(คู่มือ)หนังสือเรียนสสวท พื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.3 ล.2

ค่มู อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยที่ 5 พลงั งานกบั ชวี ติ 210    นักเรียนเติมช่ือเคร่อื งใช้ไฟฟ้า และระบุพลังงานที่เกดิ จาก การเปลย่ี นพลังงานไฟฟ้าของเครอื่ งใช้ไฟฟา้ แตล่ ะชนดิ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

211 คมู่ ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกบั ชีวติ พลังงานแสง พลงั งานเสยี ง พลังงานความร้อน พลังงานกล พลงั งานไฟฟา้ นักเรยี นตอบตามผลทไี่ ดจ้ ากการสำรวจตามตารางท่ี 2 เช่น กระตกิ นำ้ ร้อน เปล่ียนจากพลงั งานไฟฟ้าเป็นพลงั งานความร้อนและพลังงานแสง พลงั งานทำใหส้ ่ิงต่าง ๆ ทำงานได้ โดยพลังงานมีหลายแบบ เชน่ พลังงานแสง พลงั งานเสียง พลังงานไฟฟ้า พลังงานกล พลังงานความรอ้ น พลังงานสามารถ เปล่ียนจากพลังงานหนงึ่ ไปเปน็ พลังงานอ่ืน และพลังงานไฟฟ้าสามารถทำให้ เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้าทำงานไดโ้ ดยเปลยี่ นเปน็ พลังงานอ่นื เชน่ พลงั งานความรอ้ น พลงั งานแสง พลงั งานเสยี ง หรอื พลังงานกล ⎯ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ค่มู ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกบั ชวี ิต 212 พลังงานทำให้ส่ิงต่าง ๆ ทำงานได้ โดยพลงั งานมีหลายแบบ พลังงานสามารถ เปลย่ี นจากพลังงานหนง่ึ ไปเปน็ พลงั งานอน่ื ได้ และพลังงานไฟฟา้ สามารถทำให้ เครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้าทำงานได้โดยเปลย่ี นเป็นพลังงานอนื่ คำถามของนักเรียนทตี่ ้ังตามความอยากร้ขู องตนเอง สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

213 คู่มอื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยที่ 5 พลงั งานกบั ชวี ติ แนวการประเมินการเรียนรู้ การประเมินการเรยี นรู้ของนักเรยี นทำได้ ดงั น้ี 1. ประเมินความรเู้ ดิมจากการอภิปรายในชนั้ เรยี น 2. ประเมินการเรียนรูจ้ ากคำตอบของนกั เรียนระหวา่ งการจดั การเรยี นร้แู ละจากแบบบันทึกกิจกรรม 3. ประเมนิ ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละทักษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 จากการทำกจิ กรรมของนกั เรียน การประเมินจากการทำกจิ กรรมท่ี 1.1 พลังงานหนงึ่ เปลย่ี นเป็นพลงั งานอะไรไดบ้ า้ ง รหัส สงิ่ ที่ประเมนิ คะแนน ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ S1 การสังเกต S8 การลงความเห็นจากขอ้ มูล S13 การตคี วามหมายขอ้ มลู และการลงขอ้ สรุป ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 C4 การส่อื สาร C5 ความร่วมมือ รวมคะแนน ⎯ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คูม่ อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกับชวี ติ 214 ตาราง รายการประเมินและเกณฑ์การประเมินทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ทกั ษะ เกณฑ์การประเมิน กระบวนการทาง รายการประเมิน ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) วทิ ยาศาสตร์ S1 การสังเกต การใช้ประสาทสัมผสั สามารถใช้ประสาท สามารถใชป้ ระสาท สามารถใช้ประสาท เก็บรายละเอียด สมั ผัสเก็บรายละเอยี ด สัมผสั เกบ็ รายละเอยี ด สัมผัสเก็บรายละเอียด เกีย่ วกบั การ เกย่ี วกับการ เกี่ยวกบั การ เก่ยี วกับการ เปลย่ี นแปลงพลังงาน เปลยี่ นแปลงพลงั งาน เปล่ียนแปลงพลังงาน เปล่ยี นแปลงพลงั งาน แบบตา่ ง ๆ ทสี่ ังเกตได้ แบบตา่ ง ๆ ทส่ี ังเกตได้ แบบตา่ ง ๆ ทส่ี งั เกตได้ แบบตา่ ง ๆ ที่สังเกตได้ จากกิจกรรมและการ จากกิจกรรมและการ จากกิจกรรมและการ จากกจิ กรรมและการ เปลย่ี นแปลงการ เปลย่ี นแปลงการทำงาน เปลี่ยนแปลงการ เปล่ยี นแปลงการ ทำงานใน ในเคร่อื งใช้ไฟฟ้าแต่ละ ทำงานใน ทำงานใน เครื่องใช้ไฟฟา้ แต่ละ ชนิดทีส่ ำรวจไดถ้ ูกต้อง เคร่ืองใช้ไฟฟ้าแต่ละ เครอ่ื งใช้ไฟฟา้ แตล่ ะ ชนิดที่สำรวจ ดว้ ยตนเอง ชนดิ ที่สำรวจได้ถกู ต้อง ชนิดทส่ี ำรวจได้ถกู ต้อง จากการชแ้ี นะของครู บางสว่ น แม้วา่ จะได้ หรือผูอ้ นื่ รบั คำชีแ้ นะจากครูหรอื ผู้อื่น S8 การลง การลงความเห็น สามารถลงความเหน็ สามารถลงความเห็น สามารถลงความเห็น ความเห็นจาก เกย่ี วกับข้อมลู จาก เก่ยี วกบั ข้อมูลจาก เกยี่ วกับข้อมลู จาก เก่ียวกบั ข้อมูลจาก ข้อมลู กิจกรรมเก่ยี วกบั การ กิจกรรมเก่ยี วกบั การ กจิ กรรมเก่ยี วกับการ กิจกรรมเกยี่ วกับการ เปล่ยี นพลังงานแบบ เปลย่ี นพลังงานแบบ เปลี่ยนพลงั งานแบบ เปลี่ยนพลงั งานแบบ ต่าง ๆ ต่างๆ ได้ถกู ต้องด้วย ตา่ ง ๆ ไดถ้ ูกต้องจาก ตา่ ง ๆ ได้ถูกต้อง ตนเอง การช้แี นะของครหู รอื บางส่วน แมว้ า่ จะได้ ผู้อ่ืน รับคำชแี้ นะจากครูหรือ ผอู้ นื่ S13 การ การตีความหมายข้อมลู สามารถตคี วามหมาย สามารถตีความหมาย สามารถตีความหมาย ตคี วามหมาย จากการสงั เกตและการ ข้อมลู จากการสังเกตและ ขอ้ มูลจากการสังเกต ขอ้ มูลจากการสังเกต ข้อมูลและลง อภปิ รายและลงข้อสรปุ การอภิปรายและลง และการอภปิ รายและ และการอภิปรายและ ข้อสรุป ไดว้ ่า พลงั งานมีหลาย ข้อสรปุ ได้ถูกต้องดว้ ย ลงข้อสรุปได้ถกู ต้อง ลงขอ้ สรุปได้ถกู ต้อง แบบซง่ึ สามารถทำให้ ตนเองวา่ พลังงานมี โดยอาศัยคำช้แี นะจาก เพยี งบางสว่ น แมว้ ่าจะ สิ่งต่าง ๆ ทำงานได้ หลายแบบซ่ึงสามารถทำ ครหู รอื ผอู้ นื่ วา่ ได้รบั คำช้แี นะจากครู ตา่ งกนั โดยพลงั งาน ให้สง่ิ ต่าง ๆ ทำงานได้ พลงั งานมีหลายแบบซึ่ง หรอื ผ้อู ่นื ว่า พลังงานมี ไฟฟา้ สามารถทำให้ ต่างกัน โดยพลังงาน สามารถทำให้ส่ิงต่าง ๆ หลายแบบซึ่งสามารถ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

215 คู่มือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยที่ 5 พลงั งานกับชีวิต ทักษะ เกณฑก์ ารประเมิน กระบวนการทาง รายการประเมนิ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรุง (1) วิทยาศาสตร์ เครือ่ งใช้ไฟฟา้ ทำงาน ไฟฟา้ สามารถทำให้ ทำงานได้ตา่ งกนั โดย ทำให้สง่ิ ตา่ ง ๆ ทำงาน ได้โดยเปลย่ี นเป็น เครอื่ งใช้ไฟฟ้าทำงานได้ พลงั งานไฟฟ้าสามารถ ไดต้ ่างกนั โดยพลงั งาน พลงั งานต่าง ๆ โดยเปลยี่ นเป็นพลังงาน ทำใหเ้ คร่ืองใชไ้ ฟฟ้า ไฟฟ้าสามารถทำให้ ตา่ ง ๆ ทำงานได้โดย เคร่อื งใช้ไฟฟ้าทำงาน เปลย่ี นเป็นพลังงาน ได้โดยเปลย่ี นเปน็ ตา่ ง ๆ พลงั งานต่าง ๆ ตาราง รายการประเมินและเกณฑ์การประเมินทักษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 ทกั ษะแห่ง รายการประเมิน เกณฑก์ ารประเมนิ ศตวรรษที่ 21 C4 การสื่อสาร ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรุง (1) C5 ความร่วมมือ การส่ือสารผลการ สามารถส่ือสารผลการ สามารถสอื่ สารผลการ สามารถส่ือสารผลการ อภปิ รายและผลการ อภิปรายและผลการ อภิปรายและผลการ อภิปรายและผลการ สำรวจการเปลยี่ น สำรวจการเปล่ียน สำรวจการเปลย่ี น สำรวจการเปลี่ยน พลังงานแบบต่าง ๆ พลงั งานแบบต่าง ๆ ใน พลงั งานแบบต่าง ๆ ใน พลงั งานแบบต่าง ๆ ใน ในเครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ เครอื่ งใช้ไฟฟา้ ให้ผู้อ่ืน เครื่องใช้ไฟฟา้ ไดถ้ ูกตอ้ งมี เครือ่ งใช้ไฟฟ้าไดถ้ ูกตอ้ ง เข้าใจได้ถูกต้อง มี เหตุผลโดยอาศยั การ เป็นบางสว่ น แมว้ า่ จะ เหตผุ ลด้วยตนเอง ช้ีแนะของครูหรือผ้อู ืน่ ไดร้ ับการชแ้ี นะจากครู หรอื ผอู้ น่ื การทำงานร่วมกบั สามารถทำงานรว่ มกบั สามารถทำงานร่วมกับ สามารถทำงานรว่ มกบั ผ้อู ่นื ในการทำ ผู้อืน่ ในการทำกิจกรรม ผ้อู ่ืนในการทำกจิ กรรม ผูอ้ น่ื ในการทำกิจกรรม กิจกรรมและการ และการอภิปราย และการอภิปราย รวมทั้ง และการอภิปราย อภิปราย รวมทั้ง รวมทั้งยอมรับความ ยอมรบั ความคิดเหน็ ของ รวมทงั้ ยอมรบั ความ ยอมรบั ความคดิ เหน็ คดิ เห็นของผูอ้ นื่ ตั้งแต่ ผ้อู นื่ ในบางชว่ งเวลาท่ที ำ คิดเหน็ ของผอู้ ืน่ เป็นบาง ของผู้อน่ื เริม่ ตน้ จนสำเรจ็ กจิ กรรม ช่วงเวลาทีท่ ำกจิ กรรม ท้งั นตี้ ้องอาศัยการ กระตุ้นจากครูหรือผู้อ่นื ⎯ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกบั ชวี ิต 216 กิจกรรมที่ 1.2 ผลติ ไฟฟ้าได้อย่างไร กิจกรรมนี้นักเรียนจะได้สังเกตและอธิบายการทำงาน ของเครื่องกำเนิดไฟฟ้าในการผลิตไฟฟ้า และสืบค้นข้อมูล เก่ียวกับแหลง่ พลงั งานต่าง ๆ ทน่ี ำมาใชใ้ นการผลติ ไฟฟา้ เวลา 2 ช่ัวโมง จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. รวบรวมข้อมลู และอธบิ ายการทำงานของเคร่ือง กำเนิดไฟฟ้าในการผลติ ไฟฟา้ 2. สืบค้นขอ้ มูลและระบแุ หล่งพลงั งานทใ่ี ชใ้ นการผลิต ไฟฟ้า วสั ดุ อปุ กรณ์สำหรับทำกจิ กรรม 1 ชุด สือ่ การเรยี นรู้และแหลง่ เรียนรู้ 2 เส้น สงิ่ ทคี่ รตู อ้ งเตรยี ม/กลุ่ม 1. หนงั สือเรยี น ป.3 เล่ม 2 หน้า 39-41 1. ชุดสาธิตเคร่ืองกำเนิดไฟฟ้า 2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.3 เล่ม 2 หนา้ 36-39 2. สายไฟฟา้ แบบคลิปปากจระเข้ 3. วีดิทัศน์เร่ืองการผลติ ไฟฟ้าจากชุดสาธติ เครื่องกำเนดิ ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ไฟฟ้า http://ipst.me/10912 S1 การสังเกต 4. ตวั อยา่ งวดี ิทัศน์ปฏบิ ัติการสำหรับครูเรอื่ งผลิตไฟฟ้า S8 การลงความเห็นจากขอ้ มูล ไดอ้ ยา่ งไร http://ipst.me/9455 S13 การตีความหมายข้อมลู และลงขอ้ สรุป ทักษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 C4 การสื่อสาร C5 ความร่วมมือ สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

