Ыбрайымұлы Ә. Жерұйық жұмбағы

>KEP¥HblK>K¥MBAFbl взщнен бар жаксылык басталады, Сесщнен Жауым тугел жасканады. Уншдей Салкам Жэнпр кун курк1реп, Шагынар квк аспанньщ кас-кабагы. Орбулак, Саркырадьщ тал ай тасып, Шаткалдар кпюласкан жалы айкасып. Жиембет, Жаксыгулдар атой салып, Жургендей Карлы кузда ani айкасып. Ерл1к ic ел жадында калады екен, Туган жер, Ысгыксын сен алабетен. Тубшен туг1н тартса майы шыккан Сен неткен, Куйкалы ед1н Баба-мекен...* *Жер атаулары 137

дд'тбек Ы БЫ РАЙЫ М УЛЫ БОЗ ТУМАН 031НД1 ЖУР АННАЛДЫРЫЛ... 0 м1рдщ тэ т жаты Эрюмге айкын, 0зщсщ - Коншм еш тартынбайтын. Мулпген аккайындар туман шалып. Сагыныш - Ал кеудецде саркылмайтын. Мун кешкен Жандайсыц-ау салбыранкы, Iфлжте Аганпар да бар жыланкы. 0зщ е пенделердщ бэр! де ынтык, Гашыктар... Сенде айтылган эрбф анты. Аккайьщ, Адамзатка тап-таза атьщ, Cepiaep саган байлар Ак боз атын. Эппак кып кабыгьщды Аршып алып, Бозбала бойжеткенге хат жазатын. Карлыгаш Саган конган талмай ушкан. 0м1рде кексегенщ кандай устам? Ьейнеа Ару кыздын сенде тур ма, Ансау мен сагынышка сэл кайыскан. Бишеймш, Неге сенщ сэл кабагын? Угармын, бэлмм ептеп, Алда мэшн. Ьоз туман 0зщд1 жур айналдырып. Кейде мен кумэндарга Алданамын. 140

ЖЕРУЙЫК >K¥MBAFbl АК ТЕРЕК Ак каиьщ. кьиыл кайьщ... Каиыц, каиыц, Касына мен барганда балын дайын. Бал татып турган кезде мына жалган, Калайша кеп туйтк1лд1 уаиымдайын?.. Тагдырда китуркылы Буландаган, Кергенмщ талай кайьщ сыландаган. Кек терек болатынын 6ijiymi ед1м, Жал ганда Актереют к!м андаган?... Ак терек. суду мусщ тербелесщ, Жогалтар ак дщ1щй керген ecin. Кун сушп жалтырайды жапырагьщ, ...Каеында бэйтеректщ жеркенесщ. Эппак боп суду бэден сукты алады, Жан mipKiH Ак теректен кут табады. EciHe оралады суйрж-сулу, Жанардын киыгында шык калады. Сол элп талдырмаш кыз бейне бейнен, ...Етед! кез алдымда кейде келбец. Талшындай самсап ескен ак теректер, Сэмбщей бураласын дейде желмен. Жанымды жадыратып. шалыктаттьщ, Ес1мнен карап турсам танып капын. Ак терек, KepiM агат, кермиыгым, Бакыттьщ шуагында калыктаттьщ... Ал, Бактыц, жузщ керген аныктап k im ?. 139

дд'тбек ЫБЫРАЙЫА/1УЛЫ ЖАЗ ГАНЫ Ьарады Кум суйемдеп, сэскедеп, Маусымнын взгерген бе Эсте де\\п - Жупарын анкыгады. Талшын сэуле, Аялар 6aji6bipaTa жас ден ет. Ьедене Бытпылдыктар жаг ы талмай, Бозторгаи шырылдайды Тагы тамбай. Жатады сайыи дала Маужыраган, ©HipiH Шаттык керген агыта алмай. Жапырак Кас-кабатын нурдын багып. Кебелек калбалактап журдш лагып. Ai ашт ын арасынан Шапак кашып, Ерке кыз кулетшдеи Сынгыр катып. Жаз таны Ел1юпрер жанды баурап, ( ез1мд1 Жетепне каргыбаулап. Ак сэуле Карашыкка куйылады. Журекте сенбейтш от Жанды лаулап. 142

