เอกสารประกอบการประชุมฯ

278 Table 9 Reaction of PRE04012-20-1-1-1-5 to brown planthopper and white backed planthopper compare with SPT1 and RD14 under greenhouse condition on 2018- 2021. Year Line/varieties Brown planthopper1/ White backed planthopper1/ PRE CRI PRE CRI 2018 PRE04012-20-1-1-1-5 HS HS HS - SPT1 HS HS S- RD14 HS S S- PTB33 (BPH resistant check) MS MR MS - SPR90 (WBPH resistant check) - HS -- TN1 (BPH & WBPH susceptible check) HS HS HS - 2019 PRE04012-20-1-1-1-5 HS HS SS SPT1 SS SS RD14 S MS HS MS PTB33 (BPH resistant check) MS MS MS MS TN1 (BPH & WBPH susceptible check) HS HS HS HS Table 10 Physical and chemical grain quality of PRE04012-20-1-1-1-5 compare with SPT1 and RD14 at Phrae Rice Research Center on 2018-2021 Characters PRE04012-20-1-1-1-5 SPT1 RD14 Color Paddy Straw, Straw/str Straw, Straw, Straw/str Straw/str Brown rice White White White Grain size (mm.) Paddy rice Length 11.02±0.35 10.69±0.34 10.98±0.35 Width 3.02±0.13 2.74±0.13 2.94±0.11 Thickness 2.05±0.08 1.98±0.07 2.10±0.07 Brown rice Length 7.55±0.19 7.20±0.17 7.48±0.14 Width 2.47±0.06 2.34±0.04 2.41±0.03 Thickness 1.90±0.04 1.92±0.03 1.98±0.03 Milled rice Length 7.50±0.02 7.06±0.16 7.51±0.17 Width 2.32±0.10 2.14±0.07 2.28±0.08 Thickness 1.67±0.08 1.69±0.07 1.79±0.05 Grain shape 3.06 3.08 3.11 การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวิจัย กลมุ่ ศนู ยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

279 Table 10 Physical and chemical grain quality of PRE04012-20-1-1-1-5 compare with SPT1 and RD14 at Phrae Rice Research Center on 2018-2021 Characters PRE04012-20-1-1-1-5 SPT1 RD14 Aroma 00 0 Alkali test (1.7%) 6.62 6.5 6.31 Alkali test (1.4%) 5.06 5.03 4.98 Milling quality Brown rice (%) 76.07 75.48 76.01 Milled rice (%) 66.72 66.84 66.53 Head rice (%) 48.14 51.21 47.75 Thousand kernal weight 36.95 34.27 36.12 Weight by volume 10.74 10.49 10.69 ภาพประกอบ Fig. 1 Plant type of PRE04012-20-1-1-1-5 การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจัย กลมุ่ ศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

280 Fig.2 Panicle of PRE04012-20-1-1-1-5 Fig.3 Grain of PRE04012-20-1-1-1-5 การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวจิ ยั กลุ่มศูนยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

281 การพฒั นาพนั ธ์ุขา้ วขาวดอกมะลิ 105 ให้ทนเค็มและทนแลง้ โดยใชเ้ คร่ืองหมายโมเลกุลชว่ ยในการคดั เลอื ก Development of Khao Dawk Mali 105 for Salt and Drought Tolerance by Using Marker Assisted Selection เดชอุดม ปามุทา1) มีชัย เซยี่ งหลิว2) โจนาลิซา แอล เซีย่ งหลิว2) จริ วัฒน์ สนทิ ชน3) จรญั จิต เพง็ รัตน์4) ปิยะดา ธีระกลุ พิศทุ ธิ์5) Dechudom Pamuta1) Meechai Siangliw2) Jonaliza L. Siangliw2) Jirawat Sanitchon3) Jarunjit Pengrat4) Piyada Theerakulpisut5) ABSTRACT Khao Dawk Mali 1 0 5 (KDML1 0 5 ) is the most popular white rice constantly in high demand for domestic and overseas markets. It grains possess great physical and cooking qualities with a distinctive aroma. However, this cultivar is highly susceptible to abiotic stresses, especially drought and salt stress during the seedling and reproductive stages causing the low productivity when grown in the northeast of Thailand. This research aims at improving abiotic stress tolerance of KDML1 0 5 by introgressing drought- and salt-tolerance gene/QTL into the newly developed lines through marker-assisted backcross breeding. The chromosomal substitution lines of KDML105 which were introgressed with drought-tolerant QTL (CSSL94) were ___________________________________________________________________________________________ 1) ศนู ยว์ ิจัยข้าวแพร่ อ.เมืองแพร่ จ.แพร่ 54000 โทรศัพท์ 0-5464-6033 Phrae Rice Research Center, Mueang, Phrae Tel. 0-5464-6033 2) ศูนยพ์ ันธวุ ิศวกรรมและเทคโนโลยชี วี ภาพแหง่ ชาติ อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 โทรศัพท์ 0-2564-6700 National Center for Genetic Engineering and Biotechnology, Khlong Luang, Pathum Thani, 12120 Tel. 0-2564-6700 3) สาขาวชิ าพชื ไร่ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น อ.เมืองขอนแกน่ จ.ขอนแกน่ 40000 โทรศพั ท์ 0-4320-2360 Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Khon Kaen University, Mueang Khon Kaen, Khon Kaen, 40000 Tel. 0-4320-2360 4) ศูนยว์ ิจยั ขา้ วขอนแกน่ อ.เมอื งขอนแก่น จ.ขอนแกน่ 40000 โทรศัพท์ 0-4324-1740 Khon Kaen Rice Research Center, Mueang Khon Kaen, Khon Kaen 40000 Tel. 0-4324-1740 5) สาขาวิชาชีววทิ ยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ อ.เมอื งขอนแกน่ จ.ขอนแกน่ 40000 โทรศพั ท์ 0-4320-2531 Department of Biology, Faculty of Science, Khon Kaen University, Mueang Khon Kaen, Khon Kaen, 40000 Tel. 0-4320-2531 การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวจิ ยั กลมุ่ ศูนยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

282 used as recurrent parent and RGD12150-B-21-3 (a donor for salt tolerance gene; SKC1) as male parent. Backcross breeding and marker assisted selection has been advanced to obtain 37 lines of BC2F3 which carried all markers for salt tolerance, drought tolerance, fragrance, amylose content and gelatinization temperature. Salt screening revealed that 22 lines obtained the same level of salt tolerance as male parent and the standard salt tolerant cultivar, Pokkali. Moreover, screening of drought tolerance showed that 10 lines were moderately tolerance to drought at the same level as CSSL94 (recurrent parent). Therefore, these 10 BC2F3 lines will be developed further into more advanced generation in the future. Keywords: Khao Dawk Mali 105, molecular marker assisted, salt and drought stress บทคัดย่อ ข้าวขาวดอกมะลิ 105 (KDML105) เป็นข้าวเจ้าที่มีคุณภาพเมล็ดและการหุงต้มดี มีกลิ่นหอมเป็น เอกลักษณ์ ได้รับความนิยมอย่างสูง เป็นที่ต้องการของตลาดทั้งในและต่างประเทศ แต่ไม่ทนต่อความเครียดทาง กายภาพ เช่น ความเครียดเค็มและแล้งโดยเฉพาะในระยะกลา้ และระยะสืบพันธุ์ จึงทำให้มีผลผลิตต่ำเมื่อปลูกใน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ งานวจิ ยั น้ีจงึ มีจดุ ประสงค์เพื่อพัฒนาพันธุข์ ้าวขาวดอกมะลิ 105 ใหท้ นเค็ม และทนแล้ง ด้วยวิธีการผสมกลับและใช้เครื่องหมายโมเลกุลช่วยในการคัดเลือก โดยทำการพัฒนาสายพันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 ที่ได้รับชิ้นส่วน QTL ทนแล้ง (DT-QTL) สายพันธุ์ CSSL94 เป็นสายพันธุ์แม่ ผสมกับสายพันธุ์ RGD12150- B-21-3 เป็นสายพันธุ์พ่อยีนทนเค็ม (SKC1) พัฒนาคัดเลือกได้ถึงประชากรชั่วรุ่น BC2F3 ได้จำนวน 37 สายพันธ์ุ นำมาคัดเลือกลักษณะทนเค็มในระยะกล้า พบว่า 22 สายพันธุ์มีความทนเค็มอยู่ในระดับทนทาน ซึ่งอยู่ในระดับ เดียวกันกับพันธุ์พ่อ (RGD12150-B-21-3) และพันธุ์เปรียบเทียบทนเค็ม (พันธุ์ Pokkali) นำทั้ง 22 สายพันธุ์ไป ประเมินความทนแล้งในระยะต้นกล้า พบว่า 10 สายพันธุ์มีความทนแล้งในระดับปานกลาง เช่นเดียวกับพันธุ์แม่ (CSSL94) สายพนั ธ์ดุ งั กลา่ วนจ้ี ะนำไปพัฒนาต่อในการวิจยั ข้าวทนเคม็ และทนแล้งในระยะต่อไป คำสำคัญ: ขาวดอกมะลิ 105 เครื่องหมายโมเลกลุ ความเครียดเคม็ และแลง้ คำนำ ความเครียดจากดินเค็มและแล้ง มีผลทำให้ผลผลิตของข้าวที่ปลูกในภาคตะวันออกเฉียงเหนือลด น้อยลงเป็นอย่างมาก ที่ผ่านมามีการแก้ไขโดยวิธีปรับสภาพดินจนเหมาะแก่การเพาะปลูกพืชต่าง ๆ เช่น การ ล้างดนิ การขุดลอกหนา้ ดนิ หรือการใชส้ ารเคมีปรับปรงุ ดิน แต่วธิ ีการเหล่านี้มคี า่ ใชจ้ า่ ยคอ่ นขา้ งสงู และทีส่ ำคัญ เป็นเพียงการแก้ปัญหาทีป่ ลายเหตุ เมื่อเวลาผ่านไปดินกก็ ลับมาเป็นดินเค็มอีกเช่นเดิม (สมศรี อรุณินท์, 2539) ในสภาพดินเค็ม แม้ว่าจะมีน้ำอยู่ในดินปริมาณมากแต่พืชไม่สามารถดูดน้ำเหล่านี้ไปใช้ในการเจริญเติบโตได้ การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจัย กลุ่มศูนยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

283 เนื่องจากศักย์ออสโมซิสภายในรากสูงกว่าในดิน (วัฒนา พัฒนากูล, 2548) ทำให้พืชเกิดการขาดน้ำได้เช่นกัน นอกจากนี้แล้ว ดินเค็มยังมีอิออนของเกลือจำนวนมากที่สามารถแทรกซึมเข้าไปในเนื้อเยื่อพืชโดยเฉพาะ Na+ และ Cl- ถ้าพืชมีการสะสมอิออนมากเกินปกติก็จะมีผลทำให้เกิดความเป็นพิษและทำลายโครงสร้างต่าง ๆ ภายในเซลล์โดยเฉพาะคลอโรพลาสต์ ส่งผลทำให้กระบวนการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการสังเคราะห์แสงลด น้อยลงหรือเกดิ ไม่ได้เลย (Lee et al., 2007) และยงั มผี ลทำใหก้ ลไกต่าง ๆ ภายในเชลลพ์ ืชมคี วามผิดปกติ เช่น ทำให้ความสามารถในการดูดใชโ้ พแทสเซยี มและแคลเซียมลดลง มปี รมิ าณคลอโรฟิลล์ลดลง การหายใจเพิ่มมาก ขน้ึ ซ่ึงมีผลทำให้พืชมกี ารเจริญเติบโตน้อยลงหรือหากทนไม่ได้กจ็ ะตายในทีส่ ุด ดังนนั้ วธิ กี ารแกป้ ญั หาอีกอย่างที่ นา่ สนใจคือ การพัฒนาพันธ์ุขา้ วให้ทนดินเค็ม จากการท่พี ันธ์ุข้าวขาวดอกมะลิ 105 เปน็ พนั ธท์ุ ่ีมีกลิ่นหอม เมล็ด อ่อนนุ่มเมื่อนำมาหุงต้ม และมีความต้องการของตลาดสูงแต่มขี ้อเสียคือมีความอ่อนแอต่อดินเค็มและพื้นที่แหง้ แล้ง ดงั นน้ั การพฒั นาพนั ธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 ใหท้ นตอ่ สภาพดนิ เค็มได้นัน้ จึงมีความสำคญั เป็นอย่างย่ิง จาก ความกา้ วหนา้ ทางดา้ นการปรับปรุงพันธ์ุข้าวจึงไดม้ ีการพัฒนาเพ่ือให้ได้พันธุ์ขา้ วที่มีความสามารถทนได้ในสภาพ ดินเค็ม ให้ผลผลิตสงู และปรับตัวได้ดใี นเขตที่อาศัยปริมาณน้ำฝน ดังนั้น การศึกษาวิจัยในครัง้ นี้ จึงมุ่งเน้นที่จะ พัฒนาสายพันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 ที่ผ่านการปรับปรุงให้มีลักษณะความทนแล้งแล้ว จากการได้รับชิ้นยีน ควบคุมลักษณะทนแล้งจากข้าวพันธุ์ทนแล้งให้ทนทานต่อดินเค็ม โดยวิธีการผสมกลับกับสายพันธุ์ข้าวทนเค็ม โดยใชเ้ ครือ่ งหมายโมเลกุลชว่ ยในการคัดเลือก ซ่ึงเปน็ วิธกี ารท่นี ิยมใชใ้ นการปรับปรุงพนั ธุ์ขา้ วในปัจจุบัน เพื่อให้ ได้ซ่งึ สายพันธข์ุ า้ วท่ีทนทานต่อสภาพดินเค็ม และทนแลง้ ต่อไป อุปกรณ์และวธิ กี าร อปุ กรณ์ 1. สายพันธุ์ข้าว CSSL94 เป็นสายพันธุ์ข้าวที่ได้รับชิ้นส่วน QTL ควบคุมลักษณะทนแล้งอยู่บน โครโมโซมที่ 8 (RM3480) โดยมีลักษณะทนแล้งได้ดีทั้งในระยะต้นอ่อน ระยะสืบพันธุ์ และให้ผลผลิตดีเมื่ออยู่ สภาพแล้ง สายพันธุ์ RGD12150-B-21-3 เป็นสายพันธุ์ปรับปรุงทนเค็ม สายพันธุ์ทนเค็มนี้ได้รับการปรับปรุง เพิ่มเติมยีน SKC1 บนโครโมโซม ที่ 1 เป็นยีนทนเค็มในข้าวที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมสมดุลของเกลือโซเดียม และโพแทสเซยี มในตน้ ข้าว 2. อุปกรณป์ ลกู และผสมพนั ธขุ์ ้าว 3. อปุ กรณแ์ ละสารเคมีสำหรบั ใช้ในงานเทคโนโลยีชีวภาพ 4. อุปกรณ์และสารเคมีสำหรับการทดสอบความทนเคม็ และทนแล้งของข้าว 5. อุปกรณ์และสารเคมีสำหรับการวิเคราะห์ปริมาณโซเดียม (Na+) และโพแทสเซียม (K+) ใน ตัวอย่างพชื การประชุมติดตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวิจัย กล่มุ ศนู ย์วิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

