การจัดการเรียนรู้และสิ่งแวดล้อมเพื่อการเรียนรู้

96 กระบวนการประเมินผลการเรยี นรู รายละเอยี ดของกระบวนการประเมินผลแตละขน้ั ตอนมี (พชิ ติ ฤทธจ์ิ รญู . 2559 : 19-20) ดงั น้ี ขั้นท่ี 1 กําหนดวัตถุประสงครวมกันระหวางครูกับผูเรียน ขั้นน้ีเปนการวางแผน รวมกันระหวางครูกับผูเรียนกอนเริ่มจัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยครูจะนําเสนอเอกสารท่ีเปน สาระและกิจกรรมตลอดท้ังภาคเรียนซึ่งเรียกวาแนวการเรียนการสอน (Course Syllabus) เพื่อให ผูเรียนรวมกันพิจารณาและตกลงกันตั้งแตตนภาคเรียนวาจุดประสงคของวิชานี้เปนอยางไร กิจกรรม การเรียนการสอนตองทําอะไรบาง เกณฑการตัดสินผลการเรียนมีวิธีอยางไรเพื่อใหผูเรียนเห็นภาพ ตลอดท้งั ภาคเรียน และมีสิทธ์ทิ จ่ี ะขอเพม่ิ หรือลด หรอื ปรบั สาระและกจิ กรรมทค่ี รนู ําเสนอได ข้ันท่ี 2 กําหนดจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ข้ันน้ีเปนการแปลงจุดมุงหมายทั่วไปหรือ จุดมงุ หมายของรายวชิ าเปนจดุ ประสงคเชิงพฤตกิ รรมในแตล ะบทหรอื หนวยการเรียนเพื่อใหครูมีความชัดเจน ในพฤติกรรมและคุณลักษณะที่ตองการใหเกิดกับผูเรียน และเพ่ือใหสามารถวัดได สังเกตได จุดประสงคเ ชิงพฤตกิ รรมประกอบดวยเงื่อนไขท่ีแสดงพฤติกรรม พฤตกิ รรมและเกณฑข ้นั ตาํ่ ท่ีสามารถ แสดงพฤตกิ รรมนน้ั ๆ รายละเอียดจะไดก ลา วในบทตอไป ขั้นท่ี 3 สรางเครื่องมือวัดผลการเรียนรู ข้ันน้ีครูตองรูวาเครื่องมือวัดผลมีกี่ประเภท แตละประเภทมีลักษณะเฉพาะ ขอดีและขอจํากัดอยางไรเพื่อที่จะเลือกใชใหเหมาะกับจุดประสงคเชิง พฤตกิ รรมท่จี ะวัดเคร่ืองมือที่ใชวัดผลการเรียนรูของผูเรียนมีหลายประเภท เชน แบบทดสอบ แบบวัดเจตคติ แบบสังเกต แบบสัมภาษณ แบบสอบถาม เปนตน ซ่ึงโดยท่ัวไปครูมักนิยมใชแบบทดสอบหรือขอสอบ ทีค่ รสู รางขึ้น รายละเอยี ดจะไดก ลาวในบทตอ ไป ขั้นที่ 4 ทดสอบและเก็บรวบรวมขอมูล เมื่อครูสรางเครื่องมือเสร็จแลวกอนนําไป รวบรวมขอมูลควรมีการตรวจสอบหาคุณภาพของเคร่ืองมือ หลังจากน้ันก็นําไปรวบรวมขอมูลซ่ึง สามารถดาํ เนินการได 3 ระยะ คอื ระยะกอนเรียน ระหวา งการเรียนการสอน และเม่อื สนิ้ สุดการเรียน การสอน ข้ันท่ี 5 จัดกระทําขอมูล ในขั้นนี้ครูจะตองรูวาจะจัดกระทําขอมูลเพื่อจุดประสงคใด เพื่อบรรยายเกี่ยวกับนักเรียนเปนรายบุคคล หรือตองการบรรยายเปนกลุม หากตองการบรรยายเปน กลุมจะบรรยายเฉพาะกลุมหรือจะสรุปอางอิงไปยังกลุมใหญโดยอาศัยกลุมที่ศึกษานี้เปนกลุมตัวอยาง และขอมูลที่วัดมาดานน้ีอยูในระดับมาตราใด บอกประเภท ลําดับที่ หรือบอกชวง น่ันคือครูตองมี ความรูเร่ืองมาตรการวัดและมีความรูเรื่องสถิติท้ังสถิติบรรยาย (Descriptive Statistics) และสถิติ อา งอิง (Inferential Statistics) ขั้นที่ 6 ตัดสินผลการเรียน การประเมินผลการเรียนของผูเรียนท่ีปฏิบัติกันมากใน ปจจุบันก็คือการตัดเกรดหรือการใหระดับผลการเรียนซึ่งกระทําเมื่อประเมินภายหลังสิ้นสุดการเรียน การสอน และอาจจะกระทําเฉพาะส้ินสุดการเรียนการสอนแตละตอนก็ได เชน ใหเกรดในการสอบ ยอยแตละคร้ัง ใหเกรดผลงาน การใหเกรดตอนทายของบทเรียนแตละบทเรียน เปนตน ซึ่งครู จาํ เปน ตอ งมีความรเู กีย่ วกบั หลักในการตัดเกรดและวิธีการตดั เกรดที่ดี

97 กระบวนการประเมินผลจะมคี ุณภาพเพียงใดข้นึ อยูก บั ความสามารถของผูประเมนิ ดงั น้ี 1) ผูประเมินตองมีความรอบคอบในการตัดสินโดยกอนตัดสินใจตองมีขอมูลอยาง ครบถว นเพียงพอ 2) ผูป ระเมนิ ตองมคี ณุ ธรรมในการประเมนิ ท่จี ะทําใหการประเมินไมเกิดความลําเอียงใน การตัดสินใจและมีความพยายามที่จะวัดส่ิงตางๆ ใหถูกตองและเชื่อถือไดมากท่ีสุด ดวยวิธีที่มี ประสทิ ธิภาพมากทส่ี ดุ 3) ผูประเมนิ ตอ งใชเคร่อื งมือท่มี คี ณุ ภาพดี มีความเที่ยงตรงและมคี วามเชอ่ื มั่นได 4) ผูประเมินตองมีความรูความเขาใจในสิ่งท่ีจะวัดและประเมินเปนอยางดี มีความรู ความเขาใจในตัวผูเรียน รูหลักในการวัดและประเมินผลรวมท้ังมีความรู และคุนเคยในเครื่องมือแต ละชนิดอยางถองแท สามารถเลือกเครอ่ื งมือมาใชวดั ไดอ ยา งถูกตองและเหมาะสม เทคนคิ วิธกี ารและเครือ่ งมอื ที่ใชในการวดั ผลการเรยี นรู เครอ่ื งมือทใ่ี ชใ นการวดั ผลการเรียนรทู างการศกึ ษามี ดังน้ี 1. เคร่ืองมือมาตรฐานหรือเครื่องมือท่ีมีผูอ่ืนสรางขึ้นไวแลว เปนเคร่ืองมือที่ผาน การตรวจสอบและทดสอบคุณภาพแลว เครือ่ งมอื ประเภทนีจ้ ะชว ยประหยดั เวลาของครูไดมาก เพราะ ไมตองไปจัดสรางหรือพัฒนาข้ึนใหม แตกอนนําไปใชครูจําเปนตองศึกษาเครื่องมือแตละประเภทให เขาใจเสียกอนเพ่อื ท่จี ะสามารถนําไปใชไ ดอยา งถกู ตองเหมาะสม 2. เครื่องมือท่ีครูสรางข้ึนเอง เปนเคร่ืองมือท่ีครูผูสอนสรางขึ้นตามวัตถุประสงคหรือ คุณลักษณะที่ตองการวัด เน่ืองจากไมสามารถหาเคร่ืองมือมาตรฐานมาใชไดตรงตามความตองการ เครื่องมือที่สรางขึ้นใหมน้ีตองสอดคลองและถูกตองตรงตามหลักวิชา รวมท้ังตองมีการตรวจสอบ คุณภาพของเคร่ืองมืออยางเปนระบบวามีความเท่ียงตรง (Validity) ความยาก (Difficulty) อํานาจ จําแนก (Discrimination) ความเช่ือม่ัน (Reliability) และความเปนปรนัย (Objectivity) ตาม ลักษณะของเครื่องมือแตละประเภท ซ่ึงบางประเภทตองตรวจสอบใหครบทั้ง 5 ประการ แตบาง ประเภทอาจตรวจสอบเพียงบางประการเทานั้น การเลือกใชเครื่องมือในการวัดผลจําเปนตองคํานึงถึงจุดมุงหมายดวยวาตองการวัดและ ประเมินผลผูเรียนในเรื่องใด โดยทว่ั ไปมีจดุ ประสงคส ําคัญในการวัดและประเมนิ ผลผูเรียนท่ีเหมือนกัน ดงั น้ี 1. ดานพทุ ธิพสิ ยั หรือสตปิ ญ ญา (Cognitive Domain) เปน การวัดความสามารถดาน ความรู-ความจํา ความเขาใจ การนําไปใช การวิเคราะห การสังเคราะหและการสรางสรรค เคร่ืองมือ ท่ีใชวัดสวนใหญเปนแบบทดสอบ ซ่ึงมีอยูหลายประเภท เชน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ แบบทดสอบ วดั ความถนัด แบบทดสอบบุคคล-สังคม เปน ตน 2. ดานจิตพิสัยหรือความรูสึกนึกคิดทางจิตใจและคุณธรรม (Affective Domain) เครื่องมือท่ีใชวัดมีหลายประเภท เชน การสัมภาษณ การสังเกต แบบตรวจสอบรายการ มาตราสวน ประมาณคา และแบบวัดเชิงสถานการณ ซึ่งแตละประเภทมีลักษณะและความเหมาะสมในการนําไปใช แตกตา งกัน

98 3. ดา นทกั ษะพิสัยหรอื การปฏบิ ัติ (Psychomotor Domain) เครือ่ งมือวัดพฤติกรรม ดานทักษะพิสัยมีหลายประเภทเชนกัน เชน การทดสอบภาคปฏิบัติ การประเมินตามสภาพจริง การสังเกต แฟมสะสมผลงาน ฯลฯ การเลือกใชเคร่ืองมือแตละประเภทนั้นข้ึนอยูกับวัตถุประสงค และในการวัดผล ตามวัตถุประสงคหน่ึงๆ อาจเลือกใชเครื่องมือหรือวิธีการวัดหลายๆ วิธีก็ได เพื่อใหไดขอมูลที่ชัดเจน เพียงพอ การจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ีมีประสิทธิภาพในช้ันเรียน ครูผูสอนควรมีเทคนิควิธีการและ เคร่ืองมือในการวัดและประเมินผลการเรียนรูอยางหลากหลายและสอดคลองกับส่ิงที่ตองการวัด ตรงตามบริบทและศักยภาพของผูเรียน การวัดและประเมินผลการเรียนรูตองดําเนินการควบคูกันไป กับกระบวนการจัดการเรียนรู ท้ังน้ีเพ่ือใหสามารถเก็บขอมูลที่ตองการวัดและประเมินผลการเรียนรู ของผูเรียนไดครบถวนทุกดานสอดคลองกับผลการเรียนรูของหลักสูตร ซึ่ง สิริพัชร เจษฎาวิโรจน (2559 : 332-338) ไดก ลาวถึงเทคนคิ วิธีการวดั และการประเมินผลการเรยี นรไู ว ดังนี้ 1. การสังเกต (Observation) เปนการรวบรวมขอมูลตางๆ ที่ผูสอนดูจากพฤติกรรม ของผูเรียนหรือจากเหตุการณที่เกิดข้ึน โดยเปนการสังเกตรายบุคคล แลวบันทึกผลการสังเกตไว พฤติกรรมท่ีผูสอนควรสังเกตผูเรียน เชน การฝกทักษะตางๆ ที่ผูเรียนฝกขณะปฏิบัติกิจกรรมใน ชั้นเรียน ซึ่งอาจเปนการฝกทักษะเดียวหรือหลายทักษะก็ได นอกจากการฝกทักษะแลว อาจเปน การระดมความคิด เหตุผล การแสดงออกในดานตางๆ ผูสอนสามารถนําผลการสังเกตผูเรียนมา ประกอบการประเมนิ พัฒนาการของผูเรยี น 2. การเขียนบันทึกประจําวันหรืออนุทิน (Diary) เปนการเขียนบันทึกการปฏิบัติงาน ของผูเรียนซึ่งอาจจะเปนงานเด่ียวหรืองานกลุมก็ได รูปแบบที่ใชครูผูสอนหรือผูเรียนสามารถกําหนด ขึ้นเองได แตการบันทึกควรระบุวันท่ี วิธีกาดําเนินงาน ผลของงาน ปญหาและอุปสรรค และแนวทาง การแกไขเพ่ือใหมองเห็นภาพรวมของการปฏิบัติ เพื่อนํามาประกอบในการประเมินภาพรวมของ ผเู รียน 3. การตอบปากเปลา (Oral Answer) เปนการใหผูเรียนตอบคําถามดวยการพูดตอบ โดยครูจะตองวางแผนวาจะใหตอบเปนรายบุคคลหรือเปนกลุมเล็กๆ และตองวางแผนการใหคะแนน คําตอบ ในการพูดตอบของผูเรียนครูอาจจะบันทึกเสียงไวก็ได การตอบปากเปลาสามารถกระทําได 3 วิธี คือ การสัมภาษณ การสอบปากเปลา และการนําเสนอผลงาน ในการตอบปากเปลานี้ ครูอาจถาม ผูเรียนในขณะปฏิบัติกิจกรรมการเรียนการสอนตามที่ไดวางแผนไว หรือเปนการนําเสนอผลงาน หลังจากท่ที ํากิจกรรมเสร็จแลวกไ็ ด 4. การเขียนคําตอบหรือความเรียง (Essay) เปนการใหผูเรียนสรางคําตอบหรือเขียน คําตอบแทนการเลือกตอบ โดยอาจใหเขียนเติมขอความส้ันๆ หรืออาจใหเขียนเปนความเรียง เพ่ือใช ตรวจสอบความเขาใจในการเรียนวิชาตางๆ การประเมินผลการเรียนดวยวิธีนี้ เปดโอกาสใหผูเรียน เขียนคําตอบไดอยางอิสระ ใหผูเรียนไดใชความคิดท้ังในเนื้อหาและความคิดรวบยอด เหมาะสําหรับ การเรียนการสอนทกุ รูปแบบ ทําใหครสู ามารถประเมนิ ผเู รยี นไดใ นหลายๆ ดา น

99 5. การประเมินตนเอง (Self-Assessment) เปนการเปดโอกาสใหผูเรียนเปนผูประเมิน ตนเองเก่ียวกับการปฏิบัติงาน กระบวนการทํางาน ผลงาน ปญหาและอุปสรรค วิธีการแกไข แนวทาง การเสริมสรางศักยภาพแหงตน หรือการขอความชวยเหลือจากครู การประเมินตนเองเปนภารกิจท่ี ผูเรียนตองรับผิดชอบตอตนเอง ในการพัฒนางานน้ันใหสําเร็จตามเปาหมายหรือวัตถุประสงค นําผล การเรียนรูไปปรบั ปรงุ และขยายผลใหเ กดิ ประโยชนต อตนเองและสงั คม การประเมินตนเองเปนวิธีการหน่ึง ที่ชวยใหผูเรียนเกิดแรงจูงใจใฝเรียนรูและเปนผูนําตนเอง ความกาวหนาท้ังในดานคุณภาพและ คุณลักษณะท่พี งึ ประสงค การประเมนิ ตนเองสามารถใชไดดตี อ การเรียนการสอนที่มอบหมายกิจกรรม ใหท าํ เชน การวาดภาพระบายสี สง่ิ แวดลอม การเขียนเร่อื งราวสงิ่ แวดลอ ม เปน ตน 6. การประเมินกลุม (Group Assessment) เปนการใหผูเรียนไดแสดงความคิดเห็น หรือความรูสึกจากการมีสวนรวมในกระบวนการทํางานเปนกลุม การพบปญหาหรืออุปสรรค แนวทางการปรับปรุงหรือแกไขผลงาน การแสดงความรูสึกตอสมาชิกในกลุม และผลท่ีเกิดจาก การทํางานรวมกับสมาชิกในกลุม การประเมินในลักษณะนี้เปนการฝกคิดวิเคราะหวิจารณอยางมี เหตุผลและยุติธรรมใหเกดิ ขนึ้ แกผูเรียน รวมทัง้ เปนการฝกทักษะการยอมรับฟง ความคิดเห็นของผูอื่น จึงเหมาะสําหรบั การทาํ โครงงานตามความสนใจของผเู รยี น 7. การสัมภาษณ (Interview) เปนการเก็บรวบรวมขอมูลในลักษณะท่ีครูมีโอกาส พบปะสนทนากับผูเรียน โดยมีการเตรียมหัวขอหรือคําถามท่ีตองการสัมภาษณอยางงายๆ และ มีรายละเอียดที่จะสัมภาษณไวดวย แลวถามคําถามเรียงไปเร่ือยๆ หรืออาจมีการถามสลับคําถามบาง ขึ้นอยูกับเหตุการณในขณะสัมภาษณ การสัมภาษณควรเปนแบบไมเปนทางการ แตผูถามจะมีเน้ือหา ที่ตองการถามอยูแลว โดยตองพยายามพูดคุยและนําเขาสูเร่ืองที่ตองการ สวนใหญการถามนิยมใช ประเมินผลการเรียนรูดานความรูความเขาใจในระดับท่ีสูงกวาความรูความจํา โดยใหแสดงความรูสึก นึกคิดและอาจสะทอนใหเห็นถึงความเช่ือ คานิยมเจตคติ รวมท้ังเห็นคุณคาของสิ่งที่ไดเรียนรูน้ันๆ ดวย เชน การเรียนและฝกปฏิบัติเน้ือหาดานดนตรีและนาฏศิลป ศิลปะ ผูเรียนอาจแสดงความรู ความคิดทง้ั ในเนือ้ หาสาระโดยตรงและเชื่อมโยงสัมพันธไ ปยังเนือ้ หาสาระอ่ืนๆ ดว ย เชน การรองเพลง การแสดงทาทางประกอบเพลงในกลุมศิลปะ และเชื่อมโยงไปถึงการเห็นคุณคา การตระหนักถึง ความสําคญั ของศลิ ปวัฒนธรรมไทย เปน ตน 8. การสัมภาษณกลุม (Focus Group Interview) เปนรูปแบบการสัมภาษณของ บุคคลกลุมเล็กๆ แบบหน่ึง ซ่ึงประกอบดวยผูรวมงานกลุมประมาณ 7-8 คน มีผูอํานวยความสะดวก และคอยใหคาํ แนะนาํ หรอื ทเี่ รียกวา ผดู าํ เนินรายการ ผูด าํ เนินรายการมีหนาที่คลายผูสัมภาษณ เปนผูเก็บ ขอมูลจากผูรวมงานในกลุม เพ่ือนําไปประกอบผลท่ีศึกษาหรือวิจัย บรรยากาศของการสัมภาษณกลุม มงุ หวังกระตุนใหทุกคนไดมีโอกาสพูดอยางอิสระและสมบูรณ เกี่ยวกับพฤติกรรม เจตคติและความคิดเห็น การสัมภาษณกลุมเหมาะท่ีจะใชประเมินผลการทํางานกลุม เพราะผูเรียนไดมีปฏิสัมพันธท่ีดีตอกันอยู แลว ซง่ึ จะเปนชองทางทส่ี งผลทาํ ใหก ารสมั ภาษณก ลุมดาํ เนนิ ไปดวยดี 9. การสนองตอบ (Reaction) เปนปฏิกิริยาที่สําคัญยิ่งในการสอน เพราะทั้งครูผูสอน และผเู รียนมสี วนรว มในกระบวนการนี้ ปฏิกิริยาตอบสนองน้ีเกิดข้ึนไดตลอดเวลาของการสอน โดยครู และผูเรียนจะประเมินผลวาสิ่งท่ีเกิดขึ้นตรงกับส่ิงที่คาดหวังไวหรือไม อยางไร โดยอาจพิจารณาจาก ประเดน็ คําถามตอ ไปนี้

100 1) ประสบการณการเรยี นรูมีความหมายตอผูเรียนหรอื ไม 2) กิจกรรมตางๆ ที่ผูเรียนปฏิบัติตอบสนองจุดประสงคหรือผลการเรียนรูท่ีกําหนด ไวห รือไม 3) หนวยการเรียนรไู ดวางแผนและจดั กจิ กรรมเหมาะสมกับผเู รียนหรือไม 4) การเรยี นรูของผูเรียนเช่ือมโยงกับชวี ติ จริงหรอื ไม มีความหมายตอ ผเู รยี นเพยี งใด 5) สิ่งที่คาดหวังสําหรับบทเรียนน้ีมีอะไรบาง ประสบผลสําเร็จหรือไมเพียงใด มีส่ิง ใดตองปรับปรุงบาง 6) ผูเรียนมคี วามคิดเหน็ หรือความรูส กึ ตอการเรยี นการสอนน้อี ยางไร จากวิธีการสนองตอบน้ี ท้ังครูและผูเรียนสามารถรวมกันสรางแนวทางแสวงหาความรู และ วิธีการจัดกิจกรรมใหมได ครูไดปรับเปล่ียนกิจกรรมหรือโครงงานใหตอบสนองความแตกตาง ความสนใจ และความตองการของผูเรียน และผูเรียนก็ไดมีโอกาสแสดงออกถึงวิธีการ ความกาวหนา ความสนใจ ความตองการของตนเองในกระบวนการเรียนรู มีโอกาสแสดงความคิดเห็นและใหขอมูลจากการเรียนรู แกครู ท้งั ภาพรวมของหัวขอเร่ืองทเ่ี รียน ตลอดจนวธิ กี ารเชือ่ มโยงความรทู ไ่ี ดร บั 10. การใชแบบทดสอบ (Test) เปนการใหผูเรียนแสดงออกซ่ึงความรู ความเขาใจ ความคิด การสรุปความหรือเหตุการณแลวนําไปใชในสถานการณตางๆ หรือสามารถสรางความรูใหม จากความรูความเขาใจและประสบการณเดิม ซ่ึงมีทั้งแบบทดสอบเปนรายเรื่อง เชน แบบทดสอบวัด ทักษะการใชภาษาในการเขียน แบบทดสอบวัดความรูความเขาใจเนื้อหาสาระเรื่องตางๆ และ แบบประเมินเจตคติ เชน แบบทดสอบวัดเจตคติของผูเรียนท่ีมีตอการเรียนแบบบูรณาการ เปนตน ซ่ึง แบบทดสอบทร่ี ูจักกันโดยท่วั ไป คือ แบบทดสอบแบบปรนัยและอตั นัย 11. การใชแฟมสะสมผลงาน (Portfolio) เปนหลักฐานผลงานของผูเรียนท่ีจัดเก็บ อยางเปนระบบและมีเปาหมายหรือจุดประสงค ซ่ึงเปนผลงานหรือตัวอยางของงาน เปนรองรอยหรือ หลกั ฐานการเรียนรทู ี่ผเู รยี นสรางข้ึน เพื่อแสดงใหเหน็ ความพยายาม ความสนใจ ความกาวหนา ความถนัด ความสําเรจ็ ในการเรยี นและผลสัมฤทธิ์ในการเรียนรายบุคคล เปนการเก็บรวบรวมขอมูลที่เกิดขึ้นจาก การทํางานในชวี ติ ประจาํ วัน แฟมสะสมผลงานจะมีลักษณะเปนการแสดงคุณลักษณะเดนของงานท่ีไดคัดสรรแลว และปริมาณของชิ้นงานขึ้นอยูกับความตองการของเจาของแฟมผลงานและผูประเมิน สวนการประเมิน แฟมผลงานน้นั ผูประเมินตองตั้งเกณฑไววา จะประเมินงานโดยรวมหรือแยกประเมินรายช้ิน นํ้าหนัก คะแนนของงานเทากันหรือไม และมีใครเปนผูประเมินบาง การใชแฟมสะสมผลงานเปนการแสดงใหเห็น ถึงความสามารถของผูเรียนในดานความรูความเขาใจ ทักษะตางๆ ที่ผูเรียนพัฒนาไดสําเร็จ ตลอดจน ความถนัด ความสนใจ ความพยายาม แรงจูงใจ และพัฒนาการการเรียนรูท่ีสามารถนํามาใชประเมิน รวมกับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียนแตละคนใหมีความชัดเจนและเท่ียงตรงมากย่ิงข้ึน สําหรับ การใชแฟมสะสมผลงานในการประเมินน้ี สามารถใชไดกับการสอนทุกรูปแบบขึ้นอยูกับครูผูสอนและ ผเู รยี นที่จะตกลงรวมกัน

