ปุ๋ยเคมี

3. คลุกเคล้าให้เข้ากันดี ตกั ป๋ยุ ใสก่ ระสอบ และมัดปากถุงใหแ้ นน่ 4. กองกระสอบปุ๋ยซ้อนทับกันเป็นชั้นๆ และควรวางกระสอบแต่ละต้ังให้ห่างกัน เพื่อให้ความร้อนสามารถระบายออกได้ท้ัง 4 ดา้ น (เพ่อื ไมต่ อ้ งกลบั กระสอบ ทกุ วัน) 5. ทิ้งไว้ประมาณ 5 - 7 วัน ตรวจดูถ้ามีกล่ินหอมและไม่มีไอร้อน ก็สามรถนาไปใช้ งานได้และสามารถเก็บรักษาไวไ้ ด้นาน อตั ราการใช้ 1. นาขา้ ว 200 กโิ ลกรัม ตอ่ 1 ไร่ 2. พชื ไร่ พืชผกั 2 กามอื ตอ่ 1 ตารางเมตร 3. ไม้ยืนต้น พืชสวน 1 กิโลกรมั ต่อ 1 ตารางเมตร ขอ้ แนะนา ในการใช้ปุ๋ยหมักแห้งอินทรีย์ชีวภาพให้ได้ผลดีนั้น หลังจากหว่าน หรือคลุกผสมปุ๋ย หมักแห้งกับดินแล้ว ควรคลุกดินด้วยฟางเศษหญ้า หรือเศษใบไม้ต่างๆ จากน้ันใช้ปุ๋ยน้าหมัก ชวี ภาพ รดราดลงไปในอัตราสว่ น 1 : 200 จะช่วยให้ดินร่วนซุย และฟูขนึ้ ทาให้รากพชื เติบโตไดด้ ี

ป๋ยุ เมด็ อนิ ทรยี ์ชวี ภาพ จุดประสงค์ของการป้ันเม็ดก็เพ่ือยึดอายุการเก็บรักษา สะดวกต่อการเก็บและการใช้ งาน โดยการทาปุ๋ยเม็ดน้ันจะต้องมีอุปกรณ์และเคร่ืองจักรกลเข้ามาเพิ่มเติม จึงไม่สามารถท่ีจะทา ในระดบั ครวั เรือนไดเ้ พราะลงทุนสงู โดยไม่จาเป็น สว่ นประกอบ 1. ป๋ยุ หมกั แห้งชีวภาพ (ชนิดผง) 700 กิโลกรมั 2. มูลไก/่ มลู ววั /มูลค้างคาว 100 กโิ ลกรมั 3. ดินฟอสเฟต 200 กโิ ลกรัม 4. ปุย๋ น้าหมกั ชีวภาพสูตรหอย กงุ้ ปู 30 ลิตร 5. ปยุ๋ นา้ หมักชีวภาพสูตรหญา้ ขา้ ว มูลไก่ 20 ลิตร 6. น้าสะอาด 50 ลิตร วธิ ที า 1. นาปยุ๋ หมักแห้งชวี ภาพ มลู สตั ว์ดินฟอสเฟต มาบดให้ละเอียด 2. ผสมปุ๋ยน้าหมักชีวภาพสูตรหอย กุ้ง ปู สูตรหญ้า ข้าว มูลไก่ และน้าสะอาดคน ให้เข้ากัน 3. นาปุ๋ยหมักแห้งชีวภาพ มูลสัตว์ และดินฟอสเฟตท่ีบดละเอียดแล้วมาผสม คลกุ เคลา้ ใหเ้ ขา้ กนั 4. เอาส่วนผสมทั้งอย่างแห้งและอย่างน้ามาผสมกันให้มีความชื้นพอเหมาะสาหรับ การปั้นเม็ด 5. นาส่วนผสมที่ได้เข้าเคร่ืองปั้นเม็ดปุ๋ย และอบแห้งด้วยความร้อนประมาณ 40 – 60 องศา เซลเซยี ส จนมคี วามชื้นประมาณ 9 - 12 % 6. บรรจุปุ๋ยเม็ดอินทรยี ์ชีวภาพลงกระสอบ เพื่อนาไปเก็บ (ควรเก็บไว้ในที่ร่ม อากาศ แหง้ และถา่ ยเทสะดวก) อตั ราการใช้ 1. นาข้าว 50 กโิ ลกรัม ต่อ 1 ไร่ 2. พชื ไร่ พชื ผัก 100-200 กรมั ต่อ 1 ตารางเมตร 3. ไม้ยืนตน้ พืชสวน 100-200 กรมั ต่อ 1 ตารางเมตร

ข้อแนะนา ในการใช้ปุ๋ยหมักแห้งอินทรีย์ชีวภาพให้ได้ผลดีน้ัน หลังจากหว่าน หรือคลุกผสมปุ๋ย หมักแห้งกับดินแล้ว ควรคลุมดินด้วยฟางเศษหญ้า หรือเศษใบไม้ต่างๆ จากน้ันใช้ปุ๋ยน้าหมัก อินทรีย์ชีวภาพ รดราดลงไป ในอัตราส่วน 1 : 200 จะช่วยให้ดินร่วนซุย และฟูขึ้นทาให้รากพืช เติบโตได้ดี

ศูนย์รักษด์ นิ ระนอง 139/2 บ้านท่งุ มะพรา้ ว ม.5 ตาบล จ.ป.ร. อาเภอกระบุรี จังหวัดระนอง ปุย๋ หมกั และปุ๋ยน้า คอื อะไร? ปุ๋ยอินทรีย์นา้ ปุ๋ยอินทรีย์น้า หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ในรูปของเหลวได้จากิโลกรัมารหมักวัสดุอินทรีย์ เช่น พืช สัตว์ ท่ีมีลักษณะสดและอวบน้า โดยอาศัยกิจกรรมของจุลินทรีย์ในสภาพที่ไม่ต้องการ อากาศช่วยย่อยสลายวัสดุอินทรีย์และได้ผลิตภัณฑ์หลายชนิด ได้แก่กรดอินทรีย์ ฮอร์โมน หรือสาร เร่งการเจริญเติบโตของพืช วิตามิน กรดอะมิโน กรดฮิวมิค และธาตุอาหารพืช ซ่ึงสามารถนาไปใช้ ประโยชนต์ ่อการเกษตรไดอ้ ย่างเห็นผล และมปี ระสทิ ธิภาพ วัสดุสาหรับทาปยุ๋ อนิ ทรีย์น้า (จานวน 50 ลติ ร) 1. ปยุ๋ อินทรยี น์ ้าปลาหรือหอยเชอรี่ (ใชเ้ วลาหมัก 21 วัน) ปลาหรอื หอยเชอร่ี : ผลไม้ : กากน้าตาล : นา้ : สารเรง่ ซุปเปอร์ พด.2 => 3:1:1:1 (30 กิโลกรัม : 10กิโลกรัม : 10กิโลกรมั : 10ลติ ร : 1 ซอง, 25 กรมั ) 2. ปุย๋ อินทรียน์ ้าผักและผลไม้ (ใชเ้ วลาหมัก 7 วัน) ผักและผลไม้ : กากน้าตาล : น้า : สารเร่งซุปเปอร์ พด.2 => 4:1:1 (40 กิโลกรัม : 10กิโลกรัม : 10ลติ ร : 1ซอง, 25 กรัม ) วธิ ีการผลิตและผสมวัสดุเพ่อื ทาปุ๋ยอินทรยี น์ า้  ห่ันหรือสับวัสดุพืชหรือสัตว์ให้เป็นช้ินเล็กๆผสมกับกากน้าน้าตาลในถังหมัก ขนาด 50 ลิตร  นาสารเรง่ ซุปเปอร์ พด. 2 จานวน 1 ผสมในนา้ 10 ลิตร คนใหเ้ ขา้ กนั นาน 5 นาที  เทสารละลายสารเรง่ ซุปเปอร์ พด.2 ในถงั หมัก คนสว่ นผสมใหเ้ ขา้ กนั  ปดิ ฝาไมต่ ้องสนิทและตั้งไวใ้ นทร่ี ่ม  ในระหว่างการหมัก คนหรือกวน 1 - 2 ครั้ง/วัน เพ่ือระบายก๊าซ คาร์บอนไดออกไซด์และทาใหส้ ว่ นผสมคลมุ เคลา้ ได้ดียิง่ ขึ้น การผลติ ป๋ยุ อนิ ทรียน์ า้ โดยวิธกี ารต่อเชอื้ เปน็ การผลิตปุย๋ อนิ ทรยี น์ า้ โดยไม่ต้องใชส้ ารเรง่ ซปุ เปอร์ พด.2 ทาไดโ้ ดยนาปุย๋ อินทรยี ์ น้าทีม่ อี ายุการหมัก 5 วัน ซ่ึงจะสงั เกตเหน็ ฝ้าสขี าวที่ผิวหนา้ วสั ดุหมักโดยใช้จานวน 2 ลติ ร แทนการ ใชส้ ารเรง่ ซุปเปอร์ พด. 2 จานวน 1 ซอง จะสามารถผลิตปยุ๋ อนิ ทรยี น์ า้ ได้จานวน 50 ลิตร

