SÁCH EBOOK LỊCH SỬ 12

§Çu th¸ng 12 − 1953, Bé ChÝnh trÞ Trung ð¬ng §¶ng häp, th«ng qua kÕ ho¹ch t¸c chiÕn cña Bé Tæng tð lÖnh vµ quyÕt ®Þnh më chiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ. Môc tiªu cña chiÕn dÞch lµ tiªu diÖt lùc lðîng ®Þch ë ®©y, gi¶i phãng vïng T©y B¾c, t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i phãng B¾c Lµo. Ta ®· huy ®éng mét lùc lðîng lín chuÈn bÞ cho chiÕn dÞch, gåm 4 ®¹i ®oµn bé binh, 1 ®¹i ®oµn c«ng ph¸o vµ nhiÒu tiÓu ®oµn c«ng binh, th«ng tin, vËn t¶i, qu©n y v.v., víi tæng sè kho¶ng 55 000 qu©n ; hµng chôc ngh×n tÊn vò khÝ ®¹n dðîc, 27 000 tÊn g¹o víi 628 « t« vËn t¶i, 11 800 thuyÒn bÌ, 21 000 xe ®¹p, hµng ngh×n xe ngùa, tr©u, bß.v.v. chuyÓn ra mÆt trËn. §Çu th¸ng 3 − 1954, c«ng t¸c chuÈn bÞ mäi mÆt ® hoµn tÊt. Ngµy 13 − 3 − 1954, qu©n ta næ sóng tÊn c«ng tËp ®oµn cø ®iÓm §iÖn Biªn Phñ. Ngµy 15 − 3 − 1954, Trung ð¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh göi ®iÖn khen ngîi, ®éng viªn c¸n bé, chiÕn sÜ ngoµi mÆt trËn. Bøc ®iÖn cã ®o¹n viÕt : “ChiÕn dÞch nµy lµ mét chiÕn dÞch lÞch sö cña qu©n ®éi ta, ta ®¸nh th¾ng chiÕn dÞch nµy cã ý nghÜa qu©n sù vµ ý nghÜa chÝnh trÞ quan träng”(1). ChiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ ®ðîc chia lµm ba ®ît : §ît 1, tõ ngµy 13 ®Õn ngµy 17 − 3 − 1954 : qu©n ta tiÕn c«ng tiªu diÖt côm cø ®iÓm Him Lam vµ toµn bé ph©n khu B¾c. KÕt qu¶, ta lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu gÇn 2 000 tªn ®Þch. §ît 2, tõ ngµy 30 − 3 ®Õn ngµy 26 − 4 − 1954 : qu©n ta ®ång lo¹t tiÕn c«ng c¸c cø ®iÓm phÝa ®«ng ph©n khu Trung t©m nhð E1, D1, C1, C2, A1 v.v.. Ta chiÕm phÇn lín c¸c cø ®iÓm cña ®Þch, t¹o thªm ®iÒu kiÖn ®Ó bao v©y, chia c¾t, khèng chÕ ®Þch. Sau ®ît nµy, MÜ khÈn cÊp viÖn trî cho Ph¸p vµ ®e do¹ nÐm bom nguyªn tö xuèng §iÖn Biªn Phñ. Ta kÞp thêi kh¾c phôc khã kh¨n vÒ tiÕp tÕ, n©ng cao quyÕt t©m giµnh th¾ng lîi. §ît 3, tõ ngµy 1 − 5 ®Õn ngµy 7 − 5 − 1954 : qu©n ta ®ång lo¹t tiÕn c«ng ph©n khu Trung t©m vµ ph©n khu Nam, lÇn lðît tiªu diÖt c¸c cø ®iÓm ®Ò kh¸ng cßn l¹i cña ®Þch. ChiÒu 7 − 5, qu©n ta ®¸nh vµo së chØ huy ®Þch. 17 giê 30 phót ngµy 7 − 5 − 1954, tðíng §ê Caxt¬ri cïng toµn bé Ban Tham mðu cña ®Þch ®Çu hµng vµ bÞ b¾t sèng. C¸c chiÕn trðêng toµn quèc ® phèi hîp chÆt chÏ nh»m ph©n t¸n, tiªu hao, k×m ch©n ®Þch, t¹o ®iÒu kiÖn cho §iÖn Biªn Phñ giµnh th¾ng lîi. (1) Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, TËp 7, S®d, tr. 168. 150

H×nh 54. Lðîc ®å diÔn biÕn chiÕn dÞch §iÖn Biªn Phñ (1954) ë B¾c Bé, bé ®éi Hµ Néi ®ét nhËp s©n bay Gia L©m, ph¸ huû 18 m¸y bay. C¸c ®¬n vÞ bé ®éi ®Þa phð¬ng vµ d©n qu©n du kÝch lµm tª liÖt §ðêng sè 5, tiªu diÖt nhiÒu ®ån bèt vïng sau lðng ®Þch. PhÇn lín ®ång b»ng B¾c Bé ®ðîc gi¶i phãng. ë Trung Bé, qu©n d©n Liªn khu V chÆn ®øng ®ît tiÕn c«ng ¸tl¨ng lÇn thø hai, diÖt gÇn 5 000 tªn ®Þch. Bé ®éi T©y Nguyªn ®¸nh m¹nh trªn c¸c §ðêng sè 14, 19 vµ cuéc tËp kÝch lÇn thø hai vµo thÞ x· Pl©yku, diÖt nhiÒu tªn ®Þch. 151

ë Nam Bé, kÕt hîp víi c¸c cuéc tiÕn c«ng cña bé ®éi, nh©n d©n næi dËy võa uy hiÕp, võa lµm c«ng t¸c binh vËn, ®· bøc rót hoÆc diÖt hµng ngh×n ®ån bèt, th¸p canh cña ®Þch. T¹i Sµi Gßn vµ c¸c ®« thÞ, phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ ®ßi hoµ b×nh, c¶i thiÖn d©n sinh vµ chiÕn tranh du kÝch dÊy lªn m¹nh mÏ. H×nh 55. BiÓu tðîng chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ Cuéc TiÕn c«ng chiÕn lðîc §«ng − Xu©n 1953 − 1954 vµ chiÕn dÞch lÞch sö §iÖn Biªn Phñ ® toµn th¾ng, qu©n d©n ta ® lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 128 200 ®Þch, thu 19 000 sóng c¸c lo¹i, b¾n ch¸y vµ ph¸ huû 162 m¸y bay, 81 ®¹i b¸c, gi¶i phãng nhiÒu vïng réng lín trong c¶ nðíc. Riªng t¹i mÆt trËn §iÖn Biªn Phñ, ta ® lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 16 200 ®Þch, trong ®ã cã 1 thiÕu tðíng, h¹ 62 m¸y bay c¸c lo¹i, thu toµn bé vò khÝ, phð¬ng tiÖn chiÕn tranh. Th¾ng lîi cña cuéc TiÕn c«ng chiÕn lðîc §«ng − Xu©n 1953 − 1954 vµ chiÕn dÞch lÞch sö §iÖn Biªn Phñ ® ®Ëp tan hoµn toµn kÕ ho¹ch Nava, gi¸ng ®ßn quyÕt ®Þnh vµo ý chÝ x©m lðîc cña thùc d©n Ph¸p, lµm xoay chuyÓn côc diÖn chiÕn tranh ë §«ng Dð¬ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho cuéc ®Êu tranh ngo¹i giao cña ta giµnh th¾ng lîi. − DiÔn biÕn cuéc TiÕn c«ng chiÕn lðîc §«ng − Xu©n 1953 − 1954 cña qu©n d©n ta. − ChiÕn dÞch lÞch sö §iÖn Biªn Phñ ® ®ðîc chuÈn bÞ vµ giµnh th¾ng lîi nhð thÕ nµo ? Nªu ý nghÜa cña chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ. 152

III − HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng Dð¬ng 1. Héi nghÞ Gi¬nev¬ Bðíc vµo ®«ng − xu©n 1953 − 1954, ®ång thêi víi cuéc tiÕn c«ng qu©n sù, ta ®Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh ngo¹i giao, më ra kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt b»ng con ®ðêng hoµ b×nh cuéc chiÕn tranh ë §«ng Dð¬ng. Ngµy 26 − 11 − 1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tuyªn bè : “NÕu thùc d©n Ph¸p tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh x©m lðîc th× nh©n d©n ViÖt Nam tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh ¸i quèc ®Õn th¾ng lîi cuèi cïng. Nhðng nÕu ChÝnh phñ Ph¸p ®· rót ®ðîc bµi häc trong cuéc chiÕn tranh mÊy n¨m nay, muèn ®i ®Õn ®×nh chiÕn ë ViÖt Nam b»ng c¸ch thð¬ng lðîng vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ViÖt Nam theo ®ðêng lèi hoµ b×nh th× nh©n d©n vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ s½n sµng tiÕp ý muèn ®ã”(1). Th¸ng 1 − 1954, Héi nghÞ Ngo¹i trðëng bèn nðíc Liªn X«, MÜ, Anh, Ph¸p häp ë BÐclin ® tho¶ thuËn vÒ viÖc triÖu tËp mét héi nghÞ quèc tÕ ë Gi¬nev¬ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò TriÒu Tiªn vµ lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng Dð¬ng. Ngµy 8 − 5 − 1954, mét ngµy sau chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, Héi nghÞ Gi¬nev¬ b¾t ®Çu th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng Dð¬ng. Ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ta, do Phã Thñ tðíng kiªm Bé trðëng Ngo¹i giao Ph¹m V¨n §ång lµm Trðëng ®oµn, chÝnh thøc ®ðîc mêi häp. H×nh 56. Toµn c¶nh Héi nghÞ Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng (1) Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, tËp 7, S®d, tr. 168. 153

Cuéc ®Êu tranh trªn bµn héi nghÞ diÔn ra gay g¾t vµ phøc t¹p do lËp trðêng thiÕu thiÖn chÝ vµ ngoan cè cña Ph¸p − MÜ. LËp trðêng cña ChÝnh phñ ta lµ ®×nh chØ chiÕn sù trªn toµn §«ng Dð¬ng, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qu©n sù vµ chÝnh trÞ cïng lóc cho c¶ ba nðíc ViÖt Nam, Lµo, Campuchia trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ cña mçi nðíc ë §«ng Dð¬ng. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña cuéc kh¸ng chiÕn còng nhð so s¸nh lùc lðîng gi÷a ta víi Ph¸p trong chiÕn tranh vµ xu thÕ chung cña thÕ giíi lµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp b»ng thð¬ng lðîng, ViÖt Nam ® kÝ HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ ngµy 21 − 7 − 1954. Tr¶i qua 8 phiªn häp toµn thÓ vµ 23 phiªn häp hÑp, ngµy 21 − 7 − 1954, c¸c hiÖp ®Þnh ®×nh chØ chiÕn sù ë ViÖt Nam, Lµo, Campuchia ®ðîc kÝ kÕt. B¶n tuyªn bè cuèi cïng vÒ viÖc lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng Dð¬ng ®· ®ðîc ®¹i diÖn c¸c nðíc dù Héi nghÞ kÝ chÝnh thøc. §¹i diÖn MÜ ra tuyªn bè riªng cam kÕt t«n träng HiÖp ®Þnh, nhðng kh«ng chÞu sù rµng buéc cña HiÖp ®Þnh. 2. HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng bao gåm c¸c v¨n b¶n : HiÖp ®Þnh ®×nh chØ chiÕn sù ë ViÖt Nam, Lµo, Campuchia ; B¶n tuyªn bè cuèi cïng cña Héi nghÞ vµ c¸c phô b¶n kh¸c v.v.. Néi dung HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ quy ®Þnh : − C¸c nðíc tham dù Héi nghÞ cam kÕt t«n träng c¸c quyÒn d©n téc c¬ b¶n lµ ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l nh thæ cña ba nðíc ViÖt Nam, Lµo, Campuchia ; cam kÕt kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña ba nðíc. − C¸c bªn tham chiÕn thùc hiÖn ngõng b¾n, lËp l¹i hoµ b×nh trªn toµn §«ng Dð¬ng. − C¸c bªn tham chiÕn thùc hiÖn cuéc tËp kÕt, chuyÓn qu©n, chuyÓn giao khu vùc. + ë ViÖt Nam, qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam vµ qu©n ®éi viÔn chinh Ph¸p tËp kÕt ë hai miÒn B¾c − Nam, lÊy vÜ tuyÕn 17 (däc theo s«ng BÕn H¶i − Qu¶ng TrÞ) lµm giíi tuyÕn qu©n sù t¹m thêi cïng víi mét khu phi qu©n sù ë hai bªn giíi tuyÕn. + ë Lµo, lùc lðîng kh¸ng chiÕn tËp kÕt ë hai tØnh SÇm Nða vµ Phongxal×. + ë Campuchia, lùc lðîng kh¸ng chiÕn phôc viªn t¹i chç, kh«ng cã vïng tËp kÕt. − HiÖp ®Þnh cÊm ®ða qu©n ®éi, nh©n viªn qu©n sù, vò khÝ nðíc ngoµi vµo c¸c nðíc §«ng Dð¬ng. C¸c nðíc ngoµi kh«ng ®ðîc ®Æt c¨n cø qu©n sù ë §«ng Dð¬ng. C¸c nðíc §«ng Dð¬ng kh«ng ®ðîc tham gia bÊt cø khèi liªn minh qu©n sù nµo vµ kh«ng ®Ó cho nðíc kh¸c dïng l nh thæ cña m×nh vµo viÖc g©y chiÕn tranh hoÆc phôc vô cho môc ®Ých x©m lðîc. 154

− ViÖt Nam tiÕn tíi thèng nhÊt b»ng cuéc tæng tuyÓn cö tù do trong c¶ nðíc sÏ ®ðîc tæ chøc vµo th¸ng 7 − 1956 dðíi sù kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t cña mét Uû ban quèc tÕ (gåm Ên §é lµm Chñ tÞch, cïng hai thµnh viªn lµ Ba Lan vµ Cana®a). − Tr¸ch nhiÖm thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ thuéc vÒ nh÷ng ngðêi kÝ HiÖp ®Þnh vµ nh÷ng ngðêi kÕ tôc hä. HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng lµ v¨n b¶n ph¸p lÝ quèc tÕ ghi nhËn c¸c quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n c¸c nðíc §«ng Dð¬ng vµ ®ðîc c¸c cðêng quèc cïng c¸c nðíc tham dù Héi nghÞ cam kÕt t«n träng. Nã ®¸nh dÊu th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cña nh©n d©n ta, song chða trän vÑn v× míi gi¶i phãng ®ðîc miÒn B¾c. Cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng vÉn ph¶i tiÕp tôc nh»m gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt nðíc. Víi HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng, Ph¸p buéc ph¶i chÊm døt chiÕn tranh x©m lðîc, rót hÕt qu©n ®éi vÒ nðíc. MÜ thÊt b¹i trong ©m mðu kÐo dµi, më réng, quèc tÕ ho¸ chiÕn tranh x©m lðîc §«ng Dð¬ng. H y nªu nh÷ng néi dung c¬ b¶n vµ ý nghÜa lÞch sö cña HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng. IV − nguyªn nh©n th¾ng lîi, ý nghÜa lÞch sö cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p (1945 − 1954) 1. Nguyªn nh©n th¾ng lîi Th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p lµ nhê cã sù l nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, víi ®ðêng lèi kh¸ng chiÕn ®óng ®¾n, s¸ng t¹o ; toµn d©n, toµn qu©n ta ®oµn kÕt mét lßng, dòng c¶m trong chiÕn ®Êu, cÇn cï trong lao ®éng s¶n xuÊt. Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta chèng thùc d©n Ph¸p x©m lðîc giµnh ®ðîc th¾ng lîi còng lµ nhê cã hÖ thèng chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n trong c¶ nðíc, mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®ðîc cñng cè vµ më réng, lùc lðîng vò trang ba thø qu©n sím ®ðîc x©y dùng vµ kh«ng ngõng lín m¹nh, hËu phð¬ng réng lín, v÷ng ch¾c vÒ mäi mÆt. Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta cïng víi cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n hai nðíc Lµo vµ Campuchia ®ðîc tiÕn hµnh trong liªn minh chiÕn ®Êu cña nh©n d©n ba nðíc chèng kÎ thï chung, cã sù ®ång t×nh, ñng hé vµ gióp ®ì cña Trung Quèc, Liªn X« vµ c¸c nðíc d©n chñ nh©n d©n, cña nh©n d©n Ph¸p vµ loµi ngðêi tiÕn bé. 155

