SÁCH EBOOK LỊCH SỬ 12

bom m×n cßn bÞ vïi lÊp trªn c¸c c¸nh ®ång, ruéng vðên vµ n¬i cð tró cña nh©n d©n. §éi ngò thÊt nghiÖp lªn tíi hµng triÖu ngðêi. Sè ngðêi mï ch÷ chiÕm tØ lÖ lín trong d©n cð. MiÒn Nam cã nÒn kinh tÕ trong chõng mùc nhÊt ®Þnh ph¸t triÓn theo hðíng tð b¶n chñ nghÜa, song vÒ c¬ b¶n vÉn mang tÝnh chÊt cña kinh tÕ n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt nhá vµ ph©n t¸n, ph¸t triÓn kh«ng c©n ®èi, lÖ thuéc nÆng nÒ vµo viÖn trî tõ bªn ngoµi. Sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc, c¸ch m¹ng ë hai miÒn B¾c − Nam cã thuËn lîi vµ khã kh¨n g× ? II − Kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi ë hai miÒn ®Êt nðíc ë miÒn B¾c, cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña MÜ ® chÊm døt sau HiÖp ®Þnh Pari n¨m 1973 vÒ ViÖt Nam, nhðng do bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ nªn ®Õn gi÷a n¨m 1976, míi c¨n b¶n hoµn thµnh nhiÖm vô kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, kh«i phôc kinh tÕ. Trong viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 6 th¸ng cuèi n¨m 1975 vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 1976, miÒn B¾c cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. DiÖn tÝch trång lóa, hoa mµu, c©y c«ng nghiÖp n¨m 1976 ®Òu t¨ng h¬n n¨m 1975. NhiÒu c«ng tr×nh, nhµ m¸y ®ðîc më réng vµ x©y dùng míi. S¶n lðîng phÇn lín c¸c s¶n phÈm quan träng ®Òu ®¹t vµ vðît møc trðíc chiÕn tranh. Sù nghiÖp v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ ph¸t triÓn m¹nh. MiÒn B¾c cßn lµm nghÜa vô cña c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng c¶ nðíc vµ nghÜa vô quèc tÕ ®èi víi Lµo, Campuchia trong thêi k× míi. ë miÒn Nam, c«ng viÖc tiÕp qu¶n vïng míi gi¶i phãng tõ thµnh thÞ ®Õn n«ng th«n, tõ ®Êt liÒn ®Õn h¶i ®¶o, tõ c¨n cø qu©n sù ®Õn c¸c c¬ së s¶n xuÊt, hµnh chÝnh, v¨n ho¸ ®ðîc tiÕn hµnh khÈn trð¬ng. ë nh÷ng vïng míi gi¶i phãng, viÖc thµnh lËp chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vµ ®oµn thÓ quÇn chóng c¸c cÊp nhanh chãng ®ðîc thùc hiÖn. T¹i c¸c thµnh phè lín nhð Sµi Gßn, HuÕ, §µ N½ng v.v., chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng tuyªn bè thµnh lËp ngay sau khi ®ðîc gi¶i phãng. Víi sù hðíng dÉn vµ gióp ®ì cña Nhµ nðíc, hµng triÖu ®ång bµo ta, trong thêi gian chiÕn tranh bÞ dån vµo c¸c “Êp chiÕn lðîc” hay bá ch¹y vµo c¸c thµnh phè, kh«ng cã viÖc lµm, ®ðîc håi hð¬ng, chuyÓn vÒ n«ng th«n tham gia s¶n xuÊt hoÆc ®i x©y dùng vïng kinh tÕ míi. 200

ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng tÞch thu toµn bé tµi s¶n vµ ruéng ®Êt cña bän ph¶n ®éng trèn ra nðíc ngoµi, tuyªn bè xo¸ bá quan hÖ bãc lét phong kiÕn, tiÕn hµnh ®iÒu chØnh ruéng ®Êt trong néi bé n«ng d©n, quèc h÷u ho¸ ng©n hµng, thay ®ång tiÒn cò b»ng ®ång tiÒn míi cña c¸ch m¹ng. ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng chó träng kh«i phôc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cÊp b¸ch vµ l©u dµi cña nh©n d©n vÒ lð¬ng thùc. C¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp vµ thð¬ng nghiÖp, c¶ nh÷ng c¬ së bÞ gi¸n ®o¹n quan hÖ víi nðíc ngoµi, ®Òu trë l¹i ho¹t ®éng. C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ v.v. ®ðîc tiÕn hµnh khÈn trð¬ng tõ nh÷ng ngµy ®Çu míi gi¶i phãng. Nªu nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®ðîc trong viÖc kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, kh«i phôc kinh tÕ, æn ®Þnh t×nh h×nh miÒn Nam sau gi¶i phãng n¨m 1975. III − Hoµn thµnh thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt Nhµ nðíc (1975 − 1976) Sau ®¹i th¾ng mïa Xu©n 1975, Tæ quèc ViÖt Nam ®ðîc thèng nhÊt vÒ mÆt l nh thæ, song ë mçi miÒn vÉn tån t¹i h×nh thøc tæ chøc nhµ nðíc kh¸c nhau. Thùc tÕ ®ã tr¸i víi nguyÖn väng, t×nh c¶m thiªng liªng cña nh©n d©n hai miÒn B¾c − Nam lµ sím ®ðîc sum häp trong mét ®¹i gia ®×nh, mong muèn cã mét chÝnh phñ thèng nhÊt, mét c¬ quan ®¹i diÖn quyÒn lùc chung cho nh©n d©n c¶ nðíc. §¸p l¹i nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n c¶ nðíc, ®ång thêi còng phï hîp víi thùc tÕ lÞch sö d©n téc − “Nðíc ViÖt Nam lµ mét, d©n téc ViÖt Nam lµ mét” − Héi nghÞ lÇn thø 24 Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng §¶ng (9 − 1975) ®Ò ra nhiÖm vô hoµn thµnh thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc. NghÞ quyÕt cña §¶ng nªu râ : “Thèng nhÊt ®Êt nðíc võa lµ nguyÖn väng tha thiÕt cña nh©n d©n c¶ nðíc, võa lµ quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn c¸ch m¹ng ViÖt Nam, cña lÞch sö d©n téc ViÖt Nam”. Tõ ngµy 15 ®Õn ngµy 21 − 11 − 1975, Héi nghÞ HiÖp thð¬ng chÝnh trÞ thèng nhÊt ®Êt nðíc ®ðîc tæ chøc t¹i Sµi Gßn. Hai ®oµn ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho hai miÒn tham dù. Héi nghÞ nhÊt trÝ hoµn toµn c¸c vÊn ®Ò vÒ chñ trð¬ng, biÖn ph¸p nh»m thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc. Ngµy 25 − 4 − 1976, cuéc Tæng tuyÓn cö bÇu Quèc héi chung ®ðîc tiÕn hµnh trong c¶ nðíc. H¬n 23 triÖu cö tri (chiÕm 98,8% tæng sè cö tri) ®i bá phiÕu vµ bÇu ra 492 ®¹i biÓu. 201

H×nh 84. Nh©n d©n thµnh phè HuÕ bá phiÕu bÇu ®¹i biÓu Quèc héi kho¸ VI Tõ ngµy 24 − 6 ®Õn ngµy 3 − 7 − 1976, Quèc héi kho¸ VI nðíc ViÖt Nam thèng nhÊt häp k× ®Çu tiªn t¹i Hµ Néi. Quèc héi th«ng qua chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña Nhµ nðíc ViÖt Nam thèng nhÊt, quyÕt ®Þnh tªn nðíc lµ Céng hoµ x héi chñ nghÜa ViÖt Nam (tõ ngµy 2 − 7 − 1976), quyÕt ®Þnh Quèc huy mang dßng ch÷ Céng hoµ x héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Quèc k× lµ l¸ cê ®á sao vµng, Quèc ca lµ bµi TiÕn qu©n ca, thñ ®« lµ Hµ Néi, thµnh phè Sµi Gßn − Gia §Þnh ®ðîc ®æi tªn lµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Quèc héi bÇu c¸c c¬ quan, chøc vô l nh ®¹o cao nhÊt cña nðíc Céng hoµ x héi chñ nghÜa ViÖt Nam, bÇu Ban dù th¶o HiÕn ph¸p. ë ®Þa phð¬ng, Quèc héi quyÕt ®Þnh tæ chøc thµnh ba cÊp chÝnh quyÒn : cÊp tØnh vµ thµnh phè trùc thuéc Trung ð¬ng, cÊp huyÖn vµ tð¬ng ®ð¬ng, cÊp x· vµ tð¬ng ®ð¬ng. ë mçi cÊp chÝnh quyÒn cã Héi ®ång nh©n d©n vµ Uû ban nh©n d©n. Víi kÕt qu¶ cña k× häp thø nhÊt Quèc héi kho¸ VI, c«ng viÖc thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc ® hoµn thµnh. Tõ ®©y, viÖc tiÕp tôc hoµn thµnh thèng nhÊt trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, tð tðëng, kinh tÕ, v¨n ho¸, x héi sÏ g¾n liÒn víi viÖc thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa trong ph¹m vi c¶ nðíc. Hoµn thµnh thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc ® t¹o nªn nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ c¬ b¶n ®Ó ph¸t huy søc m¹nh toµn diÖn cña ®Êt nðíc, nh÷ng ®iÒu kiÖn 202