ЖЕРУИЫК ^VA/lBAFbl

дд'тбек ы б ы р а и ы м м ы ЖАПЫРАКТЫН САРЫ АЛТЫНДАЙ БОДУЫ... Менщ кузгм Жаз секйий жайнаган, Алтын нурмен тербелед1 Анналам. Жапырактын сап-сарысы музам бон, Кецшмд1 Олдилейд! кайдагы эн... Мун иектеп, Торламайды каяу да, bip шаттыкка боленемш гаяуда. Алт ын торгай конып отыр бутакка, Сар жапырак кул1мдейд1 Аяулы, э-э. Куз дегенщ Кенш ннщ ipeiii, Ал кещлщ 6ipre взщмен суредк Жапырактар кыз секшд1 Эрлент, Д1рнтдейд1 Сез1м кеийп журеп. Mciiin куз1м Жаз сеюлд! жаркырар, Керген кездщ e3i ынтыга тартылар. Ал гын нурды Куйып берер жаньща, Тек ку л т жур. Онын сондай шарты бар. Шаттыгымды сапыратын Кел, куз1м, Ьдешнпп Жастыгымньщ енд1 Ын. Жапырактын Сары алтындай болуы - Сагыныш гын керсеткеш ен, жузш. Жасын ед1 Нур ойнаган жамалын, Ырге салдык думандардын сан энш. Алтын агаш жаркырайды 144

Ж ЕР¥И Ы К ЖУА/1 БАБЫ Бойында Болмайды гой туныктьщ мш, Квздер1 жэуд1рейд1 Кылыктымньщ. Жалганды Кдлай гана жаман дейсщ, Кдраймын Жанарына Кулш Куннщ. 143

дд'тбек ы бы рай ЖАУЫННАН СОЦ Т131ЛГЕН ЛАГЫЛ МОНШАК-.. 0рмекнннщ торында Min болмайды, Minci3 нэрсе Кольща юл конбайды. Моншактары Жауыннын тпбектелген, Коре алмайсьщ Бажайып кунде ондайды. Шыга бермес Алдымнан бакыт ынгай, Акикаттын. таппайды Аты тынбай. Жауыннан сон ТЙзшген лагыл моншак, Сенщ жауЬар Жаныннын жайутындай. Журейшнн Бакилык олкенде мен. Без жимаймын Базардаи ел тендеген. ©рмекшшш торынан Тамшы тунган, Курып коям Шымылдык мелтендеген. Буйрык болса Келед1 бэр! асыкпай, Сен турасын Кекейде дара шыктай. Эр ернектщ кезшде купия бар, Шушлдеген Сез1мге карашыктай. 146

ЖЕР¥ИЫК,Ж¥МБАЕЫ Эудемнен, Кунекей кыз, Кул1мдей ме кабагын? Менщ кузш жаз секицб шурайлы, Талаи куздщ, Талай кыздык сыры эйп. Кала oepuii жумбагым бон бакилык, Кул1м К0 3 Д1, Жаз дидарлым, Шырайлы. Менщ куз1м жаз секиш... Ырайлы... 145

Эд'шбек ЫБЫРАЙЫЛ/1УУ1Ы Ж Е J1 У Ш Ы Р Ы М К Е Т К Е Н Д Е К Ы З Ы Л НЭЛ1Н... Жаздыц кызып жотасы - Ыстьны аскан, Тер шыгады Меймшдеп усп-бастан. Кей жерлерде, KiM 6uicin, шыр айналып, Кара жерге туппп, Тустл ме аспан?.. Жан саяны Мундайда таггпак юмдер? Саргайгандай коршд1 Эппак гулдер. «влмегенге болар жаз» Деген - осы, Куыратын тебещй Аптап кундер. Кун жарыктык. Буйырса жанады ЭЛ1, Беяенещд Жаиыиа кдлады энн Жан ушырган зырдактын Бар аиласы, Кызгалдактын Лыпасын сагалады. Ьолмай калды ИМркшнщ мунына ырык, Токтамайды Уакыт сырын yf ып. К1рес1лi жаны бар Шыгасылы, Бур1сед1 Кауызы дымы курып. 148

