4_SINIF_FEN_BILIMLERI_2022_2023

B. Aşağıda kömürden nasıl elektrik üretildiği açıklanmıştır. Açıklamaları okuyalım. Soruları cevaplandıralım. Kömür, önemli ma- Termik santraller- Termik santrallerde denlerden biridir. Yer de kömürden elektrik üretilen elektrikle oto- altının derinliklerin- üretimi yapılır. Üreti- yollar, parklar, sokak- den çıkarılır. Kömürün len elektrik günlük ya- lar, stadlar, evler ay- yeryüzüne çıkarılması şamımızda ve sanayide dınlatılır. Günümüzde oldukça maliyetlidir. kullanılır. Termik sant- en çok ihtiyaç duyulan Ayrıca kömürün büyük raller aynı zamanda kaynak elektriktir. bir bölümünü yurt dı- çevre kirliliğine neden şından almaktayız. olur. 1 Hangi madenden elektrik üretimi yapılır? Cevap: ........................................................................................................... 2 Elektrik üretimi nerede yapılmaktadır? Cevap: ........................................................................................................... 3 Termik santraller niçin çevre dostu değildir? Cevap: ........................................................................................................... 4 Elektrik üretiminde kullanılan kömürü nereden almaktayız? Cevap: ........................................................................................................... 5 Çevre kirliliğine katkın olduğunu düşünüyor musun? Niçin? Cevap: ........................................................................................................... 150

Geri Dönüşümün Önemi A. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğruysa “D”, yanlışsa “Y” kutusunu boyayalım. a Belediyeler tarafından toplanan çöpler yurt dışına gönderilmektedir. D Y b İnsanların tüketimleri sonucunda atıklar oluşur. DY c Doğadaki kaynaklar sınırsızdır. Kullanmakla tükenmezler. DY d Meyve ve sebzelerin geri dönüşümü mümkün değildir. DY e Geri dönüşüm sayesinde önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanır. D Y f Kağıdın geri dönüşümü sayesinde ağaç kesimi azaltılabilir. DY g Geri dönüşüm sayesinde biriken çöp miktarında azalma olur. DY h Geri dönüşüm kutularına evsel atıkları da atabiliriz. DY ı Atıkların tekrar kullanılır hale getirilmesine geri dönüşüm denir. DY B. Aşağıdaki ürünleri inceleyelim. Geri dönüşüme kazandırılabilecek olanların önün- deki harfleri sırasıyla kutulara yazalım. D kağıt E ekmek O pet şişe Ğ naylon A kablo D karton O cam N ağaç yaprağı S kola Ü meyve T okunmuş U bitmiş kutusu kabukları gazete defter A peynir Y jilet U pil M araba lastiği 151

C. Aşağıda cam atıkların geri dönüşüm aşamaları verilmiştir. Geri dönüşümün aşamalarını oluş sırasına göre numaralandıralım. Boş şişeyi geri dönüşüm kutusuna attı. Tesise gelen cam atıklar makinelerde çok küçük parçalara ayrıldı. Erkan marketten aldığı cam şişedeki meyve suyunu afiyetle içti. CAM Çok küçük parçalara ayrılan cam atıklar fırınlarda eritildi. Cam atıklar geri dönüştürme tesisine ulaştırıldı. Eritilen cam atıklardan yeniden cam şişeler yapılarak ekonomiye kazandırıldı. D. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım. 1. I. Tencere II. Plastik kova 2. I. Pil II. Pet şişe III. Cam şişe IV. Kapı anahtarı III. Naylon poşet IV. Jilet Yukarıdakilerden hangileri metal geri Yukarıdakilerden hangileri plastik dönüşüm kutusuna atılmalıdır? geri dönüşüm kutusuna atılmalıdır? A. I - II B. II - III A. I - II B. II - III C. I - IV D. II - IV C. III - IV D. I - IV 3. I. Atıkları geri dönüştürerek çevre 4. Aşağıdaki atıklardan hangisi doğada çü- kirliliğini önlemiş oluruz. rümeden yüzlerce yıl kalabilmektedir? II. Geri dönüşümün ekonomiye katkısı A. Atık kağıtlar yoktur. B. Atık kartonlar İfadeler için hangisi doğrudur? A. Idoğru,IIyanlış B. Iyanlış,IIdoğru C. Atık kabuklar C. İkisideyanlış D. İkisidedoğru D. Atık plastik şişeler 152

