တရားသူကြီးများ၊ ရှေ့နေများနှင့်အစိုးရရှေ့နေများ၏လွတ်လပ်မှုနှင့်တာဝန်ယူမှုဆိုင်ရာနိုင်ငံတကာစည်းမျဉ်းများ

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ အစုိးရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပမ္ ႈႏွင့္ .... 137 ဂ။ ေၾကညာခ်က္စံႏႈန္းမ်ား အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လ႔အူ ခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း (၁၉၄၈ ဒဇီ ငဘ္ ာ ၁၀ အေထြေထြညလီ ာခံ ဆံးု ျဖတ္ခ်က္ ၂၁၇ A (III) အရ ျပ႒ာနး္ သည။္ ) ပုဒ္မ ၁၀ လတူ ငို ္းတြင္ ျပစမ္ တႈ စ္ခခု ုျဖင့္ တရားဥပေဒအရ တရားစြဲဆိုခံရသည့္အခါ တရားဥပေဒအရ ဖြဲ႕ စည္းတညေ္ ထာငထ္ ားေသာ အရညအ္ ခ်ငး္ ျပညမ့္ သီ ည့္ လြတ္လပ၍္ ဘကမ္ လုကိ ဘ္ ဲ သမာ သမတ္က်သည့္ ခံု႐းုံ ေရ႕ွ ေမွာကတ္ ြင္ မွ်တေသာ လထူ ၾု ကားနာခြင့အ္ တြက္ တနး္ တညူ မီ ်ွ မႈ အျပညအ့္ ၀ ရရခိွ စံ ားႏုိငသ္ ည။္

138 က်င္သ့ ုံးလပု ္ေဆာငသ္ မူ ်ားအတြက္ လမ္းညနႊ ္လကစ္ ြဲ - ၁ တကမာၻလုးံ က အသအိ မွတျ္ ပဳထားေသာ လူ႔အခြင္အ့ ေရးႏငွ ့္ အေျခခံလြတ္လပခ္ ြင့္ မ်ားကို တုိးျမငႇ ့က္ ာကြယရ္ န္ လတူ စဥ္ းီ ခ်ငး္ ၊ လူအပု ္စမု ်ားႏွင့္ လ႔ူအဖြဲ႕အစညး္ မ်ား၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာ၀န္ရမွိ ႈမ်ားဆုငိ ္ရာ ေၾကညာခ်က္ (၁၉၉၉ မတ္ ၈ ရက္ တြင္ ျပ႒ာန္းေသာ အေထြေထြညလီ ာခံ ဆံးု ျဖတခ္ ်က္ ၅၃/၁၄၄ အရ) ပဒု မ္ ၉ ၂။ [....] လြတ္လပခ္ ြင့္ (သ႔)ုိ အခြငအ့္ ေရး ခ်ဳးိ ေဖာကသ္ ညဟ္ ု စြပစ္ ြဲခံရသည့္ မည္သူတစဥ္ ီး တစေ္ ယာက္တြင္မဆို မမိ ကိ ိုယ္တုငိ ္ေသာ္လညး္ ေကာငး္ (သ႔ိ)ု ဥပေဒအရ အာဏာလႊဲအပ္ျခင္း ခံရေသာ ကိယု ္စားျပဳမႈမွတဆင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ဥပေဒအရ ဖြဲ႕စညး္ ထားေသာ လြတလ္ ပ္ ေသာ၊ ဘကမ္ လကုိ ေ္ သာ အရညအ္ ခ်ငး္ ရိေွ သာ တရားစီရငေ္ ရးအဖြဲ႕ (သုိ႔) အျခားအာဏာပိငု ္ ေရ႕ွ တြင္ လထူ ုၾကားနာခြင္ရ့ ရန္ ေစာဒကတက္ခြင့ရ္ ွိပါသည။္ ဥပေဒအရ အာဏာပငုိ ္ထံမွ ဆုးံ ျဖတ္ခ်ကရ္ ယခူ ြငရ့္ ၿိွ ပီး အကယ၍္ အဆပုိ ါပုဂဳၢိ လ္၏ အခြငအ့္ ေရး (သ႔ုိ) လြတ္လပခ္ ြင့မ္ ်ား ခ်ဳိးေဖာကခ္ ရံ ပါက သကဆ္ ိုင္ရာ ေလ်ာ္ေၾကးမ်ားပါ၀င္သည့္ နစန္ ာေၾကးရယူခြင့ႏ္ ွင့္ အၿပးီ သတ္ ဆံးု ျဖတခ္ ်က္ခ်မႏႈ ငွ ့္ ဆလု ဒက္ ို ေႏာွ ငေ့္ ႏွးမႈတစ္စံတု စရ္ ာမရဘွိ ဲ ေဆာင္ရြက္ေပးရပါမည။္

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစးုိ ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပမ္ ႈႏွင့္ .... 139 ဃ။ အျခားစခံ ်နိ စ္ ံႏနႈ း္ မ်ား လအူ႔ ခြင့္အေရးေကာ္မရွငဆ္ းုံ ျဖတခ္ ်က္ ၂၀၀၄/၃၃ (၂၀၀၄ ၊ ဧၿပီ ၁၄ တြင္ မဲေပးျခငး္ မရွပိ ဲ ျပ႒ာနး္ ခဲ့ပါသည။္ ) တရားစီရင္ေရးအဖြဲ႔၊ ဂ်ဴရီႏွင့္ အကဲျဖတလ္ ူႀကီးမ်ား၏ လြတ္လပမ္ ႏႈ ငွ ့္ ဘက္မလုိက္မႏႈ ွင့္ ေရ႕ွ ေနမ်ား၏ အမအီွ ခိုကငး္ လတြ လ္ ပ္မႈ လူ႔အခြငအ့္ ေရးေကာ္မရငွ ္သည္ ၇။ အစုးိ ရမ်ားအားလုးံ သည္ တရားသူႀကီးမ်ားႏငွ ့္ ေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႈကုိ ေလးစားရနႏ္ ငွ ့္ ထိန္းသမိ ္းရန္၊ ၄င္းတို႔၏ ပညာရပဆ္ ိုငရ္ ာတာ၀န္မ်ားကို မညသ္ ည့္ ေႏွာင့ယ္ ွက္မႈမ်ဳးိ ၊ အႏရၱ ာယ္ ေပးမမႈ ်ဳးိ မပါ၀င္ဘဲ ထိေရာကေ္ သာ ဥပေဒျပဳေရး၊ ဥပေဒျပ႒ာနး္ ေရးႏွင့္ အျခားသင့္ေလ်ာ္ေသာ ေဆာင္ရြကခ္ ်က္မ်ားကို ေဆာင္ရြကႏ္ ုိငရ္ န္ ေမတာၱ ရပခ္ ထံ ားပါသည။္

140 က်င့သ္ ုးံ လပု ္ေဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမ္းညနႊ လ္ က္စြဲ - ၁ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ ဆံးု ျဖတခ္ ်က္ ၂၀၀၃/၃၉ (၂၀၀၃ ဧၿပီ ၂၃ တြင္ ေထာက္ခမံ ဲ ၃၁ မဲ၊ ကနက႔္ ြကမ္ ဲ ၁ မဲ၊ ၾကားေနမဲ ၂၁ မဲျဖင့္ ျပ႒ာန္းခဲပ့ ါသည။္ ) တရားစရီ င္ေရးစနစ၏္ ဂဏု သ္ ကိ ာၡ လအ႔ူ ခြင့္အေရးေကာမ္ ရွင္သည္ - ၁။ တစစ္ ုတံ စ္ေယာကအ္ ား ျပစမ္ ႈတစ္စတုံ စ္ရာျဖင့္ စြဲဆုခိ ရံ လွ်င္ ထသုိ သူ ည္ ၄င္း၏ အခြင္အ့ ေရး ႏွင့္ ရပငို ္ခြင္မ့ ်ားကုိ ေတာငး္ ဆိရု ာ၌ လြတလ္ ပ္ေသာ ဘက္မလကုိ သ္ ည့္ ခ႐ံု ုးံ မ်ားေရွ႕ေမွာက္ တြင္ မွ်တေသာ လထူ ုၾကားနာမႈကုိ တရားမွ်တမႈ အျပည့အ္ ၀ျဖင့္ ပငုိ ဆ္ ငုိ ႏ္ ိငု မ္ ည္ဟု ထပ္ ေလာင္းေျပာၾကားပါသည္။ ၂။ လူတငုိ ္းတြင္ ျပ႒ာန္းထားေသာ ဥပေဒလုပ္ထံးု လုပ္နညး္ မ်ားကို အသးံု ျပဳသည့္ သာမန္တရား႐ံးု မ်ား (သို႔) ခံ႐ု ံးု မ်ားတြင္ စစေ္ ဆးစီရင္မႈ ခယံ ူခြငရ့္ ၿွိ ပီး အဆိပု ါ ဥပေဒအရ ျပ႒ာနး္ ထားေသာ လုပ္ ထံုးလုပန္ ညး္ မ်ားကို အသံုးမျပဳေသာ ခံု႐ုးံ မ်ားကိုလညး္ သာမနတ္ ရား႐ုးံ မ်ား (သ)ုိ႔ တရားစရီ င္ ေရးခံ႐ု းံု မ်ားေနရာတြင္ အစားထးို ရန္ ဖြဲ႕စည္းျခင္း မျပဳရန္ ထပ္မံေျပာၾကားပါသည။္ ၃။ လတူ ိငု ္းတြင္ ဥပေဒအရ ဖြဲ႕စညး္ ထားေသာ အရည္အေသြးျပည့မ္ သီ ည၊့္ လြတ္လပ္သည့္ ဘက္ မလုကိ ေ္ သာ ခ႐ုံ ံးု မ်ားေရွ႕ေမွာကတ္ ြင္ မွ်တသည့္ ၾကားနာစစေ္ ဆး ခယံ ခူ ြငရ့္ ိွသညဟ္ ု လညး္ ထပမ္ ံ၍ ေျပာၾကားပါသည္။ [....] ၆။ ျပစ္မကႈ ်ဴးလြန္သကူ ို စစ္ေဆးစရီ င္သည့္ မည္သည့္ တရား႐ံးု မဆို လြတလ္ ပ္မႈႏွင့္ သမာသမတ္ က်မႈ စည္းမ်ဥ္းမ်ားေပၚတြင္ အေျခခံရမည္ဟု အေလးအနက္ ေျပာၾကားပါသည္။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ အစးုိ ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႏႈ ငွ ့္ .... 141 ႏုိင္ငံတကာ ျပစမ္ ႈဆိုင္ရာ တရား႐ုံးေရွ႕ေမာွ ကတ္ ြင္ ေရွ႕ေန၏ ပညာသညဆ္ နေ္ သာ က်င၀့္ တ္ဆုငိ ရ္ ာစညး္ မ်ဥ္း (၂၀၀၅ ဒီဇင္ဘာ ၂ ရက္တြင္ တတယိ စညံု အီ စည္းအေ၀းက တညတီ ညြတ္တညး္ အတည္ျပဳ ျပ႒ာန္း ခဲ့သည။္ ) အခနး္ ၁ - အေထြေထြျပ႒ာနး္ ခ်ကမ္ ်ား [....] ပုဒ္မ ၆ - ေရွ႕ေန၏ လြတလ္ ပ္မႈ ၁။ ေရ႕ွ ေနသည္ ဂုဏသ္ ကိ ၡာရိွရိွ အမီွအခိကု င္းကင္းႏငွ ့္ လြတလ္ ပစ္ ြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရမည္။ ၂။ ေရ႕ွ ေနသည္ (က) ၄ငး္ ၏ အမအွီ ခိကု င္းမ၊ႈ သိကၡာ (သ႔ုိ) လြတလ္ ပ္မႈအေပၚ ျပင္ပဖိအား သကေ္ ရာကေ္ စရန္ ခြငမ့္ ျပဳရပါ။ (ခ) ၄င္း၏ လြတ္လပ္မႈအေပၚ အေပးအယသူ ေဘာျဖင့္ သကေ္ ရာက္ေစမည့္ ေၾကာငး္ က်ဳိး ဆေီ လ်ာေ္ သာ အဆုးံ သတမ္ ်ဳးိ ကို ေဖာေ္ ဆာငေ္ ပးမည့္ မည္သညအ့္ ရာကုမိ ်ွ မလပု ္ ေဆာင္ရပါ။ ပုဒမ္ ၇ - ေရွ႕ေန၏ ပညာသညဆ္ န္ေသာ က်င၀့္ တဆ္ ုငိ ္ရာ စည္းမ်ဥး္ ၁။ ေရ႕ွ ေနသည္ Chamber ၊ တရားလုဘိ ကေ္ ရ႕ွ ေနႏွင့္ ၄င္း၏႐းုံ ခနး္ မွ အဖြဲ႕၀ငမ္ ်ား၊ မွတပ္ ုတံ င္ အရာရိွႏငွ ့္ မွတပ္ တုံ င္ဌာနမွ အဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ အမႈသည္၊ တစ္ဖကမ္ ွ အမလႈ ကို ္ေရ႕ွ ေန၊ စြပ္စြဲခရံ သူ မ်ား၊ နစ္နာသူမ်ား၊ မ်က္ျမငသ္ ကေ္ သမ်ားႏငွ ့္ အမႈကစိ ႏၥ ငွ စ့္ ပ္လ်ဥး္ ေသာ အျခားသူမ်ားႏငွ ့္ ဆက္ဆရံ ာတြင္ ေလးစား၍ ယဥ္ေက်းပ်ဴငာွ ရမည္။ ၂။ ေရ႕ွ ေနသည္ တရား႐ံးု ေရ႕ွ ေမွာကတ္ ြင္ ဥပေဒကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်ငက္ ်င္ ပိုင္ပငုိ ႏ္ ုိင္ႏုိင္ အသံုးျပဳ ႏုိငမ္ ျႈ မင္မ့ ားၿပးီ ယင္းကုိ ထနိ ္းသိမး္ ႏငုိ ရ္ မည။္ ထိကု ဲသ့ ုိ႔ေသာ ကၽြမး္ က်ငမ္ ႈကို ထနိ ္းသမိ ္းရန္ လုအိ ပ္သည္။ သငတ္ နး္ ပို႔ခ်မႈတြင္ ပါ၀ငရ္ မည္။

142 က်ငသ့္ ံုးလုပ္ေဆာငသ္ မူ ်ားအတြက္ လမး္ ညႊနလ္ ကစ္ ြဲ - ၁ ၃။ ေရွ႕ေနသည္ ျပ႒ာန္းဥပေဒ၊ လပု ္ထံးု လပု န္ ည္းႏငွ ့္ သက္ဆုိငရ္ ာ နည္းဥပေဒ၊ တရား႐ုးံ ဆုိင္ရာ စည္းမ်ဥး္ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ တရား႐ံးု က လကုိ ္နာက်င့္သံုးရန္ ခ်မွတ္ထားေသာ စရီ င္ထးံု မ်ားႏငွ ့္ အဆပုိ ါ က်င္၀့ တအ္ တညျ္ ပဳ ျပ႒ာန္းျခငး္ တ႔ကို လို ည္း အခ်နိ ္ တုငိ း္ တြင္ လကို န္ ာက်င့္သုံးရမည။္ ၄။ ေရ႕ွ ေနသည္ ၄ငး္ ၏လက္ေထာကမ္ ်ား၊ အျခား၀န္ထမ္းမ်ားျဖစ္ေသာ စုစံ မး္ စစေ္ ဆးေရးသမား မ်ား၊ စာေရးမ်ားႏငွ ့္ သုေတသမီ ်ား၏ အလုပမ္ ်ားကို ေဖာ္ျပပါ က်င္၀့ တ္ႏငွ ့္ ကုိက္ညမီ ႈ ရမွိ ရွိ ႀကးီ ၾကပက္ ြပ္ကဲရမည။္ ပုဒ္မ ၈ - ပညာသည္ဆန္ေသာ လ်ွ ဳ႕ိ ၀ကွ ္မႏႈ ငွ ့္ အတြငး္ ေရးသိုသပိ မ္ ကႈ ုိ ေလးစားလကုိ န္ ာျခငး္ ၁။ ေရွ႕ေနသည္ ျပ႒ာန္းဥပေဒ၊ လုပထ္ ံးု လုပ္နည္းႏငွ ့္ သက္ေသဆိငု ္ရာ နည္းဥပေဒႏွင့္ တရား႐းုံ ေတာ္ စညး္ မ်ဥ္းဥပေဒမ်ားႏငွ ့အ္ ညီ အမႏႈ ွငဆ့္ ုငိ ေ္ သာ သတငး္ အခ်က္အလက္ မ်ားအေပၚတြင္ ပညာသည္ဆန္ေသာ လ်ွ ဳိ႕၀ွက္မႈႏွင့္ အတြင္းေရးသုသိ ပိ ္မကႈ ို ေလးစားလကုိ ္နာၿပးီ က်င္သ့ ုးံ ရ မည။္ ၂။ ဤပဒု မ္ ၏ အပုိဒ္ ၁ တြင္ ရညည္ ႊနး္ ထားေသာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားသည္ ျပ႒ာန္းဥပေဒ၏ ပုဒ္မ ၆၄ စာပိဒု ္ ၆ (ဂ) ႏွင့္ စာပိုဒ္ ၇ ၊ ပဒု ္မ ၆၇ စာပုိဒ္ ၁ (ခ) ၊ ပုဒမ္ ၆၈ ႏွင့္ ပဒု ္မ ၇၂ တုႏိ႔ ွင့္လညး္ ေကာင္း၊ လုပထ္ ံးု လပု ္နည္းႏွင့္ သက္ေသဆုိငရ္ ာ နညး္ ဥပေဒ၏ စည္းမ်ဥး္ ၇၂ ၊ ၇၃ ၊ ၈၁ တု႔ိႏငွ ့္လည္း ေကာငး္ ၊ တရား႐ံးု ဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ား၏ စည္းမ်ဥး္ ၉၇ ႏငွ ့္ လည္းေကာငး္ တူညီမႈရိပွ ါ သည။္ ေရွ႕ေနသည္ ဤစည္းမ်ဥ္းမွ သက္ဆုငိ ္ရာ ျပ႒ာန္းခ်ကမ္ ်ားႏငွ ့္ တရား႐းုံ အမနိ ႔မ္ ်ားကို လိုက္နာမႈရွရိ မည။္ ၃။ ေရွ႕ေနသည္ ဤပုဒ္မပါ စာပိဒု ္ ၁ ႏွင့္ ၂ အရ ထနိ ္းသမိ ္းထားေသာ သတငး္ အခ်ကအ္ လကမ္ ်ားကို တြဲဖက္ အမလႈ ကုိ သ္ ၊ူ လကေ္ ထာက္မ်ားႏွင့္ အမႈကိုကငုိ တ္ ြယ္ေသာ ၀န္ထမ္းမ်ားအား ၄ငး္ ၏ တာ၀နက္ ိုထမ္းေဆာငရ္ နအ္ တြကသ္ ာအမႏႈ ငွ ့္ဆကစ္ ပ္ေနေသာသတင္းအခ်ကအ္ လကမ္ ်ားကုိ အသိေပးရမည။္ ၄။ ဤပုဒ္မ၏ စာပိုဒ္ ၃ အရ အမႈလိုကေ္ ရွ႕ေနသည္ ဤပဒု မ္ ပါ စာပဒုိ ္ ၁ ႏငွ ့္ ၂ အရ ထိနး္ သမိ ္းထား ေသာ သတင္းအခ်က္အလကမ္ ်ားကို ေဖာထ္ တု ေ္ ျပာဆရို ာတြင္ ယင္းသ႔ုိေျပာဆိုမႈသည္ ျပ႒ာန္း ဥပေဒ၊ လပု ထ္ ုံးလပု ္နည္းႏငွ ့္ သက္ဆိုငရ္ ာ နညး္ ဥပေဒႏငွ ့္ တရား႐ုံး၏ စညး္ မ်ဥ္းဥပေဒမ်ားပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား(သ)ိ႔ု ဤစညး္ မ်ဥး္ (သိ)ု႔ တရား႐းုံ ၏အမနိ ္႔အရထုတ္ေဖာျ္ ခငး္ သာလွ်င္ျဖစရ္ မည။္ အထူးသျဖင့္ အမႈလုကိ ္ေရွ႕ေနသည္ ၄ငး္ အကာအကြယေ္ ပးထားေသာ နစန္ ာသူမ်ားႏွင့္ မ်က္ ျမင္သကေ္ သမ်ား၏အေၾကာငး္ (သ႔ု)ိ ၄င္းတုိ႔၏ မည္သမူ ည္၀ါျဖစသ္ ညအ့္ ေၾကာင္းႏွင့္ မည္သည့္ ေနရာတြင္ရသိွ ည္ စသည့္ လွ်ဳိ႕၀ကွ ္အပ္ေသာ သတင္းအခ်ကအ္ လက္မ်ားကို တရား႐းံု ၏ အမိန္႔ ျဖင့္ ခငို ္းေစျခငး္ မရိွလ်ွ င္ ထိသု ႔ို မေဖာ္ထတု ႏ္ ငို ္ေပ။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစိုးရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပမ္ ႏႈ ွင့္ .... 143 ပဒု ္မ ၉ - ေရ႕ွ ေနႏွင့္ အမႈသည၏္ ဆက္ဆေံ ရး ၁။ အမႈလုိကေ္ ရ႕ွ ေနသည္ အျခားေသာပဂု ိဳၢ လမ္ ်ား အထူးသျဖင့္ ၄ငး္ ၏အမသႈ ည္ႏငွ ့္ ပတ္သက၍္ လမူ ်ဳးိ ၊ အေရာင၊္ တိုငး္ ရငး္ သား (သု႔ိ) ႏငုိ င္ ံသားဇစ္ျမစ္၊ ႏုိင္သသံ ား၊ ႏငုိ င္ ံေရးအျမင္၊ ဘာသာေရး ခံယခူ ်က္၊ က်ား-မျဖစ္ျခင္း၊ လိငပ္ ုငိ း္ ဆငို ရ္ ာ တိမး္ ညႊတ္မႈ၊ မသနစ္ ြမ္းျခင္း၊ လကထ္ ပ္ရျိွ ခငး္ ၊ မရျွိ ခငး္ (သု႔ိ) အျခား ပဂု လၢ ကိ ဆုငိ ္ရာ (သို)႔ စးီ ပြား ေရးအဆင္အ့ တန္းတု႔ိႏငွ ့္ ဆက္စပ္ၿပီး ခြဲျခား ဆက္ဆမံ ႈ တစစ္ တုံ စ္ရာ မျပဳလပု ရ္ ပါ။ ၂။ အမသႈ ည္ႏငွ ့္ ဆကဆ္ ံရာတြင္ အထးူ သျဖင့္ ႐ပု ္ပုငိ း္ ဆုငိ ရ္ ာ၊ စတိ ္ပငုိ း္ ဆိငု ရ္ ာ ညငႇ း္ ပန္း ႏပိွ ဆ္ က္ ခံရသူမ်ား (သ)ို႔ လငိ ္မဆႈ ိငု ္ရာ အၾကမး္ ဖကမ္ ႈခံရသမူ ်ား (သိ႔)ု ကေလး၊ သက္ႀကးီ ရြယအ္ ိုမ်ားႏွင့္ မသနစ္ ြမ္းသမူ ်ားကို ကယို ္စားျပဳေပးသည့္ အမႈလကုိ ေ္ ရ႕ွ ေန ျဖစ္ေနလွ်င္ အမလႈ ကုိ ္ေရ႕ွ ေနသည္ အမႈသည္၏ ပုဂဳၢိ လေ္ ရးဆိငု ္ရာ အေျခအေနမ်ားႏငွ ့္ လုအိ ပ္ခ်ကမ္ ်ားကုိ ထည့္သြင္း စဥး္ စားရ မည္။ ၃။ အမသႈ ညသ္ ည္ စတိ ္ပုငိ ္းဆိုင္ရာ ခ်ဳိ႕ယြင္းမႈ (သ႔)ုိ အျခားအေၾကာငး္ ျပခ်က္ တစ္ခခု ေု ၾကာင့္ အမသႈ ညသ္ ည္ ကိယု စ္ ားျပဳမႏႈ ွင္ပ့ တ္သကသ္ ည့္ ဆးုံ ျဖတ္ခ်က္ကို ေကာငး္ မြန္စြာ မခ်မွတ္ႏိုင္ သည့္ အေျခအေနမ်ဳိးတြင္ အမႈလကို ေ္ ရ႕ွ ေနသည္ မွတ္ပုတံ ငအ္ ရာရိွ ႏွင့္ သကဆ္ ငို ရ္ ာ Cham- ber သ႔ို အေၾကာင္းၾကားရမည။္ အမႈလိကု ္ေရ႕ွ ေနသည္ ျပ႒ာနး္ ဥပေဒႏငွ ့္ လုပ္ထံုးလုပန္ ညး္ ႏွင့္ သက္ေသဆုိင္ရာ နညး္ ဥပေဒတို႔အရ သင္တ့ ငေ့္ လ်ာကပ္ တေ္ သာ ဥပေဒအရ ကယုိ စ္ ားျပဳမႈအ တြက္ လုိအပေ္ သာအဆင့္မ်ား လုပ္ေဆာင္ရမည္။ ၄။ ေရွ႕ေနသည္ အမႈသညႏ္ ငွ ့္ ဆက္ဆံရာတြင္ လငိ ္ဆက္ဆမံ ကႈ ုိ ေတာငး္ ဆျို ခငး္ ၊ ၿခိမး္ ေျခာက၍္ အတငး္ အဓမျၼ ပဳျခင္း၊ ၿခမိ ္းေျခာက္ျခငး္ (သု႔ိ)မသင့္ေလ်ာေ္ သာ လႊမး္ မိးု မႈ တစစ္ တံု စ္ရာ ျပဳလုပ္ ျခငး္ စသည့္ မေလ်ာက္ န္ေသာ အျပဳအမမူ ်ဳးိ မလပု ္ရပါ။ ပဒု ္မ ၁၀ - ေၾကာ္ျငာျခင္း ၁။ ေရွ႕ေနသည္ ေဖာ္ျပပါ သတင္းအခ်ကအ္ လကႏ္ ွင့္ပတ္သက၍္ ေၾကာ္ျငာႏုိငသ္ ည။္ (က) ယင္းအခ်ကသ္ ည္ တိက်ခ္ငို မ္ ာမရႈ ွၿိ ပးီ (ခ) လ်ွ ဳ႕ိ ၀ကွ ္သိသု ိပ္မႏႈ ငွ ့္ အက်ဳိးခစံ ားခြင္စ့ သည့္ အမႈလကို ္ေရ႕ွ ေန၏ တာ၀နမ္ ်ားကိုေလးစား လကုိ န္ ာမႈရွိရမည္။

144 က်ငသ့္ ံုးလပု ေ္ ဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမ္းညနႊ ္လက္စြဲ - ၁ အခနး္ (၂) - ေရ႕ွ ေန၏ ကိုယ္စားျပဳမႈ [....] ပုဒမ္ ၁၂ - ကယုိ ္စားျပဳမႈကတုိ ားျမစသ္ ည့္ အဟန႔္အတားမ်ား ၁။ ေရွ႕ေနသည္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အမႈမ်ားတြင္ အမႈသည္ကုိ ကိုယ္စားမျပဳႏငို ္ပါ။ (က) ေရ႕ွ ေန (သိ)႔ု ၄င္း၏တြဲဖကမ္ ်ားက လက္ခထံ ားသည့္ အမႈႏငွ ့္တူေနလွ်င္ (သုိ)႔ ဆကစ္ ပ္ မရႈ ွိေနလ်ွ င္ (သု)ိ႔ အျခားအမသႈ ညတ္ စဥ္ ီးကုိ ကုယိ ္စားျပဳၿပီး ျဖစ္ေနလွ်င၊္ အမႈသည္၏ အက်ဳးိ စီးပြားသည္ ယခင္အမသႈ ည၏္ အက်ဳိးစီးပြားႏွင့္ လိုက္ဖက္မႈ၊ ကိကု ည္ ီမႈ မရိလွ ွ်င္၊ ေဆြးေႏြးတငို ပ္ ငၿ္ ပးီ ေနာက္ အမႈသညႏ္ ွင့္ ယခငအ္ မႈသည္တကုိ႔ သေဘာတူညီမႈ မရိွ လ်ွ င္ (သု႔)ိ (ခ) ေရွ႕ေနသည္ တရား႐းုံ တြင္ ၀န္ထမး္ အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥက္ အမႈ၏ လ်ွ ဳ႕ိ ၀ွက္ အခ်ကအ္ လကမ္ ်ားကုိ ထိန္းသိမ္းသူ (သိ႔)ု ထနိ ္းသမိ ္းရာတြင္ ပါ၀ငေ္ နသျူ ဖစ္ခဲ့ၿပးီ ထအို မႈႏငွ ့္ ဆက္စပေ္ နေသာ အမကႈ ုိ ကုယိ စ္ ားမျပဳႏိုင္ပါ။ အကယ၍္ တရားစီရင္မႈ အက်ဳိးေက်းဇးူ အရ ဆေီ လ်ာမ္ နွ ္ကန္သညဟ္ ု ယူဆလ်ွ င္ အမလႈ ကို ေ္ ရွ႕ေန၏ ေတာင္းဆုမိ ႈျဖစ္ေသာ ထုိဟန႔တ္ ားမကႈ ို တရား႐းံု ၏ အမနိ ျ႔္ ဖင့္ ဖယရ္ ာွ းႏငို သ္ ည္။ အမလႈ ုကိ ေ္ ရ႕ွ ေနသည္ ယခင္က တရား႐းံု ၀န္ထမး္ ျဖစ္ခဲ့ေသာ ေၾကာင့္ ၄င္း၏ ယခင္ရာထူးအတိုငး္ လိုက္နာရမည့္ လ်ွ ဳ႕ိ ၀ကွ သ္ ုသိ ပိ မ္ ႈ တာ၀န္ကုိ ဆက္ လက္ထမ္းေဆာင္ရမည။္ ၂။ ဤပုဒ္မ၏ စာပုိဒ-္ ၁ (က) တြင္ ေဆြးေႏြးတုငိ ္ပငၿ္ ပးီ ေနာက္ သေဘာတညူ မီ ႈ ရရိခွ ဲ့ၿပးီ ေရွ႕ေနသည္ လက္ရိအွ ေျခအေန (သ႔ိ)ု ပဋပိ ကျၡ ဖစ္မႈႏငွ ့္ ရရွခိ ဲေ့ သာ သေဘာတညူ ီခ်ကက္ ို တရား႐းံု သ႔ုိ တငျ္ ပရမည။္ ထိုသတိ႔ု င္ျပမကႈ ုိ ဤစည္းမ်ဥ္းပါ ပဒု မ္ ၈ ႏငွ ့္ စညး္ မ်ဥး္ ၇၃ အရေသာလ္ ည္းေကာင္း၊ လုပ္ထးံု လုပန္ ည္းႏွင့္ သက္ေသဆိငု ္ရာ နည္းဥပေဒမွ စညး္ မ်ဥ္း - ၁ အရေသာ္လည္းေကာင္း ေရ႕ွ ေန၏ လ်ွ ဳ႕ိ ၀ကွ သ္ ုသိ ပိ မ္ ႈတာ၀န္ႏငွ ့္ ကကုိ ည္ မီ ရႈ ရိွ မည။္ ၃။ ေရ႕ွ ေန (သ႔ုိ) ၄ငး္ ၏တြဲဖက္ေရွ႕ေနက သက္ေသအျဖစ္ ရပတ္ ညရ္ နျ္ ဖစ္ႏိုငေ္ ခ်ရိွသည့္ အမႈမ်ဳိး တြင္ အမလႈ ုကိ ေ္ ရ႕ွ ေနအျဖစ္ ေဆာငရ္ ြက္ရန္ မျဖစႏ္ ငို ္ပါ။ (က) အကယ္၍ သက္ေသထြက္ဆခို ်ကသ္ ည္ ၿပဳိ င္ဘက္ကင္းေသာ အေၾကာငး္ အရာ မဟတု ္ ခဲ့လွ်င္ (သ႔ို) (ခ) အကယ္၍ သက္ေသထြက္ဆုိခ်ကသ္ ည္ အမအႈ တြက္ေပးေသာ ဥပေဒ၀နေ္ ဆာင္မ၏ႈ သေဘာသဘာ၀ ၊ တန္ဖုိးႏွင့္ ပတသ္ က္မမႈ ရိွလွ်င္ ၄။ ဤပဒု ္မသည္ ဤစည္းမ်ဥး္ ၏ ပဒု မ္ ၁၆ သုိ႔ ထခိ ိုက္နစ္နာေအာင္ ျပဳ၍ မရပါ။

