7th_Cycle_Birthday_Anniversary_of_Queen

การทรงงานของพระองคเ์ พ่อื ความอยดู่ มี สี ขุ ของประชาชนและความสงบรม่ เย็นของประเทศ ซงึ่ พระองคท์ รงเรียกว่า“กำไรของแผน่ ดนิ ” โดยพระองคไ์ ดพ้ ระราชทานคำนเ้ี มอ่ื ผถู้ วายงานในโครงการฟารม์ ตวั อยา่ ง กราบบงั คมทลู วา่ ไดจ้ า้ งชาวเขามาทำงานในฟารม์ ตวั อยา่ งทบ่ี า้ นขนุ แตะ จงั หวดั เชยี งใหม่ เพยี งสส่ี บิ คน ถา้ จา้ งคนงานมาก ๆ อาจจะขาดทนุ เพราะผลผลติ ยงั นอ้ ยอยู่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีรับส่ังว่า การขาดทุนไม่เป็นไร “...ฉันต้องการให้คนจนมีงานทำมาก ๆขาดทุนของฉันคือกำไรของแผ่นดิน...” จากนั้นทรงสอนว่า “กำไรของแผ่นดิน” คือ การทำให้คนยากจนในชุมชนมีงานทำมรี ายไดไ้ ปเลยี้ งครอบครวั ไมต่ อ้ งไปเปน็ โจรขโมยหรอื ยงุ่ เกยี่ วกบั ยาเสพตดิ รวมทง้ั ไมต่ ดั ไมท้ ำลายปา่ เผาปา่ ชมุ ชนนนั้ กจ็ ะมคี วามสขุความสงบ หากทุกชุมชนเป็นเช่นน้ีกจ็ ะแผว่ งกว้างออกมาเปน็ ความสุขความสงบของตำบล อำเภอ จังหวัดและประเทศชาติ กำไรของแผ่นดินอย่างหน่ึง คือ การได้สร้างความเข้มแข็งในความเป็นพลเมืองให้เกิดข้ึนอย่างแยบยลน่ันเองดงั พระราชดำรสั พระราชทานแก่คณะบคุ คลตา่ ง ๆ ทเ่ี ข้าเฝ้าทลู ละอองธลุ พี ระบาทถวายพระพรชยั มงคลเน่อื งในโอกาสวนั เฉลมิพระชนมพรรษา ๗๓ พรรษา ณ ศาลาดุสิดาลยั สวนจิตรลดา วันพฤหัสบดีที่ ๑๑ สงิ หาคม ๒๕๔๘ ความตอนหนงึ่ ว่า “ . . . ข้ า พ เ จ้ า ป ร า ร ถ น า ที่ จ ะ เ ห็ น ค น ไ ท ย ทุ ก ค น มี ค ว า ม ภ า ค ภู มิ ใ จ ใ น ค ว า ม เ ป็ น พ ล เ มื อ ง ของประเทศนี้ และอยากได้เห็นความรัก หวงแหนแผ่นดินอันอุดมสมบูรณ์แห่งนี้ และแต่ละ คนตั้งจิตปรารถนาท่ีจะเอ้ืออาทรและมีเมตตาต่อกัน หากเป็นเช่นท่ีกล่าวได้ ประเทศของเราก็ จะเปน็ ดินแดนที่นา่ อยู่อาศัยทสี่ ุดแห่งหนึ่งของโลก...” พระราชดำรัสของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงทำให้ชาวไทยได้ประจักษ์ว่า ตลอดระยะเวลาท่ีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงดำรงสิริราชสมบัติ และได้ทรงพระวิริยอุตสาหะปฏิบัติบำเพ็ญพระราชกรณียกิจโดยมิทรงย่อท้อต่อความลำบาก ทรงตรากตรำพระวรกาย เสด็จพระราชดำเนินไปในท้องถิ่นทุรกันดารห่างไกล และพระราชทานโครงการตามพระราชดำริหลายพันโครงการน้ัน ล้วนเกิดจากพระราชหฤทัยที่เปี่ยมด้วยพระเมตตาที่จะพัฒนาท้องถิ่นให้อุดมสมบูรณ์ พัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎรให้ดำรงชีวิตได้อย่างปกติสุข มีคุณภาพชีวิตที่ดี สามารถหาเลี้ยงชีพได้อย่างมั่นคงและย่ังยืน อีกทั้งด้วยพระปรีชาและพระราชหฤทัยที่แน่วแน่และมั่นคงท่ีจะพัฒนาสังคมไทยและชาติไทยให้เจริญรุ่งเรืองเฉกเช่นนานาอารยประเทศในสังคมประชาธิปไตยทั่วโลก ทำให้ ณ วันนี้สังคมไทย พลเมืองไทยทุกหมู่เหล่า รวมถึงชนชาติต่าง ๆ ที่เข้ามาพ่ึงพระบารมี สามารถดำรงชีวิตได้ด้วยความสงบ ร่มเย็น มีความสุขสมบูรณ์ด้วยพระบารมปี กเกล้าปกกระหม่อม เหลา่ พสกนกิ รจงึ ตา่ งสำนึกในพระมหากรุณาธิคณุ อยา่ งหาท่ีสดุ มิได้ ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คูพ่ ระบารมี 199



สดดุ ีเฉลมิ พระเกียรติ

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการด้วยความมุ่งม่ันเพ่ือให้ราษฎร มีความอยู่ดีกินดี สุขภาพอนามัยแข็งแรง มีความรู้ ความสามารถประกอบอาชีพการงานด้วยความมั่นใจ มีความรักชาติ บ้านเมืองและอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมประจำชาติ ตลอดจนพระมหากรุณาธิคุณต่อราษฎรในประเทศเพื่อนบ้านที่ลี้ภัยเข้ามา อยู่ในประเทศไทยด้วย พระราชกรณียกิจอันมีคุณอเนกอนันต์ ได้แผ่ไพศาลเป็นที่ประจักษ์อย่างกว้างขวางทั้งในประเทศและต่างประเทศ ท่ัวโลก รัฐบาลและองค์กรหลายแห่งทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายรางวัลเกียรติยศและปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักด์ิ เพื่อสดุดี และเฉลิมพระเกยี รตคิ ุณแดพ่ ระองคม์ ากมาย202 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คพู่ ระบารมี

เหรยี ญและโลร่ างวลั เชดิ ชูเกยี รติ เหรยี ญเซเรส (Ceres Medal)มพี ระราชดำรัสตอบในพธิ ีทูลเกลา้ ทูลกระหมอ่ มถวายรางวลั เซเรส ณ พระทนี่ ง่ั จักรมี หาปราสาท เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๒๒ องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations : FAO) ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายเหรียญเซเรส (Ceres Medal) เมื่อวันที่ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๒๒ ณ พระท่ีน่ังจักรีมหาปราสาท เพ่ือเฉลิมพระเกียรติท่ีทรงอุทิศพระองค์เพื่อพัฒนาสตรีและ ประชาชนในชนบท ทรงยกฐานะของสตรีให้มีระดับสูงข้ึน และทรงเป็นผู้ “ใหโ้ ดยไม่เลือกทร่ี ักมกั ท่ชี ัง” (To Give without Discrimination) อันเป็นคติธรรมประจำพระทัยของสมเด็จ พระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จากการที่พระองค์ได้ทรง ทุ่มเทพระวรกาย ดูแลประชาชนให้อยู่ดีกินดีมีพลานามัยสมบูรณ์ และยกระดับสถานภาพของสตรีไทยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี โดยเฉพาะผูท้ ี่อยใู่ นชนบทเหรยี ญเซเรส (Ceres Medal) ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คูพ่ ระบารมี 203

รางวลั สดดุ พี ระเกยี รตคิ ณุ เปน็ บคุ คลดเี ดน่ ดา้ นพทิ กั ษเ์ ดก็ (First Distinguished Service Award) สหพนั ธพ์ ทิ กั ษเ์ ดก็ (Save Children Federation) ณ นครนวิ ยอรก์ ประเทศสหรฐั อเมรกิ า ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวาย รางวัลเกียรติคุณเป็นบุคคลดีเด่นด้านพิทักษ์เด็ก (First Distinguished Service Award) เม่ือวันที่ ๙ พฤศจิกายน ๒๕๒๔ เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติที่ทรงอุทิศพระองค์ดูแลทุกข์สุขของเด็ก ๆ และพระมหากรุณาที่ทรงมีต่อผู้ล้ีภัยชาวกัมพูชา ที่เขาลา้ น จังหวัดตราด ความตอนหน่งึ ของคำสดดุ ีพระเกียรตคิ ณุ มวี ่า “สมเด็จพระนางเจา้ สิริกติ ิ์ พระบรมราชินนี าถ ทรงมุง่ มนั่ เปน็ พเิ ศษและทรงปฏบิ ตั อิ ยา่ งตอ่ เนอ่ื งในการชว่ ยเหลอื ผลู้ ภ้ี ยั ผปู้ ระสบเคราะหก์ รรมจากประเทศตา่ ง ๆ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ ใหไ้ ด้รับความปลอดภัยและมีทพ่ี กั พงิ นอกจากน้ียงั ทรงอุทิศพระองคเ์ พอ่ื ความผาสกุ ของปวงชนชาวไทย ด้วยการส่งเสรมิ ศิลป หัตถกรรมของไทยโดยทรงเปี่ยมไปดว้ ยการเห็นการณ์ไกล มภี าวะผนู้ ำ ทรงมีความอดทนและทรงมีความคดิ ริเรม่ิ สรา้ งสรรค”์ รางวลั “ดา้ นมนษุ ยธรรม” (Humanitarian Award) สมาคมเอเซีย (Asia Society) ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายรางวัล “ด้านมนุษยธรรม” (Humanitarian Award) เปน็ รางวลั แรกของสมาคม เมื่อวันที่ ๑๔ มีนาคม ๒๕๒๘ ณ นครนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมรกิ า เพือ่ เฉลมิ พระเกียรตใิ นฐานะ ที่ทรงอนุรักษ์ศิลปหัตถกรรมพ้ืนบ้านไทย และทรงยกฐานะของสตรีให้สูงขึ้นทางการศึกษา เศรษฐกิจ และศิลปวัฒนธรรม ด้งั เดิมของชาติ ทรงเปน็ ผมู้ องการณไ์ กล และทรงมีความเป็นผนู้ ำ204 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คพู่ ระบารมี

ประกาศนยี บตั รเทดิ พระเกยี รตใิ นฐานะนกั อนรุ กั ษด์ เี ดน่ ดา้ นปา่ ไมแ้ ละสตั วป์ า่ (Certificate Honoring) กองทนุ ค้มุ ครองสตั ว์ปา่ โลก (World Wildlife Fund) ทูลเกล้าทูลกระหมอ่ มถวาย “ประกาศนียบตั รเทิดพระเกียรติ”(Certificate Honoring) เมื่อวันท่ี ๑๙ พฤศจิกายน ๒๕๒๙ ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ในฐานะที่ทรงเป็นนักอนุรักษ์ดีเด่นด้านป่าไมแ้ ละสัตว์ป่า (รTาhงeวัลCดe้าnนteคrวfาoมrช่วMยiเgหrลaอืtioแกnผ่ Sู้ลtภี้udยั ieปsรIะmจำmปiีg๑ra๙t๙io๐n and Refugee Policy Awards 1990) ศูนย์ศึกษาการอพยพ (The Center for Migration Studies: CMS) ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย “รางวัลด้าน ความช่วยเหลือแก่ผู้ลี้ภัย ประจำปี ๑๙๙๐” (The Center for Migration Studies Immigration and Refugee Policy Award, 1990) เม่ือวันที่ ๒๙ มีนาคม ๒๕๓๓ ณ กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ประเทศสหรัฐอเมริกา เพื่อเฉลิมพระเกียรติที่ทรงเป็นผู้นำดีเด่น ด้านมนุษยธรรมในการให้ความช่วยเหลือผู้ลี้ภัยจากประเทศใน คาบสมทุ รอนิ โดจนี ทีเ่ ข้ามาในประเทศไทย สำหรับรางวัลน้ีทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์อัครราชกุมารี เปน็ ผแู้ ทนพระองค์ไปทรงรับการถวายรางวลั ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คูพ่ ระบารมี 205