217 คูม่ อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยท่ี 5 พลงั งานกับชีวติ แนวการจดั การเรยี นรู้ ไฟฉายมือบีบ 1. ครูตรวจสอบความรเู้ ดิมโดยอาจนำไฟฉายมือบบี หรือเคร่ืองใช้ไฟฟ้าอื่น ๆ ไฟฉายมอื บบี ที่ทำงานโดยใช้เครื่องกำเนิดไฟฟ้าหรืออาจนำคลิปวีดีโอเกี่ยวกับ เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ทำงานโดยใช้เครื่องกำเนิดไฟฟ้ามาให้นักเรียนสังเกต ในการตรวจสอบความรู้เดิม ทั้งน้ีหากครูนำไฟฉายมือบีบมาให้นักเรียนสังเกต ครูอาจให้ตัวแทน ครูรับฟังเหตุผลของนักเรียนเป็น นักเรียนออกมาสาธิตการใช้ไฟฉาย แล้วชักชวนให้นักเรียนสังเกตการ สำคัญ ครูยังไม่เฉลยคำตอบใด ๆ ทำงานของไฟฉาย โดยครใู ชค้ ำถามดงั นี้ แต่ชักชวนให้หาคำตอบที่ถูกต้อง 1.1 นักเรียนสังเกตเห็นอะไรบ้าง (นักเรียนตอบตามผลการสังเกต เช่น จากกิจกรรมต่าง ๆ ในบทเรยี นนี้ ไฟฉายมีหลอดไฟฟ้า เมื่อใช้มือบีบด้านข้างของกระบอกไฟฉาย หลอดไฟฟ้าก็จะสว่าง เมื่อบีบเร็วขึ้น หลอดไฟฟ้าก็จะสว่างมากข้ึน และสวา่ งอย่างต่อเนอ่ื ง) 1.2 นักเรียนคิดวา่ ไฟฉายสว่างได้อยา่ งไร (นักเรียนตอบตามความเข้าใจ เชน่ เพราะมีถา่ นไฟฉายอยู่ดา้ นใน หรือเพราะใช้มอื บบี ) ครูอาจให้นักเรียนสังเกตว่า ด้านในกระบอกไฟฉายไม่มี ถ่านไฟฉายอยู่ จากนั้นชักชวนให้นักเรียนคิดต่อไปว่า เมื่อไม่มี ถ่านไฟฉายที่ให้พลังงานไฟฟ้าดังเช่นอุปกรณ์ไฟฟ้าอื่น ๆ ที่นักเรียน ได้สงั เกตมาในกจิ กรรมที่แล้ว ไฟฉายน้ีสวา่ งไดอ้ ยา่ งไร พลงั งานไฟฟ้า ท่ที ำใหไ้ ฟฉายสว่างมาจากไหน 2. ครูเชื่อมโยงความรู้ของนักเรียนเข้าสู่กิจกรรมที่ 1.2 โดยใช้คำถามดังนี้ “รูห้ รอื ไม่ว่าเรามวี ธิ ีผลิตไฟฟ้าอยา่ งไร” 3. นักเรียนอ่านชื่อกิจกรรม และทำเป็นคิดเป็น ในหนังสือเรียน หน้า 82 จากนั้นร่วมกันอภิปรายเพื่อตรวจสอบความเข้าใจเกี่ยวกับจุดประสงค์ใน การทำกจิ กรรม โดยใชค้ ำถาม ดังนี้ 3.1 กิจกรรมนีน้ กั เรยี นจะได้เรียนเรือ่ งอะไร (การทำงานของเครื่อง กำเนดิ ไฟฟ้าและแหลง่ พลงั งานท่ีใช้ในการผลิตไฟฟ้า) 3.2 นักเรียนจะได้เรียนรู้เรื่องนี้ด้วยวิธีใด (การรวบรวมข้อมูลและ สบื ค้นขอ้ มูล) 3.3 เมื่อเรียนแล้วนักเรียนจะทำอะไรได้ (สามารถอธิบายการ ทำงานของเครื่องกำเนิดไฟฟ้าในการผลิตไฟฟ้าและระบุ แหลง่ พลงั งานท่ีใชใ้ นการผลติ ไฟฟ้า) 4. นักเรยี นบนั ทกึ จุดประสงค์ลงในแบบบันทึกกิจกรรม หน้า 80 และอ่าน สิ่งที่ต้องใช้ในการทำกจิ กรรม ⎯ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกับชวี ติ 218 5. นักเรียนอ่านทำอย่างไร ตอนที่ 1 ทีละข้อ โดยครูใช้วิธีฝึกทักษะการ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ อ่านที่เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นครูตรวจสอบ และทกั ษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 ความเข้าใจเกี่ยวกับวิธีการทำกิจกรรม จนนักเรียนเข้าใจลำดับการ ทำกิจกรรม โดยใช้คำถามดังน้ี ทนี่ กั เรียนจะได้ฝกึ จากการทำกจิ กรรม 5.1 ในขั้นตอนแรกของการทำกิจกรรม นักเรียนต้องทำอะไร (สังเกตชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้า จากนั้นร่วมกันอภิปราย ตอนท่ี 1 และระบุส่วนประกอบของชดุ สาธติ เคร่ืองกำเนดิ ไฟฟา้ ) S1 สังเกตส่วนประกอบและผลท่ี 5.2 เมื่อสังเกตส่วนประกอบของชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้าแล้ว นักเรียนต้องทำอย่างไรต่อไป (หมุนแกนหมุนของชุดสาธิต เกิดเมื่อหมุนแกนหมุนของ เคร่อื งกำเนิดไฟฟ้า จากนัน้ สังเกตสง่ิ ทเ่ี กดิ ขึ้น) ชุดสาธติ เครือ่ งกำเนดิ ไฟฟา้ 5.3 หลังจากสืบค้นข้อมูลเพิ่มเติมจากวีดิทัศน์เรื่องการผลิตไฟฟ้า S8 ลงความเห็นจากข้อมูลเก่ียวกับ จากชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้าแล้ว นักเรียนต้องอภิปราย การผลิตไฟฟ้าของชุดสาธิต เกี่ยวกับเรื่องอะไร (ส่วนประกอบหลักที่ทำให้เกิดไฟฟ้าและ เครื่องกำเนิดไฟฟา้ วิธกี ารผลิตไฟฟ้าของชดุ สาธติ เครื่องกำเนดิ ไฟฟา้ ) C5 ทำงานร่วมกับผู้อื่นในการทำ กิจกรรมสังเกตชดุ สาธิตเครือ่ ง 6. เมื่อนักเรียนเข้าใจวิธีการทำกิจกรรมในทำอย่างไรแล้ว ครูให้นักเรียน กำเนิดไฟฟ้า สบื ค้นข้อมลู และ รบั อปุ กรณ์และเร่ิมปฏบิ ตั ติ ามขนั้ ตอนการทำกิจกรรม อภปิ รายเกย่ี วกบั ส่วนประกอบ หลกั ทที่ ำใหเ้ กิดไฟฟา้ 7. หลังจากทำกิจกรรมแล้ว นักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการทำกิจกรรม ตามแนวคำถามดังน้ี เคร่อื งกำเนิดไฟฟา้ ท่มี ขี ดลวดทองแดง การสังเกตชดุ สาธติ เครือ่ งกำเนิดไฟฟ้า อยรู่ ะหว่างแท่งแมเ่ หลก็ 7.1 ชุดสาธติ เครื่องกำเนดิ ไฟฟา้ มีส่วนประกอบอะไรบ้าง (ชุดสาธิตเครือ่ ง กำเนิดไฟฟ้าประกอบด้วยขดลวดทองแดง แท่งแม่เหล็ก เครือ่ งกำเนดิ ไฟฟา้ ทีม่ ีแทง่ แมเ่ หลก็ แกนหมุน) อยู่ระหวา่ งขดลวดทองแดง ในขั้นตอนนี้ ครูอาจให้ตัวแทนนักเรียนออกมาชี้ส่วนประกอบของ ชุดสาธิตเครอื่ งกำเนิดไฟฟา้ หนา้ ชนั้ เรียน 7.2 เมื่อหมุนแกนหมุนของเครื่องกำเนิดไฟฟ้า นักเรียนสังเกตเห็น อะไร (หลอดไฟฟา้ สวา่ ง) การสืบค้นข้อมูลเพิ่มเติมจากวีดิทัศน์เรื่องการผลิตไฟฟ้าจากชุดสาธิต เครอ่ื งกำเนิดไฟฟา้ 7.3 ส่วนประกอบหลักของชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้ามีอะไรบ้าง (ขดลวดทองแดง แท่งแม่เหล็ก โดยมีทั้งแบบที่มีขดลวดทองแดงอยู่ ระหว่างแท่งแม่เหล็ก และแบบที่มีแท่งแม่เหล็กอยู่ระหว่าง ขดลวดทองแดง) สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

