หนังสือการเพาะพันธ์ุปลา

บทท่ี 5 : บกทารทเพ�ี 5าะแกลาะรอเนพุบาาะลแปลละาอทนี่มีคุบวาาลมปสล�ำ คาญัที�มทีคางวเาศมรสษฐาํ คกญจิั ทางเศรษฐกิจ ตารางที� �.� ความหนาแน่นและอตั ราการรอดของลูกปลากะพงขาวตามอายตุ า่ งๆ อายุ (วนั ) ความหนาแน่นของลูกปลา (ตวั /ปริมาณน�าํ � ตนั ) อตั ราการรอด (%) ��,��� - ���,��� �-� ��,��� - ��,��� ��.�� � - �� ��.�� �� - �� �,��� - ��,��� ��.�� �� - �� �,��� - �,��� ��.�� ทม�ี า : สุจินต์ และคณะ (����) �.�.�.� คุณสมบตั ิของน�าํ น�าํ ที�ใช้ในการอนุบาลลูกปลาควรเป็ นน�าํ ที�สะอาด มี บ่อพกั น�ํา ก่อนนํามาใช้ในบ่ออนุบาลควรกรองด้วยผา้ กรองตาถ�ี เพ�ือป้องกันสิ�งเจือปนอ�ืนๆ โดยเฉพาะไข่ของสัตวน์ �าํ ท�ีอาจติดมากบั น�าํ จะกลายเป็ นศตั รูที�น่ากลวั ของลูกปลาวยั อ่อน สาํ หรับ ความเคม็ ของน�าํ ในตอนเร�ิมปล่อยลูกปลาลงบ่ออนุบาลในตอนแรก ควรอยทู่ ี� �� ถึง �� พีพีที และ เนื�องจากปลากะพงขาวเป็นปลาน�าํ กร่อย ดงั น�นั ในการอนุบาลลูกปลาจะทาํ การลดความเค็มลงเป็ น ประจาํ ทุกวนั ๆ ละ � ถึง � พีพีที จนไดค้ วามเค็ม �� ถึง �� พีพีที จึงหยุดลดความเค็ม ส่วนดา้ น การรักษาความสะอาดในบ่อจะมีการเปล�ียนถ่ายน�าํ ทุกวนั ๆ ละ �� ถึง �� เปอร์เซ็นตข์ องปริมาตรน�าํ ในบอ่ การเปล�ียนน�าํ จะทาํ ควบคูไ่ ปกบั การดูดตะกอนโดยวธิ ีกาลกั น�าํ �.�.�.� อาหารและการใหอ้ าหาร ปลากะพงขาวจะเร�ิมกินอาหารเมื�ออายุเขา้ สู่วนั ท�ี � อาหารที�ใช้อนุบาลลูกปลากะพงขาวอายุ � ถึง �� วนั ส่วนใหญ่เป็ นพวกไรน�าํ ที�มีชีวิต การให้ อาหารจะใหก้ ่อนท�ีปลาจะเร�ิมกินอาหาร อาหารท�ีใหจ้ ะตอ้ งมีปริมาณท�ีมากพอและต่อเน�ือง เพราะ การเตรียมอาหารสําหรับลูกปลากะพงขาวตอ้ งใชเ้ วลา ดงั น�นั จึงตอ้ งทราบวา่ จะให้อาหารชนิดใด เม�ือลูกปลาขนาดไหน อายุเท่าไร ควรเร�ิมทาํ การเตรียมอาหารต�งั แต่เมื�อไร เพ�ือจะไดใ้ ชอ้ าหาร น�นั ๆ ทนั เวลา และเพียงพอกบั ความตอ้ งการ ถา้ สามารถเตรียมอาหารใหท้ นั เวลา และเพียงพอกบั ปริมาณลูกปลาท�ีอนุบาลแล้ว ลูกปลาจะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว และการให้อาหารท�ีมีชีวิต จะเป็ นผลดีต่อระบบน�าํ ในบ่ออนุบาล โดยไม่ทาํ ให้สภาพน�าํ เสียเร็ว อาหารท�ีให้ลูกปลาจะกล่าว ตามชนิดและระยะเวลาการใหด้ งั น�ี �) คลอเรลลา จดั เป็ นแพลงก์ตอนพืชที�มีขนาดเล็กมาก คลอเรลลาท�ีใส่ลง ในบ่ออนุบาลจะเป็ นอาหารสําหรับให้ลูกปลาและโรติเฟอร์กินเป็ นอาหาร (โรติเฟอร์ท�ีเหลือจาก ลูกปลากิน) ทาํ ให้โรติเฟอร์ส่วนท�ีเหลือสามารถขยายพนั ธุ์ในบ่ออนุบาล เพื�อเป็ นอาหารลูกปลา 146 145

บทท�ี 5 การเพาะและอนุบาลปลาท�ีมีความสาํ คญั ทาบงทเศทรี่ ษ5 ฐ: กกิจารเพาะและอนุบาลปลาท่ีมคี วามสำ�คญั ทางเศรษฐกจิ ในคราวต่อไป นอกจากน�นั การใส่คลอเรลลาลงในบ่ออนุบาล จะเป็ นการช่วยบดบงั แสงให้แก่ ลูกปลา และช่วยกาํ จดั ของเสียบางอยา่ งที�ละลายอยใู่ นน�าํ เป็นการช่วยปรับปรุงคุณภาพน�าํ ใหอ้ ยูใ่ น สภาพดีดว้ ย โดยจะใหค้ ลอเรลลาต�งั แต่อายุ � ถึง �� วนั �) โรติเฟอร์ เป็ นไรน�าํ ท�ีมีขนาดเล็กกินแพลงก์ตอนพืชเป็ นอาหาร เช่น คลอเรลลา เป็ นตน้ การให้โรติเฟอร์แก่ปลาน�นั จะใชถ้ ุงแพลงก์ตอนเก็บรวบรวมโรติเฟอร์จากบ่อ เพาะโรติเฟอร์ แลว้ นาํ โรติเฟอร์ใส่ในบ่ออนุบาลลูกปลาให้เพียงพอประมาณ � ถึง �� ตวั ต่อน�าํ � มิลลิลิตร เพื�อลูกปลาจะได้กินอยู่ตลอด ปกติจะให้โรติเฟอร์เป็ นอาหารต�งั แต่ลูกปลาเริ�มกิน อาหารคือต�งั แตอ่ ายุ � วนั จนลูกปลามีอายไุ ด้ �� วนั ก็หยดุ ให้โรติเฟอร์ การเพาะโรติเฟอร์น�นั จะ เร�ิมจากการเพาะคลอเรลลาจนไดน้ �าํ สีเขียว แลว้ นาํ โรติเฟอร์ใส่ลงในอตั ราส่วนท�ีเท่าๆ กนั เพื�อ ขยายโรติเฟอร์ พอวนั รุ่งข�ึนก็สามารถนาํ โรติเฟอร์ไปใหล้ ูกปลาได้ การรวบรวมโรติเฟอร์จะเหลือ ไวส้ ่วนหน�ึงเพื�อเป็ นหัวเช�ือต่อ แล้วใส่คลอเรลลาลงไปในบ่อเพาะโรติเฟอร์เพ�ือเป็ นอาหารให้ โรติเฟอร์ ทาํ เช่นน�ีทุกวนั ก็จะมีโรติเฟอร์ใชต้ ลอดไป �) อาร์ทีเมีย เริ�มใหอ้ าร์ทีเมียแก่ลูกปลา เมื�อลูกปลาอายไุ ด้ � วนั เพราะจะ มีลูกปลาท�ีโตเร็วจะเร�ิมกินอาร์ทีเมียได้ จะให้อาร์ทีเมียจนกวา่ ลูกปลาจะกินเน�ือปลาบดได้ จึงหยดุ ใหอ้ าร์ทีเมียหรือเมื�อลูกปลามีอายไุ ด้ �� วนั การเพาะอาร์ทีเมีย จะเร�ิมจากการลา้ งทาํ ความสะอาด แลว้ แช่ในน�าํ จืดประมาณ �� ถึง �� นาที เพื�อให้เปลือกไข่พอง แลว้ นาํ มาใส่ถงั เพาะอาร์ทีเมียใน น�าํ ทะเลท�ีสะอาด ซ�ึงอาร์ทีเมียแต่ละสายพนั ธุ์จะเพาะในน�าํ ท�ีมีความเค็มต่างๆ กนั แต่โดยปกติจะ อยู่ในช่วง �� ถึง �� พีพีที โดยใช้ไข่อาร์ทีเมีย � ถึง � กรัมต่อน�ําทะเล � ลิตร ให้อากาศ ตลอดเวลา จะฟักออกเป็ นตวั ใช้เวลาประมาณ �� ถึง �� ช�ัวโมง หลังจากน�ันทาํ การคดั แยก ระหวา่ งเปลือกไข่กบั ตวั อาร์ทีเมีย แลว้ นาํ อาร์ทีเมียไปเป็นอาหารของลูกปลากะพงขาวต่อไป �) ไรแดง เป็ นไรน�าํ จืดท�ีสามารถจะเพาะเตรียมข�ึนเองได้ แต่ในการให้ ไรแดงเป็ นอาหารแก่ลูกปลา จะตอ้ งคาํ นึงถึงความเค็มของน�าํ ในบ่ออนุบาล ปกติระยะท�ีใหไ้ รแดง ความเค็มของน�าํ จะอยูท่ �ีระดบั �� ถึง �� พีพีที ความเคม็ ระดบั ดงั กล่าวไรแดงจะตายภายในเวลา �� ถึง �� นาที ลูกปลาจะไดก้ ินไรแดงก่อนที�ไรแดงจะตาย เพื�อป้องกนั ปัญหาเรื�องอาหารเหลือ ซ�ึงก่อให้เกิดปัญหาน�าํ เสียได้ โดยทวั� ไปแลว้ จะใหไ้ รแดงแก่ลูกปลาเมื�ออายุ �� วนั ข�ึนไป การให้ ไรแดงจะเป็นอาหารที�ใชท้ ดแทนอาร์ทีเมีย เพราะอาร์ทีเมียมีราคาสูง และบางคร�ังก็ขาดตลาด การ ให้ไรแดงแก่ลูกปลามีขอ้ ควรระวงั ในกรณีท�ีรวบรวมไรแดงมาจากแหล่งน�าํ เสีย เนื�องจากไรแดง ชอบเกิดในแหล่งน�าํ สกปรก ก่อนให้อาหารแก่ลูกปลาจึงควรทาํ การลา้ งดว้ ยด่างทบั ทิมเสียก่อน โดยใชส้ วงิ ตาถ�ีชอ้ นเอาไรแดงนาํ ไปลา้ งในถงั ท�ีมีด่างทบั ทิมละลายอยู่ โดยใชค้ วามเขม้ ขน้ ประมาณ � พีพีเอ็ม ล้างนาน � ถึง � นาที แล้วล้างด้วยน�ําสะอาดอีกคร�ังก่อนท�ีจะนาํ ไปให้ลูกปลากิน 146 147

บทท่ี 5 : บกทารทเพี� 5าะแกลาะรอเนพุบาาะลแปลละาอทน่มี ีคุบวาาลมปสล�ำ คาัญท�ีมทีคางวเาศมรสษฐาํ คกญิจั ทางเศรษฐกิจ เวลาให้ตอ้ งสาดให้ไรแดงกระจายไปทว�ั ๆ บ่อ เพ�ือลูกปลาจะไดก้ ินทว�ั ถึง ไม่ควรให้คร�ังละมาก เกินไป ควรใหค้ ร�ังละนอ้ ยๆ แต่บอ่ ยคร�ัง วนั หน�ึงควรใหป้ ระมาณ � ถึง � คร�ัง �) ลูกกุ้งเคยและตวั อ่อนของแมลง ลูกกุ้งเคยตวั เล็กๆ และตวั อ่อนของ แมลงเล็กๆ เช่น ลูกน�าํ เหมาะกับการให้เป็ นอาหารลูกปลาเม�ือลูกปลาอายุ �� วนั ข�ึนไป ถ้า สามารถหาไดจ้ ะเป็ นประโยชน์กบั ลูกปลามาก เพราะจะทาํ ให้ลูกปลาโตเร็ว แข็งแรง และสภาพ น�าํ ในบ่ออนุบาลไม่เสียเร็ว แต่บางคร�ังหาไดย้ ากมาก �) เน�ือปลาบดสับละเอียด ลูกปลาท�ีมีอายุ �� วนั ข�ึนไป เร�ิมฝึ กให้กิน เน�ือปลาสับละเอียดได้ โดยตอนแรกๆ ลูกปลาจะไม่ชินและไม่ยอมกิน ตอ้ งพยายามฝึ กโดยใหไ้ ป พร้อมๆ กับอาร์ทีเมียหรือไรแดง ให้ทีละน้อยๆ แต่บ่อยคร�ัง เศษอาหารท�ีเหลือควรดูดออกใน ตอนเยน็ ไม่ควรปล่อยคา้ งคืนไวใ้ นบ่อ เม�ือลูกปลาเริ�มกินเน�ือปลาสับละเอียดท�ีฝึ กให้กิน ก็หยุดให้ ไรน�าํ ดงั กล่าวขา้ งตน้ ได้ �.�.� การอนุบาลลูกปลาในระยะที� � จะอนุบาลลูกปลาที�มีอายุต�งั แต่ � เดือนข�ึนไปหรือมี ขนาดประมาณ � นิ�ว (ภาพท�ี �.��) จนกระทงั� สามารถปล่อยลงสู่บ่อเล�ียงหรือกระชงั เล�ียงปลาได้ การอนุบาลลูกปลาในระยะที� � สามารถอนุบาลได้ � วธิ ีดว้ ยกนั คือ ภาพที� 5.�� ลูกปลากะพงขาวขนาด � นิ�ว ทม�ี า : ธาฎา (����) �.�.�.� การอนุบาลในบ่อดิน บอ่ ดินท�ีใช้ ควรมีขนาด �� ถึง ��� ตารางเมตรข�ึนไป จะตอ้ งมีการเตรียมบ่อที�ถูกตอ้ ง น�าํ ท�ีสูบเขา้ บอ่ ควรมีการกรองดว้ ยตะแกรงหรืออวนตาถี� สูบเขา้ บ่อ ประมาณ �� เซนติเมตร จึงปล่อยลูกปลาลงเล�ียง เล�ียงลูกปลาจนมีขนาด � นิ�วข�ึนไป (ภาพที� �.��) 148 147

บทท�ี 5 การเพาะและอนุบาลปลาที�มีความสาํ คญั ทาบงทเศทรี่ 5ษฐ: กกาิจรเพาะและอนบุ าลปลาทีม่ ีความส�ำ คัญทางเศรษฐกจิ จึงจาํ หน่ายลูกปลา ในระหวา่ งการเล�ียงตอ้ งมีการดูแลรักษา การเปลี�ยนน�าํ การใหอ้ าหาร และการ คดั ขนาด เพือ� ป้องกนั ปลาท�ีมีขนาดใหญก่ วา่ จะกินปลาที�มีขนาดเล็ก ภาพท�ี 5.�� ลูกปลากะพงขาวขนาด � นิ�ว ทมี� า : ธาฎา (����) �.�.�.� การอนุบาลในกระชงั ชนิดของกระชงั จะเป็ นกระชงั ท�ีมีหลกั ปักติดแน่นอยู่ กบั ท�ี หรือกระชงั ลอยข�ึนลงตามการข�ึนลงของน�าํ ก็ได้ ความหนาแน่นในการปล่อยลูกปลาข�ึนอยู่ กบั สภาพของพ�ืนท�ีที�กางกระชงั ถา้ น�าํ ถ่ายเทได้ดี หรือมีการข�ึนลงก็ปล่อยหนาแน่นได้ แต่หาก กางกระชงั ในพ�ืนท�ีน�าํ นิ�ง น�าํ ไม่มีการข�ึนลง ก็ควรปล่อยลูกปลาให้น้อยลงหรืออาจจะตอ้ งติดต�งั เครื�องใหอ้ ากาศ และตอ้ งหมนั� คดั ขนาดลูกปลาอยเู่ สมอ การอนุบาลปลากะพงขาวท�งั ในบ่อดินและในกระชงั จะมีรายละเอียดใน การจดั การคลา้ ยๆ กนั ดงั น�ี �) การดูแลรักษา ตอ้ งหมน�ั ดูแลเร�ืองอาหาร คุณภาพน�าํ ศตั รูของลูกปลา และสาํ หรับการล�ียงในกระชงั ตอ้ งหมนั� ตรวจสอบกระชงั และทาํ ความสะอาดอยเู่ สมอ �) การให้อาหาร อาหารระยะแรกจะให้ลูกปลากินปลาบดละเอียด เม�ือ ปลาโตข�ึนขนาด � นิ�วข�ึนไปจะให้เน�ือปลาท�ีเป็ นชิ�นเล็กๆ โดยใช้เครื�องห�ันปลาเป็ นชิ�นเล็กๆ การให้อาหารไม่มีอตั รากาํ หนดท�ีแน่นอน โดยอาศยั การสังเกตจากการกินอาหารของลูกปลา ใหจ้ นกวา่ ลูกปลาจะหยดุ กิน ในบอ่ ดินใหอ้ าหารเป็ นจุดๆ และประจาํ ท�ีเพื�อให้ลูกปลาเคยชิน ส่วน ในกระชงั จะหวา่ นอาหารกระจายทว�ั กระชงั ส่วนมากแลว้ จะใหอ้ าหารลูกปลากะพงขาววนั ละ � ถึง � คร�ัง อาหารท�ีใหป้ ระมาณ � ถึง �� เปอร์เซ็นตข์ องน�าํ หนกั ตวั ปลา 148 149

บทท่ี 5 : บกทารทเพ�ี 5าะแกลาะรอเนพบุ าาะลแปลละาอทน่ีมคีุบวาาลมปสล�ำ คาญัท�ีมทีคางวเาศมรสษฐาํ คกญิจั ทางเศรษฐกิจ �) การคดั ขนาด เป็นสิ�งจาํ เป็นอยา่ งยง�ิ สาํ หรับการอนุบาลลูกปลากะพงขาว ท�งั ในกระชงั และในบ่อดิน เนื�องจากปลากะพงขาวท�ีมีขนาดใหญ่จะกินลูกปลาที�มีขนากเล็กเป็ น อาหาร จึงตอ้ งหมนั� คดั ขนาดลูกปลา เคร�ืองมือท�ีใช้คดั ขนาดจะใช้กะละมงั พลาสติกเจาะรูตาม ขนาดของลูกปลา ปลาขนาดใหญจ่ ะอยใู่ นกะละมงั ส่วนขนาดเลก็ จะรอดรูออกมาได้ เคร�ืองมือแบบ น�ีจะใชค้ ดั ขนาดของลูกปลาขนาด � ถึง � นิ�ว ถ้าโตกว่าน�ีนิยมคดั ทีละตวั ดว้ ยมือ ซ�ึงจะได้นับ จาํ นวนไปดว้ ย และแยกปลาแต่ละขนาดลงกระชงั เพื�อเตรียมจาํ หน่ายหรืออนุบาลต่อไป �. สรุป การเพาะและอนุบาลลูกปลาที�มีความสําคญั ทางเศรษฐกิจ ปลาแต่ละชนิดจะมีวิธีการเพาะ และการอนุบาลที�เหมือนกนั และแตกต่างกนั ส่วนที�เหมือนกนั เช่น การเล�ียงพ่อแม่พนั ธุ์ การ คดั เลือกพ่อแม่พนั ธุ์ คุณสมบตั ิของน�าํ ท�ีใชเ้ พาะและอนุบาล การเปล�ียนถ่ายน�าํ และความสะอาด ของบ่อหรือกระชงั ที�ใชใ้ นการอนุบาล ส่วนท�ีแตกต่างกนั เช่น วิธีการเพาะจะแตกต่างกนั ปลานิล และปลากะพงขาวนิยมเพาะแบบธรรมชาติ ปลาดุกบ�ิกอุย ปลากดเหลืองนิยมเพาะแบบผสมเทียม ปลาหมอไทยนิยมเพาะแบบฉีดฮอร์โมนกระตุน้ การวางไข่ ปริมาณฮอร์โมนท�ีใช้ก็จะแตกต่างไป ตามชนิดของปลาและความสมบูรณ์ของไข่ สาํ หรับอาหารที�ใชอ้ นุบาลลูกปลาจะข�ึนอยกู่ บั ชนิดของ ลูกปลาวา่ เป็ นปลากินพืช ปลากินเน�ือ หรือกินพืชและเน�ือ ดงั น�นั ในการเพาะและอนุบาลปลาแต่ ละชนิด ผูเ้ พาะจะตอ้ งเขา้ ใจและศึกษาถึงขอ้ มูลเหล่าน�ี เพ�ือความสําเร็จในการเพาะและอนุบาล ลูกปลา 150 149

บทที� 5 การเพาะและอนุบาลปลาที�มีความสาํ คญั ทาบงทเศทรี่ ษ5 ฐ: กกิจารเพาะและอนบุ าลปลาท่มี คี วามส�ำ คญั ทางเศรษฐกจิ คาํ ถามท้ายบท �. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลาดุกบ�ิกอุย �. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลาหมอไทย 3. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลากดเหลือง 4. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลานิล �. อธิบายวธิ ีการเพาะและการอนุบาลปลากะพงขาว �. อธิบายวธิ ีการทาํ อาหารแปลงเพศปลาหมอ 8. อธิบายวธิ ีการทาํ อาหารแปลงเพศปลานิล 150 151

