สื่อการสอนวิชาบัญชีสินค้าและใบสำคัญ 1-2564

การวดั มลู คา่ สนิ ค้าคงเหลือ ในวนั สน้ิ งวดบัญชี เมอ่ื ตรวจนบั สนิ คา้ คงเหลือแลว้ จะจัดทารายงานการตรวจนบั สนิ ค้าคงเหลอื (Inventory Sheet)ซ่ึงกจิ การ ทใ่ี ช้วธิ บี ัญชสี ินคา้ คงเหลอื แบบส้นิ งวด จะตอ้ งวัดมลู ค่าหรือคานวณต้นทนุ สินคา้ คงเหลอื ส่วนวธิ ีบญั ชสี นิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เนื่อง ไมต่ ้องคานวณต้นทุนสนิ คา้ คงเหลอื เพราะในบญั ชีสนิ ค้าคงเหลอื จะแสดงราคาสินค้า คงเหลอื แลว้ การวัดมลู ค่าสนิ คา้ คงเหลอื ในวนั สิ้นงวดบญั ชี ตามมาตรฐานการบญั ชฉี บับที่ 2 (ปรับปรงุ 2561) เร่อื ง สินคา้ คงเหลอื กาหนดไวว้ ่า สินคา้ คงเหลอื ต้องวัดมลู คา่ ดว้ ยราคาทนุ หรอื มูลคา่ สทุ ธิทีจ่ ะไดร้ บั แล้วแตม่ ูลคา่ ใดจะตา่ กว่าสว่ นเทคนิค สาหรับการวดั มลู คา่ ของต้นทนุ สินค้าคงเหลอื การคานวณต้นทุน และมูลคา่ สุทธิที่จะไดร้ บั ตามมาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 2 (ปรับปรุง 2561) เรื่อง สนิ คา้ คงเหลือ ซึง่ เป็นไปตามแนวของคณะกรรมการมาตรฐานการบญั ชรี ะหวา่ ง ประเทศ (International Accounting Standards Committee: IASC) กาหนดดงั น้ี



จากมาตรฐานการบญั ชีดังกลา่ วไดเ้ สนอแนะวิธีการคานวณต้นทุนสินคา้ คงเหลอื หลายวธิ ี เชน่ 1. คานวณต้นทนุ สนิ คา้ คงเหลอื วธิ ีต้นทนุ มาตรฐาน (Standard Cost) 2. คานวณตน้ ทนุ สนิ ค้าคงเหลอื วิธีราคาขายปลกี (Retail Inventory Method) 3. คานวณตน้ ทุนสนิ ค้าคงเหลือตามราคาทนุ (เชน่ วิธรี าคาเจาะจง วธิ ีเขา้ กอ่ นออกก่อน วธิ ตี น้ ทุนถวั เฉล่ยี ถว่ งน้าหนัก) หรอื มูลค่าสุทธทิ ี่จะไดร้ บั แล้วแต่มลู ค่าใดจะตา่ กวา่ (Lower of Cost or Net Realizable Value)

1. คานวณตน้ ทนุ สนิ ค้าคงเหลือวธิ ตี น้ ทนุ มาตรฐาน (Standard Cost) ต้นทุนมาตรฐาน หมายถึง ต้นทุนของสินค้าที่กิจการผลิตใช้คิดราคาสินค้าท่ีผลิตโดยคานวณจาก การใชว้ ัตถดุ บิ ทางตรง คา่ แรงทางตรง และค่าใช้จา่ ยการผลติ ภายใต้กาลังการผลิตปกติทมี่ ปี ระสทิ ธิภาพ ต้นทนุ มาตรฐานจาเป็นต้องมีการตรวจสอบและปรับปรุงอยู่เสมอเพ่ือให้สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน ต้นทุน มาตรฐานเป็นการประมาณการต้นทุนให้ใกล้เคียงกับต้นทุนจริง ซ่ึงมักจะถูกนามาใช้เพื่อวัตถุประสงค์ในการ ควบคมุ ต้นทนุ และใชว้ ดั ประสทิ ธิภาพในการดาเนนิ งาน

ตวั อย่างท่ี 1 บรษิ ทั อุตสาหกรรม จากัด กาหนดต้นทุนมาตรฐานต่อหนว่ ยสนิ ค้า 50 บาทตน้ ทุนท่เี กิดข้ึนจริง หน่วยละ 55 บาท กิจการผลติ สินคา้ ทัง้ สิ้น 20,000 หน่วยขายไปในระหวา่ งงวด 16,000 หน่วย ผลต่างระหว่างต้นทุนท่ีเกดิ ขนึ้ จรงิ กบั ตน้ ทนุ มาตรฐานใหค้ ดิ เขา้ ตน้ ทุนขาย

