วรรณกรรมรางวัลพานเเว่นฟ้า พ.ศ. ๒๕๖๐

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

วรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟ้า ประจำ� ปี ๒๕๖๐ สืบสาน สร้างสรรค์ วรรณกรรมการเมือง ส�ำนกั งานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟา้

วรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟา้ ประจำ� ปี ๒๕๖๐ พมิ พ์ครง้ั แรก    กันยายน ๒๕๖๐ จำ� นวนพิมพ ์    ๑๕,๐๐๐ เล่ม จ�ำนวนหนา้    ๒๙๖ หนา้ บรรณาธิการ    นคิ ม ชาวเรอื ออกแบบปก/รูปเล่ม ชมพนู ุช ขอดคำ� ภาพปกและภาพประกอบ ปวีณา ศรลี ะพันธ์ พิสจู นอ์ ักษร    วลัยกร เตม็ ขนั ท,์ ปวันรตั น์ เกียรติธรี ชยั , อรรถพร ทองบรรเทงิ จัดท�ำโดย กลุ่มงานเผยแพร่ประชาธิปไตย และกจิ กรรมสภาผแู้ ทนราษฎร สำ� นักประชาสมั พันธ์ สำ� นกั งานเลขาธกิ ารสภาผ้แู ทนราษฎร ๒ ถนนอทู่ องใน เขตดุสติ กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๕๑๕–๖ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๕๑๗ พิมพท์ ่ี ส�ำนกั การพมิ พ์ ส�ำนกั งานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟ้า

คำ� นยิ ม ของ ประธานสภานิตบิ ญั ญัติแหง่ ชาติ การประกวดวรรณกรรมรางวัลพานแว่นฟ้าในปีนี้ ยังคงด�ำเนินการ จัดประกวดภายใต้กรอบเนื้อหาเพ่ือส่งเสริมความเป็นพลเมืองในระบอบ ประชาธปิ ไตย มผี สู้ นใจสง่ ผลงานเขา้ รว่ มประกวดจำ� นวนเพมิ่ ขนึ้ มากกวา่ ปที ผ่ี า่ นมา ผลงานทชี่ นะการประกวดมคี วามโดดเดน่ เฉพาะตวั ทง้ั ประเภทเรอื่ งสน้ั และประเภท บทกวี นกั เขยี นทไ่ี ดร้ บั รางวลั โดยสว่ นมากจะเปน็ นกั เขยี นหนา้ ใหม่ ทม่ี คี วามสามารถ ในการใช้ศิลปะในการเขียนผสานกับสาระความรู้ท่ีส่งเสริมความเป็นพลเมืองใน ระบอบประชาธปิ ไตยทพ่ี ฒั นาขนึ้ กวา่ ปที ผี่ า่ นมา “ภาพทค่ี อมโพสชิ น่ั (ไมเ่ คย) ลงตวั ” ของ ปะการงั เปน็ ผลงานทไ่ี ดร้ บั รางวลั ชนะเลศิ ประเภทเรอ่ื งสนั้ มคี วามสมบรู ณท์ ง้ั รปู แบบและเนอ้ื หา มวี รรณศลิ ปส์ งู ตอบโจทย์ของการประกวดได้ในแง่เป็นเรื่องของความปรองดองที่รัฐบาลพยายาม ดำ� เนนิ การอยู่ วตั ถปุ ระสงคข์ องเรอื่ งคอื ความตา่ งทอ่ี ยดู่ ว้ ยกนั ไดโ้ ดยไมโ่ กรธ เกลยี ด หรอื ทะเลาะกนั เนอื้ หาของเรอ่ื งนเ้ี ปน็ เรอ่ื งของครอบครวั ทไ่ี ดร้ บั ผลกระทบจากปญั หา ทางการเมอื ง ซง่ึ แฝงนยั ทส่ี ามารถจะคดิ ไปไกลไดก้ วา่ เรอ่ื งของครอบครวั ยอ้ นภาพ การเมืองในอดีตมาจนถึงปัจจุบัน ภาพเหตุการณ์ทางการเมืองที่มีความเห็นต่าง การอยรู่ ว่ มกนั อยา่ งคนในครอบครวั เดยี วกนั จะดำ� เนนิ ไปอยา่ งไร มที างออกแบบไหน เรอ่ื งสนั้ เรอื่ งนจ้ี ะเปน็ อกี ประสบการณห์ นงึ่ ใหก้ บั สงั คม อีกทง้ั เร่ืองสั้น “ชยั ชนะของ บุญยืน” ของ กฤติศลิ ป์ ศกั ดิ์ศริ ิ “เหตุการณ์สามญั (กรณศี กึ ชงิ ปลากระป๋อง)” ของ นพดล พลกลู ทไี่ ดร้ บั รางวลั รองชนะเลศิ และเรอ่ื งสนั้ อน่ื ๆ ทไี่ ดร้ บั รางวลั ชมเชย ก็มคี วามน่าสนใจ ชวนใหอ้ ่าน ทา้ ใหค้ ิดได้ในหลายแงม่ มุ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

ในส่วนของบทกวี แม้จะไม่มีผลงานใดถึงเกณฑ์ได้รับรางวัลชนะเลิศ แต่ ผลงานทไ่ี ดร้ ับรางวลั รองชนะเลิศทั้ง ๓ รางวลั คือ เร่อื ง “ณ รม่ เรา” ของ อรชร “ประชาธปิ ไตยคอื ชวี ติ ประชาชน” ของ กติ ติ อมั พรมหา “แสงของเราในเงาจารกึ โบราณ” ของ วสิ ทุ ธิ์ ขาวเนยี ม รวมถึงผลงานอน่ื ๆ ท่ไี ดร้ ับรางวัลชมเชยก็มคี วาม นา่ สนใจ ชวนคน้ หาศลิ ปะและความหมายทผ่ี เู้ ขยี นไดแ้ ฝงไวใ้ นแตล่ ะบาท ซอ่ นไวใ้ น แต่ละบท ซง่ึ ไดร้ วมพมิ พไ์ ว้แลว้ ในเลม่ นี้ ขอแสดงความยนิ ดกี บั ผไู้ ดร้ บั รางวลั ทกุ ทา่ น และเปน็ กำ� ลงั ใจใหผ้ ทู้ ไี่ มผ่ า่ น การคัดเลือกให้ได้รับรางวัลในคร้ังน้ี ขอจงขยันศึกษาและพัฒนาฝีมือให้ดียิ่งขึ้น แลว้ จะประสบความสำ� เรจ็ ในไมช่ า้ ขอขอบคณุ คณะกรรมการและผมู้ สี ว่ นเกย่ี วขอ้ ง ทกุ ทา่ นทใี่ หค้ วามรว่ มมอื เปน็ อยา่ งดยี งิ่   ผมยนิ ดแี ละพรอ้ มทจี่ ะสนบั สนนุ กจิ กรรมท่ี ให้เสรีภาพข้ันพ้ืนฐานทางการเมือง  โดยใช้ศิลปะในการเขียนสะท้อนความคิด ทางการเมืองเพ่อื ส่งเสริมความเป็นพลเมอื งในระบอบประชาธิปไตยอย่างนต้ี ่อไป (ศาสตราจารย์พเิ ศษพรเพชร วิชติ ชลชัย) ประธานสภานติ ิบญั ญตั แิ ห่งชาติ Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟา้

คำ� น�ำ ส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร โดยคณะกรรมการรางวัล พานแวน่ ฟา้ ปี ๒๕๖๐ ไดจ้ ดั ประกวดวรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟา้ ประจำ� ปี ๒๕๖๐ ประเภทเรอ่ื งส้ันและบทกวี เพอ่ื ส่งเสริมความเป็นพลเมอื งในระบอบประชาธปิ ไตย ข้ึนโดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือส่งเสริมและสนับสนุนการขับเคลื่อนการปฏิรูปการเมือง การปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข สร้าง การมีส่วนร่วมของประชาชน ในการเสริมสร้างความเป็นพลเมืองในระบอบ ประชาธปิ ไตย ทง้ั ในเรอ่ื งสทิ ธิ หนา้ ท่ี ความเสมอภาค และความรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คม อันเปน็ พน้ื ฐานส�ำคญั ของความเป็นประชาธิปไตย ผ่านงานวรรณกรรม การประกวดวรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟ้าในครั้งน้ี มีผู้สง่ ผลงานเขา้ รว่ ม ประกวด จำ� นวน ๗๓๓ ผลงาน แบ่งเป็น เรือ่ งส้ัน จำ� นวน ๒๘๐ ผลงาน และบทกวี จ�ำนวน ๔๕๓ ผลงาน ท้ังน้ี คณะกรรมการได้ใช้ความละเอียดรอบคอบในการ พจิ ารณาตดั สนิ ผลงานทส่ี ง่ เขา้ ประกวด โดยยดึ หลกั เกณฑก์ ารตดั สนิ อยา่ งเครง่ ครดั สำ� หรบั เร่ืองสน้ั ทไี่ ด้รบั รางวลั ชนะเลิศ ได้แก่ เรอ่ื ง “ภาพที่คอมโพสิช่ัน (ไม่เคย) ลงตัว” โดย ปะการัง และรางวลั รองชนะเลศิ ๒ รางวลั ไดแ้ ก่ เรอ่ื ง “ชัยชนะของ บุญยืน” โดย กฤติศิลป์ ศักดิ์ศิริ และเรื่อง “เหตุการณ์สามัญ (กรณีศึกชิง ปลากระป๋อง)” โดย นพดล พลกูล สว่ นบทกวีไม่มผี ลงานใดถึงเกณฑ์ได้รบั รางวลั ชนะเลศิ โดยไดร้ บั รางวัลรองชนะเลิศ ๓ รางวัล ได้แก่ เรือ่ ง “ณ ร่มเรา” โดย อรชร เรื่อง “ประชาธิปไตยคือชวี ิตประชาชน” โดย กติ ติ อมั พรมหา และเร่อื ง “แสง ของเราในเงาจารกึ โบราณ” โดย วสิ ุทธิ์ ขาวเนยี ม Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟา้

สำ� นกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร ขอขอบคณุ นกั วรรณกรรมทกุ ทา่ น ท่ีส่งผลงานเข้าประกวด และขอแสดงความยินดีกับผู้ที่ได้รับรางวัล ขอขอบคุณ คณะกรรมการและผมู้ สี ว่ นเกย่ี วขอ้ งในการจดั ประกวดทกุ ทา่ น ทที่ ำ� ใหก้ ารประกวด วรรณกรรม “รางวัลพานแว่นฟ้า” ด�ำเนินมาอย่างต่อเน่ือง และหวังว่าจะได้รับ ความร่วมมอื ในการทำ� กิจกรรมเช่นนี้อีกในคร้งั ต่อไป (นายสรศักด์ิ เพยี รเวช) เลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร ประธานกรรมการรางวลั พานแวน่ ฟา้ ปี ๒๕๖๐ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟ้า

ความคิดเหน็ เกีย่ วกบั รางวลั พานแว่นฟา้ “...แตจ่ ุดประสงคข์ องการประกวดวรรณกรรมรางวลั พานแว่นฟ้า เพอ่ื ให้ ประชาชนต่ืนตัวในความเป็นพลเมือง...ท้ังน้ีพลเมืองมีมาตั้งนานแต่เรามาใช้ใน วาทะกรรมใหม่ว่า พลเมืองคือก�ำลังของเมือง ซ่ึงแต่ก่อนเป็นก�ำลังของข้าแผ่นดิน แต่ข้ันสุดท้ายประชาชนจะต้องเป็นพลเมือง เป็นก�ำลังของเมือง คือประชาชนจะ ต้องมีจิตส�ำนึกทางการเมือง ซ่ึงการเมืองไม่ใช่หมายความว่าเล่นการเมือง แต่ต้อง เขา้ ใจวงจรของบา้ นเมอื งวา่ มันเกดิ อะไรขนึ้ ...” “...การเขยี นบทกวี สนใจที่ว่า สมั ผัสคำ� ไมส่ ำ� คัญเท่าสมั ผัสใจ อา่ นแลว้ มนั สมั ผสั ใจได้ จะเป็นกลอนเปลา่ หรอื กลอนมีสัมผสั กเ็ หมอื นกนั ซ่งึ กลอนมีสัมผสั เสีย อีกที่อ่านแล้วไม่สัมผัสใจ เพราะมัวแต่จะท�ำให้มีสัมผัสค�ำ เม่ืออ่านแล้วไปเรื่อยๆ ไม่กระทบใจอะไร แตก่ ลอนเปล่าบางส�ำนวนอ่านแล้วมันกระทบใจ...” “...โลกหนังสือเราขาดคนท่ีต้ังใจจะเขียนหนังสือเพราะอยากท่ีจะเขียน หนงั สอื ขอใหน้ กั เขยี นชว่ ยกนั คดิ วา่ ทำ� อยา่ งไรถงึ จะปลกู ฝงั นสิ ยั รกั การอา่ นใหก้ บั คน เพราะเป็นเหตุเบ้ืองต้นท่ีคนจะมีคุณภาพ การท่ีคนเราจะเข้าใจเร่ืองการเมืองเรื่อง ประชาธิปไตย คนจะต้องมพี ืน้ ฐานด้านน้ันก่อน...” นายเนาวรตั น์ พงษไ์ พบลู ย์ ศลิ ปนิ แหง่ ชาติ สาขาวรรณศิลป์ ปี ๒๕๓๖ ๔ เมษายน ๒๕๖๐ กิจกรรมเสวนาทางวิชาการรางวลั พานแว่นฟ้า ในงานสัปดาห์หนังสอื แห่งชาติ ครัง้ ที่ ๔๕ และงานสัปดาหห์ นังสือนานาชาติ ครง้ั ที่ ๑๕ “...มนั มกี ารเมอื งอยใู่ นทกุ เรอ่ื งของชวี ติ ของมนษุ ย.์ ..ขนึ้ อยวู่ า่ เราจะจบั มา เปน็ ประเดน็ หรือเปลา่ อยู่ที่ว่าเราจะพลกิ จะเสนอมมุ อยา่ งไรใหม้ ันแตกต่าง ทำ� ให้ วิธเี ล่าเร่ืองนา่ สนใจ เช่น เรอื่ งแมวไมส่ บาย แลว้ ไม่ไปเลอื กตง้ั แสดงถึงสทิ ธิเสรีภาพ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟา้

