แผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์

แผนผงั แมบ่ ทการอนรุ กั ษ์ และพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร์ ยทุ ธศาสตรก์ ารอนุรกั ษแ์ ละพัฒนา สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม จัดทําโดย ศูนย์บรกิ ารวชิ าการแห่งจฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั Chula Unisearch, Chulalongkorn University



คาํ นํา สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ดําเนินงาน อนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ ตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และ เมืองเก่า พ.ศ. 2546 ซึ่งมีคณะกรรมการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และเมืองเก่า ทําหน้าที่กํากับดูแล โดยท่ีผ่านมาได้ กาํ หนดนโยบายและแผนแม่บทในการอนรุ ักษ์และพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร์ ประกอบด้วย - แนวนโยบายการใชท้ ่ดี ินบรเิ วณกรงุ รัตนโกสินทร์และบริเวณริมแมน่ ํ้าเจา้ พระยาฝงั่ ธนบุรี : คณะรัฐมนตรเี ห็นชอบเม่อื วันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2524 - แผนแม่บทเพ่อื การอนุรกั ษแ์ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร์ : คณะรฐั มนตรีเห็นชอบเมอ่ื วนั ที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2540 - แผนแมบ่ ทและแผนปฏิบตั กิ ารอนรุ ักษแ์ ละพัฒนาบรเิ วณฝ่ังธนบรุ ี ตรงข้ามบรเิ วณกรุงรัตนโกสนิ ทร์ : คณะรัฐมนตรีเหน็ ชอบเมือ่ วนั ที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2543 เน่ืองจากบริบทแวดล้อมและแนวคิดในการอนุรักษ์มีการเปล่ียนแปลงไป แนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาตามนโยบายและ แผนแม่บทฯ ดังกล่าวข้างต้นจึงอาจไม่สอดคล้องกับสถานการณ์ในปัจจุบัน สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและ ส่ิงแวดล้อม โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และเมืองเก่า จึงได้มอบหมายให้ศูนย์บริการ วิชาการแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ดําเนินการศึกษาวิจัย และจัดทาํ “แผนผังแม่บทการอนุรักษแ์ ละพัฒนากรุงรตั นโกสินทร์” โดยดําเนินการทบทวนนโยบายและแผนแม่บทฯ ท่ีมีอยู่เดิม บูรณาการแผนงานและโครงการต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง และจัดทําแผนผัง แม่บทฯ ท่ีครอบคลุมบริบทด้านต่าง ๆ ได้แก่ ด้านการอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรม ด้านภูมิทัศน์ ด้านการจราจร ด้านการใช้ที่ดิน ด้าน สาธารณูปโภค ด้านสาธารณูปการ ด้านการท่องเที่ยว และด้านกายภาพและวิถีชุมชน เพ่ือให้ทุกภาคส่วนที่เกีย่ วข้องยึดถือเป็นกรอบ ในการดาํ เนนิ งานตอ่ ไป สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมหวังเป็นอย่างยิ่งว่า “แผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนา กรุงรัตนโกสินทร์” ที่จัดทําขึ้นใหม่น้ี จะก่อให้เกิดผลในทางปฏิบัติเพื่อให้สามารถอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ได้อย่างมี ประสิทธิภาพและถูกต้องตามหลักวิชาการ รวมท้ังส่งเสริมให้ทุกภาคส่วนที่เก่ียวข้องท้ังภาครัฐ ภาคเอกชน และชมุ ชนในพ้ืนที่ มีความ ตระหนักรู้ ความเข้าใจ และเข้ามามีส่วนร่วมในการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์อย่างเหมาะสม ถูกต้องตามหลักการพัฒนาที่ ยั่งยนื เพอื่ ใหส้ ามารถส่งตอ่ มรดกวัฒนธรรมทีม่ คี ่ายิง่ ในพ้นื ท่แี กค่ นรุ่นต่อ ๆ ไปในอนาคต สาํ นกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม ธนั วาคม 2560

รายงานการศึกษาวจิ ัย “แผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร”์ ประกอบด้วยชุดรายงาน 4 เล่มด้วยกัน ข้อแนะนําการใชง้ าน โดยมีสาระสาํ คัญในแต่ละเลม่ ดงั น้ี แผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร์ เล่มที่ 1 รายงานการศึกษา เล่มท่ี 3 รายงานสรปุ สําหรบั ผู้บรหิ าร รายงานเล่มนี้เป็นการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ โดยมีสาระสําคัญ ประกอบดว้ ย รายงานเล่มน้ีเป็นการสรุปผลการศึกษาจากรายงาน 2 เล่มแรก เพื่อใช้สําหรับผู้บริหาร หรือใช้ในการเผยแพร่แก่ สาธารณชน โดยมสี าระสาํ คญั ประกอบด้วย – การทบทวนวรรณกรรม การนาํ เสนอแนวคิด ขน้ั ตอน และวธิ กี ารดาํ เนินงาน – การศกึ ษาเกยี่ วกับพัฒนาการและความสําคญั ของกรงุ รัตนโกสนิ ทร์ – แนวคดิ ข้ันตอน และวธิ กี ารดาํ เนนิ งานเพอื่ จดั ทาํ แผนผงั แม่บทการอนรุ ักษ์และพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร์ – การวิเคราะหส์ ภาพปัจจบุ ัน ปญั หา และสถานการณ์รายประเดน็ ของพนื้ ทกี่ รงุ รัตนโกสินทร์ – ผลการศกึ ษาและวิเคราะหค์ ุณค่ามรดกวฒั นธรรมทง้ั ทจี่ ับต้องได้และจบั ต้องไมไ่ ดใ้ นกรุงรัตนโกสินทร์ – การสรุปนโยบาย แผนงาน โครงการ และกฎหมายที่เก่ยี วขอ้ งในพืน้ ที่กรุงรัตนโกสินทร์ – แนวคิดและหลักการสําคัญในการจัดทําแผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ นําไปสู่การกําหนด – การศึกษาเก่ียวกับแหล่งมรดกวัฒนธรรมในกรุงรัตนโกสินทร์และผลการประเมินคุณค่าส่ิงก่อสร้างท่ีควรอนุรักษ์และ วิสยั ทศั น์และกรอบนโยบายในการอนุรกั ษแ์ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร์ ปฏสิ งั ขรณใ์ นบรเิ วณกรุงรัตนโกสนิ ทร์ – รายละเอียดของแผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ โดยจําแนกเป็น ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และ – การสรปุ ผลการจดั ประชมุ รับฟงั ข้อคิดเห็นทไี่ ด้จัดให้มีขน้ึ ในระหว่างการดําเนินงาน พฒั นากรุงรัตนโกสินทร์ รายสาขา 8 ด้าน กบั ยุทธศาสตรก์ ารอนรุ ักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ รายพื้นที่ 12 พ้ืนที่ เล่มท่ี 2 ยุทธศาสตรก์ ารอนรุ ักษ์และพัฒนา ตามลาํ ดบั – แนวทางการดําเนินการเพ่อื นาํ แผนผงั แม่บทการอนรุ กั ษ์และพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร์ไปสู่การปฏบิ ตั ิ รายงานเล่มนี้เป็นการนําเสนอรายละเอียดของยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพัฒนาในแผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนา กรุงรัตนโกสินทร์ โดยมีสาระสําคัญ ประกอบดว้ ย เลม่ ที่ 4 รายงานการสาํ รวจและประเมินคุณคา่ สง่ิ กอ่ สรา้ งทคี่ วรอนรุ กั ษ์และปฏสิ งั ขรณใ์ นบรเิ วณ กรุงรัตนโกสินทรแ์ ละบริเวณพ้นื ท่ตี อ่ เนือ่ งกรงุ รตั นโกสินทรช์ ั้นนอก – แนวคิดและหลักการสําคัญในการจัดทําแผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ นําไปสู่การกําหนด วสิ ัยทศั น์และกรอบนโยบายในการอนรุ กั ษแ์ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร์ รายงานเล่มนี้ เป็นรายงานเพ่ิมเติมเพื่อใช้ประกอบการศึกษาวิเคราะห์เก่ียวกับแหล่งมรดกวัฒนธรรมในกรุงรัตนโกสินทร์ ในรายงานเล่มที่ 1 และการจัดทํายุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ ในรายงานเล่มท่ี 2 โดยมีสาระสําคัญ – ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ รายสาขา ประกอบด้วย ด้านมรดกวัฒนธรรม ด้านการใช้ท่ีดิน ประกอบดว้ ย ด้านภูมิทัศน์ ด้านการจราจร ด้านสาธารณูปโภค ด้านสาธารณูปการ ด้านกายภาพและวิถีชุมชน และด้านการ ทอ่ งเท่ยี ว – การสํารวจ รวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลสิ่งก่อสร้างท่ีควรอนุรักษ์และปฏิสังขรณ์ในบริเวณกรุงรัตนโกสินทร์และ บริเวณพ้นื ท่ตี ่อเนอ่ื งกรุงรตั นโกสนิ ทรช์ ้นั นอก – ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ รายพ้ืนท่ี จําแนกออกเป็นพ้ืนท่ีเป้าหมาย 12 พื้นที่ ตามผลการ วิเคราะหก์ ารกระจายตัวของมรดกวัฒนธรรมในพืน้ ทแี่ ละพฒั นาการของเมือง – การประเมินคุณค่าสิ่งก่อสร้างที่ควรอนุรักษ์และปฏิสังขรณ์ในบริเวณกรุงรัตนโกสินทร์และบริเวณพื้นที่ต่อเนื่อง กรุงรัตนโกสินทร์ชั้นนอก – แนวทางการดําเนินการเพื่อนาํ แผนผังแม่บทการอนุรกั ษแ์ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร์ไปสู่การปฏบิ ัติ – ทะเบียนสิ่งก่อสร้างท่ีมีคุณค่าหรือมรดกวัฒนธรรมท่ีจับต้องได้ท่ีควรอนุรักษ์และปฏิสังขรณ์ในบริเวณ กรุงรัตนโกสินทรแ์ ละบริเวณพืน้ ทตี่ อ่ เนอื่ งกรุงรตั นโกสินทรช์ ั้นนอก

สารบญั บทที่ 1 บทนํา หนา 1.1 ความเปนมาของโครงการ 1-1 1.2 วัตถุประสงคข องโครงการ 1-2 1.3 พ้ืนท่ีศกึ ษา เปา หมาย และขอบเขตการดาํ เนนิ งาน 1-2 1-2 1.3.1 พ้นื ท่ีศกึ ษา 1-4 1.3.2 เปา หมาย 1-4 1.3.3 ขอบเขตการดาํ เนินงาน 1-4 1.4 ประโยชนท ี่จะไดร บั จากการดาํ เนินโครงการ 1-4 1.5 ขอตกลงเบอ้ื งตน 1-4 1.6 เนอ้ื หาภายในเลม ยทุ ธศาสตรการอนรุ กั ษแ ละพัฒนา บทที่ 2 แนวคดิ การอนรุ ักษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร 2-2 2.1 ขอดแี ละขอ จํากัดของแผนแมบทเพือ่ การอนุรกั ษและพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร และแผนแมบ ท 2-2 และแผนปฏิบตั กิ ารอนรุ กั ษแ ละพฒั นาบริเวณฝง ธนบุรี ตรงขา มบรเิ วณกรุงรตั นโกสินทร 2-3 2.2 การเปล่ียนแปลงหลักการสาํ คญั ในการจัดทําแผนผงั แมบ ทการอนรุ กั ษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสนิ ทร 2-5 2.3 ผลการทบทวนโครงการในแผนแมบ ทเพ่ือการอนรุ กั ษและพัฒนากรงุ รตั นโกสนิ ทร และแผนแมบ ทและ 2-6 2-7 แผนปฏบิ ัติการอนรุ กั ษและพฒั นาบรเิ วณฝง ธนบรุ ี ตรงขามบริเวณกรงุ รตั นโกสินทร 2-7 2.4 แนวคิดและหลกั การสาํ คัญในการจัดทาํ แผนผงั แมบทการอนุรักษและพัฒนากรงุ รตั นโกสนิ ทร 2-8 2.5 วิสัยทัศนก ารอนรุ กั ษแ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร พ.ศ. 2575 2-9 2.6 กรอบนโยบายการอนรุ ักษแ ละพฒั นาเชิงพื้นที่ของกรุงรตั นโกสนิ ทร พ.ศ. 2561-2575 ( 15 ป ) 2-10 2.6.1 การกําหนดพื้นท่เี พอ่ื การอนุรักษและพฒั นา 2.6.2 การขับเนนโครงสรา งกรุงรัตนโกสินทรแ ละแหลงมรดกวฒั นธรรมทส่ี าํ คญั 2.6.3 การกําหนดพ้นื ที่และการจดั ลําดบั ความสาํ คญั ของพื้นท่ีเปาหมายในการอนรุ กั ษแ ละพฒั นา 2.6.4 องคประกอบของแผนผงั แมบทการอนรุ ักษและพฒั นากรุงรัตนโกสนิ ทร

สารบญั (ตอ) บทที่ 3 ยทุ ธศาสตรก ารอนุรักษและพัฒนากรุงรตั นโกสินทร รายสาขา หนา บทที่ 4 ยุทธศาสตรก ารอนุรกั ษแ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร รายพ้นื ท่ี หนา 3.1 ยุทธศาสตรท ี่ 1 ดา นมรดกวัฒนธรรม 3-4 4.1 แผนงานและโครงการทมี่ ีการดาํ เนินการตอเนื่องกนั หลายพนื้ ที่ 4-1 3.1.1 สถานการณแ ละปญหา 3.1.2 กรอบแนวคิดในการอนุรกั ษแ ละพฒั นา 3-4 4.2 แผนงานและโครงการรายพืน้ ท่ี 4-5 3.1.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ 3-4 4.2.1 บริเวณพระบรมมหาราชวัง (กรุงรัตนโกสนิ ทรช น้ั ใน) 4-7 3.2 ยทุ ธศาสตรท ี่ 2 ดา นการใชท ด่ี ิน 3.2.1 สถานการณแ ละปญหา 3-4 4.2.2 บริเวณยานบางลําพู 4-17 3.2.2 กรอบแนวคดิ ในการอนรุ กั ษและพัฒนา 3.2.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ 3-13 4.2.3 บรเิ วณถนนราชดําเนนิ กลาง-ผา นฟา 4-27 3.3 ยุทธศาสตรท ่ี 3 ดา นภมู ิทศั น 3-13 4.2.4 บรเิ วณยา นเสาชิงชา 4-37 3.3.1 สถานการณและปญ หา 3.3.2 กรอบแนวคดิ ในการอนุรักษแ ละพัฒนา 3-13 4.2.5 บรเิ วณยา นปากคลองตลาด 4-47 3.3.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ 3-13 4.2.6 บรเิ วณวังเดิม-วงั หลัง (บริเวณฝง ธนบรุ ตี รงขามกรุงรัตนโกสินทรและพื้นท่ีถัดออกไป) 4-57 3.4 ยุทธศาสตรท ่ี 4 ดา นการจราจร 3.4.1 สถานการณและปญหา 3-20 4.2.7 บรเิ วณวัดดุสดิ าราม-บางยขี่ ัน 4-67 3.4.2 กรอบแนวคดิ ในการอนรุ กั ษและพัฒนา 3.4.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ 3-20 4.2.8 บรเิ วณยา นบางขุนพรหม 4-77 3.5 ยทุ ธศาสตรท ี่ 5 ดา นสาธารณูปโภค 3-20 4.2.9 บริเวณยา นนางเลงิ้ -มหานาค 4-87 3.5.1 สถานการณแ ละปญหา 3.5.2 กรอบแนวคดิ ในการอนรุ ักษและพฒั นา 3-20 4.2.10 บรเิ วณยานเยาวราช-วงเวียน 22 กรกฎาคม 4-97 3.5.3 กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ 3-29 4.2.11 บรเิ วณยา นตลาดนอ ย 4-107 3.6 ยุทธศาสตรท ี่ 6 ดา นสาธารณปู การ 3.6.1 สถานการณและปญ หา 3-29 4.2.12 บริเวณยา นกะดีจนี -คลองสาน 4-117 3.6.2 กรอบแนวคิดในการอนุรักษและพัฒนา 3.6.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ 3-29 3.7 ยทุ ธศาสตรท ี่ 7 ดา นกายภาพและวิถีชุมชน 3-29 บทที่ 5 แนวทางการดําเนนิ การ 3.7.1 สถานการณแ ละปญ หา 3-39 5.1 การดําเนนิ การใหเ ปน ไปตามแผนผังแมบ ทการอนรุ กั ษและพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร 5-2 3.7.2 กรอบแนวคิดในการอนุรักษแ ละพฒั นา 3-39 5.1.1 การอนรุ กั ษม รดกวฒั นธรรมท่ีมีคณุ คา 5-2 3.7.3 กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ 3-39 5.1.2 การสง เสริมสภาพแวดลอ มเพื่อธํารงคณุ คา ของมรดกวัฒนธรรม 5-2 3.8 ยุทธศาสตรท ่ี 8 ดา นการทอ งเทย่ี ว 3.8.1 สถานการณแ ละปญหา 3-39 5.1.3 การสรา งความตระหนักรู 5-2 3.8.2 กรอบแนวคิดในการอนุรักษแ ละพัฒนา 3.8.3 กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ 3-46 5.2 บทบาทของแผนผังแมบ ทการอนุรักษและพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร 5-3 3-46 5.3 แนวทางการดาํ เนนิ การตามกลไกที่มีอยใู นปจ จุบนั 5-3 3-46 5.3.1 แนวทางการดาํ เนนิ การเพ่ืออนุรกั ษม รดกวฒั นธรรมท่ีมีคณุ คา 5-3 3-46 5.3.2 แนวทางการดําเนนิ การเพอ่ื สง เสริมสภาพแวดลอ มเพ่ือธาํ รงคณุ คา ของมรดกวัฒนธรรม 5-4 3-52 5.3.3 แนวทางการดาํ เนินการเพ่ือสรา งความตระหนักรู 5-4 3-52 5.3.4 แนวทางการดาํ เนินการอื่นๆ 5-4 3-52 5.4 กลไกและเครอื่ งมอื การอนุรักษทสี่ มควรเพ่ิมเติม 5-5 3-52 5.4.1 การพัฒนาระบบการใหค ณุ คา มรดกวัฒนธรรมทมี่ ีความหลากหลาย 5-5 3-58 5.4.2 การจัดตงั้ หนวยงานเพื่อการอนุรกั ษมรดกวัฒนธรรมของกรงุ เทพมหานคร 5-6 3-58 5.4.3 การถา ยโอนสิทธิการพฒั นา (TDR) 5-7 3-58 5.4.4 การขุดคนทางโบราณคดี 5-7 3-58 5.4.5 กองทุนเพ่ือการอนุรักษแหลง มรดก 5-8

สารบญั (ตอ) สารบัญตาราง 5.4.6 การใหส ทิ ธปิ ระโยชนท างภาษี หนา บทที่ 2 แนวคดิ การอนุรกั ษและพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร หนา 5.4.7 การสรางกลไกใหมส าํ หรบั การอนุรักษย า น 5.5 การเสริมสรางสมรรถนะของผปู ฏิบัตงิ านท่เี กย่ี วของกบั การอนรุ กั ษ และการเผยแพรอ งคค วามรแู ก 5-9 ตารางท่ี 2-1 การเปรยี บเทยี บคณุ ลักษณะสําคญั ของแผนผังแมบทการอนุรกั ษแ ละพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทรกับ 2-3 สาธารณะ 5-9 แผนแมบทฯ ฉบบั เดมิ 5.6 สรุปแนวทางการดาํ เนนิ การของภาครฐั และภาคสว นอื่นๆ 5-10 2-3 5.6.1 การดําเนนิ การตามแผนงานโครงการที่ระบไุ วใ นแผนผงั แมบทการอนรุ ักษและพฒั นา ตารางท่ี 2-2 โครงการในแผนแมบ ทฯ ฉบบั เดมิ ที่สมควรดําเนนิ การตอในแผนผงั แมบ ทการอนุรักษ 5-11 และพัฒนากรุงรตั นโกสินทรฉบับใหม กรงุ รตั นโกสินทร 5-11 5.6.2 การดาํ เนินการของหนว ยงานภาครัฐ บทที่ 3 ยุทธศาสตรก ารอนุรักษและพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร รายสาขา 3-5 5.6.3 การดําเนินการของภาคสว นอ่นื ๆ 5-17 3-14 5-19 ตารางท่ี 3-1 สรปุ ยทุ ธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการ ดา นมรดกวฒั นธรรม 3-22 ตารางที่ 3-2 สรุปยุทธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการ ดา นการใชท ด่ี นิ 3-31 ภาคผนวก ก การวางและจัดทําแผนผังและขอ กําหนดการใชป ระโยชนท ีด่ นิ ของผงั เมอื งรวม ก-1 ตารางท่ี 3-3 สรปุ ยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ ดานภูมิทัศน 3-40 กรงุ เทพมหานคร ข-1 ตารางที่ 3-4 สรุปยทุ ธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการ ดานจราจร 3-47 ค-1 ตารางท่ี 3-5 สรปุ ยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ ดา นสาธารณปู โภค 3-53 ภาคผนวก ข แนวทางการอนรุ ักษเ มือง (Urban Conservation Guideline) และเคร่ืองมือทาง ง-1 ตารางท่ี 3-6 สรุปยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ ดา นสาธารณปู การ 3-60 กฎหมาย ตารางท่ี 3-7 สรุปยุทธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการ ดา นกายภาพและวิถชี มุ ชน 3-69 ตารางท่ี 3-8 สรุปยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ ดา นการทองเทีย่ ว ภาคผนวก ค อํานาจหนา ท่ขี องหนว ยงานท่มี ีบทบาทสาํ คญั ในการดาํ เนินการใหเปนไปตาม ตารางที่ 3-9 สรปุ แผนงานและงบประมาณโครงการ 4-3 แผนผังแมบ ทฯ 4-12 บทที่ 4 ยุทธศาสตรการอนุรักษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสินทร รายพื้นที่ 4-22 ภาคผนวก ง การคดิ งบประมาณการดาํ เนินโครงการ 4-32 ตารางท่ี 4-1 รายละเอียด ยทุ ธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการทม่ี กี ารดําเนินการตอเน่อื งกนั หลายพื้นที่ 4-42 ตารางท่ี 4-2 รายละเอียด ยทุ ธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการบรเิ วณพระบรมมหาราชวงั 4-52 ตารางท่ี 4-3 รายละเอยี ด ยทุ ธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบรเิ วณยานบางลําพู 4-62 ตารางที่ 4-4 รายละเอยี ด ยทุ ธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบรเิ วณถนนราชดาํ เนนิ กลาง-ผานฟา 4-72 ตารางที่ 4-5 รายละเอียด ยุทธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบรเิ วณเสาชงิ ชา 4-82 ตารางที่ 4-6 รายละเอียด ยทุ ธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการบรเิ วณปากคลองตลาด 4-92 ตารางที่ 4-7 รายละเอยี ด ยทุ ธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบรเิ วณวังเดิม-วังหลงั 4-102 ตารางที่ 4-8 รายละเอียด ยุทธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบริเวณวัดดสุ ิดาราม-บางยีข่ นั 4-112 ตารางท่ี 4-9 รายละเอยี ด ยทุ ธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบริเวณยา นบางขนุ พรหม 4-122 ตารางท่ี 4-10 รายละเอยี ด ยทุ ธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการบรเิ วณยานนางเลงิ้ -มหานาค ตารางที่ 4-11 รายละเอยี ด ยุทธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบริเวณยานเยาวราช-วงเวียน 22 กรกฎาคม ตารางที่ 4-12 รายละเอยี ด ยทุ ธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการบริเวณยานตลาดนอย ตารางที่ 4-13 รายละเอียด ยุทธศาสตร กลยุทธ แผนงานและโครงการบรเิ วณยานกะดีจนี -คลองสาน บทที่ 5 แนวทางการดาํ เนินการ 5-5 5-12 ตารางท่ี 5-1 หนวยงานภาครัฐที่เกยี่ วของกบั การดาํ เนนิ การดา นตา ง ๆ ตารางที่ 5-2 แผนงานโครงการแจกแจงตามเครือ่ งมือการดาํ เนินการ