2. ý nghÜa lÞch sö Th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn ® chÊm døt cuéc chiÕn tranh x©m lðîc, ®ång thêi chÊm døt ¸ch thèng trÞ thùc d©n cña Ph¸p trong gÇn mét thÕ kØ trªn ®Êt nðíc ta ; miÒn B¾c nðíc ta ®ðîc gi¶i phãng, chuyÓn sang giai ®o¹n c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa, t¹o c¬ së ®Ó nh©n d©n ta gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc. Th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn ® gi¸ng ®ßn nÆng nÒ vµo tham väng x©m lðîc, ©m mðu n« dÞch cña chñ nghÜa ®Õ quèc sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, gãp phÇn lµm tan r hÖ thèng thuéc ®Þa cña chóng, cæ vò m¹nh mÏ phong trµo gi¶i phãng d©n téc c¸c nðíc ch©u ¸, ch©u Phi vµ MÜ Latinh. Tuy vËy, miÒn Nam nðíc ta chða ®ðîc gi¶i phãng, nh©n d©n ta cßn ph¶i tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh gian khæ chèng ®Õ quèc MÜ nh»m hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n, thèng nhÊt ®Êt nðíc. Ph©n tÝch nguyªn nh©n th¾ng lîi vµ ý nghÜa lÞch sö cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p (1945 − 1954). C©u hái vµ Bµi tËp 1. Chøng minh : ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ lµ th¾ng lîi qu©n sù lín nhÊt cña ta trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ lµ th¾ng lîi quyÕt ®Þnh buéc thùc d©n Ph¸p ph¶i kÝ HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954, chÊm døt chiÕn tranh x©m lðîc ë §«ng Dð¬ng. 2. LËp b¶ng niªn biÓu c¸c sù kiÖn lÞch sö lín cña ta trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p tõ sau chiÕn dÞch Biªn giíi thu − ®«ng n¨m 1950 ®Õn khi kÕt thóc cuéc kh¸ng chiÕn (7 − 1954). 156

Chð¬ng IV ViÖt Nam tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m 1975 Bµi 21 X©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn b¾c, ®Êu tranh chèng ®Õ quèc MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn ë miÒn Nam (1954 − 1965) Do ©m mðu cña ®Õ quèc MÜ vµ chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm, nðíc ta t¹m thêi bÞ chia c¾t lµm hai miÒn víi hai chÕ ®é chÝnh trÞ − x· héi kh¸c nhau. Trong t×nh h×nh ®ã, miÒn B¾c võa tiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cßn l¹i cña c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n, võa thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. MiÒn Nam tiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n, ®Êu tranh chèng ®Õ quèc MÜ x©m lðîc vµ chÝnh quyÒn tay sai. I − T×nh h×nh vµ nhiÖm vô c¸ch m¹ng nðíc ta sau HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng ®ðîc kÝ kÕt ® chÊm døt cuéc chiÕn tranh x©m lðîc ba nðíc ViÖt Nam, Lµo, Campuchia cña thùc d©n Ph¸p, cã sù gióp søc cña ®Õ quèc MÜ. Thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, ngµy 10 − 10 − 1954, qu©n ta tiÕn vµo tiÕp qu¶n Hµ Néi trong kh«ng khÝ tðng bõng cña ngµy héi gi¶i phãng. Ngµy 1 − 1 − 1955, Trung ð¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ra m¾t nh©n d©n Thñ ®«. To¸n lÝnh Ph¸p cuèi cïng rót khái ®¶o C¸t Bµ (H¶i Phßng) ngµy 16 − 5 − 1955. MiÒn B¾c nðíc ta ®ðîc hoµn toµn gi¶i phãng. Gi÷a th¸ng 5 − 1956, Ph¸p rót qu©n khái miÒn Nam khi chða thùc hiÖn cuéc hiÖp thð¬ng tæng tuyÓn cö thèng nhÊt hai miÒn Nam − B¾c ViÖt Nam theo ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. 157

H×nh 57. Nh©n d©n Hµ Néi mõng ®ãn bé ®éi vµo tiÕp qu¶n Thñ ®« (10 − 10 − 1954) Ngay sau khi HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng ®ðîc kÝ kÕt, MÜ liÒn thay thÕ Ph¸p, dùng lªn chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm ë miÒn Nam, thùc hiÖn ©m mðu chia c¾t ViÖt Nam, biÕn miÒn Nam ViÖt Nam thµnh thuéc ®Þa kiÓu míi vµ c¨n cø qu©n sù cña MÜ ë §«ng Dð¬ng vµ §«ng Nam ¸. Do ®ã, sù nghiÖp c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n trªn c¶ nðíc chða hoµn thµnh, nh©n d©n ta võa ph¶i hµn g¾n vÕt thð¬ng chiÕn tranh, kh«i phôc kinh tÕ ë miÒn B¾c, ®ða miÒn B¾c tiÕn lªn chñ nghÜa x héi, võa ph¶i tiÕp tôc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë miÒn Nam, thùc hiÖn hoµ b×nh thèng nhÊt nðíc nhµ. T×nh h×nh nðíc ta sau HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng nhð thÕ nµo ? II − MiÒn B¾c hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, kh«i phôc kinh tÕ, c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt (1954 − 1960) 1. Hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, kh«i phôc kinh tÕ, hµn g¾n vÕt thð¬ng chiÕn tranh (1954 − 1957) a) Hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt C¨n cø vµo hoµn c¶nh thùc tÕë miÒn B¾c vµ yªu cÇu vÒ quyÒn lîi kinh tÕ, chÝnh trÞ cña n«ng d©n, cñng cè khèi liªn minh c«ng − n«ng, më réng mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, §¶ng 158

vµ ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh “§Èy m¹nh ph¸t ®éng quÇn chóng thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt”. Thùc hiÖn chñ trð¬ng cña Trung ð¬ng, trong h¬n 2 n¨m (1954 − 1956) miÒn B¾c tiÕn hµnh tiÕp ®ît 6 gi¶m t« vµ 4 ®ît c¶i c¸ch ruéng ®Êt ë 3 314 x thuéc 22 tØnh ®ång b»ng vµ trung du. KhÈu hiÖu “ngðêi cµy cã ruéng” ® trë thµnh hiÖn thùc. Qua 5 ®ît c¶i c¸ch ruéng ®Êt(1), ®· tÞch thu, trðng thu, trðng mua kho¶ng 81 v¹n hÐcta ruéng ®Êt, 10 v¹n tr©u bß vµ 1,8 triÖu n«ng cô tõ tay giai cÊp ®Þa chñ ®em chia cho 2 triÖu hé n«ng d©n. H×nh 58. N«ng d©n phÊn khëi nhËn ruéng trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt Trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt, chóng ta còng ph¹m mét sè sai lÇm nhð ®Êu tè trµn lan, th« b¹o, ®Êu tè c¶ nh÷ng ®Þa chñ kh¸ng chiÕn, nh÷ng ngðêi thuéc tÇng líp trªn cã c«ng víi c¸ch m¹ng, quy nhÇm mét sè n«ng d©n, c¸n bé, ®¶ng viªn thµnh ®Þa chñ. Sai lÇm cña ta trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®ðîc §¶ng, ChÝnh phñ ph¸t hiÖn vµ kÞp thêi söa ch÷a. C«ng t¸c söa sai ®ðîc tiÕn hµnh trong c¶ n¨m 1957. Nhê ®ã, hËu qu¶ cña sai lÇm ®ðîc h¹n chÕ. Sau c¶i c¸ch ruéng ®Êt, bé mÆt n«ng th«n miÒn B¾c cã nhiÒu thay ®æi, khèi liªn minh c«ng − n«ng ®ðîc cñng cè. b) Kh«i phôc kinh tÕ, hµn g¾n vÕt thð¬ng chiÕn tranh §©y lµ nhiÖm vô tÊt yÕu trong thêi k× ®Çu sau chiÕn tranh. K× häp thø 4 Quèc héi kho¸ I (tõ ngµy 20 ®Õn ngµy 26 − 3 − 1955) ® quyÕt nghÞ : “Ra søc cñng cè miÒn B¾c b»ng c¸ch ®Èy m¹nh vµ hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt ®óng theo kÕ ho¹ch, ra søc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − v¨n ho¸”. C«ng cuéc kh«i phôc kinh tÕ ®ðîc toµn d©n tÝch cùc hðëng øng vµ triÓn khai trong tÊt c¶ c¸c ngµnh. (1) KÓ c¶ ®ît 1 tiÕn hµnh trong kh¸ng chiÕn. 159

Trong n«ng nghiÖp, n«ng d©n h¨ng h¸i khai khÈn ruéng ®Êt bá hoang, b¶o ®¶m cµy cÊy hÕt ruéng ®Êt v¾ng chñ, t¨ng thªm ®µn tr©u bß, s¾m thªm n«ng cô. NhiÒu ®Ëp nðíc ®ðîc söa ch÷a. NhiÒu c«ng tr×nh thuû n«ng míi ®ðîc x©y dùng, cã t¸c dông më réng diÖn tÝch tðíi vµ tiªu nðíc. H×nh 59. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th¨m c«ng tr×nh thuû n«ng B¾c − Hðng − H¶i (1958) Cuèi n¨m 1957, s¶n lðîng lð¬ng thùc ®¹t gÇn 4 triÖu tÊn, t¨ng h¬n 1,5 triÖu tÊn so víi n¨m 1939. N¹n ®ãi kinh niªn ë miÒn B¾c c¨n b¶n ®ðîc gi¶i quyÕt. Trong c«ng nghiÖp, chóng ta ® nhanh chãng kh«i phôc vµ më réng hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp bÞ ph¸ háng, x©y dùng thªm mét sè nhµ m¸y míi nhð : c¬ khÝ Hµ Néi, diªm Thèng NhÊt, gç CÇu §uèng, thuèc l¸ Th¨ng Long, c¸ hép H¶i Phßng, chÌ Phó Thä,... §Õn cuèi n¨m 1957, miÒn B¾c cã 97 nhµ m¸y, xÝ nghiÖp lín do Nhµ nðíc qu¶n lÝ. C¸c ngµnh thñ c«ng nghiÖp, thð¬ng nghiÖp nhanh chãng ®ðîc kh«i phôc, b¶o ®¶m cung cÊp nhiÒu mÆt hµng tiªu dïng thiÕt yÕu cho nh©n d©n vµ gi¶i quyÕt phÇn nµo viÖc lµm cho ngðêi lao ®éng. Ngo¹i thð¬ng dÇn dÇn tËp trung vµo Nhµ nðíc. §Õn cuèi n¨m 1957, miÒn B¾c ® ®Æt quan hÖ bu«n b¸n víi 27 nðíc. Trong giao th«ng vËn t¶i, ® kh«i phôc 700 kil«mÐt ®ðêng s¾t, söa ch÷a vµ lµm míi hµng ngh×n kil«mÐt ®ðêng « t«, x©y dùng l¹i vµ më réng thªm nhiÒu bÕn c¶ng nhð : H¶i Phßng, Hßn Gai, CÈm Ph¶, BÕn Thuû. §ðêng hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ ®ðîc khai th«ng. 160

V¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ ®ðîc H×nh 60. Thanh niªn xung phong tham gia kh«i phôc ®Èy m¹nh. HÖ thèng gi¸o dôc phæ ®ðêng s¾t Hµ Néi − Môc Nam Quan (1957) th«ng theo chð¬ng tr×nh 10 n¨m ® ®ðîc kh¼ng ®Þnh ; mét sè trðêng ®¹i häc ®ðîc thµnh lËp ; h¬n 1 triÖu ngðêi ®ðîc xo¸ mï ch÷. HÖ thèng y tÕ ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n ®ðîc Nhµ nðíc quan t©m x©y dùng. NÕp sèng lµnh m¹nh, gi÷ g×n vÖ sinh ®ðîc vËn ®éng thùc hiÖn ë kh¾p mäi n¬i. §¶ng vµ Nhµ nðíc cßn cã nhiÒu chñ trð¬ng, biÖn ph¸p ®Ó cñng cè chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n, t¨ng cðêng kh¶ n¨ng phßng thñ ®Êt nðíc, më réng mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt vµ quan hÖ ngo¹i giao víi nhiÒu nðíc trªn thÕ giíi. 2. C¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt, bðíc ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi (1958 − 1960) Trong ba n¨m (1958 − 1960), miÒn B¾c lÊy c¶i t¹o x héi chñ nghÜa lµm träng t©m : c¶i t¹o ®èi víi n«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp, thð¬ng nghiÖp nhá, c«ng thð¬ng nghiÖp tð b¶n tð doanh, kh©u chÝnh lµ hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp. Thùc hiÖn chñ trð¬ng trªn, kh¾p n¬i trªn miÒn B¾c s«i næi phong trµo vËn ®éng x©y dùng hîp t¸c x . §Õn cuèi n¨m 1960, miÒn B¾c cã trªn 85% hé n«ng d©n víi 70% ruéng ®Êt vµo hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, h¬n 87% sè thî thñ c«ng vµ 45% sè ngðêi bu«n b¸n nhá vµo hîp t¸c x·. Mét bé phËn thð¬ng nh©n ®ðîc chuyÓn sang s¶n xuÊt hoÆc chuyÓn thµnh mËu dÞch viªn. §èi víi tð s¶n d©n téc, §¶ng vµ Nhµ nðíc chñ trð¬ng c¶i t¹o b»ng phð¬ng ph¸p hoµ b×nh, sö dông mÆt tÝch cùc cña hä phôc vô cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt nðíc. §Õn cuèi n¨m 1960, cã h¬n 95% sè hé tð s¶n vµo c«ng tð hîp doanh. 161

Trong c¶i t¹o, chóng ta m¾c mét sè sai lÇm nhð ®· ®ång nhÊt c¶i t¹o víi xo¸ bá tð h÷u vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ ; thùc hiÖn sai c¸c nguyªn t¾c x©y dùng hîp t¸c x· lµ tù nguyÖn, c«ng b»ng, d©n chñ, cïng cã lîi ; do ®ã, chða ph¸t huy ®ðîc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña x· viªn trong s¶n xuÊt. §ång thêi víi c¶i t¹o lµ nhiÖm vô x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi, träng t©m lµ ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh. §Õn n¨m 1960, ® cã 172 xÝ nghiÖp lín do trung ð¬ng qu¶n lÝ vµ trªn 500 xÝ nghiÖp do ®Þa phð¬ng qu¶n lÝ. Nh÷ng tiÕn bé vÒ mÆt kinh tÕ ® t¹o ®iÒu kiÖn cho sù nghiÖp v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ ph¸t triÓn. So víi n¨m 1957, n¨m 1960, sè häc sinh t¨ng 80%, sè sinh viªn t¨ng gÊp ®«i. C¸c c¬ së y tÕ n¨m 1960 t¨ng 11 lÇn so víi n¨m 1955. − MiÒn B¾c ® ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu g× trong c«ng cuéc kh«i phôc kinh tÕ, hµn g¾n vÕt thð¬ng chiÕn tranh ? − C«ng cuéc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt x héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c tõ n¨m 1958 ®Õn n¨m 1960 ® ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu vµ cã h¹n chÕ g× ? III − MiÒn Nam ®Êu tranh chèng chÕ ®é MÜ − DiÖm, gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn lùc lðîng c¸ch m¹ng, tiÕn tíi “§ång khëi” (1954 − 1960) 1. §Êu tranh chèng chÕ ®é MÜ − DiÖm, gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn lùc lðîng c¸ch m¹ng (1954 − 1959) C¸ch m¹ng miÒn Nam tõ gi÷a n¨m 1954 chuyÓn tõ ®Êu tranh vò trang chèng Ph¸p sang ®Êu tranh chÝnh trÞ chèng MÜ − DiÖm, ®ßi thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954, b¶o vÖ hoµ b×nh, gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn lùc lðîng c¸ch m¹ng. Cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n miÒn Nam võa ®ßi MÜ − DiÖm thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, ®ßi hiÖp thð¬ng tæng tuyÓn cö tù do thèng nhÊt ®Êt nðíc, ®ßi c¸c quyÒn tù do, d©n sinh, d©n chñ, võa chèng khñng bè, ®µn ¸p, chèng chiÕn dÞch “tè céng, diÖt céng”, chèng trß hÒ “trðng cÇu d©n ý”, “bÇu cö quèc héi” cña Ng« §×nh DiÖm. Më ®Çu lµ “Phong trµo hoµ b×nh” cña trÝ thøc vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n ë Sµi Gßn − Chî Lín vµo th¸ng 8 − 1954. Trong “Phong trµo hoµ b×nh”, nhiÒu cuéc mÝt tinh, héi häp vµ ®ða yªu s¸ch ®ßi chÝnh quyÒn thi hµnh nghiªm chØnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ v.v. ®ðîc tæ chøc. MÜ − DiÖm t¨ng cðêng khñng bè, ®µn ¸p, lïng b¾t nh÷ng ngðêi l nh ®¹o phong trµo. Tuy vËy, phong trµo ®Êu tranh v× môc tiªu hoµ b×nh cña c¸c tÇng líp nh©n d©n 162

tiÕp tôc d©ng cao, lan réng tíi c¸c thµnh phè kh¸c vµ c¶ vïng n«ng th«n, mµ tiªu biÓu lµ ë HuÕ vµ §µ N½ng. Phong trµo ® l«i cuèn mäi tÇng líp nh©n d©n tham gia, h×nh thµnh mÆt trËn chèng MÜ − DiÖm. Phong trµo tõ ®Êu tranh chÝnh trÞ, hoµ b×nh chuyÓn sang dïng b¹o lùc, tiÕn hµnh ®Êu tranh chÝnh trÞ kÕt hîp víi ®Êu tranh vò trang, chuÈn bÞ cho cao trµo c¸ch m¹ng míi. 2. Phong trµo “§ång khëi” (1959 − 1960) Trong nh÷ng n¨m 1957 − 1959, c¸ch m¹ng miÒn Nam gÆp mu«n vµn khã kh¨n, tæn thÊt. Th¸ng 5 − 1957, Ng« §×nh DiÖm ban hµnh ®¹o luËt ®Æt céng s¶n ngoµi vßng ph¸p luËt, ra LuËt 10/59, c«ng khai chÐm giÕt, lµm cho hµng v¹n c¸n bé, ®¶ng viªn bÞ giÕt h¹i, hµng chôc v¹n ®ång bµo yªu nðíc bÞ tï ®µy. Cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta ë miÒn Nam ®ßi hái cã mét biÖn ph¸p quyÕt liÖt ®Ó ®ða c¸ch m¹ng vðît qua khã kh¨n, thö th¸ch. H×nh 61. Lðîc ®å phong trµo “§ång khëi” ë miÒn Nam 163