ของมนุษย์คนหนง่ึ หรือเรือ่ งผู้วา่ ฯ กนิ ก๋วยเต๋ียว ท่ีแสดงใหเ้ ห็นถึงอำ� นาจอยา่ งหน่งึ เรอื่ งทกุ อยา่ งทม่ี นั มอี ยใู่ นชวี ติ อยทู่ ก่ี ลวธิ ใี นการนำ� เสนอ อยทู่ กี่ ลวธิ ที จ่ี ะเลา่ เรอื่ งนน้ั หรอื วธิ ีท่มี องเห็นว่ามนั เปน็ ประเดน็ ...” “...คือเวลาเราเลือกแล้วว่าจะเขียนเรื่องอะไรให้ขับเน้นประเด็นขึ้นมา ทำ� ใหม้ นั เดน่ ขนึ้ มา ซงึ่ สง่ิ ทจ่ี ะชว่ ยใหเ้ ราขบั เนน้ ขน้ึ มาไดค้ อื จติ สำ� นกึ หรอื จติ ใตส้ ำ� นกึ ของเรา จรงิ ๆ แลว้ เรื่องการเมืองมนั หมุนอยรู่ อบๆ ตัวเรา นักเขียนมหี น้าทเ่ี อาสิ่งท่ี เหน็ รอบๆ ตวั เรามาประกอบสรา้ งใหม้ นั เขา้ ลอ็ ก แลว้ มตี วั เนอื้ แทข้ องเรอ่ื ง หรอื ความ เป็นมนุษย์หรือท่ีตัวเราประสบรวมเข้าไปด้วย ก็จะท�ำให้เร่ืองนั้นมีความเป็น ธรรมชาติ ซ่ึงเร่ืองส้ันส่วนใหญ่ท่ีรับรางวัลเพราะมีความเป็นธรรมชาติ เป็นเร่ืองที่ ออกมาจากขา้ งใน สามารถสัมผัสได้...” นางชมัยภร บางคมบาง ศลิ ปนิ แห่งชาติ สาขาวรรณศลิ ป์ ปี ๒๕๕๗ ๔ เมษายน ๒๕๖๐ กจิ กรรมเสวนาทางวชิ าการรางวลั พานแวน่ ฟา้ ในงานสัปดาหห์ นงั สอื แหง่ ชาติ คร้งั ท่ี ๔๕ และงานสปั ดาห์หนังสือนานาชาติ ครง้ั ท่ี ๑๕ “...มีความสนใจเรือ่ งการเมืองว่าคอื อะไรกันแน่ เวลาเราพดู ถงึ การเมอื ง เราจะนึกถึงการเมือง จะนึกถึงพานแว่นฟ้า...เมื่อพูดถึงพานแว่นฟ้า เหมือนมีนัยท่ี ซอ่ นอยู่ คอื การเมืองท่ีแยกออกไปจากชีวติ การเมอื งท่เี ป็นแบบการเมืองอยา่ งเปน็ ทางการ...ถ้าเรามองการเมอื งอีกแบบหนง่ึ การเมืองในภาพของรัฐศาสตรส์ มยั ใหม่ การเมืองมีความหมายแบบกว้างๆ คือการเมืองเป็นเรื่องของการต่อสู้ต่อรองทาง อ�ำนาจ เป็นเร่ืองความสัมพันธ์เชิงอ�ำนาจในแบบต่างๆ...อ�ำนาจมี ๒ ลักษณะ คือ อำ� นาจในแบบท่เี ป็นทางการ กับอำ� นาจท่ีไม่เปน็ ทางการ มันสะทอ้ นออกมาในงาน วรรณกรรมอย่างไร สังคมท่ีคุ้นเคยกับอ�ำนาจท่ีเป็นทางการมักจะมองไม่เห็น อำ� นาจอนื่ ๆ ทซี่ อ่ นอยขู่ า้ งหลัง...” Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟ้า

“...ซ่ึงปัจจุบันหากจะเขียนงานวรรณกรรมเข้าประกวด ก็จะคิดถึงแต่ การเมอื งทเ่ี ปน็ แบบโครงสรา้ ง การเมอื งทเี่ ปน็ แบบทางการ เปน็ ไปไดห้ รอื ไมท่ จ่ี ะไม่ เขียนถึงการเลือกต้ังเลย แต่เขียนให้มันเนียน...ยกตัวอย่างเช่น วิเวียน แวสต์วูด ซงึ่ เป็นดไี ซน์เนอรช์ าวอังกฤษ ท�ำเสอื้ ผา้ ชั้นสูงขาย ฐานคิดของวิเวยี น คอื เปน็ คน เกิดมาในครอบครัวที่ยากจน เห็นว่าสังคมอังกฤษมีชนชั้นสูงมาก ส่ิงที่วิเวียน แวสตว์ ดู อยากจะทำ� คอื ทำ� ใหพ้ วกผดู้ พี วกคนรำ�่ รวยทงั้ หลายตอ้ งใสเ่ สอื้ ผา้ ของคนจน ใหไ้ ด้ ส่ิงน่ีคือฐานคิดท่ีท�ำใหเ้ กิดความสะเทือน เช่นน้ีกค็ ือเร่อื งการเมือง เปน็ เรอ่ื งที่ อยู่รอบๆ ตวั เรา ซง่ึ ถ้าเราไม่รู้สกึ กับมนั เรากจ็ ะไม่เหน็ ประเด็นทางการเมอื ง” นายโตมร ศุขปรชี า นกั เขียน/นกั แปล/บรรณาธกิ าร ๔ เมษายน ๒๕๖๐ กิจกรรมเสวนาทางวิชาการรางวลั พานแว่นฟ้า ในงานสัปดาห์หนังสือแหง่ ชาติ ครั้งท่ี ๔๕ และงานสปั ดาหห์ นังสือนานาชาติ ครง้ั ที่ ๑๕ “...เรื่องของชีวิตมันสัมพันธ์กับการปกครอง แม้ว่าเป็นครอบครัว เป็น องคก์ รเลก็ หรอื เป็นองคก์ รใหญห่ รือสถาบันกต็ าม มนั สะทอ้ นกลบั มาใหเ้ หน็ วา่ วถิ ี ของแต่ละคนๆ ในบ้านเมืองนี้เป็นอย่างไร เมื่อหันหลังกลับไปดู ๑๕ ปีท่ีผ่านมา เร่อื งราวเหลา่ นีม้ ันเป็นประโยชน์กับคนขา้ งหลงั กับเยาวชน เพราะถา้ เยาวชนรูว้ า่ เร่ืองราวต่างๆ ท่ีเขาเข้ามาศึกษาหรือก�ำลังเดินทางไปกับชีวิตของครอบครัว ว่า เร่ืองราวหรือเส้นทางเหล่านี้มันถูกต้องแล้ว มันมีความยุติธรรมในแต่ละเหตุการณ์ ซ่ึงเรอื่ งราวเหลา่ นต้ี อ้ งใชเ้ วลาในการบม่ เพาะ รางวัลพานแว่นฟ้าน้นั เป็นสถาบันไป แลว้ เราตอ้ งทำ� ไปเรอื่ ยๆ สงิ่ ใดกต็ ามทท่ี ำ� ไปเกนิ ๑๐ ปขี น้ึ ไปแลว้ ยงั ไดร้ บั ความนยิ ม ต่อเน่ือง มันเป็นสถาบัน และสิ่งเหล่านี้มันจะสะท้อนให้เห็นว่าวิถีชีวิตของคุณกับ เรื่องท่ีคุณคิดว่ามันเป็นประชาธิปไตยในบ้านน้ีจะเป็นอย่างไร ทุกเร่ืองของรางวัล พานแว่นฟ้าหรือการเมืองมันอยู่กับชีวิตเรา และมันเดินทางไปพร้อมกับเรา เรา Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

เดนิ ทางกบั เขา ทำ� อยา่ งไรใหเ้ รารวู้ า่ เราเขา้ ใจกบั สง่ิ ทเ่ี รากำ� ลงั เดนิ ทางอยู่ เพราะการ เปลย่ี นแปลงเกิดขึ้นตลอดเวลา...” “...ไม่อยากให้รางวัลน้ีหายไป อยูไ่ ปเร่ือยๆ อยู่ไปจนเปน็ เวทที ีใ่ ครต่อใคร ไม่ว่าจะเปน็ เดก็ หรอื เป็นผู้ใหญ่ ซงึ่ ผใู้ หญจ่ ะหนั หลังกลับมาดวู ่าเรากเ็ คยสง่ ขณะที่ เด็กเขาก็ส่ง ท่ีเยาวชนก็ส่ง และมีโอกาสที่จะได้รางวัล ซึ่งส่ิงเหล่านี้มันเป็นการ เดินทางพบเจอกนั ในเรือ่ งของงานสรา้ งสรรค์ทางดา้ นความคิด ส่งผลงานมาใหเ้ วที นเี้ ปน็ ผูไ้ ดด้ ูแลว้ กต็ ัดสิน...” นายบูรพา อารัมภรี อดตี นายกสมาคมนกั เขยี นแหง่ ประเทศไทย ๔ เมษายน ๒๕๖๐ กิจกรรมเสวนาทางวิชาการรางวัลพานแวน่ ฟา้ ในงานสปั ดาห์หนังสือแหง่ ชาติ ครั้งที่ ๔๕ และงานสปั ดาหห์ นังสือนานาชาติ ครงั้ ที่ ๑๕ “...รางวัลพานแว่นฟ้า เปน็ การประกวดที่เปน็ ของหนว่ ยงานของรัฐ และ เปน็ หนว่ ยงานทใี่ ชอ้ ำ� นาจนติ บิ ญั ญตั ิ และเปน็ เวทขี องเรอื่ งสนั้ การเมอื ง และเรอื่ งสน้ั เพอื่ สงั คม ซง่ึ นกั เขยี นแนวนส้ี ามารถทจี่ ะบรรเลงไดเ้ ตม็ ที่ มนั ไมม่ ที ไ่ี หนทจ่ี ะสามารถ เลน่ เรอ่ื งสน้ั เรอื่ งแนวการเมอื ง หรอื แนวประชาธปิ ไตยไดเ้ ทา่ พานแวน่ ฟา้ พานแวน่ ฟา้ เปน็ รางวลั ทคี่ อ่ นขา้ งแฟร์ แมว้ า่ เจา้ ภาพรางวลั พานแวน่ ฟา้ กค็ อื รฐั สภา ซงึ่ ในสมยั ที่ มกี ารเลอื กตง้ั นกั การเมอื งยอมใหม้ กี ารเขยี นเรอ่ื งสน้ั มาตอ่ วา่ ตนเอง ทง้ั ทางตรงบา้ ง ทางอ้อมบ้าง ก็เป็นความแฟร์อย่างย่ิงแล้ว จึงมองว่าพื้นท่ีของรางวัลพานแว่นฟ้า เป็นพ้ืนที่ท่ีดี และเป็นพื้นที่ท่ีสนับสนุน นักเขียนก็ควรจะเข้าร่วม ต้องพยายามให้ ก�ำลังใจให้เวทีน้ีอยู่ไปได้ อยู่ไปนานๆ และไม่อยากให้เปล่ียนรูปแบบการประกวด ไป...” “...ภาพตอ่ ไปในอนาคต สง่ิ ทผ่ี มคาดหวงั กค็ อื วา่ การทพี่ านแวน่ ฟา้ จะเชดิ ชู คุณคา่ และคุณธรรมของประชาธิปไตย ประชาธปิ ไตยทกี่ ารปกครองของรฐั บาลมา Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

จากประชาชนเพือ่ ประชาชน ประเทศนเ้ี ปน็ ของประชาชน แมว้ ่ามันจะมีเหตุอะไร ก็ตาม แมว้ ่าจะต้องเว้นวรรคไปบ้าง แต่เราหลีกหนีระบอบประชาธปิ ไตยไม่พ้น ใน ที่สุดแล้วแนวทางของพานแว่นฟ้าก็ควรท่ีจะไปในแนวทางที่จะสนับสนุนการ ปกครองในระบอบประชาธปิ ไตย ในทส่ี ดุ มนั ไมม่ รี ะบอบไหนทจ่ี ะทำ� ใหพ้ ลเมอื งเปน็ พลเมอื งไดจ้ รงิ เทา่ ระบอบประชาธปิ ไตย เพราะวา่ ในหลายๆ ระบอบ ประชาชนเปน็ แค่เพียงเหมือนกับผู้อยู่อาศัยเฉยๆ เหมือนเป็นยูนิตหน่ึงในประเทศ เป็นเหมือน ประชากรที่เขาจะไม่ให้ออกนอกประเทศเขาก็ส่ังได้ ให้แต่งตัวอย่างไรก็แต่งได้ ระบอบประชาธิปไตยเท่านั้นท่ีอนญุ าตใหเ้ ราเปน็ พลเมอื งได้อย่างเต็มที่ เหลา่ นเี้ ป็น ความคาดหวงั เชิงอุดมการณ์...” นายกลา้ สมุทวณิช นักเขียน ๔ เมษายน ๒๕๖๐ กจิ กรรมเสวนาทางวิชาการรางวลั พานแวน่ ฟ้า ในงานสัปดาห์หนังสอื แหง่ ชาติ ครง้ั ท่ี ๔๕ และงานสปั ดาห์หนังสือนานาชาติ ครัง้ ที่ ๑๕ “...เวลาเราพดู ถงึ ความเปน็ พลเมอื งเราจะพดู ถงึ หนา้ ทเี่ สยี มาก คนจะเปน็ พลเมอื งจะตอ้ งทำ� หนา้ ทอ่ี ยา่ งนนั้ อยา่ งน้ี แตจ่ รงิ ๆ แลว้ ในความหมายของความเปน็ พลเมือง การเป็นพลเมืองมันมีสิทธิซ่ึงมันเท่ากับหน้าที่...มีสิทธิและมีหน้าที่ แต่ว่า สังคมไทยแบ่งออกเป็น ๒ กลมุ่ ใหญ่ๆ คือ กลมุ่ หน่งึ ทีไ่ ดส้ ทิ ธจิ นเหลอื ลน้ คนทไ่ี ด้ สิทธิเหลือล้นก็มองว่าคนอ่ืนได้สิทธิเท่าตนเอง แต่ในขณะเดียวกันมีอีกกลุ่มหนึ่งท่ี สทิ ธิขน้ั พื้นฐานแทบจะไม่ได้เลย คนทไ่ี ดส้ ิทธิเหลอื ลน้ กพ็ ยายามเรียกรอ้ งใหท้ กุ คน ท�ำหน้าที่ แต่ตัวเองที่เรียกร้องไม่ท�ำหน้าที่ ภายใต้มิติของค�ำว่าความเป็นพลเมือง อยากเหน็ งานเขยี นเปน็ โทนออกมาท�ำใหเ้ ราร้สู ึกวา่ มันส่งเสรมิ สิทธิด้วย หรอื ท�ำให้ เห็นในเชงิ คณุ ภาพของสิทธทิ ่ีมันลงลกึ ไปในรายละเอียดมากย่งิ ขึ้น...” Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟ้า