တရားသႀူ ကးီ မ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစးို ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႏႈ ငွ ့္ .... 145 ပုဒ္မ ၁၃ - ကယုိ စ္ ားျပဳမႈ သေဘာတူညခီ ်ကက္ ို ေရ႕ွ ေနမွ ျငငး္ ဆိုျခငး္ ၁။ ေရ႕ွ ေနသည္ မည္သည့္အေၾကာင္းျပခ်က္မွ် မေပးဘဲ သေဘာတညူ ခီ ်က္ကုိ ျငငး္ ပယ္ ႏိငု ခ္ ြင့္ရိွ သည။္ ၂။ ေရွ႕ေနသည္ ေအာကပ္ ါအေျခအေနမ်ားတြင္ သေဘာတူညီခ်က္ကုိ ျငင္းဆရုိ န္ တာ၀န္ရသိွ ည။္ (က) ဤစညး္ မ်ဥး္ ၏ ပုဒမ္ ၁၆ အရ အက်ဳိးစီးပြား ပဋိပကျၡ ဖစ္လ်ွ င္ (ခ) ေရ႕ွ ေနသည္ အမကႈ ို သတိ၀ီရယိ ျဖင့္ ကုငိ ္တြယ္ေဆာငရ္ ြက္ႏုငိ ျ္ ခငး္ မရိလွ ွ်င္ (ဂ) ေရ႕ွ ေနအေနျဖင့္ ၄င္းတြင္ လုိအပ္ေသာ ကၽြမး္ က်င္မႈ မရိွဟု ထင္ျမငခ္ ဲ့လ်ွ င္ ပဒု မ္ ၁၄ - ကိယု ္စားျပဳမႈ သေဘာတူညခီ ်က္အေပၚတြင္ သေဘာ႐းို ျဖင့္ ေဆာငရ္ ြကျ္ ခင္း ၁။ အမသႈ ညႏ္ ငွ ့္ ေရ႕ွ ေန၏ ဆက္ဆေံ ရးသည္ ပြငလ့္ ငး္ မႈဖလယွ ္ျခင္းႏွင့္ ယုံၾကညမ္ ျႈ ဖစ္ၿပီး ေရ႕ွ ေန အေနျဖင့္ အမႈသည္ႏငွ ့္ ဆကဆ္ ံရာတြင္ သေဘာ႐ိုးျဖင့္သာ ဆကဆ္ ံရနျ္ ဖစသ္ ည။္ ထိုတာ၀နက္ ို ထမး္ ေဆာငရ္ န္ ေရ႕ွ ေနသည္ အခ်နိ တ္ ုငိ ္းတြင္ အမႈသည္ကုိ မ်ွ တမႈ ဂုဏ္သကိ ာၡ ႏငွ ့္ ႐ိးု သား ပြင္လ့ ငး္ စြာျဖင့္ ဆက္ဆရံ မည္။ ၂။ အမႈသညက္ ုိ ကုိယစ္ ားျပဳရာတြင္ ေရ႕ွ ေနသည္ - (က) အမသႈ ည၏္ ဆးံု ျဖတ္ခ်က္အတုငိ ္း ၄င္းတု႔ိျဖစေ္ စလုိသည့္ ကယုိ စ္ ားျပဳမႈ ရည္ရြယခ္ ်က္ အတုငိ ္းျဖစေ္ စရနလ္ ညး္ ေကာင္း၊ ျပ႒ာနး္ ဥပေဒ၊ လပု ထ္ းုံ လပု ္နညး္ ႏငွ ့္ ေဒသဆုငိ ္ရာ နည္းဥပေဒမ်ားႏငွ ့္ ဤစည္းမ်ဥ္းႏွင့္ ကုကိ ္ညီမရႈ ေွိ နသ၍လညး္ ေကာငး္ ေဆာင္ရြက္ႏငုိ ္ သည။္ (ခ) အမသႈ ည္၏ ရညရ္ ြယခ္ ်ကမ္ ်ား ျပည့္၀ေစမညေ့္ ရွ႕ေန၏ ကယို ္စားျပဳမႈပစံု ံကို အမႈသည္ အား အၾကံေပးရမည္။ ပဒု မ္ ၁၅ - ေရွ႕ေနႏငွ ့္ အမႈသည္တို႔ၾကား အျပန္အလွနဆ္ က္သြယမ္ ႈ ၁။ ေရွ႕ေနသည္ ၄င္း၏ ကယုိ စ္ ားျပဳမႏႈ ွငပ့္ တ္သက္၍ အမႈသညအ္ ေနျဖင့္ ေကာင္းမြန္သည့္ ဆးုံ ျဖတခ္ ်က္မ်ားခ်ႏိုငရ္ န္ ရငွ း္ လငး္ ခ်က္မ်ားအားလုံးကုိ အမႈသညသ္ ႔ုိ ေၾကာငး္ က်ဳိး ဆေီ လ်ာ္စြာ ရငွ ္းျပေပးရမည။္ ၂။ ေရ႕ွ ေနသည္ သေဘာတညူ ီခ်က္မွ ႏႈတ္ထြက္သြားသညအ့္ ခါ (သိ႔)ု သေဘာတညူ ီခ်ကက္ ို ရပ္ ဆိုင္းလိကု သ္ ညအ့္ ခါ ကုိယစ္ ားျပဳမႈ ၿပးီ ဆံုးခ်နိ ္ေနာက္ပုငိ း္ ေရွ႕ေန၏ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားကို ထခိ ုကိ ္နစ္နာမႈ မရိွေစဘဲ ထိအု မႈသည္ (သ႔)ုိ ၄င္း၏ေနရာတြင္ အစားထိုး၀င္ေရာကလ္ ာေသာ အမလႈ ုကိ ္ေရ႕ွ ေနအား ၄င္းရရထိွ ားေသာ သတင္းအခ်က္အလကမ္ ်ားကို တတ္ႏုငိ ္သမွ်ခ်ကခ္ ်ငး္ ေပးရမည။္

146 က်င့သ္ းံု လပု ေ္ ဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမး္ ညနႊ ္လကစ္ ြဲ - ၁ ၃။ အမႈသညႏ္ ွင့္ ေျပာဆဆုိ က္ဆံသညအ့္ ခါ ေရ႕ွ ေနသည္ ၄င္းတ႔ုိ၏ ေျပာဆိုဆက္ဆံမကႈ ို လ်ွ ဳ႕ိ ၀ကွ ္ ထနိ ္းသမိ ္းထားရမည္။ ပုဒ္မ ၁၆ - အက်ဳိးစးီ ပြား ၀ေိ ရာဓိျဖစျ္ ခငး္ ၁။ အမႈလကို ္ေရ႕ွ ေနသည္ အက်ဳိးစးီ ပြား ၀ေိ ရာဓိျဖစ္မႈမ်ဳိး မေပၚေပါကေ္ စရန္ ဂ႐ုစုိကလ္ ပု ္ကုိင္ ေဆာင္ရြကရ္ မည။္ ျပ႒ာနး္ ဥပေဒ လုပ္ထုံးလပု ္နညး္ ႏွင့္ သက္ေသဆငုိ ္ရာနည္းဥပေဒႏငွ ့္ ဤ စညး္ မ်ဥ္းအရ ေရွ႕ေနသည္ အမႈသည္၏ အက်ဳးိ စးီ ပြား၊ မိမိ၏အက်ဳးိ စးီ ပြား အျခားသ၊ူ အဖြဲ႕ အစည္း (သု)ိ႔ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အက်ဳးိ စးီ ပြားထက္ ပ၍ုိ ဥးီ စားေပး အေလးထားရမည။္ ၂။ အမလႈ ကို ္ေရွ႕ေနကို နစန္ ာသမူ ်ား (သ)ို႔ နစ္နာသူအပု ္စု အခ်ဳိ႕အတြက္ ဘဥံု ပေဒကယို စ္ ားလယွ ္ အျဖစ္ ခနအ႔္ ပ(္ သ႔)ို ဆက္လက္ရေွိ နသညအ့္ ခါ ၄ငး္ အေနျဖင့္ အမႈသညမ္ ်ား အားလးံု ကို ကိုယ္ စားျပဳမ၏ႈ သေဘာသဘာ၀ႏွင့္ အပု ္စုအတြငး္ အက်ဳိးစးီ ပြား ၀ေိ ရာဓိ ျဖစႏ္ ငို ္မႈကုိ ရငွ ္းျပထားရန္ လိုအပ္သည္။ ေရွ႕ေနအေနျဖင့္ ၄ငး္ ၏အမသႈ ည္အားလံးု အတြက္ အမ်ဳးိ မ်ဳိးျဖစ္ေနေသာ သို႔ ေသာ္ မေျပာင္းလဲသည့္ ရပတ္ ည္ခ်ကမ္ ်ားအတြက္ တရားမ်ွ တေသာ ကုိယစ္ ားျပဳမျႈ ဖစေ္ စရန္ ဂ႐ုစိုကေ္ ဆာငရ္ ြကရ္ မည္။ ၃။ အကယ္၍ အက်ဳးိ စီးပြားမ်ား ၀ေိ ရာဓျိ ဖစလ္ ာပါက ေရ႕ွ ေနသည္ ထိခုိကႏ္ ုငိ ေ္ ခ်ရေွိ သာ အမႈသည္ မ်ားကုိ ပဋိပကၡျဖစတ္ ည္မအႈ ေၾကာငး္ ခ်ကခ္ ်င္း အသိေပးရမည္။ (က) ခ်ိနဘ္ ာ၏ သေဘာတညူ ီမႈရ ယူၿပးီ အမသႈ ည္တစ္ဥးီ (သ)႔ုိ တစ္ဦးထကပ္ ုသိ ည့္ အမႈ သည္မ်ားကုိ ကိုယ္စားျပဳျခင္းမွ ႏတႈ ထ္ ြက္ႏုငိ ္သည္။ (ခ) ထိခကို ႏ္ ငို ေ္ ခ်ရိွေသာ အမႈသည္မ်ားအားလုးံ က ၄င္းတ႔ုိကို ဆကလ္ က္ကယုိ ္စားျပဳေပး ရန္ စာျဖင့္ ေရးသားထားသည့္ သေဘာတညူ ခီ ်က္ အျပညအ့္ စုံကုိ ရယူႏိငု သ္ ည။္ ပဒု မ္ ၁၇ - ကိုယစ္ ားျပဳမႈ သေဘာတူညီခ်ကက္ ာလ ၁။ ေရ႕ွ ေနသည္ အမႈသည္ကုိ ေအာကေ္ ဖာ္ျပပါ အခ်ိန္အထိ အၾကံေပး၊ ကယုိ ္စားျပဳရမည္။ (က) တရား႐ံးု ေရွ႕ေမွာက္တြင္ အယူခ၀ံ ငျ္ ခငး္ အပါအ၀င္ အမကႈ အုိ ၿပီးသတ္ ဆးုံ ျဖတၿ္ ပးီ ခ်ိန္ အထ၊ိ (ခ) ဤစညး္ မ်ဥး္ ပါ ပဒု မ္ ၁၆ (သု႔)ိ ၁၈ အရ အမႈလုိက္ေရွ႕ေနသည္ သေဘာတူညီခ်ကမ္ ွ ႏႈတထ္ ြကသ္ ည့္အခ်ိန္ (သ႔)ုိ (ဂ) တရား႐ုးံ က တာ၀နခ္ န္႔အပထ္ ားေသာ အမႈလုိကေ္ ရ႕ွ ေနသည္ ရာထးူ မထွ ုတခ္ ရံ ခ်နိ ္။ ၂။ ေရ႕ွ ေန၏ အမႈသညအ္ ေပၚထားရိရွ မည့္ တာ၀နသ္ ည္ ဤစညး္ မ်ဥး္ ေအာကတ္ ြင္ တာ၀နမ္ ်ားမွ လြဲ၍ ကယုိ ္စားျပဳမႈ ၿပီးဆုးံ ခ်ိနအ္ ထိ ဆက္လကေ္ ဆာင္ရြကရ္ မည။္

တရားသႀူ ကးီ မ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏငွ ့္ အစးို ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႈႏငွ ့္ .... 147 ပဒု မ္ ၁၈ - ကုိယစ္ ားျပဳမႈ ၿပီးဆုံးျခငး္ ၁။ ခ်ိနဘ္ ာ၏ ကနဦး သေဘာတူညခီ ်က္အရ အမလႈ ုကိ ္ေရ႕ွ ေနသည္ တရား႐ုံး၏ စညး္ မ်ဥ္းမ်ား အရ သေဘာတူညီခ်က္မွ ႏတႈ ္ထြကႏ္ ငို ္သည။္ (က) အကယ၍္ အမႈသည္က ဆႏရၵ သွိ ည့္ ေဆာင္ရြက္ရန္ေလာေဆာ္ေနသည့္ ရညရ္ ြယ္ခ်က္ ကို ေရွ႕ေနက မႏွစ္ၿမိဳ႕လွ်င္ (သ႔ုိ) (ခ) ေရ႕ွ ေန၏ ၀န္ေဆာင္မမႈ ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမႈသညက္ တာ၀န္ျဖညဆ့္ ညး္ ရန္ ပ်က္ ကြက္ၿပးီ အမသႈ ည္အေနျဖင့္ ၄င္း၏ တာ၀န၀္ တရၱ ားကို ျဖည္ဆ့ ည္းႏုငိ ျ္ ခင္း မရိပွ ါက ေရွ႕ေနက ႏတႈ ္ထြကမ္ ညအ့္ ေၾကာငး္ ေၾကာင္းက်ဳိးဆီေလ်ာ္သည့္ သတိေပးခ်က္ ထုတ္ ျပနရ္ မည။္ ၂။ ေရ႕ွ ေနသည္ သေဘာတညူ ီခ်ကမ္ ွ ႏႈတ္ထြကသ္ ည့္အခါ ၄င္းသည္ ဤစညး္ မ်ဥ္းပါ လ်ွ ဳ႕ိ ၀ကွ ္ သသုိ ပိ မ္ ႈႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ ပုဒ္မ ၈ ျပ႒ာန္းဥပေဒႏငွ ့္ လုပ္ထံုးလပု ္နည္းႏငွ ့္ သက္ေသဆငို ္ရာ နညး္ ဥပေဒတ႔ုိကို ဆကလ္ က္နာခံရဆဲ ျဖစသ္ ည။္ ၃။ ေရ႕ွ ေနကုိ အမႈသည္က အမႈမွ ဖယထ္ တု ္ခဲလ့ ွ်င္ တရား႐ုးံ ၏ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအရ အမလႈ ိကု ္ေရွ႕ေန ကို ႏႈတထ္ ြကေ္ စသည။္ ၄။ ေရ႕ွ ေနသည္ ႐ုပပ္ ိငု း္ ၊ စိတ္ပုိငး္ ဆငို ရ္ ာ ခ်ဳ႕ိ ယြငး္ မျႈ ဖစခ္ ဲလ့ ွ်င္ အမသႈ ညအ္ ား ကုိယ္စားျပဳႏိုင္မကႈ ုိ ထိခုကိ ္ေစေသာေၾကာင့္ ေရ႕ွ ေန၏ ေတာင္းဆုမိ ႈေၾကာငျ့္ ဖစ္ေစ (သ႔)ို အမႈသည္ (သု)႔ိ မတွ ္ပံု တင္အရာရ၏ိွ ေတာငး္ ဆမုိ ႈေၾကာင္ျ့ ဖစ္ေစ ၄ငး္ ကုိ ႐းုံ မွ ထတု ပ္ ယႏ္ ငို သ္ ည္။ ၅။ ဤစညး္ မ်ဥ္းပါ ပုဒ္မ ၁၅ စာပဒုိ ္ ၂ တြင္ ေဖာျ္ ပထားေသာ တာ၀န္မ်ားကို ထမ္းေဆာငရ္ မည့္ အျပင္ အမလႈ ကို ေ္ ရ႕ွ ေနသည္ အမႈႏငွ ့္သကဆ္ ိငု ္သည့္ စာရြက္စာတမး္ မ်ားအားလံးု အပါအ၀င္ အမႈဖငို တ္ စခ္ ုလးုံ ကို ၄ငး္ ေနရာတြင္ အစားထုိးသည့္ ေရ႕ွ ေနအား လဲႊေျပာင္းေပးရမည္။ ပုဒမ္ ၁၉ - အမႈတြဲဖငုိ ္မ်ား ထနိ း္ သမိ ္းထားျခင္း ၁။ ကိုယစ္ ားျပဳမႈ ၿပးီ ဆုံးၿပးီ ေနာက္ အမႈလကုိ ေ္ ရွ႕ေနသည္ ၄ငး္ ေဆာင္ရြက္ထားေသာ အမတႈ ြဲဖိုင္ မ်ားကုိ သေဘာတူညီခ်ကအ္ ရ ငါးႏွစ္ ထနိ ္းသမိ း္ ထားရမည။္ အမလႈ ကို ္ေရ႕ွ ေန အေနျဖင့္ ျငင္းဆုိရန္ တစစ္ ုတံ စ္ရာ မရွလိ ်ွ င္ အမသႈ ညေ္ ဟာင္းအား ယငး္ ဖငုိ တ္ ြဲကို ၾကည့္ခြင၊့္ စစေ္ ဆးခြင့္ ေပးရမည။္ ထိသု ိ႔ု ထနိ ္းသိမ္းထားသည့္ သကတ္ မ္းေက်ာ္လြနသ္ ြားၿပီးေနာက္ အမလႈ ုကိ ေ္ ရ႕ွ ေန အေနျဖင့္ လွ်ဳိ႕၀ွကသ္ ုသိ ပိ ္မႈကုိ ထနိ ္းသမိ း္ သညအ့္ ေနျဖင့္ ယင္းဖငို က္ ို မည္သ႔ိုမည္ပံု စြန္ပ႔ စ္ မည္ဆုိသည္ကုိ ၄င္း၏အမသႈ ည္ေဟာငး္ ၊ ထိုအမသႈ ည၏္ အေမြဆကခ္ ံသူ (သ႔ုိ) မွတ္ပုတံ င္ အရာရိွ၏ ၫႊန္ၾကားမႈကို ရယရူ မည္။

148 က်ငသ့္ းံု လပု ေ္ ဆာင္သမူ ်ားအတြက္ လမ္းညနႊ လ္ ကစ္ ြဲ - ၁ ပဒု ္မ ၂၀ - ေရ႕ွ ေန၏ အမႈလိုကစ္ ရိတ္ သေဘာတညူ ခီ ်က္ မျပဳလပု ္ခင္ကပင္ ေရွ႕ေနသည္ က်သင္မ့ ည့္ အမႈလုိက္စရိတ္ႏွင့္ ထုိသုိ႔ သတမ္ တွ ္ရသည့္ စံႏႈန္းမ်ား၊ ကုနက္ ်စရတိ ္ေငြေတာင္းခမံ ႈႏငွ ့္ အမသႈ ညက္ ရရိွႏုိငမ္ ည့္ ကနု ္က် စရတိ တ္ ို႔ တြက္ခ်က္မႈ အေျခခံကို အမႈ သညအ္ ား ႀကဳိ တင၍္ ေျပာျပထားရမည။္ ပဒု ္မ ၂၁ - တားျမစခ္ ်ကမ္ ်ား ၁။ ပဒု မ္ ၂၂ ရွိလင့က္ စား အကယ၍္ အမသႈ ည္က ေရးသားထားေသာ သေဘာတူညခီ ်က္တြင္ ေဆြးေႏြးတုိငပ္ င္ၿပီးေနာက္ အခေၾကးေငြကို အျခားေနရာတြင္ သြားေရာက္ထုတယ္ ႏူ ိုငသ္ ညဟ္ ု မပါရခိွ ဲလ့ ွ်င္ အမႈလိကု ္ေရွ႕ေနသည္ အခေၾကးေငြကို ေငြသား (သုိ႔) မညသ္ ည့ပ္ ုစံ ံမ်ဳိးႏွငျ့္ ဖစ္ေစ အမႈသည္မဟတု ္ေသာ တျခားသထူ ံမွ လကခ္ ံျခင္းမျပဳရပါ။ အမလႈ ကို ေ္ ရ႕ွ ေန၏ လြတ္လပ္မႈ ႏွင့္ ဆက္ဆံေရးကိုလညး္ ထခိ ကုိ ္မညမ္ ဟုတပ္ ါ။ ၂။ ေရ႕ွ ေနသည္ အမလႈ ကို ္ခ အခေၾကးေငြကို ၄ငး္ ကိငု ္တြယသ္ ည့္ အမႈ၏ရလဒ္ေပၚ မတူ ည္၍ ေ၀ပံုက်ခြဲေ၀ျခင္း မျပဳလုပရ္ ပါ။ ၃။ ေရ႕ွ ေနသည္ အမႈသည္၏ေငြကုိ ၄ငး္ ၏ကိယု ္ပုငိ ္ေငြ (သ)ိ႔ု ၄ငး္ ၏အလပု ရ္ ငွ ္ (သ႔ုိ) လပု ေ္ ဖာ္ကုငိ ္ ဖက္၏ေငြႏွင့္ ေရာေထြးမႈ မျပဳရပါ။ အမႈလကို ေ္ ရွ႕ေနသည္ အမႈသည္ကယုိ စ္ ား ေငြကို လက္ မခရံ ပါ။ ၄။ ေရ႕ွ ေနသည္ အမႈသည္ထမံ ွ ေငြေၾကး (သုိ)႔ ပငုိ ဆ္ ငို မ္ ႈ ပစၥညး္ တစံတု ရာ ေခ်းငာွ းျခင္း မျပဳရပါ။ ပုဒ္မ ၂၂ - ေရ႕ွ ေနကို ဥပေဒအေထာက္အကူ မူေဘာငအ္ တြငး္ အခေၾကးေငြေပးျခင္း ၁။ ေရွ႕ေန၏ ဥပေဒအကအူ ညေီ ပးျခင္းေၾကာင့္ အမႈ သည္ အေနျဖင့္ အက်ဳးိ ေက်းဇးူ တစစ္ ံုတစ္ရာ ခံစားရရွလိ ွ်င္ ယငး္ အတြက္ အမလႈ ိုကခ္ ကုိ တရား႐းုံ ၏ မွတပ္ ံုတင္ဌာနက သးီ ျခားေပးရမည္။ အမလႈ ိုကေ္ ရ႕ွ ေနသည္ အျခားေနရာမွ အခေၾကးေငြကုိ ေငြေၾကးျဖင့္ (သ)ိ႔ု အျခားနညး္ လမး္ ျဖင့္ ရယူျခငး္ မျပဳရပါ။ ၂။ ေရ႕ွ ေနရရိသွ ည့္ အမလႈ ိုကခ္ (သ)ိ႔ု ပိုင္ဆငုိ ပ္ စၥည္း (သ)ိ႔ု ေငြကို အမသႈ ည၊္ ၄ငး္ ၏ ေဆြမ်ဳးိ မ်ား၊ ရငး္ ႏီးွ သူမ်ား (သ႔ုိ) အမသႈ ည္၏ ပုဂလၢ ိကအက်ဳိးေက်းဇူးႏွင့္ ဆကစ္ ပ္ေနသည့္ တတိယ လအူ႔ ဖြဲ႕အစညး္ သု႔ိ တစ္စိတ္တစ္ပငုိ း္ ျဖစ္ေစ၊ အားလုံးျဖစေ္ စ လႊဲေျပာင္းျခငး္ မျပဳရပါ။ ၃။ ဥပေဒအကူအညေီ ပးရန္ လကခ္ ံၿပးီ သည့္အခါ ေရွ႕ေနသည္ ဤပုဒမ္ ပါ တာ၀န၀္ တၱရားမ်ားကို ေလးစားလုိက္နာပါမညဟ္ ု လကမ္ တွ ေ္ ရးထုးိ ရပါမည။္ လက္မတွ ေ္ ရးထိးု ထားေသာ သေဘာ တညူ ီခ်ကက္ ို မွတပ္ ံတု ငဌ္ ာနသု႔ိ ေပးပ႔ုပိ ါမည။္ ၄။ ေရ႕ွ ေနကုိ ဤပဒု မ္ ပါ တာ၀န၀္ တရၱ ားမ်ားကို ခ်ဳးိ ေဖာကရ္ န္ ေတာငး္ ဆိုျခင္းခရံ လွ်င္ တုိကတ္ ြန္း ျခငး္ ခရံ လွ်င္ (သု႔)ိ အားေပးျခငး္ ခံရလွ်င္ ေရ႕ွ ေနအေနျဖင့္ အမႈသညက္ ုိ ထသို ႔ုိ မျပဳလုပ္ရန္

တရားသူႀကးီ မ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အစးို ရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႏႈ ငွ ့္ .... 149 တားျမစ္အၾကေံ ပးရမည္။ ၅။ ဤပုဒ္မပါ တာ၀န္၀တရၱ ားမ်ားကို ေရ႕ွ ေနက ေဖာကဖ္ ်ကျ္ ခငး္ သည္ က်င့္၀တ္ပ်က္ရာ ေရာက္ၿပးီ ဤစညး္ မ်ဥ္းပါ စည္းကမး္ ထိန္းသိမး္ ေရး လုပ္ငနး္ စဥ္ႏငွ လ့္ ညး္ ၿငစိ ြန္းပါသည။္ ယငး္ ေဖာကဖ္ ်က္ မေႈ ၾကာင့္ ေရ႕ွ ေနသည္ တရား႐ံုးတြင္ အလပု ္လပု ခ္ ြင့္ တစသ္ ကတ္ ာ ပတိ္ ္ပင္ခရံ ႏုိင္ၿပးီ ေရွ႕ေန စာရင္းမွ ပယဖ္ ်က္ခံရကာ သကဆ္ ငို ္ရာ ႏငုိ င္ အံ ာဏာပိငု ္ အဖြဲ႕အစည္းသ႔ို လႊဲေျပာင္းျခင္းခရံ မည။္ အခန္း ၃ တရား႐ုးံ ႏွင့္ အျခားသူမ်ား၏ ဆက္ဆေံ ရး ပဒု ္မ ၂၃ - ခ်နိ ္ဘာမ်ား ၊ တရားသူႀကီးမ်ားႏငွ ့္ ဆက္ဆေံ ရး ျခြငး္ ခ်က္အေနအထားမ်ဳးိ တြင္ အမကႈ ိုကယုိ တ္ ြယေ္ သာ တရားသႀူ ကီး (သိ႔ု) ခ်ိန္ဘာက ေရွ႕ေန ကုိ ခြင့္မျပဳလွ်င္ ေရ႕ွ ေနအေနျဖင့္ - (က) သင့္တင့္ေလ်ာကပ္ တေ္ သာ တရားေရးေဘာင္အတြငး္ မွလြဲ၍ အမႈကစိ တၥ စစ္ တုံ စ္ရာ အက်ဳိးေက်းဇးူ ရိေွ ရးအတြက္ တရားသူႀကးီ (သ)ိ႔ု ခ်ိန္ဘာမွ ေဆြမ်ဳိးေတာစ္ ပ္သူ တစ္ဦး ဥးီ ျဖင့္ ဆကသ္ ြယျ္ ခင္း မျပဳရပါ။ (ခ) မွတ္ပံုတငဌ္ ာနမွတဆင့္ ေပးျခင္းမွလြဲ၍ သက္ေသ၊ မွတ္စု (သ)႔ုိ စာရြကစ္ ာတမး္ မ်ားကို တရားသူႀကီး (သု)႔ိ ခ်ိနဘ္ ာသု႔ိ လႊဲေျပာင္း မေပးရပါ။ ပဒု ္မ ၂၄ - တရား႐ံုးသို႔ တာ၀န္၀တရၱ ားမ်ား ၁။ ေရွ႕ေနအေနျဖင့္ ၄င္း၏လပု ေ္ ဆာင္မမႈ ်ား (သု႔)ိ ၄ငး္ ၏ လကေ္ ထာက္မ်ား (သ)႔ုိ ၀န္ထမး္ မ်ားက လက္ရွေိ ဆာငရ္ ြကေ္ နေသာ အမအႈ ေပၚ ထိခိကု မ္ ႈတစ္စံုတစ္ရာ မျဖစ္ေစရန္ႏငွ ့္ တရား႐ုံးကုိ သိကာၡ ခ်သည့္ အျပဳအမမူ ်ဳိး မျဖစ္ေစရန္ လိအု ပသ္ ည္မ်ားကို ေဆာငရ္ ြက္ရမည္။ ၂။ ေရ႕ွ ေနသည္ အမသႈ ည၏္ အမႈကုိ တင္ျပေဆာငရ္ ြက္ေပးရန္ တာ၀န္ရၿွိ ပီး ထအုိ ေၾကာင္းအရာအ ေပၚ ေကာကခ္ ်က္မ်ား၏ ရညရ္ ြယခ္ ်ကမ္ ်ားႏွင့္ ေမးခြနး္ မ်ားအေပၚ ပဂု လၢ ကိ ဆုံးျဖတခ္ ်ကခ္ ်မွတ္ ႏငို ္သည္။ ၃။ ေရ႕ွ ေနသည္ တရား႐ံးု ကုိ လွည္ျ့ ဖားျခငး္ (သို)႔ သလိ ်က္ႏငွ ့္ သတငး္ မာွ းေပးျခင္း မျပဳလုပရ္ ပါ။ ေရ႕ွ ေနအေနျဖင့္ ၄င္းကိယု တ္ ိုင္၊ ၄ငး္ ၏လက္ေထာက္မ်ား (သ႔ို) ၀နထ္ မး္ မ်ား၏ မာွ းယြင္း ေဖာ္ျပခ်ကက္ ို သလိ ်ငသ္ ျိ ခငး္ ျပငဆ္ ငရ္ နလ္ ိုအပ္သညမ္ ်ားကုိ လပု ေ္ ဆာင္ရမည္။ ၄။ ေရွ႕ေနအေနျဖင့္ တရားခြင္တြင္ ပါ၀ငေ္ နေသာသူတစ္ေယာက္ႏွင့္ အထကက္ ုိ ထိခကို ေ္ စရန္ ရည္ရြယခ္ ်က္တစ္ခတု ညး္ ျဖင့္ ေတာင္းဆိမု ႈ (သ႔)ုိ စာရြက္စာတမ္းကုိ တငျ္ ပျခင္း မျပဳရပါ။ ၅။ တရားခြင္ လုပေ္ ဆာင္မမႈ ်ားတြင္ မလအို ပေ္ သာ ကနု က္ ်စရိတ္ (သိ႔)ု ေႏာွ ငေ့္ ႏွးမကႈ ို ေရာွ င္ၾကဥ္ ရန္ ေရွ႕ေနသည္ အမႈသညအ္ တြက္ လ်င္ျမန္ထိေရာကစ္ ြာ ကိယု ္စားျပဳရမည။္

150 က်င့္သံုးလုပ္ေဆာငသ္ မူ ်ားအတြက္ လမ္းညနႊ လ္ က္စြဲ - ၁ ပုဒမ္ ၂၅ - သကေ္ သ ၁။ ေရ႕ွ ေနသည္ တရားရဳံ းသတုိ႔ င္ျပသည့္ ေရးသားထားေသာ ႏတႈ ျ္ ဖင့္ (သ႔ိ)ု အျခား ပံုစံတစ္ခုခုျဖင့္ ေဖာျ္ ပေသာ သက္ေသ၏ ဂုဏ္သကိ ာၡ ကုိ တစ္ခ်ိန္လုံး ထိန္းသိမ္းေစာင့ေ္ ရွာကရ္ မည္။ မမနွ ္ ကနဟ္ ု ထင္ျမင္ယူဆရေသာ သက္ေသကုိ မတငျ္ ပရပါ။ ၂။ အကယ၍္ ေရွ႕ေနအေနျဖင့္ သက္ေသစုေဆာင္းေနစဥအ္ တြငး္ ထုသိ ကေ္ သသည္ ဖ်က္ဆးီ ခရံ မည္ (သ႔ို) ခြင္ျ့ ပဳခ်ကမ္ ရဘဲ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ခရံ မည္ဟု ေၾကာင္းက်ဳးိ ဆီေလ်ာ္စြာ ယုၾံ ကည္ ပါက လပု ထ္ းုံ လပု န္ း္ ႏငွ ့္ သကေ္ သဆငုိ ္ရာ နညး္ ဥပေဒ ၁၁၆ အရ Chamber ကုိ သက္ေသစု ေဆာင္းေရး အမိန႔္ထုတေ္ ပးရန္ ေတာငး္ ဆုရိ သည။္ ပုဒ္မ ၂၆ - ကုယိ ္စားမျပဳသူမ်ားႏငွ ့္ ဆကဆ္ ံေရး ၁။ ေရ႕ွ ေနသည္ အမႈသညက္ ုိ ကိယု စ္ ားျပဳ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အမသႈ ည၏္ အက်ဳိးေက်းဇူးအတြက္ ၄င္းက ကိယု စ္ ားျပဳမမႈ ရေွိ သာ သကူ ုိလည္း ေတြ႕ဆဆံု ကဆ္ ႏံ ငို သ္ ည္။ ၂။ ထုသိ ု႔ိ ၄ငး္ ကယို စ္ ားျပဳထားျခင္းမရွိေသာသူမ်ားႏငွ ့္ ေတြ႕ဆရုံ ာတြင္ ေရွ႕ေနသည္- (က) ၄င္းတက႔ုိ ို ေရ႕ွ ေနထံမွ အကအူ ညီေတာင္းခံႏငို ခ္ ြင့္ႏွင့္ ျဖစႏ္ ိငု လ္ ွ်င္ ဥပေဒ အေထာကအ္ ကူ ရယူႏိုင္ခြင္တ့ ႔ိုကုိ အသိေပးအေၾကာငး္ ၾကားရမည္။ (ခ) ေရွ႕ေနႏငွ ့္ အမသႈ ညၾ္ ကားက အထူးလ်ွ ဳိ႕၀ကွ ခ္ ်က္ ထနိ း္ သမိ း္ မကႈ ို ခ်ဳိးေဖာက္ ျခငး္ မရိဘွ ဲ အမလႈ ုကိ ္ေရွ႕ေန၏ ကုိယ္စားျပဳႏငွ ့္ ထိုသိ႔ဆု ကဆ္ ရံ ျခငး္ ၏ ရည္ရြယခ္ ်က္ကုိ အသိေပး အေၾကာငး္ ၾကားရမည္။ ၃။ အကယ၍္ ေရ႕ွ ေနအေနျဖင့္ ၄ငး္ ကိုယ္စားမျပဳေသာ ပုဂိၢဳလႏ္ ွငေ့္ တြ႕ဆျုံ ခင္း (သ႔)ုိ ဆကဆ္ ျံ ခင္း သည္ အက်ဳးိ စီးပြား ပဋိပကၡျဖစႏ္ ုငိ ္ေခ်ရွသိ ညဟ္ ု သတျိ ပဳမိလ်ွ င္ ဤပဒု မ္ ၏ စာပုဒိ -္ ၁ ရွိလင့္ ကစား အမလႈ ိုကေ္ ရွ႕ေနအေနျဖင့္ အဆုိပါပဂု ိဳၢ လ္ႏငွ ့္ ထပမ္ ဆံ ကသ္ ြယ္ျခငး္ (သ)႔ုိ ဆက္ဆျံ ခင္းကုိ ခ်ကခ္ ်င္းေရွာငရ္ ာွ းႏိုင္သည္။ ပဒု မ္ ၂၇ - အျခားေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆေံ ရး ၁။ အျခားေရ႕ွ ေနမ်ားႏငွ ့္ ၄င္းတ၏ု႔ိ အမသႈ ညမ္ ်ားႏွင့္ ဆက္ဆရံ ာတြင္ ေရွ႕ေနသည္ မွ်မွ်တတ၊ သစၥာရိွရျိွ ဖင့္ ယဥ္ေက်းပ်ဴငာွ စြာ ဆကဆ္ ံရမည္။ ၂။ အမႈသည္မ်ားကို ကိုယ္စားျပဳသည့္ ေရွ႕ေနမ်ားသည္ တရားစြဲဆိုေရးႏွင့္ဆိငု ေ္ သာ (သု)႔ိ မသက္ ဆုိငေ္ သာ ကစိ ရၥ ပမ္ ်ားတြင္ အက်ဳးိ တျူ ဖစၿ္ ပးီ အေၾကာင္းအရာႏငွ စ့္ ပ္လ်ဥ္းသည့္ သတငး္ အခ်က္အလကက္ ုိ ဖလယွ ရ္ န္ သေဘာတူညီထားၾကလွ်င္ ၄င္းတ၏ုိ႔ အျပနအ္ လနွ ္ ဆကသ္ ြယ္မႈ ကုိ လွ်ဳိ႕၀ွကထ္ ိန္းသိမး္ ရမည။္

