วิจัยชุดฝึกทักษะการปฏิบัติท่ารำ พม่าเปิงมาง โดยประยุกต์ใช้เทคโนโลยีคิวอาร์โค้ด

รายงานการพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏบิ ตั ทิ า รำ พมา เปงมาง โดยประยุกตใชเ ทคโนโลยคี ิวอารโคด รายวชิ านาฏศลิ ปละคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 สำหรบั นกั เรียนช้นั ประกาศนยี บตั รวิชาชพี ปที่ 2 จัดทำโดย นางธัญวดี ไกรคง ตำแหนง ครู วทิ ยฐานะครูชำนาญการ วิทยาลยั นาฏศลิ ป สถาบนั บณั ฑิตพฒั นศลิ ป กระทรวงวฒั นธรรม

ชอื่ เร่ือง รายงานการพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏบิ ัติทารำ พมาเปง มาง โดยประยกุ ตใช เทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปล ะคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 ผศู กึ ษาคนควา สำหรบั นกั เรยี นชน้ั ประกาศนยี บัตรวิชาชพี ปท่ี 2 สถานศกึ ษา นางธัญวดี ไกรคง ปท พี่ ิมพ วทิ ยาลยั นาฏศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป กระทรวงวัฒนธรรม 2565 บทคดั ยอ การศึกษาครั้งน้ีมีจุดมุงหมายเพ่ือศึกษาและพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเ ทคโนโลยีคิวอารโคด รายวชิ านาฏศิลปละคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 สำหรับนักเรยี น ช้นั ประกาศนียบัตรวชิ าชพี ปท ี่ 2 มวี ัตถปุ ระสงคเ พ่อื 1) เพอ่ื การพัฒนาชดุ ฝก ทักษะการปฏิบัตทิ า รำ พมา เปง มาง โดยประยกุ ตใ ชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวชิ านาฏศิลปละคร 3 รหสั วชิ า 20302-2003 สำหรับ นักเรียนช้ันประกาศนียบัตรวิชาชีพปท่ี 2 ใหมีประสิทธิภาพตามเกณฑที่กำหนด 80/80 2) เพื่อศึกษา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน ระหวางคะแนนกอ นเรียนและหลงั เรียนในการใชชุดฝกทักษะการ ปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 3) เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปท่ี 2 ที่มีตอชุดฝก ทกั ษะการปฏิบัติทารำ พมาเปง มาง โดยประยุกตใ ชเ ทคโนโลยคี ิวอารโคด กลุมตวั อยา งทใ่ี ชในการศกึ ษาคนควา คือ นักเรียนชน้ั ประกาศนยี บตั รวิชาชีพปท่ี 2 สาขา นาฏศิลปไทยละคร วิทยาลัยนาฏศลิ ป ท่เี รียนวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 ภาคเรียน ที่ 1 ปการศึกษา 2564 จำนวน 30 คน ซ่ึงไดมาโดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) เครื่องมือท่ใี ชในการเก็บรวบรวมขอมลู ไดแก ชดุ ฝกทักษะการปฏบิ ัติทา รำ พมาเปงมาง โดยประยกุ ตใช เทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรับนักเรียนชั้น ประกาศนียบัตรวิชาชีพปท่ี 2 แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน โดยชดุ ฝกทักษะการปฏิบัติทา รำ พมาเปงมางและ แบบประเมินความพึงพอใจของนกั เรยี นช้ันประกาศนียบัตรวชิ าชีพปที่ 2 ทมี่ ีตอชุดฝก ทกั ษะการปฏิบัตทิ ารำ พมาเปง มาง โดยประยกุ ตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด ผลการศกึ ษาพบวา 1. ชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชา นาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรับนักเรียนชน้ั ประกาศนียบัตรวิชาชพี ปที่ 2 ที่ผูรายงาน พัฒนาขนึ้ มีประสทิ ธภิ าพ 86.85/84.78 ซึง่ เปน ไปตามเกณฑม าตรฐานทก่ี ำหนดไวค อื 80/80

ข 2. นักเรียนช้ันประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ที่เรียนโดยชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 มผี ลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนสงู กวากอ นเรยี นอยางมีนัยสำคญั ทางสถติ ิที่ .01 3. ความพึงพอใจของนักเรยี นชั้นประกาศนยี บตั รวิชาชพี ปที่ 2 ที่มตี อชดุ ชดุ ฝก ทักษะการปฏบิ ัติ ทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด มีมีคาเฉล่ียเทากับ 4.80 และสวนเบี่ยงเบน มาตรฐานเทากับ 0.35 ซึ่งหมายความวา นักเรียนมคี วามพงึ พอใจอยใู นระดับมากที่สดุ

ประกาศคณุ ูปการ รายงานผลการพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยี ควิ อารโ คด รายวิชานาฏศลิ ปล ะคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 สำหรับนักเรียนชนั้ ประกาศนยี บัตรวิชาชีพ ปท ี่ 2 ผูรายงานไดจัดทำข้ึนเพ่ือเสนอผลการพฒั นาคุณภาพนักเรียน ในปการศึกษา 2564 ซงึ่ สามารถ พัฒนานักเรียนในความรับผิดชอบใหมีความรูประสบการณในการเรียนรูโดยใชชุดฝกทักษะการปฏิบัติ ทารำรวมกับการเรียนออนไลน และดำเนินการพัฒนาการเรียนการสอนของตนจนประสบผลสำเร็จ ในระดับท่ีนาพอใจ การพัฒนาในคร้ังนี้สำเร็จลงไดเพราะไดรับคำแนะนำในการพัฒนางานจากคณะ ผูเชยี่ วชาญซ่ึงประกอบไปดวย 1. รองศาสตราจารยนฤมล ขันสัมฤทธิ์ นาฏศิลปไทย ตำแหนง อาจารยประจำหลักสูตร ในระดับ ปริญญาตรี วิทยาลัยนาฏศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลปวุฒิทางการศึกษาระดับปริญญาโท คุรุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการอุดมศึกษา จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย 2. นายพิชาญ พรหมสมบัติ ตำแหนง ผูชวยผูอำนวยการฝายวิชาการ วิทยาลัยนาฏศิลป ผูเช่ียวชาญดา นการวดั ผล วิทยาลยั นาฏศิลป สถาบันบัณฑติ พัฒนศิลป วุฒทิ างการศึกษาระดบั ปริญญา โท การศึกษามหาบณั ฑิตสาขาการวัดผล มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมติ ร 3. นางสาวมะลิวัลย ปทมะ ตำแหนง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการพิเศษ โรงเรียนวัดธรรม มงคล (หลวงพอวิริยังคอุปถัมภ) วุฒิทางการศึกษาการศึกษาระดับปริญญาโท ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิจยั การศกึ ษา จุฬาลงกรณม หาวิทยาลยั 4. นางสาวปภาวรินทร แสงเจริญ นาฏศิลปไทย ตำแหนง อาจารยประจำหลักสูตรในระดับ ปรญิ ญาตรี วิทยาลยั นาฏศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป วฒุ ิทางการศึกษาระดบั ปรญิ ญาโท ศลิ ปศาสตร มหาบัณฑิต สาขานาฏยศิลปไทย จุฬาลงกรณม หาวิทยาลยั 5. นางสาวเกณิกา วงศนรินทร ตำแหนง ครู วิทยฐานะครูชำนาญการ วิทยาลัยนาฏศิลป รอยเอ็ด วุฒิทางการศึกษาการศึกษาระดับปริญญาโท การศึกษามหาบัณฑิตสาขาเทคโนโลยี เพอ่ื การศกึ ษา มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม ขอขอบพระคุณคณะผูเช่ียวชาญทุกทานที่ไดเอยนาม ขอขอบพระคุณ ผูอำนวยการวิทยาลัย นาฏศิลป ผูชวยศาสตราจารย กิตติ อรรถาผลและคณะครูทุกทาน ท่ีใหความกรุณาดูแลเอาใจใสให คำปรึกษา ใหขอเสนอแนะตาง ๆ ตลอดจนชวยตรวจแกงานอยางละเอียดมาโดยตลอด ผูรายงานรูสึก ซาบซึ้งตอความเมตตาจากทุกทานเปนอยางมาก และขอบคุณนักเรียนวิทยาลัยนาฏศิลป ทุกคน ที่ใหความรวมมือในการพัฒนางาน จนประสบผลสำเรจ็ ไดเปนอยางดี หวังเปนอยางย่ิงวาชุดฝกทักษะ การปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา

ง 20302-2003 สำหรับนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปท่ี 2 เลมน้ีจะเปนประโยชนตอผูสนใจ และ เปน ขอมลู หรือแนวทางในการพัฒนาในสาระการเรียนรู อ่ืน ๆ ได คุณคาและโยชนของเอกสารรายงานการพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำฉบับนี้ ขอมอบ เปนเครื่องสักการบูชา แดบิดามารดา ครู อาจารยทุกทานและบุคคลในครอบครัวทุกคนที่ไดกรุณา ใหค วามเมตตาวางรากฐานการศึกษาใหแกผ รู ายงานดวยดีเสมอมา ธญั วดี ไกรคง

สารบญั หนา ก บทคัดยอ ................................................................................................................................... ค กติ ตกิ รรมประกาศ .................................................................................................................... จ สารบญั ..................................................................................................................................... ช สารบญั ตาราง ........................................................................................................................... 1 บทท่ี 1 บทนำ ........................................................................................................................... 1 4 ความเปนมาและความสำคญั ของปญหา .................................................................... 5 วตั ถปุ ระสงคข องการวจิ ยั ........................................................................................... 5 สมมตุ ิฐานของการวจิ ยั .............................................................................................. 6 ขอบเขตการวจิ ยั ......................................................................................................... 7 นิยามศัพทเ ฉพาะ ......................................................................................................... 8 ประโยชนท ่ีคาดวาจะไดร บั ........................................................................................... บทที่ 2 เอกสารและงานวิจยั ทีเ่ กย่ี วของ ..................................................................................... 9 หลักสตู รนาฏดรุ ิยางคศิลป ระดบั ประกาศนยี บตั รวชิ าชีพ 11 พุทธศักราช 2562 ประเภทวิชาศิลปกรรม ................................................................... 13 เอกสารทเ่ี กย่ี วของกบั นาฏศิลปไ ทย ............................................................................. 23 เอกสารทเ่ี ก่ียวของกับชดุ ฝกทักษะการปฏิบตั ทิ ารำ พมาเปง มาง ……………………………. 30 แนวคดิ และทฤษฎีทเ่ี กยี่ วของกับชดุ ฝกทักษะการปฏิบตั ิ ............................................ 33 แนวคดิ และทฤษฎีท่ีเกีย่ วของกบั QR Code ................................................................ 36 แนวคดิ และทฤษฎีเกี่ยวกบั การเรียนรดู ว ยตนเอง .......................................................... 40 แนวคิดทฤษฎีทีเ่ กีย่ วกบั ความพึงพอใจ ......................................................................... 45 งานวิจยั ทีเ่ ก่ียวขอ ง ....................................................................................................... 45 บทที่ 3 วิธีดำเนินการวิจัย ........................................................................................................ 46 ประชากรและกลมุ ตวั อยาง........................................................................................... 46 เคร่ืองมอื ท่ใี ชในการวิจยั ............................................................................................... 52 การสรางและตรวจสอบคุณภาพเครื่องมอื ที่ใชในการวจิ ัย ............................................ 54 การดำเนนิ การวิจัยและเกบ็ รวบรวมขอ มูล ................................................................ สถิตทิ ่ีใชในการวิเคราะหข อ มูล ....................................................................................

ฉ สารบัญ (ตอ) หนา 59 บทที่ 4 ผลการวิเคราะหข อ มูล ................................................................................................... 59 สญั ลักษณท ีใ่ ชใ นการเสนอผลการวิเคราะห................................................................... 59 ลำดับขนั้ ในการนำเสนอ................................................................................................ 60 ผลการวิเคราะหขอ มูล .................................................................................................. 65 65 บทท่ี 5 สรปุ อภิปรายผล และขอ เสนอแนะ............................................................................... 65 วัตถปุ ระสงคข องการวจิ ัย ............................................................................................ 66 สมมติฐานของการวิขยั ............................................................................................. 67 ขอบเขตการวจิ ัย ....................................................................................................... 68 วธิ ดี ำเนินการวจิ ยั ...................................................................................................... 69 การวเิ คราะหขอ มลู ................................................................................................... 69 สรุปผลการศึกษา ...................................................................................................... 72 อภปิ รายผล ............................................................................................................ 73 ขอสังเกตจากการวิจัย ............................................................................................... 75 ขอ เสนอแนะ ............................................................................................................... 82 186 บรรณานกุ รม.............................................................................................................................. ภาคผนวก .................................................................................................................................. ประวตั ผิ ูรายงาน .......................................................................................................................

ช สารบญั ตาราง ตารางที่ หนา 1. รายละเอียดในการดำเนินการทดลอง ......................................................................................... 53 2. คาประสทิ ธภิ าพของชุดฝกทกั ษะการปฏิบตั ิทารำ พมาเปง มาง โดยประยุกตใช เทคโนโลยีควิ อารโ คด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหสั วิชา 20302-2003 สำหรับนักเรียนชัน้ ประกาศนียบัตรวิชาชพี ปท ่ี 2 ของกลุม ทดลอง 3 กลมุ ............................... 60 3 แสดงคะแนนเฉล่ยี เปนรอยละของการทดสอบกอนเรียน การทำกิจกรรมและ การทดสอบหลังเรยี น โดยใชช ุดฝกทักษะการปฏบิ ตั ิทารำ พมาเปง มาง โดยประยกุ ตใ ชเทคโนโลยีควิ อารโคด รายวชิ านาฏศลิ ปละคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 สำหรบั นกั เรยี นช้ันประกาศนยี บตั รวิชาชพี ปท ี่ 2 จำนวน 3 หนว ย ......................................... 61 4. แสดงคะแนนเฉล่ยี คิดเปน รอ ยละ ของการทดสอบวดั ผลสัมฤทธ์กิ อนเรียนและหลงั เรียน ของนักเรยี นระดบั ช้ันประกาศนยี บตั รวิชาชีพปท่ี 2 จำนวน 30 คน เมือ่ ใชชุดฝกทกั ษะ การปฏบิ ัตทิ า รำ พมาเปง มาง โดยประยกุ ตใ ชเทคโนโลยคี ิวอารโ คด ........................................... 62 5. แสดงคาเฉลย่ี และสวนเบีย่ งเบนมาตรฐานของระดบั ความพงึ พอใจของนักเรยี น ระดบั ชน้ั ประกาศนยี บตั รวิชาชพี ปท ่ี 2 ทมี่ ีตอ การใชช ุดฝกทกั ษะการปฏบิ ตั ิทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใ ชเ ทคโนโลยคี ิวอารโ คด ………………………………..…………………………. 63 6. คะแนนเฉล่ียรอ ยละของการหาประสทิ ธิภาพในการใชช ุดฝกทกั ษะการปฏิบตั ิทารำ พมา เปงมาง โดยประยกุ ตใชเทคโนโลยีควิ อารโคด รายวชิ านาฏศิลปละคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 ของนักเรยี นระดบั ประกาศนียบตั รวิชาชีพช้นั ปท ี่ 2 จำนวน 30 คน …………………………………………………………......................................................... 155 7. คะแนนของการทำกจิ กรรมและแบบทดสอบระหวา งเรยี นโดยใชช ดุ ฝกทกั ษะการปฏิบัติทารำ พมา เปง มาง โดยประยกุ ตใ ชเทคโนโลยีควิ อารโคด รายวชิ านาฏศิลปละคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 ของนักเรยี นระดบั ประกาศนยี บตั รวชิ าชีพชนั้ ปที่ 2 จำนวน 30 คน หนวยที่ 1 ระบำเบ็ดเตล็ด................................................................................. 157 8. คะแนนของการทำกิจกรรมและแบบทดสอบระหวา งเรียนโดยใชชดุ ฝกทักษะการปฏิบตั ทิ ารำ พมาเปง มาง โดยประยกุ ตใ ชเทคโนโลยคี วิ อารโ คด รายวิชานาฏศลิ ปละคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 ของนักเรียนระดบั ประกาศนยี บตั รวิชาชีพช้ันปท ่ี 2 จำนวน 30 คน หนวยท่ี 2 ประวตั เิ พลงพมาเปงมาง ..………........................................................ 159

ซ สารบัญตาราง (ตอ ) ตารางที่ หนา 9. คะแนนของการทำกิจกรรมและแบบทดสอบระหวางเรยี นโดยใชช ุดฝกทกั ษะ การปฏบิ ตั ิทารำ พมา เปง มาง โดยประยกุ ตใ ชเทคโนโลยีควิ อารโ คด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 ของนกั เรยี นระดบั ประกาศนียบัตรวชิ าชพี ชน้ั ปท ี่ 2 จำนวน 30 คน หนวยท่ี 3 กระบวนทารำพมาเปงมาง ............................................................... 161 10. แสดงการเปรยี บเทียบผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรยี นของคะแนนเฉลี่ยการทดสอบกอ นเรียน และหลังเรยี น โดยใชชดุ ฝก ทักษะการปฏบิ ตั ิทารำ พมาเปง มาง โดยประยุกตใ ช เทคโนโลยีควิ อารโ คด ของนักเรยี นระดบั ประกาศนยี บตั รวิชาชีพชนั้ ปท่ี 2 จำนวน 30 คน .............................................................................................................................. 164 11. แสดงคาเฉลย่ี และสวนเบ่ยี งเบนมาตรฐานของระดบั ความพงึ พอใจของนักเรียน ระดบั ประกาศนยี บัตรวชิ าชีพช้ันปที่ 2 ทีม่ ีตอ การใชชุดฝกทักษะการปฏบิ ัติทา รำ พมา เปงมาง โดยประยุกตใ ชเทคโนโลยีคิวอารโ คด ……………………………..………………………………. 167 12. ผลการตรวจสอบคุณภาพของชุดฝกทักษะการปฏิบัติทา รำ พมาเปง มาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยคี วิ อารโคด สำหรับนกั เรียนระดบั ประกาศนยี บัตรวิชาชีพ ชั้นปท่ี 2 ......................................................................................................................................... 171 13. คะแนนเฉลีย่ รอ ยละของการหาประสทิ ธภิ าพในการใชช ดุ ฝก ทกั ษะการปฏิบตั ทิ ารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 ของนักเรยี นระดบั ประกาศนยี บตั รวชิ าชีพช้ันปท่ี 2 จำนวน 30 คน (กลุม ทดลองภาคสนาม) ……………………………………............................................... 173 14. ผลตรวจสอบความตรงเชงิ เนอ้ื หาและความเหมาะสมของภาษา (IOC) ของแบบทดสอบวดั ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนเรอ่ื ง พมาเปง มาง ...................................................... 176 15. ผลการวเิ คราะหคา ความยากงาย (p) คา อำนาจจำแนก (r) ของแบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียน .............................................................................. 178

ฌ สารบญั ตาราง (ตอ ) ตารางที่ หนา 16. หาความเช่อื มัน่ ของแบบทดสอบโดยนักเรียนระดับประกาศนยี บตั รวชิ าชีพช้ันปท่ี 2 180 จำนวน 30 คน ..................................................................................................................... 183 184 17. ผลการตรวจสอบความตรงเชงิ เนื้อหา ความเหมาะสมของภาษา และเทคโนโลยีควิ อารโ คด ในแบบสอบถามความพงึ พอใจตอการใช ชุดฝก ทกั ษะการปฏิบตั ิทารำ ………………………………………….………………………………………….. 18. คา ความเชื่อม่นั ของแบบสอบถามความพึงพอใจตอ ชุดฝก ทักษะการปฏิบัติทา รำ พมาเปง มาง โดยประยกุ ตใชเทคโนโลยคี ิวอารโ คด ของนกั เรยี น ระดับประกาศนียบตั รวิชาชพี ช้ันปท ี่ 2 ปการศึกษา 2564 ……………………………………………..

