พระการุณย์อุ่นเกล้าชาวสยาม พระราชดำรัส สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี

พระการุณยอ์ ุ่นเกลา้ ชาวสยาม สมเด็จพระเทพรัตนพรราะชรสาชุดดาำรฯัสสยามบรมราชกมุ ารี จดั ทำโดย คณะอนุกรรมการจัดทำสารานกุ รมสำหรบั เยาวชน สมเดจ็ พใรนะคเณทะพกรรัตรมนกราารชจสัดงุดาานเฯฉลสิมยพารมะบเกรียมรตริาชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ ๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘







คำนำ ​ เน่อื งในโอกาสฉลองพระชนมายุ ๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ด้วยสำนึกใน พระมหากรณุ าธคิ ุณหาทส่ี ดุ มไิ ด้ ที่ทรงเสยี สละอทุ ศิ พระกำลังปัญญา พระวรกาย และพระราชทรัพย์ ทรงพระวิริยะอุตสาหะศึกษาค้นคว้า เพื่อนำความรู้มาใช้ในงานพัฒนาต่าง ๆ ที่สำคัญย่ิง คือ การพัฒนา การศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของอาณาประชาราษฎร์ เพื่อเทิด พระเกยี รตคิ ณุ ใหเ้ ปน็ ทป่ี ระจกั ษ์และแผไ่ พศาลรวมทงั้ เปน็ การสบื สาน แนวพระราชดำริในด้านการพัฒนาการศึกษาให้เด็ก เยาวชน และ ผดู้ อ้ ยโอกาสใหม้ คี วามพรอ้ มและมคี ณุ ภาพในการเปน็ กำลงั สำคญั ของ ประเทศชาติสภานติ บิ ญั ญตั แิ หง่ ชาติซงึ่ เปน็ องคก์ รทางดา้ นนติ บิ ญั ญตั ิ จงึ ไดจ้ ดั ทำสารานกุ รมการเมอื งไทยสำหรบั เยาวชนฉบบั เฉลมิ พระเกยี รติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ขึ้น ๑ ชุด ประกอบดว้ ยหนงั สอื ๕ เลม่ เลม่ พเิ ศษ “พระการณุ ยอ์ นุ่ เกลา้ ชาวสยาม” และสารานุกรมการเมืองไทย อีก ๔ เล่ม คือ เล่มท่ี ๑ ประวัติและ ความเป็นมาของรัฐสภาไทย เลม่ ท่ี ๒ คำท่เี กย่ี วขอ้ งในวงงานรัฐสภา เล่มที่ ๓ การเมืองไทยในบริบทความเชื่อมโยงกับภาคส่วนอื่น และ เล่มท่ี ๔ เยาวชนพลเมอื งดีตามวิถีประชาธิปไตย

“พระการุณยอ์ ุ่นเกลา้ ชาวสยาม” เปน็ หนงั สอื เลม่ แรกในชดุ น้ี โดยเน้ือหาสาระเป็นการอัญเชิญพระราชดำรัสบางตอนในสมเด็จ พระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานในโอกาส ต่าง ๆ สะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงพระอัจฉรยิ ภาพและความหว่ งใยทีท่ รงมตี ่อ ปวงชนชาวไทยในดา้ นตา่ งๆอาทิ ดา้ นการศกึ ษา ดา้ นสขุ ภาพพลานามยั และสาธารณสุข ด้านการทะนุบำรุงศิลปะ วัฒนธรรม ศาสนา ด้านการอนุรักษ์ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม เปน็ ต้น ในโอกาสอนั เปน็ มหามงคลนี้สภานติ บิ ญั ญตั แิ หง่ ชาติขอถวาย พระพรชยั มงคลแดส่ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ ารี ขอพระองค์ทรงพระเจริญย่ิงยืนนาน เกษมสำราญพระราชหฤทัย สมบูรณ์ย่ิงด้วยพระพลานามัย พระเกียรติยศปรากฏขจรไกลทุกทิศา สถติ เปน็ ม่ิงขวัญแกป่ วงประชาพสกนิกรชาวไทยตราบกาลนาน​ คณะอนกุ รรมการจดั ทำสารานุกรม สำหรบั เยาวชน เลม่ ที่ ๑ เรือ่ ง พระการณุ ยอ์ ุน่ เกล้าชาวสยาม

สารบัญ หน้า พระราชประวัติ ๑๑ สมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี พระมหากรณุ าธิคุณแก่ปวงชนชาวไทย ๒๗ ๑. ทรงสง่ เสริมการศกึ ษาเพ่ือทุกคน ๒๗ ๒. ทรงหว่ งใยสขุ ภาพและสวัสดิภาพของประชาชน ๔๓ ๓. ทรงชว่ ยเหลือผดู้ อ้ ยโอกาส ๕๙ ๔. ทรงใสพ่ ระทยั เร่ืองสิทธมิ นษุ ยชนและมนุษยธรรม ๖๙ ๕. ทรงทะนบุ ำรุงศลิ ปะ วฒั นธรรม ศาสนาและภาษา ๘๑ ๖. ทรงสง่ เสริมประวตั ศิ าสตรแ์ ละมานษุ ยวิทยา ๑๐๑ ๗. ทรงสร้างสมั พันธไมตรีระหวา่ งประเทศ ๑๑๑ ๘. ทรงนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาประยกุ ต์ใช้ใน ๑๒๕ การศกึ ษาและการพฒั นา ๙. ทรงส่งเสรมิ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ๑๓๕ เพ่ือการพฒั นาประเทศ ๑๐. ทรงสนบั สนนุ การเกษตร ๑๕๕ ๑๑. ทรงอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ้ ม ๑๗๑ คำศัพท์ ๑๘๘ บรรณานกุ รม ๑๙๖