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစုးိ ရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႏႈ ငွ ့္ .... 151 ၃။ အမႈလိုကေ္ ရွ႕ေနမ်ားၾကား အျပနအ္ လွန္ဆကသ္ ြယ္မကႈ ို လ်ွ ဳ႕ိ ၀ွက္ရန္ လအုိ ပ္သည္ဟု မယူ ဆလ်ွ င္ ထိုဆက္သြယမ္ ႈကုိ လွ်ဳ႕ိ ၀ွက္ထားမည္မဟုတ္ေၾကာင္းကုိ အစကတည္းက ေသခ်ာ ရွင္းလငး္ စြာ ေျပာျပထားရမည။္ ပုဒမ္ ၂၈ - အျခားေရ႕ွ ေနက ကိုယ္စားျပဳေသာသူမ်ားႏငွ ့္ ဆကဆ္ ေံ ရး အမႈလိကု ေ္ ရွ႕ေနသည္ အျခားေရ႕ွ ေန၏ အမႈသညက္ ို ထုေိ ရ႕ွ ေနမွ တဆငေ့္ သာလ္ ည္းေကာငး္ ၊ ထေို ရ႕ွ ေန၏ ခြငျ့္ ပဳခ်က္ျဖင္ေ့ သာလ္ ညး္ ေကာငး္ ေတြ႕ႏငို ္ၿပီး၊ တကုိ ္႐ိကု ္ မေတြ႕ရပါ။ ပဒု မ္ ၂၉ - မ်ကျ္ မင္သက္ေသမ်ားႏွင့္ ထိခကို ္နစ္နာသူမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆေံ ရး ၁။ ေရွ႕ေနသည္ မ်က္ျမင္သကေ္ သမ်ားႏွင့္ ထိခိကု ္နစ္နာသမူ ်ားကို တရားခြင္အတြင္း (သို႔) တရား ခြင္ျပငပ္ တြင္ ၿခိမ္းေျခာကျ္ ခင္း၊ ေႏွာငယ့္ ွက္ျခငး္ (သ႔)ုိ သိကာၡ က်ေအာငျ္ ပဳမူျခင္း တ႔ုကိ ို ေရွာင္ ရာွ းၿပးီ မမွ်တေသာ (သု)႔ိ မလအုိ ပေ္ သာ ဖိအားမ်ားေပးျခငး္ မွ ဖယၾ္ ကဥ္ရမည္။ ၂။ ေရွ႕ေနသည္ ညငွ း္ ပမး္ ႏွိပစ္ က္ခံရသမူ ်ား (သု)ိ႔ ႐ုပပ္ ငုိ ္းဆုိငရ္ ာ၊ စိတပ္ ိုင္းဆိငု ရ္ ာ ႏွိပ္စက္ခရံ သူမ်ား (သ)႔ို လငိ ္အၾကမ္းဖက္ခရံ သူမ်ား (သို႔) ထသုိ အို႔ ၾကမ္းဖက္ခရံ သည့္ ကေလး၊ သက္ႀကးီ ရြယအ္ ုိ မ်ားႏငွ ့္ မသနစ္ ြမး္ သမူ ်ားကို ထည့္သြငး္ စဥ္းစားရမည္။ အခန္း ၄ - စည္းကမ္းထနိ း္ သိမး္ ေရးအဖြဲ႕ ပဒု မ္ ၃၀ - အျခားစညး္ ကမ္းထနိ ္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ပဋပိ ကၡျဖစ္ျခင္း ဤျပ႒ာန္းခ်က္၏ ပဒု မ္ ၃၈ အရ လကရ္ ိအွ ခန္းသည္ ဤျပ႒ာန္းခ်ကႏ္ ငွ ့္ သက္ဆုငိ ေ္ သာ ေရွ႕ေနမ်ားအေပၚ သကေ္ ရာက္မရႈ ွေိ စမည့္ စညး္ ကမ္းထနိ ္းသမိ း္ ေရးအဖြဲ႕၏ အာဏာအေပၚ ဘကလ္ ိုကမ္ ႈ မရိွေစရ - ပုဒမ္ ၃၁ - မမွန္မကန္ ျပဳလပု ျ္ ခငး္ ေရွ႕ေနသည္ ေအာကပ္ ါတ႔ကို ုိ က်ဴးလြနလ္ ွ်င္ မမနွ ္မကန္ ျပဳလပု ရ္ ာေရာကသ္ ည။္ (က) အကယ္၍ က်င္၀့ တပ္ ိငု ္းဆိုင္ရာ (သု)ိ႔ ပညာသည္ပသီ ေသာ တာ၀န္ႏွင့္ စပလ္ ်ဥး္ သည့္ ဤျပ႒ာနး္ ခ်က္၊ ျပ႒ာနး္ ခ်က္ဥပေဒ၊ လပု ္ထးုံ လုပ္နညး္ ႏွင့္ သက္ေသနည္းဥပေဒမ်ားႏွင့္ တရား႐းံု ၏ စညး္ မ်ဥ္းစညး္ ကမ္းမ်ား (သ)ု႔ိ မတွ တ္ မ္းဌာန၏ စညး္ ကမး္ မ်ားကုိ ခ်ဳးိ ေဖာက္ ရန္ (သ႔ုိ) ခ်ဳိးေဖာက္ရန္ ႀကိဳးစားခဲလ့ ွ်င္

152 က်ငသ့္ းံု လုပ္ေဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမး္ ညႊနလ္ ကစ္ ြဲ - ၁ (ခ) ဤပဒု မ္ စာပိုဒ(္ က)ကုိ ရည္ၫနႊ း္ လ်က္ တစစ္ ုံတစေ္ ယာက္ကုိ မမွန္မကန္ ေဆာင္ ရြက္ရန္ သိလ်ကႏ္ ွင့္ ကညူ လီ ်ွ င္ (သိ႔ု) တုကိ ္တြန္းလွ်င္ (သိ)႔ု အျခားသ၏ူ လုပ္ေဆာငမ္ ႈ မွတဆင့္ မမနွ ္မကန္ေဆာင္ရြက္လွ်င္ (သို႔) (ဂ) ဤအခနး္ ပါ စညး္ ကမ္းထိန္းသမိ ္းေရး ဆံုးျဖတခ္ ်က္ႏွင့္ ကုိက္ညီမႈ မရလွိ ်ွ င္ ပဒု ္မ ၃၂ - လက္ေထာကမ္ ်ား (သ႔ု)ိ အျခား၀နထ္ မး္ မ်ား၏ လုပရ္ ပ္အေပၚ တာ၀န္ယျူ ခင္း ၁။ ဤျပ႒ာနး္ ခ်က္ ပုဒမ္ ၃၁ အရ ေရ႕ွ ေနသည္ ၄ငး္ ၏လုပေ္ ထာကမ္ ်ား (သို)႔ ၀နထ္ မ္းမ်ား၏ မမနွ ္ မကန္ ျပဳလုပ္မအႈ တြက္ တာ၀နရ္ သွိ ည။္ (က) အကယ္၍ ေရ႕ွ ေနသည္ ထသို ႔ုိမမနွ ္မကနေ္ ဆာင္ရြကမ္ ကႈ ို အမိန္ေ႔ ပးခဲ့လွ်င္ (သု႔)ိ သေဘာတခူ ြင့ျ္ ပဳ ခဲလ့ ွ်င္ (သိ)႔ု (ခ) အကယ္၍ ေရ႕ွ ေနသည္ ထသုိ ု႔ိ မမွနမ္ ကန္ ေဆာင္ရြက္မျႈ ပဳျခင္းသည္ ခ်ဳးိ ေဖာကရ္ ာေရာက္ သညက္ ုိ သိလ်က္ (သုိ႔) ခ်ဳးိ ေဖာကမ္ ႈကုိ အေၾကာင္းၾကားပါလ်က္ႏငွ ့္ ေၾကာငး္ က်ဳးိ ဆီ ေလ်ာ္ေသာ တနျ္ ပနေ္ ဆာငရ္ ြက္မႈ တစ္စုတံ စရ္ ာ မျပဳလုပ္ခဲလ့ ်ွ င္ ၂။ ေရွ႕ေနသည္ ဤျပ႒ာန္းခ်ကက္ ခ်မတွ ္ထားေသာ စခံ ်နိ စ္ ၫံ နႊ ္းမ်ားကုိ ၄င္း၏ လက္ေထာက္မ်ား (သို႔) ၀နထ္ မး္ မ်ားကို ၫနႊ ္ၾကားရမည္။ ပဒု ္မ ၃၃ - ေကာ္မရငွ န္ ာ ၁။ ဤျပ႒ာန္းခ်က္အရ မမွန္မကန္ ျပဳလပု မ္ ႈမ်ားအတြက္ တုိငၾ္ ကားမႈမ်ားကို စံစု မး္ စစ္ေဆးရန္ တာ၀န္ရေွိ သာ ေကာ္မရငွ ္နာကုိ ေလးႏွစတ္ ာသကတ္ မး္ အတြက္ ဥကၠ႒က ေရြးခ်ယ္ခန႔္အပ္ရ မည။္ ပညာသည္ပီသေသာ က်င့၀္ တ္ႏငွ ့္ ဥပေဒေရးရာတ႔တို ြင္ ကၽြမ္းက်င္မရႈ ွိေသာသမူ ်ားထမံ ွ ေကာ္မရငွ န္ ာကို ေရြးခ်ယမ္ ည္ျဖစ္သည။္ ၂။ ေကာမ္ ရွင္နာကို ေနာကတ္ စ္ႀကိမ္ ျပနလ္ ည္ ေရြးေကာကတ္ င္ေျမာွ က္ျခင္းမရပိွ ါ။ လုပ္ပိုငခ္ ြင့္ သကတ္ မး္ ကနု ဆ္ ုးံ ခ်နိ ္တြင္ စစုံ မ္းစစေ္ ဆးဆဲအမကႈ မၿပးီ ျပတ္ေသးပါက ေကာ္မရွင္နာ အေန ျဖင့္ ထစုိ ုစံ မ္းစစ္ေဆးမကႈ ို ၿပီးဆံုးသည္အထိ ဆကလ္ က္ေဆာငရ္ ြကရ္ မည။္ ပဒု မ္ ၃၄ - မမွနမ္ ကနေ္ ဆာငရ္ ြက္မႈ တိငု ၾ္ ကားစာကို အမႈဖြင့ျ္ ခင္း ၁။ ဤျပ႒ာနး္ ခ်က္ပါ ပုဒ္မ ၃၁၊ ၃၂ အရ အမႈလကို ေ္ ရ႕ွ ေန၏ မမွန္မကန္ေဆာငရ္ ြက္မႏႈ ွင့္ စပ္လ်ဥ္း သည့္ တုငိ စ္ ာမ်ားကို မွတ္ပံတု ငဌ္ ာနသို႔ ေအာကပ္ ါပဂု ိဳၢ လ္ (သု႔)ိ အဖြဲ႕အစည္းက တင္ျပႏိုငသ္ ည္။ (က) ဤအမႈႏွင့္ပတသ္ က္သည့္ ခ်ိန္ဘာ။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ အစုိးရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႈႏငွ ့္ .... 153 (ခ) အဆိုပါ မမနွ မ္ ကနေ္ ဆာငရ္ ြက္မေႈ ၾကာင့္ အခြငအ့္ ေရး (သိ)ု႔ အက်ဳိးစးီ ပြားတစ္စံုတစ္ရာ ထိခကုိ ္ခံရသည့္သူ (သု႔ိ) လူအုပစ္ ု ၂။ တိုငၾ္ ကားစာကုိ ေရးသားတငို ္ၾကားရမည္ (သ)ုိ႔ တုိင္ၾကားမည့္သူအေနျဖင့္ ထိုသိ႔ု မျပဳလုပ္ ႏငုိ ္လွ်င္ မွတပ္ ံတု ငဌ္ ာန၏ ၀နထ္ မး္ တစ္ဥးီ ေရ႕ွ တြင္ ႏတႈ ျ္ ဖင့္ တုိင္ၾကားႏုငိ သ္ ည္။ တုငိ ၾ္ ကားသူ မည္သမူ ည္၀ါျဖစ္သည္ကုိ ေဖာ္ျပၿပီး မညသ္ ညအ့္ မလႈ ကုိ ္ေရွ႕ေနကုိ တိုငၾ္ ကားသည္ကိုလည္း ေဖာ္ျပပါ မမွနမ္ ကန္ျပဳလုပ္မႈကုိ တတ္ႏငို သ္ မ်ွ အေသးစတိ တ္ င္ျပရမည္။ ၃။ မတွ ္ပုတံ င္အရာရိသွ ည္ ထုိတငုိ ၾ္ ကားစာကို ေကာမ္ ရငွ န္ ာထသံ ႔ုိ တင္ျပရမည္။ ၄။ ဤျပ႒ာနး္ ခ်က္ပါ ပဒု မ္ ၃၁ ၊ ၃၂ ကို ရည္ၫနႊ း္ ၍ မတွ ပ္ ုတံ ငအ္ ရာရွသိ ညလ္ ညး္ ထိမု မနွ ္မကန္ ျပဳလပု မ္ ကႈ ုိ မမိ ိသေဘာျဖင့္ ေကာ္မရွငန္ ာထံသ႔ို တငျ္ ပတိုင္ၾကားႏိုငသ္ ည္။ ၅။ ထိုတငို ္ၾကားမမႈ ်ားအားလုးံ ကို မတွ ္ပတံု ငဌ္ ာနက လ်ွ ဳိ႕၀ကွ ထ္ ိနး္ သမိ း္ ထားရမည္။ ပဒု မ္ ၃၅ - သတ္မတွ ္ထားေသာကာလ အမကႈ စိ ၥတြင္ မမွန္မကန္ျပဳလုပမ္ ႈျဖင့္ ေရွ႕ေနကို တိုင္ၾကားႏုိငခ္ ြင့သ္ ည္ ကယုိ ္စားျပဳမႈ သေဘာ တညူ ီခ်က္ ၿပးီ ဆံုးၿပးီ ငါးႏစွ ္ၾကာသည္အ့ ခါ သကတ္ မး္ ကနု ္လြန္သည္။ ပဒု မ္ ၃၆ - စညး္ ကမး္ ထနိ ္းသမိ း္ ေရးဘုတ္အဖြဲ႕ ဖြဲ႕စညး္ ပံႏု ငွ ့္ စီမခံ န႔ခ္ ြဲမႈ ၁။ စည္းကမး္ ထိနး္ သမိ း္ ေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕တြင္ အဖြဲ႕၀ငသ္ ံုးဥးီ ရၿွိ ပီး ႏစွ ဥ္ ီးသည္ အၿမဲတမး္ အဖြဲ႕၀င္ျဖစ္ၿပးီ တစဥ္ ီးက ယာယျီ ဖစသ္ ည္။ ၂။ စည္းကမး္ ထိနး္ သိမး္ ေရးဘုတအ္ ဖြဲ႕၀ငမ္ ်ားသည္ ဤျပ႒ာနး္ ခ်က္အရ ၄င္းတု၏႔ိ တာ၀န္မ်ားကို လြတလ္ ပ္ၿပးီ ဘက္မလိကု ္သည့္ ပံုစျံ ဖင့္ ထမ္းေဆာင္သည္။ ၃။ မွတပ္ ုတံ င္ဌာနသည္ ဤပုဒ္မ စာပဒို ္ (၄)အရ အမလႈ ုကိ ေ္ ရ႕ွ ေနမ်ား၊ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အမ်ဳိးသား အာဏာပငုိ ္မ်ားႏွင့္တငို ္ပငၿ္ ပးီ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ထကို ္သင္ေ့ သာ ေဆာင္ရြကမ္ မႈ ်ား ျပဳလုပ္ ရမည။္ ၄။ ဤပုဒ္မ စာပိုဒ္ ၁၀ အရ အၿမဲတမး္ အဖြဲ႕၀င္ႏစွ ္ဦးႏငွ ့္ သးီ ျခားအဖြဲ႕၀ငတ္ ကုိ႔ ို တရား႐းံု ေရွ႕ေမာွ က္ တြင္ ေလးႏွစသ္ က္တမး္ အတြက္ တာ၀န္ထမး္ ရြက္ရန္ အမလႈ ုိကေ္ ရွ႕ေနမ်ားအားလးုံ က ေရြး ခ်ယရ္ မည။္ ပညာသည္ပသီ ေသာ က်င၀့္ တႏ္ ွင့္ ဥပေဒေရးရာ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားၾကားမွ ေရြးခ်ယ္ ရမည္။ ၅။ သီးျခားအဖြဲ႕၀ငက္ ုိ စည္းကမ္းထနိ း္ သမိ ္းေရး လပု င္ န္းစဥ္မ်ားအတြက္ အမလႈ ကုိ ္ေရွ႕ေနမ်ား၏ လပု ေ္ ဆာငခ္ ်ကမ္ ်ားအားလးံု ကုိ တည့္မတ္ထနိ း္ ခ်ဳပ္ေပးမည့္ အမ်ဳးိ သားအာဏာပုငိ အ္ ဖြဲ႕က ခန္႔အပ္မည။္ ၆။ အၿမဲတမး္ အဖြဲ႕၀ငမ္ ်ားသည္ ျပန္လညေ္ ရြးေကာက္ခံခြင့္ မရပိွ ါ။

154 က်င္သ့ ုံးလုပေ္ ဆာင္သူမ်ားအတြက္ လမ္းညနႊ လ္ ကစ္ ြဲ - ၁ ၇။ ဤပဒု မ္ စာပုိဒ္ ၄ ရိလွ င့္ကစား ပထမေရြးေကာက္တငေ္ ျမာွ ကမ္ တႈ ြင္ အၿမဲတမ္းအဖြဲ႕၀ငမ္ ်ား အနက္ တစ္ဦးကို ေျခာက္ႏစွ သ္ ကတ္ မ္းအတြက္ မဲျဖင္ဆ့ းုံ ျဖတ္မည။္ ၈။ ေရြးခ်ယ္မတႈ စ္ခုၿပးီ သညေ့္ နာက္ႏွင့္ အသစ္ေရြးခ်ယေ္ သာ စည္းကမ္းထနိ ္းသမိ ္းေရးဘတု ္ အဖြဲ႕ ၏ ပထမအႀကိမအ္ စည္းအေ၀းမတငို မ္ ီ အၿမဲတမး္ ႏွင့္ အလညွ က့္ ်အဖြဲ႕၀င္မ်ားသည္ အၿမဲတမး္ အဖြဲ႕၀င္တစ္ဥးီ ကို ဥက႒ၠ အျဖစ္ ေရြးခ်ယမ္ ည။္ ၉။ စည္းကမ္းထနိ း္ သိမ္းေရးအဖြဲ႕၀ငအ္ ားလံုးတြင္ တညူ ီေသာ အခြင့္အေရးႏငွ ့္ မဲေပးပိငု ခ္ ြင့္ရိသွ ည္။ စညး္ ကမ္းထနိ း္ သမိ း္ ေရးဘုတ္အဖြဲ႕သည္ မဲအမ်ားစျု ဖင့္ ဆးုံ ျဖတမ္ ည။္ ဤပုဒ္မ စာပဒို ္ ၁၀ အရ အမကႈ စိ ၥေပၚတြင္ တာ၀န္ယူရေသာ အလွညက့္ ်အဖြဲ႕၀င္သည္ ထိကု ိစၥေပၚတြင္ တာ၀န္ယရူ ေသာ အၿမဲတမး္ အဖြဲ႕၀ငႏ္ ွင့္ သးီ ျခားအဖြဲ႕၀င္မ်ားကဲ့သုိ႔ တူညေီ သာ အခြင့အ္ ေရးႏငွ ့္ မဲေပးပုိငခ္ ြင့္ ရွိသည။္ ၁၀။ အကယ၍္ အၿမဲတမး္ အဖြဲ႕၀ငတ္ စ္သးီ က ထကုိ စိ ကၥ ို မကငို ္တြယ္ႏုိင္လ်ွ င္ (သ)ို႔ စည္းကမး္ ထိနး္ သမိ ္းေရးဘုတအ္ ဖြဲ႕အတြက္ တာ၀န္မထမ္းရြကႏ္ ိငု လ္ ်ွ င္ အၿမဲတမး္ အဖြဲ႕၀ငျ္ ဖစေ္ သာ ဥက႒ၠ (သိ႔)ု အျခားအၿမဲတမ္းအဖြဲ႕၀င္က စညး္ ကမ္းထနိ ္းသိမး္ ေရး ဘုတအ္ ဖြဲ႕၏ အစားထးို ေနရာတြင္ အလွည့က္ ်အဖြဲ႕၀င္ကို တာ၀နယ္ ူရန္ ေတာင္းဆုရိ မည္။ ၁၁။ အၿမဲတမ္းအဖြဲ႕၀င္မ်ား (သ႔)ုိ လုပပ္ ငို ္ခြင့္ သကတ္ မ္းကုန္ၿပျီ ဖစေ္ သာ အလွည္က့ ်အဖြဲ႕၀င္မ်ားက ၄ငး္ တကုိ႔ ိုငတ္ ြယေ္ နေသာ ကိစၥမ်ားကို အယူခ၀ံ ငျ္ ခင္းအပါအ၀င္ အားလုးံ အၿပီးသတ္ဆုံးျဖတ္ ၿပးီ သညအ္ ထိ ဆကလ္ က္ကိုငတ္ ြယရ္ မည္။ ၁၂။ မွတပ္ ုတံ ငအ္ ရာရွသိ ည္ စညး္ ကမ္းထိနး္ သမိ း္ ေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕သ႔ို အေထြေထြအတြင္းေရးမဴွ း႐းံု ၀န္ေဆာငမ္ ႈမ်ား ေဆာငရ္ ြကေ္ ပးရန္ မွတပ္ တံု င္ဌာနမွ ၀နထ္ မး္ တစဥ္ ီးကုိ ခန္႔အပ္ရမည္။ ခန္႔ အပၿ္ ပီးေနာက္ ထုိသက္ဆငုိ ရ္ ာ မတွ ပ္ တုံ ငဌ္ ာန၀န္ထမး္ သည္ မတွ ္ပံုတင္ဌာနႏွင့္ ခပ္ခြာခြာ ေနၿပီး ဤျပ႒ာန္းခ်က္ပဒု မ္ ၄၄ စာပုိဒ္ ၁၂ အရ စညး္ ကမ္းထနိ း္ သိမ္းေရးဘတု ္အဖြဲ႕ အေထြေထြ အတြင္းေရးမဴွ း႐ံုးအတြက္သာ အလုပလ္ ုပရ္ မည္။ ပဒု ္မ ၃၇ - ပဏာမ လုပထ္ ံုးလပု ္နညး္ မ်ား ၁။ အကယ္၍ တုငိ ္ၾကားမႈသည္ ဤျပ႒ာန္းခ်ကပ္ ါ ပုဒ္မ ၃၄ ၏ လအုိ ပ္ခ်က္ႏွင့္ ျပည္စ့ ုံလ်ွ င္ ေကာ္မရငွ ္နာသည္ စညး္ ကမး္ ထိနး္ သမိ း္ ေရး လုပထ္ းုံ လုပန္ ညး္ ႏငွ ့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ထုတိ ိုငၾ္ ကားမကႈ ုိ ေရွ႕ေနထံသ႔ုိ အေၾကာင္းၾကားတငျ္ ပရမည။္ တုိင္ၾကားမႈ စတင္အေၾကာငး္ ၾကားသည့္ရကမ္ ွ ရက္ေပါငး္ ၆၀ အတြင္း ထုေိ ရွ႕ေနသည္ ျပနလ္ ညတ္ ုန္႔ျပန္ ေျဖရွငး္ တင္ျပရမည။္ ၂။ ထိတု ုနျ႔္ ပနေ္ ျဖရငွ ္းမကႈ စြပ္စြဲထားေသာ မမနွ ္မကန္ျပဳမႈသည္ အမ်ဳးိ သားအာဏာပိုင္ ေရ႕ွ ေမွာက္ တြင္ စည္းကမး္ ထနိ း္ သမိ ္းေရး လုပထ္ းံု လပု ္နညး္ အတိုင္း လပု ေ္ ဆာင္ သင၊့္ မသင့္ ေဖာ္ျပေပး မည္။ ထုိသ႔ျုိ ဖစခ္ ဲလ့ ွ်င္ ေအာကပ္ ါတု႔ိ ပါ၀ငရ္ မည္။

တရားသူႀကးီ မ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစုိးရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႈႏငွ ့္ .... 155 (က) ထုိစြပစ္ ြဲခံရေသာ မမွန္မကန္ျပဳမအႈ ေပၚတြင္ ဆံးု ျဖတမ္ ည့္ အမ်ဳးိ သားအာဏာပငို ္အဖြဲ႕ အေၾကာငး္ ေဖာ္ျပခ်က္။ (ခ) အမ်ဳးိ သားအာဏာပုငိ အ္ ဖြဲ႕၏ တရား၀င္သတင္းေပးပုိခ႔ ်ကက္ စညး္ ကမး္ ထနိ ္းသိမး္ ေရးလုပထ္ ံုးလုပ္နညး္ မ်ား၏ အေျခချံ ဖစသ္ ည့္ စြပစ္ ြဲခရံ ေသာ အခ်က္အလက္မ်ား ေဖာ္ ျပျခင္းျဖစသ္ ည္။ ပုဒ္မ ၃၈ - စညး္ ကမး္ ထိနး္ သမိ း္ ေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား၏ လကုိ ဖ္ ကမ္ ႈ ၁။ ဤျပ႒ာနး္ ခ်ကပ္ ါ စည္းကမ္းထနိ း္ သမိ ္းေရး လုပ္ထံုးလုပန္ ည္းကို စညး္ ကမ္းထိန္းသိမး္ ေရးဘုတ္ အဖြဲ႕က က်င့္သံးု ရမည။္ ၂။ လုပ္ထးုံ လုပန္ ညး္ ႏငွ ့ပ္ တ္သက္၍ အေၾကာင္းၾကားျခငး္ ႏွင့္ အၾကံဉာဏေ္ ပးျခင္းတိအု႔ တြက္ စညး္ ကမး္ ထိနး္ ဥိမ္းေရးဘုတ္အဖြဲ႕၏ သးီ ျခားအဖြဲ႕၀ငသ္ ည္ သက္ဆငို ္ရာ အမ်ဳိးသားအာဏာ ပိုင္ႏငွ ့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံသည့္သူ ျဖစ္ရမည။္ ၃။ စည္းကမ္းထိနး္ သိမး္ ေရး လုပထ္ ံးု လုပန္ ညး္ ႏွင့္ဆုိငေ္ သာ အမႈလိကု ္ေရ႕ွ ေနအေနျဖင့္ ထိုကိစကၥ ုိ ကိငု တ္ ြယသ္ ည့္ အမ်ဳိးသားအဖြဲ႕အစညး္ ကုိ ထစို ြပ္စြဲခရံ ေသာ မမွနမ္ ကနျ္ ပဳမႈ စံစု မ္းေရးအတြက္ တးုိ တကမ္ ႈ တစုတံ ရာႏငွ ့္ အၿပးီ သတ္ဆံးု ျဖတခ္ ်က္ကုိ စည္းကမး္ ထနိ း္ သမိ ္းေရးဘုတအ္ ဖြဲ႕သ႔ုိ တငျ္ ပရန္ ေတာငး္ ဆိုႏိငု သ္ ည။္ ထုိသ႔ုိ အေၾကာငး္ ၾကားမႈအတြက္ ပပ့ံ ုိးကညူ ီေပးမည့္ လုအိ ပ္ ေသာ လပု ္ေဆာင္မႈ မွနသ္ မွ်ကုိ ေဆာငရ္ ြကရ္ မည။္ ၄။ ထသုိ ုိ႔ စြပ္စြဲခရံ ေသာ မမွန္မကန္ျပဳမႈသည္ သက္ဆိုင္ရာ အမ်ဳိးသားအာဏာပိငု အ္ ဖြဲ႕ေရွ႕တြင္ ခငး္ က်င္းျပသၿပးီ သည့္ စညး္ ကမး္ ထနိ ္းသိမး္ ေရး လပု ္ထးုံ လပု န္ ည္း၏ အေျခခံျဖစေ္ နသည္အ့ ခါ စညး္ ကမး္ ထိနး္ သမိ ္းေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕၏ ေရွ႕ေမာွ ကရ္ လိွ ပု င္ န္းစဥ္ကုိ ယခင္လပု ထ္ ုးံ လပု ္နညး္ အ တြက္ ေနာကဆ္ ုံး ဆံးု ျဖတခ္ ်က္ ခ်သညအ္ ထိ ရပ္တန္ထ႔ ားရမည။္ (က) ဤပဒု မ္ စာပုိဒ္ ၂ အရ အမ်ဳိးသားအာဏာပုိင္အဖြဲ႕က အေၾကာင္းၾကားမႏႈ ွင့္ တငုိ ပ္ င္ ေဆြးေႏြးမႈ ကုိ သတ္မွတ္ခ်နိ ္အတြင္း မျပနၾ္ ကားခဲလ့ ွ်င္ (ခ) စညး္ ကမး္ ထိနး္ သိမး္ ေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕အေနျဖင့္ ရရေိွ သာ သတင္းအခ်က္အလကမ္ ်ားကုိ ေက်နပ္ မႈမရလွိ ွ်င္ (သ)႔ုိ (ဂ) ရရသိွ ည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ေပၚမူတည္၍ အမ်ဳိးသားအာဏာပငို ္အဖြဲ႕အေနျဖင့္ စည္းကမး္ ထိန္းသမိ ္းေရး လပု ထ္ းုံ လပု န္ ညး္ ကို အၿပးီ သတ္ မျပဳလပု ္ႏငို ္ (သို႔) ျပဳလုပ၍္ ဆႏၵမရွဟိ ု စည္း ကမ္းထနိ ္းသမိ း္ ေရးဘုတ္အဖြဲ႕က ယူဆလွ်င္ ၅။ အမ်ဳိးသားအာဏာပိငု အ္ ဖြဲ႕၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ရလွ်င္ရခ်င္း (က) အကယ၍္ ဤျပ႒ာန္းခ်ကေ္ အာကတ္ ြင္ မမနွ မ္ ကနျ္ ပဳလုပမ္ ႈ တငို ၾ္ ကားလႊာကို ခ်မွတ္ လိကု သ္ ည့္ ဆံးု ျဖတ္ခ်က္က လေုံ လာကေ္ အာင္ ေျဖရငွ း္ မေပးႏိုင္လ်ွ င္ စည္းကမး္ ထနိ ္း သိမ္းေရးအဖြဲ႕က ထုိလုပ္ငန္းစဥက္ ို ပိတသ္ ိမး္ ေၾကာငး္ ေၾကညာရမည။္ (သု႔ိ)

156 က်င့သ္ ံးု လုပ္ေဆာင္သူမ်ားအတြက္ လမး္ ညနႊ ္လက္စြဲ - ၁ (ခ) အမ်ဳးိ သားအာဏာပိငု ္အဖြဲ႕၏ ဆုံးျဖတ္ခ်ကသ္ ည္ စည္းကမး္ ထနိ း္ သမိ း္ ေရးဘတု ္ အဖြဲ႕ေရွ႕တြင္ တင္ျပထားေသာ မမနွ ္မကန္ျပဳမကႈ ုိ တစ္စတိ ္တစ္ပုငိ ္း (သ႔ို) လုံး၀ ၿခံဳငုံ မမိ ႈမရလိွ ်ွ င္ လုပ္ငန္းစဥ္ကုဆိ က္လုပမ္ ည္ဟု စည္းကမ္းထနိ း္ သမိ ္းေရးအဖြဲ႕က ေၾကညာ ရမည္။ ၆။ ဤပဒု ္မ စာပုိဒ္ ၃ ႏွင့္ ၄ တြင္ စညး္ ကမး္ ထိနး္ သိမ္းေရးဘုတ္အဖြဲ႕အေနျဖင့္ စညး္ ကမး္ ထိန္းသမိ း္ ေရးလုပ္ငနး္ စဥ္ႏွင့္ ပတ္သကေ္ သာ အမလႈ ိုကေ္ ရ႕ွ ေနကုိ တငျ္ ပမည့္ မတွ တ္ မ္း (သ)ို႔ သကေ္ သ တစ္စုတံ စရ္ ာ အပါအ၀င္ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေပးရန္ ေတာင္းဆႏုိ ိုငသ္ ည။္ ၇။ ဤပဒု ္မကို အေျခခသံ ည့္ စညး္ ကမ္းထိနး္ သိမ္းေရးဘတု ္အဖြဲ႕၏ ဆံးု ျဖတခ္ ်ကက္ ုိ စည္းကမ္း ထိန္းသမိ း္ ေရး အယခူ ဘံ တု ္အဖြဲ႕ေရွ႕တြင္ အယခူ ၀ံ ငႏ္ ိုငသ္ ည္။ ပဒု မ္ ၃၉ - စညး္ ကမး္ ထိနး္ သမိ း္ ေရးလပု င္ န္းစဥ္ ၁။ အကယ၍္ မမွန္မကန္ ျပဳလုပ္သညဟ္ ူေသာ စြပ္စြဲခ်က္သည္ အခ်ကအ္ လကအ္ ရေသာလ္ ညး္ ေကာငး္ ၊ ဥပေဒအရေသာ္လည္းေကာငး္ အေျခအျမစမ္ ရွိဟ္ ု ေပးပသ႔ုိ ည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံၿပီး ေကာမ္ ရွငန္ ာက ဆုံးျဖတခ္ ဲ့လွ်င္ ေနာကထ္ ပ္ စစ္ေဆးမတႈ စုံတရာ မရွေိ တာ့ဘဲ။ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ရပ္တန႔က္ ာ ထုိတုိငၾ္ ကားမႈက ပလပမ္ ည္ျဖစ္သည္။ ၄င္းအေနျဖင့္ တိုငၾ္ ကား သူကလုိ ည္း အသေိ ပးမည။္ ၂။ အကယ၍္ ေကာမ္ ရွင္နာကစဥ္းစားၿပးီ ေရ႕ွ ေနအေပၚ မမွန္မကန္ ျပဳလုပသ္ ည္ဟူသည့္ စြပ္စြဲ ခ်က္ကို ခ်က္ခ်င္း စုစံ မ္းစစ္ေဆးၿပီး စည္းကမး္ ထိန္းသိမး္ ေရးဘုတအ္ ဖြဲ႕သု႔ိ အစရီ ငခ္ ံစာတငျ္ ခင္း (သ)ို႔ ထိုလုပ္ငန္းစဥ္ကို အဆုးံ သတ္ျခငး္ ကို ေဆာငရ္ ြက္မည။္ ၃။ ေကာမ္ ရွငန္ ာအေနျဖင့္ ႏတႈ ျ္ ဖင္ေ့ ရးသားသည့္ (သ)ို႔ အျခားပစံု ံအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ စသည့္ သကေ္ သ မ်ားအားလံးု သည္ သင့တ္ င့္ေလ်ာက္ပတမ္ ရႈ ိၿွ ပီး ထိုကသ္ ငေ့္ သာ သက္ေသခံအတည္ျပဳမႈ တနဖ္ းုိ ရိွပါက အားလုံးကို ထညသ့္ ြင္းစဥး္ စားမည။္ ၄။ ေကာမ္ ရငွ ္နာသည္ သင့ေ္ လ်ာသ္ ညဟ္ ု ထင္ျမင္ယူဆလ်ွ င္ အခငအ္ မင္ မပ်က္ေစေသာနည္းကုိ အသုံးျပဳႏုငိ သ္ ည။္ ေကာ္မရငွ န္ ာသည္ အခငအ္ မင္မပ်ကေ္ သာ ေျဖရွင္းနည္းပစုံ ံျဖစ္ေစမည့္ လပု ေ္ ဆာင္မႈမ်ား၏ ရလဒက္ ုိ စည္းကမး္ ထနိ း္ သိမး္ ေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕သ႔ို တငျ္ ပၿပီး ဘုတအ္ ဖြဲ႕က စဥး္ စားေပးႏုငိ သ္ ည။္ ဤျပ႒ာန္းခ်က္အရ စည္းကမး္ ထိန္းသိမ္းေရးဘတု ္အဖြဲ႕၏ လုပ္ေဆာင္ ႏိငု ္စြမး္ (သု႔)ိ အာဏာကုိ မည္သညအ့္ ခငမ္ ငမ္ ပ်ကေ္ စေစေသာ ေျဖရွငး္ မႈပံစု ံကမ်ွ မထိခိကု ေ္ စ ရပါ။ ၅။ ေကာမ္ ရွင္နာ၏ အစရီ ငခ္ ံစာကုိ စည္းကမ္းထနိ ္းသိမး္ ေရး ဘုတ္အဖြဲ႕သု႔ိ တငျ္ ပမည။္ ၆။ စညး္ ကမ္းထိနး္ သိမ္းေရးဘုတ္အဖြဲ႕၏ ၾကားနာမႈသည္ တရား၀င္ျဖစရ္ မည။္ သ႔ိုေသာ္ စည္းကမ္း ထိနး္ သိမး္ ေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕သည္ ၾကားနာမႈ (သ႔)ုိ ၄င္း၏တစတိ တ္ ပငုိ း္ ကို တံခါးပတိ ္ပုစံ ျံ ဖငလ့္ ည္း က်ငး္ ပရန္ ဆုးံ ျဖတႏ္ ငုိ သ္ ည္။ အထးူ သျဖင့္ ေကာမ္ ရွင္နာ၏အစီရင္ခစံ ာပါ အခ်ကအ္ လက္မ်ား

