในตนเอง การไมเลนการพนัน การไมเท่ียวกลางคืน ลวนแตเปนพฤติกรรมท่ีแปลความหมาย ไดวา นกั เรียนคนนั้นเปน คนดี เปน ตน

80 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 2. การสัมภาษณ (Interview) เปนการใชวิธีพูดคุย ครูคุยกับนักเรียนในประเด็นที่ครูอยากรู ซ่ึงอาจเปนความรูสึก เจตคติ ของนักเรียนเพ่ือนําส่ิงท่ีนักเรียนพูดออกมาแปลความหมายเกี่ยวกับลักษณะจิตพิสัยของนักเรียนได เชน ครู อยากรูวาเขาสนใจเรยี นวิชาภาษาไทยหรือไม ครูอาจพดู คุยกบั นักเรียนวาเคยอานวรรณคดีเลม ใดบา ง เคยเขียน กลอนไหม เคยอานหนงั สืออะไรท่ีดี ๆ บาง ลองเลา ใหครฟู ง บา ง คําตอบของนักเรียนจะทําใหค รูประเมินไดว า มี ความสนใจการเรยี นวิชาภาษาไทยมากนอยปานใด 3. การใชแ บบมาตรประมาณคา (Rating Scale) มีครูหรือนักวัดผลไดสรางเครื่องมือวัดเจตคติ วัดความสนใจ วัดคุณธรรม จริยธรรม ไวมาก พอสมควรซ่ึงครูคนอื่นสามารถนําไปใชได ถาเปนแบบวัดเจตคติ หรือวัดความสนใจจะมีรูปแบบการวัด 3 รปู แบบ คอื แบบของลิเคิรท แบบเธอรสโตน แบบของออสกดู เน่ืองจากแบบสอบเพื่อวัดจิตพิสัย เชน เจตคติ ความสนใจ ฯลฯ มลี ักษณะอยางเดียวกัน เพียงแตเ ปล่ยี นเปา หมายเทาน้นั นําเสนอใหเหน็ เปน ตวั อยา งของการวดั จติ พสิ ยั ในรปู แบบตาง ๆ ดงั นี้ 3.1 แบบของลิเคิรท (Likert’s Type Scale) ในท่ีนี้ ขอเสนอตัวอยางแบบวัดเจตคติตอ วิชาวิทยาศาสตรของนักเรียนชั้นมธั ยมศึกษาปท ี่ 2 ลกั ษณะของแบบวัดเปน ดังน้ี คาํ ชแ้ี จง ใหนกั เรยี นเขยี นเครื่องหมาย () ลงในชองวา ง เปนจริงมากทส่ี ุด เปน จรงิ เฉยๆ เปน จรงิ นอย เปนจรงิ นอยทส่ี ุดท่ตี รงกบั ความเปน จรงิ ในความรสู กึ ของตัวทานเอง เปน จริง เปน เปน เปนจรงิ ขอความ มาก จริง เฉยๆ จรงิ นอ ย ท่สี ดุ มาก นอ ย ทสี่ ดุ 1. ขา พเจา ชอบเรียนวชิ าวทิ ยาศาสตรมากกวา วชิ าอืน่ .....................................................…............ ………… ……… ……. ……… ………….. 2. ถา ไมถ ูกบังคับแลว ขา พเจาจะไมเรียนวชิ า วิทยาศาสตร…................................................... ………… ……… ……. ……… …………. 3. ขา พเจาชอบซกั ถามเมื่อเรยี นวิชาวทิ ยาศาสตรไ ม เขาใจระหวางเวลาทีค่ รูสอน…............................. ………… ……… ……. ……… …………. 3.2 แบบของเธอรสโตน (Thurstone’s Type Scale) จากแบบวัดตามแนวคิดของ ลิเคิรทขางตน ถาเปนแบบของเธอรสโตน จะสรางแบบวัดท่ีเปนมาตรประมาณคา 11 ระดับ แลวนําไปให ผเู ชยี่ วชาญหรือกลมุ ตัวอยา งจํานวนไมน อยกวา 100 คน เพื่อนํามาหาคาประจําขอ S และ Q แลวจึงนํามาปรับ เปนแบบวดั ทเี่ ปนแบบวัดทต่ี อบวา”จรงิ ” หรือ “ไมจรงิ ” เมอ่ื ผตู อบโดยแตละขอมีคาประจาํ ขอ มีลักษณะดงั นี้

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 81 คําช้แี จง ใหนกั เรยี นขีดเคร่ืองหมาย () ลงในชอง จริง หรือไมจ รงิ ตามความรสู ึกท่ีแทจรงิ ของ นกั เรียน ขอความ จริง ไมจริง 1. ขา พเจาชอบเรียนวชิ าวิทยาศาสตรมากกวา วชิ าอ่ืน..........…….. ………….. …………… 2. ถาไมถกู บังคบั แลวขา พเจาจะไมเรียนวชิ าวทิ ยาศาสตร….......... ………….. …………… 3. ขาพเจาชอบซักถามเมือ่ เรยี นวชิ าวทิ ยาศาสตรไ มเ ขาใจระหวา ง เวลาทค่ี รสู อน…………………………………….................... ………… …………… การสรา งแบบวัดตามแนวของเธอรส โตนนน้ั ผสู รา งจะตองทดลองหาคา คะแนนของแตละขอ คาํ ถามไว ผสู รา งแบบวดั จะตองศกึ ษาขอมลู ใหล ะเอยี ด และสามารถศกึ ษาเพ่ิมเติมไดจ ากตาํ ราของวเิ ชียร อนิ ทรสมพันธ (2559) หรือนกั วชิ าการอืน่ ๆ 3.3 แบบของออสกูด (Osgood’s Type Scale) จากแบบวัดความสนใจทกี่ ลาวถึงในขอ ที่ 3.1 และ 3.2 ถาเปน แบบของออสกดู จะเปนแบบวัดท่ใี หนักเรียนพจิ ารณาวา วชิ าวทิ ยาศาสตร นนั้ นกั เรียนมี ความรูสึกอยูในระดับใดจากชวงหมายเลข ที่เริ่มจาก 0 และไปทางขวา 1 2 3 หรือมาทางซาย 1 2 3 โดยที่เลข 0 หมายถึง ความรูสึกกลาง และเลข 1 2 3 มาทางซายหรือขวาเปนระดับความรูสึกที่มีระดับ ตางๆ ตามคาคุณศพั ทที่บงช้ีเพ่ือสะทอนความรูสึกตอวิชาวทิ ยาศาสตร คาคุณศัพทน้ีจะมลี ักษณะตรงขามกัน เชน ดีเลว สนกุ นา เบื่อ ยากงาย เปนตน ลักษณะเปน ดงั น้ี ดี 3 2 1 0 1 2 3 เลว ดรุ า ย 3 2 1 0 1 2 3 เมตตากรุณา ซอ่ื สตั ย 3 2 1 0 1 2 3 คดโกง มคี ุณคา 3 2 1 0 1 5 3 ไรคณุ คา เครงเครยี ด 3 2 1 0 1 2 3 สบาย สบาย แบบวัดเชิงสถานการณ (Situation’s Type Scale) ถาเปนแบบวัดจริยธรรม โดยใชแนวคิดของ นกั วิชาการมากําหนดเปนมาตรวัด โดยแตละขอมีคะแนนหรอื คาประจาํ ขอ การสรางจะใชสถานการณเปนส่ิง เราทีเ่ ปนปญหาเชิงจรยิ ธรรม เพ่ือใหผ ถู กู วัดไดตดั สนิ ใจตอบ ตัวคําถามจะเปน สถานการณท่ีสรางขน้ึ ยังไมเ กิดขึ้น จริง ซ่ึงผูตอบจะเลือกตอบในตัวเลือกที่เปนเหตุผลของตนเทาน้ัน ดังตัวอยางของแนวคิดโคลหเบิรก (Kohlberg)