“...สังคมไทยเราจริงๆ แล้วเป็นสังคมที่เป็นพหุวัฒนธรรม เรามีความ หลากหลายทง้ั ชนชาติ เชอื้ ชาติ ภาษา แตเ่ รามากดทบั เบยี ดขบั อย.ู่ ..ผมคดิ วา่ ภายใต้ คำ� วา่ ความเปน็ พลเมอื ง มนั นา่ จะมงี านเขยี นหรอื สง่ิ ใดทจี่ ะรอื้ เรอื่ งราวเหลา่ นข้ี นึ้ มา เพอื่ กระตกุ เตอื นสงั คมวา่ ภายใตค้ ำ� วา่ สทิ ธแิ ละหนา้ ทท่ี เี่ สมอภาคเทา่ เทยี มกนั สทิ ธิ ของความเปน็ ชนชาติเช้อื ชาติ สทิ ธิทจ่ี ะใช้ภาษา สทิ ธิที่จะถือเพศใดกไ็ ด้ สทิ ธิที่จะ ถือศาสนาใดก็ได้ ภายใต้สังคมนี้มันควรจะเกิดขึ้นและกระตุกข้ึนมาให้อยู่ในระดับ ของชีวิตประจ�ำวัน คิดว่างานวรรณกรรมการเมืองแบบพานแว่นฟ้าน่าจะเป็นงาน ส�ำคัญอย่างหน่ึงท่ีจะช่วยเร่ืองการย่อยความเป็นพลเมืองเรื่องของสิทธิหน้าที่และ การเมอื งในระบอบประชาธิปไตยใหม้ นั งา่ ยขน้ึ สำ� หรับเด็กและเยาวชน...ถ้ามันไมม่ ี ตวั อยา่ งที่เกิดจากเร่ืองราวในชีวติ ประจำ� วัน ผลได้ผลเสยี สิทธิหนา้ ทีท่ ่ีเขาจะไดใ้ น ชีวิตประจ�ำวัน และมันสะท้อนออกมาในรูปแบบของนิยาย บทละคร บทกวี ซ่ึง สงิ่ ตา่ งๆ เหลา่ นจี้ ะชว่ ยทำ� ใหห้ นงั สอื ทเี่ ขา้ ใจยาก มนั มาอยใู่ นเชงิ กง่ึ นยิ ายกงึ่ เรอื่ งสน้ั นอกจากน้ียังสามารถท่ีจะเจาะลึกไปในรายละเอียดอีกมากมาย เช่น การเคารพ ความแตกตา่ งของบคุ คล การอยรู่ ว่ มกนั การรว่ มแกป้ ญั หาขอ้ ขดั แยง้ การใชส้ นั ตวิ ธิ ี การร่วมกนั วเิ คราะห์วพิ ากษ์และแสดงความคิดเหน็ รว่ มกันหาทางออกในประเดน็ ที่เป็นปัญหาทางสังคม ส่ิงต่างๆ เหล่าน้ีผมคิดว่าวรรณกรรมและบทกวีสามารถที่ ท�ำให้มันใช้ภาษาท่ีง่ายขึ้นหรือมีตัวอย่างท่ีชัดเจนมากขึ้น แล้วจะท�ำให้ความเข้าใจ ท่ีจะเสริมสร้างความเป็นพลเมืองมันใกล้ตัวและฝังรากลึกลงไปได้มากกว่าไปอ่าน จากตำ� รา...” ดร.ปรชิ ัย ดาวอุดม นกั วชิ าการด้านความเปน็ พลเมอื งฯ มหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวิโรฒ ๔ เมษายน ๒๕๖๐ กจิ กรรมเสวนาทางวชิ าการรางวัลพานแวน่ ฟา้ ในงานสปั ดาห์หนงั สอื แหง่ ชาติ คร้ังท่ี ๔๕ และงานสปั ดาหห์ นงั สือนานาชาติ ครัง้ ท่ี ๑๕ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟ้า

สารบัญ เรอื่ งส้นั ๒๙   รางวัลชนะเลศิ ๔๓ ภาพทีค่ อมโพสชิ ่นั (ไมเ่ คย) ลงตวั ๕๙ โดย ปะการัง ๘๓   รางวัลรองชนะเลิศ ๑๐๕ ชยั ชนะของบญุ ยืน ๑๑๗ โดย กฤตศิ ิลป์ ศักด์ศิ ริ ิ ๑๓๑ เหตุการณ์สามญั (กรณศี ึกชงิ ปลากระปอ๋ ง) โดย นพดล พลกลู   รางวลั ชมเชย กลอ่ งสมบูรณ์แบบ โดย วฒุ ินันท์ ชัยศรี คนคดิ เลข โดย โฆษติ มโนมัยอุดม ใครผดิ ? โดย จิตประภัสสร ใจในใจ โดย ชมัยพร มาลยั ทตั Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟา้

นายหน้ากับทด่ี ินบนดวงจันทร ์ ๑๔๙ โดย รตธิ รณ ใจห้าว ๑๖๓ ในหมอก ๑๘๑ โดย วฒั น์ ยวงแก้ว ๒๐๕ มอื ฉกภาพเขียน ๒๒๓ โดย จนั ทรา รศั มีทอง ๒๔๑ รูรว่ั ที่พ้นื รองเทา้ ผา้ ใบ โดย กวี ศรีธรรมานกุ ลู ๒๖๕ สารภีตคี รู ๒๖๘ โดย บหุ ลนั บณั รสี ๒๗๐ อะไรกช็ ่าง โดย สรุ ิยา แดนลำ� โขง บทกวี   รางวัลชนะเลิศ ไมม่ ีผลงานใดถงึ เกณฑไ์ ดร้ ับรางวัล   รางวัลรองชนะเลศิ ณ รม่ เรา โดย อรชร   ประชาธปิ ไตยคือชวี ิตประชาชน โดย กิตติ อมั พรมหา แสงของเราในเงาจารึกโบราณ โดย วสิ ทุ ธ์ิ ขาวเนียม Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

รางวลั ชมเชย เกมหมากรุกกับศกึ ปล้นเมือง ๒๗๒ โดย เสน รตั นะ จกั รยานคันเกา่ ๒๗๕ โดย ฮอยล้อ ดอกไมว้ ยั เยาว์ ๒๗๗ โดย มณั ฑนา มาแม้น ปฏิกิรยิ าในกระจก ๒๗๙ โดย อรนิ ทร ผอ่ งแผ้ว ประชาธิปไตยในโลกจ�ำลอง ๒๘๑ โดย อนุวฒั น์ แกว้ ลอย ผ้คู นและประเทศชาต ิ ๒๘๔ โดย ขาล พฤษภ พลเมือง ๔.๐ ๒๘๖ โดย ธัชชัย ธัญญาวัลย รถไฟชน้ั สาม ๒๘๘ โดย คมสันต์ รองคีร ี ...เราจะเหน็ ความจริงไดอ้ ย่างไร... ๒๙๐ โดย นายทวิ า สิทธิอนั ชอบทำ� ๒๙๒ โดย ธรี ะสันต์ พนั ธศลิ ป์ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

วรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟา้ ประจ�ำปี ๒๕๖๐ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

เร่ืองสน้ั Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

ภาพที่คอมโพสิชน่ั (ไมเ่ คย) ลงตวั ปะการัง มนั เปน็ ภาพทช่ี ่างภาพพยายามจดั ใหล้ งตวั ทส่ี ุดแลว้ ... แต่ส�ำหรับพ่อ มันเป็นภาพถ่ายท่ีไม่สวยงามเอาเสียเลย–มันเป็นภาพที่ ‘ไม่ลงตัว’ ในสายตาของพ่อ และเป็นภาพทีพ่ อ่ ไมอ่ ยากดมู ากท่ีสดุ ภาพหนึง่ จนถึง ข้นั เกือบเผาไฟไปแลว้ โชคดีท่แี มเ่ ก็บไว้ทัน แต่ก็ไม่วายโดนฉีกเปน็ ๒ สว่ น ภาพใบน้ันจึงยังคงนอนน่ิงอยู่ในซองเอกสาร ซ่อนอยู่ใต้ปกด้านในของ อัลบั้มภาพครอบครวั มานานหลายปี มเี พียงเทปใสบางๆ ท่ีคอยยึด ๒ สว่ นนัน้ เข้า ดว้ ยกนั ใหเ้ ปน็ หนง่ึ เดยี ว มนั พยายามทำ� หนา้ ทข่ี องมนั ตลอดมา แตไ่ มส่ ามารถปกปดิ รอ่ งรอยนน้ั ให้สนิทดังเดิมได้ โชคไมด่ ที ค่ี รง้ั หนง่ึ ผมพบซองนน้ั โดยบงั เอญิ และเมอ่ื เปดิ ออกด–ู เหตกุ ารณ์ ในวนั ทไ่ี ปถา่ ยภาพพรัง่ พรูออกมาจนทว่ มทน้ ลานทรงจำ� ... ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 29 Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

๒๙/๑๐/๑๙๗๖ แสนศักดิ์ ชนะน็อกท่ีสเปน นัน่ เปน็ ลายมือของพ่อที่บนั ทึกไวข้ า้ งหลังภาพ ปู่อพยพมาจากเมอื งจนี แตพ่ อ่ เกดิ เมอื งไทย เคยเตบิ โตและเรียนหนงั สือ ทปี่ นี งั ชว่ งหนง่ึ กอ่ นเกดิ สงครามโลกครงั้ ที่ ๒ พอ่ จงึ เคยชนิ กบั การลงวนั ทดี่ ว้ ยปี ค.ศ. ซ่งึ นบั เปน็ ความยงุ่ ยากสำ� หรับเรา ที่จะตอ้ งคอยบวก ๕๔๓ กบั ปี ค.ศ. เพอื่ แปลงให้ เป็นปี พ.ศ.––แต่ส�ำหรับปี ค.ศ. ๑๙๗๖ นั้น ผมจ�ำเหตุการณ์ส�ำคัญท่ีเกิดข้ึนใน บา้ นเมืองและครอบครัวเราไดด้ ี จงึ ไมต่ อ้ งแปลงปีใหย้ ่งุ ยากแตอ่ ยา่ งใด ข้อความต่อมา ใครเห็นคงงง–เป็นภาพครอบครัวของเราแท้ๆ แต่ท�ำไม บันทึกส้ันๆ ข้างหลังภาพท่ีเป็นลายมือพ่อ จึงเกี่ยวกับแสนศักด์ิ ซ่ึงเป็นชื่อนักมวย ชาวไทยที่โด่งดังมากในยุคน้ัน และวันที่ ๒๙ เดือนตุลา (วันท่ีเราไปถ่ายภาพ ครอบครวั ) เปน็ วนั ทเ่ี ขาขน้ึ ชกแกม้ อื กบั มเิ กล มารต์ เิ นซ ทส่ี เปน ผลชนะนอ็ ก ยก ๒ ไดเ้ ปน็ แชมป์โลกรุ่นไลท์เวลเตอร์เวท WBC พ่อไม่ได้เป็นนักดูมวย หรือชน่ื ชอบกฬี าประเภทน้ีสกั เทา่ ใดนัก แต่ถา้ ใคร เคยผา่ นยคุ นน้ั มากอ่ นคงจ�ำไดด้ วี า่ แมไ้ มส่ นใจ อยไู่ กลโพน้ กลางปา่ ดงดอนใด กย็ าก ทจ่ี ะไมร่ บั รขู้ า่ วสารของวงการหมดั มวย เพราะหนา้ หนง่ึ หนงั สอื พมิ พท์ กุ ฉบบั จะพาด หวั ตัวโตราวกับเปน็ ขา่ วส�ำคัญของประเทศ ไมม่ ีทางท่พี ่อจะพลาดข่าวน้ไี ปได้ แล้วท�ำไมพ่อถึงบันทึกเร่ืองน้ีไว้ด้านหลังภาพ แทนที่จะบอกว่าเป็นภาพ ครอบครัว ผมเดาวา่ เพราะพ่อตอ้ งการกลบเกล่อื นเหตุการณ์บางอยา่ งนัน่ เอง... วนั น้ันเปน็ วนั ศุกร์ (ผมเรยี นอยูช่ ั้น ม.ศ. ๓) กลับจากโรงเรยี น ยังไม่ทันได้ วางกระเปา๋ พ่อกอ็ อกคำ� ส่งั เสียงเขม้ ว่า “เย็นนอี้ ย่าไปไหน เราจะไปถ่ายรปู ครอบครัวกนั ” “อ้าว กอ็ ยู่กันไม่ครบ” ผมพูดแลว้ กค็ ้างไว้แคน่ น้ั เพราะเห็นแม่สง่ สายตา ดปุ รามไว้ เชงิ อย่าทักถามให้มากเร่ือง “ทำ� ตามทฉี่ นั บอกกแ็ ลว้ กนั ฉนั นดั อาฮยุ ไวแ้ ลว้ พรงุ่ นเี้ ขาไมอ่ ยู่ จะปดิ รา้ น กลบั บา้ นนอกหลายวนั ” 30 วรรณกรรมรางวัลพานแว่นฟา้ Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