Th¸ng 1 − 1959, Héi nghÞ lÇn thø 15 Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng §¶ng ® quyÕt ®Þnh ®Ó nh©n d©n miÒn Nam sö dông b¹o lùc c¸ch m¹ng ®¸nh ®æ chÝnh quyÒn MÜ − DiÖm. Héi nghÞ nhÊn m¹nh : Ngoµi con ®ðêng dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng, nh©n d©n miÒn Nam kh«ng cã con ®ðêng nµo kh¸c. Phð¬ng hðíng c¬ b¶n cña c¸ch m¹ng miÒn Nam lµ khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n b»ng con ®ðêng ®Êu tranh chÝnh trÞ lµ chñ yÕu, kÕt hîp víi ®Êu tranh vò trang ®¸nh ®æ ¸ch thèng trÞ cña MÜ − DiÖm. Phong trµo næi dËy tõ chç lÎ tÎ ë tõng ®Þa phð¬ng nhð cuéc næi dËy ë VÜnh Th¹nh (B×nh §Þnh), B¸c ¸i (Ninh ThuËn) th¸ng 2 − 1959, ë Trµ Bång (Qu¶ng Ng i) th¸ng 8 − 1959, ® lan ra kh¾p miÒn Nam thµnh cao trµo c¸ch m¹ng, tiªu biÓu lµ cuéc “§ång khëi” ë BÕn Tre. Ngµy 17 − 1 − 1960, cuéc “§ång khëi” næ ra ë ba x ®iÓm lµ §Þnh Thuû, Phðíc HiÖp, B×nh Kh¸nh thuéc huyÖn Má Cµy (BÕn Tre), råi nhanh chãng lan ra toµn huyÖn Má Cµy vµ c¸c huyÖn Giång Tr«m, Th¹nh Phó, Ba Tri, Ch©u Thµnh, B×nh §¹i. QuÇn chóng næi dËy gi¶i t¸n chÝnh quyÒn ®Þch, thµnh lËp Uû ban nh©n d©n tù qu¶n, thµnh lËp lùc lðîng vò trang, tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, cðêng hµo chia cho d©n cµy nghÌo. Phong trµo “§ång khëi” lan ra c¸c tØnh Nam Bé, T©y Nguyªn vµ Trung Trung Bé. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1960, ta ®· lµm chñ 600/1 298 x· ë Nam Bé, 904/3 829 th«n ë vïng nói c¸c tØnh Trung Trung Bé, 3 200/5 721 th«n ë T©y Nguyªn. Phong trµo “§ång khëi” gi¸ng ®ßn nÆng nÒ vµo chÝnh s¸ch thùc d©n míi cña MÜ, lµm lung lay tËn gèc chÝnh quyÒn tay sai Ng« §×nh DiÖm, ®¸nh dÊu bðíc ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng miÒn Nam chuyÓn tõ thÕ gi÷ g×n lùc lðîng sang thÕ tiÕn c«ng. Tõ trong khÝ thÕ ®ã, MÆt trËn H×nh 62. Chñ tÞch NguyÔn H÷u Thä duyÖt mét ®¬n vÞ D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam vò trang gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam ViÖt Nam ra ®êi (20 − 12 − 1960) do LuËt sð NguyÔn H÷u Thä lµm Chñ tÞch. MÆt trËn chñ trð¬ng ®oµn kÕt toµn d©n, ®Êu tranh chèng ®Õ quèc MÜ x©m lðîc vµ chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm, thµnh lËp chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng dðíi h×nh thøc nh÷ng uû ban nh©n d©n tù qu¶n. 164

− Phong trµo ®Êu tranh chèng chÕ ®é MÜ − DiÖm cña nh©n d©n ta ë miÒn Nam ® diÔn ra nhð thÕ nµo trong nh÷ng n¨m ®Çu sau HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 ? − Phong trµo “§ång khëi” (1959 − 1960) ë miÒn Nam ® næ ra trong hoµn c¶nh nhð thÕ nµo ? Nªu diÔn biÕn, kÕt qu¶ vµ ý nghÜa cña phong trµo. IV − MiÒn B¾c x©y dùng bðíc ®Çu c¬ së vËt chÊt − kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi (1961 − 1965) 1. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng (9 − 1960) Gi÷a lóc c¸ch m¹ng ë hai miÒn Nam − B¾c cã nh÷ng bðíc tiÕn quan träng, §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam tæ chøc §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III. §¹i héi häp tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 10 − 9 − 1960 t¹i Hµ Néi, ® ®Ò ra nhiÖm vô H×nh 63. §oµn chñ tÞch §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng (9 − 1960) chiÕn lðîc cña c¸ch m¹ng c¶ nðíc vµ nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng tõng miÒn ; chØ râ vÞ trÝ, vai trß cña c¸ch m¹ng tõng miÒn, mèi quan hÖ gi÷a c¸ch m¹ng hai miÒn. C¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng c¶ nðíc. C¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë miÒn Nam cã vai trß quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®èi víi sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam. C¸ch m¹ng hai miÒn cã quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã vµ t¸c ®éng lÉn nhau nh»m hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n trong c¶ nðíc, thùc hiÖn hoµ b×nh, thèng nhÊt ®Êt nðíc. 165

§èi víi miÒn B¾c, §¹i héi kh¼ng ®Þnh ®ða miÒn B¾c tiÕn nhanh, tiÕn m¹nh, tiÕn v÷ng ch¾c lªn chñ nghÜa x héi. §Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn, ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa nh»m x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa hiÖn ®¹i, kÕt hîp c«ng nghiÖp víi n«ng nghiÖp, lÊy c«ng nghiÖp nÆng lµm nÒn t¶ng, ðu tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch hîp lÝ, ®ång thêi ra søc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ. §¹i héi ® th«ng qua B¸o c¸o chÝnh trÞ, B¸o c¸o söa ®æi §iÒu lÖ §¶ng vµ th«ng qua kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m lÇn thø nhÊt (1961 − 1965) nh»m x©y dùng bðíc ®Çu c¬ së vËt chÊt − kÜ thuËt cña chñ nghÜa x héi, thùc hiÖn mét bðíc c«ng nghiÖp ho¸ x héi chñ nghÜa. §¹i héi bÇu Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng míi cña §¶ng, bÇu Bé ChÝnh trÞ. Hå ChÝ Minh ® ®ðîc bÇu l¹i lµm Chñ tÞch §¶ng, Lª DuÈn ®ðîc bÇu lµm BÝ thð thø nhÊt Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng §¶ng. 2. MiÒn B¾c thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m (1961 − 1965) Bðíc vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m lÇn thø nhÊt, miÒn B¾c chuyÓn sang giai ®o¹n lÊy x©y dùng chñ nghÜa x héi lµm träng t©m. NhiÖm vô c¬ b¶n cña kÕ ho¹ch 5 n¨m lµ ra søc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, tiÕp tôc c¶i t¹o x héi chñ nghÜa, cñng cè vµ t¨ng cðêng thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, c¶i thiÖn mét bðíc ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña nh©n d©n lao ®éng, cñng cè quèc phßng, t¨ng cðêng trËt tù vµ an ninh x héi. Ngµnh c«ng nghiÖp ®ðîc ðu tiªn ®Çu tð x©y dùng. Víi sù gióp ®ì cña Liªn X«, Trung Quèc vµ c¸c nðíc x héi chñ nghÜa, tõ n¨m 1961 ®Õn n¨m 1964, vèn ®Çu tð x©y dùng c¬ b¶n dµnh cho c«ng nghiÖp lµ 48%, trong ®ã c«ng nghiÖp nÆng chiÕm gÇn 80%. Gi¸ trÞ s¶n lðîng ngµnh c«ng nghiÖp nÆng n¨m 1965 t¨ng ba lÇn so víi n¨m 1960. Trong nh÷ng n¨m 1961 − 1965, 100 c¬ së s¶n xuÊt míi ®ðîc x©y dùng. Mét sè nhµ m¸y c¬ khÝ, ®iÖn ®ðîc x©y dùng hoÆc më réng nhð c¸c nhµ m¸y : c¬ khÝ Hµ Néi, c¬ khÝ TrÇn Hðng §¹o, xe ®¹p Thèng NhÊt, ®ãng tµu B¹ch §»ng, ®iÖn U«ng BÝ, khu gang thÐp Th¸i Nguyªn... C¸c khu c«ng nghiÖp ViÖt Tr×, Thðîng §×nh (Hµ Néi), c¸c nhµ m¸y ®ðêng V¹n §iÓm, S«ng Lam, sø H¶i Dð¬ng, pin V¨n §iÓn, dÖt 8 − 3, dÖt kim §«ng Xu©n v.v. ®· s¶n xuÊt nhiÒu mÆt hµng phôc vô d©n sinh vµ quèc phßng. C«ng nghiÖp quèc doanh chiÕm tØ träng 93% trong tæng gi¸ trÞ s¶n lðîng c«ng nghiÖp toµn miÒn B¾c, gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C«ng nghiÖp nhÑ cïng víi tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®· gi¶i quyÕt ®ðîc 80% hµng tiªu dïng thiÕt yÕu cho nh©n d©n. 166

H×nh 64. Toµn c¶nh khu gang thÐp Th¸i Nguyªn Trong n«ng nghiÖp, sau khi ®ða ®¹i bé phËn n«ng d©n vµo c¸c hîp t¸c x , tõ n¨m 1961, c¸c ®Þa phð¬ng thùc hiÖn chñ trð¬ng x©y dùng hîp t¸c x s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bËc cao. N«ng d©n ¸p dông khoa häc − kÜ thuËt vµo s¶n xuÊt. HÖ thèng thuû n«ng ph¸t triÓn, nhiÒu c«ng tr×nh míi ®ðîc x©y dùng, tiªu biÓu nhð c«ng tr×nh B¾c − Hðng − H¶i. NhiÒu hîp t¸c x ®¹t vµ vðît n¨ng suÊt 5 tÊn thãc trªn 1 hÐcta gieo trång. Thð¬ng nghiÖp quèc doanh ®ðîc Nhµ nðíc ðu tiªn ph¸t triÓn nªn ® chiÕm lÜnh ®ðîc thÞ trðêng, gãp phÇn vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt míi, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. HÖ thèng giao th«ng ®ðêng bé, ®ðêng s¾t, ®ðêng liªn tØnh, liªn huyÖn, ®ðêng s«ng, ®ðêng hµng kh«ng ®ðîc cñng cè. ViÖc ®i l¹i trong nðíc vµ giao th«ng quèc tÕ thuËn lîi h¬n trðíc. HÖ thèng gi¸o dôc tõ phæ th«ng ®Õn ®¹i häc ph¸t triÓn nhanh. N¨m häc 1964 − 1965, miÒn B¾c cã h¬n 9 000 trðêng cÊp I, cÊp II vµ cÊp III víi tæng sè trªn 2,6 triÖu häc sinh. HÖ ®¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp cã 18 trðêng, t¨ng gÊp hai lÇn so víi n¨m häc 1960 − 1961. HÖ thèng y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ ®ðîc ®Çu tð ph¸t triÓn, kho¶ng 6 000 c¬ së y tÕ ®ðîc x©y dùng. MiÒn B¾c cßn lµm nghÜa vô chi viÖn cho tiÒn tuyÕn miÒn Nam. Trong 5 n¨m (1961 − 1965), mét khèi lðîng lín vò khÝ, ®¹n dðîc, thuèc men ®ðîc chuyÓn vµo chiÕn trðêng. NhiÒu c¸n bé, chiÕn sÜ trong c¸c lÜnh vùc qu©n sù, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ ®ðîc huÊn luyÖn vµ ®ða vµo Nam tham gia chiÕn ®Êu, phôc vô chiÕn ®Êu vµ x©y dùng vïng gi¶i phãng. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®ðîc trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m ® lµm thay ®æi bé mÆt x héi miÒn B¾c. 167

Th¸ng 12 − 1965, Trung ð¬ng §¶ng häp ®· kh¼ng ®Þnh : “Tr¶i qua h¬n 10 n¨m thùc hiÖn c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, miÒn B¾c ®· trë thµnh c¨n cø ®Þa v÷ng ch¾c cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong c¶ nðíc, víi chÕ ®é chÝnh trÞ ðu viÖt, víi lùc lðîng kinh tÕ vµ quèc phßng lín m¹nh”.(1) H×nh 65. Thanh niªn miÒn B¾c n« nøc tham gia phong trµo “Ba s½n sµng” KÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m (1961 − 1965) ®ang thùc hiÖn cã kÕt qu¶ th× ngµy 7 − 2 − 1965, MÜ chÝnh thøc g©y ra cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ®èi víi miÒn B¾c nðíc ta. MiÒn B¾c ph¶i chuyÓn hðíng x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn chiÕn tranh. − §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng häp trong bèi c¶nh lÞch sö nhð thÕ nµo ? Nªu néi dung vµ ý nghÜa cña §¹i héi. − MiÒn B¾c ® ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu g× trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh tÕ − x héi 5 n¨m (1961 − 1965) ? V − MiÒn Nam chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” cña §Õ quèc MÜ (1961 − 1965) 1. ChiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” cña MÜ ë miÒn Nam Tõ cuèi n¨m 1960, h×nh thøc thèng trÞ b»ng chÝnh quyÒn tay sai ®éc tµi Ng« §×nh DiÖm bÞ thÊt b¹i, ®Õ quèc MÜ buéc ph¶i chuyÓn sang thùc hiÖn chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” (1961 − 1965). “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” lµ h×nh thøc chiÕn tranh x©m lðîc thùc d©n míi, ®ðîc tiÕn hµnh b»ng qu©n ®éi tay sai, dðíi sù chØ huy cña hÖ thèng “cè vÊn” MÜ, dùa vµo vò khÝ, (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng, Toµn tËp, TËp 26, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, H., 2003, tr. 632. 168

trang bÞ kÜ thuËt, phð¬ng tiÖn chiÕn tranh cña MÜ nh»m chèng l¹i c¸c lùc lðîng c¸ch m¹ng vµ nh©n d©n ta. ¢m mðu c¬ b¶n cña chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” lµ “dïng ngðêi ViÖt ®¸nh ngðêi ViÖt”. MÜ ®Ò ra kÕ ho¹ch Xtal©y − Taylo mµ néi dung chñ yÕu lµ b×nh ®Þnh miÒn Nam trong vßng 18 th¸ng. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch, MÜ t¨ng cðêng viÖn trî qu©n sù cho DiÖm, ®ða vµo miÒn Nam nhiÒu cè vÊn qu©n sù, t¨ng nhanh lùc lðîng qu©n ®éi Sµi Gßn, tiÕn hµnh dån d©n lËp “Êp chiÕn lðîc”, trang bÞ phð¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i, sö dông phæ biÕn c¸c chiÕn thuËt míi nhð “trùc th¨ng vËn”, “thiÕt xa vËn”. Bé chØ huy qu©n sù MÜ ë miÒn Nam (MACV) ®ðîc thµnh lËp ®Ó trùc tiÕp chØ ®¹o qu©n ®éi Sµi Gßn. “Êp chiÕn lðîc” (sau ®ã gäi lµ “Êp t©n sinh”) ®ðîc MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn coi nhð “xð¬ng sèng” cña chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” vµ n©ng lªn thµnh “quèc s¸ch”. Chóng coi viÖc lËp “Êp chiÕn lðîc” nhð mét cuéc chiÕn tranh tæng lùc nh»m ®Èy lùc lðîng c¸ch m¹ng ra khái c¸c x·, Êp, t¸ch d©n khái c¸ch m¹ng, tiÕn tíi n¾m d©n, thùc hiÖn chð¬ng tr×nh “b×nh ®Þnh” miÒn Nam. Chóng dù ®Þnh dån 10 triÖu n«ng d©n vµo 16 000 Êp trong tæng sè 17 000 Êp toµn miÒn Nam. H×nh 66. ChiÕn thuËt “trùc th¨ng vËn” ®ðîc sö dông trong “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” §ðîc MÜ hç trî chiÕn ®Êu vµ chØ huy b»ng hÖ thèng cè vÊn, qu©n ®éi Sµi Gßn liªn tiÕp më c¸c cuéc hµnh qu©n cµn quÐt nh»m tiªu diÖt lùc lðîng c¸ch m¹ng, tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng ph¸ ho¹i miÒn B¾c, phong to¶ biªn giíi, vïng biÓn nh»m ng¨n chÆn sù chi viÖn cña hËu phð¬ng miÒn B¾c cho chiÕn trðêng miÒn Nam. 169