การพจิ ารณาปยุ๋ อนิ ทรียน์ า้ ทหี่ มกั สมบรณู ์แลว้  การเจรญิ ของจลุ ินทรีย์นอ้ ยลงโดยคราบเชอ้ื ทพ่ี บในชว่ งแรกจะลดลง  ไมพ่ บฟองกา๊ ซคารบ์ อนไดออกไซด์  กลิ่นแอลกอฮอล์ลดลง “สงิ่ ท่ีรกรุงรงั ในชวี ติ จงตัดมันออกไปเสียบา้ ง” คุณสมบตั ขิ องป๋ยุ อนิ ทรยี น์ า้  มฮี อรโ์ มนหรอื สารเสรมิ การเจริญเติบโตหลายชนิด เช่น ออกซิน จินเบอเรลลิน ไซโตโคนิน  มีกรดอินทรีย์หลายชนิด เช่น กรดแลคติก กรดอะซิติก กรดอะมิโน และกรดฮิว มิก  มวี ติ ามินบี เช่น วติ ามินบีสองและไนอะซีน  มคี วามเป็นกรดเป็นด่างอยู่ระหว่าง 3 – 4 ปุย๋ หมกั ปุ๋ยหมักเป็นปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหน่ึง เกิดจากิโลกรัมารนาซากหรือเศษเหลือจากพืชมา หมักรวมกันและผ่านกระบวนการย่อยสลายโดยกิจกรรมจุลินทรีย์ จนเปล่ียนสภาพไปจากเดิมเป็น วัสดทุ ่ีมลี กั ษณะอ่อนนุ่มเปอื่ ยนมุ่ ไม่แข็งกระดา้ ง และสนี า้ ตาลปนดา การผลติ ปุ๋ยหมกั วสั ดสุ าหรับผลติ ปุ๋ยหมกั 1. วัสดุเศษพืชชนิดต่างๆ ได้แก่ วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร ท้ังส่วนที่เป็นต้น กิ่ง ก้าน ใบ และเปลือกจากในไร่นา เช่น ฟางและตอซังข้าว ต้นข้าวโพด ซังข้าวโพด ต้นและ เปลือกถั่วชนิดต่างๆ ใบหญ้าแฝก เป็นต้น และวัสดุเหลือใช้จากโรงงานแปรรูปผลผลิตทาง การเกษตร เช่น กากอ้อย ขี้ตะกรัน หม้อกรอง ข้ีเล่ือย ทะลายปาล์ม เปลือกเมล็ดกาแฟ เป็น ต้น รวมทง้ั วัชพืช เชน่ ผกั ตบชวา 2. มูลสัตว์ ใช้เป็นแหล่งอาหารแก่จุลินทรีย์ในระยะเร่ิมแรกของการหมักในขณะท่ี ช้ินส่วนของพืชยังไม่เน่าเป่ือย อีกท้ังในมูลสัตว์ยังมีจุลินทรีย์ท่ีเกี่ยวข้องกับการหมักปุ๋ยอยู่เป็น จานวนมาก โดยเฉพาะในมลู สัตว์เค้ยี วเออื้ ง 3. ป๋ยุ ไนโตรเจน จะเป็นแหลง่ ธาตุอาหารไนโตรเจนให้แก่จุลินทรีย์เป็นระยะเริ่มแรก ของการหมัก ซ่ึงจะช่วยสลายเศษพืชเกิดรวดเร็วขึ้นและทาให้การหมักเกิดข้ึนอย่างมีประสิทธิภาพ เชน่ การใส่ปุย๋ ยู

เรยี ปยุ๋ แอมโมเนยี ซลั เฟตนอกจากแหลง่ ของปุ๋ยแล้วแหล่ งไนโตรเจนในรปู ของสารอนิ ทรียท์ ีส่ ามารถ ใช้แทนได้ เช่น เลือดแห้ง หนังสัตว์บดละเอียด ขนไก่ป่น ซึ่งมีปริมาณไนโตรเจนระหว่าง 12 - 14% กากถวั่ เหลอื ง กากถ่วั ลสิ ง มไี นโตรเจนประมาณ 7 - 8% เป็นต้น สว่ นผสมการทาปุย๋ หมัก ในกองปุ๋ยหมกั 1 ตัน ประกอบดว้ ย  เศษพืชแห้ง 1,000 กโิ ลกรัม  มูลสัตว์ 200 กิโลกรัม  นา้ ปลาหมกั 1,500 ซซี ี => 2 ขวดน้าด่ืม  สารเร่งซปุ เปอร์ พด. 1 1 ซอง (100 กรัม) ผสมสารเร่งซุปเปอร์ พด. 1 ในน้า 20 ลิตร คนนาน 10 – 15 นาที เพ่ือกระตุ้นให้จุลินทรีย์ออก จากสภาพท่ีเปน็ สปอรแ์ ละพร้อมท่จี ะเกดิ กิจกรรมการยอ่ ยสลาย “ปญั หาของคนท่ัวไปคอื การขาดความนับถือตนเองและขาดความเช่ือมนั่ ” การผสมปุย๋ หมกั มี 2 วธิ ี 1. แบบกลับกองปุ๋ยหมกั มีวธิ ีดงั น้ี  นามลู สัตว์และเศษพชื แหง้ มาคลกุ เคลา้ วสั ดใุ หเ้ ข้ากัน  รดนา้ ให้ชุ่มไดค้ วามชื้นประมาณ 60 %  ราดน้าปลาหมกั ใหท้ ั่ว  ราดสารละลายสารเรง่ ซปุ เปอร์ พด.1 ให้ท่ัว  หลังจากนั้นต้ังกองป๋ยุ โดยใช้ผ้าแสลมสดี าปิด 2. แบบไม่กลับกองปยุ๋ หมัก มีวธิ ดี ังนี้  นาหญ้าแฝกหรือเศษพืชมากองเป็นช้ัน มีขนาดกว้าง 2 เมตร ยาว 3 เมตร สูง 30 - 50 เซนตเิ มตร ย่าให้พอแน่นและรดนา้ ให้ชุ่ม  โรยมลู สตั วท์ ่ผี ิวหน้าเศษหญ้าแฝก  ราดนา้ ปลาหมกั ให้ท่ัว  ราดสารละลายสารเรง่ ซุปเปอร์ พด. 1 ใหท้ ัว่ โดยแบ่งใสเ่ ปน็ ชั้นๆ  หลังจากน้ันนาเศษหญ้าแฝกหรือเศษพืชมากองทับเพ่ือทาชั้นต่อไป ปฏิบัติ เหมอื นการกองช้ันแรก ทาเช่นน้ีอีก 2 – 3 ชั้น ช้ันบนสุดของกองปุ๋ยปิดทับด้วยปุ๋ยหมักหรือโรยดิน ทับบางๆ เพือ่ ปอ้ งกันการสญู เสียความชื้น