สารบญั ภาพ บทที่ 2 แนวคดิ การอนรุ กั ษแ ละพฒั นากรุงรัตนโกสนิ ทร หนา ภาพท่ี 3-23 ตัวอยา งการพัฒนาพ้ืนทส่ี งเสริมการเชอื่ มตอยานพาหนะตา งประเภท หนา ภาพท่ี 3-24 ภาพกอนการพัฒนาและแนวทางการพัฒนาที่จอดรถรอบสถานศี ริ ริ าช ภาพท่ี 2-1 ความจําเปน ในการจดั ทําแผนผงั แมบทการอนรุ กั ษและพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร 2-2 ภาพที่ 3-25 แนวทางการพฒั นาพนื้ ทีจ่ าํ กดั การสัญจรในบรเิ วณกรงุ รตั นโกสนิ ทรช ั้นใน 3-32 ภาพท่ี 2-2 แนวคิดหลกั ในการจดั ทาํ แผนผงั แมบทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร 2-5 3-33 ภาพท่ี 2-3 ทัศนียภาพพนื้ ทกี่ รงุ รตั นโกสินทรใ นปจจุบนั 2-6 บรเิ วณขางวดั มหาธาตยุ ุวราชรังสฤษฎ์ิ 3-34 ภาพที่ 2-4 องคประกอบของแผนผงั แมบ ทการอนรุ ักษและพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร 2-10 ภาพท่ี 3-26 แนวทางการพฒั นาพนื้ ท่จี ุดจอดขนสงมวลชน ภาพท่ี 3-27 ภาพตัวอยางการเกบ็ คา ธรรมเนียมเขาพ้ืนทดี่ ว ยยานพาหนะสวนบคุ คล 3-35 บทที่ 3 ยทุ ธศาสตรการอนรุ กั ษแ ละพัฒนากรุงรตั นโกสินทร รายสาขา 3-6 3-36 3-7 ในประเทศอังกฤษและประเทศสงิ คโปร ภาพที่ 3-1 แมนา้ํ เจาพระยาระหวา งคลองบางกอกนอยและคลองบางกอกใหญ 3-7 ภาพที่ 3-28 ภาพกอ นการพฒั นาและแนวทางการพฒั นาเขตเศรษฐกิจเฉพาะกิจ บริเวณถนนเยาวราช 3-37 ภาพท่ี 3-2 แนวทางการบูรณปฏสิ ังขรณป อ มมหากาฬพรอมดว ยปราการและการพัฒนาพนื้ ทโ่ี ดยรอบ 3-8 ภาพท่ี 3-29 แนวทางการพัฒนาและปรบั ปรงุ ทาเรือเพือ่ เชอื่ มตอ ระบบขนสงมวลชนอน่ื ๆ 3-38 ภาพท่ี 3-3 แนวทางการบรู ณปฏสิ ังขรณวดั บวรสถานสทุ ธาวาส 3-9 ภาพท่ี 3-30 แนวทางการพฒั นาแนวปอ งกนั นา้ํ ทว มอเนกประโยชน ในภาวะปกตแิ ละภาวะนา้ํ ทวม 3-41 ภาพท่ี 3-4 ตวั อยางการบูรณปฏิสังขรณโ บราณสถาน 3-10 ภาพที่ 3-31 สภาพปจจบุ ันบริเวณคลองรอบกรุงหลงั การจดั ระเบยี บ 3-42 ภาพท่ี 3-5 ตัวอยา งสภาพปจจบุ นั ของโบราณสถานทยี่ งั ไมไ ดข ้นึ ทะเบียน (คลองบา นขม้นิ ) 3-11 ภาพที่ 3-32 ภาพกอ นการพัฒนาและแนวทางการพัฒนาประตรู ะบายนา้ํ 3-43 ภาพที่ 3-6 ตัวอยางแหลงมรดกสาํ คญั อ่นื ๆ 3-12 ภาพท่ี 3-33 ภาพกอนการพฒั นาและแนวทางการนําสายไฟฟาและสายส่อื สารลงใตด ิน 3-44 ภาพที่ 3-7 ตวั อยางประเพณแี ละเทศกาลทอ งถิ่น 3-16 ภาพท่ี 3-34 ภาพกอ นการพัฒนาและแนวทางการพฒั นาพ้ืนทีส่ าํ นักงานประปาแมนศรี 3-45 ภาพท่ี 3-8 ตวั อยางภูมปิ ญ ญาทอ งถ่ิน วฒั นธรรมอาหาร นาฏศิลป และหตั ถศลิ ป 3-16 ภาพที่ 3-35 ตวั อยางการปรบั ปรุงวัดและโรงเรยี นเปนศนู ยบ รกิ ารครบวงจรแกผ ูส งู อายุและผูด อ ยโอกาส 3-48 ภาพที่ 3-9 ตัวอยางการควบคุมแบบซอ นทบั (Overlay Control) โดยอาศยั อํานาจแหงกฎหมายควบคมุ อาคาร 3-17 ภาพที่ 3-36 ตวั อยางการเพิ่มประโยชนการใชสอยโรงเรยี นเปน ศนู ยการเรยี นรู ศูนยฝ ก อาชพี 3-49 ภาพท่ี 3-10 ตวั อยา งแนวคิดการจัดทําขอบญั ญตั กิ รุงเทพมหานคร บรเิ วณทา พระจนั ทร- ทาชาง 3-18 ภาพท่ี 3-11 ตวั อยา งการกําหนดรายละเอียดมาตรการคมุ ครองสงิ่ แวดลอมศิลปกรรม และพื้นท่กี จิ กรรมสนั ทนาการ 3-50 ภาพท่ี 3-12 ทัศนยี ภาพภายหลังการดาํ เนินการใหเ ปน ไปตามผังเมอื งเฉพาะ บรเิ วณรมิ ฝง แมน ํา้ เจา พระยา 3-18 ภาพท่ี 3-37 ตวั อยางการปรบั ปรุงโรงเรียนเปน สถานท่รี องรบั ภัยพิบตั ิและภาวะฉุกเฉนิ 3-51 3-19 ภาพท่ี 3-38 ตวั อยา งการตดิ ต้ังหัวจายนํา้ ดบั เพลงิ เพื่อบรรเทาอคั คภี ัยตามจุดท่ีเหมาะสม 3-54 ยา นทา พระจนั ทร ภาพท่ี 3-39 ภาพกอนการพฒั นาและแนวทางการปรบั ปรงุ สภาพแวดลอมการอยอู าศัย กลมุ ชุมชนวดั ดสุ ิตาราม 3-55 ภาพที่ 3-13 ตวั อยางผงั เมืองเฉพาะบริเวณรมิ ฝง แมน้ําเจา พระยา ยานทา พระจนั ทร- ทา ชา ง 3-19 ภาพท่ี 3-40 ภาพกอนการพฒั นาและแนวทางการปรบั ปรงุ สภาพแวดลอมการอยอู าศัยระดบั กลุมชมุ ชนบริเวณ ภาพท่ี 3-14 ทศั นียภาพภายหลงั การพฒั นาบรเิ วณพ้นื ท่เี ปลยี่ นถา ยการสัญจรโดยรอบสถานีรถไฟฟา 3-56 3-23 โดยรอบศาลเจาไทฮว้ั 3-57 สถานีรว มวงั บรู พา-สามยอด 3-24 ภาพท่ี 3-41 ตวั อยางผลติ ภณั ฑของผูประกอบการภายในชุมชนที่ไดรบั การออกแบบและพฒั นา 3-61 ภาพที่ 3-15 ตวั อยางผังเมอื งเฉพาะบรเิ วณพนื้ ทเ่ี ปลีย่ นถายการสญั จรโดยรอบสถานรี ถไฟฟา 3-25 ภาพที่ 3-42 ตวั อยางการพัฒนาเวบ็ ทา (Portal web) เพอ่ื สงเสริมการคาดจิ ิทัล 3-62 3-26 ภาพท่ี 3-43 แนวทางการพัฒนาปรับปรุงปายสื่อสารขอมูลแหลง ทองเทยี่ ว 3-63 สถานีรวมวงั บรู พา-สามยอด 3-27 ภาพท่ี 3-44 ตัวอยางและแนวทางการพัฒนาแหลง ขอมูลวถิ ชี ุมชน 3-64 ภาพท่ี 3-16 แนวทางการพฒั นาลานหนา อาคารสถานตี าํ รวจพระราชวัง 3-28 ภาพที่ 3-45 ตวั อยางการจดั กจิ กรรมสงเสรมิ การทอ งเท่ียวเชิงวฒั นธรรม 3-65 ภาพที่ 3-17 ภาพกอ นการพฒั นาและแนวทางการพัฒนาถนนบาํ รงุ เมือง 3-28 ภาพที่ 3-46 สภาพปจ จบุ นั บริเวณถนนเยาวราช 3-66 ภาพท่ี 3-18 ภาพกอ นการพฒั นาและแนวทางการพัฒนาแนวคลองสาํ คัญ ภาพท่ี 3-47 ตัวอยา งการปรับปรงุ สถานทแ่ี ละอปุ กรณใหข อมูลเสน ทางการทอ งเทยี่ ว 3-67 ภาพที่ 3-19 ภาพกอนการพัฒนาและแนวทางการพฒั นาพื้นทีโ่ ลง สาธารณะบริเวณลานคนเมอื ง ภาพที่ 3-48 แนวทางการพัฒนาระบบออนไลนเพอ่ื ใหขอ มลู การทองเทย่ี ว ภาพที่ 3-20 ตวั อยางการฉายไฟสองสวา งอาคารสําคญั ภาพที่ 3-49 ตวั อยางการปรบั ปรงุ แหลง ท่ีพักนกั ทองเทย่ี ว ภาพที่ 3-21 แนวทางการวางระบบงานดแู ลรกั ษาตน ไมใหญใหเหมาะสมในพน้ื ทอ่ี นรุ กั ษ ภาพที่ 3-22 ภาพกอนการพฒั นาบรเิ วณถนนราชดําเนนิ และตัวอยางการดูแลรักษาตนไมใ นกรงุ ปารสี

สารบัญภาพ (ตอ ) บทที่ 4 ยทุ ธศาสตรการอนุรักษและพฒั นากรุงรัตนโกสินทร รายพืน้ ท่ี หนา หนา ภาพที่ 4-1 วิธีอา นแผนผงั และขอ มลู ของแผนงานและโครงการ 4-5 ภาพที่ 4-31 ผงั รายละเอยี ดการอนุรกั ษแ ละพฒั นาบริเวณยานเยาวราช-วงเวียน 22 กรกฎาคม 4-99 ภาพท่ี 4-2 แหลงมรดกท่ีสาํ คัญบริเวณพระบรมมหาราชวงั ภาพที่ 4-3 แนวคิดในการอนุรกั ษและพฒั นาบรเิ วณพระบรมมหาราชวัง 4-8 ภาพที่ 4-32 แหลง มรดกทส่ี ําคัญบรเิ วณยา นตลาดนอ ย 4-108 ภาพที่ 4-4 ผังรายละเอียดการอนุรักษแ ละพฒั นาบรเิ วณพระบรมมหาราชวัง ภาพที่ 4-5 แหลง มรดกที่สําคัญบรเิ วณยา นบางลาํ พู 4-9 ภาพที่ 4-33 แนวคดิ ในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนาบรเิ วณยา นตลาดนอย 4-109 ภาพที่ 4-6 แนวคิดในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนาบริเวณยา นบางลาํ พู ภาพท่ี 4-7 ผังรายละเอียดการอนุรกั ษและพฒั นาบริเวณยา นบางลาํ พู 4-9 ภาพที่ 4-34 ผังรายละเอียดการอนุรักษแ ละพัฒนาบริเวณยา นตลาดนอย 4-109 ภาพท่ี 4-8 แหลง มรดกทสี่ าํ คัญบริเวณถนนราชดาํ เนนิ กลาง-ผา นฟา ภาพที่ 4-9 แนวคดิ ในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนาบรเิ วณถนนราชดาํ เนินกลาง-ผา นฟา 4-18 ภาพท่ี 4-35 แหลงมรดกท่ีสาํ คญั บริเวณยา นกะดีจีน-คลองสาน 4-118 ภาพท่ี 4-10 ผังรายละเอียดการอนุรกั ษแ ละพัฒนาบรเิ วณราชดําเนนิ กลาง-ผา นฟา ภาพท่ี 4-11 แหลง มรดกทส่ี าํ คญั บรเิ วณยา นเสาชงิ ชา 4-19 ภาพท่ี 4-36 แนวคดิ ในการอนุรกั ษและพฒั นาบริเวณยานกะดจี นี -คลองสาน 4-119 ภาพท่ี 4-12 แนวคดิ ในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนาบริเวณยานเสาชงิ ชา ภาพที่ 4-13 ผังรายละเอียดการอนุรกั ษแ ละพัฒนาบริเวณยานเสาชงิ ชา 4-19 ภาพท่ี 4-37 ผงั รายละเอยี ดการอนุรักษและพัฒนาบรเิ วณยา นกะดีจนี -คลองสาน 4-119 ภาพที่ 4-14 แหลงมรดกท่ีสาํ คญั บริเวณยา นปากคลองตลาด ภาพท่ี 4-15 แนวคิดในการอนุรักษแ ละพฒั นาบรเิ วณยา นปากคลองตลาด 4-28 ภาพท่ี 4-16 ผังรายละเอยี ดการอนุรักษและพฒั นาบรเิ วณยา นปากคลองตลาด ภาพที่ 4-17 แหลงมรดกที่สาํ คญั บริเวณวังเดมิ -วงั หลัง 4-29 บทที่ 5 แนวทางการดาํ เนินการ ภาพท่ี 4-18 แนวคิดในการอนรุ กั ษแ ละพฒั นาบรเิ วณวังเดมิ -วังหลัง ภาพท่ี 4-19 ผงั รายละเอียดการอนรุ ักษแ ละพัฒนาบริเวณวังเดมิ -วงั หลัง 4-29 ภาพท่ี 5-1 รปู แบบการดาํ เนินการใหเ ปน ไปตามแผนผังแมบ ทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร 5-2 ภาพที่ 4-20 แหลง มรดกทส่ี าํ คญั บริเวณวดั ดสุ ิดาราม-บางยข่ี ัน ภาพที่ 4-21 แนวคิดในการอนรุ กั ษและพฒั นาบรเิ วณวดั ดุสดิ าราม-บางยีข่ นั 4-38 ภาพท่ี 5-2 บทบาทของแผนผงั แมบทการอนรุ กั ษและพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร 5-3 ภาพท่ี 4-22 ผงั รายละเอียดการอนุรักษแ ละพฒั นาบรเิ วณวดั ดสุ ดิ าราม-บางยขี่ นั ภาพท่ี 4-23 แหลง มรดกที่สําคญั บรเิ วณยา นบางขนุ พรหม 4-39 ภาพท่ี 5-3 กลไกการถา ยโอนสทิ ธิการพฒั นา 5-7 ภาพที่ 4-24 แนวคิดในการอนรุ กั ษและพฒั นาบริเวณยา นบางขนุ พรหม ภาพท่ี 4-25 ผังรายละเอยี ดการอนุรักษและพฒั นาบรเิ วณยานบางขุนพรหม 4-39 ภาพที่ 5-4 ตึกแถวทไ่ี ดร บั การอนุรักษจ ากกลไกการถา ยโอนสิทธิการพฒั นาในยา น Dihuajie ของกรงุ Taipei 5-7 ภาพที่ 4-26 แหลง มรดกที่สาํ คญั บริเวณยา นนางเล้งิ -มหานาค ภาพท่ี 4-27 แนวคิดในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนาบริเวณยา นนางเล้งิ -มหานาค 4-48 ภาพท่ี 5-5 สรุปแหลงท่มี าของงบประมาณทใ่ี ชในการดําเนนิ การโครงการตามแผนผงั แมบ ทการอนุรกั ษ 5-8 ภาพท่ี 4-48 ผงั รายละเอยี ดการอนุรกั ษแ ละพฒั นาบริเวณยา นนางเลง้ิ -มหานาค ภาพท่ี 4-29 แหลงมรดกที่สาํ คญั บรเิ วณยา นเยาวราช-วงเวยี น 22 กรกฎาคม 4-49 และพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร ภาพท่ี 4-30 แนวคดิ ในการอนรุ ักษและพฒั นาบริเวณยา นเยาวราช-วงเวยี น 22 กรกฎาคม 4-49 ภาพที่ 5-6 อาคารที่ไดร บั การปรับปรงุ ใหส อดคลองกับแนวทางการปรับภูมิทศั นอ าคารในเขตอนุรกั ษกลมุ 5-10 4-58 สถาปตยกรรมท่มี คี ุณคา ทางประวัติศาสตร 4-59 ภาพที่ 5-7 เขตอนุรกั ษกลุมสถาปต ยกรรมท่มี คี ณุ คา ทางประวัตศิ าสตร Wakimachi ในจงั หวดั Tokushima 5-10 4-59 ของประเทศญีป่ ุน 4-68 ภาพที่ 5-8 การดาํ เนนิ การของหนวยงานทมี่ บี ทบาทสาํ คัญ เพือ่ ใหเปนไปตามแผนผังแมบทการอนุรกั ษ 5-18 4-69 และพัฒนากรงุ รัตนโกสนิ ทร 4-69 4-78 4-79 4-79 4-88 4-89 4-89 4-98 4-99

สารบญั แผนท่ี บทที่ 1 บทนํา หนา หนา แผนท่ี 1-1 พ้ืนทจี่ ัดทาํ ยทุ ธศาสตรก ารอนรุ กั ษและพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร 1-3 แผนที่ 3-22 พื้นทจ่ี ัดการจราจรในเขตเศรษฐกิจเฉพาะกิจ 3-37 บทที่ 2 แนวคิดการอนุรกั ษแ ละพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร แผนท่ี 3-23 พนื้ ท่ีพัฒนาและปรบั ปรงุ ทา เรอื 3-38 แผนที่ 2-1 การกําหนดความเขม ขน ของพ้ืนที่อนรุ กั ษใ นกรงุ รตั นโกสนิ ทร แผนที่ 3-24 แผนผงั แมบ ทการอนรุ กั ษและพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร ดา นสาธารณูปโภค 3-40 แผนท่ี 2-2 พัฒนาการเชงิ พืน้ ท่ขี องกรงุ รตั นโกสินทร และแหลง มรดกสําคัญที่ควรไดร บั การขับเนน 2-7 แผนท่ี 3-25 พน้ื ทพ่ี ฒั นาแนวปอ งกนั นา้ํ ทว ม แผนท่ี 2-3 การจัดลําดบั ความสําคญั ของพื้นทเี่ ปาหมายในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสนิ ทร 2-8 แผนท่ี 3-26 พน้ื ที่ฟน ฟูระบบคคู ลอง และปรบั ปรงุ คณุ ภาพนํา้ 3-41 2-9 แผนที่ 3-27 พืน้ ทป่ี รบั ปรงุ ระบบการระบายนํา้ 3-42 บทที่ 3 ยทุ ธศาสตรการอนุรกั ษแ ละพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร รายสาขา 3-43 แผนที่ 3-1 แผนผงั แมบ ทการอนรุ กั ษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร ดา นมรดกวัฒนธรรม แผนที่ 3-2 พื้นที่คุมครองแมนํา้ เจา พระยา แผนท่ี 3-28 พนื้ ท่นี าํ สายไฟฟาและสายส่ือสารลงใตดิน 3-44 แผนที่ 3-3 พ้ืนทบ่ี รู ณปฏสิ ังขรณโบราณสถานในพน้ื ที่กรุงรตั นโกสินทร แผนท่ี 3-4 พื้นที่ข้ึนทะเบียนโบราณสถานทยี่ ังไมไดรบั การขนึ้ ทะเบียน แผนที่ 3-29 พื้นที่จัดตัง้ ศนู ยป ระสานงานและขอ มลู และพฒั นาเครือขายระบบสารสนเทศสาธารณปู โภค 3 มติ ิ 3-45 แผนที่ 3-5 พื้นทีจ่ ัดทาํ ทะเบยี นแหลง มรดกทอ งถ่นิ และสนบั สนนุ การบูรณปฏิสังขรณ แผนที่ 3-6 พื้นที่สบื สานฟน ฟูขนบธรรมเนยี มประเพณี และเทศกาลทอ งถ่ิน 3-5 แผนที่ 3-30 แผนผงั แมบ ทการอนรุ กั ษและพัฒนากรงุ รตั นโกสนิ ทร ดานสาธารณูปการ 3-47 แผนท่ี 3-7 พื้นทฟ่ี น ฟภู ูมิปญญาทองถิน่ วฒั นธรรมอาหาร นาฏศลิ ป และหัตถศิลป 3-6 แผนที่ 3-31 พ้ืนท่ีปรบั ปรุงวดั และโรงเรียนเปน ศนู ยบรกิ ารครบวงจรแกผสู งู อายุและผดู อยโอกาส 3-48 แผนที่ 3-8 แผนผงั แมบ ทการอนรุ กั ษแ ละพัฒนากรงุ รัตนโกสนิ ทร ดา นการใชท ดี่ ิน 3-8 แผนท่ี 3-32 พื้นที่เพมิ่ ประโยชนการใชส อยโรงเรยี นเปนศนู ยก ารเรยี นรู ศนู ยฝ กอาชีพ 3-49 แผนที่ 3-9 การแกไ ขปรบั ปรงุ แผนผงั ขอ กาํ หนดและมาตรการตามกฎหมายผงั เมือง 3-9 และพื้นท่กี ิจกรรมสันทนาการ แผนท่ี 3-10 แผนผังแมบทการอนรุ กั ษและพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร ดานภูมทิ ศั น 3-10 แผนที่ 3-33 พนื้ ที่ปรบั ปรุงอาคารเรยี นเปน ทพี่ กั ยามภยั พบิ ัติและภาวะฉกุ เฉนิ 3-50 แผนท่ี 3-11 พน้ื ที่ปรบั ปรงุ ภมู ิทศั นโดยรอบโบราณสถาน 3-11 แผนที่ 3-34 พน้ื ที่ติดตง้ั อปุ กรณเ พอ่ื ความปลอดภัยของชุมชน 3-51 แผนท่ี 3-12 พื้นทป่ี รบั ปรงุ ภูมทิ ัศนใ นโครงสรางทัศนภาพ 3-12 แผนท่ี 3-35 แผนผงั แมบ ทการอนุรักษแ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร ดา นกายภาพและวถิ ีชุมชน 3-53 แผนที่ 3-13 พื้นที่ปรบั ปรงุ ภมู ทิ ัศนในแนวแมน ้าํ เจาพระยาและแนวคลองสาํ คัญ 3-14 แผนที่ 3-36 พน้ื ท่ีปรบั ปรงุ สภาพแวดลอมการอยูอ าศัยในกลมุ ชมุ ชนท่ีสาํ คัญ 3-54 แผนที่ 3-14 พน้ื ที่ปรบั ปรงุ พ้ืนทีโ่ ลง สาธารณะ 3-15 แผนท่ี 3-37 พ้นื ที่ปรบั ปรงุ พ้นื ทสี่ าธารณะระดบั กลมุ ชมุ ชนภายในศาสนสถาน 3-55 แผนท่ี 3-15 พืน้ ทฉี่ ายไฟสองสวา งอาคารสาํ คัญ และพน้ื ทส่ี าธารณะ 3-22 แผนท่ี 3-38 แผนผังแมบ ทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร ดานการทองเทีย่ ว 3-60 แผนท่ี 3-16 แผนผังแมบ ทการอนุรกั ษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร ดา นการจราจร 3-23 แผนท่ี 3-39 พน้ื ที่ปรบั ปรงุ อปุ กรณสื่อสารขอ มลู แหลง ทองเท่ียว 3-61 แผนท่ี 3-17 พน้ื ทส่ี งเสรมิ การเชื่อมตอ ยานพาหนะตา งประเภท 3-24 แผนที่ 3-40 พืน้ ที่พัฒนาแหลง ขอ มูลวิถชี ุมชน 3-62 แผนท่ี 3-18 พื้นที่ทดแทนท่ีจอดรถบนพ้ืนผวิ จราจร 3-25 แผนที่ 3-41 พืน้ ที่จัดกจิ กรรมเพื่อสง เสริมการทอ งเทีย่ วเชงิ วัฒนธรรม 3-63 แผนที่ 3-19 พ้ืนท่จี าํ กัดการสญั จรในบรเิ วณกรุงรตั นโกสนิ ทรช ้ันใน 3-26 แผนท่ี 3-42 พนื้ ที่จัดระเบียบพนื้ ทท่ี อ งเที่ยว 3-64 แผนที่ 3-20 พืน้ ท่ีสงเสริมการใชข นสงมวลชนเพ่ือลดการใชย านพาหนะสวนบคุ คล 3-27 แผนท่ี 3-43 พื้นที่ปรบั ปรงุ สถานทีแ่ ละอุปกรณใหขอ มลู เสนทางการทองเที่ยว 3-65 แผนท่ี 3-21 พื้นทเ่ี กบ็ คาธรรมเนียมการเขา บรเิ วณกรุงรตั นโกสนิ ทรชน้ั นอกดว ยยานพาหนะสวนบุคคล 3-31 แผนท่ี 3-44 พน้ื ที่สง เสรมิ การพัฒนาแหลงทพ่ี ักนักทอ งเท่ยี วท่ีไดมาตรฐาน 3-67 3-32 แผนที่ 3-45 แผนผงั แมบ ทการอนุรกั ษและพัฒนากรงุ รัตนโกสนิ ทร รายสาขา 3-68 3-33 บทที่ 4 ยทุ ธศาสตรการอนุรกั ษและพัฒนากรงุ รตั นโกสนิ ทร รายพ้ืนที่ 3-34 3-35 แผนที่ 4-1 แผนงานและโครงการทม่ี ีการดาํ เนนิ การตอ เนือ่ งกันหลายพนื้ ท่ี 4-2 3-36 แผนที่ 4-2 แผนผังแมบทการอนรุ ักษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร รายพนื้ ที่ 4-6

แผนผงั แมบ ทการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร– ยทุ ธศาสตรก ารอนรุ ักษแ ละพัฒนา 1-1 บทที่ 1 บทนํา 1.1 ความเปนมาของโครงการ รฐั บาลไดก ําหนดนโยบายการดําเนินงานอนรุ ักษและพัฒนาบริเวณกรุงรัตนโกสนิ ทรม าตงั้ แต พ.ศ. 2521 โดยมีวัตถุประสงค คอื 1) เพอ่ื ปรบั ปรงุ พ้ืนทบ่ี างสวนใหเปน ท่วี า งและเปนสวนสาธารณะ เพอ่ื การพกั ผอ นหยอนใจ 2) เพอ่ื อนุรักษอ าคารสถานทีแ่ ละบรเิ วณบางสว นทีม่ ีคุณคาทางศิลปกรรม สถาปตยกรรม วัฒนธรรม และประวตั ิศาสตร 3) เพอ่ื จาํ แนกและกําหนดประเภทการใชที่ดนิ ใหเปน สัดสวน และใหประสานกับระบบถนน แผนจราจร และระบบ สาธารณูปโภคของเมอื ง เพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคดังกลาว คณะรัฐมนตรีไดมีมติใหจัดตั้งคณะกรรมการโครงการกรุงรัตนโกสินทร ซ่ึงตอมา ปรับเปลี่ยนเปนคณะกรรมการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทร และเมืองเกา ภายใตระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวย การอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทร และเมืองเกา พ.ศ. 2546 ทําหนาที่กําหนดนโยบาย จัดทําแผนผังแมบท แนวทางและ แผนปฏิบัติการในการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทร กําหนดหลักเกณฑในการควบคุมการกอสราง และส่ิงกอสรางภายใน บริเวณกรุงรัตนโกสนิ ทร มาตรการทางการบริหาร และระเบียบปฏิบตั ิตาง ๆ เพ่ือลดความหนาแนนแออัดของอาคารสถานท่แี ละ การจราจร สงเสริมใหมีพื้นท่ีโลงสีเขียวเพ่ิมมากขึ้น รักษาสิ่งแวดลอมทางธรรมชาติและศิลปกรรม อนุรักษโบราณสถาน และ สถาปตยกรรมท่ีมีคุณคาทางประวัติศาสตรและสถาปตยกรรมในกรุงรัตนโกสินทร ทั้งน้ี ไดมีการกําหนดแนวนโยบายและ แผนแมบ ทข้นึ มา 3 ฉบับ ไดแ ก 1) แนวนโยบายการใชทด่ี ินบริเวณกรงุ รัตนโกสินทรและบรเิ วณริมแมน าํ้ เจาพระยาฝง ธนบรุ ี : คณะรฐั มนตรีเห็นชอบเม่อื วนั ท่ี 13 ตุลาคม พ.ศ. 2524 2) แผนแมบ ทเพอื่ การอนุรักษและพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร : คณะรฐั มนตรีเหน็ ชอบเมอ่ื วันที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2540 3) แผนแมบ ทและแผนปฏิบตั กิ ารอนุรกั ษและพัฒนาบรเิ วณฝงธนบรุ ตี รงขา มบริเวณกรงุ รัตนโกสินทร : คณะรฐั มนตรเี หน็ ชอบเมื่อวนั ที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2543 สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอม

1-2 แผนผงั แมบ ทการอนรุ ักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร– ยทุ ธศาสตรก ารอนรุ ักษแ ละพัฒนา ทงั้ น้ี แนวนโยบายและแผนแมบ ทฯ ดงั กลาว ไดถ ูกนํามาใชเ ปน กรอบแนวทางในการดาํ เนินงานอนรุ ักษและพฒั นาบริเวณ 1.3 พื้นทศี่ ึกษา เปาหมาย และขอบเขตการดาํ เนนิ งาน กรงุ รัตนโกสินทรเร่ือยมาจนถึงปจ จบุ นั อยางไรก็ตาม ในปจจุบันมีโครงการพฒั นาขนาดใหญ อาทิ โครงการรถไฟฟา ใตด ินสายสมี วง โครงการรถไฟฟาใตดินสายสีสม โครงการรถไฟฟาใตดินสายสีนํ้าเงิน ผานเขามาในเขตกรุงรัตนโกสินทร รวมท้ังการทองเที่ยวใน 1.3.1 พนื้ ท่ีศกึ ษา บริเวณกรุงรัตนโกสินทรเปนท่ีนิยมเพ่ิมมากขึ้น สงผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงการใชท่ีดิน การจราจร วัฒนธรรมและสิ่งแวดลอม พ้ืนที่ศึกษาในแผนผังแมบทการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทร “ยุทธศาสตรการอนุรักษและพัฒนา” ฉบับน้ี เปนเหตใุ หแ ผนแมบทฯและกรอบแนวคิดทใ่ี ชอ ยูเดมิ อาจจะไมสอดคลอ งกบั สถานการณและแนวคิดทเ่ี ปลยี่ นแปลงไปจากเดิม ดงั น้นั จึงมีความจาํ เปนตอ งทบทวนแผนแมบทฯ บูรณาการแผนงานและโครงการตา ง ๆ ที่เกี่ยวขอ ง และจัดทําแผนผังแมบทการอนุรกั ษ ครอบคลุมบรเิ วณท้งั หมดตามขอกาํ หนดการศึกษา และบริเวณทไี่ ดมีการสาํ รวจเพิ่มเตมิ ใน “รายงานการสาํ รวจและประเมินคณุ คา และพฒั นากรุงรตั นโกสินทร ใหเปน แผนเดยี วท่ที ุกหนว ยงานยึดถอื เปน กรอบในการดาํ เนินงานตอ ไป ส่ิงกอสรางที่มีคุณคาที่ควรไดรับการอนุรักษและปฏิสังขรณในกรุงรัตนโกสินทร และบริเวณพ้ืนท่ีตอเน่ืองกรุงรัตนโกสินทร ชั้นนอก” ประกอบดวยพืน้ ที่ 5 บริเวณ ดังมรี ายละเอียดตอไปน้ี รายงานเลมนี้ เปนเลมท่ี 2 ของชุดรายงาน “แผนผังแมบทการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทร” ซึ่งประกอบดว ย รายงานทั้งหมด 4 เลมดวยกัน คือ เลมท่ี 1 “รายงานการศึกษา” เลมท่ี 2 “ยุทธศาสตรการอนุรักษและพัฒนา” เลมท่ี 3 1) บริเวณกรุงรัตนโกสินทรชั้นในตามขอบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง กําหนดบริเวณหามกอสราง ดัดแปลง ใชหรือ “รายงานสรุปสําหรับผูบรหิ าร” และเลมท่ี 4 “รายงานการสํารวจและประเมินคุณคาสง่ิ กอสรา งที่ควรอนุรักษแ ละปฏิสงั ขรณ เปลี่ยนการใชอาคารบางชนิดหรือบางประเภท ภายในบริเวณกรุงรัตนโกสินทรช้ันใน ในทองท่ีแขวง ในบรเิ วณกรงุ รตั นโกสินทรและบรเิ วณพ้ืนทีต่ อ เน่อื งกรงุ รตั นโกสนิ ทรชน้ั นอก” พระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 (บริเวณท่ี 1) ซ่ึงครอบคลมุ พื้นทใี่ นบริเวณระหวา ง แนวกึง่ กลางคลองคูเมืองเดมิ กบั แนวกง่ึ กลางแมนํ้าเจาพระยา 1.2 วัตถุประสงคข องโครงการ โครงการจดั ทาํ แผนผงั แมบทการอนุรกั ษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทรม วี ัตถุประสงค ดังตอ ไปนี้ 2) บริเวณกรุงรัตนโกสนิ ทรช้ันนอกตามขอ บญั ญัติกรุงเทพมหานคร เร่ือง กําหนดบริเวณหามกอสราง ดัดแปลง ใชหรือ 1) เพอ่ื วเิ คราะหบริบท ปญ หาอปุ สรรค และศักยภาพของพ้ืนทีบ่ รเิ วณกรุงรัตนโกสินทร เปล่ียนการใชอาคารบางชนิดหรือบางประเภท ภายในบริเวณกรุงรัตนโกสนิ ทรช้ันนอก ในทองท่ีแขวงชนะสงคราม 2) เพอื่ สํารวจและประเมนิ คุณคาของอาคารทีม่ คี ณุ คาควรอนุรักษใ นบรเิ วณกรงุ รตั นโกสนิ ทร แขวงตลาดยอด แขวงศาลเจา พอเสือ แขวงบวรนิเวศ แขวงเสาชิงชา แขวงราชบพิธ แขวงสําราญราษฎร แขวงวงั 3) เพือ่ รวบรวมและวเิ คราะหแ ผนงาน/โครงการพฒั นาตา ง ๆ ทีจ่ ะเกดิ ขน้ึ ในบริเวณกรุงรัตนโกสินทร บูรพาภิรมย เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2530 (บริเวณท่ี 2) ซึ่งครอบคลุมพ้ืนท่ีในบริเวณระหวางแนว 4) เพือ่ ประเมินศักยภาพการทองเทย่ี วบรเิ วณกรงุ รตั นโกสนิ ทร ก่ึงกลางคลองคเู มอื งเดมิ (คลองหลอด) แนวก่ึงกลางแมนาํ้ เจา พระยากับแนวก่ึงกลางคลองรอบกรุง (คลองบางลําพู) 5) เพอ่ื ทบทวนแผนแมบ ทการอนุรกั ษและพัฒนาบริเวณกรุงรตั นโกสินทร แนวก่ึงกลางคลองรอบกรุง (คลองโองอาง) แนวกึ่งกลางแมนํ้าเจาพระยาบรรจบกับแนวกึ่งกลางคลองคูเมืองเดิม 6) เพื่อจัดทําแผนผังแมบทการอนุรักษและพัฒนาบริเวณกรุงรัตนโกสินทร ครอบคลุมดานตาง ๆ ไดแก (คลองหลอด) ดานภูมิทัศน ดานการจราจร ดานการใชที่ดิน ดานสาธารณูปโภค ดานสาธารณูปการ ดานการทองเท่ียว และดาน กายภาพและวิถชี ุมชน 3) บริเวณฝงธนบุรีตรงขามบริเวณกรุงรัตนโกสินทรตามขอบัญญัติกรุงเทพมหานคร เรื่อง กําหนดบริเวณหาม กอสราง ดัดแปลง ใชหรือเปลี่ยนการใชอาคารบางชนิดหรือบางประเภท ภายในบริเวณฝงธนบุรีตรงขามบริเวณ กรุงรัตนโกสินทร ในทองท่ีแขวงบางย่ีขัน เขตบางพลัด แขวงอรุณอัมรินทร แขวงศิริราช เขตบางกอกนอย แขวง วัดอรุณ เขตบางกอกใหญ แขวงวัดกัลยาณ เขตธนบุรี และแขวงสมเด็จเจาพระยา เขตคลองสาน กรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2535 (บริเวณที่ 3) ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ในบริเวณระหวางทิศตะวันออกจดแนวกึ่งกลาง แมน้ําเจาพระยา ทิศตะวันออกเฉยี งเหนือจดคลองบางยี่ขันฝง ตะวันออกเฉียงเหนอื ทิศตะวันตกจดแนวเสน ซึง่ ลาก ตรงจากกําแพงวัดดาวดึงษารามจดคลองบางย่ีขัน กําแพงวัดดาวดงึ ษาราม ซอยวัดดาวดึงษ เสนตรงซึ่งลากจากจดุ บรรจบของซอยวดั ดาวดึงษก บั ถนนสมเด็จพระปนเกลา ไปจดจุดบรรจบของซอยวดั ดุสิตาราม1กบั ถนนสมเด็จพระปน เกลา ซอยวัดดุสิตาราม1 ซอยทางเขา พิพธิ ภณั ฑเรือพระราชพิธีและคลองขนมจีน คลองบางกอกนอยฝง เหนือ คลอง บานขม้ินฝงตะวันตก และถนนอรุณอมรินทรฝง ตะวันตก ทิศใตจดคลองบางกอกใหญฝงตะวันออก ซอยวัดกลั ยาณ ถนนเทศบาลสาย 1 และเสนตรงซึง่ ลากจากจุดบรรจบของถนนประชาธปิ ก ถนนลอดใตสะพานพทุ ธยอดฟาฯ ไปยงั จดุ บรรจบของถนนพญาไมกับซอยอุทัย ซอยสมเด็จเจาพระยา 1 และเสนตรงท่ีลากตอออกไปจนบรรจบกับกึ่งกลาง แมน ้ําเจา พระยา 1 สะกดตามทีป่ รากฏในขอ บญั ญัตกิ รงุ เทพมหานคร สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม

แผนผงั แมบ ทการอนุรักษและพฒั นากรุงรัตนโกสินทร– ยุทธศาสตรก ารอนรุ ักษและพฒั นา 1-3 4) บริเวณพน้ื ทต่ี อ เนือ่ งกรุงรตั นโกสินทรช ้นั นอก (ถดั จากบริเวณที่ 2 ไปทางทิศตะวนั ออก) ตง้ั แตแ นวกงึ่ กลางคลองรอบ- กรุง (คลองบางลําพูและคลองโอง อาง) แนวกึ่งกลางแมน้ําเจาพระยาดา นทิศเหนือและทิศใต และแนวคลองผดุงกรงุ เกษมฝง ตะวนั ออก (บรเิ วณท่ี 4) 5) บรเิ วณสํารวจเพม่ิ เตมิ ในพน้ื ที่ทีเ่ ปนฉากหลงั ของบรเิ วณฝง ธนบุรีตรงขา มกรงุ รตั นโกสินทร และเปน มมุ มองสําคญั เมื่อ มองจากกรุงรัตนโกสินทรชั้นใน (บริเวณที่ 5) ครอบคลุมพน้ื ท่ีในบริเวณระหวาง ทิศเหนือจดซอยจรัญสนิทวงศ 44 และเสน ตรงท่ีลากตอ ออกไปจนบรรจบกับกง่ึ กลางแมน ้ําเจา พระยา ทิศตะวนั ตกเฉียงเหนือจดจดุ ตดั ของถนนอิสรภาพ ฝง ตะวันตกและถนนสุทธาวาส และแนวเสน ตรงท่ีลากจากจดุ ดงั กลา วผานจุดตดั ของถนนอรุณอมั รินทรฝงตะวนั ตกกบั ถนนบรมราชชนนีไปจนบรรจบกับซอยจรัญสนิทวงศ 44 ทิศตะวันตกและทิศตะวันตกเฉียงใตจดถนนอิสรภาพฝง ตะวันตก และแนวเสนตรงที่ลากตอเนือ่ งไปบรรจบกับถนนเจริญรัถ ทศิ ตะวันออกจดขอบเขตบรเิ วณฝงธนบุรตี รงขา ม กรุงรัตนโกสินทร (บริเวณท่ี 3) และแนวกึ่งกลางแมนํ้าเจาพระยา ทิศใตจดถนนเจริญรัถ และแนวเสนตรงทีล่ ากตอ จากถนนเจรญิ รถั ไปบรรจบกับกึ่งกลางแมนํ้าเจา พระยา แผนท่ี 1-1 พืน้ ท่ีจัดทํายทุ ธศาสตรก ารอนุรักษแ ละพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอม

1-4 แผนผงั แมบ ทการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสินทร– ยุทธศาสตรการอนรุ ักษและพฒั นา 1.3.2 เปา หมาย 7) ประสานหนวยงานทเ่ี กยี่ วขอ ง ประชาชน และชุมชนในเขตพ้นื ท่ีกรุงรัตนโกสนิ ทร เผยแพรป ระชาสมั พันธการดําเนินงาน การจดั ทําแผนผงั แมบทการอนรุ กั ษแ ละพัฒนากรุงรตั นโกสินทรมีเปาหมายเพอ่ื ใหไ ดม าซง่ึ แผนผังแมบทเพอ่ื การอนุรักษ และจัดประชุมรับฟงขอคิดเห็นและขอเสนอแนะเกี่ยวกับการจัดทําผังแมบทฯ อยางนอย 3 ครั้ง และจัดประชุม กลุมยอย อยางนอย 6 ครง้ั มรดกวฒั นธรรม ควบคูไ ปกับการพฒั นาพน้ื ทีบ่ ริเวณกรงุ รัตนโกสนิ ทรและพน้ื ทต่ี อเนื่อง โดยจดั ทําเปน แผนผงั แมบทการอนรุ กั ษ และพัฒนากรงุ รัตนโกสนิ ทรด า นตาง ๆ และรายงาน ดังตอ ไปน้ี 1.4 ประโยชนทจี่ ะไดร ับจากการดาํ เนินโครงการ ผลของการจัดทําแผนผังแมบทการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทรจะชวยใหไดกรอบการอนุรักษและพัฒนา 1) แผนผังแมบทการอนุรักษและพฒั นากรุงรัตนโกสินทร ดานภูมทิ ศั น 2) แผนผังแมบ ทการอนรุ ักษและพัฒนากรงุ รัตนโกสนิ ทร ดานการจราจร กรุงรัตนโกสินทรท่ีมีการบรู ณาการนโยบายดานตา ง ๆ เขาดวยกันอยา งเปนระบบ รวมทั้งไดแนวทางการบริหารจัดการ มาตรการ 3) แผนผงั แมบ ทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร ดา นการใชทด่ี นิ และกลไก เก่ียวกับการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทรที่เหมาะสม สอดคลองกับสถานการณปจจุบัน และเปนท่ียอมรับ 4) แผนผงั แมบ ทการอนุรกั ษแ ละพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร ดานสาธารณปู โภค จากภาคสว นทีเ่ กี่ยวของ สามารถนาํ ไปปฏิบัติไดอ ยางเปน รูปธรรม ซึ่งเปนประโยชนอ ยา งย่ิงตอ การดําเนินนโยบายการอนุรกั ษและ 5) แผนผังแมบ ทการอนรุ กั ษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสินทร ดา นสาธารณปู การ พัฒนากรงุ รัตนโกสนิ ทรข องรัฐบาลและหนวยงานทเี่ กีย่ วขอ ง ทัง้ ในระดับชาตแิ ละระดับทอ งถ่นิ 6) แผนผงั แมบทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร ดา นการทอ งเที่ยว 7) แผนผังแมบทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร ดานกายภาพและวถิ ชี ุมชน 1.5 ขอตกลงเบือ้ งตน 8) รายงานการสาํ รวจและประเมินคุณคาสิง่ กอ สรางท่คี วรอนรุ กั ษและปฏิสงั ขรณในบริเวณกรุงรตั นโกสนิ ทรแ ละบรเิ วณ ในรายงานเลมนี้มกี ารกําหนดขอตกลงเบือ้ งตน เพ่ือสรา งความเขา ใจท่ถี กู ตอ งตรงกนั ดงั ตอ ไปนี้ 1) กรงุ รตั นโกสนิ ทร หมายถงึ พ้ืนท่ีหมายเลข 1-4 ดังแสดงในแผนที่ 1-1 พื้นท่ตี อ เน่อื งกรุงรัตนโกสนิ ทรช น้ั นอก 2) มรดกวฒั นธรรมท่จี ับตอ งไดห รือแหลงมรดก หมายถงึ สิ่งกอ สรา งทีค่ วรอนรุ กั ษและปฏิสงั ขรณห รอื สง่ิ กอ สรางที่มี คุณคา 1.3.3 ขอบเขตการดําเนนิ งาน 3) ผูทรงสิทธิ หมายถึง บุคคลหรือนติ ิบุคคลท่ีมอี ํานาจ หรือมีความสามารถเตม็ ในการถอื ครองเปน เจาของ หรือใน ขอบเขตการดาํ เนนิ งานในการจดั ทาํ แผนผังแมบทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร มีดงั ตอไปนี้ การจัดการ และไดร ับประโยชนอันชอบธรรมจากการครอบครองสินทรัพยต ามกฎหมาย 4) ผใู ชประโยชน หมายถงึ บคุ คลหรือนิตบิ คุ คลท่คี รอบครองเพือ่ ใชประโยชนโ ดยไมมีสทิ ธเิ ปน เจาของสินทรัพยตาม 1) วิเคราะหบริบท ปญหา อุปสรรค ศักยภาพของพื้นที่บริเวณกรุงรัตนโกสินทร ทิศทาง แนวคิด กระบวนทัศนในการ กฎหมาย อนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทรที่ครอบคลุมทุกดาน เชน ดานประวัติศาสตร โบราณคดี สถาปตยกรรม 5) พระนามของพระมหากษตั ริยส ะกดโดยละพระราชสมัญญา \"มหาราช\" ดานกายภาพ เศรษฐกจิ สังคม วถิ ีชีวติ วัฒนธรรม สงิ่ แวดลอม การทองเทย่ี ว กรรมสิทธ์ิท่ีดนิ และกฎหมาย เปน ตน 6) ช่ือวัดสะกดตามพจนานุกรมวสิ ามานยนามไทย : วัด วัง ถนน สะพาน ปอม (ราชบัณฑิตยสถาน, 2548) โดยละ สรอย 2) ประมวลและวเิ คราะหโครงการพัฒนาตาง ๆ ในพ้ืนที่ และทจ่ี ะเกดิ ข้นึ ในอนาคตของทุกภาคสว น บทบาทอาํ นาจหนา ท่ี 7) ช่ือโบราณสถาน (นอกเหนือจากชื่อวัด) สะกดตามประกาศในราชกิจจานุเบกษาและระบบภูมิสารสนเทศแหลง ของหนว ยงานทีเ่ ก่ียวขอ ง มรดกทางศลิ ปวัฒนธรรมของกรมศลิ ปากร 3) วิเคราะห ทบทวน แผนงานอนรุ กั ษและพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร 1.6 เนื้อหาภายในเลมยทุ ธศาสตรก ารอนรุ กั ษแ ละพฒั นา 4) สํารวจและประเมินคุณคาส่ิงกอสรางที่ควรอนุรักษและปฏิสังขรณในบริเวณกรุงรัตนโกสินทรชั้นใน และบริเวณ แผนผงั แมบทการอนุรกั ษและพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร ในสว นของยทุ ธศาสตรก ารอนุรักษแ ละพฒั นา ซ่ึงมีรายละเอียดอยใู น กรงุ รัตนโกสินทรช ั้นนอก ต้งั แตแนวคลองรอบกรงุ (คลองบางลําพู-คลองโอง อาง) ถงึ แนวคลองผดุงกรงุ เกษม รายงานฉบบั น้ี ประกอบดว ยสาระสาํ คญั 4 สว น สวนแรกกลาวถึงแนวคิดและหลกั การสาํ คญั ในการจัดทาํ แผนผังแมบ ทการอนุรักษ 5) ศกึ ษาวเิ คราะหค ณุ คาความสําคญั และศกั ยภาพบริเวณพ้ืนที่ตอเนอ่ื งกรงุ รัตนโกสนิ ทรช้ันนอก ต้ังแตแ นวคลองรอบกรุง และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร นําไปสูการกําหนดวสิ ัยทศั นและกรอบนโยบายในการอนุรกั ษและพฒั นากรุงรัตนโกสินทร สวนทีส่ อง นาํ เสนอยุทธศาสตรการอนรุ ักษแ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร รายสาขา ไดแ ก ยุทธศาสตรดา นมรดกวฒั นธรรม ดา นการใชท่ดี นิ ดาน (คลองบางลําพู คลองโอง อา ง) ถึงแนวคลองผดงุ กรงุ เกษม ประเมินความเปนไปไดใ นการขยายขอบเขตพืน้ ที่อนุรักษแ ละ ภูมิทัศน ดานการจราจร ดานสาธารณูปโภค ดานสาธารณูปการ ดานกายภาพและวิถีชุมชน และดานการทองเที่ยว สวนที่สาม พัฒนากรุงรัตนโกสินทร และเสนอแนะแนวทางการอนุรกั ษและพัฒนาพืน้ ที่ทน่ี าํ ไปปฏบิ ัติไดอยางเหมาะสม นําเสนอยุทธศาสตรการอนุรักษแ ละพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร รายพ้ืนที่ ประกอบดวยพื้นท่เี ปาหมาย 12 พื้นที่ ตามผลการวิเคราะห 6) เสนอแนะแนวทางการบริหารจัดการ มาตรการ กลไก เกี่ยวกับการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทรท่ีเหมาะสม การกระจายตัวของมรดกวัฒนธรรมในพ้ืนท่ีและพัฒนาการของเมือง และสวนท่ีส่ีนําเสนอแนวทางการนําเอาแผนผังแมบทการ สอดคลองกบั สถานการณปจ จุบนั และเปนที่ยอมรบั จากภาคสว นทเ่ี กี่ยวขอ ง สามารถนําไปปฏบิ ตั ไิ ดอยางเปนรูปธรรม อนุรกั ษและพัฒนากรงุ รตั นโกสินทรไ ปสูการปฏบิ ัติ ในดานตาง ๆ ไดแก ดานภูมิทัศน การจราจร การใชที่ดิน สาธารณูปโภค สาธารณูปการ การทองเที่ยว และดาน กายภาพและวิถีชุมชน เปนตน โดยระบุรายละเอียดในประเด็นสําคัญ เชน หลักกาและเรหตุผล วัตถุประสงค แนวทางการดําเนินงาน สถานท่ีดําเนินการ แผนผังการดําเนินงาน ระยะเวลาดําเนินการ งบประมาณ แหลงที่มาของ งบประมาณ หนว ยงานที่รับผิดชอบ และผลทคี่ าดวา จะไดร บั สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอม

แผนผงั แม่บทการอนรุ ักษแ์ ละพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร์ – ยทุ ธศาสตร์การอนรุ กั ษแ์ ละพฒั นา 2-1 บทที่ 2 แนวคิดการอนรุ ักษแ์ ละ พัฒนากรงุ รตั นโกสนิ ทร์ จากการทบทวนแนวนโยบายการใช้ท่ีดินบริเวณกรุงรัตนโกสินทร์และบริเวณริมแม่นํ้าเจ้าพระยาฝ่ังธนบุรี ตามมติ คณะรัฐมนตรเี ม่ือวันท่ี 13 ตุลาคม พ.ศ. 2524 แผนแมบ่ ทการอนรุ ักษแ์ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร์ ตามมติคณะรัฐมนตรเี ม่ือวันที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2540 และแผนแมบ่ ทและแผนปฏบิ ัตกิ ารอนุรกั ษ์และพัฒนาบริเวณฝ่งั ธนบรุ ี ตรงข้ามบรเิ วณกรุงรตั นโกสินทร์ ตาม มติคณะรัฐมนตรีเม่ือวันท่ี 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2543 พบว่า นโยบายและแผนดังกล่าวจัดทําขึ้นโดยใช้องค์ความรู้และแนวทาง การอนุรักษ์และพัฒนา รวมท้ังเง่ือนไขต่าง ๆ ตามบริบทแวดล้อมท่ีมีอยู่ในขณะนั้น ซึ่งแม้จะมีข้อจํากัด แต่ผลการดําเนินงานตาม นโยบายและแผนแม่บทฯ ข้างต้นท่ีผ่านมาก็ส่งผลดีต่อการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ได้มากพอสมควร โดยในด้านการใช้ ท่ีดินและอาคารนั้น มติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2524 ส่งผลให้มีการออกข้อบัญญัติกรุงเทพมหานครหลายฉบับเพ่ือ ใช้ในการควบคุมอาคาร และการกําหนดการใช้ท่ีดินประเภทอนุรักษ์เพื่อส่งเสริมเอกลักษณ์ศิลปวัฒนธรรมไทยในผังเมืองรวม กรุงเทพมหานคร รวมทั้งการเปิดพื้นทีร่ ิมนํา้ บริเวณสวนนาคราภิรมย์ ในส่วนโครงการต่าง ๆ ที่เสนอไว้ในแผนแม่บทเพื่อการอนุรักษ์ และพฒั นากรุงรัตนโกสินทร์ และแผนแมบ่ ทและแผนปฏิบัติการอนุรกั ษ์และพัฒนาบริเวณฝั่งธนบุรี ตรงข้ามบริเวณกรงุ รัตนโกสินทร์ นั้น ก็ได้มีการดําเนินการไปในหลายส่วน โดยเฉพาะในการปรับปรุงทางเดินเท้าและพื้นท่ีสีเขียว โดยเฉพาะการปรับปรุงป้อมพระ สุเมรุและสวนสันติชัยปราการ การเปิดมุมมองวัดราชนัดดารามและก่อสร้างลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ การปรับปรุงคลองคู เมือง ฯลฯ ทําใหท้ ศั นภาพโดยรวมของกรงุ รตั นโกสินทรม์ ีคุณภาพดขี ึน้ อย่างไรก็ตาม จากการท่แี นวความคิดด้านการอนรุ ักษเ์ มอื งและบริบทแวดลอ้ มมีการเปลี่ยนแปลงไปอยา่ งรวดเรว็ ท้ังในดา้ น เศรษฐกจิ และสงั คม กระแสการทอ่ งเท่ียว และการเกดิ ข้ึนของโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ เช่น ระบบรถไฟฟ้าขนส่งมวลชน ประกอบ กับนโยบายและแผนแม่บทฯ ดังกล่าวมีอายุการใช้งานที่ยาวนานโดยไม่ได้มีการทบทวนและปรับปรุงแก้ไข ทําให้แผนแม่บทฯ ไมส่ อดคล้องกบั สถานการณ์ทีเ่ ปลยี่ นแปลงไป การท่ีแผนแม่บทขาดการบูรณาการกับมติ ิการพัฒนาอ่ืน ๆ และการจัดทําแผนแม่บทท่ี ขาดกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนท่ีเก่ียวข้อง ทําให้มีปัญหาในการยอมรับของประชาชน เกิดความขัดแย้งระหว่าง หน่วยงานปฏิบัติกับภาคส่วนอื่นที่เกี่ยวข้องและชุมชนในหลายโครงการ จึงจําเป็นท่ีจะต้องมีการทบทวนจัดทําแผนผังแม่บทการ อนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ที่รวมนโยบายและแผนงานต่าง ๆ ทุกมิติท่ีเกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ เข้ามาอยู่ด้วยกันอย่างเป็นระบบ คํานึงถึงบริบทแวดล้อมท่ีเปลี่ยนแปลงไป เพิ่มกระบวนการมีส่วนร่วมที่เข้มข้นเพ่ือให้เกิดการ ยอมรับโดยทกุ ภาคส่วนท่เี กย่ี วขอ้ ง ตลอดจนปรับปรุงรปู แบบของแผนผังแม่บทฉบับใหมใ่ หเ้ ปน็ แผนผังแมบ่ ทที่แทจ้ ริง ไม่ใช่เปน็ เพยี ง การรวบรวมโครงการอนุรกั ษ์และพฒั นา เพอ่ื ให้สามารถนาํ แผนผงั แมบ่ ทฉบับใหม่ไปใช้ดําเนนิ การไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพตอ่ ไป สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม

2-2 แผนผงั แมบ่ ทการอนรุ ักษ์และพัฒนากรุงรตั นโกสินทร์ – ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพฒั นา ภาพที่ 2-1 ความจําเป็นในการจดั ทาํ แผนผังแม่บทการอนรุ กั ษ์และพฒั นากรุงรตั นโกสินทร์ ส่วนข้อจํากัดของแผนแม่บทเพื่อการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และแผนแม่บทและแผนปฏิบัติการ อนรุ กั ษแ์ ละพัฒนาบริเวณฝงั่ ธนบรุ ี ตรงข้ามบรเิ วณกรุงรัตนโกสนิ ทร์ ได้แก่ ทมี่ า : คณะทป่ี รกึ ษา, 2560 1) เป็นแผนแม่บทท่ีจัดทําขึ้นมาเป็นเวลานานแล้ว จึงมีความไม่สอดคล้องกับบริบทแวดล้อมท่ีเปล่ียนแปลงไปอย่างรวดเร็ว 2.1 ขอ้ ดแี ละขอ้ จาํ กดั ของแผนแมบ่ ทเพอื่ การอนรุ ักษแ์ ละพฒั นากรุงรัตนโกสินทร์ และแผนแมบ่ ทและแผนปฏิบตั กิ ารอนุรักษ์ ในปัจจบุ นั ทงั้ ทางพฤติกรรมและการใช้ชีวิตของประชาชนในรูปแบบสมัยใหม่ รวมถงึ วิถชี ุมชนสมยั ใหม่ และพฒั นาบรเิ วณฝัง่ ธนบุรี ตรงขา้ มบรเิ วณกรงุ รตั นโกสินทร์ ข้อดีของแผนแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และแผนแม่บทและแผนปฏิบัติการอนุรักษ์และพัฒนาบริเวณ 2) จัดทําโดยอิงแนวคิดการอนุรักษ์เมืองแบบเก่าที่เน้นเฉพาะมิติด้านกายภาพ ได้แก่ สถาปัตยกรรมและภูมิสถาปัตยกรรม โดยไม่ได้ให้ความสําคัญกับมิติด้านเศรษฐกิจ สังคม และวิถีชุมชน ทําให้ผลของการดําเนินโครงการต่าง ๆ ไม่สามารถ ฝั่งธนบุรี ตรงขา้ มบริเวณกรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ได้แก่ ตอบสนองความต้องการของชุมชนและประชาชนในพ้ืนทไี่ ด้เทา่ ที่ควร 1) การใหค้ วามสําคัญกับสภาพภูมิทัศนข์ องบริเวณพ้ืนท่ีโดยรอบโบราณสถานท่ีสาํ คัญ โดยการรื้อถอนอาคารท่ีบดบังและมี สภาพเส่อื มโทรม 3) ขาดการบูรณาการเข้ากับแผนพัฒนาพื้นที่ด้านอ่ืน ๆ ตามหลักวิชาการอนุรักษ์เมือง ท้ังในด้านผังเมือง ภูมิทัศน์เมือง 2) การสง่ เสริมคุณภาพสง่ิ แวดลอ้ มโดยการเพ่ิมพนื้ ที่โล่งและสวนสาธารณะ เปดิ พื้นทีร่ ิมน้ําบรเิ วณสวนนาคราภริ มย์ การจราจรขนส่ง สาธารณูปโภค สาธารณูปการ การท่องเทีย่ ว และการพัฒนาชุมชน ทําให้การดําเนินการในด้านต่าง ๆ 3) การปรบั ปรุงทางเดินเท้าและพืน้ ท่สี ีเขียว ไม่สอดคล้องกนั หรอื ในบางกรณกี ข็ ัดแย้งกนั 4) การปรบั ปรุงป้อมพระสเุ มรุและสวนสนั ติชยั ปราการ 5) การเปดิ มุมมองวดั ราชนัดดารามและก่อสรา้ งลานพลบั พลามหาเจษฎาบดนิ ทร์ 4) ขาดวสิ ยั ทัศนใ์ นการอนุรกั ษ์และพฒั นา ทําใหโ้ ครงการตา่ ง ๆ กระจดั กระจาย ขาดภาพรวมในอนาคตท่ชี ดั เจนร่วมกัน 6) การปรบั ปรุงคลองคูเมอื ง ทาํ ให้ทัศนภาพโดยรวมของกรงุ รัตนโกสนิ ทร์มคี ุณภาพดีขึ้น 5) ขาดแผนผังการใช้ประโยชน์ที่ดินท่ีสอดคล้องกับการอนุรักษ์และพัฒนาพ้ืนท่ี แม้ว่าจะมีข้อกําหนดผังเมืองรวมและ 7) การออกข้อบัญญัติกรุงเทพมหานคร ทําให้เกิดการควบคุมความหนาแน่นของการใช้ประโยชน์ท่ีดิน รวมถึงการควบคุม ความสงู อาคาร ข้อบัญญัติกรุงเทพมหานครในการควบคุมการใช้ท่ีดินและอาคารอยู่บ้างแล้ว แต่ก็ยังไม่พอเพียงและมีประสิทธิภาพ ท่ีจาํ กดั 2.2 การเปลี่ยนแปลงหลักการสาํ คญั ในการจัดทําแผนผงั แม่บทการอนรุ ักษแ์ ละพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร์ แผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ มีการเปลี่ยนแปลงหลักการสําคัญที่แตกต่างไปจากแผนแม่บทเพื่อ การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ และแผนแม่บทและแผนปฏิบัติการอนุรักษ์และพัฒนาบริเวณฝั่งธนบุรี ตรงข้ามบริเวณ กรงุ รัตนโกสินทร์ ฉบบั เดมิ ทีจ่ ัดทํากอ่ นหนา้ ดังน้ี 1) ปรับเปล่ยี นการจัดทําแผนผังแมบ่ ทให้เป็นแผนผงั แมบ่ ทที่แทจ้ รงิ โดย - มีการกําหนดวิสยั ทัศน์และกรอบความคิดรวม - คาํ นงึ ถึงบริบทในปัจจุบนั และอนาคต - เนน้ การมองภาพรวมมากกวา่ การปรับปรุงเฉพาะจุด 2) ปรับเปล่ียนแนวคิดการอนุรักษ์จากเดิมท่ีเน้นเฉพาะด้านกายภาพ เป็นการบูรณาการมิติต่าง ๆ เข้าด้วยกันอย่างเป็น ระบบ 3) ปรับเปล่ยี นแผนผงั แมบ่ ทในส่วนของการดาํ เนินงานใหม้ ีความยดื หยนุ่ สามารถปรบั เปล่ียนไดภ้ ายในกรอบทกี่ ําหนด 4) เพม่ิ กระบวนการมีสว่ นรว่ มของทกุ ภาคส่วนที่เกย่ี วข้อง สาํ นกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม

แผนผังแม่บทการอนุรกั ษ์และพฒั นากรุงรัตนโกสนิ ทร์ – ยทุ ธศาสตร์การอนรุ ักษ์และพัฒนา 2-3 ทง้ั นี้ รายละเอียดของคุณลกั ษณะสําคญั ของแผนผงั แมบ่ ทการอนรุ กั ษ์และพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร์ทเ่ี ปล่ยี นแปลงไปจาก 2.3 ผลการทบทวนโครงการในแผนแมบ่ ทเพ่ือการอนรุ ักษ์และพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร์ และแผนแม่บทและแผนปฏบิ ัตกิ าร แผนแม่บทฯ ฉบับเดิมแสดงไวใ้ นตารางที่ 2-1 อนุรักษ์และพฒั นาบรเิ วณฝ่งั ธนบรุ ี ตรงข้ามบริเวณกรงุ รตั นโกสินทร์ ผลการทบทวนโครงการในแผนแม่บทเพ่ือการอนุรักษ์และการพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2540) และแผนแม่บทและ ตารางที่ 2-1 การเปรยี บเทยี บคุณลกั ษณะสําคญั ของแผนผังแมบ่ ทการอนุรกั ษ์และพัฒนากรงุ รัตนโกสนิ ทรก์ บั แผนแมบ่ ทฯ ฉบบั เดมิ แผนปฏิบัติการอนุรักษ์และพัฒนาบรเิ วณฝ่ังธนบรุ ี ตรงข้ามบริเวณกรงุ รัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2543) ดังมีรายละเอียดในบทที่ 5 ในเล่ม แผนแมบ่ ทฯ ฉบับเดมิ (พ.ศ.2540 และ พ.ศ.2543) แผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร์ รายงานการศกึ ษา พบวา่ มโี ครงการทส่ี มควรดาํ เนินการต่อในแผนผังแมบ่ ทการอนรุ กั ษแ์ ละพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร์ฉบับใหม่ แตต่ อ้ ง ปรับปรงุ รายละเอยี ดให้เหมาะสมกบั บรบิ ทแวดล้อมทเี่ ปล่ียนแปลงไป โดยมีรายละเอยี ดตามตารางท่ี 2-2 1. เป็นการรวบรวมโครงการมากกว่าเป็นแผนแม่บท ขาด 1. เป็นแผนผังแม่บทท่ีแท้จริงท่ีมีการกําหนดวิสัยทัศน์และกรอบ วิสัยทัศน์ และกรอบความคิดรวมในการอนุรักษ์และพัฒนา ความคิดรวมในการอนุรักษ์และพัฒนา มีการบูรณาการแผนงาน ตารางท่ี 2-2 โครงการในแผนแม่บทฯ ฉบับเดมิ ทสี่ มควรดําเนนิ การตอ่ ทําใหโ้ ครงการตา่ ง ๆ ขาดการบูรณาการ ไม่เปน็ เอกภาพ ตา่ ง ๆ เขา้ ดว้ ยกนั อย่างเปน็ เอกภาพ 2. อิงแนวคิดการอนุรักษ์เมืองในแบบที่เน้นเฉพาะในด้าน 2. อิงแนวคิดการอนุรักษ์เมืองสมัยใหม่ที่เน้นการบูรณาการมิติด้าน ในแผนผังแมบ่ ทการอนรุ กั ษแ์ ละพัฒนากรุงรตั นโกสนิ ทร์ฉบบั ใหม่ กายภาพ ได้แก่ สถาปัตยกรรมและภูมิสถาปัตยกรรม โดย ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องเข้าด้วยกันอย่างเป็นระบบ ทําให้สามารถ ไม่ได้ให้ความสําคัญกับด้านอ่ืน ๆ เช่น การใช้ที่ดิน ตอบสนองต่อความต้องการที่หลากหลายของชุมชนและภาคส่วน โครงการในแผนแมบ่ ทฯ ฉบับเดิม โครงการในแผนผงั แมบ่ ทการอนุรกั ษ์ การจราจร เศรษฐกิจ สังคม และวิถีชุมชน จึงไม่สามารถ ท่ีเก่ยี วขอ้ งได้อยา่ งเหมาะสมและทั่วถึง ตอบสนองต่อความต้องการที่หลากหลายของชุมชนและภาค (พ.ศ. 2540 และ 2543) และพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร์ สว่ นอื่น ๆ ท่ีเกย่ี วขอ้ งได้เท่าทคี่ วร ช่ือโครงการ สาระสาํ คัญของโครงการ (รายละเอยี ดในบทที่ 3) โครงการอนุรกั ษ์และ - อนรุ ักษป์ อ้ มมหากาฬใหอ้ ยูใ่ นสภาพเดิมและร้ือ โครงการบูรณปฏสิ ังขรณแ์ หลง่ มรดกสําคัญ ปรบั ปรงุ ปอ้ มมหากาฬ ฟืน้ กําแพงเมอื งบรเิ วณป้อมฯ / จัดให้มีท่ีวา่ งเปิด (โครงการ 1.1.2) โลง่ หลังกาํ แพงจากป้อมมหากาฬจดถนนบาํ รุง - สํารวจและจัดทาํ แผนปฏบิ ัตกิ ารการบรู ณปฏสิ งั ขรณ์ 3. มีการกําหนดรายละเอียดการดําเนินงานที่ตายตัว ขาดความ 3. มีการกําหนดยุทธศาสตร์และกรอบการอนุรักษ์และพัฒนาใน เมอื ง ปอ้ มมหากาฬพรอ้ มดว้ ยปราการ ยืดหยุ่น ไม่สามารถปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์และบริบทที่ ภาพรวมที่ชัดเจน แต่มีรายละเอียดการดําเนินงานท่ียืดหยุ่น เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วได้อย่างเหมาะสม ทาํ ให้มีปัญหาใน สามารถปรับเปลี่ยนรายละเอียดภายใต้กรอบท่ีกําหนดตามความ - เปน็ สวนสาธารณะสาํ หรับชมุ ชนและจดุ พักผ่อน - ดาํ เนินการบูรณปฏิสงั ขรณป์ ้อมมหากาฬพรอ้ ม การนาํ ไปปฏบิ ัติ เหมาะสม ชว่ ยใหน้ ําไปสกู่ ารปฏบิ ตั ิได้ง่าย ของนกั ทอ่ งเท่ียว / เปน็ บริเวณท่ีสง่ เสรมิ และ ดว้ ยปราการ เปิดมุมมองของโบราณสถานทีม่ อี ยโู่ ดยรอบ โครงการปรับปรงุ คลอง - ปรบั ปรงุ คณุ ภาพนํ้าในคลองโดยจัดทาํ ระบบ โครงการฟ้ืนฟูระบบคูคลองและปรับปรงุ สะพาน เพ่อื การสัญจร บําบดั นา้ํ เสยี คุณภาพนํ้า (โครงการ 5.1.2) 4. ขาดกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนท่ีเก่ียวข้อง ทํา 4. มีกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง แม้ว่าจะมี ทางนา้ํ - เนน้ การปรบั ปรงุ คลองรอบกรงุ ให้สามารถใช้ - การกอ่ สรา้ งระบบบําบดั นํ้าเสยี ขนาดเล็ก ใหไ้ ม่ไดร้ ับการยอมรับเทา่ ท่ีควร ข้อจํากัดเกี่ยวกับระยะเวลาการจัดทําแผน แต่ก็ช่วยให้แผนผัง แม่บทสอดคล้องกับความต้องการท่ีหลากหลายของชุมชนและ สัญจรทางนํ้า - การปรบั ปรุงประสทิ ธิภาพโรงควบคมุ นา้ํ เสีย ภาคส่วนท่ีเก่ียวข้อง ส่งผลให้ได้รับการยอมรับมากกว่าในอดีตท่ี ผ่านมา - เรง่ รดั การก่อสรา้ งโรงบาํ บดั นํา้ เสยี กรงุ รัตนโกสนิ ทร์ - ฟ้นื ฟูสภาพและคณุ ภาพนา้ํ ในคลอง ไดแ้ ก่ งาน ขดุ ลอกคลอง งานถา่ ยเทนา้ํ งานกาํ จัดขยะและ ของเสยี 5. จัดทําขึ้นนานแล้ว โดยไม่ได้มีการปรับปรุง จึงมีความล้าสมัย 5. จัดทําข้ึนใหม่โดยคํานึงถึงความสอดคล้องกับบริบทแวดล้อมใน โครงการเปิดมุมมองวดั - จดั บริเวณใหต้ ่อเนอื่ งระหวา่ งพิพธิ ภณั ฑสถาน โครงการบรู ณปฏสิ ังขรณ์แหลง่ มรดกสาํ คญั ไมส่ อดคล้องกับบรบิ ทแวดล้อมท่เี ปล่ียนไป ปัจจุบัน และคํานึงถึงอนาคต กําหนดให้มีการทบทวนแผน บวรสถานสุทธาวาส แห่งชาติและโบสถว์ ดั บวรสถานสทุ ธาวาส โดย (โครงการ1.1.2) ทกุ 5 ปี รื้อโรงละครแห่งชาติ - ยกเลกิ การรื้อโรงละครแห่งชาติ โดยร้อื ถอน - จดั ทําสวนเอนกประสงค์เพื่อกจิ กรรมทาง อาคารสถาบนั บณั ฑติ พฒั นศลิ ป์แทน 6. มีบางโครงการท่ีได้รับการดําเนินการไปแล้ว ในขณะท่ีหลาย 6. สบื ทอดโครงการท่ีอยู่ในระหวา่ งการดําเนินการ พร้อมกับทบทวน วฒั นธรรมและประเพณี รวมทงั้ จัดบริเวณเชิง - รอ้ื ถอนอาคารสาํ นกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า โครงการไม่ไดร้ ับการดําเนินการเนื่องจากข้อจํากดั ต่าง ๆ ความเหมาะสมของโครงการท่ีไม่ได้ดําเนินการ (ยกเลิก/ปรับปรุง สะพานพระปิ่นเกลา้ และริมแมน่ ํ้าเจ้าพระยาเป็น และกอ่ สรา้ งอาคารสํานักงานกฤษฎกี าแหง่ ใหม่ ให้เหมาะสม) และเสนอโครงการใหม่ท่ีเหมาะสมกับบริบทใน ทเ่ี ปิดโลง่ ในพืน้ ท่ีอืน่ ทเี่ หมาะสม ปัจจบุ ัน - สาํ รวจและจัดทําแผนปฏบิ ตั กิ ารบรู ณปฏสิ ังขรณ์ วดั บวรสถานสทุ ธาวาส - ดําเนินการบูรณปฏสิ ังขรณ์วดั บวรสถานสุทธาวาส สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม

2-4 แผนผงั แม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสนิ ทร์ – ยุทธศาสตร์การอนรุ กั ษ์และพัฒนา โครงการในแผนแมบ่ ทฯ ฉบับเดิม โครงการในแผนผังแมบ่ ทการอนุรกั ษ์ โครงการในแผนแม่บทฯ ฉบับเดิม โครงการในแผนผังแม่บทการอนุรักษ์ และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2540 และ 2543) (รายละเอยี ดในบทที่ 3) (พ.ศ. 2540 และ 2543) และพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร์ ชื่อโครงการ สาระสาํ คญั ของโครงการ โครงการวาง จัดทาํ และดาํ เนินการใหเ้ ปน็ ไป ชื่อโครงการ สาระสาํ คญั ของโครงการ (รายละเอยี ดในบทที่ 3) ตามผงั เมอื งเฉพาะ บรเิ วณรมิ ฝงั่ แม่นํา้ โครงการปรับปรงุ บรเิ วณ - อนรุ กั ษ์อาคารเก่าริมหวั มุมด้านท่าช้างวงั หลวง เจา้ พระยา (โครงการ 2.2.1) แผนงานปรับปรุงและ - ควบคมุ สภาพแวดล้อมพ้ืนท่ีตามแนวคลองคูเมอื ง โครงการปรบั ปรงุ ภมู ิทศั น์ในแนวแม่นํ้า - วางและจดั ทาํ ผังเมอื งเฉพาะบริเวณรมิ ฝ่งั แมน่ ํา้ ทา่ พระจันทร์ โดยปรับปรุงเป็นทบ่ี ริการทอ่ งเที่ยว ควบคุมสภาพแวดลอ้ มพืน้ ท่ี เดมิ และกําแพงเมืองฝ่งั ธนบุรี เจา้ พระยาและแนวคลองสาํ คญั เจา้ พระยาฝั่งตะวนั ออกครอบคลุมย่าน - จดั ใหม้ ีกิจกรรมการคา้ ให้มีเพียงพอกับความ ทา่ พระจันทร-์ ทา่ ชา้ ง-ท่าเตยี น-ปากคลองตลาด ตามแนวคลองคูเมืองเดมิ (โครงการ 3.1.3) - ปรบั ปรงุ ภมู ทิ ศั นบ์ รเิ วณพระทน่ี ัง่ ราชกิจวนิ ิจฉัย ตอ้ งการของชุมชนเมอื งในพ้นื ที่ - ฟื้นฟคู วามรว่ มมือใช้พื้นท่ีท่าราชวรดษิ ฐ์ และกําแพงเมอื งฝ่งั ธนบรุ ี - ทบทวนภาพรวมของรมิ ฝ่งั แมน่ ้ําเจ้าพระยาและ - ส่งเสรมิ และพัฒนากิจกรรมทางการคา้ ของ - จดั ให้มีพ้ืนท่เี ปดิ โล่งเพอ่ื ส่งเสริมภูมิทัศนร์ มิ แมน่ ้ํา ชุมชน รวมถงึ พัฒนาทีว่ า่ งและภมู ทิ ัศน์ภายใน แผนงานปรบั ปรุง ควบคมุ - ควบคมุ สภาพแวดลอ้ ม และป้องกันการบุกรุกลาํ ประเดน็ สิ่งแวดล้อม พนื้ ที่ตลาดและตึกแถวเดิมท่มี ีอยู่ ใหม้ ากทส่ี ุด เพอ่ื เปดิ มุมมองวดั มหาธาตแุ ละ สภาพแวดลอ้ ม และป้องกนั นาํ้ แนวแม่น้ําเจา้ พระยาเดิม (คลองบางกอกใหญ่ - ออกแบบปรบั ปรงุ พืน้ ทส่ี าธารณะรมิ น้ําร่วมกบั โครงการปรบั ปรงุ พืน้ ท่ีโล่งสาธารณะ (โครงการ สง่ เสริมพระบรมมหาราชวัง 3.1.4) การบุกรุกลาํ น้ํา แนวแม่นา้ํ คลองชักพระ และคลองบางกอกนอ้ ย การปรับเข่ือนป้องกนั น้ําทว่ มในลักษณะอเนก - จดั ทา่ เรอื และกจิ กรรมท่ีมีอยู่ในพื้นทใ่ี ห้ - สํารวจและออกแบบพน้ื ทส่ี าธารณะ เจา้ พระยาเดมิ (คลอง ประโยชน์ด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของผมู้ ีส่วน ลานคนเมอื งหนา้ ศาลาวา่ การกรุงเทพมหานคร เออ้ื อํานวยซ่งึ กันและกัน แตไ่ มท่ าํ ลายทัศนวิสยั บางกอกใหญ่ คลองชักพระ ไดร้ บั ประโยชนแ์ ละผลกระทบ ในพ้ืนท่ี และคลองบางกอกน้อย) - ควบคมุ ระยะถอยรน่ ตามกฎหมาย โครงการปรบั ปรงุ บริเวณ - จดั ทาํ แผนแม่บทในการพฒั นาพ้นื ที่กองทัพเรือ - วางผังออกแบบพืน้ ทร่ี ิมคลองท่ีไมม่ อี าคาร ราชนาวสี โมสร - จดั เป็นพน้ื ทเ่ี ปดิ โลง่ ตอ่ เน่ืองกบั ท่าราชวรดษิ ฐ์ บา้ นเรือนบดบังใหส้ อดคล้องกับลกั ษณะกิจกรรม เปน็ สวนสาธารณะและอนสุ รณ์เพือ่ เป็นทร่ี ะลกึ ตามแนวคลองแตล่ ะชว่ ง พรอ้ มการสือ่ ความ กรงุ รตั นโกสินทร์ 200 ปี โครงการปรบั ปรงุ พืน้ ที่ - ควบคุมการใช้ที่ดินบรเิ วณโรงพยาบาลศริ ริ าช โครงการวางและจดั ทาํ ผงั เมอื งเฉพาะบรเิ วณ โครงการปรบั ปรงุ บรเิ วณ - อนุรักษอ์ าคารเก่าในบริเวณวังจกั รพงษ์ ต่อเน่ืองบรเิ วณวดั อมรนิ ทรา - ปรับปรุงภมู ทิ ัศน์บรเิ วณโบสถ์นอ้ ยและมณฑป พืน้ ท่เี ปล่ียนถ่ายการสัญจรโดยรอบสถานี ท่าเตยี น - จดั ทําที่เปิดโล่งเพอื่ เนน้ ความสําคัญของวดั ราม สถานรี ถไฟธนบุรี เก่าวดั อมรินทราราม รถไฟฟ้า (โครงการ 2.2.2) พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม โรงพยาบาลศิรริ าช วัดฉิม - ปรบั ปรุงและรื้อฟ้นื คลองคเู มืองเดิมชว่ งคลอง - การพัฒนาพน้ื ทีโ่ ดยรอบสถานศี ริ ิราชตาม โครงการปรบั ปรงุ บริเวณ - ย้ายตลาดขายสง่ ออกไปจากพน้ื ท่ี ทายกาวาส และวดั วิเศษ บางกอกน้อยถึงถนนพรานนก หลกั การพัฒนาพ้นื ท่ีเปล่ียนถา่ ยการสัญจร ปากคลองตลาด - จัดบรเิ วณสองข้างสะพานพุทธยอดฟา้ เปน็ พนื้ ท่ี การ - ปรับปรงุ ทางเขา้ สถานรี ถไฟธนบุรี และปรบั ปรงุ (Transit Oriented Development หรือ TOD เปิดโล่ง ภมู ทิ ศั นบ์ รเิ วณริมแม่นํา้ เจา้ พระยาและรมิ คลอง ทมี่ ลี กั ษณะพิเศษด้านการอนุรักษ์ - เนน้ ให้มพี ้นื ท่ีเปิดโล่งบริเวณริมแม่น้ําเจ้าพระยา บางกอกน้อยของสถานีรถไฟธนบรุ ี โครงการลานเอนกประสงค์ - เปดิ มมุ มองโบสถ์พราหมณ์โดยร้อื ถอนอาคาร เพอ่ื กจิ กรรมดา้ นวัฒนธรรม ดา้ นหนา้ ออก บริเวณหน้าวดั สุทศั นเทพ - จดั ลานเอนกประสงคเ์ พ่อื กจิ กรรม ทัง้ น้ี ตารางที่ 2-2 เปน็ การสรุปโครงการทป่ี รากฏในแผนผงั แมบ่ ทการอนรุ ักษแ์ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทรท์ ไี่ ดจ้ ดั ทําขนึ้ ใหม่ ในส่วนที่เป็นการดําเนินการท่ีในภาพรวมมีนัยยะในเชิงพ้ืนที่ใกล้เคียงกับโครงการท่ีปรากฏแผนแม่บทฯ ฉบับเดิมเท่านั้น ยังมี วราราม และหน้าศาลา ด้านวัฒนธรรม-ประเพณี โครงการอีกเป็นจํานวนมากที่เปน็ การเสนอแนะให้ดาํ เนินการในบางสว่ นของพน้ื ที่เป้าหมาย ซ่ึงจะสรุปรายละเอียดในบทที่ 4 ต่อไป ว่าการกรุงเทพมหานคร โครงการจดั ทําอุปกรณ์ - ควบคมุ ดแู ล และปรบั ปรงุ บริเวณถนนสายตา่ งๆ โครงการทดแทนท่ีจอดรถบนพื้นผิวจราจร สาธารณูปโภคใน ให้เกดิ สุนทรียภาพและความสะอาด (โครงการ 4.1.2) กรงุ รตั นโกสินทร์ - จํากดั ปริมาณรถและหา้ มจอดรถในถนนบางสาย โครงการจํากดั การสัญจรในบริเวณ - จัดให้มีอุปกรณ์สาธารณูปโภครมิ ถนนให้มี กรุงรตั นโกสินทรช์ ้ันใน (โครงการ 4.2.1) เอกลกั ษณ์ โครงการเกบ็ ค่าธรรมเนยี มการเข้าบริเวณ กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ชนั้ นอกด้วยยานพาหนะส่วน บุคคล (โครงการ 4.2.3) สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม

แผนผงั แม่บทการอนรุ ักษ์และพัฒนากรุงรตั นโกสินทร์ – ยุทธศาสตร์การอนุรกั ษ์และพฒั นา 2-5 2.4 แนวคดิ และหลกั การสําคญั ในการจัดทาํ แผนผังแมบ่ ทการอนุรกั ษ์และพฒั นากรุงรตั นโกสินทร์ จากแนวคิดหลักดังกล่าวสามารถนํามากําหนดเป็นหลักการสําคัญในการจัดทําแผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนา แนวคิดหลักในการจัดทําแผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ คือ การอนุรักษ์และพัฒนาพื้นที่ กรุงรตั นโกสนิ ทร์ 4 ประการ ดงั นี้ กรุงรตั นโกสินทรค์ วบคูก่ ันไป โดยยึดแนวทางดาํ เนินการ 3 ดา้ นท่สี อดคล้องกัน ดังนี้ 1) การบรู ณาการ (Integrity) ยทุ ธศาสตรแ์ ละแผนผังการอนรุ ักษ์และพฒั นาด้านต่าง ๆ เข้าด้วยกนั อย่างเป็นระบบ ท้งั ใน 1) การจัดทําแผนผังแม่บทฯ ให้ขับเน้นและส่งเสริมคุณค่าและอัตลักษณ์ของมรดกทางวัฒนธรรมท่ีมีอยู่เป็นจํานวนมากใน เชิงพน้ื ท่ีและเชิงมติ ขิ องการอนุรักษแ์ ละพัฒนา พ้ืนท่ี - บูรณาการโดยเชอื่ มโยงประวัตศิ าสตรเ์ ชงิ พน้ื ที่ 2) การจัดทาํ แผนผังแม่บทฯ ใหม้ กี ารใช้ประโยชนม์ รดกทางวัฒนธรรมที่มีอย่อู ย่างเหมาะสมตามหลกั การพัฒนาท่ียงั่ ยนื - บูรณาการโดยเช่ือมโยงเสน้ ทางสัญจร 3) การจัดทําแผนผงั แม่บทฯ เพ่ือนาํ ไปสู่การพฒั นายกระดบั คุณภาพชีวิตชมุ ชน - บรู ณาการโดยการเชื่อมโยงภูมทิ ัศนแ์ ละแนวมอง 2) การสร้างความสมดุล (Balance) ระหวา่ งการอนรุ ักษแ์ ละการพฒั นา - เน้นความสําคัญของการอยู่ร่วมกันระหว่างแหล่งมรดกทางวัฒนธรรม ชุมชน และกิจกรรมทางเศรษฐกิจ โดยเฉพาะ การท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรม 3) การสร้างความย่ังยืน (Sustainability) ให้แก่แหล่งมรดกทางวัฒนธรรมของกรุงรัตนโกสินทร์ โดยคํานึงถึงการส่งต่อ แหล่งมรดกทางวัฒนธรรมสู่คนรนุ่ ต่อไปในสภาพทย่ี ังคงคุณคา่ อัตลกั ษณ์เอาไว้อยา่ งครบถ้วน - พฒั นาส่งิ อํานวยความสะดวกนักท่องเท่ยี วและการฟนื้ ฟูชุมชนตอ้ งไม่ใหท้ าํ ลายคุณคา่ ของแหลง่ มรดก - ควบคุมการพัฒนาให้เหมาะสม โดยเฉพาะการกอ่ สรา้ งอาคารและโครงการพฒั นาขนาดใหญ่ 4) การสร้างความยืดหยุ่น (Flexibility) โดยกําหนดกรอบการดําเนินงานของแผนผังแม่บทฯ แต่ละด้านที่ชัดเจน แต่มี แนวทางและรายละเอียดการดําเนินการที่ยืดหยุ่น สามารถปรับเปลี่ยนได้ภายในกรอบท่ีกําหนดโดยไม่ทําให้ภาพรวม เกิดความเสียหาย ภาพท่ี 2-2 แนวคดิ หลกั ในการจัดทาํ แผนผังแมบ่ ทการอนรุ กั ษ์และพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร์ ทีม่ า : คณะท่ปี รกึ ษา, 2560 สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม

2-6 แผนผังแม่บทการอนุรกั ษ์และพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร์ – ยุทธศาสตรก์ ารอนรุ ักษแ์ ละพัฒนา 2.5 วิสัยทศั น์การอนรุ ักษ์และพัฒนากรุงรตั นโกสินทร์ พ.ศ. 2575 โดยมเี ปา้ หมายหลกั ของการอนรุ กั ษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ทั้งสนิ้ 8 ประการ ดงั นี้ วิสัยทัศน์การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ในแผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์มีเป้าหมายของ 1) อนุรักษ์แหล่งมรดกทางวัฒนธรรมที่มีคุณค่าในพื้นท่ี โดยเน้นการเล่าเร่ืองราวของพัฒนาการเชิงพ้ืนท่ีของ การดําเนินการจนถึง พ.ศ. 2575 ซึ่งเป็นปีที่กรุงรัตนโกสินทร์มีอายุครบ 250 ปี หรือมีช่วงเวลาของแผนผังแม่บทฯ 15 ปี โดย กรุงรตั นโกสินทร์ และกาํ หนดแนวทางการจดั การแหลง่ มรดกอย่างเป็นระบบในระยะยาว กําหนดให้มีการทบทวนเนื้อหาทุกช่วงเวลา 5 ปี เพ่ือให้สามารถปรับปรุงแนวทางและรายละเอียดการดําเนินการให้เหมาะสมกับ 2) กาํ หนดการใช้ประโยชนท์ ด่ี ินและการควบคุมอาคารใหเ้ หมาะสมกบั การอนุรกั ษแ์ ละพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร์ สถานการณ์ท่ีเปล่ียนแปลงไป ขณะท่ียังคงรักษาหลกั การ แนวคิด และภาพรวมการอนุรักษ์และพัฒนาท่ีกําหนดไว้ในแผนผังแม่บทฯ 3) จัดระเบียบการจราจรในพื้นที่ โดยใช้ประโยชน์และให้ความสําคัญกับการสัญจรทุกประเภท จัดระเบียบและเชื่อมโยง ให้คงอยูต่ อ่ ไปโดยไมเ่ กดิ ความเสยี หาย โครงข่ายการสัญจร เน้นการใช้ระบบขนส่งสาธารณะผสานกับการเดินเทา้ รวมถงึ การออกแบบจดุ เปล่ียนถา่ ยการสัญจร จากการวิเคราะห์พัฒนาการของพ้ืนที่ บทบาท และคุณค่าความสําคัญของแหล่งมรดกในพื้นที่กรุงรัตนโกสินทร์ และการ ให้มีความสะดวกสบายต่อผใู้ ช้งาน หารือในการประชุมรับฟังความคิดเห็นท้ังภาคส่วนท่ีเกี่ยวข้องและประชาชน สามารถกําหนดวิสัยทัศน์การอนุรักษ์และพัฒนา 4) ขับเน้นโครงสร้างและแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสําคัญของกรุงรัตนโกสินทร์ โดยการอนุรักษ์ภูมิทัศน์โดยรอบแหล่ง กรงุ รัตนโกสนิ ทร์ พ.ศ. 2575 ได้ดังน้ี มรดกทางวัฒนธรรมท่ีสําคัญและมุมมอง การออกแบบภูมิทัศน์เมืองเพื่อการสื่อความหมายและสร้างความต่อเน่ือง เชงิ พนื้ ที่ กาํ หนดกรอบการออกแบบเมืองและการปรบั ปรงุ ภูมทิ ศั นใ์ นพื้นท่ีทม่ี กี ารทํางานเขม้ ขน้ และพ้ืนที่สาธารณะ ราชธานีศรีแผ่นดินสยาม สง่างามด้วยมรดกสถาน 5) ส่งเสริมการอยู่ร่วมกันของแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมและชุมชน โดยกําหนดพ้ืนที่ชุมชนเป้าหมาย และจัดทํา ผสานหลากมิติอัตลักษณ์ชุมชน บนวิถีและโครงสร้างเมืองทันสมัย แนวทางการฟืน้ ฟูชุมชนทส่ี อดคล้องกับการอนรุ กั ษ์แหล่งมรดกทางวัฒนธรรม 6) สง่ เสริมเศรษฐกิจในระดบั ชุมชน โดยเน้นธุรกิจขนาดเลก็ ทด่ี าํ เนินการโดยคนในพ้ืนที่ 7) จดั ระเบยี บการท่องเทีย่ ว เสน้ ทางทอ่ งเทยี่ ว และจัดให้มีส่ิงอาํ นวยความสะดวกสําหรับการท่องเที่ยวอย่างเป็นระบบ 8) ปรับปรุงระบบสาธารณูปโภคและสาธารณูปการใหเ้ พียงพอและสอดคล้องกับความต้องการในอนาคต ภาพที่ 2-3 ทัศนียภาพพนื้ ทีก่ รุงรัตนโกสินทรใ์ นปัจจุบนั (พ.ศ.2560) ทม่ี า : www.aey.me สาํ นกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อม