82 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู (0) ถาเห็นเพอื่ นเปน ลม หมดสติ แตข า พเจาก็จะรีบกลบั บา นเพื่อไปชวยแมท ํางาน จงึ ตัดสนิ ใจไมช ว ย ดูแลเพอ่ื น เพราะ  เปนการเสียสละที่ไมไ ดผ ลคมุ คา  เปน หนา ทข่ี องขา พเจา ทจ่ี ะตอ งไปชว ยแมท าํ งาน ขาพเจากลัววาจะชว ยเพ่ือนไมไ ด เพราะขา พเจา ไมช อบคนเปนลม บคุ คลไมจ ําเปนจะตองละอายใจตนเอง เมื่อไมไดชว ยเพื่อน เพราะการทําความดนี ้ันทาํ ไดห ลายทาง ขาพเจาไมกลวั วาเพ่ือนๆ จะหาวาขาพเจา เปน คนใจแคบ เพราะมเี พอ่ื นขา พเจา หลายคนทไี่ มยอม ชวยเพ่ือน  คนทีไ่ มชวยเพ่อื นเพราะมเี หตุอนั สมควรยอ มไมทาํ ใหค วามภมู ใิ จของตนลดลง การสรา งเครื่องมือวดั จิตพิสัย การสรา งเคร่ืองมอื วดั จิตพสิ ยั โดยท่ัวไปมักจะมขี ้นั ตอนการสรา งดังตอไปน้ี 1. กําหนดจุดประสงคการเรียนรูหรือคุณลักษณะเปาหมายท่ีจะวัดใหชัดเจน ในที่น้ี เปนการวัด จิตพิสัยที่เกิดจากการเรียนรูในชั้นเรียน เสนอแนะและยกตัวอยางจากหลักสูตรการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ท่ีไดกําหนดคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงคไว ไดแก คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงคต ามหลักสูตรการศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551 1. รักชาติ ศาสน กษัตรยิ  2. ซ่อื สตั ย สจุ รติ 3. มวี นิ ัย 4. ใฝเรียนรู 5. อยูอยา งพอเพียง 6. มงุ มนั่ ในการทํางาน 7. รกั ความเปน ไทย 8. มจี ิตสาธารณะ 2. ศึกษาเอกสารและงานวิจัยท่ีเกี่ยวของ เพ่ือใหทราบวา คุณลักษณะจิตพิสัยที่ตองวัดเกี่ยวของกับ อะไร มีองคป ระกอบยอ ยๆ อะไรบา ง หรือมตี วั ชี้วัดพฤติกรรมอะไรบาง เชน

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 83 “มีจิตสาธารณะ” เปนคุณลักษณะท่ีเกี่ยวของกับคุณธรรมจริยธรรม จากการศึกษาเอกสารท่ี เกีย่ วขอ งกบั หลักสูตรการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน พทุ ธศักราช 2551 พบวา มตี วั ชีว้ ดั 2 ขอไดแ ก 1. ชว ยเหลอื ผอู ่ืนดวยความเต็มใจและพงึ พอใจโดยไมหวงั ผลตอบแทน พฤติกรรมบง ช้ี เชน ชว ยพอแม ผปู กครอง ครูทํางานดวยความเตม็ ใจ อาสาทาํ งานใหผ อู ื่นดวยกําลงั กาย กําลงั ใจ และกําลงั สตปิ ญญาโดยไมหวงั ผลตอบแทนและแบงปน ส่งิ ของ ทรัพยส ิน และอื่นๆและชวยแกปญ หาหรอื สรางความสขุ ใหก ับผอู ื่น 2. เขารวมกิจกรรมท่ีเปนประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและสังคม พฤติกรรมท่ีบงช้ี เชน ดูแลรักษาสา ธารณสมบตั ิและสง่ิ แวดลอมดวยความเตม็ ใจ เขารว มกจิ กรรมที่เปน ประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและสังคม และ เขารวมกิจกรรมเพ่ือแกปญหาหรือรวมสรางส่ิงที่ดีงามของสวนรวมตามสถานการณที่เกิดขึ้นดวยความ กระตอื รอื รน 3. นิยามคุณลักษณะทางจิตพิสัยใหเปนศัพทเฉพาะ เปนการกําหนดความหมายของส่ิงท่ีจะวัดให ชัดเจน เพื่อนาํ มาสรางแบบวดั ใหตรงกับสง่ิ ที่ตอ งการวัด ตวั อยางเชน “มีจิตสาธารณะ หมายถึง คุณลักษณะอันพึงประสงคของนักเรียนที่แสดงออกดวยการชวยเหลือพอ แม ผูปกครอง ครู เพ่ือน หรือผูอ่ืนดวยความเต็มใจ อาสาทํางานดวยกําลังกาย ใจ และสติปญญาโดยไมหวัง ผลตอบแทน แบงปนส่ิงของ เงินทอง และอื่นๆ ใหแกผูยากไรหรือผูตองการความชวยเหลือ แกปญหาใหผูอ่ืน หรือสรางความสุขใหผูอื่น ชวยดูแลรักษาทรัพยสมบัติและส่ิงแวดลอมดวยความเต็มใจ รวมกิจกรรมที่เปน ประโยชนตอโรงเรยี น ชุมชนและสังคม รว มแกปญหาหรอื สรางสิ่งที่ดงี ามของสวนรวมดว ยความกระตือรือรน ” 4.. เลือกเคร่ืองมือวัดจิตพิสัย เครื่องมือที่จะใชวัดจิตพิสัยตองเหมาะสมกับคุณลักษณะท่ีจะวัด ไดแก แบบสอบถาม แบบมาตรประมาณคา แบบวดั เชิงสถานการณ แบบสํารวจ แบบสัมภาษณ เปนตน ในที่น้ี ขอ ยกตัวอยางการสรางแบบวัด “มีจิตสาธารณะ” ของนักเรียน โดยใหนักเรียนรายงานตนเอง (SelfReporting) โดยใชแบบประมาณคา 5 ระดับ ตามแนวคิดการวดั เจตคติของลิเคิรท (Likert’s Scale) โดยกําหนดคา คะแนน ดงั นี้ 5 คะแนน หมายถึง มีพฤติกรรมจิตสาธารณะหรอื เหน็ ดวยกบั ขอความนัน้ มากที่สุด 4 คะแนน หมายถงึ มีพฤตกิ รรมจติ สาธารณะหรอื เหน็ ดว ยกับขอ ความน้นั มาก 3 คะแนน หมายถงึ มพี ฤติกรรมจติ สาธารณะหรือเห็นดวยกับขอ ความน้ันปานกลาง 2 คะแนน หมายถงึ มีพฤตกิ รรมจติ สาธารณะหรือเหน็ ดวยกบั ขอความนนั้ นอย 1 คะแนน หมายถึง มีพฤติกรรมจติ สาธารณะหรือเห็นดวยกับขอความน้นั นอ ยทีส่ ุด 5. สรางขอความ โดยเขียนใหครอบคลุมคุณลักษณะทุกดาน และในคุณลักษณะแตละดานควรมี หลาย ๆ ขอดว ยการสรางขอความเพื่อเปนเครื่องมือในการวัด ในท่ีนจี้ ะยกตัวอยาง คณุ ลกั ษณะจติ พิสยั “มีจิต สาธารณะ” ดงั ทไ่ี ดนยิ ามศัพทเฉพาะไว และเลือกเครื่องมือพรอ มทง้ั กาํ หนดคะแนนไวแลว ดงั ตัวอยา งตอ ไปนี้

84 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู นิยามศพั ทเฉพาะ ขอความ “ มี จิ ต ส า ธ า ร ณ ะ ห ม า ย ถึ ง 1. ขาพเจา ชวยเหลือพอแมหรอื ผปู กครองในการทาํ งานทกุ โอกาส คุณลักษณะอันพึงประสงคของ 2. ขา พเจาชวยเหลือเพ่อื นในการทาํ งานเสมอ นักเรียนที่แสดงออกดวยการ 3. ขาพเจาชว ยเหลอื ครูทํางานดวยความเตม็ ใจเมือ่ มีโอกาส ชวยเหลือพอแม ผูปกครอง ครู 4. ขา พเจาอาสาชวยเหลอื ทํางานเพ่อื สว นรวมเสมอ เพ่ือน หรือผูอ่ืนดวยความเต็มใจ 5. ขาพเจา คิดวา การชวยเหลือผอู น่ื เปนสง่ิ ท่ดี ี อาสาทํางานดวยกําลังกาย ใจ 6. ขา พเจา เห็นวา การชว ยเหลอื ผอู ื่นไมจ าํ เปน ตองไดรบั สงิ่ ตอบแทน แ ล ะ ส ติ ป ญ ญ า โด ย ไม ห วั ง 7. ขา พเจาแบงปนสิ่งของ เงนิ ทองหรอื อนื่ ๆ ใหผ ทู ตี่ อ งการเสมอ ผลตอบแทน แบงปนส่ิงของ เงิน 8. ขา พเจาชว ยเหลือผอู ื่นเม่อื พบสถานการณทีเ่ ขาพบปญหาหรอื ตองการ ทอง และอื่นๆ ใหแกผูยากไรหรือ ความชวยเหลอื เสมอ ผู ต อ ง ก า ร ค ว า ม ช ว ย เห ลื อ 9. ขา พเจาชว ยแกไ ขปญหาใหแ กผอู ่ืนเมอ่ื เขาตองการความชวยเหลือ แ ก ป ญ ห า ให ผู อ่ื น ห รือ ส รา ง 10. การแบง ปน ความสขุ ใหผอู ่นื เปน สิ่งท่ขี า พเจาทําเปน ประจํา ความสุขใหผูอื่น ชวยดูแลรักษา 11. ขา พเจา ดูแลรกั ษาทรัพยส มบัตทิ เ่ี ปน ของสาธารณะเสมอ ทรัพยสมบัติและส่ิงแวดลอมดวย 12. ขา พเจา คิดวา สาธารณะสมบตั เิ ปน สง่ิ ที่ทกุ คนตองชว ยกันดูแลรกั ษา ความเต็มใจ รวมกิจกรรมที่เปน 13. ขา พเจาเขา รว มกจิ กรรมของโรงเรียนและชมุ ชนเพอ่ื พัฒนาสาธารณะ ประโยชนตอโรงเรียน ชุมชนและ สมบตั ิทกุ โอกาส สังคม รวมแกปญหาหรือสรางสิ่ง ที่ดีงามของสวนรวมดวยความ 14. ขา พเจาชอบแกไ ขปญ หาสิ่งแวดลอมใหแกโรงเรยี นและชุมชนเม่ือมีโอกาส กระตือรือรน” 15. ขา พเจา กระตือรือรน ท่ีจะเขารว มกิจกรรมเพื่อสรา งสง่ิ ท่ดี แี กส าธารณะเสมอ 6. ตรวจสอบความเท่ียงตรง ดวยการนําขอความดังกลาวใหผูเชี่ยวชาญจํานวน 3 ทาน เพ่ือให ตรวจสอบขอ ความแตล ะขอความวา เขียนไดตรงกับนยิ ามศัพทเ ฉพาะหรือไม หากขอความไมมคี วามเที่ยงตรงก็ ทําการปรับปรุงหรอื เขียนขอความใหมเ พม่ิ 7. ทดลองเครื่องมือ นําเครื่องมือที่สราง ไปทดสอบกับกลุมเปาหมายวามคี วามรูสึกหรือความคดิ เห็น อยา งไร เชน เห็นดว ยอยางย่ิง  ไมเ ห็นดวยอยางย่ิง หรือ ยอมรับ ไมย อมรบั แลวนาํ ผลที่ไดม าทําการวเิ คราะห ตามเทคนิควธิ ขี องแตล ะชนดิ ของเคร่อื งมอื วัด 8. ปรบั ปรงุ คณุ ภาพของเคร่ืองมือ ตามผลการวิเคราะห แลว นําไปทดลองใชแ ลวนํามาวิเคราะหจ นแนใจในคณุ ภาพ 9. สรางเกณฑในการใหคะแนน พรอ มทง้ั เขยี นคูม อื การใชเคร่ืองมอื ดงั กลาว ในทนี่ ้ี จะแสดงตัวอยาง ของการกําหนดเกณฑการแปลความหมายของคะแนนสาํ หรบั การใชแบบวดั จติ สาธารณะของนักเรียน โดยหา คาเฉลยี่ โดยภาพรวมของผทู ําแบบวดั แตล ะคนดงั น้ี คาเฉลย่ี 4.50 5.00 หมายถงึ มีระดับจิตสาธารณะมากท่ีสดุ คา เฉลยี่ 3.50 4.49 หมายถงึ มรี ะดับจิตสาธารณะมาก คาเฉลี่ย 2.50 3.49 หมายถงึ มรี ะดับจิตสาธารณะปานกลาง คา เฉล่ีย 1.50 2.49 หมายถงึ มีระดับจิตสาธารณะนอ ย คาเฉลี่ย 1.00 1.49 หมายถึง มรี ะดบั จิตสาธารณะนอยท่ีสดุ