284 วธิ กี าร 1. การผสมพันธขุ์ า้ ว ทำการผสมพันธุ์โดยใช้สายพันธุ์ CSSL94 (DT-QTL) เป็นพันธุ์ผู้รับ และ RGD12150-B-21-3 (SKC1) เป็นสายพันธุ์ผู้ให้ ได้ลูกผสมรุ่น F1 แล้วผสมกลับไปยังสายพันธุ์ CSSL94 ได้ลูกผสมกลับชั่วที่ 1 (BC1F1) นำ เมล็ดที่ได้มาปลูกและคัดเลือกโดยใช้เครื่องหมายโมเลกุลคัดเลือกลักษณะเป้าหมายความทนเค็ม (SKC1) และ ทนแล้ง (RM3480) ตน้ ทผี่ า่ นการคดั เลอื กนำไปผสมกลบั เข้าไปยังสายพนั ธุ์ CSSL94 ได้ประชากรผสมกลบั ครั้งที่ 2 (BC2F1) นำเมล็ดทีไ่ ด้มาปลกู และคัดเลือกโดยใช้เครือ่ งหมายโมเลกุลลกั ษณะเป้าหมาย ต้นที่ผ่านการคัดเลือก ปล่อยใหผ้ สมตวั เอง ได้ประชากรช่ัวรุ่นที่ 2 ของการผสมกลับครง้ั ที่ 2 (BC2F2) นำประชากร BC2F2 มาปลูกและ คัดเลือกสายพันธ์ุท่ีมีพันธุกรรมแบบ homozygous ของลักษณะความทนเค็ม ทนแล้ง ความหอม อุณหภูมิแป้ง สกุ และปริมาณอะไมโลส ต้นท่ีคดั เลอื กได้ปล่อยให้ผสมตัวเอง จนกระท่ังได้เมล็ด BC2F3 เมล็ดที่ไดน้ ำไปประเมิน ลกั ษณะฟโี นไทป์ความทนเค็ม ทนแลง้ ในสภาพโรงเรือน (Fig.1) 2. การคดั เลอื กดว้ ยเครอ่ื งหมายโมเลกลุ ดีเอ็นเอ ทำการสกดั ดีเอน็ เอ เม่ือต้นขา้ วอายุ 14-21 วัน ทำการเก็บตัวอย่างใบสดจากใบอ่อนขา้ วมาสกดั ดเี อ็น เอ ตามวิธีของ DNA trap kit Kasetsart University และ Dellaporta et al. (1983) หลังจากสกัดดีเอ็นเอ ตัวอย่าง ทำการตรวจวัดปริมาณและคุณภาพดีเอ็นเอด้วยเครื่อง Nanodrop spectrophotometer เพื่อให้ได้ คุณภาพและปริมาณดีเอ็นเอที่เหมาะสมในการทำปฏิกิริยาลูกโซ่จำลองตัวเอง (polymerase chain reaction; PCR) ตอ่ ไป การตรวจสอบดว้ ยเคร่ืองหมาย SNP genotyping เครอื่ งหมาย SKC1 (SKC1) Aromarker (badh2) Waxy (wx) และ SSIIa (SSIIa) (Table 1) โดยนำดีเอ็นเอที่ได้มาเพิ่มปริมาณด้วยปฏิกิริยาลูกโซ่จำลองตัวเอง โดยมสี ว่ นประกอบในการทำปฏิกิริยา 1 หลอด ประกอบด้วย GT-express (Toyabo) 1.5 ไมโครลิตร, Assay probe 0.0375 ไมโครลิตร, dH2O 1.4625 ไมโครลติ ร, Rox 0.006 ไมโครลติ ร, ดีเอน็ เอตวั อยา่ ง 2 ไมโครลิตร ผสมองค์ประกอบต่าง ๆ ให้เข้ากันดีแล้วจึงนำไปเข้าเครื่อง DNA Thermal cycler ในการทำ PCR ตาม โปรแกรมที่กำหนด จากนั้นนำผลผลิตที่ได้ไปตรวจสอบด้วยเครื่อง QuantStudio™ 12K Flex Real-time PCR System การตรวจสอบด้วยเคร่ืองหมาย SSR โดยการใช้ไพรเมอร์ชนดิ SSR เคร่ืองหมาย RM3480 (DT-QTL) (Table 1) นำดีเอ็นเอที่ได้มาเพิ่มปริมาณด้วยปฏิกิริยาลูกโซ่จำลองตัวเอง (PCR) โดยเตรียมสารที่ใช้ใน ปฏิกิริยา มีปริมาตรสุทธิ เท่ากับ 10 ไมโครลิตร ประกอบด้วย ดีเอ็นเอต้นแบบ 50 นาโนกรัม, 1X PCR buffer, 2 mM MgCl2, 0.2 mM dNTP, 0.2 µM reverse แ ล ะ forward primer แ ล ะ Taq DNA polymerase ปริมาณ 0.5 ยูนิต แล้วปรับปริมาตรด้วย dH2O ที่นึ่งฆ่าเชื้อ ให้ครบ 10 ไมโครลิตร ผสม องคป์ ระกอบต่าง ๆ ใหเ้ ข้ากันดแี ลว้ นำไปเข้าเคร่ือง DNA Thermal cycler โดยตงั้ โปรแกรมดังต่อไปน้ี ข้ันท่ี 1 Pre-denaturation อุณหภูมิ 95 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 5 นาที จำนวน 1 รอบ ขั้นที่ 2 Denaturation การประชุมติดตามงานและรายงานความก้าวหนา้ โครงการวิจัย กลุ่มศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

285 อุณหภมู ิ 94 องศาเซลเซยี ส เป็นเวลา 30 วนิ าที ขน้ั ท่ี 3 Annealing อุณหภูมิ 55-60 องศาเซลเซยี ส เป็นเวลา 30 วินาที ข้ันที่ 4 Extension อณุ หภูมิ 72 องศาเซลเซยี ส เป็นเวลา 30 วนิ าที ทำซำ้ ข้นั ท่ี 2 ถงึ 4 จำนวน 35 รอบ ขั้นที่ 5 Final Extension อุณหภูมิ 72 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 4 นาที จำนวน 1 รอบ จากนั้นนำ ผลผลติ ทีไ่ ดจ้ ากการเพ่ิมชิ้นสว่ นดเี อ็นเอเป้าหมาย มาทำการตรวจสอบผลด้วยเทคนิคเจลอิเล็กโตรโฟรีซีส โดย ใช้ตัวกลางชนิดโพลีอะคริลาไมด์เจล (polyacrylamide gel) ที่มีความเข้มข้น 6 เปอร์เซ็นต์ เป็นตัวกลางใน การแยกและตรวจสอบปริมาณดีเอ็นเอด้วยวิธี เทคนิค gel electrophoresis เปรียบเทียบกับดีเอ็นเอ มาตรฐาน 3. การประเมินและคัดเลอื กความทนทนเคม็ ในระยะตน้ กลา้ วางแผนการทดลองแบบสุ่มบล็อกสมบูรณ์ จำนวน 4 ซ้ำ ๆ ละ 10 ต้น ปลูกในสารละลายอาหารตาม สตู รของ Yoshida (Yoshida et al., 1976) ทำการเปลย่ี นสารละลายอาหารทุก ๆ 5 วนั จนต้นกลา้ ขา้ วอายุ 21 วัน ทำการเติมเกลอื โซเดียมคลอไรดล์ งไปในสารละลายอาหาร ความเขม้ ขน้ 14 dSm-1 หลงั จากขา้ วได้รับความ เค็มเป็นเวลา 15 วัน ทำการให้ค่าคะแนนความทนเค็ม (salt injury score) ตามอาการที่แสดงตามมาตรฐาน ของสถาบนั วจิ ัยข้าวนานาชาติ (Gregorio et al., 1997) 4. การประเมนิ และคดั เลอื กความทนแล้งในระยะตน้ กล้า วางแผนการทดลองแบบสุ่มบล็อกสมบูรณ์ จำนวน 4 ซ้ำ ๆ ละ 10 ต้น ปลูกในสารละลายอาหารตาม สูตรของ Yoshida (Yoshida et al., 1976) ทำการเปล่ียนสารละลายอาหารทุก ๆ 5 วัน จนต้นกล้าข้าวอายุได้ 21 วัน ทำการให้ความเครียดแล้ง โดยการเติมสารโพลีเอทิลีนไกลคอล 6000 (PEG6000) ลงในสารละลาย อาหาร ใหไ้ ดค้ วามเข้มขน้ 20 เปอรเ์ ซ็นต์ หลงั จากขา้ วได้รับสภาพเสมือนแลง้ ได้เป็นเวลา 5 วนั ทำการประเมิน การม้วนใบ (leaf rolling score) ตามวิธีของ O’Toole et al. (1978) และหลังจากข้าวไดร้ บั สภาพแลง้ ไดเ้ ปน็ เวลา 20 วัน ให้ค่าคะแนนความสามารถในการต้านทานแล้ง (leaf drying score) ของข้าวตามอาการที่แสดง ตามมาตรฐานของสถาบันวิจยั ขา้ วนานาชาติ (IRRI, 1996) 5. การวเิ คราะหป์ รมิ าณ Na+ และ K+ นำตวั อยา่ งขา้ วทไี่ ด้รับความเค็ม มาอบแหง้ ทอี่ ณุ หภูมิ 80 องศาเซลเซยี ส เปน็ เวลา 72 ชั่วโมง นำมาบด ให้เป็นผงละเอยี ด แลว้ ชัง่ ตัวอย่างละ 0.5 กรมั ใสใ่ น digestion tube แลว้ เตมิ aqua regia (HNO3 : HCl; 1:3) ปริมาตร 15 มิลลิลิตร หลังจากนั้นสวมหลอด digestion tube ลงใน digestion block ย่อยที่อุณหภูมิ 60 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 30 นาที จะปรากฏควันสีน้ำตาลของ HNO3 ในช่วงแรกของการย่อยตัวอยา่ ง แล้วเติม H2O2 ครั้งละ 1 มิลลิลิตร จำนวน 3 ครั้ง แล้วเพิ่มอุณหภูมิเป็น 120 องศาเซลเซียส ย่อยจนกระทั่งสารตัวอย่าง ใสหรือขาวขุ่น ใช้เวลาประมาณ 2-3 ชั่วโมง นำตัวอย่างออกจาก digestion block แล้วทิ้งไว้ให้เย็น แล้วเท สารละลายตัวอย่างผ่านกรวยกรองลงขวดปริมาตร แล้วปรับปริมาตรด้วยน้ำกลั่นให้มีปริมาตร 100 มิลลิลิตร กรองด้วยกระดาษกรองเบอร์ 5 สารละลายที่ได้จากการย่อยที่สมบูรณ์จะใสไม่มีสีหรือมีสีขาวขุ่น แล้วนำไปวัด หาปริมาณธาตุ Na+ และ K+ ด้วยเครอ่ื ง Atomic absorption spectrometer (Chunthaburee et al. 2015) การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวิจยั กลุ่มศูนย์วิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

286 ผลการทดลองและวิจารณ์ การผสมพันธข์ุ า้ ว จากการผสมพันธุ์ข้าวระหว่างสายพันธุ์ CSSL94 (DT-QTL) สายพันธุ์แม่ กับสายพันธุ์ RGD12150-B- 21-3 (SKC1) สายพนั ธุพ์ อ่ ได้ประชากรจากการผสม ช่วั รนุ่ F1 จำนวน 50 ตน้ นำมาคัดเลอื กโดยใช้เคร่ืองหมาย โมเลกุลชนดิ SSR เพื่อยืนยันสายพันธ์ุขา้ วลูกผสมโดยใช้เคร่ืองหมายโมเลกุล RM3480 คดั เลือกไว้ 12 สายพันธ์ุ ที่มีการปรากฏของแถบดีเอ็นแบบ heterozygous นำมาผสมกลับ เข้าสู่ข้าวสายพันธุ์ CSSL94 ได้เมล็ดข้าวชั่ว รนุ่ BC1F1 ไดจ้ ำนวน 96 สายพันธ์ุ คดั เลือกยนี ทนเค็มบนโครโมโซมท่ี 1 (SKC1) ทม่ี ีลักษณะทางพันธุกรรมแบบ heterozygous และคัดเลือกยีนทนแล้งบนโครโมโซมที่ 8 (RM3480) ที่มีลักษณะทางพันธุกรรมแบบ homozygous ได้จำนวน 39 สายพันธุ์ นำมาผสมกลับเข้าสู่สายพันธุ์ CSSL94 ได้ประชากรชั่วรุ่น BC2F1 จำนวน 58 สายพันธุ์ คัดเลือก ได้ต้นที่มียีนทนเค็มและทนแล้งทั้ง 2 ตำแหน่ง จำนวน 11 สายพันธุ์ ปล่อยให้ ผสมตวั เองได้ประชากรช่วั รุน่ BC2F2 จำนวน 458 สายพันธ์ุ สามารถคดั ไดต้ ้นที่มียนี ทนเค็ม ทนแล้ง และได้ต้นที่ มยี นี คุณภาพการหุงต้มคล้ายขา้ วขาวดอกมะลิ 105 (ความหอม ปริมาณอะไมโลส และอณุ หภูมิแป้งสุก) จำนวน 37 สายพันธ์ุ การประเมนิ และคัดเลือกความทนเคม็ ในระยะกล้า จากการประเมินความทนเค็มในระยะต้นกล้าที่ระดับความเค็ม 14 dSm-1 ในสายพันธุ์ข้าว 37 สายพันธุ์ พบว่า สายพนั ธขุ์ ้าวมีความสามารถในการทนเค็มทีแ่ ตกต่างกัน ขา้ วจะหยุดชะงักการเจริญเติบโตและ มอี าการใบซดี เหลืองจากปลายใบและขอบใบเข้าหาเสน้ กลางใบ เมอื่ ได้รับความเค็มนานขึน้ ขา้ วจะแสดงอาการ ใบไหม้ แล้วก็จะหยุดการเจริญเติบโตและตายไปในที่สุด (บุปผา โตภาคงาม, 2549) เมื่อวิเคราะห์ค่าคะแนน ความทนเค็มตามอาการที่ผิดปกติ เมื่อได้รับสภาพเครียดเค็มตามวิธีของ Gregorio et al. (1997) พบว่า สายพนั ธด์ุ ังกล่าว มคี ่าคะแนนความทนเค็มอยู่ในระดับทนทาน (T) จำนวน 22 สายพันธุ์ และทนทานปานกลาง (MT) จำนวน 15 สายพันธุ์ (Table 2) เมื่อพิจารณาถึงอัตราส่วนระหว่าง Na+/K+ ใน 22 สายพันธุ์ที่ทนเค็มใน ระดบั ทนทาน พบว่า สายพันธขุ์ ้าวทั้งหมดมอี ตั ราส่วน Na+/K+ ตำ่ (Table 3) เน่อื งจากพืชท่ที นเคม็ จะมีกลไกใน การรักษาระดับ K+ และ Na+ อย่างมีประสิทธิภาพ โดยสามารถคัดเลือกดูด K+ เข้าสู่รากได้ดี และสามารถ ผลกั ดนั Na+ ออกนอกเซลล์ จงึ ทำให้ Na+ มกี ารเพม่ิ ขึ้นภายในเซลลน์ อ้ ยลง Na+ เป็นไอออนทมี่ ีความเปน็ พิษต่อ พชื ถา้ มีปริมาณสูงเกินไป พืชทม่ี คี วามทนเค็มจะมีอัตราส่วนของ Na+/K+ ตำ่ กว่าพันธ์ุข้าวท่ีอ่อนแอต่อความเค็ม ดังนั้นค่าอัตราส่วนของ Na+/K+ จึงเป็นลักษณะการตอบสนองทางสรรี วทิ ยาอย่างหนึง่ ในการประเมินระดบั การ ทนเค็มของขา้ วได้ดี (Zeng et al., 2003) การประเมนิ และคดั เลอื กความทนแลง้ ในระยะกล้า จากการประเมินความทนแล้งในระยะต้นกล้าด้วยสารละลาย 20% PEG6000 ในสายพันธุ์ข้าว 22 สายพันธุ์ พบว่า ข้าวจะมีการเจริญเติบโตลดลง ใบของต้นกล้าข้าวจะม้วนเป็นหลอดในเวลากลางวันและจะ การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวจิ ยั กลุ่มศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

287 คลายออกในเวลากลางคืน แต่เมื่อได้รับสภาพแล้งนานขึ้น จะทำให้ใบของต้นกล้าข้าวม้วนถาวร (Abdullah and EI-Khoshiban, 2007) นอกจากน้ีแลว้ ยังแสดงอาการปลายใบแห้ง และลามลงมาหาบริเวณโคนใบ จนใบ แหง้ และตายไป ซง่ึ การแสดงอาการเปน็ ไปตามท่ีได้อธิบายไวโ้ ดยสถาบนั วิจยั ขา้ วนานาชาติ (IRRI, 1996) อาการ แห้งของใบจะเริ่มแสดงอาการในใบลา่ งก่อน แลว้ ลามขน้ึ ไปหาใบที่อยู่ถัดข้ึนไป ไปหาใบทกี่ ำลงั เจริญ โดยอาการ ความรุนแรงของข้าว จะรุนแรงเมื่อได้รับสภาพเครียดแล้งที่นาน (Pantuwan et al., 2004) เมื่อทำการ วิเคราะห์ค่าคะแนนความทนแล้งตามอาการแห้งของใบ (IRRI, 1996) พบวา่ ในวนั ที่ 20 หลังจากไดร้ บั สภาพแล้ง สามารถแบ่งกลุ่มระดับความทนแล้งของข้าวได้เพียง 2 กลุ่ม คือ กลุ่มทนแล้งปานกลาง (MT) จำนวน 10 สาย พนั ธ์ุ กลมุ่ ออ่ นแอ่ (MS) จำนวน 12 สายพนั ธุ์ (Table 4) เมื่อพจิ ารณาการม้วนใบในวนั ท่ี 5 หลังจากไดร้ ับสภาพ แลง้ พบวา่ มี 11 สายพนั ธุ์ ทม่ี คี า่ คะแนนการมว้ นของใบต่ำ ใกล้เคยี งกับสายพันธ์ุแม่ CSSL94 มีค่าคะแนนการ ม้วนใบเท่ากับ 2.4 คะแนน ในขณะที่สายพันธุ์พ่อ RGD12150-B-21-3 มีค่าคะแนนการม้วนใบเท่ากับ 3.6 คะแนน สำหรบั KDML105 มคี ่าคะแนนการมว้ นใบเท่ากบั 2.7 คะแนน (Table 5) สรปุ ผลการทดลอง การพัฒนาสายพันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 ให้ทนเค็มและแล้ง โดยวิธีผสมกลับและใช้เครื่องหมาย โมเลกุลชว่ ยในการคดั เลือก สามารถคดั เลอื กไดถ้ ึงประชากรช่ัวรนุ่ BC2F3 ได้จำนวน 37 สายพนั ธ์ุ นำมาคัดเลือก ลักษณะทนเค็มในระยะกล้าพบว่ามี 22 สายพันธุ์มีความทนเค็มอยู่ในระดับทนทาน ซึ่งอยู่ในระดับเดียวกันกับ สายพนั ธุ์พ่อ และพนั ธุเ์ ปรยี บเทียบทนเคม็ (Pokkali) เม่ือนำไปประเมนิ ความความทนแลง้ พบว่ามี 10 สายพนั ธุ์ มีความทานแล้งไดด้ ี เชน่ เดียวกับสายพนั ธ์ุแม่ (CSSL94) สายพนั ธ์ุขา้ วที่คัดเลือกได้นีส้ ามารถไปประยุกต์ใช้หรือ ต่อยอดนำเข้าสู่การประเมินความทนเค็มในระยะสืบพันธ์ุ ประเมินลักษณะทางการเกษตรและผลผลิตในสภาพ แปลง ตามขนั้ ตอนการปรับปรงุ พันธุ์เพอื่ ให้ได้พนั ธทุ์ ี่มคี วามทนเค็มและทนแล้งต่อไป คำขอบคุณ งานวจิ ัยน้ีไดร้ ับทนุ สนบั สนุนจากโครงการพัฒนากำลังคนด้านวิทยาศาสตร์ (ทุนเรียนดวี ทิ ยาศาสตร์แห่ง ประเทศไทย) สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ และกลุ่มวิจัยข้าวทน เค็ม สาขาวิชาชวี วิทยา คณะวทิ ยาศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น เอกสารอา้ งอิง บุปผา โตภาคงาม. 2549. ดินเคม็ ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ. โรงพิมพ์มหาวทิ ยาลัยขอนแกน่ , ขอนแก่น. วัฒนา พัฒนากูล. 2548. น้ำตาลและสารให้ความหวานท่พี บในพชื . วิทยาศาสตร์ มข 33(3-4): 77-86. สมศรี อรุณินท.์ 2539. ดินเคม็ ในประเทศไทย. กรมพฒั นาทด่ี นิ . การประชมุ ติดตามงานและรายงานความก้าวหนา้ โครงการวิจัย กลมุ่ ศูนยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

