หนังสือรวมนิราศสุนทรภู่ โรงเรียนสหราษฎร์รังสฤษดิ์

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๑๙๖ โรงเรยี นสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม ๓๗๖ ใครเ่ หน ๏ หาถาคา่ มดื ไหม้[๔๔๑] อย่อมไม้ สงดั เงยี บเยียบเยือกเยน ปนู เพช สาเรจเอย ภบแท่นแผน่ ผาเปน ฉวากเวิงเพงิ เฃา ฯ ทอ่ี ย่ผู ู่ภิเศศไว้ ๓๗๗ โกรกผา อาไส[๔๔๒]ในเงอื มฉโงก เลอ่ื มแก้ว ที่แทน่ แผ่นศลี า เชิญช่วย ดว้ ยเอย เทียรธปู บุพ[๔๔๓]บูชา ลกู นอ้ ยพลอยนอน ฯ กราบพระอธถิ านแลว้ ๓๗๘ กลา้ แขง ๏ เกรีย่ งกวั่งทังลวดลว้า สว่างหนา้ ฟืนไสไ่ ฟโพลงแสง กนิ เสจ[๔๔๕] สาเรจแฮ หงุ เคา่ เตา่ [๔๔๔]ต้มแกง พร่าพร้อยฝอยฝน ฯ นงั่ เล่นเยนเยอื กฟ้า ๓๗๙ เฃาโพรง ๏ ลวดว่าป่าปูเ่ จ้า คล่าลอ้ ม ทีอ่ ยหู่ มชู่ ้างโขลง ฝูงเท่ยี ว เกรียวแฮ เยนเช้าเหลา่ ช้างโยง ดอดเข้าเฃาสบาย ฯ มาปลอดยอดดดี ้อม ๓๘๐ ขอบเฃา ๏ ไต้เหนือเสือช้างรอบ แซซ่ อ้ ง อยแู่ ตน่ อกสอกเสา ทลโุ ตล่ง โว่งเอย โกรกกรอกซอกแซกเรา เติง่ ค้างขา้ งเฃา ฯ สตั [๔๔๖]อ่ืนหมนื่ แสนต้อง รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งที่ ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๑๙๗ โรงเรียนสหราษฎรร์ ังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวดั นครพนม ๓๘๑ เขากลวั ๏ เกรีย่ งลว้าปา่ ปู่เจา้ อย่แู ต่นอกกลอกหวัว ไว่[๔๔๗]ซ้อง แสกเส้าเคา่ มามัว มดื นา่ ตาแฮ เดก็ ใหญ่ไมร่ ฉู้ ้อง[๔๔๘] ฉวากโวง้ โพรงเฃา ฯ ๓๘๒ เดิมที ๏ ตาลวดอวดอา้ งเริม่ โขลงไลไ่ พล่ผลุนหนี เหนี่ยวไม้ เหนปล่องชอ่ งเลกมี มดุ ลอด ตลอดแฮ จึ่งปะพระเจดีได้ สดบั ตน้ หนหลงั ฯ ๓๘๓ ๏ ฟังผรา่ [๔๔๙]ตา[๔๕๐]เรอื่ งรู้ บูราน ศกั สิทพศิ ฎาน[๔๕๑]ชาญ เชีย่ วแท้ ตรวดนารา่ อธิถาน เทพช่วย ดว้ ยเอย ขอปะพระปรอดแก้ สดวกไดใ้ บลาน ฯ ๓๘๔ สังเวย ๏ นาพง่ึ [๔๕๒]ครง่ึ จอกตัง เชญิ พระปรอดเสวย หว่างไม้ บบุ ผาบุชาเชย ช่วยชกั สลกั แฮ ฃออา่ นลานทองได้ ดจุ ขา้ อาวร ฯ ๓๘๕ ปางหลงั ๏ หนง่ึ ครผู ูภ่ เิ ศศส้าง เชญิ ชว่ ยอวยสวัดหิ วงั ไวเ่ ท้า[๔๕๓] ประโหญด[๔๕๔]โปรดสัตสัง สารวดั [๔๕๕] สวดั ิ[๔๕๖]เอย จง่ึ จติ สิทธิแก่กล้า กมอ่ ม[๔๕๗]หมันกตนั ยู[๔๕๘] ฯ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรื่องท่ี ๖ โคลงนิราศสุพรรณ

กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๑๙๘ โรงเรียนสหราษฎรร์ งั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จังหวดั นครพนม ๓๘๖ ตงั ใจ ๏ อัพวิ าท[๔๕๙]ราตน[๔๖๐]หนงั หวดิ หวดิ ชดิ เฉยี ดไฟ ฟอดผงึ เทยี รดับกลบั จุดไฟ ส่องขเม่น[๔๖๑] เหนแฮ สธุสพระปรอดขรึง จอกแกว้ แพรววาว ฯ ๓๘๗ ๏ หญิบขึนลื่นหลดุ เหล้[๔๖๒] ปรอดเหลว ใสเหน่งเปล่งปลอดเปลว ปลอบช้อน หอ่ นเหนเชน่ องคเอว เล็ดฟา่ ย[๔๖๓] คล้ายแฮ หญิบหลดุ ปลุดปลนิ ปล้อน เปลา่ คล้ายหายสูร ฯ ๓๘๘ หวังริน ๏ นาพึ่งคร่ึงกระบอกตงั ฟอดฟอดปรอดกิน กบปล้อง ควกั ขนึ ล่ืนตกหนิ หายเปลา่ เลา่ แฮ หน่มุ ห่อ...[๔๖๔]อยู่ซ้อง แซ่ปลาคลาหวาม[๔๖๕] ฯ ๓๘๙ เปลา่ หาย ๏ เกรยี่ งลว้าผา้ ขอดเข้า ใส่กลกั หนกั มือหมาย มั่นแท้ กลบั ลอดปลอดเปลา่ ดาย เดกกโดด[๔๖๖] โครท[๔๖๗]เอย ล่ืนหลุดสดุ กลแก้ กิจสึงตรึงกระสนิ ฯ ๓๙๐ ออกถนู [๔๖๘] ๏ หายลน่ื คืนเข้ากบอก รุม่ รา่ นาพ่ึง[๔๖๙]สูน ซน่ิ มว้ ย[๔๗๐] ปรอดหายฝ่ายกองกลู กอ่ กลบั ดับแฮ เทยี รท่วยพลอยหมดดว้ ย เดก็ จอ้ งส่องแสวง ฯ รวมนริ าศของสุนทรภู่ เร่อื งที่ ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๑๙๙ โรงเรยี นสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จังหวดั นครพนม ๓๙๑ ๏ [๔๗๑]ดึกสามยามสงัดครึม งึมเงา เยนเยยี บเงียบขอบเฃา โขดเงอื ม มดื คลมุ้ พุ่มกระแบกกระเบา บังปิด มิดเอย แวววับลบั แลเหลือม ปรอดหร้อน[๔๗๒]ว่อนเวียร ฯ ๓๙๒ แปร๋แปร๋น ๏ เกือบรุง่ ฝงู ช้างแซ่ กรวดปา่ มาแกรน๋ แกร๋น เกรน่ิ หย้าน ฮมู ฮมู อู่มอึงแสน สนั่นรอบ ขอบแฮ คกึ คึกทึกเสทอื นสทา้ น ถิน่ ไม้ไพรพนม ฯ ๓๙๓ ฟังโขลง ๏ ตา่ งตื่นฟนื้ สตติ งั ครนื คร่ันล่ันผงึ โผง แผดรอ้ ง เกรย่ี งเราเป่าหลอดโหวง โหวง่ โว่ โรแ่ ฮ ช้างสงดั บัดเด๋ยี วซอ้ ง แซ่เข้าเสาหิน ฯ ๓๙๔ กรอกทาง ๏ อกึ กทกึ ครึกครืนนอก หกั คน่ [๔๗๓]ต้นยูงยาง ยา่ ค้น เหมือนรวู้ า่ อยู่กลาง กลบี ชอ่ ง ปล่องแฮ จนรุ่งฝงู ช้างร้น รกุ รอ้ งซ้องเสียง ฯ ๓๙๕ โกรกสงู ๏ เกร่ียงลวา้ พาขนึ ฉโงก แลคา่ งลา่ ง[๔๗๔]ชา้ งฝงู ฟดู ฉเง้อ กลนิ่ ใกลไ้ ลโ่ ยกยูง ยางคน่ [๔๗๕] ตน้ แฮ เขย่งคนึ ยื่นงวงเหญ้อ[๔๗๖] ยดุ ไม้ไตเ่ ฃา ฯ รวมนริ าศของสุนทรภู่ เร่ืองที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๒๐๐ โรงเรยี นสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม ๓๙๖ ผาเผิน ๏ ดูเลน่ เหนสนุกหนา้ น่ังพรอ้ ม ตรงกรอกซอกเสาเนนิ พลอยควา่ ง[๔๗๗] ช้างแฮ ชา้ งยงิ่ วง่ิ พล่านเพลิน หืดฮอื อืออึง ฯ ชา้ งแล่นแปรน๋ ฮมู ห้อม ๓๙๗ ชา้ งโขลง ๏ หนุ่มหน่มุ รุมโหข่ ว้าง เย่อไม้ มันขเมน่ เหนคนโขยง พลัง่ พล่ัง ปล่งั แฮ ตามงุ่ พลงุ่ พลามโพลง งัดง้างสล้างสลอน ฯ ฮูมเค่าเสาหินไง้ ๓๙๘ เกลือ่ นโขลง ๏ แลดูหมู่ชา้ งเถอื่ น พวกพ้อง ลยุ ปา่ มาผางโผง ยาวยืด มดื แฮ ยดั เยียดเสียดแซกโยง สลับสลา้ งค่างเฃา ฯ แหงนนา่ งาเงยซ้อง ๓๙๙ เปลือยเปลา ๏ ช้างบา้ งาใหญ่เฟื้อย สวบงา้ ง ทลวงทล่ึงถงึ แทงเสา แทงอีก ฉลีกเอย งากระเด่น[๔๗๘]เผ่นท้าวเทา อ่นื รอ้ งซอ้ งเสยี ง ฯ บ้าเลอื ดเดือดดุนช้าง ๔๐๐ ต่าสูง ๏ เพลนิ ดหู มู่ชา้ งคลา่ เฟา่ ฉแง้ เตียคอ่ มปลอมแปลกฝูง ยับทับ สลบั แฮ ขุดขดั [๔๗๙]งดั ยางยงู แสบทอ้ งต้องถอย ฯ จนเท่ียงเสยี งเซงแส้ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เร่อื งท่ี ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๒๐๑ โรงเรียนสหราษฎรร์ งั สฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม ๔๐๑ สารอง ๏ เกรีย่ งลว้าปลาเคา่ นา ติดยา่ มตามทานอง นา่ ไม้ พรีกเกลอื เมื่อฃาดของ คิดคู่ หมูเอย อรอ่ ยอ่มิ ยมิ แย้มได้ เด็กน้อยพลอยเพลนิ ฯ ๔๐๒ ขอบเฃา ๏ เลียบเดนิ เนินไม้รอบ รืน่ ร่มชมฉลดู [๔๘๐]เสลา สลับเลือย มสงั มทรางกร่างกรันเกรา กรวยกระทุ่ม ฉอุ่มเอย เคยี่ มข่อยสร้อยฟ้าเฟ้ือย เฟอ่ื งฟ้งุ จรุงรวย ฯ ๔๐๓ ๏ มไฟมเฟืองเหลืองอรา่ มต้น ผลพวา แมงคดุ ลมุดษดี า ดกดว้ ย บรู าณท่านปลกู มา มพี ืด ยืดเอย ไมง้ อกซอกเหวหว้ ย ดอกห้อยยอ้ ยไสว ฯ ๔๐๔ ล้นเหลือ ๏ มตูมมตาดกลาศกลิงหล่น เดกใคร่ได้ไสเ่ รือ ร่าคา้ เหมอื นปลูกลูกดอกเฝอื ฟ้งุ ตลบ อบเอย อยากอยู่ดูสนุกหน้า น่งั เหลน้ [๔๘๑]เยนใจ ฯ ๔๐๕ ๏ เลียบรอบขอบเขตฃา[๔๘๒] ย่าเยน มาทเ่ี จดีเหน แหง่ ถา นาภปุ ระุ ซ่านเซน สาดปิด มิดแฮ ต่อนงั่ หลงั รับนา ภุไวไ้ ดเ้ หน ฯ รวมนิราศของสุนทรภู่ เร่อื งที่ ๖ โคลงนิราศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๒๐๒ โรงเรียนสหราษฎรร์ งั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวดั นครพนม ๔๐๖ ตราหนาว ๏ อยากดูซู่[๔๘๓]เปยี กนา สวา่ งหวา้ น[๔๘๕] มดื ขเม่น[๔๘๔]เหนแวววาว หนาวสดุ อยดุ แฮ ภุนาพรา่ พรมพราว สทกึ สท้อนถอนใจ ฯ ต่างตา่ งคางสนั่ สท้าน ๔๐๗ หนา้ จอ๋ ย ๏ หนาวนาซาเปียกผา้ ผึ่งผ้า สุมไส่ไฟโพลงพลอย ฃงึ อ่ืน ผืนแฮ เพลิงแรงแฮ่ง[๔๘๖]แล้วคอย ไว่[๔๘๗]ตงั สงั เวย ฯ พรอ้ มพร่งั ทงั เกรย่ี งลว้า ๔๐๘ หอมรเหย ๏ บุบผาสารพดั พร้อม สวัดิให้ บาบว่ งสรวงสงั เวย ภอขเยื่อน เคล่อื นแฮ ผลกั ดปู ตูเผย เดก็ ด้วยช่วยดนุ ฯ แย้มช่องสองนิวได้ ๔๐๙ คลุ้มควัน ๏ ในหอ้ งมองมืดกลุ้ม จากหอ้ ง หอมรื่นชนื่ กลน่ิ จรร[๔๘๘] ดนุ ผลกั หนักแฮ ผลักอกี กริกกลอนดนั ปกับแหนน้ [๔๘๙]แผ่นผนัง ฯ ปตูกลบั หบั กงึ กอ้ ง ๔๑๐ ไหวสเทือน ๏ โยกคลอนหอ่ นจได้ บ่อให้ รู้เทา่ เจา้ บิดเบือน ไฟไส่ ไว้แฮ เยนย่าคา่ คดิ เฟือน ตา่ งตอ้ งกองเพลิง ฯ ไกลถ่ินสรนิ เทียร[๔๙๐]ไต้ รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรือ่ งท่ี ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย ๒๐๓ โรงเรยี นสหราษฎรร์ งั สฤษดิ์ อาเภอศรีสงคราม จงั หวดั นครพนม ๔๑๑ เราเหน ๏ เหมอื นร้คู รเู ถ้าเลา่ ปา่ ซงึ ถาท่เี จดเี ปน กระดากกลับ หับแฮ เบกิ สลกั ผลักกระดอนกระเดน ผกั ส้าปลายา ฯ หมดเลย่ี นเทยี รนาผงึ ๔๑๒ ตนื ใจ ๏ คดิ กลับหลบั อ่อนสอืน เรอ่ื ยรอ้ ง กรีดกริ่งหรง่ิ เรไร ซอรับ ขับเอย แจว้ แจ้วแว่วเสียงไส เสนาะนาคาครวน ฯ เรอื่ ยเร่ือยเฉื่อยเสียงซ้อง เผงิ ผา ฝนั เฟา่ [๔๙๑]ท้าว ยอดยงิ่ หญิงเอย ๔๑๓ แจ่มหน้าสง่างาม ฯ ๏ เสียวทราบวาบสว่างเวิง เพยี งพระโรงโถงฝา ลองซอ สี่นางค่าง[๔๙๒]เคยี งพญา เรียบรอ้ ย ไวจ้ ุกลูกเล็กจา้ ว คาขับ สดับแฮ ๔๑๔ เทพทา้ วกลา่ วยอ ฯ ๏ ท้าทบั จับป่ีจ้อง พร้อมพรง่ั นัง่ เรียงรอ กลา่ วกลอน กระษัตรหฐั [๔๙๓]จบฃอ ถ่องฟ้า ยนิ ชื่อฦๅเลือ่ งถ้อย แจม่ เมฆ วิเวกเอย ๔๑๕ นอบน้อมลอ้ มสลอน ฯ ๏ จารบั ขบั กลอ่ มทา้ ว ชมพระศะศริทร[๔๙๔] ดาวประดบั กับจรร[๔๙๕]จร เพียงราชนาฎนวลหน้า รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรื่องท่ี ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๒๐๔ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม ๔๑๖ ๏ ทา้ วชอบตอบเหล้า[๔๙๖]เรื่อง เบอื งบรุ าณ ปราสาทราชวงั สถาน ท่านส้าง[๔๙๗] เฃารอบขอบปรากาล[๔๙๘] เกิดห่า มาแฮ เปนเถ่อื นเกลอ่ื นโขลงชา้ ง ช่วยเฝา้ เข้าของ ฯ ๔๑๗ ๏ เจดที ่ีอยูห่ ้อง ทองพทม ปรอดเสรจ็ เพชปนู ปสม[๔๙๙] ใสไ่ ว้ สาหรับกบั ถว่ั นม เนือแผด แปดแฮ ของลูกจุกจได้ เกิดสรา้ งปรางทอง ฯ ๔๑๘ ๏ ใชย่ าอายุรอ้ ย แสนปี ทัว่ ล่า[๕๐๐]หาหอ่ นมี แม่นแลว้ ปรอดฟอดรศั มี เสมอเมจ็ [๕๐๑] เพชเอย ใชพ่ ระปรอดแพรว้ พระไหวใ้ ช่การ ฯ ๔๑๙ ๏ หน่งึ ควา่ ง[๕๐๒]ช้างเจ้าป่า งากระเดน โป่งป่ามาคอยเขน[๕๐๓] เคียดแคน้ สมเคราะ[๕๐๔]เพราะเหตเุ หน ให้สวัดิ กษตั รเอย นอนหลบั ทบั ท่แี ถ้น[๕๐๕] ท่านอา้ งทางบุญ ฯ หา้ ม ๓ ขอ้ ๔๒๐ ๏ ห้ามอย่าหาปรอดแหร้ แชเชือน สืบทรา่ งทางบญุ เบือน แบ่งบา้ ง ยายืนหมื่นปเี ฟือน ฝ่ายว่า บ้าแฮ อย่าอยจู่ ู่หนชี ้าง ชว่ ยใหไ้ ปดี ฯ รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๒๐๕ โรงเรยี นสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม ๔๒๑ ให้เรยี น ๏ ปลาดหลากฝากบตุ รไว้ แต่ตน้ กลอนกล่าวทา่ นลัศเตียน[๕๐๖] เกดิ ยกุ [๕๐๗] สนุกแฮ ลูกวานอา่ นรามเกยี ร พดู อ้อนวอนวาน ฯ ช้างไลไ่ ด้พาพ้น สาคัน ตื่น ผกู ไว้ ฟังเจา้ เล่าเอย ๔๒๒ สดบั หา้ มสามสถาน ฯ ๏ สวา่ งตืน่ ขนึ เกา้ คา่ จาฤกเร่ืองเมืองสพุ รรณ เช้าสาย เคลิมเหนเช่นไฝฝ่ ัน มุง่ ช้าง ลกู เลก็ เด็กจได้ พล่านสกดั อดั เอย ๔๒๓ เขดเฃา้ เสาหิน ฯ ๏ เลยลาป่าปเู่ จ้า ออกจากปากปลอ่ งหมาย เข้าฝัน เหนเกลื่อนเถื่อนพงั พลาย เก่งแท้ ลอ้ มรอบขอบเฃาขา้ ง ทลวงไล่ ใกล้แฮ ๔๒๔ กอ่ ให้ไฟโพลง ฯ ๏ ใจหายหมายดจุ เจา้ โปง่ ปา่ มาสกดั กัน กลางโขลง โหข่ ับกลบั กลุม่ ถลัน พล่านรอ้ ง อยู่จค่าจาแก้ เหยยี ดปา่ ลา่ แฮ ๔๒๕ สน่นั หนา้ ปา่ เปิง ฯ ๏ เกร่ียงลวา้ กลา้ ไล่ช้าง คบแกวง่ แสงเพลงิ โพลง ช้างตื่นครืนเครงโยง เซงแซแ่ ปร๋แปร๋นซ้อง รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๒๐๖ โรงเรียนสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวดั นครพนม ๔๒๖ กทกึ โขลง ๏ ฮูมฮูมอูมอืออึก ปา่ แหลกแตกผางโผง แผดรอ้ ง ฝนุ่ ฟุ้งพลงุ่ ควันโขมง มืดล่า[๕๐๘] ฟ้าแฮ สเทอื นสทกึ กึกก้อง เกือบเถยี ง[๕๐๙] เสยี งองึ ฯ ๔๒๗ กรอกทาง ๏ เหนเงียบเลยี บเลยี วออก งาหัก[๕๑๐]ดกั เดินขวาง ไขวค่ ้น ไม้ไล่กา่ ยกดี กาง เกะกะ ผงะแฮ เหนจะไปไม่พ้น ผ่อนเข้าเสาหิน ฯ ๔๒๘ ๏ บัดเดย๋ี วเกรียวตรวด[๕๑๑]แส้ แกรแ๋ กร๋น ขวกั ไขว่ไปมาแทน ท่องเถยี ว[๕๑๒] ฬอ้ เล่นเชน่ ผัดแพน พวกเดก เลกเอย มันไล่ไพล่ผลนุ เลยี ว ลอดเขา้ เสาหิน ฯ ๔๒๙ ถอยไป ๏ จดุ ไฟไลแ่ ล้วคอ่ ย เพลงิ ดบั กลับเวียรรไว แวดล้อม หลอดเป่าเท่าไรไร ไมว่ ่าง ชา้ งเอย ดจุ วา่ ฆา่ ศึกห้อม ฮ่มุ [๕๑๓]ไวใ้ จหาย ฯ ๔๓๐ ย่องบงั ๏ เกร่ียงลว้าหนา้ ไมส้ อ่ ง ยงิ แปรกแสกหน้าปัง๋ ป่วนร้อง งาหักปักกมับ[๕๑๔]ฉมงั หมุนป่วน ซวนแฮ ฝูงเถื่อนเพอ่ื นพยุงซ้อง แซกแสแ้ ปร๋แปร๋น ฯ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งท่ี ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย ๒๐๗ โรงเรยี นสหราษฎรร์ งั สฤษดิ์ อาเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม ๔๓๑ ปดัง[๕๑๕]เสยี ง ๏ ยางนอ่ งต้องช้างคลงั่ เค่าไม้ เพ่อื หนว่ งงวงประคองเคียง ฉมา้ ยม่าย หมายแฮ ตา่ งหา่ งต่างม่งุ เมียง เดก็ นอ้ ยหง่อยเหงา ฯ เหลือจลหี นีได้ ๔๓๒ เฃาโพรง ๏ เกรย่ี งลวา้ ว่าไว่[๕๑๖]เจ้า คลาศแคล้ว ช่วยข่หู มชู่ า้ งโขลง รนิ เล่า[๕๑๗] เจ้าเอย ไปถงึ จ่ึงราโรง หลอดเรา้ เป่าถวาย ฯ จวนค่ารา่ ว่าแลว้ ๔๓๓ สังบุเร ๏ บดั เจา้ เข้าหนุม่ หนัง [๕๑๘] ซน่ั [๕๑๙]สทา้ น ลกุ ค่ึนยนื โซเซ ฮดึ ฮัด สบดั แฮ ยุดมอื ฮื่อหนั เห จับไข้ใช่เชงิ ฯ เหนผดิ คดิ ขนั จา้ น ๔๓๔ เดาถาม ๏ ร้ทู ่ี[๕๒๐]ผีวง่ิ เข้า บอกบ้าง มาแต่ไหนไขความ หนตคอก[๕๒๑] ออกแฮ พลิกผลักซักถึงสาม ฉุดไว้ใช้แทน ฯ ไอ้ลว้าฆา่ ชา้ ง ๔๓๕ ดว้ ยเอย ๏ ลวดลว้าว่าไหช้ ่วย สลบแหน้[๕๒๒] สังบุเรเซเลย ฉุนคดิ ผดิ แฮ แก้ไขไม่ฟ้ืนเฉย ทุกท้อรยอ่ แสยง ฯ จนคา่ จาจนแท้ รวมนิราศของสุนทรภู่ เร่อื งที่ ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๒๐๘ โรงเรียนสหราษฎร์รงั สฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม ๔๓๖ ชนะมาร ๏ หวงั ยดุ พุทธเิ จา้ พระ ไขวล่ ้อม โปรดปราบราพรางควาน เชนิ ช่วย ด้วยเอย เดชะพระกุศลชาน[๕๒๓] สพรงั่ คลา้ ยหลายหน ฯ เคลมิ เช่นเหนพระพร้อม ๔๓๗ ยืนหนั ๏ เกรยี่ งจามสามฉาดฟ้นื งว่ งงา หวัวรอ่ งององัน ผินขกี [๕๒๔] อกี แฮ สองเทา่ เคา่ ถามผัน ขบั น้อยคอยฟัง ฯ พยกั นา่ ว่าเม่ือฃา[๕๒๕] ๔๓๘ ยงั หาว ๏ สังบุเรเซซดุ หนัง[๕๒๖] ว่งิ ควา้ ง ถามว่าตามนั วาว เขาชว่ ย ดว้ ยแฮ หววั จุกลกู เลกขาว จใหไ้ ปตาม ฯ วา่ พอ่ ฃอบญุ จา้ ง ๔๓๙ สวดสัภ[ี ๕๒๗] ๏ เหมือนฝนั ขนั นาตรวจ คึ่นฟา้ [๕๒๙] พน้ ทุก[๕๒๘]ศกุ ขศี ุกขี ผาศขุ สนุกเอย โขมดโขลงโป่งป่าผี ชว่ ยสรา้ งทางกศุ ล ฯ อย่าหน่วงหวงห้ามชา้ ๔๔๐ หนองเหนง ๏ แว่วเสียงเพียงรนาดฆ้อง หวา่ งไม้ จวนค่าซาวงั เวง พลอยบ่วง สวงเอย ฤๅเจา้ เฟา่ [๕๓๐]ฟังเพลง สวัดิเจ้าเฃาเขิน ฯ แนะหนมุ่ รมุ ร้องไหว้ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรอ่ื งท่ี ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๒๐๙ โรงเรยี นสหราษฎรร์ งั สฤษดิ์ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม ๔๔๑ กลา่ วกลอน ๏ ขบั ขอ้ ยอยศทา้ ว ห่อนเศร้า สงิ สูอ่ ยู่สงิ ขร เสมอกษัตร สวัดเิ อย พร้อมภัก[๕๓๑]อกั ษร[๕๓๒]สมร ฟบุ เฟ้ียมเสง่ียมงาม ฯ ขบั กลอ่ มนอ้ มแนบเฝ้า ๔๔๒ สิงขร ๏ สองขอ้ ยอยศหญิง[๕๓๓] หอ่ นรา้ ง เสวยศุขทกุ ภทุ นั ดร[๕๓๔] ฉัด[๕๓๕]สพรั่ง บงั เอย ไมง้ อกออกออรชร สลบั ล้อมพร้อมไสว ฯ ชุม่ ชื่นพืนพฤกสลา้ ง ๔๔๓ ไพรศาร[๕๓๖] ๏ สามขอ้ ยอยศไม้ เถ่อื นกวา้ ง ช่นื ชุ่มภุมภิ าก[๕๓๗]สถาน อทุ ิศทั่ว ตวั เอย ผลดอกออกอวยทาน เลิศลา[๕๓๘]จาเจริญ ฯ แขนงหน่อกอกาบสล้าง ๔๔๔ ถน่ิ ถาน ๏ สขี่ อ้ ยอยศสรนิ [๕๓๙] ท่านสา้ ง เทพทุกรกุ ขโรงศาร[๕๔๐] วานช่วย ด้วยเอย เชญิ อยสู่ ู่สาราน ช่วยใหไ้ ปสบาย ฯ กนั่ [๕๔๑]โปง่ โหงห่าชา้ ง ๔๔๕ ไพรรหง ๏ อยุดขบั ตรบั เกรยี บไม้ หวา่ งไม้ เยนเยียบเงยี บสงดั วง แดดดับ พยบั เอย รอนรอนออ่ นอศั ดง เงยี บสรนิ ถ่ินสถาน ฯ แลง่ ลา่ [๕๔๒]ป่าเหนอื ไต้ รวมนริ าศของสุนทรภู่ เรื่องที่ ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลุม่ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๒๑๐ โรงเรยี นสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม ๔๔๖ ๏ เกรี่ยงเหนเปนเด็กน้อย คอยนา ไว้จุกลูกจ้าวจา จดุ ไต้ ว้วู ูก้ สู่ มคา คิดเช่น เหนแฮ ออกจากปากดงได้ ดมุ่ ด้อมด่อมเดิน ฯ ๔๔๗ นอกทาง ๏ ตามลว้าพาอ้อมออก มดื ขเมน่ เหนรางราง รกเรยี ว ไม้ลา่ ย[๕๔๓]ก่ายกิด[๕๔๔]ขวาง ขวนั พ่ี หนีเอย เดก็ ดอดลอดลัดเลยี ว ลว่ งหนา้ กลา้ หาน ฯ ๔๔๘ ๏ ออกเลมาะ[๕๔๕]เหยาะเหย่าอย้อง[๕๔๖] มองรวัง ตาเฟา่ [๕๔๗]ดหู ฟู งั ฝา่ ยชา้ ง เคลิมเหมือนเพื่อนหน้าหลงั เลอ่ื มสวา่ ง ทางเอย ยามหน่งึ ถงึ ดงสล้าง แหล่งไม้ใหญส่ งู ฯ ๔๔๙ ๏ เกร่ยี งลวา้ วา่ พน้ ทุง่ ฝงู โขลง ตามไล่ไส่เพลิงโพลง พลอกม้วย รังรอก่อไฟโขมง มนึ เม่อื ย เหน่ือยเอย พน้ เถื่อนเดอื นขึนดว้ ย สดวกไดไ้ คลคลา ฯ ๔๕๐ ข้างหลัง ๏ แปรน๋ แปรแ๋ หวแวว่ ช้าง เหนเหตเุ ดชบญุ บงั บาปแคลว้ เกร่ียงหนา้ ลวา้ รวงั หลังพลอด ฉอดเอย ร่มรืนพนื กรวดแกว้ กจา่ งพร้อยพรอยพราย ฯ รวมนริ าศของสุนทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๒๑๑ โรงเรยี นสหราษฎรร์ ังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวดั นครพนม ๔๕๑ กลางไพร ๏ พร่าพร่านาคา้ งพร่าง ผอยเผาะเหยาะเยนใจ แจม่ พร้อย แน่นิง่ กงิ่ กา้ นใบ บ่อกดิก[๕๔๘] รกิ เอย ดา้ ว[๕๔๙]เคลือ่ นเดือนบา่ ยคลอ้ ย เคลอื บคลมุ้ พ่มุ พง ฯ ๔๕๒ แววตา ๏ เดอื นเอยเคยค่แู ก้ว เกอื บตกอกอาทวา วา่ งแล้ว โปรดด้วยช่วยรอรา รถสวา่ ง ทางเอย อยา่ เลอื่ นเคล่ือนคล้อยแคล้ว คลาดฃา้ อาไลย ฯ ๔๕๓ หง่อยเหงา ๏ เอนดหู นหู นุ่มน้อย เกรยี่ งเลือกเผือกมันเผา ผ่าให้ เลยี วลงโป่งป่ากระเบา บึงสนดั สกดั แฮ เสือคมุ่ ดุ่มเดนิ ใกล้ กลอกหนา้ ตาวาว ฯ ๔๕๔ คอยมอง ๏ เดก็ เหนเปนหง่ิ ห้อย มดื หน้าตาเสือสอง สว่างแกว้ กวง่ั เกรยี่ งเควีย่ ง[๕๕๐]พยกั ฆ์[๕๕๑]ผยอง พยศฮดื มดื แฮ กรวบกราบสาบสนู แลว้ หลอดโหร้โหเ่ สอื ฯ ๔๕๕ แนเ่ หลอื ๏ บูราณทา่ นเทียบแท้ มืดค่าคลาศศะเสอื สุดราย[๕๕๒] ซงึ ซกึ พฤกษครุมเครือ ครึมทว่ั มวั เอย ย่องย่าคลาเสือคลา้ ย ทา่ นอา้ งปางหลัง ฯ รวมนริ าศของสุนทรภู่ เรือ่ งที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๒๑๒ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จังหวดั นครพนม ๔๕๖ หนุม่ สบาย ๏ เกรีย่ งลว้าบ่าแบกอมุ้ ผ้าผูกลูกเลกสพาย ผาก[๕๕๓]คลอ้ ง งมุ หงดุ ดจุ ดังควาย ความรกั หนกั เอย ไก่เถ่ือนเตือนขันก้อง กง่ิ ไมใ้ สเสียง ฯ ๔๕๗ ๏ เที่ยวสนุกทกุ [๕๕๔]สนดั แท้ แตเ่ รา เร่ร่อนนอนป่าเขา เค่าไม้ หลงเลยี วเทยี่ วเดนิ เดา ดกึ ดื่น สอนื เอย หาพระปรอดได้ เดอื ดร้อนอ่อนหู ฯ ๔๕๘ ทางจร ๏ เชา้ ตรู่พรพู ร้อยพรา่ ง หวานฉ่านาทศกอน[๕๕๕] เกาะไม้ ขดู ได้ไส่กระบอกคอน ค่อยชน่ื ขนึ แฮ เปลี่ยวอกตกยากไร้ รอ่ นเหรร้ เหรหน ฯ ๔๕๙ ลาเลย ๏ วันครง่ึ ถึงไรล่ วา้ ลากว่งั สงั บเุ รเคย เขดแควน้ ลงสองพี่น้อง[๕๕๖]สงั เวย สวดั ิ[๕๕๗]ว่า ลาพอ่ รุ่งเรอ่ื เรือล่องแหล้น[๕๕๘] ทลุถลงึ [๕๕๙]ถึงสถาน ฯ ๔๖๐ ทางสุพรรณ ๏ โคลงแทนแผนที่ข้าง เท่ยี วเลน่ เปนสาคนั เขดคุ้ง ไร้นาป่าปลายจรร ท[๕๖๐]ประเทศ ทุเรศเอย เฃาทา่ [๕๖๑]ลาธารถุ้ง[๕๖๒] ถิ่นลวา้ ปา่ โขลง ฯ รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งที่ ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๒๑๓ โรงเรยี นสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม ๔๖๑ เหลา่ หลาน เกดิ ร้อน ๏ หวงั ไวใ้ หล้ ูกเต้า นีพ่อ ขอเอย คดิ ไว้ให้จา ฯ ร้เู รอ่ื งเปลืองป่วยการ ต่างนาม อายวุ นั ชนะ[๕๖๓]ขนาน กบเต้น สกัดแคร่ แมน่ า แร่ปรอดยอดยากขอ้ น ว่าไว้ให้ฟงั ฯ ๔๖๒ ๏ โคลงไวใ้ ชช้ ่อื อา้ ง นากคปริพัน[๕๖๔]ตาม สรลว้ น[๕๖๕]สว่ นอักษรสาม ซ้อนดอกบอกบ่อเว้น เชงิ อรรถ [๑] มหานาก = คลองมหานาค [๒] รุกขี = รุกข – ตน้ ไม้ [๓] คุก = ขกุ [๔] มิศ = มิตร [๕] สุรธร = สุนทร [๖] ภร = พร [๗] สวน = สรวล [๘] วดั ษเกษ = วดั สระเกศ [๙] โอกฆ = โอฆะ – หว้ งนา, สงั สารวฏั [๑๐] ศุก = สุข [๑๑] สงั = สังข์ [๑๒] สังขีด = สังคตี [๑๓] สูรกล่นิ สริน = สูญกลิน่ สนิ [๑๔] สุรธร = สุนทร [๑๕] สวัสสัฐาภร = สวัสดิสถาพร [๑๖] สมารสมกั = สมานสมัค [๑๗] คุน = คณุ [๑๘] ยน = ยล รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรื่องที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๒๑๔ โรงเรียนสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จังหวดั นครพนม [๑๙] บนั ลัง = บัลลงั ก์ [๒๐] พระนิพน = พระนิพนธ์ [๒๑] สนดิ = สนทิ [๒๒] สรุ ธร = สนุ ทร [๒๓] ชิณวง = ชนิ วงศ์ [๒๔] สืบซา่ งทางพทุ พง = สบื สรา้ งทางพทุ ธพงศ์ [๒๕] พระหรริ ัก = พระหรริ กั ษ [๒๖] สารภเิ ศศ = สารพิเศษ [๒๗] โมฆ = โมกข์ [๒๘] หายสูร = หายสญู [๒๙] พดุง = ผดุง [๓๐] พเดช = พระเดช [๓๑] พระโกฎ = พระโกศ [๓๒] โปรฐ = โปรด [๓๓] หมไี ด้ = มิได้ [๓๔] ภัก = พักตร์ [๓๕] ลาฦก = ราลกึ [๓๖] ใครห่ ว้าหน้าสวน = ใครวา่ นา่ สรวล [๓๗] จรร = จนั คอื ภรรยาของสุนทรภู่ [๓๘] จันนเดิมเป็นนางฝ่ายใน ในพระราชวังหลัง เม่ือลอบรักใคร่กับสุนทรภู่นัน ถูกกริวต้อง เวนจาทังคู่ พ้นโทษแล้วต่อมาสุนทรภู่ได้จันเป็นภรรยา มีบุตรด้วยกันช่ือ พัด อยู่ด้วยกันไม่นานก็ หยา่ รา้ งกัน จนั ไปมสี ามีใหม่ สุนทรภจู่ ึงตดั พ้อไวใ้ นโคลงตอนนี [๓๙] เคราะกา = เคราะห์กรรม [๔๐] หวา้ = วา่ [๔๑] มศิ = มิตร [๔๒] ยคุ ุนท = ยคุ ุนธร [๔๓] สวรร = สวรรค์ [๔๔] วดั ปขาว = วัดศรสี ดุ าราม [๔๕] สรุ ท = สตู ร [๔๖] สมุท = สมุด [๔๗] สร้อย = คงจะเป็นหญิงท่ีเคยมีความสัมพันธ์กับสุนทรภู่ เมื่อคราวรุ่งหนุ่ม ระหว่างที่ ศึกษาอยู่ทว่ี ดั ศรีสดุ าราม) รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลุม่ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย ๒๑๕ โรงเรยี นสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จังหวดั นครพนม [๔๘] ทเวด = เทวศ [๔๙] สวร = สวน [๕๐] กลาย = กราย [๕๑] บวด = บวช [๕๒] ภพ = พบ [๕๓] บุนยัง = บุญยัง นายโรงละคอนนอกมีชือ่ ในสมัยนัน เป็นผ้สู รา้ งวดั ละครทาที่ธนบรุ ี [๕๔] ประดศิ ถาน = ประดิษฐาน [๕๕] ฮอ่ ง = หอ้ ง [๕๖] รางวนั = รางวลั [๕๗] เคราะ = เคราะห์ [๕๘] สวรหลวง = สวนหลวง [๕๙] พิกนุ = พิกุล [๖๐] และ = แหละ [๖๑] นน = นนทบุรี [๖๒] เดจ = เด็ด [๖๓] ไบ = ใบ [๖๔] เดจ = เด็ด [๖๕] น่ิม คือ ภรรยาคนหนึ่งของสุนทรภู่ เป็นชาวบางกรวย มีบุตรช่ือตาบ เป็นกวีตามบิดา ไดแ้ ตง่ เพลงยาว เรยี กว่า เพลงยาวนายตาบน่มิ ผนู้ ี มีบุตรแล้วไมช่ า้ ก็ตาย [๖๖] ผูห้ ญงิ ชื่อสที อง เปน็ นักกลอนสกั วา เคยบอกดอกสร้อยสกั วากับทา่ นสุนทรภู่ [๖๗] เยยี่ ว = เหย่ียว [๖๘] เขด = เขต [๖๙] นา่ = หน้า [๗๐] เหล้ = เลห่ ์ [๗๑] หาร = หาญ [๗๒] สวร = สวน [๗๓] มว่ ง ชื่อภรรยาคนหนึง่ ของสุนทรภู่ [๗๔] ห่วน = หวน [๗๕] เสน่ = เสนห่ ์ [๗๖] เจือจรร = เจือจันทน์ [๗๗] จรร คือ จนั ภรรยาของสุนทรภู่ [๗๘] ทุก = ทุกข์ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เร่ืองที่ ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุม่ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๒๑๖ โรงเรยี นสหราษฎรร์ ังสฤษดิ์ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม [๗๙] สังเวท = สงั เวช [๘๐] ทรพั = ทรพั ย์ [๘๑] ชณมาร = ชนมาน [๘๒] ยา่ = หญ้า [๘๓] นกกกรุม = นกตะกรุม [๘๔] สีส = ศรี ษะ [๘๕] นา่ จะเป็น บ่เปียก [๘๖] เยี่ยว = เหยยี่ ว [๘๗] พักสา = ภกั ษา [๘๘] สทั า = สัทธา, ศรัทธา [๘๙] สตั = สตั ย์ [๙๐] แดน่ = แดน [๙๑] กว่างขวางทร่างวดั วา = กวา้ งขวางสร้างวดั วา [๙๒] พึ่ง = ผึง [๙๓] จรร คือ จนั ภรรยาคนแรกของสนุ ทรภู่ [๙๔] เพชรตั = เพชรรตั น์ [๙๕] หม้าน = ม่าน [๙๖] นูท = นุช [๙๗] บา้ นสศรธี ร = บ้านศศธิ ร [๙๘] จรร = จันทร์ [๙๙] ขุม้ ขมุ้ = ค่มุ คุ่ม [๑๐๐] ตเข้ = จระเข้ [๑๐๑] สตั = สตั ว์ [๑๐๒] กานัด = กาหนดั [๑๐๓] เคา่ = เขา้ ในท่นี ตี อ้ งการ เอก [๑๐๔] ร่ายกลว้ ย = ไร่กลว้ ย [๑๐๕] อเู๋ ขา้ = รวยขา้ ว [๑๐๖] ผกั บงุ่ = ผักบุ้ง [๑๐๗] สมุ่ = ซมุ่ [๑๐๘] ชมวก = ฉมวก [๑๐๙] ยุท = ยุด [๑๑๐] ทเวท = เทวษ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เร่อื งที่ ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๒๑๗ โรงเรียนสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวดั นครพนม [๑๑๑] ทุเรด = ทเุ รศ [๑๑๒] สุพันบรู ี = สพุ รรณบุรี [๑๑๓] บางสามศาร = บางสามศาล [๑๑๔] อารกั ศกั สิทรวัง = อารักษศ์ ักดิ์สิทธิ์ระวัง [๑๑๕] ตาน = ตาล [๑๑๖] ถงุ้ = ทงุ้ [๑๑๗] เหลน้ = เลน่ [๑๑๘] จมุ พศิ = จมุ พิต [๑๑๙] นดิ = นิตย์, นิจ [๑๒๐] ย้า = อย่า [๑๒๑] กโฮ่ = กระโห้ [๑๒๒] ขลา = คลา่ [๑๒๓] อิน = อนิ ทร์ [๑๒๔] เหญอื่ = เหย่ือ [๑๒๕] ทุก = ทกุ ข์ [๑๒๖] เถ้า = เท่า [๑๒๗] ตวาง เป็นชื่อหญา้ กระวา้ ง กเ็ รียก [๑๒๘] สัด = ซัด [๑๒๙] ตาน = ตาล [๑๓๐] คัด น่าจะเป็นตดั [๑๓๑] เชาปมง = ชาวประมง [๑๓๒] ข้า = ฆา่ [๑๓๓] เกลจ็ = เกลด็ [๑๓๔] หญิงช่ืองิวนี ท่านสุนทรภู่รักใคร่ใฝ่ฝัน ได้ราพันไว้ในนิราศของท่านหลายเร่ือง เช่น นริ าศพระประธม นริ าศวัดจ้าวฟ้า และในนิราศเรือ่ งนี [๑๓๕] ทรา่ ง = สรา้ ง [๑๓๖] สวัดิ = สวัสด์ิ [๑๓๗] จอรเข้ = จระเข้ [๑๓๘] ชาน = ฌาน [๑๓๙] จอรเค่ = จระเข้ [๑๔๐] ออกตอก = ออกดอก [๑๔๑] จปลง = จะปลง รวมนิราศของสุนทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ๒๑๘ โรงเรียนสหราษฎรร์ งั สฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม [๑๔๒] ไท = ไทย [๑๔๓] ถัว = ทัว่ [๑๔๔] เค่า = ข้าว [๑๔๕] เค่า = ข้าว [๑๔๖] เคราะ = เคราะห์ [๑๔๗] แหลน้ = แล่น [๑๔๘] เค่า = เข้า [๑๔๙] แพรพา่ = แพรผ้า [๑๕๐] ชีหล = ชหี น หรอื ยีหน คือบางยห่ี น ตาบลตะคา่ อาเภอบางปลามา้ [๑๕๑] มนทน = มณฑล [๑๕๒] ศรี = สี [๑๕๓] ฮ่มุ = หมุ้ [๑๕๔] สวนหง = สวนหงส์ [๑๕๕] พระเนร = พระเณร [๑๕๖] กดี = กฎี, กุฎี [๑๕๗] พรกิ เทด = พริกเทศ [๑๕๘] ไหร้ = ไร่ [๑๕๙] ซ่ม = สม้ [๑๖๐] ดน = ดล [๑๖๑] เพา่ = เผา้ หมายถงึ ผม [๑๖๒] ผู้ = พู่ [๑๖๓] หหู นาง = หางหนู [๑๖๔] ถงุ้ = ทงุ่ [๑๖๕] ไสร้ = ไส้ [๑๖๖] ทับคีเ่ ลก = ทบั ขีเหล็ก ปจั จบุ นั มแี ต่ ทับตเี หลก็ [๑๖๗] ขรัง = คร่งั [๑๖๘] ศุก = สกุ [๑๖๙] ขัง = คง่ั [๑๗๐] ขู่ = คู่ [๑๗๑] บางนางศขุ = บางนางสกุ [๑๗๒] เหน้า = เนา่ [๑๗๓] อง = องค์ รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลุม่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๒๑๙ โรงเรยี นสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม [๑๗๔] อารัก = อารกั ษ์ [๑๗๕] ประจัก = ประจักษ์ [๑๗๖] โคกม่อ = โคกหม้อ [๑๗๗] อิด = อฐิ [๑๗๘] รยะ = ระยะ [๑๗๙] ฉะม้าย = ชม้าย [๑๘๐] แฮ่ง = แห้ง [๑๘๑] เชฐา = เชษฐา [๑๘๒] ผร่า = พร่า [๑๘๓] ถา้ = ทา่ [๑๘๔] ศาร = ศาล [๑๘๕] เลา่ = เหล้า [๑๘๖] ผ่รู ัง = ผู้รงั – ผ้คู รองเมอื ง [๑๘๗] เตยี ร = เตยี น [๑๘๘] เกียร = เกยี น, เกวยี น [๑๘๙] วัดพระรปู วัดประตสู าร อยทู่ ต่ี าบลรวั ใหญ่ อาเภอเมืองสุพรรณบุรี [๑๙๐] สง = สงฆ์ [๑๙๑] ที่ว่าเป็น “หย่อมย่านบ้านขุนช้าง” นี มีผู้ชีว่า น่าจะอยู่ตรงที่เป็น บริเวณโคกใหญ่ ระหว่างคลองวัดผึง กับแม่นาสุพรรณบุรี ใกล้วัดประตูสาร ปัจจุบันมีเรือน คุณยายไห นาคสุวรรณ อายุกว่า ๘๔ ปี เป็นต้น ตังอยู่บนโคกนัน ท่านผู้ชีสถานท่ีอธิบายบอกว่า โคกใหญ่นีแม้ในฤดูนามาก นาท่วมไปทุกหนทุกแห่ง แต่ก็ไม่ท่วมโคกนี และยังมีที่เป็นแอ่งอยู่ข้างโคกใหญ่ กล่าวกันว่าเคยเป็น คอกช้าง ซ่ึงดูสมกบั ท่ีวา่ ขุนศรวี ิชัย บิดาขุนชา้ งเปน็ นายกองช้างกรมช้างนอก [๑๙๒] วดั กระไกร คือ วัดตะไกร [๑๙๓] ศรีประจัน มารดาพมิ พลิ าไลยหรือวนั ทอง ในเสภาเรอ่ื งขนุ ช้างขุนแผน [๑๙๔] ทองประศรี มารดาขุนแผน ในเสภาเรอ่ื งขนุ ชา้ งขนุ แผน [๑๙๕] มหาโพท = มหาโพธ์ิ [๑๙๖] โบศ = โบสถ์ [๑๙๗] พมิ พิลาไลย นางเอกในเรื่องขุนช้างขนุ แผน ภายหลงั เปลยี่ นชือ่ เป็นวนั ทอง [๑๙๘] สืบขสู้ พู รรณ = สืบคสู่ ุพรรณ [๑๙๙] พระป่าเรไร = พระป่าเลไลย์ ทีว่ ดั ปา่ เลไลย์ ตาบลรัวใหญ่ อาเภอเมืองสพุ รรณบุรี [๒๐๐] แหลน้ = แล่น [๒๐๑] โสท = โสต รวมนิราศของสุนทรภู่ เร่อื งท่ี ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย ๒๒๐ โรงเรียนสหราษฎร์รงั สฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวดั นครพนม [๒๐๒] เดก็ น่าจะเปน็ เดด็ [๒๐๓] แหวว้ = แวว่ [๒๐๔] ยุคน = ยคุ ล [๒๐๕] หนงั = นั่ง [๒๐๖] เทียรทูป = เทยี นธูป [๒๐๗] ไว่ = ไหว้ [๒๐๘] พึ่ง = ผึง [๒๐๙] อดส่า = อุตสา่ ห์ [๒๑๐] ปราศนา = ปรารถนา [๒๑๑] ปเจกพทุ ธะภูม = ปจั เจกพทุ ธภมู ิ [๒๑๒] อาวอร = อาวร [๒๑๓] พระศรอี าร = พระศรอี ารยิ ์ [๒๑๔] เหล้า = เล่า [๒๑๕] หมายถึง บุตรทีร่ ่วมทางไปด้วย ท่ีมีช่ือระบุไว้ในนิราศนี ได้แก่ พัด (บุตรที่เกดิ จาก จนั ) ตาบ (บุตรท่ีเกิดจาก นิม่ ) กลั่นและชบุ ซึง่ เป็นบตุ รเลียง [๒๑๖] ตาน = ตาล [๒๑๗] ค่าม = ข้าม [๒๑๘] มอรไท = มอญไทย [๒๑๙] ทรา่ ง = สรา้ ง [๒๒๐] อดิ = อฐิ [๒๒๑] โบศ = โบสถ์ [๒๒๒] พระเจ้า คอื พระพุทธรปู หรือ พระประธาน [๒๒๓] ยน = ยล [๒๒๔] หญ้าน = ย่าน [๒๒๕] คด = คช – ชา้ ง [๒๒๖] โพพญา = โพธิ์พระยา [๒๒๗] กระสิน = กระสนิ ธ์ - นา [๒๒๘] มนุ นาย = มุลนาย [๒๒๙] เกร่ยี ง = กะเหรย่ี ง [๒๓๐] ขา้ = ฆ่า [๒๓๑] หมี = มิ [๒๓๒] เหล้น = เล่น รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรือ่ งที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย ๒๒๑ โรงเรียนสหราษฎร์รงั สฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม [๒๓๓] ผโอง = พะอง [๒๓๔] เกา้ = ก้าว [๒๓๕] บา้ นศรีจนั = บา้ นศรีประจันต์ [๒๓๖] ภู่ = ผู้ [๒๓๗] ดา่ นขนอนหรือหวั ขนอน ตาบลศรีประจันต์ อาเภอศรีประจันต์ [๒๓๘] ไซ = ไทร ตน้ ไทร [๒๓๙] ซิ่น = สิน [๒๔๐] ราพ = ราบ [๒๔๑] คอ่ ย = ข้อย ข้า [๒๔๒] สอนกระสาบ = สอนกระซาบ คือ กระซิบกระซาบสอน [๒๔๓] ฮ่าม = หา้ ม [๒๔๔] พลนู าบ คอื พลทู ีใ่ ชข้ องรอ้ นๆ นาบใหแ้ หง้ เก็บไว้กินไดน้ าน [๒๔๕] ซู่ = สู้ [๒๔๖] เหล้า = เลา่ [๒๔๗] โหง้ = โง่ [๒๔๘] ฟ่าย = ฝ้าย [๒๔๙] ทา่ = ถา [๒๕๐] ฉม้อย = ชม้อย [๒๕๑] นายรอด คงจะเปน็ นายทา้ ยและนาทางดว้ ย [๒๕๒] ชุม่ ฉอ้ ออรชร = ชุ่มชอ่ อรชร [๒๕๓] เท่า = เฒา่ [๒๕๔] หลอ้ น ลอ่ น – ล่อนจ้อน [๒๕๕] พึง่ = ผึง [๒๕๖] เถยี ง = เทย่ี ง [๒๕๗] ศาลปเู่ จา้ ตาบลบ้านกร่าง อาเภอศรีประจันต์ [๒๕๘] กลงิ่ = กลิง [๒๕๙] นา น่าจะเป็น นา [๒๖๐] หนัง = น่งั [๒๖๑] นา่ จะเป็น บ้านกล้วย [๒๖๒] ผูเ้ ท่า = ผเู้ ฒ่า [๒๖๓] ค่าง = ขา้ ง [๒๖๔] เสียบ = เซียบ, เชยี บ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรอ่ื งที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๒๒๒ โรงเรียนสหราษฎรร์ งั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม [๒๖๕] ฉุ้ม = ชมุ่ [๒๖๖] จฬ้อ = จะลอ้ [๒๖๗] นา่ จะเป็นหาด [๒๖๘] คา่ ง = ขา้ ง [๒๖๙] ศรี = สี [๒๗๐] นายรอด คนนาทาง [๒๗๑] เคี่ยว = เขยี ว [๒๗๒] ทังขู่ = ทังคู่ [๒๗๓] สตั = สตั ว์ [๒๗๔] เซน่ = เสน้ [๒๗๕] เค่า = ขา้ ว [๒๗๖] เยอื่ = เหย่ือ [๒๗๗] รก = ระกะ [๒๗๘] ตล = ตะละ-เหมือน คลา้ ย [๒๗๙] แค่ง = แขง้ [๒๘๐] ไพรสน = ไพรสณฑ์ [๒๘๑] รมยศุกโข = รมยสโุ ข [๒๘๒] ค่าง = ขา้ ง [๒๘๓] ศรทาหมุง้ = ศรทั ธามงุ่ [๒๘๔] เทียรทูบ = เทยี นธูป [๒๘๕] ท่วยแกว้ = ถ้วยแกว้ [๒๘๖] สัทา = สทั ธา ศรัทธา [๒๘๗] สัมนะ = สมณะ [๒๘๘] ผเู่ ถ้า = ผู้เฒ่า [๒๘๙] หมายถงึ ว่า อายุร้อยกว่าแล้ว แต่นัยนต์ ายังดีสามารถมองช่องเขม็ เลก็ ๆ เห็นได้ [๒๙๐] เฆียว = เคียว [๒๙๑] อย้าน = ย่าน [๒๙๒] ถ้งุ = ทงุ่ [๒๙๓] ไม้ตรี = ไมตรี [๒๙๔] เหลา้ = เล่า [๒๙๕] ท่วน = ถ้วน [๒๙๖] ภขิ ุ = ภกิ ขุ ภิกษุ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรอ่ื งที่ ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุม่ สาระการเรียนรูภ้ าษาไทย ๒๒๓ โรงเรยี นสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม [๒๙๗] พระภกิ ษุทถ่ี กู เสอื กัดตาย ชือ่ เทศ กบั เกด [๒๙๘] เหลา้ = เลา่ [๒๙๙] ซนิ่ = สนิ [๓๐๐] สวดั สฐั าวอร = สวัสดส์ิ ถาวร [๓๐๑] ตงั แต่โคลงนีไป เริม่ สมดุ ไทยเล่ม ๒ เป็นตอนทพ่ี บใหม่ ตอ่ จากทเี่ คยตีพิมพแ์ ลว้ [๓๐๒] พลัง่ พลง่ั = พรง่ั พร่ัง [๓๐๓] ไว่ = ไหว้ [๓๐๔] เชาบ้าน = ชาวบ้าน [๓๐๕] ผรา = พร่า [๓๐๖] ขู่ = คู่ [๓๐๗] ทุก = ทุกข์ [๓๐๘] เชาดง = ชาวดง [๓๐๙] ตโภน = ตะโพน [๓๑๐] คลุย = ขลุ่ย [๓๑๑] มัตโิ มฆ โอขเอย = มัติโมกข์ โอฆเอย [๓๑๒] มิศ = มิตร [๓๑๓] เท่า = เฒา่ [๓๑๔] มีคาพังเพยว่า “ช้างป่าต้น คนสุพรรณ” ในต้นฉบับสมุดไทยมีคาว่า “ช้าง” หน้า “ป่าต้น” แตม่ ีรอยลบ [๓๑๕] สัต = สัตว์ [๓๑๖] เมจ็ = เม็ด [๓๑๗] พึง่ = ผึง [๓๑๘] สะลา่ งแหร้ = สล้างแร่ [๓๑๙] แขบ = แคบ [๓๒๐] ลหาล = ละหาน [๓๒๑] ปลาด = ประหลาด [๓๒๒] ตน้ ฉบบั เปน็ ฝัก แต่น่าจะเป็น ฟกั [๓๒๓] ศภ = ศพ [๓๒๔] อารักศักสทิ ชาน = อารักษ์ศกั ดิส์ ทิ ธิช์ าญ [๓๒๕] สรวง คือ บวงสรวง [๓๒๖] พรา้ ว คือ มะพร้าว [๓๒๗] ศาร = ศาล รวมนริ าศของสุนทรภู่ เรือ่ งที่ ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๒๒๔ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวดั นครพนม [๓๒๘] เทวถาน = เทวสถาน [๓๒๙] สรพั = ศัพท์ [๓๓๐] หลัน = ล่ัน [๓๓๑] รเู้ ถ้า = รูเ้ ทา่ [๓๓๒] ผเู่ ท่า = ผู้เฒ่า [๓๓๓] พรมสมุท = พรหมสมทุ ร [๓๓๔] ฃอน = คอน [๓๓๕] เคราะ = เคราะห์ [๓๓๖] ซู่ = สู้ [๓๓๗] แล่งลา่ = แหล่งหลา้ [๓๓๘] ขู้ = คู่ [๓๓๙] แหร้ = แร่ [๓๔๐] ยกุ = ยุค [๓๔๑] กายสทิ พศิ = กายสิทธิพ์ ิษ [๓๔๒] รูศ้ ึก = รสู้ กึ [๓๔๓] คา่ ง = ขา้ ง [๓๔๔] หยุ้ย = ยยุ่ [๓๔๕] ผู่ = ผู้ [๓๔๖] แฮ่ว = แหว้ [๓๔๗] ยา่ งใหญ่ = ยางใหญ่ [๓๔๘] กรัด = กะรัต [๓๔๙] เฟา่ = เฝา้ [๓๕๐] ยน = ยล [๓๕๑] เขน = เข็ญ [๓๕๒] ฟ่าย = ฝา้ ย [๓๕๓] ฮ่าง = ห้าง [๓๕๔] คลอ่ งแขลว้ = คล่องแคล้ว [๓๕๕] รักใขร้ = รักใคร่ [๓๕๖] กวัง่ ชาวกะเหร่ยี ง [๓๕๗] เขม = เค็ม [๓๕๘] ทว่ ยขวา = ถว้ ยควา่ [๓๕๙] ถัว = ท่ัว รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนิราศสุพรรณ

กล่มุ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๒๒๕ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม [๓๖๐] คา่ ง = ข้าง [๓๖๑] ลกั กระจน่ั = ลกั จนั ชื่อสมนุ ไพรอย่างหนึ่ง [๓๖๒] ขันใชศรี = ขรรค์ชัยศรี ชอื่ สมุนไพรอย่างหนึ่ง [๓๖๓] มอื เหลก = มือเหล็ก ชื่อสมุนไพรอยา่ งหนงึ่ [๓๖๔] กทกรก, กก, กนาก [๓๖๕] ซมเชา้ = สม้ เชา้ [๓๖๖] ชาเลือด = ช้าเลอื ดหรือชะเลอื ด [๓๖๗] หนอนตยาก = หนอนตายยาก [๓๖๘] พัก = ผัก [๓๖๙] ขะนอง = คะนอง [๓๗๐] ขนิด = ขนิษฐ [๓๗๑] ฝ่าน = ฟาน [๓๗๒] สคุ น = สคุ นธ์ [๓๗๓] พ่า = ผ้า [๓๗๔] ไท่ = ไถ้ [๓๗๕] หญ้าม = ยา่ ม [๓๗๖] แด่นลวา้ = แดนละวา้ [๓๗๗] ฮ่วย = หว้ ย [๓๗๘] ฮ่าง = หา้ ง [๓๗๙] แก่ = แก้ [๓๘๐] หา่ ง = หา้ ง [๓๘๑] ขะมน่ิ = ขมิน [๓๘๒] ค่าง = ข้าง [๓๘๓] ค่างหล้าง = ข้างลา่ ง [๓๘๔] หยอ้ ง = ย่อง คอื เดิน [๓๘๕] แดน่ ลวา้ = แดนละว้า [๓๘๖] พึ่ง = ผงึ [๓๘๗] สัด = สัตว์ [๓๘๘] เท่า = เฒ่า [๓๘๙] รวา้ = ละวา้ [๓๙๐] ครื = คือ [๓๙๑] กินเคา่ = กนิ ข้าว รวมนริ าศของสุนทรภู่ เรอื่ งที่ ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรียนรูภ้ าษาไทย ๒๒๖ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม [๓๙๒] เสจสบั = เสรจ็ สรรพ [๓๙๓] มด = หมด [๓๙๔] ฮา่ = หา้ [๓๙๕] ฮา่ ม = หา้ ม หมายถงึ นางห้าม หรอื นางชาววัง [๓๙๖] แค่ง = แขง้ [๓๙๗] สวน = สรวล [๓๙๘] ปลา่ = ปลา [๓๙๙] ตาลวด ละวา้ ผู้นาทาง [๔๐๐] สถุน = สถลุ [๔๐๑] กระกนุ = ตระกูล [๔๐๒] ครื = คอื [๔๐๓] ฝูก = ฟูก [๔๐๔] ฉออน = ฉออ้ น [๔๐๕] ฉโงก = ชโงก [๔๐๖] เหลน้ = เลน่ [๔๐๗] วัน = วลั ย์ คอื เถาวัลยท์ ท่ี าเชอื กผูกชิงช้า [๔๐๘] ตพาก = ตะพาก [๔๐๙] ปกั เปา่ = ปักเปา้ [๔๑๐] แหง่ ตื่น = แหง่ ตืน – ทต่ี นื [๔๑๑] นา่ จะเปน็ พราว [๔๑๒] หลา่ ง = ลาง [๔๑๓] คน่ึ = ขึน [๔๑๔] กะเหรีย่ ง คือ กว่ัง สังบเุ ร ว่ายนาได้ ส่วน ละวา้ คือ ลวด ว่ายนาไม่เป็น [๔๑๕] แลง่ = แหลง่ [๔๑๖] คอื พบพระซ่งึ เลน่ แร่ ถูกแรก่ นิ ตาย เหลือแต่ขา้ วของ [๔๑๗] จุน = จลุ [๔๑๘] สรู = สูญ [๔๑๙] ชัด = ชฏั [๔๒๐] โจร = โจน [๔๒๑] คู่ลา = คลุ า [๔๒๒] เฆ้า = เคา้ [๔๒๓] อ่แี อ้น = อแี อ่น รวมนิราศของสุนทรภู่ เรื่องที่ ๖ โคลงนริ าศสุพรรณ