219 คูม่ ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกับชวี ิต 7.4 ชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้าผลิตไฟฟ้าได้อย่างไร (เมื่อหมุน หลอดไฟฟา้ สวา่ งเมอื่ หมุนแกนหมุน แท่งแมเ่ หลก็ ที่อยู่ระหว่างขดลวดทองแดง หรือหมนุ ขดลวดทองแดง ของชุดสาธติ เครอื่ งกำเนิดไฟฟา้ ที่อยู่ระหว่างแท่งแม่เหล็ก จะเกิดการเปลี่ยนพลังงานกลจากการท่ี เราออกแรงหมุนแท่งแม่เหล็กหรือขดลวดทองแดง ไปเป็นพลังงาน หลอดไฟฟา้ สวา่ งเม่ือหมุนแกนหมุน ไฟฟา้ ) ของชดุ สาธติ เคร่อื งกำเนดิ ไฟฟา้ 7.5 รู้ได้อย่างไรว่ามีไฟฟ้าเกิดขึ้นเมื่อหมุนแกนหมุนของชุดสาธิตเครื่อง ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และ กำเนิดไฟฟ้า (สังเกตได้จากหลอดไฟฟ้าจะสว่างเมื่อหมุนแกนหมุน ทกั ษะแห่งศตวรรษที่ 21 ทนี่ ักเรยี นจะได้ฝกึ ของชุดสาธิตเครือ่ งกำเนิดไฟฟ้า) จากการทำกิจกรรม 7.6 เกิดอะไรขึ้นเมื่อเราหมุนแกนหมุนของเครื่องกำเนิดไฟฟ้าให้เร็วข้ึน ตอนที่ 2 เพราะเหตใุ ด (หลอดไฟฟ้าจะสว่างมากขน้ึ เพราะเครอื่ งกำเนิดไฟฟ้า S8 ลงความเห็นเกี่ยวกับการผลิตไฟฟ้า จะผลติ ไฟฟ้าได้มากข้ึน) จากชุดสาธิตเคร่ืองกำเนิดไฟฟ้าและ 7.7 จากการสืบค้นข้อมลู เพม่ิ เติมจากวีดิทัศน์ นักเรียนสรปุ ได้ว่าอย่างไร การผลิตไฟฟ้าท่ีใชใ้ นบา้ น (สว่ นประกอบหลกั ของชุดสาธิตเครอ่ื งกำเนดิ ไฟฟา้ คือ แทง่ แม่เหลก็ C4 สือ่ สารผลการสังเกตและการสบื คน้ และขดลวดทองแดง การผลิตไฟฟ้าจากชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้า ขอ้ มลู เก่ยี วกบั การผลิตไฟฟา้ และ ทำได้โดยการหมุนขดลวดทองแดงที่อยู่ระหว่างแท่งแม่เหล็ก หรือ อภิปรายเก่ยี วกบั สว่ นประกอบหลัก หมุนแท่งแม่เหล็กที่อยู่ระหว่างขดลวดทองแดง การหมุนเร็วขึ้นจะ ทท่ี ำให้เกิดไฟฟ้าและแหล่งพลังงาน ทำให้ผลิตไฟฟ้าไดม้ ากข้ึน สงั เกตไดจ้ ากหลอดไฟฟา้ สว่างมากขน้ึ ) ในการผลติ ไฟฟา้ C5 ทำงานร่วมกับผู้อ่นื ในการทำ 8. นักเรียนอ่านทำอย่างไร ตอนที่ 2 ทีละข้อ โดยครูใช้วิธีฝึกทักษะการ กิจกรรมอภิปรายเกย่ี วกับ อ่านที่เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นครูตรวจสอบ สว่ นประกอบหลกั ทท่ี ำใหเ้ กิดไฟฟา้ ความเข้าใจเกี่ยวกับวิธีการทำกิจกรรม จนนักเรียนเข้าใจลำดับการทำ และหลงั งานในการผลิตไฟฟ้า กิจกรรม โดยใช้คำถามดังน้ี 8.1 ในขั้นตอนแรกของการทำกิจกรรม นักเรียนต้องทำอะไร (อ่านใบความรู้เรื่องการผลิตไฟฟ้าและแหล่งพลังงานที่ใช้ใน การผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย) 8.2 หลังจากอ่านใบความรู้แล้ว นักเรียนต้องอภิปรายร่วมกัน เกี่ยวกับเรื่องอะไร (ส่วนประกอบหลักที่ทำให้เกิดไฟฟ้าและ แหล่งพลังงานที่ใช้ในการหมุนแกนหมุนของเครื่องกำเนิด ไฟฟ้าในโรงไฟฟ้า) 9. เมื่อนักเรียนเข้าใจวิธีการทำกิจกรรมในทำอย่างไร ตอนที่ 2 แล้ว อภิปรายร่วมกับนักเรียนว่าจะบันทึกผลในแบบบันทึกกิจกรรมอย่างไร บา้ ง ⎯ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลังงานกับชีวิต 220 10. หลังจากทำกิจกรรมแล้ว นักเรียนร่วมกันอภิปรายผลการทำกิจกรรม หากนักเรียนไม่สามารถตอบ ตามแนวคำถามดังนี้ คำถามหรืออภิปรายได้ตามแนว 10.1 ไฟฟ้าที่เราใช้กันอยู่ในบ้านเรือนผลิตมาจากที่ใด (จากเครื่อง คำตอบ ครูควรให้เวลานักเรียนคิด กำเนดิ ไฟฟา้ ทีอ่ ยใู่ นโรงไฟฟ้า) อย่างเหมาะสม รอคอยอย่างอดทน 10.2 ส่วนประกอบหลักที่ทำให้เกิดไฟฟ้าของเครื่องกำเนิดไฟฟ้าใน และรับฟังแนวความคิดของ โรงไฟฟ้ามีอะไรบ้าง (แทง่ แม่เหลก็ และขดลวดทองแดง) นักเรียน 10.3 การผลิตไฟฟ้าที่ใช้ในบ้านเหมือนหรือแตกต่างจากการผลิต ไฟฟ้าด้วยชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้า (การผลิตไฟฟ้าที่ใช้ใน บ้านและการผลิตไฟฟ้าด้วยชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้า มีส่วนประกอบหลักและมีหลักการผลิตเหมือนกัน แต่การผลิต ไฟฟ้าเพื่อใช้ในบ้านนั้นต้องผลิตจำนวนมาก จึงไม่สามารถใช้ แรงจากคนในการหมุนขดลวดทองแดงหรือหมุนแท่งแม่เหล็ก ได้ จึงต้องใช้พลังงานจากแหล่งพลังงานอื่นในการหมุนแกน หมนุ เพ่ือผลติ ไฟฟา้ ) 10.4 แหล่งพลังงานท่ีสามารถนำมาหมุนแกนหมุนขดลวดของเครื่อง กำเนิดไฟฟ้าไดโ้ ดยตรงมีอะไรบ้าง (ลม น้ำ) 10.5 นอกจากการนำพลังงานจากแหล่งพลังงานต่าง ๆ มาใช้หมุนแกน หมุนขดลวดของเครอ่ื งกำเนิดไฟฟ้าแลว้ การผลิตไฟฟา้ ในโรงไฟฟ้า ยังใช้วิธีใดได้อีก (ใช้น้ำมันและแก๊สธรรมชาติมาเป็นเชื้อเพลงิ เพ่อื ต้มน้ำให้ได้ไอน้ำ แล้วใช้แรงดันจากไอน้ำไปหมุนแกนหมุนของ เครอ่ื งกำเนดิ ไฟฟ้า) ครอู าจใช้ส่ือ AR ผา่ นแอปพลิเคชันบนโทรศัพท์เคลื่อนที่หรือ แท็บเล็ต โดยใช้กล้องส่องไปที่สัญลักษณ์ AR ที่แสดงในรูปที่ 27 ใน หนังสือเรียนหน้า 94 เพื่อให้นักเรียนเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องการใช้ เชื้อเพลงิ ในการผลิตไฟฟ้ามากขน้ึ 10.6 แหล่งพลังงานที่ใช้ในการผลิตไฟฟ้าในโรงไฟฟ้ามีอะไรบ้าง (น้ำ ลม ถา่ นหนิ แก๊สธรรมชาติ น้ำมนั ดิบ ชีวมวล) 10.7 แหล่งพลังงานหลักท่ีใช้ผลิตไฟฟ้าของโรงไฟฟ้าในประเทศไทย คอื อะไร (แกส๊ ธรรมชาติ ถ่านหนิ ) 10.8 เพราะเหตุใดเราจึงต้องใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัด (ส่วนใหญ่ ประเทศไทยใช้แหล่งพลังงานจากเชื้อเพลิงมาผลิตไฟฟ้า และ แ ต่ ล ะ แ ห ล ่ ง พ ล ั ง ง า น ม ี จ ำ น ว น จ ำ ก ั ด จ ึ ง ต ้ อ ง น ำ เ ข ้ า จ า ก สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

221 คูม่ ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลงั งานกบั ชวี ิต ต่างประเทศ ซึ่งต้องใช้เงินเป็นจำนวนมาก เราจึงต้องใช้ไฟฟ้า อย่างประหยัด) 11. ครเู ปดิ โอกาสให้นักเรียนซักถามในสิ่งที่อยากรเู้ พิ่มเติมเก่ียวกับการผลิต ไฟฟ้า จากนั้นร่วมกันอภิปรายและลงข้อสรุปว่า ส่วนประกอบหลักที่ใช้ ผลิตไฟฟ้าของเครื่องกำเนิดไฟฟ้า คือ แท่งแม่เหล็กและขดลวดทองแดง ไฟฟ้าเกิดจากการหมนุ ขดลวดทองแดงที่อยูร่ ะหวา่ งแท่งแม่เหลก็ หรือหมนุ แท่งแม่เหล็กที่อยู่ระหว่างขดลวดทองแดง ปัจจุบันแหล่งพลังงานที่ใช้ผลติ ไฟฟ้าของประเทศไทยมีจำนวนจำกัด เราจึงต้องใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัด (S13) 12. นักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อตอบคำถามในฉันรู้อะไร โดยครูอาจใช้ คำถามเพมิ่ เตมิ ในการอภิปรายเพ่อื ใหไ้ ด้แนวคำตอบท่ีถูกต้อง 13. นักเรยี นอา่ นสงิ่ ทไ่ี ดเ้ รียนรู้ และเปรียบเทียบกับข้อสรปุ ของตนเอง 14. ครูกระตุ้นให้นักเรียนฝึกตั้งคำถามเกี่ยวกับเรื่องที่สงสัยหรืออยากรู้ เพิ่มเติมในอยากรู้อีกว่า ครูอาจสุ่มนักเรียน 2 -3 คน นำเสนอคำถาม ของตนเองหน้าชั้นเรียน จากนั้นนักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับ คำถามทนี่ ำเสนอ 15. ครูนำอภิปรายเพื่อให้นักเรียนทบทวนว่าได้ฝึกทักษะกระบวนการทาง วทิ ยาศาสตร์และทกั ษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 อะไรบา้ งและในข้ันตอนใด การเตรียมตัวลว่ งหนา้ สำหรับครเู พื่อจดั การเรียนรใู้ นครัง้ ถัดไป ในครั้งถัดไป นักเรียนจะได้เรียนกิจกรรมที่ 1.3 ใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดและ ปลอดภัยได้อย่างไร โดยครูอาจเตรียมส่ือต่าง ๆ เพื่อสร้างความตระหนักเกี่ยวกับการใช้ ไฟฟา้ อยา่ งประหยดั และปลอดภัย ครอู าจเตรยี มวดี ิทัศน์เกย่ี วกบั การใช้ไฟฟา้ อย่างประหยดั และปลอดภยั จากแหล่งต่าง ๆ เช่น • กระทรวงพลงั งาน http://energy.go.th • การไฟฟา้ ฝา่ ยผลติ แห่งประเทศไทย http://www.egat.co.th/ นกั เรยี นดูวดี ิทศั น์และอภิปรายรว่ มกนั เกยี่ วกับการใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดและ ปลอดภยั ⎯ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลงั งานกับชีวติ 222 S N ขอ้ เสนอแนะเพม่ิ เติม ก่อนให้นักเรียนใช้ชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้า ครูควรเตรียมชุดสาธิตเครื่องกำเนิดไฟฟ้าให้พร้อมใช้งาน โดยชดุ สาธติ เครื่องกำเนิดไฟฟ้าที่แสดงดังรูปที่ 1 น้เี ป็นแบบที่มีขดลวดทองแดงอยู่ตรงกลางระหว่างแท่งแม่เหล็ก โดยเม่อื หมุนแกนหมุน เครอ่ื งกำเนิดไฟฟา้ จะผลิตไฟฟา้ ได้ 2 แบบ คือ ไฟฟ้ากระแสตรงและไฟฟา้ กระแสสลบั 12 จอแสดงผล vv 3 4 56 รูปท่ี 1 เมื่อตอ่ สายไฟฟา้ เข้ากับช่องหมายเลข 1 2 3 และ 5 ดงั รปู ท่ี 2 รปู ท่ี 2 เครื่องกำเนิดไฟฟ้าจะให้ไฟฟ้ากระแสตรงซึ่งเป็นกระแสไฟฟ้าที่ไหลไปทิศทางเดียว สังเกตได้จากหลอด ไฟฟ้าท่จี อแสดงผลจะเป็นสแี ดงหรือสีเขยี ว แต่ถ้าตอ่ สายไฟฟ้าเขา้ กับชอ่ ง 1 2 4 และ 6 ดังรูปท่ี 3 รูปท่ี 3 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

223 คูม่ อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกบั ชีวติ ข้อเสนอแนะเพ่ิมเติม เครอ่ื งกำเนิดไฟฟ้าจะให้ไฟฟ้ากระแสสลบั ซ่ึงเปน็ กระแสไฟฟา้ ที่ไหลสองทาง สงั เกตจากหลอดไฟฟ้าที่จอแสดงผล จะใหแ้ สงสแี ดงและสีเขียวปรากฏขนึ้ พรอ้ มกนั ในกรณีทเ่ี ครอื่ งกำเนดิ ไฟฟ้าชำรุดหลอดไฟฟ้าท่ีหนา้ จอไม่แสดงผล อาจนำหลอด LED มาตอ่ เพม่ิ โดยตอ่ หลอด LED เขา้ กับช่อง 4 และ 6 ดงั รูปที่ 4 ซง่ึ จะไดไ้ ฟฟ้ากระแสสลบั สังเกตไดจ้ ากหลอด LED จะสว่าง รปู ที่ 4 N ⎯ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกับชีวติ 224 แนวคำตอบในแบบบันทึกกิจกรรม รวบรวมข้อมลู และอธบิ ายการทำงานของเครอื่ งกำเนิดไฟฟา้ ในการผลติ ไฟฟา้ แท่งแม่เหลก็ ขดลวดทองแดง แท่งแม่เหลก็ นกั เรยี นวาดรปู และระบสุ ่วนประกอบของชดุ สาธิตเคร่อื งกำเนิดไฟฟ้า ตามผลทไ่ี ด้จากการสังเกต สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