thuËn lîi ®Ó c¶ nðíc ®i lªn chñ nghÜa x héi, nh÷ng kh¶ n¨ng to lín ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc vµ më réng quan hÖ víi c¸c nðíc trªn thÕ giíi. Nðíc Céng hoµ x héi chñ nghÜa ViÖt Nam võa thµnh lËp ® cã 94 nðíc chÝnh thøc c«ng nhËn vµ ®Æt quan hÖ ngo¹i giao. Ngµy 20 − 9 − 1977, nðíc ta trë thµnh thµnh viªn thø 149 cña Liªn hîp quèc. Quèc héi kho¸ VI, k× häp thø nhÊt ® quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò g× ? C©u hái vµ bµi tËp 1. §¶ng vµ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ® cã chñ trð¬ng vµ biÖn ph¸p g× nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch sau khi kh¸ng chiÕn chèng MÜ th¾ng lîi ? 2. ý nghÜa cña viÖc hoµn thµnh thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc. Bµi 25 viÖt nam X©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh b¶o vÖ tæ quèc (1976 − 1986) C¸ch m¹ng ViÖt Nam chuyÓn sang giai ®o¹n c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa tõ sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc vµ thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc. Trong 10 n¨m ®Çu, tõ n¨m 1976 ®Õn n¨m 1986 qua hai kÕ ho¹ch nhµ nðíc 5 n¨m (1976 − 1980 vµ 1981 − 1985), nh©n d©n ta thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ − x· héi nh»m x©y dùng ®Êt nðíc, ®ång thêi víi ®Êu tranh b¶o vÖ Tæ quèc. I − §Êt nðíc bðíc ®Çu ®i lªn chñ nghÜa x· héi (1976 − 1986) 1. C¸ch m¹ng ViÖt Nam chuyÓn sang giai ®o¹n míi Sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc vµ hoµn thµnh thèng nhÊt ®Êt nðíc vÒ mÆt nhµ nðíc, nðíc ta chuyÓn sang giai ®o¹n ®Êt nðíc ®éc lËp, thèng nhÊt, ®i lªn chñ nghÜa x héi. 203

§éc lËp vµ thèng nhÊt lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ®Êt nðíc tiÕn lªn chñ nghÜa x héi. TiÕn lªn chñ nghÜa x héi sÏ ®¶m b¶o cho nÒn ®éc lËp vµ thèng nhÊt ®Êt nðíc thªm bÒn v÷ng. §éc lËp vµ thèng nhÊt ®Êt nðíc kh«ng nh÷ng g¾n víi nhau mµ cßn g¾n víi chñ nghÜa x héi. §ã lµ con ®ðêng ph¸t triÓn hîp quy luËt cña c¸ch m¹ng nðíc ta. Quy luËt ®ã lµ : “Trong thêi ®¹i ngµy nay, khi ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi kh«ng t¸ch rêi nhau vµ ë nðíc ta, khi giai cÊp c«ng nh©n gi÷ vai trß l·nh ®¹o c¸ch m¹ng th× th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n còng lµ sù b¾t ®Çu cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa”(1). 2. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m 1976 − 1980 §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IV cña §¶ng (häp tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 20 − 12 − 1976) ® tæng kÕt 21 n¨m (1954 − 1975) tiÕn hµnh c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c, kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc, gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt nðíc. §¹i héi ®Ò ra ®ðêng lèi x©y dùng chñ nghÜa x héi trong ph¹m vi c¶ nðíc, quyÕt ®Þnh phð¬ng hðíng, nhiÖm vô, môc tiªu cña kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m 1976 − 1980. Trong 5 n¨m nµy, nh©n d©n ta võa x©y dùng chñ nghÜa x héi, võa c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt x héi chñ nghÜa, nh»m hai môc tiªu c¬ b¶n : x©y dùng mét bðíc c¬ së vËt chÊt − kÜ thuËt cña chñ nghÜa x héi, bðíc ®Çu h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ míi trong c¶ nðíc mµ bé phËn chñ yÕu lµ c¬ cÊu c«ng − n«ng nghiÖp vµ c¶i thiÖn mét bðíc ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña nh©n d©n lao ®éng. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m, nh©n d©n ta ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu quan träng : − C¸c c¬ së n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i bÞ ®Þch ®¸nh ph¸ vÒ c¬ b¶n ® ®ðîc kh«i phôc vµ bðíc ®Çu ph¸t triÓn. Trong n«ng nghiÖp, nhê t¨ng cðêng biÖn ph¸p khai hoang, th©m canh, t¨ng vô, diÖn tÝch gieo trång t¨ng thªm gÇn 2 triÖu hÐcta. N«ng nghiÖp ®ðîc trang bÞ thªm 18 000 m¸y kÐo c¸c lo¹i. Trong c«ng nghiÖp, nhiÒu nhµ m¸y ®ðîc gÊp rót x©y dùng nhð nhµ m¸y ®iÖn, c¬ khÝ, xi m¨ng v.v.. Trong giao th«ng vËn t¶i, kh«i phôc vµ x©y dùng míi 1 700 kil«mÐt ®ðêng s¾t, 3 800 kil«mÐt ®ðêng bé, 30 000 mÐt cÇu, 4 000 mÐt bÕn c¶ng. TuyÕn ®ðêng s¾t Thèng nhÊt tõ Hµ Néi ®i Thµnh phè Hå ChÝ Minh sau 30 n¨m bÞ gi¸n ®o¹n ® ho¹t ®éng trë l¹i. (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung ð¬ng §¶ng t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IV, S®d, tr. 39. 204

H×nh 85. §oµn tµu Thèng nhÊt B¾c − Nam − C«ng cuéc c¶i t¹o x héi chñ nghÜa ®ðîc ®Èy m¹nh trong c¸c vïng míi gi¶i phãng ë miÒn Nam : giai cÊp tð s¶n m¹i b¶n bÞ xo¸ bá ; 1 500 xÝ nghiÖp tð b¶n h¹ng lín vµ võa ®ðîc c¶i t¹o chuyÓn thµnh xÝ nghiÖp quèc doanh hoÆc c«ng tð hîp doanh. §¹i bé phËn n«ng d©n ®i vµo con ®ðêng lµm ¨n tËp thÓ, thñ c«ng nghiÖp vµ thð¬ng nghiÖp ®ðîc s¾p xÕp vµ tæ chøc l¹i. − Xo¸ bá nh÷ng biÓu hiÖn v¨n ho¸ ph¶n ®éng cña chÕ ®é thùc d©n, x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi c¸ch m¹ng. HÖ thèng gi¸o dôc tõ mÇm non, phæ th«ng ®Õn ®¹i häc ®Òu ph¸t triÓn. TÝnh chung, sè ngðêi ®i häc thuéc c¸c ®èi tðîng trong c¶ nðíc n¨m häc 1979 − 1980 lµ 15 triÖu, t¨ng h¬n n¨m häc 1976 − 1977 lµ 2 triÖu. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu, chóng ta gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, h¹n chÕ, nhÊt lµ vÒ kinh tÕ − x héi. Sau 5 n¨m, nÒn kinh tÕ cña nðíc ta vÉn cßn mÊt c©n ®èi lín. Kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ lu«n bÞ thua lç, kh«ng ph¸t huy ®ðîc t¸c dông. Kinh tÕ tð nh©n vµ c¸ thÓ bÞ ng¨n cÊm. S¶n xuÊt ph¸t triÓn chËm, thu nhËp quèc d©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. Trong x· héi n¶y sinh nhiÒu hiÖn tðîng tiªu cùc. 3. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m 1981 − 1985 §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø V cña §¶ng (häp tõ ngµy 27 ®Õn ngµy 31 − 3 − 1982) kh¼ng ®Þnh tiÕp tôc ®ðêng lèi x©y dùng chñ nghÜa x héi trong ph¹m vi c¶ nðíc do §¹i héi IV ®Ò ra víi mét sè ®iÓm ®iÒu chØnh, bæ sung vµ cô thÓ ho¸. 205