2. คานวณต้นทนุ สินค้าคงเหลอื วธิ รี าคาขายปลกี (Retail Inventory Method) การคานวณตน้ ทนุ สนิ คา้ คงเหลอื วิธีราคาขายปลกี จะใชก้ บั ธุรกิจคา้ ปลกี เพื่อกาหนดตน้ ทนุ สนิ ค้า คงเหลือทม่ี จี านวนรายการมากและมกี ารเปลย่ี นแปลงอยา่ งรวดเรว็ และใหผ้ ลกาไรทีใ่ กลเ้ คียงกนั ในทางปฏบิ ตั ิ สินค้าท่ีจะใชว้ ธิ นี ้เี ปน็ สินคา้ ท่ไี ม่อาจใชว้ ธิ ีการตน้ ทนุ อื่นได้อยา่ งเหมาะสม สนิ คา้ คงเหลอื นีจ้ ะคานวณโดยใช้มลู คา่ สนิ ค้าท่ีขายหกั ดว้ ยอัตรารอ้ ยละของกาไรข้ันตน้ อัตรารอ้ ยละท่ใี ช้ในการพจิ ารณาลดราคาสนิ คา้ คงเหลือใหต้ า่ ลง กวา่ ราคาขายเดมิ โดยท่ัวไปมกั จะใชอ้ ตั ราร้อยละถัวเฉลี่ยของกิจการขายปลกี แตล่ ะแหง่ อตั รากาไรขั้นตน้ ถัวเฉลยี่ จะคานวณจากการดาเนินงานในปที ี่ผา่ นมา เพอ่ื หาว่ากจิ การมีความสามารถหา กาไรขนั้ ต้นเป็นร้อยละเทา่ ใดของยอดขาย หรอื ร้อยละเท่าใดของราคาทนุ เมือ่ คานวณหากาไรขั้นตน้ ได้แลว้ ให้ นาไปหกั จากยอดขายจะไดต้ ้นทนุ ขาย (Cost of goods Sold) เมื่อนาตน้ ทนุ ขายไปหกั จากสนิ ค้าที่มีไวเ้ พ่อื ขาย (Goods available for sale) แลว้ ก็จะไดร้ าคาสินคา้ คงเหลอื

ตวั อย่างที่ 2 ห้างสรรพสินค้าธนบุรี จากัด มีสินค้าคงเหลือต้นงวด 150,000 บาท ซ้ือสินค้า 350,000 บาท ค่าขนส่งเข้า 15,000 บาท ส่งคืนสินค้า 28,000 บาท ส่วนลดรับ 32,000 บาท ขายสินค้า 580,000 บาท รบั คืนสนิ คา้ 13,000 บาท สว่ นลดจา่ ย 16,000 บาท ใหท้ า คานวณต้นทนุ สินค้าคงเหลือปลายงวดวิธรี าคาขายปลีกดงั นี้ 1. อัตรากาไรขั้นตน้ ถัวเฉลี่ย 30% ของราคาขาย 2. อตั รากาไรข้ันต้นถัวเฉลี่ย 45% ของราคาทุน





3. คานวณต้นทุนสนิ ค้าคงเหลือตามราคาทนุ หรือมูลคา่ สทุ ธทิ จี่ ะไดร้ ับแล้วแต่มูลค่าใดจะตา่ กว่า (Lower of Cost or Net Realizable Value) 3.1 คานวณต้นทุนสินคา้ คงเหลอื ตามราคาทุน (Cost Method) มีวิธคี านวณตน้ ทุนดังน้ี • วธิ ีราคาเจาะจง (Specific Identification Method) หรือวธิ รี าคาท่ีซื้อจริงแต่ละครัง้ เปน็ วิธีการบนั ทึกต้นทุนที่เจาะจงได้ในสนิ คา้ คงเหลอื เฉพาะตวั แต่ละราย วธิ ีนเี้ หมาะทจ่ี ะใช้กบั การผลิตเพือ่ โครงการ หน่ึงโครงการใดโดยเฉพาะ โดยไมต่ อ้ งคานึงวา่ สนิ ค้าคงเหลือดงั กลา่ วจะซ้ือมาหรอื ผลิตข้นึ เองวิธีนไี้ ม่เหมาะกับ กรณที ีส่ นิ คา้ คงเหลือมีจานวนรายการมากและหมุนเวียนเรว็ จะเหมาะสาหรบั สนิ คา้ ที่มีราคาสงู และมีขนาดใหญ่ซงึ่ จะมที ะเบยี นสนิ คา้ ควบคมุ ตวั อย่างที่ 3 ต่อไปนี้เป็นรายการเก่ยี วกบั สินค้าของร้านปองพลพาณชิ ย์ ม.ค. 1 สนิ ค้าคงเหลอื ยกมา จานวน 28 หน่วย หนว่ ยละ 2,100 บาท มี.ค. 10 ซื้อครงั้ ท่ี 1 จานวน 10 หน่วย หนว่ ยละ 2,400 บาท พ.ค. 20 ซื้อครงั้ ท่ี 2 จานวน 15 หนว่ ย หนว่ ยละ 2,300 บาท ส.ค. 15 ซื้อคร้งั ท่ี 3 จานวน 5 หน่วย หนว่ ยละ 2,500 บาท ธ.ค. 31 สินค้าคงเหลอื ยกไป จานวน 23 หนว่ ย

ให้ทา คานวณตน้ ทุนสนิ ค้าคงเหลือวธิ ีราคาเจาะจง (สนิ ค้าท่เี หลืออยู่จานวน 12 หนว่ ย จากยอดยกมา จานวน 10 หนว่ ยจากการซ้ือครั้งท่ี 2 และทเ่ี หลือจากการซ้ือครงั้ ท่ี 3)