101 12. การใหคะแนนแบบรูบริค (Scoring Rubrics) เปนการใหคะแนนงานชิ้นใดช้ิน หน่งึ โดยมองจากคุณภาพของผลงาน (Product) แลวใหคะแนนตามเนื้องานท่ีปรากฏ มีเกณฑการให คะแนนทรี่ ะบไุ วอ ยางชดั เจน ซง่ึ แบงออกเปน 2 แบบ คอื การใหคะแนนผลงานในภาพรวมและการให คะแนนตามรายละเอียดของงาน เชน การนําเสนอผลงานชีวประวัติของบุคคล อาจใหคะแนนโดยการพิจารณา ผลงานโดยรวมทง้ั หมด หรอื ใหค ะแนนแยกตามรายละเอียดแตล ะประเดน็ กไ็ ด เชน ตัวอยาง แสดงการใหค ะแนนแยกตามรายละเอยี ดของผลงาน ระดับคะแนน รายละเอียดของผลงาน 9-10 - มีรายละเอยี ดของประวัติบุคคลครบถวนทุกดาน - มีรูปภาพประกอบการนาํ เสนอ - การนําเสนอขอ มลู มวี ิธีการทน่ี า สนใจ แปลกใหม เหมาะสมกบั กาลเทศะ 7-8 - มรี ายละเอียดของประวตั บิ คุ คลมากพอสมควร แตอ าจไมครบถว นทุกดา น - มีรูปภาพประกอบการนาํ เสนอบาง - การนําเสนอขอ มลู มวี ิธีการพอใชไ ด รูปเลมรายงานดี การใชภ าษาสือ่ สารพอใช 5-6 - มรี ายละเอยี ดของประวตั ิบคุ คลนอ ย - การนําเสนอขอมูลมวี ธิ กี ารพอใช รปู เลมรายงานพอใช การใชภาษาสอื่ สารพอใช 3-4 - มีรายละเอยี ดของประวัตบิ ุคคลนอย - การนาํ เสนอขอมลู มีวิธกี ารท่คี วรปรบั ปรุง รูปเลมรายงานพอใช การใชภาษาสื่อสารพอใช 1-2 - มีรายละเอยี ดของประวัติบคุ คลนอ ย - การนาํ เสนอขอ มูลมีวิธกี ารทคี่ วรปรบั ปรุง รปู เลมรายงานควรปรับปรงุ การใชภาษาสอ่ื สารยังไมช ัดเจน นอกจากรูปแบบและเทคนิควิธีการท่ีใชในการวัดและประเมินผลการเรียนรูในช้ันเรียนท่ี นําเสนอมาในเบ้ืองตนแลว สุรศักดิ์ อมรรัตนศักด์ิ (2556 : 108, 119, 121, 127-133) ยังไดนําเสนอ แนวคิดเกี่ยวกับวิธีการและเครื่องมือท่ีครูผูสอนสามารถนํามาใชเพ่ือประเมินผลผูเรียนในชั้นเรียนท่ี แตกตา งนอกเหนอื ไปจากที่ไดก ลา วมาแลว ในขางตน ดังน้ี 13. แบบสอบถาม (Questionnaire) เปนเครื่องมือท่ีใชวัดเกี่ยวกับขอเท็จจริง (Fact) อารมณ ความรูสึก หรือความคิดเห็นในเร่ืองใดเรื่องหน่ึง แบบสอบถามเหมาะที่จะใชวัดคุณลักษณะ ทางดานเจตพิสัย ซ่ึงรูปแบบของแบบสอบถามอาจแบงเปน 2 ชนิด คือ แบบสอบถามปลายเปด (Open-ended Form) และแบบสอบถามปลายปด (Closed Form) 14. สังคมมิติ (Sociometry) เปนเครื่องมือท่ีเหมาะใชวัดความสัมพันธของคนในกลุม ใดกลุมหนึ่งวาใครเปนผูที่คนในกลุมใหการยอมรับหรืออยากทํางานดวยมากที่สุด โดยผูประเมินจะ สรางสถานการณหรอื ส่ิงเรา เพอ่ื มากระตนุ ใหเ กดิ การตอบสนอง เชน - ทานตอ งการทาํ งานรวมกบั ใครในหองมากทีส่ ุด ใหบ อกมา 4 ช่อื - เพื่อนทน่ี ักศกึ ษารักมากทส่ี ดุ 3 คน คือใคร

102 - หากจะมีการเลอื กหัวหนา หอ ง ทานจะเลือกใครเปนหวั หนาหอง หลังจากไดคําตอบของแตละคําถามแลวก็จะนําคําตอบเหลานี้มาทําการวิเคราะหโดยการทํา แผนผงั สงั คมมติ ิ (Sociograms) หรือนาํ ขอมูลมาวเิ คราะหในตารางสังคมมิติตอ ไป 15. แบบสอบบุคลิกภาพ (Personality Test) เปนแบบสอบท่ีไมมีคําตอบตายตัววา ถูกหรือผิด แตมีจุดมุงหมายที่จะวัดลักษณะนิสัยและความรูสึกนึกคิดของผูเรียนซ่ึงซอนอยูในภายใน เปนท่ียอมรับแลววา บุคลิกภาพของคนมีผลตอความพึงพอใจในงาน ประสิทธิผลในการทํางานและ ความสําเร็จในการประกอบอาชีพของคนในการประเมินบุคลิกภาพของคนมักใช 2 แนวทาง คือ แบบประเมินบุคลิกภาพที่กําหนดใหตองตัดสินใจ (Self-Report Personality Inventories) และเปน วธิ กี ารที่ทาํ ใหผ ถู ูกทดสอบตอ งเผชญิ กบั สภาพปญหาที่กํากวม (Projective Techniques) 16. มาตรวัดเจตคติ (Attitude Scale) เปนเคร่ืองมือท่ีใชวัดความคิดเห็นหรือ ความรูสึกของผูเ รียนตอส่ิงใดสิ่งหนงึ่ ภายหลังจากท่ีไดมีประสบการณในเรื่องนั้น และเปนตัวกระตุนให บุคคลแสดงพฤติกรรมท่ีจะตอบสนองตอสิ่งเราไปในทิศทางหนึ่ง เชน สนับสนุนหรือคัดคาน เจตคติ เปน สิ่งทไี่ มสามารถวดั ไดโดยตรงแตส ามารถวดั และสังเกตไดจากพฤติกรรมท่บี ุคคลแสดงออกตอส่ิงน้ัน การสรางเคร่ืองมือวัดเจตคติน้ันมีอยูหลายวิธี สวนใหญท่ีพบมักเปนเคร่ืองมือวัดเจตคติท่ีเปนวิธีการ สรางมาตรวัดตามวิธีของ Resist Likert (Summated Rating Scale) โดยกําหนดกําหนดน้ําหนัก ตัวเลือกเปน 5, 4, 3. 2, และ 1 และเปนการสรางมาตรวัดตามวิธีการของ Osgood (Semantic Differential Scale) โดยใชภาษาเปนเครื่องมือในการจําแนกความแตกตางทางความคิดเห็นของ บุคคล สําหรับภาษาท่ีจะนํามาใชวัดความคิดเห็นน้ันจะใชคําคุณศัพทประเภท Bipolar เชน สําคัญ- ไมส ําคัญ หนกั -เบา เร็ว-ชา เปน ตน สวน ศศิธร เวียงวะลัย (2556 : 246-250) ก็ไดนําเสนอเคร่ืองมือท่ีใชสําหรับการวัดผลและ ประเมินผลการเรียนรไู ว ดงั น้ี 17. การจัดอันดับ (Rank Oder) เปน เครอ่ื งมือวดั และประเมินผลใหผ ูเรยี นหรือผไู ดร ับ แบบสอบถามเปนผูตอบโดยการจัดอันดับความสําคัญหรือจัดอันดับคุณภาพ และใชจัดอันดับของ ขอ มลู หรอื ผลงานตางๆ ของผูเรยี นแลวจงึ ใหค ะแนนภายหลังเพอื่ การประเมิน 18. การประเมินผลตามสภาพจริง (Authentic Assessment) เปนเครื่องมือและ วิธีการวัดผลและประเมินผลที่กําลังนิยมใชกันมากในการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ เพราะ สามารถวัดและประเมินผลไดตรงตามวัตถุประสงคอ ันเกิดจากการมีสว นรวมของครูผูส อนในเหตกุ ารณ หรือสถานการณของผูเรียนระหวางการดําเนินการจัดกิจกรรมการเรียนรู การประเมินผลจากสภาพ จริงมีแนวทางการประเมินดวยมาตรวัดที่เรียกวา รูบริค (Rubric) ซึ่งการสรางรูบริคน้ันนับวาเปนงาน ที่ยาก แตการใชรูบริคเปนส่ิงท่ีทําไดงาย เมื่อครูสรางรูบริคข้ึนแลวควรมอบไวใหผูเรียนไดใชประเมิน งานของตนเอง ผลการประเมนิ ที่ผเู รียนประเมินนนั้ ไมควรนํามาใชเปน คะแนนเพื่อตัดเกรด แตคะแนน หรือผลการประเมินนั้นจะนํามาใชเพื่อชวยใหผูเรียนเกิด การเรียนรูเพ่ิมขึ้นและพัฒนาชิ้นงานของ ตนเองใหดีย่ิงข้ึนกวา เดมิ

103 19. การวัดผลประเมินผลภาคปฏิบัติ (Performance Assessment) เปนการวัด และประเมินผลงานที่ใหผูเรียนลงมือปฏิบัติ ซ่ึงสามารถวัดและประเมินไดท้ังกระบวนการและผลงาน ในสถานการณจริงหรอื ในสถานการณจาํ ลอง สงิ่ ท่ีควรคํานงึ ถงึ ในการสอบวัดภาคปฏิบัติ คือ ขั้นเตรียม งาน ขนั้ ปฏบิ ัตงิ าน เวลาทีใ่ ชใ นการทํางาน และผลงานหรอื ผลลพั ธท ไี่ ด แนวคดิ การวดั ผลและประเมนิ ผลการเรียนรใู นศตวรรษที่ 21 วิจารณ พานิช (2558 : ออนไลน) ไดกลาวถึงการวัดและประเมินผลการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ซึง่ สามารถสรปุ ประเด็นสาํ คัญได ดงั นี้ การเรียนรูแหงศตวรรษท่ี 21 เปนกระบวนการเรียนการสอนที่เปนระบบ เรียกวา “The Instructional Process of Constructivist Approach” การวัดผลและประเมินผลแหงศตวรรษท่ี 21 จึงเปนการวัดผลแบบ “Constructivist Assessment” ซ่ึงมักนิยมเรียกกันวา การวัดผลเชิงประจักษ (Authentic Assessment) ตามทฤษฎีการเรียนรู Constructivism Theory ที่ยึดผูเรียนเปน ศูนยกลางแหงการเรียนรู (Student Centered Learning หรือ Experience Learning) การวัดผล และประเมินผลกับการเรียนการสอนจึงเปนเรื่องที่เกิดข้ึนในเวลาเดียวกัน ผูเรียนที่ผานประสบการณ ส่ิงใดส่ิงหน่ึงมาแลว ยอมมีความรูความสามารถแทจริงในเรื่องนั้นๆ และผูเรียนที่ได ลงมือทําหรือ ปฏิบัติจริงๆ มาแลว (Learning by Doing) ยอมสามารถสรางคุณสมบัติใหตนเองมีบุคลิกลักษณะ ท่ีคิดเปน ทําเปนและสามารถแกปญหาไดไปพรอมกัน จึงมองเห็นความแตกตางอยางเดนชัดระหวาง การวัดผลประเมินผลแบบด้ังเดิมกับการวัดผลประเมินผลการเรียนรูแหงศตวรรษที่ 21 กลาวคือ การวัดผลประเมินผลแบบด้ังเดิมจะข้ึนอยูกับการทดสอบ (Based on Testing) ซึ่งมีความจําเปน อยา งยงิ่ ทีน่ ักเรียนจะตองหาคาํ ตอบทีถ่ ูกตองมาตอบคําถามใหได แตในการเรียนการสอนแหงศตวรรษ ท่ี 21 กระบวนการเรียนการสอน การไดรบั ความรู และการตรวจสอบความรู คอื กระบวนการเดียวกัน และเกิดข้ึนพรอมๆ กันในขณะท่ีมีการเรียนการสอนเกิดขึ้น ดังนั้น การประเมินจะไมเปนเพียง การทดสอบเทานั้น แตยังมีการสังเกตนักเรียน ดูการทํางานของนักเรียน และประเมินไปถึงมุมมอง หรอื ทัศนะของนักเรยี นดว ย โดยอาศยั วธิ ีการประเมินบางอยาง ดงั น้ี 1. การอภิปรายปากเปลา (Oral Discussions) โดยครูเสนอหัวขอท่ีนาสนใจหรืออาจ รวมมือกันกับนักเรียนในการหยิบยกเอาเรื่องใดเร่ืองหน่ึงหรือส่ิงใดสิ่งหน่ึงที่นักเรียนใหความสนใจใน ขณะนั้นมาตั้งเปนหัวขอการอภิปราย หรืออาจจัดใหมีการอภิปรายในหัวขอตางๆ ที่ตองการประเมิน ก็ได การวัดผลประเมินผลปากเปลาในลักษณะนี้ ผูประเมินจะสามารถรูถึงคุณภาพและคุณสมบัติของ ผถู กู ประเมนิ ไดอยา งชดั เจน 2. แผนภูมิ KWL (H) เปนการแสดงถึงความคืบหนาของนักเรียนตลอดระยะเวลาของ การศึกษาถึงส่ิงท่ีเรารู (What We Know) สิ่งที่เราตองการจะรู (What We Want to Know) ส่ิงที่ เราไดเรียนรูแลว (What We Have Learned) และวิธีการที่เราหาความรู (How We Know It) เทคนคิ นส้ี ามารถนํามาใชไ ดตลอดระยะเวลาของการศึกษา เพอ่ื ประเมนิ หวั ขอใดหัวขอหนง่ึ 3. แผนที่ความคิด (Mind Mapping) คือแผนการในการปฏิบัติการเรื่องใดเรื่องหน่ึงวา จะทําอะไร จะทาํ อยา งไร จะทําเมื่อไร เพื่อใหเ กิดผลอยางไร และถา ผลท่ไี ดไมเปนไปตามท่ีคาดหวังจะ แกไขอยางไร เปน ตน กิจกรรมนี้ นักเรยี นมีรายการจดั หมวดหมูแนวคดิ และความคิดท่เี ก่ียวขอ งกบั หัวขอ

104 4. ลงมอื ทําจริงๆ (Hands on Activities) สิ่งน้สี งเสริมใหน กั เรยี นจดั การสภาพแวดลอม ของพวกเขาโดยการเรียนรูดวยการปฏิบัติดวยส่ิงของเคร่ืองใชจริงๆ ผูวัดผลประเมินผลสามารถใช แบบตรวจสอบรายการและการสงั เกตในการประเมนิ ผลความสําเรจ็ ของนักเรยี น 5. การทดสอบลวงหนา (Pre-Testing) การทดสอบลวงหนาหรือการตรวจสอบสภาพ กอนการเรียนรู (Inspection Prior Learning) นี้จะชวยใหครูตรวจสอบความรูเกาท่ีนักเรียนจะนํามา ตอยอดความรูใหม เพื่อที่คุณครูจะนํามาใชประโยชนในการจัดประสบการณและสิ่งแวดลอมแหงการเรียนรู (Experience and Learning Environment) อันมคี ณุ คา ตอ การเรียนการสอนตอ ไป แนวทางหรือวิธีการน้ีเปนเพียงตัวอยางสวนหน่ึงของการวัดผลประเมินผลแหงการเรียนรูใน ศตวรรษที่ 21 ทคี่ รผู ูสอนสามารถนาํ มาใชเ พ่ือสํารวจตรวจสอบคุณภาพของผูเรียนท่ีเกิดขึ้นจากการเรียนรู มากกวาการวัดคาความรูความจําและความเขาใจที่ไดจากหนังสือหรือแบบเรียนตามแนวคิดในอดีต ซ่งึ บางครั้งความรทู ไ่ี ดจ ากการวัดดว ยวธิ ีการเหลานั้นก็มไิ ดม ีความหมายสาํ หรับผเู รียนแตอยางใด นอกจากน้ี องอาจ นัยพัฒน (2557 : 3) ไดกลาวถึงการวัดผลและประเมินผลในช้ันเรียน (Classroom Assessment) เปนกระบวนการท่ีครูทําการรวบรวมและตีความขอมูลและสารสนเทศ ตางๆ ท่ีเก่ียวของกับความรูความเขาใจ ความสามารถ ทักษะ และทัศนคติ ความเชื่อของผูเรียน แลวนําผลการตีความดังกลาวไปใชตัดสินใจในการจัดการเรียนรูในช้ันเรียนใหมีประสิทธิภาพและ ประสิทธิผลมากยิ่งขึ้น การประเมินผลการเรียนรูในชั้นเรียนยุคใหมที่สอดคลองกับแนวคิดแหงศตวรรษ ที่ 21 ควรประกอบดวยการวัดประเมินผลท่ีสําคัญ ดงั นี้ 1. การวัดประเมินเพ่ือการเรียนรู (Assessment for Learning) เปนการวัดประเมิน ความกา วหนา เพื่อสนบั สนุนการเรยี นรขู องผูเรียน 2. การวัดประเมินขณะเรียนรู (Assessment as Learning) เปนการวัดประเมินการกํากับ หรือนําตนเองในการเรยี นรไู ดอยา งเปนอสิ ระของผเู รยี น 3. การวัดประเมินผลการเรียนรู (Assessment of Learning) เปนการวัดประเมินเพ่ือ ตรวจสอบผลการเรียนรูของผูเรียนตามเกณฑมาตรฐานคุณภาพ ซึ่งเปนการบงบอกถึงระดับ ความสาํ เรจ็ ในการเรียนรูข องผูเ รียนนน่ั เอง นอกจากแนวคิดเรอื่ งการประเมินขา งตนแลว ครผู ูส อนอาจใชแนวคิดการประเมินโดยใชการฉลาดรู เปนฐาน (Literacy Based Assessment) ประกอบดวย เพื่อใหสามารถวัดผูเรียนไดอยางครอบคลุม มากขึ้น แนวคิดเหลานี้มีความสําคัญและความจําเปนอยางยิ่งในการจัดการเรียนรูในยุคปจจุบัน ครูผูสอนจําเปนตองศึกษาทําความเขาใจและนํามาใชในการประเมินผลผูเรียนควบคูไปกับการจัด การเรยี นการสอนในชน้ั เรยี นมากขน้ึ เพือ่ สง เสรมิ การเรยี นรูแ ละพฒั นาผเู รยี นใหเ ต็มตามศกั ยภาพมากขน้ึ

105 ประโยชนข องการวดั ผลและประเมินผลการเรียนรู การวดั ผลและประเมินผลการเรียนรูในชนั้ เรียน มีประโยชนตอกระบวนการจัดการเรียนรูหลาย ประการ ซึ่งพอจะสรุปได (ถวิล อรญั เวศ. 2560 : ออนไลน) ดังนี้ 1. ประโยชนตอ ครผู สู อน จะทําใหครูผูสอนไดทราบเกี่ยวกับพฤติกรรมเบ้ืองตนของผูเรียน ครูก็จะรูวาผูเรียนมี ความรูพืน้ ฐานเพยี งใด ผูเรียนพรอ มที่จะเรียนในบทตอไปหรือไม ถาหากวาผูเรียนคนใดยังไมพรอมครู ก็จะสามารถสอนซอมเสริม นอกจากน้ียังชวยใหครูผูสอนปรับปรุงเทคนิคการสอนของตนเองให เหมาะสมและมีประสทิ ธิภาพยง่ิ ขึ้นอีกดว ย 2. ประโยชนตอ ผูเ รียน การวัดผลและประเมินผลจะชวยทําใหผูเรียนไดรับรูวาตัวเองเกงหรือออนวิชาใด เรื่องใด ความสามารถของตนอยูในระดับใด เพื่อท่ีจะไดปรับปรุงตลอดจนแกไขขอบกพรองทางการเรียนใหดี ยง่ิ ข้ึนตอ ไป 3. ประโยชนต อ การแนะแนว การวัดผลและประเมินผลจะชวยใหไดแนวทางในการแนะแนวเพ่ือเลือกวิชาเรียน การศกึ ษาตอ การเลอื กประกอบอาชีพของผูเรียนใหสอดคลองเหมาะสมกับความรู ความสามารถและ บุคลิกภาพของแตละบุคคล ตลอดจนชวยใหสามารถแกปญหาทางจิตวิทยา อารมณ สังคมและ บุคลิกภาพตางๆ ของผเู รียนดวย 4. ประโยชนต อ การบรหิ ารจดั การเรยี นรหู รือบริหารงานวิชาการ การวดั ผลและประเมนิ ผลจะชวยในการวางแผนการจัดการเรียนรูและการบริหารโรงเรียน เชน การจัดครูเขาสอนประจําช้ันอยางไร จะทําการสงเสริมเด็กที่เรียนดีอยางไร ซอมเสริมนักเรียน ที่เรียนออนอยา งไร รวมท้ังการปรับปรุงรายวิชาของโรงเรียนใหดีขึ้น เปนตน นอกจากนี้ยังมีประโยชน ตอ การคัดเลอื กบคุ คลเขาทาํ งานในตาํ แหนงตางๆ ใหมีความเหมาะสม 5. ประโยชนต อ การวจิ ัย การวดั ผลและประเมินผลจะชวยในการวินจิ ฉัยขอบกพรอ งในการบรหิ ารงานของโรงเรียน การสอนของครู รวมไปถึงขอบกพรองของผูเรียน นอกจากน้ียังนําไปสูการวิจัย การทดลองตางๆ อนั จะเปน ประโยชนต อ การพัฒนาการศึกษามากข้ึน 6. ประโยชนตอ ผปู กครอง การวัดผลและประเมินผลจะชวยทําใหผูปกครองไดทราบวาผูเรียนในปกครองของตนเอง น้ันมคี วามเจริญงอกงามเพียงใด เพ่อื เตรยี มการสนบั สนุนในการเรียนตอ ตลอดจนการเลือกอาชีพของ ผูเรยี นตอ ไป ปญหา อุปสรรคและแนวทางแกไ ขการวัดและประเมนิ ผล ปญหาและอุปสรรคในการวัดและประเมินผลการเรียนรูในช้ันเรียนนั้นเกิดจากหลากหลาย สาเหตุดวยกัน ซ่ึงแตละประเด็นจะมีแนวทางในการแกไขที่แตกตางกันออกไป ซ่ึง กุลพร พูลสวัสด์ิ และคณะ (2559: ออนไลน) ไดนําเสนอไว ดงั นี้