รางวลั ดา้ นมนุษยธรรมระหวา่ งประเทศ (First International Humanitarian Award) กลุ่มผู้สนับสนุนพิพิธภัณฑ์เด็กแห่งกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. (The Friends of the Capital Children’s Museum) ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย “รางวัลด้านมนุษยธรรมระหว่างประเทศ” (First International Humanitarian Award) เมื่อวันท่ี ๑ พฤศจิกายน ๒๕๓๔ เพ่ือเฉลิมพระเกียรติที่ทรงบำเพ็ญพระราชกรณียกิจเพ่ือประโยชน์สุขของมวลมนุษยชาติ มาโดยตลอด และนายกเทศมนตรแี หง่ กรงุ วอชงิ ตนั ด.ี ซ.ี ไดป้ ระกาศใหว้ นั ที่ ๑ พฤศจกิ ายน ของทกุ ๆ ปี เปน็ วนั “Queen Sirikit Day” เหรยี ญโบโรพทุ โธทองคำ (Borobudur Gold Medal) องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization: UNESCO) ทูลเกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวาย “เหรียญโบโรพุทโธทองคำ” (Borobudur Gold Medal) เม่อื วนั ที่ ๓๐ มกราคม ๒๕๓๕ ณ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ เพือ่ เฉลิมพระเกยี รติทที่ รงพัฒนางานศิลปหัตถกรรม และทรงยกระดบั ความเปน็ อยูข่ องประชาชนและช่วยเหลือประชาชนให้มรี ายได้เล้ยี งตนเอง และชีวิตความเป็นอยทู่ ีด่ ีขึน้206 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คู่พระบารมี

เหรียญรางวลั พเิ ศษองค์การกองทุนเพอ่ื เด็กแหง่ สหประชาชาติ (The UNICEF Special Recognition Award) องคก์ ารกองทนุ เพอื่ เดก็ แหง่ สหประชาชาติ (United Nations Children’s Fund: UNICEF) ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวาย“เหรียญรางวัลพิเศษ” (UNICEF Special Recognition Award) เม่ือวันท่ี ๒ สิงหาคม ๒๕๓๕ ณ อาคารใหม่สวนอัมพรเพ่ือเฉลิมพระเกียรติพระมหากรุณาธิคุณท่ีทรงมีต่อคุณภาพชีวิตของแม่และเด็กในประเทศไทย เหรียญน้ีมีข้อความสลักว่า“ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เนื่องจากได้ทรงสนพระทัยอย่างลึกซ้ึงและทรงอุทศิ พระองค์ในการเพิ่มพูนคุณภาพชีวิตของแมแ่ ละเดก็ ในประเทศไทย” รางวลั แห่งความเปน็ เลิศของกองทุนสหประชาชาตเิ พอื่ พฒั นาสตรี (The UNIFEM Award of Excellence) กองทุนสหประชาชาติเพ่ือพัฒนาสตรี (United Nations Development Fund for Women: UNIFEM)ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย “รางวัลแห่งความเป็นเลิศ” (The UNIFEM Award of Excellence) เม่ือวันที่ ๒ สิงหาคม๒๕๓๕ ณ อาคารใหมส่ วนอัมพร เพอื่ เฉลิมพระเกยี รติที่ทรงปฏบิ ัตพิ ระราชกรณียกิจดา้ นการสง่ เสรมิ บทบาทสตรี เปน็ ชามแกว้เจยี ระไน สลักขอ้ ความบนฐานไมว้ า่ “รางวลั ดีเด่น ทลู เกล้าทูลกระหม่อมถวายแด่ สมเด็จพระนางเจ้าสริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธคิ ณุ ทท่ี รงมุ่งม่นั สนบั สนนุ บทบาทสตรี ในการพัฒนาประเทศ” ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คพู่ ระบารมี 207

เหรยี ญทองเฉลมิ พระเกียรติคุณ (ASIAN Institute of Technology Award) สถาบนั เทคโนโลยแี หง่ เอเชยี (Asian Institute of Technology: AIT) ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวาย “เหรยี ญทองเฉลมิ พระเกยี รตคิ ุณ” (ASIAN Institute of Technology Award) เมอ่ื วันที่ ๑๙ ตลุ าคม ๒๕๓๕ เพ่ือเฉลิมพระเกยี รตใิ นฐานะ ที่ทรงพระปรีชาสามารถในการพทิ กั ษ์ส่งิ แวดล้อมและอนรุ กั ษท์ รพั ยากรธรรมชาติ รางวลั สตรีแห่งปี ๑๙๙๓ (The 1993 Woman of the Year Award) มหาวทิ ยาลยั สแตนฟอร์ด (Stanford University) ประเทศสหรฐั อเมรกิ า ทลู เกลา้ ทูลกระหม่อมถวาย “รางวลั สตรี แหง่ ปี ๑๙๙๓” (The 1993 Woman of the Year Award) เมอื่ วนั ท่ี ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๓๖ (ค.ศ. 1993) เพอื่ เฉลมิ พระเกยี รตคิ ณุ ทท่ี รงปฏิบตั ิพระราชกรณียกจิ ในการพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตของสตรไี ทย และเพื่อประโยชนส์ ขุ ของประชาชนโดยรวมเสมอมา208 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คพู่ ระบารมี

รางวัลลนิ เบิร์ก ๑๙๙๕ (The 1995 Lindbergh Award) มลู นิธชิ าร์ลส์ เอ ลนิ เบิรก์ และแอนด์ มอร์โรว์ ลนิ เบิรก์ (Charles A and Anne Morrow Lindbergh Foundation)ประเทศสหรฐั อเมริกา ทลู เกลา้ ทูลกระหม่อมถวาย “รางวัลลนิ เบริ ์ก ๑๙๙๕” (The 1995 Lindbergh Award) เม่อื วันที่ ๑๖พฤษภาคม ๒๕๓๘ ณ โรงแรมวอลดอร์ฟแอสทอเรีย นครนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา เพื่อเฉลิมพระเกียรติคุณในฐานะทท่ี รงบำเพญ็ พระราชกรณยี กิจเพอ่ื มวลมนุษย์และสงิ่ แวดล้อมมาตลอดระยะเวลาอันยาวนาน รางวลั หลุยส์ ปาสเตอร์ (The Louis Pasteur Award) คณะกรรมาธกิ ารหมอ่ นไหมระหวา่ งประเทศ (International Sericultural Commission : ISC) ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวาย “รางวลั หลุยส์ ปาสเตอร์” (The Louis Pasteur Award) ณ ตึกสนั ติไมตรี ทำเนยี บรฐั บาล เมือ่ วันท่ี ๒๑ กันยายน ๒๕๔๕ เพอ่ื เฉลมิ พระเกยี รตคิ ณุ ทที่ รงปฏบิ ตั พิ ระราชกรณยี กจิ เกย่ี วกบั การศกึ ษา การพฒั นาผลติ ภณั ฑใ์ หม่ ซง่ึ สรา้ งคณุ ประโยชน์อยา่ งใหญ่หลวงตอ่ เกษตรกรไทย วงการไหมไทยและวงการหม่อนไหมของโลก ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมี 209

รางวัลบรัสเซลสย์ เู รกา้ ๒๐๐๑ (Brussels Eureka 2001) เอกอัครราชทูตเบลเยียมประจำประเทศไทย ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายรางวัลบรัสเซลส์ยูเรก้า ๒๐๐๑ (Brussels Eureka 2001) เม่ือวันท่ี ๒๑ กันยายน ๒๕๔๕ ซึ่งเป็นรางวัลสิ่งประดิษฐ์ที่คณะกรรมการวิจัยแห่งชาติได้นำผลงานหัตถศิลป์ จากมลู นิธศิ ิลปาชีพไปแสดงนิทรรศการในงานบรสั เซลสย์ เู รก้า ๒๐๐๑ ทก่ี รงุ บรัสเซลส์ ประเทศเบลเยยี ม ในปลาย พ.ศ. ๒๕๔๔ รางวลั พเิ ศษสำหรับการสง่ เสริมอาชพี สมาคมส่งเสริมการประดิษฐ์ ประเทศเกาหลีใต้ หรือ คิปา (Korea Invention Promotion Association: KIPA) และสถาบนั นักประดษิ ฐห์ ญิงเกาหลี (Korea Women Inventors Association: KWIA) ไดท้ ูลเกลา้ ทูลกระหม่อมถวายรางวลั พเิ ศษในด้านการสง่ เสริมสาขาอาชพี แด่สมเด็จพระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เมอ่ื วันท่ี ๒ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๕๒ เพือ่ เชดิ ชู พระราชกรณียกิจที่ทรงส่งเสริมงานด้านศิลปาชีพ อันก่อให้เกิดประโยชน์ด้านการสร้างอาชีพให้แก่พสกนิกรชาวไทย และทรงส่งเสรมิ ให้มีการประดษิ ฐ์คดิ ค้นผลงานอนั มีเอกลักษณ์จากภมู ิปัญญาของไทยมาอย่างต่อเนอ่ื งยาวนาน210 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมี

เหรยี ญดุษฎีมาลาเข็มศลิ ปวิทยา พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ทรงพระกรณุ า โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลาเข็มศิลปวิทยา ในงานสตรีไทย โดยพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ นายกรัฐมนตรี (นายอานันท์ ปันยารชุน) ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายเหรียญดุษฎีมาลา เขม็ ศิลปวทิ ยา แด่สมเด็จพระนางเจา้ สริ ิกิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ ณ ตกึ สันติ ไมตรี ทำเนยี บรฐั บาล เมอื่ วันท่ี ๒๙ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๓๕ เหรยี ญราชินีสดุดี เหรยี ญราชนิ สี ดดุ ี กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวายสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถณ ศนู ยว์ ัฒนธรรมแหง่ ประเทศไทย เมื่อวนั ที่ ๒๘ มนี าคม ๒๕๓๕ ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คพู่ ระบารมี 211