บทท่ี 1 บทนำ ทม่ี าและความสำคัญของปญหา พระราชบัญญัติการศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ไดก ำหนดแนวทางของการจดั การศกึ ษาไววา การจัดการศึกษาตั้งยึดหลักวา ผูเรียนทุกคนมีความรูและความสามารถพัฒนาตนเองไดและถือวา ผูเรียนมคี วามสำคญั ทีส่ ดุ กระบวนการจัดการศกึ ษาตอ งสง เสริมและสนับสนุนใหมกี ารสรางและพัฒนา แบบเรยี น ตำรา หนังสือวชิ าการ สอ่ื สิง่ พมิ พ วัสดุอุปกรณ และเทคโนโลยี เพอ่ื การศกึ ษาอื่นโดยเรงรัด การใหแรงจูงใจแกผูผลิตและผูใช และการพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา โดยเปดโอกาสใหมีการ แขงขันโดยเสรีอยางเปนธรรม ใหมีการพัฒนาบุคลกรทั้งดา นผูผ ลิต และผูใชเทคโนโลยเี พื่อการศกึ ษา เพือ่ ใหมคี วามรูความสามารถ และทักษะในการผลิต รวมทั้งการใชเทคโนโลยที เี่ หมาะสมมีคณุ ภาพและ ประสิทธิภาพ ผูเรียนมีสิทธิไดรับการพัฒนาขีดความสามารถในการใชเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาใน โอกาสแรกที่ทำได เพื่อใหมีความรูและทกั ษะเพียงพอที่จะใชเทคโนโลยเี พ่ือการศึกษาในการแสวงหา ความรูดว ยตนเองอยา งตอเน่ืองตลอดชีวติ (กระทรวงศกึ ษาธิการ. 2546) ปจจุบันเทคโนโลยีเขามามีบทบาทตอชีวิตประจำวันของคนเราเปนอยางมาก จะเห็นไดจาก การนำเทคโนโลยีไปใชเปนเครื่องมือในการจัดการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พทุ ธศกั ราช 2542 และท่ีแกเพมิ่ เติม (ฉบับที่2) พทุ ธศักราช 2545 มาตรา 66 ท่กี ลา ววา ผูเรียนมีสิทธิ ไดรับการพัฒนาขีดความสามารถในการใชเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาในโอกาสแรกที่ทำได เพื่อใหมี ความรูและทักษะเพียงพอที่จะใชเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาในการแสวงหาความรูดวยตนเองอยาง ตอเนื่องตลอดชีวิต ครูผูสอนจึงตองตื่นตัวและเตรียมพรอมในการจัดการเรียนรูใหผูเรียนมีทักษะ สำหรับการออกไปดำรงชวี ิตในโลกศตวรรษท่ี 21 ทส่ี ำคญั ท่สี ุด คอื ทกั ษะการเรยี นรู (Learning Skill) การเปลี่ยนแปลงการจัดการเรียนรูเพื่อใหเด็ก มีความรู ความสามารถ และทักษะจำเปน การ เปลี่ยนแปลงทางการศึกษาแบบไรขีดจำกัด ผูเรียนสามารถคนควาหาความรูจากแหลงขอมูลที่ หลากหลาย บทบาทครูเปลีย่ นจากผูสอนมาเปน โคช ท่ีสำคญั จะตอ งมีวธิ กี ารที่สามารถฝกฝนใหผูเรียน เกิดทักษะการเรียนรูรอบดาน สามารถบูรณาการความรูตาง ๆ ที่มีประโยชนตอตนเองและสังคม สามารถแกปญหาตาง ๆ ไดโดยใชสติปญญา สามารถดำรงชีวิตอยูภายใตโลกความเปนจริงไดอยาง ปกตสิ ุข (วิจารณ พานชิ . 2555) หลักสูตรนาฏดุริยางคศิลป ระดับประกาศนียบัตรวิชาชพี พุทธศักราช 2562 เปนหลักสูตร วิชาชีพดานนาฏศิลป ดุริยางคศิลปและคีตศิลป มุงพัฒนาผูเรียนใหมีความรูความสามารถในการ

2 อนุรักษ สืบสานและธำรงไวซึ่งศิลปวัฒนธรรมประจำชาติ เนนใหเปนคนดี มีปญญา มีความสุข มีศกั ยภาพในการประกอบอาชีพและศึกษาตอในระดับที่สูงข้ึน เพอื่ ใหม ีเจตคตทิ ด่ี ี มีความรู ทักษะและ ประสบการณในงานอาชีพ เปนผูมีพฤติกรรมทางสังคมที่ดีงาม ทั้งในการทำงาน การอยูรวมกันดวย ความรักและความสามัคคีมีความรับผิดชอบ เปนผูมีบุคลิกภาพที่ดี มีมนุษยสัมพันธ มีคุณธรรม จริยธรรมและวินัยในตนเอง ตระหนักและเห็นคุณคาทางดานศิลปวัฒนธรรมของชาติ มีความรักชาติ สำนกึ ในความเปนไทย เสียสละสวนรวม ดำรงรักษาไวซง่ึ ความมัน่ คงของชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย และการปกครองระบอบประชาธิปไตย อนั มีพระมหากษัตริยเปน ประมุข และเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต และการประกอบอาชีพมีทักษะการสื่อสารและเทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการเรียนรูตลอดชีวิต ทักษะการคิด วิเคราะห และการแกปญหา ตลอดจนทักษะการจัดการดานศิลปวัฒนธรรมไดอยาง เหมาะสม (หลกั สตู รนาฏดรุ ิยางคศิลป ระดับประกาศนยี บตั รวชิ าชพี พุทธศักราช 2562. 2562) การจัดการเรียนการสอนในวิทยาลัยนาฏศิลป สังกัดสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป กระทรวง วัฒนธรรม เปดสอนในระดบั การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ระดับประกาศนยี บัตรวิชาชีพและระดับอดุ มศกึ ษา แตยังขาดสื่อการเรียนรูที่ทันสมัย ทำใหนักเรียนขาดความตื่นตวั และความหลากหลายในการเรียนรู อกี ท้ังเทคโนโลยีท่ีแปลกใหมเขา มามีบทบาทในการจัดการศึกษาอยางมากมาย อยางไรกด็ ีการจัดการ เรียนการสอนนาฏศิลปยังใชวิธีการสอนแบบสาธิตและฝกปฏิบัติโดยครูเปนหลักในการสอน และยึด ครูผสู อนเปน สำคญั “รปู แบบการเรียนการสอนนาฏศิลปโขนละครแตโบราณ เนนการฝก ทักษะใหเกิด ความชำนาญ ดวยบทเรียนที่ซ้ำ ๆ ย้ำเนื้อหาการฝกเปน ระยะเวลานานพอสมควร จนกระทั่งผูรับการ ฝกสามารถจดจำทาทางซึ่งเปนหลักใหญๆ ได จากนั้นครูผูสอนจะถายทอดกลวิธีที่จะปรุงแตง ลีลา ทาทางใหงดงามยิ่งขึ้นเปนการเฉพาะสำหรับศิษยแตละคน” (บุปผาชาติ อุปถัมภนรากร. 2558) ทำใหนักเรียนจะเกิดความชำนาญในดานการปฏิบัติ หากแตผูเรียนจะขาดการเรียนรูในเรื่องทฤษฎี เกี่ยวกับประวัติเพลงและเน้ือหาอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ อีกทั้งยังขาดทฤษีการเรียนรูดวยตัวเองซึ่งเปนสิง่ สำคัญในการพัฒนาการเรียนรูของนักเรียน ดังนั้นสื่อเทคโนโลยีสมัยใหมจึงจำเปนตอการพัฒนา การเรียนรูของผเู รยี นในยคุ ปจจบุ ัน ชุดฝกทักษะการปฏิบัตทิ า รำ เปน สอ่ื การเรียนที่ผูสอนจดั ทำขน้ึ เพอ่ื ใชเปนเคร่อื งมอื ในการจัด กิจกรรมการเรียนรใู หผ ูเรียนเรยี นรูดว ยตนเอง ในแตละสาระการเรยี นรทู ่กี ำหนดไวในบทเรียนโดยเริ่ม จากเนื้อหาสาระที่งายๆไปสูเนื้อหาที่ยากขึ้นไปตามลำดับ เปนบทเรียนที่สรางขึ้นโดยกำหนด วัตถุประสงคเนื้อหาวิธีการและสื่อการเรียนการสอนไวลวงหนาผูเรียนสามารถศึกษาคนควาและ ประเมินผลการเรียนดวยตนเองตามขั้นตอนที่กำหนดไว สอดคลองกับ นพชัย อุปชิต (2558) ให ความหมายวา ชุดฝกทักษะคือสื่อการสอนที่ครูผูสอนสรางขึ้นอยาง เปนระบบ โดยนำวัสดุอุปกรณ ประกอบขน้ึ เปนกิจกรรมการเรยี นรูท่สี อดคลอ งกบั วัตถุประสงค เน้ือหาและ วิธกี ารประเมินผล เพ่ือใช ในกิจกรรมการเรียนการสอนทผ่ี ูเรยี นไดศ ึกษาและปฏบิ ตั ิกจิ กรรมดว ยตนเอง หรอื เปนกลมุ ตามขัน้ ตอน

3 โดยมีครูคอยแนะนำชวยเหลือและเปนที่ปรึกษา จากคุณคาของการเรียนการสอนที่เนนการพัฒนา ทกั ษะพสิ ัยและชุดฝก ทกั ษะดงั ท่ีกลา วมา จงึ ไดมนี กั การศึกษาและผูทเี่ ก่ยี วของหลาย ๆ ทานพยายาม หาทางแกไขเพื่อปรับปรุงและพัฒนาประสิทธิภาพของ ดังผลการศึกษาของ ขวัญฟา ภูแพงสุทธิ์ (2562) ไดศึกษาและพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ เรื่อง ระบำมาตรฐานสรางสรรคงานศิลป รายวิชานาฏศิลปไทยละคร 1 รหัสวิชา ศ31207 ชั้นมัธยมศึกษาปท ี่ 4 วิทยาลัยนาฏศิลป สถาบัน บัณฑิตพัฒนศิลป กระทรวงวัฒนธรรม ผลการศึกษาพบวา ชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ เรื่อง ระบำ มาตรฐาน สรางสรรคงานศิลป รายวิชานาฏศลิ ปไ ทยละคร 1 รหัสวชิ า ศ31207 ชน้ั มธั ยมศึกษาปท ี่ 4 มีประสทิ ธิภาพ 88.81/85.53 นักเรียน มีผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรียนหลังใชชุดฝก ทักษะการปฏิบัติทารำ สงู กวา กอ นใชชดุ ฝกทกั ษะการปฏบิ ตั ทิ ารำ อยางมนี ยั สำคญั ทางสถิตทิ รี่ ะดบั .01 และ นักเรยี นมีความ พงึ พอใจในการเรยี นดวยชุดฝกทักษะการปฏบิ ตั ทิ า รำ อยูใ นระดับมาก จากการศึกษาในการแสวงหาความรูดวยตนเอง ครูจึงตองตื่นตัวและเตรียมพรอมในการ จัดการเรียนรูเพื่อเตรยี มความพรอ มใหนักเรียนมีทกั ษะสำหรับการออกไปดำรงชีวิตในโลกศตวรรษที่ 21 การเล็งเห็นความสำคัญของการนำเทคโนโลยีเขามามีบทบาทในการจัดการเรียนการสอนแก นักเรียนจะชวยเพิ่มทักษะการใชเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา ใหนักเรียนเขาถึงบทเรียนไดอยางสะดวก รวดเร็วและทันสมัยยิ่งขึ้น อีกทั้งโทรศัพทเคลื่อนที่ในยุคโลกาภิวัฒน มีความกาวล้ำทางเทคโนโลยี มบี ทบาทมากขึ้นในชวี ิตประจำวนั ของคนในยุคน้เี ปน อยางมาก และเปน อปุ กรณที่เปนเสมือนปจจัยท่ี 5 ในการดำรงชวี ติ ของมนุษย เปน ส่ือกลางในการเขา ถงึ ขอมูล ขา วสารเหลาน้ันไดอ ยางทันทวงที โดย สามารถเขา ถึงขอมูลตาง ๆ ผานเทคโนโลยีทเี่ รียกวา คิวอารโคด พรี าวชิ ญ ภาคนนทก ลุ (2557) ไดให เหตุผลที่เรยี กวา คิวอารโ คด หรอื Quick Response Code คงเปนการตอบสนอง ทีร่ วดเร็วเนื่องจาก เปนรหสั ทมี่ กี ารอานอยางรวดเร็วและสามารถเก็บความจุไดมากกวาเม่ือเทียบกับบารโคด คิวอารโคด มลี ักษณะเปน รปู สเ่ี หลีย่ มขาวดำ นิยมใชเก็บขอ มลู เชน บญั ชธี นาคาร ขอมลู ช่ือเว็บไซต วดี ิโอ และส่ือ การเรยี นการสอน ฯลฯ ซึ่งถอื เปน การผสมผสานอยางลงตวั ของเทคโนโลยีโทรศัพทเคลือ่ นท่ีประเกท สมารท โฟน และส่อื ส่งิ พมิ พ ไดอ ยา งลงตวั และมีความสะดวกตอการเรยี นรู โดยการนำเทคโนโลยีและ ขอมลู มาประยุกตใ ชเปนควิ อารโ คด เทคโนโลยี ควิ อารโ คด (Quick Response Code) ทม่ี คี วามหมายตรงตวั วา การตอบสนอง ที่รวดเร็ว เราสามารถใชงาน QR Code ไดหลากหลายรูปแบบ เชน ใชแปลง URL หรือชื่อเว็บเพจที่ ยาว หรือยากตอการจดจำในรูปแบบภาพ เมื่อถายภาพ QR Code โดยใชโทรศัพทมือถือที่มีกลอง ถายรปู แทนการพิมพ URL ก็จะลิงกเ ขาสหู นาเวบ็ ไซตน น้ั ๆ ไดท นั ที เชน การเขาถึง URL เว็บไซตเ พ่ือ ดูขอมูล รูปภาพ วิดีโอ ไดทันที ในปจจุบันคิวอารโคดมีบทบาทในชีวิตประจำวนั ของมนษุ ยม ากย่งิ ขึน้ เราสามารถนำควิ อารโ คด มาประยกุ ตใชไ ดหลากหลาย รวมไปถงึ ทางดานการศึกษา ซึง่ คิวอารโคดจะ ชวยใหไดรับขอมูลไดงายขึ้น หากสามารนำคิวอารโคด ไปใชในการพัฒนาบทเรียน ตอยอดเปน

4 เทคโนโลยีรว มสมยั ท่ีสามารถใชง านไดอยางกวา งขวาง กจ็ ะเปน การเพมิ่ ทางเลือกในการจัดการเรียนรู มากย่งิ ข้นึ (ขวญั จฑุ า คำบรรลอื และคณะ. 2558) สอดคลอ งกบั กัตตกมล พศิ แลงาม (2561) ไดศกึ ษา การประยุกตใชเทคโนโลยีรหัสคิวอาร สำหรับการจัดการเรียนการสอน ในรายวิชาภาษาการสื่อสาร และเทคโนโลยีสารสนเทศ ของหมวดวิชาศกึ ษาท่ัวไป ผลการศึกษาพบวา 1) การออกแบบเทคโนโลยี รหัสคิวอารสำหรับการจัดการเรียนการสอน ในรายวิชาภาษาการสื่อสาร และเทคโนโลยีสารสนเทศมี ทั้งหมด 5 ดาน คือ 1. รูปแบบ ความคมชัด 2. การเขาถึงไดงา ย 3. การประมวลผลรวดเร็ว 4. ความ ถูกตองและความแมนยำของขอมูล 5. ความทันสมัยของเทคโนโลยี โดยรวมแตละดานมีระดับความ เหมาะสมอยูในระดับ มากที่สุด 2) ผลความพึงพอใจในดานการเขาถงึ ไดงายโดยภาพรวมอยูในระดบั มาก จากการศึกษาชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำและเทคโนโลยีคิวอารโคด ผูรายงานจึงนำเอา นวัตกรรมทั้งสองรูปแบบมารวมกัน โดยสรางนวัตกรรมชิ้นใหมขึ้น และพัฒนาเปนชุดฝกทักษะ การปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยกุ ตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด ชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปท ี่ 2 ทบ่ี รรจอุ ยูใ นหลกั สูตรนาฏดุริยางคศลิ ป ระดับประกาศนียบตั รวชิ าชีพ พทุ ธศกั ราช 2562 เพอ่ื เปนส่ือ เทคโนโลยที ่ที นั สมัยใหน ักเรียนเกดิ ความตืน่ ตวั เกิดการเรียนรทู ี่แปลกใหม ทำใหน กั เรยี นเกดิ ทง้ั ความรู และความสนุกสนานในการเรียน ประกอบการจัดการเรียนการสอน ท่ีมีความหลากหลายและมี คณุ ภาพตรงตามเกณฑม าตรฐาน และบรรลตุ ามจดุ มุง หมายทางการเรยี น ตลอดจนเปนแนวทางในการ จัดกิจกรรมการเรียนการสอนและนวัตกรรมเทคโนโลยีทางการศึกษาใหผูเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนทด่ี ขี น้ึ เกดิ ประสบการณจ ากการแสวงหาความรดู ว ยตนเอง ทง้ั ในทางทฤษฎีและปฏบิ ัติตอไป วตั ถปุ ระสงคของการวิจัย 1. เพื่อการพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิว อารโ คด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรับนักเรยี นชนั้ ประกาศนียบัตรวิชาชีพ ปท ี่ 2 ใหม ีประสทิ ธิภาพตามเกณฑทีก่ ำหนด 80/80 2. เพ่อื ศึกษาผลสมั ฤทธ์ิทางการเรยี นของนกั เรียน ระหวางคะแนนกอ นเรียนและหลังเรียนใน การใชชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชา นาฏศลิ ปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 3. เพื่อศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนชัน้ ประกาศนยี บัตรวิชาชีพปที่ 2 ที่มีตอชุดฝกทักษะ การปฏิบัติทา รำ พมาเปง มาง โดยประยกุ ตใ ชเ ทคโนโลยคี วิ อารโ คด

5 สมมุตฐิ านการวิจัย 1. ชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชา นาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรับนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 มีประสิทธภิ าพตามเกณฑ 80/80 2. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียน ระหวางคะแนนกอนเรียนและหลังเรียนในการใช ชุดฝกทักษะการปฏิบตั ทิ ารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด สำหรับนกั เรียนช้นั ประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 หลงั เรยี นมีผลสมั ฤทธิท์ างการเรียนสูงกวา กอ นเรยี น 3. นักเรียนช้นั ประกาศนียบตั รวชิ าชีพปท่ี 2 มคี วามพงึ พอใจตอ การใชชุดฝก ทักษะการปฏิบัติ ทารำ พมา เปง มาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีควิ อารโคด อยูใ นระดบั มาก ขอบเขตการวิจยั 1. ประชากรกลมุ ตัวอยาง 1.1 ประชากร ไดแก นักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 วิทยาลัยนาฏศิลป ภาค เรยี นท่ี 1 ปก ารศกึ ษา 2564 จำนวน 96 คน 1.2 กลุมตัวอยา ง ไดแ ก นักเรียนชน้ั ประกาศนียบัตรวชิ าชีพปท่ี 2 สาขานาฏศลิ ปไทยละคร วิทยาลัยนาฏศิลป ที่เรียนวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2564 จำนวน 30 คน ซึ่งไดมาโดยการเลอื กแบบเจาะจง 2. ตัวแปรทใ่ี ชในการศกึ ษา 2.1 ตัวแปรตน คือ 2.1.1 ชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวชิ านาฏศลิ ปล ะคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรบั นักเรยี นช้ันประกาศนยี บัตรวชิ าชพี ปที่ 2 2.2 ตวั แปรตามคือ 2.2.1 ผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี นกอนเรยี นและหลังเรียน ของนักเรียนชั้นประกาศนียบัตร วิชาชพี ปท ี่ 2 2.2.2 ความพึงพอใจของนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ที่มีตอชุดฝกทักษะ การปฏบิ ัติทา รำ พมาเปง มาง โดยประยุกตใชเ ทคโนโลยีคิวอารโคด 3. การกำหนดเนื้อหา เน้อื หาท่ใี ชในการวจิ ัยครงั้ นี้ เปน เนอ้ื หาท่ีผรู ายงานศึกษาหลักสูตรนาฏดุริยางคศิลป ระดับ ประกาศนียบตั รวิชาชพี พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ ของนกั เรียนช้นั ประกาศนียบัตรวิชาชพี ปท ี่ 2 ไดก ำหนด

6 เนอื้ หาไวดงั นี้ 3.1 ชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรับนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ที่ผรู ายงานสรา งขน้ึ จำนวน 36 ชว่ั โมง โดยไดแบงเน้อื หาเปน 3.1.1 ระบำเบด็ เตลด็ 3.1.2 ประวตั ิเพลงพมา เปง มาง 3.1.3 กระบวนทา รำพมาเปงมาง 4. เครอ่ื งมอื ที่ใชใ นการวิจัย เคร่อื งมือท่ีใชร วบรวมประกอบดวย 4.1 ชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวชิ านาฏศิลปละคร 3 รหัสวชิ า 20302-2003 สำหรบั นักเรยี นชัน้ ประกาศนยี บตั รวชิ าชพี ปท ่ี 2 4.2 แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน โดยชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมา เปงมาง สำหรบั นักเรยี นชั้นประกาศนยี บัตรวชิ าชพี ปท ่ี 2 จำนวน 20 ขอ 4.3 แบบประเมินความพึงพอใจของนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ที่มีตอ ชุดฝก ทักษะการปฏิบตั ิทา รำ พมา เปง มาง โดยประยุกตใ ชเทคโนโลยคี ิวอารโ คด จำนวน 15 ขอ 5. ดา นระยะเวลา การศึกษาวิจัยในคร้ังนี้กำหนดระยะเวลา ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2564 (จำนวน 36 ช่วั โมง) นยิ ามศพั ทเ ฉพาะ ชดุ ฝกทกั ษะการปฏิบัติทารำ หมายถงึ สอื่ การเรยี นการสอน ทผ่ี ูร ายงานสรางข้ึน ประกอบ ไปดวยคำนำ สารบัญ แผนผังลำดับขั้นตอนการใช คำชี้แจงสำหรับครู คำชี้แจงสำหรับนักเรียน สาระสำคัญ/จุดประสงคการเรียนรู แบบทดสอบกอนเรียน เนื้อหา กิจกรรม เฉลยกิจกรรม แบบทดสอบหลงั เรียน และเฉลยแบบทดสอบ พมาเปงมาง หมายถึง การแสดงที่ประดิษฐขึ้นในป พ.ศ. 2498 โดยคุณครูลมุล ยมะคุปต และคณุ ครผู ัน โมรากลุ ผูเช่ยี วชาญนาฏศิลปไ ทยวิทยาลัยนาฏศิลป รว มกนั สรางสรรคข้ึนเพื่อแสดงใน โอกาสตอนรับผูนำของรัฐบาลพมา การประดิษฐทารำชุดนี้ไดรับอิทธิพลจากการฟอนของนาฏศิลป ลานนา ซึ่งบรรจุอยูในหลักสูตรนาฏดุริยางคศิลป ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ พุทธศักราช 2562 สาขาวิชานาฏศิลปไทยละคร รหัสวิชา 20302-2003 วิชานาฏศิลปละคร 3 ชั้นประกาศนียบัตร วิชาชพี ปท่ี 2

7 เทคโนโลยีคิวอารโคด หมายถึง เทคโนโลยีที่มีการตอบสนองอยางรวดเร็ว โดยใช โทรศัพทมือถือที่มีกลองถายรูป สแกนเพื่อเขาถึงลิงกขอมูล เปนสิ่งท่ีผูรายงานนำมาประยุกตใชใน ชดุ ฝกทกั ษะการปฏิบัติทารำ พมา เปง มาง สำหรับช้นั ประกาศนียบัตรวิชาชพี ปท่ี 2 เพือ่ เช่ือมโยงไปยัง สอื่ การเรยี นท่หี ลากหลาย ซึง่ ประกอบอยูใ นกิจกรรมการเรยี นรู ประยกุ ต หมายถึง เปน การนำชุดฝกทักษะการปฏิบตั ทิ ารำและเทคโนโลยีควิ อารโคด เขา มา มีสวนรว มในการจดั การเรยี นการสอนและปรับใชใหเกดิ ประโยชน ประสิทธิภาพ หมายถึง คุณภาพของชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดย ประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด สำหรับนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ตามเกณฑ มาตรฐานที่กำหนด คอื 80/80 80 ตัวแรก คือ ประสิทธิภาพของกระบวนการ คิดเปนรอยละจากการทำกิจกรรม 80 ตวั หลัง คอื ประสิทธิภาพของผลลพั ธค ิดเปน รอ ยละจากการทำแบบทดสอบหลังเรยี น นักเรียน หมายถึง นักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 วิทยาลัยนาฏศิลป สถาบัน บณั ฑิตพัฒนศลิ ป กระทรวงวัฒนธรรม ที่เรยี นรายวชิ านาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สาขา นาฏศลิ ปไ ทยละคร ภาคเรียนที่ 1 ปการศกึ ษา 2564 ผลสมั ฤทธิ์ทางการเรียน หมายถงึ คะแนนทไ่ี ดจากการทำแบบทดสอบโดยใชชุดฝกทักษะการ ปฏบิ ตั ทิ า รำ เรื่อง พมา เปง มาง สำหรับนกั เรยี นชนั้ ประกาศนียบัตรวิชาชีพปท่ี 2 ท่ีผูรายงานสรางข้ึน เปน ขอ สอบแบบเลือกตอบมี 4 ตวั เลอื ก จำนวน 20 ขอ ความพึงพอใจ หมายถึง ความรูสกึ เจตคติ ความคดิ อารมณทางดา นบวก ทีม่ ีตอ ชุดฝก ทักษะ การปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด ซึ่งวัดไดจากแบบสอบถาม ความพึงพอใจของนกั เรียนชน้ั ประกาศนยี บตั รวิชาชพี ปที่ 2 จำนวน 15 ขอ ประโยชนท ่ีคาดวาจะไดร บั 1. ไดชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรับนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ที่มีประสทิ ธิภาพ 2. นักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ที่เรียนดวยชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมา เปง มาง โดยประยุกตใชเ ทคโนโลยีคิวอารโ คด มผี ลสัมฤทธ์ิทางการเรยี นหลงั เรียนสงู ขน้ึ 3. เปนแนวทางในการนำเทคโนโลยีคิวอารโคดเขามาพัฒนาในการจัดการเรียนรู เพื่อให นักเรียนเขา ถึงเทคโนโลยีการเรยี นรใู นยคุ ปจ จุบนั