106 1. ผูสอนยึดตดิ รปู แบบการประเมนิ แบบดั้งเดมิ ในปจจุบันครูผูสอนสวนใหญยังยึดติดกับรูปแบบการประเมินแบบด้ังเดิม โดยมุงเนน การประเมินเพื่อตัดสินผลการเรียนรู เชน การออกขอสอบเพ่ือวัดความรูและทักษะการปฏิบัติ ซ่ึง ยังคงใชเครื่องมือประเมินไมหลากหลาย ไมไดประเมินตามสภาพจริง และไมมีการใหคําแนะนําท่ี แกปญหาการเรียนรขู องผเู รียน แนวทางแกไ ขปญ หา การท่ีครูผูสอนยึดติดการประเมินแบบดั้งเดิม อาจมีสาเหตุมาจากการขาดความรูในเร่ืองการวัด และประเมินผล ซ่ึงครูผูสอนควรไดรับการอบรมเพิ่มเติมเพ่ือกาวทันโลกการประเมินที่เปล่ียนแปลงไป ในยุคสมัยน้ี ครูผูสอนควรมุงเนนการประเมินขณะเรียนรู โดยการตั้งคําถามใหผูเรียนเกิดการประเมิน ตนเอง เพ่ือสะทอนความเขาใจในปจจุบันขณะน่ังเรียนอยูในหองเรียน และครูผูสอนควรใชเคร่ืองมือ ประเมินมากกวา 1 วิธี เชน การใชแบบสังเกต แบบบันทึกพฤติกรรม แบบตรวจสอบรายการ (Checklist) รวมกับการประเมินแบบอ่ืนๆ รวมถึงควรใหคําแนะนําท่ีแกปญหาการเรียนรูของผูเรียน อีกดวย 2. ครูผูสอนขาดแคลนเคร่ืองมือวัดและประเมินผลและเครื่องมือในการจัดเก็บขอมูล การประเมิน ครูผูสอนสวนใหญในยุคสมัยน้ีมีภาระงานมากกวาการสอนหนังสือเพียงอยางเดียว ทําให ไมมีเวลาออกแบบเครอ่ื งมือการวัดและประเมินผลไดอยางเต็มที่ รวมถึงไมมีเวลาในการเก็บขอมูลจาก การสังเกตผูเ รียนท่ีมีจาํ นวนมากตอหองเรยี น แนวทางแกไขปญ หา หากครูผูสอนมีภาระงานมาก ควรออกแบบการจัดการเรียนรูโดยลดบทบาทของตนเองลง จากผูสอนมาเปนผูอํานวยการเรียนรู (Facilitator) คือ เนนการออกแบบกิจกรรมใหผูเรียนออกมา นําช้ันเรียนมากข้ึน นอกจากนี้ครูผูสอนควรนําเทคโนโลยี (ICT) มาชวยในการจัดเก็บขอมูลเพื่อความสะดวก รวดเร็วมากข้ึน เชน การใช Google Drive ในการจัดเก็บเอกสารที่สามารถเขาถึงขอมูลไดทุกท่ีทุก เวลา และการใช Google Form ในการเก็บขอ มูลแบบสอบถามออนไลน เปน ตน 3. ครผู สู อนใชเ กณฑใ นการตดั สนิ แตกตา งกนั ครูผูสอนในวิชาเดียวกันมักมีปญหาในเรื่องการประเมิน เนื่องจากใชเกณฑในการให คะแนนทตี่ า งกนั ทําใหผ เู รียนไดคะแนนท่ไี มเ ทาเทยี มกันหรือมีความนาเชอ่ื ถอื ของผลประเมนิ แตกตาง กันมาก แนวทางแกไขปญหา ครูผูสอนในวิชาเดียวกัน หรือกลุมสาระการเรียนรูเดียวกัน รวมถึงครูผูสอนท่ีสังกัดระดับชั้น ท่ีสอนเดียวกันควรนัดประชุมเพื่อพูดคุยแนวทางการจัดการเรียนรู การออกแบบเทคนิควิธีการสอน การวัดและประเมินผล การสรางเคร่ืองมือประเมิน เกณฑการประเมิน และการออกขอสอบเพ่ือให เปนไปในทิศทางเดยี วกนั อนั จะกอ ใหเกิดความยตุ ธิ รรมในการประเมนิ ผเู รียน

107 คุณธรรมของผูทาํ หนา ท่ีประเมนิ ผลการเรียนรู ครูหรือผูทําหนาท่ีประเมินผลการเรียนรูในชั้นเรียนจําเปนตองมีคุณธรรมท่ีสําคัญหลาย ประการประกอบกัน ทั้งนี้เพราะวาการทําหนาที่ในการประเมินผลการเรียนรูของครูในแตละเรื่อง แตละครั้งนั้น ลวนแตเปนการตัดสินที่ใหคุณใหโทษกับผูเรียนหรือผูถูกประเมินทั้งส้ิน ผลของการประเมิน ผเู รยี นจะมีคุณภาพหรือไม มากหรอื นอ ยเพียงใด จึงข้ึนอยูกับความมีคุณธรรมของครูหรือผูท่ีทําหนาท่ี ในการประเมินผลเปนสําคัญ คุณธรรมดังกลาว (พชิ ติ ฤทธจ์ิ รญู . 2559 : 24-25) ประกอบดว ย 1. ความยุติธรรม การดําเนินงานไมวาจะเปนกระบวนการวัดหรือการประเมินผล หากข้ันตอนใดขั้นตอนหน่ึงขาดความยุติธรรมแลว ผลของการวัดและการประเมินยอมขาดความนาเช่ือถือ และหากนําผล การประเมินไปใชในการตัดสินใจยอมกอใหเกิดความผิดพลาด ดังนั้นส่ิงที่ครู ควรคาํ นึงถงึ ในการทาํ หนา ท่ีวดั และประเมนิ ผล กค็ อื ตัดสินใจดว ยความบรสิ ุทธิใ์ จและไมม ีความลาํ เอยี ง 2. ความซ่ือสัตย นักวัดผลที่ดีตองมีความซื่อสัตยตอวิทยาการวัดผลและหนาที่ของตน ไมนําความรูความสามารถไปใชในทางทุจริตหรือเกิดผลเสียหายตอหนาท่ี เชน บอกขอสอบแกผูเรียน นาํ ขอสอบที่สรางขนึ้ เพ่อื จะใชสอบไปขาย เปลี่ยนแปลงคะแนนผลการสอบ หรือผลการเรียนโดยไมยึด หลักวิชา เปน ตน 3. ความรับผิดชอบ เนื่องจากความรับผิดชอบเปนคุณธรรมที่สําคัญที่ทําใหผูทําหนาที่ วัดและประเมินผลทํางานสําเร็จลุลวงไปไดดวยดี ปฏิบัติงานท่ีไดรับมอบหมายใหทันตามกําหนดเวลา เชน สงขอสอบหรือผลการประเมินตามกรอบเวลาท่ีกําหนด ปฏิบัติหนาที่ในการควบคุมการสอบให ดําเนินไปตามระเบียบท่ีกําหนดไว เปนตน 4. ความละเอียดรอบคอบ งานวัดและประเมินผลเปนงานท่ีตองการความละเอียด รอบคอบในการวัดและการตัดสินใจ เพื่อใหผลของการวัดและประเมินมีความถูกตอง เที่ยงตรงและ เช่ือถือไดมากท่ีสุด กิจกรรมท่ีตอง การความละเอียดรอบคอบ เชน การออกขอสอบ การใหคะแนน การตรวจทานคะแนน และ การตัดเกรด เปน ตน 5. ความอดทน เนื่องจากงานวัดและประเมินผลเปนงานที่ตองการความละเอียด รอบคอบ อดทน ทุมเทท้ังกําลังกาย กําลังใจและสติปญญา เพ่ือใหงานบรรลุเปาหมาย กิจกรรมที่ ตองการความอดทน เชน การตรวจขอสอบแบบอัตนัยซึ่งตองใชเวลาในการอานและพิจารณามาก การตรวจแบบฝกหัดของผูเรียนในแตละคร้ังที่สอน การประเมินผลผูเรียนดวยวิธีการท่ีหลากหลาย รูปแบบเพื่อใหไดขอมูลตามสภาพท่ีแทจริงและมีความครอบคลุม การวิเคราะหคุณภาพของขอสอบ เปน รายขอ การนําผลการวดั และประเมนิ ไปปรับปรงุ และพัฒนาการเรียนการสอน เปนตน 6. มคี วามรูและสนใจใฝรูในหลักวิชาการวัดและประเมินผล เนื่องจากวิชาการวัดและ ประเมินผลเปนวิชาชีพชั้นสูง มีวิทยาการทางการวัดผลเกิดขึ้นใหมๆ เสมอ ครูหรือผูทําหนาที่ ประเมินผลจึงจําเปนตองมีความสนใจใฝรูเกี่ยวกับการวัดและประเมินผลอยูเสมอ เพ่ือพัฒนางานและ วิชาชพี ของตนเองใหก า วทนั กับการเปลี่ยนแปลงท่ีเกิดข้นึ และสอดคลอ งกับบริบทสังคมท่ีเปลย่ี นไป

108 บทสรปุ การจัดการเรียนรูในช้ันเรียนเปนกระบวนการท่ีตองมีการวัดและประเมินผลควบคูกันเสมอ การประเมินผลจะมีความเที่ยงตรงและนาเชื่อถือมากนอยเพียงใด ยอมขึ้นอยูกับการเลือกใชเทคนิค วิธีการ เคร่ืองมือและรูปแบบที่ถูกตองเหมาะสมและหลากหลาย เคร่ืองมือแตละแบบแตละประเภท ลวนมีลักษณะเฉพาะสําหรับการใชงาน มีขอดี ขอเดน ขอดอยหรือขอจํากัดท่ีแตกตางกันออกไป การท่ีครูผูสอนจะเลือกใชวิธีการประเมินแบบใด เคร่ืองมือประเมินประเภทไหน ยอมตองพิจารณาถึง เนื้อหา จุดประสงคการเรียนรูและกลวิธีในการสอนของครูดวย และเพื่อใหการประเมินผลการเรียนรู ในชั้นเรียนดําเนินไปอยา งมปี ระสทิ ธิภาพ ครูผสู อนจึงจําเปนอยางยิ่งท่จี ะตองศึกษาและทําความเขาใจ ถึงหลักการและกระบวนการของการวัดและประเมินผลการเรียนรูในช้ันเรียนอยางรอบดานเพื่อที่จะ สามารถการวัดและประเมินผลการเรยี นรขู องผเู รยี นไดอยางถกู ตอง เหมาะสมและสอดคลอ งกับความตองการ เอกสารอา งอิง กุลพร พลู สวสั ด์ิ และคณะ. (2559). สรา งคณุ คา ในการประเมนิ การเรยี นรู (Learning Appraisal Enhancement). สืบคน เม่ือ 1 มกราคม 2561. จาก: http://www.trueplookpanya. com /knowledge/content/50211/-newedu-new. ถวิล อรัญเวศ. (2560). การวัดและประเมินผลการเรียนรู. สืบคนเมื่อ 1 มกราคม 2561. จาก: http://thawin 09.blogspot.com/2017/01/blog-post_12.html. พิชิต ฤทธ์ิจรูญ. (2559). หลักการวัดและประเมินผลการศึกษา. พิมพครั้งท่ี 9. กรุงเทพฯ: เฮาส ออฟ เคอรม สิ ท. เพชราวดี จงประดับเกียรติ. (2555). Evaluation กบั Assessment ตา งกนั อยางไร?. สืบคนเมื่อ 20 สงิ หาคม 2561. จาก: http://petcharawadee1.blogspot.com/2008/10/ evaluation-assessment.html. วิจารณ พานิช. (2558). การวัดผลประเมินผลแหงศตวรรษที่ 21. สืบคนเม่ือ 20 สิงหาคม 2561. จาก: https://www.gotoknow.org/posts/589130. ศศิธร เวียงวะลัย. (2556). การจัดการเรียนรู. กรุงเทพฯ: โอเดยี นสโตร. สิรพิ ชั ร เจษฎาวิโรจน. (2559). การพัฒนาหลกั สตู รสถานศกึ ษา. พมิ พค รงั้ ที่ 1 (ฉบบั ปรับปรุงใหม). กรงุ เทพฯ: มหาวิทยาลยั รามคําแหง. สุรศักด์ิ อมรรัตนศักดิ์. (2556). การประเมินผลการศึกษา. พิมพคร้ังที่ 3. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย รามคําแหง. สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. (2553). แนวปฏิบัติการวัดและประเมินผลการเรียนรู ตาม หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551. พิมพคร้ังที่ 2. กรุงเทพฯ: ชมุ นุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จาํ กัด.

109 องอาจ นัยพัฒน. (2557). การวัดประเมนิ ตามสภาพจรงิ โดยการปฏิบัตแิ ละจากแฟม สะสมงาน เพอ่ื พฒั นา/ปรบั ปรุงการเรยี นรู : แนวคดิ และวิธีการ (Authentic, Performance, Portfolio Assessments FOR Learning Improvement: Concepts & Practices). ใน เอกสารประกอบการสอนภาควิชาการวัดผลและวิจัยการศึกษา คณะ ศึกษาศาสตร (เอกสารอดั สําเนา). กรุงเทพฯ: มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวิโรฒ.



บทที่ 5 การจดั ทาํ แผนการเรียนรู ภิญญาพชั ญ ปลากดั ทอง แผนการเรียนรูหรือแผนการจัดการเรียนรูเปนเคร่ืองมือสําหรับครูผูสอนในการจัดการเรียนรู ใหกับผูเรียน ซึ่งครูตองมีความรูความสามารถในการจัดทําแผนการเรียนรู กําหนดเปาหมายหรือ จดุ ประสงคก ารเรยี นรู ออกแบบกจิ กรรมการเรยี นรแู ละการวดั และประเมนิ ผลการเรียนรู ดวยการเชื่อมโยง หลักสูตรสถานศึกษากับการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ โดยครูผูสอนออกแบบการจัดการเรียนรู ตามองคประกอบของแผนการเรียนรู เลือกกระบวนการที่ผูเรียนจะไดรับการพัฒนาตามมาตรฐานการเรียนรู และเต็มศักยภาพของแตละบุคคล รวมถึงผูเรียนจะตองไดรับการพัฒนาทักษะในการแสวงหาความรู จากแหลงการเรียนรูท่ีหลากหลาย และนําความรูไปใชในชีวิตจริงได ดังน้ันแผนการเรียนรูจึง เปรียบเสมือนเปาหมายสําคัญของความสําเร็จท่ีครูผูสอนคาดหวังจะเกิดกับผูเรียนภายหลังเสร็จสิ้น การเรียนรู ซึ่งในบทน้ีจะนําเสนอในหัวขอท่ีเก่ียวของกับความหมาย ความสําคัญ ประโยชนของ แผนการเรียนรู องคประกอบและการเขียนแผนการเรียนรู ขั้นตอนในการทําแผนการเรียนรู รูปแบบ ของแผนการเรียนรู และแผนการเรยี นรูท ดี่ ี ความหมาย นักการศึกษาหลายทา นใหค วามหมายของแผนการเรยี นรูไว ดงั นี้ กรมวิชาการ (2545: 73) ใหความหมายของแผนการเรียนรูคือ ผลของการเตรียม การวางแผนการจดั การเรียนการสอนอยางเปน ระบบ โดยนําสาระและมาตรฐานการเรียนรู คําอธิบาย รายวชิ า และกระบวนการเรยี นรู โดยเขยี นเปนแผนการเรียนรใู หเปนไปตามศกั ยภาพของผูเรยี น สําลี รักสุทธีและคณะ (2546:16) ใหความหมายของแผนการเรียนรูวา คือการนําวิชา หรือกลุมประสบการณท่ีจะตองทําการสอนตลอดภาคเรียน มาสรางเปนแผนการจัดกิจกรรม การเรียนการสอน การใชส่ืออุปกรณการสอนและการวัดและประเมินผลสําหรับเน้ือหาสาระและ จุดประสงคการเรียนยอย ๆ ใหสอดคลองกับวัตถุประสงคหรือจุดเนนของหลักสูตร สภาพผูเรียน ความพรอมของโรงเรยี นในดา นวัสดุอุปกรณแ ละตรงกับชีวติ จรงิ ในทองถิ่น สุวิทย มูลคําและคณะ (2549: 58) กลาววา แผนการเรียนรู คือ แผนการเตรียม การสอนหรือการกําหนดกิจกรรมการเรียนรูไวลวงหนาอยางเปนระบบและจัดทําไวเปนลายลักษณ อักษร โดยมีการรวบรวมขอมูลตาง ๆ มากําหนดกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อใหผูเรียนบรรลุ จุดมุงหมายท่ีกําหนดไว โดยเร่ิมจากวัตถุประสงควาจะใหผูเรียนเกิดการเปล่ียนแปลงดานใด (สติปญญา/เจตคติ/ทักษะ) จะจัดกิจกรรมการเรียนการสอนวิธีใด ใชส่ือการสอนหรือแหลงเรียนรูใด และจะประเมินผลอยา งไร

112 เอกรินทร สี่มหาศาล และคณะ (2552: 102) อธิบายวา แผนการเรียนรู หมายถึง วัสดุ หลักสูตรที่ควรพัฒนามาจากหนวยการเรียนรูท่ีกําหนดไว เพื่อใหการจัดการเรียนการสอนบรรลุ เปาประสงคตามมาตรฐานการเรียนรูของหลักสูตร เปนสวนที่จะแสดงการจัดการเรียนการสอนตามบทเรียน และประสบการณการเรยี นรูเปน รายวนั หรอื รายสัปดาห ชวลิต ชูกําแพง (2553: 71) ใหความหมายของแผนการเรียนรูไววา แผนการเรียนรู หมายถึง เอกสารที่เปนลายลักษณอักษรของครูผูสอนซึ่งเปนแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรูใน แตละครั้ง โดยใชส่ือและอุปกรณการเรียนการสอนใหสอดคลองกับผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง เนื้อหา เวลา เพอ่ื พฒั นาการเรียนรขู องผเู รยี นใหเปน ไปอยางเตม็ ศกั ยภาพ ดังน้ันจึงสรุปไดวา แผนการเรียนรู หมายถึง เอกสารท่ีครูผูสอนไดจัดทําขึ้นลวงหนาเพ่ือ เปนแนวทางในการจัดการเรียนรูใหกับผูเรียนในรายวิชา ดวยการนําสาระ มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัดและคําอธิบายรายวิชา มาเปนกรอบในการกําหนดจุดประสงคการเรียนรู เน้ือหาสาระ ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู เลือกใชสื่อการเรียนรู และกําหนดวิธีหรือเกณฑในการวัดผลและ ประเมินผล เพือ่ พฒั นาผูเรียนไดอยางมปี ระสิทธิภาพและเปน ไปตามจดุ ประสงคทกี่ าํ หนด ความสาํ คญั ของแผนการเรียนรู แผนการเรียนรูเปรียบไดกับพิมพเขียวของวิศวกรหรือสถาปนิกท่ีใชเปนหลักในการควบคุม งานกอสราง วิศวกรหรือสถาปนิกจะขาดพิมพเขียวไมไดฉันใด ครูก็จะขาดแผนการเรียนรูไมไดฉันน้ัน ดังน้ันแผนการเรียนรูจึงเปนสิ่งสําคัญที่ทําใหการจัดการเรียนการสอนของครูมีประสิทธิภาพย่ิงข้ึน สามารถสรปุ ความสาํ คญั ของแผนการเรยี นรูไ ด ดงั นี้ ณัฐวุฒิ กิจรุงเรือง และคณะ (2545: 53) ไดระบุความสําคัญของการทําแผนการจัด การเรียนรู ดงั นี้ 1. เพ่ือใหเห็นความตอ เนือ่ งของการจัดการเรียนรตู ามหลกั สูตร 2. เพ่ือใหการจัดการเรียนรูไดสอดคลองกับความถนัด ความสนใจ และความตองการ ของผูเรยี น 3. เพ่อื สามารถเตรยี มวสั ดุ อุปกรณ และแหลง การเรียนรูใหพรอมกอ นทาํ การสอน 4. เพื่อใหผ สู อนมีความมัน่ ใจและเช่ือมนั่ ในการจดั การเรยี นรู 5. เพ่ือใหเกิดการปรับปรุงวธิ กี ารจัดการเรยี นรูจากขอจาํ กดั ที่พบ 6. เพ่ือใหผูอ่นื สอนแทนไดใ นกรณีที่มีเหตุจําเปน 7. เพอ่ื ใหเปน หลกั ฐานสําหรบั การพจิ ารณาผลงาน และหาคณุ ภาพในการปฏิบตั ิการสอน 8. เพ่ือเปนเคร่ืองบงช้ีความเปนวิชาชีพของครูผูสอน (แผนการเรียนรูเปนลักษณะเฉพาะ ของวิชาชีพ) สวุ ทิ ย มูลคําและคณะ (2551: 58) ไดก ลาวถึงความสําคญั ของแผนการเรียนรูไว ดงั นี้ 1. ทําใหเกิดการวางแผนวิธีสอนท่ีดี วิธีเรียนท่ีดีที่เกิดจากการผสมผสานความรูและ จติ วทิ ยาการศึกษา 2. ชวยใหครูผูสอนมีคูมือการจัดกิจกรรมการเรียนการรูที่ทําไวลวงหนาดวยตนเอง และทําใหค รมู คี วามมัน่ ใจในการจัดการเรียนรูไดต ามเปา หมาย

113 3. ชวยใหครูผูสอนทราบวาการสอนของตนไดเดินไปในทิศทางใด หรือทราบวาจะ สอนอะไร ดวยวิธีใด สอนทําไม สอนอยางไร จะใชสื่อและแหลงเรียนรูอะไรและจะวัดผลและ ประเมินผลอยางไร 4. สงเสริมใหครูผูสอนใฝศึกษาหาความรูทั้งเร่ืองหลักสูตร วิธีการจัดการเรียนรูจะ จัดหาและใชสื่อแหลง เรียนรู ตลอดจนการวัดผลประเมินผล 5. ใชเ ปนคมู ือสาํ หรับครูทม่ี าสอนหรือจดั การเรียนรแู ทนได 6. แผนการเรยี นรทู ่ีนาํ ไปใชและพฒั นาแลว จะเกดิ ประโยชนตอ วงการศกึ ษา 7. เปนผลงานทางวิชาการที่แสดงถึงความชํานาญและความเช่ียวชาญของครูผูสอน สาํ หรบั ประกอบการประเมนิ เพือ่ ขอเลื่อนตําแหนงและวทิ ยฐานะครใู หสงู ขึ้น ดังนั้นแผนการเรียนรูจึงมีความสําคัญที่จะชวยใหครูผูสอนมีคูมือการจัดกิจกรรมการเรียนรู ท่ีทําไวล วงหนาดวยตนเอง และทําใหครูมีความม่ันใจในการจัดการเรียนรู ไดตามเปาหมาย และยังชวยให ครูผูสอนทราบวาการสอนของตนเปนไปในทิศทางใดหรือทราบวาจะสอนอะไร ดวยวิธีใด สอนทําไม สอนอยางไร จะใชสื่อและแหลงเรียนรูอะไร และจะวัดผลและประเมินผลอยางไรเพ่ือใหบรรลุผลตาม เปาหมายท่ีกําหนด ทั้งชวยใหครูผูสอนเกิดความม่ันใจในการสอน เปนคูมือสําหรับครูที่ทําการสอนแทน เปนเครื่องมือในการจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ีมีคุณภาพ และเปนเคร่ืองมือในการพัฒนาการเรียนรูใหมี ประสทิ ธิภาพ ประโยชนข องแผนการเรยี นรู ถาครูไดทําแผนการเรียนรูและใชแผนการเรียนรูท่ีจัดทําข้ึน เพ่ือนําไปใชในช้ันเรียนจะเกิด ประโยชน ดังนี้ (สํานักงานคณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหง ชาติ. 2544 : 134) 1. ครรู วู ัตถปุ ระสงคของการสอน 2. ครจู ัดกิจกรรมการเรียนการสอนดวยความม่นั ใจ 3. ครจู ัดกิจกรรมการเรยี นการสอนไดเ หมาะสมกับวยั ของผูเ รยี น 4. ครูจัดกจิ กรรมการเรียนการสอนไดอยางมคี ณุ ภาพ 5. ถา ครปู ระจาํ ชัน้ ไมไ ดสอน ครทู มี่ าทําการสอนแทนสามารถสอนแทนไดต าม จุดประสงคท ่กี ําหนด อีกท้ัง ทิศนา แขมมณี (2548: 2-3) ไดกลาวถึงประโยชนของแผนการเรียนรูท่ีมีโดยตรงตอ ผสู อนและผูเ รยี นดงั น้ี 1. ครูมีโอกาสศึกษาหลักสูตร แนวการสอน การวัดผลประเมินผล รวมทั้งเอกสาร หลกั สตู รอืน่ ๆ ไดอ ยางละเอียดทุกแงทุกมุม 2. ครูสามารถเตรียมกระบวนการเรียนการสอนไดสอดคลองกับสภาพความเปนจริงได มากกวา เชน ปจจัยเครื่องอํานวยความสะดวกของโรงเรียน ทรัพยากร คานิยมและความเช่ือของ ทอ งถ่นิ 3. แผนการเรียนรูจะเปนเครื่องมือของครูที่มีคุณภาพสอดคลองกับผูเรียน ระยะเวลา จาํ นวนคาบ จาํ นวนชั่วโมงทใ่ี ชจริงในแตล ะครง้ั โดยสรปุ กส็ ามารถสอนไดค รบถวนและทันเวลา