การคานวณต้นทุนสนิ คา้ คงเหลอื วิธีราคาเจาะจงน้ี กจิ การตอ้ งสามารถแยกโดยชัดเจนวา่ สนิ ค้า คร้งั ไหนซ้ือมาเมื่อใดและดว้ ยราคาเทา่ ใด ก็คานวณตน้ ทนุ สินค้าคงเหลือตามราคาท่แี ทจ้ ริงของแต่ ละรายทค่ี งเหลอื อยูน่ ั้นเหมาะสาหรบั กจิ การที่ขายสนิ คา้ ขนาดใหญห่ รอื สินคา้ ราคาสงู มีจานวน สินคา้ ไม่มากนกั จึงไม่เหมาะกับกจิ การทม่ี สี นิ ค้าคงเหลอื จานวนมากรายการและสบั เปลย่ี นกนั โดย ปกติ เช่น กจิ การทม่ี ีสินค้าชนิดเดยี วหรือหลายชนิดจานวนมาก แตล่ ะชิน้ มีลกั ษณะเหมือนกัน จงึ เป็นการยากที่จะกาหนดราคาเฉพาะของสนิ คา้ คงเหลอื นนั้ • วธิ ีต้นทุนถัวเฉลี่ยตอ่ หนว่ ยหรือตน้ ทุนถวั เฉลยี่ อย่างง่าย (Simple Average Method) วธิ นี ้ีจะนาราคาสนิ ค้าต่อหน่วยของสนิ ค้าคงเหลือต้นงวดและสนิ ค้าที่ซอ้ื ระหว่างงวดทกุ ครั้งมา รวมกนั แลว้ หารดว้ ยจานวนครง้ั ที่ซอ้ื บวกสนิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวด (ถ้ามี) อกี 1 ครงั้

ตัวอย่างที่ 4 รา้ นรหสั มีรายการเกย่ี วกบั สินคา้ ดงั น้ี 25X1 หนว่ ย ราคาทุน/หนว่ ย ราคาขาย/หนว่ ย ม.ค. 1 สนิ คา้ คงเหลือตน้ งวด 50 2.25 4.50 5.00 ก.พ. 10 ซอื้ คร้ังที่ 1 30 2.41 5.25 ม.ี ค. 5 ขายสนิ คา้ 55 พ.ค. 15 ซื้อคร้งั ที่ 2 80 2.37 ก.ค. 20 ขายสินค้า 40 ก.ย. 8 ขายสนิ คา้ 30 ต.ค. 21 ซื้อครง้ั ที่ 3 60 2.54 ใหท้ า คานวณต้นทนุ สนิ คา้ คงเหลือวิธีตน้ ทุนถวั เฉลย่ี ต่อหน่วย



• วธิ ตี ้นทนุ ถวั เฉล่ียถ่วงน้าหนกั หรอื ตน้ ทนุ ถวั เฉลยี่ ของราคาทง้ั สน้ิ (Weighted Average- Method) วธิ ีน้จี ะหาราคาตอ่ หนว่ ย โดยนาเอาราคาสินคา้ คงเหลอื ต้นงวดบวกกับราคาสินคา้ ทซ่ี ้ือท้งั หมด หารดว้ ยจานวนหน่วยของสนิ ค้าคงเหลอื ต้นงวดและสนิ คา้ ทซี่ อ้ื ทง้ั หมด แล้วนาจานวนสนิ คา้ คงเหลอื ปลาย งวดคูณกับราคาถัวเฉล่ยี ตอ่ หนว่ ย จะไดร้ าคาสินคา้ คงเหลอื ท้ังสน้ิ ตัวอยา่ งท่ี 5 จากโจทย์ตัวอย่างที่ 4 จะคานวณดงั นี้

• วิธีตน้ ทุนถวั เฉลยี่ เมือ่ รบั เข้าหรือวิธีตน้ ทนุ ถวั เฉลีย่ แบบเคล่อื นท่ี(Moving Average Method) วธิ ีน้จี ะคานวณราคาสนิ ค้าต่อหนว่ ยโดยถวั เฉลย่ี ใหมท่ กุ ครงั้ ที่ซ้อื สนิ คา้ เมือ่ ขายสนิ ค้าก็จะใช้ราคาทุนทถ่ี วั เฉลยี่ ไวค้ รงั้ หลังสุด ถ้าไมม่ กี ารซื้อสินคา้ เขา้ มาใหม่กไ็ ม่ตอ้ งถวั เฉลยี่ ต่อหนว่ ย ใช้ราคาทถ่ี วั เฉลี่ยไวแ้ ล้ว เทา่ นน้ั การคานวณตน้ ทุนสินค้าคงเหลือวธิ ีนจี้ ะใชเ้ ฉพาะกรณบี นั ทึกบัญชีสนิ ค้าคงเหลอื วธิ ี Perpetual Inventory System เพราะมกี ารบันทกึ ตน้ ทนุ ทกุ ครั้งท่ีมกี ารซ้ือขายสนิ คา้