กลมุ่ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย ๒๒๗ โรงเรียนสหราษฎร์รังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จังหวดั นครพนม [๔๒๔] ตวั ภู่ = ตัวผู้ [๔๒๕] ตอ้ ยต๋ีวิศ = ต้อยตวี ดิ ช่อื นก [๔๒๖] ชศิ = ชิด [๔๒๗] เฉวียร = เฉวียน [๔๒๘] เวียร = เวียน [๔๒๙] ตขมุ้ = ตะคุ่ม [๔๓๐] ลดั า = ลดา [๔๓๑] ปตู = ประตู [๔๓๒] แล่ง = แหล่ง [๔๓๓] ปกั กตู = ปากประตู [๔๓๔] ผภู่ ิเศศ = ผู้วเิ ศษ [๔๓๕] ผงึ = พ่ึง [๔๓๖] สง = สรง [๔๓๗] สุคน = สุคนธ์ [๔๓๘] ไต้ = ใต้ [๔๓๙] นาภุ = นาพุ [๔๔๐] ภฦิ ก = พิลกึ [๔๔๑] ไหม้ = ไม่ [๔๔๒] อาไส = อาศยั [๔๔๓] บพุ = บุปผ [๔๔๔] เตา่ = เตา [๔๔๕] เสจ = เสร็จ [๔๔๖] สตั = สัตว์ [๔๔๗] ไว่ = ไหว้ [๔๔๘] ฉ้อง = ชอ่ ง [๔๔๙] ผรา่ = พร่า [๔๕๐] ตา = ตาม [๔๕๑] พิศฎาน = พสิ ดาร [๔๕๒] นาพงึ่ = นาผงึ [๔๕๓] ไวเ่ ท้า = ไหว้เทา้ [๔๕๔] ประโหญด = ประโยชน์ [๔๕๕] สงั สารวัด = สังสารวฏั รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เร่อื งที่ ๖ โคลงนิราศสุพรรณ