114 4. ครูผูสอนสามารถใหขอมูลท่ีถูกตอง เที่ยงตรง แกหนวยงานท่ีเก่ียวของกับการกําหนด หลักสตู ร กระบวนการเรียนการสอน เชน ศูนยพ ัฒนาหลกั สตู ร กรมวชิ าการ หนว ยศกึ ษานิเทศก ฯลฯ 5. ครูผูสอนเกิดความมั่นใจในการสอน ทําใหการสอนมีความตอเน่ือง และเปนแนวทาง ใหผอู น่ื ที่จะตอ งมาทําการสอนแทนได 6. ทาํ ใหผ ูเ รียนเกิดความศรทั ธาในตัวครู เห็นประโยชนข องบทเรยี นทม่ี ีคุณคาตอการดํารงชีวติ 7. เปน หลกั ฐานในการวัดผลและประเมนิ ผลการเรียนรขู องผูเรยี น 8. เปนหลักฐานในการพิจารณาผลงานของครู รวมท้ังแสดงใหเห็นวางานการสอนเปน วิชาชีพท่ีตองไดรับการฝกฝน มีลักษณะเฉพาะของวิชาชีพครูท่ีเหมาะสําหรับผูที่มีความรู ความสามารถอยางแทจ รงิ ดังน้ันแผนการเรียนรูจึงมีประโยชนมากท้ังตอผูเรียนและครูผูสอนเอง ซ่ึงหากครูผูสอน นาํ แผน การจัดการเรียนรูท ไี่ ดเ ตรยี มไวล ว งหนา ไปใชจัดการเรยี นการสอนใหแ กผ เู รยี นเพื่อใหป ระโยชน กจ็ ะเกิดแกผ เู รียนอยา งแทจริง องคประกอบและการเขยี นแผนการเรยี นรู การจัดทําแผนการเรียนรู เปนทักษะสําคัญของครูผูสอนท่ีจะตองออกแบบและวางแผน เกี่ยวกับกิจกรรมตางๆ เพื่อใหผูเรียนเกิดความรู สมรรถนะและคุณลักษณะตามท่ีหลักสูตรกําหนด แผนการเรียนรูท่ีสามารถนําไปใชจัดการเรียนรูใหกับผูเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพ ครูผูสอนจะตอง เขาใจในรูปแบบ องคประกอบ และวิธีการเขียนรายละเอียดภายในองคประกอบตางๆ ของแผนการเรียนรู อกี ดวย ทัง้ นี้องคประกอบของแผนการเรยี นรทู ี่สําคัญแยกเปน 3 สวน ไดแก สว นท่ี 1 สว นนาํ หรอื หัวแผน เปนสว นประกอบท่ีแสดงใหเ หน็ ภาพรวมของแผนการเรยี นรู น้นั วา เปนแผนการเรียนรูของกลมุ สาระการเรียนรูใด หนวยการเรียนรูที่เทาไหร เรื่องอะไร ใชเวลาใน การจดั กิจกรรมนานเทาใด จดั การเรียนในวนั /เดอื น/ปใด และใครเปน ผสู อน สวนหัวเรอ่ื งเปนสวนแรก ของแผนการเรียนรู ซึ่งบอกรายละเอียดเบื้องตนของแผนการเรียนรู จึงตองระบุรายละเอียด ดังตอไปนี้ 1. ระบลุ ําดับทีข่ องแผนการเรียนรู 2. ระบกุ ลมุ สาระการเรยี นรู 3. ระบุระดับชัน้ ทสี่ อน 4. ระบชุ อื่ หนวยการเรยี นรู 5. ระบชุ ื่อเรือ่ ง 6. ระบเุ วลาทใี่ ชจัดการเรยี นรู 7. ระบุวนั ที่ เดือน ป ในการจดั การเรียนรู 8. ระบุชือ่ ครผู ูจ ัดการเรยี นรดู งั ตัวอยา ง

115 ตวั อยา ง แผนการเรียนรู กลุม สาระการเรียนรู. ..................................... รหัสวชิ า..................... ชั้น................. ภาคเรียนที่........ หนวยการเรียนรูท่ี............เรื่อง............................... เวลา................ชั่วโมง แผนการเรยี นรทู ี.่ ........เรือ่ ง........................................ เวลา................ชวั่ โมง วันท.ี่ ...........เดือน...................................พ.ศ. ........... ผสู อน............................................................... สว นที่ 2 รายการทส่ี าํ คญั ที่ตองระบุในแผนการเรยี นรู ไดแก 1. มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด เปนขอกําหนดส่ิงท่ีผูเรียนตองรู ตองปฏิบัติได และ/หรือ ตองมีคุณลักษณะตามที่กําหนด นํามาจากสวนท่ีกําหนดไวในหนวยการเรียนรู แลวนํามา กาํ หนดไวในแผนจดั การเรยี นรเู พื่อใชประโยชน 2 ประการ คือ 1.1 เพื่อเปนขอพิจารณาในการวัดและประเมินผล 1.2 เพือ่ ใชเ ปน ขอมลู ในการกําหนดจุดประสงคการเรียนรูข องแผนจดั การเรียนรู 2. จดุ ประสงคการเรียนรู จดุ ประสงคการเรียนรูที่กําหนดในแผนจัดการเรียนรู เปน พฤติกรรมยอยที่วิเคราะหจําแนกมาจาก ตัวชี้วัดในหนวยการเรียนรู โดยกําหนดเปนพฤติกรรมยอยที่ สามารถปฏิบัติและวัดผลประเมินผลไดในแผนจัดการเรียนรูนั้น ซ่ึงควรมีองคประกอบ 3 ประการ คือ พฤติกรรมท่ีคาดหวัง สถานการณ หรือองคความรู และ เกณฑท่ีผูเรียนจะตองเรียนรู การกําหนด จุดประสงคก ารเรียนรู (Objectives) เปนการกําหนดส่ิงท่ตี องการใหผูเรียนมีหรือบรรลุ ท้ังดานความรู ทกั ษะและเจตคติ ซ่ึงการเขยี นจุดประสงคก ารเรียนรูที่สมบูรณนั้นจะตองเขียนใหครอบคลุมพฤติกรรม ท้ัง 3 ดาน ไดแก ดานพุทธิพิสัย ดานจิตพิสัย และดานทักษะพิสัย การเขียนจุดประสงคในแผนการเรียนรู มีวิธีการเขียนหลายลักษณะ แตโดยทั่วไปนิยมเขียนในลักษณะของจุดประสงคเชิงพฤติกรรม ซ่ึงการเขียน จดุ ประสงคเ ชงิ พฤติกรรม ครผู ูสอนควรคํานงึ ถึงสิ่งตอ ไปนี้ 2.1 ควรเขยี นใหค รอบคลมุ ทงั้ ดานพุทธพิ สิ ัย ทักษะพิสยั และจิตพิสัย แตการเขียน จุดประสงคเชิงพฤติกรรมดานจิตพิสัยน้ันอาจทําไดยากเพราะผูสอนไมสามารถสังเกตไดโดยตรง ใน กรณีนี้ถาไมสามารถเขียนเปนจุดประสงคเชิงพฤติกรรม อาจเขียนเปนจุดประสงคเฉพาะ เชน ใชคําวา บอกคุณคา บอกประโยชนเพื่อสะทอนใหเห็นพฤติกรรมของผูเรียนวามีความตระหนักหรือเห็นถึง คณุ คา ของส่งิ นน้ั ๆ ดังนี้ 2.1.1. ดานพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) คือ จุดประสงคการเรียนรูท่ีเนน ความสามารถทางสมอง หรือความรอบรูในเนื้อหาวิชาหลักการหรือทฤษฎีพฤติกรรมการเรียนรูดานนี้ สามารถวัดไดจากการใหผูเรียนแจกแจงความรู เขียนรายการส่ิงท่ีรูยกตัวอยาง ประยุกตกฎตางๆ ท่ี เรียนไป หรือวิเคราะหสถานการณ เปนตน พฤติกรรมตามระดับการเรียนรูดานพุทธิพิสัยแบงไว 6 ขั้น ซ่งึ การเรยี นรูในระดับทสี่ ูงขน้ึ ไป ตอ งอาศยั ระดบั การเรยี นรทู ตี่ ่ํากวาเสมอ

116 ระดับพฤตกิ รรม ตัวอยา งคาํ กรยิ าทใี่ ช 1. ความรคู วามจํา ความสามารถในการจดจํา บอกคณุ สมบตั ิ จบั คู เขยี นลําดับ อธบิ าย สิ่งท่เี รียนมาแลว อาจเปนขอมูลงายๆ จนถงึ บรรยาย ขีดเสน ใต จําแนก ระบุ ทฤษฎี แปลความหมาย อธิบาย ขยายความ สรปุ 2. ความเขา ใจ ความสามารถในการจับใจความ ความยกตัวอยาง บอกความแตกตา ง เรยี บเรยี ง การแปลความหมาย การสรปุ หรือขยายความ เปลยี่ น 3. การนาํ ไปใช ความสามารถในการนําส่งิ ที่ได แกปญ หา สาธติ ทํานายเช่อื มโยงความสัมพันธ เรียนรูไปใชในสถานการณใหม เปลีย่ นแปลง คาํ นวณ ปรบั ปรุง ผลติ ซอม 4. การวิเคราะห ความสามารถในการแยกสิ่ง เขียนโครงราง แยกแยะ จัดประเภท จําแนกให ตาง ๆ ออกเปนสว นยอ ยเหลา นน้ั ได เห็นความแตกตา ง บอกเหตผุ ล ทดลอง 5. การสังเคราะห ความสามารถในการ รวบรวม ออกแบบ จดั ระเบียบ สราง ประดิษฐ รวบรวมสว นยอ ยๆ เพือ่ สรา งรูปแบบหรอื วางหลักการ โครงสรา งใหม วดั ผล เปรียบเทียบ ตคี า ลงความคิดเห็น 6. การประเมนิ ความสามารถในการวินิจฉยั วจิ ารณ คุณคา ของส่ิงตา ง ๆ โดยมหี ลกั เกณฑท ่แี นนอน ทั้งนี้ในชวงป 1990s แอนดอรสัน และ แครทโวทล (Anderson & Krathwohl. 2001) ไดปรับปรุงระดับการเรียนรูดานพุทธิพิสัยใหมเพ่ือใหงายตอการนําไปใช ซึ่งนําเสนอแนวคิด ดังกลาวไวในหนังสือเร่ือง “A Taxonomy for Learning, Teaching and Assessing: A Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Outcomes” ในป 2001 ซ่ึงเปนการปรับเปลี่ยนระดับ การเรียนรูดานพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) ในสองประเด็น คือ การปรับเปล่ียนลําดับข้ันและ คําศัพทที่ใชดานพุทธิพิสัย โดยแบงมิติระดับการเรียนรูดานพุทธิพิสัยของผูเรียนออกเปน 2 มิติ คือ (Krathwohl. 2002: 213-217) 1. การปรับเปลี่ยนลําดับขั้นและคําศัพทที่ใชดานพุทธิพิสัย โดยยังคงมี 6 ลําดับข้ันเชนเดิม แต 3 ลําดับแรกเปล่ียนชื่อใหมเปน จํา (Remember) เขาใจ (Understand) และ ประยุกตใช (Apply) สวนสามลําดับหลังเปลี่ยนช่ือที่มีลักษณะเปนคํานามไปเปนคํากริยา และสลับที่ กับระหวางข้ันท่ี 5 กับ 6 และสรางสรรค (Create) เปล่ียนช่ือมาจากการสังเคราะห (Synthesis) (Krathwohl. 2002 : 213-215) ดงั ตาราง

117 ตาราง ลาํ ดบั ข้ันและคาํ ศัพทท่ีใชดานพทุ ธิพสิ ัยของบลมู แบบดั้งเดิมและแบบปรบั ปรุงใหม ลาํ ดบั ขัน้ และคาํ ศพั ทเ ดมิ ลาํ ดบั ขน้ั และคําศพั ทใหม 1. ความรู (Knowledge) 1. จาํ (Remember) 2. ความเขาใจ (Comprehension) 2. เขาใจ (Understand) 3. การนาไปใช (Application) 3. ประยกุ ตใ ช (Apply) 4. การวิเคราะห (Analysis) 4. วเิ คราะห (Analyze) 5. การสงั เคราะห (Synthesis) 5. ประเมินคา (Evaluate) 6. การประเมนิ คา (Evaluation) 6. สรางสรรค (Create) ลาํ ดบั ขน้ั และคาํ ศพั ทใหมดา นพุทธิพิสยั อธิบายได ดังนี้ 1. จํา (Remember) หมายถึง ความสามารถในการดึงเอาความรูที่มีอยูในหนวยความจํา ระยะยาวออกมา แบง ประเภทยอยได 2 ลกั ษณะ คือ 1.1 จําได (Recognizing) 1.2 ระลกึ ได (Recalling) 2. เขาใจ (Understand) หมายถงึ ความสามารถในการกาํ หนดความหมายของคําพดู ตัวอักษร และการส่อื สารจากสอ่ื ตางๆ ที่เปน ผลมาจากการสอน แบงประเภทยอ ยได 7 ลักษณะ คือ 2.1 ตคี วาม (Interpreting) 2.2 ยกตัวอยา ง (Exemplifying) 2.3 จําแนกประเภท (Classifying) 2.4 สรปุ (Summarizing) 2.5 อนุมาน (Inferring) 2.6 เปรยี บเทียบ (Comparing) 2.7 อธิบาย (Explaining) 3. ประยุกตใช (Apply) หมายถึง ความสามารถในการดําเนินการหรือใชระเบียบวิธีการ ภายใตสถานการณท กี่ าํ หนดให แบงประเภทยอ ยได 2 ลักษณะ คือ 3.1 ดําเนินงาน (Executing) 3.2 ใชเ ปน เครื่องมือ (Implementing) 4. วิเคราะห (Analyze) หมายถึง ความสามารถในการแยกสวนประกอบของส่ิงตางๆ และคนหาความสัมพันธระหวางสวนประกอบ ความสัมพันธระหวางของสวนประกอบกับโครงสราง รวมหรอื สว นประกอบเฉพาะ แบงประเภทยอ ยได 3 ลักษณะ คือ 4.1 บอกความแตกตาง (Differentiating) 4.2 จัดโครงสราง (Organizing) 4.3 ระบุคุณลกั ษณะ (Attributing)

118 5. ประเมนิ คา (Evaluate) หมายถงึ ความสามารถในการตัดสนิ ใจโดยอาศยั เกณฑหรอื มาตรฐาน แบงประเภทยอยได 2 ลักษณะ คือ 5.1 ตรวจสอบ (Checking) 5.2 วพิ ากษวจิ ารณ (Critiquing) 6. สรางสรรค (Create) หมายถึง ความสามารถในการรวมสวนประกอบตางๆ เขาดวยกัน ดวยรูปแบบใหมๆ ท่ีมีความเช่ือมโยงกันอยางมีเหตุผล หรือทําใหไดผลิตภัณฑที่เปนตนแบบ แบงประเภทยอ ยได 3 ลกั ษณะ คอื 6.1 สรา ง (Generating) 6.2 วางแผน (Planning) 6.3 ผลิต (Producing) ภาพท่ี 5.1 การเปรยี บเทียบลาํ ดบั ขนั้ ดานพุทธพิ สิ ยั (Cognitive Domain) เดมิ -ปรบั ปรุงใหม ท่ีมา : https://thesecondprinciple.com/teaching-essentials/ beyond-bloom-cognitive-taxonomy-revised/ 2. การเปลี่ยนโครงสรางจากมิติเดียวเปนสองมิติ โดยแอนดอรสัน และแครทโวทล ไดเพิ่มโครงสรางในมิติดานความรู (Knowledge Dimension) เขามาในโครงสรางของจุดประสงค ทางการศึกษาดานพุทธิพิสัย ทําใหโครงสรางใหมมีลักษณะเปนสองมิติท่ีประกอบดวย มิติดาน กระบวนการและมิติดานความรู แสดงไดดังภาพและอธิบายความหมายของมิติดานความรูที่เพ่ิมเติม เขามาไดดงั นี้ (Krathwohl. 2002 : 212-213) 2.1 ความรูเก่ียวกับขอเท็จจริง (Factual Knowledge) หมายถึง สวนประกอบพ้นื ฐานท่ีนักเรียนจะตองรเู พอ่ื ความเขาใจเก่ียวกับวิชาท่ีเรียน หรือใชในการแกปญหาท่ี เกี่ยวของ แบงประเภทยอยได 2 ลักษณะ ดังภาพประกอบ โครงสรางสองมิติของจุดประสงคทาง การศึกษาของบลมู ปรับปรุงใหม

119 มติ ดิ านความรู มิติดานกระบวนการ (The Cognitive Process Dimension) ( The Knowledge จาํ เขาใจ ประยุกตใช วิเคราะห ประเมินคา สรา งสรรค Dimension) ( Remember) (Understand) (Apply) (Analyze) (Evaluate) (Create) A. ความรูเก่ียวกับ ขอเท็จจริง (Factual Knowledge) B. ความรูเกีย่ วกับ มโนทัศน (Conceptual Knowledge) C. ความรูเกยี่ วกับ วิธดี าํ เนนิ การ (Procedural Knowledge) D. ความรูเก่ียวกับ อภปิ ญญา (Metacognitive Knowledge) 2.1.1 ความรูเ ก่ยี วกับศัพทเ ฉพาะ (Knowledge of Terminology) 2.1.2 ความรูเฉพาะเก่ียวกับรายละเอียดหรือสวนประกอบ (Knowledge of Specific Details and Elements) 2.2 ความรูเก่ียวกับมโนทัศน (Conceptual Knowledge) หมายถึง ปฏิสัมพันธระหวางองคประกอบพ้ืนฐานภายใตโครงสรางขนาดใหญท่ีมีการทํางานรวมกัน แบงประเภท ยอยได 3 ลักษณะ คือ 2.2.1 ความรูเก่ียวกับการแบงชั้นและจําแนกประเภท (Knowledge of Classifications and Categories) 2.2.2 ความรูเก่ียวกับหลักการและการสรุปอางอิง (Knowledge of Principles and Generalizations) 2.2.3 ความรูเก่ียวกับทฤษฎี โมเดล และโครงสราง (Knowledge of Theories, Models, and Structures) 2.3 ความรูเกี่ยวกับวิธีดําเนินการ (Procedural Knowledge) หมายถึง ความรูเกยี่ วกับวิธีการทํางาน เชน วธิ กี ารหาความรูดวยการสืบสวนสอบสวน และหลักเกณฑในการใช ทักษะ ขน้ั ตอน เทคนิค และวิธกี าร แบงประเภทยอยได 3 ลักษณะ คอื 2.3.1 ความรูเก่ียวกับทักษะและขั้นตอนในเน้ือหาเฉพาะ (Knowledge of Subject- Specific Skills and Algorithms) 2.3.2 ความรูเกี่ยวกับเทคนิคและวิธีการในเนื้อหาเฉพาะ (Knowledge of Subject-Specificechniques and Methods)

120 2.3.3 ความรูเกี่ยวกับหลักเกณฑท่ีใชเปนแนวทางในกําหนดระเบียบ วิธีการทํางานที่เหมาะสม (Knowledge of Criteria for Determining When to Use Appropriate Procedures) 2.4 ความรูเกี่ยวกับอภิปญญา (Metacognitive Knowledge) หมายถึง ความรูเก่ียวกับความรูความเขาใจทั่วไป มีความตระหนัก และมีความรูเก่ียวกับการคิดของตนเอง แบงประเภทยอยได 3 ลักษณะ คือ 2.4.1 ความรเู ก่ยี วกบั ยุทธวิธี (Strategic Knowledge) 2.4.2 ความรเู กี่ยวกับความรูความเขาใจในงาน ประกอบดวยสถานการณ ท่ีเหมาะสม ในการทํางานและรูเง่ือนไขในการทํางาน (Knowledge About Cognitive Tasks, Including Appropriate Contextual and Conditional Knowledge) 2.4.3 ความรูเกยี่ วกบั ตนเอง (Self-knowledge) 2.1.2 ดานจิตพิสัย (Affective Domain) คือ จุดประสงคการเรียนรูที่เนนหนัก ในดานความสนใจ เจตคติ คานิยม อารมณและความประทับใจซึ่งวัดไดโดยการสังเกต แตบางเร่ือง ก็ไม สามารถสังเกตไดโดยตรง การระบุพฤติกรรมท่ีคาดหวังใหผูเรียนแสดงออกนั้น ตองอาศัยการรวบรวม พฤติกรรมท่ีชี้ถึงความรูสึก เจตคติและคานิยมของตนเองและผูอ่ืน แลวนํามาใชในการกําหนดเปน พฤตกิ รรมท่ีคาดหวงั พฤติกรรมตามระดับการเรียนรดู านจิตพสิ ยั แบงไว 5 ขั้น ระดบั พฤตกิ รรม ตวั อยางคาํ กรยิ าทใ่ี ช 1. การรับรู การยอมรบั ความคิด กระบวนการ หรือ เลือก ชี้ ติดตาม ยอมรับ ส่ิงเรา ตา งๆ อภิปราย เลือก เขียนช่ือกํากับ 2. การตอบสนอง ความเตม็ ใจที่จะตอบสนองตอส่ิง อภิปราย ริเริม่ เลอื ก แสวงหา ประพฤติ ทรี่ ับรู ตาม นาํ มาใช 3. การเหน็ คณุ คา ความรสู กึ นยิ มพอใจในสง่ิ ใดส่งิ จาํ แนก จดั ลาํ ดับ จดั ระเบยี บ ผสมผสาน หน่งึ จนเกดิ การปฏบิ ตั ิตามสงิ่ ทน่ี ิยม 4. การจดั ระบบคา นิยม การนาํ เอาคุณคา ตาง ๆ ท่ี สนบั สนนุ ตอตา น ใชเหตุผล แสดงออก เกดิ จากการเรยี นรูมาผสมผสานและจัดระบบเขา ชักชวน ดวยกันเพ่อื เสรมิ สรา งระบบคุณคาขน้ึ ภายในตนเอง 5. การกาํ หนดคุณลกั ษณะ การนาํ คา นิยมทจ่ี ดั ระบบ แลวมาปฏิบตั จิ นเปนนสิ ยั เฉพาะตน 2.1.3 ดานทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) คือ จุดประสงคการเรียนรู เกี่ยวกับการพัฒนาทักษะทางกาย เนนหนักดานการวางทาทางใหถูกตอง และเหมาะสมกับการปฏิบัติงาน แตละชนิด สามารถระบุพฤติกรรมท่ีแสดงออกไดจากการตีความทักษะหรือการปฏิบัติออกมาเปน พฤติกรรม ซ่ึงสังเกตไดจากความถูกตองแมนยํา ความวองไว คลองแคลว และสม่ําเสมอ พฤติกรรม ตามระดับการเรยี นรดู า นทกั ษะพสิ ยั แบงไว 5 ขน้ั