Doğru : ...... Değerlendirme - 8 Yanlış : ...... 1. İhtiyacımız olan bir gıdayı alırken ön- 4. Aşağıdaki elektronik ürünlerden han- celikli olarak dikkat etmemiz gereken gisinin elektrik tüketimi diğerlerinden husus hangisidir? fazladır? A. Ambalajının güzelliği A. Fırın B. Televizyon B. Son kullanma tarihi C. Bilgisayar D. Buzdolabı C. Üretim yeri D. Garanti belgesi 5. 2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? Buzdolabının üzerinde yer alan sem- A. Canlılar için susuz bir hayat müm- bol hangisini ifade etmektedir? kün değildir. A. Kalite verimliliği B. Tatlı su kaynakları bitmeyen kay- B. Fiyat verimliliği naklardandır. C. Garanti verimliliği C. Dünya’mızın büyük bölümü sularla D. Enerji verimliliği kaplıdır. D. Çevre kirliliği sayesinde tatlı su kaynakları tükenmektedir. 3. Bilinçli tüketici aşağıdakilerden hangi- 6. “Saç kurutma makinesinin 5 dakikada sini yapmaz? tükettiği elektriği bir lamba yaklaşık A. Aydınlatmada tasarruflu lamba olarak 2 saatte tüketir.” kullanır. B. Damlayan muslukları onartır. Yukarıdaki ifadeden çıkaracağımız so- C. Elektriği tasarruflu kullanır. nuç hangisidir? D. Tasarruf olsun diye dişlerini haf- A. Saç kurutma makinası fazla elekt- tada iki defa fırçalar. rik harcayan bir cihazdır. B. Lambanın 2 saatte harcadığı elekt- rik daha fazladır. C. İki üründe aynı sürede eşit miktar- da elektrik harcar. D. Evlerimizde saç kurutma makinesi bulundurmamalıyız. 153

7. I. Sıcak su üreten cihazı yüksek dere- 10. “Tüketim sonucu oluşan atıkların ye- celerde çalıştırmalıyız. niden ekonomiye kazandırılmasına ........................... denir.” II. Banyodaki su başlığını az akıtanla değiştirmeliyiz. İfadesinde noktalı yere hangisi gelmelidir? Yukarıdakiler için hangisi doğrudur? A. ham madde A. I doğru, II yanlış B. çevre dostu B. I yanlış, II doğru C. geri dönüşüm C. İkisi de doğru D. teknolojik ürün D. İkisi de yanlış 8. I. Aile bütçesine katkı sağlarız. II. Doğal kaynakların çabuk tükenme- sini engelleriz. III. Elektronik cihaz üretimi olumlu 11. Atık maddelerin yeniden ekonomiye etkilenir. kazandırılmak istenmesinin en önemli Elektrik ve su gibi kaynakların ta- nedeni hangisidir? sarruflu kullanılmasının faydaları A. Daha kaliteli ürünler elde etmek. hangileridir? B. Çöp miktarını en aza indirmek. A. I - II B. II - III C. Doğal kaynakların daha verimli C. I - III D. I - II - III kullanılmasını sağlamak. D. İhtiyaç sahibi insanların giderlerini karşılamak. 9. I. Kullanmadığımız eşyaları ....... sahi- 12. I. Rüzgar bi insanlara ulaştırmalıyız. II. Petrol III. Güneş II. Akkor lamba yerine ....... lamba IV. Kömür kullanmalıyız. Çevre kirliliğini en aza indirebilmek III. ....... ihtiyaç maddelerini tüketebi- leceğimiz kadar almalıyız. Sembollerle ifade edilen yerlere hangi kelimeler gelmelidir? için elektrik üretiminde yukarıdaki- A. ihtiyaç floresan temel lerden hangilerine yatırım yapılması B. para parlak temel doğru olur? C. ihtiyaç floresan eski A. I - II B. II - IV D. para ışıklı temel C. I - IV D. I - III 154

ÜNİTE 7 BASİT ELEKTRİK DEVRELERİ Thomas EDİSON

BASİT ELEKTRİK DEVRELERİ KONULAR: A. DEVRE ELEMANLARI B. EVDEKİ ELEKTRİK SİSTEMLERİ

Elektrik - Pil - Batarya A. Aşağıda elektrik, pil ve bataryalarla ilgili verilen bilgiler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım. a a (.....) Elektrik bir enerji çeşididir. b (.....) Elektrik, gaz maddedir. c (.....) Teknolojik ürünlerin bir çoğu elektrikle çalışır. d (.....) Elektrik, dikkatli kullanılmadığında yaralan- malara sebep olabilir. e (.....) Elektrik; ısınma, aydınlatma gibi bir çok alanda kullanılır. b a (.....) Pil, elektrik üreten bir aygıttır. b (.....) Pil, yüksek derecede elektrik üretir. c (.....) Pilin ürettiği elektrik tehlikelidir. d (.....) Pilin ve kutupları vardır. e (.....) Ütü, buzdolabı gibi cihazlar elektrikle çalışır. c a (.....) Günümüzde bataryaların kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır. b (.....) Bataryanın ürettiği elektrik, pilin ürettiği elekt- rikten fazladır. c (.....) Cep telefonlarında ve tabletlerde batarya kul- lanılır. d (.....) Bataryaları şarj etmek mümkün değildir. 157