225 คูม่ ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกบั ชีวิต สวา่ ง ขดลวดทองแดง แท่งแม่เหล็ก หมนุ ขดลวดทองแดงท่ีอย่รู ะหว่างแท่งแมเ่ หลก็ หรือหมุนแท่งแมเ่ หล็กทอ่ี ยู่ ระหว่างขดลวดทองแดง ⎯ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ค่มู อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยท่ี 5 พลงั งานกบั ชวี ติ 226 สบื คน้ ขอ้ มูลและระบุแหล่งพลงั งานทใี่ ช้ในการผลติ ไฟฟ้า ขดลวดทองแดง แท่งแมเ่ หล็ก น้ำ ลม ถ่านหิน นำ้ มนั ดิบ แกส๊ ธรรมชาติ ชีวมวล สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

227 คมู่ ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกบั ชวี ิต ขดลวดทองแดง แท่งแม่เหล็ก หมุนขดลวดทองแดงทอ่ี ยรู่ ะหว่างแท่งแมเ่ หล็ก หรือหมนุ แทง่ แมเ่ หล็กท่ีอยู่ ระหวา่ งขดลวดทองแดง สว่ นประกอบหลักของชดุ สาธติ เครื่องกำเนิดไฟฟ้า คอื แทง่ แม่เหลก็ และขดลวด ทองแดง การผลติ ไฟฟา้ จากชดุ สาธติ เคร่อื งกำเนดิ ไฟฟา้ ทำได้โดยการหมุน ขดลวดทองแดงที่อยรู่ ะหว่างแท่งแมเ่ หลก็ หรือหมนุ แทง่ แมเ่ หล็กทอ่ี ย่รู ะหว่าง ขดลวดทองแดง การหมนุ เรว็ ขึ้นจะทำให้ผลิตไฟฟ้าได้มากขน้ึ สังเกตไดจ้ าก หลอดไฟฟ้าสว่างมากขนึ้ ⎯ สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คูม่ อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลังงานกับชวี ิต 228 ใช้แรงจากคนในการหมุน สว่ นประกอบหลกั ไฟฟ้าที่ใชใ้ นอาคารบา้ นเรอื น แท่งแม่เหล็กหรอื และหลักการทำงาน เปน็ การผลิตไฟฟ้าจาก ขดลวดทองแดง เหมือนกัน คอื มีการ โรงไฟฟ้า เราจึงไมส่ ามารถใช้ ทเ่ี ครอ่ื งกำเนดิ ไฟฟา้ หมุนแท่งแม่เหล็ก แรงจากคนในการหมนุ ขดลวด หรอื ขดลวดทองแดง ทองแดงหรือแท่งแมเ่ หลก็ ได้ ตอ้ งใช้พลังงานจากแหล่ง พลงั งานต่าง ๆ สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

229 ค่มู ือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกับชวี ติ การผลติ ไฟฟ้าในประเทศไทยใชพ้ ลังงานจากแหลง่ พลังงานตา่ ง ๆ เชน่ นำ้ ลม แกส๊ ธรรมชาติ ถา่ นหิน นำ้ มนั ดบิ ชวี มวล โดยแหลง่ พลงั งานที่นำมาใช้ ผลติ ไฟฟ้ามากที่สุด คือ แก๊สธรรมชาติ สว่ นประกอบหลกั ท่ีใช้ผลติ ไฟฟ้า คอื แทง่ แม่เหลก็ และขดลวดทองแดง แหลง่ พลงั งานทใ่ี ช้ในการผลติ ไฟฟา้ ในโรงไฟฟ้ามหี ลายแหลง่ ท้งั แบบผลติ ไฟฟา้ ด้วยการเผาไหม้เชื้อเพลงิ และแบบท่ีใชพ้ ลงั งานจากแหล่งพลังงานธรรมชาตไิ ปหมนุ เครอื่ งกำเนดิ ไฟฟา้ โดยตรง แหล่งพลังงานที่ใชผ้ ลิตไฟฟา้ ในประเทศไทยส่วนใหญ่ เป็นแหล่งพลงั งานจากเชอ้ื เพลงิ ซ่ึงมจี ำนวนจำกัด สว่ นประกอบหลกั ทใี่ ช้ผลติ ไฟฟ้าของเครอ่ื งกำเนดิ ไฟฟา้ คือ แท่งแม่เหล็กและ ขดลวดทองแดง ไฟฟา้ เกิดจากการหมุนขดลวดทองแดงทีอ่ ย่รู ะหว่างแทง่ แม่เหล็ก หรือหมุนแท่งแมเ่ หลก็ ทีอ่ ยู่ระหวา่ งขดลวดทองแดง แหล่งพลงั งานท่ีใช้ผลติ ไฟฟา้ มีหลายแหล่งและบางแหล่งมจี ำนวนจำกดั เราจงึ ตอ้ งใชไ้ ฟฟา้ อยา่ งประหยัด ⎯ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ค่มู อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยที่ 5 พลังงานกบั ชวี ติ 230 คำถามของนกั เรยี นทีต่ ้ังตามความอยากรขู้ องตนเอง สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

231 คู่มอื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกบั ชวี ติ แนวการประเมินการเรียนรู้ การประเมินการเรยี นรู้ของนกั เรียนทำได้ ดงั น้ี 1. ประเมนิ ความรเู้ ดิมจากการอภปิ รายในชนั้ เรียน 2. ประเมินการเรียนรจู้ ากคำตอบของนักเรียนระหว่างการจัดการเรยี นรู้และจากแบบบนั ทึกกิจกรรม 3. ประเมินทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ์ ละทกั ษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 จากการทำกจิ กรรมของนักเรียน การประเมนิ จากการทำกิจกรรมที่ 1.2 ผลติ ไฟฟ้าไดอ้ ยา่ งไร รหสั สงิ่ ทีป่ ระเมิน คะแนน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ S1 การสงั เกต S8 การลงความเห็นจากขอ้ มูล S13 การตคี วามหมายข้อมลู และลงข้อสรุป ทกั ษะแห่งศตวรรษท่ี 21 C4 การสือ่ สาร C5 ความร่วมมอื รวมคะแนน ⎯ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มอื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หนว่ ยที่ 5 พลังงานกับชีวิต 232 ตาราง การประเมนิ และรายการประเมนิ ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ทกั ษะ เกณฑก์ ารประเมนิ กระบวนการทาง รายการประเมิน ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรุง (1) วทิ ยาศาสตร์ S1 การสงั เกต การสงั เกตโดยใช้ สามารถใชป้ ระสาท สามารถใชป้ ระสาท สามารถใชป้ ระสาท ประสาทสมั ผสั เก็บ สมั ผสั เก็บรายละเอยี ด สัมผสั เกบ็ รายละเอียด สัมผัสเกบ็ รายละเอียด รายละเอียดของ ของสว่ นประกอบและผล ของสว่ นประกอบและ ของสว่ นประกอบและ สว่ นประกอบและผลที่ ทเ่ี กิดขนึ้ เมื่อหมนุ แกน ผลทเ่ี กิดข้ึนเม่ือหมนุ ผลท่เี กิดขึน้ เม่ือหมุน เกดิ ขึน้ เม่ือหมนุ แกน หมนุ ของชุดสาธิตเครอื่ ง แกนหมุนของชุดสาธติ แกนหมนุ ของชุดสาธิต หมุนของชุดสาธิต กำเนิดไฟฟ้าและบอก เคร่ืองกำเนิดไฟฟ้าแลว้ เคร่ืองกำเนดิ ไฟฟา้ แลว้ เคร่ืองกำเนิดไฟฟ้า ขอ้ มลู ที่ไดจ้ ากการสงั เกต บอกขอ้ มลู ท่ไี ดจ้ ากการ บอกขอ้ มลู ที่ไดจ้ ากการ ไดด้ ้วยตนเองโดยไมเ่ พิ่ม สังเกตจากการชแี้ นะ สงั เกตไดเ้ พียงบางส่วน ความคดิ เหน็ ของครูหรอื ผอู้ ่นื หรือมี แม้ว่าจะไดร้ บั การ การเพ่ิมเตมิ ความ ชี้แนะจากครหู รือผูอ้ ื่น คิดเหน็ S8 การลง การลงความเหน็ จาก สามารถลงความเหน็ จาก สามารถลงความเห็น สามารถลงความเหน็ ความเหน็ จาก ข้อมลู เกี่ยวกบั การผลติ ข้อมูลเกี่ยวกบั การผลิต จากข้อมลู เก่ยี วกบั การ จากข้อมลู เกย่ี วกับการ ขอ้ มูล ไฟฟา้ จากชดุ สาธติ ไฟฟา้ จากชุดสาธิตเครื่อง ผลติ ไฟฟ้าจากชุดสาธิต ผลิตไฟฟ้าจากชดุ สาธิต เครอ่ื งกำเนิดไฟฟา้ และ กำเนดิ ไฟฟา้ และการ เครอื่ งกำเนดิ ไฟฟ้าและ เครอ่ื งกำเนดิ ไฟฟา้ และ การผลิตไฟฟา้ ท่ีใช้ใน ผลิตไฟฟ้าท่ใี ช้ในบา้ นได้ การผลติ ไฟฟ้าท่ีใช้ใน การผลิตไฟฟ้าที่ใชใ้ น บา้ น ถกู ต้องด้วยตนเอง บ้านไดถ้ ูกตอ้ งจากการ บา้ นไดถ้ ูกต้องบางส่วน ช้ีแนะของครหู รือผู้อ่นื แมว้ ่าจะได้รับการ ชี้แนะจากครหู รือผ้อู นื่ S13 การ การตคี วามหมายข้อมลู สามารถตีความหมาย สามารถตีความหมาย สามารถตคี วามหมาย ตคี วามหมาย จากการสงั เกตและลง ข้อมูลจากการสังเกตและ ข้อมลู จากการสังเกต ข้อมลู จากการสังเกต ขอ้ มลู และลง ขอ้ สรปุ ไดว้ ่า ไฟฟ้าเกดิ ลงขอ้ สรุปได้ถูกต้องด้วย และลงข้อสรปุ ได้ และลงข้อสรุปได้เพียง ข้อสรุป จากการหมุนขดลวด ตนเองวา่ ไฟฟ้าเกดิ จาก ถูกต้องโดยอาศัยการ บางส่วน แมว้ ่าจะไดร้ ับ ทองแดงที่อยรู่ ะหว่าง การหมนุ ขดลวดทองแดง ชีแ้ นะจากครหู รือผอู้ ืน่ การช้ีแนะจากครูหรือ แทง่ แมเ่ หล็ก หรือหมุน ทอ่ี ย่รู ะหวา่ ง วา่ ไฟฟา้ เกิดจากการ ผอู้ น่ื ว่า ไฟฟ้าเกิดจาก แท่งแม่เหล็กที่อยู่ แท่งแม่เหล็กหรือหมุน หมนุ ขดลวดทองแดงท่ี การหมุนขดลวด ระหว่างขดลวด แทง่ แม่เหล็กท่ีอยู่ อยู่ระหว่าง ทองแดงท่ีอยูร่ ะหวา่ ง ทองแดง และไฟฟา้ ระหวา่ งขดลวดทองแดง แท่งแม่เหล็กหรือหมนุ แท่งแม่เหล็กหรอื หมุน ผลติ ไดโ้ ดยอาศัย และไฟฟ้าผลติ ได้โดย แทง่ แมเ่ หล็กท่ีอยู่ แท่งแม่เหล็กท่ีอยู่ สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