กลุม่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๒๒๘ โรงเรียนสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวดั นครพนม [๔๕๖] สวัดิ = สวสั ดิ์ [๔๕๗] กมอ่ ม = กระหมอ่ ม [๔๕๘] กตนั ยู = กระตญั ญู [๔๕๙] อัพวิ าท = อภวิ าท [๔๖๐] ราตน = ราธน (อาราธนา) [๔๖๑] ขเม่น = เขม้น [๔๖๒] เหล้ = เล่ห์ [๔๖๓] เล็ดฟา่ ย = เลด็ ฝา้ ย – เมล็ดฝา้ ย [๔๖๔] ท่ลี ะไว้ ต้นฉบับลบเลือนอ่านไม่ออก [๔๖๕] หวาม หรือ หลาย ต้นฉบบั ไมช่ ัด [๔๖๖] เดกกโดด = เดก็ กระโดด [๔๖๗] โครท = โกรธ [๔๖๘] ออกถูน หรอื ออกภนู ตน้ ฉบับไม่ชดั [๔๖๙] นาพ่ึง = นาผงึ [๔๗๐] ซ่ินม้วย = สนิ มว้ ย หรือสนิ ถว้ ย ตน้ ฉบับไมช่ ดั [๔๗๑] ตน้ ฉบบั สมุดไทยเล่ม ๓ เรม่ิ ต้นตังแตโ่ คลงบทนเี ป็นต้นไป [๔๗๒] หรอ้ น = รอ่ น [๔๗๓] คน่ = โค่น [๔๗๔] คา่ งล่าง = ขา้ งล่าง [๔๗๕] คน่ = โคน่ [๔๗๖] เหญอ้ = เย่อ [๔๗๗] ควา่ ง = ขว้าง [๔๗๘] กระเด่น = กระเดน็ [๔๗๙] ขดั = คัด [๔๘๐] ฉลูด = ชะลดู [๔๘๑] น่ังเหลน้ = น่งั เล่น [๔๘๒] ขา = คา [๔๘๓] ซู่ = สู้ [๔๘๔] ขเม่น = เขม้น [๔๘๕] หว้าน = วา่ น [๔๘๖] แฮ่ง = แหง้ [๔๘๗] ไว่ = ไหว้ รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เร่อื งท่ี ๖ โคลงนิราศสพุ รรณ

กลมุ่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๒๒๙ โรงเรียนสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม [๔๘๘] จรร = จนั ทน์ [๔๘๙] ปกับแหน้น = ประกบั แนน่ [๔๙๐] เทียร = เทยี น [๔๙๑] เฟา่ = เฝ้า [๔๙๒] ค่าง = ขา้ ง [๔๙๓] หัฐ = หัตถ์ [๔๙๔] ศะศรทิ ร = ศศธิ ร = พระจนั ทร์ [๔๙๕] จรร = จนั ทร์ [๔๙๖] เหล้า = เลา่ [๔๙๗] สา้ ง = สร้าง [๔๙๘] ปรากาล = ปราการ [๔๙๙] ปสม = ประสม [๕๐๐] ล่า = หลา้ [๕๐๑] เม็จ = เมด็ [๕๐๒] คว่าง = ขว้าง [๕๐๓] เขน = เข็ญ [๕๐๔] เคราะ = เคราะห์ [๕๐๕] แถน้ = แทน่ [๕๐๖] ท้าวลัศเตยี น ตวั ละคอนในรามเกียรต์ิ เป็นพอ่ ของทศกณั ฐ์ [๕๐๗] ยุก = ยุค [๕๐๘] ลา่ = หล้า [๕๐๙] เถยี ง = เท่ยี ง [๕๑๐] คอื ชา้ งงาหกั [๕๑๑] ตรวด หมายความว่า วงิ่ ตรงเข้ามา [๕๑๒] ท่องเถียว = ท่องเท่ยี ว [๕๑๓] ฮมุ่ = หมุ้ [๕๑๔] กมบั = ขมบั [๕๑๕] ปดงั = ประดัง [๕๑๖] ไว่ = ไหว้ [๕๑๗] เลา่ = เหลา้ [๕๑๘] หนงั = นงั่ [๕๑๙] ซั่น = ส่นั รวมนิราศของสุนทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนิราศสุพรรณ

กลุ่มสาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๒๓๐ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม [๕๒๐] ท่ี นา่ จะเป็นที [๕๒๑] ตคอก = ตะคอก [๕๒๒] แหน้ = แน่ [๕๒๓] ชาน = ชาญ [๕๒๔] ขกี = ขิก คือ หัวเราะ [๕๒๕] ขา = ค่า [๕๒๖] หนัง = นั่ง [๕๒๗] สภั ี = สพั พี [๕๒๘] ทุก = ทุกข์ [๕๒๙] คน่ึ ฟา้ = ขึนฟา้ [๕๓๐] เฟ่า = เฝ้า [๕๓๑] ภัก = ภักตร, พักตร [๕๓๒] อักษร = อปั สร [๕๓๓] หญิง = ยิง่ [๕๓๔] ภุทันดร = พทุ ธันดร [๕๓๕] ฉดั = ฉตั ร [๕๓๖] ไพรศาร = ไพรสาณฑ์ [๕๓๗] ภมุ ภิ าก = ภูมภิ าค [๕๓๘] ลา = ลา [๕๓๙] สรนิ = สนิ [๕๔๐] โรงศาร = โรงศาล [๕๔๑] กั่น = กัน [๕๔๒] แลง่ ล่า = แหล่งหลา้ [๕๔๓] ไมล้ ่าย = ไมไ้ หล่ [๕๔๔] กดิ = กีด [๕๔๕] เลมาะ = ละเมาะ, ป่าละเมาะ [๕๔๖] อย้อง = ย่อง [๕๔๗] เฟา่ = เฝา้ [๕๔๘] กดิก = กระดิก [๕๔๙] ด้าว น่าจะเป็นดาว [๕๕๐] เควีย่ ง = เขวยี ง – ขว้าง [๕๕๑] พยักฆ์ = พยคั ฆ์ รวมนริ าศของสุนทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนริ าศสพุ รรณ

กลุ่มสาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๒๓๑ โรงเรียนสหราษฎร์รงั สฤษดิ์ อาเภอศรีสงคราม จังหวดั นครพนม [๕๕๒] ราย = รา้ ย [๕๕๓] ผาก น่าจะเปน็ พาด [๕๕๔] ทุก = ทุกข์ [๕๕๕] ทศกอน = ทศกร – ขันทศกร [๕๕๖] สองพีน่ ้อง = อาเภอสองพ่ีนอ้ ง [๕๕๗] สวดั ิ = สวัสด์ิ [๕๕๘] แหล้น = แลน่ [๕๕๙] ถลงึ = ทล่งึ [๕๖๐] จรรท = จนั ต คอื ปจั จันต หรือ ประจนั ต หมายถงึ ชายเขตแดน [๕๖๑] ทา่ = ถา [๕๖๒] ถุง้ = ท่งุ [๕๖๓] อายวุ นั ชนะ เรยี กกนั ในชนั หลังวา่ อายุวฒั นะ [๕๖๔] นากคปรพิ นั = นาคปรพิ ันธ์ ช่อื โคลง [๕๖๕] สรลว้ น = สระล้วน รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เร่ืองท่ี ๖ โคลงนิราศสุพรรณ

กลุ่มสาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๑๓๒ โรงเรียนสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม เรอื่ งท่ี ๗ ราพนั พิลาป (ฉบับหอสมุดวชริ ญาณ) บทนา ราพนั พิลาป เป็นการกล่าวถึงเม่ือสุนทรภู่จาพรรษาอยู่ท่ีวดั เทพธดิ า แล้วฝันว่าทา่ นกาลงั ว่ายนา อยู่ในท้องทะเลคนเดียว มีสาวน้อยเหาะมาพาไปอยู่ในวัด แล้วพรรณนาถึงความฝันที่เห็นในเวลาหลับ ครันตื่นขึนนึกถึงความฝันแล้วราพันถึงความหลัง ข้อความราพันช่วยให้ทราบถงึ ความเป็นไปในชีวิตของ สุนทรภู่ ส่งิ ก่อสร้าง พชื พนั ธุ์ไมท่ ่ีมีอยู่ในวดั ครงั นัน คานาในราพันพลิ าป (วนั ท่ี ๑ เมษายน ๒๕๑๐) ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระมงคลธรรมรังษี ณ เมรุวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร กาหนด งานวันท่ี ๑ เมษายน ศกนี พระสุนทรกิจโกศล วดั เทพธิดาราม ได้มาแจง้ แก่กรมศิลปากรว่า ประสงค์จะ ขออนุญาตจัดพิมพ์หนังสือเรื่องรัตนพิลาป ของสุนทรภู่ ฉบับชาระใหม่และมีหมายเหตุพร้อมด้วยภาพ และแผนผงั วดั เทพธิดารามเพอ่ื แจกเปน็ อนสุ รณ์ กรมศลิ ปากรยินดอี นุญาตให้พมิ พ์ไดต้ ามความประสงค์ หนังสือเร่ือง ราพันพิลาป ของสุนทรภู่นี พระยาราชสมบัติ (เอิบ บุรานนท์) ได้มอบต้นฉบับ ให้แก่หอพระสมุดวชิรญาณฯ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๐ ตอ่ มาได้ตีพิมพ์เผยแพร่หลายครัง ครันเม่ือ พ.ศ. ๒๕๐๔ นายธนิต อยู่โพธิ์ ได้ตรวจสอบชาระใหม่ พร้อมทังทาเชิงอรรถและหมายเหตุขึนไว้ แล้วได้ให้จัดพิมพ์ ฉบับชาระใหม่และมีหมายเหตุนีเป็นครังแรกในงานกวีวรรณนา ซ่ึงกรมศิลปากรจัดให้มีขึน ณ วัด เทพธิดาราม พระนคร เนอื่ งในอภิลักขิตสมยั คล้ายวนั เกิดของสุนทรภู่ ครบ ๑๗๕ ปี เมื่อวันจันทร์ท่ี ๒๖ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๐๔ สานักพิมพ์คลังวิทยาพิมพ์จาหน่ายเป็นครังท่ีสอง (พิมพ์รวมอยู่ในหนังสือชีวิต และงานของสุนทรภู่) เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๖ การจัดพิมพ์ครังนีนับเป็นครังที่สาม และได้นาคานาในคราว จัดพิมพ์ครังแรกมาตพี ิมพไวข้ ้างตน้ หนงั สือนีเพื่อได้ทราบความเป็นมาแต่เดิมดว้ ย กรมศิลปากรขออนุโมทนาในกุศล ราศที ักษิณานุปทานซึ่งพระสนุ ทรกิจโกศลและศิษยานุศิษย์ ได้จัดบาเพ็ญอุทิศแด่ พระมงคลธรรมรังษี และได้พิมพ์หนังสือนแี จกจ่ายเป็นกุศลวิทยาทาน จงเป็นกุศล บันดาลให้ พระมงคลธรรมรังษี ไดบ้ รรลสุ นั ตสิ ขุ ในสมั ปรายภพตลอดกาลนิรนั ดร์ เทอญ. กรมศิลปากร ๙ มนี าคม ๒๕๑๐ รวมนิราศของสุนทรภู่ เรื่องที่ ๗ รำพันพิลำป