121 ระดับพฤตกิ รรม ตวั อยางคาํ กรยิ าทใ่ี ช 1. การรับรู รบั รใู นส่ิงที่จะตอ งปฏบิ ตั ิ โดยผาน สังเกต รูสกึ สมั ผัส ตรวจพบ ประสาทสัมผสั แสดงทา ทาง ต้ังทา เขาประจําที่ 2. การเตรยี มพรอม การเตรยี มตัวใหพ รอ ม เลยี นแบบ ทดลอง ฝก หดั ทางสมอง ทางกายและจติ ใจ สาธิต ผลิต แกไ ข ทําไดสําเร็จดว ยตนเอง 3. การปฏิบัติงานโดยอาศยั ผูแนะ/เลยี นแบบ ทาํ งานไดเรว็ ขึ้น การทาํ ตามตัวอยาง การลองผดิ ลองถกู ทาํ งานดวยความกระฉบั กระเฉง จัดระบบ 4. การปฏิบัตงิ านไดเ อง/คลอง ปฏิบตั ิไดเ อง ควบคุมการทํางานแนะแนวทาง อยา งถูกตอ ง เรยี บรอ ย มีประสทิ ธภิ าพ 5. การปฏิบตั งิ านดวยความชํานาญ/ทาํ งานใหม ได ปฏิบัติงานดว ยความคลองแคลวเหมอื น อัตโนมตั ิสามารถทาํ งานใหมได 2.2 จุดประสงคเชิงพฤติกรรมตองมีลักษณะชัดเจน รัดกุม ไมคลุมเครือ เพ่ือให สามารถเขา ใจไดต รงกัน และสามารถสังเกตไดหรือวดั ได 2.3 จุดประสงคเชิงพฤติกรรมท่ีสมบูรณจะประกอบดวย 3 องคประกอบ คือ พฤติกรรมที่คาดหวัง สถานการณ/เงอ่ื นไข และเกณฑ อธิบายไดดังน้ี 2.3.1 พฤติกรรมที่คาดหวัง แตละขอจะตองระบุพฤติกรรมที่คาดหวังเพียง 1 พฤติกรรมและควรพิจารณาเลือกคํากริยาที่แสดงพฤติกรรมที่คาดหวังใหถูกตองตามระดับขั้นของ พฤติกรรมการเรียนรูท่ีเกิดข้ึนกับผูเรียน ทั้งนี้พฤติกรรมการเรียนรูที่คาดหวังจะใหเกิดข้ึนกับผูเรียนน้ัน ตองสามารถสังเกตได เชน อาน เลาเร่ือง อธิบาย บอก ช้ี หยิบ เลือก ตอบ สรุป ทํา เขียน ฟง ปฏิบัติ จับใจความ ฯลฯ 2.3.2 สถานการณ/เง่ือนไข ท่ีทําใหเกิดพฤติกรรม ไดแก โอกาสหรือสภาพ ทาํ ใหผเู รียนแสดงพฤตกิ รรมออกมา เชน เมื่อกําหนดขอความให เมื่อฟงโฆษณาแลว หลังจากฟงเพ่ือน เลา นิทานแลว อา นในใจจากบทเรยี นแลว 2.3.3 เกณฑหรือระดับความสามารถที่ผูเรียนแสดงออกมาข้ันต่ําสุดที่จะ ยอมรบั ไดวาผูเ รียนเกิดความรูจริง น่ันคือ ผานหรือไมผานจุดประสงค เชน ทําไดทุกขอ อานไดถูกตอง เขียนคําใหไ ด 8 ใน 10 คํา บรรยายภาพได ซ่ึงในบางกรณีอาจจะเวนการเขียนสถานการณ/เง่ือนไขไวในฐานะท่ีเขาใจกัน หากพิจารณาวาจุดประสงคนั้นสมบูรณพอ หรือไมระบุเกณฑของพฤติกรรมโดยนําไปกําหนดไวใน เกณฑการประเมินแทน นอกจากนี้ควรละเวน การเขยี นสวนขยายทไี่ มจําเปน ดวย ตัวอยางเชน - หลังจากศึกษาเร่ือง “เศรษฐกิจพอเพียง” แลว ผูเรียนสามารถอธิบายหลักการ ของเศรษฐกจิ พอเพยี งไดอยางถกู ตอ ง โดยไมต อ งเปดตาํ รา - สามารถติดตั้งเคร่ืองคอมพิวเตอรและอุปกรณตามคูมือไดอยางคลองแคลว ในเวลา 5 นาที - เพ่อื ใหผ ูเรียนสามารถยกตวั อยางเคร่อื งมอื การเกษตรไดอยา งนอย 10 ชนิด

122 2.3.4 การเขียนจุดประสงคเชิงพฤติกรรมจะเขียนเปนขอๆ เรียงตามลําดับ พฤติกรรมท่ีเกิดกอน-หลัง จํานวนขอจะมากหรือนอยขึ้นอยูกับมาตรฐานการเรียนรู ตัวช้ีวัดและ คาํ อธิบายรายวชิ า รวมท้ังเวลาทีก่ าํ หนดในการจัดการเรียนรูแตละเรอ่ื ง/หนว ยการเรียนรู ตวั อยาง การวเิ คราะหจดุ ประสงคเ ชิงพฤตกิ รรม ท่ี สถานการณ/ เงื่อนไข พฤติกรรมที่คาดหวัง เกณฑ 1 ฟง คําอธิบายการเลน ตอคํา สามารถเลนตอ คํา ไดถ ูกตอง 2 เมื่อกาํ หนดขอความให สามารถอานและเขยี นใหถูก ไดถกู ตอง วรรคตอน ไดอ ยา งนอย 1 คาํ ขวัญ 3 เม่ืออา นบทความเก่ยี วกบั สามารถเขียนคาํ ขวัญ ไดอยางนอ ย 8 ใน 10 คํา การเกษตรแลว ไดถ ูกตอ ง 4 หลงั จากศึกษาคําใหมแลว สามารถเขียนตามคาํ บอก 5 สาธติ ใหดูแลว สามารถปฏิบตั ิได 3. สาระสําคัญ เปนขอความท่ีแสดงความรู ความคิดรวบยอด ความเขาใจที่คงทน ลึกซึ้ง หรือความรูท่ีเปนแกน เปนหลักการ ซ่ึงกําหนดไดจากการหลอมรวมองคความรู ทักษะ/ กระบวนการ และคุณลักษณะอันพึงประสงคของมาตรฐานการเรียนรู/ตัวชี้วัดท่ีนํามากําหนดใน แผนจัดการเรียนรูนั้น ซึ่งควรเขียนเปนประโยคหรือขอความสั้นๆ สาระสําคัญแสดงใหเห็นภาพรวม ของความรูความเขาใจ ที่ผูเรียนจะไดรับจากการจัดการเรียนรูตามแผนการเรียนรูนั้นๆ การเขียน สาระสําคัญที่ดี ควรประกอบดวยลักษณะท่ีสําคัญ ท่ีเรียกวา P-U-A ไดแก การเรียบเรียงใหเปน หลักการในภาพกวาง แสดงความรู ความเขาใจในเชิงลึกเกี่ยวกับสิ่งที่จะเรียน และแสดงใหเห็น ประโยชนแ ละคณุ คา ของการศกึ ษาเรื่องน้ัน ดังนี้ 1. สาระสําคัญควรเขียนใหเปนหลักการในภาพกวาง (principle) สาระสําคัญ คือประเด็นความคิดหรือมโนทัศนหลัก (Key concept) ของสิ่งท่ีเรียน ซ่ึงจะตองมีลักษณะเปน หลักการ ท่ีแสดงใหเห็นความเช่ือมโยงระหวางขอมูลตางๆ โดยที่ไมไดเปนการระบุรายละเอียด ปลีกยอยลงไป ตัวอยา งเชน การเขยี นสาระสําคญั ในการสอนเรือ่ ง ประวัตสิ นุ ทรภู ตอ ไปนเี้ ปนตัวอยาง ของการเขียนสาระสาํ คญั ในลกั ษณะทีเ่ ปนหลักการ และไมใ ชห ลกั การตามลาํ ดับ ตวั อยาง สาระสาํ คญั ทเ่ี ปน หลกั การ “สุนทรภูเปนกวีท่ีมีชื่อเสียงที่สุดของไทย ประวัติชีวิตชวงตางๆ ของสุนทรภูลวน มีอทิ ธพิ ลตอ การสรา งผลงานกวีนิพนธของเขา ผลงานของสุนทรภูสวนใหญแสดงใหเห็นความเขาใจใน ชีวิต อันเน่ืองมาจากประสบการณในดานตาง ๆ ที่เขาไดรับ การเรียนรูประวัติสุนทรภูจะชวย เสริมสรางความรูความเขาใจกวีเอกของไทยในหลากหลายดาน รวมถึงเห็นคุณคาของผลงานสุนทรภู ในฐานะงานศลิ ปกรรมทางภาษา”

123 ตวั อยาง สาระสาํ คญั ทีไ่ มเปน หลกั การ “สุนทรภู หรือพระสุนทรโวหาร เกิดเมื่อวันท่ี 26 มิถุนายน 2329 ในรัชสมัยรัชกาลท่ี 1 จากนั้นไดเขาไปเปนอาลักษณ ถวายการรับใชรัชกาลท่ี 2 จนทรงโปรด ไดเปนกวีใกลชิด กระท่ังใน สมัยรัชกาลท่ี 3 สุนทรภูไดตกระกําลําบากจึงไปออกบวช และกลับมารับราชการอีกคร้ังในรัชกาลที่ 4 ผลงานของสนุ ทรภมู หี ลายประเภท เชน นิราศ นทิ าน และหนงั สอื สอนเดก็ เปนตน” 2. เนอื้ หาของสาระสําคัญแสดงใหเห็นความรูความเขาใจเชิงลึกท่ีผูเรียนจะมีหรือ เกิดข้ึน (understanding) สิ่งท่ีจะนํามาเขียนเปนสาระสําคัญ คือ ความเขาใจอันเปนแกนสําคัญ ท่ีผูเรียนควรจะเขาใจจากการท่ีไดศึกษารายละเอียดตางๆ จากขอมูลในเอกสาร ตํารา ซึ่งผูเรียน จะตองนํามากลั่นกรองและหาสิ่งท่ีเปนสาระสําคัญออกมาใหได ซึ่งสาระสําคัญน้ี จะเปนความเขาใจที่ จะติดแนน ฝงอยูคงทนในความทรงจําของนักเรียน ดังน้ัน สาระสําคัญจะไมเขียนระบุรายละเอียด ปลีกยอยตางๆ ลงไป แตเรียบเรียงเฉพาะความเขาใจในเชิงลึก ซึ่งเปนแกนของเร่ืองท่ีจะจัดกิจกรรม การเรียนรูอ ยางแทจรงิ 3. สาระสําคัญมีสวนท่ีกลาวถึงคุณคาและประโยชนแหงการศึกษาเรื่องนั้น (advantage) ส่ิงที่จะชวยใหเห็นถึงความจําเปนท่ีจะตองจัดการเรียนรูแกผูเรียนก็คือ การกลาวถึง คุณคาและประโยชนของเรื่องท่ีจะเรียน โดยในสาระสําคัญจะตองระบุถึง คุณคาของสิ่งที่จะเรียน วามีประโยชนอะไร หรืออยางไรบาง หรืออาจจะกลาวเชื่อมโยงวา เม่ือมีความรูความเขาใจในเรื่องนี้แลว จะชวยใหเขาใจหรือตอยอดไปสูการเรียนรูในระดับสูงในเรื่องใดตอไป เมื่อผูสอนไดระบุความสําคัญ ลงในสาระสําคัญ ก็จะชวยใหการจัดทําแผนการเรียนรูมีนํ้าหนัก และกอใหเกิดความคุมคาในการจัด การเรยี นการสอน ดงั นัน้ หากจะเขียนสรปุ หลักการเขียนสาระสาํ คัญในแผนการจดั การเรียนการสอน ก็ สามารถที่จะสรุปไดวา สาระสําคัญ คือ ความคิดอันเปนแกนของความเขาใจในภาพรวมของเรื่องที่จะ จัดการเรียนการสอนในการเขียนสาระสําคัญ จะตองเขียนในเชิงหลักการที่ครอบคลุมประเด็นยอยๆ โดยไมตองระบุรายละเอียดปลีกยอยเหลานั้นลงไป มีเน้ือหาที่แสดงความรูความเขาใจและคุณคาหรือ ประโยชนของการศึกษาเร่ืองน้ันๆ อันจะเปนแนวทางสําคัญในการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู ให ผูเ รียนเกดิ ความเขาใจในสาระสําคัญดังกลา ว ตวั อยา ง สาระสาํ คญั ในเชิงเนอ้ื หาความรู รากของพชื มี 3 ชนดิ ไดแก รากแกว รากฝอย และรากแขนง สาระสาํ คญั ในเชิง การใชก ระบวนการเขยี น ไดแ ก ทักษะกระบวนการ การเตรียมการเขียน การยกรา งขอเขยี น การปรับปรงุ ขอ เขยี น การบรรณาธกิ ารกจิ และการเขียนใหสมบูรณ ทําใหไ ดข อเขยี นท่มี ี ความถูกตองเหมาะสม

124 สาระสาํ คญั ในเชงิ เจตคติ ความขยันหมนั่ เพยี ร เปนส่ิงที่นําสคู วามสาํ เร็จ 4. สาระการเรียนรู เปนสิ่งที่ผูเรียนตองรู และปฏิบัติได รวมทั้งมีคุณลักษณะ อันเกิดจากการเรียนรูตามแผนจัดการเรียนรูน้ัน ไดมาจากการวิเคราะหองคประกอบของตัวช้ีวัดท่ี กําหนดไวในแผนจัดการเรียนรูแผนนั้น จําแนกเปนสวนท่ีเปนความรู สวนที่เปนทักษะกระบวนการ สว นท่ีเปนคณุ ลักษณะอันพึงประสงค สวนท่เี ปนสมรรถนะสําคัญ และสวนท่ีเปนการอาน คิดวิเคราะห และเขียน อกี ทงั้ ยงั เปน องคประกอบที่ทําใหผูสอนเห็นภาพของสิ่งที่จะตองสอนโดยรวม อาจประกอบดวย ทฤษฎี หลักการ วิธีการ ขั้นตอน หรือแนวปฏิบัติ การระบุเน้ือหาในแผนการเรียนรูมีแนวการเขียน ดังนี้ 4.1 ถาใชช่ือหัวเรอื่ ง สาระ / เนอื้ หา การเขียนจะเนนเฉพาะดานความรู (K) ถาใชชื่อหัวเร่ือง สาระการเรียนรู การเขียนจะตองครบดานความรู (K) คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค (A) และทักษะกระบวนการ (P) 4.2 เขียนใหส อดคลองกบั สาระสาํ คญั และจุดประสงคก ารเรยี นรู 4.3 กําหนดเนื้อหาของการจัดการเรียนรูแตละคร้ังใหเหมาะสมกับระยะเวลา วัย และความสามารถของผเู รยี น 4.4 เขียนเนอ้ื หาแบบยอโดยสรปุ เปนหัวขอหรือเปนประเด็น หากมีเนื้อหามากให ทาํ เปนใบความรูระบุไวในภาคผนวกทายแผนการเรียนรู 4.5 เขยี นเนอ้ื หาท่ีจะใหผ ูเรยี นรไู วต ามลาํ ดับ ควรแบง เปน หัวขอ ยอ ยเพ่อื ความชัดเจน 4.6 ครูผูสอนจะตองศึกษาสาระที่ถูกตองจากแหลงเรียนรูท่ีเชื่อถือได แลวเขียน ใหส ้ัน กะทัดรดั ชัดเจน และเขยี นเฉพาะแกนของความรู 5. กิจกรรมการเรียนรู เปนการจัดกิจกรรมใหผูเรียนไดรับประสบการณจริงและได ปฏิบัติกิจกรรมจริง โดยเนนใหผูเรียนเปนศูนยกลางของการเรียนรู และผูสอนแสดงบทบาทเปนเพียง ผูสนับสนุน ใหความชวยเหลือ เปนที่ปรึกษา ชี้แนะตาม ความจําเปน การจัดกิจกรรมที่สามารถสราง การเรียนรูใหผูเรียนไดเปนอยางดี มีประสิทธิภาพ คือ การจัดกิจกรรมท่ีเปนไปตามลําดับข้ันตอนของ กระบวนการเรียนรู หรือตามลําดับกอน-หลังของจุดประสงคการเรียนรูที่กําหนดไวในแผนจัดการเรียนรูน้ัน กจิ กรรมการเรยี นการสอนควรมีความหลากหลาย เหมาะสมสอดคลอ งกับความสามารถของผเู รียน โดย เนนผูเรียนเปนสําคัญ เนนกระบวนการคิด การลงมือปฏิบัติ และการสรางองคความรูไดดวยตนเอง และ กิจกรรมที่กําหนดจะตองนําไปสูการบรรลุจุดประสงคการเรียนรูที่กําหนด ซึ่งประกอบดวย กิจกรรม นําเขาสูบทเรียน กิจกรรมพัฒนาการเรียนรูตามลําดับจุดประสงคการเรียนรู และกิจกรรมสรุป บทเรียน การจดั การเรยี นการสอนมีสง่ิ ท่คี รูผสู อนตอ งคํานึง ดังน้ี

125 5.1 ครูอาจใชรูปแบบการเรียนการสอน วิธีสอน และเทคนิคการสอนได หลากหลาย แตใหเหมาะสมกับเนื้อหา เหมาะสมกับความสามารถของผูเรียน รวมท้ังบริบทของแหลง ทจ่ี ัดการเรียนการสอน 5.2 ควรเขยี นกิจกรรมใหส อดคลอ งกบั วตั ถปุ ระสงคการเรียนรูและเน้ือหา วิธีการ หรอื การปฏิบัติ 5.3 ควรเขียนเปนขอตามลําดับข้ันตอนของการจัดการเรียนรู หรือเขียนโดย แบงเปน ขัน้ ไดแก ขัน้ นาํ เขาสูบ ทเรียน ขัน้ ดาํ เนนิ การสอน และขน้ั สรุปการสอน 5.4 ควรเขยี นระบใุ หรวู ากจิ กรรมการเรยี นรแู ตล ะขั้น ใครเปน ผูม บี ทบาท ผเู รยี น ผสู อน หรอื ทั้งผสู อนและผเู รยี นรวมกนั กระทาํ เปนตน 5.5 ในกิจกรรมควรเนน ตวั ช้ีวดั อยางนอย 4 ประการ ไดแ ก 5.5.1 การสรา งความรูใหม (Construction of the new Knowledge) 5.5.2 การมีปฏสิ มั พันธ (Interaction) 5.5.3 กระบวนการเรียนรู (Process of Learning) 5.5.4 การสรางผลงาน / ช้นิ งาน (Production) 5.6 ควรจดั กจิ กรรมโดยเนน หลัก 3T คอื 5.6.1 Task คอื การมอบหมายงาน 5.6.2 Texts คอื การสืบคนขอ มลู เชงิ ประจักษ (evidence data) 5.6.3 Talk คอื การแลกเปลีย่ นเรียนรู 6. ส่ือและแหลงการเรียนรู เปนวัสดุ อุปกรณ สถานที่ หรือวิธีการ ท่ีจะนํามา ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรูเพื่อใหผูเรียนไดรับประสบการณ ไดปฏิบัติกิจกรรม หรือไดเรียนรู เพื่อใหบรรลุจุดประสงคการเรียนรูตามแผนจัดการเรียนรู ซึ่งกําหนดส่ือและแหลงการเรียนรูท่ีใช ประกอบการเรยี นการสอนไวอ ยางชดั เจน คอื 6.1 สื่อการเรียนรู ไดแก ใบความรู สื่อ วัสดุ อุปกรณ สื่อบุคคล กรณีศึกษา นิทาน เครื่องโสตทัศนูปกรณ วีดิทัศน แถบเสียง แผนโปรงใส Power Point กระดาษ ปากกา สี บตั รคาํ บตั รภาพ ใบความรู ใบงาน หนังสือ ตํารา เอกสารอา งอิง ฯลฯ 6.2 แหลงเรียนรูท่ี ไดแก หองสมุด สวนสมุนไพร หองปฏิบัติการทางภาษา หองปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร ฯลฯ หรือแหลงเรียนรูในชุมชน วัด ที่ทําการองคการบริหารสวนตําบล ศาลจงั หวดั สถานีตํารวจ อนามัยตาํ บล ฯลฯ แนวทางในการเขียนส่ือหรอื แหลงการเรยี นรู ดงั น้ี 1. ระบใุ หสอดคลองกับกิจกรรมการเรียนรู 2. ระบเุ ฉพาะสือ่ ที่ใชจรงิ ในการจดั การเรียนรู 3. ระบุชนิดและรายละเอียดของส่ือการเรียนรู/แหลงการเรียนรูใหชัดเจน เชน บัตรคําราชาศัพท รูปภาพยุงลาย แผนภูมิเพลงคุณธรรมสี่ประการ แถบบันทึกภาพและเสียง เรื่อง หนา ท่พี ลเมอื ง สวนพฤกษศาสตรใ นโรงเรียน เปน ตน 4. กรณีที่เปนสื่อท่ีใชเพ่ือทํากิจกรรมเปนรายกลุมหรือรายบุคคลใหระบุจํานวน ช้ินตอ กลุม หรอื รายบุคคล

126 5. ไมควรระบุส่ิงท่ีมีอยูแลวอยางถาวรในหองเรียนวาเปนส่ือการเรียนรู เชน กระดานดาํ ชอลก เปนตน 7. การวัดและประเมินผลการเรียนรู หมายถึง การออกแบบการประเมินผลและ การสรางเคร่ืองมือเพ่ือใชในการประเมินผล ในที่น้ีหมายถึงการวัดและประเมินผลการเรียนเปนรายคาบ ไดแก การสังเกตความสนใจและการมีสวนรวม การแสดงความคิดเห็นและการตรวจผลงาน การใช แบบทดสอบ การทําแฟมสะสมงาน เปนตน การจัดกิจกรรมในขั้นน้ี ไดแก การนําผลงานมาติดที่ ปายนิเทศ การอานหนังสือเพ่ิมเติมหรือหนังสืออานนอกเวลา การทําแบบทดสอบ ฯลฯ ซึ่งทุก แผนการเรียนรูจะระบุรายละเอียดเกี่ยวกับเร่ืองการวัดและประเมินผลคือ หลักฐานการเรียนรู รองรอยการเรียนรู วิธีการวัดและประเมินผล เคร่ืองมือในการวัดและประเมินผล การวัดและ ประเมินผลการเรียนรู ชวยตรวจสอบวา ผูเรียนเกิดการเรียนรูตามวัตถุประสงคที่กําหนดไวหรือไม การวดั เปน การรวบรวมขอมลู โดยใชเ ครื่องมือและวธิ กี ารตา งๆ เชน การสังเกต การสมั ภาษณ การสอบถาม การตรวจผลงาน และการทดสอบ เปนตน สวนการประเมินผลเปนการกําหนดคาหรือตัดสินสิ่งที่วัด เชน ผาน – ไมผ า น หรือกาํ หนดคา เปน ระดับ 4 3 2 1 0 เปนตน การประเมินการเรียนรูนั้นเนนการรวบรวม ขอมูลทั้งเชิงปริมาณ และเชิงคุณภาพจากการเรียนรูตามสภาพจริง ซ่ึงมีคําถามสําคัญเพื่อใชเปนหลัก ในการประเมนิ การเรยี นรู ดงั น้ี 1. ประเมนิ อะไร (K A P) 2. ประเมินอยา งไร ดวยเครื่องมืออะไร 3. ประเมนิ โดยใครเวลาใด ทีไ่ หน ตัวอยา ง สงั เกตการออกเสียงคําควบกล้าํ สอบถามวธิ ีการดูแลรักษาเครอื่ งมอื การเกษตร สอบถามความหมายของคําศัพทภาษาอังกฤษเกย่ี วกับอวัยวะ ตรวจแบบฝก หดั เรื่องการบวก ตรวจการเขยี นการบรรยายภาพ สวนท่ี 3 ทายแผนการเรียนรู ประกอบดวยบันทึกผลการใชแผนการเรียนรู ซ่ึงเปน เอกสารประกอบการจดั การเรยี นรใู นคร้งั นั้นๆ หรือครูผสู อนใชบนั ทึกผลการเรียนรูของผูเรียนภายหลัง เสร็จสิ้นการสอนในแตละคร้ัง เพื่อนําไปใชสําหรับการปรับปรุงแผนการเรียนรูในคร้ังตอไป ประกอบดวย 1. เอกสารประกอบแผนการเรียนรู เปนเอกสารที่ใชประกอบการจัดการเรียนรู หรือการวัดและประเมินผลการเรียนรู ไดแก ใบงาน ใบความรู ใบกิจกรรม แบบฝกหัด แบบทดสอบ แบบประเมนิ แบบบันทกึ คะแนน แบบบันทึกการสังเกตพฤติกรรม ฯลฯ ท่ีใชในการจัดการเรียนรูตาม แผนการเรยี นรนู นั้ ๆ 2. บันทึกผลการจัดการเรียนรู เปนการสรุปผลการจัดกิจกรรมหรือผลอันเกิดจาก การจัดการเรียนรูตามขอเท็จจริงที่ปรากฏข้ึนเมื่อสิ้นสุดการจัดการเรียนรูตามแผนจัดการเรียนรูน้ัน การบนั ทกึ ขอ มูลควรบนั ทึกผลทีเ่ กิดขนึ้ ท้งั เชงิ บวกและเชิงลบ ท้ังเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ทั้งขอมูล ท่ีเปนความสําเร็จ/ปญหา อุปสรรค หรือประโยชนตอตัวครูผูสอนในดานการวางแผนจัดการเรียนรู