บทท่ี 5 : บกทารทเพี� 5าะแกลาะรอเนพบุ าาะลแปลละาอทนี่มีคุบวาาลมปสลำ�คาญัท�ีมทีคางวเาศมรสษฐาํ คกญจิั ทางเศรษฐกิจ เอกสารอ้างองิ กองบรรณาธิการ สโมสรนิสิตคณะประมง. ����. การเพาะเลี�ยงปลากะพงขาว. กรุงเทพ ฯ : ช่อนนทรี. �� หนา้ . โชคชยั เหลืองธุวปราณีต. ����. หลกั การเพาะเลยี� งสัตว์นํา� . กรุงเทพฯ : โฟร์เพซ. ��� หนา้ . ธารทอง คลองธรรม. (ม.ป.ป.) การเลีย� งและการเพาะขยายพันธ์ุปลานํ�าจืด. กรุงเทพฯ : พฒั นาศิลปาชีพ. �� หนา้ . ประพนั ธ์ ธาราเวทย.์ ����. การเพาะพันธ์ุและการเลีย� งปลาดุกอุย. พิมพค์ ร�ังที� �. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. ��� หนา้ . พิพฒั น์ อินทรมาตย.์ ����. ปลาดุกบก�ิ อุย. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. ��� หนา้ . ภาณุ เทวรัตน์มณีกลุ , สุจินต์ หนูขวญั และวรี ะ วชั รกรโยธิน. 2545. การเพาะเลยี� งสัตว์นํา� จืด. สมุทรปราการ : สาํ นกั งานฝ่ ายฝึกอบรม ศูนยพ์ ฒั นาการประมงแห่งเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต.้ ��� หนา้ . วริยา สรรคชา. ����. การเพาะเลี�ยงและการดูแลรักษาปลาดุก. กรุงเทพฯ : หจก.เพชรกะรัต- สติวดิโอ. �� หนา้ . วสันต์ ศรีวฒั นะ และยพุ นิ ท์ ววิ ฒั นชยั เศรษฐ.์ (ม.ป.ป.) การเพาะเลยี� งปลากดเหลือง. กรุงเทพฯ : ฝ่ ายเผยแพร่กองส่งเสริมการประมง กรมประมงกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. �� หนา้ . ศราวุธ เจ๊ะโส๊ะ. ����. ปลาหมอ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่ง- ประเทศไทย จาํ กดั . �� หนา้ . ศุภวรรณ์ ใจแสน. ����. คู่มือการเลยี� งปลานํา� จืดเศรษฐกจิ . กรุงเทพฯ : บริษทั นาคาอินเตอร์มีเดียร์- จาํ กดั . ��� หนา้ . สง่า ลีสง่า และสุชาติ จุลอดุง. ����. ทดสอบการเจริญเติบโตผลผลิต และอัตราการรอดตาย ของปลาหมอ � กลุ่มประชากรในประเทศไทย. เอกสารวิชาการฉบบั ที� �/���� สถาบนั วจิ ยั และพฒั นาพนั ธุกรรมสตั วน์ �าํ กรมประมงกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. �� หนา้ . สุจินต์ โรจนพิทกั ษ.์ ����. การเลยี� งปลาหมอ. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. �� หนา้ . สุจินต์ มณีวงศ์, นิเวศน์ เรืองพานิช, ธิดา เพชรมณี และฐานันดร์ ทตั ตานนท์. 2524. การเพาะพันธ์ุปลากะพงขาว เอกสารเผยแพร่ฉบบั ท�ี � / ���� สถาบนั เพาะเล�ียงสัตวน์ �าํ - ชายฝั�งแห่งชาติ, กรมประมงกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. �� หนา้ . 152 151

บทท�ี 5 การเพาะและอนุบาลปลาท�ีมีความสาํ คญั ทาบงทเศทร่ี ษ5 ฐ: กกิจารเพาะและอนบุ าลปลาท่มี คี วามส�ำ คญั ทางเศรษฐกจิ สุชาติ จุลอดุง และกฤษณุพนั ธุ์ โกเมนไปรรินทร์. ����. ศึกษาการใช้ ฮอร์โมน. �� beta estradiol ในการแปลงเพศปลาหมอให้เป็ นเพศเมีย. เอกสารวิชาการฉบับท�ี �/���� สถาบนั และพฒั นาพนั ธุกรรมสัตวน์ �าํ กรมประมกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. �� หนา้ . สุทธิพงศ์ วฒุ ิเจริญวงศ.์ ����. การเพาะพนั ธ์ุปลา. กรุงเทพฯ : เกษตรสยามบุค๊ ส์. ��� หนา้ . อุดม เรืองนพคุณ. ����. การเพาะพนั ธ์ุและการเลยี� งปลานิล. พมิ พค์ ร�ังท�ี �. กรุงเทพฯ : ธนธชั การ- พิมพ.์ �� หนา้ . อุธร ฤทธิลึก. ����. การเลยี� งปลาเพื�อการค้า. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์. ��� หนา้ . 152 153



บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจัดการฟาร์มเพาะขยายพันธ์ุปลา บทท่ี 6การจัดการฟฟกาาราบร์มรทจเ์มพทดั เาพ�ีกะ�ขาาะรยขายยพายนั พธ์ุปันลธาปุ์ ลา หวั ข้อเรื�อง �. ความนาํ �. ขอ้ มูลเบ�ืองตน้ สาํ หรับการจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา �. การวางแผนการผลิตในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา �. การบนั ทึกขอ้ มูลการดาํ เนินงานฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา �. การคาํ นวณตน้ ทุนการผลิต �. สรุป จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม 1. บอกข�นั ตอนการจดั การท�ีนาํ มาใชส้ าํ หรับฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 2. บอกองคป์ ระกอบของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 3. บอกข�นั ตอนการจดั ทาํ แผนการผลิตลูกปลาได้ 4. อธิบายประเภทของการวางแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 5. อธิบายลกั ษณะของแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาที�ดีได้ 6. อธิบายรูปแบบบญั ชีบนั ทึกขอ้ มูลฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 7. อธิบายลกั ษณะการคาํ นวณตน้ ทุนการผลิตฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 8. สามารถออกแบบฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาไดถ้ ูกตอ้ งตามหลกั การ เนื�อหา �. ความนํา ปัจจุบนั การจดั การฟาร์มเป็นปัจจยั ท�ีสาํ คญั ที�จะทาํ ใหก้ ารประกอบธุรกิจประสบความสําเร็จ เนื�องจากมีการแข่งขนั กนั มาก ผจู้ ดั การฟาร์มหรือผูป้ ระกอบการจะตอ้ งใชท้ กั ษะและความสามารถ เพือ� ใหก้ ารดาํ เนินธุรกิจมีประสิทธิภาพ ซ�ึงไมเ่ หมือนกบั การจดั การฟาร์มในอดีตเพราะการทาํ ฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลาของไทยในอดีต เป็นการทาํ กิจการฟาร์มเพ�ือยงั ชีพ (subsistence level) ผลิตเพ�ือ 153 155

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีดั �กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะปุ์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา ตอบสนองความต้องการของครอบครัวเป็ นส่วนใหญ่ หากมีผลผลิตเหลือ เกินความต้องการ บริโภคในครอบครัวจึงนาํ มาทาํ การคา้ หรือแลกเปลี�ยนกนั แต่ปัจจุบนั ค่านิยมของการเป็ นอยู่ เปลี�ยนแปลงไป ประกอบกบั ประชากรของประเทศไดเ้ พิ�มมากข�ึน การผลิตจะเชื�อมโยงกบั การคา้ และหวงั ประโยชน์ทางเศรษฐกิจ ธุรกิจทางด้านเพาะขยายพนั ธุ์ปลาก็จะตอ้ งผลิตปลาตามความ ตอ้ งการของการตลาดท�งั ภายในและตลาดต่างประเทศ การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจึงตอ้ ง พฒั นาฟาร์มไปสู่การผลิตในรูปของธุรกิจ มีการลงทุนและใช้เทคโนโลยีสูงข�ึน และนําเอา วทิ ยาการจดั การเขา้ มาใชใ้ นการจดั สรรทรัพยากรและบริหารการผลิต �. ข้อมูลเบื�องต้นสําหรับการจัดการฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การจดั การ (management) เป็ นการดาํ เนินการเพ�ือให้บรรลุวตั ถุประสงค์หรือเป้าหมายท�ี วางไว้ ภายใตท้ รัพยากรหรือปัจจยั การผลิตท�ีมีอยูอ่ ยา่ งจาํ กดั การจดั การเพ�ือบรรลุผลตามเป้าหมาย และมีประสิทธิภาพ ตอ้ งมีการวางแผนและตดั สินใจในปัญหาต่างๆ อยา่ งฉลาดในการใชท้ รัพยากร มนุษย์ ทุน ปัจจยั การผลิตและทรัพยากรส�ิงแวดลอ้ ม สาํ หรับการจดั การธุรกิจ ตอ้ งให้ความสาํ คญั กบั การจดั การองค์กร และวิธีดาํ เนินงาน เพื�อประสิทธิภาพการผลิตของธุรกิจให้เกิดข�ึนต่อเน�ือง และไดผ้ ลกาํ ไรสม�าํ เสมอ (อุธร, ����) การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา หมายถึง การบริหารฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาตาม หนา้ ท�ีการจดั การใหบ้ งั เกิดผลในการจดั สรรทรัพยากรของหน่วยธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาที�มี อยูจ่ าํ กดั ให้บรรลุวตั ถุประสงค์ของหน่วยธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาท�ีตอ้ งการ ภายใตค้ วาม เส�ียงภยั และความไม่แน่นอน (อุธร, ����) การประกอบธุรกิจฟาร์มเพาะเล�ียงปลาที�เป็ นส่วนของการผลิต จะมีการประกอบธุรกิจอยู่ � ส่วน คือ ส่วนของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะผลิตลูกปลาจาํ หน่าย อีกส่วนคือฟาร์มเล�ียงปลา จะผลิตปลาขนาดใหญ่เพื�อนาํ ไปใชใ้ นการประกอบเป็ นอาหาร ในที�น�ีจะขอกล่าวเฉพาะส่วนของ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ท�ีได้พฒั นาฟาร์มไปสู่การผลิตในรูปของธุรกิจ มีการลงทุนและใช้ เทคโนโลยีสูงข�ึน และนาํ เอาวทิ ยาการจดั การเขา้ มาใชใ้ นการจดั สรรทรัพยากรและการบริหารการ ผลิต มีการศึกษาขอ้ มูลก่อนการดาํ เนินงานอยา่ งเป็ นระบบ เกี�ยวกบั ข�นั ตอนการจดั การฟาร์ม การ เลือกทาํ เลที�เหมาะสมในการสร้างฟาร์ม องคป์ ระกอบต่างๆ ในฟาร์ม ซ�ึงจะไดก้ ล่าวรายละเอียด ดงั ตอ่ ไปน�ี 156 154

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทท่ี 6 : การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธปุ์ ลา �.� ข�ันตอนการจัดการฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา �.�.� การกาํ หนดเป้าหมายหรือวตั ถุประสงค์ของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา การเขียน เป้าหมายตอ้ งชดั เจน ระบุปริมาณงานท�ีตอ้ งการแสดงเป็ นปริมาณเพื�อตรวจสอบได้ และกาํ หนด ระยะเวลาที�จะบรรลุเป้าหมายไวช้ ดั เจน �.�.� การกาํ หนดประเด็นปัญหา การดาํ เนินงานของกิจการฟาร์มใหบ้ รรลุเป้าหมายไม่ใช่ ของง่าย เพราะตอ้ งประสบปัญหาและอุปสรรคต่างๆมากมาย ดงั น�ันผูจ้ ดั การฟาร์มตอ้ งเสาะ แสวงหาขอ้ มูล และองคค์ วามรู้ต่างๆ ท�งั จากการสังเกต การวิจยั การสํารวจ การศึกษาหาขอ้ มูล จากแหล่งขอ้ มูลทางวชิ าการ คาํ แนะนาํ ของนกั วชิ าการหรือทีมงานที�ปรึกษา นาํ ขอ้ มูลและความรู้ท�ี ไดผ้ นวกเขา้ กบั ขอ้ มูลบนั ทึกผลการดาํ เนินงานของฟาร์มและสภาพแวดลอ้ มการผลิตท�ีผา่ นมา เพื�อ ใช้พยากรณ์หรือกาํ หนดปัญหาท�งั ทางด้านการผลิต เศรษฐกิจ สังคม ที�มีผลกระทบต่อธุรกิจ มีปัญหาใดบา้ ง ให้น�าํ หนกั ปัญหาแต่ละปัญหา ตามลาํ ดบั ความสาํ คญั ท�ีอาจเกิดไดส้ ูงสุดไปสู่การ เกิดข�ึนไดน้ อ้ ยท�ีสุด �.�.� การรวบรวมขอ้ มูลและความรู้ จากท�ีไดว้ เิ คราะห์ถึงปัญหาท�ีอาจเกิดข�ึนไดม้ าก ก็ตอ้ ง รวบรวมขอ้ มูลเกี�ยวกบั ปัญหาน�นั เพ�ือเป็ นขอ้ พิจารณากาํ หนดทางเลือกในการป้องกนั และแนวทาง ในการแกป้ ัญหา หรือปรับปรุงกิจการใหบ้ รรลุเป้าหมายใหไ้ ด้ �.�.� การดาํ เนินการ เป็ นการลงมือปฏิบตั ิ หรือดาํ เนินการตามแผนที�ไดเ้ ลือกแลว้ ใช้ หลกั การจดั การใหก้ ารดาํ เนินงานบรรลุเป้าหมายและมีประสิทธิภาพ �.�.� การประเมินผล เป็ นข�ันตอนสุดท้ายของกระบวนการจัดการ ผูจ้ ัดการต้อง ประเมินผลการดาํ เนินงาน ผลท�ีได้บรรลุเป้าหมายหรือไม่ หากผลการประเมินบ่งช�ีผลบรรลุ เป้าหมาย ก็เป็ นอนั สิ�นสุดของกระบวนการ หากผลการประเมินบ่งช�ีใหท้ ราบวา่ การดาํ เนินงานไม่ ไดผ้ ลตามเป้าหมายตอ้ งทบทวนแนวทางแกไ้ ขปัญหา หรือกลบั ไปเริ�มตน้ กระบวนการจดั การใหม่ �.� การเลือกทาํ เลทเี� หมาะสมในการสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การเลือกทาํ เลในการสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาเป็ นจุดเร�ิมตน้ ท�ีสําคญั มากเพราะส่งผล ถึงผลผลิตท�ีได้ การตลาด ผลตอบแทนท�ีจะไดร้ ับ และความสาํ เร็จของฟาร์มในอนาคต โดยทวั� ไป ปัจจยั ต่างๆ ท�ีนาํ มาพิจารณาในการเลือกทาํ เลสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจะเป็ นเช่นเดียวกบั ขอ้ พิจารณาในการเล�ียงสตั วน์ �าํ ทว�ั ไป เพียงแต่จะมีความแตกต่างกนั บา้ งในรายละเอียดเล็กๆ นอ้ ยๆ เทา่ น�นั ปัจจยั ท�ีนาํ มาพิจารณาในการสร้างฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรมีดงั ต่อไปน�ี �.�.� แหล่งน�าํ และคุณภาพน�าํ เป็ นปัจจยั สาํ คญั ยิ�งในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บริเวณที�ต�งั ฟาร์มจะตอ้ งมีน�าํ ท�ีเพียงพอตลอดปี หรืออยา่ งนอ้ ยก็ตลอดช่วงฤดูการเพาะขยายพนั ธุ์ และคุณภาพ น�าํ กเ็ ป็นสิ�งสาํ คญั ท�ีจะตอ้ งคาํ นึงถึง น�าํ ท�ีใชใ้ นการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรมีคุณสมบตั ิดงั น�ี 155 157

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีดั �กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะ์ุปขลยาายพนั ธุ์ปลา �.�.�.� ออกซิเจนท�ีละลายในน�าํ เนื�องจากปลาตอ้ งใช้ออกซิเจนเพื�อการหายใจ ดังน�ันออกซิเจนท�ีละลายในน�าํ จึงมีความสําคญั มาก เพราะจะส่งผลกระทบต่อการฟักไข่และ การดาํ รงชีวติ ของปลา น�าํ ที�ใชใ้ นการฟักไข่และอนุบาลลูกปลาจะตอ้ งมีปริมาณออกซิเจนสูง โดยมี ความเขม้ ขน้ ของออกซิเจนไม่ต�าํ กวา่ � มิลลิกรัมต่อลิตร ซ�ึงหากมีออกซิเจนต�าํ มากเกินไปจะส่งผล ให้เจริญเติบโตชา้ อตั ราการฟักต�าํ และลูกปลาพิการ (สุทธิพงศ,์ ����) และเมื�อปริมาณออกซิเจน ต�าํ ลงถึงระดับวิกฤติ ลูกปลาก็จะเจริญเติบโตช้าหรืออาจจะตาย เพ�ือเป็ นการป้องกันปัญหา ออกซิเจนที�ละลายในน�าํ มีไม่เพียงพอ ในการฟักไข่และอนุบาลลูกปลาจึงควรใชเ้ ครื�องเพิ�มอากาศ ช่วยเพม�ิ ออกซิเจนดว้ ย �.�.�.� อุณหภูมิ ไข่ปลาจะฟักเป็ นตวั และลูกปลาจะเจริญเติบโตไดด้ ีในอุณหภูมิ ช่วงหน�ึงซ�ึงจะมีค่าแตกต่างกนั ไปตามชนิดของปลา โดยทว�ั ไปแล้วอุณหภูมิท�ีเหมาะสมจะอยู่ ในช่วง �� ถึง �� องศาเซลเซียส สาํ หรับประเทศไทยปัญหาเกี�ยวกบั อุณหภูมิมีไม่มากนกั เน�ืองจาก อุณหภูมิค่อนขา้ งสม�าํ เสมอตลอดปี แต่อยา่ งไรก็ตามการเปลี�ยนแปลงอุณหภูมิอยา่ งฉบั พลนั จะทาํ ใหไ้ ขป่ ลาไมส่ ามารถฟักเป็นตวั ได้ ส่วนลูกปลาวยั ออ่ นจะช็อคและตายในที�สุด ขอ้ ควรพิจารณาใน เร�ืองอุณหภูมิของน�าํ ก็คือน�าํ ท�ีนาํ มาใชต้ อ้ งไม่เยน็ จนเกินไป เช่น น�าํ จากน�าํ ตก หรือร้อนเกินไป เช่น น�าํ บาดาล หากจาํ เป็ นตอ้ งนาํ มาใช้ควรนํามาพกั ให้อุณหภูมิอยู่ในระดับปกติเสียก่อนจึง นาํ ไปใชไ้ ด้ �.�.�.� ก๊าซพิษท�ีละลายในน�าํ ก๊าซพิษบางชนิด เช่น มีเธน (methane) หรือก๊าซ ไข่เน่า (hydrogen sulfide) อาจพบในน�าํ ที�สูบจากบ่อบาดาลท�ีลึกมาก ก๊าซเหล่าน�ีเป็ นอนั ตรายกบั ไขแ่ ละลูกปลา แตส่ ามารถกาํ จดั ไดโ้ ดยการพกั น�าํ ไวแ้ ละใหอ้ ากาศตลอดเวลา คลอรีนก็เป็ นก๊าซอีก ชนิดหน�ึง ซ�ึงเป็ นพิษต่อปลาในกรณีใชน้ �าํ ประปาในการเพาะฟัก จึงจาํ เป็ นตอ้ งพกั น�าํ ไวป้ ระมาณ � วันเพื�อให้คลอรี นสลายตัว ซ�ึงการทดสอบคลอรี นทําได้โดยใช้โปตัสเซี ยมไอโอไดด์ (potassiumiodide) โดยสารดงั กล่าวจะทาํ ปฏิกิริยากบั คลอรีนเกิดสารสีน�าํ ตาล (อุทยั รัตน์, ����) �.�.�.� ความขุ่นใสของน�าํ น�าํ ที�นาํ มาฟักไข่ควรจะใสพอสมควร ไม่ควรใหม้ ีสาร แขวนลอยมากเกินไป หากน�าํ ท�ีนาํ มาฟักไข่ขุ่นเน�ืองจากสารแขวนลอยประเภทตะกอนดินมาก เกินไปจะส่งผลให้อตั ราการฟักไข่ลดลง เนื�องจากตะกอนดินไปเคลือบผิวของไข่ ทาํ ให้การ แลกเปล�ียนออกซิเจนไม่ไดห้ รือไดน้ ้อย ส่วนน�าํ ที�ขุ่นเนื�องจากแพลงก์ตอน จะทาํ ให้เกิดการขาด ออกซิเจนในน�าํ นอกจาน�นั แพลงกต์ อนสัตวบ์ างชนิดยงั เป็ นอนั ตรายต่อไข่โดยตรง ปัญหาเกี�ยวกบั ความขุ่นของน�าํ สามารถแก้ไขได้ โดยการพกั น�าํ ให้ตกตะกอนแล้วกรองน�าํ ดว้ ยทรายหยาบจะ สามารถกาํ จดั ไดท้ �งั ตะกอนแขวนลอย และแพลงกต์ อนบางส่วน 158 156