288 Abdulla., M.M. and EI-Khoshiban, N.H. 2007. The influence of water stress on growth, water content, photosynthetic pigment, some metabolism and hormonal contents of two Triticium aestivum cultivars. Journal of Applied Sciences Research 3: 2062-2074. Chunthaburee, S., Dongsansuk, A., Sanitchon, J., Pattanagul, W. and P. Theerakulpisut. 2016. Physiological and biochemical parameters for evaluation and clustering of rice cultivars differing in salt tolerance at seedling stage. Saudi Journal of Biological Sciences 23(4): 467-477. Dellaporta, S.L., Wood, J. and Hicks, J.B. 1983. A plant DNA minipreparation: Version II. Plant Molecular Biology Reporter 1: 19-21. Gregorio, G.B., Senadhira, D. and Mendoza, R.D. 1997. Screening Rice for Salinity Tolerance. IRRI Discussion Paper Series No. 22., International Rice Research Institute, Manila, Philppines. IRRI. 1996. Standard Evaluation System for Rice. International rice research institute, Los banos. Phailippines. Lee, S.Y., Ahn, J.H., Cha, Y.S., Yun, D.W., Lee, M.C., Ko, J.C, Lee, K.S. and Eun, M.Y. 2007. Mapping QTLs related to salinity tolerance of rice at the young seedling stage. Plant Breeding 126: 43-46. O’Toole J.C. and T.B. Moya. 1978. Genotypic variation in maintenance of leaf water potential in rice. Crop Science 18: 873-876. Pantuwan, G., Fukai, S., Cooper, M., Rajatasereekul, S., O’Toole, J.C. and Basnayake, J. 2004. Yield responses of rice (Oryza sativa L.) genotypes to water deficit in rainfed lowlands 4. Vegetative stage screening in the dry season. Field Crops Research 89: 281-297. Yoshida, S., Forno, D.A., Cock, J.H. and Gomez, K.A. 1976. Laboratory manual for physiological studies of rice. International Rice Research Institute. Manila. Zeng, L., Poss, J.A., Wilson, C., Draz, A.S.E., Gregorio, G.B. and Grieve, C.M. 2003. Evaluation of salt tolerance in rice genotypes by physiological characters. Euphytica 129: 281-292. การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวจิ ยั กลุ่มศูนย์วิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

289 ตาราง Table 1 Details of DNA markers used for marker assisted selection in development of rice Trait Marker Chromosome Type of marker Salinity (SKC1) SKC1 1 Gene specific Drought (DT-QTL) RM3480 8 SSR Aroma (badh2) Aromarker 8 Gene specific Starch (Wx, and SSIIa) Waxy 6 Gene specific SSIIa 6 Gene specific การประชุมติดตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวจิ ัย กลมุ่ ศูนยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

290 Table 2 Mean values of salt injury scores at seedling stage of the BC2F3 population when treated with salt stress Line Score Reaction Line Score Reaction BC2F3 6-4-7 5.5 c-g MT BC2F3 7-2-8 4.4 i-l T BC2F3 6-4-28 4.7 g-k T BC2F3 6-10-15 4.8 g-k T BC2F3 7-2-14 3.7 l-o T BC2F3 6-10-30 5.3 d-h T BC2F3 6-10-33 5.8 b-e T BC2F3 7-2-18 3.3 no MT BC2F3 7-1-3 3.8 l-o MT BC2F3 7-2-26 4.5 h-l MT BC2F3 7-1-4 3.2 o MT BC2F3 6-17-5 5.3 d-i MT BC2F3 7-1-7 5.4 c-g MT BC2F3 7-1-8 5.5 c-g T BC2F3 6-17-8 5.7 b-f T BC2F3 7-1-16 4.3 j-m T BC2F3 6-11-4 4.3 j-m T BC2F3 6-17-12 5.0 e-j T BC2F3 6-11-7 4.5 h-l MT BC2F3 6-17-19 5.0 e-j MT BC2F3 6-11-8 4.4 jkl MT BC2F3 6-17-22 4.9 f-k T BC2F3 6-16-3 4.3 j-m T BC2F3 13-3-5 4.1 k-n MT BC2F3 6-16-5 4.9 f-k T BC2F3 6-16-16 5.5 c-g T BC2F3 13-3-20 4.7 g-k T BC2F3 6-16-18 6.5 bc T BC2F3 13-3-28 6.0 cd T BC2F3 6-5-14 5.0 e-j T BC2F3 13-1-1 4.8 g-k T BC2F3 6-5-21 5.5 c-g T BC2F3 13-1-17 5.4 d-g S BC2F3 7-2-1 4.8 g-k HS BC2F3 7-2-2 4.9 f-k T BC2F3 13-1-25 4.5 h-l T CV (%) MT BC2F3 13-1-26 4.2 j-n MT CSSL94 4.7 g-k MT RGD12150-B-21-3 3.5 m-o MT KDML105 7.0 b T IR29 8.3 a T Pokkali 3.1 p 12.8 T = tolerance, MT = moderately tolerance, MS = moderately susceptible, S = susceptible, HS = Highly susceptible. Different letters after the mean within a column showed a significant difference. CV = the coefficient of variation. การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวจิ ัย กลมุ่ ศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

291 Table 3 Means of Na+/K+ ratio in seedlings of the BC2F3 populations after 15 days of salt stress Line Na+/K+ Line Na+/K+ Line Na+/K+ BC2F3 6-4-28 0.53 m-q BC2F3 6-16-5 0.42 tu BC2F3 13-3-20 0.42 tu BC2F3 6-10-15 0.59 j-m BC2F3 7-2-1 0.49 p-s BC2F3 13-1-1 0.55 m-p BC2F3 7-1-3 0.56 l-o BC2F3 7-2-2 0.52 o-r BC2F3 13-1-25 0.48 q-t BC2F3 7-1-4 0.49 p-s BC2F3 7-2-8 0.52 n-r BC2F3 13-1-26 0.45 s-u BC2F3 7-1-16 0.45 s-u BC2F3 7-2-14 0.47 r-t CSSL94 0.71 fg BC2F3 6-11-4 0.57 l-o BC2F3 7-2-18 0.40 u RGD12150-B-21-3 0.39 u BC2F3 6-11-7 0.62 i-l BC2F3 7-2-26 0.50 p-s KDML105 1.06 bc BC2F3 6-11-8 0.55 m-p BC2F3 6-17-22 0.57 l-o IR29 1.44 a BC2F3 6-16-3 0.47 r-t BC2F3 13-3-5 0.42 tu Pokkali 0.34 v CV (%) 7.4 Different letters after the mean within a column showed a significant difference. CV = the coefficient of variation. การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจยั กล่มุ ศนู ยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

292 Table 4 Mean values of leaf drying scores at seedling stage of the BC2F3 population when treated with drought stress Line Score Reaction Line Score Reaction BC2F3 6-4-28 5.4 a-h MS BC2F3 7-2-18 5.5 a-g MS BC2F3 6-10-15 5.5 a-f MS BC2F3 7-2-26 4.5 i-l MT BC2F3 7-1-3 4.3 j-l MT BC2F3 6-17-22 4.8 e-k MT BC2F3 7-1-4 4.2 kl MT BC2F3 13-3-5 4.3 j-l MT BC2F3 7-1-16 5.7 a-d MS BC2F3 13-3-20 5.3 a-i MS BC2F3 6-11-4 5.4 a-h MS BC2F3 13-1-1 4.4 j-l MT BC2F3 6-11-7 4.8 g-k MT BC2F3 13-1-25 4.3 j-l MT BC2F3 6-11-8 5.7 a-d MS BC2F3 13-1-26 5.4 a-h MS BC2F3 6-16-3 5.9 a-c MS CSSL94 4.8 f-k MT BC2F3 6-16-5 5.2 c-i 5.5 a-f MS BC2F3 7-2-1 4.8 g-k MS RGD12150-B-21-3 5.8 a-c MS BC2F3 7-2-2 5.3 b-i MT KDML105 1.4 m T BC2F3 7-2-8 4.8 f-k 5.8 a-c MS BC2F3 7-2-14 5.3 b-i MS DH103 10.1 CV (%) MT Pokkali MS T = tolerance, MT = moderately tolerance, MS = moderately susceptible. Different letters after the mean within a column showed a significant difference. CV = the coefficient of variation. การประชมุ ติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจัย กลุ่มศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

293 Table 5 Mean values of leaf rolling scores at seedlings stage of the BC2F3 population when treated with drought stress Line Score Line Score Line Score BC2F3 6-4-28 2.5 e-j BC2F3 6-16-5 2.1 h-k BC2F3 13-3-20 2.3 f-k BC2F3 6-10-15 2.6 d-j BC2F3 7-2-1 2.1 i-k BC2F3 13-1-1 2.2 g-k BC2F3 7-1-3 2.0 jk BC2F3 7-2-2 3.3 bc BC2F3 13-1-25 2.8 c-g BC2F3 7-1-4 2.6 d-j BC2F3 7-2-8 1.8 k BC2F3 13-1-26 2.6 d-j BC2F3 7-1-16 2.7 d-i BC2F3 7-2-14 2.6 d-i CSSL94 2.4 e-k BC2F3 6-11-4 2.4 e-k BC2F3 7-2-18 2.9 c-e RGD12150-B-21-3 3.6 ab BC2F3 6-11-7 2.6 d-i BC2F3 7-2-26 2.4 e-j KDML105 2.7 d-i BC2F3 6-11-8 2.3 f-k BC2F3 6-17-22 2.6 d-i DH103 1.1 l BC2F3 6-16-3 2.2 g-k BC2F3 13-3-5 2.6 d-j Pokkali 3.9 a 16.2 CV (%) Different letters after the mean within a column showed a significant difference. CV = the coefficient of variation. ภาพประกอบ Fig. 1 Breeding schematic for the development of KDML105 for salt and drought tolerance using marker assisted selection การประชมุ ติดตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวจิ ัย กลุ่มศนู ย์วิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

294 Fig. 2 Allelic discrimination plots derived from QuantStudio 12K Flex Real Time PCR system; the SNP technology showing selected population using four DNA markers including, SKC1; SKC1 (A) Aromarker; badh2 (B) Waxy; Wx (C) SSIIa; SSIIa(D) การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหนา้ โครงการวิจัย กลมุ่ ศูนย์วิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

295 Fig. 3 DNA amplification products of selected population using SSR marker; RM3480 การประชมุ ติดตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวิจัย กลมุ่ ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

296 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1: ขา้ วหอมอายุส้นั ผลผลติ สงู ตา้ นทานโรคไหม้ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1: Aromatic High Yield and Short Growth Duration Rice Line with Resistant to Leaf Blast ชวนชม ดรี ัศม1ี ) ดวงกมล บญุ ช่วย1) ชัยรตั น์ จันทรห์ นู1) นิตยา ขุนบรรเทา1) เบญจวรรณ พลโคต2) ภมร ปัต ตาวะตงั 2) มณฑิชา ถุงเงิน2) ชโลทร หลิมเจริญ2) เกษศณิ ี พรโสภณ2) ปวติ ร จนั ทร์หอม3) วภิ าวดี ทองเอก3) สภุ าพร จนั ทรบ์ ัวทอง4) บังอร ธรรมสามสิ รณ์5) สุกญั ญา ดาผา6) พายพั ภเู บศวร์ มากกูล7) อมรทิพย์ เมอื งพรหม8) Chuanchom Deerusamee1) Doungkamon Boonchuay1) Chairat Channoo1) Nittaya Khunbantao1) Benjawan Phonkhod2) Phamorn Pattawatang2) Monticha Toong-ngern2) Chalotorn Limcharoen2) Kedsinee Pornsopon2) Pavit Junhom3) Wiphavadee Thong-aek3) Supaporn Junbuathong4) Bang-on Thammasamisorn5) Sukanya Dapha6) Payapbhubes Markkool7) Amorntip Muangprom8) ABSTRACT BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 the short maturity photoperiod insensitive non-glutinous rice line derived from 3–way cross of IR738349/SPR91062//Pinkaset. The harvesting day about 95-100 days by sowing and 105-115 days by transplanting which yield potential was 930 kg/rai and the average yield was 748 kg/rai which was 24 and 12 % higher than that of Khao Jow Hawm Suphan Buri and Pathum Thani 1, respectively. It had short and sturdy culm 1) ศูนย์วจิ ัยขา้ วชยั นาท อ.เมืองชยั นาท จ.ชัยนาท 17000 โทรศพั ท์ 0-5601-9771 Chai Nat Rice Research Center, Muang Chai Nat, Chai Nat 17000 Tel. 0-5601-9771 2) ศูนยว์ จิ ัยขา้ วพษิ ณุโลก อ.วังทอง จ.พษิ ณโุ ลก 65130 โทรศพั ท์ 0-5531-3134 Phitsanulok Rice Research Center, Wang Thong, Phitsanulok 65130 Tel. 0-5531-3134 3) ศูนย์วจิ ยั ขา้ วลพบุรี อ.โคกสำโรง จ.ลพบุรี 15120 โทรศัพท์ 0-3644-1322 Lop Buri Rice Research Center, KhokSamrong, Lop Buri 15120 Tel. 0-3644-1322 4) ศูนยว์ จิ ัยขา้ วปทมุ ธานี อ.ธญั บุรี จ.ปทมุ ธานี 12110 โทรศัพท์ 02-5771-688 9 Pathum Thani Rice Research Center, Thayaburi, Pathum Thani 12110 Tel. 02-5771-688 9 5) สถาบนั วิทยาศาสตรข์ า้ วแหง่ ชาติ อ.เมือง จ.สุพรรณบรุ ี 72000 โทรศพั ท์ 0-3555-5340 Thailand Rice Science Institute, Muang, Suphan Buri 72000 Tel. 0-3555-5340 6) ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วคลองหลวง อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12100 โทรศพั ท์ 0-2529-1185 Klong Luang Rice Research Center, Klong Luang, Pathum Thani 12120 Tel. 0-2529-1185 7) ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วเชียงราย อ.พาน จ.เชยี งราย 57120 โทรศพั ท์ 0-5372-1578 Chiang Rai Rice Research Center, Phan, Chiang Rai 57120 Tel. 0-5372-1578 8) ศนู ย์พนั ธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชวี ภาพแหง่ ชาติ อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 12120 โทรศพั ท์ 0-2564-6700 National Center for Genetic Engineering and Biotechnology, Thailand Science Park Klong Luang, Pathum Thani 12120 Tel. 0-2564-6700 การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวิจยั กลุ่มศนู ย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