การดูแลรกั ษากองปยุ๋ หมัก  รดนา้ รกั ษาความชื้นในกองปยุ๋ ใหก้ องป๋ยุ ชุ่มอยเู่ สมอมีความชื้น 50 - 60%  การกลับกองปุ๋ยหมัก ควรกลับกองปุ๋ยหมัก 7 - 10 วันต่อคร้ัง เพ่ือเป็นการ ระบายอากาศ เพ่ิมออกซิเจน และชว่ ยให้วสั ดุคลกุ เคลา้ เข้ากนั  เก็บรกั ษากองปุ๋ยหมักทเ่ี สรจ็ แล้วไวใ้ นโรงเรอื นหลบแดดและฝน หลกั ิโลกรมั ารพิจารณาปุ๋ยหมักทเี่ สร็จสมบรณู ์แล้ว  สขี องวัสดุเศษพืชมีสนี า้ ตาลเข้มจนถึงสดี า  ลักษณะของวัสดุเศษพชื มีลักษณะออ่ นนุ่ม ยุ่ย ขาดออกจากกันง่าย  กลิ่นของวสั ดปุ ุ๋ยหมักที่สมบรูณ์จะไมม่ ีกลนิ่ เหม็น  ความร้อนในกองปุ๋ย อณุ หภมู ิภายในและภายนอกิโลกรมั องปยุ๋ ใกลเ้ คียงกัน  สังเกตเหน็ การเจรญิ ของพชื บนกองปยุ๋ หมกั  ค่าอัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตร เจนเท่ากบั หรือตา่ กวา่ 20 : 1 ประโยชนข์ องป๋ยุ หมกั ปรบั ปรงุ สมบัติทางกายภาพดนิ ทาใหด้ ินรว่ นซยุ การระบายอากาศและการอุ้มน้าของ ดนิ ดขี ึน้ เปน็ แหล่งธาตอุ าหารพชื เพิม่ ความต้านทานต่อการเปลย่ี นแปลงความเป็นกรดเป็นด่างของ ดิน เพิ่มแหลง่ อาหารของจลุ นิ ทรีย์ในดิน “คนเราถึงเวลาสมควรเปล่ยี นไป ก็ควรเปลีย่ นไป”

ศูนยเ์ รียนรเู้ ศรษฐกจิ พอเพียงเพอื่ ชุมชนคนอยู่กบั ปา่ เลขที่ 132 หมทู่ ่ี 6 หมู่บ้านต้นนา้ -หลกั เหลก็ ตาบลปากทรง อาเภอพะโตะ๊ จงั หวัดชมุ พร สูตรปุย๋ อนิ ทรีย์ชนดิ เมด็ สว่ นผสม 1. ปยุ๋ หมัก 10 กิโลกรมั 2. ข้เี ถ้าทไ่ี ดจ้ ากิโลกรมั ารเผาไม้ 1 กิโลกรมั 3. น้าหมักชวี ภาพ (น้าซาวข้าว) 1 สว่ น 4. โดโลไมล์ 1 กิโลกรมั 5. ดนิ 2 กิโลกรมั 6. รา 1 กิโลกรัม วธิ ที า 1. นาปุ๋ยหมกั +ขี้เถ้า+โดโลไมล์+รา+ดิน คลกุ เคลา้ กนั (ใส่เคร่ืองตดี นิ ) 2. ราดดว้ ยน้าหมักชวี ภาพ (น้าซาวขา้ ว) ความชื้น 50% คือ กาบีบแนน่ หากมีน้าไหล ระหว่างนิว้ มอื แสดงว่าชน้ื มาก ให้เพม่ิ ส่วนผสมในอัตราส่วนเดมิ ถา้ กาดูไมแ่ ตกแสดงวา่ ใชไ้ ด้ 3. นาสว่ นท่ีผสมเสรจ็ เขา้ เครื่องปนั้ เม็ด 4. นาไปผ่งึ ลมให้แห้ง เก็บใสถ่ ุง หรือนาไปใชไ้ ด้เลย

งศูนย์เรยี นรู้การเกษตรผสมผสานบา้ นม่วงกลวง (สวนลุงแดง) 2/10 หมทู่ ่ี 1 ตาบลมว่ งกลวง อาเภอกะเปอร์ จงั หวัดระนอ เคร่อื งทาปยุ๋ อัดเม็ด ปุ๋ยชวี ภาพด้วยมูลวัว ส่วนผสม 1. มูลววั ทีแ่ หง้ พอหมาดๆ 3 ส่วน 2. ปยุ๋ สตู ร 0 - 3 - 0 (รอ็ คฟอสเฟส) 1 สว่ น 3. น้าป๋ยุ หมักชีวภาพหรือกากเศษของปยุ๋ หมักชีวภาพ วธิ ีทา นาส่วนผสมทั้งหมดมาคลกุ เคล้าให้เข้ากัน โดยใหแ้ ห้งพอหมาดๆ แล้วนาสว่ นผสมท่ีได้ เขา้ เคร่ืองอัดเสน้ แลว้ นาไปตากแดดเก็บไว้ใช้หรอื นาไปใชไ้ ดเ้ ลย

ศูนยก์ สิกรรมธรรมชาตวิ ัดป่ายาง วดั ป่ายาง หมู่ 4 ตาบลทา่ ง้ิว อาเภอเมอื ง จังหวัดนครศรีธรรมราช การทาปุย๋ ชีวภาพแบบแหง้ สว่ นผสม 1) มูลสัตวแ์ ห้งบดละเอยี ด 1 กระสอบ 2) แกลบดา 1 กระสอบ 3) แกลบดิบ 1 กระสอบ 4) ราละเอียด 1 กระสอบ 5) น้าหมกั จลุ ินทรีย์ชีวภาพ 1 ลิตร 6) กากน้าตาล 3 ช้อนโตะ๊ 7) นา้ สะอาดตามความเหมาะสม วธิ ีทา 1) ผสมวัสดุหมกั ทง้ั หมดเข้าดว้ ยกนั 2) นาน้าหมกั ชีวภาพ ผสมกากน้าตาล เติมนา้ สะอาดพอประมาณ ละลายส่วนผสม ใหเ้ ข้าดว้ ยกนั 3) นาสว่ นผสมในขอ้ 2 รดบนกองปยุ๋ หมกั คลุกเคล้าใหเ้ ข้ากัน 4) ทดสอบความช้ืนท่ีเหมาะสม ให้นาปุ๋ยหมักในข้อ 3 มากาด้วยมือจะไม่มีน้าเล็ด ลอดออกมาตามน้ิวมือของผู้กา เม่ือแบมือออก ปุ๋ยหมักจะคงตัวเป็นก้อนอยู่อยู่บนฝ่ามือของเรา แสดงว่าความช้ืนพอเหมาะ หากมีน้าเล็ดลอดออกมาจากนิ้วมือที่เรากา แสดงว่าความชื้นมากให้ เพิ่มส่วนผสมของวัสดุหมักลงไปอีก หากแบมือแล้วปุ๋ยหมักไม่เป็นก้อนแสดงว่าความช้ืนน้อยไป ให้ เพิ่มน้าหมักชีวภาพลงไปอกี 5) นาปุ๋ยหมักิโลกรัมองลงบนพ้ืนปูนซีเมนต์ ให้กองปุ๋ยหมักสูงประมาณ 1 คืบ คลุมด้วยกระสอบปิดท้ิงไว้ 7-10 วัน หากไม่กองบนพ้ืนสามารถนาส่วนผสมที่ได้ใส่กระสอบปุ๋ย มดั ปากถุงวางไว้เป็นชั้นๆ แต่ตอ้ งกลบั ถงุ ปุย๋ ทุกวนั ก็สามารถใชไ้ ด้เช่นกนั 6) ลักษณะปุ๋ยหมักท่ีได้จะมีเส้นใยสีขาวปกคลุมอยู่ทั่วไป หอมกล่ินของเห็ดราแบบ ธรรมชาติ มนี า้ หนักเบา และไม่มีความร้อนสะสมอยู่ในกองปุ๋ยหมัก สามารถนาไปใช้ประโยชน์ได้ ตามความต้องการ

