การจัดการเรียนรู้และสิ่งแวดล้อมเพื่อการเรียนรู้

46 ข้ันท่ี 3 ใหผูเรยี นแตล ะกลุมรวมกนั วางแผนในการแสวงหาความรู เม่ือกลุมมีความคิดเห็นแตกตางกันแลว สมาชิกแตละกลุมชวยกันวางแผนวา จะแสวงหาขอมูลอะไร กลุมจะพิสูจนอะไร จะตั้งสมมติฐานอะไร กลุมจําเปนตองมีขอมูลอะไร และจะไป แสวงหาที่ไหน หรือจะไดขอมูลน้ันมาไดอยางไร จะตองใชเคร่ืองมืออะไรบาง เมื่อไดขอมูลมาแลว จะวิเคราะหอ ยางไร และจะสรุปผลอยางไร ใครจะชวยทําอะไร จะใชเวลาเทาใด ข้ันนี้เปนขั้นท่ีผูเรียน จะไดฝ ก ทกั ษะการสืบสอบ (inquiry) ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร (scientific process) และ ทักษะกระบวนการกลุม (group process) ผูสอนทําหนาที่อํานวยความสะดวกในการทํางานใหแก ผเู รยี น รวมทง้ั ใหคาํ แนะนําเกี่ยวกบั การวางแผน แหลง ความรู และการทํางานรว มกัน ขัน้ ที่ 4 ใหผเู รียนดําเนินการแสวงหาความรู ผูเรียนดําเนินการเสาะแสวงหาความรูตามแผนงานท่ีไดกําหนดไว ผูสอนชวย อาํ นวยความสะดวก ใหค าํ แนะนาํ และตดิ ตามการทํางานของผเู รยี น ข้นั ท่ี 5 ใหผ ูเรียนวิเคราะหขอมูล สรุปผลขอมลู นาํ เสนอและอภปิ รายผล เม่ือกลุมรวบรวมขอมูลไดมาแลว กลุมทําการวิเคราะหขอมูล และสรุปผล ผูสอนชวยใหคําแนะนําเก่ียวกับการวิเคราะหขอมูลและสรุปผล ตอจากน้ันจึงใหแตละกลุมนําเสนอ ผลอภปิ รายผลรว มกนั ทั้งช้นั และประเมินผลท้งั ทางดา นผลงานและกระบวนการเรยี นรทู ่ีไดร บั ขน้ั ที่ 6 ใหผ ูเรียนกาํ หนดประเดน็ ปญ หาท่ีตอ งการสบื เสาะหาคําตอบตอไป การสืบเสาะและแสวงหาความรูของกลุมตามขั้นตอนขางตนชวยใหกลุมไดรับ ความรู ความเขาใจ และคําตอบในเรื่องที่ศึกษา และอาจพบประเด็นที่เปนปญหาชวนใหงุนงงสงสัย หรืออยากรูตอไป ผูเรียนสามารถเร่ิมตนวงจรการเรียนรูใหม ต้ังแตข้ันท่ี 1 เปนตนไป การเรียนการสอน ตามรูปแบบนี้ จงึ อาจมตี อ เนื่องไปเรื่อยๆ ตามความสนใจของผเู รียน ผลทีผ่ ูเรยี นจะไดรับจากการเรยี นตามรูปแบบ ผเู รยี นจะสามารถสืบสอบและเสาะแสวงหาความรูไดดวยตนเอง เกิดความใฝรูและ มีความม่ันใจในตนเองเพิ่มขึ้น และไดพัฒนาทักษะการสืบสอบ (inquiry skills) ทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตร (scientific process skills) และทกั ษะการทาํ งานกลมุ (group work skills) ดังนั้น การจัดการเรียนรูแบบสืบเสาะแสวงหาความรูเปนกลุม ก็เพื่อมุงพัฒนาทักษะในการคนควา หาความรู เพอื่ ใหไ ดม าซ่งึ ขอ มลู ตางๆ โดยอาศยั กลุมซ่ึงเปน เคร่อื งมือทางสังคมชวยกระตุนความสนใจ หรอื ความอยากรู กลา คิดกลา แสดงออกและชวยดําเนินการแสวงหาความรูหรือคาํ ตอบท่ตี องการ 4.2 รูปแบบการเรยี นการสอนกระบวนการคิดอปุ นยั (Inductive Thinking Instructional Model) การสอนแบบอุปนัย เปนการสอนจากรายละเอียดปลีกยอยไปหากฎเกณฑ การสอนแบบน้ี จงึ มีจดุ หมายเพอ่ื ใหผ เู รียนรูจักคนหาขอเท็จจริง และหลักการตางๆ จากการสังเกตที่สัมพันธกันอยางเพียงพอ การสอนแบบอุปนัยมขี ัน้ ตอน 5 ข้ันตอน (Joyce & Weil. 1996: 149-159) วตั ถปุ ระสงคของรูปแบบ รูปแบบน้ีมุงพัฒนากระบวนการคิดแบบอุปนัยของผูเรียน ชวยใหผูเรียนใช กระบวนการคิดดงั กลาวในการสรางมโนทัศนและประยกุ ตใ ชม โนทัศนต างๆ

47 กระบวนการเรยี นการสอนของรปู แบบ ขนั้ ที่ 1 การสรา งมโนทัศน ประกอบดว ย 3 ข้ันตอนยอย คือ 1.1 ใหผูเรียนสังเกตสิ่งท่ีจะศึกษา และเขียนรายงานสิ่งท่ีสังเกตเห็น หรือ อาจใชวิธีอ่ืนๆ เชน ตั้งคําถาม ใหผูเรียนตอบ ในข้ันน้ีผูเรียนจะตองไดรายการของส่ิงตางๆ ที่ใชหรือ ไมใชตวั แทนของมโนทัศนท ี่ตอ งการใหผูเรียนเกดิ การเรียนรู 1.2 จากรายการของสิ่งที่เปนตัวแทนและไมเปนตัวแทนของมโนทัศน น้ันๆ ใหผูเรียนจัดหมวดหมูของสิ่งเหลานั้น โดยการกําหนดเกณฑในการจัดกลุม ซ่ึงก็คือคุณสมบัติที่ เหมอื นกนั ของสง่ิ เหลา นนั้ ผูเรียนจะจดั ส่ิงที่มีคุณสมบัตเิ หมอื นกันไวเ ปนกลุมเดยี วกนั 1.3 ต้ังช่ือหมวดหมูที่จัดข้ึน ผูเรียนจะตองพิจารณาวาอะไรเปนหัวขอ ใหญอะไรเปนหัวขอ ยอย และตงั้ ช่อื หวั ขอใหเหมาะสม ข้ันท่ี 2 การตคี วามและสรุปขอ มูล ประกอบดว ย 3 ขนั้ ตอนยอ ย ดังน้ี 2.1 ระบุความสัมพันธของขอมูล ผูเรียนศึกษาขอมูลและตีความขอมูล เพ่ือใหเ ขาขอ มลู และเห็นความสมั พันธท ส่ี ําคัญๆ ของขอ มูล 2.2 สํารวจความสัมพันธของขอมูล ผูเรียนศึกษาขอมูลและความสัมพันธ ของขอมูล ในลกั ษณะตา งๆ เชน ความสมั พันธใ นลักษณะของเหตุและผล ความสัมพันธของขอมูล ในหมวดนี้กับขอมูลในหมวดอ่ืน จนสามารถอธิบายไดวาขอมูลตางๆ สัมพันธกันอยางไร และดวย เหตุผลใด 2.3 สรุปอางอิง เม่ือคนพบความสัมพันธหรือหลักการแลว ใหผูเรียนสรุป อางองิ โดยโยงสง่ิ ทค่ี น พบไปสูส ถานการณอ่นื ๆ ขน้ั ท่ี 3 การประยกุ ตใ ชขอสรุปหรือหลกั การ 3.1 นาํ ขอ สรปุ มาใชในการทาํ นาย หรอื อธิบายปรากฏการณอ่ืนๆ และฝก ต้งั สมมตฐิ าน 3.2 อธิบายใหเ หตผุ ลและขอมูลสนับสนนุ การทํานายและสมมติฐานของตน 3.3 พิสจู น ทดสอบ การทํานายและสมมติฐานของตน ผลทผี่ ูเรยี นจะไดร ับจากการเรียนตามรปู แบบ ผูเรียนจะสามารถสรางมโนทัศนและประยุกตใชมโนทัศนนั้นดวยกระบวนการคิด แบบอุปนัย และผูเ รียนสามารถนาํ กระบวนการคดิ ดงั กลาวไปใชใ นการสรา งมโนทศั นอ ืน่ ๆ ตอ ไปได ดังนั้น การสอนแบบอุปนัย จึงเปนการสอนที่ใหผูเรียนไปสูขอเท็จจริงตางๆ โดยการให ตัวอยาง เพื่อใหผูเรียนไดฝกการสังเกต การหาความสัมพันธและเปรียบเทียบความคลายคลึง และ ความแตกตา งของตวั อยาง เพ่ือทจ่ี ะไดม าดังขอ สรปุ เปน ความคิดรวบยอดของตนเอง 4.3 รูปแบบการเรียนการสอนกระบวนการคิดสรางสรรค (Synectics Instructional Model) รูปแบบการเรียนการสอนน้ีมุงเนนใหผูเรียนเกิดความคิดท่ีแตกตางไปจากเดิม ผูเรียนไดมี โอกาสในการแกปญหาดวยวิธีการที่ไมเคยคิดมากอน อาจจะสามารถแกปญหาได และถาหากวิธีการ แกปญหานั้นมาจากหลายคนลวนแตเปนบุคคลที่มีประสบการณมาชวยกันแกปญหาโดยใช

48 กระบวนการคิดสรางสรรคดังกลาวก็ยิ่งจะทําใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น (วีณา ประชากูล, ประสาท เนืองเฉลิม. 2553) วตั ถปุ ระสงคของรูปแบบ รปู แบบนี้มุงพฒั นาความคดิ สรางสรรคข องผเู รียน ชวยใหผ เู รยี นเกิดแนวคิดท่ีใหม แตกตางไปจากเดมิ และสามารถนําความคดิ ใหมน้ันไปใชใ หเ ปน ประโยชนได กระบวนการเรยี นการสอนของรูปแบบ ขั้นท่ี 1 ขั้นนํา ผูสอนใหผูเรียนทํางานตางๆ ที่ตองการใหผูเรียนทํา เชน ใหเขียน บรรยาย เลา ทํา แสดง วาดภาพ สราง ปน เปนตน ผเู รยี นทาํ งานน้ันๆ ตามปกติท่ีเคยทํา เสร็จแลวให เก็บผลงานไวกอน ข้ันท่ี 2 ขั้นการสรางอุปมาแบบตรงหรือเปรียบเทียบแบบตรง (direct analogy) ผูสอนเสนอคําคูใหผูเรียนเปรียบเทียบความเหมือนและความแตกตาง เชน ลูกบอลกับมะนาว เหมือน หรือตางกันอยางไร คําคูที่ผูสอนเลือกมาควรใหมีลักษณะที่สัมพันธกับเน้ือหาหรืองานท่ีผูเรียนทําใน ขั้นที่ 1 ผสู อนเสนอคําคใู หผเู รยี นเปรยี บเทยี บหลายๆ คู และจดคําตอบของผูเรียนไวบนกระดาน ข้ันที่ 3 ข้ันการสรางอุปมาบุคคลหรือเปรียบเทียบบุคคลกับสิ่งของ (personal analogy) ผูสอนใหผูเรียนสมมติตัวเองเปนส่ิงใดส่ิงหน่ึง และแสดงความรูสึกออกมา เชน ถาเปรียบเทียบ ผเู รียนเปนเครอื่ งซักผา จะรสู ึกอยางไร ผูส อนจดคําตอบของผูเ รียนไวบ นกระดาน ขั้นที่ 4 ขั้นการสรางอุปมาคําคูขัดแยง (compressed conflict) ผูสอนใหผูเรียน นําคําหรือวลีที่ไดจากการเปรียบเทียบในข้ันท่ี 2 และ 3 มาประกอบกันเปนคําใหมที่มีความหมาย ขัดแยง กันในตัวเอง เชน ไฟเย็น นํา้ ผง้ึ ขม มจั จุราชสีน้าํ ผึง้ เชือดนิ่มๆ เปน ตน ข้ันที่ 5 ขั้นการอธิบายความหมายของคําคูขัดแยง ผูสอนใหผูเรียนชวยกันอธิบาย ความหมายของคาํ คขู ัดแยงท่ีได ข้ันท่ี 6 ขั้นการนําความคิดใหมมาสรางสรรคงาน ผูสอนใหผูเรียนนํางานที่ทําไว เดิมในข้ันท่ี 1ออกมาทบทวนใหม และลองเลือกนําความคิดที่ไดมาใหมจากกิจกรรมขั้นที่ 5 มาใชใน งานของตน ทําใหง านของตนมีความคดิ สรางสรรคมากขนึ้ ผลทีผ่ เู รียนจะไดรบั จากการเรยี นตามรูปแบบ ผเู รียนจะเกิดความคิดใหมๆ และสามารถนําความคิดใหมๆ น้ันไปใชในงานของตน ทําใหงานของตนมีความแปลกใหม นาสนใจมากขึ้น นอกจากน้ัน ผูเรียนอาจเกิดความตระหนักใน คณุ คา ของความคิด และความคิดของผอู ื่นอีกดว ย ดังนั้น การจัดการเรียนการสอนที่สงเสริมความคิดสรางสรรค ครูผูสอนจะตองจัด ประสบการณใ หผ เู รียนไดม ีโอกาสเรยี นรดู ว ยตนเอง สงเสริมการแสดงออกอยางอิสระ ยอมรับและเอา ใจใสต อความคดิ ท่แี ปลกใหมของผเู รียน 4.4 รูปแบบการเรียนการสอนกระบวนการคิดแกปญหาอนาคตตามแนวคิดของทอรแรนซ (Torrance’ Future Problem solving Instructional Model) รูปแบบการเรียนการสอนนี้พัฒนามาจากรูปแบบการคิดแกปญหาอนาคตตามแนวคิดของ ทอรแรนซ (Torrance.1962) ซึ่งไดนําองคประกอบของความคิดสรางสรรค 3 องคประกอบ คือ การคิด คลองแคลว (fluency) การคิดยืดหยุน (flexibility) การคิดริเริ่ม(originality) มาใชประกอบกับ

49 กระบวนการคิดแกปญหา และการใชประโยชนจากกลุมซึ่งมีความคิดหลากหลาย โดยเนนการใช เทคนิคระดมสมองเกือบทุกข้ันตอน (Torrance. 1962, อางถึงใน วีณา ประชากูล, ประสาท เนืองเฉลิม. 2553) วัตถปุ ระสงคข องรปู แบบ รูปแบบนี้มุงชวยพัฒนาผูเรียนใหตระหนักรูในปญหาที่เกิดข้ึนในอนาคตและเรียนรู ท่ีจะคิดแกป ญหารว มกนั ชว ยใหผเู รียนพัฒนาทักษะการคดิ จาํ นวนมาก กระบวนการเรยี นการสอนของรูปแบบ ขัน้ ท่ี 1 การนําสภาพการณอนาคตเขาสูระบบการคดิ นําเสนอสภาพการณอนาคตท่ียังไมเกิดขึ้น หรือกระตุนใหผูเรียนใชการคิด คลองแคลว การคิดยืดหยุน การคิดริเริ่ม และจินตนาการ ในการทํานายสภาพการณ อนาคตจาก ขอ มูล ขอเท็จจรงิ และประสบการณ ของตน ขัน้ ท่ี 2 การระดมสมองเพอื่ คน หาปญหา จากสภาพการณอนาคตในขั้นที่ 1 ผูเรียนชวยกันวิเคราะหวาอาจจะเกิด ปญ หาอะไรขึน้ บา ง ในอนาคต ขนั้ ท่ี 3 การสรุปปญหา และจดั ลําดบั ความสาํ คญั ของปญหา ผูเรียนนําปญหาท่ีวิเคราะหไดมาจัดกลุม หรือจัดความสัมพันธเพ่ือกําหนดวา อะไรเปนปญ หาหลกั อะไรเปนปญ หารอง และจัดลาํ ดบั ความสาํ คญั ของปญ หา ข้ันท่ี 4 การระดมสมองหาวิธีแกปญ หา ผูเรียนรวมกันคิดวิธีแกปญหา โดยพยายามคิดใหไดทางเลือกที่แปลกใหม จาํ นวนมาก ขน้ั ที่ 5 การเลือกวิธกี ารแกป ญหาทีด่ ที ่ีสุด เสนอเกณฑหลายๆ เกณฑท่ีจะใชในการเลือกวิธีการแกปญหา แลวตัดสินใจ เลือกเกณฑท่ีมีความเหมาะสมและมีความเปนไปไดในแตละสภาพการณ ตอไปจึงนําเกณฑท่ีคัดเลือกไว มาใชในการเลือกวิธกี ารแกปญหาท่ดี ที ่สี ดุ โดยพิจารณาถงึ นาํ้ หนัก ความสําคญั ของเกณฑแตล ะขอดว ย ขั้นที่ 6 การนําเสนอวธิ กี ารแกปญหาอนาคต ผูเรียนนําวิธีการแกปญหาอนาคตท่ีได มาเรียบเรียง อธิบายรายละเอียด เพิม่ เติมขอ มลู ทจี่ ําเปน คดิ วิธกี ารนําเสนอทเ่ี หมาะสม และนาํ เสนออยา งเปน ระบบนา เชือ่ ถือ ผลท่ผี เู รียนจะไดรับจากการเรียนตามรปู แบบ ผเู รยี นจะไดพัฒนาทักษะการคิดแกป ญ หา และตระหนักรูในปญหาท่ีอาจจะเกิดข้ึน ในอนาคต และสามารถใชทักษะการคิดแกปญหามาใชในการคิดแกปญหาปจจุบัน และปองกันปญหา ทจี่ ะเกดิ ข้ึนในอนาคต ดังนั้น การพัฒนาผูเรียนใหตระหนักรูในปญหาที่จะเกิดขึ้นในอนาคตและเรียนรูที่ จะคิด แกปญหารวมกัน ชวยใหผูเรียนพัฒนาทักษะการคิดจํานวนมาก การเสริมสรางความคิดสรางสรรคไป พรอมกบั การประยุกตความรูที่มีอยู ผลที่ไดจากการจัดการเรียนรูตามแนวคิดของทอรแรนซผูเรียนจะ ไดพัฒนาทักษะการคิดแกปญหา และตระหนักรู ในปญหาท่ีอาจจะเกิดขึ้นในอนาคต และสามารถใช ทกั ษะการคิดแกป ญหามาใชในการแกป ญ หาปจ จบุ ัน และปอ งกนั ปญหาทีจ่ ะเกิดขน้ึ ในอนาคต

50 4.5 รปู แบบการเรยี นการสอนแบบโครงงาน (Project Instructional Model) การสอนแบบโครงงานเปนการสอนท่ที ําใหผูเ รียนเรียนรดู ว ยตนเอง จากการลงมือปฏิบัติ จริงในลักษณะของการศึกษา สํารวจ ทดลอง โดยมีผูสอนเปนคนคอยกระตุนแนะนํา รวมทั้งให คาํ ปรึกษาอยางใกลช ิด การสอนแบบโครงงานเปนการบูรราการใหผูเ รยี นไดเ ช่อื มโยงระหวางหองเรียน กับโลกภายนอก กับสังคมท่ีผูเรียนจะตองดํารงชีวิต (วีณา ประชากูล, ประสาท เนืองเฉลิม. 2553 : 180-181) วตั ถปุ ระสงคข องรูปแบบ เปดโอกาสใหผูเรียนไดศึกษาคนควาและลงมือปฏิบัติดวยตนเอง โดยอาศัยวิธีการ ทางวิทยาศาสตร มีการวางแผนการศึกษาอยางละเอียด ปฏิบัติงานอยางเปนระบบมีข้ันตอน จนได ขอ สรุปทีเ่ ปนคําตอบเร่ืองนน้ั กระบวนการเรยี นการสอนของรปู แบบ ขั้นท่ี 1 การคิดและเลือกหัวขอเร่ือง เปนการเลือกหัวขอในการทําโครงงาน โดย ผเู รยี นตอ งตัง้ ตน ดว ยคาํ ถามวา จะศึกษาเร่ืองอะไร ทําไมตองศกึ ษา ขั้นท่ี 2 การศึกษาเอกสารที่เกี่ยวของ รวมถึงการขอคําปรึกษา หรือขอมูล รายละเอยี ดจากผูท่เี กย่ี วของ ข้ันท่ี 3 การเขียนเคาโครงการดําเนินงาน เปนการนําเอาภาพของงาน และ ความสาํ เร็จของงาน ทว่ี ิเคราะหม าจัดทํารายละเอียด เพือ่ แสดงแนวคิดและแผนดาํ เนนิ งาน ข้ันที่ 4 การปฏิบัติโครงงาน หลังจากไดรับการเห็นชอบจากผูสอน ผูเรียนตองลงมือ ปฏิบัติงานตามแผนที่วางไว ระหวางปฏิบัติตองจดรายละเอียดของขอมูลไวเพ่ือเปนหลักฐานใน การศกึ ษา ขั้นที่ 5 การเขียนรายงาน เปนการสรุปผลเพื่อใหผูอ่ืนไดรับทราบถึงแนวคิด วิธดี าํ เนินการ ผลท่ีไดร บั ตลอดจนขอสรุปและขอเสนอแนะในการศึกษาครัง้ ตอ ไป ขั้นที่ 6 การแสดงผลงาน และประเมินโครงงาน เปนขั้นตอนสุดทายของการทํา โครงงานเพื่อทราบผลของการศึกษา กระบวนการเรียนรู กระบวนการทํางานหรืออ่ืนๆ ใหผูอ่ืน รับทราบ ผลท่ีผเู รยี นจะไดร บั จากการเรียนตามรูปแบบ ผูเรียนไดฝกปฏิบัติจริงควบคูไปกับการสอดแทรกความรู ความเขาใจ การแกปญหา ผูเรียนสามารถจดจํามคี วามรทู ีค่ งทน เกิดการสรางองคค วามรใู หก บั ตนเอง ดังน้ัน การสอนแบบโครงงานเปนการสอนท่ีทําใหผูเรียนเรียนรูดวยตนเอง จากการลงมือ ปฏิบัติจริงในลักษณะของการศึกษา สํารวจ ทดลอง และเปนการจัดการเรียนการสอนที่เปดโอกาสให ผูเรียนไดศึกษาคนควาและลงมือปฏิบัติดวยตนเอง โดยอาศัยวิธีการทางวิทยาศาสตร มีการวางแผน การศกึ ษาอยา งละเอยี ด ปฏบิ ตั งิ านอยางเปนระบบมีขัน้ ตอน จนไดข อ สรุปท่เี ปนคําตอบเรื่องน้ัน ทําให ผูเ รียนแกปญหาได และสามารถจดจํามคี วามรทู ีค่ งทน เกดิ การสรา งองคค วามรูใหก ับตนเอง