ตวั อยา่ งที่ 6 จากโจทยต์ ัวอยา่ งท่ี 4 จะคานวณดังน้ี

• วิธรี าคาซอ้ื คร้งั สุดทา้ ย (Last Invoice Price) วธิ ีน้ีจะคานวณตน้ ทุนของสินคา้ คงเหลอื โดยใชร้ าคา ทนุ ต่อหนว่ ยของใบกากบั สินค้าครั้งสุดท้าย ซ่งึ เป็นราคาสินค้าทซี่ อ้ื มาครัง้ หลงั สดุ โดยไมต่ อ้ งคานงึ ถงึ วา่ ซ้ือมา จานวนเท่าใด คานวณโดยนาจานวนสนิ คา้ เหลอื ปลายงวดคูณกับราคาทุนตอ่ หน่วยของราคาซ้อื ครง้ั สดุ ท้าย จะได้ราคาสนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวด วิธีนเ้ี หมาะสาหรบั ธรุ กิจท่มี กี ารซอื้ ขายบอ่ ยและซอ้ื จานวนมาก และใน การขาย จะขายไปตามลาดับของการซื้อมาก่อนขายไปก่อน ตัวอย่างท่ี 7 จากโจทยต์ วั อย่างที่ 4 จะคานวณดังน้ี ราคาทนุ ต่อหนว่ ยของการซอ้ื ครงั้ สดุ ท้ายคอื การซ้อื ครั้งที่ 3 2.54 บาท ราคาสนิ คา้ คงเหลือปลายงวด 95 หนว่ ย ราคาหน่วยละ 2.54 บาท เป็นเงิน 241.30 บาท

• วิธเี ขา้ ก่อนออกก่อน (First in, First out Method) วิธีนถี้ อื เกณฑส์ มมติวา่ สินคา้ ทซี่ ้อื หรือผลิตได้ ก่อนย่อมถกู ขายออกไปก่อน และสินคา้ ทเี่ หลือในวนั สดุ ทา้ ยของรอบระยะเวลาบญั ชีจะเปน็ สินค้าคงเหลอื ที่ ซอ้ื หรอื ผลิตได้ครัง้ หลงั สดุ ตัวอยา่ งที่ 8 จากโจทยต์ ัวอยา่ งที่ 4 จะคานวณดังนี้

ถา้ กิจการบันทึกบญั ชสี นิ ค้าคงเหลอื วิธี Perpetual Inventory System จะมที ะเบียนสินคา้ บันทึก การรบั จ่ายสนิ คา้ ซ่ึงจะบนั ทกึ สนิ คา้ คงเหลือแบบเข้ากอ่ นออกกอ่ น ดังน้นั สินคา้ คงเหลือวธิ เี ขา้ กอ่ นออก ก่อน ท้งั วธิ ี Periodic และวธิ ี Perpetual จะได้ราคาสนิ ค้าคงเหลอื ปลายงวดเท่ากันการบนั ทกึ ในทะเบียน สินคา้ นั้นไดศ้ กึ ษามาแล้วในเรอื่ งระบบการควบคมุ สนิ ค้า ในหนว่ ยท่ี 2 วิธนี ีถ้ อื ปฏิบัติเพราะสามารถคิดราคาทนุ ของสนิ คา้ คงเหลอื ได้ใกลเ้ คียงกบั ความจรงิ ไม่ว่าราคาสนิ คา้ จะขนึ้ หรือลง เพราะสนิ คา้ คงเหลือในวันสดุ ทา้ ยของรอบระยะเวลาบัญชจี ะใกลเ้ คียงกับราคาตลาดใน ขณะนั้นมากที่สุด

การเปลี่ยนวธิ ีการคานวณตน้ ทนุ สนิ ค้าคงเหลอื จากวธิ ีหน่ึงไปเปน็ อกี วธิ หี นึง่ ในกรณีทกี่ จิ การคานวณต้นทนุ สนิ คา้ คงเหลอื วิธหี นึ่งแลว้ ตอ่ มาเปลยี่ นวิธีคานวณตน้ ทุนสินคา้ คงเหลอื เป็น อีกหน่ึง เช่น เดิมคานวณตน้ ทุนสินคา้ คงเหลอื วธิ เี ข้ากอ่ นออกกอ่ น (FIFO Method) ตอ่ มาเปล่ยี นเป็นวธิ ี ต้นทนุ ถวั เฉล่ียถ่วงนา้ หนัก หรือต้นทุนถัวเฉลี่ยของราคาท้งั สิ้น (Weighted Average Method)ในปีแรก ของการเปล่ยี นแปลงจะมีผลกระทบต่อกาไร (ขาดทุน) กอ่ นตน้ ทนุ ทางการเงินและภาษีเงนิ ได้ ซึ่งจะ คานวณผลของการเปลี่ยนแปลงวธิ ีการคานวณต้นทุนสินคา้ คงเหลอื ขัน้ ท่ี 1 คานวณตน้ ทนุ สินคา้ คงเหลือวธิ เี ก่า ขน้ั ที่ 2 คานวณต้นทนุ สนิ คา้ คงเหลอื วิธใี หม่ ขั้นที่ 3 คานวณผลของการเปลีย่ นแปลงวธิ กี ารคานวณต้นทนุ สนิ คา้ คงเหลอื (นาวธิ ใี หมม่ า เปรยี บเทยี บกบั วธิ เี กา่ ) ซึง่ จะสรปุ ไดด้ ังนี้ • ถ้าสนิ ค้าคงเหลือวธิ ีใหม่ต่ากวา่ วธิ เี ก่า จะทาให้กาไร (ขาดทนุ ) ก่อนต้นทนุ ทางการเงินและภาษี เงนิ ได้ลดลง • ถ้าสินค้าคงเหลอื วธิ ใี หม่สูงกว่าวธิ ีเก่า จะทาใหก้ าไร (ขาดทุน) ก่อนต้นทนุ ทางการเงินและภาษี เงนิ ได้เพมิ่ ขนึ้