“ไปถ่ายรา้ นอ่นื กไ็ ด้ อาฮยุ ไมเ่ ก่ง” “ไม่เกง่ เขาจะเปดิ ร้านถ่ายรปู อยูม่ าได้ถงึ ทุกวันน้ีเรอะ?” พอ่ ขน้ึ เสยี งดงั ผมรวู้ า่ พอ่ ไมไ่ ดห้ งดุ หงดิ เรอ่ื งนม้ี ากนกั หรอก แตพ่ อ่ เขม้ ขรมึ และอารมณ์เสียง่าย ตั้งแต่เกิดเหตุการณ์ส�ำคัญของประเทศท่ีมีผลกระทบโดยตรง ตอ่ ครอบครวั เราเมอ่ื ๒–๓ อาทติ ยก์ อ่ น...และนนั่ เปน็ เหตทุ ที่ ำ� ใหเ้ รา ‘อยกู่ นั ไมค่ รบ’ อาฮยุ เปน็ เพอื่ นรนุ่ พข่ี องพอ่ หรอื เปน็ ญาตหิ า่ งๆ กจ็ ำ� ไมไ่ ดแ้ นช่ ดั เขาทำ� มา แล้วหลายอาชีพ เริ่มต้นขายโอเล้ียงท่ีเยาวราช แล้วไปเป็นแรงงานท�ำเหมืองแร่ที่ ภูเก็ต ก่อนมาเปิดร้านถ่ายภาพอยู่ไม่ไกลจากบ้านของเรานัก––ต้ังแต่ตอนน้ันแล้ว ทผ่ี มรสู้ กึ วา่ อาฮยุ ไมไ่ ดเ้ ปน็ ชา่ งภาพมอื อาชพี เพยี งแคใ่ ชก้ ลอ้ งถา่ ยรปู เปน็ เทา่ นน้ั เอง และเพราะเป็นเพ่อื นของพ่อ (หรือเปน็ ญาตหิ ่างๆ) ครอบครัวของเราทุกคนจงึ ต้อง เป็นลกู ค้าผกู ขาดของรา้ นถา่ ยรปู อาฮุย ลำ� พังเราเองมพี น่ี อ้ ง ๕ คน นบั ต้งั แต่พ่ีตน้ จนถงึ ผม เมอื่ ถงึ เวลาทคี่ ณุ ครสู งั่ ใหถ้ า่ ยรปู ประจำ� ตวั เพอื่ ใชต้ ดิ ใบสำ� คญั ของโรงเรยี น พอ่ ตอ้ งบอกใหเ้ ราไปรา้ นอาฮยุ เสมอ แลว้ ยงั มญี าตอิ กี ตงั้ ไมร่ กู้ ค่ี น ทกุ คนลว้ นไดร้ บั คำ� แนะน�ำก่ึงบังคับให้ไปร้านอาฮุยท้ังนั้น เขาถึงอยู่รอดมาได้โดยไม่ต้องเปลี่ยนไปท�ำ อาชีพอื่นเหมือนที่แล้วมา ผมว่าพ่อต้ังใจช่วยเขามากกว่า ไม่ใช่เพราะเก่งอย่างที่ พ่อพูด “ร้านเปิดใหม่แถววงเวียน เขาถ่ายภาพสีกันแล้ว อาฮุยยังถ่ายขาวด�ำอยู่ เลย” ผมแกล้งพูดไปอย่างน้ันตามประสาคนปากอย่ไู มส่ ขุ ไม่ไดค้ ดิ จะเปล่ยี นใจพอ่ หรอก “แตฉ่ ันจะถา่ ยภาพขาวดำ� ” พอ่ ยนื ยันเสยี งเขม้ เพยี งประโยคเดยี ว ไมต่ อ้ งมคี �ำอธบิ ายเพม่ิ เตมิ แคน่ น้ั ก็ รูแ้ ลว้ ว่าไม่ตอ้ งพดู อะไรกนั อีกใหม้ ากความ ..... ประจ�ำปี ๒๕๖๐ 31 Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟา้

ผมนึกถึงภาพขาวด�ำนั้นอีกครั้ง ก็เพราะคนท่ีเป็นต้นเหตุท�ำให้ภาพไม่ สมบรู ณใ์ นสายตาของพอ่ ได้โทรศพั ทม์ าหาผม เราไมไ่ ดค้ ยุ กันเปน็ เวลาหลายปีแล้ว หลังจากเรียนจบ ต่างแยกย้ายกันไปท�ำงาน เขาเป็นคนเรียนเก่ง จบมหาวิทยาลัย ช้ันน�ำของประเทศ ได้ทำ� งานดีๆ เรม่ิ จากตำ� แหนง่ เลก็ ๆ ในบรษิ ัทแห่งหนึ่ง แล้วก็ เล่ือนต�ำแหน่งอยา่ งรวดเรว็ เราไม่คอ่ ยมโี อกาสได้เจอกันบ่อยนกั นอกจากตามงาน ส�ำคัญของครอบครัว เจอแต่ละครั้งก็จะได้ยินพ่อหรือไม่ก็แม่บอกกับพ่ีน้องคนอ่ืน รวมทง้ั ญาตๆิ ทงั้ หลายวา่ “เจา้ ตน้ มนั เกง่ ตอนนท้ี ำ� งานแบงคแ์ ลว้ ” ไมน่ านนกั ตอ่ มา ก็จะได้ข่าวว่า “ตอนน้ีเป็นผู้จัดการแล้ว” อีกสักพักก็จะมีคนพูดให้ได้ยินเข้าหูว่า “เจา้ ตน้ ยา้ ยไปทำ� งานบรษิ ทั เงนิ ทนุ หลกั ทรพั ย์ เงนิ เดอื นดกี วา่ เยอะ” และระยะหลงั มักจะเป็นประโยคสั้นๆ แตช่ ดั เจนว่า “เดี๋ยวนเี้ ขารวยมาก สบายแล้ว” ผมไมร่ วู้ า่ เขารวยอยา่ งไรหรอื รวยมากแคไ่ หน ทราบแตเ่ พยี งวา่ เขาเลน่ หนุ้ และมีบ้านหลังใหญ่–แต่จ�ำได้ว่า หลังจากที่เขารวยเราก็ไม่ค่อยติดต่อพูดคุยกัน สักเท่าใดนัก–จู่ๆ เมื่อโทรศัพท์จากเบอร์ท่ีไม่คุ้นเคยดังข้ึน จึงไม่ใช่เร่ืองแปลกท่ีผม จะไมร่ บั สาย ผมเคยไดย้ นิ คำ� เตอื นตา่ งๆ นานาวา่ ระวงั เบอรแ์ ปลกๆ จะโทร.มาหลอก ให้เราเสียเงินด้วยวิธีการต่างๆ ผมเลยตัดสินใจไม่รับ เพราะชีวิตน้ีมีเพื่อนสนิทไม่ ก่ีคนเทา่ น้นั แถมแตล่ ะคนก็ไมเ่ คยมีธรุ ะสำ� คัญอะไรต่อกันมากนกั เม่อื ไมร่ ับสายหลายคร้งั เขา้ วันตอ่ มาเขาจงึ ฝากขอ้ ความไวว้ ่า “นฉ่ี นั เอง พตี่ น้ นะ โทร.มาตงั้ หลายครงั้ ทำ� ไมไมร่ บั โทรศพั ทว์ ะ วนั อาทติ ยน์ ี้ มาเจอกันท่ีสตูดิโอ xx” เขาบอกช่ือสตูดิโอถ่ายภาพชื่อดังท่ีใครๆ ก็รู้จัก “เราจะ ถา่ ยภาพครอบครวั กนั บอกพอ่ แมแ่ ละนอ้ งๆ คนอน่ื เรยี บรอ้ ยแลว้ แกตอ้ งมานะ หา้ ม เบย้ี วละ่ จะไดถ้ า่ ยรปู กนั ครบทกุ คน” ประโยคเกอื บสดุ ทา้ ยทำ� ใหผ้ มนกึ ฉนุ ในใจ พดู ราวกบั ผมเคยเบยี้ วอยา่ งนน้ั แหละ ผมนึกถึงภาพขาวดำ� ของครอบครวั ซง่ึ ถ่ายเมอื่ ปี ๑๙๗๖––ปีนั้น...ที่ไมค่ รบก็ เพราะเขาเองต่างหาก ท่ไี มอ่ ยู่! “อ้าว หายไปไหนคนหนึง่ ” 32 วรรณกรรมรางวัลพานแวน่ ฟา้ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟ้า

อาฮยุ เอย่ ขนึ้ อยา่ งแปลกใจเมอ่ื เหน็ พวกเราเดนิ เขา้ มาในรา้ น และหลงั จาก ทนี่ บั ลูกๆ ของพ่อท่ีมีทงั้ หมด ๕ คน แล้วพบว่าขาดไปคนหนง่ึ “อาตน้ ละ่ ...” เขาหันไปถามพ่อ “มันไม่อยู่ ไปเทีย่ วต่างจงั หวัด กลับไมท่ นั ” แต่ความจริงคือพี่ต้นไม่ได้กลับบ้านตั้งแต่เมื่อ ๒–๓ อาทิตย์ก่อนแล้ว ซึ่ง น่ันเปน็ สาเหตุทที่ ำ� ใหพ้ อ่ โกรธ หงุดหงิด และอารมณ์เสยี ง่าย ทสี่ ำ� คญั กว่านนั้ –เขา ไมไ่ ดไ้ ปเทย่ี วตา่ งจังหวดั เสียด้วยซ้�ำ แต่... “งั้นลอ้ื มาถ่ายวนั หลังก็ได้ เลอื่ นไปกอ่ น” “ไม่เป็นไร นัดแล้วเล่ือนท�ำให้ล้ือเสียเวลา เสียลูกค้า แทนท่ีจะได้นัด คนอ่นื ” พ่อเปน็ สภุ าพบรุ ษุ รักษาคำ� พูด น่ันเป็นส่งิ ทเ่ี รารู้ดี แตย่ ่งิ ไปกว่านน้ั พ่อมี น้�ำใจ ชอบช่วยเหลือผู้อื่นท้ังๆ ท่ีตัวเองก็ไม่ได้มีมากมายเหลือกินเหลือใช้–ที่พ่อไม่ ยอมเล่ือนนัดกเ็ พราะรู้ว่าอาฮุยมีธุระต้องกลับต่างจังหวดั นอ้ งสาวคนเดยี วของเขา ป่วยหนัก พ่อรู้ว่าอาฮุยไม่มีเงินเก็บมากนัก พักหลังธุรกิจร้านถ่ายรูปของเขาไม่ดี เทา่ ทีค่ วร มีร้านเปิดใหม่แย่งลกู คา้ ไปหมด พ่อเลยอยากใหเ้ ขามีเงินติดตัวกลับบา้ น ไปดูแลอาการปว่ ยของน้องสาว แมร่ ดู้ ี แตพ่ ดู ไมอ่ อก เพราะครอบครวั เรายงั ทกุ ขใ์ จกบั การหายไปของพตี่ น้ ทว่าพอ่ กลบั ไมย่ อมเล่ือนนัดถ่ายรปู ครอบครวั นี้ออกไปกอ่ น ระหวา่ งถา่ ยรปู พอ่ ออกอาการหงดุ หงดิ กบั อาฮยุ เปน็ ครง้ั แรกในชวี ติ เพราะ เมื่อลูกเหลือ ๔ คน แต่ละคนสูงต�่ำไม่เท่ากัน ใครควรยืนหน้า ยืนหลัง กลายเป็น ปัญหายุ่งยากที่จัดไม่ลงตัวอย่างไม่น่าเชื่อ จนอาฮุยเกาหัวแกรกๆ–พ่ีสองตัวเล็ก อาฮยุ บอกใหค้ ุกเข่านง่ั ขา้ งหน้า พ่อว่าไมเ่ หมาะสม ควรยืนเรยี งตามลำ� ดับอายุ แต่ เม่ือเรียงตามทพี่ ่อว่า อาฮุยมองผ่านทางเลนสก์ ล้องกส็ า่ ยหวั ไปมา บอกไม่สวย มนั สูงๆ ต�่ำๆ ดูแล้วขัดตามาก–ผมเป็นน้องเล็กสุดท้อง แต่บังเอิญตัวสูง อาฮุยจับให้ ยนื เดน่ อยตู่ รงกลาง ขวามอื ผมเปน็ พสี่ อง ซา้ ยมอื ผมเปน็ พสี่ าม แลว้ กพ็ สี่ ี่ เปน็ ผหู้ ญงิ ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 33 Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