51 5. รูปแบบการเรยี นการสอนท่เี นน การบรู ณาการ (Integration) รูปแบบการเรียนการสอนในหมวดนี้ เปนรูปแบบท่ีพยายามพัฒนาการเรียนรูดานตางๆ ของ ผูเรียนไปพรอมๆ กัน โดยใชการบูรณาการทั้งทางดานเน้ือหาสาระและวิธีการ รูปแบบในลักษณะนี้ กําลังไดรับความนิยมอยางมาก เพราะมีการสอดแทรกกับหลักทฤษฎีทางการศึกษาท่ีมุงเนนการพัฒนา รอบดาน หรอื การพฒั นาเปน องครวม 5.1 รปู แบบการเรียนการสอนตามวฏั จักรการเรียนรู 4 MAT วัฏจักรการเรียนรูแบบ 4 MAT มีแนวความคิดวา การเรียนรูและการสอนจะตองมีลักษณะ เคล่ือนไหวอยางเปนลําดบั ขัน้ ตอน ตามแนววัฏจักรการเรียนรูท่ีสามารถเรียนและพัฒนาศักยภาพของ ผูเรียนไดอยางมีความสุข แม็ค คารธี (Mc Carthy, อางถึงใน ศักด์ิชัย นิรัญทวี และไพเราะ พุมม่ัน. 2542: 7-11) วตั ถปุ ระสงคของรปู แบบ เพอ่ื ชว ยใหผเู รยี นมีโอกาสไดใ ชส มองทุกสวน (whole brain) ทง้ั ซีกซา ยและขวา ใน การสรางความรูค วามเขาใจใหแกต นเอง กระบวนการเรียนการสอนของรูปแบบ การเรียนการสอนตามวัฏจักรการเรียนรู 4 MAT มีขั้นตอนการดําเนินการ 8 ขั้น ดงั น้ี (ศกั ด์ิชัย นิรัญทวี และไพเราะ พุมม่ัน. 2542: 11 -16 ; เธียร พานิช. 2542: 3 -5) ขนั้ ท่ี 1 การสรา งประสบการณ ผูสอนเริ่มตนจากการจัดประสบการณใหผูเรียนเห็นคุณคาของเร่ืองที่เรียนดวย ตนเอง ซ่ึงจะชวยใหผเู รยี นสามารถตอบคาํ ถามไดวาทําไมตนจึงตอ งเรียนรูเร่อื งน้ี ขั้นที่ 2 การวิเคราะหป ระสบการณ หรือสะทอนความคดิ จากประสบการณ ชว ยใหผ ูเรียนเกดิ ความตระหนกั รู และยอมรบั ความสาํ คัญของเรื่องท่เี รียน ขน้ั ท่ี 3 การพัฒนาประสบการณเ ปน ความคิดรวบยอดหรือแนวคิด เม่ือผูเรียนเห็นคุณคาของเร่ืองท่ีเรียนแลว ผูสอนจึงจัดกิจกรรมการเรียนรูท่ีชวย ใหผ เู รยี นสมารถสรา งความคดิ รวบยอดขนึ้ ไดด วยตนเอง ขน้ั ท่ี 4 การพฒั นาความรคู วามคดิ เมื่อผูเรียนมีประสบการณและเกิดความคิดรวบยอดหรือแนวคิดพอสมควรแลว ผูสอนจึงกระตุนใหผูเรียนพัฒนาความรูความคิดของตนใหกวางขวางและลึกซึ้งขึ้น โดยการใหผูเรียน ศกึ ษาคน ควา เพิ่มเติมจากแหลงความรูท่หี ลากหลาย การเรียนรูข น้ั ที่ 3 และ 4 นีค้ ือการตอบคําถามวา ส่ิงท่ไี ดเ รยี นรูคือ อะไร ข้นั ที่ 5 การปฏบิ ัติตามแนวคิดทีไ่ ดเ รียนรู ในข้ันน้ีผูสอนเปดโอกาสใหผูเรียนนําความรูความคิดท่ีไดรับจากการเรียนรูใน ช้นั ที่ 3 – 4 มาทดลองปฏิบตั ิจรงิ และศกึ ษาผลทเี่ กิดขนึ้

52 ข้นั ท่ี 6 การสรา งสรรคชน้ิ งานของตนเอง จากการปฏิบัติตามแนวคิดท่ีไดเรียนรูในขั้นท่ี 5 ผูเรียนจะเกิดการเรียนรูถึง จุดเดน จุดดอยของแนวคิด ความเขาใจแนวคิดน้ันจะกระจางขึ้น ในขั้นน้ีผูสอนควรกระตุนใหผูเรียน พัฒนาความสามารถของตน โดยการนําความรูความเขาใจน้ันไปใชหรือปรับประยุกตใชในการสราง ช้นิ งานทีเ่ ปนความคิดสรา งสรรคข องตนเอง ดังนน้ั คําถามหลกั ที่ใชในข้ันที่ 5 – 6 ก็คอื จะทําอยางไร ขน้ั ท่ี 7 การวเิ คราะหผลงานและแนวทางในการนําไปประยุกตใ ช เมือ่ ผูเ รียนไดส รางสรรคช ้ินงานของตนตามความถนัดแลว ผูสอนควรเปดโอกาส ใหผ ูเรยี นไดแสดงผลงานของตน ชื่นชมกบั ความสําเร็จ และเรียนรูท่ีจะวิพากษวิจารณอยางสรางสรรค รวมทงั้ รับฟง ขอ วิพากษวจิ ารณ เพ่ือการปรบั ปรงุ งานของตนใหดขี ึ้น และนาํ ไปประยุกตใชต อไป ขัน้ ท่ี 8 การแลกเปลยี่ นความรคู วามคดิ ข้ันนี้เปนข้ันของการขยายขอบขายของความรูโดยการแลกเปล่ียนความรู ความคิดแกกันและกัน และรวมกันอภิปรายเพื่อการนําการเรียนรูไปเช่ือมโยงกับชีวิตจริงและอนาคต คําถามหลักในการอภิปรายก็คือ ถา...? ซ่ึงอาจนําไปสูการเปดประเด็นใหมสําหรับผูเรียนในการเริ่มตน วฏั จักรของการเรียนรูใ นเร่อื งใหมตอไป ผลท่ผี ูเ รยี นจะไดรบั จากการเรียนตามรูปแบบ ผูเรียนจะสามารถสรางความรูดวยตนเองในเรื่องที่เรียน จะเกิดความรูความเขาใจ และนําความรูความเขาใจนั้นไปใชได และสามารถสรางผลงานที่เปนความคิดสรางสรรคของตนเอง รวมทง้ั ไดพ ฒั นาทกั ษะกระบวนการตางๆ อกี จาํ นวนมาก ดงั นัน้ การจัดการเรยี นการสอนตามวัฏจกั รการเรียนรู 4 MAT ผูสอนตอ งจัดกิจกรรมการเรยี น การสอนโดยใช 4 คําถามหลัก คือ ทําไม (Why?) อะไร (What?) อยางไร (How?) และถา (If?) ซ่ึง สามารถพัฒนาผเู รยี นท่มี ีลักษณะการเรียนรูแตกตางกันท้ัง 4 แบบ ใหสามารถใชสมองทุกสวนของตน ในการพฒั นาศักยภาพของตนไดอ ยางเตม็ ที่ และเพื่อชวยใหผูเ รยี นมโี อกาสไดใ ชส มองทุกสวน (whole brain) ท้ังซกี ซา ยและขวา ในการสรางความรคู วามเขาใจใหแ กต นเอง 5.2 รูปแบบการเรียนการสอนของการเรียนรูแบบรวมมือ (Instructional Model of Cooperative Learning) หลักการเรียนรูแบบรวมมือ 5 ประการประกอบดวย (1) การเรียนรูตองอาศัยหลักการพึ่งพากัน (positive interdependence) โดยถือวาทุกคนมีความสําคัญเทาเทียมกันและจะตองพ่ึงพาอาศัยกัน เพื่อความสําเร็จรวมกัน (2) การเรียนรูท่ีดีตองอาศัยการหันหนาเขาหากัน มีปฏิสัมพันธกัน (face to face interaction) เพ่ือแลกเปล่ียนความคิดเห็น ขอมูล และการเรียนรูตางๆ (3) การเรียนรูรวมกัน ตองอาศัยทักษะทางสังคม (social skills) โดยเฉพาะทักษะในการทํางานรวมกัน และ (4) การเรียนรู รวมกันควรมีการวิเคราะหกระบวนการกลุม (group processing) ที่ใชในการทํางาน และ (5) การเรียนรู รวมกันจะตองมีผลงานหรือผลสัมฤทธ์ิ ท้ังรายบุคคลและรายกลุมท่ีสามารถตรวจสอบและวัดประเมิน ได (individual accountability) หากผูเรียนมีโอกาสไดเรียนรูแบบรวมมือกัน นอกจากจะชวยให ผูเรียนเกิดการเรียนรูทางดานเนื้อหาสาระตางๆ ไดกวางข้ึนและลึกซึ้งข้ึนแลว ยังสามารถชวยพัฒนา ผเู รียนทางดา นสังคมและอารมณมากข้ึนดวย รวมท้ังมีโอกาสไดฝกฝนพัฒนาทักษะกระบวนการตางๆ

53 ที่จําเปนตอการดํารงชีวิต อีกมาก (Johnson & Johnson. 1974: 213-240, อางถึงใน ทิศนา แขมมณี. 2553) วตั ถปุ ระสงคของรปู แบบ รูปแบบนี้มุงชวยใหผูเรียนไดเรียนรูเนื้อหาสาระตางๆ ดวยตนเองและดวยความรวมมือ และความชวยเหลือจากเพื่อนๆ รวมท้ังไดพัฒนาทักษะทางสังคมตางๆ เชน ทักษะการสื่อสาร ทักษะ การทํางานรวมกับผูอื่น ทักษะการสรางความสัมพันธ รวมท้ังทักษะการแสวงหาความรู ทักษะการคิด การแกป ญ หาและอ่นื ๆ กระบวนการเรียนการสอนของรปู แบบ รูปแบบการเรียนการสอนที่สงเสริมการเรียนรูแบบรวมมือ มีหลายรูปแบบซ่ึงแตละ รูปแบบจะมีวิธกี ารดาํ เนนิ การหลกั ๆ ซึง่ ไดแ ก การจัดกลุม การศึกษาเน้ือหาสาระ การทดสอบ การคิด คะแนน และระบบการใหรางวัลแตกตางกันออกไป เพ่ือสนองวัตถุประสงคเฉพาะแตไมวาจะเปน รูปแบบใด ตางก็ใชหลักการเดียวกัน คือ หลักการเรียนรูแบบรวมมือ 5 ประการ และมีวัตถุประสงค มุงตรงไปในทิศทางเดียวกัน คือเพื่อชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรูในเรื่องท่ีศึกษาอยางมากท่ีสุดโดย อาศยั การรว มมอื กนั ชว ยเหลือกัน และแลกเปลย่ี นความรูกนั ระหวางกลมุ ผูเรยี นดว ยกนั ความแตกตาง ของรูปแบบแตละรูปแบบจะอยูท่ีเทคนิคในการศึกษาเน้ือหาสาระ และวิธีการเสริมแรงและการให รางวัล เปน ประการสําคัญ เพื่อความกระชับในการนําเสนอ ผูเขียนจึงจะนําเสนอกระบวนการเรียนการสอน ของรูปแบบท้ัง 8 รูปแบบตอ เนือ่ งกัน ดงั น้ี 1. กระบวนการเรียนการสอนของรปู แบบจ๊ิกซอร (JIGSAW) 1.1 จัดผูเรียนเขากลุมคละความสามารถ (เกง-กลาง-ออน) กลุมละ 4 คนและ เรยี กกลุมน้ีวา กลมุ บา นของเรา (home group) 1.2 สมาชิกในกลุมบานของเรา ไดรับมอบหมายใหศึกษาเนื้อหาสาระคนละ 1 สวน (เปรียบเสมือนไดชิ้นสวนของภาพตัดตอคนละ 1 ชิ้น) และหาคําตอบในประเด็นปญหาที่ผูสอน มอบหมายให 1.3 สมาชิกในกลุมบานของเราแยกยายไปรวมกับสมาชิกกลุมอ่ืน ซึ่งไดรับ เนอื้ หาเดียวกนั ต้ังเปนกลุมผูเชี่ยวชาญ (expert group) ขึ้นมา และรวมกันทําความเขาใจเน้ือหา สาระน้ันอยา งละเอียด และรวมกนั อภปิ รายหาคาํ ตอบประเดน็ ปญ หาทีผ่ สู อนมอบหมายให 1.4 สมาชิกกลุมผูเชี่ยวชาญ กลับไปสูกลุมบานของเรา แตละคนชวยสอน เพื่อนในกลุมใหเขาใจในสาระท่ีตนไดศึกษารวมกับกลุมผูเชี่ยวชาญ เชนน้ี สมาชิกทุกคนก็จะไดเรียนรู ภาพรวมของสาระทงั้ หมด 1.5 ผูเรียนทุกคนทําแบบทดสอบ แตละคนจะไดคะแนนเปนรายบุคคล และ นําคะแนนของทุกคนในกลุมบานของเรามารวมกัน (หรือหาคาเฉล่ีย) เปนคะแนนกลุม กลุมท่ีได คะแนนสงู สุดไดร บั รางวลั 2. กระบวนการเรียนการสอนของรูปแบบเอส. ท.ี เอ. ด.ี (STAD) คําวา “STAD” เปนตัวยอของ “Student Teams – Achievement Division” กระบวนการดําเนินการมดี ังน้ี

54 2.1 จัดผเู รยี นเขา กลมุ คละความสามารถ (เกง-กลาง-ออน) กลุมละ 4 คน และ เรียกกลุม น้ีวา กลุม บานของเรา (Home Group) 2.2 สมาชิกในกลุมบานของเรา ไดรับเน้ือหาสาระ และศึกษาเนื้อหาสาระนั้น รวมกัน เนื้อหาสาระน้ันอาจมีหลายตอน ซ่ึงผูเรียนอาจจะตองทําแบบทดสอบในแตละตอน และเก็บ คะแนนของตนไว 2.3 ผูเรียนทุกคนทําแบบทดสอบคร้ังสุดทาย ซ่ึงเปนการทดสอบรวบยอดและ นาํ คะแนนของตนไปหาคะแนนพฒั นาการ (improvement score) ซ่งึ หาไดด งั น้ี คะแนนพน้ื ฐาน : ไดจ ากคาเฉลย่ี ของคะแนนยอ ยหลายๆ คร้ังทผี่ เู รยี นแตละคนทาํ ได คะแนนที่ได : ไดจ ากการนาํ คะแนนทดสอบครง้ั สุดทา ยลบคะแนนพน้ื ฐาน คะแนนพฒั นาการ : ถา คะแนนท่ีไดค อื - 11 ลงมา คะแนนพฒั นาการ = 0 - 1 ถึง - 10 คะแนนพฒั นาการ = 10 +1 ถึง10 คะแนนพฒั นาการ = 20 +11 ขึน้ ไป คะแนนพฒั นาการ = 30 2.4 สมาชิกในกลุมบานของเรา นําคะแนนพัฒนาการของแตละคนในกลุมมา รวมกนั เปน คะแนนของกลมุ กลุมใดไดคะแนนพัฒนาการของกลุมสงู สุด กลุมน้นั ไดร างวัล 3. กระบวนการเรียนการสอนของรปู แบบ ท.ี เอ.ไอ. (TAI) คําวา “TAI” มาจาก “Team – Assisted Individualization” ซ่ึงมี กระบวนการดงั น้ี 3.1 จัดผูเรยี นเขากลมุ คละความสามารถ (เกง-กลาง-ออน) กลุมละ 4 คน และ เรียกกลุมนว้ี า กลมุ บานของเรา (home group) 3.2 สมาชิกในกลุมบานของเรา ไดรับเนื้อหาสาระและศึกษาเนื้อหาสาระ รวมกนั 3.3 สมาชิกในกลุมบานของเรา จบั คูกันทาํ แบบฝก หดั ก. ถาใครทําแบบฝกหัดได 75 % ข้ึนไปใหไปรับการทดสอบรวบยอด ครงั้ สุดทายได ข. ถายังทําแบบฝกหัดไดไมถึง 75 % ใหทําแบบฝกหัดซอมจนกระทั่ง ทําได แลวจึงไปรบั การทดสอบรวบยอดครัง้ สดุ ทา ย 3.4 สมาชิกในกลมุ บา นของเราแตละคน นําคะแนนทดสอบรวบยอดมารวมกัน เปนคะแนนกลมุ กลมุ ใดไดค ะแนนกลุมสงู สุด กลุมน้ันไดรบั รางวัล 4. กระบวนการเรยี นการสอนของรปู แบบ ท.ี จี.ที. (TGT) ตัวยอ “TGT” มาจาก “Team Games Tournament” ซงึ่ มกี ารดาํ เนนิ การดังน้ี 4.1 จัดผูเ รียนเขา กลมุ คละความสามารถ (เกง-กลาง-ออน) กลุมละ 4 คน และ เรียกกลุม นว้ี า กลมุ บานของเรา (home group) 4.2 สมาชิกในกลมุ บานของเรา ไดร ับเน้ือหาสาระ และศกึ ษาเนอื้ หาสาระรวมกนั

55 4.3 สมาชิกในกลุมบานของเรา แยกยายกันเปนตัวแทนกลุมไปแขงขันกับกลุม อน่ื โดยจัดกลมุ แขงขันตามความสามารถ คือ คนเกง ในกลุม บานของเราแตละกลุมไปรวมกัน คนออนก็ ไปรวมกบั คนออ นของกลุมอ่นื กลมุ ใหมท ่ีรวมกนั น้เี รยี กวา กลมุ แขง ขนั กําหนดใหมีสมาชกิ กลุม ละ 4 คน 4.4 สมาชกิ ในกลุมแขง ขนั เร่ิมแขงขันกันดงั นี้ ก. แขง ขนั กนั ตอบคําถาม 10 คําถาม ข. สมาชิกคนแรกจับคาํ ถามขนึ้ มา 1 คําถาม และอา นคําถามใหก ลุมฟง ค. ใหสมาชิกท่ีอยูซายมือของผูอานคําถามคนแรกตอบคําถามกอน ตอไปจงึ ใหค นถดั ไปตอบจนครบ ง. ผูอ า นคําถาม เปดคําตอบ แลวอา นเฉลยคาํ ตอบทีถ่ กู ใหกลมุ ฟง จ. ใหคะแนนคําตอบ ดังน้ี ผตู อบถูกเปนคนแรกได 2 คะแนน ผตู อบถูกคนตอ ไปได 1 คะแนน ผูต อบผิดได 0 คะแนน ฉ. ตอไปสมาชิกกลุมท่ีสองจับคําถามท่ี 2 และเร่ิมเลนตามข้ันตอน ข – ค ไปเร่ือยๆ จนกระท่งั คาํ ถามหมด ช. ทุกคนรวมคะแนนของตนเอง ผไู ดคะแนนสูงอนั ดบั 1 ไดโบนสั 10 คะแนน ผูไดคะแนนสงู อนั ดบั 2 ไดโบนัส 8 คะแนน ผไู ดคะแนนสงู อนั ดับ3 ไดโบนสั 5 คะแนน ผไู ดคะแนนสงู อนั ดับ 4 ไดโบนสั 4 คะแนน 4.5 เม่ือแขงขันเสร็จแลว สมาชิกกลุมกลับไปกลุมบานของเรา แลวนําคะแนน ท่ีแตละคนไดร วมเปน คะแนนของกลุม 5. กระบวนการเรียนการสอนของรูปแบบแอล.ท.ี (L.T.) “L.T.”มาจากคาํ วา Learning Together ซึ่งมีกระบวนการที่งา ยไมซ ับซอ น ดังนี้ 5.1 จดั ผเู รียนเขา กลุมคละความสามารถ (เกง -กลาง-ออน) กลุม ละ 4 คน 5.2 กลุมยอยกลุมละ 4 คน ศึกษาเนื้อหารวมกัน โดยกําหนดใหแตละคนมี บทบาทหนา ทช่ี ว ยกลมุ ในการเรยี นรู ตัวอยางเชน สมาชิกคนท่ี 1 : อา นคําสง่ั สมาชกิ คนที่ 2 : หาคําตอบ สมาชิกคนท่ี 3 : หาคําตอบ สมาชกิ คนที่ 4 : ตรวจคาํ ตอบ 5.3 กลุมสรุปคําตอบรวมกนั และสงคาํ ตอบน้ันเปนผลงานกลุม 5.4 ผลงานกลุม ไดค ะแนนเทาไร สมาชิกทกุ คนในกลุมนน้ั จะไดค ะแนนเทา กันทกุ คน

56 6. กระบวนการเรยี นการสอนของรูปแบบ จ.ี ไอ. (G.I.) “G.I.”คือ “Group Investigation” รูปแบบนี้เปนรูปแบบที่สงเสริมใหผูเรียน ชว ยกันไปสืบคนขอ มลู มาใชใ นการเรียนรรู วมกนั โดยดําเนินการเปน ขั้นตอน ดงั น้ี 6.1 จัดผเู รยี นเขากลุม คละความสามารถ (เกง -กลาง-ออ น) กลุมละ 4 คน 6.2 กลุม ยอยศึกษาเน้ือหาสาระรว มกัน โดย ก. แบงเน้ือหาออกเปนหัวขอยอย ๆ แลวแบงกันไปศึกษาหาขอมูลหรือ คําตอบ ข. ในการเลอื กเนื้อหา ควรใหผ ูเรียนออน เปน ผเู ลอื กกอน 6.3 สมาชิกแตละคน ไปศึกษาหาขอมูล/คําตอบมาใหกลุม กลุมอภิปราย รว มกนั และสรปุ ผลการศกึ ษา 6.4 กลุมเสนอผลงานของกลุมตอชั้นเรียน 7. กระบวนการเรียนการสอนของรปู แบบ ซี. ไอ. อาร. ซ.ี (CIRC) รูปแบบ CIRC หรือ “Cooperative Integrated Reading And Composition” เปนรูปแบบการเรียนการสอนแบบรวมมือท่ีใชในการสอนอานและเขียนโดยเฉพาะ รูปแบบนี้ ประกอบดวยกิจกรรมหลัก 3 กิจกรรมคือ กิจกรรมการอานแบบเรียน การสอนการอาน เพ่ือความเขาใจ และการบรู ณาการภาษากบั การเรยี น โดยมีข้นั ตอนในการดําเนนิ การดังนี้ (Slavin. 1995: 104 – 110 ) 7.1 ครูแบงกลมุ นักเรียนตามระดับความสามารถในการอา น นักเรียนในแตละกลุมจับคู 2 คน หรือ 3 คน ทํากิจกรรมการอานแบบเรียน รว มกัน 7.2 ครูจัดทีมใหมโดยใหแตละทีมมีนักเรียนตางระดับความสามารถอยางนอย 2 ระดับ ทีมทํากิจกรรมรวมกัน เชน เขียนรายงาน แตงความ ทําแบบฝกหัดและแบบทดสอบตางๆ และมีการใหคะแนนผลงานของแตละทีม ทีมใดไดคะแนน 90% ขึ้นไป จะไดรับประกาศนียบัตรเปน “ซปุ เปอรทีม” หากไดร บั คะแนนต้งั แต 80 – 90 % กจ็ ะไดร ับรางวัลรองลงมา 7.3 ครูพบกลุมการอานประมาณวันละ 20 นาที แจงวัตถุประสงคในการอาน แนะนําคําศัพทใหม ๆ ทบทวนศัพทเกา ตอจากนั้นครูจะกําหนดและแนะนําเรื่องที่อานแลวใหผูเรียน ทาํ กจิ กรรมตาง ๆ ตามท่ีครูจดั เตรยี มไวให เชน อานเรื่องในใจแลวจับคูอานออกเสียงใหเพื่อนฟง และ ชว ยกนั แกจ ุดบกพรอ งหรอื ครอู าจจะใหนักเรยี นชวยกันตอบคําถามวิเคราะหตัวละคร วิเคราะหปญหา หรอื ทาํ นายวาเร่อื งจะเปน อยางไรตอ ไปเปน ตน 7.4 หลังจากกิจกรรมการอาน ครูนําการอภิปรายเรื่องที่อาน โดยครูจะเนน การฝก ทักษะตางๆ ในการอา น เชน การจบั ประเดน็ ปญ หา การทํานาย เปนตน 7.5 นักเรียนรับการทดสอบการอานเพื่อความเขาใจ นักเรียนจะไดรับคะแนน เปนท้ังรายบุคคลและทีม 7.6 นักเรียนจะไดรับการสอนและฝกทักษะการอานสัปดาหละ 1 วัน เชน ทกั ษะการจับใจความสาํ คญั ทักษะการอางองิ ทักษะการใชเ หตผุ ล เปน ตน