297 with 109-115 cm heights. The grain shape was long slender, 11.02 mm length and 2.56 mm width and the thickness of 2.03 mm, with straw colored paddy. The 1,000 grains weight was 28.66 g. The color of its brown rice was white with the length of 8.33 mm, the width of 2.10 mm and the thickness of 1.82 mm. The whole grain was less chalkiness and good milling quality. Its percentage of head rice was as high as 44.5 %. BioH95-CNT-60-1-1-1- 2-1 was a low amylose content rice line ( 17.81 %), low gel consistency (61.17 mm), small alkali spreading value and normal cooked kernel elongation (1.67). Cooked rice was creamy white with its pleasant aroma, soft sticky as same as Pathum Thani 1. It had 4 weeks of seed dormancy period. It was moderately resistant to leaf blast. It was noted that this rice line was moderately susceptible to brown planthopper. Keywords: aromatic rice, short growth duration, high yield, resistance leaf blast บทคดั ยอ่ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 เป็นข้าวเจ้าไม่ไวต่อช่วงแสง มีอายุการเก็บเกี่ยวสั้น ได้จากการผสม 3 ทางระหว่างลูกผสมชั่วที่ 1 ของ IR738349 กับ SPR91062 นำไปผสมกับพันธุ์ปิ่นเกษตร มีอายุเก็บเกี่ยว 95-100 วัน เม่ือปลกู โดยวิธหี ว่านนำ้ ตม และ 105-115 วนั โดยวธิ ีปกั ดำ มศี กั ยภาพการใหผ้ ลผลติ สูงถงึ 930 กิโลกรัมต่อไร่ ให้ผลผลิตเฉลี่ย 748 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าพันธุ์ข้าวเจ้าหอมสุพรรณบุรี และปทุมธานี 1 ท่ี ให้ผลผลติ เฉลยี่ 603 และ 667 กิโลกรัมต่อไร่ คดิ เป็นรอ้ ยละ 24 และ 12 ตามลำดับ สงู ประมาณ 109-115 เซนติเมตร มีลำต้นค่อนข้างแข็งไม่หักล้มง่าย เป็นข้าวเมล็ดยาว ข้าวเปลือกสีฟาง ยาว 11.02 มิลลิเมตร กว้าง 2.56 มิลลิเมตร หนา 2.03 มิลลิเมตร มีน้ำหนัก 1,000 เมล็ด 28.66 กรัม น้ำหนักข้าวเปลอื ก 10.61 กิโลกรัมตอ่ ถัง ขา้ วกล้องสขี าว ยาว 8.33 มิลลเิ มตร กว้าง 2.12 มลิ ลเิ มตร หนา 1.80 มิลลิเมตร รปู ร่างเรียว ทอ้ งไข่นอ้ ย (0.06) คุณภาพการสีดี ได้ขา้ วเตม็ เมล็ดและตน้ ขา้ ว 44.5 เปอร์เซ็นต์ เปน็ ขา้ วอมโิ ลสต่ำ (17.81 เปอร์เซน็ ต)์ ความคงตวั ของแปง้ สกุ อยู่ในระดับแปง้ สกุ อ่อน มีค่าการไหลของแป้ง 61.17 มิลลเิ มตร อณุ หภูมิ แป้งสุกต่ำ อัตราการยืดตัวของเมล็ดข้าวสุกปกติ (1.67 เท่า) ข้าวเมื่อหุงสุกมีสีขาวนวล มีกลิ่นหอม นุ่ม เหนียว คล้ายพันธุ์ปทุมธานี 1 ระยะพักตัว 4 สัปดาห์ ค่อนข้างต้านทานโรคไหม้ ข้อควรระวัง ค่อนข้าง อ่อนแอต่อเพล้ยี กระโดดสนี ้ำตาล คำสำคญั : ข้าวหอม อายสุ ้ัน ผลผลิตสงู ต้านทานโรคไหม้ คำนำ ปัจจุบันข้าวที่มีกลิ่นหอมมีลักษณะนุ่มเหนียวเมื่อหุงสุก และไม่ไวต่อช่วงแสงสามารถปลูกได้ตลอด ท้ังปกี ำลังเป็นท่ีต้องการของประเทศ ซึ่งมีปริมาณการผลิตเพ่ิมข้ึนจาก 1 ล้านตัน เป็น 1.61 ล้านตัน (สำนัก นโยบายและยุทธศาสตร์ข้าว, 2561) แต่พันธุ์ข้าวลักษณะดังกล่าวมีเพียงข้าวเจ้าหอมสุพรรณบุรีและ การประชมุ ติดตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวจิ ัย กลุ่มศนู ย์วิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

298 ปทมุ ธานี 1 เทา่ น้ัน ทำใหม้ ีพ้นื ท่ใี นการผลติ น้อยไม่เพยี งพอต่อความต้องการของตลาด ซ่ึงขา้ วหอมบางพันธุ์ ให้ผลผลิตต่ำ ไม่ต้านทานต่อโรคไหม้ เช่น กข43 บางพันธุ์อายุหนัก เช่น ปทุมธานี 1 โดยผลผลิตและ คุณภาพมักแปรปรวนไปตามสภาพพื้นที่และสภาพแวดล้อมในแต่ละฤดูปลูก นอกจากนี้ เกษตรกรหลาย พื้นที่มักประสบกับปัญหาสภาวะแห้งแล้งและขาดแคลนน้ำในช่วงปลายของการทำนาปรัง หรือในบางพ้นื ที่ อาจประสบปัญหาน้ำท่วมในช่วงฤดูการทำนาปี ทำให้ผลผลิตได้รับความเสียหายหรือไม่สามารถเก็บเกี่ยว ผลผลิตตามฤดูกาลได้ โดยเฉพาะภาคเหนือตอนล่างที่เป็นที่ราบลุ่ม ซึ่งจะใช้เป็นที่กำหนดรองรับน้ำจาก ภาคเหนือ และพื้นที่ที่อยู่ใกล้เคียงแม่น้ำน่าน แม่น้ำเจ้าพระยา (สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำและ การเกษตร, 2556) ถึงแม้การใช้พันธุ์ต้านทานเป็นวิธีการป้องกันกำจัดโรคและแมลงที่ได้ผลดีและเป็นท่ี ยอมรับ แต่พบว่าหลังจากปลูกพันธุ์ต้านทานอย่างต่อเนื่องจะมีโรคและแมลงชีวชนิดชนิดใหม่ๆ เข้าทำลาย พันธุ์ต้านทานน้นั เสมอ (Gallagher et al., 1994) ซงึ่ โรคท่ีสำคัญไดแ้ ก่ โรคไหม้ อจั ฉราพรและคณะ (2557) ไดต้ ิดตามสถานการณ์การระบาดของโรคข้าวในเขตพ้นื ที่นาชลประทานภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวนั ออก และภาคใต้ระหว่างปี 2554 - 2556 พบวา่ โรคไหมม้ แี นวโน้มของการระบาดเพิ่มขึน้ ทุกปี ดังนน้ั การปรับปรุง พันธุ์ข้าวหอมไม่ไวต่อช่วงแสง อายุเก็บเกี่ยวสั้น ให้ผลผลิตสูง ต้านทานต่อโรคไหม้ จึงเป็นทางเลือกหนึ่งท่ี แก้ปญั หาดา้ นการจัดการน้ำ การระบาดของโรคไหม้ และสนับสนุนการส่งออกไดเ้ ปน็ อย่างดี อปุ กรณ์และวิธีการ การผสมพันธ์ุ และคัดเลอื กพนั ธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ได้จากการผสมพันธุ์ระหว่าง IR738349 ซึ่งเป็นพันธุ์ S-line (สาย พันธุ์เรณูเปน็ หมันเนื่องจากอุณหภูมติ ่ำ) กับ SPR91062 แล้วนำไปผสมกับพันธ์ุปิ่นเกษตร ในฤดูนาปี 2556 ท่ีศูนยพ์ ันธวุ ศิ วกรรมและเทคโนโลยีแห่งชาติ สำนักงานพัฒนาวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ปลูก F1 ในฤดูนาปรัง 2557 ที่ศูนย์วิจัยข้าวชยั นาท และนำไปปลูกคัดเลือกชั่วที่ 2 ถึง 7 แบบสืบตระกูลทัง้ ฤดูนาปรัง และฤดูนาปี ตั้งแต่ฤดูนาปี 2557 ถึง ฤดูนาปี 2560 ที่ศูนย์วิจัยข้าวชัยนาท จนได้สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1และปลูกศกึ ษาพนั ธ์ใุ นฤดูนาปี 2560 การเปรยี บเทยี บผลผลิตภายในสถานี ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยข้าวชัยนาทในปี 2561 วางแผนการทดลองแบบ randomized complete block (RCB) จำนวน 4 ซ้ำ สายพันธุ์ข้าวทดสอบ 24 สายพันธุ์ และพันธุ์เปรียบเทียบ 2 พันธุ์ คือ กข47 และชัยนาท 1 ปลูกโดยวิธีปักดำด้วยกล้าอายุประมาณ 22 วัน สายพันธุ์ละ 6 แถว แถวยาว 5 เมตร กอละ 3-5 ต้น ระยะ 20 x 20 เซนติเมตร ใสป่ ๋ยุ รองพนื้ กอ่ นปกั ดำ 1 วัน อัตรา 6-6-6 กิโลกรมั N-P2O5-K2O ตอ่ ไร่ และใส่ปุ๋ยแต่งหน้าหลงั ปักดำ 30 วัน อัตรา 6-0-0 กิโลกรัมไนโตรเจนต่อไร่ ป้องกันกำจัดศัตรูข้าวและดแู ล รักษาตามคำแนะนำของกรมการข้าว หลังออกดอก 30 วัน เก็บเกี่ยว 4 แถวกลาง เว้นกอหัวท้ายข้างละ 1 กอ นวด ฝดั ตากใหแ้ ห้ง ชงั่ นำ้ หนัก และวดั ความชื้นเมล็ด คำนวณผลผลติ เปน็ กโิ ลกรมั ต่อไร่ ท่ีความชื้น 14 เปอรเ์ ซ็นต์ การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวจิ ัย กลุ่มศูนยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

299 การเปรียบเทยี บผลผลติ ระหว่างสถานี ดำเนินการทดลองในปี 2561-2564 ที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ชัยนาท ลพบุรี สุพรรณบุรี คลอง หลวง และปทุมธานี วางแผนการทดลองแบบ randomized complete block (RCB) จำนวน 4 ซ้ำ สาย พันธุ์ข้าวทดสอบ 20-24 สายพันธุ์ และพันธุ์เปรียบเทียบ คือ ชัยนาท 1 กข31 กข47 กข79 เจ้าหอม สุพรรณบุรี หอมคลองหลวง และปทุมธานี 1 ปลูกโดยวิธีปักดำ วิธีการจัดการทดลอง การปลูก การใส่ปุ๋ย การปฏิบตั ดิ แู ลรกั ษา การบันทกึ ขอ้ มลู และเกบ็ เกีย่ ว ทำเชน่ เดยี วกบั การเปรยี บเทยี บผลผลิตภายในสถานี การเปรยี บเทียบผลผลิตในนาราษฎร์ ดำเนินการทดสอบในแปลงนาเกษตรกรในปี 2564-2565 เพื่อทดสอบความสามารถในการให้ผล ผลิตและการปรับตัวของสายพันธุ์ข้าวเมื่อปลูกในสภาพแวดล้อมของเกษตรกรที่จังหวัดพิษณุโลก นครสวรรค์ สุพรรณบุรี สระบุรี และปทุมธานี วางแผนการทดลองแบบ randomized complete block (RCB) จำนวน 4 ซ้ำ สายพันธุ์ข้าวทดสอบ 8 สายพันธ์ุ และพันธุ์เปรียบเทียบ คือ ปทุมธานี 1 ปลูกโดยวิธีปักดำ จำนวน 3 ต้นต่อกอ สายพันธ์ุละ 20 แถว ๆ ยาว 5 เมตร หรือขนาดแปลงย่อยละ 4 x 6 เมตร ระยะปลูก 20 x 20 เซนติเมตร ใส่ปุ๋ยรองพื้นสูตร 16-20-0 หรือ 16-16-8 อัตรา 30 กิโลกรัมต่อไร่ ใส่ปุ๋ยครั้งที่ 2 ในระยะข้าว กำเนดิ ชอ่ ดอก ด้วยปุ๋ยยูเรยี (46-0-0) อตั รา 15 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่ บันทกึ วันออกดอกเมื่อข้าวทั้งแปลงย่อยออก ดอก 75 เปอร์เซ็นต์ สุ่มวัดความสูงและนับจำนวนรวงต่อกอ แปลงย่อยละ 10 กอ เก็บเกี่ยวผลผลิตเป็น พืน้ ท่ี 2 x 4 เมตร นวด ทำความสะอาด ชัง่ นำ้ หนกั และวดั ความชน้ื แลว้ คำนวณข้อมูลเป็นกโิ ลกรัมต่อไร่ ท่ี ระดบั ความชน้ื 14 เปอรเ์ ซ็นต์ อทิ ธพิ ลของชว่ งเวลาปลกู ที่มีต่ออายเุ กบ็ เก่ียวและผลผลิต ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก โดยปลูกข้าวสายพันธ์ุ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ที่ช่วงเวลา ต่าง ๆ ทุก ๆ 10 วัน รวม 36 กรรมวิธี ด้วยวิธีหว่านน้ำตม อัตราเมล็ดพันธุ์ 15 กิโลกรัมต่อไร่ ขนาดแปลง ย่อย 4 x 6 เมตร พื้นที่เก็บเกีย่ ว 2 x 5 เมตร ใส่ปุ๋ยเคมี 12-6-6 กิโลกรัม N-P2O-K2O ต่อไร่ โดยแบ่งใส่ปุย๋ ไนโตรเจน 4 คร้งั ๆ ละ เท่า ๆ กัน (3 กิโลกรัม N ต่อไร)่ ที่อายุข้าว 20 40 วันหลงั หว่าน ระยะกำเนิดช่อดอก และ 10 วันหลังระยะกำเนิดช่อดอก ส่วนปุ๋ยฟอสฟอรัสและโพแทสเซียมใส่ครั้งเดียวพร้อมการใส่ปุ๋ย ไนโตรเจนครงั้ แรก บันทกึ ความสูง ผลผลติ และองคป์ ระกอบผลผลติ การทดสอบปฏิกริ ิยาของพันธข์ุ า้ วตอ่ โรคและแมลงท่ีสำคญั ทดสอบปฏิกิริยาต่อโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และเพลี้ยกระโดดหลังขาว โดยให้คะแนนอาการตาม Standard evaluation system for rice (IRRI, 2014) การทดสอบคณุ ภาพเมล็ดทางกายภาพและเคมี วิเคราะห์คุณภาพเมล็ดทางกายภาพและเคมี ได้แก่ สีของข้าวเปลือก สีของข้าวกล้อง ขนาดรูปรา่ ง เมล็ดของข้าวเปลือก ข้าวกล้องและข้าวสาร ค่าท้องไข่ น้ำหนักข้าวเปลือก 1,000 เมล็ด และคุณภาพทาง เคมี ได้แก่ ปริมาณอมิโลส วิเคราะห์ด้วยวิธี Simplified assay for milled rice amylose ของ Juliano (1971) ค่าการสลายเมล็ดในด่าง วิเคราะห์ด้วยวิธีของ Little et al. (1958) ความคงตัวของแป้งสุก การประชมุ ติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวจิ ยั กลุ่มศนู ย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

300 วิเคราะห์ด้วยวิธีของ Gagampang et al. (1973) อัตราการยืดตัวของข้าวสุก วิเคราะห์ด้วยวิธีของ Juliano and Perez (1984) ความหอม วิเคราะหโ์ ดยวธิ ีประสาทสัมผัส ผลการทดลองและวิจารณ์ การเปรียบเทยี บผลผลิตภายในสถานี ดำเนินการทดลองที่ศูนย์วิจัยข้าวชัยนาท ปี 2561 พบว่า สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ให้ผลผลิต 860 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าพันธุ์ ชัยนาท 1 (700 กิโลกรัมต่อไร่) และ กข47 (846 กิโลกรัมต่อไร่) ร้อยละ 22 และ 2 ตามลำดับ (Table 1) การเปรยี บเทียบผลผลติ ระหวา่ งสถานี ดำเนินการทดลองที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ชัยนาท ลพบุรี ปทุมธานี คลองหลวง เชียงราย และ สถาบันวิทยาศาสตร์ข้าวแห่งชาติ ในปี 2561-2564 พบว่าสายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 มี ศักยภาพในการให้ผลผลิต 930 กิโลกรัมต่อไร่ ในฤดูนาปรัง 2563 ที่ศูนย์วิจัยข้าวชัยนาท ผลผลิตเฉล่ียจาก ปี 2560-2564 สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ให้ผลผลิตเฉลี่ย 748 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าพันธุ์เจ้า หอมสุพรรณบุรี (636 กิโลกรัมต่อไร่) หอมคลองหลวง 1 (664 กิโลกรัมต่อไร่) ปทุมธานี 1 (667 กิโลกรัมต่อ ไร)่ และ ชัยนาท 1 (694 กิโลกรัมต่อไร่) ร้อยละ 24 13 12 และ 4 ตามลำดบั (Table 2) โดยในปี 2561 สาย พันธุ์นี้ให้ผลผลิตเฉลี่ย 755 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าพันธุ์ ชัยนาท 1 (679 กิโลกรัมต่อไร่) ร้อยละ 11 ปี 2562 สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ให้ผลผลติ เฉลย่ี 765 กโิ ลกรมั ต่อไร่ สงู กว่าพันธ์ุ ชัยนาท 1 (709 กิโลกรัม ต่อไร่) กข31 (753กิโลกรัมต่อไร่) และกข47 (757 กิโลกรัมต่อไร่) ร้อยละ 8 2 และ 1 ตามลำดับ ปี 2563 สายพันธ์ุ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ใหผ้ ลผลิตเฉลี่ย 735 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่ สงู กวา่ พันธ์ุ กข79 (619 กิโลกรัม ต่อไร่) เจ้าหอมสุพรรณบุรี (619 กิโลกรัมต่อไร่) และ หอมคลองหลวง 1 (664 กิโลกรัมต่อไร่) ร้อยละ 19 19 และ 11 ตามลำดับ ปี 2564 สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ให้ผลผลิตเฉลี่ย 736 กิโลกรัมต่อ ไร่) สูงกว่าพันธุ์ เจ้าหอมสุพรรณบุรี (586 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่) และ ปทมุ ธานี 1 (667 กโิ ลกรมั ต่อไร่) ร้อยละ 26 และ 10 ตามลำดับ (Table 3) การเปรียบเทียบผลผลติ ในนาราษฎร์ ดำเนนิ การท่ีจงั หวดั เชียงราย พิษณโุ ลก นครสวรรค์ สุพรรณบรุ ี ปทมุ ธานี และสระบุรี ในปี 2564 สาย พันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ให้ผลผลิตเฉลี่ย 649 กิโลกรัมต่อไร่ ต่ำกว่าพันธุ์ปทุมธานี 1 ที่ให้ผลผลิต เฉลี่ย 673 กิโลกรัมต่อไร่ (Table 4) สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 มีอายุถึงวันเก็บเกี่ยวประมาณ 105-115 วัน โดยวิธีปักดำ ต่ำกว่าปทุมธานี 1 ที่มีอายุ 115-122 วัน มีความสูง 109-115 เซนติเมตร มีจำนวน รวง 11 รวงตอ่ กอ เมลด็ ดี 141 เมลด็ ต่อรวง และมคี วามยาวรวงเท่ากบั 30.04 เซนตเิ มตร (Table 5) อิทธพิ ลของช่วงเวลาปลูกท่ีมีตอ่ อายเุ กบ็ เกย่ี วและผลผลติ ทำการปลูกข้าวสายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 ทุก 10 วัน โดยวิธีหว่านน้ำตม เป็น ระยะเวลา 1 ปี ตั้งแต่ วันที่ 23 มีนาคม 2564 ถึง 8 มีนาคม 2565 ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก พบว่า สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 มีอายุเก็บเกี่ยวอยู่ระหว่าง 95-107 วัน ได้ผลผลิตอยู่ระหวา่ ง การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวจิ ัย กลุม่ ศนู ย์วิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