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพันธ์ปุ ลา �.�.�.� ความเป็ นกรดเป็ นด่าง น�าํ ที�เหมาะสมในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ควรมี ความเป็นกรดเป็นด่างอยใู่ นช่วง �.� ถึง � แต่ปัญหาส่วนใหญ่มกั เกิดจากน�าํ เป็ นกรด ซ�ึงจะมีผลทาํ ให้อตั ราการฟักไข่ต�าํ ลูกปลาเจริญเติบโตชา้ อ่อนแอ เป็ นโรคไดง้ ่าย และตายในที�สุด สําหรับ วิธีการวดั ค่าความเป็ นกรดเป็ นด่างของน�าํ สามารถวดั ไดโ้ ดยใชเ้ คร�ืองวดั พีเอช (pH meter) ซ�ึงจะ ได้ค่าละเอียด แต่หากต้องการทราบค่าอย่างคร่าวๆ สามารถวดั ได้ โดยใช้น�ํายาทดสอบหรือ กระดาษสีสาํ หรับวดั ค่าความเป็ นกรดเป็ นด่างก็ได้ (ภาพท�ี �.�) และหากพบวา่ น�าํ เป็ นกรดให้แกไ้ ข โดยการเติมปูนขาว ส่วนจะเติมมากนอ้ ยเพยี งใดข�ึนอยกู่ บั วา่ น�าํ เป็นกรดมากหรือนอ้ ย ภาพท�ี 6.1 น�าํ ยาวดั ความเป็ นกรดเป็ นด่างของน�าํ ทมี� า : ธาฎา (����) �.�.� สภาพพ�ืนท�ี การเลือกพ�ืนท�ีต�งั ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรเลือกพ�ืนที�ที�อยู่ใกลก้ บั แหล่งเล�ียงปลาชนิดท�ีจะทาํ การเพาะขยายพนั ธุ์ พ�ืนที�ตอ้ งมีเพียงพอที�จะสร้างสิ�งก่อสร้างท�ีจาํ เป็ น เช่น โรงเพาะฟัก บ่อเล�ียงพ่อแม่พนั ธุ์ บ่ออนุบาล เป็ นตน้ และไม่ควรเป็ นพ�ืนที�ที�น�าํ ท่วมหรือ สูงชนั เพราะจะทาํ ใหก้ ารก่อสร้างทาํ ไดย้ าก �.�.� กระแสไฟฟ้า เป็ นปัจจยั ที�สําคญั อีกประการหน�ึงในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา หากมี กระแสไฟฟ้าจะช่วยลดตน้ ทุนบางอยา่ งลงไดม้ าก เช่น เครื�องสูบน�าํ เคร�ืองใหอ้ ากาศ เพราะการใช้ อุปกรณ์หรื อเครื�องมือท�ีทํางานด้วยกระแสไฟฟ้าจะประหยัดกว่าการใช้น�ํามัน และการมี กระแสไฟฟ้าจะทาํ ใหส้ ามารถทาํ งานกลางคืนไดส้ ะดวกยงิ� ข�ึน �.�.� การคมนาคม ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาควรอยใู่ กลก้ บั เส้นทางคมนาคม เน�ืองจากใน การขนส่งลูกปลาไปยงั บ่อเล�ียงน�ัน เป็ นงานท�ีตอ้ งอาศยั ความรวดเร็วมาก หากการคมนาคมไม่ สะดวกลูกปลาจะไดร้ ับความกระทบกระเทือนมาก ทาํ ให้ปลาบอบช�าํ หรืออาจตายระหวา่ งการ 157 159

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีดั �กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะป์ุ ขลยาายพนั ธุ์ปลา ขนส่งได้ หรือถา้ มองในแง่การตลาดแลว้ ฟาร์มท�ีอยู่ใกล้เส้นทางคมนาคมย่อมติดต่อกบั ลูกคา้ ได้ สะดวกกวา่ เพราะในการทาํ ธุรกิจการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในประเทศไทยน�นั สิ�งสําคญั ประการ หน�ึงที�จะช่วยให้จาํ หน่ายผลผลิตไดม้ ากข�ึนคือ ผูเ้ พาะขยายพนั ธุ์ปลาตอ้ งสามารถให้คาํ แนะนาํ ใน การเล�ียงแก่ลูกคา้ ได้ นอกจากน�ียงั สะดวกแก่การขนส่งอาหารปลา การติดต่อธุรกิจต่างๆ หรือ แมแ้ ต่การซ�ือเคร�ืองอุปโภคบริโภคของคนในฟาร์มดว้ ย �.� องค์ประกอบของฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา องค์ประกอบของฟาร์มเพาะขยายพันธุ์ปลา โดยทั�วไปประกอบด้วย � ส่วน คือ บ่อเล�ียงพอ่ แม่พนั ธุ์ โรงเพาะฟัก และบ่ออนุบาล �.�.� บ่อเล�ียงพอ่ แม่พนั ธุ์ ควรเป็ นบ่อดินที�มีขนาดไม่เล็กหรือใหญ่จนเกินไป เพราะหาก เล็กเกินไปอาจจะมีผลให้พ่อแม่พนั ธุ์ปลาขนาดใหญ่ไม่สามารถสร้างไข่และน�าํ เช�ือได้ แต่หากใช้ บ่อขนาดใหญเ่ กินไปจะทาํ ใหก้ ารจบั พอ่ แมพ่ นั ธุ์ทาํ ไดย้ าก บ่อมีลกั ษณะเหมือนกบั บ่อเล�ียงปลาทว�ั ๆ ไป ขนาดของบ่อท�ีเหมาะสมควรมีเน�ือท�ีประมาณ ��� ถึง �,��� ตารางเมตร ลึกประมาณ � ถึง �.� เมตร (สุทธิพงค์ , ����) และควรเป็นรูปสี�เหล�ียมผนื ผา้ เพอ�ื ความสะดวกในการจบั ปลาดว้ ยอวน (ภาพที� �.�) บ่อพ่อแม่พนั ธุ์ควรมีอย่างน้อย � บ่อ ต่อปลาแต่ละชนิด เพราะจาํ เป็ นตอ้ งเล�ียงปลาเพศผูแ้ ละ เพศเมียแยกบ่อ ยกเวน้ ปลาบางชนิดท�ีไม่ผสมพนั ธุ์กนั ในบ่อเล�ียง สามารถเล�ียงปลาเพศผูแ้ ละเพศเมีย ลงในบ่อเดียวกนั ได้ เช่น ปลาจีน ปลายีสกเทศ และปลาสวาย เป็ นตน้ (ภาณุ และคณะ, ����) สาํ หรับจาํ นวนบอ่ น�นั ข�ึนอยกู่ บั ปริมาณพ่อแม่พนั ธุ์ที�จะใชใ้ นแต่ละปี โดยปล่อยในอตั ราค่อนขา้ งต�าํ เช่น ปลาตะเพียนขาว ปล่อย � ตวั ต่อ � ตารางเมตร ปลาดุกอุยปล่อย � ตวั ต่อตารางเมตร สําหรับพ่อแม่พนั ธุ์ปลาขนาดใหญ่ (� ถึง � กิโลกรัมต่อตวั ) อาจปล่อยในอตั ราไร่ละ �� ตวั (Woynarovich และ Horvath , ����) บ่อสําหรับเล�ียงพ่อแม่พนั ธุ์ตอ้ งมีระบบการถ่ายน�าํ ที�ดี ไดร้ ับแสงสว่างเพียงพอ ควรจดั สภาพแวดล้อมภายในบ่อให้ใกล้เคียงกับสภาพธรรมชาติที�ปลาชนิดน�ันชอบวางไข่ เพราะ สภาพแวดลอ้ มจะเป็ นส่วนช่วยกระตุน้ ให้ปลามีไข่และน�าํ เช�ือสมบูรณ์เร็วข�ึน นอกจากน�ีบ่อเล�ียง พอ่ แม่พนั ธุ์ควรต�งั อยใู่ นที�เงียบสงบ ปราศจากสิ�งรบกวนจากภายนอก และควรอยใู่ กลโ้ รงเพาะฟัก เพื�อความสะดวกในการขนยา้ ยพอ่ แมพ่ นั ธุ์ 160 158

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพันธ์ุปลา ภาพที� 6.2 บ่อเล�ียงปลาพอ่ แม่พนั ธุ์ ทมี� า : ธาฎา (����) �.�.� โรงเพาะฟัก เป็นสถานที�ท�ีใชด้ าํ เนินกิจกรรมแทบทุกอยา่ งในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เริ�มต�งั แต่การขนยา้ ยพ่อแม่พนั ธุ์ปลาเข้ามาพกั ไว้ ทาํ การฉีดฮอร์โมน ผสมพนั ธุ์ ฟักไข่ และ การอนุบาลลูกปลา โรงเพาะฟักเป็ นโรงเรือนที�มีหลงั คากนั แดดกนั ฝนได้ (ภาพท�ี �.�) โดยทว�ั ไป ภายในโรงเพาะฟักจะประกอบดว้ ยส่วนตา่ งๆ ดงั น�ี ภาพที� 6.� ลกั ษณะโรงเพาะฟัก ทม�ี า : ธาฎา (����) �.�.�.� บ่อพกั พ่อแม่พนั ธุ์ ก่อนการฉีดและระหวา่ งการฉีดฮอร์โมนจาํ เป็ นตอ้ งนาํ พอ่ แมพ่ นั ธุ์มาพกั ไวใ้ นโรงเพาะฟักโดยแยกเพศ จึงจาํ เป็ นตอ้ งมีบ่อพกั พอ่ แม่พนั ธุ์อยา่ งนอ้ ย � บ่อ บอ่ ท�ีใชค้ วรเป็นบ่อคอนกรีต ขนาดประมาณ � x �.� x 1 เมตร (ภาพที� �.�) กน้ บ่อมีความลาดเอียง เล็กน้อย โดยดา้ นลึกอยู่ทางท่อระบายน�าํ ออก สําหรับความหนาแน่นของพ่อแม่พนั ธุ์ที�นาํ มาพกั 159 161

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะ์ุปขลยาายพนั ธุ์ปลา ในบอ่ ไม่ควรปล่อยหนาแน่นเกินไป อาจใชเ้ กณฑว์ า่ ปล่อยพอ่ แม่พนั ธุ์หนกั � กิโลกรัมต่อพ�ืนที�บ่อ � ตารางเมตร (อุทยั รัตน์, ����) โดยมีการใหอ้ ากาศตลอดเวลา หากใหม้ ีน�าํ ไหลผา่ นก็จะดีย�งิ ข�ึน เพราะการไหลของน�าํ ทาํ ใหเ้ กิดอากาศหมุนเวียนไดเ้ ป็ นอยา่ งดี และการไหลของน�าํ ช่วยชะลา้ งและ ขบั ถ่ายของเสียภายในบ่อออกไปดว้ ย ในการพกั พ่อแม่พนั ธุ์หากตรึงกระชงั ซ�ึงมีขนาดเล็กกวา่ บ่อ เล็กนอ้ ยลงในบ่อ และพกั พ่อแม่พนั ธุ์ลงในกระชัง จะทาํ ให้การจบั พ่อแม่พนั ธุ์ทาํ ไดส้ ะดวกข�ึน และปลาไมช่ �าํ ในกรณีพอ่ แม่พนั ธุ์ปลามีขนาดเลก็ และจาํ นวนนอ้ ยอาจใชภ้ าชนะท�ีมีปากกวา้ ง พกั พอ่ แมพ่ นั ธุ์กไ็ ด้ ภาพท�ี 6.� ลกั ษณะบอ่ พกั ปลาพอ่ แมพ่ นั ธุ์ ทมี� า : ธาฎา (����) �.�.�.� บ่อฟักไข่ ในการฟักไข่ปลาต่างชนิดกนั อาจจะใช้รูปแบบของบ่อ ขนาด และระบบต่างๆ ของบ่อฟักไข่ท�ีต่างกนั ท�งั น�ีข�ึนอยกู่ บั ชนิดของไข่และปริมาณไข่ ในกรณีของปลา ท�ีมีไข่แบบจมติดวสั ถุ เช่น ไข่ปลาดุกรัสเซีย ปลาสวาย นิยมทาํ เป็ นบ่อซีเมนตร์ ูปส�ีเหล�ียมผืนผา้ หรือบ่อกลม มีขนาดไม่ใหญ่มากนัก อาจเป็ นขนาดเดียวกับบ่อพกั พ่อแม่พนั ธุ์ก็ได้ คือขนาด �x�.�x1 เมตร สําหรับบ่อฟักไข่ปลาดุกรัสเซียไม่จําเป็ นต้องลึก � เมตร อาจลดลงเหลือ �� เซนติเมตร ก็เพยี งพอแลว้ โดยมีท่อน�าํ เขา้ และท่อระบายน�าํ ออก เช่นเดียวกบั บ่อพกั พอ่ แม่พนั ธุ์ ส่วนจาํ นวนบ่อฟักไข่ข�ึนอยู่กับแผนงานในการเพาะขยายพนั ธุ์ ในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาคร�ัง หน�ึงๆ จะใชบ้ อ่ เป็นระยะเวลาอยา่ งนอ้ ย � วนั จึงสามารถยา้ ยลูกปลาไปลงบ่ออนุบาลได้ ปลาท�ีมี ไขแ่ บบคร�ึงจมคร�ึงลอยการฟักไข่ควรใชก้ รวยฟักไข่ หรืออาจใชก้ ระชงั ผา้ โอล่อนแกว้ ตรึงไวใ้ นบ่อ ก็ได้ บ่อที�ใช้ไม่วา่ จะใช้กรวยฟักหรือกระชงั ผา้ โอล่อนแกว้ อาจจะใช้บ่อขนาดเดียวกบั บ่อพกั 162 160

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟาร์มเพาะขยายพันธปุ์ ลา พ่อแม่พนั ธุ์ก็ได้ สําหรับการฟักไข่ปลาประเภทไข่ลอย นิยมฟักในกระชงั ผา้ โอล่อนแกว้ ที�ตรึงไว้ ในบ่อเหมือนกบั การฟักไขป่ ลาแบบคร�ึงจมคร�ึงลอย (ภาพท�ี �.�) ภาพท�ี 6.� บอ่ ฟักไขป่ ลาประเภทไขล่ อยและไขค่ ร�ึงจมคร�ึงลอย ทมี� า : ธาฎา (����) �.�.�.� บ่ออนุบาล เป็ นบ่อที�ใชอ้ นุบาลลูกปลาหลงั จากที�ฟักเป็ นตวั แลว้ บ่อท�ีใช้ อาจมีลกั ษณะและขนาดเช่นเดียวกบั บอ่ พกั พอ่ แม่พนั ธุ์ เพ�ือจะไดส้ ะดวกในการใชง้ าน และเป็ นบ่อ ท�ีจะใชพ้ กั ลูกปลาก่อนการขนส่งก็ได้ (ภาพที� �.�) จาํ นวนบ่ออนุบาลข�ึนอยกู่ บั แผนงานในการผลิต ว่ามีเป้าหมายในการผลิตเท่าไร จบั ลูกปลาขายก�ีคร�ังต่อเดือน โดยมีหลักเกณฑ์ว่าบ่ออนุบาล ดงั กล่าวจะตอ้ งใชอ้ นุบาลลูกปลาวยั ออ่ นท�ีเพิง� ออกจากไข่จนไดล้ ูกปลาขนาดประมาณ � นิ�ว อตั รา การปล่อยจะแตกต่างไปตามชนิดของปลา ระบบน�าํ และอาหารท�ีให้ ภาพที� 6.� บอ่ อนุบาลลูกปลา ทมี� า : ธาฎา (����) 161 163

บทท่ี 6 : บกทารทจี�ัด�กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะุป์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา �.�.�.� บ่อพกั น�าํ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจะต้องมีบ่อพกั น�ํา เพราะน�ําที�จะ นาํ มาใชใ้ นโรงเพาะฟักจาํ เป็ นตอ้ งพกั ไวก้ ่อนเสมอ เพื�อปรับคุณสมบตั ิของน�าํ ให้ดีข�ึน บ่อพกั น�าํ อาจจะสร้างเป็ นถงั ทรงสูง (ภาพท�ี �.�) ซ�ึงจะช่วยประหยดั พ�ืนท�ีและทาํ ให้น�าํ มีแรงดนั พอท�ีจะทาํ กิจกรรมต่างๆ ในโรงเพาะฟักไดส้ ะดวก สําหรับขนาดของบ่อพกั น�าํ ข�ึนอยู่กบั ปริมาณน�าํ ท�ีใชใ้ น โรงเพาะฟักในแต่ละวนั โดยควรจุน�าํ ประมาณ � เท่าของความจุของบ่อท�งั หมดในโรงเพาะฟัก จากถงั พกั น�าํ จะมีท่อนาํ ไปยงั บ่อต่างๆ ภายในโรงเพาะฟัก รวมท�งั อุปกรณ์การฟักไข่ นอกจากน�นั บริเวณท่อระบายน�าํ ทิ�งจากบ่อต่างๆ จะตอ้ งมีท่อหรือคูระบายน�าํ ทิ�งจากบ่อไปยงั บ่อบาํ บดั ก่อน ปล่อยสู่ภายนอก หรืออาจนาํ กลบั มาใชใ้ หม่ ภาพท�ี 6.� บ่อพกั น�าํ ทมี� า : ธาฎา (����) �.�.�.� เคร�ื องให้อากาศ การให้อากาศภายในบ่ออนุบาลและบ่อต่างๆ ใน โรงเพาะฟักเป็ นสิ�งจาํ เป็ นและสําคญั เพราะนอกจากเป็ นการป้องกันการขาดออกซิเจนแล้ว ปริมาณออกซิเจนที�สูงจะช่วยลดมลพิษของก๊าซแอมโมเนียลงได้ ระบบการใหอ้ ากาศในโรงเพาะฟัก เร�ิมจาก เคร�ืองให้อากาศแลว้ ต่อท่อเอสล่อนไปยงั บ่อต่างๆ ที�จะตอ้ งให้อากาศ โดยวางท่อให้อยู่ เหนือศีรษะเพื�อความสะดวกในการทาํ งาน จากทอ่ จะมีท่อยางพลาสติกไปตามบ่อต่างๆ โดยมีวาล์ว ควบคุม ส่วนปลายดา้ นท�ีจะใส่ลงไปในบ่อจะใชห้ วั ทรายสวมไว้ เพ�ือให้ลมกระจายดีและเพ�ือถ่วง ปลายทอ่ ยางพลาสติกใหจ้ มน�าํ ดว้ ย �.�.�.� ห้องปฏิบตั ิการ ภายในโรงเพาะฟักจะตอ้ งมีบริเวณสําหรับการฉีดฮอร์โมน การผสมเทียม และกิจกรรมอื�นๆ เช่น การบรรจุลูกปลาเพ�ือการขนส่ง ซ�ึงไม่ตอ้ งการเน�ือที�มากมาย 164 162

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทท่ี 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพนั ธ์ปุ ลา เพียงแต่สามารถวางโต๊ะทาํ งานและมีบริเวณเหลือเล็กน้อยพอที�จะทาํ งานได้สะดวกก็เพียงพอ บริเวณน�ีควรอยภู่ ายในอาคารโรงเพาะฟัก หากอยใู่ กลบ้ ่อพกั พอ่ แม่พนั ธุ์จะทาํ งานไดส้ ะดวกข�ึน �.�.� บ่ออนุบาล เป็ นบ่อดินท�ีจะใช้ในการอนุบาลลูกปลาวยั อ่อนจนโตเป็ นปลาขนาด � ถึง � นิ�ว ซ�ึงสามารถนาํ ไปจาํ หน่ายหรือนาํ ไปเล�ียงตอ่ เป็นปลาเน�ือได้ ลกั ษณะของบ่อควรเป็ นรูป ส�ีเหล�ียมผืนผา้ ขนาด �.� ถึง � ไร่ มีความลึกประมาณ �.� ถึง � เมตร กน้ บ่อเรียบและมีความ ลาดเทลงมาทางท่อระบายน�าํ ออกเล็กนอ้ ย บริเวณท่อระบายน�าํ ออกควรขุดพ�ืนบ่อให้เป็ นแอ่งลึก ประมาณ �� เซนติเมตร กวา้ ง � เมตร เพ�ือความสะดวกในการรวบรวมลูกปลา จาํ นวนบ่อ อนุบาลข�ึนอยกู่ บั จาํ นวนลูกปลาท�ีตอ้ งการในแต่ละช่วง โดยอนุบาลประมาณ � เดือน บ่ออนุบาล ลกั ษณะน�ีเหมาะสําหรับปลาตะเพียนขาว ปลาจีน ปลายี�สกเทศ และปลาสวาย เป็ นตน้ ซ�ึงจะ อนุบาลไดผ้ ลดีกวา่ ในบ่อซีเมนต์ �. การวางแผนการผลติ ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา �.� ความสําคญั ของการวางแผนและงบประมาณ การลงทุนดาํ เนินธุรกิจท�ีมีการแข่งขนั สูงในปัจจุบนั จะตอ้ งมีการวางแผนและงบประมาณ ไวล้ ่วงหน้า การดาํ เนินธุรกิจด้านการผลิตสัตวน์ �าํ ก็เหมือนกบั การดาํ เนินธุรกิจอย่างอื�น ที�ตอ้ ง กาํ หนดวตั ถุประสงค์และกิจกรรมซ�ึงจะทาํ ในอนาคตเป็ นข�นั ตอนอย่างชดั เจน การวางแผนและ งบประมาณในการผลิตพนั ธุ์ปลาจะตอ้ งศึกษาและรวบรวมขอ้ มูลในดา้ นต่างๆ เช่น ราคาปัจจยั การ ผลิตต่างๆ ความรู้หลกั เศรษฐศาสตร์ที�ประยุกต์ใชใ้ นฟาร์ม การศึกษาวิจยั เกี�ยวกบั ปลา และการ คาดคะเนราคาลูกปลาในอนาคต เป็ นตน้ เพื�อจะนาํ ขอ้ มูลเหล่าน�ีมาวเิ คราะห์ความเป็ นไปได้ ท�งั ทางดา้ นการตลาด ดา้ นเทคนิคการผลิต และดา้ นการเงิน ในการตดั สินใจวา่ จะผลิตลูกปลาชนิดใด ตลอดจนคิดคาํ นวณค่าใชจ้ ่ายและรายได้ให้ชดั เจน เพื�อหลีกเล�ียงความเสี�ยงจากการขาดทุนหรือ ลม้ เหลวของธุรกิจ หากผปู้ ระกอบการมีการวางแผนและงบประมาณในการผลิตดี มีการใช้ปัจจยั การผลิตอยา่ งมีประสิทธิภาพและประหยดั ท�งั ในระยะส�ันและระยะยาว มีการเลือกใชว้ ธิ ีการผลิตที� เหมาะสมที�จะทาํ ให้ไดร้ ับผลตอบแทนในระดบั สูง ก็จะทาํ ใหก้ ารดาํ เนินธุรกิจประสบความสําเร็จ �.� การจัดทาํ แผนการผลติ ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา จาํ แนกได้ � ข�นั ตอนดงั น�ี �.�.� การกาํ หนดเป้าหมายและวตั ถุประสงค์ การจดั ทาํ แผนตอ้ งคาํ นึงถึงขอ้ จาํ กดั ต่างๆ เช่น การบาํ รุงรักษาสภาพความอุดมสมบูรณ์ของพ�ืนที�ดินและแหล่งน�าํ เพ�ือตอบสนองการผลิต ระยะยาว การรักษาสภาพแวดลอ้ ม การคุม้ ครองสุขภาพของลูกจา้ ง การรักษาเอกภาพทางการเงิน 163 165