57 7.7 นักเรียนจะไดรับชุดการเรียนการสอนเขียน ซึ่งผูเรียนสามารถเลือกหัวขอ การเขียนไดต ามความสนใจ นกั เรยี นจะชวยกันวางแผนเขียนเร่ือง และชวยกันตรวจสอบความถูกตอง และในทส่ี ุดตีพมิ พผ ลงานออกมา 7.8 นักเรียนจะไดรับการบานใหเลือกอานและหนังสือที่สนใจ และเขียน รายงานเรื่องท่ีอานเปนรายบุคคล โดยใหผูปกครองชวยตรวจสอบพฤติกรรมการอานของนักเรียนที่ บา น โดยมีแบบฟอรมให ผลท่ผี เู รียนจะไดรับจากการเรียนตามรปู แบบ ผูเรียนจะเกิดการเรียนรูเน้ือหาสาระดวยตนเองและดวยความรวมมือและชวยเหลือ จากเพ่ือนๆ รวมทั้งไดพัฒนาทักษะกระบวนการตาง ๆ จํานวนมาก โดยเฉพาะอยางย่ิง ทักษะการทํางาน รวมกบั ผูอ ื่น ทกั ษะการประสานสมั พันธ ทกั ษะการคิด ทักษะการแสวงหาความรู ทักษะการแกปญหา ฯลฯ ดงั นั้น การจดั การเรยี นรูแ บบรว มมอื ผเู รียนควรรวมมอื กันในการเรียนรูมากกวาการแขงขัน กัน เพราะการแขงขันกอใหเกิดสภาพการณแพ-ชนะ ตางจากการรวมมือกันซ่ึงกอใหเกิดสภาพการณ ชนะ-ชนะ อันเปนสภาพการณ ท่ีดีกวาท้ังทางดานจิตใจและสติปญญา หากผูเรียนมีโอกาสไดเรียนรู แบบรวมมือกัน นอกจากจะชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรูทางดานเน้ือหาสาระตาง ๆ ไดกวางข้ึนและ ลึกซึ้งข้ึนแลวยังสามารถชวยพัฒนาผูเรียนทางดานสังคมและอารมณมากข้ึนดวย รวมท้ังมีโอกาสได ฝก ฝนพฒั นาทกั ษะกระบวนการตา งๆ ทีจ่ าํ เปน ตอ การดาํ รงชีวติ อกี มาก 6. รปู แบบการเรียนการสอนทางเลอื ก รูปแบบการเรียนการสอนทางเลือกที่หลากหลายไดรับการพัฒนาตอยอดมาอยางตอเนื่อง การศึกษาเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย การเรียนการสอนจึงตองปรับเปลี่ยนใหเหมาะสมสอดคลอง รูปแบบการเรียนการสอนทางเลือกจึงเปนสิ่งท่ีนักการศึกษาพยายามนํามาปรับใช เพ่ือใหเกิด ผลสัมฤทธทิ์ างการศึกษา 6.1 รูปแบบการเรยี นการสอนโมเดลซปิ ปา ( CIPPA Model ) หลักการจัดการเรียนการสอนโมเดลซิปปา เปนหลักที่นํามาใชจัดการเรียนการสอนแบบ ผูเรียนเปนศูนยกลาง เสนอแนวคิดโดย รองศาสตราจารย ดร. ทิศนา แขมมณี อาจารยประจํา ภาควิชาประถมศึกษา คณะครุศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย มีจุดเนนท่ีการจัดกิจกรรมการเรียน การสอนใหผเู รยี นมสี ว นรวมท้งั ทางรา งกาย สติปญ ญา สงั คม และอารมณ (ทศิ นา แขมมณ.ี 2553: 17) วัตถุประสงคของรปู แบบ ผูเรียนเปนผูสรางองคความรูดวยตนเอง จัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยยึด ผูเรียนเปน ศูนยก ลาง กระบวนการเรียนการสอนของรูปแบบ ขั้นท่ี 1 ข้ันทบทวนความรูเดิม เพื่อชวยใหผูเรียนมีความพรอมในการเชื่อมโยง ความรูใหมกับความรูเดิมของตนกิจกรรมในข้ันน้ี ไดแก การสนทนาซักถามใหผูเรียนบอกส่ิงท่ีเคย เรียนรู การใหผูเรียนเลาประสบการณเดิม หรือการใหผูเรียนแสดงโครงสรางความรู (Graphic Organizer) เดมิ ของตน ข้นั ท่ี 2 ขัน้ แสวงหาความรใู หม เพอื่ ใหผูเ รยี นหาความรูเ พิม่ เติมจากแหลงความรตู า งๆ

58 ขั้นท่ี 3 ข้ันศึกษาทําความเขาใจความรูใหม และเชื่อมโยงความรูใหมกับความรูเดิม เพื่อใหผูเรียนสรางความหมายของขอมูลหรือประสบการณใหม สรุปความเขาใจแลวเชื่อมโยง กับความรูเดิม กิจกรรมในข้ันน้ี ไดแก การใหผูเรียนใชกระบวนการตางๆ ดวยตนเอง เชน กระบวนการคดิ กระบวนการกลุม หรอื กระบวนการแกปญ หา สรา งความรขู นึ้ มา ข้ันที่ 4 ข้ันแลกเปล่ียนความรูความเขาใจกับกลุม เพ่ืออาศัยกลุมเปนเคร่ืองมือใน การตรวจสอบความรูความเขาใจ และขยายความรูความเขาใจของตนใหกวางข้ึน กิจกรรมน้ี ไดแก การใหผูเรียนแตละคนแบงปนความรูความเขาใจใหผูอื่นรับรูและใหกลุมชวยกันตรวจสอบความรู ความเขาใจซึง่ กนั และกัน ข้ันที่ 5 ข้ันสรุปและจัดระเบียบความรู เพ่ือใหผูเรียนจดจําส่ิงท่ีเรียนรูไดงาย กิจกรรมนี้ ไดแก การใหผูเรียนสรุปประเด็นสําคัญ ประกอบดวย มโนทัศนหลักและมโนทัศนยอย ของความรูทั้งหมด ท้ังความรูเดิมและความรูใหมแลวนํามารวบรวมเรียบเรียงใหไดใจความสาระสําคัญ ครบถวนสะดวกแกการจดจํา ครูอาจใหผูเรียนจัดเปนโครงสรางความรู (Graphic Organizer) ซ่ึงเปน วธิ ีการทช่ี วยในการจดจาํ ขอ มูลไดงา ย ข้ันท่ี 6 ข้ันแสดงผลงาน เพือ่ ใหโอกาสผูเรียนไดตรวจสอบความรูความเขาใจของตน ดวยการไดรับขอมูลยอนกลับจากผูอ่ืน กิจกรรมนี้ ไดแก การใหผูเรียนแสดงผลงานการสรางความรู ของตนดวยวิธีการตางๆ เชน จัดนิทรรศการ จัดการอภิปราย แสดงบทบาทสมมติ เขียนเรียงความ วาดภาพ แตงคําประพนั ธ เปน ตน และอาจมกี ารจัดประเมนิ ผลงานโดยใชเกณฑท่ีเหมาะสม ข้ันที่ 7 ข้ันประยุกตใชความรู เพ่ือฝกฝนใหผูเรียนนําความรูไปใชในสถานการณ ตางๆ ใหเกิดความเขาใจและความชํานาญ กิจกรรมนี้ ไดแก การท่ีครูใหผูเรียนมีโอกาสแสดงวิธีใช ความรูใหเปนประโยชนในเรื่องตางๆ ซึ่งเทากับสงเสริมใหผูเรียนมีความคิดสรางสรรคในระยะแรก ครอู าจต้ังโจทยส ถานการณต า งๆ แลวใหผ เู รยี นนําความรูที่มมี าใชใ นสถานการณน น้ั ผลท่ีผูเ รียนจะไดร บั จากการเรียนตามรปู แบบ กระบวนการสอนที่เนนใหผูเรียนเกิดความรู ความคิด และการตัดสินใจอยางเปน ระบบ สามารถสรางความรู คนพบความรูไดดวยตนเอง นักเรียนมีบทบาทมากในกิจกรรมการเรียน การสอน และผเู รียนสามารถนําไปใชใ นชีวติ ประจําวนั ได ดังน้ัน การจัดการเรียนการสอนตามรูปแบบการเรียนการสอนโมเดลซิปปา ผูสอนควรจัด กิจกรรมการเรียนการสอนใหผูเรียนมีสวนรวมทั้งทางรางกาย สติปญญา สังคม และอารมณ จัดกิจกรรมการเรียนการสอนโดยยึดผูเรียนเปนศูนยกลาง เพ่ือใหผูเรียนเปนผูสรางองคความรูดวย ตนเอง 6.2 รูปแบบการเรยี นการโดยใชสมองเปน ฐาน (Brain based Learning) วตั ถปุ ระสงคของรปู แบบ การเรียนรูโดยใชสมองเปนฐาน เปนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เนนผูเรียน เปนสําคัญ ตามหลักการของสมองกับการเรียนรูท่ีเนนผูเรียนเปนสําคัญ (วีณา ประชากูล, ประสาท เนอื งเฉลิม. 2553)

59 กระบวนการเรยี นการสอนของรูปแบบ ข้ันท่ี 1 ขนั้ เตรียมความรู เปน ขนั้ การเตรยี มสมองสาํ หรบั รับการเช่ือมโยงการเรียนรู โดยผูสอนกระตุนความสนใจของผูเรียนดวยการอภิปรายเกี่ยวกับส่ิงท่ีผูเรียนไดเรียนรูมาแลว มีการสราง บรรยากาศในหอ งใหผ อ นคลาย เพื่อใหสมองของผเู รยี นเกดิ การตืน่ ตัว ข้ันที่ 2 ขั้นปรับความรู เปนการเตรียมสมองเพื่อซึมซับขอมูลใหม ผูสอนควร เช่ือมโยงองคความรเู ดิมกบั ความรใู หม ควรใชเทคนิคท่ีสอดคลองกับหลักการทํางานของสมอง ผูเรียน ลงมือปฏิบตั ิจรงิ ศกึ ษาหาความรู ดว ยตนเอง ฝก การจัดกระทําขอมูลใหเปนระบบ สรุปองคความรู และสามารถสอ่ื ความหมายไดชดั เจน ข้ันที่ 3 ขั้นปฏิบัติ เปนขั้นท่ีผูสอนควรเตรียมประเด็นหรือสถานการณ โดยพิจารณา การเช่ือมโยงการเรียนรูใหผูเรียนไดแสดงความคิดเห็นเก่ียวกับการตัดสินใจ การเช่ือมโยงองคความรู เดิมกับขอมูลใหมวาเปนเหตุเปนผลกัน หรือขัดแยงกับส่ิงท่ีสรุปไปแลว ผูเรียนควรฝกต้ังคําถาม แสดงความคิดเห็น ระดมสมอง ขั้นที่ 4 ข้ันอภิปราย เปนข้ันที่ผูสอนเตรียมขอมูลที่เปนจริงและถูกตอง สงเสริมให ผูเรียนเกิดความคิดรวบยอด เปดโอกาสใหผูเรียนไดนําเสนอผลงาน รวมกันแสดงความคิดเห็น และ สามารถสรุปการเรยี นรูอยา งมเี หตุผลได ขั้นที่ 5 ขั้นนําความรูไปใช เปนขั้นที่ผูเรียนจะประยุกตขอมูลเดิมมาใชกับ สถานการณใหม โดยผูสอนเตรียมสถานการณใหมท่ีคลายๆ กับสถานการณเดิม เพื่อใหผูเรียน ประยกุ ตใ ชความรู ผลที่ผูเ รียนจะไดร บั จากการเรยี นตามรปู แบบ ผเู รียนรูจักคิด วเิ คราะหห าเหตผุ ลละสามารถนาํ ความรไู ปใชในการแกป ญ หาตางๆ ได ดังนั้น การจัดกิจกรรมการเรียนรูโดยใชสมองเปนฐาน ผูสอนควรจัดกิจกรรมการเรียนรู ท่ีเนนผูเรียนเปนสําคัญตามหลักการสมองกับการเรียนรูบนความคิดพื้นฐาน 3 ดาน คือ อารมณ เปนสวนสําคัญในการเรียนรู ทุกขั้นตอน การเรียนรูตองใชทุกสวนท้ังการคิด ความรูสึกและการลงมือ ปฏิบัติไปพรอมๆ กันจึงเปนการเรียนรูที่ดีที่สุดกระบวนการและลีลานําไปสูการสรางแบบแผนอยางมี ความหมาย โดยใชกระบวนการเรียนพฒั นาผลการเรียนรู 6.3 รปู แบบการสอนแบบวฏั จักรการสบื เสาะหาความรู 5 ขั้น (5 Es) (Inquiry Cycle) การเรียนรูแบบสืบเสาะหาความรู คือกระบวนการเรียนรูท่ีเนนการพัฒนาความสามารถใน การแกปญหาดวยวิธีการฝกใหผูเรียนศึกษาคนควาดวยตนเอง ผูสอนมีบทบาทกระตุนใหผูเรียนไดใช กระบวนการทางความคิด นักการศึกษาจากกลุม BSCS (Biological Science Curriculum Society) ไดเ สนอกระบวนการสบื เสาะหาความรู เพ่อื ใหผูเรยี นสรางองคความรูใหม โดยเช่ือมโยงส่ิงท่ีเรียนรูเขา กับประสบการณหรือความรูเดิมเปนความรูหรือแนวคิดของผูเรียนเอง เรียกรูปแบบการสอนนี้วา Inquiry cycle หรือ 5Es (BSCS. 1997) วตั ถปุ ระสงคของรปู แบบ ผูเรียนรูมีการพัฒนาความสามารถในการแกปญหาดวยวิธีการฝกใหผูเรียนศึกษา คน ควา ดวยตนเอง

60 กระบวนการเรยี นการสอนของรูปแบบ ขน้ั ท่ี 1 การสรางความสนใจ (Engage) ข้ันตอนนี้เปนข้ันตอนแรกของกระบวนการเรียนรู ท่ีจะนําเขาสูบทเรียน จุดประสงคที่สําคัญของข้ันตอนนี้ คือ ทําใหผูเรียนสนใจใครรูในกิจกรรมท่ีจะ นําเขาสูบทเรียน ควรจะเชื่อมโยงประสบการณการเรียนรูเดิมกับปจจุบัน และควรเปนกิจกรรมท่ีคาดวา กําลังจะเกิดขึ้น ซึ่งทําใหผูเรียนสนใจจดจอที่จะศึกษาความคิดรวบยอด กระบวนการหรือทักษะ และ เรมิ่ คดิ เช่ือมโยงความคดิ รวบยอดกระบวนการหรือทกั ษะกับประสบการณเดมิ ข้ันที่ 2 การสํารวจและคนหา (Explore) ข้ันตอนนี้เปนข้ันตอนท่ีทําใหผูเรียนมี ประสบการณรวมกันในการสรางและพัฒนาความคิดรวบยอด กระบวนการ และทักษะ โดยการให เวลาและโอกาสแกผูเรียนในการทํากจิ กรรมการสํารวจและคน หาส่งิ ท่ผี ูเรียนตองการเรียนรูตามความคิดเห็น ผูเรียนแตละคน หลังจากนั้นผูเรียนแตละคนไดอภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับการคิดรวบ ยอดกระบวนการ และทักษะในระหวางที่ผูเรียนทํากิจกรรมสํารวจและคนหา เปนโอกาสท่ีผูเรียนจะ ไดตรวจสอบหรือเก็บรวบรวมขอมูลเกี่ยวกับความคิดรวบยอดของผูเรียนท่ียังไมถูกตองและยังไม สมบูรณ โดยการใหผูเรียนอธิบายและยกตัวอยางเก่ียวกับความคิดเห็นของผูเรียน ครูควรระลึกอยู เสมอเก่ียวกับความสามารถของผูเรียนตามประเด็นปญหา ผลจากการท่ีผูเรียนมีใจจดจอในการทํา กิจกรรม ผเู รยี นควรจะสามารถเช่ือมโยงการสังเกต การจําแนกตัวแปร และคําถามเก่ียวกับเหตุการณ นั้นได ขั้นท่ี 3 (Explain) ข้ันตอนน้ีเปนขั้นตอนท่ีใหผูเรียนไดพัฒนาความ สามารถใน การอธิบายความคิดรวบยอดท่ีไดจากการสํารวจและคนหา ครูควรใหโอกาสแกผูเรียนไดอภิปราย แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันเก่ียวกับทักษะหรือพฤติกรรมการเรียนรู การอธิบายนั้นตองการใหผูเรียน ไดใชขอสรุปรวมกันในการเชื่อมโยงสิ่งที่เรียนรู ในชวงเวลาท่ีเหมาะสมนี้ครูควรชี้แนะผูเรียนเก่ียวกับ การสรุปและการอธิบายรายละเอียด แตอยางไรก็ตามครูควรระลึกอยูเสมอวากิจกรรมเหลาน้ียังคง เนนผูเรียนเปนศูนยกลาง นั่นคือ ผูเรียนไดพัฒนาความสามารถในการอธิบายดวยตัวผูเรียนเอง บทบาทของครูเพียงแตช้ีแนะผานทางกิจกรรม เพ่ือใหผูเรียนมีโอกาสอยางเต็มท่ีในการพัฒนาความรู ความเขาใจในความคิดรวบยอดใหชัดเจน ในที่สุดผูเรียนควรจะสามารถอธิบายความคิดรวบยอดได อยา งเขาใจ โดยเช่อื มโยงประสบการณ ความรูเดมิ และสงิ่ ทเ่ี รียนรเู ขา ดว ยกนั ข้ันที่ 4 การขยายความรู (Elaborate) ขั้นตอนนี้เปนขั้นตอนที่ใหผูเรียนไดยืนยัน และขยายหรอื เพมิ่ เติมความรคู วามเขา ใจในความคดิ รวบยอดใหกวา งขวางและลกึ ซง้ึ ยิ่งขึ้น และยังเปด โอกาสใหผ เู รียนไดฝ ก ทกั ษะและปฏบิ ัตติ ามทผี่ เู รียนตองการ ในกรณีที่ผูเรียนไมเขาใจหรือยังสับสนอยู หรืออาจจะเขาใจเฉพาะขอสรุปท่ีไดจากการปฏิบัติการสํารวจและคนหาเทานั้น ควรใหประสบการณ ใหมผ เู รียนจะไดพัฒนาความรูความเขาใจในความคิดรวบยอดใหกวางขวางและลึกซ้ึงยิ่งข้ึน เปาหมาย ที่สําคัญของขั้นน้ี คือ ครูควรช้ีแนะใหผูเรียนไดนําไปประยุกตใชในชีวิตประจําวันจะทําใหผูเรียนเกิด ความคดิ รวบยอดกระบวนการ และทักษะเพมิ่ ข้ึน ขั้นท่ี 5 การประเมินผล (Evaluate) ขั้นตอนน้ีผูเรียนจะไดรับขอมูลยอนกลับ เก่ียวกับการอธิบายความรูความเขาใจของตนเอง ระหวางการเรียนการสอนในขั้นนี้ของรูปแบบการสอน ครูตองกระตุนหรือสงเสริมใหผูเรียนประเมินความรูความเขาใจและความสามารถของตนเอง และยัง เปด โอกาสใหค รูไดประเมนิ ความรคู วามเขา ใจและพฒั นาทกั ษะของผูเรียนดวย

61 การนํารูปแบบการสอนน้ีไปใช ส่ิงท่ีครูควรระลึกอยูเสมอในแตละข้ันตอนของรูปแบบการสอนนี้ คือ การจัดเตรียมกิจกรรม ครูควรจัดเตรียมกิจกรรมใหเหมาะสมกับความรูความสามารถของผูเรียน เมอื่ ครเู ตรยี มกิจกรรมแลว ครูควรพิจารณาตรวจสอบบทบาทของครูและผูเรียนในการปฏิบัติกิจกรรม แตล ะขั้นตอนวา สอดคลองกบั รูปแบบการสอน 5Es ผลท่ผี ูเ รียนจะไดร ับจากการเรยี นตามรปู แบบ ผูเรียนไดใชทักษะกระบวนการคิดแกปญหาท่ีถูกตองดวยตนเอง และสามารถนําไป ประยกุ ตใช ในชีวติ ประจาํ วันได ดังน้ัน การจัดกิจกรรมการเรียนรูแบบสืบเสาะหาความรู 5 ขั้น ผูสอนควรจัดกระบวนการเรียนรู ที่เนนผูเรียนเปนศูนยกลาง ใหโอกาสแกผูเรียนไดฝกคิด ฝกสังเกต ฝกถาม-ตอบ ฝกการส่ือสาร ฝกเช่ือมโยงบูรณาการฝกนําเสนอ ฝกวิเคราะหวิจารณ ฝกสรางองคความรู โดยมีครูเปนผูกํากับ ควบคุม ดําเนินการใหคําปรึกษา ชี้แนะ ชวยเหลือ ใหกําลังใจ เปนผูกระตุนสงเสริมใหผูเรียนคิด อยากรูอยากเห็น และสืบเสาะหาความรูจากการถามคําถามและพยายามคนหาคําตอบหรือสรางองคความรู ใหมดวยตนเองผานกระบวนการคิดและปฏิบัติ ใชกระบวนการทางวิทยาศาสตรเปนเคร่ืองมือ รวมทั้ง ครรู วมแลกเปลีย่ นเรียนรูก ับผเู รียน และสรา งบรรยากาศการสบื เสาะหาความรูท ่ีเอ้ือใหผเู รียนคดิ อยางอสิ ระ 6.4 รูปแบบการสอนแบบวัฏจักรการสืบเสาะหาความรู 7 ข้นั (7E) (Inquiry Cycle) การจัดการเรียนรูแบบสืบเสาะหาความรู เปนวิธีการจัดการสอนที่เนนใหผูเรียนแสวงหา ความรูดวยตนเองมีประสบการณตรงในการเรียนรูโดยใชกระบวนการทางวิทยาศาสตร และ กระบวนการทางความคิด คนพบความรูหรือแนวทางวิทยาศาสตรและกระบวนการทางความคิด คนพบความรูหรือแนวทางแกปญหาไดเอง และสามารถนํามาใชในชีวิตประจําวันไดสวนครูเปนเพียง ผูอาํ นวยความสะดวก (ประสาท เนอื งเฉลิม. 2550 : 25-27) วตั ถปุ ระสงคของรปู แบบ เนนใหผูเรียนแสวงหาความรูดวยตนเองมีประสบการณตรงในการเรียนรูโดยใช กระบวนการทางวิทยาศาสตรและกระบวนการทางความคิด คนพบความรหู รือแนวทางแกป ญหาไดเ อง กระบวนการเรียนการสอนของรูปแบบ ข้ันท่ี 1 ขั้นตรวจสอบความรูเดิม (elicitation phase) ครูจะตองทําหนาท่ีในการตั้ง คําถาม เพ่ือกระตุน ใหเด็กไดแสดง ความรูเดิม คําถามอาจจะเปนประเด็นปญหาท่ีเกิดขึ้นตามสภาพ สงั คมทองถิ่น หรอื ประเดน็ ขอ คน พบทางวทิ ยาศาสตร การนําวิทยาศาสตรมาใชในชีวิตประจําวัน และ เด็กสามารถเชื่อมโยง การเรียนรูไปยังประสบการณท่ีตนมี ทําใหครูไดทราบวาเด็กแตละคนมีความรู พ้นื ฐานเปนอยางไร ครูควรเติมเต็มสวนใดใหกับนักเรียน และครูยังสามารถวางแผนการจัดการเรียนรู ไดอ ยา งเหมาะสม สอดคลองกบั ความตองการของนกั เรยี น ข้ันที่ 2 ข้ันเราความสนใจ (engagement phase) เปนการนําเขาสูเนื้อหาใน บทเรียนหรอื เร่ืองท่ี นาสนใจ ซ่งึ อาจเกดิ จากความสนใจของนักเรียน หรือเกิดจากการอภิปรายภายใน กลุม เรื่องท่ีนาสนใจอาจมาจากเหตุการณที่กําลังเกิดข้ึนในชวงเวลานั้นหรือเปนเรื่องที่เชื่อมโยงกับ ความรูเดิมที่เด็กเพิ่ง เรียนรูมาแลว ครูทําหนาที่กระตุนใหนักเรียนสรางคําถามยั่วยุใหนักเรียนเกิด ความอยากรูอยากเห็น และกําหนดประเด็นท่ีจะศึกษาใหกับนักเรียน ในกรณีท่ียังไมมีประเด็นที่ นาสนใจครอู าจใหศ กึ ษาจากส่ือตา งๆ เชน หนงั สือพมิ พ วารสาร อนิ เทอรเ น็ต เปน ตน ซึ่งทําใหนักเรียน