233 คูม่ ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยที่ 5 พลงั งานกบั ชีวติ ทักษะ รายการประเมิน ดี (3) เกณฑ์การประเมิน ควรปรบั ปรุง (1) กระบวนการทาง พลงั งานจากแหลง่ อาศัยพลงั งานจากแหล่ง พอใช้ (2) ระหวา่ งขดลวด วิทยาศาสตร์ พลงั งานหลายประเภท พลงั งานหลายประเภท ทองแดง และไฟฟา้ ระหว่างขดลวด ผลิตไดโ้ ดยอาศยั ทองแดง และไฟฟ้า พลังงานจากแหล่ง ผลิตไดโ้ ดยอาศยั พลงั งานหลายประเภท พลงั งานจากแหลง่ พลงั งานหลายประเภท ตาราง รายการประเมนิ และเกณฑ์การประเมินทักษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 ทกั ษะแห่ง รายการประเมิน ดี (3) เกณฑ์การประเมนิ ควรปรับปรุง (1) ศตวรรษที่ 21 พอใช้ (2) C4 การสอ่ื สาร การสอ่ื สารผลการ สามารถสอ่ื สารผลการ สามารถสือ่ สารผลการ สามารถส่ือสารผลการ C5 ความร่วมมือ สังเกตและสบื คน้ สงั เกตเกย่ี วกบั สังเกตเกี่ยวกับ สังเกตเก่ียวกบั ข้อมูลเกี่ยวกับ สว่ นประกอบและการ สว่ นประกอบและการ สว่ นประกอบและการ ส่วนประกอบและ ผลิตไฟฟ้าของเครื่อง ผลิตไฟฟ้าของเคร่ือง ผลติ ไฟฟ้าของเครื่อง การผลติ ไฟฟ้าของ กำเนดิ ไฟฟ้า และ กำเนดิ ไฟฟ้า และ กำเนิดไฟฟ้า และ เครื่องกำเนิดไฟฟ้า อภิปรายเกย่ี วกับการใช้ อภิปรายเก่ยี วกับการใช้ อภปิ รายเกยี่ วกับการใช้ และอภปิ ราย แหล่งพลังงานเพอ่ื หมนุ แหลง่ พลงั งานเพอื่ หมนุ แหล่งพลังงานเพื่อหมุน เกยี่ วกบั การใช้แหลง่ แกนหมุนของเครอ่ื ง แกนหมุนของเครอื่ ง แกนหมุนของเครือ่ ง พลังงานเพ่ือหมุน กำเนิดไฟฟ้าใน กำเนดิ ไฟฟา้ ในโรงไฟฟ้า กำเนดิ ไฟฟ้าในโรงไฟฟ้า แกนหมนุ ของเคร่อื ง โรงไฟฟ้าได้ถูกต้องด้วย ได้ถูกต้องจากการช้แี นะ ไดถ้ ูกตอ้ งเพยี งบางส่วน กำเนดิ ไฟฟ้าใน ตนเอง ของครูหรอื ผู้อ่ืน แมว้ า่ จะได้รับการช้แี นะ โรงไฟฟ้า จากครหู รอื ผู้อ่นื การทำงานร่วมกับ สามารถทำงานร่วมกับ สามารถทำงานรว่ มกับ สามารถทำงานร่วมกับ ผอู้ ืน่ ในการทำ ผอู้ ่นื ในการทำกิจกรรม ผอู้ ่นื ในการทำกจิ กรรม ผอู้ ่นื ในการทำกิจกรรม กิจกรรม สังเกตชดุ สังเกตชดุ สาธติ เครอ่ื ง สังเกตชุดสาธิตเครื่อง สงั เกตชุดสาธิตเครอื่ ง สาธิตเครอื่ งกำเนิด กำเนดิ ไฟฟ้า สบื คน้ กำเนิดไฟฟา้ สืบคน้ กำเนิดไฟฟ้า สืบค้น ไฟฟา้ สบื คน้ ข้อมลู ขอ้ มูล และอภิปราย ขอ้ มลู และอภปิ ราย ข้อมูล และอภิปราย และอภิปราย เกยี่ วกับสว่ นประกอบ เกีย่ วกับสว่ นประกอบ เกย่ี วกับสว่ นประกอบ เก่ียวกบั หลักทท่ี ำใหเ้ กิดไฟฟา้ หลกั ท่ที ำใหเ้ กดิ ไฟฟ้า หลกั ที่ทำใหเ้ กิดไฟฟ้า ส่วนประกอบหลกั ท่ี และแหลง่ พลงั งานใน และแหล่งพลงั งานในการ และแหล่งพลังงานใน ⎯ สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกบั ชวี ติ 234 ทกั ษะแห่ง รายการประเมนิ เกณฑ์การประเมนิ ศตวรรษท่ี 21 ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) ทำให้เกดิ ไฟฟ้าและ การผลติ ไฟฟ้า รวมท้ัง ผลิตไฟฟ้า รวมท้งั ยอมรับ การผลติ ไฟฟา้ รวมท้งั แหลง่ พลังงานในการ ยอมรับความคดิ เห็น ความคดิ เห็นของผู้อน่ื ใน ยอมรับความคดิ เหน็ ผลิตไฟฟ้า รวมทง้ั ของผู้อน่ื ต้งั แตเ่ ริ่มต้น บางชว่ งเวลาท่ีทำ ของผู้อื่นบางชว่ งเวลาที่ ยอมรบั ความคดิ เห็น จนสำเร็จ กิจกรรม ทำกจิ กรรม ท้งั นี้ต้อง ของผู้อนื่ อาศัยการกระตุ้นจากครู หรอื ผ้อู นื่ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

235 คูม่ ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกับชวี ิต กจิ กรรมท่ี 1.3 ใชไ้ ฟฟ้าอยา่ งประหยัดและปลอดภัยได้อยา่ งไร กิจกรรมนี้นักเรียนจะได้ทำกิจกรรมโดยการสืบค้น ส่ือการเรียนรู้และแหล่งเรียนรู้ ขอ้ มูล และอธิบายเกี่ยวกับประโยชน์และอนั ตรายจากการใช้ ไฟฟา้ รวมถงึ วิธีการใช้ไฟฟา้ อย่างประหยัดและปลอดภยั 1. หนงั สอื เรยี น ป.3 เลม่ 2 หน้า 98-100 2. แบบบนั ทกึ กจิ กรรม ป.3 เล่ม 2 หน้า 87-90 เวลา 2 ชวั่ โมง 3. เว็บไซตจ์ ากกระทรวงพลังงาน http://energy.go.th 4. เว็บไซต์จากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแหง่ ประเทศไทย จุดประสงค์การเรียนรู้ http://www.egat.co.th/ 1. สบื ค้นขอ้ มลู และอธิบายเก่ียวกบั ประโยชนแ์ ละ อนั ตรายจากไฟฟา้ 2. สืบคน้ ข้อมูลและอธิบายเก่ยี วกบั การใช้ไฟฟา้ อย่าง ประหยดั และปลอดภยั วสั ดุ อุปกรณ์สำหรับทำกจิ กรรม ส่งิ ทคี่ รตู อ้ งเตรยี ม/กลุ่ม - ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ S1 การสงั เกต S8 การลงความเหน็ จากข้อมูล S13 การตคี วามหมายข้อมูลและลงข้อสรปุ ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 C2 การคดิ อยา่ งมวี ิจารณญาณ C4 การสอ่ื สาร C5 ความร่วมมือ C6 การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร ⎯ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

ค่มู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกบั ชีวติ 236 แนวการจดั การเรยี นรู้ ในการตรวจสอบความรู้เดิม ครูรับฟังเหตุผลของนักเรียนเป็น 1. ครูตรวจสอบความรเู้ ดมิ โดยการนำวีดิทศั น์สถานการณ์ หรอื ข่าวเกยี่ วกับ สำคัญ ครูยังไม่เฉลยคำตอบใด ๆ อันตรายที่เกิดจากการใช้ไฟฟ้า เช่น การเกิดไฟฟ้าลัดวงจรทำให้เกิดไฟ แต่ชักชวนให้หาคำตอบที่ถูกต้อง ไหม้ซึง่ เปน็ อันตรายต่อชีวิตและทรัพยส์ ิน มาให้นกั เรียนร่วมกันอภิปราย จากการทำกจิ กรรม ยกตวั อยา่ งเช่น อุทาหรณ์เสยี บปลกั๊ เทียนไฟฟา้ ไหวเ้ จา้ ทงิ้ ไว้ จนเกอื บไฟไหม้บา้ นท้งั หลงั เจ้าหน้าที่ดับเพลิงได้รับแจ้งจากชาวบ้านว่า มีกลุ่มควันลอยออกมาจาก อาคารพาณิชย์ 4 ชั้น จึงส่งรถดับเพลิงพร้อมกับเจ้าหน้าที่ไปตรวจสอบ พบกลมุ่ ควันลอยออกมาจากบริเวณช้ันลา่ งของอาคาร จึงใชน้ ำ้ ยาเคมีและใช้ น้ำฉีดดับไฟ โดยใช้เวลาประมาณ 10 นาที จึงสามารถดับไฟได้ ตรวจสอบ พบศาลเจ้าถูกไฟไหม้เสียหายทั้งหมด รวมทั้งผนังอาคารและเพดานชั้นล่าง ถูกเปลวไฟได้รับความเสียหาย และบริเวณเต้ารับมีร่องรอยการลัดวงจร เจ้าของบ้านแจ้งว่า ช่วงเช้าไหว้เจ้าตามธรรมเนียมตรุษจีน จากน้ัน ออกจากบ้านโดยดับธูปทั้งหมด แต่เสียบเต้าเสียบหรือปลั๊กเทียนไฟฟ้าทิ้งไว้ กระทั่งช่วงบ่ายเพื่อนบ้านโทรศัพท์ไปแจ้งว่าไฟไหม้บ้าน จึงรบี กลับมา โชคดี ที่เจ้าหน้าท่ีดบั ทัน ไฟไม่ลุกลามจนไหม้บ้านทัง้ หลัง รองสารวัตรปอ้ งกันและ ปราบปรามสถานีตำรวจภูธรคาดว่า สาเหตุเกิดจากกระแสไฟฟ้าลัดวงจร บริเวณเต้ารับ ท่ีศาลเจ้าจนเกิดความร้อนและลุกไหม้ โชคดีที่มีชาวบ้าน สังเกตเห็นกลุ่มควันแลเจ้าหน้าที่มาถึงที่เกิดเหตุเร็วจึงไม่เกิดความเสียหาย มาก พร้อมเตือนให้ระมัดระวังเพลิงไหม้จากการไหว้เจ้าในช่วงเทศกาล ตรุษจนี (ที่มา : https://news.mthai.com/general-news/705824.html) ครชู ักชวนนักเรยี นรว่ มกนั อภิปรายเกี่ยวกบั สถานการณด์ ังกลา่ ว ตามแนว คำถามดังน้ี 1.1 เกิดอะไรขึ้นในสถานการณ์น้ี (เกิดไฟไหม้ศาลเจ้าในบ้าน เนื่องจากไฟฟ้าลัดวงจรที่บริเวณเต้ารับ สาเหตุเพราะเจ้าของ บ้านเสียบปลัก๊ เทียนไฟฟ้าทงิ้ ไว้) 1.2 สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรในสถานการณ์ดังกล่าว คืออะไร (การเสียบเตา้ เสียบหรือปลั๊กเครื่องใช้ไฟฟ้าทงิ้ ไว้) สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