ตัวไม่สูงนัก อาฮุยบอกให้น่ังพับเพียบตรงกลางระหว่างเก้าอ้ีสองตัวท่ีพ่อกับแม่ นง่ั –ซง่ึ ทกุ คนกด็ วู า่ ลงตวั ไมเ่ อยี งหรอื หนกั ไปขา้ งใดขา้ งหนงึ่ ตอนนน้ั ผมยงั อดทงึ่ ใน ใจไม่ได้ว่าท่ีแท้อาฮุยก็เป็นมืออาชีพเหมือนกัน ไม่ใช่แค่ใช้กล้องถ่ายรูปเป็นอย่างที่ ผมเคยสบประมาทไว้ “อยา่ งน้ีถึงจะเป็นภาพท่ีคอมโพสิชนั่ ลงตัว” อาฮุยบอก แต่พ่อส่ายหน้าทา่ เดยี ว “มีทไี่ หน เจา้ เล็ก น้องสุดทอ้ ง ไปยืนเด่นเหมือนเปน็ พีค่ นโต” ผมนึกในใจ ท่ีแท้ปัญหาก็อยู่ตรงน้ีน่ีเอง––โยกโย้โยเย บ่ายเบ่ียงไปมา ตงั้ นาน ก็เพราะหงุดหงดิ ที่ภาพน้ีขาดองคป์ ระกอบหลักสำ� คัญ คือพี่ตน้ ! “ง้นั ก็กลับบา้ นเถอะ อย่าถา่ ยเลย ภาพไมม่ ีทางลงตวั หรอก ถา้ ขาดพ่ีตน้ ไปสักคน” ผมปากไวไปนิด พ่อท�ำหน้าขมึงทึงเดินตรงมาหาผม แม่เข้าขวางจับมือ พ่อไว้ ซึง่ แมร่ ูด้ ีวา่ มอื นนั้ อาจเง้อื ข้ึนได้ทุกเมอื่ ถา้ มโี อกาสเขา้ ใกล้ตัวผมอีกนิดเดียว “เราอยูข่ ้างนอกนะ ไม่ใช่ทบี่ ้าน” แมก่ ระซบิ เตือนสตเิ บาๆ “ถ่ายไปก่อนเถอะ ไหนๆ ก็มาแล้ว อย่าเสียเวลาอาฮุย พรุ่งน้ีเขาต้อง เดนิ ทางแต่เชา้ ...ไวเ้ จ้าตน้ กลบั มาแล้ว คอ่ ยถ่ายกันใหม”่ ภาพถ่ายขาวด�ำใบนั้นจึงออกมาอย่างที่เห็น ผมยืนเด่นเป็นสง่าอยู่ตรง กลาง–เปน็ ภาพทไ่ี มล่ งตัวอยา่ งยิ่งในสายตาของพอ่ ! และเป็นภาพท่ีถูกฉีกออกเป็น ๒ ส่วน–รอยขาดนั้นอยู่ตรงกลางหน้าผม พอดี! ..... วนั ต่อมา เขาโทรศพั ทม์ าอกี คราวนีผ้ มตดั สินใจรับสาย เพราะไม่อยากให้ เรอื่ งเย่นิ เย้อ “วา่ ไง วนั อาทติ ยน์ ้เี จอกันนะ” “ไม่ได้ ผมท�ำงาน” ผมตอบสั้นๆ 34 วรรณกรรมรางวลั พานแว่นฟา้ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

“วันอาทติ ยน์ ะ ยงั ตอ้ งทำ� งานอกี เหรอ” “ใช่ ผมไม่ได้รวยอยา่ งพี่นี่ คนอยา่ งผมต้องทำ� งานทุกวนั ” เขาอ้งึ ไป คงนกึ ไม่ถึงว่า ผมจะตอบกลับอย่างน้ี “ลาสักครง่ึ วันได้ไหม...” เขาถามเสียงเบาๆ ดว้ ยความเกรงใจ ผมแอบย้ิม นึกไม่ถึงว่า ‘ผู้ทรงอิทธิพลของครอบครัว’ จะมีนาทีน้ี ท่ีมา ขอรอ้ งผม เพอ่ื สิ่งท่ตี วั เองตอ้ งการ ราวกบั เขาอา่ นความคดิ ผมได้ จงึ รบี ออกตวั วา่ “น่ีไม่ใช่ขอใหท้ �ำเพ่อื ฉันหรอกนะ แต่เพอ่ื ส่วนรวม...” วบู หน่งึ ผมนึกถึงนกั การเมอื งทกี่ �ำลังหาเสยี งบนเวที “...เพอ่ื เราทกุ คนในครอบครวั ” เขายงั พดู ตอ่ ไป “พอ่ กบั แมจ่ ะไดด้ ใี จทลี่ กู ๆ สามัคคี อยูก่ นั พรอ้ มหน้าพรอ้ มตาครบทุกคน” “แล้วท�ำไมวนั นัน้ พีไ่ ม่คดิ อย่างนี้ อยู่กันพร้อมหนา้ พร้อมตาครบทุกคน” ผมตะคอกเสียงใสโ่ ทรศพั ท์ บางคร้ังผมก็นึกแปลกใจตัวเองเหมือนกันว่า ท�ำไมถึงได้ไม่ถูกชะตากับ พช่ี ายคนนเ้ี อาอยา่ งมาก ทงั้ ๆ ทตี่ อนเดก็ ผมสนทิ กบั เขามากกวา่ พน่ี อ้ งคนอน่ื นกึ ถงึ เขาทีไร ภาพขาวด�ำที่ถูกฉีกเป็นสองส่วนผ่ากลางใบหน้าผมจะลอยเข้ามาในความ ทรงจำ� เสมอ ทั้งๆ ทีเ่ ขาไม่ไดอ้ ยใู่ นรูป และไมม่ สี ว่ นเกย่ี วข้องใด แตเ่ พราะไมไ่ ด้อยู่ ในรูปนน่ั แหละ ท่ีทำ� ให้ชีวติ ผมเปลีย่ นต้ังแต่วนั นนั้ เปน็ ตน้ มา... ผมเผลอเอามือลูบใบหน้าตัวเอง ราวกับว่ามีรอยแผลเป็นจากการฉีกรูป ใบนน้ั เกดิ ข้นึ จรงิ ๆ วนั ท่ีไปถา่ ยรปู ...หรือทตี่ อ่ มาเราเรียกกันด้วยรหัสลบั ในครอบครวั วา่ วนั ท่ี แสนศกั ดช์ิ กชนะ เพอื่ เปน็ การเลยี่ งไมพ่ ดู ถงึ เหตกุ ารณว์ ปิ โยคในครอบครวั โดยตรง–– หลงั กลับจากร้านถ่ายรูปอาฮุยคนื น้ัน ยงั ไมท่ นั ปิดประตไู ด้สนทิ ดี เสยี งกราดเกรย้ี ว ของพอ่ ก็ดังขึ้น “ท�ำไมพูดอยา่ งนั้น เจา้ เล็ก” “พดู ไรผดิ ?” ผมรอู้ ยแู่ กใ่ จ แต่ก็ยียวนตามประสาวยั รนุ่ ประจ�ำปี ๒๕๖๐ 35 Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟ้า

“องคป์ ระกอบหลักไม่อยู่ ภาพก็ไม่ลงตวั แค่น้นั เอง...” ยงั ไม่ทันขาดคำ� ก็ไดย้ นิ เสยี งผวั ะกระแทกแรงเตม็ หู โลกมืดไปช่วั วบู ตาม มาด้วยด้วยเสียงร้องตกใจของแม่และพ่ีสาว...เม่ือโลกที่ดับค่อยๆ สว่างขึ้นอีกครั้ง และเสยี งวง้ิ ๆ ยงั วง่ิ วนไปมาในหู ผมเดนิ ตรงไปยงั ประตทู ไ่ี มท่ นั ปดิ สนทิ เมอื่ ครู่ ตอนน้ี ถูกเปดิ ออกอย่างแรงอีกครัง้ ผมพุง่ ตัวออกไป... ไม่น่าเช่ือว่า วันที่แสนศักด์ิชกชนะ ผมกลับเป็นผู้แพ้ที่หน้าบวมเป่ง และ เจ็บปวด! ผมหายออกจากบา้ นไปเกอื บ ๒ เดอื น–กอ่ นปใี หม่ แมใ่ หน้ า้ ชายไปตามผม กลบั มา แมร่ วู้ า่ ผมไปอาศยั อยบู่ า้ นเพอื่ นทชี่ อื่ โตเ๋ ลยไมค่ อ่ ยเปน็ หว่ งนกั เพราะแมโ่ ต๋ กับแม่ผมสนิทกัน ผมมาทราบทีหลังว่าแม่คอยจ่ายเงินค่าอาหารค่าดูแลระหว่างที่ ผมพกั อยทู่ บ่ี า้ นโตต๋ ลอดเวลาเกอื บ ๒ เดอื นน้ี ตอนแรกผมหลงเขา้ ใจผดิ ตามประสา เดก็ คดิ วา่ แมโ่ ตใ๋ จดมี ากทยี่ อมใหผ้ มอยกู่ นิ ฟรๆี พอรคู้ วามจรงิ กน็ กึ สงสารแมจ่ บั ใจ... นา้ ชายบอกผมวา่ แมไ่ มค่ อ่ ยสบาย ใหก้ ลบั บา้ นเถอะ ตอนนท้ี บี่ า้ นขาดผชู้ าย ถงึ ๒ คน เหลอื พส่ี องทเ่ี ปน็ ผชู้ ายเพยี งคนเดยี ว แตก่ ก็ ำ� ลงั เรยี นหนกั เพราะตอ้ งสอบ เข้ามหาวทิ ยาลัย พี่สาม พีส่ ่ี เป็นผ้หู ญิงต้องคอยผลัดกันดแู ลแม่ “ช่วงนี้ธุรกิจพ่อเธอก็ไม่ค่อยดี เขาต้องท�ำงานหนักกลับบ้านดึกดื่น แล้ว อาทิตย์หน้าก็ตอ้ งเดินทางไปซือ้ เคร่ืองจกั รท่ีเมืองจีนอีก ที่บา้ นมีแตผ่ ูห้ ญิง ดูวงั เวง เงยี บเหงาชอบกล เธอเปน็ ผู้ชายควรกลับไปชว่ ยดูแลครอบครวั นะ” ผมเชื่อตามที่น้าชายบอก เมือ่ กลบั มาอยูบ่ า้ นได้ไม่นาน พี่ตน้ กก็ ลับมา– การกลับมาของพี่ตน้ ไม่น่าเช่อื วา่ ทำ� ใหพ้ อ่ คุยเขอ่ื งแบบเบาๆ ไปได้หลาย เดอื น ทงั้ ๆ ทต่ี อนแรกแรกพยายามปกปดิ /บดิ เบอื นเตม็ ทว่ี า่ ไปเทยี่ วตา่ งจงั หวดั ผม เคยได้ยินพ่อกระซบิ กระซาบให้เพ่ือนสนิทฟังว่า “เจา้ ต้นเป็นผ้นู ำ� นักศึกษาคนหน่ึง น�ำพี่น้องมวลชนเดินทางเข้าป่า ข้ามไปลาวโน่น แต่เมื่อรู้ว่าไม่ใช่วิถีการต่อสู้ตาม แนวทางทตี่ อ้ งการ เลยกลบั มา”–พอ่ เรม่ิ ใชศ้ พั ทค์ อ่ นขา้ งแปลกๆ บางทพี ดู เตม็ ปาก เต็มคำ� ว่า “เจ้าต้นเป็นวรี บรุ ุษ” บางทคี รม้ึ อกคร้มึ ใจถงึ ขั้นมคี �ำวา่ “ประชาธิปไตย” ห้อยท้ายดว้ ย 36 วรรณกรรมรางวัลพานแว่นฟ้า Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟา้

แต่ผมกลบั ไดย้ นิ จากเพือ่ นพ่ตี น้ พูดไปอีกทางวา่ “วนั น้นั ไอต้ น้ มนั แคต่ าม เพื่อนๆ ไปฟงั ดนตรีคาราวาน เลยโดนลอ้ มอยู่ในมหาลัย ปนี กำ� แพงหนีออกมาได้ก็ เผน่ ไปนอนเล่นที่บา้ นเพ่อื นแถวอีสาน” ผมอยากถามพ่อเหมือนกันว่าเรื่องเป็นอย่างไรกันแน่ แต่ก็ไม่อยาก ‘โลก มืดดับชั่ววูบ’ อีกครั้ง คิดอีกทีก็ไม่ใช่เร่ืองของเรา ตั้งแต่พี่ต้นกลับมาพ่อก็อารมณ์ สดช่ืน มีเรอ่ื งคยุ โม้ใหเ้ พ่ือนบา้ นท่แี วะเวียนมาถามไดไ้ ม่ขาดปาก...กด็ แี ล้ว จะไดไ้ ม่ ต้องมาหงดุ หงดิ อารมณเ์ สียกบั ผม ผมผ่านชีวิตในบ้านช่วงน้ันไปอย่างค่อนข้างราบร่ืนและรวดเร็ว ต่างคน ตา่ งอยู่ ผมเรยี นรวู้ ธิ ปี ดิ ปาก แถมหหู นวกตาบอดไดอ้ ยา่ งยอดเยย่ี ม พบวา่ ชวี ติ แบบน้ี ก็เป็นสุขดีเหมือนกัน ไม่จ�ำเป็นต้องรู้ไปเสียทุกเร่ือง เพราะ ‘บ้านน้ีไม่ใช่ของผม คนเดียว!’ อกี ๒ ปตี อ่ มา ผมสอบเอ็นทรานซไ์ มต่ ิดตามคาด ผมออกจากบา้ นไปใช้ ชีวติ อสิ ระ เช่าหอพกั แถวหน้ารามฯ หลังจากน้นั ไมน่ านนกั ผมกบั เพอ่ื นหุ้นกนั ขาย เสื้อผ้ามือสอง ชีวิตก็เร่ิมห่างเหินและตัดขาดจากครอบครัว จะมีก็เพียงพี่สี่ท่ีเรียน รามฯ เหมอื นกัน เธอจะคอยแวะมาหาสง่ ข่าวท่บี ้านใหท้ ราบเป็นระยะ แม้บางครัง้ ผมจะย้ายหนไี ปขายซอยอืน่ พ่ีส่กี ย็ ังตามเจอ... แปลกแตจ่ รงิ ! หลงั จากทพ่ี ตี่ น้ กลบั มา จนหลายสบิ ปผี า่ นไป เรากย็ งั ไมเ่ คย มีภาพถ่ายครอบครวั ที่ ‘อยู่กันครบ!’ สักภาพ เหตกุ ารณ์ ‘วนั ทแี่ สนศกั ดชิ์ กชนะ’ นน้ั คงทำ� ใหใ้ ครตอ่ ใครขยาดทจ่ี ะเสนอ ความคิดนี้ และคงไมอ่ ยากให้ประวัตศิ าสตรซ์ ำ�้ รอย แนน่ อน ผมเองก็ไมอ่ ยากเปน็ ผแู้ พท้ โ่ี ดนชกหนา้ บวมอกี ครง้ั และถา้ ไมใ่ ชผ่ ม คนอน่ื ๆ กค็ งไมม่ ใี ครกลา้ พอทจ่ี ะพดู แม้แต่ ‘วีรบรุ ษุ ’ ทมี่ คี ำ� วา่ ‘ประชาธปิ ไตย’ ห้อยท้ายกเ็ ถอะ จนวันหนึ่ง...วันน้ี เขาถึงคิดจะถ่ายรูปครอบครัวขึ้นมาอีกคร้ัง ไม่รู้เป็น เพราะความกลา้ หาญ หรือเพราะกาลเวลาเยยี วยาบาดแผลน้นั จนแห้งสนิทแลว้ ... ผมถามเขาว่า “ไม่สายไปหนอ่ ยหรือ?” เขาตอบว่า “ยงั ไม่สายหรอก ตราบใดท่ี ‘เรายงั อยู่กนั ครบ!’” ..... ประจ�ำปี ๒๕๖๐ 37 Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