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 85 ตวั อยา งแบบวดั จติ พสิ ัยตามแนวคดิ ตา งๆ การสรา งแบบวดั จติ พสิ ยั แตล ะดา นนนั้ จะตอ งสรางตามหลกั การสรา ง และศึกษาตัวอยา งเพอื่ ใหเ หน็ ภาพและเขาใจในวิธีการสรา ง ผสู รา งแบบวัดจติ พสิ ัยควรท่ีจะตอ งฝก ทกั ษะการสรางแบบวดั จิตพิสัย แลวนาํ ไป หาคณุ ภาพเพ่อื นาํ มาใชว ดั จติ พสิ ัยของผูเรียน ในท่ีนจ้ี ะนาํ เสนอตวั อยา งเพมิ่ เตมิ ที่เก่ยี วขอ งกบั แบบวัดจติ พิสัย ตามแนวคดิ ตา ง ๆ เพื่อเปนทางเลอื กใหส ามารถนาํ ไปพฒั นาเคร่ืองมือวดั จติ พิสัยได ดงั ตอไปนี้ 1. แบบวดั เจตคติ การวัดเจตคติจําเปนจะตองเขาใจความหมายของเจตคติวาเปนความรูสึกที่ซอนเรนอยูภายใน รูสึก ชอบหรือไมชอบ ไมแสดงออกมาเปนพฤติกรรม เก่ียวของกับความเช่ือ ศรัทธาตอส่ิงใดส่ิงหนึ่ง อาจจะเปนไป ในทางที่ดี เรียกวา เจตคติเชิงบวก หรืออาจจะเปนไปในทางท่ีไมดี เรียกวา เจตคติเชิงลบ เจตคติประกอบไป ดวยความรูสึกและเปาเจตคติ ซ่ึงมีความโนมเอียงที่จะตอบสนอง มีความคงทน มีความคงเสนคงวา และมี ทศิ ทาง การวดั เจตคติมีรปู แบบการสรา งการวัดเจตคติตามแนวคิดของนักการศึกษาทีไ่ ดนําเสนอไวหลากหลาย ในทีนี้จะขอนําเสนอตัวอยางของการวัดเจตคติท่ีนิยมใชกัน ตามแนวคิดของลิเคิรท ออสกูด และเธอรสโตน ซึ่ง วเิ ชียร อินทรสมพันธ (2559) ไดเสนอไวด งั น้ี 1.1 การวัดเจตคติตามแนวคิดของลิเคริ ท (Rensis Likert’s Type Scale) แนวคิดของลิเคิรทเก่ียวกับการวัดเจตคตินี้เปนวิธีท่ีหาคาความเชื่อม่ันไดสูงกวาวิธีอ่ืนตลอดจน สามารถวัดเจตคติไดกวางขวางกวาวิธีอ่ืน ในการถามความรูสึกหรือเจตคติเก่ียวกับเร่ืองใดเรื่องหนึ่งน้ันทําได โดยการสรางขอความในเรื่องน้ัน ๆ ใหบุคคลพิจารณาหรือหาคาของมาตรวัด โดยใหพิจารณาเห็นดวย หรือไม เหน็ ดวยตอขอความนนั้ แตละขอความจะแบงมาตรออกเปน 5 ชวง คือ เห็นดวยอยางยิ่ง เห็นดวย ไมแนใจ ไม เห็นดว ย และไมเหน็ ดว ยอยา งยงิ่ และหลงั จากผตู อบไดพจิ ารณาแลวจะนาํ คาํ ตอบน้ันมาใหนํา้ หนัก (ในปจจบุ ัน มกั กําหนดคา นาํ้ หนักในแตล ะขอ ความเปน 1 – 2 – 3 – 4 – 5 เทคนิคการสรางแบบวัดเจตคติของลเิ คิรทนน้ั ประกอบดว ยหลักในการสรา งคือ 1. ขอความเจตคติท่ีจะสรางตอ งครอบคลมุ ชวงเจตคติ 2. การตอบแตล ะขอความจะบอกถึงเจตคตขิ องแตละบคุ คลทีม่ อี ยู 3. เจตคตขิ องแตล ะบุคคลพจิ ารณาไดจากการรวมนาํ้ หนักคะแนนของคําตอบจากขอ ความ ตวั อยางของแบบวัดเจคตคติตออาชพี ครู ดงั ตอ ไปน้ี

86 การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู คําชแ้ี จง ใหท านทําเคร่อื งหมาย  ลงในแบบวัดเจตคติตอ อาชีพครูตามความรูสึกท่ีแทจริงของทา น ขอความ เหน็ ดวย เห็น ไม ไม ไม อยางยง่ิ ดว ย แนใจ เห็นดว ย เห็นดว ย อยางย่ิง 1. อาชีพครเู ปน อาชพี ทม่ี เี กียรตสิ ูง 2. อาชพี ครเู ปน เสมือนศาลาพกั รอ น 3. ผทู ปี่ ระกอบอาชพี ครเู ปนบุคคลทีไ่ มทนั สมยั 4. อาชพี ครูเปนอาชพี ท่ีมีหลักประกัน 5. งานอาชพี ครูเปนงานท่ีนาเบอ่ื หนา ย 6. ผทู ย่ี ึดอาชีพครเู ปนผทู ีไ่ มมีอนาคต 7. ผูท ่มี อี าชพี ครเู ปนผูทม่ี ีคุณธรรม จริยธรรมสูง 8. อาชีพครเู ปนอาชพี ที่มีคุณคามหาศาล 9. อาชีพครูเปน อาชีพทีม่ ีรายไดนอ ย 10. ผมู ีอาชีพครูตอ งนกึ อยูเสมอวาตนเองเปนเหมอื นเรอื จา ง 11. อาชีพครูนั้นสูงคาสงา งาม 12. อาชีพครไู รค า ตอยต่าํ 13. คนเปนครูใครๆ ก็นบั ถือ 14. ใครๆ ก็เปนครไู ด ไมใ ชเ รอื่ งยาก 15. คณุ คาครูอยทู ่ีจรรยาบรรณของครแู ตล ะคน 16. อาชพี ครนู น้ั ไรเ กยี รติ ไรย ศถาบรรดาศกั ด์ิ 17. ใครๆ ก็ยกยองวา คนเปนครูคอื ผูให 18. ถาไดเปน ครู จะทาํ ใหมคี วามภมู ิใจเปนอยางยิง่ 19. ถา เลอื กได ก็ไมอ ยากมีอาชพี เปน ครู 20. ถาเลอื กได อาชีพแรกท่จี ะทําคอื เปน ครูสอนนักเรยี น 1.2 การวดั เจคติตามแนวคดิ ของออสกดู (Osgood’s Type Sacle) แนวคิดของออสกูด (Osgood) มีความเช่ือวาภาษาเปนสื่อท่ีมีความหมายของมนุษยที่สามารถ นํามาวดั ความรูสึก เจตคติและพฤตกิ รรมของมนุษยไ ด การพฒั นาแบบวัดเจตคตโิ ดยใชความหมายทางภาษานั้น อาศัยองคความรูเก่ียวกับการวัดความหมายของคํา ซึ่งคําท้ังหลายมีองคประกอบที่เปนพ้ืนฐานอยู 3 องคประกอบ โดยที่องคประกอบแตละดานจะมีคําคุณศัพท ท่ีแสดงลักษณะขององคประกอบ ซ่ึงคําคุณศัพท เหลาน้ีจะสามารถจัดเปนคู โดยมีความหมายตรงขา มกัน (Bipolar Adjective) ไดแก