การถวายปรญิ ญาดษุ ฎบี ัณฑิตกติ ติมศักดิ์ ปรญิ ญาดุษฎีบณั ฑิตกิตตมิ ศกั ด์ิในประเทศ มหาวิทยาลยั ในประเทศไทย ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวายปรญิ ญาดษุ ฎีบัณฑติ กติ ตมิ ศักดิ์ ดงั นี้ วนั เดือน ปี หน่วยงาน ปริญญาดษุ ฎีบณั ฑิตกิตตมิ ศกั ด์ิ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๐๒ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ สังคมสงเคราะหศ์ าสตรดษุ ฎบี ัณฑติ กิตตมิ ศักดิ์๒๕๐๓ มหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ สาธารณสุขศาสตรดุษฎบี ณั ฑติ กติ ติมศกั ด์ิ (มหาวทิ ยาลยั มหิดล)๓ สงิ หาคม ๒๕๐๔ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั รฐั ศาสตรดษุ ฎีบณั ฑติ กติ ติมศักดิ์ กสกิ รรมและสตั วบาลดษุ ฎีบณั ฑติ กิตตมิ ศักดิ์๑๙ กรกฎาคม ๒๕๐๕ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ สาขาเคหเศรษฐศาสตร์ สมาชิกกติ ตมิ ศกั ดิ์ และฉลองพระองคค์ รุย๒๕๐๗ เนตบิ ัณฑติ ยสภา ศิลปะสาขามณั ฑนศิลปด์ ุษฎีบณั ฑิตกิตติมศกั ด์ิ๒๕๐๘ มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร การศกึ ษาดุษฎีบัณฑติ กิตตมิ ศักดิ์ สาขาการบรหิ ารการศกึ ษา๑๕ ธนั วาคม ๒๕๐๙ มหาวิทยาลยั ศรนี ครินทรวโิ รฒ ปริญญาบตั รบณั ฑิตกิตตมิ ศักดิ์ และเข็มวิทยฐานะ วทิ ยาศาสตรดษุ ฎีบัณฑิตกิตติมศกั ด์ทิ างเกษตร๒๕๑๒ วิทยาลยั ปอ้ งกนั ราชอาณาจักร (วปอ.) วิทยาศาสตร์ สาขาจิตวิทยาดษุ ฎีบณั ฑติ กิตติมศักด์ิ๒๒ ธนั วาคม ๒๕๑๒ มหาวทิ ยาลัยขอนแก่น พัฒนบริหารศาสตรดุษฎีบณั ฑติ กติ ติมศกั ดิ์๒๕๑๓ มหาวิทยาลยั เชยี งใหม่ ทางการพฒั นาการเศรษฐกิจ ปรชั ญาดุษฎบี ณั ฑิตกติ ตมิ ศักดิ์ทางสังคมวทิ ยา๑๙ พฤศจกิ ายน ๒๕๑๓ สถาบนั บณั ฑิตพัฒนบรหิ ารศาสตร์ รัฐศาสตรดุษฎบี ัณฑติ กติ ติมศักดิ์ คหกรรมดษุ ฎีบัณฑติ กิตตมิ ศักด์ิ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๑๘ มหาวทิ ยาลัยรามคำแหง ปรัชญาดุษฎีบณั ฑติ กติ ติมศักด์ิ๔ สงิ หาคม ๒๕๒๖ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ สาขาการบริหารทว่ั ไป๒๕๒๗ มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช การออกแบบอตุ สาหกรรมดุษฎีบณั ฑติ กิตตมิ ศักดิ์ แพทยศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑิตกติ ติมศกั ดิ์๑๑ เมษายน ๒๕๒๗ มหาวิทยาลัยรามคำแหง สาธารณสขุ ศาสตรดษุ ฎบี ัณฑติ กิตตมิ ศกั ดิ์๑๙ กรกฎาคม ๒๕๒๗ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั ๑๐ สงิ หาคม ๒๕๓๑ มหาวิทยาลัยมหดิ ล๓๐ กันยายน ๒๕๓๑ มหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช212 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คู่พระบารมี

วนั เดือน ปี หนว่ ยงาน ปริญญาดุษฎบี ัณฑิตกติ ติมศกั ดิ์๑๘ ตลุ าคม ๒๕๓๑ สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา้๒๐ มกราคม ๒๕๓๒ เจา้ คุณทหารลาดกระบงั สถาปัตยกรรมศาสตรดุษฎบี ัณฑิตกิตติมศักด์ิ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ สาขาวชิ าศิลปอุตสาหกรรม ศิลปศาสตรดุษฎบี ณั ฑิตกติ ตมิ ศักดิ์๒๙ กรกฎาคม ๒๕๓๒ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาศาสตรดุษฎบี ัณฑิตกติ ตมิ ศกั ด์ิ สาขาวนศาสตร์๑๘ ตุลาคม ๒๕๓๒ สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้า ครศุ าสตรอตุ สาหกรรมดษุ ฎีบัณฑติ กิตติมศกั ดิ์ เจา้ คณุ ทหารลาดกระบัง สาขาบริหารอาชวี ศึกษา บรหิ ารธรุ กิจดุษฎีบัณฑิตกิตติมศกั ดิ์๒๑ ธันวาคม ๒๕๓๒ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น ศลิ ปกรรมศาสตรดษุ ฎีบณั ฑิตกติ ตมิ ศักด์ิ ปรัชญาดุษฎีบณั ฑิตกิตติมศกั ด์ิ สาขาวิชารฐั ศาสตร์๑๑ กรกฎาคม ๒๕๓๔ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั แพทยศาสตรดุษฎีบณั ฑติ กติ ติมศกั ด์ิ วทิ ยาศาสตรดุษฎบี ณั ฑิตกิตตมิ ศกั ดิ์๑๗ ธนั วาคม ๒๕๓๔ มหาวทิ ยาลยั รามคำแหง สาขาวิชาเทคโนโลยีการบริหารสง่ิ แวดลอ้ ม ครุศาสตรดษุ ฎบี ัณฑิตกติ ตมิ ศกั ด์ิ๑๙ ธนั วาคม ๒๕๓๔ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ บรหิ ารธุรกิจดุษฎีบัณฑิตกติ ตมิ ศกั ดิ์ สาขาวิชาการตลาด๒ กรกฎาคม ๒๕๓๕ มหาวทิ ยาลยั มหิดล วารสารศาสตรแ์ ละสอื่ สารมวลชน ดุษฎีบณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ดิ์๙ กรกฎาคม ๒๕๓๕ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปศาสตรดษุ ฎีบณั ฑิตกิตติมศักด์ิ สาขาศิลปไทย วทิ ยาศาสตรดุษฎบี ณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ด์ิ๑๖ กรกฎาคม ๒๕๓๕ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ สาขาวชิ าชวี วทิ ยา ปรชั ญาดุษฎีบัณฑติ กิตติมศกั ด์ิ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๓๕ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ สาขาวชิ าเศรษฐศาสตร์๑๒ สิงหาคม ๒๕๓๕ มหาวิทยาลยั ศิลปากร ศลิ ปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์๙ ธันวาคม ๒๕๓๕ มหาวิทยาลัยรามคำแหง คหกรรมศาสตรดุษฎีบณั ฑิตกิตติมศักด์ิ๙ ธนั วาคม ๒๕๓๕ มหาวทิ ยาลยั รามคำแหง พยาบาลศาสตรดุษฎีบัณฑติ กิตตมิ ศักด์ิ๒๕๓๕ มหาวทิ ยาลัยบูรพา๒๕๓๕ มหาวิทยาลยั สงขลานครนิ ทร์๒๕๓๖ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คพู่ ระบารมี 213

วนั เดือน ปี หน่วยงาน ปรญิ ญาดษุ ฎีบณั ฑิตกิตตมิ ศักด์ิ๒๔ ธันวาคม ๒๕๓๗ มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ ศิลปศาสตรดษุ ฎีบัณฑิตกติ ติมศักด์ิ๒๕๓๘ มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ สาขาวชิ าศิลปะ๒๕๓๙ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธริ าช ศิลปะไทยดษุ ฎีบณั ฑิตกติ ติมศักด์ิ สง่ เสรมิ การเกษตรและสหกรณ์ดษุ ฎบี ณั ฑิต๒๕๔๐ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม กิตตมิ ศักดิ์ ศลิ ปกรรมศาสตรดษุ ฎบี ัณฑิตกิตตมิ ศกั ด์ิ๒๕๔๐ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั สาขาวิชานฤมติ ศลิ ป์๒๖ มกราคม ๒๕๔๑ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏนครสวรรค์ นิติศาสตรดษุ ฎีบณั ฑติ กิตติมศกั ด์ิ ศลิ ปศาสตรดษุ ฎีบัณฑิตกิตติมศกั ดิ์๒๖ มนี าคม ๒๕๔๑ มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครินทรวโิ รฒ บริหารธุรกจิ ดษุ ฎีบณั ฑิตกิตตมิ ศกั ด์ิ สาขาวชิ าการจัดการ๒๕๔๑ มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล พยาบาลศาสตรดุษฎีบณั ฑติ กิตตมิ ศกั ด์ิ๒๕๔๑ มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธิราช พยาบาลศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑิตกิตติมศักด์ิ๒๕๔๒ สถาบนั บณั ฑิตพฒั นบรหิ ารศาสตร์ ปรญิ ญาการจัดการสิง่ แวดลอ้ ม๒๕๔๒ มหาวิทยาลัยวลัยลกั ษณ์ ปริญญาการจัดการสง่ิ แวดล้อม๒๕๔๒ มหาวทิ ยาลยั มหิดล ทนั ตแพทยศาสตรดุษฎีบัณฑิตกติ ตมิ ศกั ด์ิ ปรชั ญาดษุ ฎบี ัณฑิตกิตตมิ ศกั ด์ิ๒๕๔๓ สถาบันบณั ฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ สาขาการจดั การส่ิงแวดล้อม เภสชั ศาสตรดษุ ฎีบัณฑิตกติ ติมศกั ดิ์๒๕๔๓ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล พยาบาลศาสตรดษุ ฎบี ัณฑติ กิตตมิ ศักด์ิ๒๕๔๓ มหาวทิ ยาลัยบูรพา ปรัชญาดษุ ฎบี ณั ฑิตกติ ติมศกั ดิ์ สาขาวชิ าการพัฒนาชุมชน๒๕๔๓ มหาวทิ ยาลยั ทกั ษณิ ศิลปศาสตรดษุ ฎีบณั ฑติ กิตติมศกั ด์ิ สาขาวิชาการพฒั นาชมุ ชน๒๕๔๕ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม เศรษฐศาสตรดุษฎบี ัณฑติ กติ ตมิ ศักดิ์ สาขาเศรษฐศาสตรท์ รัพยากรมนุษย์๑๗ มีนาคม ๒๕๔๖ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ ศิลปกรรมศาสตรดุษฎบี ัณฑิตกิตติมศกั ดิ์ตุลาคม ๒๕๔๖ มหาวทิ ยาลัยขอนแก่น สาขาวชิ าออกแบบนเิ ทศศลิ ป์214 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี

วนั เดอื น ปี หนว่ ยงาน ปรญิ ญาดุษฎีบณั ฑิตกิตติมศักดิ์๒๕๔๖ มหาวทิ ยาลัยบูรพา๒๕๔๖ มหาวทิ ยาลัยมหาจุฬาลงกรณ วทิ ยาศาสตรดุษฎบี ัณฑิตกิตตมิ ศกั ด์ิ๒๕๔๖ ราชวทิ ยาลัย สาขาวชิ าอัญมณีและเครอ่ื งประดับ๒๕๔๖ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พุทธศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑิตกิตติมศกั ดิ์๒๕๔๖ สาขาวิชาพระพุทธศาสนา๒๕๔๖ มหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช ศลิ ปกรรมศาสตรดุษฎีบณั ฑติ กติ ติมศักดิ์๒๕๔๗ สาขาศิลปะการออกแบบพัสตราภรณ์๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลัยบรู พา ศลิ ปศาสตรดุษฎีบณั ฑติ กิตติมศกั ด์ิ๒๕๔๗ แขนงวิชาไทยคดศี กึ ษา๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วทิ ยาศาสตรดุษฎบี ัณฑิตกิตตมิ ศักดิ์๒๕๔๗ สาขาเทคโนโลยีทางทะเล๒๕๔๗ สถาบนั บัณฑติ พัฒนบรหิ ารศาสตร์ ศิลปกรรมศาสตรดุษฎบี ณั ฑติ กติ ติมศักดิ์๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ (การพัฒนาอยา่ งยัง่ ยืน)๒๕๔๗ มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา้ ปรัชญาดษุ ฎบี ณั ฑิตกติ ติมศักดิ์ ธนบุรี (ประชากรและการพัฒนา)๒๕๔๗ ราชวิทยาลัยแพทย์ออร์โธปิดกิ ส์ การจดั การสง่ิ แวดล้อมดุษฎบี ณั ฑติ กิตตมิ ศกั ด์ิ แหง่ ประเทศไทย (ร.พ.อ.ท.) ปรัชญาดษุ ฎีบณั ฑิตกิตติมศกั ดิ์ สถาบันเทคโนโลยพี ระจอมเกล้า สาขาวิชาการจดั การทรพั ยากรชวี ภาพ พระนครเหนอื มหาวิทยาลยั เทคโนโลยสี รุ นารี สมาชกิ กิตตมิ ศักด์ิ และฉลองพระองค์ครยุ สถาบนั เทคโนโลยีพระจอมเกลา้ เจ้าคณุ ทหารลาดกระบัง ศิลปะดษุ ฎีบณั ฑติ กติ ติมศักดิ์ มหาวิทยาลยั นเรศวร สาขาวิชาออกแบบภายในและเซรามกิ ส์ วทิ ยาศาสตรดษุ ฎบี ัณฑติ กิตตมิ ศกั ดิ์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ สาขาวชิ าชีววทิ ยาและส่ิงแวดลอ้ ม ศลิ ปะดุษฎบี ัณฑิตกติ ตมิ ศักด์ิ สาขาวชิ าจุลชีววิทยาอตุ สาหกรรม ศลิ ปศาสตรดษุ ฎบี ัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาพัฒนาสังคม วทิ ยาศาสตรดุษฎบี ณั ฑติ กิตตมิ ศักด์ิ สาขาวชิ าการใชท้ ด่ี ินและการจัดการ ทรพั ยากรธรรมชาติอยา่ งยง่ั ยืน ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คพู่ ระบารมี 215