ตวั อย่างที่ 9 เดิมกิจการคานวณต้นทุนสนิ คา้ คงเหลอื วธิ ี FIFO (ตัวอยา่ งท่ี 8) ต่อมาเปลีย่ นเปน็ วิธี Weighted Average (ตัวอย่างที่ 5) จะกระทบตอ่ กาไร (ขาดทุน) กอ่ นตน้ ทุนทางการเงิน และภาษีเงินได้ ดังน้ี สนิ คา้ คงเหลือปลายงวดวิธี FIFO (ตวั อยา่ งท่ี 8) 235.35 บาท สนิ คา้ คงเหลือปลายงวดวธิ ี Weighted Average 227.48 บาท (ตัวอย่างท่ี 5) กาไร (ขาดทนุ ) กอ่ นตน้ ทนุ ทางการเงนิ และภาษีเงนิ ไดล้ ดลง 7.87 บาท

การคานวณตน้ ทนุ สินค้าคงเหลอื ตามราคาทุนทง้ั 6 วิธี เปน็ วิธที นี่ ยิ มกันโดยทว่ั ไป นอกจากนี้ยงั มวี ิธี สนิ ค้าจานวนฐาน หรอื สนิ ค้าสารองประจา (Base Stock) ซง่ึ ไม่เปน็ ที่นิยม เพราะยากทจี่ ะกาหนดระดบั ของสนิ ค้าสารอง และวธิ แี บ่งราคาทุนตามอัตราส่วนของราคาขาย (Relative Sales Value Method) ซึ่ง ใช้สาหรับสนิ คา้ ที่ซื้อมาเปน็ การเหมาหรอื กจิ การผลติ ซ่งึ ผลติ สนิ คา้ ได้หลายชนิดในคราวเดียวกนั 3.2 การคานวณมลู คา่ สุทธทิ ีจ่ ะได้รับ (Net Realizable Value หรือ NRV) ตามมาตรฐานการบัญชีฉบับท่ี 2 (ปรับปรุง 2558) ได้นิยามความหมายไว้ดังน้ี มลู ค่าสทุ ธทิ ่จี ะ ไดร้ บั หมายถงึ ราคาโดยประมาณที่คาดว่าจะขายไดต้ ามลกั ษณะการประกอบธรุ กจิ ตามปกติ หักด้วย ประมาณการตน้ ทุนในการผลติ สนิ คา้ นั้นใหเ้ สร็จและตน้ ทนุ ท่จี าเป็นต้องจ่ายไปเพื่อให้ขายสนิ คา้ น้นั ได้

ตวั อย่างท่ี 10 รา้ นแฟช่นั มีสนิ คา้ คงเหลอื 3 ประเภทดงั น้ี

ใหท้ า คานวณตน้ ทนุ สินคา้ คงเหลอื โดยเปรยี บเทียบราคาทนุ และมูลคา่ สุทธิทีจ่ ะได้รบั ดงั นี้ กรณีที่ 1 คานวณต้นทุนสินค้าคงเหลอื ตามราคาทนุ หรือราคา NRV ทต่ี ่ากว่าเปรียบเทยี บแต่ละรายการ กรณที ี่ 2 คานวณต้นทนุ สนิ ค้าคงเหลือตามราคาทุนหรือราคา NRV ทีต่ า่ กวา่ เปรียบเทยี บแตล่ ะประเภท กรณีท่ี 3 คานวณตน้ ทุนสนิ ค้าคงเหลือตามราคาทนุ หรอื ราคา NRV ที่ต่ากว่าเปรยี บเทยี บดว้ ยยอดรวม

กรณที ี่ 1 คานวณต้นทนุ สินคา้ คงเหลอื ตามราคาทนุ หรอื ราคา NRV ท่ตี า่ กวา่ เปรยี บเทยี บแตล่ ะรายการ

กรณที ี่ 2 คานวณต้นทนุ สินคา้ คงเหลือตามราทนุ หรอื ราคา NRV ที่ตา่ กวา่ เปรยี บเทยี บแตล่ ะประเภท

กรณที ี่ 3 คานวณต้นทนุ สินคา้ คงเหลอื ตามราคาทนุ หรอื ราคา NRV ท่ตี ่ากวา่ เปรยี บเทยี บดว้ ยยอดรวม

เมอื่ คานวณตน้ ทุนสินค้าคงเหลอื ตามราคาทุนหรอื มลู ค่าสทุ ธิทจ่ี ะไดร้ บั แลว้ แตม่ ลู ค่าใดจะต่ากวา่ แล้ว กจิ การจะบันทกึ บญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื ตามราคาทนุ ในวันสิ้นงวดและบนั ทกึ รายการปรบั ปรุงบัญชีสินค้าคงเหลอื เพอื่ ไปส่มู ูลค่าสุทธิทจ่ี ะไดร้ บั ดังน้ี กิจการมสี ทิ ธเิ ลือกวิธกี ารคานวณตน้ ทนุ สินคา้ คงเหลอื จากการเปรยี บเทยี บแต่ละ รายการหรือเปรียบเทียบแต่ละประเภทหรอื เปรยี บเทยี บเปน็ ยอดรวมก็ได้ แต่ถ้าเลือกใช้วธิ ใี ดก็ จะต้องถอื ปฏิบัติโดยสม่าเสมอตลอดไป