§¹i héi V x¸c ®Þnh thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x héi ë nðíc ta tr¶i qua nhiÒu chÆng, gåm chÆng ®ðêng ®Çu tiªn vµ nh÷ng chÆng ®ðêng tiÕp theo. §¹i héi cßn quyÕt ®Þnh phð¬ng hðíng, nhiÖm vô, môc tiªu cña kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m 1981 − 1985. Trong 5 n¨m nµy, nðíc ta s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu vµ ®Èy m¹nh c¶i t¹o x héi chñ nghÜa nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh»m c¬ b¶n æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ − x héi, ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch vµ thiÕt yÕu nhÊt cña ®êi sèng nh©n d©n, gi¶m nhÑ nh÷ng mÊt c©n ®èi nghiªm träng cña nÒn kinh tÕ. Sau 5 n¨m thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh tÕ − x héi, nðíc ta cã nh÷ng chuyÓn biÕn vµ tiÕn bé ®¸ng kÓ : − Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, ® chÆn ®ðîc ®µ gi¶m sót cña 5 n¨m trðíc (1976 − 1980) vµ cã bðíc ph¸t triÓn : s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m lµ 4,9% so víi 1,9% cña nh÷ng n¨m 1976 − 1980, s¶n xuÊt lð¬ng thùc t¨ng b×nh qu©n tõ 13,4 triÖu tÊn lªn 17 triÖu tÊn ; s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m lµ 9,5% so víi 0,6% cña nh÷ng n¨m 1976 − 1980 ; thu nhËp quèc d©n t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m lµ 6,4% so víi 0,4% trong 5 n¨m trðíc. − VÒ x©y dùng c¬ së vËt chÊt − kÜ thuËt, hµng tr¨m c«ng tr×nh tð¬ng ®èi lín, hµng ngh×n c«ng tr×nh võa vµ nhá ®ðîc hoµn thµnh. DÇu má b¾t ®Çu ®ðîc khai th¸c, c«ng tr×nh thuû ®iÖn Hoµ B×nh, thuû ®iÖn TrÞ An ®ðîc khÈn trð¬ng x©y dùng, chuÈn bÞ ®i vµo ho¹t ®éng. − C¸c ho¹t ®éng khoa häc − kÜ thuËt ®ðîc triÓn khai, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, nh÷ng khã kh¨n yÕu kÐm cña 5 n¨m trðíc vÉn chða ®ðîc kh¾c phôc, thËm chÝ cã phÇn trÇm träng h¬n, môc tiªu c¬ b¶n lµ æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ − x· héi vÉn chða thùc hiÖn ®ðîc. Nh÷ng khã kh¨n yÕu kÐm cña chóng ta trong bðíc ®Çu ®i lªn chñ nghÜa x· héi do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan, nhÊt lµ sai lÇm khuyÕt ®iÓm trong l·nh ®¹o vµ qu¶n lÝ, chËm ®ðîc kh¾c phôc. Trong viÖc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m (1976 − 1980 vµ 1981 − 1985), nðíc ta ® ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu vµ ðu ®iÓm, ®ång thêi cã nh÷ng khã kh¨n vµ yÕu kÐm g× ? II − §Êu tranh b¶o vÖ Tæ quèc (1975 − 1979) − B¶o vÖ biªn giíi T©y Nam : Do cã ©m mðu tõ trðíc, ngay sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc, tËp ®oµn “Kh¬me ®á” ë Campuchia do 206

P«n Pèt cÇm ®Çu ® më nh÷ng cuéc hµnh qu©n khiªu khÝch, x©m ph¹m nhiÒu vïng l nh thæ nðíc ta tõ Hµ Tiªn ®Õn T©y Ninh. §Çu th¸ng 5 − 1975, chóng cho qu©n ®æ bé ®¸nh chiÕm ®¶o Phó Quèc ; sau ®ã ®¸nh chiÕm ®¶o Thæ Chu. Ngµy 22 − 12 − 1978, chóng huy ®éng 19 sð ®oµn bé binh cïng víi nhiÒu ®¬n vÞ ph¸o binh, xe t¨ng tiÕn ®¸nh T©y Ninh, më ®Çu cuéc chiÕn tranh x©m lÊn biªn giíi T©y Nam nðíc ta. Thùc hiÖn quyÒn tù vÖ chÝnh ®¸ng, qu©n ta tæ chøc cuéc ph¶n c«ng tiªu diÖt vµ quÐt s¹ch qu©n x©m lðîc ra khái nðíc ta. Theo yªu cÇu cña MÆt trËn ®oµn kÕt d©n téc cøu nðíc Campuchia, qu©n ®éi ViÖt Nam cïng víi lùc lðîng c¸ch m¹ng Campuchia tiÕn c«ng, xo¸ bá chÕ ®é diÖt chñng P«n Pèt. Ngµy 7 − 1 − 1979, Thñ ®« Phn«m Pªnh ®ðîc gi¶i phãng. − B¶o vÖ biªn giíi phÝa B¾c : Hµnh ®éng thï ®Þch chèng ViÖt Nam cña tËp ®oµn P«n Pèt ®ðîc mét sè nhµ l nh ®¹o Trung Quèc lóc ®ã ®ång t×nh ñng hé. Hä cßn cã nh÷ng hµnh ®éng lµm tæn h¹i ®Õn t×nh h÷u nghÞ cña nh©n d©n hai nðíc nhð : cho qu©n khiªu khÝch däc biªn giíi, dùng lªn sù kiÖn “n¹n kiÒu”, c¾t viÖn trî, rót chuyªn gia. Nghiªm träng h¬n, s¸ng 17 − 2 − 1979, qu©n ®éi Trung Quèc huy ®éng 32 sð ®oµn më cuéc tiÕn c«ng däc biªn giíi nðíc ta tõ Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) ®Õn Phong Thæ (Lai Ch©u). §Ó b¶o vÖ l nh thæ Tæ quèc, qu©n d©n ta, trùc tiÕp lµ qu©n d©n s¸u tØnh biªn giíi phÝa B¾c, ® ®øng lªn chiÕn ®Êu. §Õn ngµy 18 − 3 − 1979, qu©n Trung Quèc rót khái nðíc ta. Cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ biªn giíi T©y Nam vµ biªn giíi phÝa B¾c Tæ quèc cña nh©n d©n ta ® diÔn ra nhð thÕ nµo ? C©u hái vµ bµi tËp 1. Giai ®o¹n míi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam sau khi kÕt thóc th¾ng lîi cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc thÓ hiÖn nhð thÕ nµo ? 2. ViÖt Nam chuyÓn sang giai ®o¹n c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc n¨m 1975 víi nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n g× ? 207

Bµi 26 §Êt nðíc trªn ®ðêng ®æi míi ®i lªn chñ nghÜa x· héi (1986 − 2000) ViÖt Nam chuyÓn sang thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi tõ §¹i héi VI (12 − 1986) cña §¶ng. Trong 15 n¨m, tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 2000, nh©n d©n ta ®· thùc hiÖn ba kÕ ho¹ch kinh tÕ − x· héi 5 n¨m : 1986 − 1990, bðíc ®Çu c«ng cuéc ®æi míi ; 1991 − 1995, tiÕp tôc sù nghiÖp ®æi míi vµ 1996 − 2000, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. I − §ðêng lèi ®æi míi cña §¶ng 1. Hoµn c¶nh lÞch sö míi Trong thêi gian thùc hiÖn hai kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m (1976 − 1985), c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa ë nðíc ta ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trªn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x héi, song còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. §Êt nðíc l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, trðíc hÕt lµ khñng ho¶ng kinh tÕ − x héi. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña t×nh tr¹ng ®ã lµ do ta m¾c ph¶i “sai lÇm nghiªm träng vµ kÐo dµi vÒ chñ trð¬ng, chÝnh s¸ch lín, sai lÇm vÒ chØ ®¹o chiÕn lðîc vµ tæ chøc thùc hiÖn”(1). §Ó kh¾c phôc sai lÇm, khuyÕt ®iÓm, ®ða ®Êt nðíc vðît qua khñng ho¶ng vµ ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa tiÕn lªn, §¶ng vµ Nhµ nðíc ta ph¶i tiÕn hµnh ®æi míi. Nh÷ng thay ®æi cña t×nh h×nh thÕ giíi vµ quan hÖ gi÷a c¸c nðíc do t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc − kÜ thuËt trë thµnh xu thÕ thÕ giíi ; cuéc khñng ho¶ng toµn diÖn, trÇm träng ë Liªn X« vµ c¸c nðíc x héi chñ nghÜa kh¸c còng ®ßi hái §¶ng vµ Nhµ nðíc ta ph¶i tiÕn hµnh ®æi míi. 2. §ðêng lèi ®æi míi cña §¶ng §ðêng lèi ®æi míi cña §¶ng ®ðîc ®Ò ra lÇn ®Çu tiªn t¹i §¹i héi VI (12 − 1986), ®ðîc ®iÒu chØnh, bæ sung vµ ph¸t triÓn t¹i §¹i héi VII (6 − 1991), §¹i héi VIII (6 − 1996), §¹i héi IX (4 − 2001). (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, NXB Sù thËt, H.,1987, tr. 26. 208