บทท่ี 6 : บกทารทจี�ดั �กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะ์ปุ ขลยาายพนั ธุ์ปลา ของธุรกิจ ขอ้ จาํ กดั เหล่าน�ีจะใชเ้ ป็นเกณฑ์ในการกาํ หนดวตั ถุประสงคแ์ ละขอบเขตของธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในการเลือกกิจกรรมที�เหมาะสมเพือ� ตอบสนองเป้าหมายท�ีสาํ คญั คือกาํ ไรสูงสุด �.�.� การสํารวจทรัพยากรหรือปัจจยั การผลิตที�สามารถจดั สรรได้ สํารวจทรัพยากรและ ปัจจยั การผลิต เช่น พอ่ แม่พนั ธุ์ อาหารลูกปลาวยั อ่อน รวมถึงอุปกรณ์เครื�องมือต่างๆ เพ�ือจะได้ เป็ นขอ้ มูลในการจาํ แนกชนิด ปริมาณในการผลิตลูกปลา และสามารถจะขยายกิจการไปไดม้ าก น้อยเพียงใด ตอ้ งจดั ทาํ แบบสํารวจจดบนั ทึกจาํ นวนทรัพยากรท�ีมีอยู่ และสามารถจดั สรรไดใ้ น อนาคต �.�.� การจาํ แนกกิจการและการวเิ คราะห์สัมประสิทธ�ิของกิจการ จะผลิตปลาชนิดใดบา้ ง ควรพิจารณาจากทรัพยากรท�ีมีอยู่หรือสามารถจัดหาได้ และมีตลาดรองรับผลผลิต ประเภท ปริมาณ และคุณภาพของทรัพยากรที�สํารวจไวจ้ ะบอกให้ทราบว่าควรจะผลิตสัตวน์ �ําชนิดใด มีรูปแบบการผลิตอยา่ งไร กิจการใดควรเป็นกิจการเสริมหรือกิจการควบคู่ �.�.�. การประเมินอตั ราผลกาํ ไรข�นั ตน้ ต่อหน่วยของกิจการ เป็ นการประมาณผลกาํ ไรท�ี คาดว่าจะได้รับจากการดาํ เนินกิจการใดกิจการหน�ึงต่อหน่วยผลผลิต ขอ้ มูลน�ีนาํ มาใช้คาํ นวณ รายไดแ้ ละตน้ ทุนของกิจการ โดยตน้ ทุนคิดจากราคาของปัจจยั ผนั แปรรวมกบั ค่าเส�ือมราคาของ ตน้ ทุนคงท�ี และรายไดค้ าํ นวณจากผลผลิตที�ไดร้ ับจาการผลิตท�ีใชป้ ัจจยั ระดบั ที�เหมาะสม �.�.�. การเลือกกิจการผลิต จะตอ้ งเลือกกิจการที�ให้รายไดส้ ูงสุดภายใตท้ รัพยากรที�มีอยู่ และภายใตค้ วามสามารถและศกั ยภาพท�ีจะทาํ ได้ กิจการท�ีเหมาะสมพิจารณาจากผลตอบแทนและ สภาพคล่องของแต่ละกิจการท�ีดาํ เนินการได้ภายในพ�ืนที�น�ัน จาํ นวนหรือขนาดของกิจการท�ี ดาํ เนินการ พิจารณาจากการจดั ทาํ แผนทางเลือกหลายแผนเปรียบเทียบกนั �.�.�. การจดั ทาํ งบประมาณท�งั หมดของฟาร์ม เป็ นข�นั สุดทา้ ยของการเตรียมแผนท�งั หมด ของฟาร์มโดยมีจุดมุง่ หมายสาํ คญั คือ �.�.�.� ประมาณการรายได้ ตน้ ทุน และผลกาํ ไรของการผลิตตามแผนการผลิต ทางเลือกแต่ละแผน �.�.�.� ประมาณการกระแสเงินสดท�ีรับและจ่าย และสภาพคล่องของการผลิตตาม แผนการผลิตทางเลือก �.�.�.� เปรียบเทียบผลกาํ ไรและสภาพคล่องของการผลิตในแต่ละแผนทางเลือก �.�.�.� ประเมินค่าผลกระทบของการขยายขนาดกิจการหรือการเปล�ียนแปลง แผนการผลิตในปัจจุบนั �.�.�.� ประมาณการความตอ้ งการทรัพยากรและผลตอบแทนการใชป้ ระโยชน์จาก ทรัพยากร เช่น ทุน แรงงาน พอ่ แมพ่ นั ธุ์ อาหาร และน�าํ เป็นตน้ 166 164

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพันธปุ์ ลา �.� ประเภทของการวางแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การจัดทําแผนและงบประมาณฟาร์ม เป็ นการกําหนดแผนการทํางานและการใช้ งบประมาณ ซ�ึงอาจกาํ หนดไวร้ ะยะส�ัน (� ถึง � ปี ) หรือระยะกลาง (� ปี ) หรือระยะยาว (�� ปี ข�ึนไป) ก็ได้ ระยะเวลาจะส�ันหรือยาวจะข�ึนกบั ชนิดของปลาท�ีจะผลิต ลกั ษณะแผนและงบประมาณที�จะ ทาํ ข�ึนสามารถแบ่งออกได้ � ประเภท ดงั น�ี �.�.� การวางแผนและงบประมาณท�งั หมด (complete farm planning and budgeting) หรือเรียกอีกอยา่ งหน�ึงวา่ งบประมาณฟาร์มแบบสมบูรณ์ หมายถึง การกาํ หนดองคป์ ระกอบของ ฟาร์มท�งั หมดวา่ ฟาร์มจะประกอบกิจการใด เช่น ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ก็จะกาํ หนดวา่ จะเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลาชนิดใด ใช้วิธีการเพาะแบบใด อนุบาลลูกปลาดว้ ยอาหารอะไร อนุบาล ให้ได้ ลูกปลาขนาดไหนจึงจาํ หน่าย จะตอ้ งใช้ปัจจยั การผลิตอะไรบา้ ง จาํ นวนเท่าไร ตลอดจนรายรับ รายจ่ายของแต่ละกิจกรรมควรเป็ นเท่าใด การทาํ แผนและงบประมาณท�งั หมดจะตอ้ งทาํ ก่อนเริ�ม ดาํ เนินการ เมื�อทาํ การผลิตไปแลว้ อาจจะเป็ นไปตามแผน หรือไม่เป็ นไปตามแผนและงบประมาณ ท�ีวางไวก้ ็ได้ ถา้ ไมเ่ ป็นไปตามแผนก็จะตอ้ งมีการปรับเปลี�ยนแผนใหม่ อาจจะปรับเปล�ียนเล็กนอ้ ย หรือปรับแผนท�งั หมดกไ็ ด้ ข�ึนอยกู่ บั ความเหมาะสมและสถานการณ์ในช่วงเวลาน�นั ๆ การวางแผน และงบประมาณฟาร์มท�งั หมดมีข�นั ตอนการดาํ เนินงานดงั น�ี �.�.�.� สาํ รวจทรัพยากรซ�ึงเป็นทรัพยส์ ินฟาร์ม การวางแผนฟาร์มท�งั หมดข�ึนอยูก่ บั ความถูกตอ้ งของการบนั ทึกทรัพยากรที�มีอยู่ในฟาร์ม เพราะทรัพยากรเหล่าน�ีจะทาํ ให้เกิดผลผลิต หรืออาจเป็ นตวั กาํ หนดว่าฟาร์มควรจะผลิตลูกปลาปริมาณเท่าใด และจะมีผลกาํ ไรเป็ นเท่าไร ดงั น�นั ควรสาํ รวจทรัพยากรดงั น�ี �) ที�ดิน ท�ีดินนบั วา่ เป็นปัจจยั สาํ คญั มากอนั ดบั แรกของทรัพยส์ ินท�งั หมดที� มีอยใู่ นฟาร์ม จะเป็ นตวั กาํ หนดประเภทและขนาดของฟาร์ม และขอ้ มูลเก�ียวกบั ที�ดินท�ีควรทราบ คือ ชนิดของดิน ความลาดชนั ของพ�ืนท�ี ความอุดมสมบูรณ์ของดิน นอกจากน�นั จะตอ้ งพิจารณา วา่ ถา้ จะขยายกิจการฟาร์ม ยงั พอมีที�ดินที�จะซ�ือหรือเช่าเพ�มิ เติมไดห้ รือไม่ เป็นจาํ นวนเท่าไร �) สิ�งก่อสร้าง ส�ิงก่อสร้างต่างๆ ควรจดบันทึกกิจการฟาร์มเก�ียวกับ สิ�งก่อสร้าง ควรมีรายละเอียดเก�ียวกบั ขนาดพ�ืนที� ความจุ ความสามารถที�จะใชป้ ระโยชน์อะไรได้ บา้ ง และความสามารถท�ีจะใชใ้ นการการผลิต มีผลผลิตสูงสุดเท่าไร �) แรงงาน ขอ้ มูลดา้ นแรงงาน ทรัพยากรดา้ นแรงงาน ควรพิจารณาท�งั ใน ดา้ นจาํ นวนวา่ มีแรงงานจะช่วยทาํ งานในฟาร์มจาํ นวนเท่าไร และพิจารณาดา้ นคุณภาพคือแรงงานที� มีอยู่มีความสามารถ หรือความชาํ นาญในงานที�เกี�ยวขอ้ งในฟาร์มอย่างไร จะต้องตระหนกั ถึง 165 167

บทที่ 6 : บกทารทจ�ีดั �กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะุ์ปขลยาายพนั ธุ์ปลา แรงงานที�จะตอ้ งจา้ งเพม�ิ เติมในช่วงระยะที�ตอ้ งใชแ้ รงงานมากข�ึน หรือตอ้ งการแรงงานท�ีมีคุณภาพ หรือความชาํ นาญเฉพาะอยา่ ง �.�.�.� กาํ หนดชนิดปลาท�ีจะเพาะและจาํ นวนพ�ืนที�บ่อเพาะและบ่ออนุบาล ข�นั ตอน น�ีจะกาํ หนดวา่ จะเพาะปลาชนิดใดบา้ งท�ีเหมาะสม ซ�ึงอาจจะมีการเพาะปลาชนิดเดียวหรือหลาย ชนิดกไ็ ด้ นอกจากน�นั จะตอ้ งกาํ หนดดว้ ยวา่ ปลาแต่ละชนิดควรจะอนุบาลในบ่อขนาดไหนจาํ นวน กี�บ่อ จึงเหมาะสมกบั ปัจจยั การผลิตที�มีอยู่ เช่น ท�ีดิน แรงงาน ทุน และปัจจยั การผลิตอื�นๆ �.3.1.3 การประมาณการถึงปัจจยั การผลิตที�จะใช้และผลผลิตท�ีจะไดร้ ับ ในข�นั น�ี จะตอ้ งประมาณการปัจจยั การผลิตในส่วนของปัจจยั ผนั แปรท�ีจะใชใ้ นการเพาะและอนุบาลลูกปลา ตามที�กาํ หนด เช่น จาํ นวนพ่อแม่พนั ธุ์ปลาแต่ละชนิด และปริมาณอาหารที�ใช้อนุบาล ตลอด ระยะเวลาดาํ เนินการ 1 รุ่น สารเคมีและยาที�ใชใ้ นฟาร์ม จาํ นวนแรงงาน เคร�ืองจกั ร และเคร�ืองมือ ที�ใช้ เป็ นต้น ปัจจยั การผลิตแต่ละอย่างจะใช้เป็ นจาํ นวนเท่าไร นอกจากน�ันในข�นั น�ีจะต้อง ประมาณการผลผลิตท�ีคาดวา่ จะไดร้ ับ ท�งั น�ีอาจจะใช้ขอ้ มูลของฟาร์มท�ีไดบ้ นั ทึกเอาไว้ หรือจาก ประสบการณ์ของผูว้ างแผนเอง หรือจากเอกสารทางราชการ หรือจากการสอบถามจากฟาร์ม ขา้ งเคียงกไ็ ด้ 3.3.1.4 การประมาณการราคาปัจจยั การผลิตและราคาของผลผลิต เพื�อใชใ้ นการ ประมาณการตน้ ทุนผนั แปรและรายไดข้ องฟาร์มจากการขายลูกปลาที�ผลิตได้ ในข�นั น�ีจะประมาณ การราคาของปัจจยั การผลิตทุกชนิดตามท�ีไดค้ าํ นวณปริมาณการใช้แล้วตามข�นั ตอนท�ี 3 เพื�อ ประมาณการตน้ ทุนผนั แปรท�งั หมด และจะตอ้ งประมาณการราคาของผลผลิตลูกปลาแต่ละชนิด ดว้ ย เพ�ือหารายไดร้ วมของกิจการท�งั หมดของฟาร์ม ซ�ึงตน้ ทุนผนั แปรรวมจะไดจ้ ากการคาํ นวณ โดยการรวมผลคูณระหวา่ งจาํ นวนปัจจยั การผลิตกบั ราคาปัจจยั การผลิตน�นั ๆ และรายไดร้ วมก็จะ ไดจ้ ากการรวมผลคูณระหวา่ งจาํ นวนผลผลิตกบั ราคาผลผลิตแต่ละชนิด 3.3.1.5 การประมาณการตน้ ทุนคงท�ี ตน้ ทุนคงที�ในฟาร์มก็คือ ตน้ ทุนท�ีตอ้ งเสียไม่ วา่ จะทาํ การผลิตหรือไมก่ ต็ าม โดยทว�ั ๆ ไปแลว้ ตน้ ทุนคงที�มี 5 ประเภท 1) ค่าเส�ือมราคาของเคร�ืองจกั รและโรงเรือนส�ิงก่อสร้าง 2) คา่ ประกนั ภยั ในฟาร์ม 3) ค่าซ่อมแซมอุปกรณ์เครื�องจกั รและโรงเรือนสิ�งก่อสร้าง �) ค่าภาษีท�ีดินในกรณีท�ีดินเป็ นของตนเอง หรือเป็ นค่าเช่าที�ดินในกรณีเช่า จากผอู้ �ืน 168 166

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจัดการฟารม์ เพาะขยายพันธ์ปุ ลา 5) ค่าดอกเบ�ีย หรือค่าเสียโอกาสของเงินลงทุนในกรณีที�เจา้ ของฟาร์มใช้ เงินทุนของตวั เอง ตน้ ทุนคงที�น�ีสามารถประมาณการไดโ้ ดยการคาํ นวณจากรายการท�ีกิจการของ ฟาร์มมีอยู่ �.3.1.6 รวมข�นั ตอนต่างๆ เขา้ ด้วยกนั เพ�ือกาํ หนดแผนของฟาร์ม ข�นั ตอนน�ีก็คือ การรวบรวมขอ้ มูลต่างๆ ท�ีไดจ้ ดั ทาํ มาจากข�นั ตอนท�ี 1 ถึงข�นั ตอนท�ี 5 (ภาพท�ี �.�) เป็ นแผนฟาร์ม แต่ละแผน แล้วในข�นั น�ีก็จะสามารถคาํ นวณต้นทุนรวมและรายไดข้ องแผนต่างๆ ได้ และยงั สามารถคาํ นวณประมาณการกาํ ไรของแต่ละแผนได้ และถา้ ไม่มีอะไรยงุ่ ยากมากนกั หลงั จากเสร็จ สิ�นข�นั น�ีแล้วจะสามารถเปรียบเทียบกาํ ไรระหว่างแผนต่างๆ แลว้ ตดั สินใจเลือกแผนที�ให้กาํ ไร สูงสุดได้ ข�นั ตอนท�ี 1 การสาํ รวจทรัพยากร ท�ีมีอยใู่ นฟาร์มสัตวน์ �าํ ข�นั ตอนท�ี 2 จดั สรรการใชป้ ระโยชน์ ของทรัพยากรฟาร์มในแผนงานฟาร์ม ข�นั ตอนท�ี 3 ประมาณการตน้ ทุนรวมและ และผลตอบแทนรวมใน แผนงานฟาร์ม ข�นั ตอนที� 4 จดั รูปแบบของรายการตน้ ทุน และผลตอบแทนใหเ้ ป็น งบประมาณท�งั หมดของฟาร์ม ภาพท�ี 6.8 ข�นั ตอนการวางแผนและจดั ทาํ งบประมาณท�งั หมดของฟาร์ม ทม�ี า : จาํ ลอง (2552) 3.3.2 การวางแผนและงบประมาณฟาร์มบางส่วน (partial farm planning and budgeting) หมายถึงการวางแผนทาํ งบประมาณเฉพาะกิจการหน�ึงเท่าน�นั วตั ถุประสงค์ก็เพื�อปรับปรุงกิจการ หรือการแกป้ ัญหาเพื�อให้สอดคลอ้ งกบั สถานการณ์ในขณะน�นั เช่น ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ 167 169

บทท่ี 6 : บกทารทจี�ัด�กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะุป์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา จดั ทาํ แผนและงบประมาณไวท้ ี�จะเพาะขยายพนั ธุ์ปลา � ชนิด คือ ปลาดุกรัสเซีย ปลานิล ปลาทบั ทิม และปลาหมอไทย โดยวางแผนการผลิตพร้อมกนั ชนิดละเท่าๆ กนั แต่ในช่วงเริ�มการ ผลิตสถานการณ์ทางการตลาดของปลาทบั ทิม และปลาหมอไทย เกษตรกรมีความตอ้ งการมาก ก็ อาจเปลี�ยนแผนใหม่ โดยการผลิตปลาทบั ทิมและปลาหมอไทยใหม้ ากข�ึน และลดอตั ราการผลิตลูก ปลาดุกรัสเซียและปลานิลลง โดยทาํ การวางแผนและงบประมาณฟาร์มใหม่ เก�ียวกบั รายรับและ รายจ่ายในการผลิตลูกปลา ส่วนกิจการอื�นๆ ยงั เหมือนเดิม เป็ นการเปลี�ยนแปลงเพียงบางส่วน เพอ�ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั สถานการณ์และโอกาสทางธุรกิจ การจดั ทาํ แผนและงบประมาณบางส่วนของ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจาํ แนกไดจ้ ากผลการวิเคราะห์ปัญหา � ประการ ท�ีมาจากการปรับปรุง กิจการดว้ ยทางเลือกแนวใหม่ ดงั น�ี �.�.�.� มีตน้ ทุนใดบา้ งที�เพม�ิ ข�ึนเน�ืองจากการดาํ เนินกิจการใหมแ่ ทนกิจการเดิม �.�.�.� มีตน้ ทุนใดบา้ งที�ลดลงเน�ืองจากการลดกิจการเดิมเพราะมีกิจการใหม่เขา้ มา แทน �.�.�.� มีรายไดใ้ ดบา้ งท�ีไดร้ ับจากกิจการใหมท่ ี�นาํ เขา้ มาแทนกิจการเดิม �.�.�.� มีรายไดใ้ ดบา้ งท�ีลดลงเนื�องจากการลดกิจการเดิมเพราะมีกิจการใหม่เขา้ มา แทน จากการวิเคราะห์ปัญหา � ประการแลว้ พิจารณาเปรียบเทียบระหว่างผลไดผ้ ลเสีย ของกิจการน�ันๆ ซ�ึงได้รับผลจากการปรับปรุงหรือเปล�ียนแปลง เมื�อคิดคาํ นวณแล้วปรากฏว่า ผลไดม้ ากกวา่ ผลเสีย ผปู้ ระกอบการก็ควรดาํ เนินการปรับปรุงเปลี�ยนแปลงกิจการน�นั แต่ถา้ ผลการ คิดคาํ นวณไดร้ ับในทางท�ีเป็นลบ ผูป้ ระกอบการก็ไม่สมควรที�จะจดั การปรับปรุงหรือเปลี�ยนแปลง รูปแบบในการจดั ทาํ งบประมาณบางส่วนของฟาร์ม �.�.� การวางแผนและงบประมาณกระแสเงินสดฟาร์ม (cash flow farm planning and budgeting) คือการสรุปรายรับและรายจ่ายของธุรกิจฟาร์มในช่วงเวลาใดเวลาหน�ึง ปัจจุบนั ได้ กลายเป็ นเคร�ืองมือท�ีสาํ คญั สําหรับฟาร์มทุกฟาร์ม ที�มีการลงทุนมากและทาํ เป็ นการคา้ เน�ืองจาก เป็ นการวางแผนล่วงหนา้ ประโยชน์ของการวางแผนและงบประมาณกระแสเงินสด คือ เป็ นการ คาดคะเนความตอ้ งการของเงินทุน เงินกู้ และความสามารถใชค้ ืนเงินของธุรกิจ กระแสเงินสดจะ ผ่านเข้ามาในธุรกิจจากแหล่งเงินทุนต่างๆ ตลอดปี และใช้จ่ายออกไปเป็ นค่าใช้จ่ายต่างๆ ของ ธุรกิจฟาร์ม สมมุติว่าเงินสดท�ังหมดจะต้องผ่านบัญชีของธุรกิจ วตั ถุประสงค์ของการทํา งบประมาณฟาร์มกเ็ พื�อประมาณการไหลของเงินสดในระยะเวลาใดเวลาหน�ึง เช่น 6 เดือน หรือ 1 ปี รูปแบบงบประมาณฟาร์มแบบกระแสเงินสดโดยทวั� ไปสามารถแบง่ ได้ ดงั น�ี 170 168