พระกชาารวณุ สยยอ์ามุ่นเกล้า

10 พระการณุ ยอ์ ุ่นเกลา้ ชาวสยาม

สมเดจ็ พระเทพรตัพนรระารชาสชปดุ าระฯวสตั ยิ๑ ามบรมราชกุมารี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธรรัฐสีมา คุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระราชสมภพ เม่ือวนั ท่ี ๒ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๘ ทรงเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกเธอพระองค์ที่ ๓ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จ พระนางเจ้าสริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสำเร็จการศึกษาข้ันพ้ืนฐานจากโรงเรียนจิตรลดา ทรงสอบไล่ ไดท้ ่ี ๑ ในการสอบทวั่ ประเทศทง้ั ระดบั ประถมศกึ ษา เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๑๑ และระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย (สายศลิ ป)์ เมอ่ื พ.ศ. ๒๕๑๖ จากนน้ั ทรงศึกษาต่อระดับอุดมศึกษาในคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย วชิ าเอกประวัตศิ าสตร์ วิชาโทภาษาไทยและภาษาบาลี- สันสกฤต จนสำเร็จการศึกษาได้รับพระราชทานปริญญาอักษร ศาสตรบัณฑิต เกยี รตนิ ิยมอันดบั ๑ และรางวลั เหรยี ญทอง สาขาวิชา ประวตั ศิ าสตรใ์ นฐานะทท่ี รงไดค้ ะแนนยอดเยย่ี มเปน็ ท่ี ๑ ในสาขาวชิ า ประวัติศาสตร์ และคะแนนสอบโดยรวมอยู่ในระดับเกียรตินิยม ๑ ปรับจาก เทพรัตนวัฒนา ส่องสว่างการศึกษา ๒๕๕๓ หน้า ๒๖-๓๓ ซงึ่ เรยี บเรียงจาก Connect the World : Empowering People using ICT ไอซที ี สานโลกกวา้ ง สร้างพลังมวลมนษุ ย์ ๒๐๐๘ พระการณุ ย์อนุ่ เกลา้ ชาวสยาม



อันดับ ๑ พร้อมครุยกิตติมศักด์ิในฐานะท่ีทรงได้คะแนนสูงสุด เป็นทีห่ นงึ่ ของผู้สำเรจ็ การศึกษาอักษรศาสตรบณั ฑิตในปีนั้น ระดบั บณั ฑติ ศกึ ษา สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรม- ราชกุมารี ทรงได้รับพระราชทานปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาจารึกภาษาตะวันออก (ภาษาเขมร) มหาวิทยาลัยศิลปากร เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๒ และปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชา ภาษาบาลี-สันสกฤต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เม่ือ พ.ศ. ๒๕๒๔ ทรงศึกษาต่อระดับปริญญาเอก ทรงได้รับพระราชทานปริญญา การศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพัฒนศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัย ศรนี ครินทรวโิ รฒ เม่อื พ.ศ. ๒๕๒๙ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงใฝ่ พระราชหฤทัยย่ิงในด้านการศึกษา แม้จะทรงสำเร็จการศึกษาแล้ว ก็ยังทรงใฝ่เรียนรู้และศึกษาวิชาการสาขาใหม่ ๆ อยู่เสมอ และด้วย พระราชปณิธานท่ีจะช่วยเหลือประชาชนเป็นแรงบันดาลให้ทรง คน้ หาแนวทางและวธิ กี ารพัฒนาใหม่ ๆ อยเู่ ป็นนจิ ด้วยความสนพระราชหฤทัยในศิลปะไทยและวัฒนธรรมไทย จึงทรงศึกษาดนตรไี ทย ศลิ ปะและหตั ถกรรมไทยเกือบทกุ แขนงอย่าง ลึกซ้ึง ทั้งยังทรงสร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรมฝีพระหัตถ์ ทั้งศิลปะ ด้ังเดิมและศิลปะร่วมสมัยไว้มากมาย ทรงเป็นเลิศทางวรรณคดี ทง้ั ของไทยและตา่ งประเทศทรงพระราชนพิ นธไ์ ดย้ อดเยยี่ มทงั้ รอ้ ยแกว้ รอ้ ยกรอง พระการุณยอ์ ่นุ เกลา้ ชาวสยาม