§æi míi ®Êt nðíc ®i lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng ph¶i lµ thay ®æi môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi, mµ lµm cho môc tiªu Êy ®ðîc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ b»ng nh÷ng quan ®iÓm ®óng ®¾n vÒ chñ nghÜa x· héi, nh÷ng h×nh thøc, bðíc ®i vµ biÖn ph¸p thÝch hîp. §æi míi ph¶i toµn diÖn vµ ®ång bé, tõ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®Õn tæ chøc, tð tðëng, v¨n ho¸. §æi míi kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi ®æi míi chÝnh trÞ, nhðng träng t©m lµ ®æi míi kinh tÕ. VÒ ®æi míi kinh tÕ, §¶ng chñ trð¬ng xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ tËp trung, quan liªu bao cÊp, h×nh thµnh c¬ chÕ thÞ trðêng ; x©y dùng nÒn kinh tÕ quèc d©n víi c¬ cÊu nhiÒu ngµnh, nghÒ ; nhiÒu quy m«, tr×nh ®é c«ng nghÖ ; ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh hðíng x héi chñ nghÜa ; më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. VÒ ®æi míi chÝnh trÞ, §¶ng chñ trð¬ng x©y dùng Nhµ nðíc ph¸p quyÒn x héi chñ nghÜa, Nhµ nðíc cña d©n, do d©n vµ v× d©n ; x©y dùng nÒn d©n chñ x héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n ; thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®¹i ®oµn kÕt d©n téc, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i hoµ b×nh, h÷u nghÞ, hîp t¸c. − ViÖt Nam thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi trong hoµn c¶nh ®Êt nðíc vµ thÕ giíi nhð thÕ nµo ? − H y nªu néi dung ®ðêng lèi ®æi míi kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña §¶ng. II − Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi (1986 − 2000) §ðêng lèi ®æi míi cña §¶ng tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 2000 ® ®ðîc thùc hiÖn qua 3 kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m. 1. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 1986 − 1990 a) §¹i héi VI (12 − 1986) më ®Çu c«ng cuéc ®æi míi §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng (häp tõ ngµy 15 ®Õn ngµy 18 − 12 − 1986) ® ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ®Êt nðíc, kiÓm ®iÓm sù l nh ®¹o cña §¶ng, vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ nðíc trong thËp niªn ®Çu c¶ nðíc ®i lªn chñ nghÜa x héi, tõ ®ã x¸c ®Þnh nhiÖm vô, môc tiªu cña c¸ch m¹ng trong thêi k× ®æi míi. §¹i héi kh¼ng ®Þnh tiÕp tôc ®ðêng lèi c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa vµ ®ðêng lèi x©y dùng kinh tÕ − x héi x héi chñ nghÜa do c¸c §¹i héi IV vµ V cña §¶ng ®Ò ra. Tuy nhiªn, ®Õn §¹i héi VI, §¶ng ta nhËn thøc ®ðîc thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x héi ë ViÖt Nam lµ c¶ mét thêi k× lÞch sö l©u dµi, khã kh¨n, tr¶i qua nhiÒu chÆng vµ 209

hiÖn chóng ta ®ang ë chÆng ®ðêng ®Çu tiªn. Trðíc m¾t, trong 5 n¨m (1986 − 1990) cÇn tËp trung søc ngðêi, søc cña thùc hiÖn b»ng ®ðîc nhiÖm vô, môc tiªu cña Ba chð¬ng tr×nh kinh tÕ lín : lð¬ng thùc − thùc phÈm, hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu. H×nh 86. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng (12 − 1986) Muèn thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu cña Ba chð¬ng tr×nh kinh tÕ, th× n«ng nghiÖp, kÓ c¶ l©m nghiÖp, ngð nghiÖp, ph¶i ®ðîc ®Æt ®óng vÞ trÝ lµ mÆt trËn hµng ®Çu vµ ®ðîc ðu tiªn ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn ®Çu tð, vÒ n¨ng lùc, vËt tð, lao ®éng, kÜ thuËt v.v.. b) KÕt qu¶ bðíc ®Çu cña c«ng cuéc ®æi míi(1) C«ng cuéc ®æi míi bðíc ®Çu ®¹t ®ðîc thµnh tùu, trðíc tiªn trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña Ba chð¬ng tr×nh kinh tÕ. VÒ lð¬ng thùc − thùc phÈm, tõ chç thiÕu ¨n triÒn miªn, n¨m 1988 cßn ph¶i nhËp 45 v¹n tÊn g¹o, ®Õn n¨m 1989, chóng ta ® vð¬n lªn ®¸p øng nhu cÇu trong nðíc, cã dù tr÷ vµ xuÊt khÈu, gãp phÇn quan träng æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n. S¶n xuÊt lð¬ng thùc n¨m 1988 ®¹t 19,5 triÖu tÊn, vðît so víi n¨m 1987 lµ 2 triÖu tÊn, vµ n¨m 1989 ®¹t 21,4 triÖu tÊn. Hµng ho¸ trªn thÞ trðêng, nhÊt lµ hµng tiªu dïng, dåi dµo, ®a d¹ng vµ lðu th«ng tð¬ng ®èi thuËn lîi, trong ®ã nguån hµng s¶n xuÊt trong nðíc tuy chða ®¹t kÕ ho¹ch nhðng vÉn t¨ng h¬n trðíc vµ cã tiÕn bé vÒ mÉu m , chÊt lðîng. C¸c c¬ së s¶n xuÊt g¾n chÆt víi nhu cÇu thÞ trðêng. PhÇn bao cÊp cña Nhµ nðíc vÒ vèn, gi¸, vËt tð, tiÒn lð¬ng v.v. gi¶m ®¸ng kÓ. Kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¸t triÓn m¹nh, më réng h¬n trðíc vÒ quy m«, h×nh thøc. Tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 1990, hµng xuÊt khÈu t¨ng gÊp 3 lÇn. Tõ n¨m 1989, chóng ta t¨ng thªm c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín nhð g¹o, dÇu th« vµ mét sè mÆt (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII, NXB Sù thËt, H., 1991, tr. 17, 27 vµ tr. 50 − 51. 210

hµng míi kh¸c. N¨m 1989, nðíc ta xuÊt khÈu 1,5 triÖu tÊn g¹o. NhËp khÈu gi¶m ®¸ng kÓ, tiÕn gÇn ®Õn møc c©n b»ng gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. Mét thµnh tùu quan träng kh¸c lµ ® kiÒm chÕ ®ðîc mét bðíc ®µ l¹m ph¸t. NÕu chØ sè t¨ng gi¸ b×nh qu©n h»ng th¸ng trªn thÞ trðêng n¨m 1986 lµ 20%, th× n¨m 1990 lµ 4,4%. ë nðíc ta bðíc ®Çu ® h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trðêng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ H×nh 87. XuÊt khÈu g¹o t¹i c¶ng Sµi Gßn nðíc. §©y lµ chñ trð¬ng chiÕn lðîc l©u dµi cña §¶ng. Chñ trð¬ng nµy thùc sù ph¸t huy quyÒn lµm chñ kinh tÕ cña nh©n d©n, kh¬i dËy ®ðîc tiÒm n¨ng vµ søc s¸ng t¹o cña quÇn chóng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ dÞch vô, t¹o thªm viÖc lµm cho ngðêi lao ®éng vµ t¨ng s¶n phÈm cho x héi. Bé m¸y Nhµ nðíc c¸c cÊp ë trung ð¬ng vµ ®Þa phð¬ng ®ðîc s¾p xÕp l¹i. Néi dung vµ phð¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trong hÖ thèng chÝnh trÞ cã mét sè ®æi míi theo hðíng ph¸t huy d©n chñ néi bé vµ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, t¨ng cðêng quyÒn lùc cña c¸c c¬ quan d©n cö. Nh÷ng thµnh tùu, ðu ®iÓm, tiÕn bé ®¹t ®ðîc chøng tá ®ðêng lèi ®æi míi cña §¶ng lµ ®óng, bðíc ®i cña c«ng cuéc ®æi míi vÒ c¬ b¶n lµ phï hîp. Tuy nhiªn, c«ng cuéc ®æi míi vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n, yÕu kÐm. NÒn kinh tÕ cßn mÊt c©n ®èi lín, l¹m ph¸t vÉn ë møc cao, lao ®éng thiÕu viÖc lµm t¨ng, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp, chða cã tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ. ChÕ ®é tiÒn lð¬ng bÊt hîp lÝ, ®êi sèng cña nh÷ng ngðêi sèng chñ yÕu b»ng tiÒn lð¬ng hoÆc trî cÊp x· héi vµ cña mét bé phËn n«ng d©n bÞ gi¶m sót. Sù nghiÖp v¨n ho¸ cã nh÷ng mÆt tiÕp tôc xuèng cÊp. T×nh tr¹ng tham nhòng, nhËn hèi lé, mÊt d©n chñ, bÊt c«ng x· héi vµ nhiÒu hiÖn tðîng tiªu cùc kh¸c chða ®ðîc kh¾c phôc. 2. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991 − 1995 a) §¹i héi VII (6 − 1991) tiÕp tôc sù nghiÖp ®æi míi §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII cña §¶ng (häp tõ ngµy 24 ®Õn ngµy 27 − 6 − 1991) ® tæng kÕt, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi cña §¶ng tõ §¹i héi VI, ®Ò ra chñ trð¬ng, nhiÖm vô nh»m kÕ thõa, ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu, 211