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา �.�.�.� ยอดคงเหลือเงินสดตน้ งวด �.�.�.� รายรับเงินสด (cash inflow) ซ�ึงจะประกอบดว้ ย �) รายรับจากการดาํ เนินกิจการ ไดจ้ ากการจาํ หน่ายผลผลิตในฟาร์ม เช่น จาํ หน่ายลูกปลา จาํ หน่ายปลาขนาดใหญ่ และจาํ หน่ายปลาพอ่ แม่พนั ธุ์ เป็นตน้ �) รายรับจากทรัพยส์ ินประเภททุน ไดแ้ ก่ รับจา้ งส่งลูกปลาให้ฟาร์มอ�ืน และรับจา้ งขนส่งพอ่ แมพ่ นั ธุ์ (กรณีท�ีมีรถขนส่งปลา) เป็นตน้ �) รายรับจากกิจการนอกฟาร์ม ไดแ้ ก่ ค่าจา้ ง เงินเดือน หรือจากการลงทุน อื�นๆ เป็นตน้ �.�.�.� รายจ่ายเงินสด (cash outflow) ซ�ึงประกอบดว้ ย 1) ค่าใช้จ่ายในการดาํ เนินการ ได้แก่ ค่าพ่อแม่พนั ธุ์ปลา ค่าอาหารปลา คา่ จา้ งแรงงาน และคา่ ภาษี เป็นตน้ �) คา่ ใชจ้ ่ายสาํ หรับทุนดาํ เนินการ ไดแ้ ก่ ลงทุนซ�ือเครื�องสูบน�าํ และเครื�อง ตดั หญา้ เป็นตน้ �) ค่าใชจ้ า่ ยอ�ืนๆ ไดแ้ ก่ ค่าใชจ้ า่ ยในครอบครัว ค่าใชจ้ ่ายท�ีไม่เกี�ยวกบั การ ดาํ เนินกิจการฟาร์มอ�ืนๆ �) จ่ายชาํ ระหน�ีเงินกูท้ �งั ตน้ และดอก ซ�ึงแบ่งออกเป็ นเงินกูร้ ะยะส�ัน ระยะ ปานกลาง และระยะยาว �.�.�.� เงินสดซ�ึงสามารถนาํ ไปใชไ้ ด้ (cash available) ซ�ึงไดจ้ ากการนาํ รายรับเงิน สดท�งั หมดลบดว้ ยรายจา่ ยเงินสดท�งั หมด 3.3.3.5 รายการเงินกู้เพิ�มเติม รายการเงินกู้เพิ�มเติมน�ีจะเกิดข�ึนต่อเมื�อเงินสดที� สามารถจะนาํ มาใชจ้ า่ ยไดต้ ิดลบ นนั� คือรายจา่ ยมากกวา่ รายรับ ซ�ึงอาจจะกูเ้ พิ�มเติมไดท้ �งั แบบเงินกู้ ระยะส�ัน ระยะปานกลาง และระยะยาว �.�.�.� รายจ่ายคืนเงินกู้ เป็ นการประมาณการจ่ายคืนเงินกูท้ ี�กูม้ าใหม่ หากมีรายรับ มากกวา่ รายจ่ายในช่วงเวลาใดหรือในเดือนใด การจ่ายคืนเงินกูจ้ ะจ่ายคืนเงินกูร้ ะยะส�ันซ�ึงไดก้ ูย้ ืม มาเป็ นอนั ดบั แรกก่อน นนั� คือจะตอ้ งจ่ายคืนเงินกูร้ ะยะส�ันซ�ึงกู้มาใหม่เพราะถึงกาํ หนดชาํ ระคืน ก่อนอนั อ�ืนๆ ตามลาํ ดบั �.�.�.� ยอดคงเหลือของเงินสดปลายงวด เป็ นเงินสดท�ีเหลือสําหรับดาํ เนินกิจการ ในช่วงต่อไปซ�ึงจะตอ้ งมีค่าเป็ นบวกอยู่เสมอ การคาดคะเนเงินสดคงเหลือสําหรับการดาํ เนิน กิจการต่อสามารถคาํ นวณไดจ้ าก เงินสดซ�ึงสามารถนาํ ไปใชไ้ ดบ้ วกกบั เงินท�ีกูม้ าใหม่แลว้ ลบดว้ ย เงินกูท้ �ีจะชาํ ระคืน 169 171

บทท่ี 6 : บกทารทจี�ดั �กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะ์ปุ ขลยาายพนั ธุ์ปลา �.�.�.� รายการเก�ียวกบั หน�ีคา้ งชาํ ระ ในส่วนน�ีจะแสดงให้เห็นวา่ ฟาร์มมีหน�ีคา้ ง ชําระในแต่ละช่วงเวลาเป็ นจาํ นวนเท่าไร ซ�ึงจะแยกให้เห็นเป็ นหน�ีคา้ งชําระระยะส�ัน ระยะ ปานกลาง และระยะยาว 3.4 ลกั ษณะของแผนและงบประมาณฟาร์มทด�ี ี �.4.1 กิจการแต่ละชนิดที�กาํ หนดในแผนและงบประมาณฟาร์ม จะตอ้ งมีขนาดใหญ่ พอสมควร เมื�อทาํ การผลิตแลว้ จะตอ้ งคุม้ กบั เงินทุนและปัจจยั การผลิตท�ีใชไ้ ป เพราะถา้ กิจการเล็ก เกินไป การใชเ้ คร�ืองจกั รและแรงงานจะไม่มีประสิทธิภาพเต็มที� จะเป็ นการสูญเสียทรัพยากรใน การผลิต ในการดาํ เนินธุรกิจจะตอ้ งพิจารณาขนาดฟาร์มดว้ ย ถา้ ฟาร์มมีพ�ืนท�ีนอ้ ยและไม่สามารถ หาท�ีดินมาเพมิ� เติมไดก้ ็ไมค่ วรแบ่งกิจกรรมการผลิตออกเป็นหลายกิจกรรม 3.4.2 การผลิตตามแผนและงบประมาณฟาร์ม จะตอ้ งใชท้ รัพยากรของฟาร์มไดอ้ ยา่ งเต็มที� การใชท้ �ีดิน แรงงาน และปัจจยั การผลิตทุกชนิด ตอ้ งนาํ มาใชใ้ นการผลิตอยา่ งเตม็ กาํ ลงั ตลอดท�งั ปี โดยไม่มีปัจจยั การผลิตใดวา่ งอยโู่ ดยเปล่าประโยชนเ์ ลย �.4.3 ควรกาํ หนดให้มีการใชว้ ิธีการผลิตและเครื�องมือที�ทนั สมยั เทคนิคในการเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลาและอุปกรณ์เครื�องมือตา่ งๆ ไดม้ ีการพฒั นาอยูเ่ สมอ ซ�ึงหมายถึงวา่ การทาํ ฟาร์มยอ่ ม มีประสิทธิภาพสูงข�ึนเร�ือยๆ ดว้ ย ฉะน�นั ในการวางแผนและงบประมาณฟาร์มจึงควรตระหนกั ถึง ความจริงข้อน�ีไวด้ ้วย โดยพยายามกาํ หนดไวใ้ นแผนด้วยว่าจะใช้เคร�ืองมือท�ีทนั สมยั และมี ประสิทธิภาพสูง ขอ้ ควรระวงั คืออยา่ ใชเ้ คร�ืองมือหรืออุปกรณ์ท�ีอยใู่ นข�นั ทดลองหรือปรับปรุง 3.4.4 แผนและงบประมาณฟาร์มท�ีดีจะตอ้ งมีความยดื หยนุ่ ได้ กล่าวคือ ถา้ เหตุการณ์เปล�ียน ไปจนจาํ เป็ นตอ้ งแกไ้ ข ปรับปรุง ขยายหรือลดกิจการบางอย่างให้สอดคลอ้ งกบั เหตุการณ์น�นั ๆ กส็ ามารถเปลี�ยนแปลงแกไ้ ขระบบงบประมาณไดโ้ ดยไม่ยากนกั 3.4.5 กาํ หนดแผนและงบประมาณให้สอดคลอ้ งกบั สภาพแวดลอ้ ม ในการเลือกชนิดของ ปลาที�จะเพาะขยายพนั ธุ์จะตอ้ งคาํ นึงถึงสภาพดินฟ้าอากาศและสภาพภูมิประเทศในทอ้ งถิ�นน�นั ดว้ ย เช่น ภาคใต้มีชายฝั�งทะเลมากควรเน้นเก�ียวกบั ปลาน�ํากร่อย เช่น ปลากะพงขาว ปลาเก๋า และ ปลาทบั ทิม เป็ นตน้ ภาคกลางหรือภาคตะวนั ออกเฉียงเหนืออาจจะเน้นปลาน�าํ จืด เช่น ปลานิล ปลาตะเพียนขาว ปลาสวาย และปลาดุกรัสเซีย เป็ นตน้ ตลอดจนพิจารณาถึงเกษตรกรผเู้ ล�ียงปลา และการบริโภคของประชาชนในพ�ืนท�ีน�นั ดว้ ย 3.4.6 คาํ นึงถึงความสัมพนั ธ์ระหวา่ งตน้ ทุนและราคาขาย กล่าวคือ ควรทาํ แผนให้เนน้ หนกั ไปในกิจการที�ผลิตแลว้ เสียตน้ ทุนนอ้ ยและมีรายไดม้ าก �.4.7 พจิ ารณาถึงความชาํ นาญในการประกอบการของตนเอง การกาํ หนดกิจกรรมในแผน และงบประมาณฟาร์มโดยเฉพาะกิจกรรมหลักของฟาร์มจะต้องให้เหมาะสมกับความชาํ นาญ 172 170

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟาร์มเพาะขยายพันธ์ปุ ลา และความพอใจของตนเองดว้ ย เช่น ผูป้ ระกอบการมีความชาํ นาญเก�ียวกบั ปลาน�าํ จืด ก็ควรเน้น กิจกรรมปลาน�าํ จืด แต่ถา้ ผูป้ ระกอบการมีความชาํ นาญเก�ียวกบั ปลาน�าํ กร่อย ก็ควรทาํ แผนและ งบประมาณฟาร์มเกี�ยวกบั ปลาน�าํ กร่อย แต่ก็ตอ้ งสอดคลอ้ งเหมาะสมกบั สภาพพ�ืนท�ีของฟาร์มดว้ ย กิจกรรมใดที�ผปู้ ระกอบการไม่มีความชาํ นาญหรือไมเ่ คยทาํ มาก่อนแต่เห็นวา่ ทาํ แลว้ มีกาํ ไร ก็ให้ทาํ เป็ นกิจกรรมรอง หรือกิจกรรมยอ่ ยของฟาร์มไปก่อน เมื�อมีความชาํ นาญมากข�ึนจึงค่อยวางแผน ขยายกิจการน�นั ต่อไป 3.4.8 แผนและงบประมาณควรใหม้ ีความเสี�ยงนอ้ ย การทาํ ฟาร์มน�นั ตอ้ งเส�ียงต่อสภาพดิน ฟ้าอากาศ ตลอดจนโรคและพยาธิต่างๆ อยูแ่ ลว้ แต่ถา้ วางแผนและงบประมาณฟาร์มทาํ กิจกรรมที� ไม่เคยทาํ มาก่อนก็จะทาํ ให้เส�ียงต่อการขาดทุนมากย�ิงข�ึนไปอีก ดังน�ันในการวางแผนและ งบประมาณฟาร์มจึงควรตระหนกั ขอ้ น�ีไวด้ ว้ ย 3.4.9 ควรจะคาํ นึงถึงตลาดของผลผลิตต่างๆ ดว้ ย ในการวางแผนและงบประมาณฟาร์ม ควรจะคาํ นึงถึงตลาดของผลผลิตที�ผลิตข�ึนมาดว้ ย เพราะถา้ ผลิตข�ึนมาแลว้ ขายไม่ไดห้ รือขายได้ ราคาต�าํ ก็เท่ากบั วา่ การทาํ ฟาร์มไม่ประสบผลสาํ เร็จ ฉะน�นั การหาตลาดผลผลิตแต่ละชนิดท�ีทาํ การ วางแผนจะผลิตข�ึนมาน�นั จึงจาํ เป็ นท�ีจะตอ้ งไดร้ ับการพิจารณาอยา่ งรอบคอบ จะพิจารณาตน้ ทุน แลว้ ละเลยดา้ นการหาตลาดน�นั ไม่ได้ �.� ข้อมูลทจี� ําเป็ นในการวางแผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา ผูป้ ระกอบธุรกิจฟาร์มเป็ นผูท้ าํ หนา้ ที�ในการตดั สินใจและแกป้ ัญหาเก�ียวกบั ธุรกิจการผลิต และจาํ หน่ายสินค้าท�ีผลิตได้ และสามารถดาํ เนินธุรกิจให้บรรลุเป้าหมายท�ีกําหนดไวอ้ ย่าง มีประสิทธิภาพภายใต้ความเส�ียงและความไม่แน่นอนได้น�ัน ผูป้ ระกอบการจาํ เป็ นตอ้ งอาศยั ขอ้ มูล (data) และข่าวสารความรู้ (information) ที�เชื�อถือได้ และเก�ียวขอ้ งกบั เร�ืองน�นั ๆ มาช่วย ประกอบการพิจารณาเพ�ือตดั สินใจโดยผา่ นกระบวนการจดั การ ดงั น�นั จึงสมควรจะตอ้ งทาํ ความ เขา้ ใจถึงลกั ษณะของขอ้ มูลและข่าวสารความรู้ที�จะนาํ มาประกอบการพิจารณาในการจดั การธุรกิจ ฟาร์มดงั น�ี 3.5.1 ข่าวสารความรู้ที�เกี�ยวขอ้ งกบั ลกั ษณะทว�ั ไปของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ข่าวสารความรู้เหล่าน�ีจะช่วยให้ผปู้ ระกอบการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาไดม้ ีความเขา้ ใจถึงเงื�อนไข และสภาพทวั� ไปของฟาร์มสัตวน์ �าํ ท�งั ในดา้ นทางกายภาพ ชีวภาพ เศรษฐกิจและสังคม ข่าวสาร เหล่าน�ีมีความจาํ เป็นตอ่ การบริหารงานธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ถา้ ผปู้ ระกอบการขาดขอ้ มูล ข่าวสารเหล่าน�ี จะก่อให้เกิดความยุ่งยากในการจดั การธุรกิจฟาร์ม เพราะจะทาํ ให้ไม่เขา้ ใจถึง สาเหตุและขอบเขตของปัญหาและอุปสรรค ข่าวสารความรู้น�ีมีดงั น�ี (สะเท�ือน, ����) 171 173

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะป์ุ ขลยาายพนั ธุ์ปลา 3.5.1.1 ข่าวสารความรู้ทางการเงิน เช่น ทรัพยส์ ิน หน�ีสิน รายไดท้ �งั หมด รายจ่าย ท�งั หมด รายได้ และรายจา่ ยของแตล่ ะกิจการ เป็นตน้ �.�.1.2 ข่าวสารความรู้ทางกายภาพและชีวภาพของปลา เช่น ลกั ษณะทางกายภาพ และการเจริญเติบโตของปลาท�ีเพาะขยายพนั ธุ์และอนุบาล คุณภาพและความอุดมสมบูรณ์ของดิน และน�าํ ในฟาร์ม คุณลกั ษณะและสมรรถนะของเคร�ืองจกั รกล และการซ่อมบาํ รุงรักษา เป็นตน้ 3.5.1.3 ข่าวสารความรู้ทางการผลิต เช่น ข�นั ตอนในการผลิต ชนิดและจาํ นวน ปัจจยั การผลิต ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งผลผลิตกบั ปัจจยั การผลิต ระยะเวลาท�ีเหมาะสมกบั การผลิตลูก ปลาแต่ละชนิด และจาํ นวนลูกปลาท�ีเหมาะสมกบั การผลิต เป็นตน้ �.5.2 ข่าวสารความรู้ท�ีใชป้ ระกอบการวนิ ิจฉยั (diagnostic information) ข่าวสารความรู้ ประเภทน�ี เป็ นข่าวสารความรู้ท�ีช่วยในการวนิ ิจฉยั และตดั สินใจว่าควรจะดาํ เนินกิจการอยา่ งไรจึง จะดีหรือไม่ดี และควรจะตอ้ งจดั การแกไ้ ขอย่างไร เช่น การวเิ คราะห์สถานภาพของธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ฟาร์มใดฟาร์มหน�ึงว่าดีหรือไม่ดีอยา่ งไร ถา้ ไม่ดีจะมีวิธีการปรับปรุงแกไ้ ขอยา่ งไร จึงจะดีข�ึน เช่น ฟาร์มเพาะปลาดุกรัสเซียแห่งหน�ึงผลิตลูกปลาจากปลาวยั ออ่ นจาํ นวน ���,��� ตวั ใช้เวลาอนุบาล � เดือนได้ลูกปลาขนาด � นิ�ว จาํ นวน ��,��� ตวั การจะวินิจฉัยว่าฟาร์มน�ี ดาํ เนินธุรกิจดีหรือไม่ ตอ้ งนาํ ขอ้ มูลที�มีมาตรฐานมาเปรียบเทียบกนั เช่น ในปัจจุบนั ฟาร์มเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซียโดยทว�ั ไปผลิตลูกปลาจากปลาวยั ออ่ นจาํ นวน ���,��� ตวั ใชเ้ วลาอนุบาล � เดือนไดล้ ูกปลาขนาด � นิ�ว จาํ นวน ��,��� ตวั ดงั น�นั พอสรุปไดว้ า่ ฟาร์มเพาะปลาน�นั ผลิต ปลาดุกรัสเซียในอตั ราผลผลิตต�าํ สมควรจะตอ้ งปรับปรุงแกไ้ ขเพ�ือให้ไดผ้ ลผลิตเพ�ิมมากข�ึน โดย จะตอ้ งอาศยั ข่าวสารความรู้ประเภทอื�นๆ มาประกอบการพิจารณาการตดั สินใจในการวิเคราะห์ สถานภาพของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาน�นั นอกจากจะใชข้ ่าวสารความรู้ทางดา้ นการผลิต เป็ นเคร�ืองพิจารณาแลว้ ยงั สามารถใชข้ ่าวสารความรู้ทางดา้ นการเงินการคลงั ของฟาร์ม รายได้ สุทธิของฟาร์ม ผลตอบแทนจากการลงทุน หรือกาํ ไรสุทธิ สําหรับการวินิจฉัยและตดั สินใจได้ เช่นเดียวกนั �.5.3 ขา่ วสารความรู้ท�ีใชใ้ นการคาดคะเน (predictive information) ข่าวสารประเภทน�ีเป็ น ข่าวสารความรู้ท�ีจะช่วยผปู้ ระกอบการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในการคาดคะเนเหตุการณ์ท�ีจะเกิด ข�ึนกบั ธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในอนาคต ซ�ึงจะมีส่วนช่วยประกอบในการวางแผนการผลิต หรือเพื�อการปรับปรุงเปลี�ยนแปลงกิจการในธุรกิจฟาร์ม ให้มีความเหมาะสมและสอดคล้องกบั เหตุการณ์ หรือสถานการณ์น�นั ๆ ซ�ึงเป็ นการลดการเส�ียงภยั และความไม่แน่นอนไดด้ ียิ�งข�ึน การ เปล�ียนแปลงดงั กล่าวอาจจะเกิดจากเทคโนโลยีท�ีใช้ในฟาร์ม ราคาผลผลิต ราคาปัจจยั การผลิต ดินฟ้าอากาศโดยทว�ั ไป สถาบนั ที�เก�ียวขอ้ ง นโยบายของรัฐบาล ตลอดจนความไม่แน่นอนของ 174 172

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทท่ี 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพันธ์ุปลา การกระทาํ ของบุคคลที�เก�ียวขอ้ งกบั ธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ซ�ึงข่าวสารความรู้ประเภทน�ีมี ดงั น�ี 3.5.3.1 ราคาที�คาดคะเน (expected price) หมายถึง ราคาของผลผลิตหรือราคาของ ปัจจยั การผลิต ที�คาดคะเนว่าจะเป็ นเช่นไรในอนาคตตามสถานการณ์ที�เปล�ียนแปลง เช่น ฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลาน�าํ จืดตอ้ งคาดคะเนวา่ ในปี ต่อไปราคาของลูกปลานิล ปลาสลิด ปลาดุก และ ปลากดเหลือง จะมีราคาตวั ละเทา่ ไร 3.5.3.2 ผลผลิตที�คาดคะเน (expected output) หมายถึง จาํ นวนผลผลิตที�คาดวา่ จะ ผลิตไดใ้ นอนาคตตามแผนการผลิต ตามสถานการณ์ท�ีเปล�ียนแปลง เช่น เกิดโรคระบาด น�าํ ท่วม อากาศหนาว และฝนตกมาก เป็ นตน้ ดงั น�นั ผลผลิตท�ีคาดคะเนวา่ จะผลิตได้ในอนาคตก็น่าจะมี ปริมาณนอ้ ยกวา่ ปกติท�ีควรจะผลิตได้ �.5.3.3 ผลตอบแทนท�ีคาดคะเน (expected return) หมายถึง ระดบั รายไดห้ รือ ผลตอบแทนของกิจการหรือหน่วยธุรกิจ ภายในธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในระยะเวลาหน�ึง ในอนาคตตามสถานการณ์ที�เปล�ียนแปลง 3.5.4 ข่าวสารความรู้ท�ีช่วยในการแกไ้ ขปัญหา (prescriptive information) ข่าวสารความรู้ ประเภทน�ีเป็ นข่าวสารความรู้ที�สามารถช่วยผูป้ ระกอบการ ในการแก้ไขปัญหาและเสนอแนะ วิธีการแก้ปัญหาว่าจะดาํ เนินการอย่างไร จึงจะทาํ ให้การดาํ เนินธุรกิจประสบความสําเร็จตาม เป้าหมายท�ีกาํ หนดไว้ โดยที�ข่าวสารความรู้ประเภทน�ีจะช่วยให้ผปู้ ระกอบธุรกิจมีทางเลือกในการ ตดั สินใจแกป้ ัญหาไดห้ ลายทางภายใตเ้ งื�อนไข และขอ้ จาํ กดั ของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา น�ันๆ ข่าวสารความรู้ประเภทน�ีตอ้ งอาศยั ขอ้ มูลความรู้ต่างๆ ที�ได้กล่าวมาแล้วมาช่วยในการ พิจารณาดว้ ยเพื�อจะไดห้ าแนวทางปฏิบตั ิท�ีถูกตอ้ งและเหมาะสม เช่น ฟาร์มเพาะปลาดุกรัสเซีย ฟาร์มหน�ึงมีความประสงคจ์ ะเปล�ียนแปลงแผนการผลิตจากการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซีย เป็ น การเพาะขยายพันธุ์ปลากดเหลือง ซ�ึงคาดคะเนว่าการเพาะขยายพันธุ์ปลากดเหลืองจะให้ ผลตอบแทนมากกว่าการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซีย ในการตดั สินใจว่าสมควรเปล�ียนแปลง แผนการผลิตหรือไม่น�นั ผูป้ ระกอบการจะตอ้ งคาํ นึงถึงขอ้ จาํ กดั ต่างๆ ที�เก�ียวขอ้ งกบั ธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา เช่น ที�ดินของฟาร์ม แรงงาน ทุน และการจดั การ เป็ นตน้ ซ�ึงผปู้ ระกอบการ มีความจาํ เป็ นจะตอ้ งอาศยั ข่าวสารความรู้ต่างๆ ท�ีกล่าวมาแลว้ ท�งั หมดมาใชป้ ระกอบการพิจารณา ตดั สินใจดว้ ย �.� แหล่งทม�ี าของข้อมูลทใี� ช้ประกอบการจัดทาํ แผนและงบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา ในการจดั ทาํ งบประมาณเพ�ือวางแผนฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาน�นั ส่วนใหญ่จะข�ึนอยู่กบั ความถูกตอ้ งของขอ้ มูลท�ีใช้ ผปู้ ระกอบการจะตอ้ งทราบถึงจาํ นวนปัจจยั ผนั แปรท�ีใช้ เช่น ปริมาณ 173 175