B. Aşağıda şehir elektriği ile ilgili verilen bilgiler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım. a (.....) Şehir elektriği barajlarda üretilir. b (.....) Evimizde kullandığımız cihazların çoğu şehir elektriğiyle çalışır. c (.....) Evimize ulaşan elektrik, prizlerden kablo yardı- mıyla alınarak kullanılır. d (.....) Duvar saati, el feneri, televizyon kumandası şe- hir elektriğiyle çalışır. e (.....) Şehir elektriği oldukça tehlikelidir. Bu nedenle prizlerden uzak durmalıyız. C. Aşağıda verilen cihazları pil ile, batarya ile, şehir elektriği ile, akü ile çalışır şek- linde gruplandıralım. VANT İ LATÖR A S ANSÖR UÇA K T E L E FON ÜTÜ SAAT GEM İ O T OMO B İ L TABL ET TELS İ Z M İ K R OFON BUZDOL A B I OTOB Ü S K AME R A R ADYO H E S A P MA K İ N E S İ ŞEHİR ELEKTRİĞİ pİL BATARYA AKÜ ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. 158

Devre Elemanları A. Aşağıdaki devre elemanlarının isimlerini yazalım. P İ L Y ATAĞ I KAB LO AMP U L ANA H T A R DU Y PİL ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. B. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifadeleri yazalım. devre kutup enerji ışık plastik sabit biten anahtar a Basit elektrik devrelerinin ................................ kaynağı pildir. b ................................, devreden geçen elektriği kontrol eder. c Ampul, elektrik enerjisini ................................ enerjisine dönüştürür. d Pil yatağı, pillerin ................................ durmasını sağlayan bölümdür. e Elektrik kaynağından başlayıp, yine elektrik kaynağında ................................ kesintisiz yola ................................ denir. f Elektrik kablolarının dış kısmı ................................ kılıf ile kaplıdır. g Pillerde ve olmak üzere iki ................................ vardır. 159

C. Aşağıdaki bulmacayı dolduralım. Devrenin daha düzenli olması için 3. Aşağıdaki devre elemanlarından han- pillerin yerleştirildiği bölüm. gisinin görevi yanlış verilmiştir? Pilin ürettiği elektrik enerjisinin devrede dolaşımını sağlar. A. K ablo: Elektrik enerjisini ampule Kapalı olduğunda ampul yanar, ulaştırır. açık olduğunda söner. Pilin ürettiği elektrik enerjisini B. Ampul: Elektrik enerjisini kullana- ışığa dönüştürür. rak ışık verir. Basit elektrik devresinde ampulün takıldığı bölüm. C. Anahtar: Elektriği açar, kapatır. Basit elektrik devresinde elektrik D. Duy: Pillerin yerleştirildiği dev- enerjisi sağlar. D. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım. re elemanıdır. 1. I. Kablo II. Batarya III. Duy IV. Anahtar Yukarıdakilerden hangisi veya hangi- leri basit elektrik devresi elemanların- dan değildir? A. Yalnız I B. Yalnız II C. II, III D. III, IV 2. Basit elektrik devrelerinde kullanılan 4. I. Pil, elektrik enerjisi üretir. elektrik kaynağı hangisidir? II. Pil yatağı, ampulün yerleştirildiği A. Şehir elektrik B. Akümülatör bölümdür. C. Pil İfadeler için hangisi doğrudur? D. Batarya A. I doğru, II yanlış B. I yanlış, II doğru C. İkisi de doğru D. İkisi de yanlış 160

Devre Elemanlarının Görevleri A. Aşağıdaki devre elemanlarıyla görevlerini harfleri kullanarak eşleştirelim. S ANAHTAR Ampulün takıldığı yer. P DUY Elektrik kaynağıdır. E PİL YATAĞI R AMPUL Devredeki elektriğin geçişini kontrol eder. O PİL Devre elemanlarını birbirine bağlar. T KABLO Pilin takıldığı yer. Devreden elektriğin geçip geçmediğini gösterir. B. Aşağıdaki devreyi inceleyelim. Devre elemanlarının isimlerini noktalı yerlere yazalım. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. ............................. 161