တရားသူႀကးီ မ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အစိုးရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႏႈ ွင့္ .... 157 ကုိ လွ်ဳိ႕၀ွကထ္ နိ း္ သိမး္ ရန္ (သုိ)႔ ထခိ ကုိ ္နစန္ ာသမူ ်ားႏွင့္ သကေ္ သမ်ားကို ကာကြယေ္ ပးရန္ အတြကျ္ ဖစ္သည။္ ၇။ ေကာ္မရွင္နာႏွင့္ စညး္ ကမ္းထိန္းသမိ ္းေရးလုပင္ နး္ စဥႏ္ ွင့္ ပတသ္ ကသ္ ည့္ အမလႈ ုိက္ေရ႕ွ ေနကို ေခၚဆၿို ပးီ ၾကားနာရမည။္ စညး္ ကမး္ ထိန္းသမိ ္းေရးဘတု ္အဖြဲ႕သည္ အမွနတ္ ရားအတြက္ လိုအပေ္ သာ မည္သကူ ိုမဆို ေခၚဆိုၾကားနာႏိငု ္သည္။ ၈။ ျခြငး္ ခ်က္အမကႈ ိစမၥ ်ားတြင္ စြပ္စြဲခံရေသာ မမွန္မကနျ္ ပဳမႈ၏ သေဘာသဘာ၀သည္ တရားစရီ င္ မ၏ႈ အက်ဳးိ ေက်းဇူးကို ဆုးိ ဆုးိ ၀ါး၀ါး ထခိ ကို ္ေစမည္ဆိုလ်ွ င္ ေကာမ္ ရွင္နာအေနျဖင့္ ခ်နိ ္ဘာသ႔ုိ အေရးေပၚ အဆျုိ ပဳခ်က္ (motion) ခ်မွတ္ၿပီး တုငိ ္ၾကားမခႈ ံရသည့္ ေရွ႕ေနကို ေခၚယရူ မည။္ ထိေ႔ု ၾကာင့္လအုိ ပ္လ်ွ င္ ထေ္ို ရ႕ွ ေနကို တာ၀န္မွ ယာယီရပ္နားေၾကာငး္ ေၾကညာရမည္။ ပုဒ္မ ၄၀ - စညး္ ကမး္ ထနိ ္းသမိ ္းေရးလပု ္ငနး္ စဥ္မွ ေရွ႕ေန၏ အခြင့္အေရး ၁။ စညး္ ကမ္းထိနး္ သမိ း္ ေရးလပု င္ န္းစဥႏ္ ွင့္ ၿငေိ သာေရ႕ွ ေနသည္ အျခားေရွ႕ေနထမံ ွ အကအူ ညီ ေတာငး္ ခႏံ ငို သ္ ည္။ ၂။ ေရ႕ွ ေနသည္ စညး္ ကမး္ ထနိ း္ သမိ း္ ေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕ေရ႕ွ တြင္ ဆတိ ္ဆတိ ္ေနႏုငိ ၿ္ ပးီ ထိသု ုိ႔ ဆတိ ္ ဆတိ ္ေနျခငး္ ကို တငျ္ ပထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကိုၾကည့၍္ ၀င္ေရာက္စြကဖ္ ကမ္ မႈ ်ား ျပဳလပု ္ႏုငိ ္သည္။ ၃။ ေရ႕ွ ေနသည္ ေကာ္မရငွ န္ ာက စုေဆာငး္ ထားေသာ ေကာ္မရွငန္ ာ၏ အစီရငခ္ ံစာတြင္ ေဖာျ္ ပ ထားေသာ အခ်က္အလကမ္ ်ားႏငွ ့္ သက္ေသမ်ားအားလးံု ကို ဖြငခ့္ ်ပိငု ခ္ ြငရ့္ ွိသည။္ ၄။ ေရွ႕ေနကုိ မိမိကုယိ မ္ မိ ိ ခခု ံကာကြယႏ္ ငို ရ္ န္ အခ်ိန္ေပးရမည္။ ၅။ ေရ႕ွ ေနတြင္ ကယုိ တ္ ိငု ေ္ သာလ္ ည္းေကာငး္ ၊ ၄ငး္ ၏ေရွ႕ေနမေွ သာ္လညး္ ေကာင္း၊ ေမးခြန္းေမးပုိင္ ခြင္ရ့ ွိၿပးီ စညး္ ကမ္းထနိ ္းသမိ ္းေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕က မညသ္ ႔ကူ မုိ ဆို ေရ႕ွ ေမွာက္တြင္ ေခၚယေူ မးျမနး္ ႏုငိ ္သည္။ ပဒု မ္ ၄၁ - စညး္ ကမး္ ထနိ ္းသမိ း္ ေရးဘတု ္အဖြဲ႕၏ ဆုံးျဖတခ္ ်က္မ်ား ၁။ စညး္ ကမ္းထိနး္ သိမ္းေရးဘုတ္အဖြဲ႕သည္ တငျ္ ပလာေသာ သက္ေသကုိ အေျခခံကာ မမွန္ မကန္ လုပေ္ ဆာင္မႈ မေတြ႕ပါဟဆု ိုၿပီး လုပင္ န္းစဥ္ကို အဆုးံ သတ္ႏငို ္သည။္ (သ႔)ို အမႈလုိက္ ေရ႕ွ ေနသည္ ထစုိ ြပ္စြဲခံရေသာ မမွနမ္ ကန္ျပဳမႈကို က်ဴးလြနသ္ ည္ဟု အဆးုံ သတႏ္ ုိင္သည။္ ၂။ ဆးံု ျဖတ္ခ်ကက္ ို လူထုသို႔ ေၾကညာရမည။္ ယင္းဆုးံ ျဖတခ္ ်က္၏ ေၾကာင္းက်ဳးိ ဆေီ လ်ာမ္ ႈကုိ အေၾကာငး္ အက်ဳးိ ႏငွ တ့္ ကြ ေရးသားေဖာျ္ ပထတု ္ေ၀ရမည္။ ၃။ ဆံုးျဖတခ္ ်ကက္ ုိ သကဆ္ ုိင္ရာေရွ႕ေနႏွင့္ မတွ ပ္ ုတံ ငအ္ ရာရွိထသံ ု႔ိ အသေိ ပးရမည္။

158 က်င့္သးုံ လုပေ္ ဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမး္ ညႊန္လကစ္ ြဲ - ၁ ၄။ ေနာကဆ္ ံးု ဆုံးျဖတခ္ ်က္ကုိခ်ၿပးီ ေသာအခါ တရား႐ုံး၏ တရား၀ငဂ္ ်ာနယတ္ ြင္ ထတု ျ္ ပနၿ္ ပးီ အမ်ဳိးသားအာဏာပငို အ္ ဖြဲ႕သို႔ ျဖန႔္ေ၀သည။္ ပဒု မ္ ၄၂ - အေရးယျူ ခင္း ၁။ မမနွ ္မကန္ ျပဳလုပ္သည္ကုိ အတည္ျပဳ စစ္ေဆးၿပးီ ေနာက္ စညး္ ကမး္ ထနိ ္းသမိ ္းေရးဘတု အ္ ဖြဲ႕ သည္ ေအာက္ေဖာျ္ ပပါ အေရးယမူ ႈတစ္ခု (သ)႔ို တစ္ခုထကပ္ ိ၍ု လပု ေ္ ဆာငႏ္ ိုင္သည္။ (က) သတေိ ပးျခင္း။ (ခ) ေရ႕ွ ေန၏ ပုဂလၢ ိကဖုငိ ္အတြငး္ အမ်ားျပည္သူ၀ငေ္ ရာက၍္ အျပစေ္ ဖာ္ ဆးုံ မျခင္း။ (ဂ) ဒဏေ္ ၾကး ယ႐ူ ုိ ၃၀၀၀၀ အထိ ေပးေဆာင္ေစျခင္း။ (ဃ) တရား႐းံု ေရွ႕ေမာွ ကတ္ ြင္ ေရွ႕ေနအျဖစ္ ျပန္လည္အလုပ္လပု ္ခြင့္ ရပ္ဆိငု း္ ျခငး္ ကုိ ႏွစႏ္ စွ ္ထက္ မေက်ာလ္ ြန္ေစရ။ (င) တရား႐ံုးေရွ႕ေမွာက္တြင္ ေရွ႕ေနအျဖစ္ ျပန္လည္အလုပလ္ ပု ္ခြငက့္ ို အၿမဲတားျမစလ္ ကုိ ္ ျခငး္ ႏွင့္ အမႈလိုက္ေရ႕ွ ေနစာရင္းမွ ပယ္ဖ်က္ျခင္း။ ၂။ သတိေပးမတႈ ြင္ စညး္ ကမး္ ထနိ ္းသိမး္ ေရးဘတု ္အဖြဲ႕၏ အၾကံေပးမႈ ပါ၀ငႏ္ ငို သ္ ည။္ ၃။ စည္းကမး္ ထိနး္ သမိ ္းေရးလုပင္ နး္ စဥအ္ တြက္ ကနု က္ ်စရိတသ္ ည္ စည္းကမး္ ထနိ း္ သမိ ္းေရးအဖြဲ႕ ၏ ဆုးံ ျဖတ္ပငုိ ခ္ ြင့္အတြင္းတြင္ ရိရွ မည္။ ပုဒ္မ ၄၃ - အယူခ၀ံ င္ျခင္း ၁။ အေရးယခူ ံရေသာ ေရွ႕ေနႏွင့္ ေကာမ္ ရွငန္ ာထံတြင္ ျဖစ္ရပမ္ ွန္ (သ)႔ို ဥပေဒေရးရာ ကစိ ၥရပမ္ ်ားႏငွ ့္ စပလ္ ်ဥး္ ၍ စည္းကမး္ ထိနး္ သိမး္ ေရးဘုတအ္ ဖြဲ႕၏ ဆးံု ျဖတခ္ ်ကက္ ို အယူခံပိငု ္ခြင့္ ရွိပါသည။္ ၂။ ဆံုးျဖတခ္ ်က္ ခ်မွတၿ္ ပးီ ရကသ္ ံုးဆယအ္ တြင္း စညးက္ မး္ ထနိ း္ သိမ္းေရးဘုတ္အဖြဲ႕ အေထြေထြ အတြငး္ ေရးမဴွ း႐ုးံ ထသံ ို႔ အယခူ ျံ ခငး္ ကုိ အသေိ ပးရမည။္ ၃။ စည္းကမ္းထနိ ္းသမိ း္ ေရး ဘတု အ္ ဖြဲ႕၏ အေထြေထြအတြင္းေရးမဴွ း႐ံုးသည္ အယူခံ၀ငျ္ ခငး္ အေၾကာငး္ ၾကားစာကို စည္းကမး္ ထနိ း္ သမိ ္းေရး အယူခံဘတု ္အဖြဲ႕ အေထြေထြအတြငး္ ေရးမဴွ း ႐ုံးထံ တငျ္ ပရမည။္ ၄။ စညး္ ကမး္ ထိန္းသမိ း္ ေရး အယူခဘံ ုတအ္ ဖြဲ႕ အေထြေထြအတြငး္ ေရးမဴွ း႐ံးု သည္ စည္းကမ္းထိနး္ သိမ္းေရးဘတု ္အဖြဲ႕ ေရွ႕ေမာွ က္တြင္ ေဆာငရ္ ြက္ေသာ လုပင္ နး္ စဥမ္ ်ားအတငို ္း အယခူ ံ၀ငမ္ ႈကုိ ဆးံု ျဖတပ္ ါမည္။

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အစုိးရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပမ္ ႏႈ ငွ ့္ .... 159 ပဒု မ္ ၄၄ - စည္းကမ္းထနိ ္းသိမး္ ေရး အယခူ ဘံ တု အ္ ဖြဲ႕၏ ဖြဲ႕စညး္ မႈႏွင့္ စီမံခနခ္႔ ြဲမႈ ၁။ စညး္ ကမ္းထိန္းသိမ္းေရး အယူခဘံ ုတအ္ ဖြဲ႕သည္ စညး္ ကမ္းထနိ ္းသိမး္ ေရးဘတု ္အဖြဲ႕၏ ဆံးု ျဖတ္ခ်ကမ္ ်ားႏငွ ့္ ပတသ္ က္၍ အယခူ ၀ံ ငျ္ ခငး္ ကို ဆုးံ ျဖတေ္ ပးရမည။္ ၂။ စည္းကမ္းထိန္းသမိ း္ ေရး အယူခဘံ တု ္အဖြဲ႕၀ငမ္ ်ားသည္ ဤျပ႒ာန္းခ်က္ေအာက္တြင္ ၄ငး္ တ႔ုိ၏ တာ၀နမ္ ်ားကုိ လြတ္လပၿ္ ပးီ သမာသမတ္ရရိွ ိွ ထမ္းေဆာငရ္ မည္။ ၃။ မတွ ပ္ ုတံ ငဌ္ ာနသည္ ဤပဒု မ္ စာပုဒိ ္ ၅ ပါ ေရြးေကာက္တငေ္ ျမာွ ကမ္ ႈအတြက္ ထုိကသ္ ငေ့္ သာ ေဆာငရ္ ြက္မမႈ ်ားကို ေရွ႕ေနႏငွ သ့္ င့ေ္ လ်ာ္ေသာ အမ်ဳိးသားအာဏာပိုငတ္ ုႏ႔ိ ွင့္ တငို ပ္ င္ေဆြးေႏြး ကာ ေဆာငရ္ ြက္ရမည။္ ၄။ စညး္ ကမ္းထနိ ္းသိမး္ ေရး အယူခံဘတု ္အဖြဲ႕တြင္ အဖြဲ႕၀င္ ငါးဥးီ ရမွိ ည္။ (က) တရား႐ံးု စည္းမ်ဥ္းမ်ားအနက္ စည္းမ်ဥး္ ၁၀ အရ တရားသႀူ ကးီ သုးံ ဥးီ ကုိ ဦးစားေပး ထည့္သြငး္ စဥ္းစားမည။္ ေအာကပ္ ါတရားသူႀကီးမ်ား မပါ၀င္ပါ - • ကိုငတ္ ြယသ္ ညအ့္ မႈမွ စည္းကမ္း ထနိ ္းသမိ း္ ေရးလုပ္ငနး္ စဥ္သို႔ တိုငၾ္ ကားမႈခရံ သည့္ တရားသူႀကးီ မ်ား။ • ေကာမ္ ရွင္နာကုိ ခနသ႔္ ည့္ ဥကၠဌအဖြဲ႕မွ အဖြဲ႕၀ငတ္ စဥ္ းီ ဥးီ (သ႔)ုိ ယခငအ္ ဖြဲ႕၀ငမ္ ်ား။ (ခ) ဤပဒု ္မ စာပဒို ္ ၅ အရ ေရြးခ်ယထ္ ားေသာ ပုဂၢဳိ လ္ႏစွ ္ဥးီ ၅။ ဤပုဒမ္ စာပဒုိ ္ ၄ (ခ) ကို ရည္ၫနႊ ္းသည့္ စညး္ ကမ္းထနိ ္းသမိ ္းေရး အယခူ ဘံ တု ္အဖြဲ႕၀င္ႏစွ ဥ္ းီ ႏွင့္ ဤပဒု မ္ အပိဒု ္ ၆ အရ အစားထးို ေနရာယူမည့္ အလွည္က့ ်အဖြဲ႕၀ငတ္ စ္ဦးတိ႔ုကို ေလးႏွစ္ သက္တမး္ အတြက္ တရား႐းံု ေရွ႕ေမွာက္တြင္ ေလွ်ာက္လဲခြင့္ရေွိ သာ အမလႈ ုကိ ေ္ ရွ႕ေနမ်ား အား လံုးက ေရြးခ်ယမ္ ည္။ ၄ငး္ တ႔ိုကို ပညာသညပ္ ီသေသာ က်င့္၀တႏ္ ွင့္ ဥပေဒေရးရာတိ႔တု ြင္ ကၽြမး္ က်င္မႈရသိွ ည့္သမူ ်ားထံမွ ေရြးခ်ယ္မည။္ ၆။ အကယ္၍ ေရြးခ်ယခ္ ံရသူတစ္ဥးီ သည္ အမႈကို မကုိင္တြယ္ႏုိင္လ်ွ င္ (သ႔)ို စညး္ ကမ္းထိနး္ သမိ ္း ေရးအယခူ ံဘုတအ္ ဖြဲ႕တြင္ တာ၀နထ္ မ္းေဆာငရ္ န္ မျဖစ္ႏုငိ လ္ ်ွ င္ အလွည့က္ ်အဖြဲ႕၀င္ကုိ ထုိ ဘုတအ္ ဖြဲ႕တြင္ အစားထးုိ ရန္ ဥကၠ႒က ေတာငး္ ဆိုရမည္။ ၇။ စည္းကမ္းထနိ ္းသမိ း္ ေရး အယခူ ံဘုတအ္ ဖြဲ႕၀င္မ်ား၏ တာ၀နသ္ ည္ စည္းကမ္းထနိ း္ သိမ္းေရး ဘတု ္အဖြဲ႕၀ငမ္ ်ား၏ တာ၀နမ္ ်ားႏွင့္ မတူညပီ ါ။ ၈။ ေရြးခ်ယ္ခရံ သည့အ္ ဖြဲ႕၀ငမ္ ်ားသည္ ျပနလ္ ညေ္ ရြးေကာကတ္ င္ေျမာွ က္မတႈ ြင္ မပါ၀င္ရပါ။ ၉။ ဤပုဒ္မ၏စာပိဒု ္ ၄ (က) အရ ရညၫ္ ႊန္းထားေသာ တရားသူႀကးီ သးုံ ဥးီ အနက္ ဥးီ စားေပး တရား သူႀကးီ တစ္ဦးကုိ စည္းကမ္းထနိ ္းသမိ ္းေရး အယခူ ဘံ တု ္အဖြဲ႕၏ ဥက႒ၠ အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္မည။္ ၁၀။ စညး္ ကမ္းထိနး္ သိမ္းေရး အယခူ ံဘတု ္အဖြဲ႕၀ငမ္ ်ားအားလုံးတြင္ တညူ ေီ သာ အခြင့္အေရးႏငွ ့္ မဲေပးခြငရ့္ ိွသည္။ စည္းကမး္ ထနိ ္းသိမး္ ေရး အယူခဘံ တု အ္ ဖြဲ႕သည္ မဲအမ်ားစုျဖင့္ ဆုံးျဖတ္

160 က်င့္သုးံ လုပ္ေဆာင္သူမ်ားအတြက္ လမး္ ညနႊ ္လက္စြဲ - ၁ မည္။ ဤပုဒမ္ စာပုိဒ္ ၆ ပါ အမကႈ စိ ကၥ ို ကိုငတ္ ြယ္ေသာ အလညွ က့္ ်အဖြဲ႕၀င္ အမကႈ ကို ငို ္တြယ္ ေသာ အျခားအဖြဲ႕၀ငမ္ ်ားကဲသ့ ပု႔ိ င္ တညူ ီေသာ အခြင့္အေရးႏွင့္ မဲေပးခြင္ရ့ ိရွ မည။္ ၁၁။ လပု ္ပိငု ္ခြငအ့္ ာဏာကုန္ၿပျီ ဖစသ္ ည့္ အဖြဲ႕၀ငမ္ ်ားသည္ ၄ငး္ တိ႔ေု ဆာငရ္ ြကေ္ နေသာ အမႈမ်ား အားလးုံ ကို အၿပီးသတ္ဆးုံ ျဖတ္ၿပီးသည္အထိ ဆကလ္ ကေ္ ဆာင္ရြက္ရမည္။ ၁၂။ စည္းကမ္းထိနး္ သိမး္ ေရးဘုတ္အဖြဲ႕သု႔ိ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး႐ံးု ၀နေ္ ဆာင္မႈမ်ား ေဆာင္ ရြက္ရန္ ဤျပ႒ာန္းခ်က္ ပဒု မ္ ၃၆ ၊ စာပိုဒ္ ၁၂ အရ မွတ္ပုံတင္အရာရကွိ ခနအ႔္ ပသ္ ည့္ မတွ ္ပံုတငဌ္ ာနမွ ၀န္ထမး္ သည္ စည္းကမး္ ထိနး္ သမိ း္ ေရး အယခူ ဘံ ုတ္အဖြဲ႕သိလု႔ ညး္ အလားတူ ၀န္ေဆာငမ္ ႈမ်ဳးိ ေပးရမည္။ ခန္အ႔ ပ္ၿပးီ ေနာက္ မတွ ပ္ ံုတင္ဌာနမွ သက္ဆိုငရ္ ာ၀နထ္ မး္ သည္ မွတပ္ ံုတင္ဌာနႏွင့္ ကင္းကင္းရငွ း္ ရငွ း္ ေနရမည္။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အစးို ရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပမ္ ႏႈ ငွ ့္ .... 161 စစ္ဘက္ခ႐ံု ုးံ မ်ားမွ တရားစီရင္ေရးကုိ စီမေံ သာ စညး္ မ်ဥ္းမၾူ ကမး္ (လအူ႔ ခြငအ့္ ေရး တိုးျမငွ ့္ေရးႏငွ ့္ ကာကြယေ္ ရး ဆပ္ေကာမ္ ရွင၏္ ၂၀၀၅ ခုႏစွ ္ ၅၇ ႀကိမေ္ ျမာက္ အစည္း အေ၀းတြင္ ျပ႒ာနး္ ပါသည။္ ) စည္းမ်ဥး္ အမွတ္ ၁ - ဖြဲ႕စည္းပုဥံ ပေဒ (သို႔) ဥပေဒက စစ္ဘကခ္ ုံ႐ုံးကို ဖြဲ႕စညး္ ျခငး္ အာဏာခြဲေ၀ေရး စညး္ မ်ဥ္းကုိ ေလးစားလုကိ ္နာကာ စစ္ဘက္ခု႐ံ ုံးမ်ားကုိ ဖြဲ႕စညး္ ပံုဥပေဒ (သုိ)႔ ဥပေဒ ျဖငသ့္ ာ ဖြဲ႕စညး္ တည္ေဆာက္သည္။ ၄င္းတုိ႔သည္ အေထြေထြတရားစီရင္ေရးစနစျ္ ဖင့္ ခြဲထတု ၍္ မရ ေသာ အစိတအ္ ပုိင္းျဖစ္သည္။ စည္းမ်ဥး္ အမွတ္ ၂ - ႏုငိ ္ငတံ ကာ ဥပေဒ စံႏႈန္းမ်ားကုိ ေလးစားျခငး္ စစဘ္ က္ခံ႐ု းံု မ်ားသည္ အေျခအေနအားလုံးတြင္ ႏုိင္ငံတကာ အသအိ မတွ ္ျပဳသည့္ စံႏနႈ ္းမ်ားႏွင့္ လပု ္ထုးံ လုပန္ ညး္ မ်ားကို အသံးု ျပဳၿပီး ႏငုိ င္ ံတကာ လအ႔ူ ခြင့အ္ ေရး ဥပေဒအပါအ၀င္ မွ်တေသာ တရား ရငဆ္ ငို ရ္ မႈကုိ အာမခံႏုိငရ္ မည္။ […] စညး္ မ်ဥး္ အမတွ ္ ၄ - အရပသ္ ားမ်ားကို စစ္ေဆးမည့္ စစ္ဘက္တရား႐းုံ မ်ား၏ တရားစီရင္မႈ သေဘာတရားအရ စစ္ဘကတ္ ရား႐ုးံ မ်ားတြင္ အရပ္သားမ်ားကို စစ္ေဆးရန္ တရားစီရင္ပုိငခ္ ြင့္ မရွပိ ါ။ အေျခအေနအားလးုံ တြင္ မည္သည့္ ျပစ္မမႈ ်ဳးိ ျဖင့္ စြပ္စြဲခံရသည့္ အရပသ္ ားမ်ားျဖစေ္ စ ၄င္းတိုက႔ ို အရပ္ဘက္ တရား႐ံုးမ်ားကသာ စစေ္ ဆးစီရင္ေစရမည္။ […] စညး္ မ်ဥး္ အမတွ ္ ၇ - စစ္ဘကတ္ ရား႐ုးံ မ်ား၏ လကေ္ တြ႕အသံးု က်ေသာ အမိန္႔အာဏာ စစ္ဘက္တရား႐းုံ မ်ား၏ တရားစီရငပ္ ိုင္ခြင့က္ ုိ စစဘ္ က္၀နထ္ မ္းမ်ားက က်ဴးလြန္ေသာ တငး္ ၾကပ္ေသာ စစဘ္ က္သေဘာသဘာ၀ ျပစ္မမႈ ်ားအတြက္သာ ကန္သ႔ တထ္ ားရမည။္ စစဘ္ ကတ္ ရား႐ံုးမ်ား သည္ ျပစမ္ ႈက်ဴးလြနမ္ ႈမ်ားအတြက္ စစ္ဘကဆ္ ုငိ ရ္ ာ ရာထးူ အဆင္အ့ ရ ထိုပဂု ိဳၢ လ္မ်ားကို စစ္ေဆးစရီ ငမ္ ည။္ စညး္ မ်ဥး္ အမွတ္ ၈ - ဆိးု ရြားျပင္းထန္ေသာ လူအ႔ ခြင့အ္ ေရးခ်ဳိးေဖာကမ္ ႈမ်ားျဖင့္ စြပစ္ ြဲခရံ သမူ ်ားအား စစေ္ ဆးစရီ ငျ္ ခင္း ဆးို ရြားေသာ လ႔အူ ခြင့အ္ ေရးခ်ဳိးေဖာက္မမႈ ်ားျဖစသ္ ည့္ အလြန္အကၽြံ တရားေရးရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ မ်ား၊ အတငး္ အဓမၼေပ်ာက္ကြယေ္ စျခင္းႏငွ ့္ ညွင္းပနး္ ႏွပိ ္စက္ျခငး္ တအ႔ုိ တြက္ ေမးျမနး္ စစုံ မး္ ရန္ႏွင့္ ထိုျပစမ္ ႈ မ်ားႏငွ ့္ စြပ္စြဲခရံ ေသာ သမူ ်ားကုိ စုံစမး္ စစ္ေဆးရာတြင္ စစ္ဘက္တရား႐းုံ မ်ား၏ တရားစီရင္ပိငု ္ခြငက့္ ို ေဘးဖယထ္ ားၿပီး သာမန္တရား႐ုးံ မ်ား၏ တရားစရီ င္ပငုိ ္ခြင့္ကို ဥးီ စားေပးရမည္။ […]

162 က်င္သ့ ံးု လုပေ္ ဆာငသ္ မူ ်ားအတြက္ လမး္ ညနႊ လ္ က္စြဲ - ၁ စည္းမ်ဥး္ အမွတ္ ၁၁ - ေရွ႕ေတာသ္ ြင္း စာခၽြန္လာႊ အမိန႔္အား အာမချံ ခငး္ လြတလ္ ပ္မဆႈ ံးု ႐းံႈ ရသည့္ မည္သမူ ဆုိ မညသ္ ည့္အေျခအေနတြင္မဆို ၄ငး္ တုိ၏႔ ဆံးု ႐ႈံးမႈအတြက္ တရား႐းုံ ေရွ႕ေမွာကတ္ ြင္ ႐ုံးထုတမ္ ိနေ႔္ တာင္းခခံ ြင့္ အပါအ၀င္ အျခားတရားစြဲျခငး္ ကို ျပဳလုပပ္ ုငိ ခ္ ြင့္ရိွ သည။္ တရား႐းံု ကလညး္ ၄င္း၏ ထနိ ္းသမိ း္ ခရံ မအႈ တြက္ ေႏွာင့္ေႏွးမႈ တစံုတရာမရဘွိ ဲ ဥပေဒႏွင့္ ေလ်ာ္ညီ ေအာငဆ္ းံု ျဖတ္ကာ အကယ္၍ ထိုသ႔ိုထနိ း္ သမိ ္းထားမႈသည္ ဥပေဒႏွင့္ ကကုိ ္ညမီ မႈ ရွိလ်ွ င္ လတႊ ေ္ ပးရန္ အမိနေ႔္ ပးရမည။္ ႐ံုးထတု မ္ နိ အ္႔ တြက္ အသနားခခံ ြင့္ (သ)ို႔ အျခားကုစားနညး္ မ်ားကို လတူ စဥ္ ီးတစ္ေယာက္ ၏အခြင့္အေရးအျဖစ္႐ျႈ မင္ကာထအုိ ာမချံ ခင္းကိုမည္သည့အ္ ေျခအေနမ်ဳိးတြငမ္ ဆိုသာမန္တရား႐းုံ မ်ား၏ အထးူ တရားစရီ င္ပုငိ ္ခြင့္ အတြငး္ တြင္သာရွသိ ည။္ တရားသႀူ ကးီ သည္ မညသ္ ည့္အေျခအေနတြငမ္ ဆို ထနိ ္းသိမး္ ထားသူရိသွ ည့္ မည္သည့္ေနရာကမုိ ဆုိ သြားေရာက္ ခ်ဥး္ ကပ္ႏုိင္ရမည။္ စည္းမ်ဥး္ အမွတ္ ၁၂ - စြမ္းေဆာင္ရည္ရွိေသာ၊ လြတလ္ ပ္၍ သမာသမတ္က်ေသာ ခုံရံုးတြင္ စစေ္ ဆးစရီ ငခ္ ံ ပငုိ ခ္ ြင့္ စစ္ဘကတ္ ရား႐ုးံ မ်ား၏ တရား႐ံးု မ်ား၏ ဖြဲ႕စည္းပႏုံ ွင့္ လပု ္ေဆာငမ္ ႈသည္ လူတငို ္းတြင္ ကနဥးီ စစုံ မး္ စစ္ေဆးမႈမသွ ည္ တရားစြဲဆျုိ ခင္းအထိ အဆငတ့္ ိငု း္ တြင္ စြမး္ ေဆာင္ရည္ရေိွ သာ လြတလ္ ပ္၍ သမာ သမတက္ ်ေသာ ခ႐ုံ ုံးေရ႕ွ ေမွာက္တြင္ စစေ္ ဆးစရီ ငခ္ ပံ ငို ခ္ ြင့္ရွိသည္။ စစ္ဘကတ္ ရား႐ံုးမ်ားရွိ တရားသူႀကီး မ်ား၏ လပု ္ငန္းတာ၀နမ္ ်ားကုိ ထမး္ ေဆာငရ္ န္ ေရြးခ်ယထ္ ားေသာသူသည္ ဂဏု သ္ ိကာၡ ႏငွ ့္ စြမ္းရည္ျပည္၀့ ၿပးီ လုိအပေ္ သာ ဥပေဒသင္တန္းတကေ္ ရာကထ္ ားၿပးီ အရည္အခ်င္းျပည့္မေီ ၾကာငး္ သကေ္ သျပႏငုိ ္ရမည။္ စစ္ဘကတ္ ရားသႀူ ကီးမ်ားတြင္ စစဘ္ က္ဆုိင္ရာ ၀ါစဥ္အလကို ္ လြတလ္ ပမ္ ႏႈ ငွ ့္ သမာသမတ္က်မကႈ ုိ အာမ ခႏံ ိငု ္သည့္ အဆငအ့္ တန္းရိရွ မည္။ မည္သည့္အေျခအေနမ်ဳးိ တြငမ္ ွ စစဘ္ က္တရား႐းံု မ်ားသည္ မည္သူ မည၀္ ါမနွ ္းမသေိ သာ တရားသႀူ ကးီ မ်ားႏွင့္ ေရ႕ွ ေနမ်ားအသံုးျပဳၿပးီ တရားစီရငေ္ ရးလုပင္ န္းတြင္ မပါ၀င္ေစ ရပါ။ […] စညး္ မ်ဥ္းအမွတ္ ၁၆ - သာမန္တရား႐ံုးမ်ားတြင္ လက္ကိငု ျ္ ပဳထားသည့္ လပု င္ န္းစဥမ္ ်ား စစ္ဘကခ္ ႐ုံ ံးု မ်ားသည္ မည္သညအ့္ မႈတြငမ္ ဆို ၄င္းတ၏ို႔ အခြငအ့္ ာဏာကုိ ကနဥးီ ကတညး္ က ကနသ္႔ တ္ထားရမည္။ အထးူ သျဖင့္ အယူခ၀ံ ငျ္ ခင္းကဲသ့ ႔ေို သာ လုပထ္ ံးု လပု ္နညး္ မ်ားကုိ အရပ္ဘက္ တရား႐းုံ မ်ား ေရ႕ွ ေမွာကတ္ ြင္ လပု ေ္ ဆာင္ရမည္။ မည္သည့အ္ ေျခအေနတြင္မဆို တရားဥပေဒဆငို ရ္ ာ ညီၫြတမ္ ႏႈ ငွ ့္ ပတ္သက္သည့္ အျငငး္ ပြားမမႈ ်ားကုိ အျမင့ဆ္ းုံ အရပဘ္ က္ တရား႐းံု က ေျဖရွငး္ ရမည။္ စစ္ဘက္ခ႐ုံ ံးု မ်ားႏွင့္ သာမန္တရား႐ုံးမ်ားၾကားရွိ အခြင့္အာဏာႏငွ ့္ တရားစရီ င္ပငို ္ခြင့တ္ ၏႔ို ပဋပိ ကကၡ ုိ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ (သိ႔ု) ဖြဲ႕စညး္ ပံုဆုိငရ္ ာ တရား႐ုံးကဲ့သု႔ိေသာ အဆင့ျ္ မငတ့္ ရားေရးအဖြဲ႕က ေျဖရငွ ္း ေပးရမည္။ အဆိုပါ တရားေရးအဖြဲ႕သည္ သာမန္တရား႐ုံးစနစ္၏ တစတိ ္တပငို ္းျဖစ္ၿပီး လြတလ္ ပ္ေသာ၊ သမာသမတ္က်ေသာ၊ ကၽြမး္ က်ငမ္ ရႈ ိေွ သာ တရားသႀူ ကီးမ်ားႏငွ ့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည္။ […]