ศนู ย์การเรยี นรู้ปราชญช์ าวบ้านบ้านโงกนา้ ทีอ่ ยเู่ ลขท่ี 16 หมทู่ ี่ 8 บา้ นโงกน้า ตาบลนาขยาด อาเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง ปยุ๋ ชีวภาพปัน่ เม็ด ในปัจจุบนั เกษตรกรพบปัญหาเก่ียวกับสภาพดิน ท่ีเสื่อมลง คือ ดินแห้ง แข็ง กว่า แต่ก่อนผลผลิตลดลง ท้ังน้ีนักวิชาการเกษตรวิจัยพบว่า เกิดจากเกษตรกรใช้ปุ๋ยเคมีปรับปรุงดิน เป็นระยะเวลานาน ๆ จึงรณรงค์ให้เกษตรกร ลดการใช้ปุ๋ยเคมี และหันมาใช้ปุ๋ยชนิดอื่นๆ ปุ๋ย ชีวภาพจงึ เป็นที่คน้ พบ และเปน็ ปุย๋ ทีส่ ง่ เสรมิ ให้ใชอ้ ย่างกวา้ งขวาง และจริงจัง คาจากัดความ ปยุ๋ ชวี ภาพ คือ ปุย๋ ท่มี ีสว่ นผสมของสง่ิ มชี ีวติ เรยี กว่า จลุ ินทรีย์ มา จากคาว่า จุล = เล็ก ๆ อินทรีย์= สิ่งมีชีวิต เรียกปุ๋ยชีวภาพอีกอย่างหน่ึงว่า ปุ๋ยอินทรีย์ ซึ่งตรง ข้ามกับปุ๋ยเคมซี ง่ึ ไมม่ ีส่วนผสมของสงิ่ มีชวี ติ อยเู่ ลย เรยี กวา่ ปยุ๋ อนนิ ทรีย์ ปุ๋ยชีวภาพ จะมีลักษณะเป็นของเหลวหรือ เป็นน้า เรียกว่า ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ย จุลินทรีย์น้าซ่ึงได้กล่าวไว้แล้ว ในเร่ือง ปุ๋ยหมักจุลินทรีย์ และอีกชนิดหน่ึงมีสภาพแห้ง ซึ่งอาจจะ เป็นผง หรอื ทาเป็นเม็ดเพ่อื สะดวกกับการใช้ การทาปุ๋ยหมักแห้งแบบผง ใช้วัสดุเศษส่ิงเหลือใช้ในไร่ นา สวน กองหมักกับมูล สัตว์ผสมรา ถ่านแกลบและใชน้ ้าหมกั ชวี ภาพ หรอื หวั เชื้อ อี เอ็ม รดให้ท่ัวและคนพลิกเป็นระยะ โดยใช้ผ้าพลาสติก หรือกระสอบป่านคลุม อาจทาให้ที่แจง้ ในฤดแู ล้ง หรือทาในโรงเรือนมุงหลังคา ไม่ใหถ้ กู แดดถกู ฝน ซ่งึ ทาไดท้ ุกฤดูตลอดปี การทาปุ๋ยชีวภาพปั่นเม็ด เพ่ือให้สะดวกกับการใช้ ตั้งแต่การบรรจุกระสอบ การ ขนส่งและการหวา่ น รวมถงึ การผลิตคร้ังละมาก ๆ โดยใช้เครื่องจักรเข้าช่วยในผลิต ซ่ึงสามารถทา ได้วันละเป็นตัน ๆ ทาให้เกษตรกรรวมกลุ่มกันผลิตปุ๋ยชีวภาพปั่นเม็ดกันมาก อีกประการหน่ึงใน ปจั จุบนั สามารถหาซ้ือปุ๋ยคอกซึง่ เปน็ วตั ถดุ ิบหลัก จากฟาร์มหมู ฟาร์มไก่ ได้ง่าย จึงสามารถผลิต ปุ๋ยชีวภาพป่ันเม็ดได้ง่ายขึ้น และส่ิงสาคัญอีกประการหน่ึงคือราคาปุ๋ยถูกิโลกรัมว่าปุ๋ยเคมีคร่ึงต่อ คร่ึง จึงทาให้เกษตรหันมาใช้ปุ๋ยชีวภาพกับมากข้ึนๆ สภาพดินของเมืองไทยคงกลับมาสมบูรณ์ได้ เหมือนเดมิ

วัตถดุ บิ ในการทาปยุ๋ ชวี ภาพป่นั เม็ด 1) ป๋ยุ คอก เช่น มูลไก่ มูลไก่ มูลหมู มูลววั 2) หินฟอสเฟต 3) หนิ โคโลไมต์ 4) ข้ีค้างคาว หรอื ดนิ ในเขา ในถา้ (ไม่ใชก้ ไ็ ด)้ 5) ป๋ยุ ยูเรยี เป็นตัวเรง่ ให้ป๋ยุ ชีวภาพทางานดขี ้ึน (ไมใ่ ชก้ ไ็ ด้) 6) รา (ไม่ใชก้ ็ได้) 7) ถา่ นแกลบ, ถา่ นไม้ 8) น้าหมักจลุ ินทรยี ์ วธิ ที าปุ๋ยชวี ภาพป่นั เม็ด 1) บดมูลสตั ว์ดว้ ยเครือ่ งบดใหล้ ะเอยี ด ใสใ่ นเครอื่ งผสม 2) เอาวัสดอุ ่ืนผสมลงตามสัดสว่ น 3) สาดบนจานปั่นเม็ด 4) ให้นา้ หมักจุลนิ ทรีย์ฉีดพ่นจนปุย๋ เป็นเม็ด 5) นาเม็ดปุ๋ยไปกองตากลม ให้กองหนา ๆ ทิ้งไว้ 3 วัน เพ่ือให้เช้ือจุลินทรีย์ท่ัวกอง ปยุ๋ 6) นาปุ๋ยไปสาดผา่ นตะแกรง คัดเม็ดให้เท่า ๆ กนั 7) บรรจกุ ระสอบ พร้อมใช้หรอื จาหนา่ ย โรงปยุ๋ ชีวภาพปน่ั เม็ด บ้านโงกนา้ ตั้งอยู่ที่บ้านวังพา ซง่ึ เป็นบา้ ยย่อยของบ้านโงกนา้ อย่ทู ศิ ตะวันตกของหม่บู ้าน ตดิ กับเขต ตาบล ตะแพน อาเภอศรีบรรพต มีขนาด 12x24 ม. ในเน้ือที่ 200 ตาบลร.วา ซึ่ง อาเภอสุขุม ทองขุนดา บริจาคที่ดินต้ังโรงงานกลุ่มออมทรัพย์สนับสนุนงบก่อสร้างโรงเรือน 260,000 บาท ผวจงั หวัดประจักษ์ สุวรรณภักดี อดีต ผวจังหวัดพัทลุง สนับสนุนงบ ซี.อี.โอา เภอ เปน็ คา่ เคร่อื งจักรและอุปกรณ์งบประมาณ 300,000 บาทเศษ ใช้ตราออมทรพั ยบ์ า้ นโงกนา้ เป็นตรากระสอบ มีช่ือย่อ “ปุ๋ยวังทอง” พร้อมสูตรและสรรพคุณ วิธีใช้ พิมพ์สกรีนไว้บน กระสอบชัดเจน การผลิตเป็นระยะตามฤดูท่ีเกษตรกรใช้ปุ๋ยในรอบปี ได้รับการรับรองสูตร จาก สานักงานวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ หรือ (ว.ว) ราคาจาหน่าย กระสอบละ 40 กโิ ลกรัม ราคา 250 บาท