ðu ®iÓm ® ®¹t ®ðîc ; kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n, yÕu kÐm m¾c ph¶i trong bðíc ®Çu ®æi míi ; ®iÒu chØnh, bæ sung, ph¸t triÓn ®ðêng lèi ®æi míi ®Ó tiÕp tôc ®ða sù nghiÖp ®æi míi ®Êt nðíc tiÕn lªn. §¹i héi cßn quyÕt ®Þnh mét sè vÊn ®Ò vÒ chiÕn lðîc l©u dµi, ®ã lµ th«ng qua Cð¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt nðíc trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x héi vµ ChiÕn lðîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi ®Õn n¨m 2000. Bðíc vµo nhiÖm k× §¹i héi VII cña §¶ng, t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong nðíc cã nh÷ng thay ®æi lín, nhÊt lµ sù thay ®æi ë Liªn X« vµ cña chñ nghÜa x· héi ë §«ng ¢u, t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ®æi míi cña nðíc ta. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh, c¨n cø vµo môc tiªu cña chÆng ®ðêng ®Çu cña thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x héi, §¹i héi VII cña §¶ng ®Ò ra nhiÖm vô, môc tiªu kinh tÕ − x héi cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991 − 1995 lµ : ®Èy lïi vµ kiÓm so¸t ®ðîc l¹m ph¸t ; æn ®Þnh, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt x héi. æn ®Þnh vµ tõng bðíc c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n ; b¾t ®Çu cã tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn, cÇn ph¸t huy søc m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Èy m¹nh Ba chð¬ng tr×nh kinh tÕ víi nh÷ng néi dung cao h¬n trðíc vµ tõng bðíc x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ míi theo yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸. b) TiÕn bé vµ h¹n chÕ cña sù nghiÖp ®æi míi(1) Thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô, môc tiªu cña kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m 1991 − 1995, trªn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x héi, nh©n d©n ta ®¹t ®ðîc nh÷ng thµnh tùu vµ tiÕn bé to lín. Trong 5 n¨m, nÒn kinh tÕ t¨ng trðëng nhanh, GDP t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m lµ 8,2% ; c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m 13,3% ; n«ng nghiÖp lµ 4,5%. Trong lÜnh vùc tµi chÝnh, tiÒn tÖ : N¹n l¹m ph¸t tõng bðíc bÞ ®Èy lïi, tõ møc 67,1% n¨m 1991, xuèng møc 12,7% n¨m 1995. TØ lÖ thiÕu hôt ng©n s¸ch ®ðîc kiÒm chÕ. Trong 5 n¨m, xuÊt khÈu ®¹t 17 tØ H×nh 88. Khai th¸c dÇu ë má B¹ch Hæ trªn BiÓn §«ng USD ; t¨ng sè mÆt hµng cã khèi lðîng xuÊt khÈu lín nhð dÇu th«, g¹o, cµ phª, h¶i s¶n, may mÆc,... ; (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, H., 1996, tr. 154 − 166. 212

nhËp khÈu trªn 21 tØ USD. Quan hÖ mËu dÞch më réng víi trªn 100 nðíc vµ tiÕp cËn víi nhiÒu thÞ trðêng míi. Vèn ®Çu tð trùc tiÕp cña nðíc ngoµi trong 5 n¨m t¨ng nhanh, b×nh qu©n h»ng n¨m lµ 50%. §Õn cuèi n¨m 1995, tæng sè vèn ®¨ng kÝ cho c¸c dù ¸n ®Çu tð trùc tiÕp cña nðíc ngoµi ®¹t trªn 19 tØ USD, trong ®ã cã kho¶ng 1/3 ® ®ðîc thùc hiÖn. Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ g¾n bã h¬n víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ − x héi, thÝch nghi dÇn víi c¬ chÕ thÞ trðêng. C«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã bðíc ph¸t triÓn míi sau mét sè n¨m gi¶m sót. Thu nhËp vµ ®êi sèng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n ë c¸c vïng ®Òu ®ðîc c¶i thiÖn víi møc ®é kh¸c nhau. Mçi n¨m gi¶i quyÕt ®ðîc viÖc lµm cho h¬n 1 triÖu lao ®éng. T×nh h×nh chÝnh trÞ − x héi æn ®Þnh, quèc phßng vµ an ninh ®ðîc cñng cè. Nðíc ta ngµy cµng më réng quan hÖ ®èi ngo¹i, ph¸ thÕ bÞ bao v©y, tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng cña céng ®ång quèc tÕ. §Õn n¨m 1995, ta ® cã quan hÖ ngo¹i giao víi h¬n 160 nðíc, cã quan hÖ bu«n b¸n víi trªn 100 nðíc. C¸c c«ng ti cña h¬n 50 nðíc vµ vïng l nh thæ ® ®Çu tð trùc tiÕp vµo nðíc ta. Th¸ng 7 − 1995, ViÖt Nam vµ MÜ b×nh thðêng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao. Ngµy 28 − 7 − 1995, ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng H×nh 89. LÔ kÕt n¹p ViÖt Nam lµ thµnh viªn thø b¶y Nam ¸ (ASEAN). cña HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN) Sau 5 n¨m thùc hiÖn kÕ ho¹ch, bªn c¹nh thµnh tùu vµ tiÕn bé, cßn nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ chða ®ðîc gi¶i quyÕt. Lùc lðîng s¶n xuÊt cßn nhá bÐ, c¬ së vËt chÊt − kÜ thuËt l¹c hËu ; tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ chuyÓn biÕn chËm ; hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. T×nh tr¹ng tham nhòng, l·ng phÝ, bu«n lËu, lµm ¨n phi ph¸p chða ®ðîc ng¨n chÆn. Nh÷ng hiÖn tðîng tiªu cùc nghiªm träng kÐo dµi trong bé m¸y Nhµ nðíc. Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo gi÷a c¸c vïng, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c tÇng líp cð d©n t¨ng nhanh ; ®êi sèng cña mét bé phËn nh©n d©n, nhÊt lµ ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa, cßn nhiÒu khã kh¨n. 213

3. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996 − 2000 a) §¹i héi VIII (6 − 1996) ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng (häp tõ ngµy 28 − 6 ®Õn ngµy 1 − 7 − 1996) ® kiÓm ®iÓm, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi VII ; tæng kÕt 10 n¨m ®Êt nðíc thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi, ®Ò ra chñ trð¬ng, nhiÖm vô trong nhiÖm k× míi. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh thay ®æi, tõ nhËn ®Þnh nðíc ta ® ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ − x héi vµ c¨n cø vµo Cð¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt nðíc trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x héi, §¹i héi kh¼ng ®Þnh tiÕp tôc n¾m v÷ng hai nhiÖm vô chiÕn lðîc − x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc x héi H×nh 90. Nhµ m¸y thuû ®iÖn Yaly (Gia Lai − Kon Tum) chñ nghÜa, nhÊn m¹nh “nðíc ta ® chuyÓn sang thêi k× ph¸t triÓn míi, thêi k× ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”. §¹i héi cña §¶ng ®Ò ra nhiÖm vô, môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996 − 2000 lµ : §Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn vµ ®ång bé, tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn... PhÊn ®Êu ®¹t vµ vðît môc tiªu t¨ng trðëng kinh tÕ nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng ®i ®«i víi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc vÒ x héi. C¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. N©ng cao tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ. b) ChuyÓn biÕn tiÕn bé vµ khã kh¨n, h¹n chÕ cña c«ng cuéc ®æi míi(1) Trong 5 n¨m, GDP t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m lµ 7% ; c«ng nghiÖp lµ 13,5% ; n«ng nghiÖp lµ 5,7%. Lð¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngðêi t¨ng tõ 360 kg (1995) lªn 444 kg (2000). N«ng nghiÖp ph¸t triÓn liªn tôc, gãp phÇn quan träng vµo møc t¨ng trðëng chung vµ gi÷ v÷ng æn ®Þnh kinh tÕ − x héi. C¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ tõng bðíc chuyÓn dÞch theo hðíng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Ho¹t ®éng xuÊt, nhËp khÈu kh«ng ngõng t¨ng lªn : xuÊt khÈu ®¹t 51,6 tØ USD, t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m 21% víi ba mÆt hµng chñ lùc lµ g¹o (®øng thø hai thÕ giíi), cµ phª (®øng thø ba) vµ thuû s¶n ; nhËp khÈu kho¶ng 61 tØ USD, t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m 13,3%. Tæng sè vèn ®Çu tð trùc tiÕp cña nðíc ngoµi ®¹t kho¶ng 10 tØ USD, gÊp 1,5 lÇn so víi 5 n¨m trðíc. (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, H., 2001, tr. 73 − 76 vµ tr. 222 − 259. 214