ЖЕРУЙЫК >K¥A/lBAFbl ТЧршшжтщ Ken айтар Kepi мэнш, Сагынышпен кун кешкен - шер. Угамын. ЖаИут тамшы Жанымнын пернелерц Дэл баса алсац - Шертед1, 0Mip ант... 147

дд'тбек ЫБЫРАЙ ЖЕРУЙЫКТЫЧЖУМБАГЫН ТАН ТА АПАРШЫ... Кдялымды сен мешн уштагансын, Туппар, пиркш, Жшпке - куш, галамсыц... Ьолса астыдда Аргымак Айга шапшыр, Сырт кездерге Батыр да мысты адамсын. Аскындашы Арыныц алып кашып, Жанартаудай кайнашы жанып, тасып. Азамат ка Аршыньщ сес 6iTipreH, Ер мен тулпар Тулга боп калыптасып. Сагынамын Мен сенщ тер, исщдй Дуб1рлетсен Тасбауыр жер исшдк Аидаламен эп-сэтте Алып бардын, Сулуларта буралган «шерри» сынды Жуйржте кеп андасан тэсш, еДм, Bipey унпн - нэпака, aciai, етщ. Терт туяг ын Тен турган терт кубыла, Танып, бшгем жалыннын касиетш. Айга шапшы меш алып, Таргыл атым, Айбын болар ел унпн бар куатым. Жеруйыкт ьщ Жумбагын тап та апаршы, Жете алмаган Арман гып Ьарлык акын. 150

Ж ЕР¥ЙЫ К XVA/IBAFbl Шакырайган Ыстык тым кутырынган Кутылмады Кызгалдак кытымырдан. Жел ушырып Кеткенде кызыл нэлш, Кызыл квйлек Елестер сыпырылган...

э д т б е к ы б ы р а й ы м ¥/1Ы 1ЛМЕК ТОГ АЙ МАНЫНДА ОЙ1А БАТЫ11... Кун кешемзз 0м1рде юмге сеп бон, Ьу т1рл i K i i н Жумбагын б1лмесек коп. Каратай да Карасам терек те шмек, Bapi агаштьщ Кеткендем 1лмешек боп... Тосындыкты Кергеннен кумыгасын, Сыры б1теу дуние Муны басым. Ьу пэниде Жадагай ештеме жок, Bip шмекке Шалынып жытыласын. Тосын кей т Сананды осканда онбаи. Лдымыцды Тандана басканда андай. Топ-тобымен 1лмек боп тургандэры, Ормандарда Виден бэс басталгандай... Kiar майысып, Дщшен турды уршыгы, Таидыргандай Жолынан «бшпр» сумы Кисык агаш болганмен Кыныр емес, Тиетуз ын Тетеннен 6ip кырсыгы. 152

Ж ЕР¥И Ы К ЖУЛ/1BAFbl

Эд\\лбек ЫБЫРАЙЫЛ/1У/1Ы 154

ЖЕРУИЫК Ж¥Л/1БАБЫ Жете алады Бу KepiK кайдан саган, БэрСбэр1 Булшген байлам, санам... 1лмек тогай Манында ойга батып, Кдламкастай Ишген Айды ансагам. Арман ушр Бшгенге мэнд1 умггке, Жол берменн, калкатай, сэл куджке. Сен де меш Журектщ шншде, Устайсын ба Lain ап мэнгшжке?.. Мэнп нукте... 153

дд\\лбе К ЫБЫРАЙ К1ШКЕНТАИ КЫЗЫЛ ДЭНЕК НЭ31К ТЕ ЭСЕМ... Тур ед1 Караша-Аспан сллкшбей кем, Кулады сансыз ернек тит1мдей бон. Теплген Жумсак мамык калкып кектен, Конады жаиыракка Улпшдей кеп. Кар жауды, Коныр куздж кетед1 айым, Журсщ бе кальщ оймен жеке дашм? Кып-кызыл Жидеп бар же\\пс агаш, О ратан актуб1ттен бекебайын. Калайша Селт етпейсщ кезщ керт, Барады тастай берж тез1м де epin. Ушмида Эппак беттщ Кызыл шырай, Тургандай Сез1мще сез1м 6er>in. Ак, Кызыл - дуниенщ жылтып тшш, Ш жэмсв кагады екен кижш кул1м. KipmiKcn ак кешлмен Журепнен, Бшд1рген жан сек1лд1 ынтыктыгын. Тагдырдын Талыксимыз там-тумына Татысак жарар ед1 тамзыгына. Юшкентаи Кызыл дэнек нэзж те эсем, Сыргадай салбыра»ан алкымына... 156