C. Aşağıdaki devreleri inceleyelim. Devrede bulunmayan devre elemanlarını boyayalım. anahtar anahtar duy duy pil yatağı pil yatağı ampul ampul kablo kablo pil pil anahtar anahtar duy duy pil yatağı pil yatağı ampul ampul kablo kablo pil pil D. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım. 1. Aşağıda pillerle ilgili verilen bilgiler- 2. I. Kablo II. Pil III. Duy den hangisi yanlıştır? IV. Pil yatağı V. Anahtar Yukarıdakilerden hangileri olmadan A. Piller düşük miktarda elektrik ener- jisi üreten kaynaklardır. da devre kurabiliriz? A. I, III, V B. II, III, IV B. Piller elektrik çarpmasına yol aç- C. I, IV, V D. III, IV, V mazlar. 4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? C. Artı ( + ) ve eksi ( - ) olmak üze- A. Elektrik devresini oluşturan her re iki kutbu vardır. parça “devre elemanı” olarak isim- lendirilir. D. Bütün piller aynı güçte enerji üre- B. Ampul, duy denilen devre elema- tirler. nına yerleştirilir. C. Devre, elektriğin izlediği yoldur. 3. I. Duy II. Ampul D. Basit elektrik devresinde elektriğin III. Pil yatağı IV. Pil iletimi pil yatağından sağlanır. Yukarıdakilerden hangisi veya hangi- leri olmadan devre oluşturamayız? A. Yalnız I B. Yalnız II C. II, IV D. III, IV 162

Elektrik Devresi A. Aşağıdaki görselleri inceleyelim. Ampullerin yanıp yanmama durumlarını ve yan- mazsa sebebini işaretleyelim. a b Yanar Yanar Yanmaz Yanmaz Çünkü; Çünkü; Devrede anahtar yok. Kablonun iki ucu da Devre tamamlanmamış. artıya bağlanmış. Devrede duy yok. c d Yanar Yanar Yanmaz Yanmaz Çünkü; Çünkü; Kablo yanlış bağlanmış. Kabloda kopukluk var. Devrede elektrik kay- nağı yok. Pil arızalı. B. Aşağıdaki görselleri inceleyelim. Basit elektrik devreleriyle ilgili ifadeler doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazalım. a a (.....) Anahtar açıktır. b (.....) Devre kapalıdır. c (.....) Devre tamamlanmıştır. d (.....) Ampul ışık verir. b a (.....) Anahtar kapalıdır. b (.....) Devre açıktır. c (.....) Devre tamamlanmıştır. d (.....) Ampul ışık vermez. 163

C. Aşağıdaki cümleleri okuyalım. Doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazalım. a (.....) Bir elektrik devresinde pilin enerjisi ampulün ışık vermesini sağlar. b (.....) Bağlantı kabloları kopuk olduğunda ampul ışık vermez. c (.....) Basit elektrik devresinde anahtar açıldığında devreden elektrik geçer. d (.....) Kurduğumuz devrenin çalışıp çalışmadığını ampulün ışık verip vermemesinden anlarız. e (.....) Cihazları çalıştırmak için uygun boyutta ve güçte pil kullanılmalıdır. Aksi taktirde cihaz çalışmaz ve hatta zarar görebilir. f (.....) Devredeki ampulün ışık vermesi için kablonun pilin artı (+) kutbuna bağlan- ması yeterlidir. g (.....) Basit elektrik devresinde duy olmazsa ampul ışık vermez. h (.....) Elektrik kaynağından başlayıp yine kaynakta biten kesintisiz yola “devre” denir. ı (.....) Bağlantı kabloları uzun olursa devredeki ampul ışık vermez. D. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım. 2. Hangi devredeki ampul ışık verir? 1. A. B. Yukarıdaki devre için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? C. D. A. A nahtar kapalı olduğu için ampul ışık verir. B. Devrede pil yatağı olmadığı için 3. I. Devre açıkken. ampul ışık vermez. II. Anahtar açıkken. III. Devre kapalıyken. C. Bağlantı kablosunda kopukluk ol- IV. Anahtar kapalıyken. madığı için ampul ışık verir. Yukarıdaki durumların hangilerinde D. Devrede pil olmadığı için ampul ışık devredeki ampul ışık verir? vermez. A. I - II B. II - III C. III - IV D. I - IV 164