ทรงศกึ ษาภาษาตา่ งประเทศหลายภาษา ไดแ้ ก่ องั กฤษ ฝรง่ั เศส เยอรมนั จนี เขมร บาลี สนั สกฤต และละตนิ พระองคเ์ สดจ็ พระราช ดำเนนิ ไปทรงเยอื นประเทศตา่ ง ๆ เพอื่ เจรญิ สมั พนั ธไมตรี ศกึ ษาดงู าน วชิ าการ และงานพฒั นาหลากหลายดา้ น เพ่อื นำมาประยุกต์ใชใ้ นการ ทรงงานเพ่อื สว่ นรวม ทรงเปน็ เจา้ ฟา้ ทที่ รงงานหนกั เพอื่ ประโยชนส์ ขุ และความอยดู่ ี กนิ ดขี องประชาชน เมอ่ื ครง้ั ทรงพระเยาวไ์ ดต้ ามเสดจ็ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถไปยังถิ่น ทรุ กนั ดารในชนบท จงึ ทรงเขา้ พระทยั ในความตอ้ งการของประชาชน ทรงทราบดีว่าการที่จะพัฒนาหรือจะยกระดับมาตรฐานความเป็นอยู่ ของประชาชนได้ ต้องอาศัยความรู้หลากหลายด้าน อาทิ การพัฒนา การเกษตรตอ้ งอาศยั ความรดู้ า้ นภมู ศิ าสตร์ พฤกษศาสตร์ การปรบั ปรงุ พันธุ์พืช การจัดการแหล่งน้ำ แผนที่ และอื่น ๆ ทรงเช่ียวชาญการ ใช้เทคโนโลยีและทรัพยากรธรรมชาติอย่างเหมาะสมเพ่ือการพัฒนา ที่ย่ังยืน ทรงเน้นเร่ืองสุขอนามัยและโภชนาการ ด้วยทรงเห็นว่า จะมีบทบาทสำคัญยิ่งต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต รวมท้ังทรงส่งเสริม งานศิลปะและหัตถกรรมเพ่ือใหป้ ระชาชนมรี ายไดเ้ สริม พระการณุ ยอ์ ุ่นเกล้าชาวสยาม



ด้วยเหตุท่ีทรงตระหนักถึงความสำคัญของศาสตร์ต่าง ๆ ในการพัฒนา จึงทรงศกึ ษาค้นควา้ และนำไปประยกุ ต์ใชใ้ นการปฏิบัติ พระราชกรณียกิจ อันจะยังประโยชน์สุขแก่ปวงนิกรชนในถ่ิน ทุรกันดารห่างไกลทุกเชื้อชาติเผ่าพันธุ์และศาสนา ดังที่ประจักษ์แจ้ง ชดั ในโครงการตามพระราชดำรมิ ากมาย โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ โครงการ และกิจกรรมที่เกี่ยวเน่ืองกับการศึกษา เช่น โครงการพัฒนาเด็กและ เยาวชนในถิ่นทุรกันดาร โครงการส่งเสริมและพัฒนาการศึกษา หลากหลายดา้ น โครงการอนรุ กั ษพ์ นั ธกุ รรมพชื และโครงการธนาคาร พืชพรรณอันเน่ืองมาจากพระราชดำริ เป็นต้น ด้านการช่วยเหลือ ผู้พิการน้ัน ทรงนำเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT) มาชว่ ยพฒั นาทกั ษะการเรยี นรขู้ องผพู้ กิ ารเพอ่ื ชว่ ยใหผ้ พู้ กิ ารชว่ ยเหลอื ตนเองได้มากขนึ้ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงงาน ในองค์กรการกุศลและมูลนธิ ติ า่ ง ๆ มากมาย ทรงเปน็ องคอ์ ุปนายิกา สภากาชาดไทย ตง้ั แต่ พ.ศ. ๒๕๒๐ และทรงเปน็ ประธานมลู นธิ ติ า่ ง ๆ อาทิ มูลนิธิชัยพัฒนา ซึ่งดูแลโครงการพัฒนาและโครงการอนุรักษ์ ส่ิงแวดล้อมในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มูลนิธิอานันทมหิดล เพอื่ สง่ เสรมิ การอดุ มศกึ ษามลู นธิ พิ ระบรมราชานสุ รณพ์ ระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหล้านภาลัยเพ่ืออนุรักษ์และส่งเสริมวัฒนธรรมไทย มลู นธิ สิ ายใจไทยเพื่อชว่ ยเหลอื ทหารผ่านศกึ และมูลนธิ ิรางวัลสมเด็จ เจ้าฟ้ามหิดลเพ่ือพระราชทานรางวัลระดับนานาชาติแก่ผู้มีผลงาน ดเี ดน่ สาขาแพทยศาสตรแ์ ละสาธารณสขุ ศาสตร์ทรงเปน็ ทป่ี รกึ ษาของ พระการณุ ย์อนุ่ เกล้าชาวสยาม