တရားသႀူ ကးီ မ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ အစုးိ ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ .... 163 ၂။ အျခားကမၻာလးံု ဆိုင္ရာ စႏံ ႈနး္ မ်ား တရားေရးအမအူ က်င္မ့ ်ားဆငုိ ရ္ ာ Bangalore မူမ်ား (တရားေရးဂုဏသ္ ကိ ာၡ ကို ျမငွ ္တ့ င္ျခငး္ ဆိုငရ္ ာ တရားေရးအဖဲြ႕မွ အတည္ျပဳထားသည့္ တရားေရး အမူ အက်င့္မ်ားဆုိင္ရာ Bangaloreဥပေဒမူၾကမ္း၂၀၀၁ အား ၂၀၀၂ခႏု ွစ္ ႏို၀ငဘ္ ာလ ၂၅ မွ ၂၆အတြင္း the Peace Palace,the Hagueတြင္ က်ငး္ ပခဲသ့ ည့္ တရားသႀူ ကီးမ်ားစားပြဲ၀ုငိ ္း အစညး္ အေ၀းတြင္ ျပန္ လညျ္ ပင္ဆငထ္ ားပါသည။္ ) နဒိ ါနး္ ကမၻာလုံးဆိငု ရ္ ာ လ႔ူအခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းတြင္ အေျခခံစည္းမ်ဥး္ အျဖစ္ သတမ္ တွ ္ ထားျခင္းမာွ အခြင့္အေရးမ်ားႏငွ ့္ တာ၀န၀္ တရၱ ားမ်ား၊ ျပစ္မႈဆိုငရ္ ာတရားစြဲဆခုိ ်ကမ္ ်ားအတြက္ အဆုံးအ ျဖတေ္ ပးမႈကုိ လြတ္လပ္ၿပးီ သမာသမတက္ ်သည့္ ခံု႐းုံ ၏ု ေရွ႕ေမာွ ကတ္ ြင္ လတူ ငို း္ တနး္ တညူ ီမ်ွ မရႈ ိကွ ာ မွ်တသည့္ လထူ ၾု ကားနာခြင့္ရျိွ ခငး္ ပငျ္ ဖစသ္ ည္။ ႏုိင္ငံသားႏငွ ့္ ႏငုိ င္ ံေရးအခြငအ့္ ေရးဆိုင္ရာ ႏုငိ င္ တံ ကာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ အခ်က္မ်ားကုိ အာမခံထားပါသည။္ လူတုိင္းတရား႐ုးံ ေရွ႕တြင္ တန္းတညူ မီ ွ်မႈ ရရိွ မည္။ တရားစြဲဆုိရာတြင္ အခြင္အ့ ေရး မ်ားႏငွ ့္ တာ၀န၀္ တရၱ ားမ်ား၊ ျပစ္မႈဆငို ရ္ ာ တရားစြဲဆုခိ ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက၍္ အဆံုးအျဖတ္ ေပးရာတြင္ လညး္ လတူ ိငု ္း သာတူညမီ ်ွ ရိရွ မည။္ လြန္ၾကဴးေသာေႏွာင့္ေႏွးမႈမ်ားမရဘွိ ဲတရားဥပေဒႏငွ အ့္ ညီလြတ္လပ္ကာသမာသမတက္ ်သည့္ အခြငအ့္ ာဏာရိွ တရားခံု႐းုံ မ်ားေရ႕ွ တြင္ မ်ွ တေသာ လူထုၾကားနာခြငက့္ ုိ လူတငို း္ ရရိွရမည။္ အထကေ္ ဖာ္ျပပါ အေျခခမံ မူ ်ားႏွင့္ အခြင့အ္ ေရးမ်ားသည္ ေဒသတြငး္ လ႔ူအခြင့္အေရးဆငုိ ္ရာ စာခ်ဴပစ္ ာတမ္းမ်ား၊ ျပည္တြငး္ အေျခခံဥပေဒ၊ ျပဠာန္းဥပေဒႏွင့္ ျဖတ္ထံုး၊ တရားေရးလပု ထ္ ုံး လုပန္ ည္းမ်ား ႏွင့္ အစဥ္အလာမ်ားစသညတ္ ို႔တြင္ ထင္ဟပ္ေနျခင္း (သ)ိ႔ု တရား၀င္အသအိ မတွ ္ ျပဳထားျခငး္ မ်ားရိွသည္။ သမာသမတ္က်ေသာ၊ အခြင့္အာဏာရွေိ သာ၊ လြတ္လပ္ေသာတရားေရးအဖဲြမ႔ ွ လ႔ူအခြင့္အေရး မ်ားအား ကာကြယေ္ ပးျခငး္ ၏ အေရးပါသည့္အခ်က္မာွ အျခားအခြင့္အေရးမ်ားအား အေကာင္အထည္ ေဖာရ္ ာတြင္ သင္ေ့ လ်ာေ္ သာ တရားစရီ င္မအႈ ေပၚ အေျခခံအားျဖင့္ မူတည္ေနသည။္ တရား႐ုးံ မ်ားသည္ တရားဥပေဒစးို မးုိ ေရးႏငွ ့္ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခဥံ ပေဒက်င့သ္ ုးံ မႈအား ထနိ ္းသမိ ္း ႏိုင္ရန္ သမာသမတက္ ်ၿပီးလြတ္လပ္ကာ အခြင့္အာဏာရိေွ သာ တရားေရးအဖြဲသ႔ ည္ မရမွိ ျဖစလ္ ုိအပ္သည။္

164 က်င့သ္ းုံ လပု ္ေဆာင္သူမ်ားအတြက္ လမး္ ညႊနလ္ က္စြဲ - ၁ ေခတ္မီေသာ ဒမီ ုကိ ရက္တစ္ လူ႔အဖဲြ အ့ စည္း၏ အေရးအပါဆးံု အခ်ကမ္ ွာ တရားစရီ င္မစႈ နစ၊္ က်င၀့္ တ္ႏိငု န္ ငး္ ျခငး္ ႏငွ ့္ တရားေရးဂုဏသ္ ကိ ၡာတအိ႔ု ေပၚ ျပညသ္ ူမွ ယၾုံ ကညျ္ ခင္းပင္ျဖစ္သည။္ တရားသူႀကီးအေနျဖင့္ တစ္ဥးီ ခ်င္းျဖစ္ေစ၊ အဖဲြလ႔ ိကု ္ျဖစ္ေစ၊ တရားေရး႐းံု အား ျပညသ္ ႔ယူ ၾုံ ကည္ မႈ အျဖစ္ ေလးစားဂဏု ္ယကူ ာ တရားေရးစနစ္တြင္ ျပညသ္ ၏ူ ယုၾံ ကညမ္ ႈ တုိးတကလ္ ာေစရနႏ္ ွင့္ ရိွရငး္ စြဲ ယံုၾကညမ္ ကႈ ို ဆက္လကထ္ ိနး္ သိမ္းရမည္။ တရားေရးအမူအက်င့္စံႏႈနး္ မ်ား ျမင္မ့ ားတုိးတကျ္ ခငး္ ႏငွ ့္ ထိန္းသ္ိမး္ ျခင္းအတြက္ အဓကိ က် ေသာ တာ၀န္သည္ ႏုိငင္ တံ ငုိ း္ ရိွ တရားေရးအဖဲြထ႔ တံ ြင္ ရွိသည။္ ထို႔အျပင္ တရားေရးအဖဲြ႔၏ လြတ္လပ္မအႈ တြက္ ကလု သမဂၼ ၏ၢ အေျခခမံ ူမ်ားသည္ တရားေရး အဖဲြ႔၏ လြတ္လပ္မအႈ ား လံျု ခဳံ ေစရနႏ္ ငွ ့္ တုိးျမွင္ရ့ နအ္ တြက္ ေရးဆြဲထားျခငး္ ျဖစ္ၿပီး ႏိငု ္ငမံ ်ားအတြက္ အဓကိ ရည္ရြယသ္ ည္။ ေအာက္ပါမမူ ်ားသည္ တရားသႀူ ကးီ မ်ား၏ က်င္၀့ တ္ပုိင္းဆိငု ္ရာလပု ္ေဆာငမ္ တႈ ႔ိုႏငွ ့္ ပတသ္ က၍္ စံညႊနး္ မ်ား ခ်မတွ ္ရန္ ရည္ရြယပ္ ါသည္။ အဆိုပါမူမ်ားသည္ တရားသူႀကီးမ်ားအား လမး္ ညနႊ ္ခ်ကေ္ ပးရနႏ္ ငွ ့္ တရားေရးအမအူ က်င့မ္ ်ားႏငွ ့စ္ ပလ္ ်ဥး္ သည့္ တရားေရးမူေဘာင္ကုိ ခ်မွတႏ္ ငို ္ရန္ ရည္ရြယ္ကာ ေရးဆြဲထား ျခင္းျဖစ္သည။္ ထ႔ုိအျပင္ ယင္းစညး္ မ်ဥ္းမ်ားသည္ စီမခံ န္႔ခြဲေရးႏငွ ့္ ဥပေဒျပဳအဖဲြမ႔ ွ အဖဲြ႔၀ငမ္ ်ား၊ ေရွ႕ေန မ်ားႏငွ ့္ ျပညသ္ ူမ်ားအား တရားေရးအဖဲြက႔ ို ပိုမနို ားလညလ္ ာၿပးီ အားေပးေထာကခ္ ံလာရန္ ရညရ္ ြယထ္ ား ပါသည္။ အဆုိပါမမူ ်ားတြင္ ႀကိဳတင္ေကာကခ္ ်ကခ္ ်ထားသညမ္ ွာ တရားသူႀကးီ မ်ားသည္ လြတ္လပ္ၿပးီ သမာသမတ္က်သည့္ တရားေရးစညံ နႊ း္ မ်ားအား ျပဳျပငထ္ ိနး္ သိမး္ ရနအ္ တြက္ ၎တုိ႔၏ သက္ဆငုိ ္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေပၚ က်င့္၀တပ္ ုငိ ္းဆုငိ ္ရာ အမူအက်င႔္မ်ားအတြက္ တာ၀နယ္ ူမႈကို ေဖာျ္ ပထားပါသည္။ ယင္းတရားေရးစညံ ႊနး္ မ်ားကလို ညး္ နဂရို ိွေနသည့္ ဥပေဒစညး္ မ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ကြဲလြဲမမႈ ရွေိ စဘဲ ထပ္ေပါငး္ ျဖည့္ရန္ ရညရ္ ြယ္သည္။ စံ - ၁ ။ လြတလ္ ပမ္ ႈ မူ တရားေရးဆုငိ ္ရာ လြတလ္ ပမ္ ႈဟူသည္ တရားဥပေဒစုိးမိးု ေရးႏငွ ့္ မ်ွ တေသာ ၾကားနာစစ္ေဆးမႈ ခံယျူ ခငး္ ဟူသည့္ အေျခခအံ ာမခံခ်က္အတြက္ လုိအပခ္ ်က္ျဖစသ္ ည။္ ထေို႔ ၾကာင့္ တရားသူႀကီးတစ္ဥးီ အေနႏငွ ့္ တစ္ဥးီ တစေ္ ယာကတ္ ညး္ ဘကမ္ ွ ၾကည္လ့ ွ်င္ျဖစ္ေစ၊ အဖဲြ႔အစညး္ ဘက္မွ ၾကည့္လွ်ငျ္ ဖစေ္ စ၊ တရားေရးဆုငိ ္ရာ လြတ္လပ္မႈကုိ ထနိ ္းသမိ ္းကာကြယရ္ မည့္အျပင္ စံျပနမူနာလည္း ျဖစရ္ မည္။

တရားသူႀကးီ မ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အစုိးရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႏႈ ငွ ့္ .... 165 က်ငသ့္ းံု ျခငး္ ၁.၁။ တရားသူႀကးီ တစဥ္ းီ သည္ တရားေရးလုပ္ငနး္ တာ၀နမ္ ်ားအား လြတ္လပ္စြာေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ျဖစ္ရပမ္ နွ အ္ ခ်က္အလက္မ်ားအေပၚသုံးသပ္မႈကုိ အေျခခံၿပီး ထသုိ ုိေ႔ ဆာင္ရြကရ္ ာတြင္ ယင္း တရားသႀူ ကီး၏ ဥပေဒအေပၚ တာ၀နသ္ စိ ိတ္၊ ျပငပ္ မွလမႊ ္းမုးိ မမႈ ်ား၊ မက္လံုးမ်ား၊ ဖအိ ားမ်ား၊ ျခမိ ္းေျခာက္မႈမ်ား (သ႔ုိ) ၾကား၀င္ေႏာွ င့္ယကွ မ္ မႈ ်ား စသညတ္ ုိ႔က တုကိ ္ရုိကျ္ ဖစ္ေစ သြယ၀္ ုကိ ္၍ ျဖစ္ေစ၊ မညသ္ ည္အ့ ရပ္မွ မည္သည့္အေၾကာင္းျပခ်ကျ္ ဖင့္ျဖစေ္ စ ထိလု ႊမး္ မိးု မမႈ ်ားမွ ကင္းေ၀းရ မည္။ ၁.၂။ တရားသႀူ ကးီ တစ္ဥးီ သည္ ျပည္သူမ်ားႏွငဆ့္ ကဆ္ ရံ ာႏွင့္ ၎စရီ င္ဆုံးျဖတ္ရသည့္ အျငငး္ ပြား ဖြယအ္ မမႈ ်ားမွ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏငွ ဆ့္ ကဆ္ ံရာတတ႔ုိ ြင္ လြတ္လပ္မႈရွိရမည။္ ၁.၃။ တရားသူႀကးီ တစဥ္ ီးသည္ အစုးိ ရဌာနမ်ားျဖစေ္ သာ စမီ ံအပု ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ဥပေဒျပဳဌာနမ်ားႏငွ ္႔ မဆီေလ်ာေ္ သာ ဆကသ္ ြယ္မမႈ ်ား၊ လႊမ္းမးို မမႈ ်ားမွ ကငး္ ေ၀းရမည္အ့ ျပင္ ယငး္ တိႏု႔ ငွ ့္ ကင္းရငွ ္း သည့္ အေၾကာင္းအက်ဳိ း သုံးသပတ္ တေ္ သာ ေလလ့ ာသူလည္း ျဖစရ္ မည္။ ၁.၄။ တရားေရးတာ၀နမ္ ်ား ထမ္းေဆာင္ရာတြင္ တရားသႀူ ကးီ တစ္ဥးီ သည္ အျခားတရားေရးအဖဲြ ့၀င္ လုပေ္ ဖာ္ကုငိ ဖ္ ကမ္ ်ားထံမွ အမီအွ ခကုိ င္းရမည္ျဖစက္ ာ တာ၀န္ယထူ ားရသည့္ စီရငခ္ ်ကမ္ ်ားကုိ္ လြတ္လပ္စြာ ေဆာင္ရြကရ္ မည။္ ၁.၅။ တရားေရးအဖဲြ႔၏ အသငး္ အဖဲြ ့အလုကိ ္ လြတလ္ ပမ္ ႈရျိွ ခငး္ ႏငွ ့္ လပု င္ နး္ သေဘာအရ လြတလ္ ပမ္ ႈ ရျိွ ခင္းအား ဆကလ္ က္ထိနး္ သမိ ္းရနႏ္ ွင့္ တုိးျမွင႔ရ္ န္ တရားသူႀကီးတစ္ဦးအေနႏွင့္ တရားေရး တာ၀နမ္ ်ားကို ထမး္ ေဆာင္ရာတြင္ ခခု ံအကာအကြယ္ေပးျခင္းကုိ အားေပးထနိ ္းသိမ္းသင့သ္ ည။္ ၁.၆။ တရားေရးဆိငု ္ရာလြတလ္ ပမ္ ကႈ ုိ ထနိ ္းသိမ္းရန္ အေျခခံက်ေသာ တရားေရးအေပၚ ျပည္သ႔ူ ယုံ ၾကညမ္ ကႈ ို အားေပးရန္ တရားသႀူ ကီးတစ္ဦးအေနႏငွ ့္ စံႏနႈ ္းျမင့္ တရားေရးအမူအက်ငမ့္ ်ားအား ျပသတုိးျမငွ ္သ့ ြားရမည။္ စံ - ၂ ။ သမာသမတ္က်မႈ မူ သမာသမတ္က်မႈသည္ တရားေရး႐ံုး၏ တာ၀နထ္ မး္ ေဆာင္မအႈ တြက္ မရမွိ ျဖစ္အေရးပါသည။္ စီရငဆ္ ံးု ျဖတ္ခ်ကခ္ ်ရာတြင္သာမက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်သည့္ လပု ္ငန္းစဥ္အဆငဆ့္ င့္တြင္ပါ သမာသမတ္ က်ရနလ္ ိုသည္။ က်ငသ့္ းံု ျခငး္ ၂.၁။ တရားသႀူ ကီးသည့္ ၎၏ တရားေရးတာ၀နမ္ ်ားအား မ်ကႏ္ ာွ သာေပးျခငး္ ၊ ဘက္လိုကျ္ ခငး္ (သိ)ု႔ မလမုိ နု း္ ထားျခင္းမ်ားအား ေရွာငၾ္ ကဥက္ ာ ထမ္းေဆာင္ရမည။္

166 က်ငသ့္ ံးု လပု ္ေဆာင္သမူ ်ားအတြက္ လမ္းညႊနလ္ က္စြဲ - ၁ ၂.၂။ တရား႐းုံ ေတာ္အတြငး္ ျဖစေ္ စ၊ ျပင္ပတြင္ျဖစေ္ စ တရားသူႀကီး၏အမအူ က်င့မ္ ်ားသည္ တရား ေရးအဖဲြ႕ႏွင့္ ၎၏ သမာသမတ္က်မကႈ ေုိ ဖာျ္ ပၿပီး ျပည္သူမ်ား၊ ဥပေဒဆိငု ရ္ ာ ပညာသည္ႏွင့္ အမႈသညမ္ ်ား၏ ယၾုံ ကည္မႈကို ထနိ ္းသမိ း္ ျမငွ ့္တင္ႏိငု ္ရမည္။ ၂.၃။ တရားသႀူ ကးီ သည္ ၎အေနႏငွ ့္ အမႈ ၾကားနာျခင္း (သ႔)ုိ စီရငခ္ ်က္ခ်ျခငး္ ကုိ ပိတပ္ ငခ္ ံရႏုိငသ္ ည့္ အေျခအေနမ်ဳးိ ကို နညး္ ႏုိငသ္ မွ်နညး္ ေစရန္အတြက္ ျပဳမသူ င့္သည။္ ၂.၄။ တရားသႀူ ကီးသည္ အမ၏ႈ လပု င္ န္းစဥအ္ ေၾကာငး္ ကုိ မသိဘဲ ထငျ္ မင္သးံု သပခ္ ်ကေ္ ပးျခင္းသည္ ယင္းအမ၏ႈ ရလဒ္ကုိ အက်ဳးိ သက္ေရာကေ္ စျခငး္ (သ႔)ို အမႈ၏သိသာထင္ရာွ းေသာ တရားမွ် တမအႈ ား ထိခိုကေ္ စျခငး္ တ႔ို ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ ထေို႔ ၾကာင့္ တရားသူႀကီးအေနႏငွ ့္ လထူ ုေရ႕ွ တြင္ မညသ္ ိ႔ေု သာ ထင္ျမငသ္ ုးံ သပမ္ ႈကုမိ ဆို မေပးသင္ေ့ ၾကာငး္ ႏငွ ့္ ေပးခဲ့ပါက မည္သည့္အမႏႈ ွင့္ ပုဂိဳၢ လ္တိ႔ုအတြကမ္ ဆုိ မ်ွ တေသာ စစ္ေဆးစီရငမ္ ႈအေပၚ သက္ေရာက္မႈျဖစ္သြားေစႏုငိ ္သည။္ ၂.၅။ တရားသူႀကးီ သည္ အမကႈ စိ ၥႏွင့္ပတသ္ တ၍္ သမာသမတက္ ်စြာ မဆံးု ျဖတႏ္ ငို လ္ ်ွ င္ (သိ႔ု) ေလ့ လာအကဲျဖတ္သကူ ထသို ႔ုိထင္ျမင္လွ်င္ တရားသူႀကီးအေနျဖင့္ အမကႈ စိ ၥမွ မိမိ၏ဆႏၵျဖင့္ ႏတႈ ္ ထြက္ခြင္ရ့ သွိ ည္။ အဆုပိ ါ အမႈကိစမၥ ်ဳိးမွာ အတအိ က်သတမ္ တွ ထ္ ားသည္ မဟတု ္ေသာ္လညး္ နမနူ ာကို ေအာကတ္ ြင္ ေဖာျ္ ပထားသည။္ ၂.၅.၁။ တရားသႀူ ကီးသည္ တစဖ္ က္လႏူ ွငပ့္ တ္သက၍္ ဘက္လိုကျ္ ခင္း(သိ)ု႔ မလမုိ ုန္းထား စိတရ္ ွိေနျခငး္ ၊ (သု႔ိ) တစဖ္ က္လႏူ ွင့္ပတသ္ တ္၍သိထားသမ်ွ သည္ အမႈႏငွ ယ့္ ဥွ ္လွ်င္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ျဖစ္ေနျခင္း။ ၂.၅.၂။ တရားသူႀကးီ သည္ မၾကာေသးခငက္ အျငင္းပြားမႈတြင္ အဓိကက်သည့္ မ်ကျ္ မင္ သက္ေသ (သိ႔ု) ေရ႕ွ ေနအျဖစ္ ပါ၀င္ခဲျ့ ခငး္ ။ ၂.၅.၃။ တရားသႀူ ကးီ (သိ)႔ု ၎၏ မသိ ားစု၀င္မွ အျငငး္ ပြားမႈ၏ စီရင္ခ်က္ ရလဒအ္ ေပၚတြင္ စးီ ပြားေရးအရ စတိ ၀္ ငစ္ ားမရႈ ိွျခငး္ ။ တရားသူႀကီးသည္ စည္းကမး္ ႏငွ ္မ့ ကုကိ ည္ ီ၍ အမဆႈ က္လက္စစေ္ ဆးရနပ္ ိတ္ခရံ ျခငး္ သည္ အျခားတရားခုံ႐ုံးမွ အမတႈ ြင္ ၀င္ေရာကစ္ စ္ေဆးျခင္းမ်ဳိး မဟတု ္လွ်င္ မလိအု ပ္ ေပ (သ႔)ုိ အေရးေပၚ အေျခ အေနေၾကာင့္ ဆကလ္ ကေ္ ဆာင္ရြက္ရန္ ပ်ကက္ ြကခ္ ဲ့လွ်င္ တရားမ်ွ တမႈသည္ ဆိုးဆိုးရြားရြား ပ်ကစ္ းီ ယုယိ ြင္းသြားမညသ္ ာ ျဖစ္သည။္ စံ - ၃ ။ ဂုဏ္သိကာၡ မူ တရားေရး႐းုံ ၏ သင့ေ္ လ်ာေ္ သာ တာ၀နထ္ မး္ ေဆာငမ္ ႈတိုငး္ အတြက္ ဂုဏ္သိကာၡ မရွမိ ျဖစ္ လုိသည္။

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ အစးုိ ရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႏႈ ွင့္ .... 167 က်င့သ္ ံးု ျခင္း ၃.၁။ တရားသူႀကးီ သည္ ၎၏ အမအူ က်င္မ့ ွာ သင့ေ္ တာ္ေသာ ေလ့လာအကဲျဖတ္သူ၏အျမင္တြင္ အျပစ္ဆိစု ရာရွိမရွိ ေသခ်ာေစရမည္။ ၃.၂။ တရားသႀူ ကးီ တစဥ္ ီး၏ အျပဳအမႏူ ွင့္ အမအူ က်ငသ့္ ည္ တရားေရးအဖဲြ႔၏ ဂဏု ္သကိ ၡာအား ျပညသ္ မူ ွ ယၾံု ကည္ကိးု စားမႈကို ထပ္ေလာင္းအတည္ျပဳျခင္းျဖစ္ရမည။္ တရားမွ်တမကႈ ုိ လုပ္ ေဆာငရ္ ႏုံ ွင္မ႔ ရ၊ လပု ္ေဆာငေ္ နသညက္ ို ျမင္သာေအာင္ျပရမည္။ စံ - ၄ ။ သကိ ၡာရမိွ ႈ မူ သကိ ၡာရမိွ ႏႈ ငွ ့္ သိကၡာရွမိ ွဳကို ေပၚလြငေ္ စျခင္းသည္ တရားသႀူ ကီးတစ္ဥးီ ၏ လပု ေ္ ဆာင္မတႈ ငို း္ အတြက္ မရိမွ ျဖစ္ လုိအပသ္ ည္။ က်ငသ့္ ံုးျခင္း ၄.၁။ တရားသႀူ ကီးတစဥ္ ီးအေနျဖင့္ သိကၡာမရမွိ ႏႈ ငွ ့္ သိကၡာမရွိသည့္ အျပဳအမူအားလံးု ကုိ လပု ္ ေဆာငမ္ တႈ ိုငး္ တြင္ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္သည။္ ၄.၂။ ျပညသ္ ၏ူ ဆနး္ စစ္မႈကုိအျမဲခံေနရသည့္အတြက္တရားသႀူ ကီးအေနျဖင့္သာမနျ္ ပညသ္ အူ တြက္ ၀နထ္ ပု ၀္ နပ္ ုိးအျဖစ္ ရျႈ မင္သည့္ ပဂု လၢ ိကကန္သ႔ တခ္ ်ကမ္ ်ားကို လြတ္လြတ္လပလ္ ပ္ စတိ ္ပါ လကပ္ ါ လကခ္ ံသင္သ့ ည္။ အထူးသျဖင့္ တရားသႀူ ကီးသည္ တရားေရး႐ုးံ ၏ အက်င့္သကိ ာၡ ႏငွ ္႔ လုကိ ေ္ လ်ာညေီ ထြ ျဖစသ္ ည့္ နညး္ လမး္ မ်ဳးိ ျဖင့္ ျပဳမူေနထငို သ္ င့္သည။္ ၄.၃။ တရားသႀူ ကီးတစဥ္ ီးသည္ ၎ထုိင္သည့္ တရား႐းုံ တြင္ ပမံု နွ ္အလပု ္ဆင္းေနသည့္ ဥပေဒပညာ သည္ တစ္ဦးခ်ငး္ စီႏငွ ့္ ပဂု ိၢဳလေ္ ရးအရ ဆက္ဆံေရးမ်ဳးိ ကုိ ေရွာင္ၾကဥသ္ င့သ္ ည္။ မဟုတ္လ်ွ င္ သသံ ယ၀င္ေစျခင္း၊ မ်က္ႏာွ သာေပးမျိ ခင္းႏငွ ့္ ဘကလ္ ိကု ္မႈတိ႔ု ျဖစလ္ ာႏိငု ္သည္။ ၄.၄။ တရားသႀူ ကီးသည္ ၎၏ မိသားစု၀ငက္ အမသႈ ည္ျဖစေ္ နျခင္း (သိ႔ု) အမႏႈ ငွ ့္ တစမ္ ်ဳိ းတစ္ဖံု ဆကႏ္ ယႊ ေ္ နျခင္းတ႔ို ၾကံဳလာပါက စီရငခ္ ်က္ခ်ရာတြင္ ပါ၀ငျ္ ခငး္ မျပဳသင့္။ ၄.၅။ တရားသႀူ ကီးတစဥ္ းီ သည္ ၎ေနထငို ္ရာေနရာတြင္ ဥပေဒပညာသညမ္ ်ားအား အမႈသည္လက္ ခခံ ြင့္ေပးထားျခင္း (သ႔ို) အျခားဥပေဒပညာသည္အဖြဲ ့၀ငမ္ ်ားအား လက္ခခံ ြငေ့္ ပးထားျခင္းမ်ဳိး ခြင့္မျပဳရ။ ၄.၆။ တရားသူႀကးီ တစ္ေယာက္သည္ အျခားျပညသ္ ူမ်ားကဲ့သ႔ုိပင္ လြတ္လပစ္ ြာ ေျပာဆုိေဖာျ္ ပခြင၊့္ လြတလ္ ပ္စြာ ယုၾံ ကညက္ ုိးကြယခ္ ြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ အသငး္ ဖြဲစ႔ ညး္ ခြင္ႏ့ ွင့္ လြတလ္ ပစ္ ြာ စုေ၀းခြင့္ ရိွသည။္ သ႔ုိေသာ္ ထုိအခြင့္အေရးကုိ အသံးု ျပဳရာတြင္ တရားေရးအဖဲြ႔၏ လြတလ္ ပမ္ ႈႏငွ ့္ သမာ သမတ္က်မ၊ႈ တရားေရး႐ုံး၏ ဂဏု ္သကိ ၡာအား ထနိ ္းသမိ း္ ထားႏုိငသ္ ည့္ အမအူ က်င္မ့ ်ဳိးရွိေစရန္

168 က်ငသ့္ ံုးလပု ေ္ ဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမး္ ညႊန္လကစ္ ြဲ - ၁ အျမဲတေစ မိမကိ ုယိ ္ကုိ သတိေပးက်င္သ့ ံုးေနရမည္။ ၄.၇။ တရားသူႀကးီ သည္ ၎၏ပုဂလၢ ကိ ေငြေၾကး အက်ဳိးအျမတမ္ ်ားအေၾကာငး္ ႏွင႔္ တရားစရီ ငေ္ ရး အတြက္ ေငြေၾကး အက်ဳးိ အျမတမ္ ်ားအေၾကာငး္ ကို မိမကိ ုယိ ္မိမိ အျမဲအသေိ ပးေနၿပးီ ၎၏ မိသားစ၀ု င္မ်ား၏ ေငြေၾကးဆငုိ ရ္ ာ အက်ဳးိ အျမတမ္ ်ားအေၾကာငး္ ကိလု ည္း သိရွိႏုငိ ေ္ အာင္ ႀကဳိ း ပမး္ ေဆာငရ္ ြကရ္ မည္။ ၄.၈။ တရားသႀူ ကီးသည္ ၎၏ မသိ ားစ၀ု င္မ်ား၊ လမူ ႈကြနရ္ က္ (သ)ုိ႔ အျခား မသင့ေ္ လ်ာေ္ သာ ဆက္ ဆေံ ရးတုိ႔က တရားသူႀကီးတစဥ္ ီး၏ တရားေရးအမအူ က်င့္ႏွင့္ ဆံုးျဖတခ္ ်က္မ်ားအေပၚ လမႊ း္ မိးု ေစမကႈ ုိ ခြင့္မျပဳရပါ။ ၄.၉။ တရားသႀူ ကးီ တစ္ဥးီ သည္ တရားေရး႐းံု ၏ ဂဏု ္ျဒပအ္ ား ကယို ေ္ ရးကုိယတ္ ာအတြက္ အသံးု ျပဳ ရန္ မိသားစု၀ငအ္ ား ငွားေပးျခငး္ ျဖစ္ေစ၊ ကုယိ ္တငုိ ္အသးုံ ျပဳျခင္းျဖစ္ေစ၊ အျခားသမူ ်ားအတြက္ ျဖစ္ေစ မျပဳလပု ္ရပါ။ ထု႔အိ ျပင္ တရားသူႀကးီ တစ္ဦးသည္ ၎၏ တရားေရးတာ၀န္မ်ား ေဆာင္ ရြကမ္ ႈအေပၚ အထူးအခြင႔အ္ ေရးရိသွ ူ တစ္စတုံ စ္ေယာက္က မသင္ေ့ လ်ာစ္ ြာ လမႊ ္းမုးိ ရန္ ႀကိဳးစား ေနေၾကာင္း ထင္ျမငခ္ ်က္ကို အျခားသူမ်ားအား မေျပာရပါ။ ၄.၁၀။ တရားသႀူ ကးီ မ်ား၏ တရားေရးဆိုင္ရာေနရာဌာနအခ်ဳိ ့အေပၚမူတညျ္ ပ႔ ီး ရရလွိ ာသည့္ လွ်ဳိ ႕၀ကွ ္ အခ်က္အလက္မ်ားအား အသံုးျပဳျခင္းႏွင့္ တရားသူႀကးီ ၏ တရားေရးဆငုိ ္ရာတာ၀နမ္ ်ားႏငွ ့္ မသကဆ္ ုငိ သ္ ည့္ ရညရ္ ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ထတု ္ေဖာ္ဖြင္ဟ့ ေျပာဆုျိ ခင္းကုိ လံုး၀မျပဳလပု ရ္ ။ ၄.၁၁။ တရားေရးလပု င္ နး္ မ်ားကို ထမး္ ေဆာင္ရန္ တရားသႀူ ကီးသည္ ေအာကပ္ ါအတငုိ ္း ျဖစရ္ မည္။ ၄.၁၁.၁။ တရားဥပေဒ၊ ဥပေဒေရးရာစနစ၊္ တရားစီရင္မႈႏွင့္ အျခားသကဆ္ ုငိ ရ္ ာ အေၾကာင္း အရာမ်ားအတြက္ စာေရးျခငး္ ၊ စာသင္ေပးျခငး္ ၊ လက္ခ်ာေပးျခင္းႏငွ ့္ အျခားလုပ္ ေဆာငခ္ ်ကမ္ ်ားတြင္ ပါ၀င္ျခင္း။ ၄.၁.၂။ တရားဥပေဒ၊ ဥပေဒေရးရာစနစ၊္ တရားစီရင္မႈႏွင့္ အျခားသက္ဆိုငရ္ ာ အေၾကာင္း အရာမ်ားအတြက္ တရား၀ငအ္ ဖဲြ႕ေရ႕ွ ေမွာကတ္ ြင္ လူထုၾကားနာျခငး္ ကုိ တကေ္ ရာက္ ျခငး္ ။ ၄.၁.၃။ တရားသႀူ ကီးတစဥ္ းီ သည္ တရား၀ငအ္ ဖဲြ၏႔ အဖဲြ႕၀င္ျဖစျ္ ခင္း (သ႔)ုိ အျခားအစုးိ ရ ေကာမ္ ရွင္မ်ား၊ ေကာမ္ တီမ်ား (သ႔)ုိ အၾကေံ ပးအဖဲြ႕မ်ား စသညတ္ တိ႔ု ြင္ အဖြဲ၀႔ ငျ္ ဖစ္ ျခငး္ သည္ မိမိသရိ ွထိ ားသည့္ သမာသမတ္က်မႈႏငွ ့္ ႏငုိ ္ငံေရးအရ ၾကားေန၀ါဒမ်ားႏငွ ့္ ကကို ည္ မီ ရႈ ွိလွ်င္ ေဆာင္ရြကႏ္ ိငု သ္ ည။္ ၄.၁.၄။ တရားေရး႐းုံ ၏ ဂဏု သ္ ိကၡာအား ရတႈ ္ခ်ခရံ မႈ (သု)႔ိ တရားေရးတာ၀နမ္ ်ားအား ေဆာင္ ရြကရ္ ာတြင္ ေႏာွ င့္ယကွ ္ၾကား၀ငမ္ တႈ မုိ႔ ရသိွ ၍ အျခားလႈပရ္ ွားမမႈ ်ားတြင္ ပါ၀ငႏ္ ငုိ ္ သည။္ ၄.၁၂။ တရားသူႀကီးသည္ တရားေရး႐ံးု တြင္ အလပု ္လုပေ္ နသမွ် ကာလပတလ္ းုံ ဥပေဒျဖင့္ အသက္ မေမြးရပါ။