“แต่งตัวหล่อๆ ด้วยนะ พี่ต้นฝากบอกให้เอาสูทมาด้วย รูปจะได้ออกมา สวยงาม อิอิ” พส่ี สี่ ง่ ขอ้ ความมาทางโทรศพั ทม์ อื ถอื พยายามรา่ เรงิ เธอคอยทำ� หนา้ ทเี่ ปน็ ‘กาวใจ’ หรอื ‘โซข่ อ้ กลาง’ เสมอ–บางทสี งั คมกจ็ �ำเปน็ ตอ้ งมคี นแบบน้ี เพอื่ หลกี เลย่ี ง การเผชญิ หนา้ แตห่ ลายคร้ัง ก็ทำ� ใหเ้ ร่อื งย่งุ ยากขน้ึ กวา่ เดมิ “ไม่มสี ูท” ผมตอบไปหว้ นกระดา้ ง–ไมม่ ี ‘ออิ ิ’ ไมม่ ีไอคอนหนา้ ย้มิ ใดทง้ั ส้นิ “มแี ต่เสื้อยดื กบั กางเกงยีน” ผมรู้สึกหงุดหงิดกบั เร่ืองเสอ้ื ผา้ ขึน้ มาทันที ท้ังๆ ทต่ี วั เองกม็ ีสทู แทนท่จี ะ ตอบรบั ไปดๆี หรอื ไม่กไ็ ม่ต้องพดู อะไรเลย เรอ่ื งกจ็ บ แตผ่ มกลบั ตอ่ เรือ่ งใหย้ ืดเยื้อ เสียเอง หรือที่จริงผมแค่ตอ้ งการแสดงพลังแหง่ การขดั ขนื ฝืนต้าน ขณะทีก่ ำ� ลังยอม ‘จ�ำนน’ แตโ่ ดยดี เพ่ือปกปดิ ความรสู้ ึกน้นั “ไม่ต้องห่วงจะ้ เด๋ยี วจะบอกพตี่ ้นเตรียมสูทเผอ่ื ไวใ้ ห้นะ” พสี่ ท่ี ำ� หนา้ ทกี่ าวและโซอ่ ยา่ งเตม็ ท่ี แตน่ นั่ แหละ บางครงั้ กพ็ ลาด! เธอกลาย เป็นไฟแช็ก ประโยคนั้นจดุ ไฟให้ผมทนั ที “ไม่ต้อง” โชคดี ที่ตัวหนังสือตวาดไม่ได้ แต่มันก็ยังห้วนสั้นเหมือนเดิม คราวนี้ผม เขียนเพิ่มไปอกี วา่ “ถา้ กลัวรูปออกมาไม่ลงตวั ไมส่ วยงาม ไมต่ อ้ งมผี มก็ได”้ หนง่ึ นาทตี อ่ มา ขอ้ ความนม้ี คี ำ� วา่ ‘อา่ นแลว้ ’ ปรากฏใหเ้ หน็ แตไ่ มม่ คี ำ� ตอบ ใดตามมา พี่ส่เี งียบหายไป–โซ่คงตกใจ! ผมคงรสู้ ึกวา่ กำ� ลังได้เปรยี บ ต้อนคตู่ ่อสจู้ นมุม หมดแรงโต้ตอบ เลยเขียน ไปอีกวา่ “ในครอบครวั เราเองกม็ ชี นชน้ั ไมใ่ ชท่ ุกคนจะรวยเทา่ กัน จะมาเรียกรอ้ ง ใหใ้ ส่สูทโนน่ นเ่ี หมอื นกนั ทกุ คน เปน็ ไปไม่ได้ คา่ ถา่ ยรปู ในสตูดิโอระดบั นเี้ ปน็ หมน่ื ๆ 38 วรรณกรรมรางวัลพานแว่นฟา้ Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟ้า

ผมไมม่ ตี งั คจ์ า่ ยหรอกนะ และผมกไ็ มอ่ ยากไดร้ ปู ดว้ ย ถา้ แนจ่ รงิ ใหท้ กุ คนแตง่ ตวั ตาม สภาพเป็นจรงิ ท่ีมอี ยสู่ ิ เอาไหมละ่ ไอท้ ี่ถ่ายๆ กนั ใสช่ ดุ สทู ชดุ ไทยหรูหราน่ีมันไม่ใช่ ของจรงิ แคส่ รา้ งภาพใหส้ วยงาม...” ผมใส่อารมณ์เต็มที่ทุกตัวอักษร...เมื่อส่งข้อความหลายประโยคน้ีออกไป แล้ว ผมแอบรูส้ กึ สะใจนดิ ๆ แต่เมอ่ื อา่ นทบทวนอกี ครง้ั ใน ๒–๓ นาทตี ่อมา กถ็ าม ตวั เองวา่ เขยี นไปทำ� ไม เราไปกระแทกพ่ีสี่ท�ำไม เธอไมเ่ กีย่ ว อกี อยา่ ง เขียนไปแลว้ มีประโยชนต์ รงไหน...มันเหมอื นเรากำ� ลังเปรียบเทยี บ และในขณะเดียวกนั กแ็ สดง ปมดอ้ ยของตวั เอง เพอ่ื ยกปมเดน่ ของคนอนื่ ใหส้ งู เดน่ ยงิ่ ขนึ้ ––จรงิ ๆ แลว้ มนั เปน็ วถิ ี ทเี่ ราเลอื กเอง อยา่ งทเ่ี ราคอยยนื หยดั มาตลอดและยนื ยนั กบั ใครตอ่ ใคร หรอื มนั เปน็ แคป่ มด้อยท่เี ราเองก็ยอมรับลึกๆ อยูใ่ นใจว่าเปน็ ผูแ้ พ้ แล้วเคียดแค้นชิงชังคนทช่ี ก ชนะบนสังเวยี น ..... วันถ่ายรูป–ปนี ้ีแสนศกั ด์ิ ไม่อยู่แลว้ แตผ่ มกำ� ลังจะขึ้นชกอีกคร้งั ? พต่ี น้ มารบั ผมถงึ ทพี่ กั แตเ่ ชา้ บางทกี ร็ สู้ กึ ครม้ึ ใจดี เหมอื นเปน็ แขกคนสำ� คญั ที่ต้องมีคนมารบั ถึงที่ แต่อีกความรู้สกึ ก็เหมอื นก�ำลังถกู ประกบตัวและจบั กมุ ! เมอื่ ขน้ึ นงั่ รถยหี่ อ้ ยโุ รปคนั งามของเขาเรยี บรอ้ ยแลว้ กอ่ นจะสตารท์ เครอ่ื ง ขบั ออกไป เขาชี้ไปทน่ี ัง่ ดา้ นหลัง ผมเหน็ สูทกับกางเกงแขวนอยู่ “ใสไ่ ม่ใสก่ ต็ ามใจแก...” พตี่ น้ พูดเสยี งเรียบๆ เดาไม่ถูกว่ามาอารมณ์ไหน “แต่อยากขอร้องให้แกถ่ายรูปด้วย...แม่ป่วยหนักมากแล้ว น่ีคงเป็นรูป ครอบครวั รปู เดียวและรปู สุดทา้ ยท่แี มจ่ ะได้เห็นในชวี ิต...” เขาน่ิงเงยี บไปช่ัวครู่ ไม่ร้เู ป็นเพราะก�ำลงั ใช้สมาธิในการขบั รถ หรือกำ� ลงั คิดหาคำ� พูดท่เี หมาะสม... “...เป็นรปู ท่จี ะมพี วกเราอยู่ครบทกุ คนในภาพนนั้ ” เม่ือผ่านสี่แยกท่ีจราจรคับคั่งที่สุดในประเทศไทยมาได้แล้ว ถนนก็ดู โลง่ โปรง่ สบายขน้ึ บ้าง จู่ๆ เขากเ็ อย่ ขึ้น ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 39 Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟ้า

“พี่ขอโทษนะ” ผมงง “เรือ่ งอะไร?” “กท็ ุกเรอ่ื งทที่ �ำใหแ้ กไม่ชอบพ่ี” ผมเงยี บ–ไม่ได้ยอมรบั หรือปฏิเสธ “รวมทง้ั เรอื่ งรปู ดว้ ย...” เขาพดู ตอ่ “พขี่ อโทษทฉ่ี กี รปู นนั้ เพราะอจิ ฉาแก” “อะไรนะ” ผมชอ็ กสดุ ขีด “รูปท่ีถ่ายวนั แสนศักดช์ิ กชนะน่ะเหรอ” ผมถามยำ้� เขาพยักหน้ารับ เราตา่ งนิ่งเงียบกันไปครใู่ หญ่ “ผมนกึ วา่ พ่อเป็นคนฉกี รูปน้นั เสยี อกี ” เสยี งผมหลุดออกมาจากความคิด...แผว่ บาง “ไม่ใช่...” เขาส่ายหน้า “พ่อเป็นคนแปะรูปนั้นด้วยเทปใส แล้วซ่อนไว้ในซองเอกสาร เพราะไม่ อยากใหแ้ กเหน็ ” ผมยกมอื ข้ึนปาดนำ�้ ตาท่ไี หลออกมาเปยี กแกม้ ขณะท่ีเขาเลยี้ วรถเขา้ ไปจอดพักชวั่ คราวในลานจอดรถของป๊มั นำ�้ มนั “พี่อยากให้พ่อกับแม่มีรูปครอบครัวน้ี ให้ท่านได้เห็นถึงความรัก ความ สามคั คขี องพวกเรา ซึ่งมันไม่มีทางเกิดขึน้ ได้เลย ถ้าเราตา่ งดอ้ื ดึงเข้าใสก่ นั ต่างฝา่ ย ตา่ งไมย่ อมกนั พนี่ บั ถอื นำ�้ ใจแกทแ่ี กยอมถอยหนงึ่ กา้ วดว้ ยการมากบั พใ่ี นวนั น้ี พคี่ ดิ ว่าตัวเองก็ต้องถอยเหมือนกัน เราถึงจะเดินต่อไปข้างหน้าได้ พ่ีคงละอายใจไปชั่ว ชวี ิต ถ้าไมข่ อโทษแก...” บางครั้ง เร่ืองมันยุ่งยากก็เพียงเพราะว่าเราต่างเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง เราคดิ วา่ เราตอ้ งไดอ้ ะไรสกั อยา่ งเสมอ แตเ่ รากลบั ไมส่ นใจคนอน่ื ทส่ี ญู เสยี เราคดิ วา่ 40 วรรณกรรมรางวัลพานแวน่ ฟ้า Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟ้า

เราตอ้ งถูกตลอด ขณะทค่ี นอืน่ ผดิ ทกุ ข้อ เราคดิ ว่าคนอนื่ ต้องฟงั เรา แต่เรากลับไม่ ฟงั คนอน่ื หลายครั้ง เรายกเอาตัวตนเองข้ึนสูงเป็นที่ต้ังจนเป็นก�ำแพงขีดค่ัน ไม่ส่ง ‘ใจ’ ให้กนั เมื่อมปี ัญหา เรากลับแกด้ ้วยการเอา ‘อตั ตา’ ตัวเองเขา้ สู้ เราตอ้ งการ ผ้ชู นะ และเหยียบยำ่� ผแู้ พ้ แต่น่นั ยอ่ มไมใ่ ชท่ างออก ไม่มีใครถกู หมดหรอื ผิดตลอด...เราต่างร้ซู ้งึ ถึงข้อน้นั ดี พี่ต้นขับรถออกจากปั๊มน�้ำมัน...ผ่านอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ตรงไปยัง จดุ หมายปลายทาง วนั นที้ อ้ งฟา้ ใสสวยเปน็ พเิ ศษ––เราเรมิ่ ตน้ เดนิ ทางดว้ ยกนั อกี ครงั้ ..... แล้วผมกต็ ัดสินใจเดนิ เขา้ ฉาก ใหเ้ ขากดชัตเตอร์! ผมไม่รู้วา่ ตอนน้อี าฮุยย้ายไปอยู่ทไี่ หนแล้ว จะถามพ่อกก็ ลัววา่ จะเป็นการ ร้ือฟื้นเรื่องเก่า ‘วันแสนศักด์ิชกชนะ’ แต่ถ้าเจออาฮุย ผมอยากให้เขาดูภาพ ครอบครวั ลา่ สุดที่เราเพิ่งถ่ายกนั และถามวา่ “ภาพนค้ี อมโพสชิ น่ั ลงตวั หรอื ยงั ?” ส�ำหรบั ผม อาจจะยงั ไม่ลงตวั มากนัก แต่เพราะความไม่ลงตวั นีแ่ หละ เมอ่ื อย่ดู ้วยกนั ได้ มนั ท�ำให้ภาพดูงดงามขน้ึ มากทเี ดยี ว! ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 41 Downlode จากเพจ รางวัลพานเเว่นฟ้า

Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟา้

ชยั ชนะของบญุ ยนื กฤตศิ ลิ ป์ ศกั ดิ์ศิริ (๑) เสยี งเหา่ กรรโชกถๆี่ ของเจา้ ลคั ก้ี สนุ ขั เพศผพู้ นั ธผ์ุ สมระหวา่ งชสิ กุ บั พดุ เดลิ้ วัยห้าปีท่ีดังมาจากริมร้ัว บอกให้ปองธรรมรู้ว่าน่าจะมีใครสักคนแฝงตัวอยู่บริเวณ น้ัน ก่อนหน้านี้ เขามัวใจจดใจจ่ออยู่กับการสร้างภาพเปอร์สเปกทีฟบนหน้าจอ คอมพิวเตอร์ ส�ำหรับใช้ในงานตกแต่งหน้าร้าน หรือที่เรียกง่ายๆ ในหมู่คนท�ำงาน ด้านนวี้ า่ “งานจัดดสิ เพลย์” อาชีพท่ีสร้างรายไดใ้ ห้กบั เขามานาน ตงั้ แต่สมยั ยงั ใช้ ชีวติ เป็นมนุษย์เงินเดือนอยูใ่ นเมืองหลวง กอ่ นมารบั งานฟรีแลนซ์ผา่ นอินเทอรเ์ นต็ ปองธรรมจึงไม่ทันได้ยินเสียงเครื่องยนต์ของมอเตอร์ไซค์รุ่นเก่าท่ีค�ำรามแหบพร่า คล้ายเสียงคนแกว่ ยั เหยยี บรอ้ ยแวว่ ดังมาจากหวั ถนน หนมุ่ ใหญว่ ยั สสี่ บิ หา้ ชะเงอ้ จนสดุ คอ ขณะเพง่ สายตามองผา่ นบานหนา้ ตา่ ง ออกไป แต่ความมืดท่ีคลี่คลุมในเวลาหน่ึงทุ่มเศษ ท�ำให้เขาไม่อาจเห็นภายนอกได้ ชดั เจนนกั นอกจากเงาตะคุม่ ของรถเขน็ ตอ่ เติมหลังคาที่ภรรยาของเขาลา่ มโซไ่ วก้ บั ร้ัว หลังจากร้านก๋วยเต๋ียวหมูตุ๋นท่ีเธอเปิดขายในช่วงสิบโมงเช้าถึงห้าโมงเย็นปิด ทำ� การไปแลว้ ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 43 Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟา้

ปองธรรมวางมอื จากงาน โดยไมล่ มื กดโหมดพกั หนา้ จอคอมพวิ เตอร์ กอ่ น ลกุ จากเกา้ อล้ี อ้ เลอื่ นแลว้ เดนิ ไปเปดิ สวติ ชไ์ ฟดวงหนา้ บา้ น พรอ้ มกา้ วเทา้ ยาวๆ ออก ประตู กระทง่ั พบวา่ ผู้ทถี่ กู เจ้าลคั กเี้ หา่ เสียงขรมน้ันคือพอ่ ของเขาเอง เฒา่ เทพยงั คงครอ่ มอยบู่ นอานมอเตอรไ์ ซค์ ทา่ ทลี งั เล คลา้ ยไมแ่ นใ่ จวา่ ควร จะลงจากรถดหี รอื ไม่ ปองธรรมสง่ เสยี งดเุ จา้ ลคั กที้ เ่ี หา่ เสยี งดงั เกนิ ตวั เขาไมเ่ คยตมี นั สงสารชะตาชีวิตของมันท่ีถูกพรากจากอกแม่ในวัยที่ดวงตายังไม่สามารถมองอะไร ได้ชัดเจน ด้วยบังเอิญเขาพบมันพร้อมกับพี่น้องอีกสองตัวก�ำลังตะเกียกตะกายอยู่ ในลงั กระดาษ ทถ่ี กู วางทง้ิ ไวห้ ลงั หา้ งฯ แหง่ หนงึ่ ซงึ่ เขาไดร้ บั มอบหมายใหไ้ ปคมุ งาน ตกแตง่ หนา้ รา้ น เสยี งรอ้ งอนั แผดดงั เพราะความหวิ โหยของพวกมนั กวกั มอื เรยี กเขา ใหเ้ ดินตามหาจนเจอ ไมม่ เี หตผุ ลอะไรทป่ี องธรรมจะทงิ้ พวกมนั ไวใ้ หถ้ กู ฝงู ยงุ ฝงู มดรมุ กดั เขาอมุ้ ลังช้นื น�้ำคา้ งขน้ึ รถกระบะของบริษทั โดยไมต่ ้องเสียเวลาคดิ กอ่ นร่นุ นอ้ งท่มี าตดิ ตงั้ งานด้วยกนั จะขอนำ� กลบั ไปเลย้ี งคนละตัว เหลือเพยี งเจา้ ตัวสีขาวหน้าด่างทด่ี วงตา ทั้งสองข้างถูกแต้มด�ำเหมือนหมีแพนด้า เพราะมันดูน่ารักกว่าตัวอื่นๆ ไว้ให้เขา เท่านนั้ ปองธรรมอุ้มเจ้าลัคกี้เข้าไปไว้ในกรงท่ีตั้งอยู่ใต้ชายคาบ้าน คว้าลูกกุญแจ จากทซ่ี อ่ นแลว้ เดนิ กลบั มายงั ประตู แหยเ่ ขา้ ไปในรกู อ่ นหมนุ ดงั คลกิ แลว้ จงึ ดนั บาน เหลก็ ดดั สงู เทยี มอกเลอื่ นไปทางซา้ ยมอื พลางเอย่ ปากทกั ชายชราวา่ ทำ� ไมมามดื คำ่� ปา่ นน้ี เฒา่ เทพไมต่ อบ แตก่ ลบั สะบดั ปลายเทา้ งดั ขาตง้ั รถมอเตอรไ์ ซคใ์ หก้ างออก แลว้ กวาดขายาวเก้งกา้ งพ้นจากเบาะทีค่ ร่อมอยู่ เปลี่ยนทา่ ยืนกอดอก วางมาดยดื หลงั ตรง แลว้ มองไปขา้ งหนา้ อยา่ งทชี่ อบทำ� อยเู่ ปน็ ประจำ� ขณะเพง่ สายตาผา่ นไหล่ ลกู ชายเขา้ ไปในตวั บา้ น ไมพ่ บความเคลอื่ นไหวใดๆ ลกู สะใภท้ เี่ ขาไมพ่ งึ ใจดว้ ยสาเหตุ นานัปการน่าจะอยู่ส่วนอ่ืนที่ไม่ใช่กลางห้องโถง เฒ่าเทพเผลอถอนหายใจออกมา อยา่ งโล่งอก ขอ้ มูลทสี่ บื เสาะมาน่าจะเป็นจรงิ ในเวลานี้ ชายชราไม่อยากเจอใครอ่นื นอกจากลกู ชาย 44 วรรณกรรมรางวัลพานแวน่ ฟ้า Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟ้า

สิ่งท่ีเฒ่าเทพกระท�ำหาได้พ้นสายตาของปองธรรมไม่ ดีแล้วที่ภรรยาของ เขาอยู่หลังบ้าน ไม่อย่างนั้นเธอคงพะอืดพะอมน่าดู หากต้องมาเปิดประตูรับผู้มา เยอื นซงึ่ เคยมเี รอ่ื งกระทบกระทั่งกันคร้ังแล้วครัง้ เลา่ ... ปองธรรมเดาว่าพ่อของเขาน่าจะพอรู้เวลา เพราะหากมาในช่วงกลางวัน ชายชราย่อมต้องเดินผ่านร้านก๋วยเตี๋ยวของลูกสะใภ้ ถัดจากรถเข็นเข้ามาด้านใน เรยี งรายไปดว้ ยโตะ๊ เกา้ อท้ี ใ่ี ชร้ องรบั ลกู คา้ คนทมี่ คี วามหยงิ่ ผยองอยา่ งเฒา่ เทพหรอื จะยอมเดนิ ตวั ลบี หลบคกู่ รณี เพอื่ เขา้ ไปหาลกู ชายซงึ่ มกั นงั่ ทำ� งานอยใู่ นบา้ น คนทง้ั โลกย่อมรดู้ ีวา่ ไม่มที างทีม่ นั จะเปน็ เช่นน้ัน ปองธรรมเดนิ อ้อมร่างท่ีมคี วามสูงไลเ่ ลยี่ กัน พลางใชม้ ือรุนหลงั อีกฝา่ ยให้ เดินไปข้างหนา้ พร้อมกบั พูดในสง่ิ ที่คดิ ว่าพอ่ กำ� ลงั ตอ้ งการฟงั “ตาลา้ งถว้ ยชามอยหู่ ลงั บา้ น ไมเ่ สรจ็ งา่ ยหรอกครบั พอ่ เขา้ มากอ่ นเถอะ” เพราะเปน็ คนเขา้ ใจโลก แมจ้ ะไมช่ อบในบางการกระทำ� ทโ่ี ผงผางขวางโลก ของพ่อตวั เองนกั แตป่ องธรรมกเ็ ลือกทจ่ี ะสงบปากสงบค�ำ ยิม้ แย้มต้อนรบั เหมือน วา่ ก่อนหนา้ น้ีไมเ่ คยมอี ะไรเกิดขึน้ ดว้ ยบุญคณุ ของพอ่ ล้นฟ้า ไม่เพยี งบันดาลให้เขา เกิด หากแต่ยังลงแรงกับงานสวนงานไร่อย่างหนักหน่วงเพื่อส่งเสียเขากับน้องอีก สองคนเล่าเรียน หยาดเหง่ือแต่ละเมด็ ของพ่อแมเ่ ป็นสิ่งท่เี ขาไม่อาจลืม เฒ่าเทพไม่มีท่าทีแข็งขืนอย่างที่ปองธรรมกังวล แต่กลับท�ำตามท่ีลูกชาย บอกอย่างวา่ ง่าย แม้ในใจไมว่ ายคิดค้าน ‘ถา้ ไม่มเี รอื่ งสำ� คญั อยา่ หวังวา่ คนอย่างกู จะมาเหยียบที่นี่’ ปองธรรมแยกตัวออกมาอยู่บ้านเช่าชั้นเดียวท่ีมีร้ัวรอบขอบชิด หลังนส้ี องปีแลว้ นเี่ ป็นครง้ั แรกท่ีเฒา่ เทพย่างกรายมาถงึ ถนิ่ ทไ่ี ม่เคยอยากยำ่� เท้ามา ก่อน การมาเยือนของเฒ่าเทพสร้างความประหลาดใจให้กับปองธรรมไม่น้อย ดว้ ยเพราะพ่อไมช่ อบหนา้ ภรรยาของเขา จนเกิดเรือ่ งราวบานปลายใหญโ่ ต กระทั่ง เป็นสาเหตุท�ำให้เขาต้องระเห็จออกมาเช่าบ้านอยู่ เพ่ือแยกคนท้ังสองออกจากกัน ที่เลือกท�ำแบบน้ีไม่ใช่ ‘หลงเมีย’ เหมือนที่พ่อเคยด่าไล่หลังในวันท่ีเขาขนย้าย ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 45 Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

ขา้ วของ แตเ่ ป็นเพราะไมอ่ ยากเป็นขีป้ ากชาวบา้ น เนอื่ งจากปัญหาท่ีเกดิ ข้ึนไม่เว้น วันระหว่างพอ่ ผวั กบั ลูกสะใภ้ เฒ่าเทพเผด็จการแค่ไหนคนในครอบครัวรู้ดี ด้วยเหตุนี้ ลูกๆ ทั้งสามจึง ไมม่ ีใครทนอยู่รว่ มบา้ นกับพอ่ ไดเ้ ลยสกั คน ปองธรรมเปน็ พค่ี นโต ทใ่ี ช้ชีวติ อยบู่ า้ น กลางสวนนอ้ ยทสี่ ดุ เพราะเปน็ คนเรยี นดี พอ่ แมจ่ งึ สนบั สนนุ ใหเ้ ขาไดเ้ ขา้ ไปเรยี นตอ่ ระดบั มหาวทิ ยาลยั ในกรงุ เทพฯ จบแลว้ จงึ สมคั รเขา้ ทำ� งานในบรษิ ทั ตวั แทนจำ� หนา่ ย เคร่ืองส�ำอางน�ำเข้าจากอเมริกา รู้จักชอบพอกับพนิตาซึ่งเป็นครูสอนแต่งหน้า ให้กับพนักงานขายประจ�ำเคาน์เตอร์ในห้างสรรพสินค้า ลองใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันใน อพาร์ตเม้นต์ของเขาราวหน่ึงปี ก่อนตบแต่งเป็นเรื่องเป็นราว โดยใช้สถานที่ของ โรงพยาบาลสงฆเ์ พอื่ ประหยดั คา่ ใชจ้ า่ ย หลงั จากนนั้ ปองธรรมกย็ า้ ยตวั เองเขา้ ไปอยู่ บ้านฝ่ายหญิง โดยคนในครอบครัวของเธอตา่ งให้การตอ้ นรบั เป็นอย่างดี ผิดกับพ่อ ของเขาท่ไี ม่คดิ จะตอ้ นรับลกู สะใภเ้ อาเสยี เลย ตอนลกู ชายคนโตโทร.มาบอกวา่ จะพาคนรกั มาพบ กอ่ นจะแตง่ งานกนั ใน อีกไมก่ ีเ่ ดือนข้างหนา้ เฒา่ เทพโกรธจนตวั สัน่ ด่าปองธรรมลนั่ ว่าท�ำอะไรไมเ่ หน็ หวั พรอ้ มกบั บอกความจรงิ เรอื่ งทาบทามลกู สาวของเพอ่ื นบา้ นทเี่ ปน็ ถงึ นางพยาบาลไว้ ให้แล้ว ปองธรรมจ�ำหญิงสาวบ้านใกล้ที่พ่อเอ่ยถึงได้ดี เธอมีอายุอ่อนกว่าเขาอยู่ หลายปี เจอกันกท็ ักทายตามประสา เขาเชอ่ื ว่าในใจของเธอเองกไ็ มไ่ ด้ชอบพออะไร เขาลกึ ซง้ึ เฒา่ เทพเหน็ ลกู ชายไมโ่ ตเ้ ถยี ง ชายชราจงึ พรรณนาถงึ ความดงี ามของวา่ ท่ี ลูกสะใภใ้ ห้อกี ฝา่ ยฟงั เพราะเหน็ กันมาแตอ่ ้อนแต่ออก เธอเปน็ เดก็ เรยี บร้อยทเ่ี ฒ่า เทพรู้สึกถูกชะตา ย่ิงพอมาเรียนจบพยาบาลย่ิงท�ำให้เฒ่าเทพมองเห็นคุณค่าในตัว เธอมากข้ึน อยา่ งน้อยหากคนในบ้านเกดิ เจบ็ ป่วยเลก็ ๆ นอ้ ยๆ กม็ ีคนให้พึง่ พา โดย ไมต่ อ้ งบากหน้าไปถงึ โรงพยาบาล ปองธรรมฟงั พอ่ รา่ ยยาวถงึ เหตผุ ลทอี่ ยากไดห้ ญงิ สาวมาเปน็ สะใภ้ ถอื สาย นิง่ เงยี บไมเ่ ออื้ นเอ่ยในสงิ่ ทต่ี นคิด น่ันเปน็ การกระทำ� ทบี่ อกเฒา่ เทพกลายๆ ว่าเขา ไมเ่ ปลยี่ นใจแน่ ผเู้ ปน็ พอ่ จงึ ตะเบง็ เสยี งใสโ่ ทรศพั ทว์ า่ อยากแตง่ กแ็ ตง่ ไป แตค่ นบา้ นน้ี 46 วรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟ้า Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟ้า