Ж ЕР¥ИЫ К >K¥/VIBAFbl КЕШЕГ1 КЫРКУЙЕКТЩСУРЕИ Б¥Л... Кении н калан гана серпмейд!, Табигат пенделердей кергшейдп Туп-тунык кел бетшде суду кескш, Айнадай мшсгз куш мелд1рейд'|. Басылар сэл болса да жанында алан, Жиекке жалгыз келin дамылдагам. Калкьнан жапырактар су бетшде - Cat ыныш Шарасыздан кабындаган. Заукын жок уикы менен жендеп аска, Уаиым елдегщен - менде баска. Дуние тенкершп тускендей-ау, Кияннан Колын созтан сен бе, агаш па?.. Коп турдым кел шетшде масан халк Керемет, eMipiHHin жасанганы. t. ен менщ кенппмде дэл осылай, Ап-анык KepiHeciH кашан-даты. Журетш сейш канда ертел! кей, М1нез1н езгерд1 ме Ерке, дулей?.. Keiueri кыркуйектщ cypeTi бул, Желтоксан жадындагы Ертегщей... Эн салып жетер 6ip кун кектем i3ri, Тамсантар enitcxipin Шепке б1здк. ...Саргайган Жапыракты капык кылып, Барады киял кезш кек тешздй.. 155

д д ' т б е к ыбырайымулы САРГАЛДАКТАР... Ойда емес тауда есетш, Саргалдактар, Сыры иды Маган гана барганда актар. Жайлауга келгешмде 0 л 1п-ош1п, Жанымды Аскактагы Арманга ап бар. Кдсацдау кенш щ п EpirTi укпт, Барасьщ неш уктырмай, I1еш уктырып ? Жолынан Кез келгеншн кездеспейсщ Анкыган Жупарынмен ел ш зр т. ЖсруПык Гершдесщ жан баспайтын, Жузщ.’й Мен керемш алгашкы айкын. Е л т п буынды алзан Сез1мге epin, Сары алтын ешр де езщ жамбастайзын. Жай калган Саргалдактар - сагынышым, Кундердщ 0Tin кеткен дабылысын. 0з1нмен жолыгуды Кексеп журмж. Саргайып. Сартаптанган жаным уипн. 158





Эдглбек ЫБЫРАЙЫЛШ1Ы

ЖЕРУИ ЫК ЖУМБАРЫ Ойда емес тауда есетш, Тект1гул1м, Ышкына Айкайлаган жетп ме ушм? Буйыгы журетш ем, Кемешмнщ, Тиеп Агытылып кетт1 6yriH... 159

дд'тбек ыбырай Ш(ЛТЕ РДЕЙ ЖАПЫРАГЫЦ ЭД1ПТЕДГЕН... Мук баскам гажап аг&ш, KepiM агат, Коншм - 0nipiHHin черте мае. Сулудай судтнi ечге Каракат кеч, Ой тастап кететугыи cepire oraiu... 0м1рдщ e4i аялап, Мэпелеан, Б1лем1н ыкылаетын - Жат емеан. Жасылдан Камзол киген енд1р ецд1, Бикеш кеч алдыма Экелесщ... Шштердей Жапырагьщ эд1птелген, Сам тарау мен1 ечще Алым келген. Ьиячы Бикелердей кул1мдейсщ, Эдеппен 0Ып-енген TSJiimi елден. Макпалдай Улд1рейд1 мукт1 ipemH, Табигат, сен не деген ¥ткыр ед1н? Сез1мн1н шырайына Себечплеп. Ор берген буталарын - Tinri, KepiM... 162