127 อาจนําเสนอแนวทางแกไข/พัฒนาไวดวย นอกจากนี้ ส่ิงสําคัญท่ีผูสอนพึงตระหนักและระลึกไวเสมอ ก็คือ ขัน้ ตอนการบนั ทึกผลการจดั การเรียนรนู เี้ ปนสวนสาํ คัญทน่ี าํ ไปสูการวจิ ยั ในชนั้ เรยี นได 3. ความคดิ เหน็ ของผูบ ริหาร เปนการบันทึกความคิดเห็นของผูบริหารสถานศึกษา ทีม่ ีตอ แผนการเรยี นรูนนั้ หรอื อนุมตั ใิ หค รูผสู อนสามารถนาํ แผนการเรยี นรนู นั้ ไปใชจ ดั การเรียนรูใหกับ ผูเรยี นได จึงสรุปไดวา การจัดทําแผนการเรียนรูที่มีประสิทธิภาพ นอกจากจะมีองคประกอบท่ี สําคัญอยางครบถวนแลว ยังตองกําหนดรายละเอียดภายในองคประกอบไดอยางถูกตองชัดเจน เช่ือมโยงและสอดคลองระหวางแตละองคประกอบอีกดวย ซึ่งแผนการเรียนรูควรประกอบดวย องคประกอบตา งๆ ดงั นี้ 1. หวั เร่อื ง 2. มาตรฐานการเรียนรูและตวั ชีว้ ัด 3. จดุ ประสงคก ารเรียนรู 4. สาระสาํ คัญ 5. สาระการเรยี นรู 6. กจิ กรรม/กระบวนการเรียนรู 7. ส่ือ/แหลง การเรยี นรู 8. การวัดและประเมินผลการเรยี นรู 9. เอกสารประกอบแผนการเรยี นรู 10. บนั ทึกผลการจดั การเรยี นรู ขัน้ ตอนในการทาํ แผนการเรยี นรู การจัดทําแผนการเรียนรูของครูผูสอนน้ัน นอกจากผูสอนตองมีความรอบรูเร่ืองหลักสูตร การเรียนการสอนและกระบวนการออกแบบการเรียนรูแลว ธรรมชาติของรายวิชาก็มีสวนสําคัญ ใน การกาํ หนดแผนการเรียนรเู ปน แผนทมี่ ชี วี ิต ใชไดจ รงิ หรอื ไม การทาํ แผนการเรียนรมู ขี นั้ ตอนดงั นี้ 1. วิเคราะหคําอธิบายรายวิชาของกลุมสาระการเรียนรูนั้นๆ และหนวยการเรียนรูท่ี สถานศึกษาจัดทําขึ้น เพอื่ ประโยชนในการเขียนรายละเอียดของแตละหวั ขอ ของแผนการเรียนรู 2. วิเคราะหมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด เพ่ือนํามาเขียนเปนจุดประสงคการเรียนรู โดยใหครอบคลมุ พฤตกิ รรมทัง้ ดา นความรู ทักษะ/กระบวนการ และเจตคติ 3. วิเคราะหสาระการเรียนรู โดยเลือกและขยายสาระที่เรียนรูใหสอดคลองกับผูเรียน ชุมชนและทองถ่ิน รวมท้งั คณุ ธรรมจรยิ ธรรม และเทคโนโลยีใหมๆ ที่จะเปนประโยชนตอ ผูเ รียน 4. วิเคราะหกิจกรรม/กระบวนการเรียนรู โดยเลือกรูปแบบการจัดการเรียนรูท่ีเนน ผูเรียนเปนสําคัญและหลากหลายเพ่ือตอบสนองรูปแบบการเรียนรู (Learning Style) ที่หลากหลาย ของผเู รียน 5. วิเคราะหกระบวนการวัดและประเมินผล โดยเลือกใชวิธีและเคร่ืองมือวัดผล การเรียนรูใหสอดคลอ งกบั จดุ ประสงคการเรียนรูและครอบคลุมสาระการเรียนรู รวมท้ังกําหนดเกณฑ การประเมนิ ในแตล ะจดุ ประสงคก ารเรยี นรูดวย

128 6. วิเคราะหส่ือหรือแหลงเรียนรู โดยคัดเลือก สรางหรือพัฒนาส่ือและแหลงการเรียนรู ทงั้ ในและนอกหองเรยี นใหเหมาะสมกับกจิ กรรมหรอื กระบวนการเรียนรู วเิ คราะหค ําอธบิ าย เพื่อกําหนดหนว ยการเรยี นรู เร่ือง และเวลาทใี่ ชในการจดั รายวชิ า การเรียนรู เพ่ือกําหนดผลการเรียนรทู ี่ตอ งการใหเกิดขนึ้ กับผเู รียน ทง้ั วเิ คราะหม าตรฐาน ดานความรู ทกั ษะกระบวนการ เจตคตแิ ละพฤติกรรมท่ี การเรียนร/ู ตวั ชีว้ ดั พึงประสงค สมรรถนะทสี่ าํ คญั - เลือกสาระการเรยี นรใู หสอดคลองกบั ผเู รยี น ชุมชน วเิ คราะหส าระ ทองถิน่ การเรยี นรู - สาระการเรยี นรตู องมีความถูกตอง เหมาะสม ทนั สมัย และเปน ตวั แทนของความรู - มีความสําคญั ทั้งในแนวกวางและแนวลกึ - จัดสาระการเรียนรูใหเ รยี งลาํ ดบั จากงายไปหายากและ ตอ เนื่อง - จัดสาระท่เี รยี นรูใหส ัมพนั ธก บั รายวชิ า/กลมุ วชิ าอ่ืนๆ วเิ คราะหกระบวน - เลอื กรปู แบบการจัดการเรียนรใู หสอดคลองกบั จดุ ประสงค การจัดการเรยี นรู การเรยี นรวู ามงุ ไปในทิศทางใด - ผูเรยี นมคี วามสนใจ - สามารถเรียนรูไดงา ย เหมาะสมกับวยั ธรรมชาตขิ อง ผเู รียนและสถานท่ี - เลอื กวิธีการนาํ เขาสกู ารเรยี น - ใหผ ูเ รยี นทาํ กิจกรรมตามขนั้ ตอนของรูปแบบการเรยี นรู ผเู รยี นทม่ี คี วามสามารถแตกตางกนั ไมจําเปนตองทํากิจกรรม เหมือนกนั - ควรเนน กจิ กรรมที่ทํางานเปน ทีมมากวารายบคุ คล - กจิ กรรมทใ่ี หผ ูเรยี นปฏบิ ัติตอ งนาํ เทคนคิ และวิธกี ารตางๆ มาเปน เคร่อื งมอื ใหผ ูเ รยี นบรรลุตามจดุ ประสงคก ารเรียนรู - กจิ กรรมท่ีปฏิบตั คิ วรสอดคลองกับชีวติ ประจําวนั และ ชีวิตจรงิ - กิจกรรมทีป่ ฏิบตั มิ ีทงั้ ในหอ งเรียนและนอกหองเรยี น - เปดโอกาสใหผ ูเรยี นฝกฝนและถายทอดการเรียนรไู ปสู สถานการณใ หมๆ พรอ มทั้งทาํ ใหเ กิดความจาํ ระยะยาว - ตรวจสอบความเขา ใจโดยใหผูเ รียนสรปุ รวมท้ังสงเสรมิ ให เชือ่ มโยงสง่ิ ทีเ่ รยี นรแู ละท่ีจะเรียนตอไป

129 วเิ คราะหก ระบวนการ - วิธีการวดั และประเมนิ ผลตองสอดคลอ งกบั ตวั ชวี้ ัด/ วดั และประเมนิ ผล จุดประสงคก ารเรียนรู - ใชวธิ ีการวัดท่หี ลากหลาย วเิ คราะหแหลง - เลอื กใชเครอื่ งมือวดั ที่มคี วามเชอ่ื มัน่ การเรียนรู - แปลผลการวดั และการประเมินเพ่ือนาํ ไปสกู ารพฒั นาและ ปรับปรุง ใหเ รยี นรูจากแหลง ความรูหลากหลาย ทงั้ ในและนอกหองเรียน ภาพท่ี 5.2 แผนภมู แิ สดงลําดับการจดั ทาํ แผนการจัดการเรยี นรู ดดั แปลงจาก : กรมวิชาการการ, อา งถงึ ใน อาภาภรณ ใจเทย่ี ง. 2548. รูปแบบของแผนการเรียนรู แผนการเรียนรูมีหลายรูปแบบดวยกันข้ึนอยูกับดุลยพินิจของหนวยงานตนสังกัด สถานศึกษา หรือผูสอนท่ีจะเลือกใชรูปแบบที่คิดวามีความเหมาะสมและสะดวกตอการนําไปใชได อยา งมีประสทิ ธภิ าพ ทัง้ นีร้ ปู แบบของแผนการเรยี นรูทีน่ ยิ มใชโดยทวั่ ไป มดี งั น้ี 1. แผนการเรียนรูแบบบรรยายหรือแบบเรยี งหวั ขอ แผนการเรียนรูรูปแบบน้ีเปนการเขียนรายละเอียดขององคประกอบแตละ องคประกอบของแผนจัดการเรียนรูตามลําดับโดยใชความเรียง เปนรูปแบบท่ีไดรับความนิยม แตมี ขอจํากัดในกรณีทีร่ ายละเอียดอยูคนละหนากัน เนื่องจากยากตอการแสดงใหเห็นถึงความสัมพันธของ แตละองคประกอบ ตวั อยา ง รูปแบบของแผนการเรยี นรแู บบบรรยายหรอื แบบเรยี งหัวขอ

130 แผนจัดการเรยี นรทู ่ี............ กลมุ สาระการเรยี นรู. .......................................รหสั วิชา.....................ช้นั ................ภาคเรียนที่.............. หนวยการเรียนรทู ี่..........เรือ่ ง......................................................................... เวลา...................ชวั่ โมง เร่อื ง................................................................................................. เวลา...................ชั่วโมง วนั ที.่ .......... เดือน............................. พ.ศ. .............. ผสู อน................................................................... มาตรฐานการเรยี นรแู ละตัวชวี้ ัด มาตรฐานการเรียนรู ............................................................................................................................................... ตัวชีว้ ัด ............................................................................................................................................... จุดประสงคการเรยี นรู ............................................................................................................................................... สาระสาํ คญั ............................................................................................................................................... สาระการเรยี นรู ความรู ............................................................................................................................................... ทกั ษะ/กระบวนการ ............................................................................................................................................... คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค ............................................................................................................................................... อาน คิดวเิ คราะห และเขยี น ............................................................................................................................................... กจิ กรรม/กระบวนการเรยี นรู กจิ กรรมนาํ เขา สูบทเรียน....................................................................................................... ................................................................................................................................................................ กิจกรรมพฒั นาการเรยี นร.ู ...................................................................................................... ................................................................................................................................................................ กิจกรรมสรุปบทเรียน............................................................................................................. ................................................................................................................................................................

131 สือ่ /แหลง การเรียนรู ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ การวัดและการประเมนิ ผลการเรยี นรู จดุ ประสงคการเรยี นรู วธิ กี ารวัดผล เครอื่ งมือการวดั ผล เกณฑก ารผาน 1............ 2................ บนั ทึกผลการจัดการเรียนรู จดุ ประสงคก ารเรยี นรู ผลการจัดการเรยี นรู 1............................ นกั เรียนทั้งหมด........... คน นกั เรียนท่ีผานเกณฑ ................ คน คิดเปนรอ ยละ ................. นักเรียนทีไ่ มผ า นเกณฑ ................ คน คิดเปนรอยละ ................. เลขทน่ี กั เรยี นทไี่ มผ านเกณฑ ...................................................... ขอคดิ เห็นเพิม่ เตมิ …………………………………………………………….………….……………….......…………….……. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… …..………………..………………………………………………………………………………………………………..……………… ลงชื่อ ........................................................................ (......................................................................) ความคดิ เหน็ ของผูบรหิ ารสถานศกึ ษา ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ลงช่อื ........................................................................ (......................................................................) 2. แผนการเรียนรูแบบตาราง แผนการเรียนรูรูปแบบน้ี เปนการนํารายละเอียดของแตละองคประกอบของ แผนการเรยี นรมู าเขียนลงในตารางภายในหนาเดยี วกัน เพอ่ื ใหง ายตอ การแสดงใหเห็นถงึ ความสัมพันธ ของแตล ะองคประกอบไดอยางชดั เจน แตม ีขอ จาํ กดั ในดา นพื้นที่ในการเขยี น และภาระในการตีตาราง ตัวอยา ง รูปแบบของแผนการเรยี นรแู บบตาราง

132 แผนการเรียนรทู ี่............................ กลุม สาระการเรียนรู...............................รหัสวชิ า.........................ชนั้ .......................ภาคเรยี นที่............ หนวยการเรยี นรทู ี.่ .........เร่ือง.......................................................................... เวลา...................ชว่ั โมง เรอ่ื ง................................................................................................. เวลา...................ช่ัวโมง วนั ท.่ี .......... เดือน............................. พ.ศ................ ผูสอน................................................................... ตัวชีว้ ัด จุดประสงค สาระ กิจกรรม สอื่ /แหลง การวัดและ บูรณาการ การเรียนรู การเรียนรู การเรียนรู การเรียนรู ประเมนิ ผล แผนการเรียนรทู ่ีดี ลกั ษณะของแผนการเรยี นรูที่ดี ควรมดี งั น้ี 1. มีความละเอียด ชัดเจน มีหัวขอและสวนประกอบตางๆ ครอบคลุมตามศาสตรของ การสอนโดยสามารถตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี 1.1 สอนอะไร (หนว ย หวั เรอื่ ง และสาระสําคัญ) 1.2 เพอ่ื จุดประสงคอ ะไร (จุดประสงคก ารเรยี นรู ควรเขยี นเปน จดุ ประสงคเชงิ พฤติกรรม) 1.3 ดวยสาระอะไร (สาระการเรยี นรู) 1.4 ใชวิธกี ารใด (กิจกรรมการเรียนรูท ี่เนน ผูเรียนเปน สําคญั ) 1.5 ใชเครื่องมอื อะไร (สื่อและแหลงการเรยี นรู) 1.6 ทราบไดอ ยางไรวา ประสบความสาํ เร็จ (การวัดผลและประเมินผล) 2. แผนการเรยี นรสู ามารถนําไปปฏิบตั ไิ ดจ ริง 3. สว นประกอบตางๆ ของแผนการเรียนรูมคี วามสอดคลองสัมพันธเ ชื่อมโยงสมั พนั ธก นั เชน 3.1 จุดประสงคการเรียนรูครอบคลุมสาระการเรียนรู และเปนจุดท่ีพัฒนาผูเรียนใน ดา นความรู ทกั ษะกระบวนการและเจตคติ 3.2 กิจกรรมการเรยี นรู ควรสอดคลอ งกบั จุดประสงคการเรยี นรแู ละสาระการเรยี นรู 3.3 วัสดุอุปกรณ สอ่ื และแหลงการเรยี นรู ควรสอดคลองสมั พนั ธกับกจิ กรรมการเรียนรู 3.4 การวดั ผลและประเมินผล ควรสอดคลอ งกับจุดประสงคก ารเรยี นรู บทสรปุ การวางแผนการเรียนรูเปนกระบวนการตอเนื่องที่ไมส้ินสุด นั่นคือจําเปนตองทําการปรับปรุง อยูเสมอ ผูเรียนในแตละปการศึกษายอมมีความแตกตางกันไป ดังน้ันการจัดทําแผนการเรียนรูไว ลวงหนาน้ันตองมีความยืดหยุน โดยสามารถปรับเปลี่ยนกิจกรรมหรือวิธีการจัดการเรียนรูได หากเห็น วากิจกรรมหรือวิธีการที่กําหนดไวนั้นไมอาจนําผูเรียนไปสูจุดประสงคการเรียนรูที่กําหนดไวได แผนการเรียนรูในอุดมคติควรประกอบดวยกิจกรรมและวิธีการจัดการเรียนรูที่หลากหลาย อยางไร

133 กต็ ามแผนการเรียนรตู อ งพจิ ารณาถงึ พื้นฐานดา นความรู เจตคติ และทักษะของผูเรยี นดว ย แผนการเรียนรู ท่ีมีคุณภาพจะแสดงถึงการเตรียมความพรอมของครูผูสอนในการพัฒนาวิชาชีพของตน ทั้งนี้ สถานศึกษาแตละแหงจะกําหนดรูปแบบและองคประกอบของแผนการเรียนรูท่ีแตกตางกัน แตส่ิงสําคัญ ท่ีสุดคือ ครูผูสอนจะดําเนินการจัดการเรียนรูไดอยางมีประสิทธิภาพไดนั้นจําเปนอยางย่ิงที่จะตองมี การเตรียมการสอน ซ่ึงจะเหน็ ไดจากแผนการเรียนรูท่คี รูผสู อนเปน ผูจ ดั ทําข้นึ น่ันเอง เอกสารอา งองิ กรมวิชาการ. (2545). หลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2545. กรุงเทพฯ: องคการรับสง สินคาและพัสดภุ ัณฑ(ร.ส.พ.). ชวลิต ชูกําแพง. (2553). การวิจัยหลักสูตรและการสอน. พิมพคร้ังท่ี 2. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. ณัฐวุฒิ กิจรุงเรือง และคณะ. (2545). ผูเรียนเปนสําคัญและการเขียนแผนจัดการเรียนรูของครูมือ อาชีพ. กรุงเทพฯ: สถาพรบคุ ส. ทิศนา แขมมณี. (2548). รูปแบบการเรียนการสอน: ทางเลือกที่หลากหลาย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั . วิมลรัตน สุนทรโรจน. (2553). การออกแบบการเรียนรูตามแนวคิด Backward Design. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. สุวิทย มลู คาํ และคณะ. (2549). การเขยี นแผนการจดั การเรียนรูท ีเ่ นน การคดิ . พิมพครงั้ ท่ี 2. กรุงเทพฯ: ภาพพมิ พ. ________. (2551). การเขยี นแผนการจดั การเรียนรทู เ่ี นน การคดิ . พมิ พคร้ังที่ 3. กรงุ เทพฯ: ภาพพิมพ. สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาแหงชาติ. (2543). จุดประกายการปฏิรูปกระบวนการเรียนรู (เอกสาร การปฏิรูปกระบวนการเรียนรู). กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการการประถมศึกษา แหงชาต.ิ สําลี รกั สทุ ธีและคณะ. (2546). คูมือการเขยี นแผนการจดั การเรยี นรตู ามเกณฑใหมข องกค. กรงุ เทพฯ: พัฒนาศึกษา. เอกรนิ ทร ส่ีมหาศาล และคณะ. (2552). กระบวนการจัดทําหลักสูตรสถานศึกษา แนวคิดสูปฏิบัติ. กรุงเทพฯ: บุคพอยท. Krathwohl, D. R. (2002). “A Revision of Bloom’s Taxonomy : An Overview.” Theory into Practice. 41 No. 4. P.212-218. [Online] Available : http://www.unco. edu/cetl/sir/stating_outcome/documents/Krathwohl.pdf.