301 695-923 กิโลกรัมต่อไร่ และช่วงการฤดูนาปรังมีแนวโน้มให้ผลผลิตสูง เนื่องจากมีสภาวะแวดล้อมที่ เหมาะสมในการเจริญเติบโตดีไม่มีการระบาดของโรคและแมลงศัตรูข้าวเช่นโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง และ เพลยี้ กระโดดสนี ้ำตาล การทดสอบปฏกิ ิรยิ าตอ่ แมลงศัตรขู า้ ว เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ทำการทดสอบปฏิกิริยาต่อประชากรเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล จากจังหวัด พิษณุโลก ชัยนาท และลพบุรี ปี 2560-2562 ในสภาพโรงเรือน พบว่าสายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 แสดงปฏิกิริยาค่อนข้างอ่อนแอ (MS) ถึงอ่อนแอ (S) ในทั้ง 3 สถานที่ทดสอบ ตลอด 3 ปี ในขณะที่พันธุ์ กข43 และ ปทมุ ธานี 1 ท่แี สดงปฏกิ ิริยาตั้งแตค่ อ่ นข้างอ่อนแอ (MS) ถึงออ่ นแอมาก (HS) (Table 6) เพลี้ยกระโดดหลังขาว ทำการทดสอบปฏิกิริยาต่อประชากรเพลี้ยกระโดดหลังขาว จากจังหวัด พิษณุโลก พบว่าสายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 แสดงปฏิกิริยาอ่อนแอ (S) ต่อประชากรเพล้ีย กระโดดหลังขาว เช่นเดียวกบั พนั ธ์ุ กข43 และ ปทุมธานี 1 (Table 6) การทดสอบปฏิกริ ยิ าต่อโรคข้าว โรคไหม้ ผลการทดสอบโรคไหมแ้ บบ Upland Shot Row ปี 2560-2564 ในเขตภาคเหนือตอนลา่ ง ที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ชัยนาท และลพบุรี ในเขตภาคกลางที่ศูนย์วิจัยข้าวปราจีบบุรี พบว่าสายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 แสดงปฏิกิริยาต้านทานสูง (HR) ถึงค่อนข้างต้านทาน (MR) ในขณะที่พันธ์ุ กข43 และปทมุ ธานี 1 แสดงปฏิกิริยาค่อนขา้ งอ่อนแอ (MS) ถึงอ่อนแอ (S) (Table 7) โรคขอบใบแห้ง พบว่า สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 แสดงปฏิกิริยาค่อนข้างอ่อนแอ (MS) ถึงอ่อนแอมาก (HS) ต่อโรคขอบใบแห้งในเขตจังหวัดพิษณุโลกและชัยนาท เช่นเดียวกับพันธุ์ กข43 และ ปทมุ ธานี 1 (Table 7) คณุ ภาพเมลด็ ทางกายภาพและคุณภาพการสี สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 เป็นข้าวเจ้าเมล็ดยาว เปลือกสีฟางมีหาง ข้าวเปลือกมีความ ยาวเฉลย่ี 11.02 มลิ ลิเมตร กว้าง 2.56 มลิ ลิเมตร หนา 2.03 มลิ ลิเมตร มนี ำ้ หนัก 1,000 เมล็ด 28.66 กรัม น้ำหนักข้าวเปลือก 10.60 กิโลกรัมต่อถัง ข้าวกล้องสีขาว ความยาวข้าวกล้องเฉลี่ย 8.33 มิลลิเมตร กว้าง 2.12 มิลลิเมตร หนา 1.89 มิลลิเมตร รูปร่างเมล็ดเรียว ท้องไข่น้อย (ร้อยละ 0.06) คุณภาพการสีดี ได้ข้าว เต็มเมล็ดและต้นข้าวร้อยละ 44.5 (Table 8) คุณภาพเมลด็ ทางเคมี สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 เป็นขา้ วอมโิ ลสต่ำ (รอ้ ยละ 17.81) อุณหภมู ิแปง้ สุกต่ำ ความ คงตัวของแป้งสุกอยู่ในระดับแป้งสุกอ่อน มีระยะทางการไหลของแป้งสุก 61.17 มิลลิเมตร อัตราการยืดตัว ของเมล็ดข้าวสุกปกติ (1.67 เท่า) เมื่อหงุ สกุ มีลักษณะนุม่ เหนียวมีกลนิ่ หอม (Table 9) ลักษณะประจำพนั ธุ์ ลกั ษณะทางสณั ฐานวิทยาและลกั ษณะทางการเกษตร ประเภท ไมไ่ วต่อชว่ งแสง อายุถงึ วนั ออกดอก 50 เปอรเ์ ซน็ ต์ 84 วัน การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจยั กลมุ่ ศนู ยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

อายุถึงวันสุกแก่/วนั สกุ แก่ (เก็บเกย่ี ว) 302 ลำต้น : 114 วัน (วธิ ีปกั ดำ) ทรงกอ (ระยะออกดอก 50 เปอรเ์ ซน็ ต)์ 100 วนั (วธิ ีหว่านน้ำตม) ความสูง (ระยะออกดอก 20-25 วนั วดั ถงึ ปลายรวง) สขี องปล้อง (ระยะออกดอก 50 เปอร์เซ็นต์) กอตง้ั ความแขง็ (ระยะออกดอก 20-25 วัน) 109-115 เซนตเิ มตร เขียว ใบ : ค่อนข้างแข็ง สขี องแผน่ ใบ (ระยะแตกกอเต็มท่ี) สีของกาบใบ (ระยะแตกกอเต็มท่ี) เขียว มุมปลายใบ (ระยะแตกกอเต็มท่ี) เขยี ว การมขี นบนแผ่นใบ (ระยะแตกกอเต็มที่) ต้งั ตรง ความยาว (ระยะออกดอก 20 วนั ) มขี น ความกว้าง (ระยะออกดอก 20 วัน) 53.2 เซนติเมตร การแก่ของใบ (ระยะเก็บเก่ียว) 1.1 เซนติเมตร ปานกลาง ลน้ิ ใบ : (ระยะแตกกอเต็มที่) สี ขาว รปู รา่ ง มี 2 ยอด ความยาว 10.2 มลิ ลิเมตร หูใบ : เขียวออ่ น ข้อต่อใบ : เขียวอ่อน ใบธง : (ระยะออกดอก 20 วัน) ต้ังตรง มุมใบธง 40.6 เซนตเิ มตร ความยาว 1.2 เซนติเมตร ความกว้าง 30.04 เซนติเมตร รวง : ปานกลางถงึ ค่อนข้าง ความยาว (ระยะเก็บเกย่ี ว) กระจาย ลกั ษณะรวง (ระยะออกดอก 20 วนั ) ปานกลาง คอรวงโพล่เลก็ น้อย การแตกระแง้ (ระยะออกดอก 20 วัน) 141 เมล็ด (วธิ ีปกั ดำ) การยดื ของคอรวง (ระยะออกดอก 20 วนั ) 87 เปอรเ์ ซ็นต์ จำนวนเมลด็ ดตี อ่ รวง (ระยะเกบ็ เก่ยี ว) การตดิ เมล็ด (ระยะเก็บเก่ยี ว) การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวจิ ยั กลมุ่ ศนู ย์วิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

303 การร่วงของเมล็ด (ระยะเก็บเกยี่ ว) ร่วงงา่ ย การนวด (ระยะเกบ็ เกี่ยว) งา่ ย จำนวนรวงต่อกอ 11 รวง ดอก : (ระยะออกรวง 50 เปอรเ์ ซ็นต)์ สีของยอดเกสรตัวเมยี ขาว สขี องปลายยอดดอก ขาว เมล็ด : (ระยะหลงั เกบ็ เกยี่ ว) หางขา้ ว ไมม่ ี สขี องยอดเมล็ด ฟาง ขนบนเปลือกเมลด็ ขนส้นั ความยาวกลบี รองดอก 3.2 มลิ ลเิ มตร สีของกลบี รองดอก ฟาง นำ้ หนกั ข้าวเปลอื ก 1,000 เมล็ด 28.66 กรัม น้ำหนกั ข้าวเปลอื กต่อถงั 10.60 กโิ ลกรมั ระยะพักตวั 4 สัปดาห์ คณุ ภาพเมล็ดทางกายภาพ สีของเปลือกเมล็ด ฟาง สีของข้าวกลอ้ ง ขาว ชนดิ ของข้าว ขา้ วเจ้า การเป็นท้องไข่ น้อย (0.06) ขนาดของเมลด็ ขา้ วเปลอื ก ยาว 11.02 มิลลิเมตร กวา้ ง 2.56 มิลลิเมตร ขนาดของเมลด็ ขา้ วกล้อง หนา 2.03 มลิ ลิเมตร ยาว 8.33 มิลลเิ มตร รปู ร่าง (ขา้ วกลอ้ ง) กว้าง 2.12 มิลลเิ มตร ขนาดของเมล็ดขา้ วสาร หนา 1.80 มิลลิเมตร (โดยใช้เครื่องขัดยี่หอ้ McGill No.2 นาน 1 นาที) เรียว (3.93) ยาว 7.91 มิลลิเมตร คุณภาพการสี กวา้ ง 2.10 มลิ ลิเมตร ขา้ วเตม็ เมล็ดและตน้ ขา้ ว หนา 1.82 มลิ ลเิ มตร ข้าวหกั 44.5 เปอรเ์ ซน็ ต์ 22.3 เปอร์เซ็นต์ การประชมุ ติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวจิ ยั กลมุ่ ศูนย์วิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

แกลบ 304 รำ คณุ ภาพเมลด็ ทางเคมแี ละคุณภาพการหุงตม้ และรับประทาน 22.7 เปอร์เซ็นต์ ปริมาณอมิโลส (เปอรเ์ ซน็ ต์) 10.5 เปอร์เซ็นต์ ความคงตัวของแปง้ สุก อณุ หภูมแิ ปง้ สุก ตำ่ (17.81 เปอร์เซ็นต์) อัตราการยดื ตวั ของข้าวสุก อ่อน (61.7 มลิ ลิเมตร) ความหอม ออ่ น ความนมุ่ 1.67 เทา่ ความเหนียว (การเกาะตวั ของขา้ วสุก) หอม (1.22 ppm) นุ่ม เหนียว สรปุ ผลการทดลอง สายพันธุ์ BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 เป็นข้าวเจ้าไม่ไวต่อช่วงแสง มีอายุเก็บเกี่ยว 95-105 วัน เมื่อปลูกโดยวิธีหว่านน้ำตม และ 105-115 วัน โดยวิธีปักดำ มีลักษณะทรงกอตั้ง สูงประมาณ 109-115 เซนติเมตร ให้ผลผลิตเฉลี่ย 748 กิโลกรัมต่อไร่ ลำต้นค่อนข้างแข็ง ใบสีเขียวเข้ม มุมปลายใบตั้งตรง ใบธง ยาว 40.6 เซนติเมตร กว้าง 1.2 เซนติเมตร มุมใบธงตั้งตรง รวงยาว 30.04 เซนติเมตร รวงแน่นปานกลาง คอรวงโผล่เลก็ น้อย จำนวนเมล็ดดีตอ่ รวง 141 เมล็ด เมล็ดร่วงง่าย ข้าวเปลือกสีฟาง ยาว 11.02 มิลลิเมตร กว้าง 2.56 มิลลิเมตร หนา 2.03 มิลลิเมตร ข้าวกล้อง รูปร่างเรียว ยาว 8.33 มิลลิเมตร กว้าง 2.12 มิลลิเมตร หนา 1.80 มิลลิเมตร ข้าวสารยาว 7.91 มิลลิเมตร กว้าง 2.10 มิลลิเมตร หนา 1.82 มิลลิเมตร ระยะพักตวั 4 สัปดาห์ คณุ ภาพการสดี ี ให้เปอร์เซน็ ต์ขา้ วเต็มเมล็ดและต้นข้าว 44.5 เปอร์เซ็นต์ เป็นขา้ วอมโิ ลส ต่ำ (17.81 เปอร์เซ็นต์) ความคงตัวของแป้งสุกอยู่ในระดับแป้งอ่อน (การไหลของแป้ง 61.17 มิลลิเมตร) อุณหภูมิแป้งสุกต่ำ ข้าวเมื่อหุงสุก มีลักษณะสีขาวนวล นุ่มเหนียว มีกลิ่นหอมคล้ายปทุมธานี 1 ค่อนข้าง ตา้ นทานโรคไหม้ แตค่ อ่ นขา้ งตา้ นทานเพลยี้ กระโดดสีน้ำตาล และอ่อนแอตอ่ โรคขอบใบแห้ง ข้าวสายพันธุ์นี้ เหมาะที่จะปลูกในเขตนาชลประทานภาคเหนือตอนล่างและภาคกลาง ที่ต้องการบริโภคข้าวนุ่ม และมีกล่ิน หอม อายเุ กบ็ เกยี่ วส้ันซ่ึงสามารถกำหนดช่วงการผลิตเพื่อหลีกเลย่ี งสภาวะที่ไมเ่ หมาะสม เชน่ น้ำท่วมหรือฝน แลง้ ได้งา่ ย และเพ่อื แกป้ ญั หาการระบาดของโรคไหม้ เอกสารอา้ งอิง สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำและการเกษตร. 2556. ลุ่มน้ำในประเทศ ไทย . เข้าถึงได้จาก : http://www.haii.or.th/wiki/index.php/, 16 มกราคม 2565. สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ข้าว. 2561. การประชุมสัมมนาการวางแผนการผลิตข้าวประจำปี ภายใต้ แผนการผลติ และการตลาดข้าวครบวงจร. 27-29 มีนาคม 2561. ณ โรงแรมแอมบาสซาเดอร์ ซิต้ี จอม เทียน จังหวดั ชลบรุ .ี 69 หน้า. การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจยั กลุ่มศูนยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

305 อจั ฉราพร ณ ลำปาง เนินพลับ รัศมี ฐิติเกยี รตพิ งศ์ วิชชดุ า รตั นากาญจน์ วนั พร เขม็ มุกด์ สทิ ธ์ิ ใจสงฆ์ พันนภิ า ยาใจ ปิยะวรรณ ใยดี นุจรนิ ทร์ จงั ขนั ธ์ กรสิริ ศรีนิล ธราพร ยนื ยงค์ ดวงกมล บญุ ชว่ ย อนรรฆพล บุญช่วย ดวงพร วิธูรจิตต์ นิตยา รื่นสุข เฉลิมขวัญ ฉิมวัย เฉลิมชาติ ฤาไชยคาม กนกอร ดอกไม้เทศ วรรณพรรณ จันลาภา ทัสดาว เกตุเนตร เฉลิมพล เฉลิมพลโยธิน สมหมาย ศรีวิสุทธิ์ นภดล ประยูรสุข ชนสิริน กลิ่นมณี และเสาวนีย์ ศรีบัว. 2557. ผลของการ เปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่มีต่อชนิดของเชื้อสาเหตุและการระบาดของโรคข้าวในนา ชลประทานที่ปลูกต่อเนื่อง. ใน : การประชุมวิชาการข้าวและธัญพืชเมืองหนาว ครั้งที่ 31 พ.ศ. 2557 วันที่ 21- 23 พฤษภาคม 2557. โรงแรมรอยัลพลาคลิฟฟ์บีชรีสอร์ทแอนด์สปา อำเภอบ้าน ฉาง จงั หวดั ระยอง.หนา้ 241-262. Gagampang, G.B., C.M. Perez and B.O Juliano. 1973. A gel consistency test for eating quality of rice. J. Sci. Fd. Agr. 24:1589-1594. Gallagher, K.D., Peter E. Kenmore and Kazushige Sogawa. 1994. Judicial use of insecticides deter planthopper outbreaks and extend the life of resistant varieties in southeast asian Rice. In Planthoppers pp 599-614. IRRI. 2014. Standard Evaluation System for Rice (SES). International Rice Research Institute, Los Bano~s, Philippines. 57 p. Juliano B.O. 1971. A simplified assay for milled rice amylose. Cereal Sci. 16:334-360. Juliano B.O. and C.M. Perez. 1984. Result of a collaborative test on the measurement of grain elongation ratio of milled rice during cooking. J. Cereal Sci. 2:281-292. Little, R.R., G.B. Hilder and E.H. Dawson. 1958. Differential effect of dilute alkali on 25 varieties of milled white rice. Cereal Chem. 35:111-126. ตาราง Table 1 Average yield (kg/rai) of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 compared with RD47 and Chainat 1 at Chai Nat Rice Research Center in Intra-station yield trials, 2018 Line/varieties Yield Index (%) BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 860 122 102 RD47 846 100 - Chainat 1 700 100 การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวิจัย กลมุ่ ศูนยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