วนั เดอื น ปี หน่วยงาน ปริญญาดุษฎบี ณั ฑิตกิตตมิ ศักด์ิ๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลัยแม่ฟ้าหลวง๒๕๔๗ สมาคมวิทยาลยั ศลั ยแพทยน์ านาชาติ ปรชั ญาดุษฎีบณั ฑติ กิตตมิ ศักดิ์๒๕๔๗ แห่งประเทศไทย สาขาวชิ ารัฐประศาสนศาสตร์๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยราชภฏั สกลนคร เกยี รตบิ ตั ร และฉลองพระองค์ครุย๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครราชสีมา สมาชกิ กิตตมิ ศกั ดิ์๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏชัยภมู ิ วทิ ยาศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑิตกติ ติมศักดิ์๒๕๔๗ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสุรนิ ทร์ สาขาวิชาวทิ ยาศาสตรส์ ่งิ แวดลอ้ ม๒๕๔๗ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี วิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑติ กติ ติมศักดิ์๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยราชภฏั บรุ รี มั ย์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สงิ่ แวดลอ้ ม๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครพนม วทิ ยาศาสตรดุษฎบี ัณฑติ กิตติมศักด์ิ๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยราชภัฏกาฬสินธ์ุ สาขาวชิ าวทิ ยาศาสตร์ส่ิงแวดล้อม๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั มหาสารคาม วทิ ยาศาสตรดุษฎีบัณฑิตกติ ตมิ ศักดิ์๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยราชภัฏอบุ ลราชธานี สาขาวิชาวทิ ยาศาสตรส์ ่งิ แวดล้อม๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอด็ วิทยาศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ดิ์ มหาวิทยาลัยราชภฏั เลย สาขาวิชาวทิ ยาศาสตร์สง่ิ แวดล้อม วิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิตกติ ตมิ ศกั ดิ์๒๕๔๗ มหาวิทยาลยั ราชภฏั ศรีสะเกษ สาขาวชิ าวทิ ยาศาสตร์สิ่งแวดลอ้ ม วทิ ยาศาสตรดษุ ฎบี ัณฑิตกติ ตมิ ศักด์ิ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดลอ้ ม วทิ ยาศาสตรดุษฎีบณั ฑิตกติ ตมิ ศักด์ิ สาขาวิชาวทิ ยาศาสตร์ส่งิ แวดลอ้ ม วิทยาศาสตรดษุ ฎบี ัณฑติ กติ ตมิ ศักด์ิ สาขาวชิ าวิทยาศาสตรส์ ิ่งแวดลอ้ ม วิทยาศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ กติ ติมศักดิ์ สาขาวชิ าวทิ ยาศาสตรส์ ง่ิ แวดลอ้ ม ศลิ ปศาสตรดุษฎบี ณั ฑติ กติ ติมศักด์ิ สาขายุทธศาสตรก์ ารพัฒนา ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักด์ิสาขาสังคมศาสตร์ เพ่อื การพฒั นา ศลิ ปศาสตรดษุ ฎบี ัณฑติ กิตติมศกั ดิ์ สาขายุทธศาสตร์การพัฒนา216 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คู่พระบารมี

วัน เดอื น ปี หน่วยงาน ปริญญาดุษฎบี ัณฑิตกิตติมศกั ด์ิ๑๙ เมษายน ๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศิลปกรรมศาสตรดุษฎีบณั ฑติ กติ ติมศักด์ิ สาขาศิลปะการออกแบบพัสตราภรณ์๒๒ ธันวาคม ๒๕๔๗ มหาวทิ ยาลัยขอนแก่น ศิลปศาสตรดุษฎบี ณั ฑิตกติ ตมิ ศักดิ์๒๕๔๗ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม สาขาวชิ าการจัดการการพัฒนาสงั คม๒๕๔๗ มหาวิทยาลยั บูรพา ปรัชญาดุษฎบี ัณฑิตกติ ตมิ ศักดสิ าขาวิชาไทยศึกษา๒๕๔๗ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย วิทยาศาสตรดษุ ฎีบัณฑิตกติ ติมศักด์ิ๒๕๔๗ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สาขาวชิ าเทคโนโลยที างทะเล๒๕๔๘ สถาบันบัณฑติ พฒั นบรหิ ารศาสตร์ วทิ ยาศาสตรดษุ ฎบี ณั ฑติ กิตตมิ ศักด์ิ สถาบนั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา้ ศิลปศาสตรดษุ ฎบี นั ฑิตกิตตมิ ศกั ด์ิ๒๕๔๘ เจ้าคณุ ทหารลาดกระบัง ปรัชญาดุษฎีบณั ฑติ กิตตมิ ศกั ด์ิ มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ สาขาประชากรและการพฒั นา๒๕๔๘ วิทยาศาสตรดุษฎบี ณั ฑติ กติ ติมศกั ด์ิ๒๕๔๘ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั จันทรเกษม ปรชั ญาดษุ ฎีบณั ฑติ กติ ติมศักด์ิ๒๙ กันยายน ๒๕๕๐ มหาวทิ ยาลัยทักษณิ สาขาวทิ ยาศาสตรก์ ารอาหาร วทิ ยาศาสตรดษุ ฎบี ัณฑิตกิตติมศักดิ์๕ ตลุ าคม ๒๕๕๐ มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครนิ ทรวิโรฒ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร ปรชั ญาดษุ ฎีบณั ฑติ กิตตมิ ศักดิ์๒๕๕๑ สถาบันบัณฑิตพัฒนบรหิ ารศาสตร์ สาขาวชิ าวิทยาศาสตรส์ ง่ิ แวดลอ้ ม ศิลปศาสตรดุษฎีบณั ฑติ กติ ตมิ ศกั ดิ์๒๕๕๓ สถาบนั บณั ฑติ พฒั นบริหารศาสตร์ สาขาวิชาศลิ ปวัฒนธรรมวิจัย ปรัชญาดษุ ฎีบณั ฑติ กิตติมศักด์ิ๒๕๕๕ มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร สาขาพัฒนาทรพั ยากรมนุษย์๒๔ มกราคม ๒๕๕๖ มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ ปรชั ญาดุษฎีบัณฑติ กิตตมิ ศักด์ิ สาขาพฒั นาสงั คมและการจดั การสิ่งแวดลอ้ ม ศลิ ปศาสตรดุษฎีบัณฑติ กิตตมิ ศักดิ์ สาขาวิชาการจดั การทรพั ยากรวัฒนธรรม ปรัชญาดษุ ฎีบณั ฑติ กิตตมิ ศกั ดิ์ สาขาเศรษฐศาสตร์ ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมี 217

ปริญญาดุษฎบี ัณฑติ กติ ตมิ ศักดิจ์ ากตา่ งประเทศ จากการทรงงานด้านสิทธิมนุษยชนอย่างต่อเน่ืองเป็นระยะเวลาอันยาวนานของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ จึงเป็นที่ประจักษ์และยอมรับในประชาคมโลก มหาวิทยาลัยจากต่างประเทศต่างยกย่องและทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายปริญญาดุษฎีบัณฑติ กติ ตมิ ศกั ด์ิ ดังนี้ วนั เดอื น ปี หนว่ ยงาน ปรญิ ญาดุษฎีบัณฑติ กิตตมิ ศกั ด์ิ๑๓ กรกฎาคม ๒๕๐๖ ดุษฎบี ัณฑิตกติ ติมศักด ์ิ สาขามนุษยธรรม๔ มีนาคม ๒๕๒๓ มหาวทิ ยาลัยเซนโตรเอสโคลาร์ ดษุ ฎบี ณั ฑิตกิตตมิ ศกั ด ์ิ สาขามนษุ ยธรรม๗ มกราคม ๒๕๓๐ (Centro Escolar University) ดุษฎบี ณั ฑติ กติ ติมศกั ด ิ์ สาขามนษุ ยธรรม ประเทศฟิลปิ ปนิ ส์๑๔ พฤษภาคม ๒๕๓๖ มหาวิทยาลยั ทัฟส์ ประเทศสหรฐั อเมริกา ดุษฎีบัณฑติ กิตตมิ ศกั ด ์ิ สาขามนษุ ยธรรม๒๕ พฤษภาคม ๒๕๓๘ มหาวทิ ยาลยั คองคอรด์ ดษุ ฎบี ัณฑิตกติ ตมิ ศักด ิ์ สาขามนษุ ยธรรม๒๑ พฤษภาคม ๒๕๔๐ (Concord University) ดษุ ฎีบัณฑิตกิตติมศกั ด ิ์ สาขาปรชั ญา ๑๘ ธันวาคม ๒๕๔๒ ประเทศสหรัฐอเมริกา ดุษฎีบัณฑิตกติ ตมิ ศกั ด ิ์ สาขามนุษยธรรม มหาวิทยาลัยจอร์จทาวน ์ ๙ กรกฎาคม ๒๕๕๐ ( Georgetown University ) ดษุ ฎบี ณั ฑติ กิตตมิ ศกั ดิ ์ ประเทศสหรฐั อเมริกา สาขาภาษาและวัฒนธรรมตะวนั ออก มหาวทิ ยาลยั จอหน์ สฮ์ อปกินส์ ประเทศสหรฐั อเมริกา มหาวิทยาลยั โตไก (Tokai University ) ประเทศญี่ปุ่น มหาวทิ ยาลัยชลิ เลอรอ์ ินเตอร์เนชนั แนล (Schiller International University) ประเทศสหรฐั อเมรกิ า มหาวิทยาลยั แห่งนครเซนตป์ เี ตอร์สเบริ ก์ (Saint Petersburg State University) สหพันธรฐั รสั เซีย218 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คู่พระบารมี