สตู รปุ๋ยชวี ภาพปัน่ เม็ดบา้ นโงกน้า 110 กโิ ลกรมั ผสม คร้งั ละ 200 กิโลกรมั . ประกอบดว้ ย 25 กโิ ลกรัม 1) มูลหมู+มลู ไก่ 35 กโิ ลกรัม 2) โคโลไมท์ 10 กิโลกรัม 3) ฟอสเฟต 10 กโิ ลกรมั 4) ยเู รยี 10 กโิ ลกรัม 5) ถ่านแกลบ 6) ฮิวมสั หรือดินเขา,ขคี้ า้ งคาว

ศูนย์การเรียนรโู้ รงเรยี นร้อยหวนั พนั ธ์ุปา่ 155 หมู่ 3 ตาบลเกาะเตา่ อาเภอปา่ พะยอม จังหวัดพัทลุง การทาปุ๋ยหมกั ชีวภาพ ดว้ ยจุลินทรีย์ท้องถิ่น ความเป็นมา การทาปุ๋ยหมักชีวภาพ หมายถึง การนาเอาจุลินทรีย์ท้องถ่ินท่ีผลิตเองมาหมักกับ อินทรียวัตถุ เป็นการขยายจานวนจุลินทรีย์ให้มีประสิทธิภาพมีจานวนมากขึ้น พักค้างอยู่ใน อินทรียวัตถุ เพื่อนาไปใช้ปรับปรุงสภาพดินให้ร่วนซุย มีธาตุอาหารที่สาคัญเหมาะแก่การเพาะปลูก และเล้ียงสัตว์ได้ดว้ ย วสั ดอุ ุปกรณ์ 1) มูลสัตว์ต่างๆ เชน่ ไก่ หมู ววั ค้างคาว ฯลฯ แห้ง 1 สว่ น 2) แกลบดนิ ฟางแห้ง เศษพืช หรือขี้เล่ือย 1 ส่วน 3) ราละเอียด หรือฟางขา้ ว 4) หัวเชื้อจุลนิ ทรยี ์ + กากน้าตาล อย่างละ 2 ช้อนโต๊ะผสมน้า 10 ลิตร คนให้เข้ากัน (ขึ้นอย่กู บั วตั ถดุ บิ ทใ่ี ชผ้ สมมากหรือนอ้ ย) ข้นั ตอนวิธีการ 1) คลกุ รากับมลู สัตว์ให้เขา้ กัน 2) นาแกลบ หรอื ขเี้ ลอ่ื ย หญ้าแห้ง คลุกส่วนผสมทงั้ หมดให้เข้ากัน 3) นาหัวเชื้อจุลินทรีย์ที่ผสมน้าแล้ว คลุกให้ได้ความชื้น 40 - 50% สังเกตได้จากจับ สว่ นผสมบีบเปน็ กอ้ นจะไมม่ นี ้าไหลออกจากง่ามมอื และแตกเมอ่ื คลายมอื ออก แสดงว่าใชไ้ ด้ 4) นาส่วนผสมใส่กระกอบปุ๋ย ท่ีอากาศถ่ายเข้าได้ ¾ ของกระสอบ กดเบาๆ มัดปา กิโลกรัมระสอบไว้ พลิกิโลกรัมระสอบแต่ละด้านทุกวัน วันที่ 2 - 3 จับกระสอบจะร้อน อุณหภูมิ ประมาณ 40 องศา วันท่ี 4 - 5 จะค่อยๆ เยน็ ลง จนอณุ หภมู ปิ กติ จึงนาไปใช้ได้ การเก็บรักษา เกบ็ ปุย๋ หมกั ในที่ร่ม ไมใ่ หโ้ ดนแดดหรอื ฝนหรอื ความช้นื เกบ็ ได้ 1 ปี

วธิ ใี ช้ ป๋ยุ หมกั ทไ่ี ดจ้ ะร่วนมีกล่นิ หอมเหมือนเชือ้ เหด็ 1) ใช้หลังการเพาะปลกู พชื แลว้ - รองกน้ หลมุ ปลูกประมาณ 2 กามอื - คลกุ ผสมดนิ ในหลุมปลกู 2 กามือ - โรยแปลง / รอ่ งผกั 1 กามือ/ตอ่ 1 ตารางเมตร - หวา่ นในนาข้าว ตารางเมตรและ 1 กามือ 2. ใชห้ ลงั การเพาะปลูกแล้ว - แปลงผกั ใส่ระหวา่ งแนวผกั - ไม้ต้นใสใ่ ตต้ รงพุ่ม รศั มมี ีใบ ตารางเมตรละ 1 กามือ - ไม้กระถาง โรยในกระถาง ประมาณ 1 ชอ้ นโตะ๊ ระยะเวลาในการใช้ประมาณ 10-15 วัน ตอ่ ครั้ง * ในทางปฏบิ ตั ิ ในการปรับปรงุ โครงสรา้ งดิน จะใช้ปุ๋ยหมกั อตั ราตา่ งๆ ดงั นี้ - ใช้ปยุ๋ หมกั 1 ถุงอาหารสัตว์ต่อพืน้ ท่ี 1.5 ตารางเมตร / ดินปานกลาง - ใช้ปุย๋ หมัก 1 ถุงอาหารสัตว์ตอ่ พ้นื ที่ 2 - 3 ตารางเมตร / ดนิ ค่อนขา้ งดี - ใชป้ ๋ยุ หมัก 1 ถุงอาหารสัตว์ต่อพ้ืนที่ 5 ตารางเมตร / ดนิ ดี

ศนู ยศ์ ึกษาและพัฒนาชมุ ชนไมเ้ รยี ง ต้งั อยเู่ ลขท่ี 141 หมทู่ ่ี 2 ตาบลไมเ้ รียง อาเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช ทาปยุ๋ คอกหมัก ปุ๋ยคอกจากมูลสัตว์ ถ้านาไปใช้โดยตรงจะเกิดโรคและแมลงต่อพืช จึงควรหมัก เสียกอ่ น สว่ นผสม (โดยประมาณ) 1) มูลสตั ว์ 1 สว่ น 2) แกลบเผา 1 สว่ น 3) ราละเอยี ด 1 สว่ น 4) นา้ หมักพชื และกากนา้ ตาล 1 ส่วน 5) น้า 10 ลิตร วิธีผสม 1) ผสมมลู สตั ว์ แกลบเผา และราละเอยี ดเข้าดว้ ยกัน 2) นาน้าหมักพืชและกากน้าตาลผสมในน้า รดกองปุ๋ยท่ีคลุกเคล้าให้ทั่ว ให้ความช้ืน ระดับเดียวกันกับการทาปยุ๋ ชวี ภาพ (ปุย๋ แหง้ ) 3) เกล่ยี กองปุ๋ยบนพ้ืนใหห้ นาไมเ่ กนิ 15 เซนติเมตร คลุมด้วยการสอบป่าน ท้ิงไว้ 3 - 5 วัน โดยไมต่ ้องกลับ เมอ่ื ปยุ๋ เย็นลงนาไปใช้ได้