ไมม่ ใี ครยินดไี ปรว่ มงาน กอ่ นจะกดตดั สายทง้ิ ด้วยอารมณฉ์ นุ เฉยี ว ควา้ ขา้ วของใกล้ มือขว้างปาชนิดไม่สนใจทิศทาง รีโมทโทรทัศน์ลอยผ่านหัวบุญยืนผู้เป็นเมียแบบ เฉยี ดฉิว จนอกี ฝา่ ยต้องหลบขน้ึ บา้ นขังตัวเองอยใู่ นหอ้ งนอนเปน็ นานสองนาน พอสตกิ ลบั คนื มา เฒา่ เทพกเ็ ดนิ หนา้ มยุ่ ไปบา้ นของนางพยาบาลสาว ทอี่ ยู่ หา่ งกนั เพยี งห้า-หกรอ้ ยเมตร โชคดที ่ีเธอไปเขา้ เวรจงึ ไมต่ อ้ งรบั รู้อะไรเก่ยี วกบั เร่อื ง นี้ เฒา่ เทพบอกพอ่ แมข่ องเธอไปตามตรงวา่ ปองธรรมตกลงปลงใจกบั หญงิ อนื่ ไปเสยี แล้ว ท่ีรอให้เขาเรียนจบมีงานการท�ำเป็นหลักแหล่งแล้วจะมาสู่ขอเป็นอันล้มเลิก ผลคอื เฒา่ เทพถกู เพอื่ นบา้ นถอนหงอกออกไปเสยี หลายเสน้ นจ่ี งึ เปน็ อกี สาเหตหุ นงึ่ ทที่ ำ� ให้ชายชราพาลไม่ชอบลกู สะใภ้ต้งั แต่ยงั ไมท่ นั เห็นหนา้ ด้วยภาระหน้าที่เป็นเหตุผลส�ำคัญ ท่ีท�ำให้ปองธรรมไม่ค่อยได้กลับบ้าน เกดิ ซง่ึ อยหู่ า่ งจากเมอื งหลวงราวแปดรอ้ ยกโิ ลเมตร นอกจากชว่ งวนั หยดุ นกั ขตั ฤกษ์ ทบ่ี รษิ ทั ปดิ ทำ� การตดิ ตอ่ กนั หลายวนั กระทง่ั เขาตอ้ งกลบั มาอยถู่ าวร หลงั ถกู พอ่ เรยี ก ตวั เมอ่ื สามปที แ่ี ลว้ ตอนนน้ั เฒา่ เทพประสบอบุ ตั เิ หตมุ อเตอรไ์ ซคล์ ม้ จนแขนขวาหกั พรอ้ มเกดิ บาดแผลถลอกปอกเปกิ ทว่ั ตวั แพทยร์ ะบใุ หพ้ กั ฟน้ื รา่ งกายไมต่ ำ�่ กวา่ ครง่ึ ปี เฒา่ เทพไมส่ ามารถขร่ี ถซาเลง้ เขา้ สวนไดเ้ หมอื นเดมิ อกี เขากบั ภรรยาจงึ ตอ้ งลาออก จากงานกะทนั หันเพือ่ มาคอยอำ� นวยความสะดวกให้กบั พ่อ ทั้งทยี่ ังไมร่ ู้วา่ จะมายดึ อาชพี อะไรในเมืองชายขอบแหง่ นี้ บุญยืนแม่ของเขาเป็นแบบฉบับของหญิงโบราณขนานแท้ นางเป็นเพียง ช้างเท้าหลัง ผู้มีหน้าท่ีรับฟังแล้วเออออไปตามค�ำสั่งผัว ไม่เคยปริปากถามหรือ โต้เถยี ง พูดจานอ้ ยค�ำ แววตาแฝงความหวั่นเกรงเฒา่ เทพอยู่ตลอดเวลา ตั้งแต่อยู่ กินกับเฒ่าเทพมานางไมเ่ คยมีโอกาสทำ� อะไรตามลำ� พัง ไม่สามารถทำ� อะไรทผ่ี ูห้ ญิง คนอนื่ ๆ ในละแวกเดยี วกนั ทำ� ไดเ้ ลยนอกจากงานบา้ นงานครวั แมแ้ ตส่ งิ่ จำ� เปน็ ทสี่ ดุ อยา่ งขจี่ กั รยานหรอื มอเตอรไ์ ซค์ บญุ ยนื ไมเ่ ปน็ อะไรทง้ั นน้ั หากจะใหพ้ าเฒา่ เทพไป ล้างแผลท่ีสถานีอนามัยจึงเป็นเร่ืองท่ีเป็นไปไม่ได้ ด้วยความท่ีในอดีตเคยเป็น หญงิ สาวหนา้ ตาดี แถมยังออ่ นกวา่ ผวั เกือบหนึ่งรอบ บญุ ยนื จึงไมไ่ ด้รับอนุญาตให้ ไปไหนมาไหนเอง เฒ่าเทพไม่เห็นความจ�ำเป็นท่ีจะต้องสอนเมียให้เป็นเรื่องรถรา ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 47 Downlode จากเพจ รางวลั พานเเว่นฟ้า

พอเขามาประสบอุบัติเหตุ กรรมจึงตกไปอยู่ที่ลูกชายคนโตกับลูกสะใภ้ท่ีต้องออก จากงานมาดแู ล แมป้ องธรรมจะมนี อ้ งชายกบั นอ้ งสาวอกี อยา่ งละหนงึ่ คน แตพ่ วกเขาลว้ น ไม่ไดอ้ าศยั อยู่ทีน่ ่ี ปิยะผเู้ ปน็ น้องชายคนรองไม่ทนั เรยี นจบ ปวช. ก็ดันไปทำ� เพ่ือน ร่วมห้องท้อง จนพ่อแม่ฝา่ ยหญิงเรยี กเงินคา่ ท�ำขวญั หลายหมืน่ ผกู ข้อไมข้ ้อมือย้าย ไปอยู่บ้านฝ่ายหญิงไม่ทันไร ปิยะยังคงเที่ยวเตร่เถลไถลเหมือนตอนเป็นโสดไม่ผิด เพย้ี น ดว้ ยวยั ของเขาเดก็ เกนิ ไปทจี่ ะรบั ผดิ ชอบในการเปน็ พอ่ คน ผหู้ ญงิ จงึ บอกเลกิ พร้อมกับพาตันหยง ลูกสาวท่ีเพิ่งคลอดได้สามเดือนมาทิ้งไว้ให้แม่ผัวเล้ียง เพราะ ครอบครัวของเธอยากจนเกินกวา่ จะแบกรบั ภาระในส่วนนี้ กอ่ นย้ายตัวเองออกไป หางานท�ำอกี อ�ำเภอซึง่ อยู่ไกลออกไป น่ีเลยเป็นเหตุให้เฒ่าเทพก่นด่าปิยะไม่เว้นแต่ละวัน นอกจากเสียเงินค่า ท�ำขวญั ฟรแี ลว้ ยงั ต้องมาช่วยเลี้ยงหลานทร่ี อ้ งกะจองอแงชวนปวดหวั ใหเ้ ป็นภาระ อีก เฒ่าเทพเป็นคนมีความอดทนตำ่� ตอนมลี ูกเองกท็ ้งิ ไวใ้ หเ้ ปน็ ภาระของเมยี เพยี ง คนเดยี ว ส่วนตัวเองพอเสรจ็ จากงานสวนงานไรก่ อ็ มุ้ ไกช่ นตัวโปรดหายออกไปจาก บา้ นพรอ้ มรถมอเตอรไ์ ซค์ หมกตวั อยใู่ นบอ่ นจนเยน็ ยำ่� ถงึ จะกลบั มากนิ ขา้ วแลว้ เขา้ นอน ชีวติ วนเวียนอยอู่ ยา่ งน้ีจนลูกสามคนทยอยเข้าโรงเรียน แต่คนที่มีความอดทนต่�ำกว่าเฒ่าเทพคือปิยะ พอถูกพ่อบ่นด่าบ่อยเข้าใน เรอ่ื งเดมิ ๆ ไมจ่ บสนิ้ ทำ� ใหเ้ ขาไมค่ อ่ ยอยากกลบั บา้ น พอไมก่ ลบั หลายครงั้ เขา้ เฒา่ เทพ กจ็ ดั การกบั ปยิ ะแบบหกั ดบิ ดว้ ยการไมจ่ า่ ยเบยี้ เลยี้ ง พรอ้ มกำ� ชบั บญุ ยนื ดว้ ยนำ�้ เสยี ง เฉียบขาดว่าห้ามแอบให้เงินไอ้ลูกอวดดีคนน้ีเด็ดขาด ดูซิมันจะไปได้กี่น้�ำ ท้ังที่อีก ไมถ่ ึงปีปิยะก็จะเรียนจบ ปวส. สาขาช่างยนตอ์ ยแู่ ลว้ ตนั หยงอายุไม่ทันสองขวบดี ปยิ ะกเ็ กบ็ เส้ือผ้าออกจากบ้านไปโดยไม่หวน กลับมา ในขณะน้องสาวคนเล็กท่ีช่ือขวัญจิต แต่งงานไปกับครูหนุ่มที่รู้จักชอบพอ กันมาตั้งแต่สมัยเรียน ก่อนเขาจะถูกโยกย้ายไปรับต�ำแหน่งที่สูงกว่าในอีกจังหวัด เธอจงึ ตามไปทำ� หนา้ ทแี่ มบ่ า้ น พรอ้ มกบั ท�ำผา้ บาตกิ เปน็ อาชพี เสรมิ ตามสายวชิ าชพี ที่ร่�ำเรียนมา แล้วเปิดหน้าร้านขายรวมกับของท่ีระลึกอ่ืนๆ ในเมืองชายทะเลแห่ง 48 วรรณกรรมรางวลั พานแวน่ ฟ้า Downlode จากเพจ รางวัลพานเเวน่ ฟา้

นนั้ เหลอื เพยี งตนั หยงทอ่ี ยกู่ บั ปยู่ า่ เมอื่ ไมม่ คี นทม่ี วี ฒุ ภิ าวะมากพออาศยั อยใู่ นบา้ น อีก นัน่ จงึ เป็นเหตุใหป้ องธรรมถกู เรยี กตัวกลบั มา (๒) “ทหี ลงั พอ่ มอี ะไร โทร.บอกใหผ้ มไปหาทบ่ี า้ นกไ็ ด้ ไมเ่ หน็ ตอ้ งมามดื ๆ คำ�่ ๆ แบบน้ีเลย” ปองธรรมเอ่ยข้ึน หลังคนทั้งสองพาร่างผ่านประตูเข้ามายังโถงช้ันใน พนติ าแวว่ เสยี งสามคี ยุ กบั ใครบางคน เธอจงึ ตะโกนถามขณะมอื ยงั คงทำ� งานไมห่ ยดุ หยอ่ น “ใครมานะ่ พีธ่ รรม ลัคก้เี ห่าดังมาถงึ นี”่ “พอ่ นะ่ ตา ลา้ งถว้ ยชามไปเถอะ เดย๋ี วพหี่ านำ้� ใหพ้ อ่ เอง” ปองธรรมกนั ทา่ อยใู่ นที เพราะหากตอ้ งพบหนา้ กัน เขาเชอื่ ว่าทง้ั สองฝ่ายคงมีทา่ ทีกระอกั กระอว่ น ไมน่ ้อย “นงั่ กอ่ นพอ่ เดย๋ี วผมไปเอานำ�้ เยน็ ๆ มาใหค้ รบั ” ลกู ชายผายมอื ไปทเี่ กา้ อ้ี โยกตัวโปรด เวลาปวดเม่ือยจากการน่ังหน้าจอ เขามักใช้มันเป็นท่ีเอนหลังอยู่เป็น ประจำ� “ฮอื้ ไมเ่ ปน็ ไร” เฒา่ เทพโบกมอื ปดั “ขา้ กนิ ขา้ วมาจนอม่ิ แลว้ กนิ อะไรเพม่ิ อกี ไมไ่ หวหรอก เอ็งมาน่งั เถอะ ขา้ มเี รือ่ งจะคยุ ด้วยหน่อยเดียว” เฒา่ เทพเปน็ คนพูดคำ� ไหนคำ� นน้ั ไมก่ ค็ อื ไม่ ปองธรรมไมอ่ ยากขดั ใจบดิ า จึงหันไปลากเก้าอ้ลี ้อเลอื่ นหนา้ โตะ๊ คอมพวิ เตอรม์ านัง่ ลงตรงข้าม “อาทิตย์หน้ามีเลือกตั้งผู้ใหญ่บ้าน พ่ออยากให้เอ็งไปลงคะแนนให้ มาโนชมันหน่อย ที่โรงเรียนก่อนถึงบ้านเรานั่นล่ะ สมัยรุ่นๆ ไอ้นอมเคยช่วยเหลือ พ่อไวม้ าก หากไอพ้ งษ์มันไม่ซอ้ื เสยี ง ลูกไอ้นอมมนั ไดเ้ ป็นผใู้ หญ่บา้ นไปตงั้ แตค่ ราว นนั้ แล้ว” ปองธรรมรดู้ วี า่ เพอ่ื นสนทิ ของพอ่ ทชี่ อื่ ประนอมเปน็ คนทพี่ อ่ รกั กวา่ ใคร ทง้ั สองเรียนหอ้ งเดียวกัน ใสใ่ จอาทรกนั เหมือนพน่ี อ้ งแทๆ้ เม่อื ลูกชายของ ‘ลงุ นอม’ ประจำ� ปี ๒๕๖๐ 49 Downlode จากเพจ รางวลั พานเเวน่ ฟ้า