2. MiÒn Nam chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” cña MÜ §¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng miÒn Nam, th¸ng 1 − 1961, Trung ð¬ng Côc miÒn Nam ra ®êi ; th¸ng 2 − 1961, c¸c lùc lðîng vò trang thèng nhÊt thµnh Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam. Dðíi ngän cê ®oµn kÕt cøu nðíc cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng do §¶ng l nh ®¹o, qu©n d©n miÒn Nam ®Èy m¹nh ®Êu tranh chèng MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn, kÕt hîp ®Êu tranh chÝnh trÞ víi ®Êu tranh vò trang, næi dËy tiÕn c«ng ®Þch trªn c¶ ba vïng chiÕn lðîc (rõng nói, n«ng th«n ®ång b»ng vµ ®« thÞ), tiÕn c«ng ®Þch b»ng c¶ ba mòi (chÝnh trÞ, qu©n sù, binh vËn). Trong nh÷ng n¨m 1961 − 1962, Qu©n gi¶i phãng ® ®Èy lïi nhiÒu cuéc tiÕn c«ng cña ®Þch, tiªu diÖt nhiÒu ®ån bèt lÎ cña chóng. Cuéc ®Êu tranh chèng vµ ph¸ “Êp chiÕn lðîc” diÔn ra gay go, quyÕt liÖt gi÷a ta vµ ®Þch ; cã hµng chôc triÖu lðît ngðêi tham gia ph¸ “Êp chiÕn lðîc” ®i ®«i víi x©y dùng lµng chiÕn ®Êu. Víi quyÕt t©m “Mét tÊc kh«ng ®i, mét li kh«ng rêi”, nh©n d©n miÒn Nam kiªn quyÕt b¸m ®Êt, gi÷ lµng, ph¸ thÕ k×m kÑp cña ®Þch. H×nh 67. Ph¸ “Êp chiÕn lðîc”, khiªng nhµ vÒ n¬i ë cò MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn dï tËp trung søc dån d©n, lËp “Êp chiÕn lðîc” nhðng còng chØ thùc hiÖn ®ðîc mét phÇn kÕ ho¹ch (non nöa sè 16 000 Êp). §Õn cuèi n¨m 1962, trªn nöa tæng sè Êp víi gÇn 70% n«ng d©n ë miÒn Nam vÉn do c¸ch m¹ng kiÓm so¸t. Trªn mÆt trËn qu©n sù, qu©n d©n ta giµnh th¾ng lîi më ®Çu vang déi trong trËn Êp B¾c (MÜ Tho) ngµy 2 − 1 − 1963, ®¸nh b¹i cuéc hµnh qu©n cµn quÐt cña h¬n 2 000 binh lÝnh qu©n ®éi Sµi Gßn cã cè vÊn MÜ chØ huy, ®ðîc ph¸o binh, m¸y bay, 170

xe t¨ng, xe bäc thÐp yÓm trî. Sau trËn Êp B¾c, kh¾p miÒn Nam dÊy lªn phong trµo “Thi ®ua Êp B¾c, giÕt giÆc lËp c«ng”. Phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ cña c¸c tÇng líp nh©n d©n trong c¸c ®« thÞ, c¶ nh÷ng ®« thÞ lín nhð Sµi Gßn, HuÕ, §µ N½ng, cã nh÷ng bðíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, næi bËt lµ cuéc ®Êu tranh cña c¸c tÝn ®å PhËt gi¸o, “®éi qu©n tãc dµi” chèng l¹i sù ®µn ¸p cña chÝnh quyÒn DiÖm. H×nh 68. “§éi qu©n tãc dµi” ®Êu tranh ®ßi ®Õ quèc MÜ rót khái miÒn Nam ViÖt Nam Phong trµo ®Êu tranh chÝnh trÞ ë ®« thÞ cïng víi phong trµo ph¸ “Êp chiÕn lðîc” ë n«ng th«n vµ nh÷ng ®ßn tiÕn c«ng liªn tiÕp cña lùc lðîng vò trang c¸ch m¹ng ® ®Èy nhanh qu¸ tr×nh suy sôp cña chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm. Ngµy 1 − 11 − 1963, MÜ giËt d©y c¸c tðíng lÜnh trong qu©n ®éi Sµi Gßn do Dð¬ng V¨n Minh cÇm ®Çu lµm cuéc ®¶o chÝnh giÕt anh em DiÖm − Nhu, ®ða tay sai míi lªn cÇm quyÒn, víi hi väng æn ®Þnh t×nh h×nh ®Ó ®Èy m¹nh chiÕn tranh x©m lðîc. Cuéc ®¶o chÝnh nµy ®· lµm cho chÝnh quyÒn Sµi Gßn l©m vµo khñng ho¶ng triÒn miªn. ChØ trong vßng 18 th¸ng sau ®ã, liªn tôc diÔn ra h¬n 10 cuéc ®¶o chÝnh. Sau khi lªn lµm Tæng thèng (thay Kenn¬®i bÞ ¸m s¸t ngµy 22 − 11 − 1963), Gi«nx¬n quyÕt ®Þnh ®Èy m¹nh h¬n n÷a “ChiÕn tranh ®Æc biÖt”. KÕ ho¹ch Gi«nx¬n − M¸c Namara thay thÕ kÕ ho¹ch Xtal©y − Taylo, nh»m t¨ng cðêng viÖn trî qu©n sù, æn ®Þnh chÝnh quyÒn Sµi Gßn, b×nh ®Þnh miÒn Nam cã träng ®iÓm trong 2 n¨m (1964 − 1965). MÆc dï vËy, tõng m¶ng lín “Êp chiÕn lðîc” cña ®Þch bÞ ph¸ vì. Cuèi n¨m 1964, ®Þch chØ cßn kiÓm so¸t ®ðîc 3 300 Êp (kho¶ng 1/5 sè Êp dù kiÕn) ; 171

tíi th¸ng 6 - 1965, gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt, chØ cßn kiÓm so¸t 2 200 Êp. “Êp chiÕn lðîc” - xð¬ng sèng cña “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” - ®· bÞ ph¸ s¶n vÒ c¬ b¶n. Vïng gi¶i phãng ngµy cµng më réng, trë thµnh hËu phð¬ng trùc tiÕp cña c¸ch m¹ng. T¹i vïng gi¶i phãng, chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng c¸c cÊp ®· ®ðîc thµnh lËp, ruéng ®Êt cña ViÖt gian bÞ tÞch thu chia cho d©n cµy nghÌo. Sau chiÕn th¾ng Êp B¾c, Qu©n gi¶i phãng nhanh chãng trðëng thµnh vµ tiÕn lªn ®¸nh nh÷ng trËn cã quy m« lín. Trong ®«ng − xu©n 1964 − 1965, qu©n d©n ta më chiÕn dÞch tiÕn c«ng ®Þch ë miÒn §«ng Nam Bé víi trËn më mµn ®¸nh vµo Êp B×nh Gi (Bµ RÞa, ngµy 2 − 12 − 1964). Trong trËn nµy, ta ® lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu trªn 1700 tªn ®Þch, ph¸ huû hµng chôc m¸y bay vµ xe bäc thÐp, ®¸nh th¾ng c¸c chiÕn thuËt “trùc th¨ng vËn”, “thiÕt xa vËn” cña ®Þch ; chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” bÞ ph¸ s¶n vÒ c¬ b¶n. TiÕp ®ã, qu©n ta giµnh th¾ng lîi ë An L o (B×nh §Þnh), Ba Gia (Qu¶ng Ng i), §ång Xoµi (B×nh Phðíc) v.v., g©y cho qu©n ®éi Sµi Gßn nh÷ng thiÖt h¹i nÆng, cã nguy c¬ tan r , lµm ph¸ s¶n hoµn toµn chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” cña MÜ. − Nªu ©m mðu vµ thñ ®o¹n cña MÜ trong viÖc tiÕn hµnh chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” (1961 − 1965) ë miÒn Nam. − Qu©n d©n miÒn Nam chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” (1961 − 1965) vµ giµnh th¾ng lîi nhð thÕ nµo ? C©u hái vµ bµi tËp 1. H y nªu nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu vÒ kinh tÕ vµ x héi cña c¸ch m¹ng miÒn B¾c tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m 1965. 2. B»ng nh÷ng sù kiÖn lÞch sö tiªu biÓu, chøng minh phong trµo “§ång khëi” (1959 − 1960) ® chuyÓn c¸ch m¹ng miÒn Nam tõ thÕ gi÷ g×n lùc lðîng sang thÕ tiÕn c«ng. 172

Bµi 22 nh©n d©n Hai miÒn trùc tiÕp chiÕn ®Êu chèng ®Õ quèc MÜ x©m lðîc. nh©n d©n miÒn b¾c võa chiÕn ®Êu võa s¶n xuÊt (1965 − 1973) Trong nh÷ng n¨m 1965 − 1973, nh©n d©n ta ë hai miÒn Nam − B¾c cïng chiÕn ®Êu ®¸nh b¹i liªn tiÕp chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé”, “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” vµ chiÕn tranh b»ng kh«ng qu©n, h¶i qu©n ph¸ ho¹i miÒn B¾c cña ®Õ quèc MÜ. MiÒn B¾c võa chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i, võa s¶n xuÊt, thùc hiÖn nghÜa vô hËu phð¬ng chi viÖn cho tiÒn tuyÕn miÒn Nam vµ nghÜa vô quèc tÕ ®èi víi Lµo vµ Campuchia. I − ChiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” cña ®Õ quèc MÜ ë miÒn Nam (1965 − 1968) 1. ChiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” cña MÜ ë miÒn Nam Sau thÊt b¹i cña chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt”, MÜ ®Èy m¹nh chiÕn tranh x©m lðîc, chuyÓn sang chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” ë miÒn Nam vµ më réng chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c. “ChiÕn tranh côc bé” b¾t ®Çu tõ gi÷a n¨m 1965, lµ lo¹i h×nh chiÕn tranh x©m lðîc thùc d©n míi, ®ðîc tiÕn hµnh b»ng lùc lðîng qu©n MÜ, qu©n mét sè nðíc ®ång minh cña MÜ(1) vµ qu©n ®éi Sµi Gßn. Qu©n sè lóc cao nhÊt (n¨m 1969) lªn gÇn 1,5 triÖu tªn, trong ®ã qu©n MÜ chiÕm h¬n nöa triÖu. Víi chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé”, MÜ ©m mðu nhanh chãng t¹o ra ðu thÕ vÒ binh lùc vµ ho¶ lùc cã thÓ ¸p ®¶o qu©n chñ lùc cña ta b»ng chiÕn lðîc qu©n sù míi “t×m diÖt”, cè giµnh l¹i thÕ chñ ®éng trªn chiÕn trðêng, ®Èy lùc lðîng vò trang cña ta trë vÒ phßng ngù, buéc ta ph¶i ph©n t¸n nhá, hoÆc rót vÒ biªn giíi, lµm cho chiÕn tranh tµn lôi dÇn. Dùa vµo ðu thÕ qu©n sù víi qu©n sè ®«ng, vò khÝ hiÖn ®¹i, qu©n MÜ võa míi vµo miÒn Nam ® më ngay cuéc hµnh qu©n “t×m diÖt” vµo c¨n cø cña Qu©n gi¶i phãng ë V¹n Tðêng (Qu¶ng Ng i). TiÕp ®ã, MÜ më liÒn hai cuéc ph¶n c«ng chiÕn lðîc (1) §ång minh cña MÜ trong chiÕn tranh x©m lðîc miÒn Nam gåm n¨m nðíc : Hµn Quèc, Th¸i Lan, PhilÝppin, ¤xtr©ylia, Niu Dil©n. 173

mïa kh«(1) (®«ng − xu©n 1965 − 1966 vµ 1966 − 1967) b»ng hµng lo¹t cuéc hµnh qu©n “t×m diÖt” vµ “b×nh ®Þnh” vµo vïng “®Êt th¸nh ViÖt céng”(2). 2. ChiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” cña MÜ Nh©n d©n ta chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” cña MÜ b»ng søc m¹nh cña c¶ d©n téc, cña tiÒn tuyÕn vµ hËu phð¬ng, víi ý chÝ quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng giÆc MÜ x©m lðîc, më ®Çu lµ c¸c th¾ng lîi ë Nói Thµnh (Qu¶ng Nam), V¹n Tðêng (Qu¶ng Ng i). Mê s¸ng 18 − 8 − 1965, MÜ huy ®éng 9 000 qu©n vµ nhiÒu xe t¨ng, xe bäc thÐp, m¸y bay lªn th¼ng, m¸y bay ph¶n lùc chiÕn ®Êu, tµu chiÕn, më cuéc hµnh qu©n vµo th«n V¹n Tðêng nh»m tiªu diÖt mét ®¬n vÞ chñ lùc cña ta. Sau mét ngµy chiÕn ®Êu, mét trung ®oµn chñ lùc cña ta cïng víi qu©n du kÝch vµ nh©n d©n ®Þa phð¬ng ®· ®Èy lïi cuéc hµnh qu©n cña ®Þch, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 900 tªn, b¾n ch¸y hµng chôc xe t¨ng, xe bäc thÐp vµ h¹ nhiÒu m¸y bay. H×nh 69. Lðîc ®å trËn V¹n Tðêng − Qu¶ng Ng·i (8 − 1965) (1) KhÝ hËu miÒn Nam cã hai mïa trong n¨m : mïa mða tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10, mïa kh« tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4 n¨m sau (theo dð¬ng lÞch). (2) Tõ mµ MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn gäi vïng ®Êt do c¸ch m¹ng n¾m gi÷. 174

V¹n Tðêng, ®ðîc coi lµ “Êp B¾c” ®èi víi qu©n MÜ, më ®Çu cao trµo “T×m MÜ mµ ®¸nh, lïng nguþ mµ diÖt” trªn kh¾p miÒn Nam. Sau trËn V¹n Tðêng, kh¶ n¨ng ®¸nh th¾ng qu©n MÜ trong cuéc chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” cña qu©n d©n ta tiÕp tôc ®ðîc thÓ hiÖn trong hai mïa kh«. Bðíc vµo mïa kh« thø nhÊt (®«ng − xu©n 1965 − 1966) víi 72 v¹n qu©n (trong ®ã cã h¬n 22 v¹n qu©n MÜ vµ ®ång minh), ®Þch më ®ît ph¶n c«ng víi 450 cuéc hµnh qu©n, trong ®ã cã 5 cuéc hµnh qu©n “t×m diÖt” lín nh»m vµo hai hðíng chiÕn lðîc chÝnh lµ §«ng Nam Bé vµ Liªn khu V víi môc tiªu ®¸nh b¹i chñ lùc Qu©n gi¶i phãng. Qu©n d©n ta trong thÕ trËn chiÕn tranh nh©n d©n, víi nhiÒu phð¬ng thøc t¸c chiÕn ® chÆn ®¸nh ®Þch trªn mäi hðíng, tiÕn c«ng ®Þch kh¾p mäi n¬i. Trong 4 th¸ng mïa kh« (tõ th¸ng 1 − 1966) trªn toµn miÒn Nam, qu©n d©n ta ®· lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 104 000 ®Þch, trong ®ã cã 42 000 qu©n MÜ, 3 500 qu©n ®ång minh, b¾n r¬i 1 430 m¸y bay. Bðíc vµo mïa kh« thø hai (®«ng − xu©n 1966 − 1967), víi lùc lðîng ®ðîc t¨ng cðêng lªn h¬n 98 v¹n qu©n (trong ®ã qu©n MÜ vµ qu©n ®ång minh chiÕm h¬n 44 v¹n), MÜ më cuéc ph¶n c«ng víi 895 cuéc hµnh qu©n, trong ®ã cã ba cuéc hµnh qu©n lín “t×m diÖt”, “b×nh ®Þnh” ; lín nhÊt lµ cuéc hµnh qu©n Gianx¬n Xiti ®¸nh vµo c¨n cø Dð¬ng Minh Ch©u (B¾c T©y Ninh), nh»m tiªu diÖt qu©n chñ lùc vµ c¬ quan ®Çu n o cña ta. Trong mïa kh« thø hai, trªn toµn miÒn Nam, qu©n d©n ta lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 151 000 ®Þch, trong ®ã cã 68 000 qu©n MÜ, 5 500 qu©n ®ång minh, b¾n r¬i 1 231 m¸y bay. ë hÇu kh¾p c¸c vïng n«ng th«n, quÇn chóng ®ðîc sù hç trî cña lùc lðîng vò trang ® ®øng lªn ®Êu tranh chèng ¸ch k×m kÑp cña ®Þch, ph¸ tõng m¶ng “Êp chiÕn lðîc”. Trong hÇu kh¾p c¸c thµnh thÞ, c«ng nh©n, c¸c tÇng líp lao ®éng kh¸c, häc sinh, sinh viªn, PhËt tö, mét sè binh sÜ qu©n ®éi Sµi Gßn,... ®Êu tranh ®ßi MÜ rót vÒ nðíc, ®ßi tù do d©n chñ. Vïng gi¶i phãng ®ðîc më réng, uy tÝn cña MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam ®ðîc n©ng cao trªn trðêng quèc tÕ. §Õn cuèi n¨m 1967, MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam cã c¬ quan thðêng trùc ë hÇu hÕt c¸c nðíc x héi chñ nghÜa vµ mét sè nðíc kh¸c. Cð¬ng lÜnh cña MÆt trËn ®ðîc 41 nðíc, 12 tæ chøc quèc tÕ vµ 5 tæ chøc khu vùc lªn tiÕng ñng hé. 175