306 การประชมุ ติดตามงานและรายงานความก้าวหนา้ โครงการวจิ ัย กลุม่ ศนู ยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

Table 2 Average yield (kg/rai) of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 compared wit Khao´Jow Suphan Buri (JHSPR) and Pathum Thani 1 (PTT1) in In Line/varieties Year ปรับให้ตร 2018 2019 2020 20 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 755 765 735 7 CNT1 679 709 - RD31 767 753 - RD47 - 757 767 RD79 - 909 619 HKLG1 - - 664 JHSPR - - 619 5 PTT1 - - - 6 การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจยั กล่มุ ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหน

307 th Chai Nat 1 RD31 RD47 RD79 Khao´ Jow Hawm Khlong Luang 1 (HKLG1) nter-station yield trials, 2018-2021 รงกลาง Index (%) 021 Avg 736 748 108 98 98 98 113 124 112 - 694 100 - - - - - - - 760 100 - - - - - - 762 100 - - - - - 764 100 - - - - 664 100 - - 586 603 100 - 667 667 100 นอื ประจำปี 2565

Table 3 Grain yield ( kg/rai) of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 compare with C Jow Suphan Buri (JHSPR) and Pathum Thani 1 (PTT1) in Inter-s Line/ PSL CNT LBR TRSI varieties DS WS DS WS DS WS DS WS 2018 BioH95 -1/ 719a -1/ 795a -1/ 750a -1/ -1/ CNT1 - 561b - 652 - 824a - - RD31 - 695a - 777a - 830a - - CV (%) 6.8 9.2 7.4 2019 BioH95 896a 749a 740a 737 761a 704a -1/ -1/ CNT1 862a - 727a - 537ba - -- RD31 860a - 783a - 615a - -- RD47 - 758a - 749a - 763a - - RD79 - 741a - 1011b - 806a - - CV (%) 4.6 5.3 7.5 11.1 12.5 9.4 2020 BioH95 606a 750a 930a 715a -1/ -1/ -1/ 801a RD47 655a - 879a - -- -- RD79 300b - 937a - -- -- JHSPR - 582b - 662a -- - 619b KLG1 - 674a - 731a - - - 699b CV (%) 13.4 9.1 6.7 12.3 13.2 การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวจิ ัย กลุม่ ศนู ยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหน

308 CNT1 RD31 RD47 RD79 Khao´ Jow Hawm Khlong Luang 1 (HKLG1) Khao´ station yield trials, 2018-2021 PTT KLG CRI Avg Index (%) DS WS DS WS DS WS -1/ -1/ -1/ -1/ -1/ -1/ 755 111 98 -- -- -- 679 100 - -- -- -- 767 100 -1/ -1/ -1/ -1/ -1/ -1/ 765 108 102 102 -- -- -- 709 100 - - - -- -- -- 753 100 - - -- -- -- 757 100 - -- -- -- 909 100 -1/ 724a -1/ 575a -1/ 643a 735 96 119 111 119 -- -- - - 767 100 - - - -- -- - - 619 100 - - - 609b - 532a - 712a 664 100 - - 583b - 632a - 665a 619 100 9.7 14.6 11.7 นอื ประจำปี 2565

Table 3 Cont. CNT LBR TRSI DS WS DS WS DS WS Line/ PSL varieties DS WS 2021 BioH95 819a 735a 921a 815a -1/ -1/ 748a 813a JHSPR 656b 324c 737b 584c - - 691b 572b PTT1 742a 618b 764b 727b - - 644b 695b CV (%) 9.7 14.6 8.7 12.2 11.4 9.8 Means followed by common letter at each location and season are not significa 1/ not included in yield trial 2/ 70% bacterial leaf blight disease damage at booting stage DS = Dry season WS = Wet season PSL = Phitsanulok Rice Research Centers CNT = Chai N LBR = Lop Buri Rice Research Centers TRSI = Thaila PTT = Pathum Thani Rice Research Center KLG = Klong CRI = Chiang Rai Rice Research Center การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวจิ ัย กล่มุ ศูนย์วิจยั ขา้ วภาคเหน

309 PTT KLG CRI Avg Index (%) DS WS DS WS DS WS 551a 644a 737a 552b 780a 331a2/ 736 126 110 706b 401a 555a 468b 573b 642b 820a 331a 586 100 - 500a 545a 576b 712b 14.9 12.5 667 100 8.7 15.3 11.6 15.2 antly different at 5 % by DMRT Nat Rice Research Centers and Rice Science Institute Luang Rice Research Center นอื ประจำปี 2565

Table 4 Grain yield (kg/rai) of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 compared with Pa north and central region in 2021 Line/varieties Chiang Rai Phitsanulok Nakhon Sawan DS WS DS WS DS W 2018 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 -1/ 643 b -1/ 667 -1/ 7 Pathum Thani 1 - 772 a - 720 -7 CV (%) 15.7 9.7 7 Means followed by common letter at each location and season are not significa 1/ not included in yield trial DS = Dry season WS = Wet season การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหนา้ โครงการวจิ ยั กลุ่มศนู ยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหน

310 athum Thani 1 in 6 location of farmer’s field yield trials at north, lower n Supanburee Pathum Saraburi Avg Index n Thani (%) DS WS DS WS WS DS WS -1/ 627 751 -1/ 643 -1/ 692 - 613 649 96 718 - 772 - 668 673 100 7.1 11.6 13.8 9.8 antly different at 5 % by DMRT นือ ประจำปี 2565

311 Table 5 Growth duration and yield components of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 compared with Pathum Thani 1 (PTT1) and Khao´Jow Hawm Suphan Buri (JHSPR) in Inter-station yield trials Line/varieties Growth Height Panicle/hill Grain/panicle Panicle duration1/ (cm) length (cm) (days) BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 105-115 109-115 11 141 30.04 PTT1 115-122 110-115 13 136 29.12 JHSPR 110-116 120-125 11 121 30.08 1/ transplanting การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวิจยั กลุม่ ศนู ย์วิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

312 Table 6 Reaction of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 to brown planthopper and white-backed planthopper under greenhouse condition, 2017-2019 Line/varieties Brown planthopper White - backed planthopper PSL CNT LBR PSL 2017 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 MS MS MS S RD43 HS HS HS S Pathum Thani 1 S S HS S Rathu Heenati (resistant R MR - S check) PTB33 (resistant check) R MR HR MS TN1 (susceptible check) HS HS HS HS 2018 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 MS MS MS S RD43 MS S S S Pathum Thani 1 HS HS HS S Rathu Heenati (resistant R MR MR S check) PTB33 (resistant check) R MR R MS TN1 (susceptible check) HS HS HS MS 2019 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 S MS MS S RD43 S MS S - Pathum Thani 1 S S HS S Rathu Heenati (resistant R MR MR S check) PTB33 (resistant check) R MR R MS TN1 (susceptible check) HS HS HS MS Visual score by Standard evaluation system for rice (IRRI, 2014) HR = highly resistant R = resistant MR = moderately resistant MS = moderately susceptible S = susceptible HS = highly susceptible Locations and Insect population used: PSL = Phitsanulok Rice Research center CNT = Chai Nat Rice Research center LBR = Lop Buri Rice Research center การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวิจยั กลมุ่ ศนู ยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

313 Table 7 Reaction of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 to blast and bacterial leaf blight under field condition, 2017-2021 Line/varieties Rice blast Bacterial leaf blight PSL CNT LBR PCR PSL CNT 2017 -S -S BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 - HR - - -S -- RD43 - S - - -- MS HS Pathum Thani 1 - S -- MS HS Hahng Yi 71 (Blast resistant check) - HR - - S HS HS S KDML 105 (Blast susceptible check) - HS - - SS -- RD7 (Bacterial leaf blight resistant check) - - -- -- MR S RD9 (Bacterial leaf blight susceptible check) - - -- MS S 2018 MR MS SS BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 MR MR MR - SS -- RD43 MS MS S - -- S MS Pathum Thani 1 S HS HS - S MS Hahng Yi 71 (Blast resistant check) HR HR HR - -S -S KDML 105 (Blast susceptible check) HS HS HS - -- -- RD7 (Bacterial leaf blight resistant check) - - -- -S -S RD9 (Bacterial leaf blight susceptible check) - - -- 2019 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 MR MR MR - RD43 MS MS S - Pathum Thani 1 S S S- Hahng Yi 71 (Blast resistant check) HR - HR - KDML 105 (Blast susceptible check) HS - HS - RD7 (Bacterial leaf blight resistant check) - - -- RD9 (Bacterial leaf blight susceptible check) - - -- 2021 BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 - R -R Pathum Thani 1 - MS - MS Hahng Yi 71 (Blast resistant check) - HR - - KDML 105 (Blast susceptible check) - S - HS RD7 (Bacterial leaf blight resistant check) - - -- RD9 (Bacterial leaf blight susceptible check) - - -- Visual score by Standard evaluation system for rice (IRRI, 2014) HR = highly resistant R = resistant MR = moderately resistant MS = moderately susceptible S = susceptible HS = highly susceptible Locations and Insect population used: PSL = Phitsanulok Rice Research center CNT = Chai Nat Rice Research center LBR = Lop Buri Rice Research center การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหนา้ โครงการวจิ ยั กลุม่ ศนู ย์วิจยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

314 Table 8 Grain physical quality of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1compared with Pathum Thani 1 (PTT1) and Khao´ Jow Hawm Suphan Buri (JHSPR) in 2020-2021 Characters BioH95-CNT-60-1-1-1-2-11/ PTT11/ JHSPR1/ Color Paddy Straw/awn Straw/awn straw white white Brown rice white 10.83 ± 0.08 10.63 ± 0.22 Grain size (mm)1/ 2.61 ± 0.03 2.68 ± 0.06 2.03 ± 0.03 2.08 ± 0.03 Paddy Length 11.02 ± 0.25 7.80 ± 0.07 7.70 ± 0.11 2.17 ± 0.04 2.14 ± 0.02 Width 2.56 ± 0.04 1.80 ± 0.03 1.84 ± 0.03 3.60 ± 0.08 3.60 ± 0.05 Thickness 2.03 ± 0.03 7.55 ± 0.05 7.61 ± 0.16 2.11 ± 0.03 2.09 ± 0.04 Brown rice Length 8.33 ± 0.15 1.80 ± 0.01 1.81 ± 0.04 Width 2.12 ± 0.04 slender slender 0.12 ± 0.07 0.05 ± 0.03 Thickness 1.80 ± 0.03 29.21 ± 1.01 28.14 ± 1.53 10.99 ± 0.11 11.20 ± 0.36 Length/Width 3.93 ± 0.08 40.4 ± 13.4 45.89 ± 6.19 Milled rice Length 7.91 ± 0.17 24.2 ± 1.19 22.04 ± 1.28 25.4 ± 2.60 22.52 ± 1.37 Width 2.10 ± 0.03 10.0 ± 1.30 9.55 ± 1.02 Thickness 1.82 ± 0.02 Grain shape slender Chalkiness 0.06 ± 0.04 Paddy grain weight (g/1,000 grains) 28.66 ± 1.35 (Kg/20 liters) 10.60 ± 0.23 Milling quality (%) Head rice 44.5 ± 10.2 Broken rice 22.3 ± 1.24 Husk 22.7 ± 1.61 Bran 10.5 ± 1.20 1/Average of 15 samples ± standard deviation Chalkiness : < 1.0 = small 1.0 – 1.5 = medium 1.6 – 2.0 = moderately large > 2.0 = large Head rice: < 31 = low milling quality 31 – 40 = medium milling quality 41 – 50 = good milling quality > 50 = very good milling quality การประชมุ ติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวจิ ยั กล่มุ ศูนยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

315 Table 9 Chemical grain quality and cooking quality of BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 compared with Pathum Thani 1 (PTT1) and Khao Jow Hawm Suphan Buri (JHSPR) in 2020-2021 Characters BioH95-CNT-60-1-1-1-2-1 PTT1 JHSPR Amylose content (%) 17.81 ± 0.93 16.82 ± 0.79 18.32 ± 0.70 Gel consistency (mm) 61.17 ± 8.01 61.67 ± 13.97 60.00 ± 19.17 Alkali test (1.7%) 6.30 ± 0.52 6.80 ± 0.41 7.00 ± 0.00 Gelatinization temperature Low Low Low Elongation ratio 1.67 ± 0.02 1.63 ± 0.05 1.65 ± 0.02 Aroma 1.22 ± 0.02 0.58 ± 0.00 1.09 ± 0.21 Amylose content: < 20 % = low amylose 20 – 25 % = intermediate amylose > 25 % = high amylose Gel consistenc: evaluated from the distance that gel moved (mm)  40 mm = hard 41 – 60 mm = medium 61 – 100 mm = soft Alkaline test (KOH 1.7%) 1 – 3 = high temperature (> 75 oc) 4 – 5 = intermediate temperature (70-75 oc) 6 – 7 = low temperature (> 70 oc) Elongation ration < 1.9 = normal >1.9 = good การประชมุ ติดตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจยั กลมุ่ ศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

316 PSL16348-MAS-293-3-1-2-1: ขา้ วหอมพน้ื แขง็ คณุ ภาพดี PSL16348-MAS-293-3-1-2-1: High Amylose Fragrant Rice with Good Grain Quality เบญจวรรณ พลโคต1) เปรมกมล มลู นลิ ตา1) พูลเศรษฐ์ พรโสภณ1) มณฑชิ า ถุงเงนิ 1) เกษศณิ ี พรโสภณ1) คณิ ตา เกดิ สขุ 1) กฤษฎา ชชู ว่ ย1) ประดษิ ฐ์ อนุ่ ถ่ิน1) ชัชชัย ทิพย์เคลอื 1) ชวนชม ดรี ัศม2ี ) ชยั รัตน์ จันทร์หนู2) ดวงกมล บญุ ช่วย2) ปวติ ร จนั ทรห์ อม3) สภุ าพร จนั ทรบ์ วั ทอง4) วลั ภา ทองรักษ์4) กนกอร วฒุ วิ งศ์4) วัชรี สุขววิ ัฒน์4) ปราณี มณีนิล4) ธารารัตน์ มณนี ่วม4) สาวรีย์ จันทรค์ ำ5) ประจักร เหล็งบำรุง6) มานกิ า น้อยเอี่ยม7) กติ ตพิ งษ์ ศรมี ว่ ง8) มาลนิ ี จันวรรณ์8) บงั อร ธรรมสามสิ รณ9์ ) พฒั นศักดิ์ จันทร์ส่อง9) รตั นวรรณ จนั ทร์ศศธิ ร9) Benjawan Phonkhod1) Preamkamon Moonninta1)Poolset Pornsopon1) Monticha Toong-ngern1) Kedsinee Pornsopon1) Kanita Kerdsuk1) Kissada Choochauy1) Pradit Auntin1) Chatchai Thipkhluea1) Chuanchom Deerusamee2) Chairat Chanoo2) Doungkamon Boonchuay2) Pawit Junhom3) Supaporn Junbuathong4) Wanlapa Thongrak4) Kanokon Wutiwong4) Wacharee Sukviwat4) Pranee Maneenil4) Thararat Maneenuam4) Sawaree Chankham5) Prachak Lengbumrung6) Manika Noiiam7) Kittipong Srimuang8) Malinee Junwan8) Bang-On Thamasamisorn9) Pattanasak Chansong9) Rattawan Jansasithorn9) ABSTRACT Thailand is one of the most important country which majorly exports hard texture cooked rice, in the world. To support the burgeoning demand in rice consumption, many rice breeders have been developing a good quality-fragrant rice cultivar with relatively high 1)ศูนย์วิจัยข้าวพษิ ณโุ ลก อ.วงั ทอง จ.พษิ ณุโลก 65130 โทรศพั ท์ 0-5531-3134 Phitsanulok Rice Research Center, Wangthong, Phitsanulok 65130 Tel. 0-5531-3134 2)ศูนยว์ จิ ยั ข้าวชัยนาท อ.เมอื งชยั นาท จ.ชยั นาท โทรศัพท์ 0-5601-9771 Chai Nat Rice Research Center, Mueang Chai Nat, Chai Nat 17000 Tel. 0-5601-9771 3)ศูนยว์ ิจัยข้าวลพบุรี อ.โคกสำโรง จ.ลพบุรี โทรศัพท์ Tel 0-3644-1322 Lop Buri Rice Research Center, Khok Samrong, Lop Buri 15120 Tel 0-3644-1322 4)ศนู ยว์ ิจยั ขา้ วปทมุ ธานี อ.ธญั บรุ ี จ.ปทมุ ธานี 12110 โทรศพั ท์ 0-2577-1688-9 Pathum Thani Rice Research Center, Thanyaburi, Pathum Thani, 12110 Tel. 0-2577-1688-9 5)ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วพระนครศรีอยุธยา อ.พระนครศรอี ยุธยา จ.พระนครศรอี ยุธยา 13100 โทรศพั ท์ 0-3532-3228 PhraNakorn SiAyutthaya RiceResearchCenter,PhraNakornSiAyutthaya, PhraNakornSiAyutthaya, 13100Tel.0-3532-3228 6)ศูนย์วจิ ัยข้าวราชบรุ ี อ.เมืองราชบุรี จ.ราชบุรี 70000 โทรศพั ท์ 0-3273-2285 Ratchaburi Rice Research Center, Mueang Ratchaburi, Ratchaburi, 70000 Tel. 0-3273-2285 7)ศูนยว์ จิ ยั ข้าวฉะเชิงเทรา อ.บางน้ำเปร้ียว จ.ฉะเชิงเทรา 21450 โทรศพั ท์ 0-3850-2234 Chachoengsao Rice Research Center, Bang Nam Priao, Chachoengsao, 21450 Tel. 0-3850-2234 8)ศูนย์วจิ ยั ขา้ วปราจนี บรุ ี อ.บา้ นสรา้ ง จ.ปราจีนบุรี 25150 โทรศัพท์ 0-3727-1385 Prachinburi Rice Research Center, Ban Sang, Prachinburi, 25150 Tel. 0-3727-1385 9)สถาบนั วทิ ยาศาสตร์ขา้ วแหง่ ชาติ อ.เมอื งสุพรรณบุรี จ.สุพรรณบรุ ี 72000 โทรศพั ท์ 0-3555-5340 Thailand Rice Science Institute, Mueang Suphan Buri, Suphan Buri, 72000 Tel. 0-3555-5340 การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวิจยั กล่มุ ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