บทท่ี 2 เอกสารและงานวจิ ัยที่เกยี่ วขอ ง การพัฒนาชุดฝกทักษะการปฏิบัติทารำ พมาเปงมาง โดยประยุกตใชเทคโนโลยีคิวอารโคด รายวิชานาฏศิลปละคร 3 รหัสวิชา 20302-2003 สำหรับนักเรียนชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพปที่ 2 ผูวจิ ยั ไดทำการศกึ ษาวิเคราะหและสงั เคราะหเ อกสารและงานวิจัยทเ่ี ก่ียวของ ดังนี้ 1. หลกั สูตรนาฏดุรยิ างคศิลป ระดบั ประกาศนียบตั รวชิ าชพี พทุ ธศักราช 2562 ประเภทวิชา ศิลปกรรม 1.1 หลักการของหลักสูตร 1.2 จดุ หมายของหลักสูตร 1.3 หลักเกณฑก ารใชห ลักสูตร 1.4 โครงสรา งสาขาวิชานาฏศิลปไทย ละคร 2. เอกสารท่ีเกย่ี วของกับนาฏศิลปไ ทย 2.1 ความสำคญั ของนาฏศลิ ป 2.2 องคป ระกอบนาฏศิลป 3. เอกสารทเี่ กย่ี วของกบั ชดุ ฝกทกั ษะการปฏบิ ัติทา รำ พมา เปงมาง 3.1 ระบำเบด็ เตล็ด 3.2 พมา เปง มาง 4. แนวคิดและทฤษฎที ีเ่ ก่ยี วขอ งกับชุดฝก ทกั ษะการปฏบิ ัติ 4.1 ความหมายของชดุ ฝก ทักษะ 4.2 ความสำคญั ของชดุ ฝกทักษะ 4.3 ลักษณะท่ีดขี องชุดฝก ทกั ษะ 4.4 ทฤษฎีและหลกั จติ วิทยาทเ่ี กี่ยวของกบั การสรา งชดุ ฝกทักษะ 4.5 การสรางชุดฝกทกั ษะ 5. แนวคิดและทฤษฎที ่เี ก่ยี วของกบั QR Code 5.1 แนวคดิ และทฤษฎเี กีย่ วกับ QR Code 5.2 ลักษณะการทำงานของ QR Code 5.3 โครงสรางของ QR Code 6. แนวคิดและทฤษฎเี กยี่ วกับการเรียนรูดว ยตนเอง 6.1 ความหมายของการเรยี นรดู ว ยตนเอง

9 6.2 หลกั การเรยี นรูด ว ยตนเอง 6.3 การสงเสรมิ ใหผ เู รียนมีการเรยี นรดู วยตนเอง 7. แนวคิดทฤษฎเี กย่ี วกับความพงึ พอใจ 7.1 ความหมายของความพงึ พอใจ 7.2 ความสำคญั ของความพงึ พอใจ 7.3 ทฤษฎที ่ีเกย่ี วขอ งกับความพงึ พอใจ 7.4 วธิ วี ดั ความพงึ พอใจ 8. งานวจิ ัยทีเ่ กี่ยวขอ ง 8.1 งานวจิ ยั ท่เี กย่ี วขอ งกับชดุ ฝกทกั ษะการปฏบิ ตั ิทา รำ 8.2 งานวิจัยทีเ่ กยี่ วขอ งกับเทคโนโลยคี วิ อารโคด 1. หลักสูตรนาฏดุริยางคศิลป ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ พุทธศักราช 2562 ประเภทวิชา ศลิ ปกรรม หลักสูตรนาฏดุริยางคศิลป ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ พุทธศักราช 2562 ประเภทวิชา ศิลปกรรม (สถาบนั บัณฑิตพฒั นศิลป. 2562) 1.1 หลักการของหลกั สูตร 1. เปน หลกั สูตรระดับประกาศนียบัตรวิชาชพี ตอ จากการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนตน หรือเทียบเทา ที่สอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ แผนการศึกษาแหงชาติและ ประชาคมอาเซียน เพื่อผลิตและพัฒนากำลังคนระดับฝมือใหมีสมรรถนะ มีคุณธรรมจริยธรรมและ จรรยาบรรณวิชาชีพ สามารถประกอบอาชีพไดตรงตามความตองการของสถานประกอบการและการ ประกอบอาชพี อสิ ระ หรือศึกษาตอในระดับสูงขึ้น 2. เปนหลักสูตรวิชาชีพดานนาฎศิลป ดุริยางคศิลปและคีตศิลป ที่เตรียมความพรอมให ผูเ รียนสามารถพฒั นาสรางสรรคน วตั กรรม ดวยความรูทางดานนาฎศิลป ดรุ ยิ างคศิลปและคีตศิลป ท้ัง ไทยและสากล ที่มีความสมั พนั ธสอดคลองซึ่งกนั และกนั สามารถเพ่มิ มลู คาเชงิ เศรษฐกิจไดโดยเนนการ พัฒนาสมรรถนะเฉพาะดา นดว ยการปฏิบัตจิ ริงตามศักยภาพและโอกาสของผเู รยี น 3. เปนหลักสตู รท่ีสงเสริม สนบั สนนุ และประสานความรว มมอื ในการจดั การศึกษาระหวาง หนวยงานและองคก รท่ีเกย่ี วของท้ังภาครัฐและภาคเอกชน 4. เปน หลกั สตู รท่ีเปด โอกาสใหว ิทยาลัย สถานประกอบการ ชมุ ชนและทอ งถิ่นมีสวนรวม ในกานพัฒนาหลักสูตรใหตรงตามความตองการ สอดคลองกับศิลปวัฒนธรรม ภูมิปญญาทองถิ่น สามารถเรียนรู พฒั นา อนรุ ักษ สืบสาน สรางสรรคศาสตรแ หง ศิลป ดา นนาฏศลิ ป ดรุ ยิ างคศิลปและคีต ศิลปข องชาตสิ บื ไป

10 1.2 จุดหมายของหลักสตู ร หลักสูตรนาฏดุริยางคศิลปเปนหลักสูตรวิชาชีพดานนาฏศิลป ดุริยางคศิลปและคีตศิลป ระดบั ประกาศนยี บตั รวชิ าชีพ มุง พฒั นาผเู รียนใหมคี วามรคู วามสามารถในการอนุรกั ษ สืบสานและธำรง ไวซึ่งศิลปวฒั นธรรมประจำชาติ เนนใหเปนคนดี มีปญญา มีความสุข มีศักยภาพในการประกอบอาชีพ และศกึ ษาตอ ในระดบั ทสี่ งู ขึน้ โดยมงุ พฒั นาผเู รียน ดงั นี้ 1. เพ่อื ใหม ีความรู ทักษะและประสบการณในงานอาชพี ดานนาฏศิลป ดุริยางคศิลป และ คตี ศิลป สอดคลองกบั มาตรฐานวชิ าชพี สามารถพัฒนาองคความรใู นงานอาชีพ เพอื่ นำไปปฏบิ ัติไดอยาง มปี ระสทิ ธิภาพ 2. เพื่อใหเปนผูมีปญญา มีความคิดริเริ่ม สรางสรรค ใฝเรียนรู เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต และการประกอบอาชพี มที กั ษะการส่อื สารและเทคโนโลยสี ารสนเทศ ทักษะการเรียนรตู ลอดชวี ิต ทกั ษะ การคดิ วเิ คราะห และการแกปญ หา ตลอดจนทักษะการจดั การดา นศลิ ปวฒั นธรรมไดอยา งเหมาะสม 3. เพื่อใหมีเจตคติที่ดีตออาชีพ มีความมั่นใจ และภาคภูมิในวิชาชีพที่เรียน รักงาน รักองคกร สามารถทำงานเปนหมคู ณะไดดี มคี วามเคารพในสทิ ธแิ ละหนา ทขี่ องตนเองและผอู นื่ 4. เพอ่ื ใหเปน ผูมีพฤตกิ รรมทางสงั คมทดี่ งี าม ท้งั ในการทำงาน การอยรู วมกันดวยความรัก และความสามัคคีมีความรับผิดชอบตอครอบครวั ชมุ ชน สงั คม และประเทศชาติ เขาใจและเห็นคุณคา ภมู ปิ ญ ญาทอ งถ่นิ มคี วามตระหนักและนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใชใ นการดำเนนิ ชวี ิต 5. เพื่อใหมีบุคลิกภาพที่ดี มีมนุษยสัมพันธ มีคุณธรรมจริยธรรมและวินัยในตนเอง มีสุขภาพอนามัย ทสี่ มบรู ณท ้ังรา งกายและจิตใจเหมาะสมกบั งานอาชีพ 6. เพื่อใหตระหนักและเห็นคุณคาทางดานศิลปวัฒนธรรมของชาติ มีความรักชาติสำนึก ในความเปนไทย เสียสละสวนรวม ดำรงรักษาไวซึ่งความมั่นคงของชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมพี ระมหากษัตริยเปน ประมขุ 1.3 หลักเกณฑการใชหลกั สตู ร การเรียนการสอน 1. การเรียนการสอนตามหลักสูตรนี้ ผูเรียนสามารถลงทะเบียนเรียนไดทุกวิธีเรียนที่ กำหนด และนำผลการเรียนแตละวธิ มี าประเมนิ ผลรวมกันได สามารถขอเทียบโอนผลการเรียน และขอ เทยี บโอนความรแู ละประสบการณได 2. การจัดการเรียนการสอนเนนการปฏิบัติจริง สามารถจัดการเรียนการสอนได หลากหลายรูปแบบ เพื่อใหผูเรียนมีความรูความเขาใจในวิธีการและการดำเนินงาน มีทักษะการ ปฏิบัติงานในขอบเขตสำคัญและบริบทตาง ๆ ที่สัมพันธกัน สามารถประยุกตใชความรูและทักษะไปสู

11 บริบทใหม สามารถใหคำแนะนำ แกปญ หาเฉพาะดาน และรบั ผดิ ชอบตอตนเองและผูอน่ื มีสวนรวมใน คณะทำงาน หรือมีการประสานงานกลุม รวมทั้งมคี ณุ ธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ เจตคติและ กิจนิสยั ทเ่ี หมาะสมในการทำงาน 2. เอกสารทเี่ กย่ี วขอ งกับนาฏศิลปไ ทย การจัดการเรียนการสอนนาฏศิลปเนนการปฏิบัติจริง สามารถจัดการเรียนการสอนได หลากหลายรูปแบบ เพือ่ ใหผ เู รยี นมคี วามรคู วามเขา ใจในวธิ กี ารและการดำเนินงาน ราชบัณฑิตยสถาน (2556) ไดกลาวไววา นาฏศิลป หมายถึง ศิลปะแหงการละครหรือการ ฟอนรำ โดยมีคำแมคอื คำวา “นาฏ” ซึ่งใหความหมายวา นางละคร,นางฟอนรำ เมื่อใชประกอบกับคำ อื่นใหความหมายวา หญิงสาวสวย เชน นางนาฏ หรือนุชนาฏ เปนตน และไดมีผูเชี่ยวชาญให ความหมายของคำวานาฏศลิ ปไ วด ังนี้ ญาณิศา บญุ ประสทิ ธ์ิ (2556 : 189) กลาวถงึ ความหมายของนาฏศิลปไ ทยวา “นาฏศลิ ปเปน การแสดงโดยการรายรำเปนรูปแบบของการแสดงที่พบไดทุกชาติทุกวัฒนธรรม และมีการสืบสานตก ทอดมาตั้งแตยุคอดีตจนถึงปจจุบันศิลปะการแสดงแขนงนี้ยังคงสามารถพบเห็นไดทั่วไป จากการถูก นำเสนอผานส่ือตาง ๆ และมีรูปแบบการแสดงที่มีความหลากหลายมากขึ้น อาทิ การแสดงนาฏศิลป แบบประยุกต ที่นำกระแสวัฒนธรรมสมัยใหมมาปรับใหเขากับรูปแบบการแสดงแบบนาฏศิลปดั้งเดิม เปน ตน ” จาตุรงค มนตรีศาสตร (2525 : 9) ไดกลาววา “คำวา นาฏยะ หรือ นาฏะ ความจริงมี ความหมายรวมเอาศลิ ปะ 3 อยางไวดวยกนั คือ การฟอนรำ การบรรเลงดนตรหี นึ่ง และการขับรอ งหน่งึ หรือพูดอยางงาย ๆ ก็วา คำวา นาฏย นั้น มีความหมายรวมทั้งการฟอนรำขับรองและประโคมดนตรี ไมใ ชม คี วามหมายแตเ ฉพาะศิลปะแหงการฟอ นรำเพียงอยา งเดยี ว” 2.1 ความสำคัญของนาฏศิลป เมตตา เรืองวังสรรค (2557 : 32) ไดกลาววา “นาฏศิลปเปนสว นหนึ่งทีม่ ีความสำคัญไม นอยไปกวาศิลปะแขนงอื่น ๆ” และสรุปความสำคัญของนาฏศลิ ปไ ว ดงั นี้ 1. นาฏศิลปแ สดงความเปน อารยประเทศ บานเมืองมคี วามเจริญรงุ เรอื งไดด ี สว นหนึ่ง ก็เพราะประชาชนมีความเขา ใจในศลิ ปะ โดยเฉพาะศิลปะการละคร ซ่ึงมคี วามสำคัญในการถกลอมเกลา จิตใจ โนมนาวอารมณไปในทิศทางที่ดี และเปนแนวทางนำใหคิดและใหกำลังในการสรางความเจริญ ใหแกบ านเมือง 2. นาฏศลิ ปเ ปน แหลง รวมศิลปะประเภทตา ง ๆ ที่มาเกย่ี วของกัน เชน ศิลปะการเขียน ศิลปะการสราง หรือศิลปะการออกแบบ โดยศิลปะแตละประเภทตองกระทำดวยความประณีต ทั้งน้ี

12 เนื่องจากศิลปะเปนสวนสำคัญสวนหนึ่งของมวลมนุษย ดังนั้นแตละประเทศหรือแตละชนชาติตองมี ศลิ ปะของตนเองไวเ ปน ประจำ วิมลศรี อุปรมัย (2553 : 3) ไดกลาวถึงความสำคัญของนาฏศิลปไววา ผูที่ศึกษาวิชา นาฏศิลปจะไดรบั ประโยชนในดานตา ง ๆ ดังน้ี 1. ประโยชนสำหรับตนเอง ทำใหมคี วามรทู างนาฏศลิ ป สามารถแสดงได มจี ติ ใจราเริง แจม ใส และทำใหมที รวดทรงดี 2. ประโยชนท ั่วไป ที่กอใหเกดิ ความสามัคคี ชวยสรางบรรยากาศในหนวยงานตา ง ๆ และชวยใหเ กดิ บทละครดี ๆ ขน้ึ ภทั รจาริน พฒั นพ ันธ (2557 : 17-18) ไดส รุปถงึ ความสำคญั ของการสอนนาฏศลิ ปไ วด งั นี้ 1. พัฒนาบคุ ลิกภาพ การไดมีการแสดงออกดวยความสนุกสนานอยางสม่ำเสมอและมีความเชื่อม่ัน ในการแสดงออกนั้น ยอ มนำมาซงึ่ บุคลิกภาพของผนู ำ เปนผทู ีม่ คี วามราเริงแจมใส ดนตรีและนาฏศิลป ชวยใหน ักเรยี นไดแสดงออกดา นการแสดงอยา งเสรี แมใ นบางคร้งั จะมีแบบแผนอยบู าง แตถาไดปฏิบัติ อยางถูกตองก็สามารถเกิดความเชื่อมั่นในตนเองและแสดงออกมาตอหนาสาธารณชนไดอยาง ไมเ คอะเขิน 2. พัฒนาอารมณ การแสดงออกดวยการรองรำอยางมีขอบเขตที่เหมาะสมและทำโดยสม่ำเสมอ จะ ชวยใหเดก็ เปนคนราเรงิ และเปดเผย บางครั้งจะสามารถควบคมุ อารมณและความรูสกึ ไดเปนอยางดี ถา ไดฝ ก ดนตรี -นาฏศลิ ปอ ยางถูกวิธี จะสามารถควบคมุ จังหวะและลีลาการเดนิ การกระโดด การใชเสียง ในการรอ งเพลง ตลอดจนสามารถควบคุมอารมณ และความรสู ึกตาง ๆ ไดในท่ีสุด 3. พฒั นาสงั คม เมื่อมีโอกาสแสดงออกรวมกับผูอื่นในทางดนตรีนาฏศิลปยอมจะฝกใหเด็กรูวา เมื่อไรตนจะเปนผูนำกลุม และเมื่อไรตนจะตองเปนผูตามและควรจะทำตนอยางไรจึงจะสามารถเขา รวมกบั ผูอ่นื ไดเปน อยา งดี 4. พฒั นาเจตคติ หากการเรียนการสอน ดนตรี นาฏศิลป เปนไปอยางถูกตองจะสามารถพฒั นาเจต คติ ความคิดเกี่ยวกับศิลปวัฒนธรรมของผูเรียนไดมาก อีกทั้งดนตรี นาฏศิลปยังชวยทำใหผูคนรูจัก ศลิ ปวัฒนธรรมของชาตดิ ีข้นึ และมีโอกาสไดร ูจ กั ศลิ ปวัฒนธรรมของชาติอ่ืนไดอยา งกวา งขวางอีกดวย 2.2 องคป ระกอบนาฏศลิ ป เมตตา เรืองวงั สรรค (2557 : 32-33) กลา วถึงองคป ระกอบของนาฏศลิ ป ประกอบดวย

13 1. ดนตรี เปนเสียงที่ประกอบกันเปนทำนอง และเปนเครื่องบรรเลงที่ทำใหเกิด ความรสู ึกเพลดิ เพลิน อารมณรกั อารมณโ ศก และรื่นเรงิ เปน ตน ซงึ่ ดนตรนี น้ั เปน สว นหนงึ่ ของนาฏศิลป โดยมอี งคป ระกอบดงั ตอไปนี้ 1.1 จังหวะ คือ ระยะที่กำหนดไวเปนตอน ๆ จังหวะในเพลงไทยทั่วไปจะแบง จงั หวะออกเปน 3 แบบ ไดแก จงั หวะชา จงั หวะปานกลาง และจงั หวะเร็ว ซง่ึ ในภาษาดนตรไี ทยเรยี กวา “จังหวะสามชน้ั จงั หวะสองช้ัน และจงั หวะช้ันเดียว” 1.2 ทำนอง คือ ระเบียบเสียงสูง ต่ำซึ่งมีจังหวะสั้นยาว ในการแสดงนาฏศิลปไ ทย โดยเฉพาะการแสดงละครตาง ๆ น้ัน ทำนองของดนตรมี ีอิทธพิ ลตอความรูสึกในการดำเนินเร่ืองของตัว ละครเปนอยางดี ในสวนของการถายทอดความรูสึกไปสูผูชมนั้น อาจใชทำนองเพลงที่มีเฉพาะการ บรรเลงดนตรี หรอื มบี ทเพลงประกอบทำนองก็ไดเ ชนกนั 1.3 บทเพลง คือ คำประพนั ธสำหรับการขับรอง 1.4 การขับรอง คือ การเปลงเสียงออกมาอยางไพเราะ ในการแสดงของไทยที่มี รูปแบบเปนเรือ่ งราวจะใชก ารขบั รอง และทำนองท่แี ตกตางกนั ออกไปตามอารมณข องเพลงที่ปรากฏ 1.5 ลีลาทาทาง คือ การประดิษฐอากัปกิริยาทาทางการแสดงออกของมนุษยให สวยงามกวา ปกตโิ ดยใชเปน สอื่ กลางระหวา งผแู สดงและผูช ม 1.6 เครอ่ื งแตง กาย คอื ตวั กำหนดรูปแบบการแสดง หรือเรยี กอีกอยางวา เสือ้ ผา 1.7 อุปกรณการแสดง คือ สิ่งที่เพิ่มเติมหรือนำมาเสริมแตง เพื่อใหตัวละครและ การแสดงสมบรู ณม ากยิง่ ขนึ้ เชน การแสดงโขน เร่ืองรามเกียรติ์ พระนารายณจ ะมีอาวุธคือ ตรี พระราม มีอาวธุ คือ คันศร และกระบอกศร 1.8 ฉาก คือ สวนสำคัญอกี สวนหน่ึงในการแสดงนาฏศิลป โดยเฉพาะอยางยิ่งการ แสดงทีเ่ ปน เรื่องราว เพราะฉากจะทำใหก ารแสดงนน้ั ดูสมจริงยงิ่ ขนึ้ 3. เอกสารที่เกีย่ วขอ งกับชดุ ฝกทกั ษะการปฏบิ ัติทารำ พมา เปงมาง 1. ระบำเบ็ดเตลด็ 1.1 ความหมายของระบำ ราชบัณฑติ ยสถาน (2556) การแสดงท่ใี ชท าฟอนรำ ไมเ ปนเรอ่ื งราว มุง ความสวยงามหรือ ความบันเทิง จะแสดงคนเดียวหรือหลายคนก็ได เชน ระบำนพรัตน ระบำนางกอย ระบำฉุยฉาย. ก. ฟอ นรำทแ่ี สดงไมเ ปนเรอ่ื งราว มุงความสวยงามหรือความบนั เทงิ จะแสดงคนเดียวหรือหลายคนก็ได. ระบำ คำวาระบำ สมเดจ็ พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำรงราชานภุ าพ (2507: 14-15) ไดท รงอธบิ ายไว ในหนังสือตำนานละครอิเหนาไววา “โขนก็ดี ละครก็ดี ชั้นเดิมเปนของผูชายเลน การฟอนรำที่ผูหญงิ