C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tõng bðíc më réng ®Çu tð ra nðíc ngoµi. §Õn n¨m 2000, ® cã trªn 40 dù ¸n ®Çu tð vµo 12 nðíc vµ vïng l nh thæ. §Õn hÕt n¨m 2000, cã 100% tØnh, thµnh phè ®¹t tiªu chuÈn phæ cËp gi¸o dôc TiÓu häc vµ xo¸ mï ch÷ ; mét sè tØnh, thµnh phè b¾t H×nh 91. CÇu MÜ ThuËn b¾c qua s«ng TiÒn ®Çu thùc hiÖn chð¬ng tr×nh phæ (kh¸nh thµnh ngµy 21 − 5 − 2000) cËp gi¸o dôc Trung häc c¬ së. Trong 5 n¨m, cã kho¶ng 6,1 triÖu ngðêi cã viÖc lµm, b×nh qu©n mçi n¨m thu hót 1,2 triÖu ngðêi. §Õn n¨m 2000, nðíc ta cã quan hÖ thð¬ng m¹i víi h¬n 140 nðíc, quan hÖ ®Çu tð víi gÇn 70 nðíc vµ vïng l nh thæ, thu hót ®ðîc nhiÒu nguån vèn ®Çu tð tõ nðíc ngoµi(1). Nh÷ng thµnh tùu, ðu ®iÓm trong 5 n¨m 1996 − 2000 vµ trong 15 n¨m 1986 − 2000 thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi ® t¨ng cðêng søc m¹nh tæng hîp, lµm thay ®æi bé mÆt cña ®Êt nðíc vµ cuéc sèng cña nh©n d©n, cñng cè v÷ng ch¾c ®éc lËp d©n téc vµ chÕ ®é x héi chñ nghÜa, n©ng cao vÞ thÕ vµ uy tÝn cña nðíc ta trªn trðêng quèc tÕ. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu vµ ðu ®iÓm, chóng ta gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n vµ yÕu kÐm. − NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn chða v÷ng ch¾c ; n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chÊt lðîng s¶n phÈm chða tèt, gi¸ thµnh cao ; hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh thÊp. − Kinh tÕ Nhµ nðíc chða ®ðîc cñng cè tð¬ng xøng víi vai trß chñ ®¹o. Kinh tÕ tËp thÓ chða m¹nh. − C¸c ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ chða ®¸p øng tèt yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. − TØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n cßn ë møc cao. Møc sèng cña nh©n d©n, nhÊt lµ n«ng d©n, ë mét sè vïng cßn thÊp. Trong bèi c¶nh lÞch sö ®Çu thÕ kØ XXI, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt nðíc, §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng (4 − 2001) ®· ®Ò ra phð¬ng hðíng, nhiÖm vô, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi 5 n¨m (2001 − 2005) vµ chiÕn lðîc ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi 10 n¨m (2001 − 2010), nh»m “®ða nðíc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 nðíc ta c¬ b¶n trë thµnh mét nðíc c«ng nghiÖp theo hðíng hiÖn ®¹i...”. KÕ ho¹ch (1) ViÖt Nam lµ thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc Thð¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) tõ ngµy 7 − 11 − 2006. ViÖt Nam lµ Uû viªn kh«ng thðêng trùc Héi ®ång B¶o an Liªn hîp quèc nhiÖm k× 2008 − 2009 tõ ngµy 1 − 1 − 2008. 215

ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi 5 n¨m (2001 − 2005) lµ rÊt quan träng ®èi víi viÖc thùc hiÖn chiÕn lðîc 10 n¨m (2001 − 2010). Bðíc vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m ®Çu tiªn cña thÕ kØ XXI, t×nh h×nh trong nðíc vµ quèc tÕ cã nhiÒu thuËn lîi vµ thêi c¬, song còng cã kh«ng Ýt khã kh¨n vµ th¸ch thøc. Dðíi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nh©n d©n ta lu«n chñ ®éng n¾m b¾t thêi c¬, t¹o ra thÕ vµ lùc míi, ®ång thêi lu«n tØnh t¸o ®o¸n biÕt vµ kiªn quyÕt ®Èy lïi nguy c¬, ®ða sù nghiÖp ®æi míi tiÕn lªn m¹nh mÏ, ®óng hðíng. − Nªu nhiÖm vô vµ môc tiªu cña tõng kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m : 1986 − 1990, 1991 − 1995, 1996 − 2000. − Tr×nh bµy nh÷ng thµnh tùu vµ yÕu kÐm vÒ kinh tÕ − x héi cña nðíc ta trong tõng kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m : 1986 − 1990, 1991 − 1995, 1996 − 2000. C©u hái vµ bµi tËp 1. Nªu ý nghÜa cña nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ − x héi cña nðíc ta trong 15 n¨m (1986 − 2000) thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi. 2. H y nªu nh÷ng khã kh¨n vµ yÕu kÐm vÒ kinh tÕ − x héi cña nðíc ta sau 15 n¨m (1986 − 2000) thùc hiÖn ®ðêng lèi ®æi míi. Bµi 27 tæng kÕt lÞch sö ViÖt Nam tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 2000 LÞch sö ViÖt Nam tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 2000 ®· diÔn ra theo mét qu¸ tr×nh liªn tôc nh÷ng sù kiÖn lín : §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi n¨m 1930, C¸ch m¹ng th¸ng T¸m víi sù thµnh lËp Nhµ nðíc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ n¨m 1945, kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p víi chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ “chÊn ®éng ®Þa cÇu” n¨m 1954, kh¸ng chiÕn chèng MÜ víi §¹i th¾ng mïa Xu©n n¨m 1975 vµ c«ng cuéc ®æi míi ®Êt nðíc tõ n¨m 1986 ®Õn nay. Mçi sù kiÖn lµ mèc ®¸nh dÊu mét thêi k× ph¸t triÓn cña lÞch sö d©n téc. 216

I − C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña lÞch sö d©n téc 1. Thêi k× 1919 − 1930 (Tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®Õn khi §¶ng ra ®êi n¨m 1930) − Cuéc khai th¸c thuéc ®Þa lÇn thø hai (1919 − 1929) cña Ph¸p ® lµm chuyÓn biÕn t×nh h×nh kinh tÕ − x héi ViÖt Nam, t¹o c¬ së x héi (giai cÊp) vµ ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ (phong trµo yªu nðíc) ®Ó tiÕp thu luång tð tðëng c¸ch m¹ng v« s¶n. − NguyÔn ¸i Quèc vµ mét sè nhµ yªu nðíc kh¸c ®Õn víi chñ nghÜa M¸c − Lªnin, truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c − Lªnin, nh÷ng luËn ®iÓm cña NguyÔn ¸i Quèc vÒ con ®ðêng gi¶i phãng d©n téc ViÖt Nam vµ bµi häc cña C¸ch m¹ng th¸ng Mðêi Nga vÒ trong nðíc, ® lµm chuyÓn biÕn phong trµo yªu nðíc chèng Ph¸p tõ lËp trðêng tð s¶n sang lËp trðêng v« s¶n. − Phong trµo yªu nðíc chèng thùc d©n Ph¸p cña mét bé phËn tiÓu tð s¶n chuyÓn sang lËp trðêng v« s¶n, cïng víi phong trµo c«ng nh©n chuyÓn sang tù gi¸c, ®ßi hái ph¶i cã §¶ng cña giai cÊp v« s¶n l nh ®¹o. Ba tæ chøc céng s¶n ra ®êi vµo nöa sau n¨m 1929 råi thèng nhÊt thµnh mét ®¶ng lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (®Çu n¨m 1930) ® ®¸p øng yªu cÇu ®ã. 2. Thêi k× 1930 − 1945 (Tõ sau khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi ®Õn ngµy 2 − 9 − 1945) − T¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi (1929 − 1933) cïng víi sù gia t¨ng ¸p bøc, bãc lét vµ cuéc “khñng bè tr¾ng” cña thùc d©n Ph¸p sau khëi nghÜa Yªn B¸i (9 − 2 − 1930), ® lµm bïng næ phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn chóng dðíi sù l nh ®¹o cña §¶ng trong nh÷ng n¨m 1930 − 1931, víi ®Ønh cao X« viÕt NghÖ − TÜnh. − Trong bèi c¶nh lÞch sö nh÷ng n¨m 1936 − 1939, khi chñ nghÜa ph¸t xÝt xuÊt hiÖn, ®e do¹ hoµ b×nh thÕ giíi, ë nðíc ta dÊy lªn phong trµo ®Êu tranh c«ng khai réng lín ®ßi tù do, d©n sinh, d©n chñ dðíi sù l nh ®¹o cña §¶ng. §©y lµ phong trµo quÇn chóng réng lín víi môc tiªu, h×nh thøc ®Êu tranh míi. − Cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939 − 1945) ® t¸c ®éng ®Õn toµn thÕ giíi. Cuéc chiÕn ®Êu cña nh©n d©n Liªn X« vµ c¸c lùc lðîng d©n chñ thÕ giíi chèng ph¸t xÝt th¾ng lîi ® t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸ch m¹ng nðíc ta vµ nhiÒu nðíc tiÕn lªn gi¶i phãng d©n téc. − §Çu n¨m 1941, NguyÔn ¸i Quèc vÒ nðíc trùc tiÕp l nh ®¹o c¸ch m¹ng. Héi nghÞ Trung ð¬ng 8 (5 − 1941) ® hoµn chØnh chñ trð¬ng ®Æt nhiÖm vô gi¶i phãng d©n téc lªn hµng ®Çu ®ðîc ®Ò ra tõ Héi nghÞ Trung ð¬ng th¸ng 11 − 1939. Tõ ®©y, 217