บทที่ 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะุ์ปขลยาายพนั ธุ์ปลา พ่อแม่พนั ธุ์ปลา ปริมาณอาหารที�จะตอ้ งใช้ในการอนุบาลลูกปลา ยาและสารเคมี เป็ นตน้ และ นอกจากน�ีจะตอ้ งทราบถึงราคาของปัจจยั เหล่าน�นั ท�ีขายกนั ในทอ้ งตลาดในขณะน�นั ดว้ ย แหล่งของ ขอ้ มูลข่าวสารที�สามารถหามาไดส้ ่วนใหญ่ไดจ้ ากขอ้ มูลที�บนั ทึกกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในอดีตท�ีผา่ นมา ก็สามารถทราบจาํ นวนความตอ้ งการของปัจจยั การผลิตของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ ปลาไดเ้ ป็ นอย่างดี และผูป้ ระกอบธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาตอ้ งสอบถามราคาของปัจจยั เหล่าน�นั จากพ่อคา้ ขายปลีก หรือพ่อคา้ ขายส่งในตลาดใกลๆ้ ฟาร์มมาใชค้ าํ นวณค่าใชจ้ ่ายได้ หาก เป็ นฟาร์มใหม่ หรือฟาร์มเก่าท�ีไม่มีการบนั ทึกกิจการฟาร์มเอาไว้ ผูป้ ระกอบการฟาร์มก็สามารถ คน้ ควา้ ขอ้ มูลจากแหล่งตา่ งๆ ดงั น�ี 3.6.1 เอกสารเผยแพร่ของหน่วยงานต่างๆ โดยเฉพาะหน่วยงานในกระทรวงเกษตรและ สหกรณ์ เช่น เอกสารเผยแพร่ของกรมประมง สาํ นกั งานเศรษฐกิจการเกษตร องคก์ ารสะพานปลา เป็ นตน้ เอกสารของหน่วยงานเหล่าน�ีจะเผยแพร่เกี�ยวกบั ความรู้การเพาะขยายพนั ธุ์ปลา วิธีการ เล�ียงปลา สถิติปริมาณปลา จาํ นวนฟาร์มเล�ียงปลา ปริมาณพ�ืนท�ีที�เล�ียงปลาแต่ละชนิด ตลอดจน ขอ้ มูลเกี�ยวกบั ราคาปลา ตลาดของสัตวน์ �าํ และแนวโนม้ ความตอ้ งการของผูบ้ ริโภคปลา เป็ นตน้ ขอ้ มูลเหล่าน�ีอาจจะแยกประเภทตามกลุ่มของสัตวน์ �าํ เช่น ขอ้ มูลเกี�ยวกบั ธุรกิจฟาร์มสัตวน์ �าํ จืด ธุรกิจฟาร์มสตั วน์ �าํ กร่อย และธุรกิจฟาร์มสตั วน์ �าํ เคม็ เป็นตน้ 3.6.2 ผลงานวิจยั ของหน่วยงานราชการ และหน่วยงานเอกชน เช่น ผลงานวิจยั ของ นกั วิชาการประมง งานวิจยั ของมหาวทิ ยาลยั ต่างๆ และงานวิจยั ของฟาร์มเอกชนท�ีทาํ ธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา ซ�ึงขอ้ มูลผลการวจิ ยั เหล่าน�ีสามารถนาํ มาใชใ้ นการจดั ทาํ แผนและงบประมาณ ฟาร์มไดเ้ ช่นกนั �.6.3 จากการสอบถามผูป้ ระกอบการธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลารายอื�น ขอ้ มูลชนิดน�ี ไดร้ ับจากการติดต่อกบั ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาอื�นๆ ซ�ึงบางคร�ังก่อนจะดาํ เนินธุรกิจฟาร์มเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลา ก็อาจจะไปเยยี� มชม หรือดูงานจากผูป้ ระกอบการธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา อ�ืนๆ ท�ีสนใจก่อน และสอบถามข้อมูลต่างๆ ท�ีสนใจ และสามารถนาํ มาใช้ประโยชน์ในการ วางแผนและจดั ทาํ งบประมาณฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาต่อไป �.7 ข้อควรคํานึงถงึ ในการใช้ข้อมูลเพื�อการวางแผนจัดการฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา ขอ้ มูลและข่าวสารความรู้ท�ีผูป้ ระกอบการธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะนาํ มาใช้ ประกอบการพิจารณาตดั สินใจแก้ปัญหาในการดาํ เนินงานฟาร์มน�ันอาจได้มาจากแหล่งต่างๆ ที�แตกต่างกนั ไป และขอ้ มูลที�ไดม้ าเหล่าน�นั อาจมีขอ้ จาํ กดั หรือเง�ือนไขต่างๆ ท�ีเกิดข�ึนแตกต่างกนั ออกไป ดงั น�นั ก่อนผปู้ ระกอบการฟาร์มจะนาํ ขอ้ มูลเหล่าน�นั มาใชป้ ระโยชน์ จะตอ้ งทาํ ความเขา้ ใจ 176 174

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟาร์มเพาะขยายพันธปุ์ ลา ขอ้ จาํ กดั หรือเง�ือนไขท�ีแหล่งขอ้ มูลเหล่าน�นั เสนอขอ้ มูลมาให้เขา้ ใจชดั เจนเสียก่อน สาํ หรับขอ้ มูล หรือขา่ วสารท�ีไดร้ ับจะมีลกั ษณะท�ีตอ้ งพิจารณาดงั น�ี 3.7.1 ขอ้ มูลข่าวสารของธุรกิจฟาร์มที�เป็ นจริง (actual aquafarm data) ขอ้ มูลของธุรกิจ ฟาร์มที�เป็ นจริงน�นั เป็ นขอ้ มูลท�ีไดร้ ับมาจากการจดบนั ทึกขอ้ มูลหรือกิจการฟาร์มใดฟาร์มหน�ึงท�ี เป็ นจริงในทอ้ งที�ใดทอ้ งท�ีหน�ึง หรือขอ้ มูลท�ีเป็ นจริงในจงั หวดั ใดจงั หวดั หน�ึง เช่น ขอ้ มูลท�ีแสดง ถึงตน้ ทุนการผลิต รายได้ กาํ ไรสุทธิ ในการทาํ ฟาร์มเพาะปลานิลในพ�ืนที� อาํ เภอคลองหอยโข่ง จงั หวดั สงขลา หรือขอ้ มูลแสดงผลการผลิต ตน้ ทุนการผลิต รายได้ กาํ ไรสุทธิ ของการเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลากะพงขาว สถาบนั วจิ ยั การเพาะเล�ียงสตั วน์ �าํ ชายฝ�ัง จงั หวดั สงขลา เป็นตน้ �.7.2 ขอ้ มูลเฉล�ียของธุรกิจฟาร์ม (average aquafarm data) ขอ้ มูลเฉล�ียของธุรกิจฟาร์ม เป็ นขอ้ มูลท�ีแสดงค่าเฉลี�ยของธุรกิจฟาร์มหลายฟาร์ม ซ�ึงถูกเลือกโดยวิธีการสุ่มตวั อย่างทางสถิติ ขอ้ มูลแสดงคา่ เฉล�ียน�ีอาจะใชเ้ ป็นตวั แทนของธุรกิจฟาร์มในเขตทอ้ งท�ี เช่น ตาํ บล อาํ เภอ จงั หวดั หรือภาคก็ได้ เช่น ขอ้ มูลแสดงค่าเฉล�ียตน้ ทุนการผลิต และรายได้ของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ ปลาดุกรัสเซีย ในเขตทอ้ งที� อาํ เภอเมือง จงั หวดั สงขลา เป็นตน้ 3.7.3 ขอ้ มูลของธุรกิจฟาร์มตวั อยา่ ง (representative aquafarm data) ขอ้ มูลทางธุรกิจฟาร์ม ตวั อยา่ งน�นั เป็นขอ้ มูลของธุรกิจฟาร์มตวั อยา่ งฟาร์มหน�ึงหรือกลุ่มของธุรกิจฟาร์มกลุ่มหน�ึง ซ�ึงถูก คดั เลือกให้เป็ นตวั แทนของธุรกิจฟาร์มรายอื�นๆ โดยอาศยั หลกั การสุ่มตวั อยา่ งทางสถิติ ท�งั น�ีเพื�อ เป็ นการประหยดั เวลาและค่าใชจ้ ่ายท�ีจะตอ้ งออกไปสํารวจและวิเคราะห์ขอ้ มูลของทุกๆ ฟาร์มใน พ�ืนที�แห่งน�นั และขอ้ มูลท�ีได้จากธุรกิจฟาร์มน�นั จะถูกนาํ มาใช้เป็ นตวั แทนในการวิเคราะห์และ อธิบายธุรกิจฟาร์มสัตวน์ �าํ รายอื�นภายใตข้ อ้ สมมุติท�ีวา่ ธุรกิจฟาร์มสัตวน์ �าํ รายอ�ืนๆ จะตอ้ งมีลกั ษณะ และพฤติกรรมท�ีคลา้ ยคลึงหรือใกลเ้ คียงกนั กบั ฟาร์มตวั อย่าง ดงั น�นั ตวั เลขหรือขอ้ มูลของธุรกิจ ฟาร์มตวั อยา่ ง อาจไดม้ าจากฟาร์มหน�ึงหรืออาจไดม้ าจากการเฉล�ียของหลายๆ ฟาร์มก็ได้ 4. การบนั ทกึ ข้อมูลการดําเนินงานฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา �.� ความสําคัญของการบนั ทกึ ข้อมูลการดาํ เนินงานฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การบนั ทึกขอ้ มูลการดาํ เนินงานฟาร์ม เป็นการบนั ทึกขอ้ มูลต่างๆ เก�ียวกบั การดาํ เนินกิจการ ภายในฟาร์ม ซ�ึงนบั วา่ เป็นเครื�องมือท�ีสาํ คญั อยา่ งหน�ึงท�ีจะช่วยใหผ้ ูป้ ระกอบการยดึ เป็ นแนวทางใน การแกป้ ัญหา และใช้พิจารณาเพื�อตดั สินใจปรับปรุงกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาให้บรรลุ เป้าหมาย คือ ความสาํ เร็จ การบนั ทึกขอ้ มูลมีความสาํ คญั ต่อการดาํ เนินงานฟาร์ม ดงั น�ี 175 177

บทที่ 6 : บกทารทจ�ีดั �กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะปุ์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา �.�.� ใชใ้ นการวดั ผลกาํ ไรและสถานการณ์ทางการเงิน การจดั ทาํ ขอ้ มูลท�งั � ประการน�ีมี ความสาํ คญั มาก ผลกาํ ไรของธุรกิจประมาณค่าโดยการวเิ คราะห์บญั ชีกาํ ไรขาดทุนและสถานภาพ ทางการเงินจะแสดงผลไวใ้ นบญั ชีงบดุล งบกาํ ไรขาดทุน หมายถึง งบที�แสดงผลการดาํ เนินงานของกิจการในรอบระยะเวลาที�แจง้ ไวใ้ นงบน�ัน หรือเป็ นการเปรียบเทียบผลต่างระหวา่ งรายได้และค่าใช้จ่าย (ไพรินทร์และอุไรวรรณ, ����) (ตารางที� �.� และ �.�) งบดุล หมายถึง งบที�แสดงถึงสถานะทางการเงินของกิจการ ณ วนั ใดวนั หน�ึงซ�ึงจะแสดง ถึงสินทรัพย์ หน�ีสิน และส่วนของเจา้ ของ (ทุน) (ไพรินทร์และอุไรวรรณ , ����) (ตารางที� �.� และ �.�) ตารางที� �.� ตวั อยา่ งรูปแบบงบกาํ ไรขาดทุน (แบบรายงาน) บริษัท ปลาดุก จํากดั งบกาํ ไรขาดทุน รายได้ สาํ หรับระยะเวลา � ปี สิ�นสุดวนั ท�ี �� ธนั วาคม ���� จาํ หน่ายปลาดุก ���,��� บาท คา่ ใชจ้ า่ ย ค่าพอ่ แมพ่ นั ธุ์ คา่ อาหารลูกปลา �,��� บาท คา่ น�าํ คา่ ไฟ �,��� บาท ค่าดอกเบ�ีย �,��� บาท คา่ เสื�อมราคา �,��� บาท �,��� บาท ค่าซ่อมบาํ รุง �,��� 20,000 บาท กาํ ไรสุทธิ ��,��� บาท ทม�ี า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (����) 178 176

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจัดการฟาร์มเพาะขยายพันธป์ุ ลา ตารางที� �.� ตวั อยา่ งรูปแบบงบกาํ ไรขาดทุน (แบบบญั ชี) บริษัท ปลาดุก จํากดั งบกาํ ไรขาดทุน สาํ หรับระยะเวลา � ปี สิ�นสุดวนั ท�ี �� ธนั วาคม ���� รายจ่าย จํานวนเงิน รายรับ จํานวนเงิน(บาท) (บาท) รายไดจ้ ากจาํ หน่ายลูกปลาดุก ���,��� - คา่ พอ่ แม่พนั ธุ์ คา่ อาหารลูกปลา 1,��� - 100,��� - ค่าน�าํ ค่าไฟ ค่าดอกเบ�ีย �,��� - ค่าเสื�อมราคา �,��� - ค่าซ่อมบาํ รุง �,��� - กาํ ไรสุทธิ �,��� - �,��� - ��,��� - ���,000 - ทมี� า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (����) 177 179

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีดั �กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะุ์ปขลยาายพนั ธุ์ปลา ตารางที� �.� ตวั อยา่ งรูปแบบของงบดุล (แบบรายงาน) บริษัท ปลาดุก จํากดั งบดุล วนั ที� �� ธนั วาคม ���� สินทรัพย์ เงินสด ���,��� บาท 15,��� บาท เคร�ืองสูบน�าํ �,��� บาท มอเตอร์ป�ันลม ���,��� บาท รวมสินทรัพย์ หน�ีสินและส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ��,��� บาท เจา้ หน�ี ส่วนของเจา้ ของ : ทุน ���,��� บาท ���,��� บาท บวก กาํ ไรสุทธิ 223,000 บาท รวมหน�ีสินและส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ��,��� บาท ทม�ี า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (����) ตารางที� �.� ตวั อยา่ งรูปแบบของงบดุล (แบบบญั ชี) บริษัท ปลาดุก จํากดั งบดุล วนั ที� �� ธนั วาคม ���� รายการ จํานวนเงิน (บาท) รายการ จํานวนเงนิ (บาท สินทรัพย์ หน�ีสินและส่วนของเจา้ ของ ���,��� - เงินสด ���,��� - เจา้ หน�ี เครื�องสูบน�าํ ��,��� - ทุน 133,��� ���,��� - มอเตอร์ป�ันลม �,��� - บวก กาํ ไรสุทธิ 80,��� ���,��� - ���,��0 - ทม�ี า : ไพรินทร์และอุไรวรรณ (����) 180 178

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจัดการฟาร์มเพาะขยายพันธ์ุปลา �.�.� การจดั ทาํ ขอ้ มูลสําหรับวิเคราะห์สถานการณ์ทางธุรกิจ หลงั จากจดั ทาํ บญั ชีกาํ ไร ขาดทุน และงบดุล จะใช้ข้อมูลจากบญั ชีมาวิเคราะห์สภาพทางธุรกิจท�ังผลกําไรของธุรกิจ ความสามารถในการทาํ ผลกาํ ไรของฟาร์ม และความมีเสถียรภาพทางการเงิน ขอ้ มูลจากผลการ วิเคราะห์นาํ ไปใช้ตดั สินใจ แกป้ ัญหา วางแผน ทาํ งบประมาณ ในการดาํ เนินธุรกิจ ให้เป็ นไป อยา่ งราบรื�น รวดเร็ว และไดผ้ ลดี �.�.� ใช้เป็ นขอ้ มูลประกอบการพิจารณาขอกู้เงิน สถาบนั การเงินตอ้ งการข้อมูลทาง การเงินของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาท�ีแสดงเจตจาํ นงขอสินเช�ือเพ�ือการลงทุน เพื�อใช้ ประกอบการพิจารณาให้สินเช�ือ หากขอ้ มูลมีความน่าเช�ือถือ สถาบนั การเงินก็ย่อมตดั สินใจให้ สินเช�ือไดโ้ ดยไมย่ าก �.�.� การวดั ผลกาํ ไรของกิจการแต่ละกิจการ ผลกาํ ไรของธุรกิจท�งั หมดเกิดจากผลรวม กาํ ไรของกิจการ ในการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาหลายชนิด ควรบนั ทึกการดาํ เนินงานระบบบญั ชีและ การเงินของแต่ละกิจการแยกให้ชดั เจน เพื�อจะไดร้ ู้วา่ กิจการใดประสบผลสาํ เร็จ ซ�ึงไดร้ ับผลกาํ ไร มาก และกิจการใดประสบปัญหาการขาดทุนตอ้ งแกไ้ ขหรือปรับปรุงแผนการผลิต 4.1.5 เพ�อื ตดั สินใจเกี�ยวกบั การขยายกิจการ ขอ้ มูลผลการดาํ เนินกิจการท�ีผา่ นมา สถานภาพ ทางการเงิน และผลกาํ ไร เป็ นขอ้ มูลที�จาํ เป็ นสาํ หรับวเิ คราะห์ศกั ยภาพการขยายขนาดธุรกิจ วา่ จะ คุม้ ค่ากบั การลงทุนเพ�ิมหรือไม่ และสามารถทาํ ผลกาํ ไรไดใ้ นอนาคต �.�.� การจดั ทาํ ขอ้ มูลเพื�อการเสียภาษี ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาท�ีมีลกั ษณะการจดั องคก์ ร ธุรกิจแบบหา้ งหุน้ ส่วนหรือบริษทั จาํ กดั ตอ้ งเสียภาษีรายได้ ซ�ึงการเสียภาษีน�นั ฟาร์มตอ้ งแสดงยอด รายรับ รายจ่าย และรายไดส้ ุทธิต่อกรมสรรพากร เอกสารต่างๆ ที�แสดงรายละเอียดเกี�ยวกบั การ เสียภาษีไดจ้ ากการสรุปบญั ชีรายรับ รายจ่าย และไดผ้ า่ นการรับรองจากผตู้ รวจสอบบญั ชี �.�.� เป็ นเครื�องช่วยความทรงจาํ การดาํ เนินกิจกรรมต่างๆ ภายในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ใหเ้ ป็นไปตามข�นั ตอนท�ีวางไว้ �.�.� เป็นประโยชน์ในการศึกษาวิจยั ขอ้ มูลที�บนั ทึกไวจ้ ะเป็ นประโยชน์ในการศึกษาและ วจิ ยั เพ�ือพฒั นาการดาํ เนินงานของฟาร์มใหม้ ีประสิทธิภาพสูงข�ึน และเป็ นประโยชน์ทางการศึกษา ใหก้ บั นกั ศึกษาและผสู้ นใจทวั� ไป (กรณีขอ้ มูลท�ีไม่ใช่ความลบั ของฟาร์ม) �.�.� เป็นเคร�ืองช่วยในการวางแผนและงบประมาณฟาร์มในปี ต่อๆ ไป ท�งั ในดา้ นปริมาณ ผลผลิต และดา้ นปริมาณปัจจยั การผลิต �.� บัญชีบันทกึ ข้อมูลกจิ การฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ุปลา การบนั ทึกขอ้ มูลกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ในกรณีฟาร์มขนาดเล็กอาจบนั ทึกแบบ ง่ายๆ กไ็ ด้ แตถ่ า้ เป็นฟาร์มขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ควรมีการจดบนั ทึกในรูปแบบบญั ชีท�ีถูกตอ้ ง 179 181