14 เลนน้นั ชัน้ เดิมปรากฏ แตวา เปน นางรำคงไดต ำรามาจากอินเดียเหมอื นกนั จึงมที ้งั ในเมืองไทย เมืองพมา และเมอื งชวา ไทยเรียกวา ระบำ พมาเรยี กวา เยนปวย ชวาเรียกวา สะเรมป ลกั ษณะที่เลนกเ็ ปน ทำนอง เดยี วกนั ทัง้ 3 ประเทศ คอื รำเปน คู ๆ เขา กับขบั รอง ปพ าทยเ ปน ของสำหรับใหดูกระบวนรำงามกับฟง ลำนำขับรอง และดนตรีท่ไี พเราะหาไดเ ลนเปนเรอ่ื งอยา งโขนและละครไม” พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยูห ัว (2518: 77) ทรงกลาวไวใ นหนงั สือศกนุ ตลาวา “ระบำ คือ นางรำ มีแตทาทางงาม ๆ ไมใชรำเปนเรื่องราว เชน ในงานโสกันตเขาไกรลาศ มีผูหญิงรำ ตนไมเงนิ ทองอยูร มิ เกยน้คี อื ระบำ” จาตุรงค มนตรีศาสตร (2523 : 74) กลาวไวในหนังสือนาภูศิลปศกึ ษาวา ระบำ หมายถึง ศิลปะของการรายรำที่แสดงพรอมกันเปนหมูเปนชุดกัน ไมดำเนินเรื่องราว ทาทางที่กรีดกรายรายรำ บางอยางอาจไมมคี วามหมายอะไร นอกจากความสวยงาม แตบางครั้งก็มีความหมายตามทา ทีและบท รอง อาคม สายาคม (2525: 69) ปรมาจารยทางดานนาฏศิลปไทยโขนพระ กลาวไววา “การ ทำระบำนั้นทานจะตองดูความพรอ มเพรยี งเปนหลัก จะยกขาก็ดีหรือยกแขนก็ดี จะตองมีความพรอม เพรยี งกนั ” เรณู โกศินานนท (2543: 100-101) ใหความหมายไววา “การแสดงที่ใชคนเปนจำนวน มากกวา 2 คน ขน้ึ ไป มีทั้งเน้อื รองและไมมีเนอื้ รอ ง ใชเ พียงดนตรปี ระกอบการรายรำ แบงเปน 2 ชนิด คอื ระบำแบบมาตรฐาน และระบำแบบปรับปรงุ สุรพล วิรุฬหรักษ (2543 : 11) กลาววา ระบำมักหมายถึงคนหมูหน่ึงตั้งแตสองคนขึ้นไป ทำทาเหมือน ๆ กันบาง แตกตางกันบาง ในการแสดงชุดหนึ่ง ๆ และอาจมีการแปรแถวหรือตัง้ ซุมเปน รูปตาง ๆ เปน ระยะ ๆ วิมลศรี อปุ รมัย (2553: 49) กลาววา พระยาอนุมานราชธน (เสถยี รโกเศศ) ไดใหค ำนิยาม ของ “ระบำ” ไววา “ระบำเปนสิ่งที่รำสำหรับเลนงาม ๆ ไมมีเร่ือง แตเขาเลิกดูกันเสียแลวเพราะดูไปก็ ไมสนุกเหมือนรำมเี ร่อื ง ตอ มาไดว ิวัฒนาการนำเอาเมขลา รามสูร อรชนุ เขามาประกอบเพ่มิ เติมข้ึน จึง เกิดเปน เร่อื งเขา ไปในการรำ ทำใหผ ชู มเกิดความสนุกและชวนติดตามยงิ่ ขน้ึ ” รุจี ศรีสมบัติ (2554: 42-64) กลาวไววา ระบำ การฟอนรำเปนชุด ซงึ่ ตองใชผูแสดงต้ังแต ๒ คนขึ้นไปในขณะที่แสดงก็จะมีการจัดแถว แปรแถว เปนลักษณะตางๆ เชน แถวเฉียงแถวตอนลึก จัดเปนวงกลม เพื่อใหเกิดความเคลื่อนไหวไปอยางสวยงามทำใหผูชมไมเบื่อ ไดรับความบันเทิงใจใน ศิลปะ ลีลาทารำที่ออนชอยงดงามและความสวยงามของเครื่องแตงกายที่จัดไวอยางเหมาะสม และ ตระการตาระบำของไทยโดยปกติจะใชวงดนตรีไทยบรรเลงประกอบการแสดง มีทั้งแบบบรรเลงลวน และแบบทม่ี รี องประกอบ ระบำสามารถแบงออกไดเปน 3 แบบ ไดแ ก ระบำแบบดั้งเดมิ หรือระบำแบบ มาตรฐาน ระบำท่ปี รับปรงุ ข้นึ ใหม และระบำที่ใชป ระกอบการแสดงละคร

15 จินตนา สายทองคำ (2561: 45-46) ระบำ คอื การฟอนรำเพียงเพ่ือความงดงามของศิลปะ การรำและความรนื่ เริง ไมม กี ารดำเนนิ เปน เรือ่ งราว จำแนกไดอ อกเปน 2 ประเภท คอื ระบำมาตรฐาน และระบำเบ็ดเตล็ด นอกจากนี้ ไดทรงอธิบายเกี่ยวกับการแสดงประเภทระบำ วา ระบำนอกจากจะนำไปแสดง เปนชุดเอกเทศที่มีความสมบูรณทางองคประกอบของการแสดงความพรอมเพรียง ความสวยงามของ กระบวนทารำ เครื่องแตงกาย รวมไปถึงบทรอง ทำนองเพลง การแสดงระบำยังเปนสวนหนึ่งในการ แสดงละคร ซงึ่ การแสดงเปน ไปตามสภาพและเหตุการณข องตวั ละครน้ัน ๆ เชน ระบำกวาง ระบำนกยงู เปนตน ดังนนั้ ในการแสดงโขน ละคร จงึ ปรากฏการแสดงระบำเพือ่ ใหก ารแสดงเกดิ ความสมบูรณมาก ทสี่ ุด จากการใหความหมายของและการกลาวถึงคำวา ระบำ สามารถสรุปไดวา ระบำ คือ ศิลปะ การฟอนรำที่ใชผ ูแ สดงต้งั แต 2 คนขน้ึ ไป ไมนยิ มแสดงเปน เรอื่ งราว การรายรำมลี ักษณะพรอมเพรียงกนั โดยเนนความงดงามของลีลาการฟอ นรำ และความรื่นเริงบนั เทิงใจเปนหลักและการแตงกายรวมไปถงึ บทรอง ทำนองเพลง และการบรรเลงดนตรี ซ่ึงมที ั้งแบบท่มี เี น้อื รอ งและไมม ีเนอื้ รอ ง การแสดงมีการจัด แถว แปรแถว เปน ลักษณะตา ง ๆ เพือ่ ใหเกิดการเคล่ือนไหวอยา งสวยงามชวนตดิ ตาม 1.2 ท่มี าของคำวา “ระบำ” ไมมีหลักฐานแนชัดวา ระบำเกิดขึน้ ในสมัยใด แตมีการระบถุ ึงระบำตามหลักฐานท่ีปรากฏใน สมยั ตา ง ๆ ดงั น้ี 1.2.1 สมยั สโุ ขทัย จากหลักฐานทางประวัติศาสตรไ ทยคำวา “ระบำ” ปรากฏอยูในสมยั สุโขทยั คือ 1) หลกั ฐานจากหลกั ศิลาจารึก คอื “มีระบำ เตน เลนทกุ ฉันดว ยเสียงอันสาธุการบูชา... ” (กรมศลิ ปากร, 2515: 117) 2) หลกั ฐานตอนชื่นชมพระบารมีของสมเด็จพระมหาจักรพัตราธริ าช “แลวแลรอง กองขับเสียงพาทย เสียงพิณ แตรสังข ฟงเสียงกลองใหญ แลกลอง ราม กลองเล็ก แลฉง่ิ แฉง บณั เฑาะววงั เวง ลางคนตีกลอง ตพี าทยฆ อ งตีกรับ รบั สัพพทุกส่ิง ลางจำพวก ดีดพณิ และสซี อพงุ ตอ แลกนั ฉิ่งรงิ รำจบั ระบำเตน เลนสารพนักคุนทงั้ หลาย สพั พดุรยิ ดนตรีอยูครืนเครง อลวน ลเวงดงั แผนดนิ จะถลม” (พระยาลไิ ทย, 2529: 34) 3) หลักฐานจารึกสมัยพระธรรมราชาลิไทจากไตรภูมิพระรวงในอุตรกุรุทวีปตอนหนึง่ วา “บางเตน บางรำ บางฟอน ระบำ บรรลือเพลงดุริยะดนตรี บางดีด บางสี บางตี บางเปา บางขับสพั พสำเนียง เสยี งหมู นักคนุ จนุ กนั ไปเดยี รดาษ พนื้ ฆอ งกลอง แตรสังข ระฆังกังสดาล มโหรทกึ กกึ กอ ง ทำนกุ ด”ี (พระยาลไิ ทย, 2529: 34)

16 4) หลักฐานจากหลักศิลาจารกึ ภเู ขาสุมนกูฏหนังสือประชุมจารกึ สยามภาคหนึ่งจัดไว หลักที่ 8 “ทั้งสองปรากหนทางยอมเรียงขันหมากพลู บูชาพิลม ระบำเตนเลนทุกฉัน ดวย เสียงอันสาธุการบูชา อีกดวยดูรยพาทพิณ ฆองกลองเสียงดังสีพดังดินจักหลมอันใส” (กรมศิลปากร, 2515: 117) จากหลักฐานท่ีปรากฏแสดงใหเห็นวาในสมัยสุโขทยั มกี ารแสดงประเภทระบำเกิดข้ึนแลว และใชเ ปน การแสดงเพื่อความรน่ื เรงิ แตไมไดระบุวามีลกั ษณะอยางไรแตค งจะมีความสำคัญถึงไดมีการ แสดงในงานพธิ ีสำคัญสำคญั 1.2.2 สมัยอยุธยา จากหลักฐานทางประวัตศิ าสตรไ ทยคำวา “ระบำ” ปรากฏอยูในสมยั อยุธยา คอื 1) หลักฐานการแสดงประเภทระบำในบันทึกจดหมายเหตุเรื่องตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับ ประเทศไทย โดย เดอ ลาลูแบร ราชทูตชาวฝรั่งเศสในสมัยพระเจาหลุยสที่ 14 ที่เขามาเจริญ สัมพันธไมตรี ในสมัยแผนดินสมเด็จพระนารายณมหาราช ระหวางป พ.ศ. 2199 – พ.ศ. 2231 โดย กลา วถึงการแสดงระบำในพระราชสำนัก ดงั นี้ “ระบำนน้ั เปน คนเตน รำ 2 แถว ชายและหญิงไมใ ชทหาร ไมใ ชการทำศกึ แตเปนเจาชู มาสโมสรกรอกนั ตางรายรำเขา พิณพาทยใหเ ราดพู รอ ม ๆ กัน และสลับกนั ดังขาพเจาไดก ลา วแลว แต กอนพวกระบำเหลานี้ทั้งชายและหญิงลวนใชเล็บเก ยาวมาก ๆ ปลายงอนทำดวยทองแดง รองคำขับ พลางรำพลาง ออกทา ทางไดโ ดยไมเ หน่อื ยยากอะไรนัก เพราะวิธรี ั่วแตกลับเดนิ ไปเดนิ มา และวงรอบ ๆ ชา ๆ ชา มาก หรอื ไมโ ลดโผนโจนคะนอง จะยกมอื ยกไม หรอื เอ้ียวเนือ้ เอี้ยวตวั ก็แตละลวนใชกิริยาอืด ๆทัง้ น้ัน ไมใครพรอ มเพรียงกนั ...กำลงั จับระบำอยูน้ันมีชาย 2 คนมาบำเรอคนดดู วยวาจาทอดเสนหลวง ๆ หลายขบวน คนหนึ่งพูด ในนามของพระระบำทั้งปวง และอีกคนหนึ่งพูดในนามนางระบำทั้งปวง บรรดาตวั ระบำเหลา นีไ้ มม ีเครอ่ื งแตงตัวแปลกประหลาดอยางไร ผิดกวาตัวโขนและละคร มีชฎาปดทอง สูงปลายแหลมคลายตะลอมพอกขุนนางเวลางานราชพิธี แตมีจอนหอยลงมาสองขางจนใตหู ประดับ พลอยเทยี ม (เหน็ จะประดับกระจก) ทัดดอกไมปด ทอง... (พระเจา บรมวงศเ ธอ กรมพระนราธิปประพนั ธ พงศ, 2505 : 210-211) 2) หลกั ฐานการแสดงระบำจากวรรณกรรมเรอื่ ง ปุณโณวาทคำฉนั ทของพระมหานาค วัดทาทราย ในสมัยพระเจาอยหู ัวบรมโกศ (ระหวางปพ .ศ. 2293 – พ.ศ. 2301) ไดกลา วถึงการละเลน ในงานสมโภชพระพทุ ธบาท ดงั นี้ “นางรำระบำบรร- พกฟ็ อ นบชำเนยี ร พศิ เลนแตพ าเหยี ร บม สิ ะสำรวล” (พระมหานาค วดั ทาทราย, 2503: 41)

17 3) หลักฐานการแสดงระบำที่มีการสืบตอ มาของเจานาย ดังปรากฏในบทละคร เรื่อง อเิ หนา ซ่ึงไดกลาวถึงการฟอนรำของนางบุษบา ในตอน บษุ บาชมศาล ดงั น้ี “ชวนฝงู อนงคนางรำฟอ น ทอดกรกรดี กรายซา ยขวา” และปรากฏในบททาวดาหาตรัสสัง่ อิเหนาในตอนใชบ นวา “จงชวนกนั ขับรำใหส ำราญ ทำสกั การะเทวานปา ใหญ” (พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ หลา นภาลยั , 2507: 435 - 461) จากหลักฐานทางวรรณกรรมและวรรณคดีสามารถสะทอนใหเห็นถึงบริบททาง สังคมไทยในสมัยน้ันไดวา คงมีการฟอ นรำหรือระบำ ท้ังในราชสำนกั และนอกราชสำนักอยางแพรหลาย และนิยมนำไปแสดงตามงานสมโภชตาง ๆ 1.2.3 สมยั กรุงธนบรุ ี หลังจากเสียกรุงศรีอยุธยาใหแกพมาครั้งที่ 2 พระเจากรุงธนบุรี ไดทรงฟนฟูบานเมือง พระองคไ ดใ หความสำคญั กับศิลปวัฒนธรรม จึงทรงรวบรวมวรรณกรรมตาง ๆ ท่ีหลงเหลือมาจากสมัย กรุงศรีอยุธยา และยังทรงพระราชนิพนธบทโขนขึ้นใหมอีกดวย สวนการแสดงระบำยังคงมีสืบ เนื่องมาจากสมัยกรุงศรีอยุธยา และถือเปนเครื่องประดับพระเกียรติยศพระมหากษัตริย และยอพระ เกียรตพิ ระองค โดยมหี ลักฐานปรากฏ ในวรรณกรรมโคลงยอพระเกียรติพระเจา กรงุ ธนบรุ ี ประพนั ธโ ดยนายสวน มหาดเลก็ เม่ือป พ.ศ. 2314 “มีนรนารศิ เร้ือง ระบำขำ วรรปู สนุ ทรารำ เร่ือยรอ ง ชูเฉลมิ ราชฐานบำ เรอราช เปนทส่ี ุขเขษมซรอง พร่งั พรอมเพราไสว” (ประยุทธ สิทธพิ ันธุ, ม.ป.ป.: 118) 1.2.4 สมัยรัตนโกสนิ ทร สมัยนี้เปนยุคสมัยที่บานเมืองคอนขางสงบสุขไมคอยมีสงครามเทาใดนัก มีการสืบทอด พระราชพิธีสำคญั บางอยางตามกฎมณเฑียรบาล ตั้งแตสมัยอยุธยาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตน ซ่งึ มกี ารกลา วถงึ การแสดงระบำในพระราชพิธีสำคญั เชน 1) พระราชพิธีถือน้ำพิพัฒสัตยา (เปนพระราชพิธีในเดือน 5 เกี่ยวกับการทำสัตย สาบาน) กลาวถึงลำดับผูที่นั่งหมอบเฝาพรอมทั้งจำนวนผูที่เขาเฝา ซึ่งมีนางระบำจำนวน 48 คน ก็มี ตำแหนงขึ้นบัญชีไวในกฎของพิธีนี้ดวย นอกจากนี้ทางระเบียง (เฉลียง) ดานตะวันออกยังมีนายระบำ เตรยี มพรอ มท่ีจะระบำอยดู ว ย (กรมศลิ ปากร. 2549 : 51) 2) พระราชพิธีเผด็จสก (พระราชพิธีในเดือน 5 เกี่ยวกับการเปลี่ยนศักราชใหม) กลาวถึงผนังตำแหนงที่อยูพระราชวังและผูมาปฏิบัติงาน โดยกลาวถึงการแสดงวา “นายรองนั่งดวย

18 อนิ ทเภรหี รทกึ ยืนฉานระบำ ซายขวาโมงครมุ ” คือมีมโหระทึกอยูด านหนา ระบำ อยกู ลาง ซายขวาเปน พวกโมงครุม และยังกลาวอีกวาเมือ่ ถึงเวลาเสด็จออกเบกิ ราชสกุล จะมีลำดับการแสดงตาง ๆ ดังนี้ มา ฬอ ชา ง ระเบง ซาย – ขวา รำดาบซา ย – ขวาระบำออก โมงครมุ (กรมศลิ ปากร. 2549 : 51) จากหลักฐานแสดงใหเห็นวาการแสดงประเภทระบำเปนการแสดงที่มีความเกาแกชนิด หนง่ึ ซึ่งสมเด็จพระเจา บรมวงศเธอ เจา ฟา กรมพระยานริศรานุวัดตวิ งศ ทรงกลา วถงึ ระบำไววา “อันวา การรำนัน้ ชน้ั แรกกเ็ ปน แตเตนรำแฉง ไปตามธรรมชาติอันความดีใจบนั ดาลใหเปนไป ตอมาเมื่อมีความ ฉลาดขึน้ ก็จัดเตนรำน้ันใหมีจงั หวะพรอ ม ๆ กนั แลวดัดทาใหง ดงาม แลว ประกอบใหเปน เรอื่ งราว ตามท่ี กวคี ดิ แตง ใหจ ึ่งเสร็จเรียบรอยเปนระบำ เปน โขน ละครอยา งทุกวันน้”ี (สมเด็จพระเจา บรมวงศเธอ เจา ฟากรมพระยานรศิ รานุวัดตวิ งศ, 2521: 123) ระบำนอกจากจะปรากฏการแสดงในพระราชพิธีแลวยังปรากฏหลักฐานในวรรณกรรม เรื่องตาง ๆ เชน 1. การแสดงระบำในบทละครเรื่อง รามเกียรติ์ พระราชนิพนธใ นพระบาทสมเด็จพระ พุทธยอดฟา จุฬาโลกมหาราช รชั กาลท่ี 1 ซึ่งปรากฏหลายตอนท่ีไดกลาวถึงการแสดงระบำของเทวดา – นางฟา และการแสดงระบำของนางในราชสำนกั 2. การแสดงระบำในเรือ่ ง รามเกียรติ์ พระราชนิพนธในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ หลา นภาลยั มหี ลายตอนทกี่ ลา วถงึ การแสดงระบำของเทวดา – นางฟา และการแสดงระบำของนางใน ราชสำนัก 3. การแสดงระบำในละครในเรอื่ ง อิเหนา พระราชนพิ นธใ นพระบาทสมเด็จพระพุทธ เลิศหลา นภาลัย ท่กี ลาวถึงการแสดงระบำของนางบษุ บาในตอนบุษบาชมศาล เปนตน 4. การแสดงระบำในละครดึกดำบรรพ พระนิพนธสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟา กรมพระยานริศรานวุ ดั ตวิ งศ ปรากฏอยูหลายเร่อื ง เชน เร่ืองอิเหนา ตอนบุษบาชมศาล มีระบำของนาง บุษบา พเี่ ลี้ยง และนางกำนลั เรอ่ื งสังขทอง ตอนสมโภชพระสงั ขกบั นางรจนา และเร่ืองคาวี ตอนสมโภช พระคาวกี บั นางจนั สดุ า มีระบำของเสนา เปนตน 5. การแสดงระบำในละครพันทาง เรื่องพระลอ พระนิพนธพระเจาบรมวงศเธอ กรม พระนราธิปประพนั ธพ งศ ตอนปเู จาเรยี กไก มีระบำไก เปนตน เนื่องจากมีการจัดตั้งกรมศิลปากรขึ้นจึงไดฟนฟูการแสดงโขนละครกลับมาแสดงอีกคร้งั ทำใหมีการนำระบำเขามาสอดแทรกประกอบการแสดงโขน ละครขึ้นเปนจำนวนมาก โดยระบำที่ได ฟนฟูขึ้นพบวามีทั้งระบำที่ถูกสืบทอดมาแตโบราณ ระบำที่มีมาแตเดิมแลวนำมาปรับปรุงขึ้นใหม ตลอดจนระบำท่ถี ูกประดษิ ฐข ึ้นเพอื่ ใหเขากับบทโขนหรือละครท่ีจะนำออกแสดง ทำใหตอมามีการแบง ประเภทของการแสดงระบำเพื่อใหงา ยตอการจดจำและนำไปใช