တရားသႀူ ကးီ မ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏငွ ့္ အစိးု ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပမ္ ႈႏငွ ့္ .... 169 ၄.၁၃။ တရားသႀူ ကီးသည္ တရားသႀူ ကးီ မ်ား အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအား တည္ေထာင္ႏိငု (္ သ)႔ုိ ပါ၀ငႏ္ ငုိ ္ (သ)႔ုိ တရားသႀူ ကးီ မ်ား၏ စတိ ္၀ငစ္ ားမကႈ ို ကယို ္စားျပဳသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ဖြဲ႕စညး္ ႏငုိ ္ (သို႔) ပါ၀င္ႏုငိ ္သည။္ ၄.၁၄။ တရားသူႀကီးႏွင့္ ၎၏ မိသားစု၀ငမ္ ်ားသည္ တရားေရးတာ၀နမ္ ်ား ထမ္းေဆာငမ္ ႏႈ ွင႔္ စပလ္ ်ဥ္း ၍ ေဆာငရ္ ြကရ္ မည့္ကစိ ၥ (သ႔ုိ) ေဆာင္ရြကၿ္ ပီး (သို)႔ ေဆာငရ္ ြက္ရန္ ပ်ကက္ ြက္သညက့္ ိစၥ မ်ားအတြက္ - တနစ္ ုိးလကေ္ ဆာင၊္ အေမြပစၥည္း၊ အေၾကြး (သုိ႔) မ်ကႏ္ ာွ သာေပးမႈမ်ားကို လကခ္ ျံ ခင္း၊ ေတာင္း ဆျုိ ခငး္ လံုး၀မရွိရ။ ၄.၁၅။ တရားသူႀကးီ သည္ တရား႐းုံ ၀န္ထမ္း (သ႔)ို အျခားသမူ ်ားအား တရားသူႀကီး၏ လမႊ ္းမးုိ မ၊ႈ လမး္ ညနႊ မ္ ႏႈ ွင့္ အာဏာတို႔အားခစံ ားခြင့္ေပးၿပီး တရားေရးတာ၀နမ္ ်ား ထမ္းေဆာငမ္ ႈႏငွ ႔္ စပ္ လ်ဥ္း၍ ေဆာင္ရြက္ရမညက့္ စိ ၥ (သ႔)ို ေဆာင္ရြကၿ္ ပီး (သ႔)ို ေဆာင္ရြက္ရန္ ပ်က္ကြက္သည့္ ကိစမၥ ်ားအတြက္ တန္စိုးလကေ္ ဆာင၊္ အေမြပစၥညး္ ၊ အေၾကြး (သု)႔ိ မ်ကႏ္ ွာသာေပးမမႈ ်ားကုိ လက္ခံျခငး္ ၊ ေတာင္းဆုျိ ခင္း လးံု ၀မရရွိ ။ ၄.၁၆။ တရားဥပေဒႏွင့္ ဥပေဒေရးရာ လိုအပ္ခ်ကမ္ ်ားအား ျပညသ္ ူသ႔ုိ ထတု ေ္ ဖာ္ရာတြင္ တရားသူႀကီး သည္ လကေ္ ဆာင၊္ အက်ဳးိ ရလဒႏ္ ငွ ့္ ဆတု ံဆပိ ္မ်ားေပးအပခ္ ်းီ ျမငွ ္ျ့ ခင္းခရံ ႏိုင္သည္။ ထိုသိ႔ု ေပးအပခ္ ်ီးျမွင့္ျခငး္ သည္ တရားသႀူ ကးီ ၏ တရားေရးတာ၀န္မ်ား ထမး္ ေဆာင္မကႈ ုိ လမႊ ္းမိးု ရန္ (သ႔ို) ဘကလ္ ိကု မ္ ကႈ ုိ ေပၚလြင္ေစျခင္းမ်ဳးိ အတြက္ ရညရ္ ြယၿ္ ပးီ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းမ်ဳးိ မဟတု ္ေပ။ စံ - ၅ ။ တန္းတူညမီ ်ွ မႈ မူ တရားေရး႐ုးံ ၏ လပု ္ကငုိ ္ေဆာငရ္ ြကခ္ ်ကမ္ မႈ ်ားတြင္ တရား႐းုံ ေတာေ္ ရွ႕ေမွာက္၌ လူတငုိ ္း တနး္ တညူ ီမ်ွ ရိေွ ရးသည္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္သည။္ က်င့္သုးံ ျခင္း ၅.၁။ တရားသူႀကးီ သည္ လမူ ်ဳးိ ၊ အသားအေရာင္၊ က်ား/မ၊ ဘာသာ၊ ႏုငိ င္ သံ ား၊ ဇာတန္ မိ ဇ့္ ာတျ္ မင့္၊ မသနမ္ စြမး္ ၊ အသက္၊ အမိ ္ေထာင္ရ/ွိ မရွိ၊ လိငပ္ ိငု း္ ဆုိငရ္ ာ တိမး္ ညြတ္မႈ၊ လမူ ႈေရးႏငွ ့္ စီးပြားေရး အေျခအေနႏွင့္ အျခားအေၾကာင္းျပခ်ကမ္ ်ား (မဆီေလ်ာ္ေသာ အေၾကာငး္ ရငး္ မ်ား) ကဲသ့ ုိ႔ေသာ လမူ ႈအဖဲြ႔ အစည္းတြင္ မတူညီေသာေနရာမွ မတူညမီ ႈမ်ားေပၚေပါက္ေနျခင္းကုိ နားလညသ္ ေဘာ ေပါကက္ ာ အသိ အျမဲရေိွ နရမည္။

170 က်ငသ့္ ံးု လပု ္ေဆာင္သမူ ်ားအတြက္ လမ္းညႊန္လက္စြဲ - ၁ ၅.၂။ တရားသူႀကီးသည္ တရားေရးတာ၀န္မ်ား ထမ္းေဆာငရ္ ာတြင္ မဆီေလ်ာေ္ သာ အေၾကာငး္ ရင္း ၅.၃။ မ်ားေၾကာင့္ တစဥ္ ီးတစ္ေယာက္ (သိ႔)ု အဖဲြ အ့ ား စကားျဖင့္ျဖစေ္ စ၊ အမအူ ရာျဖငျ့္ ဖစ္ေစ ဘက္ လုိကျ္ ခငး္ (သို႔) မလုိမုနး္ ထားျခင္းမျပဳရ။ ၅.၄။ ၅.၅။ တရားေရးတာ၀န္မ်ားအား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ တရားသႀူ ကးီ အေနျဖင့္ ပါတမီ ်ား၊ မ်က္ျမင္ သကေ္ သမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ား၊ တရား႐းုံ ၀န္ထမး္ မ်ားႏငွ ့္ တရားေရးအဖဲြ ့မွ လပု ေ္ ဖာက္ ငုိ ္ဖက္မ်ား ကဲသ့ ိ႔ုေသာ လတူ န္းစား အားလံုးအတြကထ္ ညသ့္ ြငး္ စဥး္ စားၿပီး မဆီေလ်ာ္ေသာ၊ အေရးမႀကီး ေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ားျဖင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းမရေိွ စဘဲ ေဆာင္ရြက္ရမည။္ တရားသူႀကီးသည္ တရား႐ုးံ ၀နထ္ မး္ ႏငွ ႔္ အျခားသူမ်ားအား တရားသူႀကီး၏ လႊမ္းမိုးမ၊ႈ ညႊနၾ္ ကား ခ်က္ (သ)႔ုိ ထိန္းခ်ဳပမ္ တႈ ႔ုကိ ုေိ ပးၿပးီ သက္ဆုငိ ္ရာ ပဂု ၢိဳလမ္ ်ားအား တရား႐ုးံ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ မဆီ ေလ်ာ္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားျဖင္႔ ခြဲျခားဆကဆ္ ျံ ခငး္ မျပဳရပါ။ တရားသႀူ ကးီ အေနျဖင့္ တရားစြဲဆိမု ႈ၌ ေရွ႕ေနမ်ားကုိ တရား႐းံု ေတာ္ေရွ႕ေမွာကတ္ ြင္ ဥပေဒ ေၾကာငး္ အရ အေၾကာငး္ ကစိ ကၥ ုိက္ညီ ဆေီ လ်ာၿ္ ပးီ တရား၀င္ေထာကခ္ အံ ားေပးမႈ ျဖစေ္ စသည့္ အခ်ကမ္ ွလြဲ၍ စကားျဖငျ့္ ဖစ္ေစ၊ အမူအရာျဖငျ့္ ဖစ္ေစ မသကဆ္ ုိငေ္ သာအေၾကာင္းအရာမ်ား၌ ဘကလ္ ကုိ ျ္ ခင္း (သို)႔ မလိုမနု း္ ထားမႈ ရွျိ ခငး္ တုကိ႔ ို ေရွာငၾ္ ကဥေ္ စရမည္။ စံ - ၆ ။ စြမ္းေဆာငရ္ ညႏ္ ွင့္ ၀ရီ ိယ မူ စြမး္ ေဆာင္ရညႏ္ ငွ ့္ ၀ရီ ယိ သည္ တရားေရး႐းံု ၏ လုပ္ေဆာငမ္ မႈ ်ားအတြက္ အေျခခံက်သည။္ က်င့္သံးု ျခင္း ၆.၁။ တရားသႀူ ကီးတစဥ္ ီးအေနျဖင့္ အျခားေဆာငရ္ ြကမ္ ႈမ်ားထက္ တရားေရးတာ၀နမ္ ်ားကုိ ဥးီ စား ေပးရမည္။ ၆.၂။ တရားသူႀကးီ တစဥ္ းီ သည္ ၎၏ ပညာသညဆ္ န္မႈကုိ တရားေရးတာ၀န္မ်ားတြင္ ျမပွ ္ႏံထွ ားသင့္ သည္။ အဆပုိ ါပညာသည္ဆနမ္ တႈ ြင္ တရားေရးလုပ္ငန္းတာ၀နမ္ ်ားအား ေဆာင္ရြက္ျခငး္ ၊ တရား႐ုးံ တာ၀န္မ်ားႏငွ ့္ စရီ ငဆ္ ုးံ ျဖတခ္ ်ကခ္ ်ျခင္းမ်ားသာမကပဲ တရား႐ံုး၏ လုပ္ငနး္ မ်ား (သိ)ု႔ တရားေရး႐ံုးႏငွ ့္ သက္ဆငုိ ္သည့္ လပု င္ န္းမ်ားအား ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းတု႔ိ ပါ၀ငသ္ ည။္ ၆.၃။ တရားသႀူ ကီးတစဥ္ ီးအေနျဖင့္ တရားေရးတာ၀န္မ်ား ထမ္းေဆာင္ရနအ္ တြက္ လအို ပ္သည့္ အသိပညာ၊ စြမး္ ရည္ႏွင့္ကုိယ္ရညက္ ိယု ္ေသြးမ်ားအား ထနိ း္ သိမး္ ၊ ျမွင့္တငရ္ မည္။ ထအ႔ုိ တြက္ တရားသူႀကးီ မ်ားအား ေလ႔က်င့္သငတ္ န္းေပးျခငး္ ႏငွ ္႔ အျခားေထာက္ပံမ႔ ႈမ်ားကို တရားေရးထနိ ္း ခ်ဳပ္မႈမ်ားေအာက္မွ ပံ့ပုိးေပးရမည္။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစုိးရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႏႈ ငွ ့္ .... 171 ၆.၄။ တရားသူႀကးီ တစဥ္ းီ အေနျဖင့္ လ႔ူအခြငအ့္ ေရးစႏံ နႈ း္ မ်ား အေၾကာငး္ ေဖာျ္ ပထားသည့္ စာခ်ဳပမ္ ်ား ႏွင္႔ ႏုိင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်ကမ္ ်ားအပါအ၀င္ ႏိငု င္ ံတကာဥပေဒတုိးတက္မမႈ ်ားအေၾကာင္း အစဥ္တစကုိ ္ သိရေိွ နရမည္။ ၆.၅။ တရားသူႀကးီ တစဥ္ းီ အေနျဖင့္ ဆငို ္းငံ့ထားသည့္ စရီ ငခ္ ်က္မ်ား အပါအ၀င္ တရားေရး တာ၀န္ ၆.၆။ မ်ားအားလံုးကို ကြ်မး္ က်ငစ္ ြာ၊ မ်ွ တစြာႏငွ ့္ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလ်ာစ္ ြာ ေဆာင္ရြက္ရမည။္ ၆.၇။ တရားသႀူ ကီးတစ္ဥးီ သည္ တရား႐ုးံ ေတာေ္ ရွ႕ေမွာကရ္ ိွ တရားစြဲဆုိျခငး္ မ်ားအားလံးု တြင္ တင့္ တယ္ေသာ အမူအက်ငႏ့္ ွင့္ အမိန္႔ကုိ ထနိ း္ သိမ္းၿပးီ အမႈသည္မ်ား၊ ဂ်ဴရီအဖဲြ ၀့ င္လႀူ ကးီ မ်ား၊ မ်ကျ္ မငသ္ ကေ္ သမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ တရားသႀူ ကးီ မွ တရား၀ငဆ္ ကဆ္ ေံ ဆာင္ရြကရ္ သည့သ္ ူ မ်ား ႏွင့္ဆက္ဆံရာတြင္ စတိ ္ရညွ သ္ ည္းခကံ ာ သကိ ၡာရရိွ ွႏိ ွင့္ ရညရ္ ည္မြန္မြန္ ျပဳမသူ ငသ့္ ည္။ တရားသႀူ ကးီ ၏ လမႊ း္ မုးိ မႈ၊ ညႊနၾ္ ကားခ်က္ (သ႔)ို ထနိ း္ ခ်ဴပမ္ မႈ ်ားအား ေလးစားလုကိ ္နာသည့္ ဥပေဒကယို စ္ ားျပဳသမူ ်ား၊ တရား႐ုံး၀နထ္ မး္ မ်ားႏငွ ့္ အျခားပုဂဳၢိ လမ္ ်ား၏ တူညီေသာ အမူအက်င့္ တုိ႔ကုိလည္း လအို ပပ္ ါသည။္ တရားသူႀကီးသည္ တရားေရးတာ၀န္မ်ားအား ႀကဳိ းႀကဳိ းစားစားထမး္ ေဆာင္ျခင္းႏငွ ့္ သဟဇာတ မျဖစသ္ ည့္ အမူအက်င့္မ်ဳိးကုိ မေဆာင္ရြကရ္ ပါ။ အေကာငအ္ ထည္ေဖာေ္ ဆာင္ရြက္ျခင္း တရားရံုး၏ သေဘာသဘာ၀အရ ထိေရာကေ္ သာ လပု ္ေဆာငခ္ ်ကမ္ ်ားကုိ ျပညတ္ ြငး္ တရားေရး အဖြဲမ႔ ်ားက ခ်မတွ ္ရမည္။ ထိုစညး္ မ်ဥ္းမ်ားကုိ အေကာငအ္ ထညေ္ ဖာ္ ေဆာင္ရြက္မည့္ ယႏၱရားအား အေထာကအ္ ပံ့ျပဳရန္ ျဖစ္သည္။ အကယ၍္ ထိုကဲ့သေုိ႔ သာ ယႏၱယားမ်ား တရားစရီ ငေ္ ရးက႑တြင္ မရိွ ေသးပါက ျဖစသ္ ည္။

172 က်ငသ့္ ုးံ လပု ေ္ ဆာင္သူမ်ားအတြက္ လမး္ ညႊနလ္ ကစ္ ြဲ - ၁ တရားသူႀကးီ မ်ား၏ အျပည္ျပညဆ္ ငို ရ္ ာ ပဋိညာဥ္ (၁၉၉၉ ႏု၀ိ င္ဘာ ၁၇ ရကတ္ ြင္ အျပညျ္ ပည္ဆုငိ ္ရာ တရားသႀူ ကးီ မ်ားအဖြဲ႕က အတည္ျပဳသည္။) နဒိ ါနး္ တစက္ မာၻလးုံ မွ တရားသူႀကီးမ်ားက ဤပဋိညာဥ္ မၾူ ကမး္ ျဖစ္ေပၚေစရန္ ၀ငုိ ္း၀နး္ ေဆာငရ္ ြက္ ခဲၾ့ ကသည။္ လကရ္ ပိွ ဋညိ ာဥသ္ ည္ ၄ငး္ တုိလ႔ ုပေ္ ဆာငမ္ ႈ၏ ရလဒ္ျဖစ္ၿပးီ အျပည္ျပညဆ္ ိငု ္ရာ တရားသူႀကးီ မ်ားအဖြဲ႕မွ အဖြဲ႕၀င္မ်ားက အေထြေထြစံႏနႈ း္ မ်ားအျဖစ္ အတညျ္ ပဳေပးသည္။ ပဋညိ ာဥ္ပါ အခ်ကအ္ လကမ္ ်ားကို ၁၉၉၉ ႏိ၀ု ငဘ္ ာ ၁၇ တြင္ ထိငု ္ေပတြင္ က်င္းပေသာ အျပည္ ျပညဆ္ ငို ရ္ ာ တရားသႀူ ကးီ မ်ားအဖြဲ႕ ဗဟုေိ ကာငစ္ ီ အစည္းအေ၀းကို တကေ္ ရာကသ္ ူ ကယုိ စ္ ားလွယ္မ်ားက တညတီ ၫြတတ္ ညး္ သေဘာတေူ ထာက္ခခံ ဲ့ၾကသည္။ ပုဒ္မ ၁ - လြတ္လပမ္ ႈ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ လူတိငု း္ အတြက္ တရားမွ်တေသာ တရားစရီ ငမ္ ႈမ်ဳးိ ျဖစ္ေစရန္ ေဆာင္ ရြက္ရမည။္ တရားသူႀကးီ မ်ားသည္ လတူ စ္ဥးီ ခ်င္း၏ အရပဘ္ က္အခြငအ့္ ေရးမ်ား ႏွင့္ တာ၀န၀္ တရၱ ားမ်ားကို အဆံုးအျဖတ္ေပးရာတြင္ (သ)ိ႔ု ၄င္းတက႔ို ို ျပစမ္ ျႈ ဖင့္ တရားစြဲဆရို ာတြင္ ၄ငး္ တု႔၏ိ အခြင္အ့ ေရးျဖစ္ေသာ မ်ွ တသည့္ လထူ ၾု ကားနာခြငက့္ ို သငေ့္ လ်ာသ္ ည့္ အခ်ိနက္ ာလအတြငး္ တြင္ ဥပေဒအရဖြဲ႕စညး္ ထားေသာ လြတလ္ ပ္ၿပီး သမာသမတ္က်သည့္ ခံု႐းုံ ေရွ႕ေမာွ က္တြင္ တရားစီရငခ္ ပံ ငုိ ခ္ ြငက့္ ို ျမငွ ့္တငေ္ ပးရမည္။ တရားသူႀကးီ မ်ား၏လြတ္လပမ္ ႈသည္တရားဥပေဒအရဘက္မလုိကေ္ သာတရားစီရငမ္ ႈအတြက္ မရမိွ ျဖစ္ အေရးပါသည္။ ၄ငး္ ကို ခြဲျခားထား၍ မရပါ။ အမ်ဳးိ သား (သ႔)ုိ ႏငို ္ငံတကာ အဖြဲ႕အစညး္ မ်ား အားလုံးႏငွ ့္ အာဏာပိုငမ္ ်ားအားလးုံ က ထုလိ ြတ္လပမ္ ကႈ ုိ ေလးစား၊ ကာကြယ္၊ ခုခံၾကရပါမည္။ ပဒု မ္ ၂ - အဆင့္အတနး္ တရားေရးလြတ္လပ္မကႈ ုိ ဥပေဒအရ ခြငျ့္ ပဳေပးရမည္ျဖစက္ ာ တရားေရး႐ံုးကို အျခားေသာ အာဏာပုိငအ္ ဖြဲ႕မ်ား၏ လမႊ ္းမိးု မႈမွ အမွနတ္ ကယ္ စစမ္ ွန္စြာ ထေိ ရာက္စြာ လြတ္လပႏ္ ငုိ ရ္ န္ ဖြဲ႕စညး္ ၊ ကာကြယ္ေပးရပါမည။္ တရား႐ုးံ ကုိ တာ၀နယ္ ူထားေသာ တရားသူႀကီးသည္ တရားစရီ င္ေရးအာဏာကုိ လမူ ႈေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ႏငုိ င္ ံေရး ဖိအားမ်ားမွ ကငး္ လြတၿ္ ပီး လြတလ္ ြတလ္ ပလ္ ပ္ ေဆာင္ရြကႏ္ ုငိ ္ရမည္။ အျခားတရားသူႀကးီ မ်ားႏွင့္ တရားေရး စမီ ံခန္ခ႔ ြဲမႈအဖြဲ႕၏ လမႊ ္းမိုးမကႈ င္းလြတ္ၿပးီ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဆာင္ရြကႏ္ ငုိ ္ရမည္။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အစုိးရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတ္လပမ္ ႈႏွင့္ .... 173 ပဒု ္မ ၃ - ဥပေဒႏငွ ့္ အညေီ ဆာငရ္ ြက္ျခင္း တရားေရးတာ၀နမ္ ်ား ထမး္ ေဆာငရ္ ာတြင္ တရားသႀူ ကးီ မ်ားသည္ ဥပေဒမ်က္ႏွာတစခ္ ုတညး္ ကုိ ၾကည့ရ္ မညျ္ ဖစက္ ာ ဥပေဒကသုိ ာလ်ွ င္ စဥး္ စားရမည္။ ပုဒမ္ ၄ - ပဂု လၢ ိက လုပပ္ ုိင္ခြင့္ သကဆ္ ုငိ ရ္ ာအမကႈ စိ အၥ တြက္ ပိ၍ု ျမငေ့္ သာ တရား႐ံးု မ်ားက အယခူ ံ၀င္ခြငေ့္ ပးထားသည္မလွ ြဲ၍ တရား သူႀကးီ ၏ တရားေရးဆးုံ ျဖတ္ခ်ကက္ ို လႊမး္ မးုိ ေစမည့္ အမနိ ႏ႔္ ငွ ့္ ၫနႊ ၾ္ ကားခ်က္ကုိ မညသ္ တူ စဥ္ ီးတစ္ ေယာကက္ မွ် တရားသႀူ ကီးအား မေပးရပါ။ ပဒု မ္ ၅ - ဘက္မလိကု ္ျခငး္ ႏငွ ့္ သည္းချံ ခငး္ တရားေရးတာ၀နမ္ ်ားေဆာင္ရြကရ္ ာတြင္ တရားသူႀကီးသည္ သမာသမတ္ရမည။္ သမာသမတ္ က်သညဟ္ ု အမ်ားကျမငရ္ မည္။ တရားသႀူ ကီးသည္ ၄င္း၏တာ၀နမ္ ်ားကုိ တရား႐ုံး၏ သကိ ာၡ ႏွင့္ ပါ၀င္သူအားလံးု ၏ သကိ ၡာကုိ ေထာက္ထား ေရွး႐ၿႈ ပးီ ေဆာင္ရြက္ရမည။္ ပုဒ္မ ၆ - ကၽြမး္ က်ငမ္ ႈ တရားသႀူ ကီးသည္ ၄ငး္ ၏ တာ၀န၀္ တၱရားမ်ားကုိ ေႏာွ င့္ေႏးွ ျခင္း တစံတု ရာ မရိေွ စဘဲ ၀ီရိယရိွရိွ၊ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်ငျ္ ဖင့္ ထမး္ ေဆာင္ရမည။္ ပုဒမ္ ၇ - ျပငပ္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ တရားသႀူ ကီး၏ တာ၀န၊္ အဆငအ့္ တန္းႏငွ ့္ ကကုိ ္ညီမမႈ ရသွိ ည့္ အမ်ားျပည္သူႏငွ ့ဆ္ ုငိ ေ္ သာ (သု)႔ိ ပုဂလၢ ကိ တာ၀နမ္ ်ား၊ ေငြရေသာ (သုိ႔) မရေသာ တာ၀နမ္ ်ားကုိ တရားသူႀကီးအေနျဖင့္ ေဆာငရ္ ြကခ္ ြင့္ မရိပွ ါ။ တရားသႀူ ကးီ သည္ ၄င္း၏ သေဘာတူညီမႈ မပါဘဲ ျပင္ပခနအ္႔ ပမ္ ႈမ်ားကို လက္မခရံ ပါ။ ပုဒမ္ ၈ - ရာထးူ လကက္ ငုိ ္ထားျခင္း ဥပေဒအရႏငွ ့္ သင့္တငေ့္ လ်ာကပ္ တေ္ သာ စည္းကမး္ ထနိ း္ သမိ ္းေရး လပု ထ္ ုးံ လုပ္နည္းမ်ား မရပွိ ါဘဲႏွင့္ တရားသူႀကီးကုိ ေရ႕ႊ ေျပာင္းျခင္း၊ ရာထူးဆုငိ ္းငံ့ျခငး္ (သ႔)ို ဖယရ္ ာွ းျခင္း မျပဳလုပရ္ ပါ။

174 က်ငသ့္ ံုးလပု ေ္ ဆာင္သမူ ်ားအတြက္ လမး္ ညနႊ ္လက္စြဲ - ၁ တရားသႀူ ကးီ ကို တစ္သကတ္ ာအတြက္ (သုိ႔) သက္ဆငို ္ရာကာလႏငွ ့္ အေျခအေနအတြက္ ခနအ႔္ ပ္ၿပီး တရားေရးလြတ္လပ္မကႈ ို အႏၱာရယ္ မျဖစေ္ စရပါ။ တရားေရးတာ၀နထ္ မး္ ေဆာင္မမႈ ွ အနားယူသည့္ အသက္ႏွင္စ့ ပ္လ်ဥ္း၍ အေျပာင္းအလဲ တစ္စတံု စရ္ ာရခိွ ဲပ့ ါက ေနာက္ေၾကာငး္ ျပန္သက္ေရာကမ္ ႈရွိမည္ မဟုတပ္ ါ။ ပဒု မ္ ၉ - ခန္အ႔ ပ္ျခင္း တရားသႀူ ကးီ ကုိ ေရြးခ်ယျ္ ခင္းႏွင့္ ခန္႔အပ္ျခင္းတ႔ုိကုိ သင့္တင္ေ့ လ်ာက္ပတ္ေသာ ပညာသည္ အရညအ္ ခ်ငး္ ေပၚအေျခခၿံ ပးီ ဓမၼဓဌိ ာနက္ ်ေသာ၊ ပြင့လ္ င္းျမငသ္ ာမႈရိွေသာ စံႏနႈ း္ မ်ားအရ ေဆာငရ္ ြက္ရ မည္။ အေျခခုငိ ေ္ နၿပျီ ဖစေ္ သာ ထံုးတမး္ စဥ္လာမ်ားတြင္ စြဲၿမဲေနေသာ အျခားနညး္ လမး္ မ်ားကလညး္ ယငး္ အခ်က္ကုိ အာမ မခႏံ ိငု ္ပါ။ တရားေရးကုိယစ္ ားျပဳမႈရွိေသာ လြတလ္ ပေ္ သာ အဖြဲ႕အစည္းကသာ ေရြးခ်ယ္မႈ ျပဳလုပ္ရမည္။ ပုဒမ္ ၁၀ - တရားမ ႏငွ ့္ ျပစမ္ ႈဆုငိ ရ္ ာ တာ၀နယ္ ူမႈ တရားသႀူ ကးီ ကုိ ဖမ္းဆီးျခင္းအပါအ၀င္ ျပစမ္ ျႈ ဖင့္ အေရးယျူ ခင္းႏငွ ့္ တရားမမႈျဖင့္ အေရးယျူ ခငး္ တုိ႔ကို ၄င္း၏လြတလ္ ပ္မကႈ ုိ မလႊမ္းမုိးႏငုိ ္သည့္ အေျခအေနမ်ဳိးတြငသ္ ာ ခြင့္ျပဳႏုငိ သ္ ည္။ ပဒု မ္ ၁၁ - တရားစီရင္ေရးႏငွ ့္ စည္းကမ္းထနိ း္ သိမး္ ေရး ေဆာင္ရြကခ္ ်က္ တရားသူႀကီးမ်ားအား တရားစရီ င္ေရးႏွင့္ စည္းကမး္ ထိနး္ သိမ္းေရးေဆာငရ္ ြက္မမႈ ်ားသည္ တရားသႀူ ကးီ မ်ား၏ စစမ္ နွ ေ္ သာ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ သကဆ္ ိုငမ္ ညမ္ ဟတု ္ဘဲ ဓမၼဓဌိ ာနက္ ်မႈႏွင့္ ေၾကာင္းက်ဳိး ဆေီ လ်ာ္မကႈ သုိ ာလွ်င္ ထည့္သြင္းစဥး္ စားေပးပါမည။္ အေျခခငုိ ္ေနၿပီျဖစ္ေသာ ထးံု တမ္းစဥ္လာမ်ားတြင္ စြဲၿမဲေနေသာ အျခားနည္းလမး္ မ်ားကလည္း ယငး္ အခ်ကက္ ုိ အာမ မခံႏိုင္ပါ။ တရားစီရငေ္ ရးႏွင့္ စညး္ ကမး္ ထနိ း္ သိမ္းေရး ေဆာငရ္ ြက္ခ်က္ကို တရား ေရးကုိယ္စားျပဳမရႈ ိေွ သာ လြတ္လပေ္ သာ အဖြဲ႕မ်ားက လပု ္ေဆာငပ္ ါမည။္ တရားသႀူ ကီးအား စညး္ ကမ္းထိန္းသမိ း္ ေရးအရ အေရးယူသည့္အခါ လကရ္ ဥိွ ပေဒႏငွ ့္ လပု ္ငန္း စဥ္အတြက္ ႀကဳိ တင္ေရးဆြဲထားေသာ စည္းမ်ဥး္ မ်ားအရ အေရးယႏူ ုိငသ္ ည။္ ပဒု ္မ ၁၂ - အသငး္ အဖြဲ႕ ဖြဲ႕စညး္ ျခငး္ တရားသူႀကီးတစ္ဥးီ ၏ ပညာရွင္အဖြဲ႕အစညး္ တြင္ ပါ၀ငခ္ ြင္က့ ို အသအိ မွတျ္ ပဳေပးရမည္ျဖစ္ၿပီး တရားသူႀကးီ မ်ား ျပ႒ာနး္ ဥပေဒႏငွ ့္ က်င့္၀တ္ပုငိ ္းဆုိငရ္ ာႏငွ ့္ တရားစီရင္ပံုတိ႔ကု ုိ အသံးု ျပဳျခင္းႏငွ ့္ ပတ္သက္ၿပီး အၾကဉံ ာဏရ္ ယူႏုငိ ရ္ န္ ခြငျ့္ ပဳေပးမည္။ ထို႔အျပင္ ၄ငး္ တုိ႔၏ တရား၀ငအ္ က်ဳိးေက်းဇူးမ်ားကုိ ခခု ကံ ာကြယ္ရန္ ခြင့္ျပဳေပးရမည္။

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏငွ ့္ အစးို ရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႏႈ ငွ ့္ .... 175 ပုဒမ္ ၁၃ - အခေၾကးေငြေပးျခင္းႏွင့္ အလပု မ္ အွ နားယူျခင္း စစ္မွန္ေသာ စီးပြားေရးအရ လြတ္လပမ္ ရႈ ိွေစရန္ တရားသူႀကးီ သည္ လုေံ လာကေ္ သာ အခေၾကး ေငြရရရိွ မည္။ ထေုိ ငြသည္ တရားသူႀကီး၏ အလပု ရ္ လဒ္ေပၚ မမတူ ည္ပါ။ ၄ငး္ ၏ တရားေရး၀နေ္ ဆာင္မႈ ေပးသည့္ ကာလအတြင္း အခေၾကးေငြကုိ မေလွ်ာခ့ ်ရပါ။ တရားသႀူ ကးီ ၏ ပညာရငွ ္အမ်ဳိးအမညအ္ လုိက္ ႏစွ စ္ ဥထ္ တု ေ္ ပးေငြ (သုိ႔) ပင္စငျ္ ဖင့္ အလပု မ္ ွ အနားယခူ ြင့္ရိွသည္။ အနားယူၿပးီ ေနာက္ပိုငး္ တြင္ တရားသူႀကီးျဖစေ္ နေသာေၾကာင့္ ေနာက္ထပ္ဥပေဒ ပညာသညအ္ လပု ္ လပု ျ္ ခငး္ ကုိ မဟနတ႔္ ားႏိုငပ္ ါ။ ပုဒ္မ ၁၄ - ေထာကပ္ ံက့ ညူ ီျခငး္ အစိးု ရသည္ ၄င္း၏ လုပ္ပိုငခ္ ြင့အ္ ာဏာျဖင့္ တရားစရီ င္ေရးအဖြဲ႕ကို ၄င္းတို၏႔ တာ၀န္ကို မွန္မွန္ ကနက္ န္ ေဆာင္ရြကႏ္ ိုင္ရန္ လိအု ပေ္ သာနညး္ လမး္ မ်ားျဖင့္ ပပံ့ ိးု ေပးရမည္။ တရားစီရငေ္ ရးအဖြဲ႕သည္ ထုိကစိ ၥႏွင့္ပတသ္ က၍္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတရ္ ာတြင္ ပါ၀ငဆ္ ုးံ ျဖတခ္ ြငရ့္ ိရွ မည္။ (သ)ိ႔ု ထိဆု းုံ ျဖတခ္ ်က္ မ်ားကုိ ၾကားနာခြင့ရ္ ိရွ မည။္ ပုဒ္မ ၁၅ - တရားစြဲဆျို ခငး္ အကယ္၍ တရားစြဲ အဖြဲ႕၏ အဖြဲ၀႔ ငမ္ ်ားသည္ တရားသႀူ ကးီ မ်ားျဖစ္ေနလ်ွ င္ အထက္ ေဖာ္ျပပါ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို အဆပို ါတရားသူႀကီးမ်ားသို႔ က်င့္သးုံ ရမည။္