H×nh 70. Nh©n d©n MÜ biÓu t×nh ph¶n ®èi chiÕn tranh ViÖt Nam, ®ßi qu©n MÜ rót vÒ nðíc (10 − 1967) H×nh 71. Thanh niªn, häc sinh, sinh viªn Sµi Gßn biÓu t×nh ®ßi MÜ − chÝnh quyÒn Sµi Gßn b·i bá lÖnh ®éng viªn 3. Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n MËu Th©n 1968 Bðíc vµo mïa xu©n n¨m 1968, xuÊt ph¸t tõ nhËn ®Þnh so s¸nh lùc lðîng ® thay ®æi cã lîi cho ta sau hai mïa kh«, ®ång thêi lîi dông m©u thuÉn ë MÜ trong n¨m bÇu cö tæng thèng (1968), ta chñ trð¬ng më cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy trªn toµn miÒn Nam, träng t©m lµ c¸c ®« thÞ, nh»m tiªu diÖt mét bé phËn lùc lðîng qu©n MÜ, qu©n ®ång minh, ®¸nh ®ßn m¹nh vµo chÝnh quyÒn vµ qu©n ®éi Sµi Gßn, giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n, buéc MÜ ph¶i ®µm ph¸n, rót qu©n vÒ nðíc. Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy ®ðîc më ®Çu b»ng cuéc tËp kÝch chiÕn lðîc cña qu©n chñ lùc vµo hÇu kh¾p c¸c ®« thÞ miÒn Nam trong ®ªm 30 r¹ng s¸ng 31 − 1 − 1968 (TÕt MËu Th©n). Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy ® diÔn ra qua ba ®ît : tõ ®ªm 30 − 1 ®Õn ngµy 25 − 2 ; th¸ng 5 vµ 6 ; th¸ng 8 vµ 9 − 1968. Qu©n d©n ta ë miÒn Nam ®ång lo¹t tiÕn c«ng vµ næi dËy ë 37 trong tæng sè 44 tØnh, 4 trong sè 6 ®« thÞ lín, 64 trong sè 242 quËn lÞ, ë hÇu kh¾p c¸c “Êp chiÕn lðîc”, c¸c vïng n«ng th«n. 176

T¹i Sµi Gßn, Qu©n gi¶i phãng tiÕn c«ng c¸c vÞ trÝ ®Çu n o cña ®Þch nhð Toµ §¹i sø MÜ, Dinh §éc LËp, Bé Tæng tham mðu qu©n ®éi Sµi Gßn, Bé Tð lÖnh BiÖt khu Thñ ®«, Tæng nha C¶nh s¸t, §µi ph¸t thanh, s©n bay T©n S¬n NhÊt. Trong ®ît 1, qu©n d©n ta ® lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 147 000 tªn ®Þch, trong ®ã cã 43 000 lÝnh MÜ, ph¸ huû mét khèi lðîng lín vËt chÊt vµ phð¬ng tiÖn chiÕn tranh cña chóng. Tõ trong cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy, cã thªm nhiÒu lùc lðîng míi chèng MÜ, chèng chÝnh quyÒn Sµi Gßn, mÆt trËn ®oµn kÕt d©n téc chèng MÜ, cøu nðíc ®ðîc më réng. Tæ chøc Liªn minh c¸c lùc lðîng d©n téc, d©n chñ vµ hoµ b×nh ë Sµi Gßn, HuÕ vµ toµn miÒn Nam, ®¹i diÖn cho c¸c tÇng líp trÝ thøc, tð s¶n d©n téc tiÕn bé ë c¸c thµnh thÞ, ®ðîc thµnh lËp. Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n MËu Th©n ® ®¸nh ®ßn bÊt ngê, lµm cho ®Þch cho¸ng v¸ng. Nhðng do lùc lðîng ®Þch cßn ®«ng (h¬n nöa triÖu qu©n MÜ vµ ®ång minh, gÇn mét triÖu qu©n Sµi Gßn), c¬ së ë thµnh thÞ m¹nh, nªn chóng ® nhanh chãng tæ chøc l¹i lùc lðîng, ph¶n c«ng qu©n ta ë c¶ thµnh thÞ lÉn n«ng th«n. V× vËy, trong ®ît 2 vµ 3, lùc lðîng cña ta gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n vµ tæn thÊt. Cã h¹n chÕ ®ã lµ do ta “chñ quan trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh, ®Ò ra yªu cÇu chða thËt s¸t víi t×nh h×nh thùc tÕ lóc ®ã, nhÊt lµ sau ®ît tiÕn c«ng Xu©n MËu Th©n, ta kh«ng kÞp thêi kiÓm ®iÓm rót kinh nghiÖm ®Ó ®¸nh gi¸ l¹i t×nh h×nh vµ cã chñ trð¬ng chuyÓn hðíng kÞp thêi, ta chËm thÊy cè g¾ng míi cña ®Þch vµ nh÷ng khã kh¨n lóc ®ã cña ta”(1). MÆc dï cã nh÷ng tæn thÊt vµ h¹n chÕ, song ý nghÜa cña cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n MËu Th©n vÉn hÕt søc to lín, ® lµm lung lay ý chÝ x©m lðîc cña qu©n MÜ, buéc MÜ ph¶i tuyªn bè “phi MÜ ho¸” chiÕn tranh x©m lðîc (tøc lµ thõa nhËn thÊt b¹i cña “ChiÕn tranh côc bé”), chÊm døt kh«ng ®iÒu kiÖn chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c, chÊp nhËn ®Õn ®µm ph¸n ë Pari ®Ó bµn vÒ chÊm døt chiÕn tranh ë ViÖt Nam. Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy ® më ra bðíc ngoÆt cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc. − Nh÷ng th¾ng lîi cña qu©n d©n ta trong chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” cña MÜ tiÕp sau th¾ng lîi V¹n Tðêng (8 − 1965). ý nghÜa cña chiÕn th¾ng V¹n Tðêng. − Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n MËu Th©n 1968 ë miÒn Nam ® diÔn ra trong hoµn c¶nh nµo ? Nªu diÔn biÕn, kÕt qu¶ vµ ý nghÜa. (1) NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng lÇn thø 21 cña §¶ng (1973). 177

II − MiÒn B¾c võa chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt cña MÜ, võa s¶n xuÊt vµ lµm nghÜa vô hËu phð¬ng (1965 − 1968) 1. MÜ tiÕn hµnh chiÕn tranh b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ph¸ ho¹i miÒn B¾c Cuèi n¨m 1964 − ®Çu n¨m 1965, ®ång thêi víi viÖc ®Èy m¹nh chiÕn tranh x©m lðîc miÒn Nam, MÜ më réng chiÕn tranh b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ph¸ ho¹i miÒn B¾c. Ngµy 5 − 8 − 1964, sau khi dùng lªn “sù kiÖn VÞnh B¾c Bé”, MÜ cho m¸y bay nÐm bom b¾n ph¸ mét sè n¬i ë miÒn B¾c nhð cöa s«ng Gianh (Qu¶ng B×nh), Vinh − BÕn Thuû (NghÖ An), L¹ch Trðêng (Thanh Ho¸), Hßn Gai (Qu¶ng Ninh). Ngµy 7 − 2 − 1965, lÊy cí “tr¶ ®òa” viÖc Qu©n gi¶i phãng miÒn Nam tiÕn c«ng doanh tr¹i qu©n MÜ ë Pl©yku, MÜ cho m¸y bay nÐm bom b¾n ph¸ thÞ x §ång Híi (Qu¶ng B×nh), ®¶o Cån Cá (VÜnh Linh) v.v., chÝnh thøc g©y ra cuéc chiÕn tranh b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ph¸ ho¹i miÒn B¾c (lÇn thø nhÊt). TiÕn hµnh chiÕn tranh ph¸ ho¹i, MÜ ©m mðu ph¸ tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, ph¸ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x héi ë miÒn B¾c ; ng¨n chÆn nguån chi viÖn tõ bªn ngoµi vµo miÒn B¾c vµ tõ miÒn B¾c vµo miÒn Nam ; uy hiÕp tinh thÇn, lµm lung lay ý chÝ chèng MÜ cña nh©n d©n ta ë hai miÒn ®Êt nðíc. 2. MiÒn B¾c võa chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i, võa s¶n xuÊt vµ lµm nghÜa vô hËu phð¬ng Ngay tõ ngµy ®Çu MÜ më réng chiÕn tranh, miÒn B¾c ® kÞp thêi chuyÓn mäi ho¹t ®éng sang thêi chiÕn, thùc hiÖn qu©n sù ho¸ toµn d©n, ®µo ®¾p c«ng sù chiÕn ®Êu, hÇm hµo phßng tr¸nh, triÖt ®Ó s¬ t¸n, ph©n t¸n nh÷ng n¬i ®«ng d©n ®Ó tr¸nh thiÖt h¹i vÒ ngðêi vµ cña. Chèng l¹i nh÷ng hµnh ®éng ph¸ ho¹i cña ®Þch lµ nhiÖm vô cña c¸c lùc lðîng phßng kh«ng, kh«ng qu©n, h¶i qu©n víi vò khÝ, phð¬ng tiÖn chiÕn tranh hiÖn ®¹i, cña c¶ lùc lðîng tù vÖ, d©n qu©n vµ toµn d©n víi vò khÝ th«ng thðêng. §Þch ®Õn lµ ®¸nh, ai kh«ng trùc tiÕp chiÕn ®Êu th× phôc vô chiÕn ®Êu, b×nh thðêng th× toµn d©n s¶n xuÊt. Trong chiÕn ®Êu vµ s¶n xuÊt, trªn miÒn B¾c dÊy lªn phong trµo thi ®ua chèng MÜ, cøu nðíc, thÓ hiÖn s¸ng ngêi ch©n lÝ “Kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp tù do”. Qua phong trµo thi ®ua, qu©n d©n ta tá râ søc m¹nh cña mét d©n téc giµu truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï, s¸ng t¹o, chiÕn ®Êu th«ng minh, dòng c¶m, ® lËp ®ðîc thµnh tÝch to lín trong chiÕn ®Êu vµ s¶n xuÊt. 178

Trong h¬n 4 n¨m (tõ ngµy 5 − 8 − 1964 ®Õn ngµy 1 − 11 − 1968), miÒn B¾c b¾n r¬i, ph¸ huû 3 243 m¸y bay, trong ®ã cã 6 m¸y bay B52, 3 m¸y bay F111 ; b¾n ch¸y, b¾n ch×m 143 tµu chiÕn. Ngµy 1 − 11 − 1968, MÜ ph¶i tuyªn bè ngõng nÐm bom b¾n ph¸ miÒn B¾c. Trªn mÆt trËn s¶n xuÊt, miÒn B¾c còng lËp ®ðîc nh÷ng thµnh tÝch quan träng. Trong n«ng nghiÖp, diÖn tÝch canh t¸c ®ðîc më réng, n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn, ngµy cµng cã nhiÒu hîp t¸c x , nhiÒu ®Þa phð¬ng ®¹t “ba môc tiªu” (5 tÊn thãc, 2 ®Çu lîn, 1 lao ®éng trªn 1 hÐc ta gieo trång trong 1 n¨m). N¨m 1965, miÒn B¾c cã 7 huyÖn, 640 hîp t¸c x ®¹t môc tiªu 5 tÊn thãc/hÐc ta gieo trång trong hai vô ; ®Õn n¨m 1967, t¨ng lªn 30 huyÖn vµ 2 485 hîp t¸c x . Trong c«ng nghiÖp, n¨ng lùc s¶n xuÊt ë mét sè ngµnh ®ðîc gi÷ v÷ng. C¸c c¬ së c«ng nghiÖp lín ® kÞp thêi s¬ t¸n, ph©n t¸n, sím ®i vµo s¶n xuÊt, ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña chiÕn ®Êu, s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. C«ng nghiÖp ®Þa phð¬ng vµ c«ng nghiÖp quèc phßng ®Òu ph¸t triÓn. Mçi tØnh trë thµnh mét ®¬n vÞ kinh tÕ tð¬ng ®èi hoµn chØnh. Giao th«ng vËn t¶i, mét trong nh÷ng träng ®iÓm b¾n ph¸ cña ®Þch, ®ðîc qu©n vµ d©n ta b¶o ®¶m thðêng xuyªn th«ng suèt. Lµ hËu phð¬ng lín cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc, miÒn B¾c lu«n hðíng vÒ miÒn Nam. V× miÒn Nam ruét thÞt, miÒn B¾c phÊn ®Êu “mçi ngðêi lµm viÖc b»ng hai”. V× tiÒn tuyÕn kªu gäi, hËu phð¬ng s½n sµng ®¸p l¹i “thãc kh«ng thiÕu mét c©n, qu©n kh«ng thiÕu mét ngðêi”. H×nh 72. Nh÷ng thöa ruéng v× miÒn Nam cña n«ng d©n x· Hoµ L¹c, huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh TuyÕn ®ðêng vËn chuyÓn chiÕn lðîc B¾c − Nam mang tªn Hå ChÝ Minh trªn bé (däc theo d·y nói Trðêng S¬n) vµ trªn biÓn (däc theo bê biÓn) b¾t ®Çu khai th«ng tõ n¨m 1959, dµi hµng ngh×n c©y sè, ®· nèi liÒn hËu phð¬ng víi tiÒn tuyÕn. 179

Qua hai tuyÕn ®ðêng vËn chuyÓn chiÕn lðîc ®ã, trong 4 n¨m (1965 − 1968) miÒn B¾c ® ®ða vµo miÒn Nam h¬n 30 v¹n c¸n bé, bé ®éi tham gia chiÕn ®Êu, phôc vô chiÕn ®Êu, x©y dùng kinh tÕ, v¨n ho¸ t¹i c¸c vïng gi¶i phãng, cïng hµng chôc v¹n tÊn vò khÝ, ®¹n dðîc, qu©n trang, qu©n dông, x¨ng dÇu, lð¬ng thùc, thùc phÈm, thuèc men vµ nhiÒu vËt dông kh¸c. TÝnh chung, søc ngðêi, søc cña tõ miÒn B¾c chuyÓn vµo miÒn Nam trong 4 n¨m ® t¨ng gÊp 10 lÇn so víi giai ®o¹n trðíc. − ¢m mðu vµ thñ ®o¹n cña MÜ trong cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c tõ n¨m 1965 ®Õn n¨m 1968 nhð thÕ nµo ? − MiÒn B¾c ® lËp ®ðîc nh÷ng thµnh tÝch g× trong s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña MÜ tõ n¨m 1965 ®Õn n¨m 1968 ? III − ChiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “viÖt nam ho¸ chiÕn tranh” vµ “§«ng Dð¬ng ho¸ chiÕn tranh” cña MÜ (1969 − 1973) 1. ChiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” vµ “§«ng Dð¬ng ho¸ chiÕn tranh” cña MÜ Sau thÊt b¹i cña chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé”, MÜ tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh x©m lðîc thùc d©n míi ë miÒn Nam, chuyÓn sang chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” vµ më réng chiÕn tranh ra toµn §«ng Dð¬ng, thùc hiÖn chiÕn lðîc “§«ng Dð¬ng ho¸ chiÕn tranh”. “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” ®ðîc tiÕn hµnh b»ng lùc lðîng qu©n ®éi Sµi Gßn lµ chñ yÕu, cã sù phèi hîp vÒ ho¶ lùc, kh«ng qu©n, hËu cÇn MÜ vµ vÉn do MÜ chØ huy b»ng hÖ thèng cè vÊn. Víi chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh”, qu©n MÜ vµ qu©n ®ång minh rót dÇn khái chiÕn tranh ®Ó gi¶m xð¬ng m¸u ngðêi MÜ trªn chiÕn trðêng, ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh t¨ng cðêng lùc lðîng cña qu©n ®éi Sµi Gßn nh»m tËn dông xð¬ng m¸u ngðêi ViÖt Nam. Thùc chÊt, ®ã lµ sù tiÕp tôc thùc hiÖn ©m mðu “dïng ngðêi ViÖt ®¸nh ngðêi ViÖt” cña MÜ. Qu©n ®éi Sµi Gßn cßn ®ðîc MÜ sö dông nhð lùc lðîng xung kÝch ë §«ng Dð¬ng trong c¸c cuéc hµnh qu©n më réng x©m lðîc Campuchia (1970), t¨ng cðêng chiÕn tranh ë Lµo (1971), thùc hiÖn ©m mðu “dïng ngðêi §«ng Dð¬ng ®¸nh ngðêi §«ng Dð¬ng”. MÜ cßn dïng thñ ®o¹n ngo¹i giao nhð : lîi dông m©u thuÉn Trung − X«, tho¶ hiÖp 180

víi Trung Quèc, hoµ ho n víi Liªn X« nh»m h¹n chÕ sù gióp ®ì cña c¸c nðíc nµy ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta. 2. ChiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” vµ “§«ng Dð¬ng ho¸ chiÕn tranh” cña MÜ Nh©n d©n ta chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” lµ chèng l¹i cuéc chiÕn tranh x©m lðîc toµn diÖn ®ðîc t¨ng cðêng vµ më réng ra toµn §«ng Dð¬ng. Ta võa chiÕn ®Êu chèng ®Þch trªn chiÕn trðêng, võa ®Êu tranh víi ®Þch trªn bµn ®µm ph¸n. Ngµy 6 − 6 − 1969, ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam ®ðîc thµnh lËp. §ã lµ chÝnh phñ hîp ph¸p cña nh©n d©n miÒn Nam. Võa ra ®êi, ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi ® ®ðîc 23 nðíc c«ng nhËn, trong ®ã cã 21 nðíc ®Æt quan hÖ ngo¹i giao. Gi÷a lóc cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc cña nh©n d©n ta ë c¶ hai miÒn ®ang trªn ®µ th¾ng lîi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh qua ®êi ngµy 2 − 9 − 1969. §ã lµ mét tæn thÊt v« cïng to lín ®èi víi d©n téc ta, ®èi víi c¸ch m¹ng nðíc ta. H×nh 73. LÔ tang Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ngµy 9 − 9 − 1969 Trðíc khi ®i xa, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Ó l¹i cho toµn §¶ng, toµn d©n ta mét b¶n Di chóc lÞch sö. Trong Di chóc, Ngðêi nªu râ : “Cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cã thÓ cßn kÐo dµi. §ång bµo ta cã thÓ ph¶i hi sinh nhiÒu cña nhiÒu ngðêi. Dï sao, chóng ta ph¶i quyÕt t©m ®¸nh giÆc MÜ ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn... Dï khã kh¨n gian khæ ®Õn mÊy, nh©n d©n ta nhÊt ®Þnh sÏ hoµn toµn th¾ng lîi. §Õ quèc MÜ nhÊt ®Þnh ph¶i cót khái nðíc ta. Tæ quèc ta nhÊt ®Þnh sÏ thèng nhÊt. §ång bµo Nam, B¾c nhÊt ®Þnh sÏ sum häp mét nhµ”. Ngðêi còng nh¾c nhë “§¶ng cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch thËt tèt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ v¨n ho¸, nh»m kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n”. 181