บทที่ 6 หลกั การบริหารจัดการชน้ั เรียน แฝงกมล เพชรเกล้ยี ง การที่ครูผูสอนจะจัดการเรียนรูในชั้นเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพนั้น การบริหารจัดการใน ชั้นเรียนเปนเรื่องท่ีครูผูสอนตองตระหนักถึงเร่ิมตั้งแตตัวครูตองมีมนุษยสัมพันธที่ดี มีบุคลิกภาพท่ี แสดงถงึ ความเมตตาและเปนมิตรกบั ผูเรียน รูจกั ผูเรยี นเปน รายบุคคล รภู ูมหิ ลงั ความถนัดและความสนใจ ของผูเ รยี น ซึง่ ครูผูสอนควรมีเครอื่ งมอื และทกั ษะในการรวบรวมขอมลู ซึ่งอาจเปนแบบสังเกต แบบสัมภาษณ การทําสงั คมมิติ และการศึกษารายกรณี เปนตน นอกจากนั้นการควบคุมช้ันเรียนเปนเรื่องท่ีครูควรให ความสนใจ หากพบนักเรียนท่ีมีปญหาครูจะดําเนินการอยางไร ครูตองรูวานักเรียนที่สอนอยูในวัยใด วัยของเขาสนใจใฝรูอะไร หากครูออกแบบการจัดการเรียนไดสอดคลองกับแตละผูเรียน เหมือนท่ีเรา ชอบเรียนวิชาอะไร ในชวงเด็กเพราะเราชอบครูใชหรือไมชวงวัยของผูเรียน และสอดคลองกับความถนัด ของผูเรยี น จะสงผลใหผูเรียนมีความสนใจและตั้งใจ นอกจากน้ีไดมีนักการศึกษาหลายทานไดกําหนด ความหมายของการจัดการชน้ั เรียนไปในแนวเดยี วกันดงั นี้ ความหมายของการบรหิ ารจดั การชน้ั เรยี น เบอรเดน (Burden. 1995 : 3) ใหคําจํากัดความของการบริหารจัดการชั้นเรียนไววาเปน ยุทธศาสตรและการปฏบิ ตั ิทคี่ รใู ชเ พอ่ื คงสภาพความเปนระเบยี บเรยี บรอย โบรฟ (Brophy. 1996 : 5) กลาวถึงการบริหารจัดการชั้นเรียนไววา หมายถึง การท่ีครูสราง และคงสภาพสิ่งแวดลอมในการเรียนรูท่ีนําไปสูการจัดการเรียนการสอนที่ประสบความสําเร็จทั้งใน ดานสงิ่ แวดลอม การสรา งกฎระเบียบและการดําเนินการท่ีทําใหบทเรียนมีความนาสนใจอยางตอเนื่อง รวมท้ัง การมสี วนรว มในกจิ กรรมทางวชิ าการในชัน้ เรยี น คอเซก และเอกเกน (Kauchak and Eggen. 1998, อางถึงใน สุรางค โควตระกูล. 2548) ได ใหความหมายของการบริหารการจัดชั้นเรียน ประกอบดวย ความคิด การวางแผน และการปฏิบัติทั้งหลาย ท้ังปวงของครูที่สรางสรรคสภาพแวดลอมอยางเปนระบบระเบียบ และสงเสริมการเรียนรู โดย เปาหมายของการบริหารจดั การ (MANAGEMENT GOALS) มี 2 ประการสําคญั คอื 1. รังสรรคสิ่งแวดลอมตางๆ ท่ีจะสงเสริมใหการเรียนรูมีความเปนไปไดมากท่ีสุด และครูจะ สามารถสะทอนการปฏิบัติงานของตนเองดวยการถามตนเองสมํ่าเสมอวาระบบการบริหารจัดการ เอื้ออํานวยใหนักเรยี นไดเ รยี นรอู ยางไรเพยี งใด 2. พัฒนานักเรียนใหมีศักยภาพในการจัดการและนําตนเองใหสามารถเรียนรูไดดวยตนเอง ดังนั้น การบริหารจัดการช้ันเรียนจึงเปนเคร่ืองมือในการสงเสริมใหนักเรียนเกิดความเขาใจดวย ตนเอง ประเมนิ ตนเอง และควบคุมดแู ลตนเองไดอ ยา งเหมาะสมตามวยั สุรางค โควตระกูล (2548, อางถึงใน Ackerman and Moore. 2001) ไดใหความหมายของ การบริหารจัดการช้ันเรียนวา เปนกระบวนการของการจัดระบบระเบียบ และนํากิจการของหองเรียนให เกิดการเรียนรู การบริหารจัดการช้ันเรียนมักจะถูกรับรูวาเก่ียวของกับการรักษาระเบียบวินัยและควบคุม

136 ชั้นอยางไรก็ตาม การเขาใจเชนน้ี เปนเรื่องงายเกินไป ท้ังน้ีเพราะ การบริหารจัดการชั้นเรียน มีหลาย สิ่งที่มากไปกวาน้ีนั่นคือ การสรางและดูแลเอาใจใสบรรยากาศแวดลอมของหองเรียนเพื่อใหการ จดั การเรยี นรบู รรลตุ ามเปา หมายทางการศกึ ษา สุรางค โควตระกูล (2548 : 436) ไดอธิบายความหมายของการบริหารจัดการช้ันเรียนอยางมี ประสิทธิภาพวา หมายถึง การสรางและการรักษาส่ิงแวดลอมของหองเรียนเพื่อเอื้อตอการเรียนรูของ นักเรียน หรือหมายถึงกิจกรรมทุกอยางที่ครูทําเพ่ือจะชวยใหการสอนมีประสิทธิภาพและนักเรียน มีผลสมั ฤทธ์ใิ นการเรียนรูตามวัตถุประสงคท ี่ตัง้ ไว สรุปไดวา การบริหารจัดการช้ันเรียนนั้นเปนการจัดสภาพแวดลอมท้ังภายในและภายนอก หองเรียน เพื่อสนับสนุนใหเด็กเกิดการเรียนรูอยางมีความสุข การจัดสภาพแวดลอมจะตองคํานึงถึง ความสะอาด ความปลอดภัยความมีอิสระอยางมีขอบเขตในการเลนความสะดวกในการทํากิจกรรม ความพรอมของอาคารสถานที่ เชน หองเรียน หองน้ําหองสวม สนามเด็กเลน ฯลฯ ความเพียงพอ เหมาะสมในเรอ่ื งขนาด นํา้ หนัก จาํ นวน สีของส่ือและเคร่ืองเลน และบรรยากาศในการเรียนรู การจัด ที่เลนและมุมประสบการณ โดยการบริหารจัดการในหองเรียนนั้นครูตองมีมนุษยสัมพันธที่ดี มีบุคลิกภาพ ทแี่ สดงถงึ ความเมตตาและเปน มิตรกบั ผเู รยี น รจู ักผเู รยี นเปนรายบุคคล รูภูมิหลัง ความถนัดและความสนใจ ของผเู รียนเพ่ือใหห อ งเรียนเปนหอ งเรียนแหง ความรูแ ละมคี วามสขุ แนวคดิ เกยี่ วกับการบรหิ ารจัดการช้ันเรียน สันติ บุญภิรมย (2557 : 42) ไดกลาววา การบริหารจัดการชั้นเรียนและการเรียนการสอน เปน ส่ิงท่มี ีความสมั พันธซ ง่ึ กันและกัน การบริหารจัดการชั้นเรียนไมใชจุดหมายปลายทาง แตเปนสวนหน่ึง ที่สําคัญของบทบาทความเปนผูนําของครู การบริหารจัดการช้ันเรียนไมสามารถแยกจากหนาท่ีการสอน เม่ือการวางแผนการสอนก็คือ การที่ครูกําลังวางแผนการบริหารจัดการชั้นเรียนใหเกิดเปนชุมชน แหงการเรียนรูเปนไปไมไดที่จะแยกการบริหารจัดการชั้นเรียนกับการทําหนาที่การจัดการเรียน การสอน รูปแบบการสอนหรือกลยุทธที่ครูเลือกใชแตละรูปแบบก็มีระบบการบริหารจัดการของมันเอง และมีภารกิจเฉพาะของรูปแบบหรือกลยุทธนั้นๆ ท่ีจะมีอิทธิพลตอพฤติกรรมทั้งของครูและนักเรียน เชน ถาครูจะบรรยายก็จําเปนที่บทเรียนจะตองมีความตั้งใจฟง ถาจะใหนักเรียนทํางานกลุมวิธีการ ก็จะแตกตางจากการทํางานโดยลําพังของแตละคนอยางนอยที่สุดก็คือการนั่ง ดังนั้น ภารกิจการสอน จึงเก่ียวขอ งทงั้ ปญหาการจัดลําดับวิธีการสอน ปญหาของการจัดการในชั้นเรียนปญหาการจัดนักเรียน ใหปฏบิ ัติตามกจิ กรรม ครทู ีว่ างแผนการบริหารจดั การชั้นเรียนไดอยางเหมาะสม ทั้งกิจกรรมการเรียน การสอนและภารกิจก็คือ การที่ครูใชการตัดสินใจอยางฉลาดท้ังเวลา บรรยากาศทางกายภาพ และ จิตวทิ ยา ซง่ึ จะทําใหเ กิดบรรยากาศการเรียนรูและลดปญ หาดานวนิ ยั ของนกั เรยี น การบริหารจัดการชั้นเรียนเปนความทาทายของการเปนครูมืออาชีพ ความสามารถของครูใน การแสดงภาวะผูนํา ดวยการท่ีสามารถจะบริหารการจัดชั้นเรียนทั้งดานการจัดกิจกรรมการเรียนรู การบริหารจัดการบรรยากาศในหองเรียน การดูแลพฤติกรรมดานวินัยใหเกิดการรวมมือในการเรียนจนเกิด การเรยี นรู และมคี ุณลักษณะอนั พึงประสงคต ามหลักสูตร

137 1. การเตรียมตวั เพ่ือการบริหารจดั การช้ันเรียนอยา งมีประสิทธิภาพ สุรางค โควตระกูล (2548 : 37) ไดกลาวไววา มีงานวิจัยจํานวนมากที่ศึกษาองคประกอบ สําคัญที่จะชวยใหการบริหารจัดการชั้นเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพ สามารถสรุปการเตรียมตัวเพื่อ การบรหิ ารการจัดการชัน้ เรียนอยางมีประสิทธิภาพ มขี อ สงั เกตทน่ี า สนใจ ดงั นี้ 1. ครูท่ีสามารถบริหารจัดการชั้นเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพ จะตองสรางขอกําหนดและ ข้ันตอนการปฏิบัติซ่ึงนําไปสูพฤติกรรมท่ีชัดเจน และการจัดกิจกรรมในหองเรียนตองระมัดระวัง เก่ียวกับกบั ความสอดคลองกันทงั้ ระหวางการเปล่ยี นคาบเรยี น ตอนเริ่มตน และเม่อื สดุ สนิ้ ชั้นเรียน 2. ครูที่สามารถบริหารจัดการชั้นเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพจะพัฒนาระบบในการยึดเหน่ียว ผเู รยี นใหม ีความรับผดิ ชอบการเรียนและพฤตกิ รรมการแสดงออกภายในหองเรียนอยางเหมาะสม 3. ครูท่ีสามารถบริหารจัดการช้ันเรียนใหอยางมีประสิทธิภาพจะตองสามารถเผชิญกับ ความยุงยากในการจัดการกับผูเรียนที่ไมตั้งใจเรียน ซึ่งมักจะกอกวนมากกวาจะรวมมือในการปฏิบัติ กิจกรรมการเรยี นรูดวย 4. ครูท่ีสามารถบริหารจัดการชั้นเรียนใหอยางมีประสิทธิภาพจะตองมีทักษะในการเขา ไปแกปญหาโดยทันทวงทีกับผูเรียนท่ีสรางปญหา และตองดําเนินการตัดสินหรือแกปญหาน้ัน ดวยความยุตธิ รรม 5. ครูท่ีสามารถบริหารจัดการชั้นเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพจะตองยอมรับ ความสาํ คัญของอิทธิพลระหวางบุคคล ซ่ึงคนแตล ะคนจะมอี ทิ ธพิ ลเหนือผอู ่นื ไดด วยวิธีการ 5 วธิ ี คือ 5.1 ความสามารถในการควบคุมและการใหรางวลั 5.2 ความสามารถในการที่จะระงับการใหร างวลั 5.3 ความมีอาํ นาจโดยกฎหมาย ซึง่ เปน คณุ สมบัตทิ ่มี พี รอมกบั ตาํ แหนง/หนา ท่ี 5.4 ความเปนผเู ชย่ี วชาญหรอื มคี วามรู / ความสามารถเฉพาะทาง 5.5 ความเปนผูมเี สนหหรอื เปนสมาชิกของกลมุ ที่มอี ทิ ธิพล 6. ครูที่สามารถบริหารจัดการไดอยางมีประสิทธิภาพจะตองสามารถจะกระตุนใหเกิด พฤติกรรมทคี่ าดหวังไดด วยการยกยองชมเชย การใหร างวลั และการลงโทษ 7. ครูที่สามารถบริหารจัดการไดอยางมีประสิทธิภาพจะตองมีวิธีการบริหารจัดการ ช้ันเรียน อาทิ การยืนยันความถูกตองเกี่ยวกับความประพฤติ ความคาดหวัง โดยครูผูสอนจะตอง คํานึงถึงผลที่จะเกิดขึ้นภายหลังจากการกําหนด / การบริหารจัดการช้ันเรียน ทั้งน้ีตองกระทําดวย ความซ่อื สัตย จริงใจ และเปดเผย สรุปไดวา การบริหารจัดการชั้นเรียน เปนการยืนยันความถูกตองเกี่ยวกับความประพฤติ ความคาดหวัง เม่ือครูวางแผนกําหนดเวลาในการจัดกิจกรรมการเรียนรู หรือพิจารณาวาจะใชพื้นที่ ในหองเรียนทําประโยชนอะไรไดบาง ก็คือ ครูกําลังตัดสินใจครั้งสําคัญในการพิจารณาวาจะทําให เกิดผลตอระบบบริหารจัดการชั้นเรียน ในทํานองเดียวกันทุกกลยุทธที่จะสรางชุมชนแหงการเรียนรูท่ี สรางผลผลิต เชน การชวยใหชั้นเรียนพัฒนาการทํางานเปนกลุม สรางแรงจูงใจใฝสัมฤทธิ์ และทําให เกิดความซอ่ื สัตย จรงิ ใจ เปด เผย ซึง่ สิง่ เหลาน้ีเปนองคประกอบสาํ คัญในการบรหิ ารจดั การช้นั เรยี น

138 2. ความสาํ คัญของการบริหารจดั การชั้นเรยี น พรรณี ชทู ัย (2522 : 223) การสรา งบรรยากาศในชั้นเรยี นจงึ มคี วามสําคัญ ดังนี้ 1. ชวยสงเสริมใหการเรียนการสอนดําเนินไปอยางราบรื่น เชน หองเรียนที่ไมคับแคบ จนเกนิ ไป ทาํ ใหน กั เรียนเกิดความคลอ งตวั ในการทํากิจกรรม 2. ชวยสรางเสริมลักษณะนิสัยที่ดีงามและความมีระเบียบวินัยใหแกผูเรียน เชน หองเรียน ที่สะอาด ท่ีจัดโตะเกาอี้ไวอยางเปนระเบียบ มีความเอ้ือเฟอเผ่ือแผตอกัน นักเรียนจะซึมซับสิ่งเหลาน้ี ไวโ ดยไมรูต วั 3. ชวยสงเสริมสุขภาพท่ีดีใหแกผูเรียน เชน มีแสงสวางท่ีเหมาะสม มีที่น่ังไมใกลกระดานดํา มากเกินไป มขี นาดโตะและเกาอีท้ ่ีเหมาะสมกับวยั รูปรางของนักเรียนนกั ศกึ ษา ฯลฯ 4. ชวยสงเสริมการเรียนรู และสรางความสนใจในบทเรียนมากย่ิงขึ้นเชน การจัดมุม วิชาการ การจัดปายนิเทศ การตกแตงหองเรยี นดว ยผลงานของนักเรียน 5. ชวยสงเสริมการเปนสมาชิกที่ดีของสังคม เชน การฝกใหมีมนุษยสัมพันธท่ีดีตอกัน การฝกใหมีอธั ยาศยั ไมตรใี นการอยรู ว มกัน 6. ชวยสรางเจตคติท่ีดีตอการเรียนและการมาโรงเรียน เพราะในชั้นเรียนมีครูที่เขาใจ นักเรียน ใหค วามเมตตาเอื้ออารีตอนักเรียน และนักเรียนมคี วามสมั พันธอ นั ดตี อ กนั 3. การจดั การชนั้ เรยี นเพอ่ื สง เสริมบรรยากาศการเรยี นรู ในการจัดการเรียนการสอนผูสอนตางปรารถนาใหจัดกิจกรรมการเรียนการสอนดําเนินไป อยางราบร่ืนและผูเรียนเกิดพฤติกรรมตามจุดประสงคที่กําหนดไวในหลักสูตรบรรยากาศในชั้นเรียน มีสวนสาํ คญั ในการสง เสริมใหค วามปรารถนานเ้ี ปนจรงิ พรรณี ชูทัย (2522 : 261) กลาวถึง บรรยากาศในชั้นเรียนที่จะนําไปสูความสําเร็จในการสอน จัดแบงได 6 ลกั ษณะสรุปไดด ังนี้ 1. บรรยากาศที่ทาทาย (Challenge) เปนบรรยากาศที่ครูกระตุนใหกําลังใจนักเรียน เพ่ือใหประสบผลสําเร็จในการทํางานนักเรียนจะเกิดความเช่ือมั่นในตนเองและพยายามทํางานให สาํ เรจ็ 2. บรรยากาศที่มีอิสระ (Freedom) เปนบรรยากาศท่ีนักเรียนมีโอกาสไดคิดไดตัดสินใจ เลือกสงิ่ ที่มีความหมายและมีคณุ คารวมถงึ โอกาสที่จะทาํ ผดิ ดว ยโดยปราศจากความกลัวและวิตกกังวล บรรยากาศเชน นจ้ี ะสงเสริมการเรียนรผู เู รียนจะปฏิบตั กิ จิ กรรมดว ยความตั้งใจโดยไมรูส ึกตึงเครยี ด 3. บรรยากาศทมี่ ีการยอมรับนบั ถือ (Respect) เปน บรรยากาศท่คี รูรสู ึกวา นักเรยี นเปน บุคคลสําคัญมีคุณคาและสามารถเรียนไดอันสงผลใหนักเรียนเกิดความเชื่อมั่นในตนเองและ เกิด ความยอมรบั นับถือตนเอง 4. บรรยากาศทีม่ ีความอบอุน (Warmth) เปน บรรยากาศทางดา นจติ ใจซึง่ มีผลตอความสําเรจ็ ในการเรียนการที่ครูมีความเขาใจนักเรียนเปนมิตรยอมรับใหความชวยเหลือจะทําใหนักเรียน เกดิ ความอบอุน สบายใจรักครรู กั โรงเรียนและรักการมาเรยี น 5. บรรยากาศแหง การควบคุม (Control) การควบคุมในท่ีน้ีหมายถึงการฝกใหนักเรียน มีระเบียบวินัยมิใชการควบคุมไมใหมีอิสระครูตองมีเทคนิคในการปกครองช้ันเรียนและฝกใหนักเรียน รูจกั ใชส ทิ ธหิ นา ท่ขี องตนเองอยา งมีขอบเขต

139 6. บรรยากาศแหงความสําเร็จ (Success) เปนบรรยากาศที่ผูเรียนเกิดความรูสึกประสบ ความสําเร็จในงานที่ทําซ่ึงสงผลใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดดีข้ึนผูสอนจึงควรพูดถึงส่ิงท่ีผูเรียนประสบ ความสําเร็จใหมากกวาการพูดถึงความลมเหลวเพราะการท่ีคนเราคํานึงถึงแตความลมเหลวจะมีผล ทําใหความคาดหวังตํ่าซึ่งไมสง เสรมิ ใหก ารเรยี นรดู ีขน้ึ บรรยากาศท้ัง 6 ลักษณะนี้มีผลตอความสําเร็จของผูสอนและความสําเร็จของผูเรียนผูสอน ควรสรา งใหเกดิ ในชัน้ เรยี น 4. ประเภทของบรรยากาศในชั้นเรยี น พรรณี ชูทยั (2522 : 262) ไดแบงประเภทของบรรยากาศในช้นั เรยี นได 2 ประเภท คือ 1. บรรยากาศทางกายภาพ (Physical Atmosphere) บรรยากาศทางกายภาพหรือบรรยากาศทางดานวัตถุ หมายถึง การจัดสภาพแวดลอม ตางๆ ภายในหองเรียนใหเปนระเบียบเรียบรอย นาดู มีความสะอาด มีเคร่ืองใช และสิ่งอํานวยความสะดวก ตางๆ ทีจ่ ะสงเสริมใหการเรยี นของนกั เรียนสะดวกข้นึ เชน หองเรียนมีขนาดเหมาะสม แสงเขาถูกทาง และมีแสงสวา งเพียงพอ กระดานดาํ มีขนาดเหมาะสม โตะ เกาอ้ีมขี นาดเหมาะสมกับวยั นกั เรยี น เปนตน 1.1 การจัดโตะ เรยี นและเกา อข้ี องนักเรยี น 1.1.1 ใหม ขี นาดเหมาะสมกบั รปู รา งและวยั ของนกั เรยี น 1.1.2 ใหมีชองวางระหวางแถวที่นักเรียนจะลุกนั่งไดสะดวก และทํากิจกรรม ไดค ลองตัว 1.1.3 ใหมีความสะดวกตอการทําความสะอาดและเคลื่อนยายเปล่ียนรูปแบบท่ี น่ังเรียน 1.1.4 ใหมีรูปแบบที่ไมจําเจ เชน อาจเปลี่ยนเปนรูปตัวที ตัวยู รูปคร่ึงวงกลม หรอื เขา กลุมเปน วงกลม ไดอ ยางเหมาะสมกับกจิ กรรมการเรยี นการสอน 1.1.5 ใหนักเรียนที่นงั่ ทกุ จดุ อา นกระดานดําไดชดั เจน 1.1.6 แถวหนา ของโตะเรียนควรอยหู างจากกระดานดําพอสมควร ไมนอยกวา 3 เมตร ไมควรจัดโตะติดกระดานดํามากเกินไป ทําใหนักเรียนตองแหงนมองกระดานดํา และหายใจ เอาฝนุ ชอลกเขา ไปมาก ทําใหเสียสุขภาพ 1.2 การจัดโตะ ครู 1.2.1 ใหอยูในจุดท่ีเหมาะสม อาจจัดไวหนาหอง ขางหอง หรือหลังหองก็ได งานวิจัยบางเรื่องเสนอแนะใหจัดโตะครูไวดานหลังหองเพื่อใหมองเห็นนักเรียนไดอยางท่ัวถึง อยางไร กต็ าม การจัดโตะ ครูน้ันขึ้นอยกู ับรปู แบบการจดั ท่นี ัง่ ของนกั เรยี นดวย 1.2.2 ใหมีความเปนระเบียบเรียบรอย ท้ังบนโตะและในล้ินชักโตะ เพื่อสะดวก ตอการทาํ งานของครู และการวางสมุดงานของนักเรียน ตลอดจนเพ่ือปลูกฝงลักษณะนิสัยความเปนระเบียบ เรียบรอยแกนกั เรียน 1.3 การจัดปายนเิ ทศ ปายนิเทศไวท่ีฝาผนังของหองเรียน สวนใหญจะติดไวที่ขางกระดานดําทั้ง 2 ขาง ครคู วรใชปา ยนเิ ทศทเี่ ปน ประโยชนตอการเรียนการสอน โดย

140 1.3.1 จัดตกแตงออกแบบใหส วยงาม นา ดู สรางความสนใจใหแ กน กั เรยี น 1.3.2 จัดเนื้อหาสาระใหสอดคลองกับบทเรียน อาจใชติดสรุปบทเรียน ทบทวนบทเรียน หรือเสรมิ ความรใู หแกน ักเรียน 1.3.3 จัดใหใ หมอยูเสมอ สอดคลองกบั เหตกุ ารณส าํ คัญ หรอื วนั สําคัญตางๆ ที่ นักเรียนเรียนและควรรู 1.3.4 จัดติดผลงานของนักเรียนและแผนภูมิแสดงความกาวหนาในการเรียน ของนักเรยี นจะเปนการใหแรงจงู ใจท่นี า สนใจวธิ หี นึง่ แนวการจัดปายนิเทศ เพื่อใหการจัดปายนิเทศไดประโยชนคุมคา ครูควรคํานึงถึง แนวการจดั ปายนิเทศในขอตอ ไปน้ี 1) กําหนดเนื้อหาที่จะจัด ศึกษาเนื้อหาท่ีจะจัดโดยละเอียด เพ่ือใหได แนวความคิดหลัก หรือสาระสาํ คญั เขียนสรุป หรอื จําแนกไวเ ปนขอๆ 2) กําหนดวัตถุประสงคในการจัดโดยคํานึงถึงแนวความคิดหลักสาระสําคัญ ของเรอื่ งและคาํ นึงถึงกลมุ เปา หมายวา ตองการเขารูอะไร แคไหน อยา งไร 3) กําหนดช่ือเร่ือง นับวาเปนสวนสําคัญท่ีจะชวยดึงดูดความสนใจของผูดู ชื่อเรื่องที่ดีตองเปนใจความสั้น ๆ กินใจความใหความหมายชัดเจน ทาทาย อาจมีลักษณะเปนคําถาม และชใี้ หเ หน็ วัตถุประสงคใ นการจัดแผน ปา ย 4) วางแผนการจัดคราวๆ ไวในใจ วาจะใชวัสดุอะไรบาง แลวจึงชวยกันจัดหา สง่ิ เหลานน้ั อาจเปนรปู ภาพ แผนภาพ ภาพสเกต็ ซ ของจรงิ หรือจําลอง การตนู เทาท่ีพอจะหาได 5) ออกแบบการจัดที่แนนอน โดยคํานึงถึงส่ิงท่ีมีอยู โดยสเก็ตซรูปแบบการจัด ลงบนกระดาษรูปสี่เหลี่ยมผืนผาคลายแผนปาย วาจะวางหัวเรื่อง รูปภาพ และสิ่งตางๆ ในตําแหนงใด คําบรรยายอยูตรงไหน ใชเสนโยงอยางไรจึงจะนาสนใจ ควรออกแบบสัก 2–3 รูปแบบ แลวเลือกเอา รูปแบบท่ีดีทสี่ ุด 6) ลงมือจดั เตรียมชนิ้ สวนตางๆ ใหม ีขนาดและอยใู นสภาพพรอ มท่จี ะข้ึนแสดง บนแผนปายไดอยางเหมาะสม หัวเร่ืองจะใชวิธีใด ภาพตองผนึกไหม คําบรรยายจะทําอยางไร เตรียม ใหพรอม 7) ลงมอื จดั จริงบนแผนปายตามรูปแบบที่วางไว อาจทดลองวางบนพ้ืนราบใน พ้ืนท่เี ทา แผน ปา ยกอ น เพื่อกะระยะทเ่ี หมาะสมกอ นนําไปใชจ ริง 1.4 การจดั สภาพหอ งเรยี นตองใหถ ูกสขุ ลักษณะ กลาวคอื 1.4.1 มีอากาศถา ยเทไดดี มหี นา ตา งพอเพียง และมปี ระตเู ขาออกไดสะดวก 1.4.2 มีแสงสวางพอเหมาะ เพื่อชวยใหผูเรียนอานหนังสือไดชัดเจน เพ่ือเปน การถนอมสายตา ควรใชไ ฟฟาชวย ถามแี สงสวา งนอยเกนิ ไป 1.4.3 ปราศจากส่งิ รบกวนตา งๆ เชน เสยี ง กล่นิ ควัน ฝนุ ฯลฯ 1.4.4 มีความสะอาด โดยฝกใหนักเรียนรับผิดชอบชวยกันเก็บกวาด เช็ดถู เปนการปลกู ฝง นสิ ัยรกั ความสะอาด และฝก การทํางานรวมกัน