คณะกรรมการสารานกุ รมไทยสำหรบั เยาวชนตามพระราชประสงคใ์ น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รวมทั้งทรงเป็นประธานกิตติมศักด์ิ ของมูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหาจักรี เพ่ือพระราชทานรางวัล ระดับนานาชาติ Princess Maha Chakri Award ครั้งแรกในปี พ.ศ. ๒๕๕๘ แก่ครูในกลมุ่ อาเซยี นผเู้ ปน็ แบบอยา่ งทดี่ เี ยี่ยม เป็นตน้ ในระดับนานาชาติ ทรงเป็นท่ีปรึกษาพิเศษด้านสุขภาพของ ประชากรกลมุ่ ชายขอบในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตแ้ ละแปซฟิ กิ ตะวันตกขององค์การอนามัยโลก (World Health Organization), กรรมการกิตติมศักด์ิของคณะกรรมการที่ปรึกษาสาขาสุขภาพของ Bloomberg School of Public Health, Johns Hopkins University, มนตรีของ Refugee Education Trust, ทูตพเิ ศษด้านอาหารในโรงเรียน ของ World Food Program แหง่ สหประชาชาต,ิ สมาชกิ สภากติ ตมิ ศกั ดิ์ (The Honorary Senate) ของท่ีประชุมนักวิทยาศาสตร์รางวัลโนเบล (The Lindau Nobel Laureate Meetings), อุปถัมภกกิตติมศักดิ์ (Honorary Patron) ในโครงการ Connect the World ของสหภาพ โทรคมนาคมระหว่างประเทศ (International Telecommunication Union: ITO), สมาชิกรางวัลผู้นำการจัดการวิศวกรรมศาสตร์และ เทคโนโลยแี ห่งนครพอรต์ แลนด์ (Portland International Conference on Management of Engineering and Technology: PICMAT), และสมาชิกกิตติมศักด์ิของสถาบันเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของ สิงคโปร์ (Institute of Southeast Asian Studies: ISEAS) เป็นต้น พระการุณยอ์ ุน่ เกลา้ ชาวสยาม



เป็นท่ีทราบกันดีทั้งภายในประเทศและต่างประเทศว่า สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯสยามบรมราชกมุ ารีทรงอทุ ศิ พระวรกาย ทรงงานอย่างหนักเพ่ือช่วยเหลือประชาชนอย่างต่อเนื่อง จึงทรงได้ รบั การทลู เกลา้ ฯถวายรางวลั และเกยี รตยิ ศจากตา่ งประเทศจำนวนมาก อาทิ รางวัลแมกไซไซด้านการบริการสาธารณะ เม่ือ พ.ศ. ๒๕๓๔, รางวัลนักโภชนาการดีเด่นจากองค์การอาหารและเกษตรแห่ง สหประชาชาติ เม่ือ พ.ศ. ๒๕๓๕ ด้วยพระราชกิจโครงการเกษตร เพ่ืออาหารกลางวัน, โล่เกียรติยศจาก The International Council of Iodine Deficiency Disorders เมือ่ พ.ศ. ๒๕๔๗ ในฐานะทท่ี รงอุทศิ พระองค์เป็นผู้นำในการกำจัดภาวะพร่องไอโอดีนให้หมดไปจาก ประเทศไทยอย่างย่ังยืน, รางวัลอินทิราคานธีจากรัฐบาลอินเดีย เมื่อ พ.ศ.๒๕๔๗ดว้ ยพระราชกรณยี กจิ ดเี ดน่ ดา้ นสนั ตภิ าพและการพฒั นา, ทูตสันถวไมตรีด้านการส่งเสริมศักยภาพของเด็กชนกลุ่มน้อยด้วย การศกึ ษาและการอนรุ กั ษม์ รดกทางวฒั นธรรม จากองคก์ ารการศกึ ษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือยูเนสโก เมื่อ พ.ศ.๒๕๔๘,รางวลั พเิ ศษในฐานะผเู้ สรมิ สรา้ งโภชนาการแกป่ ระชากร ผู้ด้อยโอกาสจาก The International Union of Nutritional Sciences เมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๒ ในฐานะทรงอุทิศพระองค์เพื่อพัฒนาโภชนาการ และคุณภาพชีวิตของผู้ยากไร้, เหรียญและโล่สดุดีพระเกียรติคุณ มิตรนานาชาติสิบอันดับแรกของจีน จากสภาท่ีปรึกษาทางการเมือง พระการุณยอ์ นุ่ เกลา้ ชาวสยาม