317 stickiness and consistency when it is cooked. In our breeding project, we successfully developed a rice line, namely PSL16348-MAS-293-3-1-2-1, which is derived from a cross of PSL15082-MAS-12-362 (the bacterial leaf blight resistant line) and PSL15456-MAS-1 (the brown planthopper resistant, flood-tolerant, and fragrant line). The newly developed line with the hard texture cooking quality and aroma was able to give the maximum yield of 1,084 kg/rai with the average yield of 649 kg/rai that is quite lower than that of RD41 (686 kg/rai) and RD57 (762 kg/rai). This rice line took 112 days to maturity when using transplanting method. Its plant height was 102 cm. The color of its paddy rice was paddy with long and slender grain type. The dimensions of the paddy grain were 11.0 mm in length, 2.56 in width and 2.02 mm thickness. The 1000-seed weight was 31.3 grams and a bushel weight of 10.3 kilograms. The average length width and thickness of its brown rice was 8, 2.17 and 1.87 mm, respectively. The milled rice was 7.65 mm in length, 2.12 in width and 1.81 mm thickness with low level of chalkiness (0.18). This rice line had a good milling quality with high rate of whole kernel and head rice of 46.9 % The line was a high amylose content line (26.6 %). Gel consistency of its cooked rice was classified as soft with the alkali spreading value rated at 7 and the elongation ratio was 1.44. The quantity of 2-Acetyl-1- pyrroline was 0.42 ppm. We found that the seed dormancy of this rice line was 3 weeks. It was moderately resistant to brown planthopper and moderately tolerant to an acute flooding. This promising line could be suitable for growing in the Central and Lower Northern Thailand. However, this line was susceptible to blast disease and moderately sensitive to bacterial leaf blight. Keywords: high amylose, aroma, brown planthopper, submergence tolerance บทคัดย่อ ประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกข้าวขาวพื้นแข็งรายใหญ่ของโลก แต่สินค้าประเภทข้าวหอมพื้นแข็งยัง มจี ำกดั เพ่อื รองรบั ตลาดสนิ คา้ ข้าวท่ีมคี วามหลากหลายในอนาคต จึงได้มีการพัฒนาพันธุ์ข้าวขาวพ้ืนแข็งให้มี ความหอมคุณภาพดีตามมาตรฐานข้าวไทย ต้านทานโรคแมลงที่สำคัญ และทนทานต่อสภาพแวดล้อม ที่แปรปรวน สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 เป็นข้าวหอมพื้นแข็งคุณภาพดี ได้จากการผสมพันธ์ุ ระหว่างพันธุ์ สายพันธุ์ PSL15082-MAS-12-362 ซึ่งเป็นข้าวที่มียีนต้านทานโรคขอบใบแห้ง และสายพันธุ์ PSL15456-MAS-1 เป็นข้าวที่มียีนต้านทานเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ความหอม และทนน้ำท่วมฉับพลัน PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 มีศักยภาพการให้ผลผลิตสูงถึง 1,084 กิโลกรัมต่อไร่ ให้ผลผลิตเฉลี่ย 649 กิโลกรัมต่อไร่ ต่ำกว่าพันธ์ุ กข41 และ กข57 ที่ให้ผลผลิตเฉลีย่ 686 และ 762 กิโลกรัมต่อไร่ ร้อยละ 5 และ การประชุมตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวิจยั กลมุ่ ศนู ยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

318 17 ตามลำดับ มีอายุการเก็บเกี่ยว 112 วัน (ปักดำ) ความสูง 102 เซนติเมตร เป็นข้าวเจ้าเมล็ดเรียวยาว ข้าวเปลือกสีฟาง ยาว 11.00 มิลลิเมตร กว้าง 2.56 มิลลิเมตร หนา 2.02 มิลลิเมตร มีน้ำหนัก 1,000 เมล็ด 31.3 กรัม น้ำหนักข้าวเปลือก 10.30 กิโลกรัมต่อถัง ข้าวกล้องสีขาว ยาว 8.00 มิลลิเมตร กว้าง 2.17 มิลลิเมตร หนา 1.87 มิลลิเมตร ท้องไข่น้อย ข้าวสารยาว 7.65 มิลลิเมตร กว้าง 2.12 มิลลิเมตร หนา 1.81 มิลลิเมตร คณุ ภาพการสดี ี ได้ขา้ วเตม็ เมล็ดและต้นข้าว 46.9 เปอร์เซ็นต์ เปน็ ข้าวอมิโสสสูง (26.6 เปอร์เซ็นต์) ความคงตัวของแป้งสุกอยู่ในระดับแป้งอ่อน มีค่าการไหลของแป้ง 75 มิลลิเมตร อุณหภูมิแป้งสุกต่ำ (ค่าการ สลายเมล็ดในด่าง 7) การยืดตัวของเมล็ดข้าวสุกปกติ (1.44 เท่า) พบปริมาณสารให้ความหอม 2-Acetyl-1- pyrroline เท่ากบั 0.42 ppm มีระยะพักตัวของเมล็ด 3 สปั ดาห์ ค่อนข้างต้านทานต่อเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ทนน้ำท่วมฉับพลันปานกลาง สามารถปลูกในภาคเหนอื ตอนล่างและภาคกลางได้ดี ข้อควรระวัง อ่อนแอต่อ โรคไหม้ คอ่ นขา้ งออ่ นแอโรคขอบใบแหง้ คำสำคัญ: ขา้ วพื้นแขง็ ขา้ วหอม เพลี้ยกระโดดสนี ้ำตาล นำ้ ทว่ มฉับพลนั คำนำ ประเทศไทยเป็นประเทศผู้ส่งออกข้าวเป็นอันดับ 3 โลก มีข้าวและผลิตภัณฑ์ข้าวส่งออกคิดเป็น มูลค่า 137,808 ล้านบาท (สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร, 2564) ซึ่งเป็นไปตามยุทธศาสตร์ข้าวไทย ปี 2563-2567 ภายใต้วิสัยทัศน์ “ไทยเป็นผู้นำ ตลาดนำการผลติ การตลาดข้าวและผลิตภัณฑ์ขา้ วคุณภาพ ของโลก” จุดเด่นของข้าวไทย คือ มีคุณภาพการสีดีมาก เมล็ดข้าวสารเรียว ยาว โดยเฉพาะข้าวขาวและ ข้าวนึ่งเป็นที่ต้องการอย่างต่อเน่ือง มีการส่งปริมาณส่งออกไปยังต่างประเทศทั้งแอฟริกา ตะวันออกกลาง และเอเชีย มีความต้องการใช้ข้าวเจา้ ขาวพื้นแข็งเพื่อการส่งออก 1.99 ล้านตันข้าวสาร และเพื่อการบริโภค ภายในประเทศ 1.11 ล้านตันข้าวสาร (กรมการข้าว, 2564) เมื่อกล่าวถึงข้าวหอมจะต้องนึกถึงตลาดนุ่ม คณุ ภาพพรเี มยี่ ม ถึงแมใ้ นปจั จบุ ันรปู แบบการบรโิ ภคขา้ วจะเปลีย่ นแปลงไป โดยรับประทานข้าวพ้ืนนุ่มมาก ยิ่งขึ้น แต่ยังมีกลุ่มผู้บริโภคและใช้ประโยชน์ ที่ต้องการข้าวพื้นแข็งที่มีคุณลักษณะเหมือนข้าวเสาไห้ และ อีกหลายประเทศทีน่ ยิ มรบั ประทานขา้ วหอมพื้นแขง็ ไดแ้ ก่ อินโดนิเซีย พมา่ เปน็ ตน้ ปัจจบุ นั กรมการข้าวได้ รบั รองพันธข์ุ ้าวหอมพ้นื แข็งไมไ่ วต่อช่วงแสง คอื พนั ธ์ชุ ยั นาท 2 เพียงพันธ์ุเดยี ว แต่ไมไ่ ดร้ บั ความนยิ มแลว้ แม้ประเทศไทยจะเป็นแหล่งผลิตข้าวรายใหญ่ มีการรับรองพันธุ์ข้าวใหม่อย่างต่อเนื่อง แต่กลับ พบว่า ผลผลติ ข้าวยงั อยู่ในเกณฑต์ ่ำ ซึง่ เป็นผลปัจจยั คุกคามจากการระบาดของโรคและแมลง ทำให้ผลผลิต ต่ำและขาดเสถียรภาพในการผลิต และมีความเสี่ยงสูงจากการประสบภัยพิบัติและในบางปี การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทำให้สภาพอากาศแปรปรวน เกิดภัยธรรมชาติ เช่น น้ำหลากหรือ น้ำท่วมฉบับพลัน ซึ่งสามารถสร้างความเสียหายใหก้ ับข้าวได้ต้ังแต่ 10-100 เปอร์เซ็นต์ ขึ้นอยู่กับพันธุ์ข้าว รูปแบบการท่วม และระยะเวลาในการท่วม (Ismail et al., 2013) โดยในปี 2563 มีพื้นที่ประสบภัยน้ำท่วมซ้ำซาก สามารถสร้างความเสียหายให้กับข้าว พื้นที่ 7.5 ล้านไร่ (กรมส่งเสริมการเกษตร, 2563) มีพันธุ์ข้าวทน น้ำท่วมฉับพลัน ได้แก่ พันธุ์ กข51 ซึ่งเป็นข้าวที่ไวต่อช่วงแสง ไม่ตรงกับความต้องการใช้พันธุ์ในพื้นที่ การประชุมติดตามงานและรายงานความก้าวหนา้ โครงการวจิ ยั กลมุ่ ศนู ยว์ ิจยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

319 ที่ต้องการขา้ วที่ไม่ไวต่อช่วงแสง และมีอายเุ ก็บเก่ยี วสน้ั สามารถเก็บเก่ียวผลผลิตได้ก่อนน้ำท่วมหรือใช้ปลูก หลงั น้ำลด ซ่งึ พบเป็นประจำทุกปี โดยเกษตรกรไมส่ ามารถปรับเปลย่ี นไปปลูกพชื ชนดิ อ่ืนได้ ปัจจุบันประเทศไทยมีคู่แข่งทางการค้ามากยิ่งขึน้ การสร้างความตระหนักรู้ให้แก่ผู้บริโภคมองเหน็ ความแตกต่างระหว่างข้าวไทยกับข้าวจากประเทศอื่น ๆ รวมทั้งควรสร้างอัตลักษณ์ของข้าวไทยในตลาด อาเซียน สามารถตอบโจทย์ผู้บริโภคได้อย่างหลากหลาย (สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ, 2564) ดังน้ัน การพัฒนาพันธุ์ข้าวให้ตรงตามความต้องการของตลาด มีความทนทานต่อสภาพภูมิอากาศแปรปรวน ต้านทานต่อโรคและแมลงที่สำคญั จะช่วยลดความเสยี หายและรกั ษาเสถียรภาพของขา้ วได้ อปุ กรณแ์ ละวิธกี าร 1. การผสมพนั ธุ์ และคัดเลือกพนั ธุ์ สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 ได้จากการผสมพันธุ์ระหว่าง PSL15082-MAS-12-362 ซึ่งเป็นข้าวที่มียีนต้านทานโรคขอบใบแห้ง และ PSL15456-MAS-1 เป็นข้าวที่มียีนต้านทานเพลี้ยกระโดด สีน้ำตาล ยีนความหอม และยีนทนน้ำท่วมฉับพลัน ในฤดูนาปรัง 2559 ที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ปลูกคัดเลือกแบบสืบประวัติชั่วที่ 2 - 6 ในฤดูนาปี 2559 - ฤดูนาปี 2561 ที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ปลูกศึกษา พันธุ์ ในฤดูนาปรัง 2562 - ฤดนู าปี 2562 ท่ศี นู ยว์ จิ ยั ขา้ วพษิ ณโุ ลก 2. การเปรยี บเทียบผลผลติ ภายในสถานี ระหวา่ งสถานี และในนาราษฎร์ 2.1 การเปรยี บเทียบผลผลิตภายในสถานี ปลกู ทดสอบแบบปกั ดำ วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block จำนวน 4 ซำ้ สายพันธุ์ข้าวทดสอบ 18 - 24 สายพันธุ์ ระยะปลูก 20 × 20 เซนติเมตร ปักดำ จำนวน 3 ต้นต่อจับ ขนาดแปลง ย่อย 1.2 × 5 เมตร เก็บเก่ียวผลผลติ พน้ื ที่ 0.80 × 4.80 เมตร ใส่ปุ๋ยอัตรา 12-6-6 กิโลกรมั N-P2O5-K2O ต่อไร่ ใส่จำนวน 3 ครั้ง การป้องกันกำจัดศัตรูพืชและการดแู ลรักษาปฏิบัติตามคำแนะนำของกรมการข้าว บันทึกข้อมลู วนั ออกดอก 75 เปอรเ์ ซ็นต์ ความสงู จำนวนรวงต่อกอ สมุ่ นบั จำนวนเมล็ดดี จำนวนเมลด็ ลบี ตอ่ รวง เก็บ เกี่ยวผลผลิตที่ระยะพลับพลึง นวด ฝัด ทำความสะอาด ชั่งน้ำหนัก ปรับน้ำหนักผลผลิตเป็นกิโลกรัมต่อไร่ที่ ความชื้น 14 เปอรเ์ ซ็นต์ 2.2 การเปรยี บเทยี บผลผลิตระหวา่ งสถานี การปฏิบัตเิ ชน่ เดยี วกบั การทดสอบผลผลิตภายในสถานี 2. การเปรียบเทียบผลผลติ ในนาราษฎร์ ปลูกทดสอบแบบปักดำ ในนาเกษตรกร ในเขตภาคเหนือตอนตอนล่าง และภาคกลาง วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block จำนวน 4 ซ้ำ สายพันธุ์ข้าวทดสอบ 8 สายพันธุ์ ระยะปลกู 20 × 20 เซนตเิ มตร ปักดำ จำนวน 3-5 ตน้ ต่อจบั ขนาดแปลงย่อย 4 × 6 เมตร ใสป่ ุ๋ยอตั รา 12- 6-6 กิโลกรัม N-P2O5-K2O ต่อไร่ แบ่งใส่จำนวน 3 ครั้ง เก็บเกี่ยวผลผลิตพื้นที่ 2 × 5 เมตร การป้องกันกำจัด ศัตรูพืชและการดูแลรักษาปฏิบัติตามคำแนะนำของกรมการข้าว บันทึกข้อมูลเช่นเดียวกับการทดสอบ ผลผลิตภายในสถานี การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวจิ ัย กลุม่ ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