176 က်င္သ့ းံု လုပေ္ ဆာင္သမူ ်ားအတြက္ လမး္ ညႊနလ္ ကစ္ ြဲ - ၁ အျပညျ္ ပည္ဆုငိ ရ္ ာ တရားစီရငေ္ ရးက႑ အမီွအခုိကငး္ ေရးဆုိင္ရာ Burgh House ဥပေဒသမ်ား အျပည္ျပည္ဆိငု ္ရာတရား႐ံုးမ်ား၊ သမာဓခိ ုအံ ဖြဲ႔မ်ား၏ လပု ္ငန္းသဘာ၀ႏငွ ့္ လပု ္ထံးု လုပ္နညး္ မ်ား အေပၚ အျပည္ျပည္ဆိုငရ္ ာ ဥပေဒအသင္း၏ ေလ့လာေရးအဖြဲ႔မွ အမႈႏွင့္ယွဥ္တြဲေလလ့ ာထားရာ၌- အျပညျ္ ပည္ဆငို ရ္ ာတရားစရီ င္ေရးလပု ္ငန္းမ်ား ထိေရာကတ္ ရား၀င္ေစေရး ရႈေထာင့မ္ ွ အျပည္ ျပည္ဆုငိ ္ရာ တရားစီရင္ေရးက႑ အမအွီ ခိကု ငး္ ေရးႏွင့္ သမာသမတ္က်ေရးအတြက္ အေထြေထြ အသးုံ ျပဳႏိုင္သည့္ လမ္းညနႊ ခ္ ်ကမ္ ်ားလိုအပပ္ ံကု ုိ အသအိ မွတ္ျပဳ၍။ တရားစရီ ငေ္ ရးက႑ အမအီွ ခကုိ ငး္ ေရးဆငုိ ရ္ ာ ကမာၻ က့ လု သမဂၢ အေျခခဥံ ပေဒသမ်ား (၁၉၈၅) ႏွင့္ တရားစီရင္ေရးက႑ အမအီွ ခကုိ င္းေရးႏငွ ့္ မ်ွ တစြာၾကားနာစစေ္ ဆးမႈကို ခယံ ူပငုိ ္ခြင့္တိႏ႔ု ငွ ့္ စပလ္ ်ဥ္း သည့္ အျပည္ျပည္ဆငို ္ရာ စည္းမ်ဥး္ မ်ားႏငွ ့္ စံခ်ိနစ္ ံညနႊ း္ မ်ားအား အေလးထား၍။ အမ်ိဳးသားေရးႏွင့္မသက္ဆိုငေ္ သာ အေနအထားမွၾကည့္၍ အျပညျ္ ပည္ဆငို ရ္ ာ တရားစီရငေ္ ရး က႑၌ ရင္ဆငို ေ္ နရေသာ အထးူ စနိ ္ေခၚမမႈ ်ားကို အေလးထားအာရစံု ကုိ ္၍။ တရား႐းုံ တစ႐္ ုံး သ႔မို ဟုတ္ သမာဓိခုံအဖြဲ႔တစဖ္ ြဲတ႔ ြင္ ယင္းတို႔ ကိုယပ္ ငို လ္ ကၡဏာရပမ္ ်ားႏွင့္ လပု င္ နး္ တာ၀န္မ်ား ရၾွိ ကသည္ဟမု ွတယ္ ၍ူ အခ်ဳိ ႕ကိစမၥ ်ားတြင္ တရားသႀူ ကးီ မ်ားသည္ အခိ်န္ပုိင္းသာ တာ၀နရ္ ိွျခင္း သ႔ိုမဟတု ္ သင့သ္ လု၊ိ ၾကံဳသလို တာ၀နယ္ ူေပးေသာ တရားသူႀကီးမ်ား သမ႔ုိ ဟတု ္ ဤအမႈ ကစိ တၥ စခ္ တု ည္းအတြက္သာ တာ၀န္ရွိေသာ တရားသႀူ ကီးမ်ား။ အျပညျ္ ပည္ဆငို ရ္ ာဥပေဒတြင္ ပါရိသွ ည့္ ေအာက္ပါဥပေဒသမ်ားကို အေထြေထြအသံးု ျပဳရန္ စဥး္ စား၍။ • တရားစရီ င္ေရးက႑ အမွီအခိုကင္းေရးအတြက္ တရားသႀူ ကးီ မ်ားသည္ ယင္းတ႔တို ာ၀န္ယူရ ေသာအမမႈ ွ အမသႈ ည္မ်ားႏွင့္ အမအီွ ခိကု ငး္ ရမည။္ ယငး္ တုိ၏႔ မူရငး္ ႏိငု င္ ံမ်ား သမု႔ိ ဟတု ္ ယငး္ တို႔ ေနထုငိ ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာငရ္ ာ ႏငို ္ငမံ ်ားႏငွ ့္ တရား႐ုံး သိမ႔ု ဟုတ္ သမာဓခိ ံုအဖြဲ႔ကုိ ဖြဲ႔ စည္းတည္ေထာင္ေပးသည့္ အျပညျ္ ပည္ဆိုင္ရာအသင္းမ်ားႏွင့္ အမီအွ ခို ကငး္ ရမည္။ • တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ အဖြဲ႔အစညး္ သို႔မဟုတ္ လပူ ုဂဳိၢ လ၏္ လြန္ကဲေသာ လမႊ း္ မးို ခ်ဳပက္ ုိင္မမႈ ွ လြတက္ ငး္ ရမည္။ • တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ အမမႈ ်ားကုိ အမႏႈ ွငဆ့္ ငုိ ေ္ သာ အခ်က္အလကမ္ ်ား အေျခခံ၍ တညဆ္ ဲ ဥပေဒႏွငအ့္ ညီ သမာသမတက္ ်စြာ ဆးုံ ျဖတ္ရမည္။ • တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ အေနအထားတစ္ခုသေု႔ိ ရာကလ္ ်ွ င္ ပဂု ဳၢိ လ္ေရး အက်ဳိ းစီးပြားႏွင့္ စပ္လ်ဥး္ ၍ မည္သည့္သေဘာကြဲလြဲမႈမဆို ျဖစ္လာႏိုင္သညက္ ို ေကာင္းစြာျမင၍္ ေရာွ ငၾ္ ကဥ္ရမည္။

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ အစုးိ ရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပမ္ ႈႏငွ ့္ .... 177 • တရားသူႀကးီ မ်ားသည္ တရားစရီ င္ဆးုံ ျဖတ္ရာတြငႏ္ ွင့္ အျခားကစိ ရၥ ပမ္ ်ား ေဆာငရ္ ြက္ရာတြင္ မေလ်ာက္ နေ္ သာ အျပဳအမူမ်ားကုိ ေရာွ ငၾ္ ကဥ္ရမည။္ လကရ္ ိွအျပည္ျပညဆ္ ိငု ္ရာတရား႐းုံ မ်ားႏွင့္ သမာဓိခမုံ ်ားတြင္ အခ်နိ ္ျပည့္ တာ၀နထ္ မ္းေဆာင္ ေသာ တရားသူႀကးီ မ်ားသည္ ေအာကပ္ ါဥပေဒသမ်ားကုိ အဓကိ အားျဖင့္ အသုးံ ျပဳၾကရန္ အဆိျု ပဳရမည္။ ဥပေဒသမ်ားသည္ သင္သ့ လၾုိ ကံဳသလို တာ၀နထ္ မ္းေဆာင္ရေသာ တရားသူႀကးီ မ်ား၊ အမႈကစိ ၥ တစ္ခု တညး္ အတြကသ္ ာ တာ၀န္ေပးျခင္းခံရေသာ တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ အခ်ိန္ပုိင္းတရားသႀူ ကးီ မ်ား၊ အျပည္ျပည္ ဆိုငရ္ ာအျငင္းပြားမႈ ၾကားနာစစ္ေဆးျခင္းမ်ားႏငွ ့္ အျပညျ္ ပညဆ္ ငို ္ရာ တရားစရီ င္ေရးအာဏာ က်င္သ့ ံုးရ ေသာ အျခားကိစရၥ ပ္မ်ားတြင္ သင္ေ့ လ်ာစ္ ြာ အသံးု ျပဳႏိငု ္ရမည။္ ၁။ အမီွအခိုကငး္ ျခငး္ ႏငွ ့္ ၾကား၀ငေ္ ႏွာကယ္ ွက္မမႈ ွ လြတက္ ငး္ ျခင္း ၁.၁။ တရား႐းုံ ႏွငတ့္ ရားသူႀကီးမ်ားသည္ ယင္းတိ႔ု၏ လုပ္ငနး္ တာ၀န္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ရာတြင္ တိကု ရ္ ိုက္ သိုမ႔ ဟုတ္ သြယ္၀ကုိ ေ္ ႏာွ ကယ္ ွကမ္ ႈမွ သမ႔ို ဟုတ္ မညသ္ ည့္လူပုဂၢဳိ လ္ သု႔မိ ဟုတ္ အေၾကာငး္ အရာမ်ား၏ လမႊ း္ မုးိ ခ်ဳပ္ကငို ျ္ ခင္းမမွ ဆို ကငး္ လြတေ္ စရမည္။ ၁.၂။ တရား႐ံုးတစ္႐းုံ အား အျပည္ျပညဆ္ ုိင္ရာ အဖြဲ႔အစညး္ တစခ္ ု၏ အစိတအ္ ပငုိ း္ တစ္ရပအ္ ျဖစ္ သို႔မဟတု ္ နာယကအဖြဲအ႔ စည္း၏ ဥးီ ေဆာငမ္ ႈေအာက္တြင္ ဖြဲစ႔ ညး္ တည္ေထာငေ္ သာအခါ တရား႐ံးု ႏွင့္ တရားသႀူ ကးီ မ်ားသည္ ယငး္ တလ႔ုိ ပု ္ငန္းတာ၀နမ္ ်ားကုိ ေဆာငရ္ ြက္ရာတြင္ အဆိပု ါ အျပည္ျပညဆ္ ုိငရ္ ာ အဖြဲအ႔ စည္းရွိ အျခားေသာ အစတိ အ္ ပငို း္ မ်ား၏ ၾကား၀င္ ေႏာွ က္ယွကမ္ ႈ သ႔ုိမဟုတ္ နာယကအဖြဲအ႔ စည္း၏ လမႊ ္းမုးိ မမႈ ွ ကင္းလြတ္ေစရမည္။ တရားစရီ ငေ္ ရးလပု င္ နး္ စဥ္ အတြင္း ဆိငု း္ င့ံထားေသာအမမႈ ်ား၊ တရားသႀူ ကီးမ်ားအား တာ၀နေ္ ပးထားေသာ အမမႈ ်ားႏငွ ့္ တရား႐ုးံ ႏွင့္ ယငး္ ၏ မွတပ္ တုံ င္ဌာနမ်ား၏ လပု ္ငနး္ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားတြင္ ဤလြတ္လပ္ခြငက့္ ို အသးံု ျပဳရမည။္ ၁.၃။ တရား႐းုံ သည္ ႐ံုးတြငး္ စမီ ခံ နခ႔္ ြဲေရးကစိ ၥရပ္မ်ား၊ ၀န္ထမ္း ေရြးခ်ယခ္ န႔ထ္ ားေရးမ၀ူ ါဒ၊ သတင္း အခ်က္အလကစ္ နစ္မ်ားႏွင့္ ရန္ပုံေငြခြဲေ၀ခ်ထားေပးျခင္းမ်ား အပါအ၀င္အား လြတ္လပ္စြာ ဆံုးျဖတ္ေဆာင္ရြကရ္ မည။္ ၁.၄. တရား႐းုံ ၏ စဥး္ စားဆင္ျခင္သံးု သပ္မႈမ်ားအား အတြင္းေရးအျဖစ္ ထားရွိရမည။္ ၂။ အဆုျိ ပဳျခင္း၊ ေရြးေကာကျ္ ခင္းႏငွ ့္ ခနထ႔္ ားျခငး္ ၂.၁။ စမီ ံအပု ္ခ်ဳပမ္ အႈ ပိုငး္ ႏငွ စ့္ ပ္လ်ဥ္း၍ စတိ ္ဓာတ္ျမငမ့္ ားသည့္ လကဏၡ ာရပမ္ ်ားရၿိွ ပီး ရးုိ ေျဖာင္မ့ ႏႈ ငွ ့္ အမွနတ္ ရားျမတ္ႏးုိ မရႈ ိသွ ူမ်ား၊ သငေ့္ လ်ာ္ရာကၽြမး္ က်င္မႈ အရညအ္ ခ်ငး္ ၊ ဗဟသု တု ႏွင့္ တရား႐ံုး ဆုိငရ္ ာ အေတြ႔အၾကံဳရွသိ မူ ်ားအနကမ္ ွ တရားသႀူ ကးီ မ်ားကုိ ေရြးခ်ယ္ရမည။္ ၂.၂။ တရားသူႀကးီ မ်ားအား အဆျုိ ပဳျခင္း၊ ေရြးေကာက္ျခငး္ ႏွင့္ ခန္႔ထားျခင္းလုပ္ထးုံ လုပန္ ည္းမ်ား တြင္ မတူညေီ သာ ေနရာေဒသမ်ား၊ တရားေရးစနစ္မ်ားကို မွ်တစြာ ကယို ္စားျပဳရန၊္ အမ်ိဳးသား

178 က်င့သ္ းုံ လပု ္ေဆာင္သမူ ်ားအတြက္ လမး္ ညႊနလ္ ကစ္ ြဲ - ၁ တရားသူႀကးီ မ်ားႏငွ ့္ အမ်ဳိ းသမးီ တရားသႀူ ကီးမ်ားကုိ စဥး္ စားရန္၊ သင့ေ္ လ်ာ္ေသာ ပဂု ၢိဳလ္ေရး ကၽြမး္ က်င္မႈအရညအ္ ခ်င္းမ်ားသည္ တရားသႀူ ကီးအဆိုျပဳျခငး္ ၊ ေရြးေကာက္ျခငး္ ႏငွ ့္ ခနထ႔္ ား ျခငး္ အတြက္ စဥး္ စားမႈမ်ားအေပၚ လမႊ ္းမးို မရႈ ွိရမည။္ ၂.၃။ တရားသူႀကီး အဆုိျပဳျခင္း၊ ေရြးေကာက္ျခငး္ ႏွင့ခ္ န္႔ထားျခငး္ လုပထ္ ုံးလပု ္နည္းမ်ားသည္ ပြင့္ လင္းျမငသ္ ာမႈ ရရွိ မည။္ မေလ်ာက္ န္ေသာ စဥ္းစားဆးံု ျဖတ္မႈမ်ားေၾကာင့္ အဆိုျပဳခံျခငး္ ၊ ေရြးေကာက္ခရံ ျခင္းႏငွ ့္ ခန႔ထ္ ားခရံ ျခင္းမ်ိဳး မရိေွ စေရး သငေ့္ လ်ာ္ေသာ လံျု ခဳံ ေရးအစီအမမံ ်ား ထားရရိွ မည။္ ၂.၄။ တရားသႀူ ကီး အဆျုိ ပဳျခငး္ ၊ ေရြးေကာက္ျခငး္ ႏွင့္ ခန္႔ထားျခင္း လပု ္ငန္းစဥဆ္ ငုိ ရ္ ာ သတင္း အခ်က္အလကမ္ ်ား၊ တရားသူႀကီးေလာင္းမ်ား၏ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကုိ အမ်ားျပညသ္ ူ သ႔ုိ အခ်ိနမ္ ထီ ိေရာကစ္ ြာ ထုတ္ျပနေ္ ၾကညာျခငး္ အား တရားသူႀကီးအဆျို ပဳျခငး္ ၊ ေရြးေကာက္ ျခင္းႏွင့္ ခန႔္ထားျခငး္ လပု ္ငန္းစဥမ္ ်ားအတြက္ တာ၀န္ရွိသူ အျခားအဖြဲအ႔ စညး္ သု႔မိ ဟတု ္ အျပညျ္ ပည္ဆိငု ္ရာ အဖြဲအ႔ စညး္ မွ ေဆာငရ္ ြက္ရမည။္ ၂.၅။ တရားသူႀကီးမ်ား ျပန္လည္ ေရြးေကာကတ္ င္ေျမာွ ကျ္ ခငး္ ကုိ တရား႐ုံး စီမံခန္႔ခြဲမအႈ ပိငု း္ မွ ခြင့ျ္ ပဳ လ်ွ င္ တရားသႀူ ကီးမ်ား အဆျို ပဳျခငး္ ၊ ေရြးေကာကျ္ ခငး္ ၊ ခနထ႔္ ားျခင္းႏငွ ့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ အထက္တြင္ ျပ႒ာန္းထားေသာ ဥပေဒသမ်ား၊ စသံ တမ္ တွ ္ခ်ကမ္ ်ားအား တရားသႀူ ကီး ျပန္လည္ ေရြးေကာက္တငေ္ ျမွာကရ္ န္အတြက္ လုိအပသ္ လုိ ေျပာင္းလဲျပငဆ္ င္ရမည္။ ၃။ ရာထးူ သက္တမး္ လုျံ ခဳံ စိတခ္ ်မႈရိွျခင္း ၃.၁။ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ ယငး္ တရ႔ုိ ာထူးသက္တမး္ ႏငွ စ့္ ပလ္ ်ဥ္း၍ လုျံ ခံဳစတိ ခ္ ်ရမႈရွိၾကရမည။္ တရားသႀူ ကီးမ်ားကို အထးူ သတမ္ ွတ္ထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားေၾကာငသ့္ ာ ႀကိဳတင္ ျပ႒ာနး္ သတ္မတွ ္ ထားေသာ သငေ့္ လ်ာ္သညလ့္ ုပ္ထးံု လုပ္နညး္ ႏငွ အ့္ ညီ ရာထးူ မွ ဖယ္ရွားရမည။္ ၃.၂။ တရား႐ုံးတစ႐္ ံုးစီ၏ အပု ္ခ်ဳပမ္ အႈ ပိငု း္ သည္ တရားသူႀကးီ မ်ားကို ယင္းတ႔ုလိ ုပင္ နး္ တာ၀နမ္ ်ား အား အမွီအခကုိ ငး္ စြာ ေဆာင္ရြကႏ္ ငို ေ္ ရးအတြက္ အတုိဆးံု အခ်နိ ္ကာလတစခ္ အု တြက္သာ ခန္႔ထားရမည္။ ၄။ ခစံ ားခြငႏ့္ ွငလ့္ စာ ၄.၁။ တရားသူႀကးီ မ်ား၏ အဓိကခစံ ားခြငအ့္ ေျခအေနမ်ားကုိ ဥပေဒႏွင့္အညီ ျပ႒ာန္းထားေသာ စာခ်ဳပစ္ ာတမ္းမ်ား၊ ဥပေဒမ်ားတြင္ သတမ္ တွ ္ျပ႒ာန္းထားရမည္။ ၄.၂။ တရားသႀူ ကီးမ်ား၏ လစာႏွင့အ္ ျခားေသာ အဓိကခံစားခြငမ့္ ်ားကို တာ၀နထ္ မ္းေဆာငစ္ ဥ္ ကာလအတြင္း လြန္ကဲစြာ ေျပာင္းလဲသတ္မွတမ္ ႈ မျပဳလုပ္ရ။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစိုးရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပမ္ ႏႈ ငွ ့္ .... 179 ၄.၃။ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ လစာအလအုံ ေလာက္ရရွရိ မညျ္ ဖစၿ္ ပီး ထုလိ စာကို ေနထုိငမ္ စႈ ရတိ မ္ ်ား ျမငတ့္ ကလ္ ာမႈႏွင့္အညီ ပံမု နွ ္ ျပန္လည္ညွႏိ ိငႈ ္းသတမ္ တွ ေ္ ပးရမည္။ ၄.၄။ ခစံ ားခြငအ့္ ေျခအေနမ်ားတြင္ ပင္စငလ္ စာအလုံအေလာက္ စီစဥေ္ ပးရမည္ဟု ပါ၀ငသ္ ည။္ ၅။ အထးူ အခြငအ့္ ေရးမ်ားႏငွ ့္ ကငး္ လြတ္ခြငမ့္ ်ား ၅.၁။ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ သံတမန္ကငး္ လြတခ္ ြင့္မ်ားႏွင့္ ညမီ ွ်ေသာ ကင္းလြတခ္ ြငမ့္ ်ား အျပည့္ အ၀ ရရွိ ခစံ ားေစရမည။္ အထးူ သျဖင့္ ယင္းတ၏႔ုိ လပု င္ န္းတာ၀နမ္ ်ားကို ေဆာငရ္ ြက္ရာမွ ထြက္ ေပၚလာသည့္ နစ္နာမႈမ်ားအတြက္ တရားစြဲဆျို ခင္းအားလံုးမွ ကငး္ လြတခ္ ြင့္ရွိသည။္ ၅.၂။ တရားသူႀကီးမ်ား၏ ကငး္ လြတ္ခြငက့္ ုိ ျငငး္ ပယရ္ န္ တရား႐ံးု ကသာ ျပဳလပု ႏ္ ငို ္သည္။ အဆပုိ ါ ကငး္ လြတ္ခြင့္သည္ တရားမွ်တမကႈ ို ဟနတ္႔ ားေစလိမ့္မညဟ္ ု ထငျ္ မင္ယူဆပါက မည္သည့္ အမႈတြငမ္ ဆုိ တရားစရီ ငေ္ ရးလပု ္ငန္းတာ၀န္မ်ား ေဆာငရ္ ြက္ရာ၌ ဘကလ္ ိကု ္မႈမရပိွ ဲ ထကို င္း လြတ္ခြင္က့ ုိ တရား႐ုးံ မွ ျငငး္ ပယႏ္ ငုိ ္သည္။ ၅.၃။ တရား႐ံုး၊ တရားသႀူ ကးီ မ်ားႏငွ ့္ မတွ ္ပံုတငဌ္ ာန၏ စာရြက္စာတမး္ မ်ားအား တရား႐ံုးအေရး ကိစၥႏငွ ဆ့္ က္စပ္ေနသမ်ွ ကာလပတလ္ းံု က်ဴးလြန္ေဖာကဖ္ ်က္မႈ မျပဳရ။ ၅.၄။ အျပညျ္ ပည္ဆငို ္ရာတရား႐းုံ ႐ံးု စကုိ ္ရာႏုငိ င္ ံသည္ တရားသႀူ ကီးမ်ားႏွင့္ ယငး္ တိမ႔ု သိ ားစမု ်ား၏ လုံျခဳံ ေရးကို ကာကြယ္ေစာင့ေ္ ရာွ က္ရန္ လိအု ပ္ေသာအစအီ မံမ်ား ေဆာင္ရြက္ရမည္။ တရားသူ ႀကီးမ်ားကို ယငး္ တု႔လိ ပု င္ နး္ တာ၀နမ္ ်ား ေဆာငရ္ ြကမ္ ႈႏွင့္ဆက္စပေ္ နသည့္ ဆုိးရြားေသာ သက္ ေရာကမ္ ႈမ်ားမွ အကာအကြယေ္ ပးရမည္။ ၆။ ရန္ပုေံ ငြရရသိွ ုံးစြဲမႈ ႏငုိ ္ငေံ တာအ္ စိးု ရမ်ားႏွင့္ အျပညျ္ ပညဆ္ ုငိ ္ရာအဖြဲ႔အစညး္ မ်ားသည္ တရား႐ံုးမ်ားႏငွ ့္ တရားသူ ႀကးီ မ်ား ယငး္ တုလိ႔ ုပ္ငနး္ တာ၀န္မ်ားကို ထိေရာက္စြာ ေဆာင္ရြကႏ္ ိုငရ္ န္ အေထာက္အကူပစၥညး္ မ်ားႏွင့္ ၀နထ္ မး္ အဆငဆ့္ င့္ ခန္႔ထားျခင္းမ်ား အပါအ၀င္ အရင္းအျမစ္ အလုံအေလာက္ေပးရမည။္ ၇။ လြတ္လပစ္ ြာဆႏေၵ ဖာ္ထုတခ္ ြင့္ႏွင့္ အသင္းအဖြဲ႔ ဖြဲစ႔ ညး္ ခြင့္ ၇.၁။ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ တာ၀နထ္ မး္ ေဆာင္စဥ္ကာလအတြင္း၌ လြတလ္ ပစ္ ြာ ဆႏၵေဖာ္ထတု ္ ခြင္ႏ့ ငွ ့္ အသင္းအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းျခင္းမ်ား ရရွိရမည။္ ဤလြတလ္ ပခ္ ြင္မ့ ်ားကုိ ရယခူ ံစားရာတြင္ တရား စရီ င္ေရးလုပ္ငန္းတာ၀န္မ်ားႏွင့္ လကို ေ္ လ်ာညေီ ထြျဖစသ္ ည့္ အေနအထားျဖင့္သာ ရယူခံစား ရမည္။ ဤလြတ္လပ္ခြင္သ့ ည္ တရားစရီ င္ေရးက႑၏ အမီွအခကို ငး္ မႏႈ ငွ ့္ သမာသမတက္ ်မႈကို မထိခုကိ ေ္ စရ သုမ႔ိ ဟုတ္ ထိခိုကမ္ ရႈ ႏိွ ိငု သ္ ည္ဟု မထင္ျမငမ္ ိေစရ။

180 က်ငသ့္ ုံးလုပ္ေဆာငသ္ မူ ်ားအတြက္ လမး္ ညႊန္လက္စြဲ - ၁ ၇.၂။ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ အမႈႏငွ ့္စပ္လ်ဥး္ သည့္ စဥး္ စားဆင္ျခင္ သုံးသပမ္ မႈ ်ားကို အတြင္းေရး အျဖစ္ ထနိ း္ သိမ္းရမည္။ ဆိုငး္ င့မံ မႈ ်ားႏငွ ္စ့ ပ္လ်ဥး္ ၍ တရား႐ံးု ျပင္ပ၌ သေဘာထားမွတခ္ ်က္ ျပဳျခငး္ မ်ိဳး မျပဳလုပ္ရ။ ၇.၃။ တရားသူႀကးီ မ်ားသည္ ယငး္ တကိ႔ု ယို ္ပိုငႏ္ ငွ ့္ အျခားတရား႐းုံ မ်ား၏ စီရငဆ္ းုံ ျဖတခ္ ်က္မ်ား၊ လပု ထ္ ံးု လပု န္ ညး္ မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥး္ ၍ျဖစ္ေစ မည္သညဥ့္ ပေဒျပဳမႈမဆုိႏငွ ့္ ဥပေဒမၾူ ကမး္ မ်ား၊ အဆုိျပဳခ်က္မ်ား သိမု႔ ဟတု ္ ယငး္ တုတိ႔ ရား႐ံုးသိ႔ု ေရာက္ရိွလာမည့္ အေၾကာငး္ အရာမ်ားႏငွ ့္ စပ္လ်ဥ္း၍ျဖစေ္ စ တရား႐ံးု ျပင္ပတြင္ သေဘာထားမတွ ္ခ်ကျ္ ပဳျခငး္ အား သငေ့္ လ်ာေ္ သာ ကန္႔ သတ္ခ်ကမ္ ်ားအတြင္းသာ ျပဳလပု ရ္ မည။္ ၈။ တရား႐ုးံ ျပငပ္ လပႈ ရ္ ာွ းမႈမ်ား ၈.၁။ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ ယငး္ တ႔ို၏ တရားစရီ င္ေရးလပု ္ငန္းတာ၀န္မ်ားႏွင့္ လကို ေ္ လ်ာညေီ ထြမႈ မရေွိ သာ သိမ႔ု ဟုတ္ ယင္းတုိ႔အဖြဲ၀႔ ငအ္ ျဖစ္ ပါ၀ငေ္ ဆာင္ရြကေ္ သာ တရား႐းုံ ၏ လုပ္ငန္း တာ၀နမ္ ်ားအား အခ်ိန္ႏငွ ့တ္ ေျပးညီ ကၽြမ္းက်ငစ္ ြာ ေဆာငရ္ ြက္ႏိငု ေ္ ရးႏငွ ့္ သုမ႔ိ ဟတု ္ ယင္းတ၏ုိ႔ အမအီွ ခကို ငး္ မႈႏငွ ့္ သမာသမတက္ ်မႈကို ထိခုိက္ႏိုငသ္ ည့္ သ႔မုိ ဟတု ္ ထခိ ုိက္မႈ ရိွႏိငု ္သည့္ဟု ထင္ျမင္ႏငုိ သ္ ည့္ မညသ္ ည့္တရား႐ံုး ျပင္ပ လႈပရ္ ွားမမႈ ်ားတြင္မဆုိ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မမႈ ျပဳရ။ ၈.၂။ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ မည္သည့္ႏုငိ င္ ေံ ရးလုပ္ငန္းကိုမွ် မျပဳလပု ရ္ ။ ၈.၃။ တရား႐းုံ တုိင္းသည္ တရားသူႀကးီ မ်ား၏ တရား႐ုံးျပင္ပ လပႈ ္ရွားမႈမ်ားႏငွ ့္ စပလ္ ်ဥး္ ၍ လမး္ ညနႊ ္ ခ်က္မ်ားေပးရနႏ္ ွင့္ အမသႈ ညမ္ ်ား၏ မညသ္ ည့္ စိုးရမိ ္ပပူ န္မကႈ ုမိ ဆုိ ေဖာ္ျပႏငို သ္ ည့္ သင့္ေလ်ာ္ ေသာ နညး္ လမ္းမ်ားရွိေစရန္ လပု ္ထံုးလပု ္နည္းမ်ားကို ေကာငး္ စြာျပ႒ာနး္ ထားရမည္။ ၉။ အမႈႏွငဆ့္ က္ႏြယ္မႈရိွခဲ့ျခင္း ၉.၁။ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ အတိတ္ကာလက ကယုိ စ္ ားလွယ္အျဖစ၊္ ဥပေဒအက်ိဳးေဆာငအ္ ျဖစ္၊ တရား႐ုးံ ေရ႕ွ ေနအျဖစ၊္ အၾကေံ ပးအျဖစ္၊ ကၽြမ္းက်င္သူအျဖစ္ သမို႔ ဟုတ္ အမသႈ ည္ တစဖ္ ကဖ္ က္ အတြက္ အျခားေသာ မညသ္ ည့္အတုိင္းအတာျဖင့္မဆို ပါ၀င္ေဆာငရ္ ြက္ခဲဖ့ ူးသည့္ အမႈ သို႔မဟုတ္ အျပည္ျပည္ဆိုငရ္ ာ တရား႐းုံ သ႔ုိမဟုတ္ အျငင္းပြားမႈ အေၾကာငး္ အရာကိသု ာ စဥး္ စားေပးသည့္ သမ႔ုိ ဟတု ္ အျငင္းပြားမႈျဖန္ေျဖေရး အဖြဲတ႔ ႔ုိတြင္ အဖြဲ၀႔ ငအ္ ျဖစ္ ပါ၀င္ေဆာင္ ရြကခ္ ဲဖ့ းူ သည့္ အမႈတစခ္ ုအား ၾကားနာစစေ္ ဆးမႈတြင္ တာ၀နမ္ ယူရပါ။ ၉.၂။ တရားသႀူ ကးီ မ်ားသည္ ယင္းတ႔ုိ၏ အမီွအခုကိ ငး္ မႏႈ ွင့္ သမာသမတ္က်မႈကုိ ထိခကုိ ္ႏိငု ္သည့္ သမ႔ုိ ဟတု ္ ထိခိုကႏ္ ုငိ သ္ ည္ဟု အက်ိဳးေၾကာင္းသင့္ ထင္ျမင္ပါက ယငး္ တုိ႔ႏွင့္ တစ္နည္းနညး္ ျဖင့္ ပကသ္ က္ဆကႏ္ ြယမ္ ႈရွိေနသည့္ အမႈကစိ ၥတစ္ခတု ြင္ ၾကားနာစစ္ေဆးမႈမျပဳလုပ္ရ။