>KEP¥HblKl >K¥MBAFbl САРГЫЛТЫМ ШЫНАШАКТАМ ШЫМШЫГЫМСЫ11... Лекдген Уакытгьщ агымымен. Жолыкгым жайсакдарга жаны кшец. Сайраган oip шымшыкка тэнп болдым, Жаздагы Булбул унш сакынып ем... Ку з келее Ауып кетер жыл кусы едщ, Клм накты прлнзщй биш сенщ? Аралап Адамы жок иен манды, Журетш мен де жумбак 6ip Kici ед1м. Саргылтым Шынашактап шымшыгымсьщ. Эуеннен сикыры бар юм шыгынсын?.. Сайрайсын Кыскы орманды тамылжытып, Кзшкентай шстедей-ау тумсыгыц шын. Сен конган бутагьщда Ак улпа кар, YHiHHeH лэззатын жаным табар. Кездерщ Тарыдай-ау мелт-мелт еткен, Жасыны жалт караган сагынтады эр. Бутагы карагайдын мулпредц Сен шымшык, TyciHeciH жырды, менк Екеум1з ты катысып турмыз мше, Жанымыз 6ipre шыгар... KiM бшед1?.. 161

Эд'\\лбек ЫБЫРАЙЫМ¥ЛЫ КЕР1МАГАШ Кум тебелер мулгид1 Yh ка таган , Торацгылар жон айтар ымдап маган 1ле 03eni лыксиды буратылып, Бурымындай арудьщ Булгактаган. Кежл lijiркiн, взендей 1иалкыгасын, 0 з ойьща тэгп 6ip малтыгасьщ. Карсы алдымнан жолыкты кальщ тогай, Кезайым боп квржер жалпыга шын. KepiMaraiu - кербез тым шубакталган, Мэжунж тал мулгид1 Шуак тамтам. Ансарымды алады гажайып бак, Жумбак нэрсе 1здеймж жумак-талдан. Елестейд1 ерке кыз, Нэркес жанар, ПИлрактай боп, кул1мдей эр кеш жанар. Мэжунж тал сондагы салбыраган, Екеум1зд1 аялай элпешке алар... Сез айтпайды е ш к т де жер1ме оташ, Талай пенде сужнд1 емже рас. ...Сол булд1рипн бейнеж еске салар, Неге сулу болдьщ сен, KepiMaraiu?... 164

Кекейде Сагыныштыц бары мэл1м Таратып айтпайыншы Ары мэнш. Жас шстщ Аттангандай ауылынан, ИПркш-ай, CeHi Kepin жадырадым... 163

дд'тбек ыбырайыл/1УУ1Ы АК ВАС ШЫЦ, БЕТ-ЭЛПЕТЩ Б1ЛЕМДЕН1 ЕН l ay - T3nip. Тау - ку/прет, Тау - гажайып, Кересщ KepiKij эсем жанга лайык. Бшкке шыкканнаи сон Yшар сонау, Калайша кыран болыи Самгамайык. Ак бас шын, Бет-элпетш бшемденген, Карайсын дуниеге К1лен ксннен. Жоньплген байызсыз булт Байламы жок. Жузще 1уст! ме эж1м тунергеннен? Бшемж Зш батнанын каЬарыкнын, Козгалсан куты кашар ШаИарымнын. Кшкенгай Колдая оба жасап койдым, Bearici болсыншы деп сапарымнын. Кдрсы алдын Жайсан, жылы кебщменен, Бостан-бос келген жокпын Тепнде мен. Батанды Bepin маган кайта ушыршы, БаЬадур езщ гана жещлмеген. 166





>KEP¥HblKt№MBAFbl Татдырын Жайтка толы иланатын, Карадьщ катал да эдш Ибата тым. Тэшрге Сенде турып кулдык эдзам, Кабыл боп калса, цйркш, тибадатым. MiHri3in матан лабер иман Атын... 167

дд'т бек ыбырайым¥У1Ы b l l l k k l 1НЫГАНДАИДЫ *АУЛАГАН YH... Мен ojii Тауда журмш, тауда калам, Шыц-куздар Жан-жаг ымнан каумалаган. «Эу!» десем, Кдиталайды сез1мд1 дэл, Ошпейтш ушм турар Сауда калам. Жангырык Журегщд! шымырлатар, 1лесер оныменен < ырын катар. Уласкан Таудан-таута ерпплджпен, Бжкке 0уелетш жырымды апар. Мундайда Ойсыз уэж айта амайсьщ, Кете;й жангырьнып айкай байсын. Аскакта журген кезде Аскактыкпен, 0м1рден Усактыкты байкамайсын. Тау-тэшр Тартатындай куд1ретке, Дейтшдей Кетпе ешкайда, тыбыр етпе. Кун кулер Ен 6ipiHUji саган карап, Шашылар содан кешн Нуры кепке. 170