กลมุ่ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย ๑๓๓ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม คานาในคราวพมิ พค์ รั้งแรก อ้างจาก ราพนั พิลาป (วนั ที่ ๑ เมษายน ๒๕๑๐) ในหนังสือ ประวัติสุนทรภู่ พระนิพนธ์ ของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดารงรา ชานุภาพ ซ่ึงได้พิมพ์ได้อ่านเป็นท่ีทราบกันแพร่หลายแล้วนัน ทรงนิพนธ์ไว้ในเบืองต้นว่า พระสนทร โวหาร (ภู่) ซ่ึงคนทังหลายเรียกกันเป็นสามัญว่า “สุนทรภู่” นัน เกิดในรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร์ เม่ือวนั จนั ทร์ เดอื น ๘ ขึน ๑ ค่า ปมี ะเมยี จุลศักราช ๑๑๔๘ เวลาเชา้ ๒ โมง (ตรงกับวันที่ ๒๖ มิถนุ ายน พ.ศ. ๒๓๒๙) มผี ู้รตู้ าราโหราศาสตรไ์ ด้ผกู ดวงชตาไว้ดงั นี โดยเหตุทท่ี ่านสุนทรภู่เป็นมหากวผี ู้ย่ิงใหญข่ องไทย ผสู้ ร้างวรรณกรรมอนั ไพเราะไว้มากมาย มี ชวี ิตการประพันธ์เปน็ มหัศจรรย์ในวงวรรณกรรม นับได้ว่าบทกลอนของท่านได้กล่อมประชาชนชาวไทย ให้สดชื่นรื่นรมย์มาตลอดเวลากว่าศตวรรษครึ่ง ซึ่งวันเกิดของท่านสุนทรภู่จะเวียนมาบรรจบครบ ๑๗๕ ปีบริบรู ณ์ในวนั จนั ทรท์ ี่ ๒๖ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๐๔ นี จึงไดก้ าหนดมีงาน กวีวรรณนา ขึนเป็นอนุสรณ์ใน งานคล้ายวันเกิดของท่าน ณ วดั เทพธิดาราม พระนคร และได้เลือกหนังสือ “ราพนั พิลาป” ของท่าน มา พมิ พ์ใหท้ ่านผ้สู นใจไดอ้ า่ นได้ฟงั กันโดยแพรห่ ลายในโอกาสนดี ้วย เหตุทจี่ ัดงาน กวีววรรณนา ขนึ ในวัดเทพธิดา กเ็ พราะปรากฏชัดว่า ท่านสุนทรภเู่ คยอยูใ่ นวัดนี ด้วยหลักฐานตามที่ทราบ ปรากฏว่า กรมหม่ืนอัปสรสุดาเทพ พระเจ้าลูกเธอ ในพระบาทสมเด็จพระน่ัง เกล้าเจ้าอยู่หัว ในรัชกาลท่ี ๓ ได้ทรงสร้างวัดเทพธิดา เร่ิมมาตังแต่ปี พ.ค. ๒๓๗๙ และคงจะสร้างเสร็จ ในปี พ.ศ. ๒๓๘๒ เพราะพระบาทสมเด็จพระน่ังเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสดจ็ พระราชดาเนนิ ผูกพัทธสีมาในปี นนั ขณะนัน กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ มีพระชนมายุ ๒๘ พรรษา คงจะได้โปรดให้นิมนต์ท่านสุนทรภู่ ซึ่ง ยังอยู่ในสมณเพศ ให้มาจาพรรษาในวัดเทพธิดา ตังแต่ในปีเริ่มแรกมีพระภิกษุสงฆ์อยู่จาพรรษาในปี ผูกพัทธสีมา หรือถัดมาอีกปีหนึ่ง ดังจะเห็นได้จากขอความที่ท่านสุนทรภู่กล่าวไว้ใน “ราพันพิลาป” ว่า “โอ้ปีนปี้ ีขาลสงสารวัด เคยโสมนัสในอารามสามวัสสา” ปีขาลทวี่ ่านีตรงกับ พ.ศ. ๒๓๘๕ และในขณะท่ี ท่านสุนทรภู่ อยู่ในวัดทพธิดา ก็ได้แต่งหนังสือไว้หลายเรื่อง เช่น เรื่องราพันพิลาป กาพย์เร่ืองพระไชย สุริยา โคลงนิราศสุพรรณ และเล่ากันมา (ในประวัติสุนทรภู่ พระนิพนธ์ ของสมเด็จ ฯ กรมพระยาดารง ราชานุภาพ) ว่ากรมหมื่นอัปสรสุดาเทพมีรับสั่งให้แต่งเร่ืองพระอภัยมณี ถวายเดือนละ ๑ เล่มสมุดไทย การท่ีเลือกหนังสือ “ราพนั พิลาป”มาตีพิมพ์ขึนในงานนี ก็เพราะทราบไว้แน่นอนว่าบทกลอนเรื่องนีท่าน สุนทรภู่ได้แต่งขึนตามความฝันของท่านเม่ือ พ.ศ. ๒๓๘๕ อันเป็นระยะเวลาที่ท่านอยู่ในวัดเทพธิดา ทัง รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เร่อื งท่ี ๗ รำพนั พิลำป

กลุม่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ๑๓๔ โรงเรยี นสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม ราพันถึงเร่ืองราว เหตุการณ์และสถานที่ ในวัดเทพธิดาเกือบตลอดเรื่อง จึงสมควรที่จะจัดพิมพ์ขึนให้ได้ อา่ นไดฟ้ งั กันโดยแพรห่ ลาย ท่านสุนทรภู่บอกวันเดือนปีท่ีฝันไว้ใน “ราพันพิลาป” ว่า “เดือนแปดวันจันทวาเวลานอน” และวา่ “โอป้ นี ้ีปีขาลบันดาลฝนั ” จึงเป็นอนั รู้ไดว้ ่า ท่านฝันเมื่อคนื วันจันทร์เดือน ๘ ปีขาล (พ.ศ. ๒๓๘๕) จะเป็นข้างขนึ หรอื ข้างแรม ไม่อาจรไู้ ด้ แต่มกี ล่าวไว้แห่งหน่งึ ว่า “เมอื่ ยามฝนั น้นั ว่านึกนั่งตรึงตรอง เดือน หงายส่องแสงสว่างดั่งกลางวัน” ถ้านอนฝันแล้วตื่นขึนดึกๆ เห็นดวงจันทร์สองแสงสว่างจ้า ก็คงจะเป็น เวลาข้างขึนแกๆ่ หรือข้างแรมอ่อนๆ กระมงั แต่ในปีขาล พ.ศ. ๒๓๘๕ นัน ก็ปรากฏว่ามีเดือน ๘ สอง ๘ เสียดว้ ย จึงยากท่ีจะทราบได้ ขอฝากไวเ้ ปน็ ขอพิจารณาของท่านผู้อา่ น มูลเหตุท่ีท่านสุนทรภู่จะฝัน ท่านบอกของท่านไว้ว่า เมื่อวันจันทร์ เดือน ๘ พ.ศ.๒๓๘๕ เวลา นันท่านบวชเป็นพระภิกษุ และจาพรรษาอยู่ในวัดเทพธิดา ท่านจุดธูปเทียนสวดมนต์ก่อนจาวัด แม้จะ เป็นราตรีท่ีเงียบสงัด แต่ก็นอนไม่หลับ หูได้ยินเสียงอะไรต่ออะไร เช่น เสียงจิงหรีด เสียงนกแสก เสียง แมลงมุมตีอก เป็นต้น ตามวิสัยของคนท่ีมีจิตฟุ้งสร้าน เลยนึกเร่ือยเปื่อยไปถึงเรื่องราวซ่ึงเกิดขึนในชีวิต ของท่านท่ีผ่านมา มีการผจญภัยนานาประการ นึกไปจนเหนื่อย จึงอ้างเอาอานิสงส์แห่งศีลและสัจจะท่ี ทา่ นไดบ้ วชเรียนเพียรบาเพ็ญมา พลางอธิษฐานจิตขอความฝนั แลว้ กห็ ลับไป เกดิ นิมิตรฝัน วา่ ตัวทา่ นเอง กาลังว่ายนาอยู่ในท้องทะเลคนเคียว ก็มีสาวน้อยผู้หนึ่งเหาะมาแล้วพาไปให้อยู่ที่วัด (เทพธิดาราม) ท่าน ได้เห็นพระพุทธรูปศลิ าขาวและพระพุทธรูปทองทรงเคร่อื ง ซ่งึ ก็เห็นจะเป็นพระพทุ ธรูปในพระอุโบสถวัด เทพธิดานั่นเอง แล้วพรรณนาถึงความฝันท่ีเห็นในเวลาหลับ ครันตื่นขึนนึกถึงความฝันแล้วก็ราพันไปถึง ความหลัง ข้อความราพันช่วยให้เราได้ทราบถึงความเป็นไปในชีวิตของท่าน ได้ทราบถึงสิ่งก่อสร้างและ พืชพรรณไม้ท่ีมีอยู่ในวัดเทพธิดาในครังนัน ตลอดจนพรรณนาถึงเครื่องปัจจัยไทยทาน ซ่ึงนิยมจัดทา ถวายพระกันในสมัยนัน ครันแล้วท่านก็พรรณนาเป็นฝันตื่นของท่านต่อไป มีการพานางในฝันลงเรือ พยนต์ไปชมทะเล และชมบ้านเมืองตามทางท่ีผ่านไป ในตอนท้ายเป็นคาขอหรือวิงวอน และบอกว่าบท กลอนท่ีท่านแต่งนี “ชื่อราพันพิลาป ลากาพย์กลอน” พิจารณาดูคล้ายกับว่าท่านสุนทรภู่มุ่งหมายแต่ง เพ่ือให้ใครอ่านสักท่านหนึ่ง แต่จะได้ถวายให้กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพทรงหรือเปล่า ถึงบัดนี เวลาก็ ลว่ งเลยมาเสยี นานแล้ว จงึ เป็นการยากทีจ่ ะทราบ ต้นฉบับ “ราพันพิลาป” ที่นามาเป็นฉบับพิมพ์มีอยู่ ๑ เล่มสมุดไทย พระยาราชสมบัติ (เอิบ บุรานนท)์ ได้นามามอบให้ไว้แก่หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร ตังแต่ พ.ศ. ๒๔๘๐ นอกจากจะบรรยาย ถึงรายละเอียดให้เราได้ทราบประวัติของท่านสุนทรภู่เพิ่มเติมแล้ว เร่ืองราพันพิลาปยังช่วยให้เราได้ มองเห็นจินตนาการอันลีลับของท่านที่น่าสนใจ แม้จะได้ตีพิมพ์เผยแพร่แล้วหลายครัง แต่ก็ยังไม่เคยมี ท่านผู้ใดศึกษาวจิ ัยเฟ้นหาข้อเท็จจริงกันมาแต่ก่อน ขา้ พเจ้าจึงลองศึกษาค้นคว้าและสร้างจินตนาการไป ตามบทกลอน ก็รู้สึกเพลิดเพลินไปตามท้องเร่ืองท่ีท่านสุนทรภู่ราพันไว้ แล้วคิดใคร่จะให้ท่านผู้สนใจ ได้รับความเพลิดเพลินเช่นนันบ้าง จึงพยายามบันทึกหมายเหตุเป็นเชิงอรรถไว้ในหน้านัน ๆ พอเป็น รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งที่ ๗ รำพันพลิ ำป

กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๑๓๕ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม แนวทาง เพ่ือท่านผู้อ่านจะได้ลองสร้างจินตนาการไปตามท้องเร่ืองดูบ้าง แต่ถ้าเห็นว่าบันทึกที่ทาเป็น เชิงอรรถไว้นันไร้สาระ ก็ขอได้โปรดให้อภัยและอย่าได้ถือเอาเป็นสาระ โปรดถือเสียว่าเป็นแค่เพียง ความเห็นและความรูส้ กึ ของผอู้ ่านคนหน่งึ ท่สี นใจ ณ อภิลักขิตสมัยคล้ายวันเกิด ของ ท่านสุนทรภู่ เวียนมาบรรจบครบ ๑๗๕ ปี ในวันจันทร์ ที่ ๒๖ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๐๔ นี ขา้ พเจา้ ขอเชญิ ชวนท่านที่เคารพทังหลาย ได้โปรดรว่ มใจน้อมคารวะจิต ราลึกด้วยสานึกในกิตติคุณอันสูงส่ง ของท่านมหากวีผู้ย่ิงใหญ่ ผู้ซึ่งได้สร้างสมบัติวรรณกรรมอันไพเราะ เพราะพริงและหาค่ามิได้ ไว้เป็นอลังการอันเจิดจ้าของชาติไทย และเป็นอาภรณ์ประดับดวงใจของ ประชาชนชาวไทย ใหพ้ รงิ เพริศเฉิดฉายชวั่ นิตยนริ นั ดร.์ กรมศิลปากร ๒๐ มถิ ุนายน ๒๕๐๔ เนอ้ื หานริ าศอิเหนา (ฉบบั หอสมุดวชริ ญาณ) ๏ สนุ ทร[๑]ทาคาประดิษฐน์ มิ ิตฝนั จ่ึงจดวันเวลาดว้ ยอาวรณ์ พงึ่ พบเห็นเป็นวิบัติมหัศจรรย์ ในนิมติ เม่ือภวังคว์ สิ งั หรณ์ แตง่ ไวเ้ หมือนเตือนใจจะไดค้ ิด เจริญพรภาวนาตามบาลี เดือนแปดวนั จนั ทวา[๒]เวลานอน ให้สุขสินดนิ ฟ้าทุกราศี ระลกึ คุณบุญบวชตรวจกสณิ เสียงเป็ดผหี วหี วดี จงั หรดี เรยี ง เงยี บสงดั วดั วาในราตรี สาเนียงนกแสกแถกแสกแสกเสยี ง หร่ิงหร่งิ เร่ือยเฉ่ือยช่ืนสะอืนอก ตอี กเพยี งผึงผึงตะลงึ ฟัง เสียงแมงมุมอุ้มไข่มาใตเ้ ตียง เสยี วสยองยามยินถวลิ หวงั ฝ่ายฝูงหนูมูสิกกกิ กกิ ร้อง รมิ บานบังบนิ ร้องสยองเยน็ อนึ่งผงึ ซึง่ มาทาประจารัง ยามวโิ ยคยากแคน้ สุดแสนเข็ญ ยง่ิ เยอื กทรวงง่วงเหงาซบเซาโศก เท่ยี วซอ่ นเรน้ ไร้ญาติหวาดวญิ ญาณ์ ฯ ไมเ่ ทยี มเพ่ือนเหมือนจะพาเลือดตากระเด็น รวมนริ าศของสุนทรภู่ เรือ่ งท่ี ๗ รำพันพิลำป

กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๑๓๖ โรงเรียนสหราษฎรร์ ังสฤษดิ์ อาเภอศรสี งคราม จงั หวัดนครพนม [ระลกึ ความหลงั ] บรรพชติ พศิ วาสพระศาสนา ๏ แต่ปีวอก[๓]ออกขาดราชกจิ เหน็ แต่ฟา้ ฟา้ กเ็ ปลย่ี วสดุ เหลียวแล แสนเทวษเวยี นว่ายสายกระแส เหมือนลอยล่องท้องชะเลอยู่เอกา ไดเ้ หน็ แต่ศิษย์หาพยาบาล ดูฟากฝ่งั หวงั จะหยดุ กส็ ดุ เนตร จังหวดั หัวเมอื งสนิ ทุกถิน่ ฐาน เหมอื นทรวงเปลยี่ วเที่ยวแสวงทุกแขวงแคว รบั ประทานหวานเย็นกเ็ ป็นลม ทางบกเรือเหนือใต้เทยี่ วไปทั่ว เหมือนไปปะบระเพด็ เหลอื เข็ดขม เมอื งพริบพรี[๔]ทเี่ ขาทารองนาตาล ทุกขร์ ะทมแทบจะตายเสียหลายคราว ฯ ไปราชพรี[๕]มีแต่พาลจงั ทานพระ ฟงั แตเ่ สยี งเสือสีหช์ ะนหี นาว ไปขนึ เขาเลา่ ก็ตกอกระบม เพราะเช่ือลาวลวงวา่ แร่แปรเป็นทอง หากแก้ไดใ้ ห้ไปเขา้ กนิ เจ้าของ ๏ ครงั ไปดา่ นกาญจน์บรุ ีท่กี ะเหรี่ยง ยามขดั ข้องขาดมุ้งรินยุงชมุ นอนนาคา้ งพรา่ งพนมพรอยพรมพราว เหลือทนจริงเจบ็ แสบใส่แกลบสุม ทังฝ่ายลกู ถูกปอบมนั ลอบใช้ เป็นกลุ่มกล่มุ กลุ้มกัดนง่ั ปัดยุง เขา้ วสั สามาอย่ทู สี่ องพ่นี อ้ ง[๖] ทาทองเปน็ ป้นั เตาเผาถลุง ทกุ เช้าคา่ ลาบากแสนยากย่ิง จดเกลือหุงหายสูญสินทุนรอน ฯ เสียงฉ่ฉู หู่ วู่วอ่ นเวยี นรอ่ นรุม เขากาเพน[๗]พบมหงิ สร์ มิ สงิ ขร โอย้ ามยากอยากใคร่ได้เหลก็ ไหลเลน่ หากมีขอนขวางควายไมว่ ายชนม์ ลองตาราอาจารย์ทองบา้ นจุง ชว่ ยดารงรอดตายมาหลายหน จึ่งจาจนใจเปลา่ เปลอื งเข้าเกลือ ฯ ๏ คราวไปคิดปริศนาตามตาเถร เคียวแตเ่ ปลือกไม้หมากเปรยี วปากเหลือ มันตามตดิ ขวดิ คร่อมอ้อมอุทร พรกิ กับเกลอื กลักใหญ่ยังไม่พอ เดชะบญุ คุณพระอนสิ งส์ เหตดุ ้วยเคราะห์เพราะว่าไวว้ างใจคน ๏ โอ้ยามอย่สู ุพรรณกินมนั เผือก จนแรงโรยโหยหวิ ผอมผิวเนือ รวมนิราศของสุนทรภู่ เรอ่ื งที่ ๗ รำพันพลิ ำป