Elektrik Devresi A. Aşağıdaki basit elektrik devrelerini inceleyelim. Işık verir, ışık vermez seçenekle- rinden uygun olanı işaretleyelim. Işık vermez seçeneğini işaretlediğiniz devrelerin altına sebebini yazalım. ab ışık verir ışık vermez ışık verir ışık vermez Çünkü: Çünkü: c d ışık verir ışık vermez ışık verir ışık vermez Çünkü: Çünkü: e f ışık verir ışık vermez ışık verir ışık vermez Çünkü: Çünkü: 165

B. Devreleri inceleyelim. İfadelerden uygun olanları işaretleyelim. ab anahtar açık anahtar kapalı anahtar açık anahtar kapalı ampul yanar ampul yanmaz ampul yanar ampul yanmaz c d devrede pil yok anahtar kapalı devre tamamlanmış devre tamamlanmamış ampul yanar ampul yanmaz ampul yanar ampul yanmaz C. Aşağıdaki açıklamayı dikkatlice okuyalım. Verilen cihazların çalışması için 1.5 V gücündeki pillerden kaç tane kullanılması gerektiğini noktalı yerlere yazalım. 1.5 V (3 V) (4,5 V) ..... ..... Elektrik devrelerinin ve- rimli çalışabilmesi için pil (6 V) (9 V) ile uyumlu olması gerekir. Aksi takdirde cihaz zarar görebilir. 1.5 V ..... ..... 166

Evdeki Elektrik Sistemleri A. Aşağıdaki cihazların düğmesinden B. Aşağıdaki noktalı yerlere uygun ifa- ve fişini çekerek kapananlar şeklin- deleri yazalım. de sınıflandıralım. telleri floresan Televizyon Buzdolabı Ütü Fırın düğmeleri fişleri Vantilatör Bilgisayar anahtarla kabloları Mikser Floresan elektrik şehir elektriği Bulaşık Cep a Ütü, saç kurutma makinesi gibi Makinesi Telefonu Süpürge Saç Kurutma araçların ................................ prizle- Makinesi Makinesi re takılır. b Evlerdeki elektrik düğmeleri, DÜĞMESİNDEN KAPANAN basit elektrik devrelerindeki CİHAZLAR ................................ aynı görevdedir. c Evlerimizdeki elektrikli araçlar- ........................................... ........................................... da genellikle ................................ ........................................... ........................................... kullanılır. ihtiyacı olan ........................................... d Cihazların ........................................... ........................................... ............................... fiş yardımıyla ........................................... ........................................... prizlerden alınır. ........................................... e Evlerimizdeki elektrik sistemini oluşturan bağlantı .......................... FİŞİNİ ÇEKEREK ...... duvar içerisinde yer alır. KAPANAN CİHAZLAR f Elektrik düğmesine bastığımızda ........................................... ................................ ışık verir. ........................................... g Şehir elektriği evlerimize elektrik ................................ ile ulaşır. 167

C. Resmi inceleyelim. E. Aşağıdaki araçların adlarını yazalım. ELEKTRİK TEHLİKELİDİR ............................... ............................... Dikkat! Elektrik Çarpabilir ............................... ............................... D. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Doğru F. Aşağıdaki açıklamaları dikkatlice olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” ya- okuyalım. zalım. a Elektrik kablolarının içinde teller var- a (.....) Şehir cereyanı tehlikelidir. dır. Kablonun üzerindeki koruyucu b (.....) Elektrik, dikkatli kullanılmadığın- plastik kılıfların yıpranması durumun- da içindeki teller elektrik çarpmasına da yaralanmalara sebep olabilir. neden olabilir. c (.....) Yıpranmış kablolu elektrikli alet- doğru yanlış leri kullanmak tehlikelidir. b Yıpranmış, arızalı fiş ve prizler kesin- d (.....) Elektrik çarpan kişiye çıplak elle likle kullanılmamalıdır. doğru yanlış dokunabiliriz. e (.....) Prizler su kaynaklarına yakın ol- c Fişleri prizlere tam olarak takmalıyız. Tam takılı olmayan fişler tehlike yaratır. mamalıdır. doğru yanlış f (.....) Direklerden sarkan elektrik telleri- d Üçlü, dörtlü prizlere fazla sayıda fiş ni toplayıp yol kenarına koymalıyız. takılmamalıdır. Fazla sayıda fiş takıl- g (.....) Elektrikli araçları kullanırken kulla- ması yangına neden olabilir. doğru yanlış nım kılavuzunu okuyarak nasıl ça- lıştığı hakkında bilgi sahibi olmalıyız. e Prizlerde elektrik olup olmadığı kont- h (.....) Elektrik kaçakları yangınlara ne- rol kalemi ile kontrol edilmelidir. Priz- den olabilir. lere kontrol kalemi dışında bir cisim ı (.....) Aşırı ısınan elektrikli araçların asla ve asla sokulmamalıdır. yanına yanabilecek maddeler doğru yanlış koymamalıyız. 168