ให้ทา บนั ทกึ รายการปรับปรงุ บัญชสี นิ คา้ คงเหลอื เพ่อื ไปสมู่ ลู คา่ สุทธทิ จี่ ะไดร้ บั บัญชีผลขาดทนุ จากการตรี าคาสนิ คา้ ลดลง ถือเปน็ ค่าใชจ้ ่ายในการขายและบรหิ ารหรอื ค่าใชจ้ ่าย อื่นๆ แลว้ แต่นโยบายของกิจการ การบันทกึ บัญชีดงั กลา่ วมผี ลทาใหส้ นิ ค้าคงเหลอื ปลายงวด แสดงในงบ กาไรขาดทนุ ตามราคาทนุ และแสดงในงบแสดงฐานะการเงนิ ตามมูลค่าสทุ ธิทีจ่ ะไดร้ บั ท่ตี า่ กว่า

หนว่ ยที่ 4 การบนั ทกึ รายการ เกีย่ วกับสินคา้ คงเหลือ

สาระการเรียนรู้ 1. การบนั ทกึ รายการของกิจการทจ่ี ดทะเบียนภาษีมลู คา่ เพ่มิ 2. การบันทกึ รายการซือ้ สินคา้ กรณมี สี ว่ นลดรบั 3. การบนั ทกึ รายการเก่ียวกับสินคา้ คงเหลอื 4. การบันทึกบัญชแี ยกประเภทที่เกย่ี วกับตน้ ทุนขาย 5. การปดิ บญั ชใี นสมดุ รายวันทัว่ ไป

การบันทึกรายการของกจิ การที่จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพม่ิ “ “ การจัดทาบัญชีของกิจการทจ่ี ดภาษมี ูลค่าเพมิ่ ยังคงปฏบิ ัตติ ามกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องโดยมี บญั ชภี าษีซือ้ ภาษีขาย ภาษมี ลู คา่ เพิ่ม ลูกหน้ี/เจ้าหน้ี-กรมสรรพากร เพ่มิ เขา้ มา ทั้งน้ี ผ้ปู ระกอบการทเี่ ปน็ บุคคลธรรมดาคณะบคุ คล ห้างหนุ้ สว่ นสามญั บรษิ ัทหรือห้างหุน้ สว่ นนติ ิบคุ คล ต้องยน่ื แบบ ภ.พ. 30 พร้อมชาระภาษี (ถา้ มี) เปน็ รายเดือนทกุ เดอื นภายในวันท่ี 15 ของเดือน ถดั ไปในอัตราภาษี 7% ของยอดรายรบั ซึง่ การบนั ทกึ รายการท่ีมีภาษีมูลค่าเพิ่ม จะบนั ทกึ ดงั นี้ 1. บันทึกรายการเก่ียวกบั ภาษซี ื้อ 1.1 ซื้อสนิ ค้าทง้ั เงินสดและเงนิ เชื่อ เดบิต ซื้อสนิ ค้า XX ภาษีซ้อื XX เครดิต เจ้าหน้กี ารค้าหรอื เงนิ สด XX

1.2 จา่ ยชาระหนี้ ไม่ว่าทั้งหมดหรือบางสว่ น XX XX เดบิต เจา้ หนกี้ ารค้า XX XX XX เครดติ เงินสดหรือธนาคาร XX 1.3 ส่งคนื สินคา้ และไดร้ บั ใบลดหนแ้ี ลว้ เดบติ เจ้าหนกี้ ารค้า XX เครดิต ส่งคืนสนิ คา้ ภาษีซอ้ื 1.4 เมือ่ ไดร้ บั สว่ นลดเงนิ สดจากการชาระหนี้ เดบิต เจ้าหนีก้ ารคา้ XX เครดติ เงินสดหรอื ธนาคาร สว่ นลดรับ

2. บนั ทกึ รายการเกย่ี วกับภาษขี าย 2.1 ขายสนิ ค้าทงั้ เงนิ สดและเงนิ เช่ือ เดบติ เงินสด หรือลูกหนี้การค้า XX เครดิต ขายสินค้า XX ภาษขี าย XX 2.2 ไดร้ บั ชาระราคาสินคา้ ไมว่ า่ ทั้งหมดหรือบางส่วน เดบิต เงินสดหรอื ธนาคาร XX เครดิต ลูกหน้ีการค้า XX 2.3 รบั คนื สนิ ค้าท้ังท่ขี ายเปน็ เงินสดและเงินเชอ่ื เดบิต รบั คืนสินคา้ XX ภาษีขาย XX เครดติ เงินสดหรือลกู หน้ีการคา้ XX