ЖЕРУИЫК, Ж¥Л/1БАГЫ АРУДАЙ АК ЖАУЛЫГЫ KIP ШAJIMAFАН... Касымда жолсергпм api баксым, Турады Апаргысы бэрше ап шын. Асканда Буркгпл мен КДянкозден, Кершер эппак болып Шаныракшын. Тау жатыр асу бермес табанымда, Сан сурак каумалаган жамалымда. Аталган «Кшкбаидыц басы» осы екен, Болды екен Кшкбай юм заманында? Уксайды ушкллденген кос ушына, Шаншылган Кек жузше тосын сына. Озпип Шаныракшын деген екен, Шайкалмас тн езщ бар... Осы ушш, э-э... Ман дала, жасыл алкап теьпрепн, Не деген гажап сулу enip едщ. Арудай ак жаулыгы Kip шалмаган, Тым жумбак тау боп шыктьщ oni KepiM. Гул жайнап кулпырады самала ман, Кешл1м ару кыздай саган алан. Кетпес кар белуардан ак шанкан боп, Кекейге калдырады магана, мэн... 169

дд'т бек Ы Б Ы Р А Й Ь Ш Л Ы Ы Р АРУ ШАТКАЛДАРГА ТЕЛМ1РЕД1... Таудагы KeiuTin кешii мулде белек, Есед1 сэл салкындау иплдеде леи. Тау-куздын ар жагынан Ай карайды, Болгандай 6ipiMn6en плге кемек. Куз-шынньщ кез тартады в аш ipeni, Элдеб1р жумбактарга сенд1ред|. Сокгы кез кешке карай жаркабакта, Ыр ару шалсалдарга тел|упредк

ЖЕР¥И Ы К, Ж¥Л/1БАБЫ Караймын Тауларыма тан кала мен, Ашылар жан тусшбес Алдан элем. Тунгиык Тылсымдарга ушкастырган, 0зщд1 Салыстырам Шамбаламен. Сен езге Кешптесщ Тау-галамым, Кейшнде мен болайын колбаланьщ. Аятым бармас жерге Даусым жетсш, Бшкке шыгандайды заулаган ун. Заулаган уакытты тандагамын... 171

е д тб е к ЫБЫРАЙЫМ¥/1Ы ЬОЛЫМСЫЗ СЭЛ-1 ЮЛ ГАНА АЛАНДАТАМ. Шарбы булт арман-кыздыц шсшсшдей, Желбфер мына вм1рдщ мэьпсшдей. Квашен Кун ипркпипн шапак кулан, Кул1мдеп сен карайсыц Жан уhi in кей. Мен журмш тау басында Ансар кепте, Ойлаимын дэл касыца барсам деп те. Шыксам да канша бип< шыц баеына, Малынып сен турасын бар сэулетке. Тау-тршр тектемедн шекгемедк Калдырып керген де жок шетте Meni. Койнында куч, жартастын кошамет мол, Ашады кушагын кен кеп белеш. Ал, кешл - баска жакта сабылатын, Жстмзбей булдырайды... ( 'азым э-р, 1ым, Кезбе булт кемерще келе алмаспын, IIJ ыран га Алау кызыл малынатын. Бшкте сен самгайсын кебше кен, Караимын ак шэлще Емше мен. Шаткалы Жылысудын eMic-eMic, Шарпиды 6ip жылымык леб1менен. Болымсыз сэл-пэл гана Аландатам, Бу тагдыр екеум1зге жаман катан. Каламын еюудайлык арасында, Кезбел iк Caf анда - три , Маган да - тэн... 174