ของจีน (Chinese People’s Political Consultative Conference: CPPCC) เมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๒, และรางวัล The Arpad Bogsch Memory Medal พร้อมประกาศนียบัตรจากสมาพันธ์นักประดิษฐ์นานาชาติ (International Federation of Inventor’s Association: IFIA) เม่ือ พ.ศ. ๒๕๕๔ ในฐานะทรงสนับสนุนการสร้างสรรค์นวัตกรรมใน ประเทศไทยอย่างต่อเน่ือง โดยเฉพาะในด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ เปน็ ตน้ สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเริ่ม พระราชกิจด้านการสอน เม่ือ พ.ศ. ๒๕๒๒ คร้ังแรกทรงร่วมสอน ในหมวดวิชาศึกษาทั่วไปที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปลายปีถัดมา (ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๒๓) ทรงเข้ารับราชการสังกัดกองวิชากฎหมาย และสังคมศาสตร์ ส่วนการศึกษา โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า ทรงดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการกองวิชาประวัติศาสตร์ ทั้งยัง โปรดเกลา้ ฯ ใหม้ กี ารปรับปรงุ หลกั สูตรให้ทนั สมัยอย่เู สมอ และทรง สง่ เสรมิ ชมรมดนตรไี ทยของสถาบนั การศกึ ษาแหง่ นด้ี ว้ ย นอกจากนนั้ ทรงเป็นอาจารย์พิเศษบรรยายวิชาการ ณ สถาบันการศึกษาต่าง ๆ หลายแหง่ ตามคำกราบบังคมทลู เชญิ และทรงเขา้ ร่วมประชุมสมั มนา ทางวชิ าการท้ังในประเทศและต่างประเทศอยู่เปน็ นจิ พระการุณย์อุ่นเกลา้ ชาวสยาม



สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรง พระปรีชาย่ิงด้านอักษรศาสตร์และการประพันธ์ พระราชนิพนธ์ จำนวนมากทพ่ี มิ พเ์ ผยแพรท่ งั้ บทกวีภาษาและวรรณคดีประวตั ศิ าสตร์ โบราณคดี ศาสนา สารคดี โภชนาการ การพัฒนาชนบท และอื่น ๆ ได้สะท้อนให้เห็นถึงพระปรีชาญาณอย่างชัดแจ้ง พระราชนิพนธ์ สารคดีเสด็จพระราชดำเนินเยือนต่างประเทศได้รับความชื่นชม นิยมอย่างมาก และรายได้จากการจำหน่ายได้นำไปเป็นทุนการศึกษา ทม่ี ลู นธิ สิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ ามอบใหแ้ กน่ กั เรยี นและนกั ศกึ ษา ท้ังสายอาชีวะและสายสามัญจำนวนมากท่ีขาดแคลนทุนทรัพย์ มาอย่างต่อเนอ่ื งกว่าสามทศวรรษ ผู้ท่ีศึกษาพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจในสมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี จะประทับใจในความ สนพระราชหฤทัยใฝ่ศึกษาแสวงหาความรู้ และซาบซ้ึงในพระมหา กรุณาธิคุณหาท่ีสุดมิได้ ที่ทรงถ่ายทอดและประยุกต์ความรู้ด้วย เพ็ญพระพิริยะเพื่อช่วยเหลือประชาชนทุกหมู่เหล่าให้มีชีวิต ความเปน็ อยูท่ ดี่ ีข้นึ พระการณุ ยอ์ ุ่นเกลา้ ชาวสยาม



พระมหากรณุ าธคิ ุณแก่ปวงชนชาวไทย ๑. ทรงส่งเสริมการศกึ ษาเพ่ือทุกคน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจมากมายด้านการส่งเสริมการศึกษา เพื่อทุกคน หรือ Education for All ทรงให้ความสำคัญกับทุกคนใน การพัฒนาการศึกษา ทรงคำนึงถึงทุกเชื้อชาติ ศาสนา ทุกเพศ ทุกวัย ทกุ อาชพี รวมท้งั ผู้ดอ้ ยโอกาสต่าง ๆ อาทิ ผูพ้ ิการ ผตู้ อ้ งขัง ผู้อย่ใู นถ่ิน ทรุ กันดาร ผไู้ รส้ ญั ชาติ ผูล้ ภ้ี ัย เดก็ เรร่ ่อน เด็กกลุม่ เสีย่ งตา่ ง ๆ เปน็ ตน้ โดยทรงเนน้ ใหท้ กุ คนมโี อกาสในการศกึ ษาอยา่ งเทา่ เทยี ม เสมอภาคกนั เพื่อให้ทุกคนพัฒนาตนเอง นำไปสู่การพัฒนาสังคมและประเทศชาติ อยา่ งยงั่ ยนื ตอ่ ไป ดงั ปรากฏในพระราชดำรสั บางตอนทคี่ ดั มานำเสนอ ดงั ต่อไปน้ี “...โอกาสในการศึกษานนั้ เปน็ เร่อื งทสี่ ำคัญท่สี ุด ควรจะเปิด โอกาส แต่ว่าความสามารถของคนที่จะรับโอกาสท่ีเปิดให้นั้นอาจจะ ไมเ่ ท่ากนั แต่โอกาสก็ควรท่จี ะให้เทา่ เทยี มกนั ...” (ปาฐกถา เรื่อง เทคโนโลยสี ารสนเทศกับการพัฒนาคุณภาพชวี ติ ของคนพกิ าร ณ โรงแรมอมิ พีเรยี ล กรุงเทพฯ วนั ที่ ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๓๙ ใน รตั นประทปี ๒๕๔๓ หนา้ ๕๓) พระการณุ ย์อนุ่ เกลา้ ชาวสยาม