141 1.5 การจัดมมุ ตา งๆ ในหอ งเรียน ไดแ ก 1.5.1 มุมหนังสือ ควรมีไวเพื่อฝกนิสัยรักการอาน สงเสริมใหนักเรียนอานคลอง สงเสริมการคนควาหาความรู และการใชเวลาวางใหเกิดประโยชน ครูควรหาหนังสือหลายๆ ประเภท ที่มีความยากงาย เหมาะสมกับวัยของนักเรียนมาใหอาน และควรหาหนังสือชุดใหมมาเปลี่ยนบอยๆ การจัดมมุ หนงั สอื ควรจัดใหเ ปนระเบยี บเรยี บรอ ยเพื่อสะดวกตอการหยิบอาน 1.5.2 มุมเสริมความรูกลุมประสบการณตางๆ ควรจัดไวใหนาสนใจชวยเสริม ความรู ทบทวนความรู เชน มุมภาษาไทย คณิตศาสตร วิทยาศาสตร สังคมศึกษา มุมความรูขาว เหตกุ ารณ ฯลฯ 1.5.3 มุมแสดงผลงานของนักเรียน ครูควรติดบนปายนิเทศ แขวนหรือจัดวาง ไวบนโตะ เพ่ือใหนักเรียนเกิดความภูมิใจในความสําเร็จ และมีกําลังใจในการเรียนตอไป อีกท้ัง ยงั สามารถแกไ ขพฒั นาผลงานของนกั เรยี นใหด ขี น้ึ โดยลําดบั ไดอีกดว ย 1.5.4 ตูเก็บส่ือการเรียนการสอน เชน บัตรคํา แผนภูมิ ภาพพลิก กระดาษ สี กาว ฯลฯ ควรจัดไวใหเปนระเบียบ เปนสัดสวน สะดวกตอการหยิบใช อุปกรณช้ินใดท่ีเกาเกินไป หรือไมใชแลวไมควรเก็บไวในตูใหด รู กรุงรัง 1.5.5 การประดับตกแตงหองเรียน ครูสวนใหญมักนิยมประดับตกแตงหองเรียน ดวยสิ่งตางๆ เชน มาน มูล่ี ภาพ ดอกไม คําขวัญ สุภาษิต ควรตกแตงพอเหมาะไมใหดูรกรุงรัง สีสันท่ี ใชไมควรฉูดฉาด หรือใชสีสะทนแสง อาจทําใหนักเรียนเสียสายตาได การประดับตกแตงหองเรียน ควรคํานงึ ถึงหลักความเรยี บงา ย เปน ระเบียบ ประหยัด มุงประโยชน และสวยงาม 1.5.6 มุมเก็บอุปกรณทําความสะอาด ตลอดจนช้ันวางเครื่องมือเคร่ืองใชของ นักเรียน เชน แปรงสีฟน ยาสีฟน แกวนํ้า กลองอาหาร ปนโต ฯลฯ ควรจัดวางไวอยางเปนระเบียบ และหมนั่ เช็ดถใู หสะอาดเสมอ 2. บรรยากาศทางจติ วิทยา (Psychological Atmosphere) บรรยากาศทางจิตวิทยา หมายถึง บรรยากาศทางดานจิตใจที่นักเรียนรูสึกสบายใจ มีความอบอุน มีความเปนกันเอง มีความสัมพันธอันดีตอกัน และมีความรักความศรัทธาตอผูสอน ตลอดจนมีอิสระในความกลาแสดงออกอยางมรี ะเบยี บวนิ ยั ในช้ันเรียน การจัดบรรยากาศทางดานจิตวิทยาหรือทางดานจิตใจ จะชวยสรางความรูสึกให นักเรียนเกิดความสบายใจในการเรียน ปราศจากความกลัวและวิตกกังวล มีบรรยากาศของการสรางสรรค เราความสนใจ ใหนักเรียนรวมกิจกรรมการเรียนการสอนดวยความสุข นักเรียนจะเกิดความรูเชนนี้ ขึ้นอยูก ับ “ครู” เปนสําคญั ในขอเหลา นี้ 2.1 บคุ ลกิ ภาพของครู สภาพบรรยากาศของหองเรียนมีสวนสัมพันธกับบุคลิกภาพของครู ครูท่ีมี บุคลิกภาพดี เชน การแตงกาย การยืน การเดิน ทาทาง น้ําเสียง การใชคําพูด การแสดงออกทางสีหนา แววตา ฯลฯ เหมาะสมกบั การเปนครู จะชว ยสงเสรมิ บรรยากาศการเรียนรไู ดด ี บุคลิกภาพของครูมีผล ตอ ความรูสกึ ของนกั เรยี น ดังนี้ (สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาเอกชน. 2531 : 13)

142 ครปู ระเภทที่ 1 1) ถาครแู สดงความเปนมิตร นกั เรียนจะอบอุนใจ 2) ถาครยู ้มิ แยม นักเรียนจะแจม ใส 3) ถา ครูมีอารมณข นั นกั เรียนจะเรียนสนกุ 4) ถาครกู ระตอื รอื รน นักเรียนจะกระปรก้ี ระเปรา 5) ถาครมู ีนาํ้ เสียงนุมนวล นักเรยี นจะสภุ าพออนนอ ม 6) ถาครแู ตง ตัวเรียบรอ ย นักเรยี นจะเคารพ 7) ถา ครูใหความเมตตาปรานี นักเรยี นจะมีจิตใจออ นโยน 8) ถาครูใหความยุตธิ รรม นกั เรียนจะศรัทธา ครปู ระเภทที่ 2 1) ถาครเู ขม งวด นกั เรยี นจะหงดุ หงดิ 2) ถา ครูหนานิว่ ควิ้ ขมวด นักเรยี นจะรสู ึกเครียด 3) ถา ครูฉนุ เฉยี ว นกั เรียนจะอดึ อดั 4) ถา ครูปน ปง นักเรยี นจะกลัว 5) ถาครูแตงกายไมเรยี บรอย นกั เรียนจะขาดความเคารพ 6) ถาครูใชนํา้ เสยี งดุดนั นักเรยี นจะหวาดกลวั ครปู ระเภทท่ี 3 1) ถาครูทอ ถอย นกั เรยี นจะทอ แท 2) ถา ครเู ฉยเมย นกั เรยี นจะเฉื่อยชา 3) ถา ครูเชือ่ งชา นักเรยี นจะหงอยเหงา 4) ถา ครูใชน า้ํ เสยี งราบเรียบ นักเรียนจะไมส นใจฟง 5) ถา ครปู ลอยปละละเลย นักเรียนจะขาดระเบยี บวนิ ยั 6) ถา ครูแตง กายไมเ รียบรอ ย นกั เรียนจะขาดความเคารพ จากบคุ ลิกของครูท้งั 3 ประเภทท่ีกลา วมา สรปุ ไดวา ครูประเภทที่ 1 จะสรางบรรยากาศแบบประชาธิปไตย นักเรียนและครูจะยอมรับความคิดเห็น ซ่ึงกันและกัน ครูเปดโอกาสใหนักเรียนไดแสดงความคิดเห็น ไดแลกเปล่ียนความคิดเห็น ไดรูจัก ทํางานรวมกัน รูจักสิทธิและหนาท่ีของตนเอง มีเหตุมีผล นักเรียนจะรูสึกสบายใจในการเรียน เปน บรรยากาศทส่ี ง เสริมใหเกิดการเรียนรทู ดี่ ี ครูประเภทท่ี 2 จะสรางบรรยากาศแบบเผด็จการ นักเรียนไมไดแสดงความคิดเห็น ครูจะ เขมงวด ครูเปนผูบอกหรือทํากิจกรรมทุกอยาง นักเรียนไมมีโอกาสคิด หรือทํากิจกรรมที่ตองการ นักเรยี นจะรูสึกเครียดอึดอัด นักเรียนจะขาดลักษณะการเปนผูนํา ขาดความคิดริเริ่ม สรางสรรค เปนบรรยากาศ ทีไ่ มสง เสรมิ ใหเ กดิ การเรียนรูท ด่ี ี ครูประเภทท่ี 3 จะสรางบรรยากาศแบบตามสบาย เปนบรรยากาศท่ีนาเบื่อหนาย นักเรียน ยอทอ สับสนวุนวาย ขาดระเบียบวินัย ไมมีความคงเสนคงวา ครูไมสามารถควบคุมช้ันเรียนใหอยูใน ความสงบเรียบรอ ยได เปน บรรยากาศที่ไมสง เสรมิ ใหเ กิดการเรยี นรทู ด่ี ี

143 จากครูทั้ง 3 ประเภทที่กลาวมา จะเห็นไดวา ครูประเภทท่ี 1 มีลักษณะความเปนผูนํา แบบประชาธิปไตย ก็จะสรางบรรยากาศแบบประชาธิปไตย ทําใหนักเรียนรูสึกสบายใจท่ีจะเรียน มี ความกระตือรือรนในการเรียนมากกวาประเภทอ่ืนๆ บุคลิกภาพของครูจึงมีสวนสรางบรรยากาศ การเรียนรไู ดอยา งมาก 2.2 พฤตกิ รรมการสอนของครู พฤติกรรมการสอนของครูมีบทบาทในการสรางความรูสึกที่ดีใหแกนักเรียน เชนเดียวกับบุคลิกภาพของครู ในการสอนครูตองใชเทคนิคและทักษะการสอนท่ีสอดคลองเหมาะสม กับนักเรียนและบทเรียน เพ่ือใหนักเรียนเกิดความรู เจตคติ และทักษะตามที่หลักสูตรกําหนด พฤตกิ รรมของครคู วรเปน ดังนี้ 2.2.1 ตอบสนองพฤติกรรมของนักเรียนโดยใชเ ทคนิคการเสรมิ แรงท่ีเหมาะสม เชน ใชวาจา ใชทาทาง ใหรางวัล และสัญลักษณตางๆ ตลอดจนใหทํากิจกรรมท่ีนักเรียนชอบ ครูควรเสริมแรง ใหท ั่วถึงและเหมาะสม 2.2.2 เปดโอกาสใหนักเรียนแสดงความคิดเห็น และยอมรับฟงความคิดเห็น ของนักเรียน แสดงใหนักเรียนเห็นวาความคิดของเขามีประโยชน พยายามนําความคิดเหลานั้นมาใช ใหเ กิดประโยชนใ นการเรียนรู 2.2.3 ฝกการทํางานเปนกลุม การใหทํางานเปนกลุมจะชวยใหนักเรียนรูจัก ทํางานรวมกับผูอื่นไดใชความรูความคิดความสามารถท่ีมีอยูใหเกิดประโยชน ฝกการสรางมนุษย สมั พนั ธทด่ี แี ละไดผ ลงานนาํ มาสูความภาคภมู ิใจในกลมุ และตนเอง ในการมอบหมายงานใหกลุมทําน้ัน ครูควรคํานึงถึงความยากงายของงาน ความรูและความสามารถของนักเรียนในกลุม เพ่ือใหงานกลุม ประสบความสําเร็จ เปนการสรางความรูสึกทางบวกใหแกนักเรียน งานใดที่ครูเห็นวายาก ครูควรเขา ไปดูแลกระตุนใหนักเรียนชวยกันคิดแกปญหาในกลุมของตน ครูจะตองมีความอดทนที่จะไมรีบช้ีแนะ หรือบอกวิธีการแกปญหาตรง ๆ ตองฝกใหนักเรียนใชวิธีการตางๆ หลายๆ แบบจนสามารถแกปญหา ไดสาํ เรจ็ 2.2.4 ใชเทคนิคและวิธีสอนที่ไมทําใหนักเรียนเบื่อหนายในการเรียน ครูควรคิด คนควาและแสวงหาแนวทางวิธีการใหมๆ มาใชจัดการเรียนการสอน วิธีการสอนควรเปนวิธีที่ยึด นักเรียนเปนศูนยกลาง หรือนักเรียนเปนผูกระทํากิจกรรม เชน วิธีการสอนแบบทดลอง แบบแกปญหา แบบแสดงบทบาทสมมุติ แบบสืบสวนสอบสวน แบบแบงกลุมทํากิจกรรม แบบอภิปราย แบบศูนย การเรียน ตลอดจนนวัตกรรมการสอนท่ีนาสนใจ การจะใชวิธีสอนแบบใดนั้นครูตองเลือกใหเหมาะสม กับบทเรยี น ระยะเวลา สติปญญา และวัยของนกั เรียน 2.3 เทคนิคการปกครองชน้ั เรียนของครู จิตรา วสุวานิช (2531 : 135) ไดกลาววา เทคนิคหรือวิธีการที่ครูใชปกครองช้ันเรียน มีสวนสงเสริมในการสรางบรรยากาศทางจิตวิทยา กลาวคือ ถาครูปกครองช้ันเรียนดวยความยุติธรรม ยึดหลักประชาธิปไตย ใชระเบียบกฎเกณฑที่ทุกคนยอมรับ ยินดีปฏิบัติ นักเรียนก็จะอยูในหองเรียน อยางมีความสุข เกิดความรูสึกอบอุนพอใจและสบายใจ ในทางตรงกันขาม ถาครูโลเล ไมยุติธรรม เลือกทร่ี ักมกั ท่ีชัง ปกครองช้ันเรียนแบบเผดจ็ การ นกั เรียนจะเกิดความรูสึกไมศรัทธาครู ไมเห็นคุณคา

144 ของระเบยี บกฎเกณฑ สง ผลใหนักเรียนไมสนใจเรียน ไมอยากมาโรงเรียนในที่สุด ดังนั้นเทคนิควิธีการ ปกครองชน้ั เรยี นของครจู งึ มีความสําคญั ตอการสรางบรรยากาศทางจิตวิทยาดว ย ในการปกครองช้ันเรียน ครูควรยึดหลักตอ ไปนี้ 1) หลักประชาธิปไตย ครูควรใหความสําคัญตอนักเรียนเทาเทียมกัน ใหความเสมอภาค ใหอิสระ ใหโอกาสแกทุกคนในการแสดงความคิดเห็น ขณะเดียวกันครูตองใจกวาง ยินดีรับฟง ความเหน็ ของทุกคน และควรฝก ใหน ักเรียนปฏิบัติตนตามสิทธิหนาท่ี รูจักเคารพสิทธิของผูอื่น ใหรูจัก การอยูร วมกนั อยา งประชาธิปไตย 2) หลักความยุติธรรม ครูควรปกครองโดยใชหลักความยุติธรรมแกนักเรียนทุกคนโดยทั่วถึง นักเรียนจะเคารพศรัทธาครู และยินดีปฏิบัติตามกฎระเบียบของครู ยินดีปฏิบัติตามคําอบรมส่ังสอน ของครู ตลอดจนไมสรา งปญหาในช้ันเรยี น 3) หลกั พรหมวหิ าร 4 อันไดแก เมตตา กรณุ า มุทติ า อเุ บกขา 3.1) เมตตา หมายถึง ความรักและเอน็ ดู ความปรารถนาท่จี ะใหผ ูอนื่ เปนสขุ 3.2) กรุณา หมายถงึ ความสงสาร คิดจะชว ยใหผ ูอ ่นื พน ทกุ ข 3.3) มทุ ิตา หมายถงึ ความยินดดี ว ยเมอื่ ผูอ่ืนไดล าภยศ สุข สรรเสริญ 3.4) อเุ บกขา หมายถงึ ความเที่ยงธรรม การวางตวั เปนกลาง การวางใจเฉย ถา ครทู กุ คนยึดหลักพรหมวิหาร 4 ในการปกครองชนั้ เรียน นอกจากจะทําใหนักเรียนมีความเคารพ รัก ศรทั ธาครู และมีความสขุ ในการเรยี นแลวยังเปนการปลูกฝงคุณธรรม จรยิ ธรรม ใหแกน ักเรยี นดวย 4) หลักความใกลชิด การท่ีครูแสดงความเอาใจใส ความสนใจ ใหความใกลชิดกับนักเรียน เปนวิธีการหนึ่งในการสรางบรรยากาศทางดานจิตวิทยา วิธีการแสดงความสนใจนักเรียนทําไดหลายวิธี ไดเ สนอแนะไวด งั นี้ 4.1) ครูจะตองรูจักนักเรียนในช้ันทุกคน รูจักชื่อจริง ชื่อเลน ความสนใจของเด็กแตละคน เปนตนวา งานอดเิ รก มีพ่นี องกคี่ น จุดเดน จดุ ดอย ของนักเรียนแตละคน 4.2) ครูจะตองแสดงความสนใจในสารทุกขสุขดิบของเด็กแตละคน เชน หมั่นถาม ความเปนไปของพี่นอง ความคืบหนาของการสะสมแสตมป คือ ไมเพียงรูแตวาเด็กเปนอะไรในขอ 1 แตร ูขาวคราวเคลอ่ื นไหวของส่ิงเหลา นน้ั ดว ย 4.3) ครูจะมอบเวลาของตนเพ่ือเด็ก เวลาท่ีนอกเหนือจากงานสอน ไดแก เวลาเย็น หลังเลิกเรียน ชวงพักระหวางการเรียน เพื่อชวยเด็กที่ตองการการชวยเหลือเปนพิเศษ วาตองการขอ คําปรึกษา ตองการขอคําแนะนําในการหารายไดพิเศษ ครูจะตองพรอมที่จะใหความชวยเหลือเด็กได ตลอดเวลา 4.4) ครูจะตองใกลชิด สัมผัสทั้งรางกายและจิตใจ คําส่ังสอนและการกระทําของครู จะตองสอดคลองกัน เปนตนวา ถาครูจะอบรมสั่งสอนเด็กเร่ืองความซ่ือสัตย ครูจะตองปฏิบัติตนเปน คนซื่อสัตยดวยเชน กนั กายสมั ผสั กเ็ ปนส่ิงจาํ เปน การจับตองตัวบางจะเปนส่ือนําใหเด็กรูสึกถึงความใกลชิด สนทิ สนม

145 2.4 ปฏิสมั พันธในหองเรียน ประดินันท อุปรมัย (2550 : 133) ไดกลาววา ปฏิสัมพันธ (Interaction) หมายถึง ความสัมพันธทางสังคมระหวางบุคคล 2 คน หรือบุคคล 2 ฝาย โดยตางฝายตางมีอิทธิพลซึ่งกันและกัน ปฏิสมั พันธใ นหอ งเรยี นมี 3 ลักษณะ ไดแก 2.4.1 ปฏิสัมพันธระหวางครูกับนักเรียน ถาปฏิสัมพันธระหวางครูกับนักเรียน เปนไปดวยดี หมายถึง ท้ังครูและนักเรียนตางมีความสัมพันธอันดีตอกัน ครูเปดโอกาสใหนักเรียนได ซักถาม ครูใหความเปนกันเองแกนักเรียน ใหนักเรียนมีอิสระ และมีความสบายใจในการทํากิจกรรม บรรยากาศภายในหองเรียนก็จะไมตึงเครียด เปนบรรยากาศที่ร่ืนรมย นาเรียน นาสอน ซึ่งจะสงเสริม ใหเกดิ การเรยี นรูที่ดี 2.4.2 ปฏิสัมพันธระหวางนักเรียนกับนักเรียน บรรยากาศในหองเรียนจะเต็มไป ดวยความอบอุน สรางความรูสึกที่ดีใหแกนักเรียนไดถานักเรียนมีปฏิสัมพันธที่ดีตอกัน คือ มีความสมัคร สมานสามัคคี รักใครกลมเกลียวกัน ชวยเหลือซึ่งกันและกัน มีนํ้าใจเอ้ือเฟอเผ่ือแผซึ่งกันและกัน ฯลฯ นักเรียนจะมีปฏสิ มั พันธท่ดี ตี อกนั ไดน นั้ ขนึ้ อยูก บั ครูเปน สําคัญ กลาวคอื เปนแบบอยา งที่ดีแกนักเรียน ปกครองดูแลนกั เรียนไดท ่ัวถงึ ส่ังสอนอบรมบมนิสยั และแกไขพฤตกิ รรมทไ่ี มเหมาะสมของนักเรียนได ถูกตอง นักเรียนก็จะคอยๆ ซึบซาบและซับเอาสิ่งท่ีดีงามไวปฏิบัติจนเปนคุณลักษณะเฉพาะตนที่ พึงประสงค เมื่อนักเรียนทุกคนตางเปนคนดี เพราะมีครูดี ทุกคนก็จะมีปฏิสัมพันธที่ดีตอกัน อันเปน สวนสรางเสรมิ ใหเ กดิ บรรยากาศที่พึงปรารถนาขนึ้ ในหองเรยี น 2.4.3 ปฏิสัมพันธทางวาจา หมายถึง การพูดจารวมกันในชั้นเรียนระหวางครูกับ นักเรียน อาจเปนการบรรยาย การอภิปราย การถามคําถาม การมอบหมายงาน การพูดของนักเรียน เปน ตน ทั้งหมดน้ีมอี ิทธิพลตอ การสรา งบรรยากาศในช้นั เรียนเชนกัน สรุปไดวา การจัดบรรยากาศทางดานจิตวิทยา มุงสงเสริมใหผูเรียนเกิดความรูสึกที่ดีตอการเรียน การสอนและเกิดความศรทั ธาในครูผูสอน ดงั นน้ั ครผู สู อนจึงควรตระหนักถึงความสําคัญของการสราง บรรยากาศทางจิตวิทยา โดยปรับบุคลิกภาพความเปนครูใหเหมาะสมปรับพฤติกรรมการสอนให ผูเรียนเกิดการเรียนรูไดดี มีเทคนิคในการปกครองช้ันเรียน และสรางปฏิสัมพันธท่ีสงเสริมการเรียนรู ใหแกผูเรยี น หลกั การบรหิ ารจัดการชน้ั เรยี น สนั ติ บุญภิรมย (2557 : 115) ไดก ลาววา เนือ่ งจากชน้ั เรยี นมีความสําคัญ เปรียบเสมือนบาน ที่สองของนักเรียน นักเรียนจะใชเวลาอยูในชั้นเรียนประมาณวันละ 5-6 ช่ัวโมง อิทธิพลของช้ันเรียน จึงมมี ากพอทีจ่ ะปลกู ผงั ลักษณะของเดก็ ใหเปน แบบที่ตองการได เชน ใหเปนตัวของตัวเอง ใหสามารถ ทํางานเปนหมูคณะไดดี ใหชอบแสวงหาความรูอยูเสมอ ใหมีความรับผิดชอบ ใหรูจักคิดวิเคราะห ดังน้ัน เพ่ือใหนักเรียนมีคุณลักษณะนิสัยดังประสงค และมีความรูสึกอบอุนสบายใจในการอยูในช้ันเรียน ครจู ึงควรคาํ นึงถึงหลกั การบรหิ ารจัดการชั้นเรยี น ดังตอ ไปน้ี 1. การจัดช้ันเรียนควรใหยืดหยุนไดตามความเหมาะสม ชั้นเรียนควรเปนหองใหญหรือ กวางเพื่อสะดวกในการโยกยายโตะเกาอ้ี จัดเปนรูปตางๆ เพ่ือประโยชนในการเรียนการสอน ถาเปน หอ งเลก็ ๆ หลายๆ หองติดกัน ควรทําฝาเลอื่ น เพอ่ื เหมาะแกก ารทาํ ใหห อ งกวา งข้ึน