237 ค่มู อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลังงานกบั ชีวิต 1.3 ผลกระทบที่อาจเกิดจากเหตุการณ์ดังกล่าวคืออะไร (หากเกิด ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และทักษะ เพลิงไหม้และดับไม่ทันจะทำให้ทรัพย์สินเสียหายและอาจเกิด แห่งศตวรรษท่ี 21 ทนี่ ักเรยี นจะได้ฝกึ จาก อันตรายต่อชวี ติ ) การทำกิจกรรม ครเู ช่อื มโยงสถานการณ์ไปส่กู ิจกรรมท่ี 1.3 โดยถามนักเรยี น ดงั นี้ S1 สงั เกตการกระทำในรปู S8 ลงความเห็นเกี่ยวกับประโยชน์และอันตราย “การใชไ้ ฟฟ้าให้ปลอดภยั ทำได้อย่างไร” จากนน้ั ครชู ักชวนนักเรียนทำ จากการใช้ไฟฟ้า รวมถึงการใช้ไฟฟ้าให้ กิจกรรมท่ี 1.3 ประหยัดและปลอดภัย C2 บอกเหตผุ ลและตดั สินใจเลอื กวา่ การกระทำใด 2. นักเรียนอ่านชื่อกิจกรรม และทำเป็นคิดเป็น จากนั้นร่วมกันอภิปราย เป็นการใช้ไฟฟา้ อยา่ งประหยัดและปลอดภยั เพื่อตรวจสอบความเขา้ ใจเกีย่ วกับจุดประสงคใ์ นการทำกิจกรรม โดยใช้ C4 ส่อื สารผลการสบื คน้ ข้อมลู และอภปิ ราย คำถาม ดังนี้ เกย่ี วกับประโยชน์และอันตรายจากไฟฟา้ และ 2.1 กิจกรรมนี้นักเรียนจะได้เรียนเร่ืองอะไร (ประโยชน์และอันตราย วิธีการใช้ไฟฟา้ อย่างประหยดั และปลอดภยั จากไฟฟ้า การใช้ไฟฟา้ อยา่ งประหยัดและปลอดภยั ) C5 ทำงานรว่ มกับผ้อู ื่นในการทำกจิ กรรมการ 2.2 นักเรยี นจะไดเ้ รยี นรเู้ รือ่ งนีด้ ้วยวธิ ีใด (การสืบคน้ ขอ้ มูล) สังเกตเหตกุ ารณ์ในรปู การสืบค้นขอ้ มูล และ 2.3 เมื่อเรียนแล้วนักเรียนจะทำอะไรได้ (นักเรียนสามารถอธิบาย การอภปิ รายเกย่ี วกบั ประโยชน์และอันตราย ประโยชนแ์ ละอนั ตรายจากไฟฟ้าและการใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัด จากไฟฟ้าและวธิ ีการใช้ไฟฟา้ อย่างประหยัด และปลอดภัย) และปลอดภยั C6 ใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศเพอ่ื เขา้ ถงึ ขอ้ มูล 3. นักเรียนบนั ทึกจดุ ประสงค์ลงในแบบบันทึกกจิ กรรม หน้า 87 และอ่าน เกี่ยวกับประโยชนแ์ ละอันตรายจากไฟฟ้าและ สิ่งท่ตี ้องใชใ้ นการทำกิจกรรม วธิ กี ารใช้ไฟฟา้ อย่างประหยดั และปลอดภัย 4. นักเรียนอ่านทำอย่างไร ทีละข้อ โดยครูใช้วิธีฝึกทักษะการอ่านที่ เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นครูตรวจสอบความ เข้าใจเกี่ยวกับวิธีการทำกิจกรรม จนนักเรียนเข้าใจลำดับการทำ กจิ กรรม โดยใช้คำถามดังน้ี 4.1 ขั้นตอนแรกของการทำกิจกรรม นักเรียนต้องทำอะไร (สังเกต การใช้ไฟฟ้าว่ามีการใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดและปลอดภัย หรือไม)่ 4.2 นักเรียนต้องสืบค้นข้อมูลเพิ่มเติมและอภิปรายร่วมกันในเรื่อง อะไร (ประโยชน์และอันตรายจากไฟฟ้า รวมทั้งวิธีการใช้ไฟฟ้า อย่างประหยดั และปลอดภัย) 5. เมื่อนักเรียนเข้าใจวิธีการทำกิจกรรมในทำอย่างไรแล้ว ให้นักเรียนเริ่ม ปฏิบตั ิตามข้ันตอนการทำกิจกรรม 6. นกั เรียนทำกจิ กรรมโดยใหน้ ักเรียนอภิปรายภายในกลุ่มเพ่ือแลกเปลี่ยน และลงความเห็นร่วมกัน จากนั้นครูสุ่มให้นักเรียนบางกลุ่ม นำเสนอ สิ่งที่ค้นพบ โดยครูจดประเด็นทีน่ ักเรียนนำเสนอไว้ แล้วให้นักเรียนท่มี ี ⎯ สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คูม่ อื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลงั งานกับชีวิต 238 ความเห็นแตกต่างนำเสนอเพิ่มเติม จากนั้นครูและนักเรียนร่วมกัน หากนักเรียนไม่สามารถตอบ อภปิ ราย โดยอาจใชค้ ำถามดงั น้ี คำถามหรืออภิปรายได้ตามแนว 6.1 กจิ กรรมใดในรูปเปน็ การใช้ไฟฟ้าอย่างไม่ประหยดั (เปดิ ไฟหลาย คำตอบ ครูควรให้เวลานักเรียนคิด อย่างเหมาะสม รอคอยอย่างอดทน ดวงทิ้งไว้โดยไม่จำเป็น เปิดโทรทัศน์ทิ้งไว้โดยไม่มีคนดู เปิด และรับฟังแนวความคิดของ พัดลมหันไปทางด้านที่ไม่มีคนอยู่ เสียบเต้าเสียบเครื่องใช้ไฟฟ้า นักเรยี น ทง้ิ ไว้) 6.2 กิจกรรมใดในรูปที่เป็นการใช้ไฟฟ้าอย่างไม่ปลอดภัย (เป่าผม ด้วยเครอ่ื งเปา่ ผมขณะตัวเปียก เสียบเต้าเสียบเตารีดท้ิงไว้ เสียบ เต้าเสียบเครื่องใช้ไฟฟ้าหลายชนิดพร้อมกันที่เต้ารับตัวเดียว เอาน้วิ แหยเ่ ขา้ ไปในเต้ารบั ) 6.3 ผูห้ ญิงในรปู ใช้ไฟฟ้าอย่างเหมาะสมหรอื ไม่ อยา่ งไร (ไม่เหมาะสม ขณะตัวเปียกเราไมค่ วรใชเ้ ครื่องใชไ้ ฟฟ้าใด ๆ ควรเช็ดตัวให้แห้ง ก่อน) 6.4 การใช้เครือ่ งใช้ไฟฟ้าโดยเสียบเตา้ เสียบของเคร่ืองใช้ไฟฟ้าหลาย ชนิดบนเต้ารับเดียวกัน นักเรียนคิดว่าเป็นการใช้ไฟฟ้าอย่าง ถูกต้อง ปลอดภัยหรือไม่ เพราะอะไร (นักเรียนตอบตามความ เข้าใจ เชน่ ไมถ่ กู ตอ้ ง เพราะอาจทำให้ไฟช็อตได)้ ครูอาจให้ความรู้เพิ่มเติมว่า หากต้องการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้า หลายชนิดพร้อม ๆ กันให้ปลอดภัย ควรแบ่งเครื่องใช้ไฟฟ้า ไปเสียบท่ีเต้ารับแต่ละตัว ไม่ควรเสียบเต้าเสียบเครื่องใช้ไฟฟ้า หลายชนิดบนเต้ารับเดียวกัน เพราะจะทำให้เกิดความร้อนที่ สายไฟฟา้ และอาจเป็นอนั ตรายได้ 6.5 ถ้านักเรียนมีน้องหรือเด็กเล็กอยู่ในบ้าน นักเรียนจะช่วยให้น้อง ปลอดภัยจากการถูกไฟฟ้าช็อตได้อย่างไร (ช่วยดูแลและเตือน นอ้ งไมใ่ ห้เลน่ หรือเอาน้วิ แหย่เข้าไปในเตา้ รบั ) 6.6 การเสียบเต้าเสียบเตารีดทิ้งไว้เมื่อไม่ใช้งานเป็นการกระทำท่ี เหมาะสมหรือไม่ อยา่ งไร (ไม่เหมาะสม เพราะเตารีดมคี วามร้อน อาจทำให้ผ้าไหม้ได้ เป็นการสูญเสียพลังงานไฟฟ้าโดยใช่เหตุ นอกจากนี้อาจเป็นสาเหตขุ องไฟไหม้ได้) 6.7 การถอดเต้าเสียบของเครื่องใช้ไฟฟ้าออกจากเต้ารับโดยดึงที่ สายไฟฟ้าเป็นการกระทำที่เหมาะสมหรือไม่ อย่างไร (ไม่เหมาะสม เพราะอาจทำให้สายไฟฟ้าขาดและหลุดออกจาก สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

239 คูม่ อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกับชวี ติ ฐานของเต้าเสียบ วิธีที่ถูกต้อง คือ ควรจับที่เต้าเสียบแล้วดึง ออก) 6.8 นักเรียนค้นพบอะไรบ้างจากการสืบค้นข้อมูลเพิ่มเติมและการ อภิปรายเกี่ยวกับประโยชน์และอันตรายจากไฟฟ้า รวมทั้ง วิธีการใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดและปลอดภัย (นักเรียนตอบตาม ผลการสืบคน้ ข้อมลู และการอภิปราย เช่น - การใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดทำได้โดยใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าเท่าที่ จำเปน็ - การใช้ไฟฟ้าอย่างปลอดภัยทำได้โดยการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าที่ ได้มาตรฐาน มีการออกแบบที่ถูกต้องและปลอดภัย ตลอดจนติดตัง้ โดยผทู้ ี่มคี วามรู้และเชย่ี วชาญ - หลกี เลี่ยงการนำเคร่ืองใช้ไฟฟ้าไปใช้ในบริเวณที่ชื้นแฉะหรือ บริเวณทฝี่ นสาด - ถอดเต้าเสียบเครื่องใช้ไฟฟ้าออกจากเต้ารับเมื่อใช้งาน เสร็จแล้ว) 7. ครูเปิดโอกาสให้นักเรียนซักถามในส่ิงที่อยากรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้ ไฟฟ้าอย่างประหยัดและปลอดภัย จากนั้นร่วมกันอภิปรายและลง ข้อสรุปว่า ไฟฟ้ามีประโยชน์แต่ก็มีอันตราย ดังนั้นการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้า ต้องใชอ้ ยา่ งระมัดระวังและถกู วิธี รวมถงึ ต้องใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดด้วย (S13) 8. นักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อตอบคำถามในฉันรู้อะไร โดยครูอาจใช้ คำถามเพม่ิ เตมิ ในการอภิปรายเพื่อใหไ้ ด้แนวคำตอบทถี่ ูกตอ้ ง 9. นักเรยี นอ่านสิ่งทีไ่ ด้เรียนรู้ และเปรยี บเทยี บกบั ขอ้ สรุปของตนเอง 10. ครูกระตุ้นให้นักเรียนฝึกตั้งคำถามเกี่ยวกับเรื่องที่สงสัยหรืออยากรู้ เพิ่มเติมในอยากรู้อีกว่า ครูอาจสุ่มนักเรียน 2 -3 คน นำเสนอคำถาม ของตนเองหน้าช้นั เรยี น จากนัน้ นักเรียนร่วมกนั อภปิ รายเกย่ี วกับคำถาม ที่นำเสนอ 11. ครูนำอภิปรายเพื่อให้นักเรียนทบทวนว่าได้ฝึกทักษะกระบวนการทาง วิทยาศาสตรแ์ ละทกั ษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 อะไรบา้ งและในขัน้ ตอนใด 12. นักเรียนร่วมกันอ่านรู้อะไรในเรื่องน้ี ในหนังสือเรียน หน้า 101-102 โดยครูนำอภิปรายเพื่อนำไปสู่ข้อสรุปเกี่ยวกับสิ่งที่ได้เรียนรู้ในเรื่องนี้ จากนัน้ ครูชกั ชวนนักเรียนคิดเก่ยี วกบั ประเด็นที่ประเทศไทยมีการสร้าง เขื่อนขนาดใหญ่หลายแห่งเพื่อใชพ้ ลงั งานจากน้ำในการผลิตไฟฟ้า ซึ่งมี ⎯ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลงั งานกับชวี ติ 240 ข้อดี คอื ไมก่ อ่ ให้เกดิ มลพิษจากการเผาไหม้ของเชื้อเพลิง แต่ก็มีข้อเสีย บางประการ เนื่องจากอ่างเก็บน้ำของเข่ือนมีขนาดใหญ่ ใช้พื้นที่มาก สง่ ผลกระทบตอ่ ผูอ้ ยู่อาศัย สัตว์ และพืชในบรเิ วณหลังเข่ือน จากน้ันครู กระตุ้นให้นักเรียนตอบคำถามในช่วงท้ายของเนื้อเรื่อง ดังน้ี การผลิตไฟฟ้าโดยอาศัยแหล่งพลังงานอื่น ๆ มีข้อดีและข้อเสียอย่างไร ครูควรเน้นให้นักเรียนตอบคำถามพร้อมอธิบายเหตุผลประกอบตาม ความคดิ ของตนเองโดยครยู งั ไม่เฉลยคำตอบแต่ชกั ชวนใหน้ ักเรยี นไปหา คำตอบร่วมกนั จากการสืบค้นเพม่ิ เติมจากแหลง่ ข้อมูลอนื่ ๆ ตอ่ ไป สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