62 เกิดความคิดขัดแยงจากสิ่งท่ีนักเรียนเคยรูมากอนครูเปนผูที่ทําหนาท่ีกระตุนใหนักเรียนคิดโดยเสนอ ประเด็นท่ีสําคัญขึ้นมากอน แตไมควรบังคับให นักเรียนยอมรับประเด็นหรือคําถามท่ีครูกําลังสนใจ เปน เร่ืองทีใ่ หน ักเรียนศึกษา เพือ่ นําไปสกู ารสาํ รวจตรวจสอบในข้นั ตอนตอ ไป ข้ันท่ี 3 ขั้นสํารวจคนหา (exploration phase) เมื่อนักเรียนทําความเขาใจใน ประเด็นหรือคําถาม ท่ีสนใจจะศึกษาอยางถองแทแลว ก็มีการวางแผนกําหนดแนวทาง การสํารวจ ตรวจสอบ ต้ังสมมติฐาน กําหนดทางเลือกที่เปนไปได ลงมือปฏิบัติ เพื่อเก็บรวบรวมขอมูล ขอสนเทศ หรือปรากฏการณตางๆ วิธีการตรวจสอบ อาจทําไดหลายวิธี เชน สืบคนขอมูล สํารวจ ทดลอง กิจกรรมภาคสนาม เปนตน เพื่อใหไดขอมูลอยางพอเพียง ครูทําหนาที่กระตุนใหนักเรียนตรวจสอบ ปญ หาและดาํ เนนิ การสาํ รวจตรวจสอบและรวบรวมขอ มูลดว ยตนเอง ข้ันที่ 4 ข้ันอธิบาย (explanation phase) เมื่อไดขอมูลมาแลวนักเรียนก็จะนํา ขอ มลู เหลานัน้ มาทําการวเิ คราะห แปลผล สรุปผล และนําเสนอผลที่ไดในรูปแบบตางๆ เชน บรรยาย สรปุ สรา งแบบจําลอง รูปวาด ตาราง กราฟ ฯลฯ ซึง่ จะชวยใหนกั เรียนเห็นแนวโนมหรือความสัมพันธ ของขอ มลู สรุปและอภิปรายผลการทดลอง โดยอางอิงประจักษพยานอยา งชัดเจนเพื่อนาํ เสนอแนวคิด ตอไป ขั้นน้ีจะทําใหนักเรียนไดสรางองคความรูใหม การคนพบในขั้นนี้อาจเปนไปไดหลายทาง เชน สนับสนุนสมมตฐิ าน แตผลทไี่ ดจะอยใู นรปู แบบใดก็สามารถสรา งความรูแ ละชวยนักเรยี นไดเกดิ การเรยี นรู ขั้นที่ 5 ขั้นขยายความรู (elaboration phase) เปนการนําความรูที่สรางขึ้นไป เชื่อมโยงกับความรูเดิม หรือแนวคิดเดิมท่ีคนควาเพิ่มเติมหรือนําแบบจําลองหรือขอสรุปที่ไดไปใช อธิบายสถานการณหรือ เหตุการณอ่ืนๆ ถาใชอธิบายเร่ืองราวตางๆ ไดมากก็แสดงวามีขอจํากัดนอย ซ่ึงก็จะชวยใหเชื่อมโยง เก่ียวกับเรื่องราวตางๆ และทําใหเกิดความรูกวางขวางข้ึน ครูควรจัดกิจกรรม หรือสถานการณใหนักเรียนมีความรูมากข้ึน และขยายกรอบแนวคิดของตนเองและตอเติมให สอดคลองกับประสบการณเดิม ครูควรสงเสริมใหนักเรียนต้ังประเด็นเพ่ืออภิปรายและแสดงความคิดเห็น เพ่ิมเติมใหช ดั เจนมากยิง่ ขึ้น ข้ันที่ 6 ข้ันประเมินผล (evaluation phase) เปนการประเมินการเรียนรูดวย กระบวนการตางๆ วานักเรียนรูอะไรบาง อยางไร และมากนอยเพียงใด ขั้นน้ีจะชวยใหนักเรียน สามารถนําความรูที่ไดมา ประมวล และปรับประยุกตใชในเร่ืองอ่ืนๆ ได ครูควรสงเสริมใหนักเรียนนํา ความรูใหมท ีไ่ ดไปเชอื่ มโยงกบั ความรเู ดิมและสรา งเปน องคความรใู หม นอกจากนี้ครูควรเปดโอกาสให นกั เรยี นไดตรวจสอบซึง่ กนั และกัน ขั้นท่ี 7 ข้ันนําความรูไปใช (extention phase) ครูจะตองมีการจัดเตรียมโอกาสให นักเรียน นําความรทู ไ่ี ดไปปรับประยุกตใชใหเ หมาะสมและเกดิ ประโยชนตอชวี ิตประจําวัน ครเู ปน ผทู าํ หนาท่ี กระตุนให นักเรียนสามารถนําความรูไปสรางความรูใหม ซ่ึงจะชวยใหนักเรียนสามารถถายโอนการเรียนรู ไดจากรปู แบบการสอนแบบวัฏจักรการเรียนรู 7 ขั้น ผลทผี่ เู รียนจะไดรับจากการเรียนตามรูปแบบ ผูเรียนแสวงหาความรูดวยตนเองมีประสบการณตรงในการเรียนรูโดยใชกระบวนการทาง วิทยาศาสตร และกระบวนการทางความคิด คนพบความรูหรือแนวทางวิทยาศาสตรและกระบวนการ ทางความคิด คนพบความรหู รือแนวทางแกป ญหาไดเ อง และสามารถนาํ มาใชใ นชวี ิตประจําวนั ได

63 ดังน้ัน จะเห็นไดวารูปแบบการสอนแบบวัฏจักรการสืบเสาะหาความรู 7 ข้ัน จะเนนการถายโอน การเรียนรแู ละใหความสาํ คัญกับการตรวจสอบความรเู ดิมของเด็กซ่ึงเปนส่ิงที่ครูไมควรละเลย หรือละทิ้ง เนื่องจาก การตรวจสอบพ้ืนความรูเดิมของเด็กจะทําใหครูไดคนพบวานักเรียนจะตองเรียนรูอะไร กอนท่ีจะเรียนในเนื้อหาน้ันๆ นักเรียนจะสรางความรูจากพ้ืนความรูเดิมท่ีเด็กมี ทําใหเด็กเกิดการเรียนรู อยางมีความหมายและไมคิดแนวความคิดท่ีผิดพลาด การละเลยหรือเพิกเฉยในข้ันน้ีจะทําใหยาก แกการพัฒนาแนวความคิดของเด็ก ซ่ึงจะไมเปนไปตามจุดมุงหมายท่ีครูวางไว นอกจากน้ียังเนนให นักเรยี นสามารถนําความรูที่ไดรบั ไประยกุ ตใชใหเ กิดประโยชนใ นชวี ติ ประจําวนั ได บทสรุป รปู แบบการเรยี นการสอน คือสภาพขององคประกอบการเรียนการสอนท่ีไดรับการจัดไวอยาง เปนระบบตามแนวคิด หลักการเรียนรู หรือทฤษฎีการเรียนรูท่ียึดถือโดยมีจุดมุงหมายเพื่อพัฒนาผล การเรียนรูเฉพาะท่ีตองการ องคประกอบท่ีสําคัญของรูปแบบการเรียนการสอน ประกอบดวย 1) แนวคิดหลักการเรียนรูหรือทฤษฎีการเรียนรูท่ีนํามาใชเปนหลักการในการออกแบบขั้นตอนการเรียน การสอน กิจกรรมการเรียนรู ส่ือการเรียนรู การวัดประเมินผลผูเรียน และการจัดเง่ือนไขหรือ ส่ิงแวดลอมในการเรียนรู 2) จุดประสงคเฉพาะของรูปแบบการเรียนการสอน3) ข้ันตอนการเรียนการสอน 4) องคป ระกอบการเรยี นการสอนท่ีไดร ับการจดั ใหม คี วามสมั พันธในเชงิ ระบบ ในปจจุบันมีรูปแบบการเรียนการสอนหลากหลายรูปแบบ บางรูปแบบเปนผลงานการพัฒนา ของครูผูสอนในโรงเรียนจากประสบการณในการสอนและบางรูปแบบพัฒนาจากนักวิชาการ โดยใช กระบวนการออกแบบการเรียนการสอนและใชการวิจัยและพัฒนาเปนเคร่ืองมือในการดําเนินงาน รปู แบบการเรยี นการสอนท่ีเกิดขึ้นเหลาน้ี ชวยอํานวยความสะดวกแกครูที่สนใจสามารถเลือกนําไปใช ใหส อดคลองกับผลการเรยี นรทู ตี่ อ งการพฒั นาใหก บั ผเู รียน เอกสารอางองิ วณี า ประชากลู , ประสาท เนืองเฉลมิ . (2553). รูปแบบการเรยี นการสอน. มหาสารคาม : สํานักพิมพ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม. ทิศนา แขมมณี. (2553). ศาสตรการสอน : องคความรูเพื่อการจัดกระบวนการเรียนรูท่ีมี ประสทิ ธภิ าพ. พิมพคร้งั ที่ 12. กรงุ เทพฯ : สํานกั พมิ พแ หง จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย. ________. (2551) ศาสตรการสอน : องคความรูเพ่ือการจัดกระบวนการเรียนรูที่มีประสิทธิภาพ. กรงุ เทพฯ : สํานกั พิมพแ หง จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลัย. เบญจวรรณ ก่ีสุขพันธ. (2551). หลักสูตรกับการจัดการเรียนรู. กรุงเทพฯ : คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนดุสิต. ประสาท เนืองเฉลิม. (2550,ตุลาคม-ธันวาคม). การเรียนรูวิทยาศาสตรแบบเสาะ 7 ขั้น. วารสารวชิ าการ, 10(4), 24-30. สุปรียา ตันสกุล. (2540). ผลของการใชรูปแบบการจัดขอมูลดวยแผนภาพที่มีตอสัมฤทธ์ิผล ทางการเรียนและความสามารถทางการแกปญหาของนักศึกษาระดับปริญญาตรี ชั้นปที่ 2. วิทยานิพนธปริญญาดุษฎีบัณฑิต สาขาจิตวิทยาการศึกษา บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ มหาวทิ ยาลัย.

64 ศักดิ์ชัย นิรัญทวี และไพเราะ พุมม่ัน. (2542). วัฏจักรการเรียนรู 4 MAT การจัดกระบวนการเรียนรู เพ่ือสงเสรมิ คุณลักษณะเกง ดี มีสขุ . นนทบรุ ี : หจก. SSR Printing. อรทัย มูลคําและคณะ.2541. Child Centred :Storyline Method: การบูรณาการหลักสูตรและ การเรยี นการสอนโดยเนน ผเู รียนเปนศนู ยกลาง.พมิ พค ร้งั ที่ 4. กรุงเทพมหานคร:ดวงกมลสมยั . อรทยั มลู คาํ , สวุ ทิ ย มูลคาํ , นุกลู คชฤทธ์ิ และนภดล เจนอกั ษร. (2542). Child Center Storyline Method : การบูรณาการหลักสูตรและการเรียนการสอนโดยเนนผูเรียนเปนศูนยกลาง. กรงุ เทพฯ : ท.ี พี.พริน้ ท จํากดั . Bloom, B.S. (1956). Taxonomy of educational objectives. Handbook II : Affective domain. New York : Mckay. Bruner, J. , Goodnow, J.J. , & Austin, G.A. (1967). A study of thinking. New York : Science Editions. Clarke, J.H. (1991). Using visual organizers to fous on thinking. Journal of Reading, 34(7) 526-534. Dave, R. (1967). Psychomotor domain. Berlin : International Conference of Educational Testing. ______.(1971). The Managament of Learning. London : McGraw-Hill. Gagné, R.M. (1985). The Conditions of Learning. New York : Holt, Rinchart & Winston. Jones, B.F., Pierce, J. & Hunter, B. (1989). Teaching students to construct graphic organizers. Educational Leadership, 46(4) ; 20-25. Joyce, B. & Weil, M.& Showers, B. (1992). Models of teaching. Boston : Allyn and Bacon. Joyce, B. & Weil,M. (1996). Models of teaching (sthed). London : Allyn and Bacon. Shaftel, F. & shaftel. (1967). Role playing for social values : Decision making in the social studies. Englewood Cliffs, N.J. : Prentice – ltall. Simpson, D. (1972). Teaching physical education : A system approach. Boston : Houghton Mufflin Co. Slavin, R.E. (1995). Cooperative Learning. (2 nd ed.) London : Allyn and Bacon. Taba, Hilda. (1967). Teacher’s handbook for elementary Social Studies. Mass : Addison – Wesley.

บทท่ี 3 การใชและการผลิตสื่อการเรยี นรู พัชรีภรณ บางเขียว การจัดการเรยี นการสอนในปจจุบัน นอกจากครูผูสอนจะตองมีความรูความเขาใจในเร่ืองของ แนวคิดหลักแหงวิชาชีพครูและเนื้อหาสาระวิชาท่ีสอนแลว ยังจําเปนตองมีความรูความเขาใจในเรื่อง ของเคร่ืองมือท่ีจะใชแสวงหาความรูเพ่ือชวยเติมเต็มความรูใหกับผูเรียนเกิดทักษะ สรางสรรค ประสบการณ และความสามารถในการคิดวิเคราะหและแกปญหาได อันจะเกิดประโยชนสูงสุดตอ ผูเรียนทุกคน ซ่ึงเครื่องมือหรือส่ือกลางในการถายทอดและแสวงหาความรูน้ันคือ สื่อ หรือส่ือการเรียนรู ซ่ึงสื่อการเรียนรูไมวาจะเปนส่ือประเภทใดลวนเปนตัวกลางท่ีทําใหผูเรียนเกิดการเรียนรูตาม วัตถุประสงคการเรียนรูที่กําหนดไวไดงายและรวดเร็ว จึงถือเปนเครื่องมือสําคัญยิ่งที่จะนําความรูไปสู ผูเรียน เพื่อใหผูเรียนเกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเปนไปตามจุดมุงหมายของการเรียนรูไดอยางถูกตอง เหมาะสม นับต้ังแตที่ประเทศไทยไดประกาศใชพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และ มีการปฏิรูปแนวคิดเก่ียวกับการจัดการศึกษาของประเทศ โดยปรับเปลี่ยนมามุงเนนท่ีการพัฒนา ศักยภาพของผูเรียนเปนสําคัญ โดยเฉพาะอยางย่ิงสงเสริมใหผูเรียนไดมีการสรางความรูและพัฒนา กระบวนการคดิ ของ แนวคิดในการจัดการเรยี นการสอนที่เก่ียวกับ “การสอนหรือการถายทอด” จึงเปลี่ยน มาเปน “การเรยี นรู” ที่เนนใหผูเรียนเปนผูสรางความรูข้ึนมาดวยตนเอง โดยอาศัยแหลงเรียนรูตางๆ ดวย เหตุน้ี “สื่อการเรียนรู” จึงเปนเครื่องมืออยางสําคัญของการเรียนรูท่ีทําใหผูเรียนสามารถเรียนรูดวย ตนเอง และพัฒนาตนเองไปสูการเรียนรูสิ่งใหมๆ ตลอดจนพัฒนาศักยภาพการคิด ไดแก การคิดอยาง สรางสรรค การคิดอยางมีวิจารณญาณ และการคิดอยางอยางมีเหตุผล เราจะสังเกตเห็นไดวาในวง การศึกษามีการใชคําเรียก “ส่ือ” ในหลายรูปแบบ ไดแก สื่อการศึกษา ส่ือการเรียนการสอน ส่ือการสอน ส่ือการเรียนรู ซ่ึงคําเหลานี้ลวนมีความหมายถึงส่ือ สําหรับในปจจุบันคําที่ใชเรียก “สื่อ”กันอยาง แพรห ลายไดแ กค ําวา สอ่ื การสอน และ สอ่ื การเรยี นรู ซง่ึ โดยจะไดน ําเสนอความหมายในลาํ ดับตอไป ความหมายของสอ่ื การสอนและสื่อการเรียนรู 1. ความหมายของสื่อการสอน คําวา \"สื่อ\" ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 (ราชบัณฑิตยสถาน. 2556) ได ใหค วามหมายของคําวา “ส่ือ” วา หมายถึง ติดตอใหถึงกัน เชน สื่อความหมาย, ชักนําใหรูจักกัน หรือ สอื่ หมายถึง ผูหรอื สงิ่ ทตี่ ิดตอ ใหถ ึงกนั หรือชกั นําใหรจู กั กนั เชน เขาใชจดหมายเปน ส่ือตดิ ตอกัน

66 นักวิชาการ และนักเทคโนโลยีการศึกษา ทั้งในประเทศและตางประเทศไดใหความหมายของ “สอื่ การสอน” ไวห ลายทา น พอสรุปได ดงั นี้ บราวน และคนอ่ืน ๆ (Brown and other. 1985) ใหความหมายของสื่อการสอนวา เปน อุปกรณทั้งหลาย รวมทั้งกิจกรรมตางๆ ไมเฉพาะที่เปนวัสดุหรือเคร่ืองมือเทานั้น เพื่อใชในการนําเสนอ ขอความรจู ากครใู หแ กผเู รียนจนเกดิ ผลการเรยี นทด่ี ี ไฮนิคส โมเลนดา และรัสเซล (Heinich, Molenda and Russel. 1985) ใหความหมาย ของส่ือการสอนไววา หมายถึง สื่อชนิดใดก็ตาม ไมวาจะเปนสไลด โทรทัศน วิทยุ เทปบันทึกเสียง ภาพถาย วัสดุฉายและวัตถุสิ่งตีพิมพซ่ึงเปนพาหนะในการนําขอมูลจากแหลงขอมูลไปยังผูรับ เมื่อ นํามาใชกับการเรียนการสอนหรือสงเน้ือหาความรูไปยังผูเรียนในกระบวนการเรียนการสอน เรียกวา ส่ือการสอน เกอรลัช และอีลี (Gerlach and Ely. 1980) ไดใหคําจํากัดความของสื่อการสอนไววา ส่ือการสอน หมายถึง บุคคล วัสดุหรือเหตุการณตาง ๆ ซึ่งทําใหนักเรียนไดรับความรู ทักษะ ทัศนคติ ทงั้ น้หี มายรวมถึง ครู หนงั สอื และส่ิงแวดลอ มของโรงเรยี นก็จัดเปนส่อื การสอนท้งั ส้นิ สุมาลี ชัยเจริญ (2551 : 41) ไดสรุปความหมายของสื่อการสอนวา หมายถึง ตัวกลางที่ ถายทอดสารสนเทศไปสูผูเรียนในกรณีใดกรณีหน่ึง อาจใชวีดิทัศน ในกรณีอ่ืนอาจใชสื่ออื่นๆ เพ่ือเปน ตัวกลางในการเชื่อมโยงความสัมพันธระหวางผูเรียน ครู และการสอน โดยผูสอนอาจตองพิจารณา เกี่ยวกบั การรับสารสนเทศของผูเ รียนดวย กิดานันท มลิทอง (2546 : 32) ไดใหทัศนะเกี่ยวกับส่ือการสอนไววา เมื่อผูสอนนําส่ือมาใช ประกอบการสอน จะเรียกวา ส่ือการสอน (Instructional media) และเมื่อนํามาใหผูเรียนใชจะ เรียกวา ส่ือการเรียน (Learning media) ซึ่งอาจเรียกโดยรวมวา ส่ือการเรียนการสอน ซึ่งหมายถึง เคร่ืองมือสําหรับทําใหการสอนของผูสอนสงไปถึงผูเรียน ทําใหผูเรียนสามารถเกิดการเรียนรูตาม วตั ถปุ ระสงคห รอื จดุ มงุ หมายที่ผูสอนวางไวไดเปน อยา งดี ดังนั้น ส่ือการสอนจึงหมายถึง บุคคล วัสดุอุปกรณ หรือวิธีการตางๆ ซึ่งเปนตัวกลางใน การถายทอดสารสนเทศจากครูไปสูผูเรียน และส่ือแตละชนิดจะนําเสนอหรือเปนตัวกลางใน การเชื่อมโยงความสัมพันธระหวางผูเรียน ครู และการจัดการเรียนการสอน ทําใหผูเรียนไดรับความรู ทกั ษะ ทัศนคติทด่ี ี เปนไปตามวตั ถปุ ระสงคข องการสอนที่กําหนดไว 2. ความหมายของสื่อการเรยี นรู หลังจาการการปฏิรูปการศึกษาในป 2542 กระบวนทัศนในการเรียนการสอนได เปล่ียนแปลงไปจากศูนยกลางการเรียนที่เคยอยูท่ีครูเปนสําคัญ เปนการมุงไปสูผูเรียนมากขึ้น เม่ือ กระบวนทัศนเกี่ยวกับการสอนเปลี่ยนมาเปนการเรียนรูสูการเนนผูเรียนเปนศูนยกลางมากข้ึน ดังน้ัน เทคโนโลยี และนวัตกรรมการศึกษา ตลอดจนส่ือการเรียนการสอนจําเปนตองปรับกระบวนทัศน

67 เพอื่ ใหสอดคลอ งกับความเปลี่ยนแปลงดังกลาว ซง่ึ จากเดมิ ท่เี ปนลกั ษณะของสือ่ การสอน จงึ พฒั นามา เปน ส่ือการเรียนรู และนวัตกรรมเพ่ือการเรียนรู เพ่ือที่จะนํามาใชในการเรียนรูที่สอดคลองกับ การจัดการเรียนรูท่ีผูเรียนเปนศูนยกลาง ท่ีไมไดมุงเพียงเพ่ือใหผูเรียนสามารถจดจําสิ่งท่ีเรียนรูได เทานั้น แตยังมุงพัฒนาคุณลักษณะท่ีพึงประสงคของสังคมไทย ไดแก ความสามารถคิดแบบองครวม การเรียนรูรวมกันและทํางานเปนทีม ตลอดจนความสามารถในการแสวงหาความรู และสรางความรู ดวยตนเอง เพ่ือทําใหเปนสังคมท่ีมีการเรียนรูอยางตอเนื่องตลอดชีวิต จึงเปนเร่ืองสําคัญในการเรียนรู ความหมายของส่ือ ในลักษณะของสื่อการเรียนรู ซึ่งไดมีนักวิชาการ และนักเทคโนโลยีการศึกษา ไดให ความหมายของ “สือ่ การเรยี นรู” ไวอ ยางหลากหลาย พอสรปุ ได ดงั น้ี จินตวีร คลายสังข (2560 : 1) ไดใหความหมายของส่ือการเรียนรูวา หมายถึง วัสดุ อุปกรณเพ่ือเสริมสรางการเรียนรูใหกับผูเรียน โดยผูเรียนสามารถเขาถึงเน้ือหาไดสะดวกและรวดเร็ว ส่ือดังกลาวสามารถแบงเปนประเภทตามคุณสมบัติที่ตางกัน ไดแก ส่ือส่ิงพิมพ (ประกอบดวย ขอความ ภาพ) สื่อเสียง สื่อวิดีโอ/โทรทัศน ตลอดจนสื่อในรูปแบบของสิ่งของทั้งของจริงและ ของเลียนแบบ อิศรา กานจักร (2560 : 7) ไดสรุปความหมายของส่ือการเรียนรูวา หมายถึง เคร่ืองมือท่ี ออกแบบโดยบูรณาการกับวิธีการจัดการเรียนรูที่กระตุนใหเกิดการพัฒนาศักยภาพทางปญญา ตลอดจนกระตุนใหเปนผูแสวงหาความรูและมีทักษะในการสรางความรูดวยตนเอง เพ่ือมุงสงเสริมให ผูเรียนมีโอกาสเรียนรูดวยตนเอง สงเสริมการสรางความรู ความเขาใจ ความรูสึก เพ่ิมพูนทักษะ และ ประสบการณ โดยเคร่ืองมือเหลาน้ันอาจเปนทุกสิ่งทุกอยางรอบตัวผูเรียนท่ีชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรู เชน วัสดุ อุปกรณ เทคโนโลยีสารสนเทศ วิธีการ ตลอดจน คน สัตว สิ่งของ ธรรมชาติ ภมู ิปญญา รวมถงึ เหตกุ ารณ หรือ แนวความคิด เปน ตน ไชยพร พิมพมะสอน (2555 : 45) ส่ือการเรียนรู หมายถึง วัสดุ อุปกรณ เคร่ืองมือ เทคโนโลยี ความรู ทักษะ และส่ิงตาง ๆ ซึ่งทําหนาท่ีเปนตัวกลางในการถายทอด ความรูจากครูไปสู นักเรยี นชวยสงเสรมิ การคดิ เชงิ วิเคราะหข องผเู รยี นในกระบวนการเรยี นรู เปนหลกั ในการสรางสถานการณ ปญหาและกําหนดกิจกรรมการสอน ซ่ึงสื่อการเรียนรูเปนวัสดุอุปกรณ และสถานการณปญหาที่ครูได สรางข้ึนมีความสําคัญมากในการกระตุนใหนักเรียนเกิดความสนใจ บทเรียน เกิดจินตนาการกับสื่อ และชวยนกั เรียนในการแกปญหาได สุมาลี ชัยเจริญ (2551 : 41) ไดกลาวถึงส่ือการเรียนรูวา หมายถึง ทุกสิ่งทุกอยางรอบตัว ผูเรียนที่ชวยใหผูเรียนเกิดการเรียนรู เชน วัสดุ อุปกรณ วิธีการ ตลอดจน คน สัตว สิ่งของ ธรรมชาติ รวมถึงเหตุการณหรือแนวความคดิ อาจอยใู นลักษณะที่ถายทอด ความรู ความเขาใจความรูสึก เพิ่มพูน ทกั ษะและประสบการณ หรือเปนเคร่ืองมือที่กระตุนใหเกิดศักยภาพทางความคิด (Cognitive Tools)