c¸ch m¹ng nðíc ta tËp trung vµo môc tiªu gi¶i phãng d©n téc, ra søc chuÈn bÞ, tiÕn tíi khëi nghÜa giµnh chÝnh quyÒn. − C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 th¾ng lîi lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ tËp dðît trong 15 n¨m kÓ tõ khi §¶ng ra ®êi n¨m 1930. Khëi nghÜa ®ðîc tiÕn hµnh theo h×nh th¸i phï hîp, tõ khëi nghÜa tõng phÇn ph¸t triÓn lªn tæng khëi nghÜa. Cuéc Tæng khëi nghÜa th¾ng lîi ® giµnh ®ðîc ®éc lËp, chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n. 3. Thêi k× 1945 − 1954 (Tõ sau th¾ng lîi C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 ®Õn ngµy 21 − 7 − 1954) − Sau khi nðíc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ®ðîc thµnh lËp, trong t×nh h×nh ®Êt nðíc gÆp mu«n vµn khã kh¨n thö th¸ch, nh©n d©n ta võa x©y dùng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, gi¶i quyÕt n¹n ®ãi, n¹n dèt vµ khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, võa ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m, néi ph¶n, b¶o vÖ chÝnh quyÒn vµ tõ cuèi n¨m 1946, chèng thùc d©n Ph¸p më réng x©m lðîc c¶ nðíc. − Cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (1945 − 1954) tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn nðíc ta ® cã ®éc lËp vµ chÝnh quyÒn. V× vËy, kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc lµ hai nhiÖm vô chiÕn lðîc cña c¸ch m¹ng nðíc ta trong thêi k× nµy : + Kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m lðîc, vµ tõ n¨m 1950 chèng c¶ sù can thiÖp cña MÜ, tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n víi c¸c mèc lín chiÕn th¾ng ViÖt B¾c thu − ®«ng 1947, chiÕn th¾ng Biªn giíi thu − ®«ng 1950, chiÕn th¾ng trong §«ng − Xu©n 1953 − 1954. §iÖn Biªn Phñ lµ trËn th¾ng quyÕt ®Þnh ®ða ®Õn viÖc kÝ kÕt HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ n¨m 1954 vÒ §«ng Dð¬ng, kÕt thóc chiÕn tranh. + KiÕn quèc nh»m x©y dùng chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n, phôc vô kh¸ng chiÕn, phôc vô d©n sinh, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó tiÕn lªn chñ nghÜa x héi sau khi chiÕn tranh kÕt thóc. 4. Thêi k× 1954 − 1975 (Tõ sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p n¨m 1954 ®Õn ngµy 30 − 4 − 1975) − XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh ®Êt nðíc t¹m thêi bÞ chia c¾t lµm hai miÒn, §¶ng ®Ò ra nhiÖm vô cho c¸ch m¹ng tõng miÒn vµ nhiÖm vô chung cho c¸ch m¹ng c¶ nðíc, mèi quan hÖ gi÷a c¸ch m¹ng hai miÒn, x¸c ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña c¸ch m¹ng tõng miÒn. NhiÖm vô chung lµ “kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc”. − ë miÒn Nam, tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ ph¸t triÓn lªn khëi nghÜa (tõ “§ång khëi” 1959 − 1960), råi chiÕn tranh gi¶i phãng (tõ gi÷a n¨m 1961), tr¶i qua n¨m giai ®o¹n, lÇn lðît ®¸nh b¹i c¸c chiÕn lðîc thèng trÞ vµ x©m lðîc thùc d©n míi cña MÜ : 1954 − 1960, ®¸nh b¹i chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®¬n phð¬ng” ; 1961 − 1965, 218

®¸nh b¹i chiÕn lðîc “ChiÕn tranh ®Æc biÖt” ; 1965 − 1968, ®¸nh b¹i chiÕn lðîc “ChiÕn tranh côc bé” ; 1969 − 1973, ®¸nh b¹i vÒ c¬ b¶n chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh”, buéc MÜ ph¶i rót qu©n khái miÒn Nam ; 1973 − 1975, ®¸nh b¹i hoµn toµn chiÕn lðîc “ViÖt Nam ho¸ chiÕn tranh”, gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt nðíc. − ë miÒn B¾c, thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x héi, vµ khi MÜ tiÕn hµnh chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n vµ h¶i qu©n ra miÒn B¾c, th× kÕt hîp chiÕn ®Êu víi s¶n xuÊt. MiÒn B¾c cßn lµm nghÜa vô cña hËu phð¬ng, chi viÖn cho tiÒn tuyÕn miÒn Nam vµ thùc hiÖn nghÜa vô quèc tÕ ®èi víi Lµo, Campuchia. Nh©n d©n miÒn B¾c ® giµnh th¾ng lîi trong cuéc chiÕn ®Êu chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña ®Õ quèc MÜ qua hai lÇn : lÇn thø nhÊt b¾t ®Çu tõ ngµy 5 − 8 − 1964, chÝnh thøc tõ ngµy 7 − 2 − 1965 ®Õn ngµy 1 − 11 − 1968. LÇn thø hai b¾t ®Çu tõ ngµy 6 − 4 − 1972, chÝnh thøc tõ ngµy 16 − 4 − 1972 ®Õn ngµy 15 − 1 − 1973. 5. Thêi k× 1975 − 2000 (Tõ sau th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc n¨m 1975 ®Õn n¨m 2000) − C¸ch m¹ng ViÖt Nam chuyÓn sang thêi k× c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa trong c¶ nðíc tõ sau khi ®Êt nðíc ®éc lËp vµ thèng nhÊt. − Trong 10 n¨m ®Çu (1976 − 1986) ®i lªn chñ nghÜa x héi, thùc hiÖn hai kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m do §¹i héi IV (12 − 1976) vµ §¹i héi V (3 − 1982) cña §¶ng ®Ò ra, bªn c¹nh thµnh tùu vµ ðu ®iÓm, chóng ta gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, yÕu kÐm, c¶ sai lÇm, khuyÕt ®iÓm. Khã kh¨n cña ta ngµy cµng lín, sai lÇm chËm ®ðîc söa ch÷a, ®ða ®Õn khñng ho¶ng, trðíc hÕt vÒ kinh tÕ − x héi, ®ßi hái ph¶i ®æi míi. − §ðêng lèi ®æi míi ®ðîc ®Ò ra tõ §¹i héi VI (1986) nh»m kh¾c phôc khã kh¨n, söa ch÷a sai lÇm, vðît qua khñng ho¶ng, ®Èy m¹nh sù nghiÖp c¸ch m¹ng x héi chñ nghÜa. §Õn n¨m 2000, n¨m cuèi cña thÕ kØ XX, nh©n d©n ta ® thùc hiÖn th¾ng lîi ba kÕ ho¹ch Nhµ nðíc 5 n¨m vµ tõ n¨m 2001 thùc hiÖn tiÕp c¸c kÕ ho¹ch 5 n¨m. − C«ng cuéc ®æi míi ® vµ ®ang giµnh ®ðîc th¾ng lîi. Th¾ng lîi ®ã ® tõng bðíc ®ða ®Êt nðíc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x héi, kh¼ng ®Þnh ®ðêng lèi ®æi míi cña §¶ng lµ ®óng, bðíc ®i cña c«ng cuéc ®æi míi lµ phï hîp. II − Nguyªn nh©n th¾ng lîi, bµi häc kinh nghiÖm LÞch sö ®Êu tranh vµ x©y dùng ®Êt nðíc cña nh©n d©n ta tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt ®Õn nay tr¶i qua nhiÒu thêi k×, nhiÒu bðíc th¨ng trÇm. Tõ khi NguyÔn ¸i Quèc ®Õn víi chñ nghÜa M¸c − Lªnin n¨m 1920 vµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam 219