ЖЕРУИ Ы К Ж¥Л/1BAFbl Таупардьщ Тан ете ме тылсымдары, ¥най ма кызыкта жат кыр-сырлары. ¥дайы кас карая карем ылги, Туратын жалгыз келш 6ip сабаны . Кетед1 аландатып еэн кошлд1, Карайлап мен де аламын сэл дем1мдк Анта ма батар Айга Армандарын. Немесе, куте ме екен элдеклмд!? Узшмей кунде осы жайт кайталанды, Удетш жзбергендеи кайта аланды. Bip куш Алтай салдым шын басынан, Жантырык дурлжт1рд1 сай-еаламды. Пендеш ¥га коймае жайт алдаиды, Ынтыккан куштар кешл кайта алмайды. Актасты, Кунде сатан кетершем, Содан сон Сол 6ip бейне байкалмайды... 173

Эд'тбек ЫБЫРАЙ BYPKITTI ТАМСАНДЫРАР ГАБИГАТЫ... Тоускел Ете алар KiMтагыдай шын? Жургеш нлркшдердщ Taf ы удай шын. Жайылгаи жакпар таста Нэпака гздеп, TayeiiiKi, тагдырьща налымайсын. 176

(-^л1

ЖЕРУЙЫКЖ¥МБА^1

дд\\лбск ЫБЫРАЙЫМУЛЫ ,)МПЛЬ ШМННЫН, АК КЫ.1АУ ТОЛ БАЛАСЫ... Коципмнщ ж|берем кок 6ecncin, Сендер шыккан бижке жетпес купим. Эппак шыинын ак кылау тол баласы, Жай еншдей емессщ Тскт1, ecriciit. Кештщ прлж пенде жок кугты алагпа, Кездесиейд1 Алдыннан кутпан, ат та. Ойиактаган куздарда таулагын, Туа сала Ормслер т1к кабакка. Канында бар OMipre жанкеплш к, Келеандер ку з-жарды мэнп ес кылып. Шерс-шере, rayeujKi, 6ip кайырыл. Калар ма ущм 03ine Элде естшп? OpiciH де керген жокластанып, Tip.iii ще таныттьщ жуас калып. Ак улпана Ак cipi шып басында Откпе алмас ызгарын тыраштанып. Пенде емессщ мазалар айлыгы 6ip. Иектейтж кей кезде кайгы кьщыр. Жоныкардын устшде жайбаракат, Журттан белек кешесщ жайлы гумыр Кызьнамын кейпще тауешкшк, Мен де журмж тау-тасты зуес кылып. Адамдардын ак карда кунелту1, Ктсшердщ коз1мен - эбес кылык. 178

>KEP¥HblK,>K¥MbAFbl Адамы бар аимактан Тайсакгайсын, 131КД1 Ешкдмге де байкатпапсыц. Keperi Осындайда айыр туях, Ынсе ¥шы сэл-пэл жан сактаисын. Ертен11 Кунщ учли карманганын, Ьдейещ Кунарлы шоп жардан, мэл1м. Кунделш Kepin ж урт киямегп, Киямепг екешппн Ангармадын. Туйслзде журмеу сенщ - Еркще сын, Алады мергендердщ Коркщ eciH. Кергем жок Жардан кулап елген ешш, Мертжсен Баска жаидан M epT irecin. TayeujKi - Бйкен б1здщ мандайга кут, Байкайсын оларды тек Шалтай барып. BypKiTTi тамсандырар табигахы, Кал ас ын Аузынды ашып, Тандай катып... 177

эд\\лбе к Ы Б Ы Р А Й Ы М У Л Ы ЛГЫНЫНЛЫ IPKE АЛМАС АЯЗ КЫСМП Канал ceni caf ына Еске аламын, Камкорлыгын кергенмж ест i аганыц. Арасанбай акынды сенен тауып, Бгзд1 экегп Алыска кешкен агын. 180

ЖЕР¥Й Ы К Ж¥Л/1BAFbl Кемешме Айтылмай кептелер ун, Беу, у р к т п киещй «шек» демермш. Эппак таудыц эппак; боп тел баласы, Шын басында турсывдар кепте KepiM. 179