68 ตลอดจนสง่ิ ที่กระตุนใหเปน ผูแสวงหาความรูและมที ักษะในการสรา งความรูดวยตนเอง เพือ่ มงุ สงเสริม ใหผเู รียนมโี อกาสเรยี นรดู วยตนเอง กระบวนทศั นข องการจดั การเรียนรู เนนครเู ปนศูนยกลาง เนน ผูเรียนเปน ศูนยกลาง การสอน (Teaching) การเรียนรู (Learning) สือ่ การสอน สื่อการเรยี นรู ภาพที่ 3.1 แสดงการเปลีย่ นกระบวนทศั นของสอ่ื การสอนมาเปนสือ่ การเรยี นรู ท่มี า : อศิ รา กา นจักร (2560 : 47) จากท่ีกลาวมาขางตน อาจสรุปไดวา ส่ือการเรียนรู หมายถึง ทุกสิ่งทุกอยางท่ีเปนเคร่ืองมือชวย ในการถายทอดความรู ความเขาใจ ทักษะ ประสบการณ และคุณลักษณะที่พึงประสงค เพ่ือเพ่ิมพูน พัฒนาการเรียนรูของผูเรียนโดยบูรณาการกับวิธีการจัดการเรียนรูที่กระตุนใหผูเรียนเกิดการพัฒนา ศักยภาพทางปญญา สงเสริมการแสวงหาความรแู ละมีทกั ษะในการสรา งความรดู วยตนเอง ความสําคญั ของสอ่ื การเรยี นรู ส่ือเปนเครื่องมือของการเรียนรู ทําหนาท่ีถายทอดความรู ความเขาใจ ความรูสึก เพ่ิมพูน ทักษะและประสบการณ สรางสถานการณการเรียนรูใหกับผูเรียน กระตุนใหเกิดการพัฒนาศักยภาพ ทางการคิด ไดแก การคิดไตรตรอง การคิดสรางสรรค และการคิด อยางมีวิจารณญาณ ตลอดจนการเสริม สรางคุณธรรม จริยธรรมและคานิยมใหแกผูเรียน ส่ือการเรียนรูในยุคปจจุบันมีอิทธิพลสูงตอการกระตุน ใหผ เู รียนเปน ผแู สวงหาความรูดวยตนเอง และมีบทบาทอยางสําคัญในการใหคุณประโยชนตางๆ ดังนี้ (กรมวชิ าการ. 2545) 1. ชวยใหผ เู รยี นเขา ใจความคดิ รวบยอดไดงายข้นึ รวดเร็วขึ้น 2. ชวยใหผ ูเรยี นมองเห็นสง่ิ ที่กาํ ลงั เรยี นรูไ ดอยา งเปน รูปธรรมและเปน กระบวนการ 3. ชวยใหผ ูเรยี นเรียนรูด ว ยตนเอง สงเสริมใหเ กิดความคดิ สรา งสรรค 4. สรางสภาพแวดลอมและประสบการณเรียนรูที่แปลกใหม นาสนใจ และทําใหอยากรู อยากเห็น 5. สงเสริมการมกี จิ กรรมรว มกนั ระหวา งเรียน

69 6. เก้ือหนุนผูเรียนท่ีมีความสนใจและความสามารถในการเรียนรูท่ีแตกตางกันใหสามารถ เรยี นรูไ ดท ัดเทยี มกนั 7. ชวยเชื่อมโยงสิ่งทไี่ กลตัวผูเรยี นใหเ ขามาสูก ารเรียนรขู องผูเรียน 8. ชวยใหผ ูเรยี นไดเ รียนรูวิธีการแสวงหาความรูจากแหลงขอมูลตางๆ ตลอดจนการศึกษา คนควา ดว ยตนเอง 9. ชวยใหผ ูเ รยี นไดรับการเรียนรใู นหลายมิตจิ ากสอ่ื ทีห่ ลากหลาย 10. เชอื่ มโยงโลกทอ่ี ยูไกลตัวผเู รียนใหเ ขามาสกู ารเรยี นรขู องผเู รยี น ส่ือการเรียนรูนอกจากจะมีบทบาทเปนเครื่องมือสําหรับการเรียนรูของผูเรียนแลว ยังชวย กระตุนใหผูเรยี นไดรับการพฒั นาดา นตางๆ ไดแ ก 1. ความรู สื่อชวยใหผูเรียนไดรับความรูเชิงเนื้อหา ความรูเชิงกระบวนการและความรูเชิง ประจักษจากการเรียนรู สงเสริมการคนควาหาความรูเพ่ิมเติม พัฒนาความอยากรูเชิงสรางสรรค สงเสริมการคนควา และการเชอ่ื มโยงสาระทีไ่ ดเรยี นรกู ับประสบการณส ว นตน หรือกิจกรรมท่ีปฏิบัติใน ครอบครัว โรงเรียน ชุมชน และสงั คมในวงกวาง 2. ทกั ษะ สือ่ การเรียนรูชว ยสงเสรมิ และพฒั นาทกั ษะดา นตางๆ ใหแ กผูเ รียน ไดแ ก ทักษะ พื้นฐาน ทักษะการคิด ทักษะการสื่อสาร ทักษะความสัมพันธระหวางบุคคล ทักษะ การจัดการทักษะ ในงานอาชีพ 3. คุณธรรม จริยธรรมและคา นยิ ม ส่ือตา ง ๆ นอกจากจะใหผ เู รยี นไดรบั การพัฒนาความรู และทักษะ แลวยังมุงใหผูเรียนรักการเรียนรู เห็นคุณคาในตนเอง ภูมิใจในความเปนไทย มีจิตสํานึก ทางสังคมและสงิ่ แวดลอ ม รูจักการใชเ วลาอยา งสรางสรรค ยอมรับคานยิ มท่ดี งี าม นอกจากนี้ กดิ านนั ท มะลทิ อง (2548 : 108) ไดกลา วถงึ คุณคาของสื่อการเรียนรูวา ส่ือเปนสิ่งสําคัญ ในการเรียนรเู นือ่ งจากเปน ตวั กลางในการถายทอดเน้ือหาจากผสู อนไปยังผูเรียน และผูเรียนสามารถใช ส่อื การเรียนรไู ดดวยตนเอง ดังนั้น ส่อื การเรียนรจู ึงมปี ระโยชนท งั้ กับผูเรยี นและผสู อน ดงั ตอไปน้ี สอื่ การเรยี นรูก บั ผเู รยี น สอ่ื การเรยี นรมู คี วามสาํ คญั และมคี ณุ คา ตอ ผเู รยี น ดงั น้ี 1. เปนสิ่งชวยใหเกิดการเรียนรูอยางมีประสิทธิภาพ เพราะชวยใหผูเรียนเขาใจเน้ือหา บทเรียนทยี่ ุงยากซับซอ นไดงายขึน้ และเกดิ ความคดิ รวบยอดในบทเรยี นนน้ั ๆ ไดอ ยา งถูกตองรวดเรว็ 2. ชวยกระตุนและเราความสนใจของผูเรียน สรางสภาพแวดลอมและประสบการณการเรียนรู ท่ีแปลกใหม ทาํ ใหเ กิดความสนุกสนานและไมร สู กึ เบื่อหนา ยการเรียน 3. การใชส่ือจะทําใหผูเรียนมีความเขาใจตรงกันหากเปนเร่ืองของนามธรรมและยาก ตอ ความเขาใจ และจะชว ยใหเ กดิ ประสบการณร ว มกันในวชิ าท่ีเรยี น

70 4. ชวยใหผูเรียนมีสวนรวมในกิจกรรมการเรียนการสอนมากขึ้น ทําใหเกิดการปฏิสัมพันธ ระหวา งผเู รียนกับผูส อน หรือ ผูเ รียนกบั ผเู รียน 5. ชวยสรางเสริมลักษณะที่ดีในการศึกษาคนควาหาความรู สงเสริมการเรียนรูดวยตนเอง และชวยใหผ เู รยี นเกิดความคิดสรา งสรรคจากการใชส ือ่ เหลานน้ั 6. ชวยแกปญหาเร่ืองของความแตกตางระหวางบุคคล กลาวคือ ผูเรียนที่มีความสามารถ ในการเรยี นรทู ตี่ า งกัน ใหไ ดเรยี นรูอยา งเทา เทยี มกนั สอ่ื การเรยี นรกู บั ผูส อน สือ่ การเรยี นรูม ีความสาํ คัญและมีคุณคา ตอ ผูสอน ดังน้ี 1. ชว ยใหผูสอนมีความม่ันใจในการสอนมากข้นึ 2. ชวยสรา งบรรยากาศทด่ี ีในการสอน 3. ส่ือจะชวยแบงเบาภาระของผูสอนในดานการเตรียมเนื้อหา หรือดานการบรรยาย เนือ่ งจากสามารถใหผ ูเรยี นศึกษาเน้ือหาจากสอ่ื ไดเ องในเบ้ืองตน 4. เปนการกระตุนใหผูสอนต่ืนตัวอยูเสมอในการเตรียมและผลิตวัสดุใหมๆ เพื่อใชเปนสื่อ การเรยี นการสอน ตลอดจนคิดคนเทคนิควิธกี ารตางๆ เพ่ือใหก ารเรียนรูนา สนใจยง่ิ ขึ้น 5. สื่อการเรียนรูจะชวยในการสื่อความหมายระหวางผูเรียนกับผูสอนใหชัดเจน และเปน รูปธรรมมากขนึ้ 6. ส่อื การเรยี นรชู ว ยขจดั ความสน้ิ เปลือง และยังชวยใหผ ูส อนจัดการเรยี นการสอนไดอยางมี ประสิทธภิ าพ ดังนั้น ส่ือการเรียนรูจึงเปนเคร่ืองมือของการเรียนรูที่มีท้ังคุณคาและความสําคัญ ท่ีจะทําให ผูเรียนสามารถเรียนรูดวยตนเองไดในยุคของขอมูล ขาวสาร ความรู การใชเทคโนโลยีและการส่ือสาร ที่ทันสมัยอยางกาวไกลนี้ และเปนเคร่ืองชวยใหผูเรียนพัฒนาความสามารถในการเรียนรูส่ิงใหมๆ ได ดวยตนเอง ตลอดจนพัฒนาศักยภาพการคิด ท้ังการคิดอยางสรางสรรค การคิดอยางมีวิจารณญาณ และการคดิ อยางอยางมีเหตผุ ล ทําใหเกดิ การพฒั นาตนเองและสังคม ประเทศชาติในลาํ ดับตอ ไป ประเภทของสอ่ื การเรยี นรู สื่อการเรียนรูเปนวัสดุอุปกรณเพื่อเสริมสรางการเรียนรูใหกับผูเรียน โดยผูเรียนสามารถ เขาถึงเนื้อหาความรูนั้นไดสะดวกและรวดเร็ว สื่อการเรียนรูเหลานี้สามารถจําแนกประเภทตาม คุณสมบัติของสอื่ ท่แี ตกตา งกนั เปน ประเภทใหญๆ ไดด ังนี้ (จนิ ตวีร คลา ยสังข 2560 : 1) 1. สอื่ ส่งิ พิมพ (ประกอบดวย ขอความ ภาพ) 2. ส่อื เสียง สอ่ื วดิ ีโอ/โทรทัศน 3. สื่อในรูปแบบของส่ิงของทง้ั ของจริงและของเลยี นแบบ

71 ตอมาเมื่อคอมพิวเตอรไดเ ขา มามีบทบาทสําคญั ในวงการศึกษา (เริม่ ในชว งป 1970) ในการออกแบบ และพัฒนาส่ือการเรียนรู ไดมีการปรับเปล่ียนรูปแบบจากเดิมมาเปนรูปแบบสื่อดิจิทัลในรูปแบบตางๆ มากย่ิงข้ึน ไดแก ขอความดิจิทัล ภาพดิจิทัล เสียงดิจิทัล ดิจิทัลวิดีโอ ส่ือประสม ตลอดจนบทเรียน คอมพวิ เตอรชวยสอนทเี่ ปนท่ีนิยมอยางยิ่งในชวงเวลานั้น โดยอุปกรณสําหรับการผลิตและเผยแพรส่ือ ดิจิทัลนั้น ไดแก คอมพิวเตอร กลองดิจิทัล เครื่องเลนวีซีดี ชุดเคร่ืองเสียง และโทรทัศนดิจิทัล โดยสื่อ ประเภทน้ียังคงวัตถุประสงคหลักของสื่อการเรียนรู น่ันคือ เพ่ือเสริมสรางการเรียนรูและเพื่อใหผูสอน และผเู รยี นสามารถเขา ถงึ เน้ือหาไดสะดวกและรวดเร็ว ตลอดจนชวยลดระยะทางระหวางผูสอนและผูเรียน หากแตส่ือรปู แบบสอ่ื ดิจทิ ัลนนั้ มคี ุณสมบัตทิ โี่ ดดเดน กวา สื่อด้งั เดิม คอื ความเปนมัลติมีเดียและปฏิสัมพันธ อนั จะชว ยเพ่ิมพูนความรู ทักษะ ความสามารถ และเจตคติของผูเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพย่ิงข้ึน อีกท้ัง ผูเรียนยังสามารถศึกษาหาความรูทั้งในดานของการทบทวนและการตอยอดได ทั้งในระหวางเรียน กอนเรียน หรือหลังเรียน และในชวงสุดทายที่อินเทอรเน็ตไดถือกําเนิดข้ึนในชวงป 1970-1980 จึง ทําใหสื่อการเรียนรูแปรเปล่ียนไป โดยเอ้ือปฏิสัมพันธอยางหลากหลายมากยิ่งข้ึน และสามารถ แพรห ลายไดใ นวงกวา ง ท้ังน้ีถาแบงประเภทของส่ือการสอนในชวงป 1970-ปจจุบัน อาจแบงไดเปน 2 ประเภท หลักๆ ไดแ ก 1. สอ่ื พืน้ ฐาน เปนส่อื ทคี่ รอบคลุมสอ่ื ประเภทตางๆ ท่เี อือ้ ตอ การเรียนรู ไมวาจะเปนขอความ ภาพ/เสียง วิดีโอ ตลอดจนสื่อในรูปแบบของส่ิงของ ท้ังของจริงและของเลียนแบบ โดยถาพิจารณาใน สวนของอุปกรณจะครอบคลุมเครื่องฉาย ไดแก แผนโปรงใส สไลด และฟลมภาพยนต เครื่องเสียง เชน วิทยุ และลําโพง ตลอดจนอุปกรณในการรับและบันทึกเสียง เครื่องแปลง/ถายทอดสัญญาณ เชน กลอ งโทรทศั น เครอ่ื งวิชวลไลเซอร และเคร่อื งโพรเจกเตอร ภาพที่ 3.2 สอ่ื พ้ืนฐาน ทมี่ า : http://piyanud2015.blogspot.com/2012/10/audio-visual-equipments- 3-1.html.

72 2. สื่อใหมหรือสื่อดิจิทัล เปนส่ือท่ีเกิดขึ้นในชวงป ค.ศ. 1970 โดยส่ือใหมจะมีคุณลักษณะ สําคัญ 3 ประการ ไดแก 1) การบูรณาการระหวางสื่อประเภทตาง ๆ เขามาอยูในส่ือเดียวกันได หรือ ที่เรียกวากระบวนการหลอมรวมส่ือ 2) การมีปฏิสัมพันธโดยสามารถกําหนดปฏิสัมพันธไวได 3 มิติ ไดแก มิติที่ 1 มิติดานทิศทาง (การสื่อสารสองทางหรือหลายทาง) มิติท่ี 2 มิติดานเวลา (ความพรอม กัน) และมิติที่ 3 มิติดานพฤติกรรม (การควบคุมโดยผูมีปฏิสัมพันธ) 3) การใชรหัสดิจิทัล ซึ่งเปน คุณลักษณะเชิงเทคนิค ซึ่งมีอิทธิพลตอการออกแบบและพัฒนาส่ือดวยเทคโนโลยีคอมพิวเตอรระบบ เลขฐานสอง อันจะชวยใหส ่อื ตา งๆ สามารถนาํ มาบรู ณาการรวมกนั ได ส่ือประเภทน้ีจะเนนการใชรวมกันของขอมูลหลากหลายรูปแบบเปนหลัก ไมวาจะเปน ขอความดิจิทัล ภาพดิจิทัล เสียงดิจิทัล ดิจิทัลวิดีโอ โดยนํามาเสนอรวมกัน และส่ังการดวย ภาษาคอมพิวเตอร วิวัฒนาการของสื่อใหมนั้นที่เห็นเดนชัดคือในเรื่องของการเขาถึงและการเผยแพร ไปสวู งกวา ง ไดแ ก 1) ส่อื คอมพวิ เตอรชว ยสอน หรอื ซีเอไอ (CAI : Computer Assisted Instruction) คอมพิวเตอรชวยสอนหรือโปรแกรมชวยสอน คือส่ืออิเล็กทรอนิกสท่ีใชในการเรียน การสอน CAI หรือคอมพิวเตอรชวยสอนจะคลายกับส่ือการเรียนการสอนอ่ืนๆ เชน วิดีโอชวยสอน บัตรคําชว ยสอน โปสเตอร แตค อมพวิ เตอรช วยสอนจะดีกวาตรงที่ตัวส่ือการสอน ซึ่งก็คือคอมพิวเตอร นั้น สามารถโตตอบกับนักเรียนได ไมวาจะเปนการรับคําสั่งเพื่อมาปฏิบัติ ตอบคําถามหรือไมเชนนั้น คอมพิวเตอรก็จะเปนฝายปอนคําถาม แสดงผลการเรียนใหทราบทันทีดวยขอมูลยอนกลับ (Feedback) แกผเู รยี นและยงั มกี ารจดั ลําดบั วิธีการสอนหรอื กิจกรรมตางๆ เพอ่ื ใหเ หมาะสมกับผเู รยี น ในแตละคนดว ย ภาพท่ี 3.3 สอื่ คอมพิวเตอรชวยสอน หรือ ซีเอไอ (CAI : Computer Assisted Instruction) ทม่ี า : https://www.youtube.com/watch?v=BbXAmDgaY3M.

73 2) บทเรยี นออนไลน หรือ E-Leaning บทเรียนออนไลน หรือ E-Leaning เปนบทเรียนแหงการเรียนรูที่ถายทอดเนื้อหาสาระ ผานทางสื่ออิเล็กทรอนิกส ไมวาจะอยูในรูปของคอมพิวเตอรชวยสอนดวยซีดีรอม การเรียนการสอน บนเว็บ (Web-Based Learning) การเรียนออนไลน (On-line Learning) การเรียนทางไกลผาน ดาวเทียม การเรียนดวยวิดีโอผานออนไลน เปนตน เปนการเรียนรูดวยตัวเองที่ผูเรียนอาจเลือกเรียน ตามความสามารถและความสนใจ เปนวิธีการที่ผูสอน ผูเรียน และเพื่อนรวมชั้นเรียนสามารถ ติดตอสื่อสาร แลกเปล่ียนความคิดเห็นระหวางกันไดเชนเดียวกับการเรียนในช้ันเรียนปกติ โดยอาศัย การติดตอ สอื่ สารในรปู แบบของ E-mail, Webboard, Chat ภาพที่ 3.4 บทเรยี นออนไลน หรอื E-Leaning ท่มี า : https://www.thairath.co.th/content/175124 3. หนังสืออิเล็กทรอนิกส หรือ อีบุค (e-book, e-Book, eBook, EBook) อีบุค เปนคํา ภาษาตางประเทศ ยอมาจากคําวา electronic book หมายถึง หนังสือท่ีสรางข้ึนดวยโปรแกรม คอมพิวเตอรมีลักษณะเปนเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส โดยปกตมิ ักจะเปนแฟม ขอ มลู ทีส่ ามารถอานเอกสาร ผานทางหนาจอคอมพวิ เตอรท ั้งในระบบออฟไลนและออนไลน คุณลักษณะของหนังสืออิเล็กทรอนิกส สามารถเช่อื มโยงจุดไปยงั สว นตา ง ๆ ของหนังสือ เว็บไซตตาง ๆ ตลอดจนมีปฏิสัมพันธและโตตอบกับ ผูเรียนได นอกจากน้ันหนังสืออิเล็กทรอนิกสสามารถแทรกภาพ เสียง ภาพเคล่ือนไหว แบบทดสอบ และสามารถสั่งพิมพเอกสารที่ตองการออกทางเครื่องพิมพได อีกประการหนึ่งที่สําคัญ กค็ ือ หนงั สอื อเิ ล็กทรอนิกสส ามารถปรบั ปรุงขอ มลู ใหท นั สมัยไดต ลอดเวลา ซง่ึ คณุ สมบัติเหลาน้ีจะไมมี ในหนงั สือธรรมดาท่ัวไป

74 ภาพท่ี 3.5 หนังสอื อิเลก็ ทรอนกิ ส หรือ อบี คุ (e-book, e-Book, eBook, EBook,) ทมี่ า : http://valinhos.guiase.net/agencia-de-marketing-digital/blog-marketing-digital- vinhedo-valinhos-e-rio-preto-sp/page/2/ 4. เครอื่ งคอมพิวเตอรสําหรับพกพา หรือแทบ็ เลต็ คอมพิวเตอร หรอื แทบ็ เลต็ (Tablet) แท็บเล็ตคอมพิวเตอร (Tablet Computer) หรือเรียกสั้นๆวา แท็บเล็ต (Tablet) คือ \"เครื่องคอมพิวเตอรท่ีสามารถใชในขณะเคลื่อนท่ีไดขนาดกลางและใชหนาจอสัมผัสในการทํางาน เปนอันดับแรก มีคียบอรดเสมือนจริงหรือปากกาดิจิตอลในการใชงานแทนท่ีแปนพิมพคียบอรด และ มีความหมายครอบคลุมถึงโนคบุคแบบ convertible ที่มีหนาจอแบบสัมผัสและมีแปนพิมพคียบอรด ติดมาดวยไมวาจะเปนแบบหมุนหรือแบบสไลดก็ตาม ปจจุบันไดมีการใชแท็บเล็ตในแวดวงการศึกษา กันอยางหลากหลาย มีการแจกใหกับนักเรียนเพื่อใชแทนหนังสือในรูปแบบเดิมๆ ท้ังนี้เพราะแท็บเล็ต จะชวยประหยัดงบประมาณในการจัดพิมพหนังสือและตําราเรียนไดอยางมากมาย อีกท้ังยังทําให การปรับปรุงเนื้อหาตําราเรียนสามารถทําไดอยางทันทวงที โดยไมตองรอหนังสือเปนเลมๆ แบบหมดแลว คอยพิมพใหมอีกตอไป เพราะหนังสือตางๆ ท่ีอยูบน แท็บเล็ตนั้นลวนแลวแตเปนหนังสือ อเิ ลคทรอนคิ สทถี่ กู เกบ็ ไวใ นรูปดจิ ติ อล จงึ สามารถแกไ ขเพิ่มเตมิ ไดตลอดเวลา

75 ภาพที่ 3.6 เครอ่ื งคอมพวิ เตอรสาํ หรบั พกพา หรือ แท็บเลต็ (Tablet) ทม่ี า : https://www.techmoblog.com/thai-student-tablet/ 5. กระดานอจั ฉรยิ ะ (Interactive Board) กระดานอัจฉริยะ (Interactive Board) เปนกระดานระบบสัมผัสท่ีมีหนาจอขนาดใหญ ทําหนาท่ีเปนหนาจอโปรเจคเตอรคอมพิวเตอร (computer projector screen) ซ่ึงสามารถควบคุม โดยการสัมผัสหรือเขียนบนหนาจอแทนการใชเมาสหรือคียบอรด หลักการทํางานประกอบไปดวย 4 องคประกอบคือ คอมพิวเตอร โปรเจคเตอร โปรแกรม และกระดานอัจฉริยะ โดยคอมพิวเตอรจะถูก ตอเขากับโปรเจคเตอรและกระดานอัจฉริยะ ซึ่งสามารถตอผานสาย USB ไปยังคอมพิวเตอร หรือบางรุน สามารถเชอ่ื มตอผา นทางบลทู ธู หรอื อนิ ฟราเรด (Wireless) ไดด ว ย ภาพที่ 3.7 กระดานอจั ฉริยะ (INTERACTIVE BOARD) ท่มี า : http://0882695290.blogspot.com/2016/10/21_14.html.