2.4 ใหส้ ่วนลดเงินสดเมอ่ื รับชาระหนี้ เดบติ เงนิ สดหรอื เงินฝากธนาคาร XX ส่วนลดจ่าย * XX เครดิต ลกู หนี้การค้า XX * ส่วนลดจา่ ยจะคานวณจากยอดขายสินค้าหักรบั คนื สนิ คา้ (ไม่นาภาษขี ายมาคดิ ) 3. การปดิ บัญชีเก่ียวกบั ภาษมี ลู ค่าเพม่ิ 3.1 ถ้าภาษีขายมากกว่าภาษีซอื้ เดบิต ภาษีขาย XX เครดติ ภาษซี ้ือ XX ภาษีมลู คา่ เพ่มิ XX - หากยอดภาษีมลู ค่าเพ่ิมคงเหลือด้านเครดติ ในวันสิน้ เดอื น จะโอนเขา้ บัญชีเจ้าหนี้ เดบติ ภาษีมลู ค่าเพิ่ม XX เครดิต เจ้าหน้ี-กรมสรรพากร XX

- ย่นื ขอชาระภาษมี ูลค่าเพ่ิมภายในวนั ท่ี 15 เดือนถัดไป (ภ.พ. 30) เดบติ เจา้ หนี้ - กรมสรรพากร XX เครดติ เงนิ สดหรือเงินฝากธนาคาร XX 3.2 ถ้าบัญชภี าษซี ื้อมากกวา่ ภาษขี าย เดบิต ภาษีขาย XX ภาษมี ูลค่าเพ่ิม XX เครดิต ภาษซี อ้ื XX - หากยอดภาษีมลู ค่าเพ่ิมคงเหลอื ดา้ นเดบติ และกิจการประสงคจ์ ะขอคืนภาษจี ะบนั ทกึ ตง้ั กรมสรรพากรเป็นลกู หน้ี เดบิต ลกู หน้ี - กรมสรรพากร XX เครดิต ภาษีมูลค่าเพิ่ม XX เดอื นถัดไปได้ หากกจิ การจะขอยกยอดภาษที ช่ี าระเกนิ ในเดอื นนัน้ ๆ ไปใช้ในเดือนถดั ไปกส็ ามารถนายอดภาษียกไปรวมใน

- ย่นื แบบ ภ.พ. 30 ภายในวนั ที่ 15 ของเดอื นถดั ไปเพือ่ ขอรับคืนเงินภาษี เดบติ เงินสดหรอื เงนิ ฝากธนาคาร XX เครดติ ลกู หนี้ - กรมสรรพากร XX



การบันทึกรายการซือ้ สินคา้ กรณีมีส่วนลดรบั กจิ การซอ้ื สินคา้ มาแล้วขายสนิ ค้าไป หรือกิจการท่ีซอ้ื วัตถดุ ิบมาผลิตสนิ ค้าหากไดร้ บั ส่วนลดรับส่วนลดจะหักจากราคาทนุ ของสนิ ค้า ซง่ึ จะทาใหเ้ กิดผลกระทบต่อตน้ ทนุ ขายและสินคา้ คงเหลอื ซง่ึ ส่วนลด(Discounts) แบ่งเป็น 2 ชนดิ คือ 1. ส่วนลดการคา้ (Trade Discounts) คือสว่ นลดที่ผูข้ ายลดให้แก่ผู้ซือ้ จากราคาท่ตี ั้งไว้เพ่อื จงู ใจใหผ้ ู้ซื้อไดซ้ ื้อสินค้าน้ันๆ โดยจะกาหนดอัตราส่วนลดหรือกาหนดจานวนเงนิ ส่วนลดไว้ ผูข้ ายจะบันทึกบัญชขี ายสินค้าดว้ ยราคาทหี่ กั สว่ นลดการค้าแล้ว ส่วน ผู้ซือ้ ก็จะบันทกึ บัญชีซือ้ สินค้าดว้ ยราคาทหี่ ักสว่ นลดการคา้ แล้ว นั่นคือหกั สว่ นลดทนั ทีในวนั ที่ซื้อหรอื ขาย จึงไมบ่ นั ทกึ บัญชีสว่ นลด 2. ส่วนลดเงินสด (Cash Discounts) คือสว่ นลดทผี่ ขู้ าย(เจา้ หนี้) ลดให้ผู้ซอ้ื (ลกู หน้ี) เพอ่ื จงู ใจให้ลกู หน้ีชาระเงินภายใน กาหนดเวลาทีจ่ ะได้สว่ นลด ซึ่งสว่ นลดเงินสดจะบันทกึ ในบญั ชสี ่วนลดรบั ดา้ นลูกหนี้หรอื ส่วนลดจา่ ยด้านเจ้าหนี้ ซึ่งทางดา้ นลกู หน้ี จะบันทกึ บัญชีเกย่ี วกบั ส่วนลดเงินสด 2 วิธคี อื



บัญชีซอ้ื สินค้าน้ันต้องหักส่วนลดการค้าและส่วนลดเงินสด (ส่วนลดเงินสดคิดจากยอด 10,000 x3% = 300) กอ่ นจงึ บันทึกบญั ชี บัญชีภาษซี อื้ ต้องคดิ จากยอดซือ้ ตามใบกากับสนิ ค้าซง่ึ หักสว่ นลดการค้าแลว้

ถา้ หากกิจการไมส่ ามารถชาระหน้ภี ายในกาหนดเวลาที่จะได้ส่วนลด ตามตัวอย่างท่ี 1 เชน่ กจิ การชาระหน้ีเม่ือวันที่ 28 ธันวาคม 25X1 จะบนั ทึกบัญชี ดังนี้