ตราสญั ลักษณเ์ ฉลมิ พระเกยี รตใิ นวาระต่าง ๆ ตราสญั ลักษณ์ งานเฉลิมพระเกยี รตสิ มเด็จพระนางเจ้าสริ ิกติ ์ิ พระบรมราชินีนาถ เน่ืองในพระราชพิธมี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๕ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๓๕ ตราสัญลกั ษณ์งานเฉลมิ พระเกียรติสมเด็จพระนางเจา้ สริ ิกิติ์ พระบรมราชนิ นี าถ เน่ืองในพระราชพิธมี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๕ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๓๕ ซึ่งออกแบบโดยนายสุเมธ พุฒพวง กรมศิลปากร กระทรวงศึกษาธิการมีความหมายดังน้ี สัญลักษณ์ ประกอบด้วย อักษรพระนามาภิไธย ย่อ ส.ก. ล้อมด้วยสายสร้อยห้อยมหาจักรีภายใต้พระมหามงกุฎและพระเศวตฉตั ร ๗ ช้นั ขนาบด้วยพระเศวตฉัตร ๕ ชน้ั เบ้ืองลา่ งมแี ถบผา้ แพรสชี มพูช่ืองานพระราชพิธี ความหมาย พระมหามงกฎุ พระสปั ตปฎลเศวตฉตั ร และพระเศวตฉตั ร ๕ ชน้ั อนั เปน็ เครอ่ื งประกอบพระราชอสิ รยิ ศกั ด์ิทรงไดร้ บั พระมหากรณุ าธคิ ณุ โปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ ม สถาปนาไวใ้ นตำแหนง่ สมเดจ็ พระบรมราชนิ นี าถ อกั ษรพระนามาภไิ ธยยอ่ส.ก. รอบนอกลอ้ มดว้ ยสายสรอ้ ยหอ้ ยมหาจกั รี ซงึ่ เปน็ เครอ่ื งขตั ตยิ ราชอสิ รยิ าภรณอ์ นั มเี กยี รตคิ ณุ รงุ่ เรอื งยง่ิ มหาจกั รบี รมราชวงศ์สำหรบั พระมหากษตั รยิ ์และสมเดจ็ พระบรมราชินนี าถ ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คู่พระบารมี 219

ตราสญั ลักษณ์ งานเฉลมิ พระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เนอื่ งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๗ ตราสญั ลกั ษณง์ านเฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เนอ่ื งในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคล เฉลมิ พระชนมพรรษา๖รอบ๑๒สงิ หาคม๒๕๔๗ซงึ่ ออกแบบโดยนายสมชายศภุ ลกั ษณอ์ ำไพพรสำนกั สถาปตั ยกรรมและหตั ถศลิ ป์ กรมศิลปากร มีความหมายดังนี้ พระมหามงกุฎ พระสัปตปฎลเศวตฉัตร อันเป็นเคร่ืองประกอบพระราชอิสริยศักด์ิ ที่ทรงได้รับพระมหากรุณาธิคุณ โปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ ม สถาปนาไวใ้ นตำแหน่ง สมเด็จพระบรมราชินีนาถ อักษรพระนามาภิไธย ส.ก.ประดิษฐานภายใต้พระมหามงกุฎในกรอบลายไทยบนพื้นสีฟ้า อันเป็นสีประจำวัน พระราชสมภพของ สมเด็จพระนางเจา้ สิริกิติ์ พระบรมราชินนี าถ (คอื วันศุกร์) เบื้องล่างเป็นแถบแพรสีชมพูขลิบทอง มีตัวอักษรสีทองความว่า “พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๔๗” พระสปั ตปฎลเศวตศัตร หมายถึง ฉัตรผ้าขาว ๗ ช้ัน แต่ละชัน้ มรี ะบายขลิบทอง เป็นเครือ่ งหมายแสดงพระอสิ ริยยศ สำหรบั สมเด็จพระบรมราชนิ ีนาถ สมเด็จพระบรมราชนิ ี สมเด็จพระบวรราชเจา้ สมเด็จพระยพุ ราช สมเด็จพระบรมราชกมุ ารี ในแบบตราสัญลักษณ์นี้ เชิญประดับไว้ซ้ายขวาของดวงตรา ซึ่งเมื่อครั้งพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ รอบ ของสมเด็จพระนางเจ้าสิรกิ ติ ์ิ พระบรมราชินนี าถ เมือ่ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๓๕ นั้น ตราสญั ลกั ษณ์มพี ระสปั ตปฎลเศวตฉัตรกางก้ัน เหนอื อกั ษรพระนามาภิไธยย่อ ส.ก. หลังพระมหามงกฎุ และมีฉตั ร ๕ ชน้ั ประกอบไวซ้ า้ ยและขวาของดวงตรา แต่เนือ่ งจาก ตราสญั ลกั ษณง์ านเฉลมิ พระเกยี รติ เนื่องในโอกาสพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๔๗ น้ี ไมม่ พี ระสปั ตปฎลเศวตฉัตรเหนอื อักษรยอ่ พระนามาภไิ ธย ส.ก. จงึ เชญิ ฉตั ร ๗ ชั้น ประดับไวส้ องข้างอักษรยอ่ พระนามาภิไธย ส.ก. เพือ่ แสดงถงึ พระอสิ รยิ ยศของสมเดจ็ พระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ220 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คพู่ ระบารมี

ตราสัญลักษณ์ งานเฉลิมพระเกียรตสิ มเดจ็ พระนางเจ้าสิรกิ ิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ตราสัญลักษณ์งานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ซ่ึงออกแบบโดยนายสุเมธ พุฒพวง กรมศิลปากรกระทรวงวัฒนธรรม อันประกอบด้วยอักษรพระนามาภิไธย ส.ก. อยู่ภายในวงรี ด้านบนวงรีเป็นพระมหามงกุฎ ภายในพระมหามงกุฎเป็นพระแสงจักรและพระแสงตรีศูล มีเครื่องราชอิสริยาภรณ์โบราณมงคลพระมหาสังวาลนพรัตนราชวราภรณ์ล้อมรอบวงรี ขนาบขา้ งด้วยพระสปั ตปฎลเศวตฉัตร ด้านล่างวงรเี ปน็ เลขไทย ๘๐ อย่ใู นรปู ทรงของเพชร ด้านล่างเลขไทย ๘๐เป็นผ้าแพรแถบอักษรข้อความ พระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕ ในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก วันท่ี ๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสถาปนาสมเด็จพระราชินี เป็นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ แล้วพระราชทานเครอ่ื งราชอสิ รยิ าภรณ์ อนั เป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คูพ่ ระบารมี 221

ตราสญั ลักษณง์ านเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสริ ิกิต์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๙ ตราสญั ลกั ษณง์ านเฉลิมพระเกยี รตสิ มเด็จพระนางเจ้าสริ กิ ิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ เน่ืองในโอกาสพระราชพิธมี หามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๙ ซ่ึงออกแบบโดยนายสมชาย ศุภลักษณ์อำไพพร กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม อันประกอบด้วย อักษรพระนามาภิไธย ส.ก. อักษร ส. ถมสีครามเข้ม เป็นสีแห่งวันพระราชสมภพ อักษร ก. ถมสขี าว เปน็ สีเดชแห่งวนั พระราชสมภพ อักษรพระนามาภิไธย ส.ก. มพี ระมหามงกฎุ สที องประดิษฐานอยู่เบอื้ งบน ภายใตพ้ ระมหามงกุฎประดิษฐานพระแสงจกั รตรีว่าทรงสถิตอยู่ในพระบรมราชจักรวี งศ์ พระนามาภิไธย ส.ก. อยู่ภายในกรอบ วชั รรตั น์ ๗ ดวง วา่ ทรงเจรญิ พระชนมายไุ ด้ ๗ รอบ มพี น้ื สมี อคราม เปน็ สปี ระจำวนั พระราชสมภพ นอกกรอบวชั รรตั นอ์ ลงกรณ์ ประกอบหน้าราชหงส์ทองอยู่ท้ังซ้ายขวา ว่าทรงงามสง่าดังราชหงส์ทอง หน้าราชหงส์มีกระหนกแนบ ห้อยพวงดอกไม้ทิพย์ อันมีดอกไมใ้ นพระนามเปน็ อาทิ มพี รรณมอครามปนทอง ถดั ออกไปเปน็ ขอบ เขยี นอักษรสที อง ความว่า พระราชพธิ มี หามงคล เฉลมิ พระชนมพรรษา ๒๕๕๙ ระบายพื้นดว้ ยสีหงชาด อนั เปน็ สริ ิแหง่ วนั พระราชสมภพ เพอ่ื เฉลิมพระเกียรติ ในอภิลักขติ สมยั ทท่ี รงเจรญิ พระชนมายบุ รรจบครบ ๘๔ พรรษา ดงั มเี ลขมหามงคลนนั้ อยใู่ ตอ้ กั ษรพระนามาภไิ ธย ประกอบเถาไมท้ พิ ยช์ อ่ื จติ รลดา ตามตำราว่าเป็นเครือเถาไม้ทิพย์มีอยู่ในจิตรลดาวันพระราชอุทยาน ๑ ใน ๔ แห่ง ของพระอินทร์ หมายความว่า สมเด็จ พระบรมราชินีนาถทรงเนาวนิเวศน์สถานชื่อพระตำหนักจิตรลดารโหฐานอันเป็นท่ีประทับ เถาไม้นี้ว่าเป็นเถาไม้แห่งความหวัง ดุจดังสมเด็จพระบรมราชินีนาถทรงเป็นความหวังแห่งชนราษฎรพ้นจากความยากไร้ด้วยพระมหากรุณาธิคุณ อันมีโครงการ ศลิ ปาชีพเปน็ อาทิ อาณาประชาราษฎร์จึงน้อมใจถวายพระพรใหท้ รงเจรญิ พระชนมย์ งิ่ ยนื นาน222 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คพู่ ระบารมี

ทรงดำรงตำแหน่งองคบ์ งั คับการพเิ ศษกรมทหารราบที่ ๒๑รักษาพระองค์ “ทหารเสอื ราชนิ ”ี ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คู่พระบารมี 223

ผู้บงั คบั การพิเศษ กรมทหารราบท่ี ๒๑ รักษาพระองค์ ฯ กรมทหารราบที่ ๒๑ รกั ษาพระองค์ ในสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ กอ่ ตง้ั ขึ้นเมอ่ื วันที่ ๒๒ กันยายน ๒๔๙๓ ตามคำขอขององคก์ ารสหประชาชาติ ในการจดั ตงั้ กำลงั เขา้ ชว่ ยเหลอื รฐั บาลของสาธารณรฐั เกาหลี เพอื่ ยบั ยง้ั การรกุ ราน ของฝ่ายคอมมิวนิสต์เกาหลีเหนือ โดยใช้นามหน่วยครั้งน้ันว่า “กรมผสมที่ ๒๑” ต่อมาจึงแปรสภาพหน่วยมาเป็นชื่อ “กรมทหารราบท่ี ๒๑ รักษาพระองค์ ในสมเดจ็ พระนางเจา้ สิรกิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ ีนาถ” เมอื่ วันท่ี ๑ ธนั วาคม ๒๕๐๒ ทต่ี ัง้ หนว่ ย ปัจจุบันอยู่ที่ค่ายนวมินทราชินี ตำบลบ้านสวน อำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี มีภารกิจคือปฏิบัติการรบด้านการทหาร และการพฒั นาประเทศควบคู่กนั จากความตอนหนึง่ พระราโชวาททีส่ มเดจ็ พระนางเจา้ สิรกิ ิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระราชทาน แกผ่ สู้ ำเรจ็ หลกั สตู รทหารเสอื รุ่นที่ ๑๕ ณ ค่ายนวมนิ ทราราชนิ ี จังหวัดชลบรุ ี เม่อื วนั ท่ี ๙ ตุลาคม ๒๕๕๐ ความว่า224 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี

“...กรมทหารราบท่ี ๒๑ มีผลการปฏิบัติงานท่ีดีเด่น ท้ังด้านการทหาร การรักษา ความสงบเรียบร้อยของบ้านเมือง การดูแลโครงการตามพระราชดำริของพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัว การดูแลโครงการศิลปาชีพและโครงการอื่นๆ ที่ข้าพเจ้าจัดต้ังข้ึน เพื่อช่วยเหลือประชาชน อีกท้ังยังได้จัดกำลังไปรักษาความปลอดภัยที่ทักษิณราชนิเวศน์ จ.นราธิวาส เสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนใน จ.นราธิวาส ตลอดจนจัดกำลังหน่วย ปฏิบัติการทหารเสือดูแลความปลอดภัยให้แก่ข้าพเจ้าและคณะระหว่างท่ีไปเย่ียมประชาชน ในพื้นท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ ทำให้ข้าพเจ้าขอบใจ เพราะรู้สึกว่าอบอุ่นและภาคภูมิใจ ยง่ิ นัก ในสมญานามของทหารเสือราชิน.ี ..”พระยศทหาร ด้วยพระมหากรุณาธิคุณย่ิงในความห่วงใยทหารทุกเหล่าทัพ หน่วยงานทางทหารได้สดุดีถวายพระยศแด่พระองค์ตามลำดบั ดังน้ี พ.ศ. ๒๕๐๒ พันเอกหญิง และผู้บังคับการพิเศษประจำกรมทหารราบที่ ๒๑ รักษาพระองค์ และนายทหารพิเศษประจำกรมทหารราบที่ ๑ มหาดเลก็ รักษาพระองค์ พ.ศ. ๒๕๑๔ นาวาเอกหญิง นาวาอากาศเอกหญิง นายทหารพิเศษประจำกองทัพเรือ และนายทหารพิเศษประจำกองทพั อากาศ พ.ศ. ๒๕๒๓ นายทหารพิเศษประจำกรมนักเรียนนายเรือ รักษาพระองค์ กรมยุทธศึกษา โรงเรียนนายเรือประจำกองบังคับการกรมทหารราบท่ี ๓ รักษาพระองค์ กรมนาวิกโยธิน ประจำกรมนักเรียนนายเรืออากาศ รักษาพระองค์กรมยทุ ธศกึ ษาโรงเรียนนายเรืออากาศ และประจำกองพนั ทหารอากาศโยธนิ ท่ี ๑ รักษาพระองค์ พ.ศ. ๒๕๒๕ นายกองใหญ่ กองอาสารกั ษาดนิ แดน สำนกั อำนวยการกองอาสารกั ษาดินแดน พ.ศ. ๒๕๓๐ พลเอกหญงิ พลเรือเอกหญงิ และพลอากาศเอกหญงิ พ.ศ. ๒๕๓๕ จอมพลหญงิ จอมพลเรือหญิง และจอมพลอากาศหญิง ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คพู่ ระบารมี 225

226 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี

ทรงฉลองพระองค์ ฯ ในชุดเครอ่ื งแบบเตม็ ยศรักษาพระองค์ซ่ึงพระราชทานสีม่วงให้เปน็ สชี ุดรักษาพระองค์ ประจำกรมทหารราบท่ี ๒๑ รักษาพระองค์ ฯ ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ ค่พู ระบารมี 227

228 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี

ทรงดำรงตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทย องค์กรกาชาดเป็นองค์กรสาธารณกุศลระดับสากลก่อกำเนิดมายาวนาน มีวัตถุประสงค์เพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยจากสงคราม หรอื ความขัดแย้งทมี่ ีการใช้กำลงั ทางอาวธุ เป็นองคก์ รท่ไี มเ่ ข้าขา้ งฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด ไมค่ ำนึงวา่ ฝ่ายใดจะถกู หรือผดิสามารถให้ความช่วยเหลือไดท้ ัง้ สองฝา่ ย ดำรงตนอยใู่ นความเปน็ กลาง สภากาชาดไทยก่อตั้งข้นึ เม่ือ พ.ศ. ๒๔๓๖ (ร.ศ. ๑๑๒)ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ดำเนินกิจการต่อเน่ืองมาโดยตลอดเป็นเวลากว่าร้อยปีแล้ว ไม่ว่าประเทศจะอยใู่ นภาวะสงครามหรอื ในยามปกติ และไมว่ า่ ประเทศจะมกี ารปกครองระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์ หรอื ระบอบประชาธปิ ไตยสภากาชาดไทยมภี ารกจิ ในการช่วยเหลือผู้เจบ็ ไข้ไดป้ ่วย โดยไมค่ ำนงึ ถึงเชอื้ ชาติศาสนา ปัจจุบันสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ทรงดำรงตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทยและสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เป็นองค์อุปนายิกาผู้อำนวยการ ทั้งสองพระองค์ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจตามหลกั กาชาดทรงพระกรุณาชว่ ยเหลอื ผตู้ กทกุ ขไ์ ด้ยากเสมอมา ก่อนท่ีสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จะทรงดำรงตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทยน้ันสมเดจ็ พระศรสี วรนิ ทริ าบรมราชเทวี พระพนั วสั สาอยั ยกิ าเจา้ ผดู้ ำรงตำแหนง่ สภานายกิ าสภากาชาดไทยองคก์ อ่ นเสดจ็ สวรรคตตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทยยังว่างอยู่ คณะรัฐมนตรีได้ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายความเห็นขอให้ทรงตั้งสมเด็จพระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ ี ในขณะนน้ั ใหท้ รงดำรงตำแหนง่ สภานายกิ าสภากาชาดไทย ดงั นน้ั ในวนั ที่ ๑๒ สงิ หาคม ๒๔๙๙สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินี ได้ทรงดำรงตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทย สืบต่อจากสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวสั สาอยั ยกิ าเจ้า ปรากฏความในประกาศตงั้ สภานายกิ าสภากาชาดไทย ดังน ้ี “พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช มพี ระบรมราชโองการโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ ม ใหป้ ระกาศวา่ตั้งแต่สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ผู้ทรงดำรงตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทยเสด็จสวรรคตไปแล้ว ตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทยยังว่างอยู่ คณะรัฐมนตรีได้ทูลเกล้า ฯ ถวายความเห็นขอให้ทรงต้ังสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินี ให้ทรงดำรงตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทยอาศัยอำนาจตามความในมาตรา ๓ แห่งพระราชบัญญัติว่าด้วยสภากาชาดไทย พระพุทธศักราช ๒๔๖๑ จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ตั้งใหส้ มเดจ็ พระนางเจา้ สิรกิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ ี ดำรงตำแหน่งสภานายิกาสภากาชาดไทย ประกาศ ณ วนั ท่ี ๑๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๙๙ เป็นปีที่ ๑๑ ในรัชกาลปจั จบุ นั ” ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คูพ่ ระบารมี 229

230 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี

๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คู่พระบารมี 231



สำนึกในพระมหากรณุ าธคิ ุณ ปกเกลา้ ปกกระหมอ่ ม อย่างหาท่สี ดุ มิได้

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีบทบาทสำคัญในการนำการปฏิรูปประเทศตามครรลองของ ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขและการพัฒนาประเทศให้เจริญรุ่งเรือง และเป็นพลังสำคัญในการรวม ประชาชนใหเ้ ปน็ นำ้ หนง่ึ ใจเดยี วกนั ทรงเปน็ ขตั ตยิ นารที ท่ี กุ คนยอมรบั และเชอ่ื มน่ั เมอ่ื พระองคท์ รงกระตนุ้ หรอื สง่ เสรมิ กจิ การใด กิจการนั้นก็เจริญก้าวหน้า เพราะมีบุคคลหลายฝ่ายหลายอาชีพมาช่วยกันทำอย่างจริงจัง ทั้งน้ี ไม่ใช่เพราะทรงดำรงตำแหน่ง เปน็ “สมเด็จพระบรมราชนิ นี าถ” แตเ่ พยี งอย่างเดยี ว หากแตท่ รงพระปรชี ารู้คณุ สมบตั ิของบุคคลแตล่ ะคน จงึ ทรงจัดหางาน ให้เหมาะสมกับความรู้ความสามารถและตรงกับความสนใจของแต่ละคนได้เสมอ ทรงโน้มน้าวจิตใจคนให้มีความประสงค์ จะรว่ มทำงานถวาย ดว้ ยทรงตระหนกั ดวี า่ การพฒั นาประเทศเพอ่ื ยกฐานะความเปน็ อยขู่ องประชาชนทง้ั ทางเศรษฐกจิ และสงั คม ให้ดขี นึ้ น้ัน ตอ้ งได้รับความรว่ มมือจากประชาชนทกุ คนในการใช้ความรคู้ วามสามารถ ประเทศชาตจิ งึ เจรญิ ก้าวหน้าและพฒั นา ตอ่ ไปได้234 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คู่พระบารมี

ปวงชนชาวไทยทั้งหลายต่างสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณปกเกล้าปกกระหม่อมหาที่สุดมิได้ จากพระราชกรณียกิจทั้งปวงที่ได้ทรงบำเพ็ญด้วยพระวิริยอุตสาหะ ตรากตรำพระวรกาย เพ่ือความร่มเย็นเป็นสุขของพสกนิกรและความมั่นคงของประเทศ ทรงเปน็ ขวญั และกำลังใจของปวงอาณาประชาราษฎร์ ในยามท่บี ้านเมืองเกิดภยั พบิ ัติไม่วา่ โดยธรรมชาตหิ รือโดยมนษุ ยเ์ ป็นผกู้ ่อขนึ้ ใต้ฝา่ ละอองธุลีพระบาทจะทรงประทบั ใกล้ชิดกับพสกนกิ รชาวไทยโดยไม่ทรงหวาดหวัน่ ต่อภัยอันตรายใด ๆ ด้วยน้ำพระราชหฤทัยท่ีเป่ียมด้วยพระเมตตาธิคุณ ทรงชี้แนะแนวทางแก้ปัญหาด้วยวิธีสมัครสมานสามัคคีอย่างสันติ เป็นท่ีซาบซ้ึงประทับในทุกดวงใจของประชาชนชาวไทย ไม่ว่าจะอยู่ในสถานที่ใด นับถือศาสนาใด พระราชอัจฉริยภาพและพระปณธิ านอนั แน่วแนม่ ่ันคง ในการพัฒนาความเปน็ อยู่ทด่ี ีแกร่ าษฎร ก่อให้เกดิ ประโยชน์อยา่ งยง่ิ แก่แผ่นดินนานปั การ ปวงชนชาวไทยทุกคนต่างประจักษ์ว่า ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทได้ทรงปฏิบัติพระราชภารกิจมากมายนานัปการเพื่อปวงประชามาเป็นเวลานานนับแต่ที่ทรงดำรงพระอิสริยศักด์ิสมเด็จพระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมีของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐด้วยพระวิริยอุตสาหะ เอ้ืออาทรและห่วงใยในราษฎรพระราชกรณียกิจของพระองค์นั้น ครอบคลุมสาขาต่าง ๆ ทั้งด้านการศึกษา การแพทย์และสาธารณสุข การสังคมสงเคราะห์การศาสนา การอนุรักษ์ฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะการส่งเสริมอาชีพให้แก่ราษฎรทำให้พสกนิกรได้ผ่อนคลายจากปัญหาความทุกข์ยาก มีความร่มเย็นเป็นสุข และมีคุณภาพชีวิตท่ีดีข้ึน โดยมิได้ทรงย่อท้อต่อความเหนื่อยยาก ทรงอุทิศกำลังพระวรกาย กำลังพระปัญญา และพระราชทรัพย์ เพ่ือทรงนำความร่มเย็นเป็นสุขมาสู่อาณาประชาราษฎร์ โครงการตามพระราชดำริต่าง ๆ ท่ีได้รับการรังสรรค์ด้วยพระปรีชาของใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ได้ก่อใหเ้ กดิ ประโยชน์อนั ใหญห่ ลวงแกป่ ระชาชนสาขาอาชพี ต่าง ๆ โดยเฉพาะเกษตรกรและราษฎรในชนบท ได้ใชเ้ วลาอย่างมคี ณุ ค่ามีรายได้เพิ่มพูนเป็นผลดีต่อระบบเศรษฐกิจ ทั้งยังทรงช่วยส่งเสริมอนุรักษ์วัฒนธรรม ส่งเสริมงานศิลปะช่างฝีมือทุกแขนงให้ดำรงคงอยู่คู่ประเทศและสืบทอดถึงอนุชนรุ่นหลังด้วยพระเมตตากรุณา และพระราชจริยวัตรอันงดงาม เป็นท่ีประจักษ์ของประชาชนชาวไทย และชาวต่างประเทศทัว่ โลกมาเป็นระยะเวลาอันยาวนาน ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คพู่ ระบารมี 235