76 6. เทคโนโลยี AR ความเปนจริงเสริมหรือความเปนจริงแตงเติม (AR : Augmented Reality Technology) เปนเทคโนโลยีที่ผสมผสานระหวา งความเปนจริง และโลกเสมือนท่ีสรางข้ึนมา ผสานเขาดวยกันผานซอฟตแวรและอุปกรณเช่ือมตอตางๆ เปนลักษณะการรวม สภาพแวดลอมจริง กับวัตถุเสมือน เขาดวยกันในเวลาเดียวกัน โดยวัตถุเสมือนท่ีวานั้น อาจจะเปน ภาพ, วิดิโอ, เสียง, ขอมูลตางๆที่ประมวลผลมาจากคอมพิวเตอร, มือถือ, เทปเล็ต, หรืออุปกรณสวมใสขนาดเล็กตางๆ และทําใหเราสามารถตอบสนองกับสิ่งท่ีจําลองนั้นได ตัวอยางของการใชงาน AR ก็คือ เกม Pokemon Go ถือเปนปรากฏการณคร้ังสําคัญของนักเลนเกมท่ัวโลก ซึ่งถือวาเปนการสรางขอมูลอีก ขอมูลหน่ึงทเี่ ปน สว นประกอบบนโลกเสมอื น (virtual world) ภาพท่ี 3.8 : ส่อื จากเทคโนโลยี AR (Augmented Reality Technology ) ท่มี า : https://dootvmedia.com/news/detail/7/Virtual-Reality-- VR----Augmented-Reality--AR/ 7. เทคโนโลยี VR (Virtual reality) หรอื VR คอื การจาํ ลองสภาพแวดลอมจริงและจากใน จินตนาการ ข้ึนมาดวยเทคโนโลยีคอมพิวเตอร โดยไมไดจําลองเพียงภาพและเสียงเทาน้ัน แตยัง รวมถึงประสาทสัมผัสดานอื่นดวย ดวยการใสอุปกรณนําเขาเชน ถุงมือ เมาส เพื่อการรับรูถึง แรงปอนกลับจากการสัมผัสส่ิงตางๆ ในโลกเสมือนจริงที่สรางข้ึนโดยเทคโนโลยีคอมพิวเตอร เชน หากสัมผัสเกาอี้ จะตองรับรูถึงมวลความแข็งของเกาอ้ี และอุณหภูมิของวัสดุเปนตน เทคโนโลยี ความเปนจริงเสมือนน้ัน สามารถแยกออกจากเทคโนโลยีประเภทอื่นท่ีคลายกันไดอยางชัดเจนดวย ความจดจอทางรางกาย (Physical Immersion) กลาวคือสําหรับการใชเทคโนโลยีความเปนจริง เสมือน(VR) ผูใชจะรูสึกตัดขาดจากโลกจริง และความรูสึกถึงความมีอยู (Psychological Presence) โดยที่ความจดจอทางรางกายอยูในระดับระบบสัมผัสเต็มรูปแบบ (Fully Immersive System) ผูใชรูสึกตัดขาดจากโลกจริงอยางสมบูรณแบบโดยสภาพแวดลอมเสมือนจริง กลาวคือผูใช จะรูสึกเหมือนอยูในโลกจริงแต ในความเปนจริงแลวอยูในโลกที่ถูกสรางขึ้นดวยเทคโนโลยีความเปน

77 จริงเสมือน ในขณะท่ีเทคโนโลยีอื่น เชน AR นั้นผูใชยังคงสัมผัสอยูกับโลกจริง ระดับความจดจอทาง รา งกายยงั คงรับรถู ึง ความมอี ยู ในโลกจรงิ กลาวคอื เพียงแคส มั ผสั ไดถึงความเสมือนจริงซึ่งอาจจะเปน รบั รดู วยการมอง หรือการไดยนิ แตยงั ไมถึงขนั้ ตัดขาดโลกจริง แตดวยเทคโนโลยี VR ผูเรียนจะเขาไป ในสภาพแวดลอมท่ีเสมือนจริง โดยผานการรับรูจากการมองเห็น เสียง สัมผัส แมกระท้ังกล่ิน โดยจะ ตัดขาดเราออกจากสภาพแวดลอม ปจจุบันเพื่อเขาไปสูภาพท่ีจําลองขึ้นมาตัวอยางเชน การจําลอง สถานที่ google street view ภาพท่ี 3.9 การใชเทคโนโลยี VR (Virtual reality) ที่มา : http://pixelscctv.blogspot.com/2017/03/pixels-cctv-ll-vr.html 8. โฮโลแกรม (Hologram) คือ ภาพชนิดหน่ึงซ่ึงมี ลักษณะ 3 มิติ ถูกสรางข้ึนมาจากการบันทึก ขอมูลดวย แสงเลเซอร โดยบันทึก ร้ิวรอยของการแทรกสอด (Interference Pattern) ของแสงเลเซอร ทําใหเราสามารถมองเห็นภาพเปนลักษณะ 3 มิติ แตกตางจาก ภาพทั่วไปซ่ึงเราจะมองเปนเพียงภาพ สองมิติ ไมมีความลึกทางมิติของภาพเปนภาพแบนๆ เรียบๆ ทําใหภาพนั้นดูสวยงามมากข้ึนและยังมี ประโยชนใ นดานอื่นๆ อีกดวย โฮโลแกรม 3 มิติ เปนเทคโนโลยีรูปแบบหน่ึงที่ใชเปนเคร่ืองมือในการสื่อสารระยะไกล ระหวางบุคคลตนทางและปลายทางท่ีอยูตางสถานท่ีกัน สามารถโตตอบแบบตัวตอตัว แนวคิดของ โฮโลแกรม น้ันจริงๆ แลวไมใชเปนเพียงแคภาพฉากลวงตาท่ีมีระยะชัดลึกขางตน แตยังหมายถึง แสง 3 มิติลอยตัวรอบดานเสมือนจริงราวกับวาวัตถุที่เราเห็นนั้นจับตองโอบกอดได ท่ีเรียกวา “3D Hologram” เชน Iron Man พระเอกไดใช Computer สรางเกราะหุนยนต Iron Man รางสุดทาย (ตัวสีแดง-ทอง) ซ่ึงจะพบวาจอคอมในหนังไมใชคอมเบบที่เราใชกันแตเปนจอแสง 3 มิติลอยอยูใน อากาศ สั่งการแบบใชเสียงพูดรวมท้ังใชมือสัมผัสคลิกเมนูทํานองเดียวกับ Touch screen และภาพ วตั ถจุ าํ ลองสวนประกอบหนุ ยนตท ีอ่ อกแบบก็เปนลักษณะลําแสงโฮโลแกรมลอย ตัวในอากาศ หมุนได รอบดาน

78 ภาพท่ี 3.10 ภาพจากสือ่ โฮโลแกรม 3 มติ ิ ทมี่ า : http://news.trueid.net/detail/6512 นอกจากน้ัน การจําแนกประเภทของสื่อการเรียนรู ถาพิจารณาจากลักษณะของการใชส่ือ เพื่อประกอบการเรียนรู สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก สื่อหลัก และส่ือเสริม โดยมี รายละเอียด ดังนี้ 1. ส่ือหลัก ไดแก สื่อการเรียนการสอนที่ใชเปนหลักในการเรียนการสอน ซ่ึงผูเรียนสามารถ เรียนรู เขารวมกิจกรรมไดดวยตนเอง โดยผูสอนอาจเปนผูสนับสนุน (Facilitator หรือ Coach) คอย ใหคําแนะนํา ตอบคําถามระหวางกิจกรรมการเรียนการสอน โดยสื่อประเภทนี้นั้นเอื้อประโยชนใน 2 ดานหลักๆ คือ ในกรณีท่ีเนื้อหายากตอการเขาใจตองการคําอธิบายที่เปนรูปธรรม ผูสอนหรือ ผูออกแบบการเรียนการสอนสามารถออกแบบและพัฒนาหรือคนหาบทเรียนในลักษณะของวิดีโอ สถานการณจ าํ ลอง หรือกรณศี ึกษา ตลอดจนแอนเิ มชนั ตางๆ เพ่ือเสรมิ สรา งความเขาใจของผูเ รียน 2. ส่ือเสริม ไดแก สื่อการเรียนการสอนที่ใชเสริมเน้ือหาในข้ันเรียน มักใชในกรณีท่ีเน้ือหา น้ันๆ ตองการการทําซํ้าเพ่ือใหผูเรียนเกิดการเรียน เชน เน้ือหาในวิชาคณิตศาสตร ภาษาอังกฤษ (การสอนคําศัพท) นอกจากน้ี การสงเสริมใหผูเรียนเขารวมกิจกรรมตางๆ ผานส่ือการเรียนการสอนที่ได ออกแบบไวอยางเปนระบบ นอกเหนือจากการเขารวมกิจกรรมในช้ันเรียนปกตินี้น้ัน ยังชวยสงเสริมใน เร่ืองของการสรางองคความรูของผูเรียนดวยตนเอง การเรียนรูวิธีการเรียน (Learning how to learn) ตลอดจนการเรยี นรจู ากผูอน่ื นําไปสกู ารเรียนรูท ี่ยั่งยนื ตอไปไดเ ปนอยางดี นอกจากนี้กระทรวงศึกษาธิการ โดยกรมวิชาการ (2545) ไดจําแนกประเภทของสื่อการเรียนรูไว ในรปู แบบท่ีนา สนใจ โดยจําแนกเปนสือ่ ตา งๆ ดงั น้ี

79 1. สอื่ สง่ิ พมิ พ ส่อื ส่งิ พมิ พ เปนสิง่ ทพ่ี ิมพขนึ้ ไมวาจะเปนแผน กระดาษหรือวัตถุใดๆ ดวยวิธีการตางๆ อันเกิด เปนชิ้นงานท่ีมีลักษณะเหมือนตนฉบับข้ึนหลายสําเนาในปริมาณมาก เพื่อเปนส่ิงที่ทําการติดตอหรือ ชักนําใหบุคคลอ่ืนไดเห็นหรือทราบขอความตางๆ ซึ่งมีหลายลักษณะ เชน เอกสาร หนังสือ ตํารา หนังสือพมิ พ นิตยสาร วารสาร จลุ สาร ฯลฯ กระบวนการเรียนรูของผูเรียนดวยส่ือสิ่งพิมพคือการอาน และพยายามสรา งความเขาใจจากสารสนเทศทนี่ าํ เสนอ 2. สอ่ื เทคโนโลยี สื่อเทคโนโลยี เปนสื่อที่นําศักยภาพของเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารเขามาใชใน การนําเสนอเน้ือหาบทเรียน เชน แถบบันทึกภาพ วีดิทัศน เทปเสียง สไลด คอมพิวเตอรมัลติมีเดีย สื่อบนเครือขายอินเตอรเน็ต การศึกษาผานดาวเทียม กระบวนการเรียนรูของผูเรียนดวยส่ือ ส่ือเทคโนโลยีผูเรียนสามารถมีปฏิสัมพันธ และสรางการเรียนรูไดดวยตนเอง สื่อจําพวกมัลติมีเดียยัง สามารถนาํ เสนอภาพเคลื่อนไหว ภาพจริง ท่ีแสดงความเปล่ียนแปลง ตลอดจนเสียงประกอบท่ีชวยให ผูเรียนเรียนรูไดดียิ่งข้ึน นอกจากนั้น เทคโนโลยีสารสนเทศยังสนองตอการเรียนรูของผูเรียนไดทุกท่ี ทุกเวลา 3. สือ่ ท่ีเปนกจิ กรรม/กระบวนการ ส่ือกิจกรรม เปนส่ือในลักษณะท่ีเปนกระบวนการ กิจกรรมท่ีจัดเพ่ือฝกกระบวนการคิด และการปฏิบัติ ตลอดจนทักษะตาง ๆ ใหกับผูเรียน เชน การรวมมือกันแกปญหา การใชปญหาเปนฐาน โครงงาน การสบื เสาะความรู การคน พบความรู การแกปญหา เกม การอภปิ ราย การทดลอง เปน ตน 4. ส่ือบคุ คล รวมถงึ ภูมิปญ ญาทองถ่ิน สื่อบุคคล คือ ตัวบุคคลที่ทําหนาที่เปนผูสงสารอยูในระบบการสื่อสารระหวางบุคคลและ การสื่อสารระดับกลมุ ภูมิปญญาเปนความรูความสามารถ วิธีการ ผลงานที่คนไทยไดคนควา รวบรวม และจัดเปนความรู ถายทอด ปรับปรุง จากคนรุนหน่ึงมาสูคนอีกรุนหนึ่ง จนเกิดผลิตผลที่ดี งดงาม มีคุณคา มีประโยชน สามารถนาํ มาแกป ญหาและพัฒนาวิถีชีวิตไดแตละหมูบาน แตละชุมชนไทยลวนมีการทํามาหากิน ท่ีสอดคลองกับภูมิประเทศ มีผูนําที่มีความรู มีฝมือทางชาง สามารถคิดประดิษฐ ตัดสินใจแกปญหา ของชาวบา นได ผนู าํ เหลาน้ี เรยี กวา ปราชญชาวบา น หรือผูทรงภมู ิปญ ญาไทย 5. สอื่ ธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม ธรรมชาติและสิ่งแวดลอมเปนส่ิงที่อยูใกลชิดตัวผูเรียนต้ังแตต่ืนเชาจนกระทั่งชวงชีวิต ท้ังวัน จึงถือเปนส่ือการเรียนรูท่ีสําคัญอยางยิ่ง ตามแนวคิดการจัดการเรียนรูตาม พ.ร.บ.การศึกษา แหงชาติ พ.ศ.2542 เนนการเรียนรูตามสภาพจริง อันเนื่องมาจากตองการใหผูเรียนสามารถเช่ือมโยง องคความรูตางๆ ท่ีเผชิญหรือพบเจอมาใชในการแกปญหาสําหรับตนเองและสังคมได ธรรมชาติจึงถือ

80 เปนแหลงเรียนรูขนาดใหญท่ีผูเรียนจะตองแสวงหาความจริง ขอเท็จจริง และนํามาประมวลเปน ความรูของตนเอง 6. สื่อวสั ดอุ ุปกรณ สื่อวัสดุอุปกรณ หมายถึง วัสดุท่ีประดิษฐข้ึนใชเพ่ือประกอบการเรียนรู เชน หุนจําลอง แผนภมู ิ แผนที่ ตาราง สถิติ รวมถึงส่ือประเภทเคร่ืองมือและอุปกรณที่จําเปนตองใชในการปฏิบัติงาน ตางๆ เชน อปุ กรณทดลองวทิ ยาศาสตร เครื่องมือชา ง เปน ตน การผลติ สอ่ื การเรยี นรู การจัดการศึกษาในปจจุบัน ตามแนวทางของพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ยึดหลักวา“ผูเรียนทุกคนมีความสามารถในการเรียนรู และพัฒนาตนเองได และถือวา ผูเ รยี นมคี วามสําคัญท่สี ุด กระบวนการจดั การศึกษาตองสงเสริมใหผูเรียนสามารถพัฒนาตนเองไดตาม ธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ” ซ่ึงตรงกับแนวทางการจัดการเรียนรูแบบเนนผูเรียนเปน ศูนยกลาง ผูสอนมีความสําคัญในฐานะท่ีเปนผูชี้แนะแนววิธีเรียนรูแบบตางๆ และอธิบายความรู พ้ืนฐาน ใหผ เู รียนเขาใจสําหรบั เปน พ้ืนฐานที่จะศึกษาคนควาตอไปไดดวยตนเอง ตามวิธีเรียนรูท่ีไดรับ การช้แี นะ และพัฒนาเปนวิธีเรียนรขู องตนเอง สื่อการเรียนการสอน นับเปนสิ่งที่มีความสําคัญอยางย่ิง ในการสงเสริมการเรียนรูใหกับ ผูเรยี น ซงึ่ นอกจากที่จะสรางความสนใจใฝร ูในการเรียนแลว ยงั ทาํ ใหผ เู รียนไดมีความรู ความเขาใจใน สิ่งท่ีตองการเรียนรูน้ันมากย่ิงข้ึน การผลิตสื่อการเรียนการสอนหรือส่ือการเรียนรู เพื่อใชประกอบ การจัดการเรียนรู จัดการเรียนการสอนใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ จึงเปนตัวชวยสงเสริมความรู ความเขาใจใหกับผูเรียน ไดอยางเต็มตามศักยภาพ อันสงผลดีตอผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่สูงข้ึน ของผูเรยี นดว ย 1. วัตถปุ ระสงคข องการผลิตส่ือการเรยี นรู 1.1 ผลิตสือ่ การเรียนรู เพอ่ื ใชประกอบการจดั การเรียนรู 1.2 เพ่อื ใชส ่ือการเรยี นรู เปนสว นหน่ึงของการสงเสริมการเรียนรู สรางความรู ความเขา ใจ ใหกบั ผเู รียน 1.3 เพื่อเปนการจัดการเรียนการสอน ท่ีเปนไปตามแนวทางของ พระราชบัญญัติ การศกึ ษาแหง ชาติ 1.4 เพื่อพัฒนาผูเรียน โดยคํานึงถึงความแตกตางระหวางบุคคล ใหผูเรียนเกิดการเรียนรู เตม็ ตามศักยภาพ และมคี วามสนใจในการเรยี นมากยงิ่ ข้นึ 2. หลกั การผลิตสอ่ื การเรียนรู 2.1 ตองออกแบบใหตรงกบั จดุ มุงหมาย 2.2 ผลติ โดยคํานึงถึงประโยชนท จี่ ะนําไปใชงาน 2.3 สามารถนาํ ไปใชไดง า ย วิธีการใชไ มยุง ยาก มีคมู ือประกอบการใชงาน 2.4 สือ่ บางประเภทไมจําเปนตองแสดงรายละเอียดมากนัก 2.5 คาํ นึงถึงความประหยดั ท้งั งบประมาณและเวลาใหเหมาะสม

81 หลักการออกแบบและผลิตส่ือการเรียนรูที่สําคัญท่ีนิยมใชกันในปจจุบัน ไดแกหลักการ ผลติ สอ่ื การเรียนรตู ามรูปแบบ ของ ADDIE model ADDIE Model เปนกระบวนการพัฒนารูปแบบการสอนท่ีนักออกแบบการเรียนการสอน ออกแบบเพื่อผลิตส่ือการเรียนรู และนักพัฒนาการฝกอบรมนิยมใชกัน ซ่ึง ADDIE Model มีลําดับ การพัฒนาเปน 5 ข้ัน ซ่ึงประกอบ ดวย การวิเคราะห (Analysis) การออกแบบ (Design) การพัฒนา (Development) การนําไปใช (Implementation) และการประเมินผล (Evaluation) ซึ่งแต ละข้ันตอนเปนแนวทางที่มีลักษณะท่ียืดหยุนเพื่อใหสามารถนําไปสรางเปนเครื่องมือไดอยางมี ประสทิ ธภิ าพ ซงึ่ มีรายละเอียดดงั นี้ ขั้นที่ 1 ขัน้ วเิ คราะห (Analysis Phase) ในข้ันน้ีเปนการทําความเขาใจปญหาการเรียนการสอน เปาหมายของรูปแบบของสื่อ เพ่ือใชในการจดั การสอนและวตั ถุประสงคทจ่ี ะสรางข้นึ ตลอดจนสภาพแวดลอ มการเรยี นรู และความรู พ้ืนฐานและทักษะของผูเรียนท่ีจําเปนตองมี โดยพิจารณาจากคําถามเพ่ือการวิเคราะห โดยมี รายละเอยี ดแตล ะสวน ดังนี้ 1. การกาํ หนดหัวเรือ่ งและวตั ถุประสงคท ว่ั ไป 2. การวเิ คราะหผเู รยี น 3. การวเิ คราะหว ัตถุประสงคเ ชงิ พฤตกิ รรม 4. การวเิ คราะหเ น้ือหา ขั้นท่ี 2 การออกแบบ (Design Phase) ข้นั ตอนการออกแบบ (Design) ประกอบดวยรายละเอียดแตล ะสวน ดังนี้ 1. การออกแบบ Courseware (การออกแบบบทเรียน) ซึ่งจะประกอบดวยสวน ตางๆ ไดแก วัตถุประสงคเชิงพฤติกรรม เน้ือหา แบบทดสอบกอนบทเรียน (Pre-test) สื่อ กิจกรรม วธิ ีการนาํ เสนอ และแบบทดสอบหลงั บทเรียน (Post-test) 2. การออกแบบผังงาน (Flowchart) และการออกแบบบทดําเนินเร่ือง (Storyboard) การเขียนผังงานและสตอรี่บอรด 3. การออกแบบหนาจอภาพ (Screen Design) การออกแบบหนาจอภาพ หมายถึง การจัดพื้นที่ของจอภาพเพื่อใชในการนําเสนอเนื้อหา ภาพ และสวนประกอบอื่นๆ ส่ิงท่ีตองพิจารณา มีดังนี้ 3.1 การกําหนดความละเอยี ดภาพ (Resolution) 3.2 การจดั พ้ืนที่แตละหนาจอภาพในการนําเสนอ 3.3 การเลอื กรูปแบบและขนาดของตวั อักษรทง้ั ภาษาไทยและภาษาองั กฤษ 3.4 การกําหนดสี ไดแก สีของตัวอักษร (Font Color) สีของฉากหลัง (Background) สีของสว นอื่นๆ 3.5 การกาํ หนดสว นอนื่ ๆ ทเ่ี ปนสงิ่ อํานวยความสะดวกในการใชบ ทเรยี น

82 ข้นั ตอนการพัฒนา (Develop) เปนขั้นตอนการสราง/เขียนโปรแกรมและผลิตเอกสาร ประกอบการเรียน) ประกอบดว ยรายละเอยี ดแตละสว น ดงั นี้ 1. การเตรียมการ การเตรยี มการ เกี่ยวกับองคป ระกอบ ดังน้ี 1.1 การเตรียมขอความ 1.2 การเตรียมภาพ 1.3 การเตรียมเสยี ง 1.4 การเตรียมโปรแกรมจดั การบทเรียน 2. การสรางบทเรียน หลังจากไดเตรียมขอความ ภาพ เสียง และสวนอื่น เรียบรอยแลว ขั้นตอไปเปนการสรางบทเรียนโดยใชโปรแกรมคอมพิวเตอรจัดการ เพ่ือเปลี่ยนสตอร่ีบอรดให กลายเปน บทเรยี นคอมพวิ เตอรช ว ยสอน 3. การสรางเอกสารประกอบการเรียน หลังจากสรางบทเรียนเสร็จสิ้นแลวในขั้น ตอ ไปเปน การตรวจสอบและทดสอบความสมบรู ณข ั้นตนของบทเรียน ข้นั ตอนการนาํ ไปใช (Implement) การนําบทเรียนคอมพิวเตอรไปใช โดยใชกับกลุมตัวอยาง เพื่อตรวจสอบความเหมาะสม ของบทเรียนในขน้ั ตน หลงั จากนั้นจึงทาํ การปรบั ปรุงแกไ ขกอนที่จะนาํ ไปใชก บั กลุมเปาหมายจรงิ เพ่ือหา ประสิทธภิ าพของบทเรยี น และนาํ ไปใหผูเช่ยี วชาญตรวจสอบความเหมาะสมและประสทิ ธิภาพ ข้นั ตอนการประเมนิ ผล (Evaluate) การประเมินผล คือ การเปรียบเทียบกับการเรียนการสอนแบบปกติ โดยแบงผูเรียน ออกเปน 2 กลุม เรยี นดวยบทเรยี นทีส่ รา งขึ้น 1 กลุม และเรียนดวยการสอนปกติอีก 1 กลุม หลังจาก นั้นจึงใหผูเรียนท้ังสองกลุม ทําแบบทดสอบชุดเดียวกัน และแปลผลคะแนนที่ได สรุปเปน ประสทิ ธิภาพของบทเรยี น การเลอื กใชส อ่ื การเรยี นรู สื่อการเรียนรูมีลักษณะที่แตกตางกัน การใชส่ือควรเลือกใหมีความเหมาะสมกับระดับ พัฒนาการและรูปแบบการเรียนรูที่หลากหลายของผูเรียน การจัดหาสื่อการเรียนรู ผูเรียนและผูสอน สามารถจดั ทาํ และพัฒนาข้ึนเอง หรือปรับปรุงเลือกใชอยางมีคุณภาพจากสื่อตางๆ ที่มีอยูรอบตัว เพื่อ นํามาประกอบในการจัดการเรียนรูที่สามารถสงเสริมและส่ือสารใหผูเรียนเกิดการเรียนรู โดยสถานศึกษา ควรจัดใหมีอยางเพียงพอ เพ่ือพัฒนาใหผูเรียนเกิดการเรียนรูอยางแทจริง (หลักสูตรแกนกลาง การศึกษาข้ันพื้นฐาน. 2551) ในการเลือกใชส่ือการเรียนรูเพ่ือใชในการจัดการเรียนรูอยางมี ประสิทธิภาพน้ัน ไดม ีนักวชิ าการและนกั เทคโนโลยีทางการศกึ ษาทงั้ ในประเทศและตางประเทศไดให หลกั เกณฑใ นการเลือกใชส ่ือการเรียนรู โดยมรี ายละเอยี ด ดังนี้ บราวนและคณะ (Brown and Others. 1972 : p. 170–171, อางถึงใน ณัฐมน พันธุชาตรี และ พัชรีภรณ บางเขียว และคณะ. 2558 : 109) ไดกลาวถึงหลักเกณฑสําหรับการเลือกส่ือการเรียนรูวา ผูเ ลือกสอ่ื การเรียนรูจ ะตอ งคํานงึ ถงึ เกณฑก ารเลือกใชส ื่อในดานตางๆ ตอ ไปนี้