19 1.3 ระบำ แบง ออกเปนประเภทใหญ ๆ ได 2 ประเภท ดงั น้ี 1.3.1 ระบำมาตรฐาน หมายถึง ระบำแบบด้ังเดิมที่มมี าแตโบราณกาล ไมสามารถนำมา เปลยี่ นแปลงทารำได เพราะถอื วาเปน การรา ยรำท่ีเปน แบบฉบับบรมครนู าฏศิลปไ ดคดิ ประดิษฐไว และ นิยมนำมาเปน แบบแผนในการรำท่เี ครง ครัด ลักษณะการแตงกายประกอบการแสดงเปนการแตงกายยืนเครื่องพระ นาง (แตเดิมตัว พระสวมเสอื้ แขนยาว ปจจบุ ันตัวพระละครนิยมใสเสือ้ แขนสัน้ ) การแตง กายจะมคี วามพิถีพิถันมากเปน พเิ ศษ ตามแบบฉบับทางนาฏศลิ ปไ ทย รูปแบบทารำ เพลงรอง และดนตรีมีกำหนดไวเปนแบบแผนที่มีลักษณะเฉพาะตัว สวน ใหญมักจะมีบทรองประกอบการแสดง เครื่องดนตรีที่ใชประกอบการแสดง คือ วงดนตรีปพาทย เชน ระบำสบ่ี ท เปนระบำมาตรฐานที่ปรากฏตง้ั แตในสมัยอยุธยา ตอ มามีผปู ระดษิ ฐระบำซ่ึงเลียนแบบระบำ สบ่ี ทขึน้ อีกหลายชุด ไดแ ก ระบำยอ งหงดิ ระบำดาวดงึ ส ระบำเทพบนั เทงิ ระบำกฤดาภนิ ิหาร เปนตน ระบำมาตรฐาน ที่นิยมแสดงและเปนที่รูจักในปจจุบัน สามารถแบงประเภทของระบำ มาตรฐานออกเปน 2 ลักษณะ คือ 1) ระบำมาตรฐานแบบดั้งเดิม ไดแก ระบำสี่บท รำประเลง ระบำดาวดึงส ระบำ พรหมาสตร และระบำยองหงดิ เปน ตน 2) ระบำมาตรฐานที่ปรับปรุงขึ้นใหม ไดแก ระบำกฤดาภินิหาร ระบำนันทอุทยาน และระบำเทพบันเทงิ เปน ตน 1.3.2 ระบำเบ็ดเตลด็ หมายถึง ระบำทป่ี รับปรุงจากระบำมาตรฐาน หรือประดษิ ฐขนึ้ ใหม เพื่อใหเกิดความเหมาะสมกับเนื้อเรื่องทีแ่ สดงประกอบ การแตงกายแตงตามรูปแบบลักษณะของการ แสดงนั้น ๆ หรือการแสดงที่เปนศิลปะเฉพาะทองถิ่น มีทั้งลักษณะที่มีบทรองและไมมีบทรอง ประกอบการแสดง ซงึ่ มีดว ยกนั หลายลกั ษณะโดยแยกตามโอกาสทีใ่ ชในการแสดง ไดแก 1) ระบำที่ประดษิ ฐข ้ึนจากระบำที่เปน แบบแผน โดยอาศยั รปู แบบการแสดง ลลี าทารำ ทำนองดนตรีและเครื่องแตงกาย ตามลักษณะเดิม เชน ระบำกินรีรอน ระบำกริชหมู ระบำไกรลาศ สำเริง เปนตน 2) ระบำทีป่ ระดิษฐข นึ้ จากวถิ ีชีวิตความเปน อยูของชาวบา นในภาคตาง ๆ และสามารถ เรียกช่อื เพลงตามลักษณะของภาษาถน่ิ เชน ฟอ นเล็บของภาคเหนอื ตารกี ปี ส ของภาคใต ระบำวิชนีของ ภาคกลางเซิ้งกระโปข องภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ 3) ระบำที่ประดิษฐข ้นึ จากการเลยี นแบบทาทางของสัตว การเดิน การกระโดด การว่ิง การบิน ฯลฯ เชน ระบำไก ระบำนก ระบำปลา ระบำเงือก ระบำครุฑ ระบำอัตวลีลา (ระบำมา) ระบำ บนั เทงิ กาสร ระบำกญุ ชรเกษม ระบำมยุราภิรมย (ระบำนกยูง) ระบำมฤคระเริง (ระบำกวาง) เปน ตน

20 4) ระบำที่ประดิษฐขึ้น เพื่อใชในโอกาสพิเศษ ทั้งรัฐพิธี และราษฎรพิธี เชน พมา เปงมาง ระบำอาเซียน ระบำจีน-ไทยไมตรี ระบำลาว-ไทยปณธิ าน ระบำพมา -ไทยอธิฐาน เปน ตน 5) ระบำท่ปี ระดิษฐข ้ึนเพ่ือสอดแทรกแสดงโขน ละครบางตอน ใหเกดิ ความสนุกสนาน เพลดิ เพลิน และสวยงาม เชน ระบำดอกบวั ระบำนพรตั น เปน ตน 6) ระบำที่ประดิษฐขึ้นจากภาพจำหลักในโบราณสถานเพื่อแสดงยุคสมัยที่มีมาแต โบราณ เชน ระบำโบราณคดี เปน ตน 3.2 ความรูเกย่ี วกบั ระบำพมา เปงมาง 3.2.1 ความเปน มาของการพมาเปง มาง คมู อื ประกอบการสอนนาฏศลิ ป (ม.ป.ท : 189) กลาวไวว า พมาเปงมาง เปนการฟอน ชุดใหมข องวทิ ยาลยั นาฏศิลปท่ีสรางสรรคขน้ึ ในภาคกลาง ซ่ึงไดแ นวทางมาจากการฟอ นของทางลานนา โดยคณุ ครลู มลุ ยมะคุปค และครผู ัน โมรากุล ผูเชี่ยวชาญการสอนนาฎศลิ ปโรงเรยี นนาฎศิลปในขณะนั้น (ปจจุบันคือวทิ ยาลัยนาฎศิลป สถาบันบัณฑิตพัฒนศลิ ป) ไดรวมกันประดิษฐทารำในป พ.ศ.2498 เพ่ือ แสดงในงานตอนรับผูนำตางประเทศของสหภาพพมาที่มาเยือนประเทศไทย สมัยจอมพล ป. พิบูล สงครามเปนนายกรัฐมนตรี โดยจัดแสดงที่ทำเนียบรัฐบาล สวนทำนองเพลงน้ัน “คุณครูสงัด ยมะคุปต และคุณครูพริ้ง ดนตรีรส” ผูเชี่ยวชาญดานดนตรีไทย ไดนำทำนองเพลงของพมา ไดแก เพลงรัวพมา เพลงฟอนโยคีถวายไฟ และเพลงฟอ นมา นมยุ เชียงตามาดัดแปลงและเรียงรอยใหมใชป ระกอบฟอนชุดนี้ ดานเครื่องแตงกาย คุณครูนิตยา จามรมาน ผูเชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป วิทยาลัย นาฏศิลป กลาววา “การแตงกายคณุ ครูลมลุ ยมะคุปต มิไดมอบหมายใหใครดำเนินการเพราะเปน ชวง หลงั จากสงครามโลกครั้งท่ี 2 สงบลงไมนาน ขาวของราคาแพง จึงหาซอ้ื ผา ทีม่ รี าคาถกู และซื้อไดงายมา ตดั เย็บโดยเลยี นแบบมาจากการแตง กายของสตรีชาวพมาท่ีมอี ิทธิพลทางภาคเหนอื ซง่ึ ปรากฏอยูในการ แสดง คอื ฟอนมานมยุ เชียงตา ในคุมของเจาดารารัศม”ี หลงั จากการแสดงครง้ั แรกแลวพมาเปงมางได จัดการแสดงอีกหลายครั้งในการตอนรับผูนำของสหภาพพมา เชน ตอนรับนายทหารชั้นสูง ทานทูต และแขกผูมีเกียรติของรัฐบาล โดยใชสถานที่สำคัญในการจัดการแสดงตอนรับหลายแหง ไดแก กระทรวงตางประเทศ กระทรวงกลาโหม ทาอากาศยานสนามบินดอนเมือง และทำเนียบรัฐบาล จากนั้นพมาเปงมางก็ไมคอยไดจัดการแสดง ดวยเหตุนี้คุณครูลมุล ยมะคุปตจึงเกรงวา การฟอนชุดนี้ อาจจะสูญหายไปจึงนำมาบรรจุลงในบทเรียนรายวิชาทักษะนาฎศิลป วิทยาลัยนาฏศิลป ใหนักเรียน นาฎศิลประดบั ช้นั กลางไดศึกษา อันเปน การฝกทกั ษะการรำที่เปน ลักษณะเฉพาะของตางชาติซ่ึงชุดน้ีมี ทง้ั ทารำลักษณะของพมา และมอญ สามารถนำไปใชใ นการรำละครพนั ทางทม่ี ีชนชาติเหลาน้ีได สำหรับ การแสดงครัง้ แรกไดจดั แสดงเปนชุดเอกเทศ ในการตอนรบั ผูนำ แขกผมู เี กยี รตจิ ากประเทศสหภาพพมา ภายหลงั ไดน ำไปจดั แสดงประกอบอยูในละครพันทาง เร่อื งราชาธิราช ตอนพลายประกายมาศผูกตัญู ในฉากที่หมูนางระบำรำถวายพระเจามังรายกะยอชวาขณะด่ืมเหลาเพือ่ ความรื่นเริงบันเทงิ ใจ เนื่องใน

21 งานลานศลิ ปวัฒนธรรม บริเวณพระอุโบสถบวรสถานสทุ ธาวาส สถาบันบัณฑิตพัฒนศลิ ป และในป พ.ศ. 2550 ไดนำมาแสดงเปนชุดวิพิธทัศนากอนการแสดงประกอบภาพยนตร เรื่อง ตำนานสมเด็จพระ นเรศวรมหาราช ภาคที่ 1 องคประกัน และภาคที่ 2 ประกาศอิสรภาพ (นิตยา จามรมาน. สัมภาษณ, 18 สงิ หาคม 2562) 3.2.2 องคป ระกอบของการแสดงพมาเปง มาง 1) ทำนองเพลงพมา เปงมาง เพลงพมา เปง มางเปน เพลงทไ่ี ดแนวคดิ จากเพลง ฟอ นมา นมุยเชยี งตา และฟอ นโยคี ถวายไฟ คุณครูสงัด ยมะคุปต และคุณครูพริ้ง ดนตรีรส เปนผูบรรจุเพลง ที่มีสำเนยี งพมาและสำเนียง มอญมาใช ซึ่งคุณครูสงัด ยมะคุปตเคยไดรับประสบการณจากการที่ไปสอนที่คุมเจาดารารัศมีมา ปรับปรุงทำนองเพลงเปนเพลงพมา เปงมาง โดยนำมาเรียบเรียงใหมใ หส อดคลองกับการรำ (เรณู โกศินา นนท. 2535: 164) ดุษฎี มีปอม (สัมภาษณ, 24 สิงหาคม 2562) กลาววา การบรรเลงดนตรีประกอบ เพลงพมาเปงมาง ดนตรีจะเปลี่ยนอัตราจังหวะหรืออารมณเพลง จังหวะชา จังหวะเร็ว สลับกันทั้งชุด สิ่งที่บงบอกไดชัดเจนวาดนตรีที่บรรเลงจบในอัตราจังหวะตาง ๆ ใชหนาทับ (จังหวะกลอง) เปน ตวั กำหนด เพื่อปรบั ตามทำนองเพลงในแตละชวงใหก ลมกลืน และไพเราะใหเขากับทารำ โดยแยกอตั รา จงั หวะของเพลงออกเปน 6 ชว ง ดังน้ี ชวงท่ี 1 เพลงเร็วอัตราจังหวะชั้นเดียว ชวงท่ี 2 เพลงชาอัตราจงั หวะสองชนั้ ชวงท่ี 3 เพลงชาอัตราจังหวะสองช้ัน ชวงที่ 4 ทำนองเพลงเปนแบบทำนองกรอ ชวงท่ี 5 เพลงชา อัตราจังหวะสองชั้น ชว งที่ 6 เพลงเรว็ อัตราจงั หวะชั้นเดียว มี 2 ทอ น 2) เครื่องดนตรที ใี่ ชในประกอบการแสดง ในสมัยที่ครูสงัด ยมะคุปต และครูพริ้ง ดนตรีรส ไดคิดประดิษฐเพลงพมาเปงมาง ไดใชวงปพาทยเครื่องหาในการแสดง การแสดงครัง้ แรกไดนำกลองเปงมางมาใชแทนกลองทดั เปงมาง เปนเครอื่ งท่สี ำคัญทีส่ ุดในการแสดงชุดพมาเปงมางโดยใชเ ปงมาง เพอ่ื เพม่ิ ความเปนเอกลักษณของเพลง พมาเปง มาง เครอ่ื งดนตรีทใี่ ชป ระกอบการแสดงครั้งแรกมดี งั น้ี 1. เปง มาง 2. ระนาดเอก 3. ฆองวงใหญ

22 4. ตะโพน 5. ปใน 6. ฉิ่ง 3) เครอ่ื งแตงกายพมา เปงมาง ลักษณะการแตงกายของพมาเปงมาง พบวาไดรับอิทธิพลจากการแสดงฟอน มานมยุ เชียงตาในคุมเจาดารารัศมี ซึง่ ไดรับอทิ ธพิ ลจากการแตงกายคณะชางฟอ นในราชสำนักมุณฑเลย ประเทศสหภาพพมา ชวงสมัยอาณานิคมทีม่ อี ทิ ธพิ ลตอ ทางนาฏศิลปในภาคเหนอื ของไทย ดงั น้ี นฤมล ธีรวัฒน และคณะ (2551:149) กลาววา เครื่องแตงกายของพมาเปงมาง ไดรับอิทธิพลมาจากการฟอนที่อยูในคุมของเจาดารารศั มี คือ ฟอนมานมุยเชียงตา ที่มีลักษณะคลาย การแตงของชางฟอ นในราชสำนักมัณฑเลยประเทศพมา ซึ่งมีลกั ษณะการแตงกาย ดังนี้ เปนชุดที่แบบ ของเสื้อและผานุงตองไปดวยกัน เสื้อไถมะเตง มีลักษณะแขนยาวเขารูป สวมทับดานนอก ผานุงเปน ชื่นลูนตยาตอเชิง เอวตอเชิงยาว ผูสวมชุดนี้จะใชเครื่องประดับอยางเต็มที่ ตั้งแตปนปกผม หวีเพชร ตุมหู สรอยคอ สรอยระยา กำไล แหวน ที่สมัยกอนลว นเปน เครื่องทรงของเจานาย แตยุคปจจุบันเปน ชุดของชา งฟอ นและนักแสดงดานวัฒนธรรมโบราณของพมา เคร่อื งแตงกายนปี้ รากฏบนงานจิตรกรรม บรเิ วณพระมหาเจดยี ช เวดากอง ภาพบุคคลท่สี วมนนั้ มกั จะเปน ชนช้นั สูง ลักษณะของการแตง กายในคุมเจาดารารศั มีที่เลียนแบบการแตงกายสตรีชาวพมา แตมีการเปลยี่ นแปลงตามความเหมาะสม ดงั น้ี ลกั ษณะเส้อื ยงั คงรูปแบบเดิมคอื แขนยาวเขารูป สวมทับ ดานนอกปลายเชิงเสื้องอน สวนผาไดลอกเลียนแบบลวดลายผาลูนตยา ผามีลักษณะผืนเดียว ไมเย็บ ตะเข็บขางติดกนั บริเวณชายผานุงใชผาสีขาวเย็บตอยาวลงมาคลมุ เทา ซึ่งดัดแปลงจากเดิมของพมาที่ ยาวราบไปกับพื้น ทั้งนี้เพือ่ ความสะดวกของผูแสดงในการย่ำเทา และถัดเทา ความเหมาะสมกับทา รำ สวนลักษณะของทรงผม ลักษณะทรงผมของฟอ นมายมุยเชียงตา สมัยที่อยูในคุมนั้นมีลกั ษณะเกลาผม รวบกลางศีรษะมิไดปลอยชายผมลง เหมือนเชนสตรีชาวพมา ตอมาเมื่อสมัยที่คุณครูลมุล ยมะคุปต นำมาถายทอดที่วิทยาลัยนาฏศิลป จึงไดนำเอาลักษณะการเกลาผมแบบพมา คือ ปลอยชายผมลง ทางดานขวา เพื่อสื่อถึงเอกลักษณของชนชาติพมา ดังนั้นการแตงกายของชุดพมาเปงมางจึงไดรับ อิทธิพลมาจากชุดฟอนมานมุยเชียงตา ในคุมเจาดารารัศมี ที่เลียนแบบมาจากคณะชางฟอนในราช สำนกั มณั ฑเลย ชว งสมัยอาณานคิ ม 4) โอกาสที่ใชใ นการแสดง การแสดงพมา เปง มางสามารถจดั แสดงได 2 แบบ ไดแ ก แบบที่ 1 การแสดงพมา เปง มางที่เปนชุดเอกเทศ เปนรูปแบบที่จัดแสดงครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2498 ณ ทำเนียบรัฐบาล ในโอกาส ตอนรับผูนำหรือบุคคลสำคัญของประเทศสหภาพพมาที่มาเยือนประเทศไทย หลังจากนั้นไดจัดแสดง เมือ่ มีผนู ำของประเทศสหภาพพมามาเยือนประเทศไทย ทัง้ ยงั จัดแสดงในวาระอื่น ๆ ทั้งงานมงคลและ

23 งานอวมงคล และยังไดรำเปนชุดเบิกโรงกอนการแสดงภาพยนตร เรื่อง ตำนาสมเด็จพระนเรศวร มหาราช ภาคท่ี 1 ประกันหงสา และภาค 2 ภาคอิสรภาพ ณ Central word พ.ศ. 2550 แบบท่ี 2 การแสดงพมา เปง มางท่ปี ระกอบอยใู นละคร เปนรูปแบบการแสดงประกอบอยูในละครพันทาง เรื่องราชาธิราช ตอนพลาย ประกายมาศผูกตัญู ปรากฏอยูในฉากพระเจามังรายกะยอชวาดื่มเหลา โดยมีนางระบำรำถวายเพื่อ ความบันเทิง คณะศิลปศึกษาสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป ไดจัดแสดงในงานลานศิลปวัฒนธรรม ครั้งที่ 4 เมื่อวันเสารท ี่ 14 กุมภาพนั ธ พ.ศ. 2552 ณ ลานพระอุโบสถสถานสุทธาวาส 4. แนวคดิ และทฤษฎที ี่เกย่ี วขอ งกับชุดฝกทกั ษะการปฏิบัติ 4.1 ความหมายของชดุ ฝกทักษะ ทศพร ตาดสวุ รรณ (2550 : 37) ไดก ลา วถึงความหมายของชุดฝก ไวว า ชดุ ฝก เปนชุดฝกที่ ครูจดั ข้นึ ใหแ กนักเรยี นเพอื่ ใหน ักเรยี นไดม ีทกั ษะเพม่ิ เตมิ โดยการจดั กิจกรรมอยา งใดอยางหน่ึงดว ยความ สนใจหลงั จากทน่ี ักเรียนไดเ รยี นรเู รอื่ งนัน้ ๆ มาบา งแลว ถวัลย มาศจรัส (2550 : 52-62) ไดใหความหมายของ ชุดฝกทักษะวาเปนการจัดสภาพ การณเพื่อใหผูฝกเปลี่ยนพฤติกรรมจนสามารถปฏิบตั ิงานที่ไดรับมอบหมายไดอยางมีประสิทธิภาพใน การสรางชุดฝกหรอื แบบฝก หดั ตองคำนงึ ถึงหลักการสรางจติ วิทยาที่เกีย่ วของกบั ชุดฝกทักษะ ลักษณะ ของชดุ ฝก ทกั ษะ ประโยชนข องชดุ ฝก ทกั ษะ หลักการนาํ ไปใชใ นการเรียนการสอน สคุ นธ สินธพานนท (2551 : 96) ไดใ หค วามหมายของชดุ ฝกทกั ษะวา ส่ือท่สี รา งขนึ้ เพือ่ ให นักเรียนไดทำกิจกรรมที่เปนการทบทวนหรือเสริมเพิ่มเติมความรูใหแกนักเรียน หรือใหนักเรียนไดฝ กทักษะการเรียนรหู ลาย ๆ รูปแบบเพ่อื สรางเสรมิ ประสบการณก ารเรยี นรูใ หแ กน ักเรียนไดมีคณุ ลกั ษณะ ตามท่ีตอ งการ ประภาพรรณ เส็งวงศ (2551 : 46) ไดใ หความหมายของแบบฝก ทักษะ วาแบบฝก ทักษะ หมายถึง สื่อที่ใชฝกทักษะในดานตาง ๆ ใหแกนักเรียน ใหเกิดความชำนาญ คลองแคลว ถูกตอง และ รวดเรว็ พิทักษ อุดมชยั (2552: 1) กลา ววา ชุดฝกทกั ษะ หมายถงึ สื่อการเรยี นการสอนชนิดหน่ึง ที่มุงใหผูเรียนไดทบทวนความเขาใจ และพัฒนาทักษะ ตลอดจนเจตคติเรื่องใดเรือ่ งหนึ่งทำใหผูเรียนมี ความชัดเจนแมนยาํ และเกดิ ความชํานาญในการปฏิบัติมากขึ้น ทั้งนี้โดยมีการวางแผนการฝกทักษะไว อยางเปน ระบบ ประภาพร ถิน่ ออง (2553 : 29) ไดก ลาววา ชุดฝก ทกั ษะ หมายถงึ สื่อการเรียนการสอนท่ี สรางขึ้นเพื่อใหนักเรียนไดฝกปฏิบัติดวยตนเองจนเกิดความรู ความเขาใจเพิ่มขึ้น โดยที่กิจกรรมที่ได

24 ปฏบิ ัติในแบบฝกน้นั จะครอบคลุมเนอ้ื หาทเ่ี รยี นไปแลว ทำใหน กั เรียนมีความรูและทกั ษะมากข้นึ เพราะ มรี ปู แบบหรอื ลักษณะที่หลากหลาย สมพร ตอยยีบี (2554 : 32) ไดกลาววา ชุดฝกทักษะ คือสื่อการเรียนรูท่ีชวยใหผูเ รียนได ฝก ปฏบิ ตั ิเพ่อื พัฒนาทักษะและความรูตาง ๆ จนเกดิ ความชำนาญ และสามารถนำความรูไปใชไดอยาง ถูกตอ ง ปรัชวี สวามิวัศดุ (2555 : 30-32) ไดใหความหมายของ ชุดฝกทักษะไววา เปนสื่อหรือ นวัตกรรมที่จัดทำขึ้นเพื่อใชชุดฝกทักษะใหกับผูเรียน หลังจากเรียนจบเนื้อหาในชวง ๆ หนึ่ง ๆ เพ่ือ ฝกฝนใหเกิดความรูความเขาใจ รวมทั้งเกิดความชํานาญในเรื่องนั้นๆ อยางกวางขวาง ชุดฝกจึงมี ความสำคัญตอผูเรียนในการทีจ่ ะชวยเสริมทักษะใหก ับผูเ รียน ทำใหการสอนของครูอาจารย และการ เรียนของนักศกึ ษาประสบผลสำเรจ็ อยา งมปี ระสิทธิภาพ วิมลรัตน สุนทรโรจน (2555 : 111) ใหความหมายของชุดฝกวา ชุดฝกหรือชุดฝกเสริม ทักษะ เปน สื่อการเรียนประเภทหน่ึงที่เปนสวนเพิม่ เติมหรอื เสรมิ สำหรับใหน ักเรยี นฝกปฏิบัตเิ พือ่ ใหเกิด ความรูความเขาใจและทักษะเพิ่มขึ้น สวนใหญ หนังสือเรียนจะมีชุดฝกหดั อยูทา ยบทเรียนในบางวิชา ชดุ ฝก ปฏิบัติ ซอ นกล่นิ กาหลง (2559) ไดใหความหมายของแบบฝกทักษะ หมายถงึ สอ่ื การเรยี นทช่ี ว ย ฝกใหนักเรียนมีทักษะการแกปญหาดว ยกระบวนการเทคโนโลยีสารสนเทศ เพื่อใหผูเรียนไดศึกษาเพ่ือ พัฒนาทักษะการแกปญหาดวยกระบวนการเทคโนโลยีสารสนเทศ จนสามารถนำความรูไปใชในการ แกปญหาไดอยางถูกตองแมนยำ และเปนระบบโดยมีสวนประกอบ คือ ชื่อเรื่อง คำชี้แจง จุดประสงค การเรียนรู คำแนะนำ การใชแบบฝกทักษะเนื้อหา ปญหา แบบฝกทักษะ เฉลยแบบฝกทักษะ มีการ เรยี งลำดับเนอื้ หาในการฝก จากงายไปหายากและมีแบบฝก หดั ใหนกั เรียนไดฝกฝน 4.2 ความสำคญั ของชดุ ฝก ทักษะ การที่ครูจะชวยใหนักศึกษามีทักษะในการเรียนนั้น นอกจากการจัดกิจกรรมการเรียนที่ เหมาะสมแลว ก็ควรสรางชุดฝกเพื่อชวยเหลือและแกไขปญหาในการเรียน ชุดฝกจึงมีความสำคัญตอ การเรียนการสอนอยา งมาก ดังนน้ั นกั การศกึ ษาจึงไดกลาวถงึ ความสำคัญของชดุ ฝกทกั ษะไวด งั นี้ ทศพร ตาดสวุ รรณ (2550 : 38) กลา วถงึ ความสำคัญของชดุ ฝก หดั วา ชดุ ฝก ท่คี รนู ำมา เปน เคร่อื งมือในการสอนจะชว ยพฒั นาทักษะตาง ๆ ใหด ยี ่งิ ข้ึน ชวยเหลอื ใหนกั เรียนไดเขียนคำศัพทได ถูกตอ ง วิมลรัตน สุนทรโรจน (2551 : 111) ไดกลา วถึงความสำคัญของชุดฝก หดั วา ชดุ ฝก เปน วิธีการสอนทส่ี นุกอีกวธิ ีหนึง่ คือ การใหน ักเรยี นไดทำชุดฝกหัดมาก ๆ สิง่ ทจ่ี ะชวยใหพฒั นาการเรียนรูใน เนื้อหาวิชาไดดีขึน้ คือ ชุดฝก เพราะนักเรียนมีโอกาสนำความรูทีเ่ รียนมาแลวมาฝกใหเ กิดความเขาใจ กวา งขวางยง่ิ ข้นึ ความสำคญั ของชดุ ฝกทน่ี กั การศึกษาตาง ๆ ไดก ลา วไวพอสรปุ ไดว า ชุดฝกเสริมทักษะ