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะปุ์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา เพ�ือสะดวกในการตรวจสอบ โดยสามารถแบ่งการบนั ทึกกิจการฟาร์มเป็ นประเภทต่างๆ ดงั น�ี �.�.� บญั ชีแสดงทรัพยส์ ินและหน�ีสินของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เป็ นบญั ชีท�ีแสดง มูลค่าทรัพยส์ ิน (assets) หน�ีสิน (liability) และทรัพยส์ ินสุทธิ (net worth) ของเจา้ ของกิจการ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ณ เวลาใดเวลาหน�ึงท�ีทาํ การสํารวจ ดงั น�ันบญั ชีแสดงทรัพยส์ ินและ หน�ีสินของกิจการฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะแสดงใหท้ ราบถึงฐานะและความมน�ั คงของกิจการ ฟาร์มในระยะเวลาใดเวลาหน�ึง และเป็ นประโยชน์ต่อผูป้ ระกอบการในการแสดงเพ�ือเป็ นหลกั ฐาน ในการกูย้ มื เงินจากสถาบนั ทางการเงิน บญั ชีแสดงทรัพยส์ ินและหน�ีสินของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา มีรายละเอียดดงั น�ี �.�.�.� ทรัพยส์ ินธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ทรัพยส์ ินธุรกิจฟาร์มสามารถทาํ การจดั แบ่งตามลกั ษณะสภาพคล่องตวั (liquidation) ของทรัพยส์ ินน�นั ในการเปล�ียนแปลงจากรูป ทรัพยส์ ินมาเป็นเงินสด จึงสามารถแบง่ ทรัพยส์ ินธุรกิจฟาร์มออกเป็น 3 ชนิด คือ 1) ทรัพยส์ ินหมุนเวยี น (current asset) หมายถึง ทรัพยส์ ินที�สามารถเปลี�ยน มาเป็ นเงินสดได้ง่ายและรวดเร็วจึงมีสภาพความคล่องตวั สูง ทรัพย์สินประเภทน�ีจึงมกั จะถูก นาํ มาใช้จ่ายหมุนเวียนในธุรกิจฟาร์มเสมอ เช่น ปริมาณปลาคงเหลือในฟาร์ม ปัจจยั การผลิต คงเหลือ เงินสด และเงินฝากในธนาคารพาณิชย์ เป็นตน้ 2) ทรัพยส์ ินประกอบการ (intermediate asset) หมายถึง ทรัพยส์ ินที�มี สภาพความคล่องตวั ปานกลาง ซ�ึงมกั จะเป็ นทรัพยส์ ินท�ีใชแ้ ละให้บริการในกระบวนการผลิตของ ธุรกิจฟาร์ม เช่น เคร�ืองปั�นลม เครื�องสูบน�าํ เครื�องปั�นไฟ และพอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลา เป็นตน้ 3) ทรัพยส์ ินถาวร (long - term asset) หมายถึง ทรัพยส์ ินที�มีสภาพความ คล่องตวั ค่อนขา้ งต�าํ การซ�ือขายแลกเปลี�ยนตอ้ งใชเ้ วลานาน ซ�ึงมกั จะเป็ นทรัพยส์ ินที�เป็ นประเภท ถาวรหรือประเภทอสังหาริมทรัพย์ เช่น ที�ดิน สิ�งก่อสร้าง โรงเรือน และเครื�องจกั รกลท�ีมีขนาด ใหญ่หรือราคาสูง 4.2.1.2 หน�ีสินธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา เป็ นหน�ีสินที�เกิดจากการกูย้ ืมจาก สถาบนั การเงิน เช่น ธนาคารพาณิชย์ สหกรณ์การเกษตร เป็ นตน้ สาํ หรับการจดั ซ�ือทรัพยส์ ินเพ�ือ การดาํ เนินธุรกิจฟาร์ม สามารถจาํ แนกประเภทของหน�ีสินตามกาํ หนดระยะเวลาท�ีตอ้ งใช้เงินคืน 3 ชนิดดงั น�ี 1) หน�ีสินระยะส�ัน (short - term liability) เป็ นหน�ีสินอนั เกิดจากการกูย้ ืม มาใชเ้ พื�อจดั ซ�ือทรัพยส์ ินหมุนเวียนของธุรกิจฟาร์ม และยงั คงมียอดเงินคา้ งชาํ ระอยู่ และจะตอ้ ง นาํ ส่งชดใชค้ ืนภายในกาํ หนดระยะเวลาไม่เกินหน�ึงปี นบั จากวนั ที�กยู้ มื 182 180

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจัดการฟาร์มเพาะขยายพันธ์ุปลา 2) หน�ีสินระยะปานกลาง (intermediate liability) เป็ นหน�ีสินอนั เกิดจาก การกู้เงินเพ�ือจัดซ�ือทรัพย์สินประกอบการของธุรกิจฟาร์ม เช่น เครื�องป�ันลม เครื�องสูบน�ํา เคร�ืองป�ันไฟ เป็นตน้ และมีกาํ หนดตอ้ งใชค้ ืนต�งั แตส่ องปี ข�ึนไปแต่ไมเ่ กินหา้ ปี 3) หน�ีสินระยะยาว (long - term liability) เป็ นหน�ีสินของธุรกิจฟาร์มที�เกิด จากการกู้ยืมเงินมาใช้ซ�ือหรือลงทุนในทรัพยส์ ินถาวร เช่น การกู้ยืมเงินมาใช้ซ�ือท�ีดิน สร้าง โรงเพาะฟัก เป็นตน้ และมีกาํ หนดระยะเวลาตอ้ งใชค้ ืนต�งั แตห่ า้ ปี ข�ึนไป �.2.1.3 วิธีการคิดค่าเส�ือมของทรัพยส์ ิน การบนั ทึกมูลค่าของทรัพยส์ ินของธุรกิจ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะตอ้ งเก�ียวขอ้ งกบั การคิดมูลค่าของทรัพยส์ ินในวนั ที�มีการสาํ รวจแต่ยงั มีทรัพย์สินบางชนิดที�มีอายุการใช้งานนานหลายปี มูลค่าหรือราคาจะเปล�ียนแปลงตามสภาพ เนื�องจากถูกนําไปใช้ ก็จะเกิดการเสื�อมสึกหรอ (depreciation) หรือล้าสมยั เช่น เครื�องป�ันลม เครื�องสูบน�าํ เคร�ืองป�ันไฟ เป็ นตน้ ดงั น�นั การคิดมูลค่าของทรัพยส์ ินในวนั ท�ีมีการสํารวจ เพ�ือการ จดบนั ทึกทรัพยส์ ิน และหน�ีสินจะตอ้ งเป็ นมูลค่าทรัพยส์ ินหลงั จากท�ีไดห้ กั ค่าเสื�อมออกแลว้ การคิดค่าเสื�อมของทรัพยส์ ิน ก็เพ�ือประโยชน์ในการคิดคาํ นวณหามูลค่าปัจจุบนั (present value) ของทรัพยส์ ิน และคิดตน้ ทุนคงท�ี (fixed expenses) ในการผลิต ในการคิดค่าเสื�อม ของทรัพยส์ ินน�นั จาํ เป็ นตอ้ งทราบราคาทรัพยส์ ินที�ซ�ือมาในคร�ังแรก (acquisition value) มูลค่าซาก (salvage value หรือ scrap value) ซ�ึงเป็ นมูลค่าทรัพยส์ ินที�ยงั คงเหลืออยู่ หลงั จากที�ไม่สามารถใช้ ประโยชน์ในธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาไดอ้ ีกต่อไป และจะตอ้ งทราบอายุการใช้งานของ ทรัพยส์ ินดว้ ย การคิดค่าเส�ือมของทรัพยส์ ินมี 3 วธิ ี ดงั น�ี �) การคิดค่าเสื�อมแบบเส้นตรง (straight line method) เป็ นวธิ ีคิดค่าเส�ือม แบบง่ายท�ีสุดมีสูตรคาํ นวณดงั น�ี D = (C - S) N เมื�อ D = คา่ เสื�อมทรัพยส์ ินตอ่ ปี ท�ีคิดแบบเส้นตรง C = ราคาทรัพยส์ ินที�ซ�ือมาคร�ังแรก S = มูลค่าซากของทรัพยส์ ิน N = จาํ นวนปี ของทรัพยส์ ินท�ีสามารถใชง้ านในฟาร์ม ตัวอย่าง โรงเพาะฟักสัตวน์ �าํ ซ�ือเคร�ืองป�ันลมเครื�องหน�ึงราคา 25,000 บาท และคาดวา่ จะ สามารถใชง้ านในฟาร์มนาน 5 ปี และขายซากมีมูลค่า 3,000 บาท สามารถคาํ นวณค่าเสื�อมราคา ของเคร�ืองป�ันลมแบบเส้นตรงไดด้ งั น�ี 181 183

บทที่ 6 : บกทารทจี�ัด�กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพนั าธะุป์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา จากสูตร D= (C - S) N แทนค่าในสูตร D = 25,000 - 3,000 = 22,0005 5 ค่าเสื�อมต่อปี = 4,400 บาท 1 หรือคิดเป็ นเปอร์เซ็นตค์ า่ เส�ือมตอ่ ปี = N x 100 � = � x 100 = 20 เปอร์เซ็นตต์ อ่ ปี 2) การคิดค่าเสื�อมแบบลดลง (declining balance method) การคิดค่าเสื�อม ของทรัพยส์ ินวิธีน�ีจะคิดหักค่าเส�ือมเป็ นเปอร์เซ็นต์ท�ีเท่ากนั ทุกๆ ปี จากมูลค่าคงเหลืออยู่ของ ทรัพยส์ ินมีสูตรคาํ นวณดงั น�ี D = (C – A)R เมื�อ D = ค่าเส�ือมต่อปี ของทรัพยส์ ิน C = ราคาทรัพยส์ ินที�ซ�ือมาคร�ังแรก A = คา่ เสื�อมสะสม R = อตั ราคา่ เสื�อมเป็นเปอร์เซ็นต์ ซ�ึงมกั จะคิดเป็นสองเท่าของอตั ราค่าเสื�อมแบบ เส้นตรง จากขอ้ มูลตวั อยา่ งเดิมท�ีใชก้ ารคาํ นวณคา่ เสื�อมแบบเส้นตรง ถา้ คาํ นวณโดยใชว้ ธิ ีคิดค่าเสื�อม แบบลดลงจะไดด้ งั น�ี จากสูตร D = (C - A)R แทนค่าในสูตร เม�ือ D คือ ค่าเส�ือมต่อปี ของเคร�ืองป�ันลม C คือ ราคาเครื�องปั�นลมที�ซ�ือมาคร�ังแรก = 25,000 บาท A คือ คา่ เสื�อมสะสม R คืออตั ราคา่ เสื�อมเป็นเปอร์เซ็นต์ = 40 เปอร์เซ็นต์ (คิดเป็นสองเทา่ ของการคิดวธิ ีแบบ เส้นตรง 2 x 20 = 40 เปอร์เซ็นต)์ 40 100 ค่าเส�ือม ปี ท�ี 1 ของเคร�ืองปั�นลม = (25,000 - 0) 40 = 10,000 บาท 100 = 6,000 บาท ค่าเสื�อม ปี ท�ี 2 ของเครื�องปั�นลม = (25,000 - 10,000) 184 182

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพันธปุ์ ลา ค่าเสื�อม ปี ที� 3 ของเครื�องปั�นลม = (25,000 - 16,000) 40 = 3,600 บาท 100 คา่ เส�ือม ปี ท�ี 4 ของเคร�ืองป�ันลม = (25,000 - 19,600) 40 = 2,160 บาท 100 ค่าเสื�อม ปี ท�ี 5 ของเครื�องปั�นลม = (25,000 - 21,760) 40 = 1,296 บาท 100 การคิดค่าเส�ือมแบบลดลงน�ี จะคิดค่าเสื�อมเป็ นเปอร์เซ็นต์ (R) เท่ากนั ทุกปี แต่คิดหกั จาก มูลค่าที�เหลืออยจู่ ริงในปัจจุบนั (C - A) และถา้ จะบนั ทึกทรัพยส์ ินของฟาร์ม ณ เวลาใดก็หาไดจ้ าก C - A นน�ั เอง 3) วิธีการคิดค่าเส�ือมโดยคิดค่าเสื�อมตามอตั ราส่วนของอายุการใช้งาน คงเหลือ (sum of the year digits method) การคิดคา่ เสื�อมแบบวธิ ีน�ี เป็นวธิ ีการที�คิดค่าเส�ือมใน แต่ละปี ไมเ่ ทา่ กนั โดยมีวตั ถุประสงคท์ �ีจะหกั คา่ เสื�อมใหม้ ากในปี แรกๆ มีสูตรคาํ นวณดงั น�ี N D = (C - S) x SD เม�ือ D = คา่ เส�ือมของทรัพยส์ ินแต่ละปี C = มูลคา่ หรือราคาของทรัพยส์ ินที�ซ�ือคร�ังแรก S = มูลค่าซากของทรัพยส์ ิน N = จาํ นวนปี ของทรัพยส์ ินท�ีคาดวา่ จะใชป้ ระโยชน์ในธุรกิจฟาร์มได้ SD = จาํ นวนปี ท�งั หมดของอายกุ ารใชง้ านของทรัพยส์ ินรวมกนั (เช่น จากตวั อยา่ งเคร�ืองป�ันลมมีอายกุ ารใชง้ าน 5 ปี SD = 1+2+3+4+5 = 15 ปี ) ขอ้ มูลจากตวั อยา่ งเดิม แทนค่าในสูตรดงั น�ี D คือค่าเสื�อมของเคร�ืองป�ันลมต่อปี C คือราคาเครื�องปั�นลมที�ซ�ือคร�ังแรก = 25,000 บาท S คือมูลคา่ ซากของเคร�ืองป�ันลม = 3,000 บาท N คือจาํ นวนปี ที�เครื�องปั�นลมใชง้ านในฟาร์ม = 5 ปี SD คือจาํ นวนปี ท�งั หมดของอายกุ ารใชง้ านรวมกนั = 15 ปี � ค่าเสื�อม ปี ที� 1 ของเคร�ืองป�ันลม = (25,000 - 3,000) x �� = 7,333 บาท � ค่าเส�ือม ปี ที� 2 ของเคร�ืองปั�นลม = (25,000 - 3,000) x �� = 5,867 บา � คา่ เส�ือม ปี ท�ี 3 ของเครื�องปั�นลม = (25,000 - 3,000) x �� = 4,400 บาท � ค่าเสื�อม ปี ที� 4 ของเคร�ืองป�ันลม = (25,000 - 3,000) x �� = 2,933 บาท � ค่าเสื�อม ปี ที� 5 ของเคร�ืองป�ันลม = (25,000 - 3,000) x �� = 1,467 บาท การคิดค่าเส�ือมราคาของทรัพยส์ ินท�งั 3 วธิ ี มีขอ้ แตกตา่ งกนั ดงั แสดงในตารางที� 6.5 183 185

บทที่ 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะุป์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา ตารางที� 6.5 การคิดค่าเสื�อมของเคร�ืองป�ันลมจากตวั อยา่ ง แบบเส้นตรง (บาท) แบบลดลง (บาท) แบบตามอตั ราส่วนของ อายกุ ารใช้งานคงเหลือ ปี ท�ี (บาท) ค่าเส�ือม มูลค่าทเ�ี หลือ ค่าเสื�อม มูลค่าทเี� หลือ ค่าเสื�อม มูลค่าทเี� หลือ 1 4,400 20,600 10,000 15,000 7,333 17,667 2 4,400 16,200 6,000 9,000 5,867 11,800 3 4,400 11,800 3,600 5,400 4,400 7,400 4 4,400 7,400 2,160 3,240 2,933 4,467 5 4,400 3,000 1,��� 1,944 1,467 3,000 รวม 22,000 23,056 22,000 ทม�ี า : พมิ าน (����) 4.2.1.4 การเลือกวิธีการคาํ นวณค่าเสื�อม จะเลือกวธิ ีใดน�นั จะข�ึนอยูก่ บั ประเภทของ ทรัพยส์ ินและวตั ถุประสงคใ์ นการประเมินมูลค่าทรัพยส์ ินเป็ นสําคญั อยา่ งไรก็ตามควรคาํ นึงถึง มูลค่าตลาดท�ีแทจ้ ริง ตลอดจนค่าใชจ้ ่ายในธุรกิจตามที�ควรจะเป็ นดว้ ย และขอ้ เสนอแนะต่อไปน�ี อาจจะเป็นแนวทางในการตดั สินใจ นาํ วธิ ีหน�ึงวธิ ีใดไปใช้ในการคาํ นวณค่าเสื�อมไดด้ งั น�ี �) ทรัพย์สินประเภทเคร�ืองจักรกลต่างๆ เช่น รถยนต์ รถแทรกเตอร์ มกั จะมีมูลค่าเปล�ียนแปลงรวดเร็วในปี แรกๆ มากกวา่ ปี หลงั ๆ จึงควรพจิ ารณาใชว้ ธิ ีแบบลดลง �) ทรัพยส์ ินประเภทโรงเรือนและส�ิงก่อสร้างน�นั ไม่มีมูลค่าตลาดที�แทจ้ ริง จึงควรพิจารณาใชว้ ธิ ีแบบเส้นตรง �) ทรัพยส์ ินประเภทสิ�งประดิษฐใ์ หมๆ่ ที�ยงั ไม่ทราบอายุการใชง้ านอาจจะ พิจารณาใชว้ ธิ ีแบบลดลง หรือวธิ ีตามอตั ราส่วนของอายกุ ารใชง้ านคงเหลือ �) ทรัพยส์ ินประเภทเครื�องมืออุปกรณ์เล็กๆ เช่น จอบ เสียม และมีด เป็ นตน้ ซ�ึงมีราคาไม่แพงมาก และอายุการใชง้ านก็กาํ หนดไม่ไดค้ วรจะลงในรายการทรัพยส์ ินดว้ ย แต่อาจจะไม่จาํ เป็ นต้องคิดค่าเสื�อม หรืออาจจะถือว่าซ�ือทรัพย์สินในปี ใดก็เป็ นค่าใช้จ่ายในการ ดาํ เนินงานของปี น�นั ก็ได้ 186 184

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจัดการฟารม์ เพาะขยายพันธ์ปุ ลา �.2.1.5 การจดบันทึกทรัพย์สิ นและหน�ีสิ นของฟาร์ มเพาะขยายพันธุ์ปลา ผปู้ ระกอบการจะตอ้ งทาํ การสาํ รวจท�งั จาํ นวนและมูลค่าของทรัพยส์ ิน และหน�ีสินของธุรกิจฟาร์ม ณ เวลาใดเวลาหน�ึง โดยปกติมกั จะทาํ การสํารวจปี ละหน�ึงคร�ัง เช่น อาจจะสํารวจในช่วงปลายปี หรือบางคร�ังอาจจะสํารวจในช่วงที�ธุรกิจฟาร์มมีงานน้อยหรือมีเวลาว่างมากนนั� เอง หรืออาจจะ เลือกช่วงเวลาที�จะเสียภาษีให้รัฐบาล จะไดป้ ระเมินรายไดต้ รงเวลาที�ตอ้ งการ การบนั ทึกอาจจะ แบ่งเป็นกลุ่มดงั น�ี 1) ที�ดิน การบนั ทึกทรัพย์สินที�เป็ นที�ดิน อาจจะแบ่งเป็ นแปลงๆ ตาม ลกั ษณะการถือครอง เพ�ือง่ายต่อการประเมินมูลค่าที�ดิน หรือวดั ประสิทธิภาพการผลิตที�ดินแปลง น�นั ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาท�ีมีขนาดเล็กอาจจะไม่ตอ้ งบนั ทึกเกี�ยวกบั ที�ดินก็ได้ แต่ฟาร์มที�มี ขนาดใหญ่และมีที�ดินหลายแปลงอาจมีการบนั ทึกตามรูปแบบดงั น�ี (ตารางท�ี 6.6 ) ตารางที� 6.6 ตวั อยา่ งการบนั ทึกทรัพยส์ ินท�ีดิน แปลงที� ลกั ษณะการ 1 พ.ค. ���� 1 พ.ค. ���� หมายเหตุ ถือครอง พืน� ที� มูลค่า พืน� ที� มูลค่า (ไร่) (บาท) (ไร่) (บาท) 1 ของตนเอง 2 เช่า 5 500,000 10 1,000,000 3 ของตนเอง 5 500,000 -- 10 1,000,000 10 1,000,000 2) สิ�งก่อสร้าง โรงเรือน เครื�องจกั รกล ทรัพยส์ ินกลุ่มน�ี มีอายุการใชง้ าน ระยะเวลาหน�ึงแลว้ หมดสภาพไมส่ ามารถใชป้ ระโยชน์ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาได้ จึงควรจะมี การบนั ทึกเก�ียวกบั ปี ท�ีซ�ือ หรือสร้างคร�ังแรก มูลค่าหรือราคาที�ซ�ือหรือสร้างคร�ังแรก อายุการ ใชง้ าน ค่าเส�ือมรายปี เป็นตน้ รูปแบบบนั ทึกอาจใชด้ งั น�ี (ตารางที� 6.7 ) 185 187

บทที่ 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะุป์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา ตารางท�ี 6.7 ตวั อยา่ งการบนั ทึกโรงเรือนและเครื�องจกั รกล รายการ ปี ทซี� ื�อ มูลค่าแรก อายุการ ค่าเสื�อม 1พ.ค.52 1พ.ค.53 หมาย หรือ ซื�อหรือ ใช้งาน รายปี มูลค่า มูลค่า เหตุ สร้าง สร้าง (บาท) (ปี ) (บาท) (บาท) (บาท) เคร�ืองป�ันลม 2552 25,000 5 4,400 25,000 20,600 โรงเพาะฟักสัตวน์ �าํ 2552 400,000 20 20,000 400,000 380,000 ฯลฯ 3) จาํ นวนและมูลค่าลูกปลาท�ีเพาะและอนุบาล การบันทึกควรจะมี รายละเอียดเก�ียวกับจาํ นวน ราคา และมูลค่าของทรัพยส์ ิน กลุ่มน�ีอาจบนั ทึกตามตารางดังน�ี (ตารางที� 6.8 ) ตารางท�ี �.� ตวั อยา่ งการบนั ทึกจาํ นวนและมูลค่าลูกปลาท�ีเพาะขยายพนั ธุ์ ว/ด/ป ชนิดปลา จํานวน (ตวั ) ขนาด (นิว� ) ราคา(บาท) มูลค่า (บาท) 1 พ.ค. 2554 ต่อตัว ปลาดุกรัสเซีย ��,��� � �.�� ��,��� ปลานิล ��,��� � � ��,��0 ปลาหมอไทย ��,��� � �.�� �,��� 4) จาํ นวนปัจจยั การผลิตคงเหลือ เป็ นการบนั ทึกจาํ นวนและมูลค่าของ ปัจจยั การผลิตคงเหลือในวนั ท�ีทาํ การสํารวจ การบนั ทึกมูลค่าอาจใชร้ าคาท�ีซ�ือมาคร�ังแรก อาจมี การบนั ทึก ดงั น�ี (ตารางที� 6.9) 188 186