83 1. ความเหมาะสม (Appropriateness) ในการเลือกใชส่ือการเรียนรูน้ัน ครูผูสอนตอง คํานึงถึงวาส่ือการเรียนรูน้ันจะสนับสนุนจุดมุงหมายทั่วไปและจุดมุงหมายเฉพาะ รวมท้ังเหมาะสมกับ ระดับชั้นเรียนหรือไมเพยี งไร 2. ความเช่ือถือได (Authenticity) ตองคํานึงถึงวาส่ือการเรียนรูนั้น มีเนื้อหาถูกตอง เทยี่ งตรง ทนั ตอเหตุการณห รือไม ผผู ลิตมีคณุ ภาพหรือไม 3. ความนาสนใจ (Interest) ตองคํานึงถึงวาส่ือการเรียนรูน้ันดึงดูดความสนใจของ ผูเรียนไดหรือไม สรางแรงกระตุนและแรงจูงใจ รวมท้ังสงเสริมผูเรียนใหเกิดความคิดริเร่ิมสรางสรรค หรือไมอ ยางไร 4. การรวบรวมและความสมดุล (Organization and Balance) ครูผูสอนจะตองดูวา ส่อื การสอนนัน้ มจี ุดมงุ หมายทช่ี ัดเจนหรือไม งา ยตอ การสรางความรคู วามเขาใจหรอื ไม 5. คุณภาพดา นเทคนคิ (Technical Quality) คํานึงถึงคุณภาพของส่ือการเรียนรูทั้งใน ดานเทคนิควานาพอใจหรือไม ภาพที่ประกอบชัดเจนหรือไม สีท่ีใชเหมาะสมหรือไม เสียงประกอบ ชัดเจนหรอื ไม 6. ราคา (Cost) สื่อการเรียนรูตอ งมรี าคาไมแ พงจนเกินไป เปนส่ือที่มีราคาคุมคาตอประโยชน ทจ่ี ะไดร บั รวมทงั้ เวลาท่ีใชใ นการจัดทาํ ในการเลือกใชส่ือการเรียนรูดังกลาวน้ี กิดานันท มลิทอง (2548) ไดกลาวไววา การเลือกสื่อ การเรียนรูและนํามาใชประกอบการเรียนการสอนเพ่ือใหผูเรียนเกิดการเรียนรูอยางมีประสิทธิภาพ เปนส่ิงสําคัญเปนอยางย่ิง โดยผูสอนจะตองกําหนดวัตถุประสงคเชิงพฤติกรรมในการเรียนใหแนนอนกอน เพ่ือใชวัตถุประสงคเปนตัวช้ีนําในการเลือกสื่อการสอนท่ีเหมาะสมตอการเรียนรู และมีหลักการอ่ืนๆ เพื่อประกอบการพจิ ารณาในการใชส ือ่ การเรยี นรูใ หเ หมาะสมกบั ผูเรียนดังนี้ 1. สื่อที่จะนํามาใชในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนน้ันจะตองสัมพันธกับเน้ือหาบทเรียน และจดุ มุง หมายทีจ่ ะสอน 2. เลือกส่ือท่ีมีเน้ือหาถูกตอง ทันสมัย นาสนใจ และเปนสื่อท่ีใหผลตอการเรียนการสอน มากทสี่ ุด ชว ยใหผูเ รยี นเขา ใจเนอ้ื หาน้นั ไดด เี ปน ลําดับขนั้ ตอน 3. เปนสอ่ื ทเ่ี หมาะสมกบั วยั ระดับช้ัน ความรู และประสบการณของผเู รยี น 4. ส่อื ท่ีนาํ มาใชค วรสะดวกตอ การใช มวี ิธกี ารใชไมซ ับซอนยุงยากจนเกินไป 5. ตอ งเปนสื่อทีม่ ีคุณภาพ มีเทคนิคการผลติ ทด่ี ี มีความชัดเจน 6. มีราคาไมแ พงจนเกินไป หรือถาจะผลิตเองควรคมุ กับเวลาและการลงทุน

84 ซ่ึงในการเลือกสื่อมาใชในการเรียนการสอนอยางมีประสิทธิภาพนั้นผูสอนจะตองมีความรู ความสามารถและทักษะในเรื่องตา งๆ ดงั นี้ 1. วัตถปุ ระสงคเชงิ พฤตกิ รรมและจดุ มุงหมายในการเรยี นการสอน 2. จุดมุงหมายในการนําส่ือมาใชประกอบหรือรวมในกิจกรรมการเรียนการสอนเพื่อใชนํา บทเรยี น ใชใ นการประกอบคาํ อธิบาย ใชเพอื่ เพิม่ พนู ประสบการณแกผูเรียน หรือใชเพ่อื สรปุ บทเรยี น 3. ตองเขาใจลักษณะเฉพาะของส่ือชนิดตางๆ วา สามารถเราความสนใจและใหความหมาย ตอประสบการณการเรียนรูแกผูเรียนไดอยางไรบาง เชน หนังสือและส่ือสิ่งพิมพประเภทตางๆ ใชเพ่ือ เปนความรูพ้ืนฐานอางอิงของจริงและของจําลองใชเพื่อใหผูเรียนไดรับประสบการณตรงและ ประสบการณรอง สไลดใชเพื่อเสนอภาพนิ่งขนาดใหญใหผูเรียนเห็นไดทั้งชั้นเรียนหรือใชเพื่อเรียน รายบุคคล แผนภูมิ แผนภาพ และกราฟใชเพ่ือตองการเนนหรือเพ่ือแสดงใหเห็นสวนประกอบหรือ เปรยี บเทียบขอมูล เปนตน 4. ตองมคี วามรูเกย่ี วกับแหลง ของการเรียนการสอนท้ังภายในและภายนอกสถาบันการศึกษา หากไมมสี อ่ื ท่ีตองการใชจ ะคุมคา ในการผลิตเองหรือไม หรอื อาจหายมื จากท่ีไหนไดบ า ง การใชส่ือการเรยี นรอู ยางมปี ระสทิ ธิภาพ ในการใชส ่อื การเรียนรนู นั้ ผสู อนควรมีการวางแผนการใชสอื่ อยางเปนระบบ สอดคลองกับวิธีการ จัดการเรียนรูที่วางไว และบรรลุวัตถุประสงคตามเปาหมายของการเรียนรูไดอยางมีประสิทธิภาพ ซ่ึงใน การน้ี ไฮนิคส โมเลนดา รัสเซล และสมาลดิโน (Heinich, Molenda, Russel, Smaldino. 2002) ได เสนอกระบวนการจัดการเรียนรูที่เปนลักษณะการวางแผนการจัดการเรียนรูท่ีมีการบูรณาการเทคโนโลยี และสอื่ ในกระบวนการจดั การเรียนรนู ัน้ หรือที่เรียกวา ASSURE MODEL ซง่ึ มีรายละเอยี ดดงั น้ี ASSURE MODEL A แทน Analyze Learner : การวเิ คราะหล กั ษณะผเู รยี น S แทน State Objectives : การกําหนดวัตถุประสงค S แทน Select, modify, design Methods, Media, & Materials : การเลอื ก ดดั แปลงหรอื ออกแบบสื่อใหม U แทน Utilize Methods, Media, & Materials : การใชสอ่ื R แทน Require Learner Participation : การกาํ หนดการตอบสนองของผเู รียน E แทน Evaluation and Revise : การประเมนิ การใชสือ่

85 ภาพท่ี 3.11 แสดงองคประกอบของ Assure Model ของ ไฮนคิ ส และคนอนื่ ๆ (Heinich and other : 2002) ทีม่ า : https://s3.amazonaws.com/ 1. การวเิ คราะหผ ูเรียน (Analyze Learner Characteristics) ผูสอนควรวิเคราะหผูเรียนเพื่อเลือกใชส่ือการเรียนรูใหสอดคลองและเหมาะสม โดย พจิ ารณาในประเดน็ ดังตอไปน้ี 1) คุณลักษณะทั่วไป ไดแก จํานวนผูเรียน ระดับช้ัน อายุ เพศ สถานภาพทางสังคมและ เศรษฐกิจ วัฒนธรรม ชาติพนั ธุ ฯลฯ 2) สมรรถนะเฉพาะท่ีมมี ากอน ไดแก ความรูเดิมของผูเรียน ทักษะทางปญญา ความเขาใจ ทคี่ ลาดเคลื่อนทเ่ี กี่ยวกบั เน้อื หาทเ่ี รยี น 3) แบบการเรยี น (Learning Styles) ผูสอนควรตรวจสอบเก่ยี วกบั (1) การรับรูของผูเรียน ในลักษณะตาง ๆ เชน รับรูดวยการฟง การมองเห็น การสัมผัส และการเคล่ือนไหว (2) กระบวนการประมวลสารสนเทศของผูเรยี นวามีลักษณะอยางไร (3) การสรางปจจัยทางดานแรงจูงใจภายในและทางดานกายภาพ เชน ความวิตกกังวล แรงจงู ใจทางดา นผลสัมฤทธท์ิ างดา นสงั คมหรอื การแขงขัน 2. การกาํ หนดวตั ถปุ ระสงค (State Objectives) เปนการอธิบายสง่ิ ทผ่ี ูจะตอ งทําการเรียนรู สง่ิ ที่ผูส อนตองตระหนกั คือ 1) มุงเนนผูเ รยี น (ไมใ ชผสู อน) 2) วตั ถุประสงคเปน การอธิบายผลการเรยี นรู

86 3. การเลอื กวธิ ีการ ส่ือ และวัสดุ (Select method, media and Materials) 1) เลอื กวิธีการสอนทสี่ ามารถทําใหบ รรลุวตั ถุประสงคไดอยา งเหมาะสม 2) สื่อการเรียนรูจะตองสอดคลองกับวิธีการสอน วัตถุประสงคและผูเรียน อาจจะอยูเปน ขอ ความ ภาพนิง่ วีดทิ ัศน เสยี ง และคอมพิวเตอรมลั ติมเี ดยี 4. การเลือก ปรับปรุง ออกแบบ วิธีการ สื่อ และวัสดุ (Select, modify, Design, Methods, Media, & Materials) มหี ลกั ในการพจิ ารณาดังนี้ 1) เลือกสอ่ื โดยคํานงึ ถึงความตองการของผูเ รยี น 2) เลอื กสอื่ ใหเปน ไปตามวตั ถปุ ระสงคข องการเรยี น 3) เลือกส่ือใหส อดคลองกับรปู แบบการจดั การเรยี นรู 4) เลอื กส่ือใหสอดคลอ งกบั แบบการเรยี นและคณุ ลกั ษณะของผเู รียน 5) เลอื กใชส่อื ทห่ี ลากหลายลักษณะ/รปู แบบ 5. การใชว ธิ ีการ ส่อื และวสั ดุ (Utilize method, Media and Materials) การวางแผนเกี่ยวกับวิธีการนําสื่อและวัสดุไปใชในการจัดการเรียนรู ตามแผนการจัดการ เรียนรู ท่ีกําหนดเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคในการเรียน เพ่ือที่จะใชสื่อไดอยางถูกตองและสอดคลองกับการจัด การเรียนรูท่ีเนนผูเ รียนเปน สาํ คญั ควรพจิ ารณาตามรายละเอียดตอไปนี้ 1) ตรวจสอบสือ่ เปดดูกอ น (Preview the material) 2) เตรียมสอ่ื ใหพ รอ มใชง าน (Prepare the material) 3) เตรยี มหอ งเรียนและสภาพแวดลอ ม (Prepare the environment) 4) แนะนําวิธกี ารใชส ําหรบั ผเู รียน (Prepare the learners) 5) การใหป ระสบการณเกีย่ วกับส่ือแกผเู รียน (Provide the learning experience) 6. สง่ิ ท่ีตอ งการใหผูเ รยี นตอบสนอง (Require Learner Response) 1) อธบิ ายวธิ ีการทผ่ี ูเรียนตองมีสวนรวมหรือทําการเรยี นรอู ยา งตนื่ ตวั (actively) 2) บทบาทของผูเรียนในชั้นเรียน โดยเฉพาะอยางย่ิงในการใชเทคโนโลยีในการสราง ประสบการณเ รยี นรู 3) กิจกรรมตางๆ ควรเปดโอกาสใหผูเรียนไดจัดกระทํากับสารสนเทศและมีเวลาเพียงพอ สาํ หรบั การลงมือปฏิบัติ

87 7. การประเมนิ และการปรับ (Evaluation and revise) แนวทางการประเมนิ เกย่ี วกับสื่อมีลกั ษณะสาํ คัญ ดังนี้ 1) การประเมินความสามารถของผูเรียน (Evaluate student performance) เพื่อ ตรวจสอบวาผูเรยี นสามารถบรรลตุ ามวตั ถุประสงคหรอื ไม การประเมนิ ควรจะสอดคลองกับวัตถุประสงค (อาจเปน Assess หรอื Evaluation) 2) การประเมินสมรรถนะของส่ือ (Evaluate media components) เพ่ือตรวจสอบวา ส่อื มีประสทิ ธิภาพหรอื ไม 3) การประเมินความสามารถของผูสอน (Evaluate instructor performance) เพื่อ ตรวจสอบวา ผสู อนจดั การเรยี นรูอยา งมีประสทิ ธภิ าพหรอื ไม บทสรุป ส่ือการเรียนรูเปนเครื่องมือสําคัญท่ีใชถายทอดความรู ความเขาใจ เพ่ิมพูนทักษะและ ประสบการณการเรียนรู กระตุนใหเกิดการพัฒนาศักยภาพทางการคิด เสริมสรางคุณธรรม จริยธรรม และคานิยมแกผูเรียน ชวยใหเกิดความเขาใจและสรางความคิดรวบยอดในเรื่องที่เรียนไดงายและ รวดเร็วขึ้น สงเสริมการมีกิจกรรมรวมกันระหวางผูเรียน และมุงเนนใหผูเรียนไดเรียนรูวิธีการแสวงหา ความรูจากแหลงขอมูลตาง ๆ ตลอดจนการศึกษาคนควาเพ่ือใหมีทักษะในการสรางความรูไดดวย ตนเอง และเพือ่ ใหส อ่ื การเรียนรูไ ดเ กิดประโยชนกับการพัฒนาการเรียนรูของผูเรียน ผูสอนควรเลือกใชสื่อ ที่มีความเหมาะสมกับระดับพัฒนาการและรูปแบบการเรียนรูที่หลากหลายของผูเรียน สอดคลองกับ วัตถุประสงคของการเรียน อันจะเปนปจจัยสงเสริมใหผูเรียนไดมีพัฒนาการในการเรียนรูไดอยางเต็ม ตามศักยภาพ เอกสารอา งองิ กรมวชิ าการ. (2545). คมู ือพฒั นาส่อื การเรยี นรู. กรงุ เทพฯ: องคการรับสงสินคาและพสั ดภุ ัณฑ (ร.ส.พ.). กิดานนั ท มลทิ อง. (2548). เทคโนโลยแี ละการสือ่ สารเพ่อื การศึกษา. กรงุ เทพฯ: หา งหนุ สว นจาํ กดั อรุณการพิมพ. จินตวรี  คลายสงั ข (2560 ). การผลติ และใชส่ืออยา งเปน ระบบ เพอื่ การเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21. กรงุ เทพฯ: จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย. ไชยพร พิมพมะสอน. (2555). การแสดงแทนทางคณิตศาสตรของนกั เรียนท่ใี ชส ื่อการเรยี นรู ใน การแกป ญ หาทางคณิตศาสตร. วิทยานิพนธ ศกึ ษาศาสตรมหาบณั ฑิต บณั ฑิตวทิ ยาลยั มหาวิทยาลยั ขอนแกน.

88 ณัฐมน พันธชุ าตรี, พัชรภี รณ บางเขยี ว, และคณะ. (2558). การจดั การเรยี นรใู นชน้ั เรยี น. กรงุ เทพฯ: สหธรรมกิ . ราชบณั ฑติ ยสถาน. (2556) . พจนานุกรม ฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑติ ยสถาน. สมุ าลี ชัยเจรญิ . (2551). เทคโนโลยีการศกึ ษา : หลกั การ ทฤษฎี สกู ารปฏิบัติ. ขอนแกน: คลัง นานาวิทยา. อิศรา กานจกั ร. (2560). ส่ือการเรยี นร.ู สบื คน เม่ือวนั ที่ 1 พฤษภาคม 2561. จาก https://s3.amazonaws.com/ Brown, James W. and Others. (1972). Administering Educational Media: Technology and LibraryServices. New York: McGraww Hill Book Company. Brown, James W.; Lewis, Richard B.; and Harcleroad, Fred F. (1985). AV Instruction: Technology, Media, and Methods in Teaching 6thed. New York: McGraw- Hill Book Company. Ely, Donald P.,ed.. (Octorber,1972). “The field of Educational Technology : A Statement of Definition.” Audiovisual Instruction. 36-43. Gerlach, V. S. and Ely, D. P. (1971). Teaching and media: a systematic approach. Englewood Cliffs: Prentice-Hall. Heinich, Molenda and Russell. (1985). Instructional media and the new technologies of instruction. Wiley: New York. Heinich, R., Molenda, M., Russel, J.D., Smaldino, S.E. (2002). Instructional Media and Technologies for learning, 7th edition. Merrill Prentice Hall.

บทท่ี 4 การประเมินผลการเรยี นรูใ นชั้นเรียน ธนภทั ร จนั ทรเ จรญิ การประเมินผลการเรียนรู (Learning Evaluation) เปนองคประกอบที่สําคัญประการหน่ึง ของการจัดการศึกษาโดยเฉพาะในกระบวนการจัดการเรียนรู ท้ังนี้เพราะการประเมินผลจะชวยใหได ขอมูลยอนกลับ (Feedback) ท่ีแสดงใหเห็นถึงผลของการจัดการเรียนรูไดอยางชัดเจนวามีจุดเดน จุดแข็ง จุดบกพรองหรือขอจํากัดในดานใด นอกจากนี้ยังชี้ใหเห็นอีกวาการจัดการเรียนรูนั้น ประสบผลสําเร็จตามวัตถุประสงคหรือไม มากนอยเพียงใด โดยเหตุน้ีครูผูสอนหรือผูท่ีทําหนาที่ ประเมินผลการเรียนรูจึงมีความจําเปนอยางยิ่งที่จะตองศึกษาในหลักการรวมท้ังกระบวนการของ การวัดและประเมินผลใหมีความรูความเขาใจท่ีถูกตองชัดเจนอยางถองแท เพื่อใหสามารถใช กระบวนการวัดและประเมนิ ผลนเี้ ปนเคร่ืองมอื อนั สาํ คญั ในการตัดสินคุณคาหรือคุณภาพของผูเรียนได อยางเที่ยงตรงและเช่ือถือได ผลท่ีไดจากการประเมินอยางมีประสิทธิภาพน้ีจะเอื้อประโยชนตอ การพัฒนาตัวผูเรียน การปรับและเปลี่ยนกระบวนการจัดการเรียนรู (Pedagogy) รวมไปถึง กระบวนการวัดและประเมินผลใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งข้ึน สอดคลองกับวัตถุประสงคท่ีกําหนดไว และเต็มตามศักยภาพของผูเรียนอยางแทจริง ในบทเรียนน้ีผูเขียนไดนําเสนอขอมูลความรูเกี่ยวกับ ความหมายของการวดั ผล การทดสอบและการประเมนิ ผล ปรัชญาของการประเมนิ ผล หลักการวัดผล และการประเมินผลการเรยี นรู จุดมุงหมายของการวัดผลและการประเมินผลการเรียนรู องคประกอบ ของการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู กระบวนการประเมินผลการเรียนรู เทคนิควิธีการและ เครื่องมือท่ีใชในการวัดผลการเรียนรู แนวคิดการวัดผลและประเมินผลการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ประโยชนของการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู ปญหา อุปสรรคและแนวทางแกไขการวัดผลและ ประเมินผลการเรียนรู และคุณธรรมของผูทําหนาที่ประเมินผลการเรียนรู เพ่ือใหผูเรียนไดเขาใจและ เหน็ แนวทางของการวัดและประเมินผลการเรียนรูในชั้นเรียนเพิ่มมากข้ึน ดังรายละเอียดท่ีจะนําเสนอ ตอ ไปในแตละประเดน็ ตามลาํ ดับ ความหมายของการวัดผล การทดสอบและการประเมินผล คําศัพทสําคัญท่ีเก่ียวของกับการประเมินผลการเรียนรูทางการศึกษาที่นิยมใชกันมากอยาง แพรหลายและพบเห็นกันอยูบอยคร้ัง คือ การวัดผล การทดสอบและการประเมินผล ซ่ึงนักการศึกษา และนักวัดผลท้ังชาวตางประเทศและชาวไทยตางก็นิยามหรือใหความหมายของคําศัพทดังกลาวไวใน ทัศนะท่ีแตกตางกันอยูบาง ตามแนวคิดของผูเขียนแลวสามารถสรุปและอธิบายความหมายของ คําศัพททง้ั 3 คาํ ได ดงั นี้ 1. การวัดผล (Measurement) หมายถึง กระบวนการหาปริมาณหรือจํานวนของ สง่ิ ตางๆ เพ่ือใหไดมาซึ่งตัวเลขหรือสัญลักษณท่ีมีความหมายแทนคุณลักษณะหรือคุณภาพของส่ิงที่จะ วัด โดยใชเ ครื่องมอื ท่ีมปี ระสิทธิภาพอยางใดอยางหน่ึง เพื่อหารายละเอียดของสิ่งที่วัดวามีจํานวนหรือ ปริมาณมากนอยเทาใด เชน นายสุรกิต สูง 175 ซม. ใชเครื่องมือวัดคือท่ีวัดสวนสูง การวัดสวนสูงน้ี