“...ในด้านความเสมอภาคทางด้านการศึกษานนั้ สมยั โบราณ การเรียนการสอนเป็นไปตามหมู่คณะและวงศ์ตระกูลหรือบางคน ก็หวงวิชา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงส่งเสริม ให้เกิดการศึกษามวลชน มีพระราชประสงค์ให้คนท่ัวไปได้มีโอกาส เรียนรู้เสมอกัน ไม่ว่าเป็นลูกท่านหรือลูกชาวนา หรือใคร ๆ ก็ตาม ทรงใช้คำว่า เสมอกัน มีพระราชดำรัสเช่นนี้ พระราชบัญญัติ ประถมศกึ ษาจึงเกิดขนึ้ ในรชั กาลต่อมา...” (พระราชดำรัสทรงบรรยายในหัวข้อ แนวโน้มการจัดการเรียนการสอน เพ่ือการเรียนรู้ในทศวรรษหน้า ในงานสัมมนาทางวิชาการ เรื่อง “เทคโนโลยี สารสนเทศเพ่ือการเรียนรู้ในทศวรรษหน้า” ณ โรงแรม บีพี สมิหลา บีช จังหวัดสงขลา วันที่ ๒๓ กันยายน ๒๕๔๒ ใน รัตนประทีป ๒๕๔๓ หนา้ ๘๗) พระการณุ ย์อุ่นเกลา้ ชาวสยาม



“...การศึกษามีความสำคัญต่อมนุษย์ทุกคน ไม่ว่าจะมี สถานภาพใดและอยู่แห่งหนใด ในปัจจุบันองค์กรระหว่างประเทศ องค์กรพัฒนาต่าง ๆ หลายองค์กรล้วนสนับสนุนคำขวัญ Education for All การศึกษาเพื่อทุกคน ร่วมกันผลักดันให้การศึกษาเป็นสิทธิ ขนั้ พนื้ ฐานของมนษุ ย์นอกจากนี้ยงั มคี วามพยายามทจี่ ะพฒั นาคณุ ภาพ ของการศกึ ษาโดยยดึ ผเู้ รยี นเปน็ สำคญั มกี ารปฏริ ปู การศกึ ษาดา้ นตา่ งๆ ทั่วโลก...” (งานวันครูโลก ๒๐๐๔ ณ หอประชมุ คุรสุ ภา กระทรวงศึกษาธกิ าร กรุงเทพฯ วนั ท่ี ๕ ตุลาคม ๒๕๔๗) พระการณุ ย์อุน่ เกล้าชาวสยาม



“...ในปจั จุบนั แม้เทคโนโลยีสารสนเทศจะเจรญิ รดุ หนา้ และ แพร่หลายในหมู่คนท่ัวไป แต่หนังสือเล่มยังคงเป็นส่ือที่เข้าถึงง่าย สะดวก มีคุณค่า และคงทน หนังสือจึงยังเป็นที่ต้องการของนักอ่าน มาตลอด ในชนบททยี่ งั ไมม่ คี วามสามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยสี ารสนเทศ หนังสือเล่มเป็นสื่อท่ีมีประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับผู้ที่ต้องการศึกษา หาความรู้ หากท่านทั้งหลายจะช่วยกระจายหนังสือดีออกสู่ชนบท ใหป้ ระชาชน เดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดารมโี อกาสไดอ้ า่ นหนงั สอื ทเ่ี สรมิ สรา้ งสตปิ ญั ญาหรอื ใหห้ อ้ งสมดุ โรงเรยี นมหี นงั สอื ทด่ี ีทงั้ เนอ้ื หา และรูปเลม่ ครบทกุ หมวดหมู่ กเ็ ชอ่ื วา่ จะชว่ ยดึงดูดให้เดก็ และเยาวชน สนใจอา่ นหนงั สอื กันมากขน้ึ สามารถพฒั นาได้ เกิดสงั คมการอ่านได้ แม้ในทอ้ งถิ่นทีห่ ่างไกลความเจริญ...” (งาน “สปั ดาหห์ นงั สอื แหง่ ชาติ ครงั้ ที่ ๓๙” และงาน “สปั ดาหห์ นงั สอื นานาชาติ ครั้งท่ี ๙” ณ ห้องบอลรูม ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ กรุงเทพฯ วันที่ ๒๕ มนี าคม พ.ศ. ๒๕๕๔) พระการณุ ย์อุน่ เกลา้ ชาวสยาม