241 คมู่ ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกับชวี ติ แนวคำตอบในแบบบันทึกกจิ กรรม 1. สืบคน้ ขอ้ มูลและอธิบายเกย่ี วกบั ประโยชนแ์ ละอนั ตรายจากไฟฟา้ 2. สบื คน้ ขอ้ มูลและอธิบายเกี่ยวกับการใชไ้ ฟฟา้ อย่างประหยดั และปลอดภัย    ⎯ สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ค่มู ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หนว่ ยที่ 5 พลังงานกับชวี ิต 242       นกั เรยี นตอบตามผลการอภิปราย เชน่ ช่วยอำนวยความสะดวกสบายในดา้ น ตา่ ง ๆ เชน่ การคมนาคม การส่ือสาร ความบนั เทิง นกั เรียนตอบตามผลการอภปิ ราย เช่น การเลอื กใชเ้ คร่ืองใชไ้ ฟฟา้ ทีไ่ ม่มคี ณุ ภาพ การใชไ้ ฟฟา้ อย่างไม่ระมัดระวงั หรือไมถ่ กู วิธีอาจทำให้เกิดอนั ตรายได้ เชน่ การ เสยี บเตา้ เสียบเคร่ืองใชไ้ ฟฟ้าหลาย ๆ ชนิดที่เตา้ รับเดยี วกันอาจทำให้เกิด ไฟชอ็ ตเป็นอันตรายต่อชวี ติ ได้ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

243 คมู่ อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกับชวี ติ นกั เรียนตอบตามผลการอภิปราย เชน่ ไมเ่ ปิดเครื่องใชไ้ ฟฟ้าท้ิงไวโ้ ดยไม่ไดใ้ ช้งาน ควร ใช้อปุ กรณไ์ ฟฟา้ เท่าท่จี ำเป็น เช่น ปิดโทรทศั น์เมอ่ื ไมด่ ูแล้ว ในเวลากลางวันทเี่ รามีแสง สว่างเพยี งพอแล้วกไ็ มค่ วรเปดิ หลอดไฟฟา้ หลายดวง หรอื ควรเปดิ แค่เพียงพอตอ่ การ ใช้งาน นักเรียนตอบตามผลการอภิปราย เช่น ระวังไมใ่ ช้เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้าขณะที่ตัวเปียก ไม่ถอดเตา้ เสยี บออกจากเตา้ รบั โดยการดงึ ท่สี ายไฟฟา้ ไม่เสียบเต้าเสียบ เครื่องใชไ้ ฟฟา้ หลายชนดิ พร้อมกันที่เต้ารบั ตัวเดยี ว ใชไ้ ฟฟา้ เทา่ ท่จี ำเปน็ ถา้ ไม่ใช้งานเคร่ืองใช้ไฟฟา้ ควรปดิ และถอดเต้าเสียบ เคร่ืองใช้ไฟฟ้าออก ในการรดี ผ้าควรรดี ผา้ ครง้ั ละมาก ๆ ไมเ่ สียบเตา้ เสียบเครือ่ งใช้ไฟฟา้ ท้งิ ไว้โดยไมไ่ ด้ใช้งาน ไม่ใชเ้ ครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้าขณะตัวเปยี ก ไม่เอานวิ้ แหย่เขา้ ไปในเตา้ รบั และไม่เสียบเต้าเสยี บเคร่ืองใชไ้ ฟฟ้าหลายชนดิ ที่เต้ารบั ตัวเดยี ว ⎯ สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ค่มู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยที่ 5 พลงั งานกับชีวติ 244 การใช้ไฟฟา้ อย่างประหยดั เช่น รีดผ้าครง้ั ละมาก ๆ ปิดไฟดวงที่ไม่จำเปน็ ต้องใช้ การใช้ไฟฟา้ อยา่ งปลอดภยั เช่น ไม่ใช้เคร่อื งเปา่ ผมขณะตัวเปียก ไม่เสียบเตา้ เสยี บ เตารดี ทิง้ ไว้ ไมเ่ สยี บเต้าเสยี บเคร่ืองใชไ้ ฟฟา้ หลายชนิดที่เต้ารบั ตวั เดียว ไม่ถอด เต้าเสยี บออกจากเต้ารับโดยการดงึ ทีส่ ายไฟฟ้า การใช้ไฟฟา้ ต้องใช้อยา่ งถูกวธิ ีเพอ่ื ความปลอดภัย นอกจากนี้ยงั ต้องใชไ้ ฟฟา้ อย่างประหยดั ดว้ ย คำถามของนักเรียนทตี่ ั้งตามความอยากรู้ของตนเอง สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

245 ค่มู อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลงั งานกับชวี ติ แนวการประเมินการเรยี นรู้ การประเมินการเรียนรขู้ องนกั เรียนทำได้ ดงั นี้ 1. ประเมนิ ความร้เู ดิมจากการอภปิ รายในชั้นเรยี น 2. ประเมินการเรยี นรู้จากคำตอบของนกั เรียนระหว่างการจัดการเรยี นรู้และจากแบบบนั ทึกกิจกรรม 3. ประเมินทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละทักษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 จากการทำกิจกรรมของนกั เรยี น การประเมินจากการทำกิจกรรมที่ 1.3 ใชไ้ ฟฟา้ อยา่ งประหยดั และปลอดภยั ไดอ้ ยา่ งไร รหัส สง่ิ ท่ปี ระเมิน คะแนน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ S1 การสงั เกต S8 การลงความเหน็ จากข้อมลู S13 การตคี วามหมายข้อมูลและการลงขอ้ สรปุ ทักษะแห่งศตวรรษท่ี 21 C2 การคิดอยา่ งมีวิจารณญาณ C4 การสอื่ สาร C5 ความร่วมมือ C6 กคา่ารไใฟช้เฟท้าคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร รวมคะแนน ⎯ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลังงานกับชวี ิต 246 ตาราง รายการประเมนิ และเกณฑ์การประเมินทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ทักษะ เกณฑก์ ารประเมิน กระบวนการทาง รายการประเมิน ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) วทิ ยาศาสตร์ S1 การสงั เกต การสงั เกตโดยใช้ สามารถใชป้ ระสาท สามารถใช้ประสาท สามารถใชป้ ระสาท ประสาทสัมผสั เก็บ สมั ผสั เก็บรายละเอียด สัมผัสเก็บรายละเอียด สัมผัสเกบ็ รายละเอียด รายละเอียดข้อมูล ข้อมูลพฤติกรรมการใช้ ขอ้ มูลพฤติกรรมการใช้ ขอ้ มูลพฤติกรรมการใช้ พฤติกรรมการใช้ไฟฟา้ ไฟฟา้ ตามสถานการณ์ ไฟฟ้าตามสถานการณ์ ไฟฟ้าตามสถานการณ์ ตามสถานการณใ์ นรูป ในรปู แลว้ บอกข้อมูลทีไ่ ด้ ในรปู แล้วบอกข้อมลู ที่ ในรูปแลว้ บอกขอ้ มลู ที่ จากการสังเกตได้ถูกต้อง ไดจ้ ากการสังเกตได้ ไดจ้ ากการสังเกตได้ ด้วยตนเองโดยไม่ ถูกต้องจากการชแี้ นะ ถูกต้องเปน็ บางสว่ น แม้ เพิม่ เติมความคิดเหน็ ของครูหรือผ้อู ่ืน จะได้รับการช้แี นะจาก ครหู รอื ผูอ้ ่ืน S8 การลง การลงความเห็นจาก สามารถลงความเห็นจาก สามารถลงความเห็น สามารถลงความเห็น ความเห็นจาก ข้อมูลเกี่ยวกับ ข้อมลู เกย่ี วกับประโยชน์ จากข้อมลู เกยี่ วกบั จากข้อมลู เกี่ยวกับ ข้อมูล ประโยชนแ์ ละอันตราย และอันตรายจากการใช้ ประโยชน์และอนั ตราย ประโยชน์และอันตราย จากการใช้ไฟฟ้า ไฟฟ้า รวมถงึ การใช้ จากการใช้ไฟฟา้ จากการใช้ไฟฟ้า รวมถงึ การใช้ไฟฟา้ ให้ ไฟฟ้าให้ประหยดั และ รวมถึงการใช้ไฟฟา้ ให้ รวมถงึ การใช้ไฟฟา้ ให้ ประหยัดและปลอดภัย ปลอดภัยอย่างมีเหตผุ ล ประหยัดและปลอดภยั ประหยัดและปลอดภยั อย่างมเี หตผุ ลจาก จากความรูห้ รือ อยา่ งมีเหตผุ ลจาก อย่างมเี หตุผลจาก ความรูห้ รอื ประสบการณ์เดมิ ได้ ความรูห้ รือ ความร้หู รือ ประสบการณ์เดมิ ถูกต้องดว้ ยตนเอง ประสบการณเ์ ดมิ ได้ ประสบการณ์เดมิ ได้ ถูกต้องจากการชแ้ี นะ ถูกต้องบางส่วน แมว้ ่า ของครูหรือผ้อู ื่น จะได้รับการชี้แนะจาก ครูหรือผ้อู น่ื S13 การ การตคี วามหมายข้อมลู สามารถตีความหมาย สามารถตคี วามหมาย สามารถตคี วามหมาย ตีความหมาย และลงข้อสรปุ ได้วา่ ขอ้ มูลและลงข้อสรุปได้ ขอ้ มูลและลงข้อสรุปได้ ขอ้ มูลและลงข้อสรุปได้ ข้อมลู และลง ไฟฟ้ามีประโยชน์ แตก่ ็ ถูกต้องด้วยตนเองวา่ ถูกต้องโดยอาศัยการ ถูกต้องบางส่วน แมว้ ่า ขอ้ สรปุ มอี นั ตรายถ้าใชไ้ มถ่ ูก ไฟฟา้ มปี ระโยชน์ แตก่ ม็ ี ชี้แนะจากครูหรือผอู้ น่ื จะได้รบั การช้แี นะจาก วธิ ี ดงั น้ันการใช้ อันตรายถา้ ใชไ้ ม่ถูกวิธี วา่ ไฟฟา้ มีประโยชน์ ครหู รือผูอ้ ื่นวา่ ไฟฟา้ มี เคร่ืองใช้ไฟฟา้ ต้องใช้ ดงั นน้ั การใช้ แต่กม็ ีอนั ตรายถ้าใช้ไม่ ประโยชน์ แตก่ ็มี อยา่ งถูกวิธแี ละ เครอ่ื งใช้ไฟฟ้าต้องใช้ ถูกวธิ ี ดงั น้นั การใช้ อันตรายถา้ ใชไ้ ม่ถกู วธิ ี ระมดั ระวัง นอกจากน้ี อย่างถูกวิธีและ เครอื่ งใช้ไฟฟา้ ต้องใช้ ดงั น้ันการใช้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