25 มีความจำเปนตอกิจกรรมการเรยี นการสอน เปนสื่อและอุปกรณอ ยางหน่ึงในการจดั กจิ กรรมการเรียน การสอน ซ่ึงครูสามารถนำไปประกอบการเรียนการสอนไดเปนอยางดี เนื่องจากชดุ ฝก จะชว ยใหน กั เรียน เขา ใจบทเรียน ไดพฒั นาทักษะดานตาง ๆ ดังนน้ั ชุดฝกทักษะคณิตศาสตร จึงมีความสำคญั ตอการเรยี นรู ของนกั เรียน ทำใหน กั เรียนเรียนรไู ดด ียงิ่ ข้นึ พทิ ักษ อุดมชยั (2552 : 1) ไดก ลาวถึงความสำคัญของชุดฝกทักษะไวว า ชุดฝกทักษะ ชวยทำใหนักศึกษาทบทวนความเขาใจ และฝกฝนทักษะสำหรับการเรียนรูในแขนงวิชาหนึ่ง ทำให ความรู ความเขาใจและทักษะเหลาน้ันไดรับการพัฒนามากขึ้น การฝกทักษะจะทำใหพันธะระหวา งสงิ่ เรา และการตอบสนองดีขนึ้ 4.3 ลกั ษณะทด่ี ีของชดุ ฝกทกั ษะ ในการสรางชุดฝกทักษะ มีองคประกอบหลายประการซึ่งนักการศึกษาหลายทานไดให ขอเสนอแนะเกย่ี วกบั ชดุ ฝกที่ดีไวด ังน้ี กาญจนา แจง ตรง (2550 : 29) กลา วถึงลกั ษณะชดุ ฝกทกั ษะท่ีดไี วว า ชุดฝกที่ดีและมี ประสทิ ธิภาพชวยทำใหนักเรยี นประสบผลสำเร็จในการฝก ทักษะ เปรียบเสมือนผชู วยคนสำคัญทำใหครู ประหยัดเวลาและแรงงาน ทำใหผูเรยี นพัฒนาตนเองตามความสามารถมคี วามม่นั ใจในการเรียน ชว ยลด ความตงึ เครียดเกิดความสนกุ สนานในขณะเรียน สุคนธ สิธพานนท, วรรัตน วรรณเลิศลักษณ, และพรรณี สิธพานนท (2551 : 35) ได กลาวถึงลักษณะของชุดฝก ทักษะทีด่ ี ดงั นี้ 1. มีคำชี้แจงส้ัน ๆ ท่ีทำใหน ักเรียนเขา ใจวธิ ที ำไดง าย 2. ประโยคท่ีฝกควรเปนประโยคสัน้ ๆ ซง่ึ ประโยคและคำศัพทค วรเปน แบบที่ใช 3. พดู กนั อยใู นชีวิตประจำวันของนักเรยี น 4. เกยี่ วขอ งกับบทเรียนท่ีเรยี นมาแลว 5. ใชเ วลาเหมาะสมไมม ากหรือนอ ยเกินไป 6. แบบฝกหนง่ึ ๆ ควรเก่ยี วกบั โครงสรา งเฉพาะส่ิงท่ีจะสอนเรอ่ื งเดยี ว 7. ครอบคลมุ หลายลักษณะวชิ า มกี ารบูรณาการใหเขา กับการอา น 8. ปลุกเรา ความสนใจของนกั เรียน 9. นักเรยี นสามารถใชสง่ิ ที่เรียนไปแลวไปใชใ นชีวติ ประจำวนั ปราณี จิณฤทธิ์ (2552 : 32) ไดกลาววา ลักษณะของชุดฝกทักษะที่ดีตองสรางให เกยี่ วของกับบทเรยี นเปนชดุ ฝก ทักษะสำหรับเดก็ เกง และใชซ อมเสริมเดก็ ออ นได มคี วามหลากหลายใน ชดุ ฝก ทกั ษะชดุ หน่งึ มีคำส่งั ท่ีชัดเจน เปด โอกาสใหผูฝกไดคดิ ทาทายความสามารถมคี วามเหมาะสมกับ วัย ใชเ วลาฝก ไมนาน ผฝู ก สามารถนําประโยชนจากการทำชดุ ฝกทกั ษะไปประยุกตปรับเปลี่ยนนํามาใช ในชีวติ ประจำวนั ได

26 ประภาพร ถิน่ ออ ง (2553 : 33) ไดก ลา ววา ลกั ษณะของชดุ ฝกทักษะทดี่ ตี อ งมีจดุ หมาย ท่ีแนนอนจะทำการฝก ทักษะดานใด ควรใชภาษางาย ๆ และมีความนาสนใจ เรียงลำดับจากงายไปหา ยาก ใหเ หมาะสมกบั วยั และความสามารถของผูเรยี น มเี น้ือหาตรง จัดกิจกรรมใหหลากหลายเพื่อดึงดูด ความสนใจและเกดิ ประสทิ ธภิ าพในการเรยี น พรสวรรค บุญเอก (2553 : 35) สรุปไววา ลักษณะของชุดฝกทักษะที่ดีจะตอง เหมาะสมกับวัยและความสามารถของผูเรียนเปนชุดฝกทักษะสั้นๆใหฝ กหลายๆคร้ังมีหลายรูปแบบ มี ความสำคัญในการฝกใหเ กิดความชำนาญควรฝก เพียงเร่อื งเดียวในการฝก นั้น ๆ มคี ำอธบิ ายท่ีชัดเจน ใช ภาษางาย ๆ ใชเ วลาฝก ไมนานเกนิ ไปเมอื่ ผเู รยี นไดรับการฝกแลว สามารถพัฒนาตนเองไดดขี ้นึ จึงนับได วาเปนชุดฝกทักษะที่ดี มีประโยชนตอผูสอนและผูเรียนเพื่อใชในการแกไขขอบกพรองของผูเรียนที่มี ปญหาได สำลี รกั สทุ ธี (2553 : 32) ไดกลาวถึงลักษณะของชุดฝกทักษะที่ดีไว ดงั นี้ 1. มคี ำสั่งชดั เจน เขา ใจ เหมาะสมกบั วัย 2. มีตวั อยา งประกอบ เพอื่ ดงึ ดูดความสนใจ และสือ่ ความหมาย ตัวอยางที่ดีควรทำ ใหผเู รียนเกดิ แนวคดิ หลาย ๆ แนวคดิ 3. มีเนือ้ หาสำหรับเขียน เวน ใหม ีขนาดเหมาะสมกบั คำท่นี กั เรยี นตอ งการเขียน 4. มกี ารวางรูปแบบท่ีดี จะทำใหเ กิดความเรยี บรอ ย สวยงามและประหยดั 5. มีการบนั ทกึ วธิ ีการสอนท่ีสอดคลอ งกบั จดุ มงุ หมายของแบบฝกไวในคูมือ ปุณณภา จงอนุกูลธนากร (2553: 14) กลาววา ลักษณะของชุดฝกทักษะที่ดีควร ประกอบดว ย 1. เน้ือหาที่ตรงกับจุดประสงค 2. กิจกรรมเหมาะสมกบั ระดับวยั หรอื ความสามารถของนกั เรียน 3. มีภาพประกอบ หรอื วางฟอรมที่ดี 4. มที ี่วา งเหมาะสมสำหรบั การฝกเขยี น 5. ใชเ วลาที่เหมาะสม 6. ทา ทายความสามารถของนักเรยี น และความสามารถนำไปฝก ดวยตนเองได สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (2556 : 47) ไดกลาววาลักษณะของชุดฝ กทักษะท่ดี คี วรมีลกั ษณะ ดังน้ี 1. เกย่ี วของกับเรือ่ งทเ่ี รียนมาแลว 2. เหมาะสมกับระดบั วัยหรือความสามารถของนกั เรียน 3. มคี าํ ชแี้ จงสน้ั ๆ ทช่ี ว ยใหนกั เรียนเขาใจวิธที ำไดง าย 4. ใชเ วลาเหมาะสม

27 5. มสี ิง่ ท่นี าสนใจและทาทายใหแ สดงความสามารถ 6. ควรมีขอ แนะนำในการใช 7. มใี หเ ลือกทง้ั แบบตอบอยางแบบจาํ กัดและตอบอยา งเสรี 8. ถาเปนชดุ ฝกทักษะท่ีตองการใหผทู ำการศึกษาดว ยตนเอง ชดุ ฝกทกั ษะน้ันควรมี หลากหลายรูปแบบและใหความหมายแกผูฝก ทำดวย 9. ควรใชสํานวนภาษาตา ง ๆ ฝก ใหค ดิ ไดเ ร็วและสนกุ 10. ปลุกความสนใจและใชห ลักจิตวทิ ยา 4.4 ทฤษฎแี ละหลกั จิตวทิ ยาทเ่ี ก่ยี วของกับการสรางชุดฝก ทักษะ กมล ชูกลิ่น (2550 : 33-34) ไดศึกษาจิตวิทยาที่เกี่ยวกับการเรียนการสอน ซึ่งสามารถ นำมาใชในการสรางชุดฝก ทักษะไดดงั ตอไปน้ี 1. ความแตกตางระหวางบุคคล (Individual differential) ควรคำนึงถึงเสมอวา นกั เรียนแตละคนมีความรูความถนัด ความสามารถและความสนใจแตกตางกนั ดงั นั้นในการสรางชุดฝก ทักษะจึงควรพจิ ารณาถึงความเหมาะสม คือ ไมงายเกินไปสำหรับเด็กเกงและไมยากเกนิ ไปสำหรับเดก็ ออน เพ่อื ใหเดก็ เกง ชวยเหลือเดก็ ออ น 2. การเรียนรูโดยการฝก ฝน (Law of exercise) Thorndike กลา วไววา การเรียนรูจะ เกิดขึ้นไดดีก็ตอเมื่อมีการฝกหัดหรือกระทำซ้ำ ๆ ฉะนั้นในการสรางชุดฝกทักษะ จึงควรสรางเพื่อให นักเรียนไดฝ กฝนในเรื่องหนึ่ง ๆ ซ้ำ ๆ กันหลายครั้ง โดยชุดฝกทักษะมีหลายรูปแบบเพื่อไมใหนกั เรียน เกดิ ความเบ่อื หนา ยอนั จะสงผลทำใหค วามสนใจในการฝก ลดลงและไมเ กดิ การเรียนรูเทา ที่ควร 3. กฎแหง ผล (Law of effect) คอื การใหนกั เรียนทราบผลการเรียนของตน การเฉลย คำตอบใหน ักเรียนทราบผลการทำงานไดอยางรวดเร็ว ซงึ่ เปน การสรางความพอใจใหแ กนกั เรยี น 4. การจูงใจผูเรียน (Motivation) ไดแก การเรียงลำดับจากงายไปหายาก และเน้ือ เรื่องที่นำมาสรางเปนชุดฝก ควรมีหลายรูปแบบและควรมีภาพประกอบ เพื่อเรา ความสนใจของ นักเรยี นมากข้นึ สคุ นธ สนิ ธพานนท (2551 : 90–92) ไดกลาวถงึ หลกั จติ วิทยาและหลักการสอนที่เก่ียวข องกับชุดฝกทักษะวา ในการจัดทำชุดฝกทักษะที่เหมาะสมสามารถนำไปใชในการเรียนรูอยางมี ประสทิ ธิภาพนนั้ จำเปนตอ งนำหลกั จิตวทิ ยาและหลักการสอนมาเปน พืน้ ฐานในการจัดทำดว ย ซ่ึงหลัก จิตวทิ ยาและหลักการสอนท่คี วรนำมาใช ไดแก 1. ทฤษฎกี ารสอนของบรูเนอร (Bruner’s Instruction Theory) กลา ววา การทค่ี รูจะ จดั การเรียนการสอนใหก บั เด็กน้นั จะตอ งพิจารณาหลกั การ 4 ประการ คือ 1.1 แรงจูงใจ (Motivation) ซึ่งมีทัง้ แรงจูงใจที่เกิดจากภายในตัวเด็กเอง จะทำให เกิดความปรารถนาที่จะเรียนรูและความตองการความสำเร็จ นอกจากนั้นยังมีแรงจูงใจที่ตองการเขา

28 รวมงานกบั ผูอ่ืน และรูจักทำงานดวยกัน กลาวไดวา ครูจะตองทำใหเด็กเกิดความปรารถนาท่ีจะรู โดย การจดั การทำใหเด็กมแี รงจูงใจมากข้นึ เพื่อเด็กจะไดพ ยายามสำรวจทางเลือกตาง ๆ อยา งมคี วามหมาย และพงึ พอใจอนั จะนำไปสเู ปาหมายท่ตี องการ 1.2 โครงสรางของความรู (Structure of Knowledge) มีการเสนอเนื้อหาใหกับ เด็กในรูปแบบที่งายเพียงพอที่นักเรียนสามารถเขาใจได เชน เสนอใหกระทำจริง ใชรูปภาพ ใช สญั ลกั ษณ มกี ารเสนอขอ มลู อยา งกระชับ เปน ตน 1.3 ลำดับขั้นของการเสนอเนื้อหา (Sequence) ผูสอนควรเสนอเนื้อหา ตาม ขัน้ ตอนและควรเสนอในรูปแบบของการกระทำมากที่สดุ ใชคำพูดนอ ยท่ีสดุ ตอจากนนั้ จงึ คอ ยเสนอเปน แผนภูมิหรือรปู ภาพตาง ๆ สุดทายจึงคอยเสนอเปนสัญลักษณหรือคำพดู ในกรณีที่ความรูพืน้ ฐานของ เดก็ ดีพอแลว ครูก็สามารถเริม่ การสอนดว ยการใชส ญั ลักษณไ ดเ ลย 1.4 การเสรมิ แรง (Reinforcement) การเรียนรูจะมีประสิทธิภาพ ถามีการใหการ เสริมแรง เมื่อเด็กสามารถแกปญ หาไดอยา งถกู ตองตามเปา หมายทก่ี ำหนดไว 2. ทฤษฎีสัมพันธเชื่อมโยงของธอรนไดค (Thorndike’s Connection Theory) ไดอธิบายถึงความสัมพันธระหวางสิ่งเรา (Stimulus) และการตอบสนอง (Response) ของอินทรีย ความสมั พันธจะมีมากขน้ึ หรอื ลดลง เปน ผลตอ เน่ืองมาจากผลท่ีเกิดข้ึนหลงั จากการสนองตอบ ถาผลท่ี เกิดขน้ึ อนิ ทรียพ งึ พอใจความสัมพนั ธร ะหวา งส่งิ เราและการสนองตอบน้ันจะมีมากข้ึน แตถ า ผลที่เกิดข้ึน นั้นอินทรียไมพึงพอใจ ความสัมพันธระหวางสิ่งเราและการสนองตอบยอมลดลงหรือหายไปในที่สุด ธอรนไดคเรียกหลักการนี้วา กฎแหงผล (Law of Effect) กฎแหงผล คือ การเรียนรูจะเกิดขึ้นเพราะ บุคคลกระทำซ้ำและยิ่งทำมากความชำนาญจะเกิดขึ้น ทำใหผูฝกมีความคลองแคลวสามารถทำไดดี ในทางตรงกันขามสิ่งใดก็ตามท่ีไมไดรับการฝกยอมทำไดไมดี ตอเมื่อมีการฝกฝนหรือกระทำซ้ำจะ ชว ยใหเ กดิ ทกั ษะเพ่มิ ขึน้ พรรณี ชูทยั (2555 : 142) ไดกลา วถึงหลกั ความสำคัญและทฤษฎีการเรียนรูทางจิตวิทยา เพ่ือนํามาสรา งชดุ ฝกทักษะดังนี้ 1. ความใกลชิด หมายถึง กรณีที่วาถาใชสิ่งเรา และการตอบสนองที่เกิดขึ้น ในเวลา ใกลเคียงกนั จะสรางความพอใจใหแ กผ เู รยี นเปน อยา งมาก 2. การฝก เปนการกระทำใหผ ูเรยี นไดทำซ้ำ ๆ เพอื่ สรา งความรคู วามเขา ใจทแี่ มน ยาํ 3. กฎแหงผล คือ การเรียนรูไดท ราบผลปฏิบัติงานของตนดวย มีการเฉลยคาํ ตอบให จะชวยใหน กั ศึกษาทราบขอบกพรอ ง เพ่ือปรับปรงุ ตนเองเปน การสรา งความพอใจ ใหเกดิ ขน้ึ แกผ ูเ รียน 4. กฎการจูงใจ คือ การจัดชุดฝกเรียงลำดับจากชุดที่งายไปหาชุดที่ยากขึ้นควรมี ภาพประกอบและมหี ลายรส หลายรปู แบบ

29 4.5 การสรางชดุ ฝกทกั ษะ ชุดฝกทักษะเปน เคร่ืองมอื ท่ีสำคัญ ครจู ำเปนตองใชใ นการฝก ทักษะดังนั้นครูตองมีความรู เกี่ยวกับการสรางชุดฝกทักษะ เพื่อที่จะสามารถสรางชุดฝกทักษะที่ดีมีประสิทธิภาพสูงเหมาะสมกับ ระดับความสามารถของผูเรียนมากที่สุดจึงตองอาศัยทฤษฎีที่เกี่ยวกับการสรางชุดฝกทักษะมาเปน แนวทางในการสราง มนี กั การศึกษาไดกลา วหลักการสรางชดุ ฝก ทักษะที่ดีไวใ นลักษณะตาง ๆ ดงั นี้ ปราณี จิณฤทธิ์ (2552 : 32) ไดกลาววา หลักการสรางแบบฝกผูสรางตองคำนึงถึง ความแตกตางระหวา งบุคคล แบบฝกที่สรา งตอ งมีหลาย ๆ รูปแบบ สรางจากงายไปหายาก มีความถกู ตอง ในการสรางแบบฝกมีการสอดแทรกทักษะวิชาอื่นเขาไปดวย ควรจัดทาแบบฝก ไวลวงหนา เพราะ แบบฝก ควรทำหลงั จากผเู รยี นไดเรยี นบทเรียนในเร่อื งนน้ั ๆ จบลงทนั ที นิตยา กิจโร (2553 : 40) ไดส รุปหลักการสรา งแบบฝกไวด งั นี้ 1. กอนสรางแบบฝกจำเปนตองกำหนดโครงรางไวกอนวามีวัตถุประสงคอยางไร แบบฝก เกีย่ วกับเร่ืองอะไร 2. ศึกษาเอกสารและงานวจิ ัยทีเ่ กย่ี วของ 3. เขยี นวตั ถุประสงคเ ชงิ พฤตกิ รรม 4. แจงวตั ถุประสงคเ ชิงพฤติกรรมยอย โดยคำนงึ ถึงความเหมาะสมของผเู รียน 5. กำหนดอปุ กรณที่ใชในแตล ะกจิ กรรม 6. กำหนดเวลา และขน้ั ตอนใหเ หมาะสม 7. การประเมินผลอยา งไร ประภาพร ถิ่นออง (2553 : 35) ไดกลาววา หลักการสรา งแบบฝก ทกั ษะควรคำนึงถึง หลกั จติ วทิ ยาในการเรยี นรโู ดยมจี ุดมุงหมายในการฝก แบบฝก ควรเรมิ่ จากงายไปหายาก มหี ลายแบบ มี ตวั อยางประกอบ มภี าพประกอบ และสามารถศกึ ษาไดด วยตนเอง อุษณีย เสือจันทร (2553 : 26) ไดกลาววา หลักการสรางแบบฝกผูสรางตองศึกษา ปญหาของเนอื้ หาท่นี ำมาสรางแบบฝก โดยนำมาตง้ั วตั ถปุ ระสงคต ลอดจนรูปแบบ และวางแผนขั้นตอน การใชแ บบฝก การสรางแบบฝกตอ งสอดคลองกับเนือ้ หาและทักษะท่ีตอ งการฝก ตองนำหลักจิตวิทยา การเรยี นรแู ละจิตวทิ ยาพฒั นาการมาเปนแนวทางในการสรา งแบบฝก กอนนำไปใชค วรมีการทดลองใช เพอ่ื หาขอ บกพรองของแบบฝก สุจิต เหมวัล (2555: 12-13) ไดเสนอแนะองคประกอบชุดฝกทักษะแตละชุดควรมี องคป ระกอบดงั นี้ 1. ปกนอก 2. ปกใน 3. คำนำ