“...ครู เปน็ ผมู้ บี ทบาทโดยตรงในฐานะเปน็ ผใู้ หค้ วามรู้ จงึ ควร พัฒนาตนให้เป็นผู้มีความรอบรู้ ให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลก และถา่ ยทอดความรใู้ หเ้ ยาวชนพฒั นาในสรรพวทิ ยาตา่ งๆขณะเดยี วกนั การอบรมสง่ั สอนเยาวชนในเร่อื งคณุ ธรรม จริยธรรม กเ็ ป็นสิ่งสำคัญ เสมอกนั จะละเลยเสยี ไมไ่ ด้ นอกจากครู ผมู้ ีหนา้ ท่ใี นการจดั การศึกษา กค็ วรจะตอ้ งปรึกษาหารือรว่ มกนั วางแผนการศึกษาท่ีเหมาะสม และ ส่งเสรมิ การฝกึ อบรมครูใหเ้ ป็นผู้มคี วามรอบรู้ทันสมัย ขา้ พเจา้ เชอื่ ว่า หากทุกฝ่ายร่วมมือร่วมใจกัน ก็จะสามารถสร้างสรรค์สังคมแห่ง การเรียนรู้ ควบคู่ไปกับความมีคุณธรรม เป็นสังคมแห่งการพัฒนา ที่ยั่งยืน และดำรงอยู่ได้ในกระแสการเปล่ียนแปลงที่ดำเนินไปอย่าง ต่อเนื่องของโลก…” (การประชุมสมัชชาการศึกษานานาชาติแห่งประเทศไทย คร้ังที่ ๒ เน่ืองใน โอกาสวนั ครโู ลก เรอื่ ง “การศกึ ษาและฝกึ อบรมเพอ่ื ตามทนั โลกทเี่ ปลย่ี นแปลง” ณ ศูนย์แสดงสินค้าและการประชุม อิมแพ็ค เมืองทองธานี วันที่ ๕ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๙) พระการณุ ยอ์ นุ่ เกลา้ ชาวสยาม



“...โรงเรียน ตชด. ส่วนใหญ่อยู่บริเวณชายแดน มีนักเรียน ที่มีสถานะต่าง ๆ กัน จำนวนมากท่ียังไม่มีสัญชาติไทย เรื่องสถานะ ของบุคคลเป็นเรื่องซับซ้อนมาก แต่ก่อนน้ีเด็กไร้สัญชาติไม่มีสิทธิ เข้าศึกษา ปัจจุบันผ่อนผันให้เด็กเรียนได้ แต่ก็ไม่มีโอกาสรับราชการ หรือสวสั ดกิ ารบางประการ ครู ตชด. จงึ มหี นา้ ท่ีอกี อยา่ ง คอื ออกไป สำรวจสถานะบุคคลของนักเรียน เพ่ือทำรายงานเสนอหน่วยงาน ทเ่ี ก่ยี วข้องกับเร่ืองน้ี เผ่ือจะมวี ิธีช่วยเหลือ…” (พระราชนพิ นธ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เก่ียวกบั โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ปี พ.ศ. ๒๕๕๑ หน้า ๒๓) พระการุณยอ์ ่นุ เกล้าชาวสยาม



“...ปจั จบุ ันมีวิชาการใหม่ ๆ ท่แี มแ้ ตผ่ ใู้ หญ่ทีเ่ รยี นสงู ๆ กไ็ ม่ เคยทราบ วิชาการเพ่ิมพูนรวดเร็วมาก ทุกคนควรมีโอกาสศึกษา ตลอดชีวิต วิชาท่ีเปิดรับบุคคลท่ัวไปเรียนตามอัธยาศัย แม้แต่เรียน ระดับปริญญาขั้นต่าง ๆ จึงจำเป็นมาก เราเรียกการศึกษาแบบน้ีว่า การศกึ ษาตลอดชีวติ หรอื Lifelong Education…” (สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงปาฐกถา เรื่อง การศกึ ษาของผ้ดู อ้ ยโอกาส ๒๕๔๕ หนา้ ๑๙) พระการณุ ยอ์ ่นุ เกลา้ ชาวสยาม



“...ทางด้านสังคมวิทยาบอกว่า ตอนนี้ชีวิตพวกเราเป็นแบบ เส้นตรง คือ เมื่อเล็กเรียนวิชา เติบใหญ่ทำงาน จากน้ันมีครอบครัว แลว้ กเ็ ลยี้ งดลู กู ตอ่ ไปชวี ติ จะเปน็ แบบปะปนคอื patchworkไมท่ ราบวา่ ตรงไหนเรียงลำดับก่อนหลัง ต้องเรียนไปทำงานไป หรืออบรมไป ทำงานไปเพอื่ ใหท้ ำงานดขี น้ึ เรยี นไปมลี กู ไปตอ่ ไปสงั คมจะเปน็ อยา่ งนี้ ฝา่ ยที่มหี นา้ ทจี่ ดั การศึกษากต็ ้องจดั ใหท้ นั กบั การเปลี่ยนแปลง…” (สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงปาฐกถา เร่ือง การศึกษาของผู้ดอ้ ยโอกาส ๒๕๔๕ หน้า ๑๙) พระการุณย์อุน่ เกล้าชาวสยาม