Thùc hiÖn Di chóc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, nh©n d©n ta ë hai miÒn ®Èy m¹nh kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc. Trong hai n¨m 1970 − 1971, nh©n d©n ta cïng víi nh©n d©n hai nðíc Campuchia vµ Lµo ® giµnh ®ðîc nh÷ng th¾ng lîi cã ý nghÜa chiÕn lðîc trªn mÆt trËn qu©n sù vµ chÝnh trÞ. H×nh 74. N. Xihanóc, NguyÔn H÷u Thä, Ph¹m V¨n §ång, Xuphanuv«ng (tõ tr¸i sang ph¶i) t¹i Héi nghÞ Trong hai ngµy 24 vµ 25 − 4 − cÊp cao ba nðíc §«ng Dð¬ng 1970, Héi nghÞ cÊp cao ba nðíc ViÖt Nam − Lµo − Campuchia häp, nh»m ®èi phã víi viÖc MÜ chØ ®¹o tay sai lµm ®¶o chÝnh lËt ®æ ChÝnh phñ trung lËp cña N. Xihanóc ë Campuchia (18 − 3 − 1970), ®Ó chuÈn bÞ cho bðíc phiªu lðu qu©n sù míi. Héi nghÞ ® biÓu thÞ quyÕt t©m cña nh©n d©n ba nðíc ®oµn kÕt chiÕn ®Êu chèng MÜ. Tõ ngµy 30 − 4 ®Õn ngµy 30 − 6 − 1970, qu©n ®éi ViÖt Nam cã sù phèi hîp cña qu©n d©n Campuchia ® ®Ëp tan cuéc hµnh qu©n x©m lðîc Campuchia cña 10 v¹n qu©n MÜ vµ qu©n ®éi Sµi Gßn, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 17 000 tªn ®Þch, gi¶i phãng nhiÒu vïng ®Êt ®ai réng lín víi 4,5 triÖu d©n. Tõ ngµy 12 − 2 ®Õn ngµy 23 − 3 − 1971, qu©n ®éi ViÖt Nam cã sù phèi hîp cña qu©n d©n Lµo ® ®Ëp tan cuéc hµnh qu©n mang tªn “Lam S¬n − 719” cña 4,5 v¹n qu©n MÜ vµ qu©n ®éi Sµi Gßn, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 22 000 tªn ®Þch, buéc qu©n MÜ vµ qu©n ®éi Sµi Gßn ph¶i rót khái §ðêng 9 − Nam Lµo, gi÷ v÷ng hµnh lang chiÕn lðîc cña c¸ch m¹ng §«ng Dð¬ng. ë kh¾p c¸c thµnh thÞ, phong trµo cña c¸c tÇng líp nh©n d©n næ ra liªn tôc. §Æc biÖt ë Sµi Gßn, HuÕ, §µ N½ng, phong trµo häc sinh, sinh viªn ph¸t triÓn rÇm ré ® thu hót ®«ng ®¶o giíi trÎ tham gia. T¹i kh¾p c¸c vïng n«ng th«n, ®ång b»ng, rõng nói, ven ®« thÞ, ®Òu cã phong trµo cña quÇn chóng næi dËy chèng “b×nh ®Þnh”, ph¸ “Êp chiÕn lðîc” cña ®Þch. §Õn ®Çu n¨m 1971, c¸ch m¹ng giµnh quyÒn lµm chñ thªm 3 600 Êp víi 3 triÖu d©n. ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng còng ® cÊp cho n«ng d©n trªn 1,6 triÖu hÐcta ruéng ®Êt. 182

3. Cuéc TiÕn c«ng chiÕn lðîc n¨m 1972 Ngµy 30 − 3 − 1972, qu©n ta më cuéc TiÕn c«ng chiÕn lðîc ®¸nh vµo Qu¶ng TrÞ, lÊy Qu¶ng TrÞ lµm hðíng tiÕn c«ng chñ yÕu, råi ph¸t triÓn réng kh¾p chiÕn trðêng miÒn Nam. §Õn cuèi th¸ng 6 − 1972, qu©n ta ® chäc thñng ba phßng tuyÕn m¹nh nhÊt cña ®Þch lµ Qu¶ng TrÞ, T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu h¬n 20 v¹n qu©n Sµi Gßn, gi¶i phãng nh÷ng vïng ®Êt ®ai réng lín vµ ®«ng d©n. Sau ®ßn më ®Çu bÊt ngê cña qu©n ta, qu©n ®éi Sµi Gßn cã sù yÓm trî cña MÜ ® ph¶n c«ng, g©y cho ta nhiÒu thiÖt h¹i. §Õ quèc MÜ tiÕn hµnh trë l¹i cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i miÒn B¾c. Cuéc TiÕn c«ng chiÕn lðîc n¨m 1972 ® gi¸ng ®ßn nÆng nÒ vµo chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh”, buéc MÜ ph¶i tuyªn bè “MÜ ho¸” trë l¹i chiÕn tranh x©m lðîc (tøc thõa nhËn sù thÊt b¹i cña chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh”) . − Nªu ©m mðu vµ thñ ®o¹n cña MÜ trong chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” vµ “§«ng Dð¬ng ho¸ chiÕn tranh” (1969 − 1973). − Nªu nh÷ng th¾ng lîi chung cña ba nðíc ViÖt Nam, Lµo, Campuchia trªn c¸c mÆt trËn qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao trong chiÕn ®Êu chèng chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” vµ “§«ng Dð¬ng ho¸ chiÕn tranh” cña MÜ (1969 − 1973). IV − MiÒn b¾c kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − X· héi, chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai cña MÜ vµ lµm nghÜa vô hËu phð¬ng (1969 − 1973) 1. MiÒn B¾c kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi Trªn kh¾p miÒn B¾c dÊy lªn phong trµo thi ®ua häc tËp, c«ng t¸c, lao ®éng s¶n xuÊt, nh»m kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi. Trong n«ng nghiÖp, ChÝnh phñ ®Ò ra mét sè chñ trð¬ng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt. Ch¨n nu«i ®ðîc ®ða lªn thµnh ngµnh chÝnh. C¸c hîp t¸c x tÝch cùc ¸p dông tiÕn bé khoa häc − kÜ thuËt víi nhiÒu biÖn ph¸p th©m canh t¨ng vô v.v.. Nhê ®ã, nhiÒu hîp t¸c x ®¹t ®ðîc môc tiªu 5 tÊn thãc trªn 1 hÐcta gieo trång trong 1 n¨m, mét sè hîp t¸c x ®¹t tõ 6 ®Õn 7 tÊn. S¶n lðîng lð¬ng thùc n¨m 1970 t¨ng h¬n 60 v¹n tÊn so víi n¨m 1968. ViÖc c¶i tiÕn qu¶n lÝ hîp t¸c x cã bðíc tiÕn ®¸ng kÓ. 183

Trong c«ng nghiÖp, nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp trung ð¬ng vµ ®Þa phð¬ng bÞ tµn ph¸ ®ðîc kh«i phôc nhanh chãng. NhiÒu c«ng tr×nh ®ang lµm dë ®ðîc ðu tiªn ®Çu tð x©y dùng tiÕp vµ ®ða vµo ho¹t ®éng. Nhµ m¸y thuû ®iÖn Th¸c Bµ (Yªn B¸i) lµ nhµ m¸y thuû ®iÖn ®Çu tiªn cña ta ®ðîc gÊp rót hoµn thµnh vµ b¾t ®Çu ph¸t ®iÖn tõ th¸ng 10 − 1971. Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp quan träng nhð ®iÖn, than, c¬ khÝ, vËt liÖu x©y dùng v.v. ®Òu cã bðíc ph¸t triÓn. Gi¸ trÞ s¶n lðîng c«ng nghiÖp n¨m 1971 t¨ng 142% so víi n¨m 1968. HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, nhÊt lµ c¸c tuyÕn giao th«ng chiÕn lðîc bÞ ph¸ ho¹i nÆng nÒ, ®ðîc khÈn trð¬ng kh«i phôc. V¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ còng nhanh chãng ®ðîc phôc håi vµ ph¸t triÓn. §êi sèng nh©n d©n æn ®Þnh. Mét sè khã kh¨n do sai lÇm, khuyÕt ®iÓm cña ta trong chØ ®¹o, qu¶n lÝ kinh tÕ − x héi bðíc ®Çu ®ðîc kh¾c phôc. 2. MiÒn B¾c võa chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i, võa s¶n xuÊt vµ lµm nghÜa vô hËu phð¬ng Ngµy 6 − 4 − 1972, MÜ cho m¸y bay nÐm bom b¾n ph¸ mét sè n¬i thuéc khu IV cò. Ngµy 16 − 4 − 1972, NÝchx¬n chÝnh thøc tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ph¸ ho¹i miÒn B¾c (lÇn thø hai) ; ®Õn ngµy 9 − 5 − 1972, chóng tuyªn bè phong to¶ c¶ng H¶i Phßng cïng c¸c cöa s«ng, luång l¹ch, vïng biÓn miÒn B¾c. Nhê ®ðîc chuÈn bÞ trðíc vµ víi tð thÕ lu«n s½n sµng chiÕn ®Êu, miÒn B¾c ® chñ ®éng, kÞp thêi chèng tr¶ ®Þch ngay tõ trËn ®Çu. Trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh ¸c liÖt, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, x©y dùng ë miÒn B¾c vÉn kh«ng bÞ ngõng trÖ, giao th«ng vËn t¶i b¶o ®¶m th«ng suèt. Ngµy 14 − 12 − 1972, gÇn hai th¸ng sau khi tuyªn bè ngõng nÐm bom b¾n ph¸ miÒn B¾c tõ vÜ tuyÕn 20 trë ra, ®Ó hç trî cho mðu ®å chÝnh trÞ − ngo¹i giao míi, NÝchx¬n phª chuÈn kÕ ho¹ch më cuéc tËp kÝch chiÕn lðîc ®ðêng kh«ng b»ng m¸y bay B52 vµo Hµ Néi, H¶i Phßng vµ mét sè thµnh phè trong 12 ngµy ®ªm liªn tôc, b¾t ®Çu tõ tèi 18 ®Õn hÕt ngµy 29 − 12 − 1972, nh»m giµnh mét th¾ng lîi qu©n sù quyÕt ®Þnh, buéc ta kÝ mét hiÖp ®Þnh cã lîi cho MÜ. Qu©n d©n miÒn B¾c ® ®¸nh tr¶ kh«ng qu©n MÜ nh÷ng ®ßn ®Ých ®¸ng, b¾n r¬i 81 m¸y bay (trong ®ã cã 34 m¸y bay B52 vµ 5 m¸y bay F111), b¾t sèng 43 phi c«ng MÜ, ®Ëp tan cuéc tËp kÝch chiÕn lðîc ®ðêng kh«ng b»ng m¸y bay B52 cña chóng. Th¾ng lîi nµy ®ðîc coi nhð trËn “§iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng”. TÝnh chung, trong c¶ cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai (tõ ngµy 6 − 4 − 1972 184

H×nh 75. M¸y bay MÜ r¬i trªn ®ðêng phè Hµ Néi ®Õn ngµy 15 − 1 − 1973), miÒn B¾c ® b¾n r¬i 735 m¸y bay MÜ (trong ®ã cã 61 m¸y bay B52 vµ 10 m¸y bay F111), b¾n ch×m 125 tµu chiÕn, lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu hµng tr¨m phi c«ng MÜ. “§iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng” lµ trËn th¾ng quyÕt ®Þnh cña ta, buéc MÜ ph¶i tuyªn bè ngõng h¼n c¸c ho¹t ®éng chèng ph¸ miÒn B¾c (15 − 1 − 1973) vµ kÝ HiÖp ®Þnh Pari vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam (27 − 1 − 1973). Trong thêi gian MÜ ngõng nÐm bom sau chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt vµ c¶ trong chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai, miÒn B¾c vÉn b¶o ®¶m tiÕp nhËn hµng viÖn trî tõ bªn ngoµi, chi viÖn theo yªu cÇu cña tiÒn tuyÕn miÒn Nam vµ cho c¶ chiÕn trðêng Lµo, Campuchia. Trong 3 n¨m (1969 − 1971), hµng chôc v¹n thanh niªn miÒn B¾c ®ðîc gäi nhËp ngò, cã 60% trong sè ®ã lªn ®ðêng bæ sung cho c¸c chiÕn trðêng miÒn Nam, Lµo, Campuchia ; khèi lðîng vËt chÊt ®ða vµo c¸c chiÕn trðêng t¨ng gÊp 1,6 lÇn so víi 3 n¨m trðíc ®ã. N¨m 1972, miÒn B¾c ®· ®éng viªn h¬n 22 v¹n thanh niªn bæ sung cho lùc lðîng vò trang vµ ®ða vµo chiÕn trðêng nhiÒu ®¬n vÞ bé ®éi ®ðîc huÊn luyÖn vµ trang bÞ ®Çy ®ñ, cïng víi khèi lðîng vËt chÊt t¨ng gÊp 1,7 lÇn so víi n¨m 1971. − MiÒn B¾c ® ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu g× trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi tõ n¨m 1969 ®Õn n¨m 1973 ? − TrËn “§iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng” ® diÔn ra nhð thÕ nµo tõ ngµy 18 ®Õn ngµy 29 − 12 − 1972 ? Nªu kÕt qu¶ vµ ý nghÜa. 185

V − HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam Ngµy 31 − 3 − 1968, sau ®ßn bÊt ngê lµ cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n MËu Th©n cña qu©n d©n ta, Gi«nx¬n tuyªn bè ngõng nÐm bom ph¸ ho¹i miÒn B¾c tõ vÜ tuyÕn 20 trë ra vµ b¾t ®Çu nãi ®Õn ®µm ph¸n víi ViÖt Nam. Ngµy 13 − 5 − 1968, cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc diÔn ra t¹i Pari gi÷a hai bªn lµ ®¹i diÖn ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ vµ ®¹i diÖn ChÝnh phñ Hoa K×, vµ tõ ngµy 25 − 1 − 1969 gi÷a bèn bªn lµ ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ, MÆt trËn D©n téc gi¶i phãng miÒn Nam ViÖt Nam (sau ®ã lµ ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam), Hoa K× vµ ViÖt Nam Céng hoµ (chÝnh quyÒn Sµi Gßn). LËp trðêng hai bªn ViÖt Nam vµ Hoa K× rÊt kh¸c nhau, m©u thuÉn nhau, khiÕn cho cuéc ®Êu tranh diÔn ra gay g¾t ngay trªn bµn ®µm ph¸n, nhiÒu lóc cuéc thð¬ng lðîng ph¶i gi¸n ®o¹n. LËp trðêng cña phÝa ViÖt Nam lµ ®ßi qu©n MÜ vµ qu©n ®ång minh cña MÜ rót hÕt khái miÒn Nam, ®ßi hä t«n träng c¸c quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n ViÖt Nam vµ quyÒn tù quyÕt cña nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam. LËp trðêng cña phÝa MÜ th× ngðîc l¹i, nhÊt lµ vÊn ®Ò rót qu©n. MÜ ®ßi qu©n ®éi miÒn B¾c còng ph¶i rót khái miÒn Nam vµ tõ chèi kÝ dù th¶o HiÖp ®Þnh ® ®ðîc hai bªn tho¶ thuËn (10 − 1972), ®Ó råi më cuéc tËp kÝch chiÕn lðîc ®ðêng kh«ng b»ng m¸y bay B52 vµo Hµ Néi − H¶i Phßng trong 12 ngµy ®ªm cuèi n¨m 1972, víi ý ®å buéc phÝa ViÖt Nam kÝ dù th¶o HiÖp ®Þnh do MÜ ®ða ra. Nhðng MÜ ® thÊt b¹i. Qu©n d©n ta ® ®Ëp tan cuéc tËp kÝch chiÕn lðîc ®ðêng kh«ng b»ng m¸y bay B52 cña MÜ, lµm nªn trËn “§iÖn Biªn Phñ trªn kh«ng”, buéc MÜ ph¶i kÝ HiÖp ®Þnh Pari do ViÖt Nam ®ða ra trðíc ®ã. H×nh 76. LÔ kÝ chÝnh thøc HiÖp ®Þnh Pari vÒ ViÖt Nam (27 − 1 − 1973) 186