д д ш’ бек ЫБЫРАЙЫЛ/IV/lbl АНКАС Аггтыгып, кан гамырда лынылдаган, Уакыт кайшалысты Зыпылдаган. 0Mip мен ел1м катар бетпе-бет кем, 1ш тарта карап капгы мукым талам. Суикар кус Сур жылаша тырнак салмак, вбш ет аибат шепп, тур какшацдан. Кеудесш кегере/и Кара жерден. Байкамак белден алын, ыртап санлак. Мундайга капы суйык Кысылмаган. Ызбарын байкатпакшы тусында аман. Кезше Душпаныныц тже карап, Керсепп кайкы TiciH ысылдаган. Шек1ексн eKi жырткыш кек, ешпенен, Куш. куат Айламенен тенеспеген. Ай каска Yмтылады 0ршелене, Кекейде ум1т кана тек ешпеген. ( урайды жырткыш тар да Ер тендпзн, Байкатпай сешмдердш селкеулжш. Даланьщ койнауында болып жатыр, Арпалыс т1рлж унпн ертенп кун... 182

ЖЕ Р¥ИЫ К Ж ¥М БAFbl Шепт1н басын epiKcii козгаса eoi, Meni гартты жетелеп, сез дэсерг Карагайын сынсыгая калды алыста, Жайлы, жумсак кысьщньщ озге ocepi. ©Niip деген гоктамай сапырылды, э-з, 11рл1к кеш ri Агзам мен пакырын да. Копалы езен агатын етегщде, Капал* болып апналган акырында. Тескешнде сан турл1 тума -туны к, Саркырайды озен боп шубатылыи. Баткан купит таласып арайымен, Шаткал жатыр катпайгын буы атылып. Туган ед1 сол сэтте Айым да оннан. Болашакка жол тарттым уайым бол!ан. Агынынды 1рке алмас аяз кысып, Адуынды екшннен тайынганнан. Сен дел кана умтылар, журтым, ульщ, Жетз Катка жегсе гой, инркш, ушм. Тапабыма бергенсщ канат байлап, Капал, сенде, кап койды 6ip тугырым. *XVIII - XIX гасырда каз1рп Капал ауылыньщ ортасынан Копалы езеш агатын болган. Патшалык отарлау кезшде, дэл1рек айтканда 1847 жылы акпатшаньщ солдаттары бекЫс салганда, оны «Копальское ук­ репление» деп атап, ауызею тшде кыскаша «Копальское» деген. Орыс тшшде «о» дыбысы «а» болып айгылатындыктан «Капальское» боп естшген. Жергшкп тургындар тин келмегендштен «Капал» деп айтуга дагдыланып кеткен. 181

Эдтбек ы бы раиы м улы АЙНАЛЫП КЕТЕ АЛМАИ ЖУР АККУ КАШМ... Коцьгр куз. болмашы нур 1ам-тумдаган, Шытынган кун ырайы салкындаган. Аксудыц айдынынан дамыл тауып, Калкиды Акку-каздар качкылдатан. Кия алмай мекен жерш, айдын келш, Ос ында Отюзгендей аидын кебш. Аксудан уша алмай жур Жарар ед1, Калмаса карлы, музга Эй, б1лмед1м... Калкисын Кект1 эуелеп, эсем кусым, Аптыгын кеншмнщ Бас енд1 шын. Кокейдс кегалд1рдей сэби бейнен, КуЛ1МДСП, Кез жаулайтын жас, ендюш. Терт маусым Алма кезек алмасады, Жылдар да Жаймен жылжып алга асады. Дэуреш бДкенменен жаззы куннщ, Сайраны Жыл кусыныц жалгасады. Шаттыгын сезшетш даусьщда айкын, Тэтт1 eMip Ьолмаса екен маусымдай тым... Аксудан кайтар акку Жылы жакка, ЖетКу жырын айтып заусылмайтын. 184

ЖЕР¥И Ы К ЖУЛ/1BAfbl

Эд'тбек ывырай ЛК, САРЫ, KYJITIH 0НД1 КЫСТЬЩ КЕШ1... Бул 0Mip гуратындай мл самалдам, Сикырлы Нол топлмес муншама алдан. Ак, сары, кулпн ©щи кыстыц кеил, Мунтаздай улпелерге тумшаланган. Кок сенпр К0Л созымдай Умсынтанга, Оранып, М0лд1рейд1 тылсым-балга. Аспанда Ай Алтын 0щп кулыкты алган, Ак нурын шашатындай шым-шым мацта. 186