ศูนย์ถา่ ยทอดเทคโนโลยเี กษตรธรรมชาติไทย บ้านเลขท่ี 95 หมู่ 5 ตาบลช้างกลาง อาเภอชา้ งกลาง จงั หวัดนครศรธี รรมราช การทาปุ๋ยชวี ภาพ วัสดกุ ารผลิต 1) มูลสตั ว์แห้ง 1 ส่วน 2) ราละเอยี ด 1 ส่วน (3) แกลบ หรือขเี้ ถ้าแกลบ 1 ส่วน (4) อาจเติมวัสดเุ หลือใชจ้ ากิโลกรัมารเกษตร เช่น กากออ้ ย เปลือกถ่วั แกลบกาแฟ กากปาล์ม 1 สว่ น วิธที า 1) นาวัสดทุ งั้ หมดมาคลุกใหเ้ ข้ากนั 2) ราดดว้ ยนา้ ที่มีส่วนผสมคือน้าสกัดชีวภาพ1ช้อนโต๊ะกากน้าตาล1 ช้อนโต๊ะ น้า 10 ลติ ร 3) คลุกให้เข้ากันอกี ครง้ั โดยให้ปุ๋ยที่ได้มคี วามช้นื พอหมาดๆ 4) บรรจุปุ๋ยใส่กระสอบโปร่งอากาศ หรือกองบนพ้ืนซีเมนต์สูงไม่เกิน 1 คืบ นากระสอบป่านคลุม ทง้ิ ไวจ้ นเยน็ และแหง้ (ประมาณ 7 - 8 วัน) จงึ นาไปใช้งานได้ ลักษณะของปุ๋ยชีวภาพท่ีดี จะมีรา ลักษณะเป็นเส้นใยสีขาวเกิดขึ้นบนกองปุ๋ย มีกล่ินรา หรือเห็ด เมอื่ แหง้ จะมีน้าหนักเบา สามารถเกบ็ ไว้ไก้นาน 1 ปี การนาปุย๋ ชีวภาพไปใช้งาน 1) ใช้ผสมกับดินในแปลงปลูกผักทุกชนิด อัตราปุ๋ย 2 - 3 กามือ ต่อพื้นท่ี 1 ตาราง เมตร 2) พืชผักท่ีมีอายุเกิน 2 เดือน เช่น กะหล่าปลี ถั่วฝักยาว แตงกวา ฟักทอง ฯลฯ ใช้ ปยุ๋ ชวี ภาพรองกน้ หลมุ กอ่ นปลูก ประมาณ 1 กามือ 3) ไม้ผล ไม้ยืนต้น ควรรองก้นหลุมด้วยเศษหญ้า ใบไม้ ฟางแห้ง ประมาณ 1 บุ้งกี๋ ก่อนปลูก ส่วนไม้ผลที่ปลูกแล้วให้ใส่ปุ๋ยรอบทรงพุ่ม 2 - 3 กามือ ต่อพื้นท่ี 1 ตารางเมตร แล้วควร กลบด้วยใบหญา้ ฟาง หญ้าแห้ง จะเกดิ ผลดี 4) ไมด้ อก ไมป้ ระดับ ไม้กระถาง ควรใส่ปยุ๋ ชวี ภาพทุก 7 วนั ประมาณ 1 กามือ

ศนู ย์ปราชญ์ชาวบ้านปิยามุมัง ต้ังอยูเ่ ลขที่ 111/1 หมู่ 3 บา้ นปยิ ามุมัง ตาบลปิยามุมัง อาเภอยะหริ่ง จังหวดั ปัตตานี ป๋ยุ หมัก สว่ นประกอบ 1) ราอ่อน (ถ้ามี) 1 ส่วน 2) ดินร่วน 1 สว่ น 3) อนิ ทรยี วตั ถุ 8 ส่วน เช่น มูลสัตว์ คายข้าว แกลบดิบ แกลบดา กาก - ใบ - ต้นพืช ตระกูลถ่ัว เศษใบไม้ใบหญ้าท้ังสด และแห้ง เศษอาหารและอินทรียวัตถุอ่ืนๆ เท่าที่จะหาได้ในพ้ืนที่ (วัสดุใดที่หาไม่ได้ก็ไม่ต้องใช้) จะใช้อย่างเดียวหรือหลายอย่างรวมกันก็ได้ (เฉพาะแกลบดับและ แกลบดา ถ้ามีให้ใช้ได้ไม่เกินอย่างละ 1 ส่วน สาหรับวัสดุอ่ืนๆ จะใช้มากิโลกรัมว่า 1 ส่วนก็ได้ แต่ เมื่อรวมอนิ ทรียวตั ถุทง้ั หมดแล้วให้ได้ 8 สว่ น) 4) น้าหมักชีวภาพสูตรใดก็ได้ผสมกับกากน้าตาลและน้าเปล่าในอัตราส่วน 1 ต่อ 1 ตอ่ 500 ส่วน วิธที า นาเอาข้อ 1,2 และ 3 คลุกเคลา้ ใหเ้ ข้ากนั แล้วรดดว้ ย ขอ้ 4 ใหไ้ ด้ความช้ืน 40 - 60% (พอหมาดๆ) กองสูงประมาณ 30 เซนติเมตร คลมุ ดว้ ยกระสอบหรอื ฟาง หมักไว้ 4 - 7 วันข้นึ ไป วธิ ใี ช้ นาขา้ ว ใช้ 50 - 200 กโิ ลกรัม ตอ่ ไร่ แปลงผัก ใช้ 1 - 2 กิโลกรัม ตอ่ 1 ตารางเมตร พชื ไร่ (พชื ล้มลุก) ใช้ 1 - 2 กามือต่อหลมุ พชื ยนื ต้น ใช้ 1 - 2 กโิ ลกรมั ต่อต้น หมายเหตุ ถ้าไม่มีราละเอียดหรือถ้าต้องการเพ่ิมประสิทธิภาพปุ๋ยหมัก ควรใช้น้าซาวข้าวหรือน้า แชถ่ ั่งเหลอื ง แทนน้าเปลา่ ในการผสมน้าหมักชีวภาพ เพ่ือรดกองปยุ๋ หมัก

ศนู ย์เรยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพียงตาบลบุดี ต้ังอยูห่ มู่ 6 บา้ นบูเกะคละ ตาบลบดุ ี อาเภอเมอื ง จงั หวดั ยะลา การทาปยุ๋ ชีวภาพ วัสดอุ ุปกรณ์ 1) จอบ 2) พล่ัว 3) บัวรดน้า ส่วนผสม 1) มลู สัตว์ 10 กโิ ลกรัม 2) วชั พชื ผกั ตบชวาหรือฟางขา้ ว 30 กิโลกรัม 3) กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรมั 4) นา้ หมกั 1 ลติ ร 5) ราข้าว 5 กิโลกรมั วธิ ีทา/ขั้นตอน 1) หนั่ ผักตบชวาหรือฝางขา้ วให้ส้ันประมาณ 1 - 5 นิว้ 2) นาสว่ นผสม ข้อ 1 และ 5 มาคลุกเคล้ากนั 3) ละลายกากน้าตาลและนาหมักในแล้วราดคลุกเคล้าให้เข้ากันเม่ือผสมกันดีแล้ว ให้ปิดคลุมด้วยพลาสติก เปิดพลิกวันละหน่ึงครั้งประมาณ 15 วัน ปิดคลุมต่อพักไว้ประมาณ หนง่ึ เดอื นเปิดนามาใช้ได้ ประโยชน์ 1) ใชเ้ ปน็ ปุย๋ บารงุ ตน้ ไม้ 2) ใชป้ รบั สภาพดิน