HiÖp ®Þnh vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam ®ðîc kÝ chÝnh thøc ngµy 27 − 1 − 1973 t¹i Pari gi÷a bèn ngo¹i trðëng, ®¹i diÖn cho c¸c chÝnh phñ tham dù Héi nghÞ vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. Néi dung HiÖp ®Þnh gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n c¬ b¶n sau ®©y : − Hoa K× vµ c¸c nðíc cam kÕt t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l nh thæ cña ViÖt Nam. − Hai bªn ngõng b¾n ë miÒn Nam vµo lóc 24 giê ngµy 27 − 1 − 1973 vµ Hoa K× cam kÕt chÊm døt mäi ho¹t ®éng qu©n sù chèng miÒn B¾c ViÖt Nam. − Hoa K× rót hÕt qu©n ®éi cña m×nh vµ qu©n c¸c nðíc ®ång minh, huû bá c¸c c¨n cø qu©n sù, cam kÕt kh«ng tiÕp tôc dÝnh lÝu qu©n sù hoÆc can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña miÒn Nam ViÖt Nam. − Nh©n d©n miÒn Nam ViÖt Nam tù quyÕt ®Þnh tð¬ng lai chÝnh trÞ cña hä th«ng qua tæng tuyÓn cö tù do, kh«ng cã sù can thiÖp cña nðíc ngoµi. − C¸c bªn thõa nhËn thùc tÕ miÒn Nam ViÖt Nam cã hai chÝnh quyÒn, hai qu©n ®éi, hai vïng kiÓm so¸t vµ ba lùc lðîng chÝnh trÞ (lùc lðîng c¸ch m¹ng, lùc lðîng hoµ b×nh trung lËp vµ lùc lðîng chÝnh quyÒn Sµi Gßn). − Hai bªn trao tr¶ tï binh vµ d©n thðêng bÞ b¾t. − Hoa K× cam kÕt gãp phÇn vµo viÖc hµn g¾n vÕt thð¬ng chiÕn tranh ë ViÖt Nam vµ §«ng Dð¬ng, thiÕt lËp quan hÖ b×nh thðêng cïng cã lîi víi ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh Pari vÒ ViÖt Nam (®ðîc Héi nghÞ häp ngµy 2 − 3 − 1973 t¹i Pari, gåm ®¹i biÓu c¸c nðíc Liªn X«, Trung Quèc, Anh, Ph¸p, bèn bªn tham gia kÝ HiÖp ®Þnh vµ bèn nðíc trong Uû ban Gi¸m s¸t vµ KiÓm so¸t quèc tÕ : Ba Lan, Cana®a, Hunggari, In®«nªxia, víi sù cã mÆt cña Tæng thð kÝ Liªn hîp quèc, c«ng nhËn vÒ mÆt ph¸p lÝ quèc tÕ) lµ th¾ng lîi cña sù kÕt hîp gi÷a ®Êu tranh qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao, lµ kÕt qu¶ cuéc ®Êu tranh kiªn cðêng, bÊt khuÊt cña qu©n d©n ta ë hai miÒn ®Êt nðíc, më ra bðíc ngoÆt míi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc. Víi HiÖp ®Þnh Pari, MÜ ph¶i c«ng nhËn c¸c quyÒn d©n téc c¬ b¶n cña nh©n d©n ta, rót hÕt qu©n vÒ nðíc. §ã lµ th¾ng lîi lÞch sö quan träng, t¹o ra thêi c¬ thuËn lîi ®Ó nh©n d©n ta tiÕn lªn gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam. HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë ViÖt Nam ®ðîc kÝ trong bèi c¶nh lÞch sö nhð thÕ nµo ? Nªu néi dung c¬ b¶n vµ ý nghÜa lÞch sö cña HiÖp ®Þnh. 187

C©u hái vµ bµi tËp 1. LËp b¶ng so s¸nh nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a hai chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” (1965 − 1968) vµ “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” (1969 − 1973) cña MÜ ë miÒn Nam ViÖt Nam. 2. MiÒn B¾c ® thùc hiÖn nghÜa vô hËu phð¬ng lín nhð thÕ nµo ®èi víi tiÒn tuyÕn lín miÒn Nam tõ n¨m 1965 ®Õn n¨m 1973 ? 3. §Õ quèc MÜ ® dïng nh÷ng thñ ®o¹n g× nh»m ph¸ vì liªn minh ®oµn kÕt chiÕn ®Êu cña ba d©n téc ViÖt Nam − Lµo − Campuchia ? KÕt qu¶ ra sao ? Bµi 23 Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi ë miÒn b¾c, gi¶i phãng hoµn toµn miÒn nam (1973 − 1975) Sau HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ ViÖt Nam, MÜ rót hÕt qu©n vÒ nðíc. Nh©n d©n miÒn B¾c kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi, ra søc chi viÖn cho miÒn Nam. Nh©n d©n miÒn Nam ®Êu tranh chèng ®Þch “b×nh ®Þnh − lÊn chiÕm”, t¹o thÕ vµ lùc tiÕn tíi cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam, giµnh toµn vÑn l·nh thæ Tæ quèc. I − MiÒn B¾c kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi, ra søc chi viÖn cho miÒn Nam HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ ViÖt Nam ®ðîc kÝ kÕt, qu©n MÜ cïng víi qu©n ®ång minh cña MÜ rót khái nðíc ta, lµm thay ®æi so s¸nh lùc lðîng ë miÒn Nam cã lîi cho c¸ch m¹ng. MiÒn B¾c trë l¹i hoµ b×nh, võa tiÕn hµnh kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi, võa tiÕp tôc chi viÖn cho tiÒn tuyÕn miÒn Nam. 188

§Õn cuèi th¸ng 6 − 1973, miÒn B¾c c¨n b¶n hoµn thµnh viÖc th¸o gì thuû l«i, bom m×n do MÜ th¶ trªn biÓn, trªn s«ng, b¶o ®¶m ®i l¹i b×nh thðêng. Sau hai n¨m 1973 − 1974, vÒ c¬ b¶n miÒn B¾c kh«i phôc xong c¸c c¬ së kinh tÕ, c¸c hÖ thèng thuû n«ng, m¹ng lðíi giao th«ng, c«ng tr×nh v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ. Kinh tÕ cã bðíc ph¸t triÓn. Tæng s¶n phÈm x· héi n¨m 1973 cao h¬n n¨m 1965 ; n¨m 1974 cao h¬n n¨m 1973 lµ 12,4%. S¶n lðîng lóa n¨m 1973 lµ 5 triÖu tÊn ; ®Õn n¨m 1974, mÆc dï cã nh÷ng khã kh¨n do thiªn tai, miÒn B¾c còng ®¹t ®ðîc 4,8 triÖu tÊn. N¨m 1974, gi¸ trÞ tæng s¶n lðîng c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp t¨ng 15% so víi n¨m 1973. §Õn cuèi n¨m 1974, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp trªn mét sè mÆt quan träng ® ®¹t vµ vðît møc n¨m 1964 vµ n¨m 1971, lµ hai n¨m ®¹t møc cao nhÊt trong 20 n¨m x©y dùng chñ nghÜa x héi ë miÒn B¾c. §êi sèng nh©n d©n ®ðîc æn ®Þnh. Thùc hiÖn nghÜa vô hËu phð¬ng, trong hai n¨m 1973 − 1974, miÒn B¾c ®ða vµo c¸c chiÕn trðêng miÒn Nam, Campuchia, Lµo gÇn 20 v¹n bé ®éi, hµng v¹n thanh niªn xung phong, c¸n bé chuyªn m«n, nh©n viªn kÜ thuËt. §ét xuÊt trong hai th¸ng ®Çu n¨m 1975, miÒn B¾c gÊp rót ®ða vµo miÒn Nam 57 000 bé ®éi (trong tæng sè 108 000 bé ®éi cña kÕ ho¹ch ®éng viªn n¨m 1975). VÒ vËt chÊt − kÜ thuËt, miÒn B¾c ® cã nh÷ng nç lùc phi thðêng, ®¶m b¶o ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi nhu cÇu to lín vµ cÊp b¸ch cña cuéc Tæng tiÕn c«ng chiÕn lðîc ë miÒn Nam. Tõ ®Çu mïa kh« 1973 − 1974 ®Õn ®Çu mïa kh« 1974 − 1975, miÒn B¾c ®ða vµo chiÕn trðêng h¬n 26 v¹n tÊn vò khÝ, ®¹n dðîc, qu©n trang, qu©n dông, x¨ng dÇu, thuèc men, lð¬ng thùc, thùc phÈm, trong ®ã cã 4,6 v¹n tÊn vò khÝ ®¹n dðîc, 12,4 v¹n tÊn g¹o, 3,2 v¹n tÊn x¨ng dÇu. Chi viÖn cho miÒn Nam trong thêi k× nµy, ngoµi yªu cÇu phôc vô nhiÖm vô chiÕn ®Êu víi träng t©m tiÕn tíi Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n 1975, cßn yªu cÇu phôc vô nhiÖm vô x©y dùng vïng gi¶i phãng trªn c¸c mÆt (quèc phßng, kinh tÕ, giao th«ng vËn t¶i, v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ) vµ chuÈn bÞ cho nhiÖm vô tiÕp qu¶n vïng gi¶i phãng sau khi chiÕn tranh kÕt thóc. MiÒn B¾c ® thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô g× sau khi HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ ViÖt Nam ®ðîc kÝ kÕt ? Nªu kÕt qu¶ vµ ý nghÜa. 189

II − MiÒn Nam ®Êu tranh chèng ®Þch “b×nh ®Þnh − lÊn chiÕm”, t¹o thÕ vµ lùc tiÕn tíi gi¶i phãng hoµn toµn Víi HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973, ta ® “®¸nh cho MÜ cót”. Ngµy 29 − 3 − 1973, to¸n lÝnh MÜ cuèi cïng rót khái nðíc ta, song do “nguþ chða nhµo”, MÜ vÉn gi÷ l¹i h¬n 2 v¹n cè vÊn qu©n sù, lËp ra Bé chØ huy qu©n sù, tiÕp tôc viÖn trî qu©n sù, kinh tÕ cho chÝnh quyÒn Sµi Gßn. H×nh 77. Qu©n ®éi MÜ rót khái miÒn Nam ViÖt Nam §ðîc cè vÊn MÜ chØ huy vµ nhËn viÖn trî cña MÜ, chÝnh quyÒn Sµi Gßn ngang nhiªn ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh Pari. Chóng huy ®éng gÇn nhð toµn bé lùc lðîng tiÕn hµnh chiÕn dÞch “trµn ngËp l nh thæ”, liªn tiÕp më nh÷ng cuéc hµnh qu©n “b×nh ®Þnh − lÊn chiÕm” vïng gi¶i phãng cña ta. §©y thùc chÊt lµ hµnh ®éng tiÕp tôc chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh” cña NÝchx¬n. ViÖc kÝ HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ chÊm døt chiÕn tranh ë ViÖt Nam vµ viÖc qu©n MÜ rót khái nðíc ta ® t¹o nªn sù thay ®æi trong so s¸nh lùc lðîng gi÷a c¸ch m¹ng vµ ph¶n c¸ch m¹ng, cã lîi cho cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta ë miÒn Nam chèng ©m mðu, hµnh ®éng míi cña MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn. Trong cuéc ®Êu tranh chèng ®Þch “b×nh ®Þnh − lÊn chiÕm”, chèng ©m mðu “trµn ngËp l nh thæ” cña chóng nh÷ng th¸ng ®Çu sau khi kÝ HiÖp ®Þnh, qu©n d©n ta ® ®¹t ®ðîc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Nhðng do kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt ©m mðu ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh cña ®Þch, do qu¸ nhÊn m¹nh ®Õn hoµ b×nh, hoµ hîp d©n téc,... nªn t¹i mét sè ®Þa bµn quan träng, chóng ta bÞ mÊt ®Êt, mÊt d©n. N¾m b¾t t×nh h×nh trªn, th¸ng 7 − 1973, Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng §¶ng häp Héi nghÞ lÇn thø 21. Trªn c¬ së nhËn ®Þnh kÎ thï vÉn lµ ®Õ quèc MÜ vµ tËp ®oµn NguyÔn V¨n ThiÖu − kÎ ®ang ph¸ ho¹i hoµ b×nh, hoµ hîp d©n téc, ng¨n c¶n nh©n d©n ta ®i tíi ®éc lËp, tù do, thèng nhÊt Tæ quèc − Héi nghÞ nªu râ 190

nhiÖm vô c¬ b¶n cña c¸ch m¹ng miÒn Nam trong giai ®o¹n hiÖn t¹i lµ tiÕp tôc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n vµ nhÊn m¹nh trong bÊt cø t×nh h×nh nµo còng ph¶i tiÕp tôc con ®ðêng c¸ch m¹ng b¹o lùc, ph¶i n¾m v÷ng chiÕn lðîc tiÕn c«ng, kiªn quyÕt ®Êu tranh trªn c¶ ba mÆt trËn : qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ð¬ng lÇn thø 21 cña §¶ng, tõ cuèi n¨m 1973, qu©n d©n ta ë miÒn Nam kh«ng nh÷ng kiªn quyÕt ®¸nh tr¶ ®Þch, b¶o vÖ vïng gi¶i phãng, mµ cßn chñ ®éng më nh÷ng cuéc tiÕn c«ng ®Þch t¹i nh÷ng c¨n cø xuÊt ph¸t c¸c cuéc hµnh qu©n cña chóng, më réng vïng gi¶i phãng. Cuèi n¨m 1974 − ®Çu n¨m 1975, ta më ®ît ho¹t ®éng qu©n sù ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ §«ng Nam Bé. Qu©n ta ® giµnh th¾ng lîi vang déi trong chiÕn dÞch ®¸nh §ðêng 14 − Phðíc Long (tõ ngµy 12 − 12 − 1974 ®Õn ngµy 6 − 1 − 1975), lo¹i khái vßng chiÕn ®Êu 3 000 ®Þch, gi¶i phãng §ðêng 14, thÞ x vµ toµn tØnh Phðíc Long víi 50 000 d©n. Sau chiÕn th¾ng nµy cña ta, chÝnh quyÒn Sµi Gßn ph¶n øng m¹nh vµ ®ða qu©n ®Õn hßng chiÕm l¹i, nhðng ® thÊt b¹i. MÜ chØ ph¶n øng yÕu ít, chñ yÕu dïng ¸p lùc ®e do¹ tõ xa. Thùc tÕ th¾ng lîi cña ta ë Phðíc Long, ph¶n øng cña MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn sau ®ã cho thÊy râ sù lín m¹nh vµ kh¶ n¨ng th¾ng lín cña qu©n ta, sù suy yÕu vµ bÊt lùc cña qu©n ®éi Sµi Gßn, vÒ kh¶ n¨ng can thiÖp trë l¹i b»ng qu©n sù rÊt h¹n chÕ cña MÜ. Phèi hîp víi ®Êu tranh qu©n sù, nh©n d©n ta ë miÒn Nam ®Èy m¹nh ®Êu tranh chÝnh trÞ, ngo¹i giao nh»m tè c¸o hµnh ®éng cña MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn vi ph¹m HiÖp ®Þnh, ph¸ ho¹i hoµ b×nh, hoµ hîp d©n téc ; nªu cao tÝnh chÊt chÝnh nghÜa cuéc chiÕn ®Êu cña nh©n d©n ta, ®ßi lËt ®æ chÝnh quyÒn NguyÔn V¨n ThiÖu, thùc hiÖn c¸c quyÒn tù do d©n chñ. T¹i c¸c vïng gi¶i phãng, ®ång thêi víi cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ quª hð¬ng, nh©n d©n ta ra søc kh«i phôc vµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, t¨ng nguån dù tr÷ chiÕn lðîc cho cuéc chiÕn ®Êu hoµn thµnh gi¶i phãng miÒn Nam. N¨m 1973, diÖn tÝch gieo trång ë c¸c vïng gi¶i phãng thuéc ®ång b»ng s«ng Cöu Long t¨ng 20% so víi n¨m 1972. Nhê s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®ãng gãp cña nh©n d©n cho c¸ch m¹ng ngµy cµng t¨ng. N¨m 1973, nh©n d©n Khu 9 (miÒn T©y Nam Bé) ®· ®ãng gãp 1,7 triÖu gi¹ lóa (b»ng 34 000 tÊn) vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 1974, ®ãng gãp ®ðîc 2,4 triÖu gi¹ (b»ng 48 000 tÊn). 191

C¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp, thð¬ng nghiÖp, c¸c mÆt ho¹t ®éng v¨n ho¸, x héi, gi¸o dôc, y tÕ còng ®ðîc ®Èy m¹nh. Trong nh÷ng n¨m ®Çu sau HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ ViÖt Nam, cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta ë miÒn Nam chèng ©m mðu, hµnh ®éng míi cña MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn ® diÔn ra nhð thÕ nµo ? Nªu ý nghÜa cña chiÕn th¾ng Phðíc Long (6 − 1 − 1975). III − Gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam, giµnh toµn vÑn l·nh thæ tæ quèc 1. Chñ trð¬ng, kÕ ho¹ch gi¶i phãng miÒn Nam Cuèi n¨m 1974 − ®Çu n¨m 1975, trong t×nh h×nh so s¸nh lùc lðîng ë miÒn Nam thay ®æi mau lÑ cã lîi cho c¸ch m¹ng, Bé ChÝnh trÞ Trung ð¬ng §¶ng ®Ò ra kÕ ho¹ch gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam trong hai n¨m 1975 vµ 1976. Nhðng Bé ChÝnh trÞ nhÊn m¹nh “c¶ n¨m 1975 lµ thêi c¬” vµ chØ râ “nÕu thêi c¬ ®Õn vµo ®Çu hoÆc cuèi n¨m 1975 th× lËp tøc gi¶i phãng miÒn Nam trong n¨m 1975”. Bé ChÝnh trÞ còng nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt tranh thñ thêi c¬ ®¸nh th¾ng nhanh ®Ó ®ì thiÖt h¹i vÒ ngðêi vµ cña cho nh©n d©n, gi÷ g×n tèt c¬ së kinh tÕ, c«ng tr×nh v¨n ho¸ v.v., gi¶m bít sù tµn ph¸ cña chiÕn tranh. H×nh 78. Bé ChÝnh trÞ häp Héi nghÞ më réng quyÕt ®Þnh kÕ ho¹ch gi¶i phãng miÒn Nam 2. Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n 1975 Cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n 1975 ® diÔn ra trong gÇn hai th¸ng (tõ ngµy 4 − 3 ®Õn ngµy 2 − 5) qua ba chiÕn dÞch lín : T©y Nguyªn, HuÕ − §µ N½ng vµ ChiÕn dÞch Hå ChÝ Minh ®¸nh vµo Sµi Gßn. a) ChiÕn dÞch T©y Nguyªn (tõ ngµy 4 − 3 ®Õn ngµy 24 − 3) T©y Nguyªn lµ ®Þa bµn chiÕn lðîc quan träng, c¶ ta vµ ®Þch ®Òu cè n¾m gi÷. Nhðng do nhËn ®Þnh sai hðíng tiÕn c«ng cña qu©n ta, ®Þch chèt gi÷ ë ®©y mét lùc lðîng 192

máng, bè phßng s¬ hë. C¨n cø vµo ®ã, Bé ChÝnh trÞ Trung ð¬ng §¶ng ta quyÕt ®Þnh chän T©y Nguyªn lµm hðíng tiÕn c«ng chñ yÕu trong n¨m 1975. H×nh 79. Lðîc ®å diÔn biÕn cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n 1975 Thùc hiÖn kÕ ho¹ch, ta tËp trung chñ lùc m¹nh víi vò khÝ, kÜ thuËt hiÖn ®¹i, më chiÕn dÞch quy m« lín ë T©y Nguyªn. TrËn then chèt më mµn ë Bu«n Ma Thuét ngµy 10 − 3 − 1975 ® giµnh th¾ng lîi (trðíc ®ã, ngµy 4 − 3 qu©n ta ®¸nh nghi binh ë Pl©yku vµ Kon Tum nh»m thu hót qu©n ®Þch vµo hðíng ®ã). Ngµy 12 − 3 − 1975, ®Þch ph¶n c«ng chiÕm l¹i Bu«n Ma Thuét, nhðng kh«ng thµnh. 193

Sau thÊt b¹i ë Bu«n Ma Thuét, hÖ thèng phßng thñ cña ®Þch ë T©y Nguyªn rung chuyÓn, qu©n ®Þch mÊt tinh thÇn, hµng ngò rèi lo¹n. Ngµy 14 − 3 − 1975, NguyÔn V¨n ThiÖu ra lÖnh rót toµn bé qu©n khái T©y Nguyªn vÒ gi÷ vïng duyªn h¶i miÒn Trung. Trªn ®ðêng rót ch¹y, chóng bÞ qu©n ta truy kÝch tiªu diÖt. §Õn ngµy 24 − 3 − 1975, T©y Nguyªn réng lín víi 60 v¹n d©n hoµn toµn ®ðîc gi¶i phãng. ChiÕn dÞch T©y Nguyªn th¾ng lîi ® chuyÓn cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc sang giai ®o¹n míi : tõ tiÕn c«ng chiÕn lðîc ë T©y Nguyªn ph¸t triÓn thµnh tæng tiÕn c«ng chiÕn lðîc trªn toµn chiÕn trðêng miÒn Nam. b) ChiÕn dÞch HuÕ − §µ N½ng (tõ ngµy 21 − 3 ®Õn ngµy 29 − 3) NhËn thÊy thêi c¬ chiÕn lðîc ®Õn nhanh vµ hÕt søc thuËn lîi ngay khi chiÕn dÞch T©y Nguyªn ®ang tiÕp diÔn, Bé ChÝnh trÞ cã quyÕt ®Þnh kÞp thêi kÕ ho¹ch gi¶i phãng Sµi Gßn vµ toµn miÒn Nam, trðíc tiªn lµ tiÕn hµnh chiÕn dÞch gi¶i phãng HuÕ − §µ N½ng. Ph¸t hiÖn ®Þch co côm ë HuÕ, ngµy 21 − 3, qu©n ta ®¸nh th¼ng vµo c¨n cø ®Þch, chÆn c¸c ®ðêng rót ch¹y cña chóng, h×nh thµnh thÕ bao v©y trong thµnh phè. §óng 10 giê 30 phót ngµy 25 − 3, qu©n ta tiÕn vµo cè ®« HuÕ, ®Õn h«m sau (26 − 3) th× gi¶i phãng thµnh phè vµ toµn tØnh Thõa Thiªn. H×nh 80. Qu©n ta tiÕn vµo gi¶i phãng cè ®« HuÕ Cïng thêi gian gi¶i phãng HuÕ, qu©n ta tiÕn vµo gi¶i phãng thÞ x· Tam K×, Qu¶ng Ng·i, Chu Lai v.v., t¹o thªm mét hðíng uy hiÕp §µ N½ng tõ phÝa nam. §µ N½ng, thµnh phè lín thø hai ë miÒn Nam, c¨n cø qu©n sù liªn hîp lín nhÊt cña MÜ vµ qu©n ®éi Sµi Gßn, r¬i vµo thÕ c« lËp. H¬n 10 v¹n ®Þch bÞ dån vÒ ®©y trë nªn hçn lo¹n, mÊt hÕt kh¶ n¨ng chiÕn ®Êu. S¸ng 29 − 3, qu©n ta tõ ba phÝa b¾c, t©y, nam tiÕn th¼ng vµo thµnh phè, ®Õn 3 giê chiÒu th× gi¶i phãng toµn bé §µ N½ng. 194

H×nh 81. Bé ChØ huy chiÕn dÞch Hå ChÝ Minh, Xu©n 1975 Tõ cuèi th¸ng 3 ®Õn ®Çu th¸ng 4, nh©n d©n c¸c tØnh cßn l¹i ë ven biÓn miÒn Trung, Nam T©y Nguyªn vµ mét sè tØnh ë Nam Bé, cã sù hç trî cña lùc lðîng vò trang ®Þa phð¬ng vµ qu©n chñ lùc, ® næi dËy ®¸nh ®Þch, giµnh quyÒn lµm chñ. C¸c ®¶o biÓn miÒn Trung còng lÇn lðît ®ðîc gi¶i phãng. c) ChiÕn dÞch Hå ChÝ Minh (tõ ngµy 26 − 4 ®Õn ngµy 30 − 4) Sau th¾ng lîi cña chiÕn dÞch T©y Nguyªn vµ chiÕn dÞch HuÕ − §µ N½ng, Bé ChÝnh trÞ Trung ð¬ng §¶ng nhËn ®Þnh : “Thêi c¬ chiÕn lðîc ® ®Õn, ta cã ®iÒu kiÖn hoµn thµnh sím quyÕt t©m gi¶i phãng miÒn Nam” ; tõ ®ã ®i ®Õn quyÕt ®Þnh : “Ph¶i tËp trung nhanh nhÊt lùc lðîng, binh khÝ kÜ thuËt vµ vËt chÊt gi¶i phãng miÒn Nam trðíc mïa mða (trðíc th¸ng 5 − 1975)” ; chiÕn dÞch gi¶i phãng Sµi Gßn − Gia §Þnh ®ðîc Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh mang tªn lµ chiÕn dÞch Hå ChÝ Minh. Trðíc khi b¾t ®Çu chiÕn dÞch gi¶i phãng Sµi Gßn, qu©n ta tiÕn c«ng Xu©n Léc vµ Phan Rang − nh÷ng c¨n cø phßng thñ träng yÕu cña ®Þch ®Ó b¶o vÖ Sµi Gßn tõ phÝa ®«ng. Trðíc viÖc tuyÕn phßng thñ bÞ chäc thñng (Phan Rang ngµy 16 − 4, Xu©n Léc ngµy 21 − 4) vµ Phn«m Pªnh (thñ ®« cña Campuchia) gi¶i phãng (17 − 4), néi bé MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn cµng thªm ho¶ng lo¹n. Ngµy 18 − 4, Tæng thèng MÜ ra lÖnh di t¶n hÕt ngðêi MÜ khái Sµi Gßn. Ngµy 21 − 4, NguyÔn V¨n ThiÖu tuyªn bè tõ chøc Tæng thèng ChÝnh phñ Sµi Gßn. 17 giê ngµy 26 − 4, qu©n ta ®ðîc lÖnh næ sóng më ®Çu chiÕn dÞch. N¨m c¸nh qu©n vðît qua tuyÕn phßng thñ vßng ngoµi cña ®Þch tiÕn vµo trung t©m Sµi Gßn, ®¸nh chiÕm c¸c c¬ quan ®Çu n o cña chóng. 10 giê 45 phót ngµy 30 − 4, xe t¨ng vµ bé binh cña ta tiÕn vµo Dinh §éc LËp, b¾t toµn bé Néi c¸c Sµi Gßn. Dð¬ng V¨n Minh, võa lªn gi÷ chøc Tæng thèng ngµy 28 − 4, ® ph¶i tuyªn bè ®Çu hµng kh«ng ®iÒu kiÖn. §Õn 11 giê 30 phót cïng ngµy, l¸ cê c¸ch m¹ng tung bay trªn nãc Dinh §éc LËp, b¸o hiÖu sù toµn th¾ng cña chiÕn dÞch Hå ChÝ Minh lÞch sö. 195

H×nh 82. Xe t¨ng qu©n ta tiÕn vµo Dinh §éc LËp (30 − 4 − 1975) Sau khi gi¶i phãng Sµi Gßn, lùc lðîng vò trang vµ nh©n d©n c¸c tØnh cßn l¹i ë miÒn Nam thõa th¾ng nhÊt tÒ ®øng lªn tiÕn c«ng vµ næi dËy, theo phð¬ng thøc “x gi¶i phãng x , huyÖn gi¶i phãng huyÖn, tØnh gi¶i phãng tØnh”. §Õn ngµy 2 − 5, Ch©u §èc lµ tØnh cuèi cïng ®ðîc gi¶i phãng. H×nh 83. Dinh §éc LËp trong ngµy Sµi Gßn gi¶i phãng − §¶ng ta ® c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thêi c¬ nhð thÕ nµo ®Ó ®Ò ra kÕ ho¹ch gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam ? Néi dung kÕ ho¹ch ®ã lµ g× ? − Tr×nh bµy tãm t¾t diÔn biÕn cuéc Tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy Xu©n 1975. 196

IV − nguyªn nh©n th¾ng lîi, ý nghÜa lÞch sö cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc (1954 − 1975) 1. Nguyªn nh©n th¾ng lîi Cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc th¾ng lîi nhê sù l nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, víi ®ðêng lèi chÝnh trÞ, qu©n sù ®éc lËp, tù chñ ®óng ®¾n, s¸ng t¹o, ®ðêng lèi tiÕn hµnh ®ång thêi c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c vµ c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë miÒn Nam, víi phð¬ng ph¸p ®Êu tranh linh ho¹t, kÕt hîp ®Êu tranh qu©n sù − chÝnh trÞ − ngo¹i giao. Nh©n d©n ta giµu lßng yªu nðíc, ®oµn kÕt nhÊt trÝ, lao ®éng cÇn cï, chiÕn ®Êu dòng c¶m v× sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam, x©y dùng vµ b¶o vÖ miÒn B¾c, thèng nhÊt nðíc nhµ. HËu phð¬ng miÒn B¾c kh«ng ngõng lín m¹nh, ®¸p øng kÞp thêi c¸c yªu cÇu cña cuéc chiÕn ®Êu ë hai miÒn. Cuéc kh¸ng chiÕn th¾ng lîi nhê cã sù phèi hîp chiÕn ®Êu, ®oµn kÕt gióp ®ì nhau trong cuéc ®Êu tranh chèng kÎ thï chung cña ba d©n téc ë §«ng Dð¬ng ; sù ®ång t×nh, ñng hé, gióp ®ì to lín cña c¸c lùc lðîng c¸ch m¹ng, hoµ b×nh, d©n chñ trªn thÕ giíi, nhÊt lµ cña Liªn X«, Trung Quèc vµ c¸c nðíc x héi chñ nghÜa kh¸c ; phong trµo nh©n d©n MÜ vµ nh©n d©n thÕ giíi ph¶n ®èi cuéc chiÕn tranh x©m lðîc ViÖt Nam cña ®Õ quèc MÜ. 2. ý nghÜa lÞch sö Cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc th¾ng lîi ® kÕt thóc 21 n¨m chiÕn ®Êu chèng MÜ vµ 30 n¨m chiÕn tranh gi¶i phãng d©n téc, b¶o vÖ Tæ quèc tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, chÊm døt ¸ch thèng trÞ cña chñ nghÜa thùc d©n − ®Õ quèc trªn ®Êt nðíc ta. Trªn c¬ së ®ã, hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n trong c¶ nðíc, thèng nhÊt ®Êt nðíc. Th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc më ra kØ nguyªn míi cña lÞch sö d©n téc − kØ nguyªn ®Êt nðíc ®éc lËp, thèng nhÊt, ®i lªn chñ nghÜa x héi. Th¾ng lîi cña nh©n d©n ta, thÊt b¹i cña ®Õ quèc MÜ ® t¸c ®éng m¹nh ®Õn t×nh h×nh nðíc MÜ vµ thÕ giíi, lµ nguån cæ vò to lín ®èi víi phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi, nhÊt lµ ®èi víi phong trµo gi¶i phãng d©n téc. Th¾ng lîi ®ã “m i m i ®ðîc ghi vµo lÞch sö d©n téc ta mét trong nh÷ng trang chãi läi nhÊt, mét biÓu tðîng s¸ng ngêi vÒ sù toµn th¾ng cña chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng vµ trÝ tuÖ con ngðêi, ®i vµo lÞch sö thÕ giíi nhð mét chiÕn c«ng vÜ ®¹i cña thÕ kØ XX, mét sù kiÖn cã tÇm quan träng quèc tÕ to lín vµ cã tÝnh thêi ®¹i s©u s¾c”(1). (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng §¶ng t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IV, NXB Sù thËt, H., 1977, tr. 5 − 6. 197

Tr×nh bµy nguyªn nh©n th¾ng lîi vµ ý nghÜa lÞch sö cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc (1954 − 1975). C©u hái vµ bµi tËp 1. H y lËp b¶ng hÖ thèng nh÷ng th¾ng lîi cã ý nghÜa chiÕn lðîc cña qu©n d©n ta ë hai miÒn Nam − B¾c trªn c¸c mÆt trËn qu©n sù, chÝnh trÞ, ngo¹i giao trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc (1954 − 1975). 2. Nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu cña miÒn B¾c trong s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña MÜ vµ trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô hËu phð¬ng kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc (1954 − 1975). 198

Chð¬ng V ViÖt Nam tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 2000 Bµi 24 ViÖt Nam trong n¨m ®Çu sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc n¨m 1975 Sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc n¨m 1975, nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong n¨m ®Çu lµ kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi ë hai miÒn, hoµn thµnh thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc. I − T×nh h×nh hai miÒn B¾c − Nam sau n¨m 1975 Tr¶i qua h¬n 20 n¨m (1954 − 1975) tiÕn hµnh c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa, miÒn B¾c ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ toµn diÖn, ® x©y dùng ®ðîc nh÷ng c¬ së vËt chÊt − kÜ thuËt ban ®Çu cña chñ nghÜa x héi. Nhðng cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n cña MÜ ® tµn ph¸ nÆng nÒ, g©y hËu qu¶ l©u dµi ®èi víi miÒn B¾c. “ChiÕn tranh ph¸ ho¹i cña MÜ ®· ph¸ huû hÇu hÕt nh÷ng c¸i mµ nh©n d©n ta ®· tèn biÕt bao c«ng søc ®Ó x©y dùng nªn, lµm cho qu¸ tr×nh tiÕn lªn s¶n xuÊt lín bÞ chËm l¹i ®Õn vµi ba kÕ ho¹ch 5 n¨m”.(1) MiÒn Nam hoµn toµn gi¶i phãng, chÕ ®é thùc d©n míi cña MÜ cïng bé m¸y chÝnh quyÒn trung ð¬ng Sµi Gßn bÞ sôp ®æ, nhðng c¬ së cña chÝnh quyÒn nµy ë ®Þa phð¬ng cïng bao di h¹i cña x héi cò vÉn cßn tån t¹i. Cuéc chiÕn tranh cña MÜ ® g©y ra hËu qu¶ nÆng nÒ. NhiÒu lµng m¹c, ®ång ruéng bÞ tµn ph¸. Nöa triÖu hÐcta ruéng ®Êt bÞ bá hoang. Mét triÖu hÐcta rõng bÞ chÊt ®éc ho¸ häc vµ bom ®¹n cµy xíi. V« sè (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng §¶ng t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IV, S®d, tr. 37 − 38. 199