กลุ่มสาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๑๓๗ โรงเรยี นสหราษฎร์รังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวดั นครพนม ทังผ้าพาดบาตรเหลก็ ของเลก็ นอ้ ย ขโมยถอยไปทังเรือไมเ่ หลอื หลอ เหลอื แตผ่ า้ อาศัยเสียใจคอ ชาวบ้านทอถวายแทนแสนศรัทธา ฯ ไปพิศโี ลก[๙]ลายแทงแสวงหา ๏ คดิ ถงึ คราวเจา้ นิพพาน[๘]สงสารโศก ชว่ ยรักษาจ่ึงไดร้ อดไม่วอดวาย ลงหนองนาปลาตะเข้หากเทวดา เหน่ือยนอนพงิ เพงิ ไศลหลบั ใจหาย วนั ไปอยภู่ ูผาเขาม้าว่งิ [๑๐] ล้อมรอบกายเกียวตวั กนั ผัวเมยี ครันดึกดงู ูเหลือมเลือยเลื่อมลาย สมาธิถอดชีวติ อุทิศเสีย หนไี ม่พน้ จนใจไดส้ ติ แลบลินเลยี แลว้ เลอื ยแลเฟือ้ ยยาว เสยี งฟ่ฟู ู่ขฟู่ ่อเคล้าคลอเคลีย เป็นรปู หญิงยืนหลอกผมหงอกขาว ดใู หญ่เท่าเสากระโดงผีโปง่ สิง โอ้เคราะห์คราวขึนไปเหนือเหมือนเหลอื ตาย ฯ คดิ จะตีหนีไปกลัวไม้ท้าว เจยี นจะจมนาม้วยระหวยระหาย แตป่ ะตายหลายหนหากทนทาน ๏ เมื่อขาล่องต้องตอเรือหล่อลม่ ขโมยลักหลายหนผจญผลาญ ปะหาดตืนขึนรอดไม่วอดวาย มาอย่วู ิหารวดั เลยี บยิง่ เยียบเย็น แล้วมหิ นาซาบุตรสดุ ทร่ี กั สูซ้ ุม่ ซ่อนเสียมิใหใ้ ครใครเห็น ต้องต่าต้อยย่อยยับอัประมาณ เปรยี บเหมือนเช่นพราหมณช์ ีมณีจันท์[๑๑] ฯ โอ้ยามจนล้นเหลือสนิ เสอ่ื หมอน โดยกนั ดารเดือดร้อนสุดผ่อนผัน ราหูทับยบั เยินเผอญิ เปน็ เธอช่วยกนั แกร้ ้อนค่อยหย่อนเย็น เห็นเศร้าโศกแสนแคน้ สุดแสนเข็ญ ๏ จะสึกหาลาพระอธิฐาน พระโปรดเปน็ ที่พง่ึ เหมอื นหน่ึงนึก พอพวกพระอภัยมณีศรสี วุ รรณ ฉันทองหยิบฝอยทองไม่ต้องสึก[๑๓] อยู่มาพระสงิ หะไตรภพโลก[๑๒] แตต่ กลึกเหลือท่จี ะไดส้ บาย ฯ ทุกคา่ คืนฝนื หนา้ นาตากระเด็น จะเดินยนื ยังไม่ไดย้ ังไม่หาย ดงั ไข้หนักรักษาวางยาทิพย์ ค่อยคลายอายอุตส่าหค์ รองฉลองคุณ ค่อยฝา่ ฝนื ชื่นฉ่าดงั่ อามฤก ๏ ค่อยเบาบางสร่างโศกเหมือนโรคฟนื้ ไดห้ ่มสมี ีหมอนเสือ่ อ่อนลาย รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรือ่ งที่ ๗ รำพนั พิลำป

กลุม่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ๑๓๘ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม เหมอื นพบปะพระสิทธาทป่ี รารภ ชุบบตุ รลพเลยี งเหลอื ช่วยเกือหนุน สนอมพักตร์รักษาดว้ ยการุญ ทรงสร้างบุญคุณศลี เพม่ิ ภญิ โญ ถึงยากไร้ได้พ่ึงหมือนหนึ่งแก้ว พาผ่องแผ้วผิวพักตร์ขึนอกั โข พระฤๅษีท่ที ่านช่วยชบุ เสือโค[๑๔] ให้เรืองฤทธอิ์ สิ โรเดโชชัย แลว้ ไม่เลยี งเพยี งแตช่ ุบชว่ ยอุปถมั ภ์ พระคุณลาโลกาจะหาไหน ชว่ ยชที างกลางปา่ ใหค้ ลาไคล หลวิชัยคาวจี าลลี า แตล่ ะองคท์ รงพรตพระยศยง่ิ เป็นยอดมิง่ เมืองมนุษย์นสี ุดหา จงไพบูลย์พูนสวสั ดิ์วฒั นา พระชันษาสบื ยนื อยู่หมนื่ ปี ฯ กลัวพวกพาลผู้รา้ ยจายา้ ยหนี ๏ เป็นคราวเคราะหก์ ต็ ้องพรากจากวหิ าร ไดผ้ า้ ปีปัจจัยไทยทาน อย่วู ดั เทพธดิ า[๑๕]ดว้ ยบารมี ไม่เหมือนอย่างอยู่ที่พระวิหาร[๑๖] ถงึ ยามเคราะห์ก็เผอญิ ให้เหินห่าง โดยกันดารเดอื ดร้อนไมห่ ยอ่ นเย็น โอ้ใจหายกลายกลับอปั ระมาณ สองวัสสาสนิ งามถงึ ยามเข็ญ ไดพ้ งึ่ พระปะแพรพอแกห้ น้า บนั ดาลเปน็ ปลวกปลอ่ งขึนห้องนอน คิดขัดขวางอย่างจะพาเลอื ดตากระเด็น เสียดายสุดแสนรกั เรอ่ื งอกั ษร กดั เสือ่ สาดขาดปรทุ ะลุสมุด ดพู รุนพลอนพลอยพานาตาคลอ เสยี แพรผ้าอาศัยไตรจวี ร ไมผ่ ่องแผว้ พกั ตราวาสนาหนอ ถงึ คราวคลายปลายออ้ ยบุญน้อยแลว้ แต่รงั รอร้อนรนกระวนกระวาย ฯ นบั ปีเดอื นเหมือนจะหักทงั หลักตอ เหมือนลงรักรวู้ ่าบุญสนิ สญู หาย จนถึงปลายปีฉลู[๑๗]มีธุระ ๏ ถงึ เดอื นยม่ี ีเทศน์สมเพชพักตร์ ระคางเคืองข้องขดั สลัดสละ สซู้ อ่ นหนา้ ฝ่าฝืนสะอืนอาย เห็นแตพ่ ระอภัยพระทยั ดี ไปทางเรือเหลอื สลดด้วยปลดเปลือง เหมือนโปรดช่วยชหู นา้ เปน็ ราศี ลมื วันเดอื นเชือนเฉยแกลง้ เลยละ ทารงั ทท่ี ิศประจิมริมประตู ช่วยแจวเรือเกอื หนนุ ทาบุญด้วย กลับมาถึงผงึ มาจบั อยู่กับกระฎี รวมนิราศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งที่ ๗ รำพนั พลิ ำป

กลุม่ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ๑๓๙ โรงเรยี นสหราษฎรร์ งั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวดั นครพนม ตอ้ งขดั เคืองเร่ืองราวด้วยคราวเคราะห์ จวบจาเพาะสรุ ยิ าถึงราหู ทงั บ้านทงั วังวดั เปน็ ศตั รู แม้นขนื อยู่ยากเย็นจะเห็นใคร เครอื่ งกระฎีท่ยี งั เหลือแต่เส่ือขาด เขา้ ไสยาศยุงกดั ปัดไม่ไหว เคยสวา่ งกลางคืนขาดฟนื ไฟ จะโทษใครเคราะห์กรรมจงึ่ จาทน ฯ มใิ ช่รากรกั เรร่ ะเหระหน ๏ โอ้อายเพ่ือนเหมือนเขาว่าก่ิงกาฝาก ตอ้ งคดิ ขวนขวายหารกั ษากาย ที่ทุกขส์ ขุ ขุกเขญ็ เกิดเปน็ คน สจั จังจริงจงรักสมัครหมาย ได้พึง่ บ้างอย่างนีเปน็ ท่ยี ิ่ง มิไดว้ ายเวลาคิดอาลยั ฯ ไม่ลมื คุณพูนสวสั ดถิ์ ึงพลัดพราย สดุ แต่นึกนาตามาแต่ไหน ขนื หลัง่ ไหลรินรา่ นา่ ราคาญ ๏ จะลับวัดพลัดท่ีกระฎีตึก เร่ไปปีละร้อยเรือนเดือนละร้อยบา้ น เฝา้ นองเนตรเชด็ พักตรส์ กั เทา่ ไร เหลอื ท่ีทา่ นอุปถัมภช์ ่วยบารงุ คดิ อายเพ่ือนเหมือนเขาเล่าแมเ่ จ้าน่ี แกป้ นู เพชพบทองสักสองถุง เพราะบุญนอ้ ยย่อยยบั อปั ระมาณ กินหมกู ุ้งไก่เปด็ จนเข็ดฟัน ตอ่ เม่ือไรไปทาทองสาเร็จ ซึง่ รปู ทรงสจั ศีลถวิลสวรรค์ จะผาสุกทุกสงิ่ นอนกลงิ พงุ ขอความฝนั วนั นบี อกดีร้าย ฯ ขอเดชะพระมหาอานิสงส์ จะเทีย่ วรอบขอบประเทศทุกเขตคนั ประหารรักหนักหนว่ งตัดหว่ งหาย ฝันว่าว่ายสายชะเลอยูเ่ อกา [หลบั ฝนั ] รูปเหมอื นหุ่นเหาะเรร่ อ่ นเวหา ๏ แลว้ ร่าภาวนาในพระไตรลักษณ์ พระศลิ าขาวลาด่ังสาลี แลเลอ่ื มเหลืองเรืองจารสั รศั มี หอมกล่ินธปู งูบระงบั หลบั สบาย ลว้ นสอดสีสาวน้อยนับร้อยพัน สนิ กาลังยงั มนี ารรี นุ่ เหมอื นนางสะสวยสมล้วนคมสนั ชว่ ยจูงไปไว้ทว่ี ัดได้ทัศนา ทังพระทองสององค์ลว้ นทรงเครอ่ื ง[๑๘] รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรอื่ งที่ ๗ รำพันพิลำป พอเสียงแซ่แลหาเหน็ นารี ลว้ นใสช่ ้องปอ้ งพักตร์ดูลักขณะ

กลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ๑๔๐ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษดิ์ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม ท่ีเอกองคท์ รงศรฉี วีวรรณ[๑๙] ดง่ั ดวงจนั ทร์แจม่ ฟ้าไมร่ าคี ทงั คมขาลานางสาอางสะอาด โอษฐเ์ หมอื นชาดจิมเจมิ เฉลิมศรี ใส่เคร่อื งทรงมงกฎุ ดงั่ บุตรี แก้วมณเี นาวรัตน์จารัสเรือง รปู จรติ พศิ ไหนวไิ ลเลิศ เหมือนหนุ่ เชดิ โฉมแช่มแฉลม้ เหลอื ง พอแลสบหลบชะม้ายชายชาเลือง ดูปลดเปลอื งเปลง่ ปลง่ั กาลังโลม ลาพระกรอ่อนชดประณตนอ้ ม แลละมอ่ มเหมือนหน่งึ เขยี นวิเชยี รโฉม หรอื ชาวสวรรค์ชนั ฟ้านภาโพยม มาประโลมโลกาให้อาวรณ์ แปลกมนษุ ย์ผุดผ่องละอองพักตร์ วิไลลกั ษณ์ลาเลศิ ประเสริฐสมร ครันปราศรัยไถถ่ ามนามกร ก็เคืองค้อนขามเขนิ สะเทินที ขืนถามอีกหลีกเล่ยี งหลบเมยี งมา่ ย เหมือนอายชายเฉยเมินดาเนินหนี นางน้อยน้อยพลอยตามงามงามดี เกบ็ มาลเี ลือกถวายไว้หลายพรรณ แล้วชวนว่าอย่าอยชู่ มพทู วปี นิมนตร์ ีบไปสาราญวิมานสวรรค์ แล้วทรงรถกลดกังนางทังนนั นง่ั ทีช่ ันลดล้อมน้อมคานบั ทีน่ ั่งทพิ ย์ลิบเลื่อนคล้อยเคล่ือนคล้าย พรรณรายพรายเรืองเครือ่ งประดับ ประเด๋ยี วเดยี วเฉยี วฉบิ แลลบิ ลับ จนลมจับวับใจอาลัยลาน ฯ จะมรณาในปนี เี ปน็ ปขี าล[๒๐] ๏ ซ่ึงส่งั ใหไ้ ปสวรรค์ฤๅชนั ษา ขอพบพานภคั ินีของพ่ยี า แม้นเหมือนปากอยากใคร่ตายหมายวมิ าน ยิ่งเศร้าโศกแสนสวาทปรารถนา ยงั นกึ เหน็ เชน่ โฉมประโลมโลก ถงึ ชีวาม้วยไม่อาลัยเลย ไดแ้ นบชมสมคะเนสักเวลา ให้ดินโดยโหยหานจิ จาเอย๋ อยหู่ ลดั หลดั พลัดพรากไปฟากฟ้า ขอชน่ื เชยชาตหิ นา้ ดว้ ยอาวรณ์ ถึงชาตินีพี่มิไดบ้ ุญไมเ่ คย สูม้ อดม้วยมิไดท้ งิ มิ่งสมร แม้นรูเ้ หาะก็จะได้ตามไปด้วย จะกลา่ วกลอนกลอ่ มประทบั ไวก้ ับทรวง เสมอเนตรเชษฐาเวลานอน รอ้ งโอดพนั พัดชาช้าลกู หลวง[๒๑] สายสดุ ใจไมห่ ลับจะรับขวัญ รวมนิราศของสุนทรภู่ เรื่องที่ ๗ รำพันพลิ ำป

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ๑๔๑ โรงเรียนสหราษฎรร์ ังสฤษด์ิ อาเภอศรีสงคราม จงั หวัดนครพนม ประโลมแก้วแววตาสุดาดวง ให้อนุ่ ทรวงไสยาศไม่คลาดคลาย ยามกลางวันบรรทมจะชมโฉม ขบั ประโลมขา้ งท่ีพัดวถี วาย แม้นไม่ยิมหงิมเหงาจะเลา่ นิยาย เรือ่ งกระต่ายต่นื ตูมเหลอื มูมมาม ไม่ร้เู หาะก็มิได้ขนึ ไปเห็น แม้นเหมือนเช่นชาวสธุ าภาษาสยาม ถ้ารับรกั จักอุตสา่ ห์พยายาม ไปตามความคิดคงได้ปลงทอง ฯ สดุ แสวงสวาทหมายไม่วายหมอง ๏ น่จี นใจไมร่ ูจ้ ักที่หลกั แหล่ง เดอื นหงายส่องแสงสว่างดัง่ กลางวนั เมอ่ื ยามฝันนนั วา่ นึกนั่งตรกึ ตรอง ชจู ินดาดวงสวา่ งมากลางสวรรค์ เห็นโฉมยงองค์เอกเมขลา พระราพันกรุณาด้วยปรานี รัศมสี เี ปล่งดังเพ็งจันทร์ ชือ่ โฉมเทพธดิ าม่ิงมารศรี[๒๒] ว่านวลระหงองค์นีอยู่ชันฟา้ เหมือนหน่ึงพน่ี ้องสนิทร่วมจิตใจ วมิ านเรยี งเคยี งกันทุกวนั นี มิใหเ้ กิดการระแวงแหนงไฉน จะใหแ้ กว้ แล้วกว็ ่าไปหาเถิด จะผนั แปรแก้ไขดว้ ยใกลเ้ คียง ฯ ทขี่ ัดข้องหมองหมางเปน็ อยา่ งไร แลว้ คลาดแคล้วคลับคลา้ ยเคลมิ หายเสยี ง จ่ึงหมายเสย่ี งวาสนาอตุ สา่ ห์คอย ๏ สดับคาฉ่าช่นื จะย่นื แกว้ สุดจะย่ืนหยิบได้มไี มส้ อย ทรงปกั ษาการเวกแฝงเมฆเมยี ง ลงมาหนอ่ ยหนึง่ เถิดนะจะประคอง เหมอื นบุปผาปารึกชาติช่นื สนอมรักร้อยปีไม่มีหมอง ด้วยเดชะพระกศุ ลให้หลน่ ลอย หลอ่ จาลองรูปวางไว้ข้างเคยี ง ฯ มใิ ห้เคืองเปลอื งปลดเสียยศศักด์ิ แมน้ มัง่ มีพ่จี ะจ้างพวกชา่ งทอง กลองหอกลองทึมทึมกระห่มึ เสยี ง โอ้นึกเพียงขวญั หายไมว่ ายวัน [ตืน่ นึกถึงความฝนั ] นางฟ้าฝูงไหนเล่ามาเขา้ ฝัน ๏ คิดจนตื่นฟื้นฟังระฆงั ฆ้อง ฤๅสาวสวรรค์นนั จะใครล่ องใจเรา โกกิลากาแกแซส่ าเนยี ง รวมนิราศของสุนทรภู่ เรอ่ื งที่ ๗ รำพนั พลิ ำป วสิ ยั เราเลา่ กไ็ ม่สูใ้ ฝ่สูง ให้เฟอื นจิตกจิ กรมพรหมจรรย์