๒. ทรงห่วงใยสุขภาพและสวสั ดิภาพของประชาชน สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ ารีทรงหว่ งใย สุขภาพและสวัสดิภาพของประชาชน ไม่ว่าจะเสด็จพระราชดำเนิน ไปยงั ทใ่ี ดกต็ าม พระองคม์ กั มพี ระราชกระแสรบั สง่ั หรอื พระราโชวาท เกี่ยวกับเร่ืองสุขภาพและสวัสดิภาพของประชาชนเสมอ เช่น เรื่องการออกกำลงั กาย เร่อื งอาหารและโภชนาการ เร่ืองอนามัย และ สาธารณสขุ เป็นต้น ดงั ตวั อยา่ งต่อไปนี้ “...กิจกรรมกีฬาก่อให้เกิดความสมบูรณ์ทั้งทางร่างกายและ จิตใจ ทางร่างกาย คือ ทำใหม้ สี ุขภาพแขง็ แรง ปราศจากโรคภัยไขเ้ จบ็ ทางจติ ใจ คอื ไดฝ้ กึ ใจใหม้ น่ั คง มสี มาธิ รจู้ กั อดทน อดกลน้ั รแู้ พ้ รชู้ นะ รอู้ ภยั คณุ สมบตั ดิ งั กลา่ วเปน็ พน้ื ฐานสำคญั ในการปฏบิ ตั งิ านใหบ้ งั เกดิ ผลสำเร็จ รวมถึงจะช่วยให้สามารถดำรงชวี ิตอยู่ร่วมกับผู้อนื่ ในสังคม ได้อย่างเป็นปกติสุข นับเป็นประโยชน์อนาคต ซึ่งมีคุณค่ามากกว่า ชยั ชนะทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ ความยนิ ดเี พยี งชวั่ ครู่ ขา้ พเจา้ หวงั วา่ นกั กฬี าทกุ นาย จะทำหน้าท่ีของตนอย่างเต็มความสามารถ ส่วนผู้ชมก็ขอให้ชม อยา่ งมีสติ มนี ำ้ ใจนกั กฬี าเช่นกัน...” (พธิ ีเปดิ การแขง่ ขันกฬี าประเพณีโรงเรียนทหาร – ตำรวจ ครัง้ ที่ ๔๙ ประจำปี ๒๕๕๔ ณ สนามกีฬาโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า จังหวัดนครนายก วันท่ี ๖ กรกฎาคม ๒๕๕๔) พระการณุ ยอ์ ุน่ เกล้าชาวสยาม



“...การออกปฏิบัติงานไม่ว่าจะเป็นการตามเสด็จพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ หรือไปเองน้ัน บ่อยคร้ังเราจะพบสถานที่ที่ประชาชนเป็นโรคต่าง ๆ มาก และโรคตา่ ง ๆ ทเี่ ปน็ มากกม็ ี โรคคอพอกหรอื การขาดสารไอโอดนี อยู่ด้วย แต่ก่อนนี้ก็ได้ดำเนินการแจกเกลือเสริมไอโอดีนไปบ้างแล้ว เคยเล่าเรอื่ งนี้ ไวแ้ ล้ว เมื่อการประชมุ คร้งั แรกทก่ี ระทรวงสาธารณสุข วา่ ไดร้ บั ความรจู้ ากศาสตราจารย์นายแพทยร์ ม่ ไทรสวุ รรณกิ อาจารยไ์ ด้ ให้ความรู้เร่ืองการขาดสารไอโอดีนและได้ให้เกลือที่โรงพยาบาล ศิริราชผลิตขึ้น คร้ังนั้นเม่ือไปไหนก็ได้นำไปแจกจ่ายแก่ประชาชน ด้วย...” (พระราชดำรัสทรงบรรยาย เรื่อง “คุณภาพชีวิตเด็กไทยกับไอโอดีน” วันท่ี ๓ มีนาคม ๒๕๓๕ ในการประชุมสัมมนาระดับชาติ เร่ือง การควบคุมโรค ขาดสารไอโอดีนในประเทศไทย ระหว่างวันท่ี ๓-๕ มีนาคม ๒๕๓๕ ณ โรงแรมเชียงใหม่พลาซ่า จังหวัดเชียงใหม่ วารสารสุโขทัยธรรมาธิราช ๕ (๓) (กันยายน-ธนั วาคม ๒๕๓๕) : ๓) พระการณุ ยอ์ ่นุ เกล้าชาวสยาม



“...สว่ นมากบคุ คลทเี่ ราจะตอ้ งชว่ ยเหลอื ทำบญุ ทำกศุ ล กเ็ ปน็ คนทย่ี ากจน เมอ่ื ยากจนแลว้ สภาพทางโภชนาการกม็ กั จะไมด่ ีจะขอยก เรื่องโภชนาการบกพร่องหรือขาดไปทำให้เกิดอาการหลายอย่าง เช่น ทคี่ ณุ หมออารพี ดู ไปเมอ่ื เชา้ นใี้ นวทิ ยวุ า่ คนขาดธาตเุ หลก็ แลว้ จะทำให้ เฉ่อื ยชา เดก็ นกั เรียนทเี่ รยี นหนงั สือไมร่ ู้เร่ือง พอให้ธาตเุ หลก็ แล้วกจ็ ะ มอี าการดีขึ้นอยา่ งเห็นได้ชัด...” (พระราชดำรัสทรงบรรยายพิเศษ เร่ือง “การกระจายอาหารและโภชนาการ สู่ชนบท” ณ สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา จังหวัด นครปฐม วันที่ ๑๑ ธันวาคม ๒๕๓๐ ใน พระราชดำรัสสมเด็จพระเทพรัตน ราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ดา้ นอาหารและโภชนาการ หนา้ ๔๘) พระการณุ ย์อ่นุ เกลา้ ชาวสยาม