บทท�ี � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทท่ี 6 : การจดั การฟาร์มเพาะขยายพันธ์ปุ ลา ตารางที� �.� ตวั อยา่ งการบนั ทึกปัจจยั การผลิตคงเหลือ รายการ 1 พ.ค. 2552 1 พ.ค. 2553 หมาย จํานวน มูลค่า (บาท) จํานวน มูลค่า (บาท) เหตุ อาหารพ่อแม่พนั ธุ์ อาหารลูกปลา �� กระสอบ 5,000 3 1,500 อาร์ทีเมีย 100 กิมโลกรัม 7,000 10 700 20 กระป๋ อง 18,000 5 4,�00 5) การบนั ทึกเก�ียวกบั เจ้าหน�ีและลูกหน�ี ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาบาง ฟาร์มอาจมีการกูย้ ืมเงินจากสถาบนั การเงิน หรือแหล่งเงินกู้ของภาคเอกชน หรือบางคร�ังอาจมี ลูกหน�ีมาขอกูย้ ืมเงินจากฟาร์มก็ได้ เช่น คนงานภายในฟาร์มกูย้ ืมเงินไปใชจ้ ่ายในครอบครัว ซ�ึง สามารถบนั ทึกรายละเอียดต่างๆ ไดด้ งั น�ี (ตารางท�ี 6.10) ตารางที� �.�� ตวั อยา่ งการบนั ทึกเจา้ หน�ีและลูกหน�ี เจ้าหนี� ลูกหนี� แหล่ง อตั รา ระยะ หนีค� ้างชําระ ผู้กู้ อตั รา ระยะ ลูกหนีค� ้างชําระ เงินกู้ ดอกเบีย� เวลา �พ.ค. �พ.ค. ดอกเบีย� เวลาให้ �พ.ค. �พ.ค. (%) เงินกู้ �� �� % กู้ �� �� (ปี ) (บาท) (บาท) (ปี ) (บาท) (บาท) ธกส. 6 5 40,000 32,000 นาย 9 3 20,000 5,000 รัก ไทย 4.2.2 การบนั ทึกขอ้ มูลในดา้ นการผลิต การบนั ทึกขอ้ มูลเก�ียวกบั การผลิตในธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา จะข�ึนอยู่กับลักษณะกิจกรรมที�ดําเนินในธุรกิจฟาร์ม เช่น ธุรกิจฟาร์ม เพาะขยายพนั ธุ์ปลา อาจจะมีการเพาะขยายพนั ธุ์ปลาชนิดเดียว หรือหลายๆ ชนิดรวมกนั ภายใน ฟาร์ม ดงั น�นั การบนั ทึกขอ้ มูลการผลิตก็ตอ้ งประยกุ ตใ์ หส้ อดคลอ้ งกบั ฟาร์มน�นั ๆ 187 189

บทที่ 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะุป์ ขลยาายพนั ธุ์ปลา 4.2.3 การบนั ทึกรายรับรายจ่ายของฟาร์ม การบนั ทึกขอ้ มูลเก�ียวกบั รายรับหรือรายไดจ้ ะ เป็ นการแสดงรายได้และรายจ่ายท�ีแท้จริงภายในฟาร์ม ซ�ึงข้อมูลที�บันทึกน�ีสามารถนาํ ไปใช้ ประโยชน์ในการวเิ คราะห์ผลกาํ ไรของธุรกิจฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา หรืออาจนาํ ไปแสดงฐานะ ทางการเงินเพ�อื แสดงต่อสถาบนั การเงินเมื�อตอ้ งการขอกยู้ มื เงินกไ็ ด้ การบนั ทึกขอ้ มูลรายรับรายจ่าย ของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาจะประกอบไปดว้ ย 4.2.3.1 รายรับหรือรายไดข้ องฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา ซ�ึงภายในฟาร์มสามารถ แบ่งเป็ น 2 ส่วน คือ รายไดท้ ี�เป็ นเงินสด เช่น จาํ หน่ายลูกพนั ธุ์ และจาํ หน่ายพ่อแม่พนั ธุ์ เป็ นตน้ และรายไดท้ �ีไม่เป็ นเงินสด เพราะผลผลิตบางส่วนในฟาร์มน�นั ไม่ไดข้ ายท�งั หมด เช่น ปลาที�เล�ียง บางส่วนได้นํามาบริโภคภายในครอบครัว หรือแบ่งปลาบางส่วนให้กบั คนงานหรือพนักงาน ลูกพนั ธุ์ปลาบางส่วนอาจนาํ ไปปล่อยในแหล่งน�าํ ธรรมชาติเพื�อสนบั สนุนโครงการต่างๆ หรือ บางคร�ังอาจแจกจ่ายให้หน่วยงานที�ขอความอนุเคราะห์ ดงั น�นั ผลผลิตท�ีกล่าวมาแลว้ จาํ เป็ นตอ้ ง นาํ มาคิดเป็นรายไดด้ ว้ ย ซ�ึงอาจจะมีการบนั ทึกดงั น�ี (ตารางท�ี 6.11) ตารางที� 6.11 ตวั อยา่ งการบนั ทึกจาํ หน่ายลูกปลา วนั เดือน ปี ชนิดสัตว์นํา� จํานวน (ตัว) ราคา (บาท/ตัว) มูลค่า (บาท) ลูกปลานิลขนาด � นิ�ว 10 มกราคม 53 ลูกปลาดุกขนาด 2 นิ�ว 50,000 0.50 25,000 28 มีนาคม 53 30,000 1 30,000 4.2.3.2 รายจ่ายของฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา การบนั ทึกรายละเอียดเกี�ยวกบั ค่าใช้จ่ายภายในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา สามารถแบ่งเป็ น 2 ประเภท คือ ประเภทแรก เป็ น ค่าใช้จ่ายในการดาํ เนินการ หรืออาจเรียกว่าเป็ นค่าใช้จ่ายผนั แปรในการผลิตของฟาร์มเพาะ ขยายพนั ธุ์ปลานนั� เอง เช่น ค่าจา้ งแรงงาน ค่าอาหาร และค่าลูกพนั ธุ์ เป็ นตน้ และประเภทท�ีสอง เป็นคา่ ใชจ้ า่ ยคงท�ี เช่น ค่าเส�ือมราคาของทรัพยส์ ิน ค่าเช่าท�ีดิน ดอกเบ�ียเงินกูร้ ะยะยาว และระยะ ปานกลาง เป็นตน้ ซ�ึงสามารถบนั ทึกขอ้ มูลตา่ งๆ ดงั น�ี (ตารางท�ี 6.12 - 6.14) 190 188

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพันธ์ุปลา ตารางที� 6.12 ตวั อยา่ งแสดงการซ�ือปัจจยั การผลิตตา่ งๆ วนั เดือน ปี รายการซื�อ จํานวน ราคา/หน่วย มูลค่า (บาท) (บาท) 1 มกราคม 53 อาหารลูกปลาวยั อ่อน 100 กิโลกรัม 7,000 1 มกราคม 53 อาหารปลาพอ่ แม่พนั ธุ์ 10 กระสอบ 70 5,000 1 มกราคม 53 อาร์ทีเมีย �� กระป๋ อง ��� ��,��� ��� ตารางที� 6.13 ตวั อยา่ งแสดงคา่ ใชจ้ า่ ยเกี�ยวกบั เคร�ืองมือ อุปกรณ์ และสารเคมี วนั เดือน ปี รายการซื�อ จํานวน ราคา/หน่วย มูลค่า(บาท) 1 มกราคม 53 ฮอร์โมนซูพรีแฟ็คท์ 1 ขวด 3,000 บาท 3,000 1 กล่อง 300 บาท 300 1 มกราคม 53 โดมเพอริโดน � ชุด �,��� บาท 1,��� 1 มกราคม 53 เคร�ืองมือผา่ ตดั ตารางท�ี 6.14 ตวั อยา่ งแสดงคา่ จา้ งแรงงาน วนั เดือน ปี รายละเอยี ด จํานวนวนั /เดือน ค่าจ้างท�งั หมด (บาท) � วนั �� เมษายน �� ค่าจา้ งตดั หญา้ ภายในฟาร์ม เหมาจ่าย 1,500 10 มิถุนายน 53 ค่าจา้ งช่างซ่อมแซมบอ่ ที�ชาํ รุด 3,000 5. การคาํ นวณต้นทุนการผลติ ฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลาในปัจจุบนั จะตอ้ งมีการปรับตวั การผลิตอยตู่ ลอดเวลา โดยปรับ ระดบั การผลิตและการใชป้ ัจจยั การผลิตที�ทาํ ให้ตน้ ทุนเพิ�มเท่ากบั รายไดเ้ พิ�ม ทาํ ให้การผลิตมีการ ปรับตวั ท�งั จาํ นวนผลผลิตและการใชป้ ัจจยั การผลิต อนั มีผลกระทบต่อตน้ ทุนและรายได้ ดงั น�ัน ผูป้ ระกอบการหรือผูจ้ ดั การฟาร์มจะตอ้ งทราบวิธีการคาํ นวณหาตน้ ทุนการผลิต รายไดใ้ นการ จาํ หน่ายผลผลิต และกาํ ไรที�จะไดร้ ับ เพื�อเป็ นประโยชน์สําหรับใชว้ ิเคราะห์ผลการดาํ เนินธุรกิจ 189 191

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีัด�กากราฟราจรดั ์มกเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะป์ุ ขลยาายพนั ธุ์ปลา �.� ต้นทนุ การผลติ (cost of production) ตน้ ทุนการผลิต หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายท�ีเกิดข�ึนในการดาํ เนินงานในกระบวนการผลิต และ รวมถึงค่าใช้จ่ายในการใช้บริการต่างๆ ในการผลิตซ�ึงประกอบไปด้วยตน้ ทุนคงที� และตน้ ทุน ผนั แปร การคิดตน้ ทุนการผลิตไดน้ �นั จะตอ้ งมีขอ้ มูลในการดาํ เนินงานเบ�ืองตน้ เช่น ขอ้ มูลเก�ียวกบั พ�ืนท�ีดินที�สร้างโรงเพาะฟัก สภาพแหล่งน�าํ ขอ้ มูลราคาปัจจยั การผลิต และค่าจา้ งแรงงาน เป็ นตน้ ตน้ ทุนการผลิตแบ่งออกได้ � ประเภทดงั น�ี �.�.� ตน้ ทุนคงที� (fixed cost) หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายในการผลิตที�เกิดจากการใชป้ ัจจยั การ ผลิตท�ีไมเ่ ปลี�ยนแปลง หรือผนั แปรไปตามปริมาณการผลิต เป็ นค่าใชจ้ ่ายท�ีเกิดข�ึนตลอดเวลาไม่วา่ ผผู้ ลิตจะผลิตมากนอ้ ยแคไ่ หน หรือแมไ้ มท่ าํ การผลิต ตน้ ทุนคงท�ีแยกได้ � ลกั ษณะดงั น�ี �.�.�.� ตน้ ทุนคงที�ที�เป็นเงินสด ไดแ้ ก่ �) ค่าท�ีดินหรือค่าเช่า ที�ดินที�เป็ นสมบตั ิของฟาร์มโดยตรงหรือไดจ้ ากการ เช่าซ�ือ แมแ้ ต่การใชท้ �ีดินของตนเองก็ตอ้ งคิดค่าใชท้ ี�ดินของตนเองดว้ ย เพราะตอ้ งคิดว่าถา้ ไม่ทาํ ธุรกิจกอ็ าจใหผ้ ปู้ ระกอบการรายอ�ืนเช่าหรือขาย �) ค่าประกนั ภยั ในฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา �) คา่ ซ่อมแซมสิ�งก่อสร้าง เคร�ืองสูบน�าํ หรืออุปกรณ์อ�ืนๆ �) คา่ ดอกเบ�ีย กรณีกูเ้ งินมาดาํ เนินธุรกิจ �.�.�.� ตน้ ทุนคงที�ท�ีไมเ่ ป็นเงินสด ไดแ้ ก่ �) ค่าเส�ือมราคาหรือค่าสึกหรอ (depreciation) หมายถึง การสูญเสียมูลค่า ปัจจยั การผลิต โดยเฉพาะปัจจยั การผลิตที�มีอายุการใช้งานหลายปี เช่น ส�ิงก่อสร้าง เคร�ืองสูบน�าํ เป็นตน้ มูลคา่ ของปัจจยั การผลิตจะลดลงทุกๆ ปี เนื�องจากการใชง้ านและระยะเวลา �) ค่าเสียโอกาสเงินลงทุน (opportunity cost) หมายถึง ค่าชดเชยที�ตอ้ ง ประเมินให้ในการใช้ปัจจัยการผลิตท�ีเกษตรกรมีอยู่เอง เช่น การนําที�ดินของตนเองมาสร้าง โรงเพาะขยายพนั ธุ์ แมจ้ ะไม่ตอ้ งจ่ายค่าเช่าเป็นเงินสด แต่ก็ตอ้ งคิดตน้ ทุนให้ เพราะที�ดินน�ีมีค่าเสีย โอกาส คือ ถ้าไม่สร้างโรงเพาะขยายพนั ธุ์ อาจจะนําไปให้ผู้อื�นเช่า ก็จะได้รับค่าเช่าเป็ น ผลตอบแทน ในการประเมินตน้ ทุนจากการใชท้ ี�ดินของตวั เองน�ีจะตอ้ งประเมินจากค่าเสียโอกาส ของที�ดินแปลงน�ี ส่วนใหญ่ก็จะยึดราคาการเช่าที�ดินในหมู่บา้ นมาเป็ นค่าตอบแทนค่าเสียโอกาส ดงั กล่าว ส่วนการประเมินตน้ ทุนการใชป้ ัจจยั อ�ืนๆ ท�ีไม่ไดซ้ �ือหาหรือเช่ามาก็ใชห้ ลกั คาํ นวณค่าเสีย โอกาสของปัจจยั น�นั เช่นเดียวกนั 192 190

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทที่ 6 : การจดั การฟารม์ เพาะขยายพันธปุ์ ลา �.�.� ตน้ ทุนผนั แปร (variable cost) หมายถึง ค่าใชจ้ ่ายต่างๆ ที�เกิดข�ึนจากการใชป้ ัจจยั ผนั แปรในการผลิต เป็ นค่าใช้จ่ายที�เปลี�ยนแปลงไปตามปริมาณการผลิต ตน้ ทุนผนั แปรแยกได้ � ลกั ษณะคือ �.�.�.� ตน้ ทุนผนั แปรที�เป็นเงินสด ไดแ้ ก่ �) คา่ พอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลาที�ซ�ือมาเพ�ือไวท้ าํ การผสมพนั ธุ์ �) คา่ อาหารปลา ค่าสารเคมี ยารักษาโรค และวสั ดุอ�ืนๆ ท�ีเป็ นส�ิงที�ใชแ้ ลว้ หมดไป 3) คา่ ซ่อมแซมอุปกรณ์ต่างๆ �) คา่ น�าํ มนั เช�ือเพลิง ค่าไฟฟ้า ท�ีใชใ้ นขบวนการเพาะขยายพนั ธุ์ปลา �) ค่าแรงงาน หรือเงินเดือนสาํ หรับพนกั งาน และอยา่ ลืมคิดเงินเดือนของ ตวั เองดว้ ย เพราะถา้ เราไม่ทาํ กิจการน�ีเราไปทาํ อยา่ งอ�ืนกไ็ ดเ้ งินเดือนเช่นกนั �.�.�.� ตน้ ทุนผนั แปรท�ีไม่เป็นเงินสด ไดแ้ ก่ 1) พอ่ แม่พนั ธุ์ปลาท�ีไดเ้ ล�ียงไวเ้ อง �) คา่ จา้ งที�ประเมินจากการใชแ้ รงงานในครอบครัว �.�.� ตน้ ทุนท�งั หมดหรือตน้ ทุนรวม (total cost) หมายถึงค่าใชจ้ ่ายท�งั หมดที�ใช้ในการ ผลิต ซ�ึงไดจ้ ากผลรวมของตน้ ทุนคงท�ีท�งั หมดกบั ตน้ ทุนผนั แปรท�งั หมด ตน้ ทุนท�งั หมด = ตน้ ทุนคงท�ีท�งั หมด + ตน้ ทุนผนั แปรท�งั หมด �.� รายรับ (revenue) รายรับ คือเงินที�ไดจ้ ากการขายผลผลิตของกิจการใดกิจการหน�ึงในฟาร์ม ซ�ึงจะข�ึนอยกู่ บั ผลผลิตและราคาของผลผลิต หรือเป็ นมูลค่าของลูกปลาท�ีผลิตได้ หากจะเก็บไวก้ ินเองหรือไวท้ าํ พอ่ แม่พนั ธุ์กจ็ ะตอ้ งนาํ มาคิดเป็นมูลค่าดว้ ย �.�.� รายรับท�งั หมด (total revenue) เป็นมูลคา่ ผลผลิตที�ผลิตไดท้ �งั หมด ซ�ึงเท่ากบั ปริมาณ ผลผลิตท�งั หมดคูณดว้ ยราคาดงั แสดงในรูปสมการดงั น�ี TR = P x Q โดยที� TR = รายรับรวม P = ราคาผลผลิต Q = ปริมาณผลผลิตท�งั หมด �.�.� รายรับเฉล�ีย (average revenue) เป็นมูลคา่ เฉลี�ยต่อหน่วยของผลผลิตที�ผลิตไดท้ �งั หมด ซ�ึงเทา่ กบั รายรับรวมท�งั หมดหารดว้ ยปริมาณผลผลิตท�งั หมด ดงั แสดงในรูปสมการดงั น�ี 191 193

บทท่ี 6 : บกทารทจ�ีดั �กากราฟราจรดั ม์ กเพาราฟะขายรา์มยเพพันาธะ์ปุ ขลยาายพนั ธุ์ปลา AR = TR Q โดยที� AR = รายรับเฉล�ีย �.�.� รายรับส่วนเพ�ิม (marginal revenue) เป็ นการเปลี�ยนแปลงรายรับรวม เมื�อการผลิต เปลี�ยนแปลงปริมาณการผลิตไปจากเดิม ซ�ึงสามารถแสดงในรูปสมการไดด้ งั น�ี ∆TR MR = ∆Q โดยที� MR = รายรับส่วนเพม�ิ �.� ตัวอย่างต้นทนุ การผลติ ลูกปลา �.�.� ตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลลูกปลาดุกรัสเซีย การเพาะพนั ธุ์ปลาดุกรัสเซียโดยใชแ้ ม่พนั ธุ์จาํ นวน � กิโลกรัมและพ่อพนั ธุ์จาํ นวน � กิโลกรัมจะไดล้ ูกปลาดุกรัสเซียจาํ นวนประมาณ ��,��� ตวั โดยอนุบาลในบ่อซีเมนต์ �� ถึง �� วนั อตั รารอดประมาณ �� เปอร์เซ็นต์ ไดล้ ูกปลาขนาดความยาว � ถึง � นิ�ว จาํ นวน ��,��� ตวั โดยมีตน้ ทุนการผลิตดงั ตารางที� �.�� ตารางที� �.�� ตวั อยา่ งตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลลูกปลาดุกรัสเซีย ท�ี รายการ จํานวน ราคา จํานวนเงนิ หมายเหตุ (บาท) (บาท) �. พอ่ แม่พนั ธุ์ปลาดุกรัสเซีย 3 กิโลกรัม ��� 300 ตน้ ทุนยงั �. ไข่ไก่ �� ไม่รวมคา่ �� ฟอง � �. คา่ อาร์ทีเมีย � กระป๋ อง �,��� 1,000 แรงงาน �. อาหารกงุ้ เบอร์ � 3 กิโลกรัม 40 120 และคา่ �. อาหารกงุ้ เบอร์ � 3 กิโลกรัม 35 105 ไฟฟ้า 10 กิโลกรัม 90 900 �. อาหารปลาดุกเล็กพเิ ศษ รวมต้นทุนการผลติ �,��� �.�.� ตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลปลากดเหลือง การเพาะปลากดเหลือง โดยใชแ้ ม่พนั ธุ์ปลาจาํ นวน �� กิโลกรัมและพ่อพนั ธุ์ปลา จาํ นวน �� กิโลกรัม จะได้ปลากดเหลือง จาํ นวนประมาณ ���,��� ตัว โดยอนุบาลใน บ่อซีเมนต์ � วนั หลังจากน�ันอนุบาลต่อในบ่อดินประมาณ �� วนั อัตรารอดประมาณ 194 192

บทที� � การจดั การฟาร์มเพาะขยายพนั ธุ์ปลา บทท่ี 6 : การจัดการฟาร์มเพาะขยายพนั ธ์ปุ ลา �� เปอร์เซ็นต์ ไดล้ ูกปลาขนาด � ถึง � นิ�ว จาํ นวนประมาณ ��,��� ตวั โดยมีตน้ ทุนการผลิตดงั ตารางท�ี �.�� ตารางท�ี �.�� ตวั อยา่ งตน้ ทุนการเพาะและอนุบาลปลากดเหลือง ท�ี รายการ จํานวน ราคา จํานวนเงิน หมายเหตุ (บาท) (บาท) �. พอ่ แมพ่ นั ธุ์ปลากดเหลือง �� กิโลกรัม ��� 3,�00 ตน้ ทุนยงั 21 กิโลกรัม 80 �,��� ไม่รวมคา่ �. ไรแดง 24.5 กิโลกรัม 90 2,205 แรงงาน �. พาวเดอร์ฟี ด และค่า ไฟฟ้า รวมต้นทุนการผลติ �,��� หมายเหตุ สปั ดาห์ท�ี � ใหไ้ รแดงวนั ละ � กิโลกรัม สัปดาห์ที� � ใหพ้ าวเดอร์ฟี ดวนั ละ �.� กิโลกรัม สปั ดาห์ท�ี � ใหพ้ าวเดอร์ฟี ดวนั ละ � กิโลกรัม สปั ดาห์ที� � ใหพ้ าวเดอร์ฟี ดวนั ละ � กิโลกรัม �.�.� ตน้ ทุนการอนุบาลลูกปลานิลในกระชงั จากการอนุบาลลูกปลานิลในกระชัง จาํ นวน ��,��� ตวั โดยใช้รําละเอียดผสม ปลาป่ นในอตั ราส่วน � ต่อ � ใชเ้ วลาในการอนุบาล � สัปดาห์ อตั รารอดประมาณ �� เปอร์เซ็นต์ จะไดล้ ูกปลาขนาด � นิ�ว จาํ นวน �,��� ตวั โดยมีตน้ ทุนการอนุบาลดงั ตารางท�ี �.�� 193 195