ในวนั สน้ิ งวดบัญชี กจิ การยังไม่ชาระหน้ีและเลยกาหนดทไี่ ดส้ ว่ นลดเงินสดแล้ว ตาม ตวั อย่างที่ 1 กจิ การชาระหนี้ เมื่อวนั ท่ี 4 มกราคม 25X2 จะต้องปรบั ปรุงบัญชวี นั ที่ 31 ธันวาคม 25X1 กอ่ นทีจ่ ะชาระหน้ีโดยบันทกึ บัญชี ดังนี้

เมื่อบนั ทึกการปรบั ปรงุ บญั ชีในส้นิ งวดแลว้ ในวนั ชาระเงนิ จะบนั ทกึ บัญชดี งั น้ี

2.2 บนั ทกึ บัญชีวธิ ไี มห่ กั สว่ นลด (Gross Method) เป็นวธิ ที ่นี ิยมใช้ท่วั ไปจะบนั ทึกบัญชีโดย เครดิตบัญชีเจา้ หนกี้ ารค้าดว้ ยราคาซื้อหักส่วนลดการค้าแต่ก่อนหักส่วนลดเงนิ สด และเดบิตบญั ชีซ้อื สินค้า ตามราคาในใบกากบั สนิ คา้ ตัวอย่างที่ 2 เมื่อวนั ท่ี 15 ธนั วาคม 25X1 บริษัทซอื้ สนิ ค้า 10,000 บาท ภาษมี ูลค่าเพ่ิม 7% เงอื่ นไข3/10, n/30 ชาระหนี้ใหเ้ จา้ หนวี้ นั ที่ 25 ธันวาคม

ถา้ กจิ การชาระหนีไ้ ม่ทันกาหนดท่จี ะได้รับส่วนลด ก็ไมต่ อ้ งปรับปรุงบัญชีเจา้ หน้ี การค้าจะบันทึกในวันท่ชี าระหนเี้ ลย ตามตวั อยา่ งที่ 2 ถ้าหากกิจการชาระหนเี้ ม่ือวันที่ 4 มกราคม 25X2 จะบนั ทกึ บัญชีดงั นี้

การบันทกึ รายการเกย่ี วกบั สนิ ค้าคงเหลือ การบนั ทึกรายการเกี่ยวกับสนิ คา้ คงเหลือมี 2 วิธีคอื 1. วิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบส้ินงวด (Periodic Inventory System) วิธี นี้จะใช้บัญชซี ื้อสินค้าในการบันทึกรายการซ้ือสินค้าระหว่างงวด บัญชีสินค้าคงเหลือจะแสดง เป็นสนิ ค้าคงเหลอื ยกมาในวันต้นงวดซ่ึงไม่มีการเปลี่ยนแปลงตามรายการท่ีเกิดขึ้นในระหว่าง งวด เน่ืองจากบันทึกในบัญชีซ้ือสินค้า เมื่อซื้อสินค้าและบันทึกบัญชีขายเมื่อขายสินค้า ไม่ได้ บันทึกในบัญชีสินค้าคงเหลือ ในวันสิ้นงวด บัญชีสินค้าคงเหลือจะบันทึกตามจานวนเงินที่ คานวณต้นทุนสินค้าคงเหลือได้ ส่วนสินค้าคงเหลือต้นงวดก็จะปิดเข้าบัญชีต้นทุนขาย ซ่ึง ตน้ ทุนขายจะคานวณจากสินค้าคงเหลือตน้ งวดบวกดว้ ยยอดซ้ือสทุ ธแิ ละหักด้วยสินค้าคงเหลือ ปลายงวด

2. วิธีบนั ทกึ บญั ชสี ินค้าคงเหลอื แบบตอ่ เนอ่ื ง (Perpetual Inven tory System) วิธีนี้จะบันทึกรายการซื้อสินค้าในบัญชีสินค้าคงเหลือ โดยตรง และเมื่อขายสินค้าก็จะบันทึกในบัญชีต้นทุนขายและบันทึกลด ยอดสินค้าคงเหลือ ฉะน้ันวิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่องจะไม่ บันทึกบัญชีซ้ือสินค้า ค่าขนส่งเข้าส่งคืนสินค้า ส่วนลดรับ วิธีนี้กิจการจะ จัดทาทะเบียนสินค้าเพื่อบันทึกการรับจ่ายอย่างต่อเน่ือง ทาให้กิจการ ทราบยอดสินคา้ คงเหลือในราคาทุนตลอดเวลา จึงเรียกว่า วิธีบันทึกบัญชี สนิ คา้ คงเหลือแบบตอ่ เนือ่ ง

ตวั อย่างท่ี 3 รา้ นจรงิ ใจ มสี นิ ทรพั ย์ หน้สี ิน และส่วนของเจ้าของเมื่อวันท่ี 1 มกราคม 25X1 ดงั น้ี เงนิ สด 35,815 บาท ลูกหนกี้ ารค้า-รา้ นทบั ทมิ 13,910 บาท สนิ คา้ คงเหลือ 8,000 บาท อปุ กรณส์ านักงาน 40,000 บาท คา่ เสอื่ มราคาสะสม-อุปกรณ์สานกั งาน 8,000 บาท เจา้ หนี้การค้า – รา้ นแก้ว 18,725 บาท เงนิ กู้ 15,000 บาท ทุน–นายจรงิ ใจ 56,000 บาท