ศนู ย์เรยี นรู้เศรษฐกจิ พอเพียงตาบลบุดี ตั้งอยหู่ มู่ 6 บา้ นบูเกะคละ ตาบลบุดี อาเภอเมอื ง จงั หวดั ยะลา การทาน้าหมกั ชวี ภาพจากของเสีย วัสดุอปุ กรณ์.. 1) ถังขนาด 30 ลติ ร 2) ไม้พาย สว่ นผสม 1) ไข่ไก่ 1 กโิ ลกรัม 2) นม 1 กโิ ลกรมั 3) นา้ เปลา่ 5 ลิตร 4) กากนา้ ตาล 1 กโิ ลกรมั 5) นา้ หมัก 1 ลิตร วิธที า/ขนั้ ตอน นาส่วนผสมทุกอย่างใส่ลงในถังแล้วคนให้เข้ากันปิดฝาต้ังไว้ให้เปิดแล้วคนให้เข้ากัน ประมาณ 1 อาทติ ยน์ ามาใช้ได้เลย วธิ ใี ช้ นา้ ชีวภาพ 80 ซซี ี ผสมน้า 1 ปีบ ใช้รดตน้ ไม้ หรือถงุ เพาะเหด็ ประโยชน์ 1) เป็นปยุ๋ ใหต้ น้ ไม้ 2) เป็นตัวดับกลนิ่ ในคูระบายนา้ 3) เทลงในโถสว้ มเพอื่ ดับกลน่ิ และทาใหส้ ว้ มเตม็ ช้า

ศนู ยเ์ รียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบา้ นเขากลม 63 หมู่ 7 ตาบลหนองทะเล อาเภอเมอื ง จังหวดั กระบ่ี การทาปุย๋ หมกั การทาปุ๋ยหมกั โดยผ่านการหมักแบบตามธรรมชาติ อปุ กรณก์ ารทาหมกั 1. ใบทางปาล์มบดย่อยให้ละเอยี ด 700 กโิ ลกรมั 2. ไก่ (ทาหน้าท่ีค้ยุ เขี่ย) 3. โรงเรือน วัว-แพะ วธิ กี ารทา วัตถุดิบดังกล่าวใส่เอาไว้ในโรงเรือน วัว-แพะ และไก่ จะช่วยทาหน้าท่ีกลับกองทุกวัน หมักเอาไว้ 1 เดือน (วัว 3 ตัว จะได้ปุ๋ย 2 ตัน/เดือน แพะ 50 ตัว จะได้ปุ๋ย 1 ตัน/เดือน) สามารถนาไปใส่ต้นไมไ้ ดท้ ันที ทาปุ๋ยหมกั แบบเตมิ อากาศ อุปกรณ์ 1. ท่อ P.V.C. 4 นิว้ พรอ้ มข้อต่อ 2. เครอ่ื งเปา่ อบ 3. ปยุ๋ คอก + ใบทางปาลม์ 4. น้า 5. ท่อนไมย้ าว 20 ซม. วิธที า นาท่อ P.V.C มาเจาะรู 5 แถว แล้วเอาไม้ท่อนยาว 30 ซม. มาวางให้สลับกันตลอด แล้วเอาปุ๋ยคอก 300 กิโลกรัม ใบทางปาล์มบดย่อย 700 กิโลกรัม ผสมให้เข้ากนั โดยการใช้นา้ เป็น ตัวประสานวางลงบนท่อ P.V.C ท่ีเจาะรู เติมลมเข้าไปในกองปุ๋ยวันละ 15 นาที/วัน หมักเอาไว้ 21 วนั จึงนามาใช้ได้ โดยไม่ตอ้ งกลับกองและไม้ตอ้ งสรา้ งโรงเรอื น

ศนู ย์เรียนรเู้ ศรษฐกิจพอเพียงบ้านหนาควาย ตั้งอยู่เลขที่ 107/1 หมู่ที่ 12 บา้ นหนาควาย ตาบลนาท่ามเหนอื อาเภอเมือง จังหวดั ตรัง การทาปุย๋ หมกั อนิ ทรยี ์แหง้ วสั ดทุ ใ่ี ช้เปน็ สว่ นผสม ( นา้ หนักป๋ยุ แห้ง 1 ตนั ) 1. มูลไก่ 24 กระสอบ 2. มูลววั 12 กระสอบ 3. ราละเอยี ด 100 กโิ ลกรัม 4. โดโลไมท์ 6 กระสอบ 5. ถา่ นแกลบ 12 กระสอบ 6. หินฟอสเฟต / รอ็ กฟอสเฟส 2 กระสอบ 7. นา้ หมกั ชีวภาพ 10 ลิตร 8. กากน้าตาล 10 กโิ ลกรัม 9. ผสมนา้ 100 ลติ ร 10. มลู ค้างคาว 2 ปบี วธิ ีการทา 1. นาสว่ นผสมทงั้ หมดมากองรวมกนั แล้วคลกุ เคลา้ ให้เข้ากนั โดยใช้จอบ พลั่ว คราด 2. ตวงกากน้าตาล 10 ลิตร ผสมน้า10 ลิตร น้าหมักชีวภาพ 10 ลิตร ผสมคนให้ เข้ากัน 3. ตักส่วนผสมตามข้อ 2 มารดบนกองปุ๋ยในขณะท่ีทาการผสมใช้จอบ พล่ัว คลุกเคล้าให้เข้ากันจนกระท่ังให้มีความช้ืนประมาณ 60% ( ตรวจเช็คโดยใช้มือกาส่วนผสมพอตึง มอื แลว้ แบมอื ออก ถา้ หากป๋ยุ ในกามือไมแ่ ตกและไมม่ นี า้ หยดระหวา่ งงา่ มนวิ้ มือ จะมคี วามชน้ื พอดี 4. เกลี่ยกองปุ๋ยใหแ้ บนราบหนาประมาณ 1 คืบ 5. คลมุ กองปยุ๋ ด้วยกระสอบอาหารสตั ว์ (ไมค่ วรคลมุ ด้วยวสั ดทุ ี่เป็นพลาสตกิ ) 6. พลิกิโลกรัมลับกองปุ๋ยทุกๆ วัน ในช่วงสัปดาห์แรก ในขณะที่กลับกองปุ๋ยก็ให้ ตรวจดูความช้ืนทุกวัน เม่ือกองปุ๋ยอายุ 4-5 วัน ของการหมักจะมีกล่ินของมูลสัตว์กลิ่นแก๊ส แอมโมเนีย ความช้ืนจะลดลงอุณหภูมิกองปุ๋ยจะเพ่ิมมากขึ้น ( ประมาณ 40-60 องศาเซลเซียส ) ให้เตมิ กากน้าตาลผสมน้า 1:10 รดบนกองปุ๋ยแล้วผสมคลุกเคล้าให้ความชื้นท่ัวกอง เกลี่ยกองปุ๋ย เหมอื นเดมิ แล้วคลุมกอง