ด้วยสำนึกและซาบซ้ึงในพระมหากรุณาธิคุณตลอดระยะเวลาอันยาวนาน นับตั้งแต่ทรงตามเสด็จพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในการเสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎรครั้งแรกใน พ.ศ. ๒๔๙๘ พระราชกรณียกิจ ในใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ล้วนก่อให้เกิดการปฏิรูปประเทศและการพัฒนาประเทศอย่างย่ังยืน แสดงถึงพระปรีชาอันล้ำเลิศ ในการแก้ไขปัญหาของประชาชน การปฏิรูปประเทศในทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นด้านการศึกษา ด้านสาธารณสุข ด้านส่ิงแวดล้อม และด้านศิลปวัฒนธรรม เป็นต้น จะสำเร็จได้จำเป็นอย่างย่ิงท่ีปวงชนชาวไทยทุกสถาบัน องค์กร และทุกหมู่เหล่าควรดำเนิน ตามรอยพระบาทท่ีทรงวางรากฐานไว้อย่างแน่นหนาและต่อเนื่องเพื่อบรรลุผลอันถาวรที่คงไว้ซ่ึงความสถิตสถาพรของ ชนชาติไทยสบื ตอ่ ไป236 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมี

๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คู่พระบารมี 237

บรรณานุกรม กรมศลิ ปากร, สำนกั หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาต,ิ หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาตเิ หตุ เฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ภมู พิ ล อดุลยเดช. จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกยี รติสมเด็จพระนางเจ้าสริ ิกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพิธี มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕. (๒๕๕๕). ปทุมธานี: กรมศิลปากร, สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ, หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพล อดุลยเดช. กรมสง่ เสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม. (๒๕๓๕). ด้วยพระบารมสี ูธ่ รรมชาตแิ ละชวี ติ . กรงุ เทพ ฯ: ฉลองรตั น. กระทรวงการพฒั นาสงั คมและความมนั่ คงของมนษุ ย,์ สำนกั งานสง่ เสรมิ สวสั ดภิ าพและพทิ กั ษเ์ ดก็ เยาวชน ผดู้ อ้ ยโอกาส คนพกิ าร และผู้สูงอายุ. (๒๕๔๘). คำแม่สอน ประมวลพระราชดำรัสของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เก่ยี วกบั เยาวชนและครอบครัว พทุ ธศกั ราช ๒๕๐๔-๒๕๔๖. กรุงเทพ ฯ: กราฟฟิกอาชพี . กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (๒๕๔๘). พระราชนิ ขี องเรา : เรอ่ื งเลา่ จากแผน่ ดนิ ใต.้ กรงุ เทพ ฯ: กระทรวงศกึ ษาธกิ าร, กรมวชิ าการ. กระทรวงศึกษาธิการ, กรมวิชาการ. (๒๕๓๗). สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. กรุงเทพ ฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา ลาดพร้าว. กระทรวงศึกษาธิการ, กรมวิชาการ. (๒๕๓๘). สมเด็จพระบรมราชินีนาถ : พระราชกรณียกิจด้านการศึกษา ศาสนา และสาธารณสขุ . กรุงเทพ ฯ: โรงพมิ พค์ ุรสุ ภาลาดพร้าว. กองบรรณาธกิ าร. (๒๕๔๙). นางแก้วคพู่ ระบารม.ี กรงุ เทพ ฯ: มตชิ น, ๒๕๔๙. กำเนดิ กาชาด. (๒๖ เมษายน ๒๕๕๓). กาชาดสมั พนั ธ์, ๑(๒ ฉบับพเิ ศษ). กิตวิ ฒั นา ปกมนตรี, หมอ่ มราชวงศ์. (๒๕๔๗). เขียนถงึ สมเด็จ (พิมพค์ ร้ังท่ี ๓). กรุงเทพ ฯ: เลมอนที. เกนหลง สนิทวงศ์ ณ อยธุ ยา, ท่านผู้หญิง. (๒๕๓๗). บนั ทกึ “เป็น อยู่ คอื ”. กรุงเทพ ฯ: โรงพิมพด์ ่านสธุ าการพมิ พ์. เกรยี งศักดิ์ เจริญวงศศ์ ักด์ิ. (๒๕๔๗). สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ “เอกอจั ฉริยมหาราชินี”...ผู้พัฒนาชาติ อยา่ งยั่งยืน. รัฐสภาสาร, ๕๒(๘), ๗–๒๕. คณะกรรมการจัดทำหนังสือจอมพลหญิง สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ องค์วีรสตรี คู่พระบารมีพระจอมทัพ. (๒๕๓๕). จอมพลหญิง สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ องค์วีรสตรี คู่พระบารมีพระจอมทัพ. กรงุ เทพ ฯ:กองพนั ทหารราบท่ี ๒ กรมทหารราบท่ี ๒๑ รกั ษาพระองค์ ในสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ คณะกรรมการฝา่ ยประมวลเอกสารและจดหมายเหต.ุ (๒๕๔๘). ดว้ ยพลงั แห่งรัก. กรุงเทพ ฯ: ศริ ิวฒั นาอินเตอร์พรน้ิ . คณะอนุกรรมการจัดทำหนังสือจดหมายเหตุงานเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๔๘). สมเดจ็ พระนางเจ้าสริ ิกติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ จดหมายเหตุงานเฉลมิ พระเกยี รตเิ น่อื งในโอกาสพระราชพิธีมงคล เฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๔๗. กรุงเทพ ฯ: กรมศลิ ปากร, สำนักหอจดหมายเหตแุ ห่งชาต.ิ เคร่อื งหมายกาชาด. (กมุ ภาพันธ์ ๒๕๕๗). กาชาดสมั พนั ธ,์ ๒๙(๑๔๐๔).238 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ ีนาถ คูพ่ ระบารมี

โครงการสารานุกรมไทยสำหรบั เยาวชนโดยพระราชประสงค์พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั . (๒๕๓๔). มูลนธิ ิสง่ เสรมิ ศิลปาชพี ในสมเด็จพระนางเจ้าสริ ิกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. กรุงเทพ ฯ: โครงการสารานกุ รมไทยสำหรับเยาวชนโดยพระราช ประสงค์พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู ัว.โครงการหบุ กะพงและหนองพลับ. (๒๕๓๘). กรงุ เทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธิการ.จารณุ ี ฐานรตาภรณ.์ (๒๕๕๗). สมเด็จพระนางเจา้ สริ ิกิติ์ พระบรมราชินนี าถกบั ตำแหน่งและฐานันดรศกั ดิ์ สมเดจ็ พระนางเจ้า พระบรมราชนิ นี าถ และแม่ของแผน่ ดนิ . วารสารศาลยุตธิ รรม, ๔(พเิ ศษ), ๗๑-๘๔.จินตนา ใบกาซูยี. (๒๕๔๗). สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถกับการส่งเสริมการอ่านหนังสือ. วารสารวิชาการ, ๗ (๓), ๒๐ - ๒๗.ถวายรางวัล “หลุยส์ ปาสเตอร”์ แดร่ าชนิ .ี (๒๒ กันยายน ๒๕๔๕). มตชิ น, น. ๔๕.ถวายเหรียญทอง “ราชิน”ี นกั อนุรกั ษ์ทรงกระตุ้นทกุ คนรกั ษาสงิ่ แวดล้อม. (๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๗). มตชิ น, น. ๑, ๑๕.ทบวงมหาวิทยาลัย. (ม.ป.ป.). สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถกับการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมของชาติ ศกึ ษาเฉพาะงานศลิ ปหตั ถกรรม. กรงุ เทพ ฯ: โรงพิมพ์แหง่ จฬุ าลงกรณ์ มหาวิทยาลยั .ทศพนธ์ นรทัศน์. (พฤษภาคม – สิงหาคม ๒๕๕๕). สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถกับการทรงงานด้านสิทธิ มนุษยชน. วารสารสถาบันพระปกเกลา้ , ๑๐(๒), ๑-๑๙.เทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี. สมเด็จพระ. (๒๕๓๕). สมเดจ็ แมก่ ับการศึกษา. กรุงเทพ ฯ: โรงเรยี นจิตรลดา.“ประกาศเฉลิมพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว” (๑ ธันวาคม ๒๕๕๙). ราชกิจจานุเบกษา, เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๑๐๒, น. ๒.“ประกาศเฉลมิ พระอภิไธยสมเดจ็ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชนิ ”ี (๑๑ ธันวาคม ๒๔๙๙). ราชกิจจานเุ บกษา, เล่ม ๗๓ ตอนที่ ๑๐๓, น. ๑๖๔๐.“ประกาศตง้ั สภานายกิ าสภากาชาดไทย” (๒๑ พฤษภาคม ๒๔๙๙). ราชกจิ จานเุ บกษา, เลม่ ๔๓ ตอนท่ี ๖๖, น. ๙๕๗-๙๕๘.“ประกาศสำนกั นายกรฐั มนตรี เรอ่ื ง การถวายพระราชสมญั ญา “พระผทู้ รงเปน็ แมแ่ ละครแู หง่ แผน่ ดนิ ” แดส่ มเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เนอ่ื งในโอกาสมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๕” (๒๐ มถิ นุ ายน ๒๕๕๖). ราชกิจจานเุ บกษา. เลม่ ๑๓๐ ตอนพเิ ศษ ๗๓ง, น. ๙-๑๐.“ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เร่ือง การถวายพระราชสมัญญา “พระมารดาแห่งการคุ้มครองความหลากหลายทางชีวภาพ” แดส่ มเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เพอ่ื เฉลมิ พระเกยี รตเิ นอ่ื งในปสี ากลแหง่ ความหลากหลายทางชวี ภาพ ค.ศ. ๒๐๑๐” (๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๓). ราชกิจจานุเบกษา, เลม่ ๑๒๗ ตอนพิเศษ ๑๓๖ง, น. ๑๐.“ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เร่ือง การถวายพระราชสมัญญา “พระมารดาแห่งไหมไทย” แด่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๕๕” (๒๗ สิงหาคม ๒๕๕๕). ราชกิจจานเุ บกษา, เลม่ ๑๒๙ ตอนพเิ ศษ ๑๓๐ง, น. ๒๒ – ๒๓.พระพรหมมงั คลาจารย์ (ปญั ญานนั ทภกิ ข)ุ . (๒๕๔๘). แมข่ องแผน่ ดนิ : สมดุ บนั ทกึ พระราชดำรสั พระราชทาน สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ ิกิต์ิ พระบรมราชินนี าถ. กรุงเทพ ฯ: ธรรมสภา. ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ ค่พู ระบารมี 239