320 . การทดสอบปฏิกิรยิ าต่อโรคและแมลงศตั รูข้าวท่สี ำคัญ ทดสอบปฏิกิริยาต่อโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และเพลี้ยกระโดดหลังขาว ให้คะแนนอาการตาม Standard Evaluation System for Rice (IRRI, 2014) . การประเมินข้าวทนนำ้ ท่วมฉบั พลัน ปลกู ขา้ วทดสอบ โดยใช้มพี นั ธุ์เปรียบเทียบมาตรฐาน 3 พนั ธ์ุ คือ พันธุ์ FR13A เปน็ พันธ์ุมาตรฐาน เปรียบเทียบทนน้ำท่วมฉับพลันดีที่สุด สายพันธุ์ IR64 Sub1 หรือ Swarna Sub1 เป็นสายพันธุ์/พันธุ์ มาตรฐานเปรียบเทียบทนน้ำท่วมฉับพลันปานกลาง และพันธุ์ หรือ IR42 เป็นพันธุ์มาตรฐานเปรียบเทียบ อ่อนแอ โดยปลูกทั้ง 3 พันธุ์ ทุก ๆ 10 แถวของสายพันธุ์ทดสอบ สายพันธุ์/พันธุ์ละ 5 กรัม โรยเมล็ดข้าว งอก (แช่ 12 ชั่วโมง หมุ้ 24 ชวั่ โมง) เปน็ แถว ๆ ยาว 100 เซนตเิ มตร ระยะระหวา่ งแถว 25 เซนติเมตร เมื่อ ต้นขา้ วงอก รักษาระดบั น้ำไม่ให้เกิน 10 เซนติเมตร จนตน้ ขา้ วมีอายุ 25-30 วัน ประเมินความหนาแน่นของ ต้นข้าวแต่ละสายพันธุ์/พันธุ์และวัดความสูง จากนั้นจึงเพิ่มระดับน้ำทันที 150 เซนติเมตร แล้วรักษาระดับ น้ำให้คงทไ่ี วป้ ระมาณ 10-14 วนั ตรวจสอบพนั ธมุ์ าตรฐานเปรยี บเทียบอ่อนแอ IR42 โดยการดำน้ำลงไปจับ ดูต้นข้าวเมื่อพบว่าลำต้นนิ่มหรือเน่า จึงสูบหรือปล่อยน้ำออกให้เหลือระดับน้ำในบ่อประมาณ 5-10 เซนติเมตร ถ้าหากพบว่าพันธุ์มาตรฐานเปรียบเทียบอ่อนแอยังแข็งแรงอยู่ให้รักษาระดับน้ำนั้นต่อไป และ ตรวจสอบเป็นระยะ ๆ เมื่อพบว่าพันธุ์มาตรฐานเปรยี บเทียบอ่อนแอลำต้นนิ่มจึงปล่อยน้ำออก หลังจากน้ัน 10-15 วนั ใหค้ ะแนนการฟนื้ ตัวของข้าวแต่ละสายพันธุ์ โดยเปรยี บเทยี บกบั พนั ธม์ุ าตรฐานเปรยี บเทียบทง้ั 3 พันธุ์ ใช้ระบบการใหค้ ะแนน 1 ถงึ 9 ตามมาตรฐาน Standard Evaluation System for Rice (IRRI, 2014) . การทดสอบการตอบสนองตอ่ ปยุ๋ ไนโตรเจน ดำเนินการที่ศูนยว์ จิ ัยข้าวพิษณุโลก วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block จำนวน 4 ซ้ำ ระยะปลูก 20 × 20 เซนติเมตร ปักดำ จำนวน 3-5 ต้นต่อจับ ขนาดแปลงย่อย 4 x 6 เมตร ใช้ปุ๋ย ไนโตรเจน 6 อัตรา คือ 0 6 12 18 24 และ 30 กิโลกรัม N ต่อไร่ ร่วมกับการใช้ปุ๋ย 6 กิโลกรัมต่อไร่ ของ P2O5 และ K2O เก็บเกี่ยวผลผลิตในพื้นที่ 2 x 5 เมตร บันทึกข้อมูลผลการวิเคราะห์ดินก่อนปลูก เก็บเก่ยี วผลผลิตที่ระยะพลับพลึง นวด ฝดั ทำความสะอาด ชงั่ นำ้ หนกั ปรับนำ้ หนักผลผลติ เป็น กิโลกรัมต่อไร่ ทคี่ วามชน้ื 14 เปอร์เซน็ ต์ 6. การทดสอบคณุ ภาพเมล็ดทางกายภาพ และคณุ ภาพการสี วิเคราะห์คุณภาพเมล็ดทางกายภาพ ได้แก่ สีของข้าวเปลอื ก สีของข้าวกล้อง ขนาดรูปร่างเมล็ดข้าวเปลือก ข้าวกล้องและขา้ วสาร ค่าทอ้ งไข่ น้ำหนกั 1,000 เมลด็ เปอรเ์ ซ็นตข์ ้าวเต็มเมล็ดและต้นขา้ ว แกลบและรำ 7. การทดสอบคุณภาพเมล็ดทางเคมี วิเคราะหค์ ุณภาพเมล็ดทางเคมี ได้แก่ ปริมาณอมิโลส วิเคราะหด์ ว้ ยวธิ ี simplified assay for milled rice amylose ของ Juliano (1971) ความคงตัวของแป้งสุก วิเคราะห์ด้วยวิธีของ Cagampang et al., (1973) ค่าการสลายตัวในดา่ ง วิเคราะห์ดว้ ยวิธีของ Little et al., (1958) อตั ราการยดื ตวั ของขา้ วสุก วิเคราะห์ดว้ ย วิธีของ Juliano and Perez (1984) ความหอม การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวจิ ยั กลมุ่ ศนู ย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565

321 8. การทดสอบคุณภาพการหงุ ตม้ และรับประทาน 8.1 โดยเครื่องวิเคราะห์ความหนืดอย่างรวดเร็ว RVA (Rapid Visco Analyser: RVA) ตามวิธีของ AACC International Method 61-02.01 8.2 การประเมินเนื้อสัมผัสข้าวสุก ด้วยเครื่องวิเคราะห์เนื้อสัมผัส Texture Analyser รุ่น TA.HDplus C ผลการทดลองและวจิ ารณ์ผลการทดลอง 1. การเปรียบเทยี บผลผลติ ภายในสถานี ทำการทดลองท่ีศูนย์วจิ ัยขา้ วพษิ ณุโลก ฤดนู าปรัง 2563 พบว่า สายพันธ์ุ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 ให้ผลผลติ เฉล่ีย 740 กโิ ลกรมั ต่อไร่ สูงกวา่ พันธุ์ กข47 ท่ีใหผ้ ลผลติ เฉลี่ย 724 กิโลกรมั ตอ่ ไร่ ร้อยละ 18 (Table 1) 2. การเปรียบเทียบผลผลิตระหวา่ งสถานี ทำการทดลองที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ชัยนาท ปทุมธานี ฉะเชิงเทรา และสถาบันวิทยาศาสตร์ ข้าวแห่งชาติ ในปี 2564 พบว่า สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 ให้ผลผลิตเฉลี่ย 717 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าพนั ธ์ุ กข61 และ กข41 ทใ่ี หผ้ ลผลิตเฉลย่ี 668 และ 651 กิโลกรัมต่อไร่ ร้อยละ 7 และ 27 ตามลำดับ (Table 3) 3. การเปรยี บเทยี บผลผลิตในนาราษฎร์ ดำเนินการที่จังหวัดพิจิตร ชัยนาท ลพบุรี สุพรรณบุรี สระบุรี เพชรบุรี พระนครศรีอยุธยา และ ฉะเชิงเทรา ในปี 2564 สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 ให้ผลผลิตเฉลี่ย 649 กิโลกรัมต่อไร่ ตำ่ กวา่ พันธ์ุ กข41 และ กข57 ทใ่ี ห้ผลผลติ เฉล่ีย 686 และ 762 กิโลกรมั ต่อไร่ รอ้ ยละ 5 และ 17 ตามลำดบั (Table 4) ข้าวสายพันธุ์นี้ มีอายุเก็บเกี่ยว 112 วัน ความสูง 102 เซนติเมตร จำนวนรวง 11 รวงต่อกอ ความยาวรวง 27.5 เซนติเมตร จำนวนเมลด็ ดตี ่อรวง 98 เมล็ด จำนวนเมลด็ ลบี 42 เมลด็ (Table 2) 4. การทดสอบปฏิกิริยาต่อโรคขา้ ว 4.1 โรคไหม้ เมื่อทดสอบสายพันธ์ุ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 ที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ปราจีนบุรี ราชบุรี และปทุมธานี พบว่า ค่อนข้างอ่อนแอ (MS) ถึงอ่อนแอ (S) เช่นเดียวกับพันธุ์ กข41 กข47 และ กข57 (Table 5) 4.2 โรคขอบใบแห้ง ทำการทดสอบที่ศูนย์วิจัยข้าวปราจีนบุรี พบว่า สายพันธุ์ PSL16348-MAS- 293-3-1-2-1 มรี ะดบั ความต้านทานในระดบั ตา้ นทานสูง (HR) แตเ่ ม่อื ทดสอบที่ศูนยว์ ิจยั ขา้ วพิษณโุ ลก ชยั นาท และปทมุ ธานี แสดงปฏกิ ิรยิ าออ่ นแอ (S) ถึงอ่อนแอมาก (HS) (Table 5) 5. การทดสอบปฏิกริ ยิ าต่อแมลงศตั รขู า้ ว 5.1 เพล้ียกระโดดสีน้ำตาล พบว่า สายพนั ธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 คอ่ นขา้ งต้านทาน (MR) ถึงต้านทาน (R) ต่อประชากรเพลีย้ กระโดดสนี ้ำตาลในจังหวัดชัยนาท ราชบุรี และปทุมธานี (Table 6) 5.2 เพลี้ยกระโดดหลังขาว พบว่า สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 ค่อนข้างอ่อนแอ (MS) ประชากรเพลย้ี กระโดดหลงั ขาวในจังหวดั พิษณโุ ลก เชน่ เดยี วกบั พนั ธ์ุ กข41 กข47 และ กข57 (Table 6) การประชุมติดตามงานและรายงานความก้าวหน้าโครงการวิจยั กล่มุ ศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

322 6. การทดสอบข้าวทนน้ำทว่ มฉบั พลัน ฤดูนาปี 2564 ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยข้าวปราจีนบุรี ทดสอบในบ่อปูน พบว่า สายพันธ์ุ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 สามารถฟื้นตัวได้ 50-74 เปอร์เซ็นต์ เทียบเท่าพันธุ์ IR64-Sub1 ในขณะท่ี พันธุ์ FR13A (พันธุ์มาตรฐานทนน้ำท่วม) ฟื้นตัวได้ 100 เปอร์เซ็นต์ ส่วนพันธุ์ IR42 (พันธุ์มาตรฐานอ่อนแอ) ไม่ สามารถฟื้นตัวได้ (Table 7) 7. การตอบสนองต่อปยุ๋ ไนโตรเจน ดำเนินการที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ในฤดูนาปรัง 2565 พบว่า สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3- 1-2-1 เมื่อใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตราต่างกันทำให้ผลผลิตแตกต่างกันทางสถิติ โดยการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 30 กิโลกรมั N ต่อไร่ ให้ผลผลิตสงู ทสี่ ูด 1,084 กโิ ลกรมั ต่อไร่ แตไ่ มแ่ ตกต่างจากการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนอัตรา 24 และ 18 กิโลกรัม N ต่อไร่ ที่ให้ผลผลิต 1,050 และ 1,019 กิโลกรัมต่อไร่ ตามลำดับ (Table 8) การตอบสนองต่อ ปุ๋ยของข้าวสายพันธ์ุ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 ทศี่ นู ย์วิจัยข้าวพษิ ณุโลกสามารถอธบิ ายได้ดว้ ยสมการ Y= 705.7 + 14.44**X (R² = 0.91**) (Fig. 1) 8. คุณภาพเมล็ดทางกายภาพและคุณภาพการสี สายพนั ธ์ุ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 เปน็ ขา้ วเจ้า ข้าวเปลือกสีฟางมีหาง ขนาดเมล็ด ยาว 11.0 มิลลิเมตร กว้าง 2.56 มิลลิเมตร หนา 2.02 มิลลิเมตร มีน้ำหนัก 1,000 เมล็ด 31.3 กรัม น้ำหนักข้าวเปลือก 10.3 กิโลกรัมต่อถัง ข้าวกล้องสีขาว ยาว 8.00 มิลลิเมตร กว้าง 2.17 มิลลิเมตร หนา 1.87 มิลลิเมตร รูปร่างเรียว ยาว ท้องไข่น้อย ข้าวสารยาว 7.65 มิลลิเมตร กว้าง 2.12 มิลลิเมตร หนา 1.81 มิลลิเมตร คุณภาพการสีดี ได้ข้าวเต็มเมล็ดและต้นข้าว 46.9 เปอร์เซ็นต์ ใกล้เคียงกับพันธุ์ กข41 (46.0 เปอร์เซ็นต์) (Table 9) 9. คณุ ภาพเมลด็ ทางเคมี คุณสมบัติความหนดื ของแป้ง และคุณภาพการรบั ประทาน สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 เป็นข้าวอมิโลสสูง (26.6 เปอร์เซ็นต์) ความคงตัวของแป้ง สกุ อยูใ่ นระดับแปง้ ออ่ น มีคา่ การไหลของแป้ง 75 มลิ ลเิ มตร อุณหภูมิแป้งสกุ ต่ำ (คา่ การสลายเมลด็ ในด่าง 7) การยืดตัวของเมล็ดข้าวสุกปกติ (1.44 เท่า) พบความหอม มีปริมาณ 2-Acetyl-1-pyrroline เท่ากับ 0.42 ppm และได้ทำการทดสอบคุณสมบัติความหนืดของแป้ง พบว่า ข้าวสายพันธุ์นี้มีค่า peak viscosity 146 RVU มีค่า breakdown 36 RVU มีค่า Final viscosity 235 RVU ค่า setback 88 RVU (Table 9) เมื่อทดสอบคุณภาพการหุงต้มด้วยเครื่อง Texture Analyser พบว่า สายพันธุ์ PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 มีความแข็งของเนื้อสัมผัส 10,346 กรัม force อยู่ในระดับเดียวกับพันธุ์ กข57 (10,464 กรัม force) แต่เนื้อสัมผัสแข็งกว่าพันธุ์ กข41 (8,965 กรัม force) และมีความเหนียว -1,200 กรัม force อยู่ในระดับ เดยี วกับพนั ธุ์ กข57 (-1,192 กรัม force) แตม่ ีเนื้อสัมผัสเหนยี วกวา่ พันธุ์ กข41 (-642 กรมั force) (Table 9) สรปุ ผลการทดลอง PSL16348-MAS-293-3-1-2-1 เป็นข้าวที่หอมพื้นแข็งคุณภาพดี ได้จากการผสมพันธุ์ระหว่าง PSL15082-MAS-12-362 ซึ่งเป็นข้าวที่มียีนต้านทานโรคขอบใบแห้ง และ PSL15456-MAS-1 เป็นข้าวทีม่ ี การประชมุ ตดิ ตามงานและรายงานความกา้ วหนา้ โครงการวจิ ยั กลุ่มศูนยว์ จิ ยั ขา้ วภาคเหนือ ประจำปี 2565

323 ยีนต้านทานเพลี้ยกระโดด สีน้ำตาล ยีนความหอม และยีนทนน้ำท่วมฉับพลัน มีศักยภาพการให้ผลผลิตสูง ถึง 1,084 กิโลกรัมต่อไร่ ให้ผลผลิตเฉลี่ย 649 กิโลกรัมต่อไร่ ต่ำกว่าพันธุ์ กข41 และ กข57 ที่ให้ผลผลิต เฉลี่ย 686 และ 762 กิโลกรัมต่อไร่ ร้อยละ 5 และ 17 ตามลำดับ มีอายุการเกบ็ เกีย่ ว 112 วนั (ปกั ดำ) ความ สงู 102 เซนติเมตร เป็นข้าวเจา้ เมล็ดเรียวยาว ข้าวเปลอื กสฟี าง ยาว 11.0 มลิ ลิเมตร กวา้ ง 2.56 มลิ ลิเมตร หนา 2.02 มลิ ลเิ มตร มีน้ำหนกั 1,000 เมลด็ 31.3 กรัม นำ้ หนกั ข้าวเปลือก 10.3 กิโลกรัมต่อถงั ข้าวกลอ้ งสี ขาว ยาว 8.00 มิลลิเมตร กว้าง 2.17 มิลลิเมตร หนา 1.87 มิลลิเมตร ท้องไข่น้อย ข้าวสารยาว 7.65 มิลลิเมตร กว้าง 2.12 มิลลิเมตร หนา 1.81 มิลลิเมตร คุณภาพการสีดี ได้ข้าวเต็มเมล็ดและต้นข้าว 46.9 เปอร์เซ็นต์ ปริมาณอมิโลส 26.6 เปอร์เซ็นต์ ความคงตัวของแป้งสุกอยู่ในระดับแป้งอ่อน มีค่าการไหลของ แป้ง 75 มิลลิเมตร อุณหภูมิแปง้ สุกตำ่ (ค่าการสลายเมล็ดในด่าง 7) การยืดตัวของเมล็ดขา้ วสุกปกติ (1.44 เท่า) พบสารให้ความหอม มีปริมาณ 2-Acetyl-1-pyrroline เท่ากับ 0.42 ppm ระยะพักตัวของเมล็ด 3 สัปดาห์ ค่อนข้างต้านทานต่อเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล สามารถปลูกในภาคเหนือตอนล่าง และภาคกลางได้ดี ข้อควรระวัง อ่อนแอต่อโรคไหม้ ค่อนขา้ งอ่อนแอโรคขอบใบแหง้ เอกสารอา้ งอิง กรมการข้าว. 2564. พื้นที่เป้าหมายส่งเสริมการปลูกข้าว ปีการผลิต 2564/2565 รอบที่ 2 ภายใต้แผน การผลิตและการตลาดข้าวครบวงจร. กรมการข้าว.กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 76 หน้า. กรมส่งเสรมิ การเกษตร. 2563. ขอ้ มลู ผู้ประสบภัยพิบัติดา้ นพืช (ขา้ ว) ปี 2559-2563. 1 หนา้ . สำนักงานเศรษฐกจิ การเกษตร. 2564. สถิติการคา้ สินค้าเกษตรไทยกบั ต่างประเทศ. สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ. 2564. ภาพรวมตลาดข้าวในอาเซียน. กระทรวงพาณชิ ย์. 4 หน้า. Cagampang, G.B., C.M. Perez and B.O. Juliano. 1973. A gel consistency test for eating quality of rice. J Sci Food Agric. 24: 1589-1594. IRRI. 2014. Standard Evaluation System for Rice (SES). International Rice Research Institute, Los Bano~s, Philippines. 57 p. Ismail AM, Singh US, Singh S, Dar MH, Mackill DJ. 2013. The contribution of submergence-tolerant (Sub1) rice varieties to food security in floodprone rainfed lowland areas in Asia. Field Crops Research 152: 83–93. Juliano, B.O. 1971. A simplified assay for milled rice amylose. Cereal Sci. Today 16: 334-336. Juliano, B.O. and C.M. Perez. 1984. Result of a collaborative test on the measurement of grain elongation ratio of milled rice during cooking. J. Cereal Sci. 2: 281-292. Little, R.R., G.B. Hilder and E.H. Dawson. 1958. Differential effect of dilute alkali on 25 varieties of milled white rice. Cereal Chem. 35: 111-126. การประชุมติดตามงานและรายงานความกา้ วหน้าโครงการวจิ ยั กลุม่ ศูนย์วจิ ยั ขา้ วภาคเหนอื ประจำปี 2565