7. สัปดาห์ท่ี 2 (อายุกองปุ๋ย 8 - 14 วัน) กลับกองปุ๋ยวันเว้นวัน ถ้าหากความชื้น ลดลงใหเ้ ติมความชนื้ โดยใช้กากน้าตาลผสมนา้ 1:10 รดใหท้ ัว่ ท้ังกองแล้วผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน เกลย่ี กองปุย๋ ให้แบบหนา ประมาณ 1 คืบ คลมุ กองปยุ๋ ไวเ้ หมอื นเดมิ 8. สัปดาห์ที่ 3 (อายุกองปุ๋ย 1 - 21 วัน) กลับกองปุ๋ยวันเว้นสองวัน กองปุ๋ยจะเริ่ม เย็นลงเร่อื ย ๆ ตามจานวนวันที่เพ่ิมข้นึ 9. สัปดาห์ที่ 4 (อายุกองปุ๋ย 22 - 28 วัน) กองปุ๋ยจะเย็นลงและไม่มีกล่ินมูลสัตว์ สามารถนาไปใชไ้ ด้ วธิ ีการใช้ 1. ใช้กับแปลงปลูกผักหลังเตรียมดินเสร็จให้ผสมคลุกเคล้ากับดินผิวหน้า 3 กามือ/ พ้นื ท่ี 1 ตารางเมตร 2. ใชร้ องก้นหลมุ สาหรบั ปลูกไม้ผล ยางพารา 1 กโิ ลกรัม / หลมุ 3. ใช้ใสไ่ มก้ ระถาง 1 - 2 กามอื / กระถาง พรวนคลุกเคล้าให้เขา้ กับดินเดิม 4. ใช้ใส่ไม้ผล ยางพารา ( อายุ 10 - 20 ปี ) ใช้ 2 - 3 กิโลกรัม / ต้น ปีละ 3 คร้ัง 5. ใช้โรยรอบโคนต้นผักกินผลตามรัศมีทรงพุ่ม โดยพรวนดินก่อนใส่ปุ๋ย ใช้ 1 กา มือ / ต้น หมายเหตุ 1. ควรใชป้ ยุ๋ ในช่วงเยน็ หรือเชา้ 2. หลังใสป่ ุ๋ยควรคลุมดว้ ยหญา้ แห้ง ฟางแหง้

ปุ๋ยหมกั ชวี ภาพเพิ่มผลผลติ ผกั ส่วนผสม 1. ปุ๋ยขี้นก 3 สว่ น (ให้ธาตุไนโตรเจน) 2. ปยุ๋ ขีไ้ ก่ 3 ส่วน (ให้ธาตฟุ อสฟอรัส) 3. ปุ๋ยข้วี ัว 3 สว่ น (ให้ธาตโุ ปรแตสเซยี ม) 4. ราละเอยี ด 3 ส่วน 5. แกลบ 3 สว่ น 6. ปนู ขาว 3 ส่วน 7. เศษพชื แหง้ 3 ส่วน 8. หวั เช้อื ดนิ ดี 3 ส่วน สว่ นผสมหัวเชือ้ ดนิ ดี 1. ดนิ ดีจากปา่ 1 สว่ น 2. ราละเอยี ด 3 สว่ น 3. ปยุ๋ คอก 6 สว่ น วิธีทา 1. นาส่วนผสมลาดับที่ 1 - 7 มาคลุกเคล้าให้เข้ากันดีแล้ว จึงนาไปผสมกับหัวเชื้อดิน ดีอีกครงั้ หน่ึง หากผสมพร้อมกันทีเดียวอาจจะทาใหห้ ัวเช้ือดินดีกระจายไม่ทว่ั ถงึ 2. ฉีดน้าผสมให้เข้าเป็นเน้ือเดียวกันแต่อย่าให้ดินแฉะ เพียงบีบดูแล้วดินไม่แตกเป็น ใช้ได้ จากนนั้ เกล่ีย กองปุย๋ แต่อยา่ ให้สูงเกนิ 1 ฟตุ เพื่อป้องกนั ไมใ่ ห้กองปยุ๋ รอ้ นเกนิ ไป 3. นากระสอบปา่ นทีฉ่ ีดน้าจนชุ่มคลุมกองปยุ๋ ไว้ 4. กลับกองปุ๋ยทุกวันประมาณ 7 - 15 วัน จึงนาไปใช้ได้สังเกตเอามือซุกเข้าไปใน กองปุ๋ยแลว้ ไมม่ ีไอรอ้ นออกมาจากโิ ลกรัมองปยุ๋

ศูนยก์ สิกรรมธรรมชาตภิ เู กต็ 47 หมู่ท่ี 2 ตาบลวิชติ อาเภอเมอื ง จงั หวัดภูเกต็ การหมกั พืชหมักปุย๋ คุณสมบตั ิ เป็นปุ๋ย ฮอร์โมนและเสรมิ ภมู ิต้านทานโรค ส่วนผสม 1. ยอดพืชหลายชนดิ หน่อไม้ หญา้ ผลไม้ออ่ น (หลน่ ทิ้ง) ห่ันละเอยี ด จานวน 10 กิโลกรัม 2. น้าสะอาด 10 ลิตร 3. หัวเชอื้ จุลนิ ทรยี ์ 100 ซีซี (ครึ่งแก้ว) 4. กากนา้ ตาล 100 ซซี ี (ครึ่งแก้ว) 5. เกลอื 1 ชอ้ นโต๊ะ วิธที า 1. จุลินทรยี ์ 1 ลิตร ผสมนา้ สะอาด 200 ลิตร (น้า 10 ลิตร จุลินทรีย์ 2 ฝา พ่นได้ ตลอด) 2. ผกั พ่น 3 - 5 วนั ตอ่ ครั้ง 3. ไมด้ อก พ่น 7 - 10 วันต่อครง้ั 4. ไม้ยืนตน้ พืชไร่ นา พน่ 15 ตอ่ ครง้ั หมายเหตุ : เม่อื ผสมนา้ แต่ละครงั้ ต้องใช้ให้หมดภายใน 24 ช่ัวโมง

คุณคา่ ทางธาตอุ าหารพืชของวัตถดุ ิบชนิดตา่ งๆ ที่ใชผ้ ลติ เปน็ ปุ๋ยอินทรีย์ ชนดิ ของวตั ถุดบิ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพเทสเซียม (%N) (%P) (%K) ฟางขา้ วสาลี 0.51 0.08 0.67 มลู แพะ 2.40 0.39 1.66 ปลาป่น 4.00 1.70 1.49 กากถ่ัวลสิ งจากโรงงาน 7.30 0.65 1.08 กากสะเดาจากโรงงาน 5.20 0.48 1.24 กากมะพร้าวจากโรงงาน 3.00 0.82 1.49 ผลพลอยได้จากิโลกรัมารผลิตกา๊ ซชีวภาพ 1.40 0.39 0.66 มูลนกโิ ลกรมั ระทา 6.28 3.75 2.11 แหนแดง 3.30 0.57 1.23 ผักตบชวา 1.55 0.46 4.90 กระถนิ ยกั ษ์ 3.70 0.24 1.88 กากส่าเหล้า จากโรงงานสุรา 2.06 0.17 1.03 กากหมอ้ กรองจากโรงงานนา้ ตาล (filter cake) 1.01 2.41 0.44 สา่ เหล้าจากโรงงานสุรา (sludge) 5.94 0.56 0.50 กากละห่งุ จากโรงงานน้ามัน 5.26 1.12 0.58 มูลโค 1.10 0.40 1.60 มลู กระบอื 0.97 0.60 1.66 มลู สกุ ร 1.30 2.40 1.00 มูลไก่ 2.42 6.29 2.11 มูลเป็ด 1.02 1.84 0.52 มลู ค้างคาว 1.54 14.28 0.60 ปุ๋ยหมักฟางข้าว 1.34 0.53 0.97 กากอ้อย 0.62 0.99 0.46 กากเมล็ดนนุ่ 4.69 2.28 1.45 กากเมด็ ฝ้าย 6.92 2.96 1.12 กระดูกปน่ 3.40 27.14 0.04 มลู คน 1.00 0.50 0.37