တရားသူႀကးီ မ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏွင့္ အစိးု ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႏႈ ွင့္ .... 181 ၁၀။ အမသႈ ည္ႏွငဆ့္ က္ႏြယ္မရႈ ွိခဲျ့ ခင္း တရားသူႀကးီ မ်ားသည္ လြန္ခဲေ့ သာသးံု ႏစွ က္ သမ႔ုိ ဟုတ္ တရား႐ံုးမျွ ပ႒ာနး္ ထားေသာ အျခား ေသာ အခ်ိန္ကာလ အပိုင္းအျခားတစခ္ ုအတြငး္ ၌ အမသႈ ည္တစဖ္ ကဖ္ က၏္ ကိုယစ္ ားလယွ ္အျဖစ္၊ ဥပေဒ အက်ဳိ းေဆာငအ္ ျဖစ္၊ အၾကံေပးအျဖစ္၊ တရား႐ုံးေရ႕ွ ေနအျဖစ၊္ ကၽြမ္းက်င္သူအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲသ့ ည့္ အမတႈ စ္ခု သ႔မုိ ဟုတ္ လြန္ခဲေ့ သာသံုးႏွစ္က သ႔ုမိ ဟတု ္ တရား႐ုးံ မျွ ပ႒ာနး္ ထားေသာ အျခားေသာ အခ်နိ ္ ကာလ တစခ္ ုအတြင္း၌ အမႈသညတ္ စ္ဖကဖ္ က္ႏွင့္ ယင္းတု႔ိကၽြမ္းက်င္ေသာ ပညာရပပ္ ုိငး္ အရ သ႔မုိ ဟုတ္ ပုဂၢဳိ လ္ေရးအရ ဆက္ႏယႊ ္ပက္သက္မႈရိွခဲသ့ ည့္ အမအႈ ား ၾကားနာစစေ္ ဆးမတႈ ြင္ ပါ၀င္ေဆာငရ္ ြကမ္ ႈ မျပဳ လပု ရ္ ။ ၁၁။ အမႈစရီ ငခ္ ်ကအ္ ေပၚ၌ အခြင့္အေရးမ်ားရိွေနျခင္း ၁၁.၁။ အမစႈ ီရငခ္ ်ကအ္ ေပၚ၌ ၀တၳဳပစညၥ ္းပငို ဆ္ ိငု ္မ၊ႈ ပညာရပ္ကၽြမ္းက်င္မႈ သုမ႔ိ ဟတု ္ ဘ႑ာေရး ဆိငု ရ္ ာအခြင့္အေရးမ်ားရိေွ နေသာ မည္သည့္အမတႈ ြင္မွ် တရားသူႀကီးမ်ား ပါ၀ငေ္ ဆာငရ္ ြက္ ျခင္း မျပဳရ။ ၁၁.၂။ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင္ဆ့ ကႏ္ ြယ္ပကသ္ ကေ္ နေသာ လပူ ုဂဳိၢ လမ္ ်ား သမ႔ို ဟုတ္ အေၾကာငး္ အရာ မ်ားက အမစႈ ီရငခ္ ်က္အေပၚ၌ ၀တၳဳပစၥညး္ ပုငိ ္ဆိုင္မႈ၊ ပညာရပ္ကၽြမ္းက်ငမ္ ႈ သမို႔ ဟတု ္ ဘ႑ာ ေရးဆုိင္ရာ အခြင္အ့ ေရးမ်ားရွိေနသည့္ မည္သည္အ့ မတႈ ြင္မွ် အဆပုိ ါတရားသူႀကးီ မ်ား ပါ၀င္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္း မျပဳရ။ ၁၁.၃။ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ အမႈၾကားနာစစေ္ ဆးရနအ္ တြက္ အမသႈ ည္ တစ္ဖကဖ္ က္ထံမွ မည္ သည့္ အတိ ္ပိတ္ေပးေငြကိုမ်ွ သမို႔ ဟတု ္ တရားသူႀကီး၏ ပါ၀ငၾ္ ကားနာစစ္ေဆးမအႈ တြက္ မည္ သည့ေ္ ပးေငြကိုမ်ွ လက္မခံရ။ ၁၂။ အမႈသညတ္ စ္ဖကဖ္ ကႏ္ ွင့္ အခ်ိတအ္ ဆကရ္ ိျွ ခင္း ၁၂.၁။ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ အမႈသည္မ်ား၊ ကိယု ္စားလယွ ္မ်ား၊ ဥပေဒအက်ိဳးေဆာငမ္ ်ား၊ တရား ႐ံုးေရွ႕ေနမ်ား၊ အၾကံေပးမ်ားႏွင့္ ဆုိင္းင့ံထားေသာအမႏႈ ငွ ့္ ပတ္သက္သည့္ အျခားပုဂိၢဳလမ္ ်ား၊ အေၾကာငး္ အရာမ်ားႏငွ ့္ ပဂု ိၢဳလေ္ ရး အခ်ိတ္အဆကျ္ ပဳလုပ္ရာတြင္ ေကာငး္ စြာ သတထိ ားရမည။္ မညသ္ ည့္အခ်ိတအ္ ဆကမ္ ဆုိ ျပဳလပု ရ္ ာတြင္ ယငး္ တိ၏ု႔ တရားေရးဆုိငရ္ ာ လုပ္ငနး္ တာ၀န္ မ်ားႏွင့္ လိကု ္ေလ်ာညေီ ထြျဖစရ္ န္ႏွင့္ ယငး္ တ၏႔ုိ အမအွီ ခုကိ ငး္ မႈႏွင့္ သမာသမတက္ ်မကႈ ုိ မထိ ခိုက္ႏုငိ ္ သမ႔ုိ ဟုတ္ မထခိ ိုကႏ္ ငုိ ဟ္ ု အက်ိဳးအေၾကာငး္ သင့္ ထငျ္ မငယ္ ူဆရသည့္ အေနအထား ျဖင့္သာ ျပဳလပု ္ရမည။္ ၁၂.၂။ တရားသႀူ ကးီ မ်ားသည္ အမႈသညတ္ စ္ဖကဖ္ က္မွ သီးျခားေတြဆ႔ မုံ ျႈ ပဳလုပရ္ န္ ကမ္းလမွ ္းလာမႈကို လကသ္ င့္မခံရ။ တရား႐ုးံ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားတြင္ ထိုကစိ အၥ ားခြင့ျ္ ပဳထားလ်ွ င္ ထိေု တြ႕ဆံုမႈ ကို တရား႐းုံ ႏွင့္ အျခားအမႈသည္ တစ္ဖကသ္ ိ႔ု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုရိ မည္။

182 က်င္သ့ ုံးလပု ္ေဆာင္သူမ်ားအတြက္ လမး္ ညနႊ ္လကစ္ ြဲ - ၁ ၁၃။ တာ၀နထ္ မ္းေဆာငမ္ ၿႈ ပးီ ဆးံု ၿပးီ ေနာက္ပုငိ း္ ကာလမ်ားအတြက္ စညး္ ကမ္းသတမ္ ွတ္ခ်က္မ်ား ၁၃.၁။ တရားသႀူ ကီးမ်ားသည္ယငး္ တု႔တိ ာ၀နထ္ မ္းေဆာငစ္ ဥ္ကာလအတြငး္ ယငး္ တိ႔၏ု အမအွီ ခကို င္းမႈ ႏငွ ့္ သမာသမတ္က်မႈကို ထိခုကိ ႏ္ ုိငသ္ ည့္ သု႔မိ ဟတု ္ ထိခုကိ ္ႏုိင္သည္ဟု အက်ဳိ းအေၾကာင္းသင့္ ထငျ္ မင္ယူဆႏုိင္ပါက ယင္းတ႔ိတု ာ၀န္ယူ ေဆာငရ္ ြက္ရေသာ အမႈ၏ အမႈသည္တစဖ္ ကဖ္ က္ထံမွ သို႔မဟုတ္ ထုိအမႈသည္တစဖ္ က္ဖက္ ႏငွ ္ဆ့ က္စပ္ေနေသာ မညသ္ ည့္ အေၾကာငး္ အရာမ်ားမွ မဆ၊ုိ မည္သည့္ အလုပ္အကုငိ ္အခြငအ့္ ေရး၊ အလုပ္ခနအ႔္ ပ္မႈ သိုမ႔ ဟတု ္ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားကုိမ်ွ ရယျူ ခငး္ သမ႔ို ဟုတ္ လက္ခံျခငး္ မျပဳရ။ ၁၃.၂။ တရား႐းံု စညး္ မ်ဥး္ စညး္ ကမ္းမ်ားက ထကုိ စိ အၥ ား ခြငျ့္ ပဳထားသည္အ့ ခါမတွ ပါး တရားသူႀကီး ေဟာငး္ မ်ားသည္ ယင္းတု႔တိ ာ၀နထ္ မး္ ေဆာင္စဥက္ ၾကားနာစစိ စ္ခဲ့သည့္ မည္သည့္ အမကႈ ိစၥ မဆုအိ ား မည္သညအ့္ တငို ္းအတာမ်ွ ပါ၀ငေ္ ဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳရ။ ၁၃.၃။ တရားသႀူ ကီးေဟာင္းမ်ားသည္ တရား႐းုံ မထွ ြက္လာၿပီး သံးု ႏွစ္ၾကာကာလတြင္ သမိ႔ု ဟတု ္ တရား႐ံးု မွ ျပ႒ာန္းထတု ျ္ ပန္ထားသည့္ ကာလအတိငု ္းအတာအတြင္း တရား႐းုံ ၌ ယင္းတု႔ိ တာ၀နထ္ မး္ ေဆာငစ္ ဥက္ တာ၀နယ္ ခူ သ့ဲ ည့္ မညသ္ ညအ့္ မမႈ ဆ၏ုိ ကယုိ စ္ ားလယွ အ္ ျဖစ၊္ ဥပေဒ အက်ိဳးေဆာငအ္ ျဖစ၊္ အၾကေံ ပးအျဖစ္ သိမ႔ု ဟတု ္ တရား႐ုံးေရ႕ွ ေနအျဖစ္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္း မျပဳရ။ ၁၃.၄။ တရားသႀူ ကးီ ေဟာင္းမ်ားသည္ ယင္းတိတ႔ု ာ၀န္ယူခဲ့သည့္အမ၏ႈ အမသႈ ည္တစ္ဖက္ဖက္မွ သ႔ုိမ ဟတု ္ အမႈသညတ္ စဖ္ ကဖ္ က္ႏငွ ့္ ပတ္သကေ္ နုသည့္ မည္သည့္ အေၾကာငး္ အရာမ်ားမွ မဆို အလုပအ္ ကိငု ္အခြင့္အေရး၊ ရာထးူ ခန္အ႔ ပျ္ ခင္း သ႔မုိ ဟတု ္ အက်ိဳးအျမတမ္ ်ား လကခ္ ံရယျူ ခငး္ ႏငွ ့္ စပ္လ်ဥး္ ၍ တားျမစခ္ ်ကက္ ုိ ေကာငး္ စြာလုိကန္ ာရမည။္ ၁၄။ ထတု ေ္ ဖာျ္ ပသျခငး္ ၁၄.၁။ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ ဥပေဒသ ၇ မွ ၁၃ အထျိ ပ႒ာနး္ ခ်ကမ္ ်ားကုိ အသံးု ခ်မိလ်ွ င္ တရား႐းုံ သုိ႔ သု႔ိမဟတု ္ အမႏႈ ငွ ့စ္ ပ္လ်ဥး္ ေသာ အမႈသညမ္ ်ားသုိ႔ ယင္းတသုိ႔ တိျပဳမိသည့္ အေျခအေနမ်ား တြင္ မညသ္ ည့္အခ်နိ ္၌မဆို ထိုကိစၥအား ထတု ္ေဖာျ္ ပသရမည။္ ၁၄.၂။ တရား႐ံးု တငုိ း္ သည္ တရားသႀူ ကးီ မ်ားအေနျဖင့္ ယငး္ တု၏ိ႔ သမာသမတက္ ်မႈႏငွ ့္ အမွီအခကို ငး္ မႈကုိ ထခိ ုကိ ္ႏိုင္ေသာ သမုိ႔ ဟုတ္ ထခိ ုကိ ္ႏငို သ္ ညဟ္ ု အက်ဳိ းအေၾကာင္းသင့္ ထငျ္ မငယ္ ဆူ ရ ေသာ ကိစရၥ ပ္မ်ားကို တရား႐းုံ သ႔ို ထုတ္ေဖာျ္ ပသႏိုင္ရနႏ္ ငွ ့္ အမႈႏငွ ့္စပ္လ်ဥး္ သည့္ အမသႈ ည္ မ်ားအား အဆိုပါကစိ ၥရပ္မ်ားကုိ သင့္ေလ်ာသ္ လုိ ထုတ္ေဖာျ္ ပသႏိငု ္ေစရန္ လုပထ္ းံု လုပန္ ည္းမ်ား ေကာင္းစြာ သတ္မွတ္ျပ႒ာနး္ ရမည္။

တရားသူႀကီးမ်ား၊ ေရွ႕ေနမ်ားႏငွ ့္ အစးို ရေရွ႕ေနမ်ား၏ လြတ္လပ္မႏႈ ွင့္ .... 183 ၁၅။ ေတာငး္ ဆုပိ ငို ္ခြင့္ စြန႔္လတႊ ္ျခင္း ဥပေဒသ ၇ မွ ၁၃ အထိသည္ မည္သ႔ပို ငျ္ ပ႒ာန္းထားေစကာမူ အထကေ္ ဖာ္ျပပါ မညသ္ ည့္ ဥပေဒသႏငွ မ့္ ဆို ျငစိ ြန္းေနသည့္ မညသ္ ည့္အခ်ကအ္ လက္ကုိမဆုိ ေကာင္းစြာ ထုတ္ေဖာ္ျပသမႈေၾကာင့္ အဆုိပါ တရားသႀူ ကးီ ၏ အမႈၾကားနာစစ္ေဆးမႈကို ကနက္႔ ြက္ရနမ္ ရိွေၾကာငး္ တရား႐းုံ မွ ေဖာျ္ ပၿပးီ အမႈ သည္မ်ားကလည္း အဆိပု ါတရားသႀူ ကးီ ၏ ၾကားနာစစေ္ ဆးမကႈ ုိ သေဘာတူေၾကာငး္ အသေိ ပး ေဖာျ္ ပ ပါက အဆိုပါတရားသူႀကးီ အား ထိအု မႈကစုိ ီရင္ဆုံးျဖတျ္ ခငး္ မွ မတားဆးီ ႏိုင္ပါ။ ၁၆။ ႏႈတထ္ ြကျ္ ခင္း သမ႔ုိ ဟတု ္ အရည္အခ်ငး္ မျပညမ့္ ီျခငး္ တရား႐းုံ တိုင္းသည္ဤဥပေဒမ်ားအရသမု႔ိ ဟုတ္တရားသႀူ ကီး၏စြမး္ ေဆာင္ရညမ္ ရိျွ ခင္းေၾကာင့္ အမတႈ စ္ခုအား တရားသူႀကီးမွ ၾကားနာစရီ ငဆ္ ုးံ ျဖတမ္ ႈကို တားျမစႏ္ ိငု ္သည့္ လပု ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား ျပ႒ာနး္ ထားရမည။္ ဤလပု ္ထးံု လပု န္ ည္းမ်ားကို တရားသူႀကးီ ၊ တရား႐ံုး သမိ႔ု ဟတု ္ အမႏႈ ငွ ္စ့ ပလ္ ်ဥ္းသည့္ မည္ သည့္ အမႈသည္မဆမုိ ွ သိရိနွ ားလညေ္ စရမည။္ ၁၇။ မေလ်ာ္ကန္ေသာ အျပဳအမူျပဳလုပျ္ ခင္း ၁၇.၁။ တရားသႀူ ကီး၏ အမွီအခုကိ င္းမႈႏငွ ့္ သမာသမတ္က်မႈကို ထိခကုိ ႏ္ ငို သ္ ည့္ မေလ်ာ္မကန္ ျပဳ လုပ္ေၾကာင္း သိမု႔ ဟတု ္ တာ၀န္၀တရၱ ားေဖာကဖ္ ်ကေ္ ၾကာင္း အထူးတုိငၾ္ ကားမကႈ ုိ စိစစ္ အေရး ယႏူ ိငု ္သည့္ လုပထ္ ုးံ လုပ္နညး္ မ်ားအား တရား႐ုံးတုငိ း္ မွ ျပ႒ာန္းထားရမည။္ ၁၇.၂။ ထုိတငုိ ္ၾကားမမႈ ်ားသည္ အေျခအျမစမ္ ရိေွ ၾကာင္းထငရ္ ာွ းပါက အက်ဥ္း႐းံု ေျဖရငွ ္း ေဆာင္ရြကရ္ မည္။ ျပည့ျ္ ပည၀့္ ၀ ၾကားနာစစေ္ ဆးမႈ ျပဳလပု ္ရနလ္ ုိအပသ္ ည္ဟု တရား႐းုံ မွ ဆးုံ ျဖတ္သည့္ မည္သည့္အမ၌ႈ မဆို တရားသူႀကးီ ၏ အခြင့္အေရးမ်ားအား ကာကြယေ္ စာငေ့္ ရွာက္ရန္ႏွင့္ သုိသုသိ ိပ္သိပ္ လုျံ ခံဳေရးအစအီ မံမ်ားကို ျပဳလပု ္ရန္ ဥပေဒ၌ အလုံအေလာက္ ျပ႒ာနး္ ထားရမည။္ ၁၇.၃။ တရားစီရငေ္ ရးအာဏာပုိင္မ်ားသည္ တရားသႀူ ကီးအား ရာထူးမဖွ ယ္ရွားျခငး္ အပါအ၀င္ သင့္ ေလ်ာေ္ သာ ျပစ္ဒဏ္မ်ား ခ်မတွ ရ္ မည။္ ၁၇.၄။ မည္သည့္ တုိင္ၾကားမမႈ ဆုိ၌ စရီ ငဆ္ ံုးျဖတ္ခ်က္ကုိ တရားလအို ား အသေိ ပးရမည္။

184 က်င့သ္ ုးံ လုပေ္ ဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမး္ ညနႊ လ္ က္စြဲ - ၁ ၃။ ဥေရာပေကာငစ္ ီ က။ တရားသႀူ ကးီ မ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏငွ ့္ အစုးိ ရေရ႕ွ ေနမ်ား အမအီွ ခိုကငး္ ေရးဆိငု ရ္ ာ အထးူ စံခ်နိ ္ စံညနႊ ္းမ်ား အမအွီ ခကို င္းမႈ။ လုပင္ နး္ ကၽြမ္းက်င္မႈႏငွ ့္ တရားသႀူ ကီးမ်ား၏ အခနး္ က႑တိ႕ု ႏငွ ္စ့ ပလ္ ်ဥး္ ၍ အဖြဲ၀႔ င္ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ၀နႀ္ ကီးအဆငေ့္ ကာ္မတမီ ွ သေဘာထားမတွ ခ္ ်ကအ္ မွတ္ R(94)12. (၁၉၉၄ ခႏု စွ ္ ေအာက္တိဘု ာလ ၁၃ ရက္ေန႔၊ ၅၁၈ ၾကိမေ္ ျမာက္ ဒုတယိ ၀နႀ္ ကီးမ်ား အစညး္ အေ၀းတြင္ ၀န္ႀကးီ အဆင့္ေကာမ္ တီမွ ျပ႒နး္ သည။္ ) ၀န္ႀကီးအဆင့္ ေကာ္မတ၊ီ ဥေရာပေကာငဆ္ ယ၏္ ျပ႒ာနး္ ခ်က္ ပုဒမ္ ၁၅-ခ အရ လအ႔ူ ခြငအ့္ ေရး ႏွင့္ အေျခခံလြတလ္ ပ္ခြင့မ္ ်ား ကာကြယ္ေစာင့္ေရာွ က္ေရးညလီ ာခံ (ညလီ ာခဟံ သု ာ ေနာက္ပငုိ ္းတြင္ ရည္ညနႊ ္းပါမည္)၏ ပုဒ္မ ၆ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္မာွ ‘တရားဥပေဒႏွငအ့္ ညီ ဖြဲစ႔ ညး္ တညေ္ ထာင္ထား ေသာ အမီအွ ခကုိ ငး္ ၍ သမာသမတ္က်သည့္ သမာဓိခုအံ ဖြဲ႔မွ အမ်ားျပညသ္ ူ ေရွ႕ေမာွ က္၌ သင့တ္ င့မ္ ်ွ တ ေသာ အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစခ္ ုအတြငး္ တြင္ မွ်တစြာၾကားနာစစေ္ ဆးမႈကုိ လူတုငိ း္ ခယံ ခူ ြငရ့္ သွိ ည္’ ဟု ျဖစ္သည္။ တရားစရီ င္ေရးက႑ အမီွအခုကိ င္းေရးဆငုိ ္ရာ ကမာၻ က့ လု သမဂၢ အေျခခံဥပေဒသမ်ားအား အေလးထား၍ ၁၉၈၅ ႏ၀ုိ င္ဘာတြငက္ ်ငး္ ပေသာ ကုလသမဂအၢ ေထြေထြညလီ ာခတံ ြင္ အတည္ျပဳသည။္ တရားစီရင္ေရးလပု ္ငနး္ တာ၀နမ္ ်ားကို ထမ္းေဆာငရ္ ေသာ တရားသႀူ ကးီ မ်ားႏွင့္ အျခားလူပဂု ိဳၢ လ္ မ်ားသည္ လအ႔ူ ခြင့္အေရးႏငွ ့္ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့မ္ ်ား ကာကြယေ္ စာငေ့္ ရာွ က္ႏိုငေ္ ရးအတြက္ အဓကိ က် ေသာ အခန္းက႑၌ ရွေိ နျခင္းကုိ အသအိ မွတ္ျပဳ၍။ ဒမီ ကို ေရစႏီ ုိငင္ မံ ်ား၌ တရားဥပေဒစုးိ မုိးမႈမ်ား အားေကာငး္ လာေစရန္ တရားသူႀကးီ မ်ား၏ အမွီ အခကို င္းမႈကို ျမငွ ္တ့ င္လုိသည့္ ဆႏရၵ ိွ၍။ ထေိ ရာက္မ်ွ တေသာ တရားေရးစနစျ္ ဖစ္ေရးအတြက္ တရားသႀူ ကီးမ်ား၏ ရာထူးႏွငအ့္ ာဏာကုိ ေထာကပ္ ့ံရန္ လအို ပ္ခ်ကက္ ုိ သျိ မင၍္ ။ လူပဂု ိၢဳလ္အားလးုံ ၏ အခြင့အ္ ေရးမ်ားကုိ ကာကြယေ္ စာင္ေ့ ရာွ ကေ္ ပးရမည့္ တရားစီရငေ္ ရး တာ၀နႏ္ ွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင္အ့ ာဏာေပါငး္ ခ်ဳပက္ ို တရားစီရငေ္ ရးက႑၏ လုပင္ နး္ တာ၀နမ္ ်ားဟုဆုၿိ ပီး ထို လပု ္ငန္းတာ၀န္မ်ားအား ေကာင္းစြာထမ္းေဆာင္ရန္ လလုိ ားသည္ကုိ သတိျပဳမ၍ိ ။ တရားသူႀကးီ တစ္ဥးီ ခ်င္းစီႏွင့္ တရားစရီ င္ေရးက႑တစ္ခုလးံု ၏ အခနး္ က႑ကုိ ျမငွ ္တ့ င္ေရးႏငွ ့္ ေအာက္ပါဥပေဒသမ်ားကို လကုိ န္ ာက်င့သ္ းုံ ျခငး္ ျဖင့္ တရားသူႀကးီ တစ္ဥးီ ခ်င္းစႏီ ွင့္ တရားစီရငေ္ ရးက႑ တစခ္ ုလးံု ၏ အမွအီ ခကုိ ငး္ မႈႏငွ ့္ လပု ္ငန္းကၽြမ္းက်င္ ထိေရာကမ္ ႈမ်ား အားေကာငး္ လာေစေရး လိုအပသ္ ည့္ ဥပေဒပုဒမ္ မ်ားကုိ အဖြဲ၀႔ င္ႏုိငင္ အံ စိုးရမ်ားမွ ကူးယေူ မြးစားျခငး္ သု႔မိ ဟတု ္ ထညသ့္ ြင္းအားျဖည့္ ေပးျခင္း မ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အၾကံေပး၍။

တရားသႀူ ကီးမ်ား၊ ေရ႕ွ ေနမ်ားႏငွ ့္ အစိးု ရေရ႕ွ ေနမ်ား၏ လြတလ္ ပ္မႈႏွင့္ .... 185 အၾကံေပးမအႈ တိုင္းအတာ ၁။ ဤအၾကံဉာဏ္မ်ားကို ဖြဲစ႔ ည္းအုပခ္ ်ဳပပ္ ံု အေျခခံဥပေဒဆငို ္ရာ၊ ရာဇ၀တမ္ ႈဆုိငရ္ ာ၊ တရားမမႈ ဆိုငရ္ ာ၊ စးီ ပြားေရးဆုငိ ရ္ ာႏငွ ့္ အပု ခ္ ်ဳပ္ေရးဆုငိ ္ရာ ဥပေဒကစိ ရၥ ပ္မ်ားအား ေဆာင္ရြကေ္ နသည့္ လူပဂု ိဳၢ လ္အားလးုံ အသံုးျပဳရမည။္ ၂။ ဥပမာအားျဖင့္ တရားသူႀကးီ မ်ား၏ လစာ၊ ဘ၀တကလ္ မး္ တႏုိ႔ ွငစ့္ ပ္လ်ဥး္ သည့္ ဥပေဒသမ်ားတြင္ ဤအၾကဉံ ာဏမ္ ်ားကို ပညာရပဆ္ ငုိ ရ္ ာ ကၽြမး္ က်င္သတူ ရားသူႀကးီ မ်ားအတြက္သာ အသုံးျပဳ ရမညဟ္ ု ရွငး္ လင္းစြာ ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ထားသည့္အခါမတွ ပါး အျခားအေျခအေနမ်ားတြင္ တရားစီရငေ္ ရးဆုိငရ္ ာ လပု င္ နး္ တာ၀န္မ်ားကုိ ေဆာင္ရြက္ေနေသာ တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ လူပုဂၢိဳလမ္ ်ားအတြက္ ဤအၾကံဉာဏမ္ ်ားကို အသံုးျပဳရမည။္ ဥပေဒသ - ၁။ တရားသူႀကီးမ်ား အမွအီ ခုိကင္းေရးဆုငိ ရ္ ာ အေထြေထြဥပေဒမ်ား ၁။ တရားသူႀကီးမ်ား အမအွီ ခိုကငး္ ေရးကုိ ေလးစားလုိကန္ ာရန္၊ ကာကြယေ္ စာင့္ေရွာက္ရန္ႏွင့္ ျမငွ တ့္ ငရ္ န္ လအို ပ္ေသာ ေဆာင္ရြက္မအႈ ားလံုး ျပဳလုပ္ရမည။္ ၂။ အထူးသျဖင့္ ေအာကပ္ ါ ေဆာငရ္ ြကမ္ ႈမ်ားကုိ ျပဳလုပရ္ မည္။ (က) အျပည္ျပညဆ္ ုငိ ္ရာသေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားႏငွ ့္ ဖြဲ႔စညး္ ပုအံ ေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား ကုိ လိုကန္ ာျခင္းျဖင့္ တရားသူႀကီးမ်ား အမအွီ ခကို ငး္ ေရး အာမခခံ ်က္ေပးရမည္။ ဥပမာ- ဖြဲစ႔ ည္းပုအံ ေျခခံဥပေဒတြင္ အထးူ ျပ႒ာနး္ ခ်က္မ်ား ထည့္သြငး္ ျခင္း သိ႔မု ဟတု ္ အျခားေသာ ဥပေဒမ်ားျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ျခငး္ သ႔ုိမဟုတ္ ဤအၾကဉံ ာဏမ္ ်ားကုိ သက္ ဆငုိ ရ္ ာႏုိငင္ ၏ံ ဥပေဒမ်ားသုိ႔ ေပါငး္ စပ္ျဖည့္သြင္းျခင္း။ ႏုငိ င္ ံတစ္ႏုိငင္ ၏ံ ဓေလ့ထးံု တမး္ ဥပေဒမ်ားႏွင့အ္ ညီ ဤဥပေဒမ်ားကုိ ျပ႒ာနး္ ရမည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေအာက္ပါအတိငု ္း ျဖစသ္ ည။္ (၁) ဥပေဒေၾကာင္းအရ တရားသႀူ ကးီ မ်ား၏ ဆံုးျဖတ္ခ်ကက္ ို အယခူ ၀ံ ငသ္ ည့္ လုပ္ ထံုးလပု ္နညး္ ျပငပ္ ၌ မညသ္ ည့္ျပန္လညျ္ ပင္ဆင္ျခင္းမ်ွ မျပဳလပု ရ္ ။ (၂) တရားသႀူ ကးီ မ်ား၏ တာ၀နထ္ မ္းေဆာငမ္ ကႈ ာလႏငွ ့္ လစာတက႔ို ို ဥပေဒျဖင့္ အာမခခံ ်ကေ္ ပးရမည္။ (၃) တရား႐းံု မ်ားကယို တ္ ုငိ ္မလွ ြဲ၍ အျခားမညသ္ ည့္အဖြဲ႔အစည္းမ်ွ တရား႐ံးု မ်ား၏ လုပ္ရညက္ ုငိ ရ္ ည္ကို မဆုံးျဖတႏ္ ငုိ ပ္ ါ။ (၄) ျပစ္ဒဏ္ေလ်ာ့ေပါ့ေပးျခင္း၊ လြတျ္ ငိမး္ ခ်မ္းသာခြင္ျ့ ပဳျခင္း သ႔မုိ ဟတု ္ အလားတူ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့မ္ တွ ပါး အစးို ရအဖြဲ႕ သ႔ုိမဟုတ္ အပု ္ခ်ဳပေ္ ရးအာဏာပိငု ္ သည္ တရား႐ုံး စီရင္ဆုံးျဖတခ္ ်ကက္ ို ေနာကေ္ ၾကာင္းျပန္ ပလပ္သည့္ မည္သည့္ ဆးံု ျဖတခ္ ်ကမ္ ွ မခ်မတွ ္ႏိုငပ္ ါ။

186 က်င့္သံုးလပု ေ္ ဆာငသ္ ူမ်ားအတြက္ လမ္းညႊနလ္ ကစ္ ြဲ - ၁ (ခ) အုပခ္ ်ဳပ္ေရးနွင့္ ဥပေဒျပဳေရး အာဏာခက္မမ်ားသည္ တရားသႀူ ကးီ မ်ား အမွအီ ခိုကငး္ ေရးအတြက္ အာမခံရမည္ျဖစၿ္ ပးီ တရားသႀူ ကီးမ်ား အမွအီ ခကုိ င္းေရးကို အႏရၱ ာယ္ျပဳနုိင္ သည့္ မည္သည့္ လပု ေ္ ဆာငခ္ ်ကမ္ ွ် မျပဳလုပရ္ ။ (ဂ) တရားသူႀကးီ မ်ား၏ ပညာရွင္ ဘဝလမး္ ေၾကာင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥး္ သည့္ ဆုးံ ျဖတခ္ ်ကမ္ ်ား သည္ အျပဳသေဘာ စံသတမ္ တွ ္ခ်ကမ္ ်ားကိသု ာ အေျခခရံ မည္။ တရားသႀူ ကီးမ်ား ေရြး ခ်ယျ္ ခငး္ နွင့္ ရာထူးသကတ္ မး္ တ႔ုိသည္ တရားသူႀကီးမ်ား၏ အရညအ္ ခ်င္းမ်ား၊ ေျဖာင့္ မတမ္ ႈ၊ စြမ္းေဆာင္ရည္၊ လုပင္ န္းကၽြမ္းက်ငမ္ ႈတန႔ုိ ွင့္ စပလ္ ်ဥး္ သည့္ ေကာင္းေသာ လကဏၡ ာရပ္မ်ားအေပၚ အေျခခရံ မည္။ တရားသူႀကီးမ်ား ေရြးခ်ယ္ျခငး္ နငွ ့္ ရာထူး သက္တမ္းကစိ ၥ ဆးံု ျဖတေ္ ပးရေသာ အာဏာပုငိ မ္ ်ားသည္ အစးုိ ရအဖြဲ႕၊ အုပခ္ ်ဳပ္ေရး အာဏာပငို ္တု႕ိ နွင့္ အမွီအခိကု ငး္ ရမည။္ ဤအမွအီ ခိုကင္းမကႈ ို ကာကြယေ္ စာင့္ေရာွ က္ ႏိုငေ္ ရးအတြက္ တရားသႀူ ကးီ မ်ားကုိ တရားစရီ င္ေရးက႑မွ ေရြးခ်ယ္ရမည့္အျပင္ ထိုကိစၥ အလိုင႔ ွာ လုပထ္ းံု လုပန္ ည္းဆိငု ္ရာ ဥပေဒမ်ားကုိ တရားစရီ ငေ္ ရးအာဏာပငုိ ္က ဆံုးျဖတ္ ျပ႒ာန္းထားရမည။္ ဖြဲ႔စည္းပုအံ ေျခခံဥပေဒဆိငု ္ရာ သ႔မို ဟတု ္ တည္ဆဲဥပေဒႏွင့္ ဓေလ့ထုးံ တမ္းဥပေဒမ်ားက တရားသူႀကးီ မ်ားအား အစုးိ ရအဖြဲ႔မွ ခန္ထ႔ ားခြင္ျ့ ပဳထားလ်ွ င္ တရားသႀူ ကီး ခန႔္ထားေရး ဆငို ္ရာ လပု ထ္ းံု လပု ္နညး္ မ်ားသည္ လက္ေတြ႔အားျဖင့္ ပြငလ့္ င္းျမင္သာမႈရၿိွ ပီး အမီွအခို ကင္းေၾကာငး္ အစိးု ရအဖြဲမ႔ ွ တာ၀နခ္ ရံ မည့္အျပင္ ရာထးူ ခန္ထ႔ ားေရး ဆံုးျဖတခ္ ်ကမ္ ်ား သည္ အထကတ္ ြင္ေဖာ္ျပခဲေ့ သာ အျပဳသေဘာ စသံ တ္မတွ ္ခ်က္မ်ားႏွင္သ့ ာ ဆကစ္ ပ္ ရမည္ျဖစၿ္ ပးီ အျခားမည္သည့္ အေၾကာငး္ ျပခ်က္မ်ားကမ်ွ ထဆုိ ုးံ ျဖတခ္ ်က္မ်ားကုိ လႊမး္ မးို ခ်ဳပ္ကိငု မ္ ႈ မရွေိ စရ။ ဤတာ၀န္ခမံ တႈ ြင္ ေအာက္ပါေဖာ္ျပခ်က္ တစခ္ ု သုမိ႔ ဟတု ္ တစ္ ခထု က္ပု၍ိ ရွႏိ ငို သ္ ည္။ (၁) အမီွအခိကု ငး္ ၍ လုပင္ န္းအေတြ႕အၾကံဳရွေိ သာ အထူးအဖြဲအ႔ စညး္ က အစိးု ရ အား အၾကဉံ ာဏ္ေပးရနႏ္ ွင့္ အစးုိ ရမွ ထိအု ၾကဥံ ဏအ္ ား လက္ေတြ႔လိုကန္ ာ ေဆာင္ရြကျ္ ခငး္ သိ႔မု ဟတု ္ (၂) တရားစီရငဆ္ းံု ျဖတ္ခ်က္မ်ားအား မေက်နပလ္ ်ွ င္ အမီွအခုိကင္းေသာ အာဏာ ပငုိ ္ထ၌ံ မည္သမူ ဆုိ အယူခံ၀ငခ္ ြင့္ သိမု႔ ဟတု ္ (၃) အဆံုးအျဖတ္ေပးရသည့္ အာဏာပုငိ ္အေပၚ လြနက္ ဲစြာ သိမု႔ ဟတု ္ မေလ်ာက္ န္ ေသာ လမႊ း္ မိးု ခ်ဳပ္ကိုင္မႈမ်ား မရေိွ စေရး လုံျခဳံ စိတခ္ ်သည့္ အစအီ မမံ ်ား ျပဳလုပ္ ျခငး္ ။ (ဃ) အမႈမ်ားစရီ င္ဆံးု ျဖတ္ရာ၌ တရားသူႀကးီ မ်ား အမွအီ ခိကု ငး္ ရမညျ္ ဖစ္ၿပးီ မညသ္ ည့္ အာဏာပိငု ္ အစတိ ္အပိုင္းကမွ် မညသ္ ည့္အေၾကာင္းျပခ်ကျ္ ဖင့္ တိကု ရ္ ကုိ ္ သ႔မို ဟုတ္ သြယ၀္ ုကိ ၍္ တားျမစ္ပတိ ္ပငမ္ ႈ၊ မေလ်ာက္ နေ္ သာ လႊမး္ မိးု ခ်ဳပ္ကငို ္မႈ၊ ဆြဲေဆာင္ သိမး္ သြငး္ မႈ၊ ဖအိ ားေပးမႈ၊ ျခိမ္းေျခာက္မႈ သမုိ႔ ဟုတ္ ၾကား၀င္ေႏွာကယ္ ကွ မ္ မႈ ်ွ မပါဘဲ စီရင္ ဆးံု ျဖတ္ရမည္။ တရားသႀူ ကီးမ်ားအား အထကပ္ ါနည္းလမ္း တစ္ရပရ္ ပျ္ ဖင့္ လမႊ း္ မိးု ခ်ဳပ္