พระมหากรุณาแหง่ สมเดจ็ พระนางเจา้ สิริกิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ. (๒๕๓๕). กรุงเทพ ฯ: อมรนิ ทร์พรน้ิ ตงิ้ . พระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชและสมเด็จ พระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๕). กรุงเทพ ฯ: คณะกรรมการโครงการหนังสือที่ระลึกพระราชพิธี รัชมังคลาภิเษก. พิพิธภัณฑ์ผ้า ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๕๕). ศิลปาชีพ : พระหัตถ์ท่ีทรงงานเพื่อแผ่นดิน. กรุงเทพ ฯ: แปลน โมทฟิ . มหาวิทยาลัยมหิดล, คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์. น้ำพระทัย ดุจน้ำฟ้า สู่ป่าฝน : เฉลิมพระเกียรติสมเด็จ พระนางเจา้ ฯ พระบรมราชนิ นี าถ ในมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๕ รอบ พ.ศ. ๒๕๓๕. (๒๕๓๕). กรงุ เทพ ฯ: มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล, คณะสิง่ แวดลอ้ มและทรัพยากรศาสตร์. รอยเสดจ็ : เสดจ็ พระราชดำเนนิ เยยี่ มราษฎรภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื พทุ ธศกั ราช ๒๔๙๘. (๒๕๔๐). กรุงเทพ ฯ: หอรตั นชยั การพมิ พ์. ราชบณั ฑติ ยสถาน. (๒๕๔๗). วารสารราชบณั ฑิตยสถาน ฉบบั เฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ ในโอกาสทรงเจริญพระชนมพรรษา ๗๒ พรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๔๗. กรุงเทพ ฯ: อมรินทร์พร้ินติ้ง แอนด์ พับลิชชิง่ . โรม บุนนาค. (๒๕๕๓). คือรักแหง่ ราชนั พระมง่ิ ขวัญคูแ่ ผ่นดิน. กรุงเทพ ฯ: สยามอินเตอร์มัลติมีเดยี . เล็ก พงษ์สมคั รไทย. (สงิ หาคม ๒๕๔๕). ราชสกุล ราชินกิ ลุ และสกลุ ซึง่ เกย่ี วเน่อื งดว้ ย สมเดจ็ พระนางเจ้า ฯ พระบรมราชนิ นี าถ. ศลิ ปวฒั นธรรม, ๒๓ (๑๐), ๖๓–๗๘. วีระชัย ณ นคร. (กรกฎาคม - กันยายน ๒๕๔๗). สมเด็จพระบรมราชินีนาถกับการอนุรักษ์กล้วยไม้. วารสารอันเน่ือง มาจากพระราชดำร,ิ ๒ (๓), ๑๙ - ๒๓ วุฒสิ มาชกิ สหรฐั สดดุ ีสมเดจ็ ฯ เทิดพระเกยี รติในพระราชกรณยี กิจ. (๘ ตลุ าคม ๒๕๔๕). แนวหนา้ , น. ๑๓. ศรนี ิตย์ บญุ ทอง. (๒๕๕๗). กำไรของแผ่นดนิ : เฉลิมพระเกยี รติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ เนือ่ งในโอกาส พระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๗. กรงุ เทพ ฯ: สำนักงานคณะกรรมการ พเิ ศษเพ่อื ประสานงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดำริ. สภาสังคมสงเคราะห์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (๒๕๓๕). พระแม่อยู่คู่ฟ้าไทยคู่พ้ืนไผทสยาม. กรุงเทพ ฯ: สภาสังคมสงเคราะห์แหง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ.์ ________. (๒๕๒๕). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๒๕. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ ________. (๒๕๒๗). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๒๗. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ ________. (๒๕๒๘). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๒๘. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ ________. (๒๕๓๕). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๓๕. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ ________. (๒๕๓๖). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๓๖. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ ________. (๒๕๓๘). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๓๘. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ ________. (๒๕๔๐). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๐. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ ________. (๒๕๔๑). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๑. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์240 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คพู่ ระบารมี

________. (๒๕๔๔). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๔. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์________. (๒๕๔๕). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๕. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์________. (๒๕๔๙). วนั แมแ่ หง่ ชาติ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๙. กรงุ เทพ ฯ: สภาสงั คมสงเคราะหแ์ หง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์________. คณะกรรมการสง่ เสรมิ สวสั ดภิ าพสตร.ี (๒๕๓๐). สตรไี ทยใน ๒๐๐๐ ป.ี กรุงเทพ ฯ: เทพนิมติ การพิมพ์.สำนักงานคณะกรรมการวิจยั แห่งชาติ. (๒๕๓๕). พระบารมปี กเกลา้ ฯ. กรุงเทพ ฯ: สำนักงานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาต.ิสำนักงานพฒั นาเทคโนโลยอี วกาศและภมู สิ ารสนเทศเทคโนโลยี. (๒๕๔๘). พระบารมปี กเกล้า ผืนปา่ ปกแผ่นดิน. กรงุ เทพ ฯ: สำนกั งานพัฒนาเทคโนโลยอี วกาศและภูมสิ ารสนเทศเทคโนโลยี.สำนักงานคณะกรรมการพเิ ศษเพือ่ ประสานงานโครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดำริ. กำไรของแผน่ ดนิ . (๒๕๔๗). กรงุ เทพ ฯ: อมรนิ ทรพ์ ริ้นติง้ แอนด์พับลิชชงิ่ .สำนักงานเลขาธิการรัฐสภา. (๑๒ กันยายน ๒๔๙๒). รายงานการประชมุ วุฒสิ ภา ชดุ ที่ ๑ ครงั้ ท่ี ๑๐/๒๔๙๒ (สมยั สามัญ) (น. ๔๗๒ - ๔๗๓). พระนคร: โรงพมิ พ์นิตเิ วชช์.________. (๑๒ กันยายน ๒๔๙๒). รายงานการประชุมสภาผู้แทน ชุดท่ี ๑ ครั้งท่ี ๒๑/๒๔๙๒ (สมัยสามัญ) (น. ๑๘๔๕). พระนคร: โรงพมิ พน์ ิติเวชช.์สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. (๒๕๔๗). รัฐสภาไทยเทิดพระเกียรติ ๗๒ พรรษา มหาราชินี (เอกสารประกอบ นิทรรศการเนื่องในโอกาสพระราชพธิ ีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๔๗). กรงุ เทพ ฯ: สำนกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร.________. (๒๕๕๒). พระแมแ่ หง่ สยาม (เอกสารประกอบนทิ รรศการเฉลมิ พระเกยี รติ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ เนอื่ งในโอกาสมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๗๗ พรรษา ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๒). กรงุ เทพ ฯ: สำนกั งานเลขาธกิ าร สภาผู้แทนราษฎร.________. (๒๕๕๕). พลเมอื งในระบอบประชาธปิ ไตย. กรงุ เทพ ฯ: สำนกั ประชาสมั พนั ธ,์ สำนกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร.________. (๒๕๕๖). พนื้ ฐานความเปน็ พลเมอื งในระบอบประชาธปิ ไตย. กรงุ เทพ ฯ: สำนกั ประชาสมั พนั ธ,์ สำนกั งานเลขาธกิ าร สภาผแู้ ทนราษฎร.________. (๒๕๕๗). การพฒั นาการเมืองการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตย. กรงุ เทพ ฯ: สำนักประชาสมั พันธ,์ สำนกั งาน เลขาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร.สำนกั งานเสรมิ สรา้ งเอกลกั ษณข์ องชาต.ิ (๒๕๔๘). รตั นราชนิ ศี รปี ระเทศ. กรงุ เทพ ฯ: สำนกั งานเสรมิ สรา้ งเอกลกั ษณข์ องชาต.ิสำนกั พระราชวัง. (๒๕๔๒). เสดจ็ ฯ เยย่ี มราษฎร (พมิ พค์ รัง้ ที่ ๒). กรงุ เทพ ฯ: สำนกั พระราชวังสำนักราชเลขาธิการ, กองราชเลขานุการในพระองค์สมเด็จพระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๕). เคียงราษฎร์. กรุงเทพ ฯ: สำนกั พระราชวัง, กองราชเลขานกุ ารในพระองค์สมเด็จพระบรมราชนิ นี าถ.________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๑. กรุงเทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธกิ าร.________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๒. กรุงเทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธกิ าร. ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินีนาถ คู่พระบารมี 241

________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๓. กรุงเทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธิการ. ________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๔. กรุงเทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธิการ. ________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๕. กรุงเทพ ฯ: สำนักราชเลขาธิการ. ________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๖. กรุงเทพ ฯ: สำนักราชเลขาธิการ. ________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๗. กรุงเทพ ฯ: สำนักราชเลขาธิการ. ________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๘. กรุงเทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธิการ. ________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๙. กรุงเทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธกิ าร. ________. ประมวลพระราชกรณียกิจ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. (๒๕๓๙). เล่ม ๑๐. กรุงเทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธิการ. ________. ประมวลพระราชดำรสั และพระราโชวาททพ่ี ระราชทานในโอกาสตา่ ง ๆ. (๒๕๑๖). กรงุ เทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธกิ าร. ________. ประมวลพระราชดำรสั และพระราโชวาททพ่ี ระราชทานในโอกาสตา่ ง ๆ. (๒๕๑๙). กรงุ เทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธกิ าร. ________. ประมวลพระราชดำรสั และพระราโชวาททพ่ี ระราชทานในโอกาสตา่ ง ๆ. (๒๕๓๕). กรงุ เทพ ฯ: สำนกั ราชเลขาธกิ าร. สำนักเลขาธกิ ารคณะรฐั มนตร.ี (๒๕๔๘). ประมวลพระราชดำรัส สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชนิ นี าถ ท่พี ระราชทาน ในโอกาสวันเฉลมิ พระชนมพรรษา. กรุงเทพ ฯ: อมรนิ ทรพ์ ร้นิ ตงิ้ แอนดพ์ ับลชิ ชิ่ง. ไสว มงคลเกษม. (๒๕๓๕). กจิ กรรมในศนู ยศ์ ลิ ปาชพี บางไทรในสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ. ใน ทรี่ ะลกึ เนอ่ื งใน พระราชพธิ ีมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๕ รอบ สมเดจ็ พระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๓๕ (น. ๑). กรุงเทพ ฯ: ราชบณั ฑิตยสถาน. อภิชาต จงสกลุ . (ธนั วาคม ๒๕๔๔). ฟารม์ สร้างงานผลติ อาหารชมุ ชน. มลู นธิ ิชยั พฒั นา, น. ๒๔ - ๒๗. โอภาส ขอบเขตต.์ (๒๕๓๕). การอนรุ กั ษส์ ตั วป์ า่ พระราชดำรใิ นสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถ. ใน ทร่ี ะลกึ เนอ่ื งใน พระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๕ รอบ สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๓๕ (น. ๓๕). กรุงเทพ ฯ: ราชบณั ฑิตยสถาน.242 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คูพ่ ระบารมี

ภาคผนวก ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คู่พระบารมี 243

244 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี

หมายเหตุ สภานติ บิ ญั ญตั แิ หง่ ชาตไิ ดม้ คี ำสง่ั ท่ี ๗๔/๒๕๕๙ เรอื่ ง แกไ้ ขชอ่ื คำสง่ั คณะกรรมการและชอ่ื โครงการเฉลมิ พระเกยี รติ ลงวนั ท่ี๑๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙ จากเดมิ เปน็ “คณะกรรมการจดั ทำหนงั สอื ทร่ี ะลกึ เฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เนอ่ื งในโอกาสการจดั งานฉลองสิริราชสมบัติครบ ๗๐ ปี และเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๑๒ สงิ หาคม ๒๕๕๙ สภานิตบิ ัญญตั แิ ห่งชาต”ิ ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชินนี าถ คู่พระบารมี 245

246 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี

๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คู่พระบารมี 247

248 ๗ รอบ พระชนมพรรษา พระบรมราชนิ นี าถ คพู่ ระบารมี