30 ที่ตอ งการฝก 4. สารบญั 5. สาระการเรียนรู จุดประสงคก ารเรยี นรู สมรรถนะ และคณุ สมบตั อิ ันพึงประสงค 6. แบบทดสอบกอ นเรยี น 7. ใบความรู 8. ใบกจิ กรรม/แบบฝก/กจิ กรรม 9. แบบฝกหัด 10. แบบทดสอบหลงั เรยี น 11. บรรณานกุ รม 12. เฉลยแบบทดสอบกอ นเรียน 13. เฉลย/แนวคำตอบแบบฝกหดั 14. เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน 15. ปกหลัง 5. แนวคดิ และทฤษฎที ่ีเก่ยี วขอ งกับ QR Code 5.1 แนวคดิ และทฤษฎีเก่ยี วกบั QR Code Knowledge management (2017) กลาวไววา คิวอารโคด เรียกวาบารโคด 2 มิติ คือ รหัสชนิดหน่ึงซ่งึ สามารถเก็บขอ มูลสนิ คา เชน ชอ่ื ราคาสนิ คา เบอรโทรศพั ทติดตอ และชื่อเว็บไซส เปน การพัฒนามาจาก บารโคด โดยบริษัทเดนโซ-เวฟ ซึ่งเปนบริษัทในเครือของโตโยตา ประเทศญี่ปุน คิดคนขึ้นในป ค.ศ. 1994 และไดจดทะเบียนลิขสิทธิช์ ื่อ “คิวอารโคด” แลวทั้งในญ่ีปุน และทั่วโลก ผู คิดคนที่พัฒนาควิ อารโ คดมุงเนน ใหส ามารถถูกอานไดอ ยางรวดเร็ว โดยการอานควิ อารโคด นิยมใชกับ โทรศัพทมอื ถือ รนุ ทม่ี กี ลองถา ยภาพ และสามารถติดตั้งซอฟแวร ภควัต รกั ศรี (2556) กลา วไววา คิวอารโ คด (QR Code) ที่มาจากคำวา Quick response code เปนสัญลักษณสองมิติแบบบิตแม็พ ประดิษฐขึ้นในป 1994 โดยบริษัท เดนโซ ซึ่งเปนสวนหนึ่ง ของบริษัทโตโยตา และผา นการตรวจสอบ จากมาตรฐานสากล ISO (ISO//EC18004) ในเดอื นมกราคม ป 2000 สัญลักษณส องมิตนิ ้ไี ดเร่ิมตน ใชงานสำหรับการระบุขอมูลของการควบคุมการผลิตของช้ินสวน รถยนตแ ละยังสามารถนำไปใชข อบเขตขอ มูลอ่นื ๆ ได ขณะนค้ี ิวอารโคด มกี ารใชอ ยูใ นชีวติ ประจำวันทุก หนทุกแหง ในประเทศญี่ปนุ ดวยเหตผุ ลดงั ตอ ไปน้ี 1. สามารถระบุลักษณะขอมูลไดหลากหลายกวาแถบรหัสทีเ่ ปนเสนตรง คือ สามารถ ระบขุ อมูลไดมากกวา และรองรบั อักขระภาษาคนั จ/ิ จีน ฯลฯ

31 2. ทุกคนสามารถใชไดโ ดยไมเสียคาธรรมเนียมแตอยางใด ตามที่บริษัทเดนโซไดออก สิทธบิ ตั รไวใ หเปน สาธารณะสมบัติ 3. โทรศัพทมือถือสวนใหญพรอมกับกลองที่เปดใชงานการอานรหัส QR สามารถ เขาถึงอนิ เตอรเนต็ ไดโ ดยอตั โนมตั ิ โดยเพยี งแคอ า น URL ที่เขา รหสั ไวใ นรหสั QR Bar code แบบธรรมดาหรือ Bar Code 1 มติ ิ ซง่ึ Bar code สญั ลักษณแ บบแทง มีความ หนาบางตา งกัน โดย มีเสนแนวต้งั ท่มี ีขนาดท่ตี างกัน วางอยูบนพืน้ ทแี่ บบธรรมดา กค็ อื ขาวสลบั กัน Bar Code แบบนี้ทำไวเ พือ่ บรรจขุ อมูลท่ีตางกันไมเกนิ 20 ตัวอกั ษร เปน การเรยี กขอมูลจากฐานขอมูลอีก ตอหนึง่ เหมอื นขอมูลสนิ คา สวน Bar code 2 มติ ิ กพ็ ัฒนามาจาก Bar code 1 มติ ิ คือ เพิ่มแนวนอน เขามาทำใหบรรจุขอมูลเพิ่มขึ้นเปน 4000 ตัวอักษรหรือ 200 เทา และสามารถใชไดหลายภาษา สวน อปุ กรณทใ่ี ชอ า นและถอดรหัสมีตั้งแต เครอ่ื งอา นแบบ CCD (ทีอ่ านเลเซอร) แตท ี่สะดวกและไดร บั ความ นิยมก็จะใชผานกลองในมือถือ ที่มีการติดตั้งโปรแกรมถอดรหัส ลักษณะ Bar code ที่ใชก็จะมีหลาย แบบ แตท ่ีพบเหน็ ไดบอ ยสดุ คอื QR code 5.2 ลกั ษณะการทำงานของ QR Code ลักษณะของคิวอารโคดเปนรหัสแบบเมทริกซเปนการบันทึกขอมูลขนาดใหญ (7,089 อักขระ) หรอื มคี วามหนาแนน ในการบันทกึ ขอมูลประมาณ 100 ครงั้ ของสญั ลกั ษณเชิงเสนและการอาน ดว ยความเร็วสูง รวมทงั้ ประสิทธิภาพอนื่ ๆ ในการทำงาน ดงั นี้ 1. สามารถอา นขอ มลู ดวยความเร็วสูงในทกุ ทิศทาง อปุ กรณจะทำการอา นสญั ลักษณ โดยการเซน็ เซอร CCD อา นขอมลู จากการสแกน ภาพแลวจัดเก็บไวในหนว ยความจำ จากนั้นจะใชชอฟตแวรมาวิเคราะหรายละเอียด โดยจะมีรูปแบบ การคนหาเพื่อระบุตำแหนง/ขนาด/มุมของสัญลักษณที่ตรวจพบและถอดรหัสออกมา โดยปกติแลว บารโคด สองมติ ชิ นิดอ่นื ๆ จะใชระยะเวลาในการดำเนนิ การสำหรับการตรวจหาตำแหนง/มมุ /ขนาดของ สญั ลกั ษณน น้ั เปนเวลานาน และมีปญหาในขณะทีก่ ำลังอา น ซึง่ มีความแมน ยำนอ ยเม่ือเปรียบเทียบกับ ของสญั ลกั ษณเ ชงิ เสน แตค วิ อารโคด มรี ูปแบบการคนหาสำหรบั การแจง ใหทราบตำแหนงของสัญลักษณ โดยจัดเรียงสี่เหลี่ยมขนาดใหญที่สุดไวในสามมุมทำใหสามารถอา นขอมูลดวยความเร็วสงู ในทุกทิศทาง (360๐) น่ันก็คือ การหาอตั ราสวน ระหวา งสดี ำ สขี าว มีการคน หาตำแหนง เปนอัตราสวน 1:1:3:1:1 เมือ่ มองจากทิศทางใด ๆ ก็ตามใน 360๐ จะกระทำการตรวจหาอัตราสวนนี้กอน รูปแบบการคนหาจะ สามารถตรวจรับรูปภาพโดยเซ็นเซอร CCD เพื่อระบตุ ำแหนง ของรูปภาพ ทำใหรหัสคิวอารโคดอา นใน ระยะเวลาส้นั ๆ นอกจากนย้ี ังระบุจุดที่มคี วามสัมพันธทีม่ ุมทั้งสามมมุ ของรูปแบบการคน หาจากขอบเขต ขอมูลของเซน็ เซอร CCD สามารถระบุ ขนาด มมุ และรูปรางภายนอกของสญั ลักษณ โดยจะตรวจจบั ไป พรอม ๆ กัน โดยการจัดเรียงรูปแบบการคนหามุมสามมุมของสัญลักษณ เครื่องจะถอดรหัสดวย ความเร็ว ทำใหคิวอารโคดสัญลักษณจะผิดเพี้ยนไปเมื่อวางบนพื้นผิวที่โคง หรือการอานในมุมที่เอียง

32 (มุมระหวางหนาเซ็นเชอร CCD กับสัญลักษณ) เมื่อตองการแกไขความผิดเพ้ียน คิวอารโคดมีรูปแบบ การจัดเรียงชวงของสัญลักษณ โดยการหาความเปลี่ยนแปลระหวางตำแหนงศูนยกลางของสัญลักษณ โดยการประมาณการจากรูปรางภายนอกของสัญลักษณกับตำแหนงที่แทจริง จากการจัดตำแหนงใหม และเอามาคำนวณเปนบติ แม็พ (สำหรบั การระบตุ ำแหนง ศนู ยกลางของแตละเชลลใหถกู ตอ ง)ซึง่ สามารถ ใชไ ดทงั้ สญั ลกั ษณท ่เี ปน แบบเชงิ เสนและแบบเมทรกิ ซ 2. การปองกนั ความเสยี หายของขอมูล (หรือรอยเปอ นของสญั ลักษณ) คิวอารโคดมี 4 ระดับในการปองกันความผิดพลาดของขอมูล ในแตละระดับ แบง เปน 7% 15% 25% และ 30% ตอ พน้ื ทส่ี ญั ลักษณ การแกไ ขขอ ผดิ พลาดจะมีฟงกชนั การทำงานจะ ถกู นำมาใชตามจุดขอ บกพรองหรือพื้นทีค่ วามเสียหายทันทโี ดยจะใชร หัสรีดโซโลมอนเพื่อปองกันความ ผิดพลาด โดยรหสั รีดโซโลมอนจะจดั เรียงในพ้นื ทขี่ อ มูลคิวอารโ คดใหม โดยการแกไ ขขอ ผิดพลาด ณ จุด นั้น ๆ ซึ่งฟงกชันการทำงาน ทำใหรหัสยังคงสามารถอานไดอยางถูกตอง แมวาจะมีจุดหรือรอยเปอน หรือความเสียหายที่เกิดขึ้นจนกวามีการแกไขขอผิดพลาดนั้นเสร็จสิ้น ระดับการแกไขขอผิดพลาด สามารถถกู กำหนดคาโดยผูใช เมือ่ ผใู ชไ ดส รางสญั ลกั ษณข้ึน ถา หากรหัสมีความละเอียดมากโอกาสท่ีจะ ไดร ับจดุ หรือรอยเปอ นนน้ั กม็ ากขึน้ ดว ยในสภาพแวดลอ มทัว่ ไปการใชงานไมค วรมีขอผิดพลาดเกิน 30% 3. การเชอื่ มโยงฟงกช ันการทำงานของสัญลักษณ คิวอารโคดมีการเชื่อมโยงฟงกชันการทำงานจากสัญลักษณเดียวไปอีกหลาย ๆ สัญลักษณ โดยการแบงสัญลักษณออกเปนสัญลักษณยอย ๆ โดยปกติสามารถแบงออกเปน 16 สัญลักษณที่สูงสุด และสัญลักษณแตละตัวสามารถบงชี้ไปยังสัญลักษณตนฉบับได โดยสัญลักษณไดมี การแบงออกมาจะมีการระบุเอาเอกลักษณเฉพาะเอาไว ซึง่ ผใู ชง านจะตองปรบั เปลี่ยนขอมูลที่สงขอมูล ไปยังคอมพิวเตอรโดยไมต อ งคำนึงถงึ สญั ลักษณท่ีจะถูกอาน ซ่ึงการทำงานจะนำไปใชใ นกรณีที่มีพ้ืนที่ไม เพยี งพอสำหรบั ตดิ ควิ อารโ คดเดยี วจึงจำเปนตองแบงยอ ยออกมา 5.3 โครงสรา งของ QR Code โครงสรางของควิ อารโคด จะถกู กำหนดโดยขนาดของบารโคคซง่ึ มีดวยกนั ทัง้ หมด 40 รุน ขนาด 21x21 เมตริกซ จนถงึ ขนาด 177x17 เมตรกิ ซ ซ่งึ ประกอบ 4 สวนสำคัญซึ่งแสดงในภาพ ดงั นี้ 1. สวนคนหา (Finder pattern) คือ สวนที่ (1) ใชสำหรับระบุตำแหนงบารโคดเพื่อ ถอดรหัส 2. สวนระบตุ ำแหนงของขอมลู (Timing pattern) คือ สวนที่ (2) ใชสำหรับระบพุ กิ ดั ของสญั ลกั ษณใ นบารโคด เพอื่ ถอดรหสั 3. สวนขอมูลที่ถูกเขารหัส (Encode data) คือ สวนที่ (3) เปนขอความที่ถูกเขารหสั ทงั้ หมด

33 4. สวนตรวจสอบขอมูล (Format information) คือสวนที่ (4) ใชเก็บขอมูลสำหรับ ตรวจสอบความผิดพลาดของขอมูล เพอ่ื ใหการแปรผลขอมลู ถูกตอ งหรือเรียกคืนขอ มูลในสว นท่ีเสียหาย ได ดังนั้นจึงสรุปไดว า ปจจุบันไดมีการนำเอาเทคโนโลยคี ิวอารโ คด มาใชอยางแพรหลาย เพราะ ควิ อารโ คดสามารถบรรจุขอ มลู ไดมากกวา บารโคด 1 มติ ิ และสามารถประมวลผลไดหลากหลายรูปแบบ หลากหลายประเภท จึงเปน ทน่ี ิยมในการนำควิ อารโคดมาประยุกตใ ชงานในดานตาง ๆ โดยเฉพาะดาน การเรยี นการสอน 6. แนวคดิ และทฤษฎเี กยี่ วกับการเรยี นรูด วยตนเอง ดวยกระแสโลกาภวิ ตั นและความเจริญกาวหนาในหลาย ๆ ดา น สงผลใหว งการการศึกษาหัน มาใหค วามสำคญั ตอการเรยี นรดู วยตนเองและเรียนรูตลอดชีวิตมากขึ้น ท้ังนี้เพราะการแสวงหาความรู ยอมไมมีทส่ี ิน้ สดุ ดว ยเหตนุ ีเ้ องจงึ มนี ักวชิ าการหลายทานหันมาใหความสนใจศกึ ษาเกี่ยวกับแนวคิดและ ทฤษฎีการเรยี นรดู วยตนเอง 6.1 ความหมายของการเรยี นรูด ว ยตนเอง สมคิด อิสระวัฒน (2538 : 4) ไดกลาวถึง ความหมายของการเรียนรูดวยตนเองวา เปน การเรียนรทู ผี่ เู รียนมีความคดิ รเิ ริม่ ดวยตนเองโดยอาศยั ความชว ยเหลอื หรือไมกไ็ ด ผูเรยี นวิเคราะหค วาม ตอ งการท่จี ะเรียนรูดวยตนเองกำหนดเปาหมายในการเรยี นรู แยกแยะ เจาะจงแหลงขอ มูลในการเรยี นรู คดั เลอื กวธิ ีการเรยี นรูท เี่ หมาะสม และประเมินผลการเรยี นรูนัน้ ๆ วไิ ล องคธ นะสุข (2543 : 80) ไดก ลาวถงึ ความหมายของการเรียนรดู วยตนเองวาเปนรูป แบบหนึ่งของการเรียนการสอนโดยเปดโอกาสใหผูเรียนเลือกเรียนหรือเรียนตามความสามารถความ สนใจของตนเอง โดยคำนึงถึงหลักของความแตกตางระหวางบคุ คล ไดแก ความแตกตางในดานความ สามารถทางสติปญ ญา ความตองการและความสนใจในการเรยี นรูดา นรางกาย อารมณ และ สังคม โดย การเรียนรูดวยตนเอง เปนการประยุกตรวมกันระหวางเทคนิคและสื่อการสอนใหสอดคลองกับความ แตกตา งระหวางบุคคล Griffin (1983) ไดกลาวถึง ความหมายของการเรียนรูดวยตนเองวา เปนการจัด ประสบการณก ารเรียนรูเ ฉพาะของบุคคลใดบุคคลหนึ่งโดยมีเปาหมายไปสูการพฒั นาทักษะการเรียนรู ของตนเอง และความสามารถในการวางแผนปฏิบตั หิ รือคนควา ดวยตนเอง จากการใหความหมายการเรยี นรูด วยตนเองของผูเชี่ยวชาญสรุปไดวา การเรียนรูดวยตนเอง เปนการเรียนรูโดยอาศัยแรงจูงใจในการพัฒนาทักษะการเรียนรูของตนเอง โดยผูเรียนสามารถเลือก เรียนตามความถนัด ความสนใจ หรือสามารถเลอื กวิธีการท่ีเหมาะสมกับตนเองได

34 6.2 หลักการเรยี นรูด ว ยตนเอง หลกั การเรียนรูดว ยตนเอง มีรายละเอียด ดังนี้ Gibbons (1987) ไดศึกษาชีวประวัติ ของผูเชี่ยวชาญที่มีชื่อเสียง ทางดานของการแสดง นกั ประดิษฐ นักสำรวจ นกั อกั ษรศาสตร นกั วิทยาศาสตร และผบู รหิ าร จำนวน 20 คน ซึ่งแตละบุคคล ไมไดร ับการศึกษาเลาเรียนตามชนั้ เรียนปกติสูงกวาระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย โดยศึกษาลักษณะของ การเรียนรดู วยตนเองของบุคคลดงั กลาว แลว นำมาประมวลเปนหลักการเรยี นรูดวยตนเอง ดงั น้ี 1. ในการศึกษาดวยตนเองผูศึกษาเปนผูควบคุมตนเองในขณะที่การศึกษาอยางเปน ทางการ (Formal Education) จุดควบคุมอยูที่สถาบนั การศึกษาตวั แทน หรือสิ่งกำกับการสอนเพ่ือให ศกึ ษาดว ยตนเองจะชวยนกั ศึกษาใหรูจกั ควบคมุ สิง่ ท่ีอยูภายในตัวเองเพอ่ื การเรียนรขู องตน 2. การศึกษาดวยตนเอง มักจะเปนความพยายามทีแ่ นวแนใ นความรูเ ฉพาะดา นอยาง ใด อยางหนึ่งมากกวาการศึกษาหลายๆ แขนงวิชา การสอนใหรูจักศึกษา คนควาดวยตนเอง ชวยให นักศกึ ษาสามารถแยกแยะ และมคี วามชำนาญในกิจกรรมบางอยาง หรือหลายอยางทีจ่ ำเปน ตอชวี ิต 3. การศึกษาดวยตนเอง มักจะเปนการประยุกตการศึกษา คือการเรียนรูเพื่อการ นำไปใชกบั งาน การสอนการเรียนรดู ว ยตนเอง เกยี่ วขอ งกับการศกึ ษาทางทฤษฏที ่ีสมั พันธกับการฝกฝน ทางเทคนคิ และการนำไปดดั แปลงใชอยา งเหมาะสม เปน การเรยี นรเู พือ่ ประโยชนป จ จบุ นั 4. ผูศึกษาดวยตนเอง เปนคนที่เรียนรูด วยแรงจงู ใจของตนเอง นั่นคือ การผูกพันกับ ตนเอง กับเนื้อหาวิชาที่ตนเลือกแมจะพบวามีอุปสรรคก็ตามการศึกษาดวยตนเองชวยใหผูเรียนรู ตระหนักถึงความตอ งการของตน และมเี ปา หมายของตนเองมากกวา ท่ีจะใหผอู น่ื มาวางเปา หมายให 5. สิ่งจูงใจสำหรับการศึกษาดวยตนเองไดแกความสำเร็จ ซึ่งเปนรางวัลที่ประเมิน คุณคา ไดโ ดยตนเอง การสอนเพือ่ ใหเ กิดการเรยี นรดู วยตนเองจึงเปนการใหป ระสบการณเ พ่อื ดำเนินไปสู เปา หมายทตี่ องการรูจ กั วางแผน และการเลือกใชวธิ ีการท่ีมีประสิทธิภาพในการทจี่ ะทำใหงานนัน้ สำเรจ็ 6. ผูศึกษาดวยตนเองมักจะตัดสินใจในรูปแบบตาง ๆ ทั้ง ที่เปนทางการและไมเปน ทางการและวิธีการเฉพาะตน ซึ่งสามารถเรียนรูดวยตนเองอยางดีที่สุด ซึ่งขอสรุปอาจจะไดจาก การศกึ ษา การสังเกต ประสบการณ การเขาเรียนในบางวิชาการฝก อบรม การสนทนา การฝกหดั การ ลองผิดลองถูก การฝกหดั กิจกรรมใหผ ลดี การประสานระหวางกลมุ เหตุการณแ ละโครงการ 7. การเรียนรูดวยตนเอง เกี่ยวของกับการพัฒนาความเชื่อ โดยปกติจะเกี่ยวของ สัมพันธกับบุคลิกลักษณะของคน การประสานสัมพันธ ความมีระเบียบวินัยในตนเอง ความบากบั่น ขยนั ขนั แข็ง ไมเ ห็นแกต วั การรูสึกเกรงใจผูอ่นื และมีหลักการอยางเขมแขง็ 8. ผทู ี่เรยี นรูดว ยตนเองจะมแี รงขบั (Drive) ความคดิ อิสระมีสตปิ ญ ญาเฉลียวฉลาดการ สอนการศกึ ษาดวยตนเอง เกย่ี วขอ งกบั การเสริมแรงขับความกระตอื รอื รน โดยมคี วามคิดอิสระไมขึ้นกับ