กลุม่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๑๔๒ โรงเรียนสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จงั หวดั นครพนม ใหร้ ักรปู ซบู ผอมตรมตรอมจิต เสียจริตคดิ ขยิม่ งว่ งหงิมเหงา จะได้หวั เราะเยาะเล่นทุกเยน็ เชา้ จึงแกลง้ เขา้ ฝนั เห็นเหมอื นเช่นนี แมน้ นางอืน่ หมนื่ แสนแดนมนุษย์ นกึ กลวั สุดแสนกลวั เอาตวั หนี สูน้ งิ่ น่ังตังมั่นถือขันตี อยู่กระฎีดง่ั สนั ดานนพิ พานพรหม รักษาพรตปลดปละสละรัก เพราะนาผักต้มหวานนาตาลขม คดิ รงั เกยี จเกลยี ดรกั หกั อารมณ์ ไม่นิยมสมสวาทเป็นขาดรอน ฯ เฝ้าผกู พันม่ันหมายสายสมร ๏ แตค่ รงั นีวิปรติ นิมติ ฝนั เจรญิ พรพูนสวัสดก์ิ าจดั ภยั สาวสวรรค์ชนั ฟา้ จงถาวร มกั นอนสะดุ้งดว้ ยพระขวญั จะหวั่นไหว ซ่ึงผูกจิตพิศวาสหมายมาดม่งุ ชว่ ยเลอ่ื มใสโสมนสั สวัสดี ฯ เสวยสวรรคช์ นั ฟ้าสุราลยั ให้ผุดผาดเพียงพกั ตร์พระลักษมี คอยพัดวีแวดลอ้ มอยพู่ ร้อมเพรยี ง ฯ ๏ ขอเดชะพระอุมารักษาสวาท ใหเ้ จอื ยแจว้ จบั ใจแจม่ ใสเสียง วมิ านแกว้ แววฟา้ ฝูงนารี คอยขับกล่อมพร้อมเพรียงเคียงประคอง ให้เหมอื นมณนี พเก้าอยา่ เศร้าหมอง ๏ ขอเดชะพระอินทรด์ ดี พิณแก้ว ใหผ้ ุดผอ่ งผิวพรรณเพียงจันทรา ฯ สาวสุรางคน์ างราระบาเรยี ง ใหศ้ รีสวสั ดิ์สว่างจิตกนษิ ฐา ขอพระจันทร์กรณุ ารักษาศรี ให้หอมช่ืนรนื่ วิญญาณน์ ิทรารมณ์ ฯ เหมือนหุ่นเชิดเลศิ ล้วนนวลละออง อย่าใหม้ อมมรี ะคายเทา่ ปลายผม กลอ่ มประทมโสมนัสสวสั ดี ฯ ๏ ขอพระพายชายเชยราเพยพัด สุดแสนรกั ลกั ประโลมโฉมฉวี หอมดอกไม้ในทวีปกลีบผกา ขออยา่ มโี ทษโปรดยกโทษกรณ์ มาหมายมาดนางสวรรค์รว่ มบรรจถรณ์ ๏ ขอเดชะพระคงคารกั ษาสนอม ให้ถาพรภญิ โญเดโชชยั ฯ ใหเ้ ยน็ เรอ่ื ยเฉื่อยฉา่ เชน่ นาลม ๏ ด้วยเดมิ ฝนั ฉันได้ยลวมิ ลพกั ตร์[๒๓] ถวลิ หวงั ตงั แต่นันจนวันนี ด้วยเกดิ เป็นเช่นมนุษยบ์ รุ ุษราช ขอษมาการุญพระสนุ ทร[๒๔] รวมนิราศของสุนทรภู่ เรื่องท่ี ๗ รำพนั พลิ ำป

กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๑๔๓ โรงเรยี นสหราษฎรร์ งั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม ๏ อนึง่ โยมโฉมยงพระองค์เอก มณเี มขลามาโปรดปราศรยั จะใหแ้ กว้ แล้วอยา่ ลมื ท่ีปลืมใจ ขอให้ได้ดงั่ ประโยชน์โพธิญาณ จะพน้ ทุกข์สุขสนิ มลทินโทษ เพราะพระโปรดโปรยปรายสายสนาน ให้หน้าช่นื รน่ื รสพจมาน เหมือนนิพพานพ้นทุกข์เปน็ สุขสบาย บวชตะบึงถงึ ตะบันนาฉนั ช่นื ยามดึกด่ืนไดส้ ังวรอวยพรถวาย เหมอื นพระจันทร์กรุณาใหต้ ายาย กับกระตา่ ยแต้มสวา่ งอย่กู ลางวง เหมอื นวอนเจ้าสาวสวรรคก์ ระสนั สวาท ให้ผดุ ผาดเพิม่ ผลาอานสิ งส์ ไดส้ มบรู ณ์พูนเกิดประเสรฐิ ทรง ศลี ดารงร่วมสรา้ งพุทธางกรู อันโลกยี ์วสิ ยั ที่ในโลก ความสขุ โศกสินกายก็หายสญู เป็นมนุษย์สุดแต่ขอใหบ้ รบิ ูรณ์ ได้เพิ่มพูนผาสุกสนุกสบาย ขอบญุ พระจะให้อยชู่ มพูทวีป ช่วยชุบชพี ชเู ชิดใหเ้ ฉดิ ฉาย ไมช่ ่นื เหมือนเพื่อนมนุษย์ก็สดุ อาย ส้ไู ปตายตนี เขาลาเนาเนิน ฯ ทห่ี มายม่ันเหมือนจะหมางระคางเขิน ๏ โอ้ปนี ปี ีขาล[๒๕]บนั ดาลฝัน ใหห้ ่างเหนิ โหยหวนราจวนใจ กค็ ิดเหน็ เปน็ เคราะหจ์ าเพาะเผอญิ ใหศ้ ษิ ย์ทราบสุนทราอชั ฌาสยั จงึ แตง่ ตามความฝันราพันพิลาป กก็ ลวั ภยั ใหข้ ยาดพระอาชญา[๒๖] จะสงั่ สาวชาวบางกอกขา้ งนอกใน ใหอ้ ่านเลน่ เป็นเล่ห์เสนห่ า จ่ึงเอือมอา้ งนางสวรรค์ตามฝันเหน็ รักแต่เทพธดิ าสรุ าลยั [๒๗] ฯ ไมร่ กั ใครในแผ่นดินถน่ิ สธุ า พอพะยุงยกย่องใหผ้ ่องใส เดก็ ผใู้ หญอ่ ย่าเฉลยี วว่าเกียวพาน ๏ ได้ครวญคร่าร่าเรื่องเปน็ เครื่องสงู อย่าถือเลยเคยเจนเหมือนเหลนหลาน ทงั สาวแก่แมล่ ูกอ่อนลาวมอญไทย เคยเขียนอ่านอดใจมิใคร่ฟงั พระภู่[๒๘]แตง่ แกลง้ กลา่ วสาวสาวเอย๋ ด้วยจวนจกั จากถิ่นถวลิ หวัง นักเลงกลอนนอนฝันเปน็ สันดาน จะร่าสงั่ สินสดุ อยธุ ยา ฯ จะฝากดฝี ปี ากจะฝากรกั ไวอ้ าลัยให้ละห้อยจะคอยฟงั รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เรอ่ื งที่ ๗ รำพันพลิ ำป

กล่มุ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ๑๔๔ โรงเรยี นสหราษฎร์รงั สฤษด์ิ อาเภอศรสี งคราม จังหวัดนครพนม [ราพนั ถงึ วตั ถสุ ถานในวดั ] เคยโสมนัสในอารามสามวสั สา[๓๐] ๏ โอย้ ามนปี ีขาล[๒๙]สงสารวัด จะจาลาเลยลบั ไปนับนาน ริมแขวงขอบเขตท่เี จดียฐาน สนิ กศุ ลผลบญุ การณุ า โบสถ์วิหารการเปรียญลว้ นเขียนทอง เคยเดินเล่นเย็นลมเลยี บชมรอบ ดูเรอื งรุ่งรปู นกผกผยอง พระปรางค์มีสี่ทิศพิสดาร[๓๑] ศาลาสองหน้ารอบขอบกาแพง[๓๒] ที่หนา้ บนั ปน้ั อย่างเมืองกวางตุ้ง ขยบั ขยอกแยกเขยี วเสยี วแสยง กระเบืองเคลือบเหลอื บสลบั เหลย่ี มรับรอง รมิ กาแพงตะพานขวางเคยี งข้างคลอง สงิ โตจนี ตีนตัวหนา้ กลัวกลอก[๓๓] เดือนสบิ เบ็ดเคยประทานงานฉลอง ที่ตกึ ก่อชอ่ ฟา้ ใบระกาแดง ละคอนร้องเร่ืองแขกฟังแปลกไทย เปน็ พลับพลาพาไลขา้ งในเสด็จ ทังวันคืนครนื ครัน่ เสยี งหว่นั ไหว เลน่ โขนหนังฟังป่ีพาทย์ระนาดฆอ้ ง โออ้ าลัยแลเหลียวเปลี่ยววิญญาณ์ ฯ ประทานรางวลั นนั ไม่ขาดคนดาษดืน่ เป็นตกึ ตอ่ ตา่ งกาแพงฝากแฝงฝา[๓๔] จะวายเหน็ เย็นเยียบเหงาเงียบใจ ข้างโบสถบ์ าเรยี นเรียงเคียงเคียงกัน มสี ระขดุ เข่ือนลงพระสงฆฉ์ นั ๏ เคยอยกู่ นิ ถ่นิ ทก่ี ระฎีก่อ มีพระคันธกุฎที ีบ่ าเพ็ง[๓๕] เปน็ สองฝ่ายท้ายวัดวิปัสสนา ประดบั ประดิษฐด์ ดู ีเปน็ ที่เก๋ง[๓๖] เปน็ สีแ่ ถวแนวทางเดินหวา่ งกุฎ์ิ ย่งิ พศิ เพง่ พาสลดกาสรดทรวง ฯ ข้างทศิ ใต้ในจงกรมพรหมจรรย์ ทงั หอไตรแตรทอง[๓๗]เปน็ ของหลวง ศาลากลางทางเดนิ แลเพลินจิต บ้างโรยร่วงรสรืน่ ทกุ คนื วนั จะเรดิ ร้างห่างแหสุดแลเลง็ ดูดั่งผกู พวงระย้านกึ น่าฉนั เกบ็ ทกุ วันเช้าเย็นไมเ่ วน้ วาย ฯ ๏ หอระฆงั ดั่งทานองหอกลองใหญ่ ปลูกไมร้ อบขอบนอกเปน็ ดอกดวง ชมพูแ่ ลแต่ละตน้ มผี ลลกู ทรงบาดาลบานดอกรีบออกทัน[๓๘] รวมนริ าศของสุนทรภู่ เร่อื งท่ี ๗ รำพนั พลิ ำป

กลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ๑๔๕ โรงเรียนสหราษฎร์รังสฤษดิ์ อาเภอศรีสงคราม จังหวดั นครพนม ๏ เหน็ ทับทิมรมิ กระฎดี อกยี่โถ สะอนื โอ้อาลัยจติ ใจหาย เห็นตน้ ชาหน้ากระไดใจเสียดาย เคยแก้อายหลายครังประทังทน ได้เก็บฉันวนั ละน้อยอร่อยรส ดว้ ยยามอดอตั คัดแสนขัดสน จะซือหาชาจีนทรัพยส์ ินจน จะจากต้นชาให้อาลยั ชา ฯ เหมอื นนกพรากพลัดรงั ไรฝ้ งั่ ฝา ๏ โอช้ าตินมี กี รรมเหลือลาบาก ไว้คอยลาเหล่านักเลงฟังเพลงยาว โอ้กระฎีทจ่ี ะจากฝากนาตา มาหาสูด่ ูแลทงั แกส่ าว เคยเย่ยี มเยือนเพื่อนเก่าเม่ือเราอยู่ โอเ้ ปน็ คราวเคราะหแ์ ล้วจาแคล้วกนั [๓๙] ฯ ยืมหนงั สือลือเล่ืองถามเร่ืองราว [ราพนั ถึงเครอื่ งไทยทาน] นา่ ชมแต่เครื่องกบั สารบั ฉนั ๏ ระดูรอ้ นก่อนเกา่ ทาเขา้ แช่ งามจนชนั กระชายทาเหมือนจาปา ทาน่ารกั รูปสัตว์เหมือนมัจฉา ชา่ งทาเปน็ เชน่ ดอกจอกเป็นดอกจนั ทน์ เคยไปมามไิ ดเ้ หน็ จะเว้นวาย ฯ มะม่วงดบิ หยิบดจู ่ึงรจู้ ัก ระรนื่ รสราเชนพุมเสนกระสาย จะแลลบั กลบั กลายสุดสายตา ถงึ เคราะห์ร้ายหายหอมให้ตรอมทรวง จนมีช่อื ลอื เล่อื งทงั เมอื งหลวง ๏ ตรษุ สงกรานต์ท่านแตง่ เครื่องแป้งสด ตอ้ งเหงางว่ งทรวงเศรา้ เปล่ยี วเปลา่ ใจ นากหุ ลาบอาบอรุ ะแสนสบาย ตอ้ งระหกระเหนิ หาท่ีอาศัย เหมือนแสนโงโ่ อ้เสยี แรงแตง่ หนงั สอื เจบ็ เจบ็ ใจไมร่ หู้ ายซังตายทน ฯ มามืดเหมือนเดือนแรมไม่แจ่มดวง ได้เหน็ พักตร์พบปะปลี ะหน จาจากเพื่อนเหมือนจะพานาตาตก ถวายตน้ ไม้กระถางตา่ งต่างกัน โอ้แสนอายปลายออ้ ยเล่ือนลอยไป ลูกดอกแฝงแกล้งประดิษฐค์ วามคดิ ขยัน ต้นแก้วกรรณิการม์ สี ารพดั ๏ ท่อี ารมี ีคุณการญุ รัก กินนรเหมือนนางกินนรแขนอ่อนหยัด เข้าวสั สามาท่วั ทกุ ตวั ตน ดกู ิง่ ใบไม้แซมติดแต้มแตง่ พุ่มสผี งึ ถึงดีลินจ่ีจันทน์ ทารปู พราหมณง์ ามพริมแย้มยิมเยือน รวมนริ าศของสนุ ทรภู่ เร่อื งท่ี ๗ รำพันพิลำป