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 87 ก. องคประกอบดานการประเมนิ คา (Evaluation Factor) เชน ดี  เลว เมตตา – โหดราย ซ่ือสัตย– คดโกง ฉลาด โง จรงิ – เท็จ ยตุ ิธรรม ลําเอยี ง เปนตน ข.. องคประกอบดานศักยภาพ (Potency Factor) เชน แข็งแรง – ออนแอ หนัก – เบา ใหญ – เล็ก ลึก – ตืน้ บอบบางทนทาน เปน ตน ค. องคประกอบดานกจิ กรรม (Activity Factor) เชน วองไว –เฉื่อยชา เรว็ – ชา รา เริง – หงอย เหงา รบี รอ น –เยน็ ชา บอบบาง – ทนทาน เปนตน การสรางมาตรประมาณคาตามแนวคิดของออสกูด จะแบงออกเปน 7 ระดับ โดยมีลักษณะเปน 2 แบบ ดังตอ ไปนี้ (วิเชยี ร อนิ ทรสมพนั ธ, 2559, น. 65) แบบที่ 1 กําหนดคะแนนมากไวทางคําคุณศัพทที่เปนทางบวกใหมีคาสูงสุดเปน 7 แลวลดลงไป เรื่อยๆ จนถึงคําคุณศัพทที่เปนทางลบใหมีคาเปน 1 ตัวอยางเชน แบบวัดเจตคติเก่ียวกับเพ่ือนในหองเรียน สามารถทําเปน มาตรวดั ไดดงั ภาพตอ ไปนี้ ดี 7 6 5 4 3 2 1 เลว ดุราย 1 2 3 4 5 6 7 เมตตากรณุ า ซอ่ื สตั ย 7 6 5 4 3 2 1 คดโกง มีคุณคา 7 6 5 4 3 2 1 ไมม ีคณุ คา เครงเครยี ด 1 2 3 4 5 6 7 สบาย สบาย แบบท่ี 2 กําหนดคะแนนใหจุดกึ่งกลางเปนศูนย (0) โดยใหคําคุณศัพทท่ีมีความหมายทางบวก ใหมี คาเปนบวก สวนคาํ คณุ ศพั ทท ่ีมคี วามหมายทางลบ ใหม คี า เปน ลบ เชน ดี 3 2 1 0 1 2 3 เลว ดุราย 3 2 1 0 1 2 3 เมตตากรณุ า ซอื่ สัตย 3 2 1 0 1 2 3 คดโกง มคี ุณคา 3 2 1 0 1 2 3 ไมม คี ณุ คา เครงเครยี ด 3 2 1 0 1 2 3 สบาย สบาย

88 การวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู 1.3 การวดั เจคตติ ามแนวคิดของเธอรส โตน (Thurstone’s Type Scale) แบบวัดเจตคติตามวิธีของเธอรสโตน ไดกําหนดคุณลักษณะใหคาน้ําหนักของแตละขอที่มีชวง น้ําหนกั คะแนนเทา กัน จํานวน 11 ชวง เทาๆ กัน ใหผูเช่ียวชาญพจิ ารณาตัดสนิ ขอความเพอ่ื กําหนดมาตรวดั แต ละขอวา ขอความแตล ะขอ ความจะอยใู นตาํ แหนงใดของมาตรวัด แลวนํามาหาคา ประจําขอ (Scale Value) แต ละขอ เปนคา ท่แี สดงใหท ราบถึงความคดิ เห็นของผตู ดั สินตอขอ ความนั้น โดยถาขอความทมี่ ีคาประจาํ ขอ (S) สูง จะเปนขอ ความที่แสดงถงึ เจตคติที่ดี สว นขอความทมี่ คี าประจาํ ขอ (S) ตํ่า จะเปนขอความทมี่ ีเจตคตทิ ่ีไมด ี สวน การหาคาเบ่ียงเบนควอไทล ถาขอความที่มีคาเบี่ยงเบนควอไทลสูง หมายถึง ความคิดเห็นของผูตัดสินตอ ขอ ความน้ันกระจายจากกันมากแสดงวาความคิดเห็นไมคอยเหมอื นกัน สวนขอความท่ีคาเบ่ียงเบนควอไทลต่ํา หมายถึง ความคิดเห็นของผูตัดสินตอขอความน้ันคอนขางจะเหมือน ๆ กัน วิธีการหาคาประจําขอและหาคา เบ่ียงเบนควอไทล ใหศึกษาเพ่ิมเติมจากเอกสาร ตําราเพิ่มเติมได ตัวอยางการสรางแบบวัดเจตตติตามแนวคิด ของเธอรส โตน ท้งั 2 แบบ ดังตอไปนี้ ขอ ความ ระดบั เจตคติ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1. อาชพี ครเู ปนอาชพี ทีม่ คี ณุ คามหาศาล 2. อาชีพครเู ปนเสมือนศาลาพกั รอน 3. ผูท ีป่ ระกอบอาชีพครูเปนบคุ คลทีไ่ มทนั สมัย 4. อาชพี ครูเปน อาชพี ทมี่ หี ลกั ประกนั 5. อาชพี ครูเปนอาชพี ท่มี รี ายไดน อย เม่ือไดคาประจาํ ขอ แตล ะขอความแลว กน็ ํามาปรับเปน แบบวัดประเภท 2 ตวั เลอื ก คําชี้แจง โปรดทําเครือ่ งหมาย  ในชอ ง  เฉพาะขอ ความทที่ านเหน็ ดว ย 1) อาชีพครเู ปนอาชีพทม่ี คี ณุ คา มหาศาล  เหน็ ดวย  ไมเ หน็ ดวย 2) อาชีพครเู ปน เสมือนศาลาพักรอ น  เหน็ ดวย  ไมเ ห็นดว ย 3) ผทู ีป่ ระกอบอาชีพครูเปน บุคคลทไ่ี มท ันสมัย  เหน็ ดวย  ไมเ ห็นดวย 4) อาชพี ครูเปนอาชพี ทมี่ ีหลักประกัน  เห็นดวย  ไมเ หน็ ดวย 5) อาชีพครูเปนอาชีพที่มรี ายไดนอย  เหน็ ดว ย  ไมเหน็ ดว ย การสรางแบบวัดเจตคติตามแนวคิดของลิเคิรต ออสกูด หรือเธอรสโตน ผูสรางจะตองศึกษาแนวคิด หลักการ และวธิ กี ารสรา งใหละเอยี ดเพ่ิมเติม เพ่อื ใหไดแบบวัดท่หี ลากหลายและวัดไดต รงตามที่ตอ งการวัด

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 89 2. แบบวัดจริยธรรม การสรา งแบบวัดจริยธรรมน้นั จะตองเขา ใจความหมายของจริยธรรมวา เปนสิง่ ทเ่ี ก่ียวขอ งกับ ความดีความงามท่ียึดถือปฏิบัติ ดวยการพิจารณาตัดสินใจประพฤติ ปฏิบัติหรือกระทําโดยอาศัยหลักของ คานิยมและหลักศีลธรรม เพ่ือพบกับสถานการณหน่ึงสถานการณใด โดยยึดหลัก 2 ประการคือ ทําใหเกิด ประโยชนตอผอู ่ืนและไมทําใหผอู ่ืนเดือดรอน จรยิ ธรรมที่ตามหลักพุทธศาสนา ไดแก ความซ่ือสัตย (Honesty) ความมีเหตุผล (Rationality) ความกตัญ ู กตเวที (Gratitude) ความมีระเบียบวินัย (Disciplined) ความเสียสละ (Sacrifice) การประหยัด (Thrifty) ความอุตสาหะ (Diligence) ความสามัคคี (Harmony) ความเมตตาและกรุณา (Loving Kindness and Compassion) ความยุติธรรม (Justice) จิตสาธารณะ (Public Mind) โดยทั่วไปมักจะนิยมสรางแบบวัดโดยใชมาตรประมาณคา ดังที่ไดยกตัวอยาง การวัดจิต สาธารณะของนักเรียน ขางตนไปแลว ในท่ีน่ีจะขอยกตัวอยางเพ่ิมเติมการสรางแบบวัดเชิงสถานการณตาม แนวคิดของ โคลหเบิรก เพียเจท และลวน สายยศ เพ่ือเปนตัวอยางในการสรางความเขาใจและการศึกษาเพื่อ พัฒนาแบบวัดจติ พิสยั ทีเ่ กีย่ วของกับการวัดจริยธรรมตอไป รูปแบบการวัดตามแนวคิดของนักการศึกษา โดยแตละแบบมีหลักการวัดตามแนวคิดของแตละ บุคคล ในที่น้ีจะนําเสนอการวัดจริยธรรมที่นิยมใชกันไดแก การวัดเหตุผลเชิงจริยธรรมของโคลเบิรก เพียเจท และลว น สายยศ และอังศนา สายยศ ก. แนวคิดของโคลเบิรก (Kohlberg’s Stages of Moral Development) (Kohlberg, 1976) ไดแสดงแนวคิดการวัดเหตุผลเชิงจริยธรรมวา บุคคลแสดงความดีงามออกมาเนื่องจากมีเหตุผล ตาม ระดับของจรยิ ธรรม 6 ระดับ ดังนี้ ระดบั ที่ 1 ความกลวั ถกู ลงโทษหรอื การใหรางวลั ระดบั ท่ี 2 การชักชวน แลกเปล่ียน ระดับที่ 3 การปฏบิ ัติตามกลุม ทาํ ใหก ลุมชอบใจ ระดบั ท่ี 4 การทาํ ตามหนา ท่ี กฎหมาย และหลักศาสนา ระดับท่ี 5 การทําตามสัญญาประชาคม ประโยชนของสังคมสว นใหญ ระดับที่ 6 การทําตามอดุ มการณสากล การสรางแบบวัดตามแนวคิดนี้ จําเปนจะตองวัดใหตรงกับระดับเหตุผลเชิงจริยธรรมที่โคลเบิรก กาํ หนดไว สวนใหญจ ะเปนการสรา งแบบวัดเชิงสถานการณ จาํ นวน 6 ตวั เลอื ก ซง่ึ แตล ะตัวเลือกมคี าตามระดับ ของจริยธรรม โดยใหขอคําถามเปนสถานการณชวยกระตุนใหตอบ โดยใชสถานการณท่ีเปนปญหา ตอง เลือกตอบโดยใหเหตผุ ลตามความคิดเห็นของตนเองใหมากที่สุด ดงั ตัวอยา งตอ ไปนี้

90 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู ตัวอยางที่ 1 แบบวัดเหตุผลจริยธรรม ดา นความซื่อสตั ยตามแนวคิดของโคลเบริ ก “ปรีดาไปตลาดและซ้ือผักสดเปนจํานวน 450 บาท โดยจายดวยธนบัตรแบงก 1,000 บาท ใหแก แมค า แมค าไดทอนเงินใหป รดี าเปนจํานวน 650 บาท ปรีดารูว า แมค าทอนเกนิ มา ถา ไมคนื ก็เอาเงนิ มาซอ้ื ขนม ที่อยากทานหรือเอาไปเติมเงินคาเนทของมือถือเพื่อเลนเกมออนไลนก็ได แมคาก็ไมรวู าทอนเงินเกินมา ตอมา ปรดี าคืนเงินใหแมคาไป ทา นคดิ วาปรีดาทําเชน นน้ั เพราะเหตุใด” ก. กลวั แมจะรูและตอ วาเอา ข. เผอ่ื วาแมค าจะไดช มเชยตอ หนา ผอู นื่ ค. เพอ่ื นๆจะยอมรบั เขากลมุ ง. ถามคี นรจู ะตองถกู จับ เพราะเปนการทําผดิ กฎหมาย จ. คนในหมบู า นเขามกั จะคืนเงนิ ถา แมค าทอนเงนิ ผดิ ฉ. คนื แมคาไป สบายใจดี คนทาํ มาหากิน เขาจะไดไ มเ ดือดรอน ตวั อยางที่ 2 แบบวดั เหตผุ ลจริยธรรม ดานความมีระเบียบวินัยตามแนวคดิ ของโคลเบิรก “แนนขบั รถไปหาเพอ่ื น เกิดอาการหิวขา ว จึงมองหารานอาหารขา งทาง พอดมี ีรานขายไกยา งจึงจะ จอดรถซ้ือแตท่ีจอดรถไมม ีเลย มีทจ่ี อดรถของรานคา แตก็อยไู กลมาก มรี ถบางคนั จอดอยูข างถนนซึ่งเสยี่ ง อันตรายและผิดกฏหมาย เจาหนา ทีต่ าํ รวจก็ไมม ี ตอ มาแนนจงึ ขบั รถไปจอดท่จี อดรถของรานคาท่ีไกลมากและ เดนิ มาซอ้ื ไกย า งทาน ทา นคดิ วา แนนทาํ เชนนน้ั เพราะเหตุใด” ก. กลัววาแมร ู แมจะบน และไมใหใ ชรถอีก ข. จอดรถของรา นคา แมค า จะไดช่นื ชมตอ หนาผูอน่ื ค. เพื่อนๆ สว นใหญ กจ็ อดรถในท่ีๆ รานคาจดั ใหจอด ง. กลวั ตํารวจผา นมาแลวจบั ตนเอง เพราะเปน การทาํ ผิดกฎหมาย จ. คนในหมูบา นเขากจ็ อดรถของรานคา กนั มแี ตพ วกตางถน่ิ ทีไ่ มจ อด ฉ. จอดแลว สบายใจ ไมเ ดอื ดรอ น ทงั้ คนอื่นและตวั เราเอง หมายเหตุ แตล ะตวั เลือกมคี ะแนนดงั น้ี ก. ระดบั กลวั ถูกลงโทษ 1 คะแนน ข. ระดับการชกั ชวน แลกเปลีย่ น 2 คะแนน ค. ระดบั ทาํ ตามกลมุ ชอบใจ 3 คะแนน ง. ระดับ ทําตามหนา ที่ 4 คะแนน จ. ระดบั ทําตามสงั คม 5 คะแนน ฉ. ทําตามอดุ มการณสากล 6 คะแนน ข. แนวคิดของเพียเจท (Piaget’s Moral Development) (Piaget, 1932) เพียเจทไดเสนอ แนวคดิ การพัฒนาจริยธรรมของบุคคลวา มี 3 ระดบั ดังตอไปน้ี ระดับที่ 1 กอนจรยิ ธรรม (Premoral Stage) เปนพฤติกรรมท่ีตอบสนองความตอ งการทางรางกาย การกระทาํ เกดิ จากแรงจูงใจ ไมคาํ นึงถึงสงิ่ อนื่ ใด เปน ระดับขั้นท่ีมกี ารรบั รสู ภาพแวดลอมและบทบาทของตนเอง อยางบริสุทธิ์ ระดับที่ 2 ข้ันยึดคําส่ัง (Heteronomous Stage) เปนพฤติกรรมที่ตอบสนองโดยมีการพัฒนาการ ทางจริยธรรมท่ียอมรับกฎเกณฑ กฎเกณฑไมสามารถเปลี่ยนแปลงได กฎระเบียบมาจากพอแมหรือผูใหญ ซึ่ง

การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู 91 เปนภาวะที่อยูภายในอิทธิพลหรือความควบคุมของผูอ่ืน เปนการพิจารณาการกระทําท่ีเกิดความเสียหายแก ผูอ ื่น ไมคาํ นึงถงึ แรงจงู ใจในการกระทาํ ระดับท่ี 3 ขั้นยึดหลักแหงตน (Autonomous Stage) เปนพฤติกรรมที่ตอบสนองดวยการมองเห็น ความสมั พันธม ากขน้ึ สําหรับกฏระเบยี บนนั้ สามารถยึดหยนุ ปรบั ปรุง เปลยี่ นแปลงหรือสรา งขน้ึ มาใหมโ ดยไดรับ การยอมรับจากสมาชกิ ทกุ คน เปนความคดิ เห็นทเี่ ปน อิสระ สามารถปกครองตนเองได ในการสรางแบบวัดเชิงสถานการณตามแนวคิดของเพียเจท จึงจะตองเขียนโจทยปญหาเชิง จริยธรรม ที่มีความขัดแยงอยูในสถานการณน้ัน ๆ ใหผูถูกวัดไดตัดสินใจวา เลือกท่ีจะกระทําในระดับใด โดยมี ตัวเลอื กตามระดบั ทงั้ 3 ระดบั ดังตวั อยางตอไปนี้ ตัวอยางที่ 1 แบบวัดจริยธรรม วัดความยตุ ธิ รรมตามแนวคดิ ของเพยี เจท “เพื่อนสนิทของน้ําทิพยขับรถถอยหลังไปชนกับรถของฝรั่ง บังเอิญน้ําทิพยอยูในท่ีเกิดเหตุและเพื่อน ของเขามาขอรอ งใหช วยเปนพยานวาฝร่ังขับรถมาชนทา ย นาํ้ ทิพยจ ะทาํ อยา งไร” ก. เฉยเสียดกี วา แมเ คยสอนไวว า อยาเขาไปยุง เร่อื งของคนอืน่ ข. ชว ยเพ่ือนดกี วา เดยี๋ วเราเสยี เพอ่ื น ค. ชวยบอกความจรงิ ดกี วา เพราะเปน สิง่ ทถ่ี ูกตอ ง ควรกระทํา หมายเหตุ การ ใหคะแนนการตอบ ก= 2, ข= 1, ค= 3 ตัวอยางที่ 2 แบบวัดจรยิ ธรรม ดานความกตญั ตู ามแนวคิดของเพียเจท “ สุวิชาอยูกับยายมาต้ังแตเล็กๆ เพราะพอของสุวิชาตาย สวนแมตองไปทํางานในกรุงเทพ ยายก็มี อาชีพปลูกผักไปขายท่ีตลาด วันหน่ึงยายใหเงินสุวิชาเพ่ือไปชําระคาลงทะเบียนเรียน ระหวางเดินทางมาชําระ คา ลงทะเบียนเรียน เพ่ือนของสุวิชาไดมาเสนอแนะใหสุวิชานําไปเลนการพนันออนไลนซง่ึ จะไดเงินเปนจํานวน มาก แลว คอยนําไปลงทะเบียนกไ็ ด ถาทานเปน สุวชิ า ทา นจะทาํ อยา งไร ก. ปฏิเสธไมเ ลนการพนัน เพราะยายสอนมาวาการพนนั เปนสิ่งทไี่ มด ี ข. นา สนใจ ลองเลน ดู เผ่อื เอาเงนิ ที่ไดกาํ ไรมาซื้อมอื ถอื เครื่องใหม และอาจไดกําไรเยอะ ค. ปฏิเสธไมเ ลนการพนนั เพราะการเรียนเปน ส่งิ ทส่ี ําคัญในการพัฒนาตนเอง หมายเหตุ การ ใหคะแนนการตอบ ก= 2, ข= 1, ค= 3 ค. แนวคิดของลวน สายยศ และอังคณา สายยศ (2543) ไดสังเคราะหหลักการทําความดี วา การแสดงการกระทําแบบใดจึงนาจะเปนระดับความดีทีแ่ ตกตางกัน นั่นคือ เรม่ิ จากความดีนอยข้ึนไปถงึ ความดี มาก โดยแบงเปน 3 ลักษณะดังน้ี ข้นั ที่ 1 การแสดงเหตผุ ลการกระทาํ เพื่อเอาตนเองเปนหลกั ประจาํ ขน้ั ที่ 2 การแสดงเหตุผลการกระทาํ เพือ่ ผูทีร่ จู ักคุนเคย ขัน้ ที่ 3 การแสดงเหตุผลการกระทํา เพือ่ สังคมหรือผอู นื่ ท่ัวไปโดยไมห วงั ผลตอบแทน ในการสรางแบบวัดเชงิ สถานการณตามแนวคดิ นี้ จึงจะตอ งเขียนโจทยป ญ หาเชงิ จรยิ ธรรม ที่มีความ ขัดแยงอยูในสถานการณน นั้ ๆ ใหผถู กู วดั ไดต ดั สินใจวา เลอื กทจี่ ะกระทําในระดบั ใดเชน เดียวกนั โดยมตี ัวเลอื ก ตามระดบั ท้ัง 3 ระดับ ดงั ตวั อยา งตอ ไปน้ี

92 การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู ตวั อยา งท่ี 1 แบบวัดจรยิ ธรรม วดั ความมีระเบียบวินัยตามแนวคดิ ของลว น สายยศ และอังคณา สายยศ “ ใบเตย ตองจา ยคาลงทะเบียนเรยี น แตลืมเอาเงินมา จงึ ไดยมื เงินของเพ่อื นมาจาํ นวน 500 บาท โดย สัญญาวาจะนํามาคืนใหในสัปดาหหนา ตอมาใบเตยไดเอาเงินท่ีมีอยูไปใชซื้อของใช ทําใหเงินที่จะเอามาคืน เพื่อนไมพ อ ถา ทา นเปน ใบเตย ทานจะทาํ อยางไร ก. ยังไมคืน บอกเพ่อื นไปเลยวา ไมม เี งินคืนพอ ข. หายืมเงินคนอนื่ มาใชใ หเพ่ือนกอ น เพราะเพื่อนกจ็ าํ เปนตอ งใชเชนกัน ค. ขอเงนิ จากพอแมม าคนื ใหเพอ่ื นใหครบ เพราะไมอ ยากใหเพ่ือนเดอื ดรอน หมายเหตุ การ ใหค ะแนนการตอบ ก= 1, ข= 2, ค= 3 ตวั อยางที่ 2 แบบวัดจริยธรรม วดั ความมีระเบียบวินัยแนวคิดของลว น สายยศ และองั คณา สายยศ “ ปรีชาต่ืนสาย รีบเรงไปเรียน จงึ ขับรถมอเตอรไซคมาดวยความเร็ว พอถึงสแ่ี ยก บังเอิญไฟแดงเร่ิมตน มสี ัญญาณ ปรีชามองไปรอบขา ง ไมมีรถจอด หรือรถวง่ิ บนทองถนนเลย อีกทั้งไมม ีตํารวจจราจรคอยกํากับดัวย ถาทา นเปนปรีชา ทา นจะทําอยางไร ก. ฝาไฟแดงก็ได ไมมีใครเหน็ ไมอ ันตราย สบายๆ ข. จอดรอไฟเขยี วแลวคอยขับไปตอ เพราะพอแมข องเราจะไดไมต อ วา เอา ค. รอดรอไฟเขยี ว เพราะถา ฝาไฟแดงอาจทาํ ให ผอู ืน่ เดอื ดรอ น และผิดกฏหมายดว ย หมายเหตุ การ ใหค ะแนนการตอบ ก= 1, ข= 2, ค= 3 การตรวจสอบคณุ ภาพของเคร่ืองมือวัดจติ พสิ ยั การตรวจสอบคุณภาพของเคร่ืองมือท่ีใชวัดจิตพิสัยทุกประเภท ไดแ ก แบบสอบถาม มาตรประมาณ คา แบบวัดเจตคติ แบบวัดเชิงสถานการณ แบบตรวจสอบรายการ จําเปนท่ีจะตอ งวิเคราะหคณุ ภาพเครือ่ งมือ วดั จิตพิสัยในลักษณะที่สําคัญคลายกัน คือ การหาความเท่ียงตรง (Validity) การหาความเชื่อม่ัน (Reliability) และอํานาจจําแนก (Discrimination) ดังน้ันจึงจําเปนท่ีจะตองทาํ การวเิ คราะหหาคุณภาพวดั