ra ®êi n¨m 1930, cuéc ®Êu tranh dùng nðíc vµ gi÷ nðíc cña nh©n d©n ta dðíi sù l nh ®¹o cña §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tuy ph¶i chÞu nhiÒu hi sinh gian khæ, nhðng cuèi cïng ® giµnh ®ðîc th¾ng lîi vÎ vang. Th¾ng lîi nèi tiÕp th¾ng lîi, më ®Çu lµ th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, tiÕp ®ã lµ th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, kh¸ng chiÕn chèng MÜ vµ nay lµ th¾ng lîi trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt nðíc ®i lªn chñ nghÜa x héi. Th¾ng lîi ®ã do nhiÒu nguyªn nh©n, c¬ b¶n nhÊt lµ : − Nh©n d©n ta ®oµn kÕt mét lßng, giµu lßng yªu nðíc, lao ®éng cÇn cï, s¸ng t¹o, chiÕn ®Êu kiªn cðêng dòng c¶m v× ®éc lËp tù do. TruyÒn thèng ®ã cña d©n téc ®ðîc ph¸t huy cao ®é trong thêi k× c¸ch m¹ng do §¶ng l nh ®¹o. − §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh s¸ng lËp, lµ ®éi tiªn phong vµ lµ ®¹i biÓu trung thµnh cho lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n, cña nh©n d©n lao ®éng, cña d©n téc. Sù l nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng víi ®ðêng lèi c¸ch m¹ng ®óng ®¾n, s¸ng t¹o, ®éc lËp tù chñ lµ nh©n tè th¾ng lîi hµng ®Çu, chi phèi c¸c nh©n tè kh¸c cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Thùc tÕ c¸ch m¹ng nðíc ta tõ n¨m 1930 ® ®Ó l¹i cho §¶ng vµ nh©n d©n ta nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u(1) : − N¾m v÷ng ngän cê ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x héi, mét bµi häc xuyªn suèt qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng nðíc ta. − Sù nghiÖp c¸ch m¹ng lµ cña nh©n d©n, do nh©n d©n vµ v× nh©n d©n. Nh©n d©n lµ ngðêi lµm nªn lÞch sö. − Kh«ng ngõng cñng cè, t¨ng cðêng ®oµn kÕt : ®oµn kÕt toµn §¶ng, ®oµn kÕt toµn d©n, ®oµn kÕt d©n téc, ®oµn kÕt quèc tÕ. − KÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i, søc m¹nh trong nðíc víi søc m¹nh quèc tÕ. − Sù l nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng lµ nh©n tè hµng ®Çu b¶o ®¶m th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. C©u hái vµ bµi tËp 1. Nªu nh÷ng th¾ng lîi lÞch sö tiªu biÓu cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam dðíi sù l nh ®¹o cña §¶ng tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 2000. Nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng lµ g× ? 2. Thùc tÕ c¸ch m¹ng nðíc ta tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 2000 ® ®Ó l¹i cho §¶ng vµ nh©n d©n ta nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm g× ? 3. LËp niªn biÓu nh÷ng sù kiÖn tiªu biÓu g¾n víi tõng thêi k× trong tiÕn tr×nh lÞch sö ViÖt Nam tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 2000). (1) §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, Cð¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt nðíc trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, NXB Sù thËt, H., 1991, tr. 4 − 6. 220

Môc lôc phÇn mét LÞch sö thÕ giíi hiÖn ®¹i tõ n¨m 1945 ®Õn n¨m 2000 chð¬ng I sù h×nh thµnh trËt tù thÕ giíi míi sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1945 − 1949) Bµi 1. Sù h×nh thµnh trËt tù thÕ giíi míi sau 4 ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1945 − 1949) chð¬ng II Liªn X« vµ c¸c nðíc §«ng ¢u (1945 − 1991). Liªn Bang nga (1991 − 2000) Bµi 2. Liªn X« vµ c¸c nðíc §«ng ¢u (1945 − 1991). 10 Liªn bang Nga (1991 − 2000) chð¬ng III C¸c nðíc ¸, Phi vµ MÜ Latinh (1945 − 2000) Bµi 3. C¸c nðíc §«ng B¾c ¸ 19 Bµi 4. C¸c nðíc §«ng Nam ¸ vµ Ên §é 25 Bµi 5. C¸c nðíc ch©u Phi vµ MÜ Latinh 35 chð¬ng IV MÜ, T©y ©u, NhËt B¶n (1945 − 2000) Bµi 6. Nðíc MÜ 42 Bµi 7. T©y ¢u 46 Bµi 8. NhËt B¶n 52 chð¬ng V 58 Quan hÖ quèc tÕ (1945 − 2000) 66 Bµi 9. Quan hÖ quèc tÕ trong vµ sau thêi k× ChiÕn tranh l¹nh chð¬ng Vi C¸ch m¹ng khoa häc − c«ng nghÖ vµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ Bµi 10. C¸ch m¹ng khoa häc − c«ng nghÖ vµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ nöa sau thÕ kØ XX 221

Bµi 11. Tæng kÕt lÞch sö thÕ giíi hiÖn ®¹i tõ n¨m 1945 ®Õn n¨m 2000 71 PhÇn hai 76 83 LÞch sö ViÖt Nam tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 2000 90 98 Chð¬ng I 102 ViÖt nam tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 1930 121 Bµi 12. Phong trµo d©n téc d©n chñ ë ViÖt Nam tõ n¨m 1919 130 ®Õn n¨m 1925 139 145 Bµi 13. Phong trµo d©n téc d©n chñ ë ViÖt Nam tõ n¨m 1925 ®Õn n¨m 1930 157 Chð¬ng II ViÖt nam tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1945 Bµi 14. Phong trµo c¸ch m¹ng 1930 − 1935 Bµi 15. Phong trµo d©n chñ 1936 − 1939 Bµi 16. Phong trµo gi¶i phãng d©n téc vµ Tæng khëi nghÜa th¸ng T¸m (1939 − 1945). Nðíc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ra ®êi Chð¬ng III ViÖt nam tõ n¨m 1945 ®Õn n¨m 1954 Bµi 17. Nðíc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ tõ sau ngµy 2 − 9 − 1945 ®Õn trðíc ngµy 19 − 12 − 1946 Bµi 18. Nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p (1946 − 1950) Bµi 19. Bðíc ph¸t triÓn cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p (1951 − 1953) Bµi 20. Cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p kÕt thóc (1953 − 1954) Chð¬ng IV ViÖt nam tõ n¨m 1954 ®Õn n¨m 1975 Bµi 21. X©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, ®Êu tranh chèng ®Õ quèc MÜ vµ chÝnh quyÒn Sµi Gßn ë miÒn Nam (1954 − 1965) 222

Bµi 22. Nh©n d©n hai miÒn trùc tiÕp chiÕn ®Êu chèng 173 ®Õ quèc MÜ x©m lðîc. Nh©n d©n miÒn B¾c võa chiÕn ®Êu 188 võa s¶n xuÊt (1965 − 1973) Bµi 23. Kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi ë miÒn B¾c, gi¶i phãng hoµn toµn miÒn Nam (1973 − 1975) Chð¬ng V ViÖt nam tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 2000 Bµi 24. ViÖt Nam trong n¨m ®Çu sau th¾ng lîi cña 199 cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ, cøu nðíc n¨m 1975 203 Bµi 25. ViÖt Nam x©y dùng chñ nghÜa x· héi 208 vµ ®Êu tranh b¶o vÖ Tæ quèc (1976 − 1986) 216 Bµi 26. §Êt nðíc trªn ®ðêng ®æi míi ®i lªn chñ nghÜa x· héi (1986 − 2000) Bµi 27. Tæng kÕt lÞch sö ViÖt Nam tõ n¨m 1919 ®Õn n¨m 2000 223

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n : Chñ tÞch Héi ®ång Thµnh viªn kiªm Tæng Gi¸m ®èc NgðT Ng« trÇn ¸i Phã Tæng Gi¸m ®èc kiªm Tæng biªn tËp gS.TS vò v¨n hïng Biªn tËp lÇn ®Çu : lðu hoa s¬n − n«ng thÞ huÖ Biªn tËp t¸i b¶n : vò thÞ h¹nh quúnh − huúnh ChÝ danh Biªn vÏ lðîc ®å : nguyÔn nam phãng Tr×nh bµy b×a : lðu chÝ ®ång ThiÕt kÕ, tr×nh bµy s¸ch : bïi quang tuÊn Söa b¶n in : nguyÔn v¨n nguyªn − vò h¹nh quúnh ChÕ b¶n : CTCP MÜ thuËt & truyÒn th«ng Trong s¸ch cã sö dông mét sè ¶nh tð liÖu : LÞch sö thÕ giíi − thêi ®ð¬ng ®¹i, D¹y häc lÞch sö 1945 − 1954 qua ¶nh tð liÖu, LÞch sö ViÖt Nam 1954 − 1965, ChiÕn tranh c¸ch m¹ng ViÖt Nam 1945 − 1975 : Th¾ng lîi vµ bµi häc, nguån ¶nh tð liÖu cña Th«ng tÊn x ViÖt Nam, T¹p chÝ LÞch sö Qu©n sù vµ mét sè trang web nðíc ngoµi,... lÞch sö 12 M· sè : CH215T4 In ... cuèn, khæ 17 × 24 cm ... t¹i Sè in ......... Sè xuÊt b¶n 01 − 2014/CXB/497 − 1062/GD In xong vµ nép lðu chiÓu ....... th¸ng n¨m 2014. 224