Etkinliklerle Elektrik Devreleri A. Aşağıdaki soruları cevaplandıralım. 1 Elektrik devresinde elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştüren devre elemanı hangisidir? CEVAP: 2 Elektrik devresinde dolanan elektriğin kontrolünü sağlayan devre elemanı hangisidir? CEVAP: 3 Elektrik devresinde anahtar hangi konumdayken devre açıktır? CEVAP: 4 Elektrik devresinde pil ile ampul aynı güçte olmalıdır. Pil, ampulden güçlü olursa ne ile karşılaşırız? CEVAP: B. Aşağıdaki ifadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazalım. a Elektrik devresinde anahtar kapalı iken ampul ışık verir. (.....) b Pillerde artı ve eksi olmak üzere iki kutup vardır. (.....) c Pil yatağı olmadan elektrik devresi kuramayız. (.....) d Elektrik devresinde elektrik kaynağı kablodur. (.....) e Elektrik devresi için pil, ampul ve duy olması yeterlidir. (.....) f Pilin olmadığı bir elektrik devresinde ampul ışık vermez. (.....) g Evlerdeki elektrik kablolarının üstü sıva ile kapatılmıştır. (.....) h Priz, basit elektrik devresi elemanlarındandır. (.....) ı Odamızdaki elektrik düğmesi, devredeki anahtarla aynı görevdedir. (.....) i Basit elektrik devrelerinde anahtar açık iken devre kapalıdır. (.....) 169

C. Aşağıdaki bulmacayı yandaki kelimelerden yararlanarak dolduralım. Evimizde kullandığımız elektrik kaynağı türü. Elektrik devresinde pillerin konulduğu bölüm. Devre elemanlarını birbirine bağlar. Devredeki elektriğin geçişini kontrol eden devre elemanı. Elektrik kaynağından başlayıp yine kaynakta sona eren yola verilen isim. Ampulün yerleştirildiği devre elemanı. Ses ve görüntü ileten elektrikli cihaz. Pilin üzerinde “+” ve “-” ile gösterilen bölümler. Cep telefonu ve dizüstü bilgisayarlarda kullanılan elektrik kaynağı. Karanlığın zıttı. 170

Doğru : ...... Değerlendirme - 9 Yanlış : ...... 1. “Basit elektrik devresi kurmak için gerekli 4. olanların tamamına birden ....................... ...................................... denir.” Yukarıdaki kamera 6 voltla çalışmak- tadır. Bu kamerayı çalıştırmak için 1,5 Noktalı yere hangisi gelmelidir? voltluk pillerden kaç tane takılmalıdır? A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 A. Devre arkadaşları B. Devre anahtarı C. Devre elemanları D. Devre düzeneği 5. 2. Pillerle ilgili ifadelerden hangisi Yukarıdaki devre elemanı için hangisi yanlıştır? doğrudur? A. Pilleri açmak ve içindeki maddelere A. Pilin ürettiği elektriği ışığa çevirir. dokunmak son derece tehlikelidir. B. Devrenin elektrik kaynağıdır. B. Yeniden enerji doldurulabilen pil- C. Devredeki elektriği kontrol eder. lere şarjlı piller denir. D. Devre elemanlarını birbirine bağlar. C. Piller sert metalden yapıldığı için çevreye zarar vermez. 6. Ayhan’ın kurduğu devrede ampul D. Atık piller doğada kalıcı kirliliğe yandığına göre aşağıdakilerden han- neden olur. gisi doğrudur? 3. Aşağıdakilerden hangisi olmadan da A. Anahtar açık, devre kapalıdır. basit bir elektrik devresi oluşturabiliriz? B. Anahtar açık, devre açıktır. C. Anahtar kapalı, devre açıktır. A. B. D. Anahtar kapalı, devre kapalıdır. C. D. 7. Aşağıdakilerden hangisi şehir elektriği ile çalışır? A. Megafon B. Duvar saati C. Helikopter D. Tost makinesi 171

8. Ampulün ışık vermesi için; 12. Aşağıdaki durumların hangisinde am- I. K ablonun bir ucu pilin “+” kutbuna, pul ışık vermez? bir ucu “-” kutbuna temas etmelidir. A. Devrede pil yoksa II. D evrede anahtar varsa anahtar B. Anahtar kapalıysa açık olmalıdır. C. Kablo kopmuş değilse III. D evredeki ampulün gücüyle pilin D. Ampul arızalı değilse gücü uyumlu olmalıdır. 13. Aşağıdaki elektrik devrelerinden han- İfadeleri için hangisi doğrudur? gisi ışık verir? A. B. A. I, II yanlış, III doğru B. I, III doğru, II yanlış C. D. C. I doğru, II, III yanlış D. Hepsi doğru 14. Aşağıdakilerden hangisi elektrik kay- nağı değildir? 9. Aşağıdakilerden hangisi elektriğin ge- A. Batarya B. Akü çişini kontrol eden devre elemanıdır? C. Pil D. Kablo A. Duy B. Kablo 15. Aşağıdakilerden hangisi elektrik çarp- C. Anahtar D. Pil masına yol açabilecek durumlardan biri değildir? 10. Kurduğumuz elektrik devresinin ışık A. Elektrik prizlerine metal cisimler vermesi hangisine bağlıdır? sokmak. B. Kopmuş elektrik tellerine dokunmak. A. Devre elemanları arasında kesinti C. Yıpranmış, arızalı fiş ve prizleri olmamalıdır. kullanmamak. D. Elektrik çarpan kişiye elle dokunmak. B. Devrede kullanılan kablo kısa ol- malıdır. 16. Aşağıdakilerden hangisi şehir cereyanı ile çalışır? C. Devrede pil yatağı olmalıdır. A. Megafon B. Hesap makinesi D. Devrede anahtar olmalıdır. C. Cep telefonu D. Klima 11. I. Pil bitmiş olabilir. II. B ağlantı kablosu kopmuş olabilir. III. Pil ile ampul uyumlu olmayabilir. IV. Anahtar kapalı olabilir. Yukarıdaki durumların hangileri am- pulün ışık vermesini engeller? A. I, II, IV B. II, III, IV C. I, III, IV D. I, II, III 172

Doğru : ...... Değerlendirme - 10 Yanlış : ...... 1. “Anahtar açıkken ampul ışık vermez. 4. Evimizdeki elektrik düğmelerinin basit Çünkü elektrik tekrar başladığı yere elektrik devresindeki karşılığı aşağıda- dönmez.” kilerden hangisidir? A. Pil B. Anahtar Aşağıdakilerin hangisinde yukarıdakiy- C. Duy D. Kablo le aynı durum söz konusudur? 5. Evde kullandığımız elektrikli cihazlar A. Ampulun 2 volt gücünde olması ihtiyacı olan elektriği aşağıdakilerin B. Kablonun kopuk olması hangisinden alır? C. Devrede duy olmaması A. Priz B. Fiş D. Devre anahtarının kapalı olması C. Düğme D. Kablo 2. I. Elektrik üretir. 6. Aşağıda pillerle ilgili ifadelerden han- II. Açar - kapar. gisi yanlıştır? III. Bağlantıyı sağlar. A. İki kutbu vardır. B. Farklı güç ve boyutta olabilirler. Yukarıda sembollerle ifade edilen yere C. Elektrik enerjisi üretirler. hangisi gelmelidir? D. Bataryalardan daha güçlüdürler. A. Kablo Anahtar Duy B. Anahtar Duy Pil C. Pil Kablo D. Duy Anahtar Pil Kablo 3. 7. I. Kutuplarına dikkat ederek yerleş- 6V tirmek Yukarıdaki ampulun gücü 6 V’tur. Bu II. El fenerindeki ampulün gücüne ampulle oluşturulan devreye 1,5 V uygun pil kullanmak gücünde bir pil takarsak aşağıdakiler- den hangisi gözlenir? III. Dolu pil kullanmak A. Ampul parlak ışık verir. El fenerine pil yerleştirirken yukarıdaki- B. Ampul patlar. lerin hangilerine dikkat etmek gerekir? C. Ampul az ışık verir. D. Ampul yanmaz. A. I, II B. I, III C. II, III D. I, II, III 173