90 เปนการแปลงคุณลักษณะดานความสูงออกมาเปนตัวเลขวาสูงกี่เซนติเมตร หรือนางสาวสุดาสอบวิชา ภาษาไทยได 30 คะแนน ก็เปนการแปลงคุณภาพดานความสามารถในวิชาภาษาไทยออกมาเปน ตัวเลข โดยใชแบบทดสอบ เปน ตน 2. การทดสอบ (Testing) หมายถึง เทคนิคหรือกระบวนการวัดผลอยางหน่ึงที่กระทํา อยางมีระบบเพื่อใชในการเปรียบเทียบความรูความสามารถของผูเรียนโดยใชแบบทดสอบหรือขอ คําถามเปนเครื่องมือในการวัด เชน นายสมพงศไดคะแนนสอบปลายภาควิชาการจัดการเรียนรูและ สิ่งแวดลอมเพ่ือการเรียนรู 25 คะแนน จากคะแนนเตม็ 30 คะแนน เปน ตน 3. การประเมินผล (Evaluation) หมายถึง การวินิจฉัยเพื่อตัดสินคุณคาหรือคุณภาพ ของผลท่ีไดจากการวัดอยางมีกฎเกณฑและมีคุณธรรม โดยเปรียบเทียบกับผลการวัดอื่นๆ หรือเกณฑ ที่ต้ังไว เพ่ือพิจารณาตัดสินใจวาผูเรียนคนนั้นเกงหรือออน สอบไดหรือสอบตก เชน ผลจากการทํา แบบทดสอบของเด็กหญิงฤดีได 85 คะแนน จากคะแนนเต็ม 100 คะแนน ก็อาจจะประเมินไดวา เด็กหญิงฤดีเปน คนเกง เปนตน จากความหมายของคําศัพทในเบื้องตนจะเห็นไดวา การวัดผล การทดสอบและการประเมินผล มีความสัมพันธเชื่อมโยงกันเพราะการวัดผลจะตองใชการทดสอบเปนเคร่ืองมือ จึงจะทําใหไดตัวเลข ปริมาณหรือรายละเอียดของคุณลักษณะหรือพฤติกรรมของสิ่งที่ตองการวัด จากนั้นจึงนําผลของการวัด ท่ีไดไปพิจารณาเปรียบเทียบกับเกณฑอ่ืนๆ ท่ีมีอยูแลวหรือเกณฑท่ีผูประเมินไดตั้งหรือกําหนดข้ึนไว ก็ได เพือ่ ตดั สินหรอื ลงขอสรุปเกยี่ วกบั สิง่ ๆ น้ัน ซ่งึ เราเรยี กวาการประเมนิ ผล จากความหมายและความสัมพันธของการวัดผลและการประเมินผล สามารถเขียนเปน สมการได ดังน้ี การประเมนิ ผล = การวดั ผล + การตดั สนิ คุณคา (Evaluation) (Measurement) (Judgement) เพชราวดี จงประดับเกียรติ (2555 : ออนไลน) ไดกลาวถึงความแตกตางของการประเมินผล (Evaluation) ในอดีตกับการประเมินผล (Assessment) ในยุคปจจุบันวา การประเมินผล (Evaluation) เปนการประเมินผลท่ีมุงนําผลการวัดเชิงปริมาณมาใชเปนขอมูลในการพิจารณาตัดสิน คุณภาพ แตการประเมินผล (Assessment) เปนการประเมินท่ีมุงเก็บรวบรวมขอมูลสารสนเทศ ท้ังเชิงปริมาณและเชิงบรรยายอยางเปนระบบ แลวนําขอมูลสารสนเทศท่ีรวบรวมไดมาเรียบเรียงให เห็นคุณลักษณะทีแ่ ทจ ริงทง้ั จดุ เดน ท่ีควรพัฒนาและจดุ ดอ ยทค่ี วรปรับปรงุ แกไ ข ปจจุบันนักการศึกษาและนักวัดผลเห็นวาการนําผลการวัดเชิงปริมาณ (Measurement) มาใชป ระเมนิ เพียงเพ่ือพิจารณาตัดสนิ เทา น้ัน ทําใหโ รงเรยี นหรือสถานศกึ ษาเปรียบเสมือนศาล ท่ีมีครู ผูประเมินเปนผูพิพากษาพิจารณาความ มีนักเรียนผูถูกประเมินเปนจําเลย ซ่ึงในสถานการณจริงแลว นักเรียนไมใชจําเลย ไมใชผูตองคดี หรือผูตองหาแตอยางใด แตเขาเปนผูที่ตองการการพัฒนาใหเปน ทรัพยากรบุคคลท่ีมีคุณภาพ โดยเหตุน้ี การประเมินการเรียนรูของผูเรียนจึงไมควรมีความหมายเพียง แคการนําผลการวัดเชิงปริมาณท่ีไดมาเพ่ือตัดสินวาสอบได หรือสอบตก เรียนดี หรือเรียนไมดีเทานั้น

91 แตควรเปนการประเมินที่นําไปสูการปรับปรุงและพัฒนาผูเรียนใหมีความรูความสามารถเต็มตาม ศักยภาพ การประเมินผลการเรียนรูท่ีเหมาะสมกับศตวรรษที่ 21 จึงไมควรใชการประเมินผล (Evaluation) เพื่อตัดสินคุณภาพของผูเรียนเพียงอยางเดียว แตตองมีความหมายรวมไปถึง การประเมินผล (Assessment) เพื่อพฒั นาคณุ ภาพของผเู รยี นดว ย ปรัชญาของการประเมินผล การวดั และประเมินผลนับเปนกระบวนการหนึ่งในการจัดการเรียนรู เพราะการจัดการเรียนรู ท่มี ปี ระสิทธภิ าพ ครูผสู อนจําเปน ตอ งดําเนินการวัดและประเมินผลผูเรียนควบคูไปกับการจัดกิจกรรม การเรียนรูอยางตอเนื่อง เชื่อมโยงและสัมพันธกัน เพ่ือสะทอนใหเห็นถึงผลท่ีเกิดขึ้นต้ังแตเริ่มตนไป จนกระทั่งหลังเสร็จสน้ิ กระบวนการจดั การเรยี นรูว าบรรลุตามวัตถุประสงคหรือไม อยางไร การจัดการศึกษา ที่เปนระบบในอดีตเชื่อกันวาการวัดและประเมินผลการเรียนรูใชเพื่อตัดสินผลการเรียนของผูเรียนวา คนใดควรสอบไดและคนใดควรสอบตกเพียงเทานั้น ยุคสมัยตอมาศาสตรดานการวัดและประเมินผล รวมทั้งศาสตรอ่ืนๆ ท่ีเกี่ยวของไดรับการศึกษา คนควาและพัฒนาใหกาวหนามากข้ึน แนวคิดหรือ ความเชื่อของการวัดและประเมินผลจึงเปล่ียนไปจากเดิม โดยทางการศึกษาไดยอมรับวาการวัดและ ประเมินผลมีสวนชวยสนับสนุนและสงเสริมกระบวนการจัดการเรียนรูมากกวาที่จะมุงตัดสินผลการเรียน ของผูเรยี นเพียงอยา งเดยี วเทานั้น แนวคดิ สาํ คญั ของการประเมนิ ผลการศึกษาตามทัศนะของผูเขียนมี ดงั น้ี 1. การวัดและประเมินผลตองบงบอกไดวาผูเรียนแตละคนเกิดการเรียนรูหรือมี พัฒนาการอะไร ไมม อี ะไร และถา มีกต็ องสามารถระบุไดดวยวา มมี ากหรอื นอยเพียงใด 2. การวัดและประเมินผลเปนสว นหนึ่งของกระบวนการจดั การเรยี นรู 3. กระบวนการจัดการเรียนรกู ับการทดสอบมคี วามเกี่ยวเนอื่ งสัมพันธก ัน 4. การจัดการเรียนรูต องมใิ ชเ พยี งเพื่อการสอบเทาน้นั 5. ครูผูสอนควรเปนผูท่ีทําหนาที่ในการวัดและประเมินผลเอง เพราะเขาใจและใกลชิด กับผเู รยี นมากที่สุด 6. การวัดและประเมนิ ผลผเู รยี นตองมจี ดุ ประสงคท ่แี นช ัดวาตองการทราบเรื่องใด ส่งิ ใด 7. ผลจากการวัดและประเมินผูเรียนตองนําไปสูการพัฒนาหรือสงเสริมผูเรียนใหมี พัฒนาการทีด่ ขี ึน้ และเต็มตามศักยภาพ หลักการวัดผลและการประเมนิ ผลการเรยี นรู สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา (2553 : 12) ไดเสนอหลักการเพ่ือเปนแนวทางใน ตดั สินใจเกี่ยวกับการดาํ เนินการวัดและประเมินผลการเรยี นรขู องผเู รียน ดังนี้ 1. สถานศึกษาเปน ผรู ับผดิ ชอบการวดั และการประเมนิ ผลการเรยี นรขู องผูเรียน โดยเปด โอกาสใหผ ทู ีเ่ กย่ี วของมสี ว นรว ม 2. การวัดและการประเมินผลการเรียนรูมีจุดมุงหมายเพื่อพัฒนาผูเรียนและตัดสินผล การเรียน

92 3. การวัดและประเมินผลการเรียนรูตองสอดคลองและครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรู/ ตัวชี้วัดตามกลุมสาระการเรียนรูท่ีกําหนดในหลักสูตรสถานศึกษา และตองจัดใหมีการประเมินการอาน คิดวเิ คราะหแ ละเขยี น รวมท้งั คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค และกจิ กรรมพัฒนาผูเรียน 4. การวัดและประเมินผลการเรียนรูเปนสวนหน่ึงของกระบวนการจัดการเรียนการสอน ตองดําเนินการดวยเทคนิควิธีการที่หลากหลาย เพื่อใหสามารถวัดและประเมินผลผูเรียนไดอยาง ครอบคลุม ท้ังดานความรู ความคิด กระบวนการ พฤติกรรมและเจตคติ เหมาะสมกับสิ่งท่ีตองการวัด ธรรมชาตวิ ิชา และระดบั ชน้ั ของผเู รียน โดยตั้งอยบู นพนื้ ฐานของความเท่ยี งตรง ยุตธิ รรม และเชือ่ ถือได 5. การประเมินผลผูเรียนพิจารณาจากพัฒนาการของผูเรียน ความประพฤติ การสังเกต พฤติกรรม การเรียนรู การรวมกิจกรรมและการทดสอบ ควบคูกันไปในกระบวนการเรียนการสอน ตามความเหมาะสมของแตละระดบั และรูปแบบการศกึ ษา 6. เปด โอกาสใหผเู รียนและผูม สี ว นเกย่ี วขอ งตรวจสอบผลการประเมนิ ผลการเรยี นรู 7. ใหม กี ารเทียบโอนผลการเรยี นระหวา งสถานศกึ ษาและระหวางรปู แบบการศกึ ษาตางๆ 8. ใหสถานศึกษาจัดทําและออกเอกสารหลักฐานการศึกษา เพ่ือเปนหลักฐานการประเมินผล การเรยี นรู รายงานผลการเรยี น แสดงวุฒกิ ารศึกษา และรับรองผลการเรียนของผูเรยี น เพ่ือใหการวัดผลและประเมินผลการศึกษาเปนไปอยางถูกตอง มีประสิทธิภาพ และ สอดคลอ งกบั จติ วทิ ยาการเรียนรู จึงควรยึดหลกั ในการปฏิบตั ิ (พชิ ิต ฤทธจิ์ รญู . 2559 : 11-13) ดงั น้ี 1. วดั ใหต รงกับจดุ มงุ หมาย การวดั และประเมินผลแตละครั้งตองมีจุดมุงหมายที่แนนอน ในการวัด หากการวัดแตละครั้งไมตรงกับจุดมุงหมายที่จะวัด ผลของการวัดก็จะไมมีความหมายและ กอใหเกิดความผิดพลาดในการนําผลการวัดไปใช ความผิดพลาดท่ีทําใหการวัดไดไมตรงกับ จุดมุงหมายก็คือ 1) ไมศึกษาหรือนิยามคุณลักษณะที่ตองการจะวัดใหชัดเจน 2) ใชเครื่องมือไม สอดคลอ งกบั สงิ่ ที่ตองการจะวดั 3) วัดไดไมค รบถว น และ 4) เลอื กกลมุ ตวั อยา งทจ่ี ะวดั ไมเหมาะสม 2. ใชเครื่องมือท่ีมีคุณภาพ แมวาเราจะมีจุดประสงคในการวัดท่ีชัดเจน เลือกเครื่องมือ วัดไดสอดคลองกับจุดประสงคแลวก็ตาม แตหากเคร่ืองมือขาดคุณภาพ ผลการวัดก็ขาดคุณภาพไป ดวย และเมอ่ื นําผลการวัดไปประเมนิ ผล ผลการประเมนิ ยอมมีโอกาสผิดพลาดได ดังน้ันเพ่ือใหผลของ การวดั มคี วามเช่ือถือไดจงึ ควรเลือกใชเ ครื่องมอื ที่มีคณุ ภาพ 3. คํานึงถึงความยุติธรรม เพราะเปนคุณธรรมท่ีสําคัญประการหนึ่งของผูที่ทําหนาท่ี ประเมินผล เปนส่ิงท่ีครูจะตองคํานึงทุกครั้งที่ทําการวัดและประเมินผลการศึกษา กลาวคือจะตองวัด และประเมนิ ผลดว ยใจเปนกลางไมล าํ เอียงหรืออคติ ตัดสนิ ตามหลักวิชา เชน การตรวจขอสอบโดยใช หลักเกณฑเดียวกัน จัดกระทําใหผูถูกวัดอยูภายใตสถานการณเดียวกัน ตัดสินผลการวัดโดยใชเกณฑ เดยี วกนั เปน ตน หากการดําเนินการขั้นใดขั้นหนึ่งขาดความยุติธรรมแลวก็ยอมสงผลใหการวัดผลและ การประเมนิ ผลขาดความเชอ่ื ถือตามไปดว ย 4. การแปลใหถูกตอง การวัดและประเมินผลการศึกษามีเปาหมายเพื่อนําผลไปใช อธิบายหรือเปรียบเทียบกันในคุณลักษณะนั้นๆ ดังนั้นการแปลผลท่ีไดจะตองพิจารณาใหรอบคอบ กอนท่ีจะลงสรุปโดยคํานึงถึงหลักเกณฑ และวิธีการแปลความหมายเปนสําคัญ พิจารณาตามหลัก ตรรกวิทยา ความสมเหตุสมผล ความสอดคลองกับหลักเกณฑของการประเมินในคร้ังนั้นวาเปนแบบ อิงเกณฑห รือองิ กลุม นอกจากนน้ั ครจู าํ เปน ตอ งมคี วามรใู นมาตรการวัดและสถิติทน่ี ํามาใชดว ย

93 5. ใชผลของการวัดและการประเมินใหคุมคา การวัดและการประเมินผลแตละครั้ง เปนงานท่ีตองลงทุนท้ังในดานพลัง ความคิด กําลังกาย เวลา และงบประมาณ เพื่อใหสามารถวัดผล ตามวัตถุประสงคท่ีตง้ั ไว หากผลการวดั ทคี่ รูทํานาํ มาเพยี งตัดสนิ ไดต กใหผ ูเรยี นเทาน้ันนับวาเปนการลงทุน ที่ไมคุมคา เพราะการวัดและการประเมินสามารถนํามาใชประโยชนอยางอ่ืนไดอีก เชน ใชสําหรับ วินิจฉัยขอบกพรองในการเรียนรูของผูเรียน ปรับปรุงและพัฒนาการเรียนรูของผูเรียน เปนขอมูล สาํ หรบั การปรบั ปรุงและพฒั นาการสอนของครู เปน ขอมูลสาํ หรบั แนะแนวผูเรียนและผูปกครอง และ เปนขอมูลประกอบการพิจารณาความดีความชอบประจําปของครู หรือปรับปรุงการบริหารงานใน โรงเรียน เปนตน จดุ มงุ หมายของการวัดผลและประเมนิ ผลการเรียนรู จากการศึกษาแนวคดิ ของนักวัดผลทางการศกึ ษา สามารถสรุปจุดมุงหมายของการวัดผลและ ประเมินผลการเรยี นรูได ดังน้ี 1. วัดและประเมินผลเพ่ือพิจารณาและพัฒนาสมรรถภาพของผูเรียน หมายถึง การวัดผล เพื่อดูวาผูเรียนบกพรองหรือไม เขาใจในเร่ืองใดอยางไร แลวจึงประเมินวาผานตามวัตถุประสงค หรือไม โดยครูพยายามอบรมสั่งสอนใหนักเรียนเกิดการเรียนรูและมีความเจริญงอกงามตามศักยภาพ ของนกั เรียน 2. วดั และประเมนิ ผลเพื่อวนิ จิ ฉัย หมายถึง การวดั ผลเพื่อคนหาจุดบกพรองของผูเรียนที่ มีปญหาวายังไมเกิดการเรียนรูตรงจุดใด และประเมินวาตองดําเนินการเพื่อหาแนวทางในการชวยเหลือ ตอไปอยา งไร 3. วัดและประเมินผลเพ่ือจัดอันดับหรือจัดตําแหนง หมายถึง การวัดผลเพ่ือจัดอันดับ ความสามารถของผเู รียนในกลุม เดียวกันและประเมินวาใครเกงกวาใคร หรือใครควรไดอันดับที่ 1 2 3 ฯลฯ เปน ตน 4. วัดและประเมินผลเพ่ือเปรียบเทียบหรือเพ่ือทราบพัฒนาการของผูเรียน หมายถึง การวัดผลเพ่ือเปรียบเทียบความสามารถของผูเรียนเองแลวประเมินวาสูงขึ้นหรือไมในระดับใด เชน การทดสอบกอ นเรียนและหลังเรียนแลว นําผลมาเปรียบเทียบกัน 5. วัดและประเมินผลเพ่ือพยากรณ หมายถึง การวัดเพื่อนําผลท่ีไดไปประเมินใน ลักษณะการคาดคะเนหรอื ทํานายเหตุการณในอนาคต 6. วัดผลเพื่อประเมินผล หมายถึง การวัดเพ่ือนําผลที่ไดมาตัดสินหรือสรุปคุณภาพของ การจดั การศึกษาวามีประสิทธิภาพสงู หรอื ตาํ่ และควรปรบั ปรงุ แกไขอยา งไร จากจุดมุงหมายของการวัดผลและประเมินผลการเรียนรูขางตน สรุปไดวา การวัดผลและ ประเมินผลมีจุดมุงหมายเพื่อพิจารณาและพัฒนาสมรรถภาพของผูเรียน แลวทําการวินิจฉัยเพ่ือจัด อันดับความสามารถ โดยการเปรียบเทียบเพ่ือใหทราบพัฒนาการ จากนั้นนําผลที่ไดไปคาดคะเนหรือ ทํานายเหตุการณในอนาคต และสรุปคุณภาพของการจัดการศึกษาวามีประสิทธิภาพสูงหรือตํ่าและ ควรปรับปรงุ แกไขหรือไม อยา งไร

94 องคประกอบของการวดั ผลและประเมินผลการเรยี นรู การจัดการศึกษาของประเทศไทยในปจจุบันยึดตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 โดยไดกําหนดจุดหมาย สมรรถนะสําคัญของผูเรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค และมาตรฐานการเรียนรู เปนเปาหมายและกรอบทิศทางในการพัฒนาผูเรียนใหเปนคนดี มีปญญา มีคุณภาพชีวิตท่ีดีและมีขีดความสามารถในการแขงขันในเวทีระดับโลก ซึ่งกําหนดใหผูเรียนไดเรียนรู ตามมาตรฐานการเรียนรูและตวั ช้ีวดั ท่กี าํ หนดไวในสาระการเรียนรูทั้ง 8 กลุมสาระ มีความสามารถใน การอาน คิดวิเคราะห และเขียน รวมท้ังมีคุณลักษณะอันพึงประสงคและเขารวมกิจกรรมพัฒนา ผูเรียนตามเกณฑท่กี ําหนด สาํ นกั วิชาการและมาตรฐานการศึกษา (2553 : 13-15) ไดอธิบายเก่ียวกับ องคประกอบของการวัดและประเมินผลการเรียนรูตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ดังน้ี 1. การวัดและประเมนิ ผลการเรยี นรูตามกลุมสาระการเรยี นรู ผูสอนวัดและประเมินผลการเรียนรูผูเรียนเปนรายวิชาบนพื้นฐานของตัวชี้วัดในรายวิชา พื้นฐานและผลการเรียนรูในรายวิชาเพ่ิมเติม ตามที่กําหนดไวในหนวยการเรียนรู ผูสอนตองใชวิธีการ ทีห่ ลากหลายจากแหลง ขอมูลหลายๆ แหลง เพ่ือใหไดผลการประเมินท่ีสะทอนความรูความสามารถที่ แทจริงของผูเรียน โดยวัดและประเมินการเรียนรูอยางตอเนื่องไปพรอมกับการจัดการเรียนการสอน สังเกตพัฒนาการและความประพฤติของผูเรียน สังเกตพฤติกรรมการเรียน การรวมกิจกรรม ผูสอน ควรเนนการประเมินตามสภาพจริง เชน การประเมินการปฏิบัติงาน การประเมินจากโครงงาน หรือ การประเมินจากแฟมสะสมงาน ฯลฯ ควบคูไปกับการใชการทดสอบแบบตางๆ อยางสมดุล ตองให ความสําคัญกับการประเมินระหวางเรียนมากกวาการประเมินปลายป/ปลายภาค และใชเปนขอมูล เพ่ือประเมินการเล่อื นชนั้ เรยี นและการจบการศกึ ษาระดับตางๆ ไดแ ก 1) กลมุ สาระการเรยี นรคู ณติ ศาสตร 2) กลุม สาระการเรียนรภู าษาไทย 3) กลมุ สาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา 4) กลมุ สาระการเรียนรูศลิ ปะ 5) กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาตา งประเทศ 6) กลุมสาระการเรยี นรกู ารงานอาชพี และเทคโนโลยี 7) กลุมสาระการเรียนรวู ิทยาศาสตร 8) กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม 2. การประเมนิ การอา น คดิ วิเคราะห และเขยี น การประเมินการอาน คิดวิเคราะห และเขียน เปนการประเมินศักยภาพของผูเรียนใน การอานหนังสือ เอกสารและสื่อตางๆ เพื่อหาความรู เพ่ิมพูนประสบการณ ความสุนทรียและ ประยุกตใช แลวนําเน้ือหาสาระท่ีอานมาคิดวิเคราะห นําไปสูการแสดงความคิดเห็น การสังเคราะห สรา งสรรค การแกปญ หาในเร่ืองตา งๆ และถายทอดความคดิ น้นั ดว ยการเขยี นที่มีสํานวนภาษาถูกตอง มีเหตุผลและลําดับขั้นตอนในการนําเสนอสามารถสรางความเขาใจแกผูอานไดอยางชัดเจนตามระดับ ความสามารถในแตละระดับชั้น กรณีผูเรียนมีความบกพรองในกระบวนการดาน การเห็นหรือท่ี เกี่ยวของทําใหเปนอุปสรรคตอการอาน สถานศึกษาสามารถปรับวิธีการประเมินใหเหมาะสมกับ

95 ผูเรียนกลุมเปาหมายน้ัน การประเมินการอาน คิดวิเคราะหและเขียน สถานศึกษาตองดําเนินการ อยางตอเน่ืองและสรุปผลเปนรายป/รายภาค เพ่ือวินิจฉัยและใชเปนขอมูลในการพัฒนาผูเรียนและ ประเมนิ การเลอื่ นชั้น ตลอดจนการจบการศกึ ษาระดบั ตา งๆ ไดแก 1) อาน (รับสาร) หนังสือ เอกสาร โทรทัศน อินเทอรเน็ต ส่ือตางๆ ฯลฯ แลวสรุป ออกมาเปนความรคู วามเขา ใจของตนเอง 2) คิดวเิ คราะห วิเคราะห สงั เคราะห หาเหตผุ ล แกป ญหา และสรา งสรรค 3) เขียน (ส่ือสาร) ถา ยทอดความรู ความคดิ ส่ือสารใหผอู ืน่ เขาใจ 3. การประเมนิ คุณลักษณะอันพึงประสงค การประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค เปนการประเมินคุณลักษณะที่ตองการใหเกิดขึ้น กับผูเรียน อันเปนคุณลักษณะท่ีสังคมตองการในดานคุณธรรม จริยธรรม คานิยม จิตสํานึก สามารถ อยูรวมกับผูอ่ืนในสังคมไดอยางมีความสุข ทั้งในฐานะพลเมืองไทยและพลโลก หลักสูตรแกนกลาง การศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 กําหนดคุณลักษณะอันพึงประสงค 8 คุณลักษณะ ในการประเมิน ใหประเมนิ แตละคุณลักษณะ แลว รวบรวมผลการประเมนิ จากผูประเมินทุกฝายและแหลงขอมูลหลาย แหลงเพ่ือใหไดขอมูลนํามาสูการสรุปผลเปนรายป/รายภาค และใชเปนขอมูลเพื่อประเมินการเลื่อนชั้น และการจบการศกึ ษาระดับตางๆ ไดแ ก 1) มจี ติ สาธารณะ 2) รกั ชาติ ศาสน กษัตริย 3) รักความเปนไทย 4) ซ่ือสตั ยส จุ ริต 5) มุงมน่ั ในการทาํ งาน 6) มีวนิ ยั 7) อยอู ยางพอเพียง และ 8) ใฝเรียนรู 4. การประเมนิ กิจกรรมพัฒนาผเู รยี น การประเมินกิจกรรมพัฒนาผูเรียน เปนการประเมินการปฏิบัติกิจกรรมและผลงานของ ผูเรียนและเวลาในการเขารวมกิจกรรมตามเกณฑท่ีกําหนดไวในแตละกิจกรรม และใชเปนขอมูล ประเมินการเล่อื นชั้นเรียนและการจบการศกึ ษาระดบั ตา งๆ ไดแ ก 1) กจิ กรรมแนะแนว 2) กิจกรรมเพื่อสงั คมและสาธารณประโยชน และ 3) กิจกรรมนักเรียน ไดแก ลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผูบําเพ็ญประโยชนและ นักศึกษาวิชาทหาร และชมุ นุม/ชมรม