35 บคุ คลใดบุคคลหนง่ึ ความเปน ผรู เิ รมิ่ มากกวาทจี่ ะประพฤติตามผอู ่นื และมักทำอะไรเปนแบบของตนเอง มากกวา ทำคลา ย ๆ ผอู นื่ 9. ผูที่เรียนรูดวยตนเองมักจะใชการอานและกระบวนการทักษะอื่น ๆ ในการเขาถึง ขอมูลและคำแนะนำท่ีเขาตองการเพื่อโครงการเหลา นนั้ การสอนเพอ่ื การศกึ ษาดวยตนเองเก่ียวของกับ การฝกฝนทักษะ เชน การอานและการจำ โดยเฉพาะอยางยิง่ ในเวลาที่นักศึกษามีความตองการอยา ง เตม็ ทที ่ีจะเขาถึงขอ สนเทศ 10. การเรียนรดู ว ยตนเองเปน ทวงทีท่ีเกิดจากประสบการณส ำคัญหลายประการต้ังแต วัยเด็กประสบการณและการพัฒนาจนกระทั่งกลายเปนจุดของการเลือกในชีวิตของคนการสอนเพ่ือ การศกึ ษาดว ยตนเองจงึ เปน การชวยเหลือผูเ รียนท่ีจะจำแนกทว งทีแนวทางท่ีเกิดขึ้นในชีวิตเพ่ือกำหนด วิถที างท่ีตนเลือกและสรางวิถที างใหมท่ีตนปรารถนา 6.3 การสงเสริมใหผูเรียนมกี ารเรยี นรูดวยตนเอง ชิดชงค ส.นนั ทนาเนตร (2549: 8-13) ไดกลาวถึงเครื่องมือที่ชวยสงเสริมใหผูเรียนมี ลักษณะการเรยี นรูดวยตนเอง ทำไดดว ยวธิ ีการตอไปนี้ คอื 1. สญั ญาการเรียน (Learning Contract) เปน ส่งิ ท่กี ำหนดข้ึนระหวา งผูสอนกับผเู รียน ซึ่งเปนลักษณะการสอนรายบุคคลที่ใหผูเรียนมีความรับผิดชอบมีระเบียบวินัยในตนเองเปนตัวของ ตวั เองใหม าก โดยการใหส ำรวจและคนหาความสนใจท่ีแทจริงของตนเอง แลวใหผ เู รยี นเลือกเรียนตาม ความสนใจ (Personal Interest) “สญั ญาการเรียน” นจี้ ะชวยใหผูเ รยี นรูด ว ยตนเองไดม ากขน้ึ เพราะได เปดเผยตวั เองไดเตม็ ทีแ่ ละพ่งึ พาตนเองไดม ากที่สดุ 2. การเรยี นรูจากกลมุ เพอื่ น (Peer Learning Group) สิง่ ท่ีไดจ ากการเรียนรูจากกลุม เพือ่ น คอื ประสบการณท ตี่ างคนตางนามาแลกเปล่ียนกนั ประสบการณของตนเอง อาจชวยชี้นำเพ่ือน ไดแ ละในทางตรงขามประสบการณของเพื่อนก็อาจชวยชี้นำตัวเองพรอ มกันนกี้ จ็ ะเปน การเรยี นการสอน ที่มีการแลกเปลี่ยนประสบการณ ความคิดเห็นระหวางครูหรือผูสอน หรือผูอำนวยความสะดวกกับ ผูเรียนในกลุมดวย 3. ทัศนะเกี่ยวกับเวลา (Time Commitment)การกำหนดระยะเวลาตายตัวกับ กิจกรรมตาง ๆ จะชวยใหผูเรียนตระหนักถึงคุณคาของเวลาที่จะเรียนรูสิงตาง ๆ และการนำไปใชได ทันทใี นชีวิตประจำวนั 4. ประโยชนของการเรยี นรู (Perceived Benefits) ผูเรียนจะรูดวยตนเองไดมากข้นึ หากการเรียนรูเปนการแกปญหา มิใชก ารจดจำแคเ น้ือหาการจดั โปรแกรมการเรยี นจงึ จำเปน ตองสนอง ความตอ งการของผูเรยี นเปน การใหค วามรูทักษะท่ีจำเปน และทนั ตอเหตุการณส ถานการณท ี่เปน อยู 5. การเตรียมความพรอมในการเรียนรูดวยตนเอง (Preparation of Self-Directed Learning) น่นั คอื ผูเรียนตองมีความสนใจเต็มใจท่ีจะเรยี นดวยตนเองเพราะการเรียนรูด วยตนเองนี้เปน

36 เรื่องภายในจิตใจอยูในจิตสำนึกของผูเรียนเปนการเปลี่ยนแปลงที่อยูภายในตัวผูเรียนมากกวาการ จดั การภายนอก 7. แนวคิดและทฤษฎีเกีย่ วกับความพึงพอใจ 7.1 ความหมายของความพงึ พอใจ มผี ูใ หความหมายของความพึงพอใจไวหลากหลายความหมาย ดงั นี้ พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2556) ใหความหมายของ “พึงพอใจ” ไววา รัก หรอื ชอบใจ โดยมีคำแมค ือคำวา “พงึ ” ซึง่ เปนคำชวยกรยิ าอ่ืน มีความหมายวา ยอมตาม และคำวา “พอใจ” มีความหมายวา สมใจ หรอื ชอบใจ กาญจนา อรณุ สุขรุจี (2540 : 5) กลา ววา “ความพึงพอใจเปนการแสดงความรูสึกดีใจ ยนิ ดีของเฉพาะบุคคลในการตอบสนองความตองการในสวนท่ีขาดหายไปซึ่งเปนผลมาจากปจจัยตาง ๆ ที่เกี่ยวของ โดยปจจัยเหลาน้ันสามารถตอบสนองความตอ งการของบุคคล ทั้งทางรางกายและจติ ใจได อยางเหมาะสมและเปน การแสดงออกทางพฤติกรรม ของบคุ คลท่ีจะเลอื กปฏบิ ัติในกิจกรรมนั้น ๆ การ แสดงออกของพฤติกรรมนั้นจะเปนนามธรรม ไมสามารถมองเปนรูปรา งไดการที่เราจะทราบวาบุคคล นั้นมีความพงึ พอใจหรือไม สามารถสังเกตโดยการแสดงออกที่คอนขางสลับซับซอนและตองมีสิ่งเราท่ี ตรงกับความตองการของบุคคล จึงจะทำใหบุคคลเกิดความพึงพอใจ ดังนั้นการสรางสิ่งเราจึงเปน แรงจงู ใจของบุคคลน้ันใหเกดิ ความพึงพอใจในงาน” อรามศรี ไทยแสน (2554 : 64) กลาววา “ความพึงพอใจเปนเรื่องเกี่ยวกับอารมณ ความรูสึก และทัศนคติของบุคคลอันเนื่องมาจากสิ่งเราและแรงจูงใจซึ่งปรากฏออกมาทางพฤติกรรม และเปนองคป ระกอบท่ีสำคัญในการทำกิจกรรมตาง ๆ ของบุคคลน้นั คือถาหากบุคคลมีความพึงพอใจ ในกิจกรรมหรอื งานใด การทำกจิ กรรมหรอื งานน้นั กย็ อมจะบรรลตุ ามวตั ถปุ ระสงคของงานนั้นไดอยางดี จงึ ถือไดว า ความพงึ พอใจ เปนองคประกอบทส่ี ำคัญในการทำกิจกรรมตาง ๆ” วรรณวมิ ล จงจรวยสกุล (2551: 9) ไดกลา วถึง ความพงึ พอใจ วา หมายถงึ ความรูสึก ที่ดีมีความชอบ พอใจ มีความเต็มใจ มีความสบายใจ ไดรับการยกยอง ในการจัดการเรียนการสอน ผูเรียนมีความพอใจในการเรียนทำใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดอ ยางมีประสทิ ธิภาพ มีการสรางแรงจงู ใจ เพ่อื ใหผูเรยี นเกิดความพงึ พอใจและ มคี วามสนใจและรสู กึ รักทจ่ี ะเรียน สมหมาย เปยถนอม (2551: 5) สรุปไววา ความพึงพอใจ เปนทัศนคติอยางหนึ่งที่มี ลักษณะเปนนามธรรมไมสามารถมองเห็นรูปรางได เปนความรูสึกสวนตัวที่เปนสุขเมื่อไดรับการ ตอบสนองความตองการของตนในสิง่ ท่ีขาดหายไป และเปนสิ่งทก่ี ำหนดพฤตกิ รรมในการแสดงออกของ บุคคลท่ีมผี ลตอ การเลือกที่จะปฏิบัติในกจิ กรรมนัน้ ๆ ความพึงพอใจทำใหบุคคลเกิดความสบายใจหรือ

37 สนองความตอ งการทำใหเกิดความสุขรวมทง้ั สภาพแวดลอมตาง ๆ ที่เก่ียวของเปน ปจ จัยทำใหเกิดความ พึงพอใจหรือไมพึงพอใจ จากการใหค วามหมายในขางตน สามารถสรุปไดว า ความพึงพอใจ เปน อารมณ ความรสู ึกนึก คิด หรือ ทศั นคตขิ องบุคคลทม่ี ีตอ สิ่งใดสงิ่ หน่งึ สามารถเปนไปในทางท่ีดีหรอื ไมดที ำใหเ กิดแรงจูงใจหรือ ความกระตือรอื รน ในการปฏิบตั ิกจิ กรรมตา ง ๆ ซงึ่ ความพงึ พอใจนน้ั เปนนามธรรมท่ีไมส ามารถมองเห็น เปนรูปรางได แตสามารถสังเกตไดจากพฤติกรรมและการแสดงออกของบุคคลนั้น ๆ หรือวัดจาก แบบสอบถามความพงึ พอใจ 7.2 ความสำคัญของความพึงพอใจ จากการนิยามความหมายคำวา “ความพึงพอใจ” พบวาหากบุคคลใดมีความพึงพอใจ ในกิจกรรมใด บคุ คลนัน้ ยอมกระทำใหกจิ กรรมนั้นบรรลุวตั ถปุ ระสงคไ ดดวยดี พบวาความพึงพอใจเปน สว นสำคัญในการดำเนนิ กิจกรรม โดย พฒั นา พรหมณี และคณะ(2563 : 60-61)ยังไดสรุปความสำคัญ ของความพึงพอใจไวด ังน้ี 1. ชวยเสริมสรางคุณภาพชีวิต เนื่องจากหากมีความพึงพอใจ จะสงผลตอความตั้งใจ ทำกจิ กรรมใด ๆ ผลงานท่ีเกดิ ขน้ึ จงึ ออกมาดี และนำมาซ่ึงผลตอบแทนทสี่ ูงขน้ึ 2. เมื่อมีความพงึ พอใจจะเกิดความสุขในการปฏบิ ัติงาน มีความกระตอื รือรนตองการ ทำงานใหม ีประสิทธิภาพ จงึ ชวยใหประสบความสำเรจ็ ในการทำงาน 3. เปน ส่งิ ที่กำหนดลกั ษณะการดำเนนิ งานหรือปฏิบตั ิงานทด่ี ี มคี ุณภาพและตอบสนอง ตอ ความคาดหวงั ของผูรับบรกิ ารทีเ่ หมาะสม 4. ชวยพัฒนาคุณภาพของผลงาน เนื่องจากหากมีความพึงพอใจจะเกิดความเต็มใจ ทมุ เท ท่จี ะปฏิบัติ และสง เสรมิ มาตรฐานงานใหสูงขึน้ สรุปไดวาหากบุคคลมีความพึงพอใจตอกิจกรรมที่ปฏิบัติ ยอมปฏิบัติงานไดสำเร็จลุลวง ตามเปาหมาย เนื่องจากมีแรงจูงใจที่จะปฏิบัติสงผลใหเกิดความกระตือรือรน และดึงศักยภาพของ ตนเองออกมาใชไ ดมากยิง่ ข้นึ สง ผลใหค ณุ ภาพของผลงานสงู ขน้ึ เชน กัน 7.3 ทฤษฎที ี่เก่ยี วของกับความพงึ พอใจ จากการศึกษาความสำคัญของความพึงพอใจ หากตองการมาตรฐานการทำงานหรือ ผลงานที่สูงขึ้นตองอาศัยความพึงพอใจของผูปฏิบัติงาน และมีผูเชี่ยวชาญไดนิยามทฤษฎีกระตุน แรงจงู ใจเพอื่ สรา งความพึงพอใจแกผปู ฏบิ ตั ไิ วด ังน้ี สเุ ทพ พานิชพันธุ (2541: 5) ไดส รปุ ถึงส่ิงจูงใจทใ่ี ชเปน เคร่อื งมอื กระตุนใหบุคคลเกิดความ พงึ พอใจไวดังนี้ 1. สง่ิ จูงใจท่เี ปน วตั ถไุ ดแ กเ งินส่ิงของเปนตน

38 2. สภาพทางกายที่ปรารถนา คือสิ่งแวดลอมในการประกอบกิจกรรมตาง ๆ ซ่ึงเปนส่ิง สำคญั อยางหน่ึงอนั กอใหเกิดความสขุ ทางกาย 3. ผลประโยชนท างอุดมคติ หมายถงึ สงิ่ ตา ง ๆ ทสี่ นองความตองการของบคุ คล 4. ผลประโยชนท างสงั คม คอื ความสัมพันธฉันทมิตรกับผูร ว มกจิ กรรมอันจะทำใหเกิด ความผูกพันความพึงพอใจ และสภาพการอยูรวมกันอันเปนความพึงพอใจของบุคคลในดานสังคม หรอื ความมั่นคงในสังคมซึง่ จะทำใหรูสึกมีหลกั ประกันและมีความม่นั คงในการประกอบกิจกรรม ความ พึงพอใจเปนความรูสึกที่ดีที่ชอบที่พอใจหรือที่ประทับใจของบุคคลตอสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่ไดรับโดยสิ่งน้ัน สามารถตอบสนองความตองการทั้งดานรา งกาย และจิตใจบุคคลทุกคนมีความตองการหลายสิ่งหลาย อยางและมีความตองการหลายระดับซึ่งหากไดรับการตอบสนองก็จะกอใหเกิดความพึงพอใจ การ จัดการเรียนรูใด ๆ ที่จะทำใหผูเรียนเกิดความพึงพอใจการเรียนรูน้ันจะตองสนองความตองการของ ผเู รยี น ทฤษฎีเก่ยี วกับความตอ งการที่สงผลตอ ความพึงพอใจที่สำคัญสรุปได ดังนี้ ทฤษฎลี ำดบั ช้ันของความตอ งการ Maslow (Needs-Herarchy Theory) เปนทฤษฎีหน่ึง ที่ไดรับการยอมรับอยางกวางขวางโดยตั้งอยูบนสมมติฐานเกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย Maslow (1970 : 69-80) ไดเสนอทฤษฎีที่วา “มนุษยเราตองมีความตองการอยูเสมอไมมีที่สิ้นสุด เมื่อความ ตองการไดรับการตอบสนองหรอื พึงพอใจอยางใดอยางหนึง่ แลว ความตองการส่ิงอื่น ๆ ก็จะเกิดข้ึนมา อีก ความตองการของคนเราอาจเกิดขึ้นซ้ำซอนกนั ความตองการหนึ่งอาจไมหมดไปความตองการอกี อยา งหนงึ่ อาจเกิดขึ้นได” ความตอ งการของมนุษยม ี 5 ลำดับขั้น ดงั นี้ 1. ความตองการดานรางกาย (Physiological Needs) เปนความตองการขั้นพื้นฐาน เนนสิ่งที่จำเปนตอการดำรงชีวิต เชน อาหาร เครื่องนุงหม ยารักษาโรค ที่อยูอาศัย อากาศ ความ ตอ งการทางเพศ ความตองการพักผอ น 2. ความตองการความปลอดภัย (Safety Needs) ความมั่นคงในชีวติ ทัง้ ความเปนอยู ในปจจุบนั และอนาคต ความกาวหนา และความอุนใจ 3. ความตองการทางสังคม (Social Needs) เปนสิ่งจูงใจท่ีกอใหเ กิดพฤติกรรมตาง ๆ ตองการใหตนเองเปนที่ยอมรับของคนในสังคม หรือใหสังคมยอมรับตนเองเขาเปนสมาชิก ตองการ ความเปนมติ ร ความรักจากเพอ่ื นรวมงาน 4. ความตองการมีฐาน (Esteem Needs) อยากเปนคนมีช่ือเสียง และโดดเดนใน สงั คม ตองการใหผ อู น่ื มายกยองสรรเสริญตน และอยากมีความอิสระเสรีภาพ 5. ตองการที่จะประสบความสำเร็จในชีวิต (Self-Actualization Needs) เปนความ ตองการในระดบั สงู โดยมนษุ ยตอ งการใหตอนเองประสบความสำเรจ็ ในทกุ ดาน

39 Thondike (1976) กลาววา หลักการเรียนรูตามทฤษฎีความสัมพันธเชื่อมโยงของเขา มีความสำคัญอยูที่วา การเรียนรูเกิดจากการสรางความสัมพันธบางอยางระหวางสิ่งเรากับพฤติกรรม ตอบสนอง หมายถงึ เมือ่ เกิดสถานการณย ากลำบากหรือปญ หาขึ้น รางกายจะพยายามแกปญหาน้ัน ๆ ซึ่งจะแสดงพฤติกรรมตอบสนองออกมาหลายรูปแบบ โดยรางกายจะเลือกตอบสนองที่พอใจที่สุดไป เชื่อมโยงสิ่งเราหรือปญหานั้น สงผลใหเกิดการเรียนรูวาถามีปญหาเชนนี้เกิดขึ้นอีก รางกายจะแสดง พฤตกิ รรมอยางไร โดยไดแบงกฎการเรยี นรูที่สำคัญไว 3 ขอ ไดแ ก 1. กฎแหงความพรอ ม (Law of Readiness) ธอรนไดก ใ หค วามสำคญั กับความพรอม ในการเรียนรูอยางมาก เขาเห็นวาการเรียนรูจะเกิดขึ้นไดตอเมื่อบุคคลนั้นพรอมทั้งรางกายและจิตใจ ความพรอมทางจิตใจนี้หมายถึงความพึงพอใจที่จะเรียนรู และกฎแหงความพรอมแบงเปนขอยอยได ดังน้ี 1.1 เม่ือบุคคลมคี วามพรอมทจี่ ะเรียนรู ถา ไดเรียนรูตามท่ีตองการ บุคคลนัน้ จะเกิด ความพึงพอใจ และเกดิ การเรยี นรูข้ึน 1.2 เมือ่ บุคคลมีความพรอ มทีจ่ ะเรยี นรู ถาไมไดเรียนรตู ามความตอ งการ บคุ คลนั้น ยอ มเกิดความไมพ อใจ ไมส บายใจ หรือหงุดหงิด 1.3 เมื่อบุคคลไมมีความพรอมทีจ่ ะเรียนรู ถาถูกบังคับใหเรียนรู ก็จะเกิดความไม พอใจ ไมสบายใจ หรอื เครยี ดเชน กัน 2. กฎแหงการฝกหัด (Law of Exercise) เมื่อบุคคลเกิดการเรียนรูแลวควรไดรับ การฝกฝน หรือทำซ้ำ ๆ อยูเสมอ เพื่อสรางความสัมพันธระหวางสิ่งเราและพฤติกรรมตอบสนอง ใหแ นนแฟน ยงิ่ ขน้ึ และกฎแหง การฝกหดั แยกออกเปนขอ ยอ ยไดด ังน้ี 2.1 กฎแหงการใช (Law of Use) กลา วคือ เมือ่ พฤติกรรมการเรียนรูใด ๆ เกิดข้ึน แลว และไดรับการฝกฝนซ้ำ ๆ อยางสม่ำเสมอ จะทำใหเกิดความชำนาญและความเคยชิน และ พฤติกรรมนั้นจะคงอยูเ ปน ระยะเวลานาน 2.2 กฎแหงการไมใช (Law of Disuse) กลาวคือ เมื่อพฤติกรรมการเรียนรูใด ๆ เกิดขึ้นแลว แตขาดการฝกฝนซ้ำหรือมีการเวนระยะเวลานาน พฤติกรรมเหลานี้จะลดประสทิ ธิภาพลง และหายไปในท่ีสุด 3. กฎแหง การตอบสนอง (Law of Effect) พฤตกิ รรมใด ๆ เมอ่ื ไดรบั การตอบสนองท่ี มีความสุขมหรือความพึงพอใจ รางกายจะจดจำและเลือกพฤติกรรมนั้นกลับมาตอบสนองอีกคร้ัง เม่ือ พบกบั สงิ่ เรา หรือสถานการณเ ดมิ

40 7.4 วิธกี ารวัดความพึงพอใจ ปภิชญา เรืองโค (2562: 59-60) กลาววา ความพึงพอใจคือความรูสึกที่เปนนามธรรม ดังนน้ั ตองอาศัยเคร่อื งมือในการวดั เชน แบบสอบถาม บันทึกการสัมภาษณ หรือบันทกึ การสังเกต เพ่ือ ประเมินคา ความพึงพอใจ 1. การใชแบบสอบถาม การประเมินความพึงพอใจประเภทนี้ มีวิธีการโดยใหกลุมตัวอยางกรอกความ คิดเห็น และระดับความพึงพอใจของตนลงในแบบสอบถาม ซึ่งคุณภาพของขอมูลที่ไดจะขึ้นอยูกับ คณุ ภาพของแบบสอบถาม ดงั นั้นผวู จิ ัยจะตอ งมคี วามรูใ นเรือ่ งของการสรา งแบบสอบถามเปนอยา งดี 2. การสัมภาษณ การประเมนิ ความพึงพอใจดว ยการสมั ภาษณน้ี ผวู ิจัยจะตอ งพูดคุยกบั กลุม ตัวอยาง โดยตรง ดังนั้นขอมูลที่ไดอาจไมใชขอมูลที่เปนความจริง เนื่องจากผูตอบไมไดรับอิสระในการตอบ และรสู กึ กดดันเนอ่ื งจากเปน การพูดคยุ แบบตอหนา และไมค นุ เคยกับผวู จิ ัย ดังนัน้ ผวู ิจัยจงึ ตองเตรยี มตวั ลวงหนา มีเทคนิคและวธิ กี ารท่ดี ใี นการหาคำตอบ เพอื่ ใหไ ดข อมลู ที่เปน ความจรงิ มากท่สี ุด 3. การสังเกต เปนวิธีประเมินความพึงพอใจโดยการสังเกตความพึงพอใจของกลุมเปาหมายท่ี แสดงออกผา นทางพฤตกิ รรมตาง ๆ เชน การพดู หรอื กริ ิยาทา ทาง การประเมินความพึงพอใจประเภทนี้ จะใชเวลาคอนขางมาก และผูวิจัยไมไดมีสวนรวมกับผูถูกประเมิน จากนั้นผูวิจัยจึงนำขอมูลที่ไดมา วิเคราะห สังเคราะห และสรุปผลใหต รงตามวตั ถุประสงคข องการวิจัย 8. งานวจิ ยั ทเี่ กีย่ วของ ผูรายงานไดศึกษางานวิจัยที่เกยี่ วขอ งกับชุดฝก ทกั ษะการปฏิบัตทิ ารำ ดงั นี้ 8.1 งานวจิ ยั ท่เี กย่ี วของกบั ชุดฝกทักษะการปฏบิ ตั ทิ า รำ ชนัญชิดา นันทา (2556) ) ไดศึกษาและพัฒนาทักษะนาฏศิลป โดยใชชุดฝกทักษะ นาฏศิลป การรำประกอบเพลง “เซิ้งเก็บเห็ด”กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ สาระนาฏศิลป ช้ัน ประถมศึกษาปที่ 6 โรงเรียนบานปราสาท ผลการศึกษาพบวา ชุดฝกทักษะนาฏศิลป การรำประกอบ เพลง “เซิ้งเก็บเห็ด” กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ สาระนาฏศิลป ชั้นประถมศึกษาปที่ 6 โรงเรียนบาน ปราสาท มปี ระสทิ ธิภาพเทากบั 85.52/83.75 ซง่ึ สงู กวา เกณฑม าตรฐานท่กี ำหนดไว ผลสัมฤทธิ์ทางการ เรียนของนกั เรียน ไดคะแนนโดยเฉล่ียรอยละ 83.75 ซงึ่ สูงกวาเกณฑเ ปาหมายของโรงเรียนที่ตั้งไวรอย ละ 75 การพัฒนาทักษะนาฏศิลปของนักเรียนไดคะแนนเฉลี่ยจากการปฏิบัติทารำ คิดเปนรอยละ 77.08 ซึ่งสูงกวาเกณฑเ ปาหมายของโรงเรียนที่ตัง้ ไว คือ รอยละ 75 เจตคติของนักเรียน ตอการเรียน นาฏศลิ ปโดยใชชุดฝกทักษะนาฏศิลป การรำประกอบเพลง “เซ้ิงเกบ็ เห็ด” กลุมสาระ การเรียนรูศิลปะ