8. Basit bir elektrik devresi kurmak isteyen 12. 1. Pil a. duy Ömer aşağıdakilerden hangisini evde 2. Kablo b. pil yatağı unutursa üzülmesine gerek yoktur? A. Ampul B. Pil 3. Ampul c. anahtar C. Kablo D. Anahtar Yukarıdaki devre elemanlarını eşleştir- 9. I. Priz II. Pil diğimizde hangisi doğru olur? III. Şehir elektriği IV. Ampul Yukarıdakilerden hangileri elektrik 12 3 A. b a c kaynağı değildir? b A. I, II B. II, III B. a c C. III, IV D. I, IV c C. a b a D. b c 13. 10. Arabalardaki müzik setlerinin elektrik Yukarıdaki devre için aşağıdakilerden kaynağı aşağıdakilerden hangisidir? hangisi doğrudur? A. Akü B. Batarya C. Pil D. Şehir cereyanı A. Ampul ışık verir çünkü anahtar ka- palıdır. 11. I. Şehir cereyanı tehlikelidir. II. Elektrik dikkatli kullanılmadığında B. Ampul ışık vermez çünkü duy bo- yaralanmalara sebep olabilir. zuktur. III. Prizler su kaynaklarına yakın ol- malıdır. C. Ampul ışık verir çünkü devre ta- mamlanmıştır. Yukarıdaki ifadeler için hangisi doğrudur? A. I doğru, II-III yanlış D. Ampul ışık vermez çünkü pile bağ- B. I, II doğru, III yanlış lantı hatası yapılmıştır. C. II, III yanlış, I doğru D. Üçü de doğru 14. I. Evimizde prize elektrik ileten kab- lolar duvarın içindedir. II. Evimizdeki prizler birer anahtar görevi görür. İfadeler için hangisi doğrudur? A. I doğru, II yanlış B. I yanlış, II doğru C. İkisi de doğru D. İkisi de yanlış 174

CEVAP ANAHTARI Değerlendirme Cevap Anahtarları Değerlendirme - 1 Değerlendirme - 2 1-B 2-B 3-D 4-D 1-B 2-D 3-C 4-A 5-A 6-D 7-B 8-C 5-C 6-B 7-D 8-C 9 - D 10 - C 11 - B 12 - D 9 - A 10 - B 11 - D 12 - C 13 - C 13 - B Değerlendirme - 3 Değerlendirme - 4 1-D 2-C 3-D 4-A 1-C 2-D 3-B 4-D 5-C 6-A 7-B 8-D 5-B 6-C 7-C 8-A 9 - B 10 - D 11 - D 12 - A 9 - C 10 - A 11 - D 12 - A 13 - D 14 - C 13 - D 14 - A 15 - B 16 - D 17 - B 18 - A 19 - C 20 - C Değerlendirme - 5 Değerlendirme - 6 1-D 2-D 3-A 4-B 5-B 6-D 7-C 8-D 1-B 2-C 3-D 4-B 9 - B 10 - C 11 - A 12 - D 5-D 6-A 7-D 8-D 13 - A 14 - B 15 - D 16 - C 9 - B 10 - D 11 - A 12 - C 17 - A 13 - B 14 - D 15 - A Değerlendirme - 7 Değerlendirme - 8 1-D 2-D 3-C 4-C 1-C 2-B 3-D 4-A 5-A 6-C 7-B 8-C 5-D 6-A 7-B 8-A 9 - B 10 - D 11 - D 12 - C 9 - A 10 - C 11 - C 12 - D 13 - A 14 - D 15 - C 16 - A 175

Değerlendirme - 9 Değerlendirme - 10 1-C 2-C 3-D 4-C 1-B 2-C 3-D 4-B 5-C 6-C 7-D 8-B 5-A 6-D 7-D 8-D 9 - C 10 - A 11 - D 12 - A 9 - D 10 - A 11 - B 12 - D 13 - C 14 - D 15 - C 16 - D 13 - D 14 - C CEVAP ANAHTARI Mini Test Cevap Anahtarları Mini Test - 1 Mini Test - 2 Mini Test - 3 1-B 2-C 3-D 4-A 1-C 2-D 3-B 4-D 1-B 2-C 3-D 4-C 5-C 6-C 7-D 8-A 5-A 6-D 7-B 8-C 5-C 6-D 7-C Mini Test - 4 Mini Test - 5 Mini Test - 6 1-D 2-C 3-B 4-D 1-B 2-A 3-A 4-B 1-C 2-D 3-B 4-A 5-D 6-C 7-C 8-D 5-C 6-A 7-D 5-D 6-D 7-A 8-A 9 - A 10 - B 9 - C 10 - D Mini Test - 7 Mini Test - 8 Mini Test - 9 1-B 2-C 3-D 4-D 1-D 2-C 3-B 4-A 1-B 2-D 3-C 4-D 5-C 6-D 7-D 8-C 5-A 6-D 7-B 5-B 6-D 7-A 8-D 9 - A 10 - B 9 - B 10 - A 176