จิตพิสัย เพ่ือท่ีจะ ไดท ราบถงึ คุณภาพของเครอื่ งมอื กอ นทจ่ี ะนําไปใชจริง 1. การวเิ คราะหความเที่ยงตรง หรือความตรง (Validity) ความเท่ียงตรง (Validity) เปนความสามารถของเคร่ืองมือในการวัดไดตรงกับส่ิงที่ตองการวัด เชน ตองการวัดจริยธรรมของนักเรียน เคร่ืองมือน้ันตองวัดพฤติกรรมเชิงจริยธรรมของนักเรียนคนน้ันจริง หรืออีก ตัวอยางหนึ่ง ถาตองการวัดเจตคติเกี่ยวกับการเรียนภาษาอังกฤษ เคร่ืองมือนั้นตองวัดระดับเจตคติหรือ ความชอบในการเรียนภาษาอังกฤษจริง ซ่ึงสามารถตรวจสอบไดจากการหาความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity) เพ่ือหาคุณภาพวา เครื่องมือนั้นวดั ไดต รงตามเน้ือหาสาระที่ตองการจะวัด หรือไมโดยการ นําไปใหผูเชี่ยวชาญจํานวนอยางนอย 3 คนตรวจสอบและพิจารณาคําถามเปนรายขอ โดยแบบสอบถาม มาตรประมาณคา และแบบตรวจสอบรายการ จะตองพิจารณาวา “แบบวัดน้ันมีขอคําถามแตละขอตรงตาม นิยามศัพทเฉพาะที่ไดนิยามเชิงปฏิบัติการไว” แลวนําคะแนนที่ไดจากการพิจารณาของผูเชี่ยวชาญทุกคนมา วเิ คราะหค าดัชนีความสอดคลอง (Index of Consistency) IOC ถาพบวา คา IOC  0.50 – 1.00 แสดงวา สง่ิ ทใี่ หพิจารณาสอดคลอ งกัน แตถาคา IOC < 0.50 แสดงวา ส่งิ ท่ใี หพิจารณาไมสอดคลอ งกันตองปรบั ปรุงแกไ ข

การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรู 93 2. การวเิ คราะหความเช่อื มัน่ ความเช่ือม่ัน (Reliability) หมายถึง ความคงที่ในการวัดของเคร่ืองมือทั้งชุด ใหผลการวัดคงที่ แนนอน ไมวาจะวัดก่ีครั้งก็ตามก็ไดผลการวัดเทาเดิมหรือใกลเคียงกัน เครื่องมือวัดท่ีมีคาความเชื่อม่ันสูงจะ สามารถใหผ ลการวดั ไดอ ยางคงเสนคงวา (Consistency) นั่นกค็ ือ เมอื่ นําเคร่อื งมือนน้ั ไปเก็บรวบรวมขอมลู หรือ ไปสอบวัดกับกลุมตัวอยางกลุมเดิมก่ีครั้งก็ตาม ผลท่ีไดจะเทาเดิมหรือใกลเคียงกับคาเดิม วิธีการตรวจสอบ ความเชื่อม่นั สามารถกระทาํ ไดเ ชน เดยี วกบั การหาคา ความเชือ่ มั่นของเคร่อื งมือวดั พฤตกิ รรมดา นพุทธพิ ิสัย 3. การวเิ คราะหอ ํานาจจําแนก อํานาจจําแนก (Discrimination) เปนความสามารถของเครื่องมือที่จะจําแนกหรือแยกผูตอบออกได ตามระดับความสามารถ โดยแยกออกเปนกลุมที่มีเจตคติสูงกับเจตคติต่ํา หรือกลุมท่ีมีจริยธรรมสูง กับกลุมท่ีมี จริยธรรมตํ่า หรือคุณลักษณะอ่ืน ๆ ตามลักษณะของเครอ่ื งมือวัด ซึ่งไดแก แบบสอบถาม มาตรประมาณคา กลุม ขอคาํ ถามท่ีมีคาอํานาจจาํ แนกดี จะจาํ แนกไดวา กลุม มีเจตคตสิ ูงทาํ ไดมาก กลุม มีเจตคตติ าํ่ ทําได การหาคาอาํ นาจจําแนกของแบบวัดจิตพสิ ัย แตกตางจากการหาคาอํานาจจาํ แนกของแบบทดสอบซึ่ง สามารถหาดวยเทคนิค 50% หรือ 27% เน่ืองจากแบบวัดจิตพิสัยไมมีคําตอบถูกหรือผิด จึงตองหาคาอํานาจ จาํ แนกแบบอืน่ ในกรณที ี่แบบสอบถามมีขอ คําถามเปน แบบมาตรประมาณคา ไมวาจะใชวิธกี ารกาํ หนดนํ้าหนัก ตามวิธีของ Likert หรอื ใชว ธิ อี ่ืนก็ตาม เราสามารถหาคาอาํ นาจจําแนกของขอคําถามแตล ะขอไดโดยอาศัยหลัก ท่ีวา ขอคําถามท่ีดี ควรแยกไดวา ใครมีจิตพิสัยในทางบวกหรือลบนอยกวากัน การหาคาอํานาจจําแนก ดงั กลาวหาไดโดยการใชการทดสอบ tTest for Independent Sample โดยวเิ ชยี ร เกตุสงิ ห (2524, น. 37) ไดเสนอขั้นตอนในการวิเคราะหไ วดังตอ ไปน้ี 1.1 แบบวัดที่จะวิเคราะหตองเปนแบบท่ีใหคะแนนแบบเดียวกันทุกขอ เชน ในแตละขอมี คะแนนเปน 1 2 3 4 5 และตามลักษณะการตอบ ไมเห็นดวยอยางย่ิง ไมเห็นดวย เฉยๆ หรือไมแนใจ เห็นดว ย และเหน็ ดว ยอยา งย่งิ 1.2 ตรวจคะแนนแตละขอ ตามขอ 1 แลว รวมคะแนนของทุกขอ (ของแตละคน) เขา ดว ยกนั 1.3 แบงกลุมตัวอยางเปนสองกลุม คือ กลุมสูงและกลุมตํ่า การแบงนี้ควรใชกลุมสูงจํานวน 25% และกลมุ ตา่ํ จาํ นวน 25% คือ เอากลุมทีไ่ ดคะแนนสูงสุดมา 1 ใน 4 เปน กลมุ สูงและกลมุ ตา่ํ 1.4 ในแตละขอของแบบสอบถามใหนับดูวา มีคนในกลุม ทีไ่ ดคะแนนสูงและตาํ่ ทําคะแนนในแต ละขอไดเทาไร แลวนําคะแนนของทุกคนในแตละกลุมไปหาคาเฉล่ีย ( X ) และความแปรปรวน (S2) สําหรับ แบบสอบถามแตละขอ ตองหาคาท้ังสองน้ีจนหมดทุกขอทั้งสองกลุม ดังน้ัน ในแตละขอจึงมีคาเฉลี่ย 2 คา คือ กลมุ ตํ่า 1 คา และกลมุ สงู 1 คา และคาความแปรปรวนก็ไดค าในทาํ นองเดียวกัน 1.5 คํานวณหาคา อํานาจจาํ แนกโดยแทนคา ในสูตรดงั น้ี t = X H -X L 2 2 S H + S L n โดย XH หมายถงึ คา เฉล่ยี รายขอ ของกลุมสงู XL หมายถงึ คา เฉลีย่ รายขอของกลมุ ตาํ่ SH2 หมายถงึ คา ความแปรปรวนรายขอ ของกลมุ สูง