247 คมู่ ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หน่วยท่ี 5 พลงั งานกบั ชวี ิต ทกั ษะ เกณฑก์ ารประเมนิ กระบวนการทาง รายการประเมิน ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรงุ (1) วิทยาศาสตร์ การใช้ไฟฟา้ ต้องใช้ ระมดั ระวงั นอกจากนี้ อย่างถูกวธิ ีและ เครอ่ื งใช้ไฟฟา้ ต้องใช้ อย่างประหยดั การใช้ไฟฟา้ ต้องใช้อยา่ ง ระมดั ระวัง นอกจากนี้ อยา่ งถูกวิธีและ ประหยัด การใช้ไฟฟ้าต้องใช้ ระมดั ระวัง นอกจากนี้ อยา่ งประหยดั การใช้ไฟฟา้ ต้องใช้ อย่างประหยดั ตาราง รายการประเมินและเกณฑ์การประเมินทักษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 ทกั ษะแห่ง รายการประเมนิ เกณฑก์ ารประเมนิ ศตวรรษท่ี 21 C2 การคดิ อย่างมี การตดั สินใจเลอื กวา่ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) วจิ ารณญาณ การกระทำใดเป็น สามารถตัดสนิ ใจเลือก การใช้ไฟฟา้ อย่าง วา่ การกระทำใดเป็น สามารถตัดสนิ ใจเลือกว่า สามารถตดั สนิ ใจเลือก C4 การสอ่ื สาร ประหยดั และ การใช้ไฟฟ้าอยา่ ง ปลอดภัย ประหยดั และปลอดภัย การกระทำใดเปน็ การใช้ วา่ การกระทำใดเปน็ ไดถ้ ูกต้องและ สมเหตสุ มผลดว้ ย ไฟฟ้าอย่างประหยัดและ การใช้ไฟฟ้าอยา่ ง ตนเอง ปลอดภัยไดถ้ ูกต้องและ ประหยัดและปลอดภัย สมเหตสุ มผลโดยต้อง ไดถ้ ูกต้องและมีเหตุผล อาศัยการชแ้ี นะจากครู เพยี งบางส่วนแม้วา่ จะ หรือผอู้ น่ื ได้รับคำช้แี นะจากครู หรือผอู้ ื่น การสอื่ สารผลการ สามารถส่ือสารผลการ สามารถสือ่ สารผลการ สามารถสอ่ื สารผลการ สืบคน้ ขอ้ มลู และการ สบื ค้นข้อมลู และ สบื ค้นขอ้ มลู และการ สบื คน้ ข้อมูลและการ อภปิ รายเกี่ยวกบั อภปิ รายเกย่ี วกับ อภิปรายเกี่ยวกับ อภปิ รายเกยี่ วกับ ประโยชน์และ ประโยชนแ์ ละอันตราย ประโยชน์และอันตราย ประโยชนแ์ ละอันตราย อนั ตรายจากไฟฟ้า จากไฟฟา้ รวมท้ัง จากไฟฟา้ รวมท้ัง จากไฟฟ้า รวมทั้ง รวมทั้งวธิ ีการใช้ วิธีการใช้ไฟฟ้าอยา่ ง วิธกี ารใชไ้ ฟฟ้าอยา่ ง วธิ ีการใช้ไฟฟ้าอย่าง ไฟฟา้ อย่างประหยัด ประหยัดและปลอดภัย ประหยดั และปลอดภัยได้ ประหยดั และปลอดภัย และปลอดภยั ไดถ้ ูกตอ้ งดว้ ยตนเอง ถูกต้องจากการชีแ้ นะของ ไดเ้ พียงบางสว่ น แม้ว่า ครหู รือผ้อู น่ื จะไดร้ ับการชแ้ี นะจาก ครูหรือผูอ้ ่ืน ⎯ สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คู่มือครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลงั งานกับชวี ิต 248 ทกั ษะแห่ง รายการประเมนิ เกณฑก์ ารประเมิน ศตวรรษที่ 21 C5 ความร่วมมือ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) C6 การใช้ การทำงานร่วมกบั สามารถทำงานร่วมกับ สามารถทำงานร่วมกับ สามารถทำงานร่วมกับ เทคโนโลยี สารสนเทศและ ผอู้ ่ืนในการทำ ผูอ้ น่ื ในการทำกจิ กรรม ผอู้ ืน่ ในการทำกจิ กรรม ผอู้ น่ื ในการทำกจิ กรรม การสอื่ สาร กจิ กรรม การสงั เกต การสังเกตเหตุการณ์ใน การสังเกตเหตุการณ์ใน การสงั เกตเหตุการณ์ใน เหตกุ ารณ์ในรูป การ รูป การสืบค้นข้อมลู รูป การสบื ค้นข้อมลู และ รูป การสบื ค้นข้อมูล สืบค้นขอ้ มูล และ และการอภิปราย การอภิปรายเก่ียวกบั และการอภปิ ราย การอภิปรายเก่ียวกบั เกีย่ วกับประโยชน์และ ประโยชน์และอนั ตราย เก่ยี วกับประโยชนแ์ ละ ประโยชน์และ อันตรายจากไฟฟา้ และ จากไฟฟ้าและวธิ ีการใช้ อันตรายจากไฟฟ้าและ อันตรายจากไฟฟา้ วธิ ีการใช้ไฟฟ้าอย่าง ไฟฟ้าอย่างประหยัดและ วิธกี ารใช้ไฟฟา้ อยา่ ง อยา่ งประหยดั และ ประหยดั และปลอดภยั ปลอดภัย รวมท้งั ยอมรับ ประหยดั และปลอดภัย ปลอดภัย รวมท้งั รวมท้ังยอมรบั ความ ความคิดเหน็ ของผู้อ่ืนใน รวมทัง้ ยอมรบั ความ ยอมรับความคดิ เหน็ คดิ เห็นของผอู้ ่นื ตลอด บางช่วงเวลาท่ที ำกิจกรรม คดิ เหน็ ของผอู้ ่นื บาง ของผู้อื่น ช่วงเวลาของการทำ ชว่ งเวลาทที่ ำกจิ กรรม กจิ กรรม ทงั้ นตี้ อ้ งอาศยั การ กระตนุ้ จากครูหรือผอู้ น่ื การใชเ้ ทคโนโลยี สามารถใชเ้ ทคโนโลยี สามารถใช้เทคโนโลยี สามารถใช้เทคโนโลยี สารสนเทศเพื่อ สารสนเทศเพื่อเขา้ ถงึ สารสนเทศเพ่ือเขา้ ถงึ สารสนเทศเพื่อเขา้ ถึง เข้าถงึ ข้อมูลเกีย่ วกบั ข้อมูลเกีย่ วกบั ประโยชน์ ข้อมลู เก่ียวกบั ประโยชน์ ขอ้ มูลเกยี่ วกบั ประโยชน์ ประโยชน์และ และอนั ตรายจากไฟฟา้ และอนั ตรายจากไฟฟา้ และอนั ตรายจากไฟฟ้า อนั ตรายจากไฟฟา้ รวมท้งั วิธกี ารใช้ไฟฟา้ รวมทั้งวิธีการใช้ไฟฟ้า รวมท้ังวิธกี ารใชไ้ ฟฟ้า รวมทั้งวธิ ีการใช้ อย่างประหยัดและ อยา่ งประหยดั และ อยา่ งประหยัดและ ไฟฟา้ อย่างประหยัด ปลอดภยั ไดค้ รบถ้วน ปลอดภยั ไดค้ รบถ้วนด้วย ปลอดภยั ไดเ้ พยี ง และปลอดภัย ด้วยข้อมลู ที่น่าเช่ือถือ ข้อมลู ที่น่าเช่อื ถือ ท้ังนี้ บางส่วนด้วยขอ้ มลู จาก ด้วยตนเอง โดยอาศยั การชีแ้ นะจาก แหล่งทไ่ี มน่ ่าเชอ่ื ถือ ครูหรือผอู้ ืน่ แม้วา่ จะได้รับคำชแี้ นะ จากครหู รือผู้อืน่ สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

249 ค่มู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลังงานกับชีวิต กิจกรรมทา้ ยบทที่ 1 พลังงานไฟฟา้ (1 ชว่ั โมง) 1. นักเรียนวาดรูปหรือเขียนสรุปสิ่งที่ได้เรียนรู้จากบทนี้ ในแบบบันทึก กจิ กรรมหน้า 91 2. นักเรียนตรวจสอบการสรุปสิ่งที่ได้เรียนรู้ของตนเองโดยเปรียบเทียบกับ การสรปุ ในหวั ข้อ รู้อะไรในบทนี้ ในหนังสือเรียนหนา้ 103 3. นักเรียนกลับไปตรวจสอบคำตอบของตนเองในสำรวจความรู้ก่อนเรียน ในแบบบันทึกกิจกรรมหน้า 70-73 อีกครั้ง ถ้าคำตอบของนักเรียนไม่ ถกู ตอ้ ง ให้ขีดเส้นทบั ข้อความเหลา่ นนั้ แลว้ แกไ้ ขให้ถูกตอ้ ง นอกจากนี้ครู อาจนำคำถามในรูปนำบทในหนังสือเรียนหน้า 84 มาร่วมกันอภิปราย คำตอบอกี คร้งั 4. นักเรียนทำแบบฝึกหัดท้ายบทท่ี 1 พลังงานไฟฟ้า ในแบบบันทึก กิจกรรมหน้า 92-93 จากน้นั นำเสนอคำตอบหนา้ ช้ันเรยี น ถ้าคำตอบยังมี ความคลาดเคลื่อนไม่ถูกต้องครูควรนำอภิปรายหรือให้สถานการณ์ เพิ่มเตมิ เพอ่ื แก้ไขแนวคดิ คลาดเคลอ่ื นให้ถกู ต้อง 5. นกั เรยี นรว่ มกันทำกจิ กรรม รว่ มคิด รว่ มทำ โดยรว่ มกนั คดิ ว่าถ้าต้องการ ประดษิ ฐ์ไฟฉายจากเครื่องกำเนิดไฟฟา้ จะมีวธิ ีการทำไดอ้ ยา่ งไร 6. นักเรียนอ่านและอภิปรายเนื้อเรื่องในหัวข้อวิทย์ใกล้ตัว ในหนังสือเรียน หน้า 105 โดยครูกระตุ้นให้นักเรียนเห็นความสำคัญของความรู้จากสิ่งท่ี ได้เรียนรู้ในหน่วยน้ี ว่าสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันได้ อย่างไร นอกจากนี้ครูอาจชี้แนะให้นักเรียนเห็นว่าประเทศไทยมีแหล่ง พลังงานอีกประเภทซึ่งสามารถนำมาผลิตไฟฟ้า นั่นคือ พลังงานจาก แสงอาทิตย์ พลังงานจากแสงอาทิตย์มีจุดเด่น คือ เป็นพลังงานสะอาดท่ี ไม่ก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม เราสามารถผลิตไฟฟ้าจากแสงอาทิตย์ โดยผ่านอปุ กรณ์ทเี่ รยี กวา่ เซลลส์ รุ ิยะซ่ึงทำหน้าทีเ่ ปลี่ยนพลังงานแสงเป็น พลังงานไฟฟ้า บ้านเรือนหรือโรงงานอุตสาหกรรมสามารถนำเซลล์สุริยะ มาตดิ ตั้งเพอื่ ผลติ ไฟฟ้าใชไ้ ด้เอง ⎯ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยท่ี 5 พลังงานกับชีวติ 250 สรปุ ผลการเรียนรู้ของตนเอง รปู หรือขอ้ ความสรปุ สิ่งที่ไดเ้ รยี นรู้จากบทน้ตี ามความเข้าใจของนักเรียน สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

251 คู่มือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | หน่วยที่ 5 พลังงานกบั ชีวติ แนวคำตอบในแบบฝกึ หัดทา้ ยบท พลงั งานกล → พลังงานไฟฟ้า → พลังงานแสง นักเรียนตอบตามความคิดของตนเองโดยพิจารณาจากแหลง่ พลังงานท่ี ชุมชนของตนเองมี เช่น ต้องการสร้างโรงไฟฟ้าโดยใช้น้ำเป็นแหล่ง พลังงานเพราะในชุมชนมีเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ที่สามารถ นำมาเป็นแหลง่ พลังงานในการผลติ ไฟฟา้ ได้ ประเทศไทยใช้แก๊สธรรมชาติเปน็ แหล่งพลังงานเพ่ือการผลติ ไฟฟ้ามากที่สุด เนื่องจากแก๊สธรรมชาติเป็นพลังงานเชื้อเพลิง ต้องนำมาเผาไหม้เพื่อต้มน้ำ ให้เกิดไอน้ำในกระบวนการผลิตไฟฟ้า จึงอาจทำให้เกิดมลพิษต่อ สิ่งแวดล้อม นอกจากนี้แก๊สธรรมชาติมีอยู่อย่างจำกัด จึงต้องนำเข้าจาก ต่างประเทศ ทำใหป้ ระเทศไทยต้องสูญเสยี เงนิ เป็นจำนวนมาก ⎯ สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ค่มู ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 | หนว่ ยท่ี 5 พลงั งานกับชวี ติ 252  ส่วนประกอบสำคัญของไฟฉายประดิษฐ์ คือ เครื่องกำเนิดไฟฟ้าซ่ึง ประกอบด้วยแท่งแม่เหล็กและขดลวดทองแดง การทำงานของไฟฉายจะ เกิดขึ้นเมื่อเครื่องกำเนิดไฟฟ้าทำงานโดยการทำให้ขดลวดทองแดงที่อยู่ ระหว่างแท่งแม่เหล็ก หรือแท่งแม่เหล็กที่อยู่ระหว่างขดลวดทองแดง เคลื่อนที่ซึ่งจะทำให้เกิดไฟฟ้าผ่านสายไฟฟ้าไปยังหลอดไฟฟ้าในไฟฉาย ทำให้ไฟฉายทำงานได้ สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ⎯

253 ค่มู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | แบบทดสอบทา้ ยเล่ม แนวคำตอบในแบบทดสอบทา้ ยเล่ม

ค่มู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | แบบทดสอบท้ายเลม่ 254

255 คู่มอื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | แบบทดสอบทา้ ยเล่ม

ค่มู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | แบบทดสอบท้ายเลม่ 256

257 คู่มอื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | แบบทดสอบทา้ ยเล่ม

ค่มู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | แบบทดสอบท้ายเลม่ 258

259 คู่มอื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เลม่ 2 | แบบทดสอบทา้ ยเล่ม