แผนผงั แม่บทการอนุรักษแ์ ละพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร์ – ยทุ ธศาสตรก์ ารอนุรกั ษ์และพัฒนา 2-7 2.6 กรอบนโยบายการอนรุ ักษ์และพฒั นาเชงิ พื้นท่ขี องกรงุ รัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2561-2575 ( 15 ปี ) 2.6.1 การกําหนดพื้นทเ่ี พอ่ื การอนุรกั ษ์และพฒั นา จากการพิจารณาการกระจายตัวและผลการประเมินคุณค่ามรดกวัฒนธรรมในพ้ืนท่ีกรุงรัตนโกสินทร์ (แผนท่ี 2-1) พบว่า แหล่งมรดกท่ีมีคุณค่าระดับสูงกระจายตัวอยู่หนาแน่นในพ้ืนท่ี 3 บริเวณ ได้แก่ บริเวณกรุงรัตนโกสินทร์ชั้นใน บริเวณ กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ช้ันนอก และบริเวณฝั่งธนบุรตี รงข้ามกรงุ รัตนโกสนิ ทร์ (แผนท่ี 2-1 บริเวณหมายเลข 1 2 และ 3) ขณะทีบ่ ริเวณถัด จากกรุงรัตนโกสินทร์ชั้นนอกจนถึงคลองผดุงกรุงเกษม (แผนท่ี 2-1 บริเวณหมายเลข 4) และบริเวณพ้ืนที่ฝ่ังธนบุรีถัดจากบริเวณ พื้นที่ฝั่งธนบุรี ตรงข้ามกรุงรัตนโกสินทร์ออกไปทางทิศตะวันตกที่คณะผู้ศึกษาสํารวจเพ่ิมเติม (แผนที่ 2-1 บริเวณหมายเลข 5) มี แหล่งมรดกที่มีคุณค่าระดับสูงกระจายตัวอยู่หนาแน่นน้อยกว่า 3 บริเวณแรกอย่างเห็นได้ชัดเจน ดังน้ัน เพื่อให้สามารถสร้างกรอบ นโยบายการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ได้อยา่ งเหมาะสมสอดคล้องกับการกระจายตัวของมรดกวัฒนธรรม จึงกําหนดพื้นท่ี เพือ่ การอนรุ กั ษใ์ ห้มีความเข้มข้นแตกต่างกนั ดงั นี้ 1) พ้ืนที่อนุรักษ์เข้มข้น ได้แก่ บริเวณหมายเลข 1 (พื้นท่ีประมาณ 968.3 ไร่) หมายเลข 2 (พ้ืนที่ประมาณ 1,540.8 ไร่) และหมายเลข 3 (พ้ืนท่ีประมาณ 1,170.0 ไร่) เน่ืองจากมีการกระจายตัวของมรดกวัฒนธรรมที่มีคุณค่าระดับสูงอยู่ หนาแน่น จึงต้องให้ความสําคัญกับการอนุรักษ์เป็นหลักและจํากัดการพัฒนาที่อาจส่งผลกระทบต่อคุณค่าของแหล่ง มรดกอย่างจริงจัง 2) พ้ืนที่อนุรักษ์ ได้แก่ บริเวณหมายเลข 4 (พื้นที่ประมาณ 3,335.9 ไร่) เป็นพ้ืนท่ีขนาดใหญ่ที่มีการพัฒนาค่อนข้างมาก อยู่แล้ว มีการกระจายตัวของมรดกวัฒนธรรมที่มีคุณค่าระดับสูงอยู่พอสมควร ต้องให้ความสําคัญกับการอนุรักษ์ แต่ ยอมใหม้ กี ารพฒั นาในระดับท่เี หมาะสม ไมใ่ ห้ส่งผลกระทบต่อคณุ ค่าของแหล่งมรดก 3) พื้นท่ีอนุรักษ์ส่วนขยาย ได้แก่ บริเวณหมายเลข 5 (พื้นที่ประมาณ 3,014.7 ไร่) เป็นบริเวณที่มีมรดกวัฒนธรรมท่ีมี คุณค่าระดับสูงอยู่ไม่มากนัก แต่มีแหล่งมรดกท่ีมีความเช่ือมโยงด้านพัฒนาการของพื้นที่และมีความสําคัญในฐานะ เป็นฉากหลังของบริเวณฝ่ังธนบุรีตรงข้ามกรุงรัตนโกสินทร์ จึงเสนอแนะให้เป็นพ้ืนท่ีอนุรักษ์ส่วนขยายของบริเวณ หมายเลข 3 โดยต้องใหค้ วามสาํ คัญกับการอนรุ ักษใ์ นระดับเดียวกับบรเิ วณหมายเลข 4 แต่เพ่ิมการควบคุมการพัฒนา ให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม ไม่ส่งผลกระทบต่อคุณค่าของแหล่งมรดกที่อยู่ในบริเวณนี้และแหล่งมรดกที่อยู่ในบริเวณ หมายเลข 3 แผนที่ 2-1 การกาํ หนดความเขม้ ข้นของพนื้ ทีอ่ นรุ ักษใ์ นกรงุ รตั นโกสนิ ทร์ สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม

2-8 แผนผังแมบ่ ทการอนรุ ักษ์และพฒั นากรงุ รัตนโกสนิ ทร์ – ยทุ ธศาสตร์การอนุรกั ษ์และพฒั นา 2.6.2 การขบั เนน้ โครงสร้างกรงุ รตั นโกสินทรแ์ ละแหล่งมรดกวฒั นธรรมท่สี ําคญั กรุงรัตนโกสินทร์มีการซ้อนทับเรื่องราวทางประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนาน มีแหล่งมรดกที่มีคุณค่าและเป็นหลักฐานแสดง พัฒนาการของพื้นที่อยู่เป็นจํานวนมาก มีชุมชนและย่านท่ีสะท้อนถึงความรุ่งเรืองของวิถีวัฒนธรรมในอดีตอยู่หลากหลาย ดังน้ัน เพ่ือให้เกิดความเข้าใจในประวัติศาสตร์และพัฒนาการเชิงพื้นท่ีของเมือง จึงกําหนดแนวคิดหลักในวางผังและออกแบบพื้นท่ีให้ ขับเนน้ โครงสรา้ งกรุงรัตนโกสนิ ทรแ์ ละแหลง่ มรดกวฒั นธรรมทส่ี ําคญั เพื่อบอกเลา่ เร่อื งราวสําคัญดงั ตอ่ ไปน้ี 1) เร่อื งราวความเป็น 2 ราชธานขี องประเทศไทย ไดแ้ ก่ กรงุ ธนบุรีและกรงุ รัตนโกสนิ ทร์ 2) เรอื่ งราวเกย่ี วกับ 3 พระราชวังทส่ี ําคญั ไดแ้ ก่ พระราชวงั เดมิ สมัยกรุงธนบุรี พระราชวังสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ทย่ี ังคงอยู่ ในปัจจุบัน คือ พระราชวังหลวง (พระบรมมหาราชวัง) และพระราชวังหน้า (พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติและ วัดบวรสถานสุทธาวาส) 3) เรื่องราวเก่ียวกับพัฒนาการเชิงพื้นท่ีของกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีพระมหากษัตริย์ที่ครองราชย์ต่อเน่ืองกัน ตั้งแต่ สมเด็จ พระเจ้าตากสินมหาราชแห่งกรุงธนบุรีและพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจนถึงรัชกาลปัจจุบันแห่ง กรุงรัตนโกสินทร์ เน้นความสําคัญของแหล่งมรดกท่ีมีคุณค่าระดับสูงที่หลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน ท้ังมรดกวัฒนธรรม ทจ่ี ับตอ้ งไดแ้ ละมรดกวัฒนธรรมที่จบั ตอ้ งไม่ได้ ทงั้ นี้ ในการบอกเลา่ เร่ืองราวดงั กลา่ ว แบง่ ช่วงเวลาตามยคุ สมยั ของการพฒั นาเมอื ง เป็น 4 ชว่ ง ดงั นี้ - ยุคสมัยกรุงธนบุรี มีแหล่งมรดกท่ีสําคัญ ได้แก่ พระราชวังเดิม ป้อมวิชัยประสิทธ์ิ คลองบ้านขม้ิน คลองคูเมืองเดิม มชี มุ ชนลาววัดช่างหล่อ ชมุ ชนมอญ และชมุ ชนมสุ ลมิ นกิ ายสุหน่ี ช่วยสนับสนุนการบอกเลา่ เรอื่ งราว - ยุคสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น (รัชกาลท่ี 1 –รัชกาลที่ 3) มีแหล่งมรดกท่ีสําคัญ ได้แก่ พระบรมมหาราชวัง วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎ์ิ ศาลหลักเมือง วัดอรุณราชวราราม วัดสุทัศนเทพวราราม วัดราชนัดดาราม วัดเทพธิดาราม วัดสระเกศ วัดบวรนิเวศวิหาร ป้อมมหากาฬ ป้อมพระสุเมรุ คลองคูเมืองเดิม คลองรอบกรุง คลองหลอดวัดราชบพิธ คลองหลอดวัดราชนัดดา มีชุมชนดั้งเดิมริมน้ําเจ้าพระยา ตลาดปากคลองตลาด ชุมชนมอญสะพานมอญ ชมุ ชนจนี บ้านหมอ้ และชมุ ชนจีนสําเพ็ง ช่วยสนบั สนุนการบอกเล่าเรอื่ งราว - ยุคสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนกลาง (รัชกาลท่ี 4 – รัชกาลที่ 6) มีแหล่งมรดกท่ีสําคัญ ได้แก่ สนามหลวง ถนน ราชดาํ เนิน ถนนเจริญกรงุ ถนนบาํ รงุ เมือง ถนนเฟื่องนคร วดั ราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมาราม วัดราชบพิธสถติ มหาสีมาราม วดั กัลยาณมิตร วัดพิชยญาติการาม วัดอนงคาราม วดั ทองธรรมชาติ วัดทองนพคุณ วัดเทพศิรินทราวาส วัดโสมนัสวิหาร วดั มกฏุ กษตั รยิ าราม ตกึ แถวริมถนนเจริญกรุง บาํ รงุ เมืองและเฟือ่ งนคร ตลาดนางเลิ้ง ป้อมป้องปัจจามิตร และคลองผดุง กรุงเกษม มีชุมชนจีนเยาวราช ชุมชนปากคลองบางกอกน้อย ชุมชนบางลําพู บ้านพานถม เวิ้งนาครเขษม ช่วยสนับสนุน การบอกเล่าเรือ่ งราว - ยุคสมัยใหม่ (รัชกาลที่ 7 – ปัจจุบัน) มีแหล่งมรดกท่ีสําคัญ ได้แก่ อาคารริมถนนราชดําเนินกลาง สถานีรถไฟธนบุรี อนสุ าวรีย์ประชาธิปไตย และสะพานพระพุทธยอดฟา้ แผนท่ี 2-2 พัฒนาการเชงิ พ้ืนที่ของกรงุ รตั นโกสินทร์ และแหลง่ มรดกสําคัญที่ควรไดร้ ับการขับเนน้ สํานกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอ้ ม

แผนผังแมบ่ ทการอนุรักษ์และพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร์ – ยทุ ธศาสตร์การอนรุ ักษ์และพัฒนา 2-9 2.6.3 การกาํ หนดพ้นื ทแี่ ละการจดั ลาํ ดับความสําคัญของพื้นที่เป้าหมายในการอนุรักษ์และพัฒนา การกําหนดพ้ืนท่ีเป้าหมายในการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์จะพิจารณาจากความสําคัญเชิงประวัติศาสตร์ ความ หนาแน่นและระดับความสําคัญของมรดกทางวัฒนธรรม ขอบเขตและขนาดพ้ืนท่ี รวมถึงศักยภาพและอุปสรรคในการพัฒนาท่ีผ่านมา ทั้งนี้ การเรียกช่ือพ้ืนที่เป้าหมายกําหนดตามบริบทความสําคัญของพื้นที่โดยอ้างอิงจากสถานท่ีสําคัญเชิงประวัติศาสตร์และการรับรู้ ของบุคคลท่ัวไปในด้านท่ีต้ัง และการกําหนดหมายเลขพื้นที่เป้าหมายจะเรียงลําดับหมายเลขพื้นท่ีจากพื้นที่กรุงรัตนโกสินทร์ชั้นใน ออกสู่ช้ันนอกในลักษณะการหมุนตามเข็มนาฬิกาหรือที่เรียกว่าการเวียนแบบทักษิณาวรรต เร่ิมต้นจากพื้นที่ชั้นในที่มีพ้ืนที่บริเวณ พระบรมมหาราชวงั เปน็ ศูนยก์ ลาง ถัดไปคอื พน้ื ท่ีย่านบางลาํ พซู งึ่ ตัง้ อยทู่ างทศิ เหนอื ลงมาทางทิศใตผ้ ่านบรเิ วนถนนราชดําเนนิ -ผา่ นฟ้า ย่านเสาชิงช้าจนถึงย่านปากคลองตลาด ข้ามไปยังฝ่ังตะวันตกของแม่น้ําเจ้าพระยาหรือพ้ืนที่ฝ่ังธนบุรีบริเวณย่านวังเดิม-วังหลัง วนขึ้นไปทางทิศเหนือจดบริเวณวัดดุสิดาราม-บางยี่ขันแล้วลงไปทางทิศใต้ตามพื้นท่ีริมคลองผดุงกรุงเกษม ผ่านพ้ืนท่ีย่านบางขุนพรม นางเลิ้ง-มหานาค จนถึงพ้ืนที่เยาวราช วงเวียน 22 กรกฎาคม ตลาดน้อย มาบรรจบที่พื้นที่กะดีจีน-คลองสาน รวมทั้งสิ้น 12 พื้นท่ี เรยี งตามลําดบั ดังแสดงในแผนที่ 2–3 (1) บรเิ วณพระบรมมหาราชวงั (กรงุ รตั นโกสินทรช์ ัน้ ใน) (2) บรเิ วณย่านบางลําพู (3) บรเิ วณถนนราชดําเนินกลาง-ผ่านฟา้ (4) บริเวณย่านเสาชิงช้า (5) บรเิ วณย่านปากคลองตลาด (6) บริเวณวังเดิม-วงั หลัง (บริเวณฝงั่ ธนบรุ ตี รงข้ามกรงุ รัตนโกสินทรแ์ ละพ้นื ทถ่ี ัดออกไป) (7) บรเิ วณวดั ดุสดิ าราม-บางยข่ี นั (8) บรเิ วณยา่ นบางขุนพรหม (9) บริเวณยา่ นนางเล้งิ -มหานาค (10) บรเิ วณยา่ นเยาวราช-วงเวียน 22 กรกฎาคม (11) บรเิ วณย่านตลาดน้อย (12) บรเิ วณยา่ นกะดจี ีน-คลองสาน โดยสามารถกําหนดลําดับความสําคัญของพนื้ ที่เป้าหมายในการอนรุ กั ษแ์ ละพฒั นาไดด้ งั นี้ 1) พ้ืนที่ท่ีมีความสําคัญลําดับท่ี 1 มีความเข้มข้นของการซ้อนทับข้อมูลมากท่ีสุด ได้แก่ บริเวณพระบรมมหาราชวัง (กรุงรัตนโกสินทร์ชั้นในหรือบริเวณที่ 1) บริเวณถนนราชดําเนินกลาง-ผ่านฟ้า (บริเวณท่ี 3) บริเวณย่านเสาชิงช้า (บริเวณท่ี 4) และบรเิ วณวงั เดิม-วงั หลัง (บรเิ วณฝง่ั ธนบุรีตรงขา้ มกรุงรัตนโกสนิ ทร์และพื้นทีถ่ ัดออกไปหรือบริเวณที่ 6) 2) พ้ืนท่ีที่มีความสําคัญลําดับท่ี 2 มีความเข้มข้นของการซ้อนทับข้อมูลรองลงมา ได้แก่ บริเวณย่านบางลําพู (บริเวณท่ี 2) บริเวณย่านปากคลองตลาด (บริเวณที่ 5) บรเิ วณย่านเยาวราช-วงเวียน 22 กรกฎาคม (บริเวณท่ี 10) และ บรเิ วณย่าน กะดจี นี -คลองสาน (บรเิ วณท่ี 12) 3) พ้ืนท่ีท่ีมีความสําคัญลําดับที่ 3 มีความเข้มข้นของการซ้อนทับข้อมูลน้อยที่สุด ได้แก่ บริเวณวัดดุสิดาราม-บางย่ีขัน (บริเวณที่ 7) บริเวณย่านบางขุนพรหม (บริเวณที่ 8) บริเวณย่านนางเล้ิง-มหานาค (บริเวณท่ี 9) และบริเวณย่าน ตลาดนอ้ ย (บรเิ วณท่ี 11) แผนท่ี 2-3 การจัดลาํ ดบั ความสาํ คญั ของพื้นที่เปา้ หมายในการอนุรักษ์และพฒั นากรุงรตั นโกสินทร์ สาํ นกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม

2-10 แผนผงั แม่บทการอนุรกั ษแ์ ละพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร์ – ยทุ ธศาสตรก์ ารอนรุ กั ษ์และพัฒนา 2.6.4 องค์ประกอบของแผนผงั แมบ่ ทการอนรุ ักษแ์ ละพฒั นากรุงรตั นโกสนิ ทร์ แผนผังแม่บทการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์จัดทําเป็นยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ ประกอบด้วยกลยุทธ์ แผนงานและโครงการ เพื่อกําหนดพ้ืนที่ ระยะเวลา งบประมาณและหน่วยงานท่ีรับผิดชอบในการดําเนินการ โดยแบง่ ออกเป็น 2 สว่ นสําคญั คอื 1) ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ รายสาขา ประกอบด้วย ยุทธศาสตร์ด้านมรดกวัฒนธรรม ด้านการ ใช้ท่ีดิน ด้านจราจร ด้านภูมิทัศน์ ด้ายกายภาพและวิถีชุมชน ด้านสาธารณูปโภค ด้านสาธารณูปการ และด้านการท่องเท่ียว นําไปสู่ การจดั ทําแผนผงั แม่บทการอนรุ กั ษแ์ ละพฒั นากรุงรัตนโกสนิ ทร์ รายสาขาทง้ั 8 สาขา 2) ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ รายพื้นที่ มีวัตถุประสงค์เพ่ือสนับสนุนให้ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์ และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ รายสาขาทั้งหมด สามารถนําไปสู่การดําเนินการเชิงพ้ืนท่ี แผนงานและโครงการทุกสาขาจะมีรูปแบบ การดําเนนิ การ 2 ลกั ษณะ คือ การดําเนนิ การต่อเนื่องกันหลายพ้ืนท่ี และการดาํ เนินการรายพ้ืนท่ีใน 12 พื้นท่ีเป้าหมาย นําไปสูก่ าร จัดทาํ แผนผังแม่บทการอนุรกั ษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ รายพ้นื ท่ี ภาพที่ 2-4 องคป์ ระกอบของแผนผงั แม่บทการอนรุ กั ษ์และพัฒนากรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ที่มา : คณะที่ปรึกษา, 2560 สํานกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม

แผนผงั แมบ ทการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนรุ กั ษและพฒั นา 3-1 บทที่ 3 ยทุ ธศาสตรก ารอนุรักษแ ละพัฒนา กรุงรัตนโกสินทร รายสาขา วสิ ัยทศั นก ารอนรุ ักษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสินทร พ.ศ. 2575 \" ราชธานศี รีแผน ดินสยาม สงา งามดว ยมรดกสถาน ผสานหลากมติ ิอตั ลักษณชุมชน บนวถิ ีและโครงสรา งเมืองทันสมัย \" จากวิสยั ทัศนก ารอนรุ กั ษและพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร พ.ศ. 2575 นาํ มาสูการจัดทําเปน ยุทธศาสตรการอนรุ กั ษและพฒั นา กรุงรัตนโกสินทร รายสาขา โดยยุทธศาสตรแบงไดเปนสองสวน ไดแก ยุทธศาสตรที่เก่ียวของกับการอนุรักษมรดกวัฒนธรรม ประกอบดวยยุทธศาสตรดานมรดกวัฒนธรรม และยุทธศาสตรที่เกี่ยวของกับการอนุรักษและพัฒนาเมืองอีก 7 ดานไดแก ยุทธศาสตรดานการใชที่ดิน ดานภูมิทัศน ดานการจราจร ดานสาธารณูปโภค ดานสาธารณูปการ ดานกายภาพและวิถีชุมชน และดา นการทอ งเทีย่ ว ในแตละยทุ ธศาสตรจะประกอบดว ยกลยุทธและแผนงานทีส่ อดคลองกัน โดยในแตล ะแผนงานมกี ารแจกแจงเปนโครงการ ตาง ๆ ซึ่งระบุพื้นท่ีดําเนินการ งบประมาณ (ดูรายละเอียดการคํานวณงบประมาณในภาคผนวก ง) ระยะเวลาดําเนินการ และ หนวยงานที่รับผิดชอบ จัดทําเปนแผนผังแมบทการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทรแตละดาน จากนั้นจึงมีการบูรณาการ ยุทธศาสตรทั้ง 8 ดาน จัดทําเปนแผนผังแมบทการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทร รายสาขา (แผนที่ 3-45) มีเนื้อหาและ รายละเอยี ดท้งั หมดดังตอไปนี้ สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม

3-2 ยุทธศาสตร 2 ยทุ ธศาสตร 3 แผนผงั แมบทการอนรุ ักษและพัฒนากรุงรตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนุรักษแ ละพฒั นา ดานการใชท ด่ี นิ ดา นภูมทิ ศั น ยทุ ธศาสตร 1 ยุทธศาสตร 4 ดานมรดกวัฒนธรรม กลยทุ ธ กลยทุ ธ ดา นการจราจร ควบคุมการใชป ระโยชนทดี่ ินโดยเคร่อื งมอื ทางผังเมอื ง ขบั เนน การรบั รโู ครงสรางของกรุงรตั นโกสินทร กลยทุ ธ กลยทุ ธ บาํ รงุ รกั ษา และคมุ ครองแหลงมรดกสําคญั และจดั ทํามาตรการ เชอื่ มโยงโครงขา ยการสญั จรอยางเปน ระบบ สนับสนนุ การฟนฟแู หลง มรดก แผนงาน 2.1 แผนงาน 3.1 แผนงาน 4.1 แผนงาน 1.1 การปรบั ปรุงมาตรการควบคมุ การปรบั ปรงุ ภมู ทิ ัศนเมือง การเชื่อมโยงโครงขา ยการสัญจร การคุมครองและบรู ณปฏสิ งั ขรณแ หลง มรดก การใชป ระโยชนท ่ีดินและอาคาร 3.1.1 โครงการปรบั ปรงุ ภูมิทศั นโ ดยรอบโบราณสถาน 4.1.1 โครงการสง เสริมการเชือ่ มตอ ยานพาหนะตางประเภท 1.1.1 โครงการคุมครองแมน้าํ เจา พระยา 2.1.1 โครงการแกไขปรับปรุงแผนผงั ขอกาํ หนดและมาตรการตามกฎหมาย 3.1.2 โครงการปรับปรุงภูมทิ ศั นในโครงสรางทศั นภาพ 4.1.2 โครงการทดแทนทจี่ อดรถบนพ้ืนผวิ จราจร 1.1.2 โครงการบูรณปฏิสงั ขรณแหลง มรดกสําคัญ 1.1.3 โครงการบรู ณปฏิสังขรณโบราณสถานในพื้นท่ี ผังเมอื ง 3.1.3 โครงการปรบั ปรุงภมู ทิ ศั นในแนวแมน ํา้ เจา พระยา กลยทุ ธ 2.1.2 โครงการแกไขปรบั ปรงุ ขอ บญั ญัติกรุงเทพมหานครตามกฎหมาย สงเสริมการสญั จรท่ีเปนมิตรตอสงิ่ แวดลอ มในพ้นื ท่ี กรงุ รัตนโกสินทร และแนวคลองสาํ คญั กรงุ รัตนโกสินทร 1.1.4 โครงการข้ึนทะเบียนโบราณสถานที่ยงั ไมไ ดรบั ควบคมุ อาคาร 3.1.4 โครงการปรับปรงุ พื้นทโ่ี ลงสาธารณะ 2.1.3 โครงการจดั ทาํ มาตรการคมุ ครองส่ิงแวดลอมศลิ ปกรรม แผนงาน 4.2 การข้ึนทะเบียน 3.1.5 โครงการฉายไฟสอ งสวา งอาคารสาํ คญั การสนับสนุนการเดนิ เทา และการใชจ ักรยาน 1.1.5 โครงการจัดทําทะเบียนแหลงมรดกทองถิ่น และสนับสนุน และพ้ืนทสี่ าธารณะ 4.2.1 โครงการจํากัดการสญั จรในบรเิ วณกรงุ รัตนโกสนิ ทรช ัน้ ใน การบรู ณปฏสิ ังขรณแหลง มรดกทองถ่ิน กลยุทธ กลยุทธ 4.2.2 โครงการสงเสรมิ การใชข นสง มวลชนเพ่อื ลดการใช ดําเนินโครงการอนรุ กั ษฟน ฟูเมอื ง เสรมิ สรา งส่ิงแวดลอ ม และเพมิ่ ศักยภาพของผปู ฏบิ ตั งิ าน กลยุทธ ดานภูมิทศั น ยานพาหนะสวนบคุ คล จัดทาํ มาตรการสนบั สนุนการฟน ฟแู หลงมรดกที่เปนวิถวี ัฒนธรรม แผนงาน 2.2 4.2.3 โครงการเก็บคาธรรมเนียมการเขาบรเิ วณ การวาง จดั ทาํ และดาํ เนนิ การใหเ ปน ไปตาม แผนงาน 3.2 แผนงาน 1.2 ผังเมืองเฉพาะ การบรหิ ารจัดการภมู ิทศั นเมือง กรุงรตั นโกสนิ ทรช ้นั นอกดว ยยานพาหนะสว นบคุ คล การสง เสริมฟน ฟวู ถิ วี ัฒนธรรม 2.2.1 โครงการวาง จัดทาํ และดาํ เนินการใหเปนไปตามผงั เมืองเฉพาะ 3.2.1 โครงการวางระบบงานดแู ลรกั ษาตนไมใ หญ 1.2.1 โครงการสบื สานฟนฟูขนบธรรมเนยี มประเพณแี ละ บรเิ วณริมฝง แมน าํ้ เจาพระยา เทศกาลทองถ่ิน 2.2.2 โครงการวาง จดั ทาํ และดาํ เนินการใหเ ปน ไปตามผังเมอื งเฉพาะ 1.2.2 โครงการฟน ฟูภูมปิ ญ ญาทองถนิ่ วัฒนธรรมอาหาร ในพื้นที่เปล่ยี นถายการสญั จรโดยรอบสถานีรถไฟฟา นาฏศลิ ป และหตั ถศิลป กลยทุ ธ พัฒนาจดุ เปล่ียนถายการสญั จรใหมปี ระสิทธภิ าพ เช่ือมโยงกบั การใชประโยชนทด่ี ิน แผนงาน 4.3 การออกแบบ พฒั นาและปรบั ปรงุ จุดเปลีย่ นถา ยการสญั จร 4.3.1 โครงการจดั การจราจรในเขตเศรษฐกจิ เฉพาะกิจ 4.3.2 โครงการพัฒนาและปรับปรงุ ทาเรอื สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอม

แผนผังแมบ ทการอนรุ ักษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรก ารอนรุ ักษแ ละพฒั นา 3-3 ยทุ ธศาสตร 5 ยทุ ธศาสตร 6 ยทุ ธศาสตร 7 ยุทธศาสตร 8 ดา นสาธารณูปโภค ดา นสาธารณูปการ ดา นกายภาพและวิถีชมุ ชน ดา นการทองเท่ยี ว กลยุทธ กลยทุ ธ กลยทุ ธ กลยุทธ ปรบั ปรงุ สาธารณปู โภคพนื้ ฐานใหม ปี ระสทิ ธภิ าพและ ยกระดบั การใชง านสาธารณปู การใหสอดคลอ งกบั โครงสราง ปรบั ปรงุ สภาพแวดลอ มชมุ ชน ใหอยรู วมกับมรดกวฒั นธรรม เพ่มิ คุณคาและความหลากหลายทางการทองเทยี่ ว อเนกประโยชน ประชากรและบรบิ ททางสงั คมทเี่ ปลยี่ นแปลง ไดอ ยา งเหมาะสม และสงเสรมิ การเรยี นรแู กส าธารณะ แผนงาน 8.1 แผนงาน 5.1 แผนงาน 6.1 แผนงาน 7.1 การปรับปรงุ แหลง ทอ งเที่ยว การปองกนั นํ้าทว มและปรับปรุงคณุ ภาพนาํ้ การปรบั ปรงุ การใหบรกิ ารสาธารณปู การ การปรบั ปรุงสภาพแวดลอมชมุ ชน 8.1.1 โครงการปรับปรงุ อุปกรณสื่อสารขอมูลแหลง ทอ งเท่ียว 5.1.1 โครงการพัฒนาแนวปองกนั นํ้าทว ม 6.1.1 โครงการปรับปรุงวัดและโรงเรยี นเปน ศูนยบรกิ ารครบวงจร 7.1.1 โครงการปรบั ปรงุ สภาพแวดลอมการอยอู าศยั ใน 8.1.2 โครงการพัฒนาแหลงขอมลู วถิ ีชมุ ชน 5.1.2 โครงการฟนฟูระบบคคู ลอง และปรับปรงุ คณุ ภาพนํา้ แกผ สู งู อายุและผูด อ ยโอกาส กลุมชมุ ชนที่สาํ คญั 5.1.3 โครงการปรับปรงุ ระบบการระบายน้ํา 8.1.3 โครงการจัดกิจกรรมเพ่ือสงเสริมการทอ งเทย่ี วเชงิ วัฒนธรรม 6.1.2 โครงการเพิ่มประโยชนก ารใชสอยโรงเรียนเปน ศนู ยการเรียนรู 7.1.2 โครงการปรับปรุงพ้นื ทีส่ าธารณะระดับกลมุ ชุมชน ศนู ยฝกอาชพี และพนื้ ทก่ี จิ กรรมสนั ทนาการ ภายในศาสนสถาน 8.1.4 โครงการจัดระเบียบพนื้ ทท่ี อ งเท่ียว กลยทุ ธ กลยุทธ กลยุทธ กลยทุ ธ ยกระดบั รปู แบบของระบบสาธารณปู โภคใหส อดคลอ งกับพนื้ ที่อนรุ ักษ ปรบั ปรงุ สาธารณปู การเพอ่ื รองรบั ภยั พบิ ตั ิและภาวะฉกุ เฉิน สง เสรมิ การตอ ยอดภมู ปิ ญ ญาและการสรางเศรษฐกจิ ชุมชน พัฒนาระบบการใหขอ มลู และเพ่ิมสิ่งอาํ นวยความสะดวกนกั ทอ งเที่ยว แผนงาน 5.2 แผนงาน 6.2 แผนงาน 7.2 แผนงาน 8.2 การปรบั ปรุงโครงสรา งพ้ืนฐานของระบบ การเตรยี มพรอมสาธารณปู การเพื่อรองรับ การสงเสริมเศรษฐกจิ ชุมชน การพัฒนาเสนทางการทอ งเท่ียว สาธารณปู โภค ยามภัยพบิ ตั ิและภาวะฉุกเฉนิ 7.2.1 โครงการพัฒนาผลติ ภณั ฑข องผูประกอบการภายในชมุ ชน 8.2.1 โครงการปรบั ปรงุ สถานทีแ่ ละอุปกรณใหขอ มลู เสนทาง 5.2.1 โครงการนําสายไฟฟาและสายส่อื สารลงใตด ิน 6.2.1 โครงการปรบั ปรุงอาคารเรียนเปน ท่ีพักยามภยั พบิ ตั ิและ 7.2.2 โครงการสง เสริมใหเ กิดผปู ระกอบการดิจิทัล การทองเทีย่ ว 5.2.2 โครงการจดั ต้ังศนู ยป ระสานงานและขอมูล และพฒั นา ภาวะฉุกเฉนิ 8.2.2 โครงการพัฒนาแผนท่ีและระบบออนไลนเ พื่อใหข อ มูล เครือขา ยระบบสารสนเทศสาธารณปู โภค 3 มติ ิ 6.2.2 โครงการติดต้ังอุปกรณเพือ่ ความปลอดภยั ของชุมชน การทองเทย่ี ว กลยทุ ธ ยกระดบั มาตรฐานแหลง ที่พกั นกั ทองเทย่ี ว แผนงาน 8.3 การพฒั นาแหลง ทีพ่ กั นกั ทองเทยี่ วใหไดมาตรฐาน 8.3.1 โครงการสงเสรมิ การพัฒนาแหลง ท่ีพกั นกั ทองเทีย่ วใหไ ด มาตรฐาน สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอม

3-4 แผนผงั แมบ ทการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรุงรตั นโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนรุ กั ษและพฒั นา 3.1 ยทุ ธศาสตรท ี่ 1 ดานมรดกวัฒนธรรม 3.1.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ ยุทธศาสตรดานมรดกวัฒนธรรมเปนการดําเนินการเพ่ือขับเนนแหลงมรดกทางวัฒนธรรม มีการกําหนดกลยุทธในการ ในการดําเนินงานดานมรดกวัฒนธรรม สามารถจําแนกไดเปน กลยุทธ 2 ประการ ดังน้ี 1) กลยุทธบาํ รงุ รกั ษาและคมุ ครองแหลง มรดกสําคญั และจดั ทาํ มาตรการสนบั สนนุ การฟนฟูแหลงมรดก อนุรักษ ฟนฟู บูรณปฏิสังขรณ สนับสนุนและคุมครองแหลงมรดกทางวฒั นธรรมที่สําคญั รวมถึงการจดั ทํามาตรการสนับสนุนการ การคุมครองแหลง มรดกเปนเปา หมายสําคัญทีส่ ุดสาํ หรบั แผนผงั แมบ ทฯ ฉบับนี้ ขณะทก่ี ารบาํ รุงรกั ษาและบรู ณปฏิสงั ขรณ ฟนฟูวิถีวัฒนธรรม ประกอบดวย 2 แผนงานและโครงการรวมท้ังสิ้น 7 โครงการ โดยมีการจัดทําแผนผังแมบทการอนุรักษและ พฒั นากรุงรตั นโกสินทร ดานมรดกวัฒนธรรม (แผนท่ี 3-1) มรี ายละเอียดดงั น้ี แหลงมรดก ก็เปนสิ่งสําคัญที่ตองดําเนินการอยางตอ เนื่อง เพ่ือรักษาคุณคาและอัตลักษณของกรุงรัตนโกสินทรในภาพรวม และ รกั ษาคุณคา ของแหลงมรดกแตล ะแหง ใหค งอยตู อไป กลยุทธน นี้ ํามาซงึ่ แผนงานดงั ตอ ไปน้ี 3.1.1 สถานการณและปญ หา สถานการณและปญ หาปจ จุบันของประเด็นดา นมรดกวฒั นธรรมในการอนรุ ักษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสินทร สรปุ ไดด งั นี้ แผนงาน 1.1 การคมุ ครองและบูรณปฏสิ งั ขรณแ หลงมรดก - พื้นท่ีกรุงรัตนโกสินทรมีมรดกวัฒนธรรมที่จับตองไดหรือแหลงมรดกอยูเปนจํานวนมาก ปจจุบันมีการดูแลไมท่ัวถึง วตั ถปุ ระสงค : มีแหลงมรดกจํานวนไมนอยที่ขาดการบํารุงรักษา อยูในสภาพทรุดโทรม จําเปนตองมีการบูรณะซอมแซม หรือฟนฟู คณุ คาความสาํ คญั - เพ่ือคุมครองแหลง มรดกในพื้นที่กรงุ รัตนโกสินทร - แหลงมรดกในพ้ืนที่กรงุ รัตนโกสินทรจาํ แนกออกเปนโบราณสถานท่ีข้นึ ทะเบียน โบราณสถานท่ีไมไดข ้ึนทะเบยี น และ - เพ่อื สนับสนนุ การบํารงุ รักษาแหลงมรดกในพ้ืนทก่ี รุงรัตนโกสินทร อาคารสาํ คญั อื่น ๆ โบราณสถานท่ีขน้ึ ทะเบียนอยใู นความรบั ผดิ ชอบของกรมศลิ ปากรในการดูแลและรักษาบรู ณะฟนฟู - เพื่อบูรณปฏสิ ังขรณโบราณสถานและแหลงมรดกสําคญั ของกรุงรตั นโกสินทร โบราณสถานท่ขี ้ึนทะเบียนจงึ ไดร บั การดูแลดกี วา โบราณสถานที่ยงั ไมข น้ึ ทะเบียน ในขณะทอ่ี าคารสาํ คญั อื่น ๆ ทอ่ี ยูใน แนวทางการดาํ เนินงาน : ความดแู ลของหนว ยงานท้ังของภาครฐั และภาคเอกชนไดรบั การดแู ลแตกตางกันไปตามความสนใจและเขาใจถงึ คุณคา - การคุมครองแมน ํา้ เจาพระยา ของแหลงมรดกโดยผูครอบครอง บางแหงอยูในสภาพดี แตสวนใหญอยูในสภาพทรุดโทรม ถูกดัดแปลง หรืออยูใน - การบรู ณปฏิสังขรณแหลง มรดกสําคญั สภาวะเสยี่ งตอ การถกู ร้ือถอน - การบูรณปฏิสังขรณโบราณสถานในพนื้ ที่กรุงรัตนโกสนิ ทร - นอกจากมรดกวัฒนธรรมท่จี บั ตอ งได (Tangible Cultural Heritages) กรงุ รตั นโกสนิ ทรย งั มมี รดกวฒั นธรรมทจ่ี บั ตอง - การขึ้นทะเบียนโบราณสถานที่ยงั ไมไดร บั การขึ้นทะเบยี น ไมได หรือวิถวี ฒั นธรรม (Intangible Cultural Heritages) อยูเปน จาํ นวนมาก วิถวี ฒั นธรรมจาํ นวนไมน อยขาดการสบื - การจัดทําทะเบยี นแหลงมรดกทอ งถิ่น และสนับสนุนการบูรณปฏิสงั ขรณแหลง มรดกทองถิ่น ทอด หรอื ขาดการสงเสริมใหมกี ารสบื สานอยางเปน ระบบและเหมาะสม ทาํ ใหม คี วามเสีย่ งทจี่ ะสูญหายในอนาคต - การบรู ณะฟน ฟแู หลง มรดกและการสงเสริมฟนฟวู ิถวี ัฒนธรรมทาํ ใหการดําเนินการตอ งเสยี โอกาสทางเศรษฐกิจ หรอื มี 2) กลยทุ ธจดั ทํามาตรการสนับสนุนการฟน ฟแู หลง มรดกทีเ่ ปน วถิ ีวัฒนธรรม คาใชจายในการดําเนินการในบางกรณี จําเปนตองมีมาตรการสนับสนุน ท้ังการสรางแรงจงู ใจและการสนับสนุนทาง วิถีวัฒนธรรมแตกตางจากแหลงมรดกท่ีการคงอยูข องวิถีวฒั นธรรม ข้ึนอยูกับ “คน” ผูสืบทอดเรื่องราว ศิลปวัฒนธรรม การเงิน คานิยม และวิถีชีวิต การเก็บรักษาวิถีวัฒนธรรมใหคงอยูตอไปตองมีการถายทอดและสืบทอดจากรุนสูร ุน ซึ่งเปนปญหาสําคญั ใน สังคมปจ จุบนั ท่คี นรุนใหมมกั จะไมส นใจทจี่ ะเรียนรูแ ละสบื สานวิถีวฒั นธรรมของบรรพบุรษุ หรือของชุมชน การสงเสริมและฟนฟวู ิถี 3.1.2 กรอบแนวคดิ ในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนา วัฒนธรรมจึงเปน สงิ่ สาํ คญั ที่ตองดําเนนิ การอยา งตอ เนือ่ ง กลยุทธนน้ี าํ มาซงึ่ แผนงานดงั ตอ ไปนี้ การอนุรักษมรดกวฒั นธรรมในกรุงรัตนโกสินทรค วรพจิ ารณาเปน องครวม และการกาํ หนดแนวทางดาํ เนนิ การเปน ชวงการ แผนงาน 1.2 การสง เสรมิ ฟน ฟูวถิ วี ฒั นธรรม วัตถปุ ระสงค : พัฒนายอยมากกวา การจดั ทําโครงการบูรณะฟนฟเู ฉพาะจดุ และไมคาํ นงึ ถึงมติ ิเวลา เน่อื งจากตลอดชว งเวลาของแผนผังแมบ ทการ อนุรักษและพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร 15 ป ยอมมีการเสอื่ มโทรมไปตามกาลเวลา การบาํ รุงรกั ษา หรอื การบูรณะฟน ฟูแหลง มรดกจึง - เพอื่ สบื สานวถิ ีวฒั นธรรมของชมุ ชนใหค งอยตู อ ไปในอนาคตอยางยงั่ ยืน เปนงานทีจ่ ะตองทําอยา งตอเนื่อง ขณะเดยี วกันวิถวี ฒั นธรรมของชุมชนกไ็ มไ ดห ยุดนิ่ง แตม กี ารเปลยี่ นแปลง การปรับตวั และปจจยั แนวทางการดําเนนิ งาน : คุกคามใหม ๆ เกิดข้ึนตลอดเวลา จึงจําเปนตองกําหนดยุทธศาสตรการอนุรักษท่ีครอบคลุมประเด็นตาง ๆ ดังกลาวใหครบถวน ในภาพกวา ง โดยมีเปาหมายหลักเพ่ือการอนุรักษแหลง มรดก และวิถีวัฒนธรรมในพืน้ ท่ี ตามหลกั การพัฒนาทีย่ ่งั ยืน - การสืบสานฟน ฟขู นบธรรมเนียมประเพณี และเทศกาลทอ งถน่ิ - การฟนฟูภมู ิปญ ญาทอ งถ่นิ วฒั นธรรมอาหาร นาฏศลิ ป และหัตถศิลป สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม

แผนผงั แมบ ทการอนุรักษแ ละพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนรุ กั ษและพฒั นา 3-5 ตารางที่ 3-1 สรุปยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ ดา นมรดกวฒั นธรรม ยทุ ธศาสตร กลยทุ ธ แผนงาน โครงการ 1.1.1 โครงการคุมครองแมนํา้ เจาพระยา 1.1.2 โครงการบูรณปฏิสงั ขรณแหลง มรดกสําคญั บาํ รงุ รักษา และคมุ ครอง 1.1 1.1.3 โครงการบูรณปฏสิ งั ขรณ แหลงมรดกสาํ คัญ และจดั ทาํ โบราณสถานในพน้ื ที่ มาตรการสนบั สนุนการฟนฟู การคมุ ครองและ กรงุ รตั นโกสินทร บูรณปฏสิ งั ขรณแ หลงมรดก แหลงมรดก 1.1.4 โครงการขึ้นทะเบยี นโบราณ สถานที่ยงั ไมไดร ับการขึ้นทะเบียน 1 ดานมรดกวฒั นธรรม 1.1.5 โครงการจดั ทาํ ทะเบียนแหลง มรดกทองถิ่น และสนับสนนุ การ บรู ณปฏิสงั ขรณแหลง มรดก ทอ งถิน่ จัดทํามาตรการสนบั สนุนการ 1.2 1.2.1 โครงการสืบสานฟน ฟู ฟน ฟแู หลง มรดกทีเ่ ปนวถิ ี การสงเสรมิ ฟนฟวู ิถีวฒั นธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี และ เทศกาลทองถิ่น วฒั นธรรม 1.2..2 โครงการฟน ฟภู ูมิปญญาทองถ่ิน วัฒนธรรมอาหาร นาฏศิลป และ หัตถศิลป แผนท่ี 3-1 แผนผังแมบ ทการอนรุ ักษแ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร ดา นมรดกวัฒนธรรม สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอม

3-6 แผนผังแมบทการอนุรักษและพฒั นากรุงรัตนโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนุรกั ษและพฒั นา โครงการ 1.1.1 โครงการคุม ครองแมนา้ํ เจา พระยา รายละเอยี ดโครงการ ยุทธศาสตร 1 ดา นมรดกวฒั นธรรม / แผนงาน 1.1 การคมุ ครองและบรู ณปฏิสงั ขรณแหลง มรดก ขึ้นทะเบียนโบราณสถานแมน้ําเจาพระยา เพื่อคุมครองอัตลักษณและคุณคาทางวัฒนธรรมของแมน้ํา เจาพระยา หามโครงการกอสรางขนาดใหญที่รุกล้ําลํานํ้า หรือโครงการพัฒนาที่สงผลกระทบตอ ทัศนภาพ ของแมนาํ้ โดยเฉพาะชวงระหวางคลองบางกอกนอยและคลองบางกอกใหญ และพิจารณาขยายขอบเขตไป ทางดานทศิ เหนอื และทิศใตที่อยูในพนื้ ทก่ี รุงรัตนโกสนิ ทร กจิ กรรมทส่ี าํ คญั ของ - สาํ รวจและจัดทาํ แผนท่เี พอื่ กําหนดบรเิ วณท่ีจะขึน้ ทะเบียนโบราณสถานแมนํ้าเจาพระยา โดยเนน ชวง โครงการ ระหวา งคลองบางกอกนอ ยและคลองบางกอกใหญ และพจิ ารณาขยายขอบเขตไปทางดานทศิ เหนอื และ ทิศใตทอ่ี ยใู นพนื้ ทก่ี รงุ รัตนโกสนิ ทร - กําหนดพ้นื ทแี่ ละประกาศข้ึนทะเบยี นโบราณสถานแมน ํา้ เจาพระยา ระยะเวลาและสถานที่ ชว งระยะเวลา พนื้ ท่ี / สถานที่ ดําเนินงาน ระยะที่ 1 (ปท ี่ 1-5) แมน้ําเจาพระยา งบประมาณ สาํ รวจและจดั ทาํ แผนทเี่ พ่ือกาํ หนดบรเิ วณ 10.0 ลานบาท รวม 10.0 ลา นบาท แผนที่ 3-2 พื้นทค่ี ุมครองแมนํา้ เจาพระยา แหลงที่มาของงบประมาณ กรมศลิ ปากร หนวยงานท่ีรับผิดชอบ กรมศลิ ปากร หนวยงานทีเ่ กี่ยวขอ ง กรงุ เทพมหานคร กรมเจา ทา ผลทคี่ าดวาจะไดรับ แมนํ้าเจาพระยาซึง่ เปนแหลงมรดกที่มีคณุ คาในระดับสูงสุด ไดรับการอนรุ กั ษ และมีมาตรการปอ งกัน ผลกระทบจากโครงการพัฒนาขนาดใหญ ประเภทโครงการ การดาํ เนินการตามอํานาจหนาท่ขี องหนวยงาน คลองลดั บางกอก ปจ จุบันคอื แมน้ําเจาพระยา ทศั นียสภาพริมแมน า้ํ เจา พระยา ความสําคัญ ความสําคัญลําดบั ท่ี 1 จาํ เปนตอ งดําเนินการอยางย่ิง ชวงระหวา งคลองบางกอกนอยและคลองบางกอกใหญ ชวงระหวางคลองบางกอกนอ ยและคลองบางกอกใหญ มกี ารดาํ เนินการปรับปรงุ กายภาพควบคไู ปกบั มาตรการดานเศรษฐกิจ-สังคมและการจดั การ ทม่ี า : https://th.wikipedia.org/w/index.php?curid=100798 ลักษณะการดาํ เนินการ ที่มา : คณะทป่ี รึกษา, 2560 ภาพที่ 3-1 แมน ้ําเจาพระยาระหวา งคลองบางกอกนอ ยและคลองบางกอกใหญ สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม

แผนผงั แมบทการอนรุ ักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนรุ ักษและพัฒนา 3-7 โครงการ 1.1.2 โครงการบูรณปฏิสงั ขรณแหลงมรดกสาํ คญั ยทุ ธศาสตร 1 ดา นมรดกวฒั นธรรม / แผนงาน 1.1 การคุม ครองและบูรณปฏสิ ังขรณแหลง มรดก รายละเอยี ดโครงการ ดําเนินการบรู ณปฏิสงั ขรณแหลง มรดกสาํ คัญ ซง่ึ เปนแหลงมรดกสําคัญท่ีควรขับเนน เพ่ือเลา เร่ืองราว เชิงพน้ื ท่ขี องกรุงรตั นโกสนิ ทร ไดแก 1. ปอ มมหากาฬพรอมดวยปราการ 2. วดั บวรสถานสทุ ธาวาส หรอื วัดพระแกววังหนา กจิ กรรมท่ีสาํ คัญของ 1. สํารวจและจดั ทําแผนปฏิบตั ิการการบรู ณปฏิสงั ขรณปอ มมหากาฬพรอมดว ยปราการ โครงการ 2. ดําเนินการบูรณปฏิสงั ขรณปอ มมหากาฬพรอ มดวยปราการ 3. รื้อถอนอาคารสาํ นักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาทัง้ หมดท่บี ดบังวดั บวรสถานสทุ ธาวาส และกอสราง อาคารสํานักงานกฤษฎกี าแหง ใหมใ นพื้นท่ีอื่นทเี่ หมาะสม 4. สาํ รวจและจดั ทาํ แผนปฏิบัติการบูรณปฏิสังขรณวดั บวรสถานสทุ ธาวาส 5. ร้อื ถอนอาคารอ่ืนท่ีบดบังวัดบวรสถานสุทธาวาส 6. ดําเนินการบูรณปฏิสังขรณวดั บวรสถานสุทธาวาส ระยะเวลาและสถานท่ี ชว งระยะเวลา พนื้ ที่ / สถานท่ี ดําเนินงาน ระยะท่ี 1 (ปที่ 1-5) ปอมมหากาฬพรอมดว ยปราการและวัดบวรสถานสทุ ธาวาส งบประมาณ สาํ รวจและจดั ทาํ แผนปฏิบตั กิ ารการบูรณปฏสิ ังขรณ 4.0 ลานบาท ปอมมหากาฬพรอมดว ยปราการ บูรณปฏิสังขรณปอมมหากาฬพรอ มดวยปราการ 80.0 ลานบาท ภาพท่ี 3-2 แนวทางการบูรณปฏสิ งั ขรณป อ มมหากาฬพรอ มดว ยปราการและการพฒั นาพืน้ ที่โดยรอบ รื้อถอนอาคารสาํ นกั งานคณะกรรมการกฤษฎีกา1 3.0 ลานบาท ท่ีมา : คณะทป่ี รึกษา, 2560 กอ สรางอาคารสํานักงานกฤษฎีกาแหง ใหมในพ้ืนท่ีอืน่ ทีเ่ หมาะสม 150.0 ลา นบาท ร้อื ถอนอาคารอ่ืนทีบ่ ดบงั วัดบวรสถานสทุ ธาวาส 3.0 ลานบาท สาํ รวจและจัดทาํ แผนปฏิบตั กิ ารพ้ืนทวี่ ัดบวรสถานสุทธาวาส 4.0 ลา นบาท บรู ณปฏสิ ังขรณวัดบวรสถานสทุ ธาวาส 80.0 ลา นบาท รวม 324.0 ลานบาท แหลง ท่ีมาของงบประมาณ กรมศิลปากร สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา หนวยงานที่รบั ผิดชอบ กรมศิลปากร หนวยงานที่เก่ียวของ กรงุ เทพมหานคร (สาํ นักผังเมอื ง) กรมเจา ทา สํานกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า ผลท่ีคาดวา จะไดร ับ สรางความชัดเจนในการบอกเลาเรื่องราวพฒั นาการของกรุงรตั นโกสินทร ชว ยอนรุ กั ษค ุณคาของแหลง มรดก และชวยสนบั สนุนการทองเทย่ี ว ประเภทโครงการ การดาํ เนินการตามอํานาจหนาที่ของหนวยงาน ความสําคัญ ความสําคญั ลําดับที่ 1 จาํ เปนตองดําเนินการอยา งย่ิง ลกั ษณะการดาํ เนนิ การ มีการดาํ เนนิ การปรับปรงุ กายภาพเปน หลกั 1 การรอื้ ถอนอาคารสํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา เปนการเสนอการดําเนินการทีแ่ ตกตางจากแผนการใชทีด่ ินของหนวยงานของรัฐ ภาพท่ี 3-3 แนวทางการบูรณปฏิสงั ขรณวัดบวรสถานสทุ ธาวาส ในเขตพน้ื ทกี่ รุงเทพมหานครและปรมิ ณฑล (ฉบบั คณะรฐั มนตรีมมี ตเิ หน็ ชอบเมอ่ื วนั ท่ี 12 กรกฎาคม 2531) ซ่งึ มมี ติเหน็ สมควรใหอ ยูท่ีเดิม ที่มา : คณะที่ปรึกษา, 2560 สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม

3-8 แผนผงั แมบ ทการอนุรักษแ ละพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร – ยทุ ธศาสตรก ารอนุรักษแ ละพฒั นา โครงการ 1.1.3 โครงการบรู ณปฏสิ งั ขรณโ บราณสถานในพ้ืนทกี่ รงุ รัตนโกสินทร รายละเอียดโครงการ ยุทธศาสตร 1 ดานมรดกวฒั นธรรม / แผนงาน 1.1 การคมุ ครองและบูรณปฏสิ ังขรณแหลง มรดก บูรณปฏสิ งั ขรณโบราณสถานทีท่ รดุ โทรมตามกาลเวลา หรือมคี วามจําเปนเรงดวนท่ีจะตองรีบเรงดําเนินการ อยา งตอเนือ่ ง กิจกรรมทส่ี ําคัญของ - สํารวจและกําหนดลําดับความสําคญั เรงดว นของโบราณสถานที่ควรไดรบั การบูรณปฏสิ งั ขรณของโบราณ โครงการ สถานทีข่ น้ึ ทะเบยี นในปจ จุบนั และอาจมีการข้นึ ทะเบียนในอนาคต - จัดทําแผนปฏบิ ตั ิการบูรณปฏิสงั ขรณโบราณสถานรายป - ดาํ เนนิ การบูรณปฏิสงั ขรณโบราณสถานอยางตอเนื่อง ระยะเวลาและสถานท่ี ชว งระยะเวลา พน้ื ท่ี / สถานท่ี ดําเนินงาน ระยะท่ี 1-3 (ปท ี่ 1-15) โบราณสถานในบรเิ วณพนื้ ที่กรุงรตั นโกสนิ ทร งบประมาณ สาํ รวจและกําหนดลําดับความจําเปน เรง ดว น ระยะที่ 1 41.0 ลา นบาท สาํ รวจและกาํ หนดลาํ ดับความจาํ เปนเรง ดวน ระยะท่ี 2 41.0 ลานบาท สํารวจและกําหนดลาํ ดับความจําเปน เรง ดว น ระยะท่ี 3 41.0 ลา นบาท ดาํ เนนิ การบูรณปฏิสังขรณโบราณสถาน ระยะท่ี 1 984.0 ลานบาท ดาํ เนนิ การบรู ณปฏิสังขรณโ บราณสถาน ระยะที่ 2 984.0 ลา นบาท ดําเนนิ การบูรณปฏิสงั ขรณโบราณสถาน ระยะท่ี 3 984.0 ลา นบาท (เฉลีย่ แหงละ 24.0 ลานบาท) รวม 3,075.0 ลา นบาท แหลงทม่ี าของงบประมาณ กรมศิลปากร หนว ยงานที่รบั ผดิ ชอบ กรมศิลปากร หนว ยงานทีเ่ กี่ยวขอ ง กรุงเทพมหานคร (สํานักผงั เมอื ง) แผนที่ 3-3 พื้นทีบ่ ูรณปฏิสังขรณโบราณสถานในพนื้ ท่ีกรุงรตั นโกสินทร ผทู รงสิทธใิ นโบราณสถาน ผูใชป ระโยชนโ บราณสถาน ผลทีค่ าดวาจะไดร บั โบราณสถานในบริเวณกรุงรตั นโกสินทรไดรับการบูรณปฏสิ ังขรณ และดูแลรกั ษาใหอยูในสภาพทสี่ มบรู ณ ประเภทโครงการ การดําเนินการตามอาํ นาจหนาทข่ี องหนวยงาน ความสาํ คญั ความสําคัญลําดบั ที่ 2 จําเปน ตอ งดําเนินการ ลกั ษณะการดําเนินการ มีการดําเนนิ การปรับปรุงกายภาพเปน หลัก ทมี่ า : https://f.ptcdn.info/110/053/000/ouu9zpla6xfE0tfJb1M- ท่มี า : http://www.manager.co.th/asp-bin/Image.aspx?ID=4654553 ภาพท่ี 3-4 ตวั อยางการบูรณปฏสิ งั ขรณโ บราณสถาน สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอม

แผนผงั แมบ ทการอนุรักษแ ละพฒั นากรุงรัตนโกสินทร – ยทุ ธศาสตรก ารอนรุ ักษและพฒั นา 3-9 โครงการ 1.1.4 โครงการขึ้นทะเบยี นโบราณสถานที่ยังไมไดร บั การขนึ้ ทะเบียน รายละเอียดโครงการ ยุทธศาสตร 1 ดา นมรดกวฒั นธรรม / แผนงาน 1.1 การคุมครองและบูรณปฏสิ งั ขรณแหลงมรดก ดําเนนิ การขึ้นทะเบียนโบราณสถานทีย่ ังไมไ ดขึ้นทะเบยี นใหเสร็จส้ิน กิจกรรมทีส่ าํ คญั ของ - สํารวจและกาํ หนดลาํ ดบั ความสําคัญของโบราณทย่ี ังไมไ ดข ้ึนทะเบยี น โครงการ - จัดทําแผนปฏิบัติการดาํ เนินการขนึ้ ทะเบียนโบราณสถานท่ียงั ไมไ ดข ึ้นทะเบียน - ดาํ เนนิ การข้ึนทะเบียนโบราณสถานตามแผนปฏบิ ัตกิ าร - ทาํ การศึกษากรณีปญ หาการข้ึนทะเบียนโบราณสถานเปนกรณเี ฉพาะ และสรา งมาตรการเฉพาะกรณี ขน้ึ มา เพ่ือเปนการเรงรัดการขึ้นทะเบยี นใหไดต ามเปาหมาย ระยะเวลาและสถานท่ี ชว งระยะเวลา พ้นื ท่ี / สถานที่ ดําเนินงาน ระยะท่ี 1-3 (ปท ี่ 1-15) โบราณสถานท่ยี งั ไมไดขน้ึ ทะเบียนในบรเิ วณกรงุ รัตนโกสนิ ทร งบประมาณ ศึกษา สํารวจและกาํ หนดลาํ ดบั ความสําคัญของโบราณสถาน 3.0 ลา นบาท ระยะท่ี 1 150.0 ลานบาท รวม 153.0 ลา นบาท ขึ้นทะเบียนโบราณสถาน และสรางมาตรการสนับสนุน ระยะที่ 1-3 การขึ้นทะเบียนโบราณสถาน (เฉล่ียปล ะ 10.0 ลา นบาท) แหลงท่ีมาของบประมาณ กรมศลิ ปากร หนวยงานท่ีรบั ผดิ ชอบ กรมศิลปากร หนว ยงานท่เี ก่ียวขอ ง กรงุ เทพมหานคร (สํานักผังเมอื ง) แผนที่ 3-4 พื้นท่ีขน้ึ ทะเบียนโบราณสถานทีย่ ังไมไ ดร ับการขึ้นทะเบียน ผูทรงสทิ ธิในโบราณสถาน ผูใ ชป ระโยชนโ บราณสถาน ผลทคี่ าดวา จะไดร บั สามารถเรง รดั การขน้ึ ทะเบียนโบราณสถานทย่ี งั ไมไดข น้ึ ทะเบยี นในบรเิ วณกรงุ รตั นโกสินทรใ หไดรบั การขึน้ ประเภทโครงการ ทะเบียนไดอ ยา งครบถวน การดําเนินการตามอํานาจหนา ทขี่ องหนวยงาน ความสําคญั ความสําคญั ลําดบั ท่ี 2 จําเปน ตองดําเนินการ ลกั ษณะการดําเนินการ มีการดําเนนิ กิจกรรม มาตรการทางเศรษฐกิจ-สังคม และการจัดการความรูความเขาใจ ท่มี า : คณะทีป่ รึกษา, 2560 ทม่ี า : คณะทป่ี รึกษา, 2560 ภาพที่ 3-5 ตวั อยางสภาพปจ จบุ นั ของโบราณสถานทยี่ ังไมไดข น้ึ ทะเบียน (คลองบานขมิ้น) สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอม

3-10 แผนผังแมบทการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรก ารอนรุ กั ษและพัฒนา โครงการ 1.1.5 โครงการจัดทําทะเบียนแหลง มรดกทอ งถิน่ และสนบั สนุนการบรู ณปฏสิ งั ขรณแหลงมรดกทอ งถิ่น รายละเอยี ดโครงการ ยุทธศาสตร 1 ดานมรดกวฒั นธรรม / แผนงาน 1.1 การคมุ ครองและบูรณปฏิสงั ขรณแหลง มรดก จัดทําเกณฑการขึ้นทะเบียนแหลงมรดกสําหรับแหลงมรดกสําคัญอื่น ๆ (มรดกทองถ่ิน) แตงตั้ง คณะกรรมการผูทรงคุณวุฒิพิจารณาการข้ึนทะเบยี นและอนมุ ัติงบประมาณสนับสนุนการบรู ณะฟน ฟูแหลง มรดกตามหลักวิชาการ พิจารณาแผนปฏิบัติการบูรณะฟนฟูแหลงมรดกที่ผูทรงสิทธิเสนอขอรับการ สนบั สนุนงบประมาณ สนับสนนุ งบประมาณในการดําเนินการ และตรวจสอบผลการดําเนนิ การ กิจกรรมที่สาํ คัญของ - จัดทาํ เกณฑก ารขน้ึ ทะเบยี นแหลงมรดก สาํ หรบั แหลง มรดกสําคัญอื่น ๆ (มรดกทองถิ่น) โครงการ - แตง ตง้ั คณะกรรมการผูทรงคณุ วุฒพิ ิจารณาการข้ึนทะเบยี นและอนุมัติงบประมาณสนบั สนุนการบูรณะ ฟนฟแู หลงมรดก - ขึ้นทะเบียนมรดกทองถ่ิน - จัดทาํ เกณฑการขอรับการสนบั สนนุ งบประมาณในการบูรณะฟน ฟูแหลง มรดก ในลักษณะของ Matching Fund (เจา ของงบประมาณและผูทรงสิทธิรวมแบง คาใชจ า ยในการบูรณะ) - พจิ ารณาคาํ ขอรบั การสนบั สนนุ งบประมาณการบรู ณะฟนฟแู หลงมรดกทองถ่นิ และอนมุ ตั ิงบประมาณ - ตรวจสอบและตรวจรับผลการบรู ณะฟนฟูแหลงมรดกทองถ่ิน ระยะเวลาและสถานท่ี ชวงระยะเวลา พ้นื ที่ / สถานท่ี แหลง มรดกทอ งถนิ่ ในบรเิ วณกรงุ รตั นโกสินทร ดาํ เนินงาน ระยะที่ 1-3 (ปท่ี 1-15) งบประมาณ ศกึ ษาเพื่อกําหนดลําดับความสาํ คัญของแหลงมรดก ระยะที่ 1 20.0 ลานบาท ข้ึนทะเบยี นแหลงมรดกทองถ่ิน ระยะที่ 1-3 150.0 ลานบาท (เฉลีย่ ปละ 10.0 ลา นบาท) รวม 170.0 ลานบาท แผนที่ 3-5 พ้ืนที่จัดทาํ ทะเบียนแหลง มรดกทองถนิ่ และสนับสนุนการบรู ณปฏิสังขรณ แหลงทีม่ าของงบประมาณ กรงุ เทพมหานคร หนวยงานที่รบั ผดิ ชอบ กรงุ เทพมหานคร (สํานกั ผงั เมอื ง) หนว ยงานทีเ่ ก่ียวขอ ง กรมศิลปากร ผูทรงสทิ ธิในแหลง มรดก ผูใชประโยชนแ หลง มรดก ผลที่คาดวาจะไดร ับ สง เสริมใหมกี ารอนรุ ักษแ หลงมรดกสําคัญที่มคี ณุ คา ท่ีไมไดอยูในการดูแลของกรมศิลปากร ประเภทโครงการ การพฒั นากลไกใหม ความสาํ คญั ความสําคญั ลําดบั ที่ 1 จําเปนตอ งดําเนินการอยางยิ่ง ชมุ ชนเลอ่ื นฤทธิ์ คลองหลอดวดั ราชบพิธ ทมี่ า : คณะท่ีปรึกษา, 2560 ทีม่ า : http://carebest2555.blogspot.com/2012/01/blog-post_1668.html ลกั ษณะการดําเนนิ การ มกี ารดาํ เนินการปรับปรุงกายภาพควบคไู ปกับมาตรการดา นเศรษฐกิจ-สังคมและการจัดการ ภาพที่ 3-6 ตัวอยา งแหลงมรดกสําคญั อ่ืน ๆ สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม

แผนผังแมบ ทการอนุรักษแ ละพฒั นากรุงรัตนโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนุรกั ษแ ละพัฒนา 3-11 โครงการ 1.2.1 โครงการสบื สานฟนฟูขนบธรรมเนยี มประเพณี และเทศกาลทอ งถิ่น รายละเอยี ดโครงการ ยทุ ธศาสตร 1 ดา นมรดกวฒั นธรรม / แผนงาน 1.2 การสง เสรมิ ฟน ฟูวิถีวฒั นธรรม กําหนดหลักเกณฑและจัดตั้งกรรมการพิจารณาสนับสนุนงบประมาณในการจัดกิจกรรมสืบสาน ฟนฟู ขนบธรรมเนียม ประเพณี และเทศกาลทองถิ่น โดยเฉพาะกิจกรรมเก่ียวกับวิถีวัฒนธรรมที่ไดรับการ ประเมนิ คณุ คา แตงตัง้ คณะกรรมการผทู รงคุณวฒุ พิ จิ ารณาการอนุมตั งิ บประมาณสนับสนุนการจดั กิจกรรม สนบั สนุนงบประมาณในการดําเนนิ การ และตรวจสอบผลการดําเนนิ การ กิจกรรมทสี่ าํ คญั ของ - จัดทาํ เกณฑก ารพิจารณาและสนับสนุนงบประมาณในการจดั กิจกรรมอนุรักษ สง เสรมิ หรือ ฟน ฟู โครงการ ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และเทศกาลทอ งถน่ิ โดยยดึ หลกั เกณฑสาํ คัญที่ตองเปนกิจกรรมการฟนฟู ระยะเวลาและสถานที่ ดําเนินงาน มรดกทางวฒั ธรรมทอี่ ยูในรูปของประเพณี และเทศกาลทมี่ อี ยใู นทองถน่ิ และมคี วามสมั พนั ธส อดคลอ ง กบั การต้งั ถ่นิ ฐานในพ้ืนท่ีอนุรกั ษมรดกทางวฒั นธรรม - แตงต้งั คณะกรรมการผทู รงคณุ วฒุ พิ จิ ารณาขอ เสนอการจัดกิจกรรม และอนุมัติงบประมาณสนับสนุน - ตรวจสอบและตดิ ตามประเมินผลการดําเนนิ การจดั กิจกรรม ชว งระยะเวลา พนื้ ที่ / สถานที่ ระยะท่ี 1-3 (ปท ่ี 1-15) แหลงวิถวี ฒั นธรรมในบริเวณกรงุ รัตนโกสินทร งบประมาณ สงเสริมการจดั กจิ กรรมอนรุ ักษ สง เสริม หรือ ฟนฟูขนบธรรมเนยี ม 225.0 ลานบาท ประเพณี และเทศกาลทอ งถิ่น ตามทท่ี อ งถนิ่ และชุมชนรอ งขอ รวม 225.0 ลา นบาท ระยะท่ี 1-3 (เฉลย่ี ปล ะ 15.0 ลา นบาท) แหลง ที่มาของงบประมาณ กรงุ เทพมหานคร หนวยงานท่ีรับผดิ ชอบ กรุงเทพมหานคร (สาํ นกั วัฒนธรรม กีฬา และการทอ งเทยี่ ว) หนว ยงานท่ีเกี่ยวของ กรมสง เสริมวัฒนธรรม แผนท่ี 3-6 พื้นที่สืบสานฟนฟูขนบธรรมเนยี มประเพณี และเทศกาลทอ งถ่นิ กรงุ เทพมหานคร (สํานกั งานเขต) ชมุ ชน / ยา น ภาคเอกชน ผลทค่ี าดวา จะไดรบั กระตุน ใหมีการจัดงานประเพณีและเทศกาลทองถ่ิน เพือ่ เปน การสืบสานวิถวี ัฒนธรรม ประเภทโครงการ การสนับสนนุ การดําเนินงานของภาคสวนอื่น ๆ ความสําคญั ความสําคญั ลําดบั ท่ี 3 สมควรดําเนินการ ลักษณะการดาํ เนนิ การ มีการดําเนินกจิ กรรม มาตรการทางเศรษฐกิจ-สังคม และการจดั การความรคู วามเขาใจ ประเพณีนมสั การสมเด็จพระเจาตากสินมหาราช ประเพณีนมัสการพระบรมสารรี กิ ธาตบุ รมบรรพตภเู ขาทอง วดั สระเกศ ท่มี า : http://www.khonpankhao.com/20501 ทีม่ า : http://www.banmuang.co.th/oldweb/wp- content/uploads/2012/12/0015501.jpg ภาพท่ี 3-7 ตัวอยา งประเพณแี ละเทศกาลทองถ่ิน สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอม

3-12 แผนผงั แมบทการอนุรักษและพัฒนากรุงรัตนโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนุรกั ษและพฒั นา โครงการ 1.2.2 โครงการฟนฟูภูมิปญญาทองถิน่ วัฒนธรรมอาหาร นาฏศลิ ป และหัตถศิลป รายละเอียดโครงการ ยทุ ธศาสตร 1 ดานมรดกวฒั นธรรม / แผนงาน 1.2 การสง เสรมิ ฟนฟูวิถีวัฒนธรรม กําหนดหลักเกณฑการพิจารณากิจกรรมและจัดต้ังกรรมการพิจารณาสนับสนุนงบประมาณในการฟนฟู และสงเสริมภูมิปญญาทองถิ่น วัฒนธรรมอาหาร นาฏศิลป หัตถศิลป ของชุมชนและยาน โดยเฉพาะ กิจกรรมเกี่ยวกับวิถีวัฒนธรรมท่ีไดรับการประเมินคุณคา แตงต้ังคณะกรรมการผทู รงคุณวุฒิพิจารณาการ อนมุ ัตงิ บประมาณสนบั สนุนการดําเนินการ สนบั สนุนงบประมาณในการดาํ เนินการ และตรวจสอบผลการ ดาํ เนินการ กจิ กรรมทส่ี าํ คัญของ - จัดทาํ เกณฑก ารสนับสนุนงบประมาณในการจดั กิจกรรมเพื่อฟน ฟู หรอื สง เสรมิ การศึกษาและการ โครงการ ถา ยทอดภมู ปิ ญ ญาทองถิ่น วัฒนธรรมอาหาร นาฏศลิ ป หตั ถศิลป ของชุมชนและยา น ทมี่ ุงเนนไปท่กี าร ดําเนินการเองของชุมชนอยางมสี ว นรว ม - แตงตงั้ คณะกรรมการผทู รงคณุ วฒุ พิ ิจารณาขอเสนอการดาํ เนนิ การ และอนมุ ตั ิงบประมาณสนบั สนุนการ ดําเนนิ การ - ตรวจสอบและติดตามประเมินผลการดาํ เนินการ ระยะเวลาและสถานท่ี ชวงระยะเวลา พน้ื ท่ี / สถานท่ี ดาํ เนนิ งาน ระยะที่ 1-3 (ปที่ 1-15) แหลง วถิ วี ฒั นธรรมในบรเิ วณกรุงรตั นโกสินทร งบประมาณ สง เสริมการจดั กิจกรรมและการศึกษาคนควา เพ่อื การฟนฟู 225.0 ลา นบาท ภูมปิ ญญาทองถิ่น วฒั นธรรมอาหาร นาฏศิลป หตั ถศิลป ในพ้นื ท่ี รวม 225.0 ลานบาท ชมุ ชนและยานที่เก่ียวของกบั การตั้งถนิ่ ฐาน และประวตั ศิ าสตร ระยะที่ 1-3 (เฉลีย่ ปละ 15.0 ลา นบาท) แหลง ท่มี าของงบประมาณ กรงุ เทพมหานคร แผนที่ 3-7 พ้ืนทฟ่ี น ฟภู ูมปิ ญญาทองถ่ิน วฒั นธรรมอาหาร นาฏศิลป และหตั ถศลิ ป หนวยงานที่รบั ผดิ ชอบ กรงุ เทพมหานคร (สาํ นักวัฒนธรรม กีฬา และการทองเที่ยว) หนว ยงานที่เกี่ยวขอ ง กรมสง เสรมิ วฒั นธรรม กรุงเทพมหานคร (สํานักการศกึ ษา / สํานักงานเขต) สถานศึกษา ชมุ ชน / ยา น ภาคเอกชน ผลที่คาดวา จะไดรบั กระตุนใหม กี ารสบื สานภูมปิ ญ ญาทองถ่นิ วัฒนธรรมอาหาร นาฏศิลป หตั ถศลิ ป รานอาหารแผงลอยรมิ ทาง เยาวราช การแทงหยวก ชุมชนวดั ใหมอมตรส ประเภทโครงการ การสนบั สนนุ การดําเนนิ งานของภาคสว นอื่น ๆ ความสําคญั ลําดบั ท่ี 2 จาํ เปนตอ งดาํ เนินการ ความสําคญั มีการดาํ เนนิ กิจกรรม มาตรการทางเศรษฐกิจ-สงั คม และการจัดการความรูความเขาใจ ลักษณะการดาํ เนนิ การ ทีม่ า : http://39rqgn14z3ug4c49y41m62xn.wpengine.netdna-cdn.com/wp- ทีม่ า : http://4.bp.blogspot.com/-aJfvFmggfow/ content/uploads/2016/11/26150633823_61816ddd13_b.jpg UdgzGwkMZMI/AAAAAAAAGRg/707geivGLXU/s1600/P1012708.JPG ภาพท่ี 3-8 ตัวอยางภูมิปญ ญาทองถ่นิ วัฒนธรรมอาหาร นาฏศลิ ป และหัตถศิลป สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม

แผนผังแมบ ทการอนุรักษแ ละพฒั นากรุงรตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรก ารอนุรกั ษและพัฒนา 3-13 3.2 ยุทธศาสตรท ่ี 2 ดา นการใชทด่ี ิน 1) กลยุทธควบคุมการใชป ระโยชนท่ีดินโดยเครอื่ งมอื ทางผงั เมอื ง ยุทธศาสตรดานการใชท่ีดนิ เปนการดาํ เนินการโดยอาศัยเคร่ืองมือทางผังเมือง มีการกําหนดกลยทุ ธในการควบคุมการใช การอนุรักษและพัฒนาในบริเวณกรุงรัตนโกสินทรช้ันใน กรุงรัตนโกสินทรชั้นนอก บริเวณฝงธนบุรีตรงขามบริเวณ กรุงรตั นโกสินทร และบรเิ วณพ้นื ที่ตอ เนื่องบรเิ วณกรุงรัตนโกสินทรช้ันนอก มคี วามจําเปน ตอการควบคมุ การใชประโยชนท ดี่ ินและ ประโยชนที่ดินและอาคารของท้งั ภาครฐั และเอกชน รวมถึงการดาํ เนินโครงการอนุรกั ษแ ละฟน ฟูเมือง ประกอบดวย 2 แผนงานและ อาคารโดยอาศัยอาํ นาจตามกฎหมายทเี่ กีย่ วของตา ง ๆ ไดแก การวาง จัดทํา และใชบังคบั แผนผงั และขอ กําหนด การใชประโยชน โครงการรวมทัง้ สนิ้ 5 โครงการ โดยมีการจดั ทําแผนผงั แมบ ทการอนรุ กั ษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสินทร ดานการใชทด่ี ิน (แผนที่ 3-8) ทด่ี นิ (Land Use Control) ของผังเมืองรวมโดยอาศยั อาํ นาจแหง กฎหมายผังเมอื ง (ฉบับท่ีใชบ งั คบั อยใู นปจจบุ ันคอื พระราชบัญญัติ มีรายละเอียดดงั น้ี การผงั เมอื ง พ.ศ. 2518) การออกกฎกระทรวงหรือขอ บัญญตั ิทอ งถน่ิ เพ่ือควบคมุ แบบซอนทบั (Overlay Control) โดยอาศยั อาํ นาจ แหงกฎหมายควบคุมอาคาร (ฉบับท่ีใชบังคับอยูในปจจุบันคือ พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522) ตลอดจนการจัดทํา 3.2.1 สถานการณแ ละปญ หา มาตรการคุมครองสิง่ แวดลอมศลิ ปกรรม เพือ่ ใหเ ปน ขอ กําหนดในการอนุรกั ษเมือง (Urban Conservation) เพื่อการดาํ เนนิ การให สถานการณและปญ หาปจ จบุ นั ของประเดน็ ดา นการใชท ดี่ นิ ในการอนุรักษและพฒั นากรงุ รตั นโกสนิ ทร สรปุ ไดด ังนี้ เปนไปตามกฎหมายสิ่งแวดลอม (ฉบับท่ีใชบังคับอยใู นปจ จบุ นั คือ พระราชบัญญัติสงเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอมแหง ชาติ - ปญ หาความขดั แยง ของการใชประโยชนทีด่ นิ (Non-Conforming Land Use) โดยมสี าเหตุจากการขาดขอ กําหนดการ พ.ศ. 2535) เปน ตน กลยทุ ธน นี้ ํามาซ่ึงแผนงานดังตอ ไปนี้ ใชประโยชนท่ีดินโดยอาศยั อาํ นาจแหงพระราชบัญญัตกิ ารผังเมือง พ.ศ. 2518 ท่ีครอบคลุมกิจกรรมการใชประโยชน ที่ดนิ ทขี่ ัดตอ สขุ ลกั ษณะ ความปลอดภยั ของประชาชน และสวสั ดภิ าพของสังคมอยา งครบถว น แผนงาน 2.1 การปรบั ปรุงมาตรการควบคุมการใชประโยชนท ด่ี นิ และอาคาร - ปญหาการควบคมุ อาคารภายใตขอ บัญญตั ิกรงุ เทพมหานคร เรอ่ื ง กําหนดบรเิ วณหา มกอ สราง ดดั แปลง ใชห รอื เปลี่ยน วตั ถปุ ระสงค : การใชอาคารบางชนิดหรือบางประเภท ตามมาตรา 8 (10) แหงพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ซ่ึงไม ครอบคลุมเน้ือหาสาระที่จําเปนตอการควบคมุ อาคารในเขตอนรุ กั ษ - เพ่ือควบคุมการใชประโยชนท่ีดินและอาคารเพ่ือการอนุรักษและพัฒนาในบริเวณกรุงรัตนโกสินทร - ปญหาการอนุรักษโบราณสถานโดยอาศัยอํานาจแหงพระราชบัญญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และ ช้ันใน กรุงรัตนโกสินทรช้ันนอก บริเวณฝงธนบุรีตรงขามบริเวณกรุงรัตนโกสนิ ทร และบริเวณพ้ืนท่ี พพิ ิธภณั ฑสถานแหง ชาติ พ.ศ. 2504 ซ่งึ อยใู นขอบเขตการดําเนินการท่ีจาํ กัด ตอ เน่ืองบรเิ วณกรงุ รตั นโกสินทรชัน้ นอกอยางมปี ระสิทธิภาพ - ปญหาการขาดมาตรการสง เสริม (Incentive Measure) และมาตรการสรางความเปนธรรม (Corrective Measure) แนวทางการดําเนนิ งาน : ตลอดจนมาตรการทางผงั เมืองทม่ี ีความเหมาะสมอ่ืน ๆ เพ่ือใหเปนเคร่ืองมอื ในการสงเสริมและสนับสนุนการอนรุ กั ษ - การแกไขปรับปรงุ แผนผงั ขอกาํ หนดและมาตรการตามกฎหมายผงั เมือง และพฒั นาเมือง - การแกไขปรบั ปรุงขอ บัญญัติกรงุ เทพมหานครตามกฎหมายควบคมุ อาคาร - ปญหาการขาดการดําเนินโครงการอนุรักษฟนฟูเมือง โดยไมไดมีการวาง จัดทํา และดําเนินการใหเปนไปตาม - การจัดทาํ มาตรการคมุ ครองสิ่งแวดลอ มศลิ ปกรรม ผังเมืองเฉพาะ โดยอาศัยอาํ นาจแหงพระราชบัญญตั กิ ารผังเมือง พ.ศ. 2518 ทําใหไมสามารถปองกันและแกไขสภาพ ความเสื่อมโทรมของเมอื งในภาพรวมไดอ ยางเปน รูปธรรม 2) กลยทุ ธดําเนนิ โครงการอนรุ กั ษฟน ฟูเมอื ง การอนุรักษและพัฒนาบริเวณกรุงรัตนโกสินทรช้ันใน กรุงรัตนโกสินทรช้ันนอก บริเวณฝงธนบุรีตรงขามบริเวณ 3.2.2 กรอบแนวคดิ ในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนา กรุงรัตนโกสินทร และบริเวณพื้นท่ีตอเน่ืองบริเวณกรุงรัตนโกสินทรชั้นนอก จําเปนตอการดําเนินโครงการวางและจดั ทําผังเมือง การวางแผนผงั การใชประโยชนท่ีดนิ เพือ่ การอนรุ ักษแ ละพัฒนาในบริเวณกรงุ รตั นโกสินทรชั้นใน กรงุ รตั นโกสินทรช้ันนอก เฉพาะโดยอาศยั อาํ นาจแหง กฎหมายผังเมือง เพ่ือการอนรุ ักษฟน ฟูเมือง (Urban Renewal and Conservation) ในพ้นื ที่เปาหมาย ไดแก พนื้ ทีส่ ง เสริมการทองเทย่ี วริมฝง แมนา้ํ เจา พระยา (Riverfront Development) และพ้นื ที่พัฒนาบรเิ วณเปล่ียนถา ยการสัญจร บริเวณฝง ธนบุรตี รงขามบรเิ วณกรงุ รัตนโกสนิ ทร และบริเวณพน้ื ที่ตอเนือ่ งบรเิ วณกรงุ รตั นโกสินทรช้ันนอก มกี รอบแนวคิดใหมีการ (Transit Oriented Development หรอื TOD) โดยรอบสถานรี ถไฟฟา ขนสงมวลชน เปนตน กลยทุ ธน้ี นาํ มาซ่งึ แผนงานดังตอ ไปน้ี ใชประโยชนท ีด่ นิ แบบผสมผสาน (Mixed Land Use) ระหวางท่อี ยูอ าศยั พาณชิ ยกรรม และสถาบนั ราชการ ตลอดจนสาธารณูปการ แผนงาน 2.2 การวาง จัดทํา และดําเนินการใหเ ปน ไปตามผังเมืองเฉพาะ ทส่ี ําคัญโดยเฉพาะอยางยง่ิ สถานศกึ ษา เพอ่ื ผลตอความสมดุลระหวา งแหลง งานและท่อี ยูอาศยั (Job-Housing Balance) ประกอบ วตั ถุประสงค : กับการพัฒนาบริเวณพ้ืนที่เปล่ียนถายการสัญจร (Transit Oriented Development หรือ TOD) บริเวณโดยรอบสถานีรถไฟฟา ขนสงมวลชน โดยมีแนวทางการดาํ เนินการประกอบดวยการควบคุมการใชประโยชนท่ีดินและอาคาร และการดําเนินการอนรุ กั ษ - การอนุรักษและพฒั นาบริเวณกรุงรัตนโกสินทรชัน้ ใน กรงุ รัตนโกสินทรช้นั นอก บรเิ วณฝง ธนบรุ ตี รงขาม ฟนฟเู มอื งในพ้นื ทโ่ี ครงการ บริเวณกรุงรัตนโกสินทร และบริเวณพื้นที่ตอเน่ืองบริเวณกรุงรัตนโกสินทรช้ันนอก โดยการวางและ จัดทําผังเมอื งเฉพาะตามกฎหมายผงั เมือง 3.2.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ แนวทางการดําเนนิ งาน : ในการดําเนนิ งานดา นการใชท ่ดี ิน สามารถจําแนกไดเปนกลยทุ ธ 2 ประการ ดงั นี้ - การวาง จดั ทาํ และดาํ เนนิ การใหเปน ไปตามผังเมอื งเฉพาะ บรเิ วณพน้ื ทรี่ มิ ฝงแมน า้ํ เจา พระยา - การวาง จัดทํา และดําเนินการใหเปนไปตามผังเมืองเฉพาะ บริเวณพ้ืนท่ีเปล่ียนถายการสัญจรโดยรอบสถานี รถไฟฟา สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอม

3-14 แผนผังแมบทการอนุรักษแ ละพัฒนากรุงรตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนุรกั ษและพัฒนา ตารางท่ี 3-2 สรุปยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ ดา นการใชท่ดี นิ ยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงาน โครงการ 2 ควบคุมการใชป ระโยชนท่ดี ิน 2.1 2.1.1 โครงการแกไ ขปรบั ปรงุ แผนผงั ดานการใชท ่ีดนิ โดยเคร่อื งมอื ทางผงั เมอื ง ขอ กําหนดและมาตรการตาม การปรับปรุงมาตรการควบคมุ กฎหมายผงั เมือง การใชป ระโยชนท่ีดินและอาคาร 2.1.2 โครงการแกไ ขปรบั ปรุง ขอบญั ญตั กิ รุงเทพมหานครตาม กฎหมายควบคุมอาคาร 2.1.3 โครงการจัดทาํ มาตรการ คมุ ครองส่งิ แวดลอมศิลปกรรม ดําเนนิ โครงการ 2.2.1 โครงการวาง จัดทํา และ อนรุ กั ษฟ นฟูเมือง ดําเนนิ การใหเปน ไปตามผังเมือง เฉพาะ บริเวณพนื้ ท่รี ิมฝง แมน ้ํา 2.2 เจาพระยา การวาง จดั ทํา และดําเนินการให 2.2.2 โครงการวาง จัดทํา และ เปน ไปตามผงั เมืองเฉพาะ ดาํ เนนิ การใหเปนไปตามผังเมือง เฉพาะ บริเวณพ้นื ทีเ่ ปลี่ยนถาย การสัญจรโดยรอบสถานี รถไฟฟา แผนท่ี 3-8 แผนผังแมบ ทการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรุงรตั นโกสินทร ดา นการใชทดี่ นิ สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอม

แผนผังแมบ ทการอนุรักษและพัฒนากรุงรตั นโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนุรักษและพฒั นา 3-15 โครงการ 2.1.1 โครงการแกไขปรบั ปรงุ แผนผงั ขอกําหนดและมาตรการตามกฎหมายผงั เมือง รายละเอียดโครงการ ยทุ ธศาสตร 2 ดานการใชทดี่ ิน / แผนงาน 2.1 การปรบั ปรงุ มาตรการควบคมุ การใชประโยชนทดี่ ินและอาคาร การวางและจัดทําแผนผังและขอ กําหนดการใชป ระโยชนท่ีดินของผังเมืองรวมกรุงเทพมหานครโดยอาศัย อํานาจแหงพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 (ผนวกรวมอยูในโครงการวางและจัดทําผังเมืองรวม กรงุ เทพมหานคร ปรับปรุงคร้งั ที่ 4) กจิ กรรมทสี่ าํ คญั ของ - วางและจดั ทําแผนผังและขอกําหนดการใชป ระโยชนทด่ี ินของผงั เมืองรวมกรงุ เทพมหานคร โครงการ (ปรบั ปรงุ ครง้ั ท่ี 4) - ดําเนนิ การประกาศกฎกระทรวงใหใชบังคบั ผงั เมืองรวมกรุงเทพมหานคร (ปรับปรงุ ครั้งท่ี 4) โดยอาศยั อํานาจแหงพระราชบัญญัตกิ ารผังเมอื ง พ.ศ. 2518 ระยะเวลาและสถานที่ ชวงระยะเวลา พนื้ ท่ี / สถานท่ี ดําเนินงาน ระยะท่ี 1 (ปท่ี 1-5) กรุงเทพมหานคร งบประมาณ วางและจัดทําแผนผังและขอกําหนดการใชป ระโยชนท่ดี ิน* 50.0 ลา นบาท* รวม 50.0 ลานบาท* แหลงทมี่ าของงบประมาณ กรุงเทพมหานคร หนว ยงานท่ีรบั ผดิ ชอบ กรงุ เทพมหานคร (สํานกั ผงั เมอื ง) หนวยงานท่ีเก่ียวขอ ง กรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง ผลที่คาดวา จะไดรับ การควบคุมการใชประโยชนท่ีดนิ (Land Use Control) โดยแผนผังและขอกําหนดการใชประโยชนทีด่ ิน แผนท่ี 3-9 การแกไ ขปรบั ปรงุ แผนผังขอกําหนดและมาตรการตามกฎหมายผังเมอื ง และมาตรการทางผังเมือง ไดแก มาตรการโอนสิทธิการพัฒนา (Transfer of Development Right หรอื TDR) ของผังเมอื งรวมกรงุ เทพมหานคร (ปรับปรงุ คร้งั ที่ 4) ตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 ประเภทโครงการ การดําเนินการตามอํานาจหนาที่ของหนวยงาน / การปรับปรงุ ขอ กฎหมาย / การพฒั นากลไกใหม ความสาํ คญั ความสําคัญลําดบั ท่ี 1 จําเปนตองดําเนินการอยางย่งิ ลักษณะการดาํ เนนิ การ มกี ารดาํ เนินการปรับปรงุ กายภาพควบคไู ปกับมาตรการดานเศรษฐกิจ-สังคมและการจดั การ * อยูระหวางการดําเนนิ งานและคาดวาจะประกาศใชบังคบั ในป พ.ศ. 2563 สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม

3-16 แผนผงั แมบทการอนุรักษแ ละพฒั นากรุงรัตนโกสินทร – ยทุ ธศาสตรก ารอนุรักษแ ละพฒั นา โครงการ 2.1.2 โครงการแกไขปรบั ปรุงขอบญั ญตั กิ รงุ เทพมหานครตามกฎหมายควบคมุ อาคาร รายละเอยี ดโครงการ ยุทธศาสตร 2 ดา นการใชท ด่ี ิน / แผนงาน 2.1 การปรบั ปรงุ มาตรการควบคมุ การใชป ระโยชนทด่ี ินและอาคาร การแกไขปรบั ปรุงขอบัญญัติกรงุ เทพมหานคร เรอ่ื ง กาํ หนดบรเิ วณหามกอสรา ง ดัดแปลง ใชห รือเปลีย่ น การใชอาคารบางชนดิ หรอื บางประเภท บริเวณกรงุ รตั นโกสนิ ทรช ั้นใน กรุงรตั นโกสินทรชั้นนอก บรเิ วณฝง ธนบรุ ีตรงขา มบริเวณกรุงรัตนโกสินทร และบรเิ วณพน้ื ท่ีตอเนื่องกรงุ รตั นโกสินทรช ้ันนอก เพื่อการควบคุม แบบซอ นทับ1 (Overlay Control) โดยอาศยั อาํ นาจแหง กฎหมายควบคมุ อาคาร* กิจกรรมทส่ี ําคญั ของ - จดั ทาํ ขอ บัญญัตกิ รงุ เทพมหานคร เรอื่ ง กําหนดบริเวณหามกอ สราง ดัดแปลง ใชหรอื เปลย่ี นการใช โครงการ อาคารบางชนิดหรอื บางประเภท - ออกขอ บัญญัตกิ รุงเทพมหานคร โดยอาศยั อํานาจแหงกฎหมายควบคมุ อาคาร* ระยะเวลาและสถานท่ี ชว งระยะเวลา พนื้ ท่ี / สถานท่ี ดําเนนิ งาน ระยะท่ี 1 (ปท่ี 1-5) บริเวณกรงุ รัตนโกสนิ ทรช ้ันใน บรเิ วณกรงุ รัตนโกสินทรชั้นนอก บริเวณฝง ธนบรุ ีตรงขามบริเวณกรุงรัตนโกสินทร ระยะที่ 2 (ปท่ี 6-10) บรเิ วณพื้นที่ตอเน่ืองบรเิ วณกรุงรัตนโกสินทรช ้นั นอก ภาพที่ 3-9 ตัวอยา งการควบคุมแบบซอนทับ (Overlay Control) งบประมาณ จดั ทาํ ขอ บัญญัติกรงุ เทพมหานคร (บรเิ วณละ 10.0 ลานบาท) 40.0 ลา นบาท โดยอาศยั อํานาจแหงกฎหมายควบคมุ อาคาร ทมี่ า : คณะที่ปรกึ ษา, 2560 รวม 40.0 ลา นบาท แหลงทมี่ าของบประมาณ กรุงเทพมหานคร หนว ยงานที่รบั ผิดชอบ กรุงเทพมหานคร (สํานกั ผังเมือง) หนวยงานท่ีเก่ียวของ กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง กรุงเทพมหานคร (สํานักการโยธา) ผลท่คี าดวาจะไดร บั การควบคุมแบบซอนทบั (Overlay Control) บนแผนผังและขอกําหนดการใชประโยชนท่ีดินของผังเมอื ง รวมกรุงเทพมหานคร โดยขอบัญญัติกรุงเทพมหานครเรื่อง กําหนดบริเวณหามกอสราง ดัดแปลง ใชหรือ ประเภทโครงการ เปล่ียนการใชอาคารบางชนิดหรือบางประเภท ตามกฎหมายควบคุมอาคาร* ความสาํ คญั การดําเนินการตามอาํ นาจหนาที่ของหนวยงาน / การปรับปรุงขอ กฎหมาย ลกั ษณะการดําเนนิ การ ความสําคญั ลําดบั ที่ 1 จําเปน ตอ งดาํ เนินการอยางย่งิ มกี ารดาํ เนินการปรับปรงุ กายภาพควบคไู ปกับมาตรการดา นเศรษฐกิจ-สังคมและการจดั การ *กฎหมายควบคุมอาคารฉบับทใ่ี ชบงั คบั อยูในปจ จุบันคือ พระราชบัญญัตคิ วบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ภาพท่ี 3-10 ตัวอยา งแนวคดิ การจดั ทาํ ขอบญั ญตั ิกรงุ เทพมหานคร บริเวณทา พระจนั ทร-ทา ชาง 1 การควบคมุ แบบซอ นทับ (Overlay Control) ดใู นภาคผนวก ก สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม

แผนผงั แมบ ทการอนุรักษแ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนรุ กั ษแ ละพัฒนา 3-17 โครงการ 2.1.3 โครงการจัดทํามาตรการคุมครองสง่ิ แวดลอ มศลิ ปกรรม รายละเอยี ดโครงการ ยุทธศาสตร 2 ดา นการใชทดี่ ิน / แผนงาน 2.1 การปรับปรงุ มาตรการควบคุมการใชประโยชนทีด่ นิ และอาคาร การออกมาตรการคุมครองส่ิงแวดลอมศิลปกรรม บริเวณกรุงรัตนโกสินทรช ั้นใน บริเวณกรุงรัตนโกสนิ ทร ชน้ั นอก บรเิ วณฝงธนบรุ ตี รงขา มบรเิ วณกรงุ รัตนโกสินทร และบริเวณพ้ืนทต่ี อเน่อื งบรเิ วณกรุงรตั นโกสินทร ช้นั นอก กิจกรรมท่สี ําคญั ของ - จัดทํามาตรการคุมครองสง่ิ แวดลอมศิลปกรรมเพื่อการอนรุ กั ษและพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร โครงการ - ดาํ เนินการประกาศกฎกระทรวงใหใ ชบ ังคับมาตรการคุมครองสิ่งแวดลอ มศิลปกรรมเพ่อื การอนุรกั ษแ ละ พฒั นากรงุ รัตนโกสินทร โดยอาศยั อํานาจแหง กฎหมายส่ิงแวดลอม* ระยะเวลาและสถานที่ ชว งระยะเวลา พน้ื ที่ / สถานท่ี ดาํ เนนิ งาน ระยะที่ 1 (ปท ี่ 1-5) บรเิ วณกรุงรัตนโกสนิ ทรช้ันใน บรเิ วณกรงุ รัตนโกสินทรช้ันนอก บรเิ วณฝง ธนบุรีตรงขามบรเิ วณกรุงรตั นโกสินทร บรเิ วณพน้ื ทต่ี อเนื่องบรเิ วณกรุงรัตนโกสินทรช ้ันนอก งบประมาณ จัดทาํ มาตรการคมุ ครองส่ิงแวดลอมศิลปกรรม 20.0 ลา นบาท รวม 20.0 ลานบาท แหลง ทีม่ าของงบประมาณ สํานกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม หนว ยงานท่ีรับผดิ ชอบ สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม หนว ยงานทีเ่ กี่ยวขอ ง กรมศิลปากร กรุงเทพมหานคร (สํานกั ผงั เมอื ง) ผลท่ีคาดวา จะไดร บั การควบคุม ใหเ ปนไปตามมาตรการคุมครองส่ิงแวดลอ มศิลปกรรม เพื่อการอนุรกั ษแ ละพัฒนา กรุงรตั นโกสินทร โดยอาศยั อาํ นาจแหง กฎหมายสง่ิ แวดลอ ม* ประเภทโครงการ การปรบั ปรุงขอกฎหมาย / การพัฒนากลไกใหม ความสําคัญ ความสําคญั ลําดบั ที่ 2 จาํ เปนตอ งดาํ เนินการ ลักษณะการดาํ เนินการ มีการดําเนินการปรับปรงุ กายภาพควบคูไปกับมาตรการดา นเศรษฐกิจ-สงั คมและการจดั การ ภาพที่ 3-11 ตัวอยา งการกําหนดรายละเอยี ดมาตรการคมุ ครองส่งิ แวดลอ มศลิ ปกรรม *กฎหมายสงิ่ แวดลอ มฉบับท่ใี ชบ งั คบั อยูในปจจุบันคือ พระราชบญั ญตั สิ งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอมแหง ชาติ พ.ศ. 2535 ที่มา : คณะทปี่ รกึ ษา, 2560 สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม

3-18 แผนผงั แมบทการอนุรักษและพฒั นากรุงรตั นโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนรุ กั ษและพัฒนา โครงการ 2.2.1 โครงการวาง จดั ทาํ และดําเนนิ การใหเปน ไปตามผงั เมืองเฉพาะ บรเิ วณริมฝงแมนํ้าเจา พระยา รายละเอยี ดโครงการ ยุทธศาสตร 2 ดา นการใชทด่ี นิ / แผนงาน 2.2 การวาง จัดทํา และดาํ เนนิ การใหเปนไปตามผังเมืองเฉพาะ การวาง จัดทํา และดําเนินการใหเปนไปตามผังเมืองเฉพาะโดยอาศัยอํานาจแหงกฎหมายผังเมือง* เพื่อ การอนรุ ักษฟ นฟูเมืองและสงเสริมการทองเท่ียวริมฝงแมนํ้าเจาพระยา (Riverfront Development) ยาน ทา พระจนั ทร- ทาชา ง-ทาเตยี น ยา นเยาวราช-ทรงวาด และยานปากคลองตลาด กิจกรรมทสี่ ําคัญของ - วาง จัดทาํ และดําเนนิ การใหเ ปนไปตามผังเมืองเฉพาะเพ่ือการอนรุ กั ษฟ นฟเู มืองและสงเสริมการ โครงการ ทองเที่ยวพน้ื ทีร่ มิ ฝง แมน้ําเจาพระยา (Riverfront Development) ยา นทา พระจันทร- ทา ชาง-ทาเตยี น ยานเยาวราช-ทรงวาด และยา นปากคลองตลาด - ดําเนนิ การเพ่อื ใหมีผลใชบังคบั ผงั เมอื งเฉพาะโดยอาศยั อํานาจแหงกฎหมายผงั เมือง* ระยะเวลาและสถานที่ ชว งระยะเวลา พน้ื ท่ี / สถานท่ี ดําเนนิ งาน ระยะท่ี 1 (ปท ี่ 1-5) ยา นทาพระจันทร- ทาชาง-ทาเตยี น ยา นเยาวราช-ทรงวาด ระยะท่ี 2 (ปท ี่ 6-10) ยานปากคลองตลาด ภาพท่ี 3-12 ทศั นียภาพภายหลังการดาํ เนินการใหเ ปนไปตามผังเมืองเฉพาะ บรเิ วณริมฝง แมนาํ้ เจาพระยา ยา นทา พระจันทร งบประมาณ วางและจัดทาํ ผงั เมืองเฉพาะ (พื้นท่ลี ะ 50.0 ลา นบาท) 150.0 ลานบาท รวม 150.0 ลา นบาท ทีม่ า : สาํ นกั ผังเมอื ง กรงุ เทพมหานคร, โครงการกรงุ เทพฯ 250 ระยะท่ี 2 แหลงท่มี าของงบประมาณ กรงุ เทพมหานคร หนว ยงานที่รบั ผดิ ชอบ กรุงเทพมหานคร (สํานักผงั เมอื ง) หนวยงานท่ีเก่ียวของ กรมโยธาธกิ ารและผังเมอื ง หนวยงานราชการและรฐั วิสาหกจิ ท่เี กี่ยวของ ผลท่ีคาดวา จะไดร บั สามารถดํารงรักษาหรือบูรณะสถานท่ีหรือวัตถุที่มีประโยชนหรือคุณคาในทางศิลปกรรม สถาปตยกรรม ประวัติศาสตรหรือโบราณคดี มีการพัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานการคมนาคมขนสง สาธารณูปโภค และ สาธารณูปการ รวมทั้งการดําเนินการร้ือ ยาย หรือดัดแปลงอาคาร และการควบคุมการใชประโยชนท่ดี นิ และอาคารตามแผนผังและขอ กําหนดของผังเมืองเฉพาะ ประเภทโครงการ การดําเนนิ การตามอํานาจหนา ที่ของหนวยงาน ความสําคัญ ความสําคัญลําดับที่ 1 จําเปนตอ งดาํ เนินการอยางย่ิง ลกั ษณะการดําเนินการ มกี ารดาํ เนินการปรับปรงุ กายภาพเปนหลกั ภาพที่ 3-13 ตัวอยางผงั เมืองเฉพาะบรเิ วณริมฝงแมน้าํ เจาพระยา *กฎหมายผงั เมืองฉบับทใี่ ชบ งั คับอยูใ นปจจบุ นั คือ พระราชบญั ญตั กิ ารผังเมอื ง พ.ศ. 2518 ยานทาพระจันทร- ทา ชาง ท่ีมา : คณะทป่ี รึกษา, 2560 สาํ นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอม

แผนผังแมบ ทการอนุรักษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนุรกั ษและพัฒนา 3-19 โครงการ 2.2.2 โครงการวาง จัดทํา และดําเนนิ การใหเปน ไปตามผังเมืองเฉพาะ ในพ้ืนท่เี ปลยี่ นถา ยการสัญจรโดยรอบสถานีรถไฟฟา รายละเอยี ดโครงการ ยุทธศาสตร 2 ดานการใชทด่ี นิ / แผนงาน 2.2 การวาง จัดทาํ และดาํ เนนิ การใหเ ปนไปตามผงั เมืองเฉพาะ กจิ กรรมทส่ี าํ คญั ของ โครงการ การวางและจัดทําผังเมืองเฉพาะโดยอาศัยอํานาจแหงกฎหมายผังเมือง* เพื่อการพัฒนาพื้นท่ีเปลี่ยนถายการ สัญจร (Transit Oriented Development หรือ TOD) บริเวณโดยรอบสถานีรถไฟฟาขนสงมวลชน สถานี สนามไชย สถานีรวมวงั บูรพา-สามยอด สถานีวดั มงั กรกมลาวาส สถานีอสิ รภาพ สถานสี นามหลวง และสถานี รวมผานฟา-อนุสาวรยี ประชาธิปไตย สถานีหลานหลวง สถานีศิริราช สถานีบางขุนพรหม และสถานีสะพาน พระพุทธยอดฟา - วางและจดั ทาํ ผังเมืองเฉพาะเพ่อื การพฒั นาพนื้ ท่ีเปลยี่ นถายการสัญจรบริเวณโดยรอบสถานรี ถไฟฟา ขนสง มวลชน - ดาํ เนนิ การเพ่อื ใหมผี ลใชบงั คบั ผังเมอื งเฉพาะโดยอาศัยอาํ นาจแหงกฎหมายผงั เมอื ง* ระยะเวลาและสถานท่ี ชว งระยะเวลา พน้ื ท่ี / สถานท่ี ดาํ เนนิ งาน ระยะท่ี 1 (ปที่ 1-5) สถานีสนามไชย สถานีรว มวงั บูรพา-สามยอด สถานีวดั มงั กรกมลาวาส ภาพท่ี 3-14 ทัศนียภาพภายหลงั การพัฒนา บรเิ วณพ้นื ทีเ่ ปลยี่ นถายการสัญจรโดยรอบสถานรี ถไฟฟา สถานรี วมวังบรู พา-สามยอด ระยะที่ 2 (ปท่ี 6-10) สถานอี ิสรภาพ ท่มี า : คณะทป่ี รึกษา, 2560 สถานสี นามหลวง สถานีรว มผา นฟา -อนุสาวรยี ประชาธปิ ไตย ระยะที่ 3 (ปท ่ี 11-15) สถานีหลานหลวง สถานีศิริราช สถานีบางขุนพรหม สถานสี ะพานพระพุทธยอดฟา งบประมาณ วางและจัดทําผังเมืองเฉพาะ 500.0 ลา นบาท (พืน้ ทลี่ ะ 50.0 ลานบาท) รวม 500.0 ลานบาท แหลงที่มาของงบประมาณ กรุงเทพมหานคร หนว ยงานราชการและรัฐวิสาหกจิ ทเ่ี ก่ียวขอ ง หนวยงานท่ีรบั ผิดชอบ กรุงเทพมหานคร (สาํ นกั ผังเมอื ง) หนว ยงานทเี่ ก่ียวขอ ง กรมโยธาธกิ ารและผงั เมือง หนว ยงานราชการและรฐั วสิ าหกจิ ทเี่ กี่ยวขอ ง ผลท่ีคาดวา จะไดร บั สามารถดํารงรักษาหรือบูรณะสถานที่หรือวัตถุท่ีมีประโยชนหรือคุณคาในทางศิลปกรรม สถาปตยกรรม ประวัติศาสตรหรือโบราณคดี มีการพัฒนาโครงสรางพ้ืนฐานดานการคมนาคมขนสง สาธารณูปโภค และ สาธารณูปการ รวมท้ังการดาํ เนินการรื้อ ยาย หรือดัดแปลงอาคาร และการควบคุมการใชประโยชนท ี่ดนิ และ อาคารตามแผนผงั และขอกาํ หนดของผงั เมอื งเฉพาะ ประเภทโครงการ การดําเนนิ การตามอาํ นาจหนาทข่ี องหนวยงาน ความสาํ คญั ความสําคัญลําดับที่ 1 จาํ เปน ตองดาํ เนินการอยา งยง่ิ ภาพท่ี 3-15 ตัวอยางผงั เมืองเฉพาะ บริเวณพืน้ ทเี่ ปลยี่ นถา ยการสัญจรโดยรอบสถานีรถไฟฟาสถานีรวมวังบรู พา-สามยอด ลักษณะการดาํ เนินการ มีการดําเนนิ การปรบั ปรุงกายภาพเปน หลัก ทม่ี า : คณะท่ีปรกึ ษา, 2560 *กฎหมายผังเมอื งฉบับทใ่ี ชบ งั คบั อยใู นปจจุบนั คอื พระราชบัญญตั กิ ารผังเมอื ง พ.ศ. 2518 สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและส่งิ แวดลอม

3-20 แผนผงั แมบทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร – ยุทธศาสตรการอนรุ กั ษและพัฒนา 3.3 ยุทธศาสตรท ี่ 3 ดา นภมู ทิ ศั น 3.3.2 กรอบแนวคดิ ในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนา ยทุ ธศาสตรดานภมู ิทศั นเปนการดําเนนิ การเพ่อื สนบั สนนุ การอนรุ ักษและขบั เนนความสงางามของมรดกทางวัฒนธรรมและ ภูมิทัศนเปนสภาพแวดลอมทางกายภาพที่เก่ียวของกับการมองเห็นและการรับรูท่ัวไประหวางการสัญจรและการทํา โบราณสถานทีม่ อี ยใู นพนื้ ทใ่ี หด ําเนินควบคไู ปกบั การพฒั นาของเมอื งสมัยใหม มีการกําหนดกลยทุ ธในการสง เสริมการรับรูโครงสราง กิจกรรมภายในพื้นท่ี การออกแบบและบริหารจัดการภูมิทัศนที่ดีจะมีสวนทําใหเกิดการรับรูคุณคาทางประวัติศาสตร เกิดความ ของกรุงรตั นโกสนิ ทร การเสริมสรางสิ่งแวดลอมและการเพิ่มศักยภาพของผูป ฏิบัติงานดานภมู ิทัศน ประกอบดวย 2 แผนงานและ สะดวกสบาย ความประทับใจ และความทรงจาํ ทีด่ ีตอ ผมู าเยือนและผูใชชวี ิตภายในพนื้ ท่ี โครงการรวมทั้งสิ้น 6 โครงการ โดยมีการจัดทําแผนผงั แมบ ทการอนุรักษแ ละพัฒนากรุงรัตนโกสินทร ดานภูมิทัศน (แผนท่ี 3-10) มรี ายละเอยี ดดงั นี้ 3.3.3 กลยุทธ แผนงานและโครงการ ในการดาํ เนนิ งานดานภูมทิ ศั น สามารถจาํ แนกไดเ ปน กลยทุ ธ 2 ประการ ดังนี้ 3.3.1 สถานการณแ ละปญ หา 1) กลยุทธขับเนน การรับรโู ครงสรางของกรงุ รัตนโกสนิ ทร สถานการณและปญหาปจจบุ นั ของประเดน็ ดา นภมู ิทัศนในการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรุงรตั นโกสินทร สรุปไดเ ปน 2 ดา น ดังนี้ องคประกอบทางกายภาพของกรงุ รตั นโกสนิ ทรและพ้ืนทตี่ อ เนื่องแสดงถึงความเปนเมืองประวตั ศิ าสตร ดวยองคประกอบ ดานทัศนภาพ - ในกรุงรัตนโกสินทรโดยเฉพาะอยา งย่ิงบริเวณกรุงรัตนโกสินทรชั้นในกรงุ รัตนโกสินทรช้ันนอก และฝงธนบุรตี รงขา ม ทางประวัติศาสตรท่ียังคงมีอยูจนถึงปจจุบัน ไดแก อาคารท่ีมีเอกลักษณแหงยุคสมัย คลองคูเมือง แมน้ําสําคัญ อนุสาวรีย ฯลฯ กรุงรตั นโกสินทร มีโบราณสถานจํานวนมาก และมีสง่ิ รบกวนสายตาท่ีทําใหภาพสําคญั ในภมู ิทศั นเมืองเกา ลดคุณคา การจัดทําภูมิทัศนเมืองเพ่ือสงเสริมคุณคาขององคประกอบเหลาน้ีใหเดนชัด จะทําใหความเปนเมืองประวัติศาสตรแหง ลง ท้ังเกิดจากการรบกวน (Disturbance)2 การคุกคาม (Threaten)3 การบดบัง (Obstruction)4 และความแปลก กรุงรัตนโกสินทรเปนท่ีรับรูตอประชาชนและผูเย่ียมเยือน มีความงดงาม มีชีวิต และเปนพื้นที่พักผอนพรอมกับการเรียนรู แยก (Alienation)5 ประวตั ิศาสตรไ ดส าํ หรับคนทกุ วยั - พ้ืนท่ีกรุงรัตนโกสินทรชั้นในมีแหลงมรดกท่ีเปนภาพสําคญั ทางประวัตศิ าสตรร วมกลุม ในระยะเดนิ ถึงได มีศักยภาพ ท่ีจะเช่ือมใหเกิดการเดินเทาตอเน่ืองกัน ปจจุบันความตอเน่ืองดังกลาวผูสัญจรในพื้นที่ยังไมสามารถรับรูไดชัดเจน การปรับปรุงภมู ิทัศนเมืองประวัตศิ าสตรประกอบดว ยการพัฒนาพื้นทรี่ อบโบราณสถานและการเช่ือมตอโบราณสถานให มากนกั เกิดความตอ เน่ืองผา นการสัญจร โดยเฉพาะอยางย่ิงการสัญจรทเี่ ปนการเดิน ซึ่งเปนการสญั จรที่ทําใหเกิดการซมึ ซับภาพท่ีมองเห็น - ทางเทา ซึ่งมีความสําคัญในการสัญจรเพื่อซึมซับและรับรูคุณคาทางประวัติศาสตรและวัฒนธรรม ยังไมสามารถ ขณะผูมองเคล่ือนที่ กรุงรัตนโกสินทรชั้นในเปนพ้ืนที่ท่ีเหมาะสําหรับการเช่ือมตอดวยการเดินมากที่สุด เนื่องจากมีโบราณสถาน สนับสนุนการเดินเทาที่สะดวก อันเนื่องมาจากขนาดความกวางประสิทธิผลของทางเทา6 ท่ีไมเพียงพอ ขาดความ รวมกลุมกันอยูในระยะที่สามารถเดินตอเน่ืองถงึ กนั ไดไ ปจนถึงกรุงรัตนโกสินทรชั้นนอกบริเวณถนนราชดาํ เนินกลาง สอดคลอ งกบั ราบเรียบตอ เน่ือง และขาดรม เงา การรอยเรียงเรื่องราวทางประวัตศิ าสตรต้ังแตก รุงรัตนโกสินทรตอนตนในกรุงรัตนโกสินทรช้ันในไปจนถึงพัฒนาการยุคสมัยใหม - คลองเปนโครงสรางสําคัญของเมืองประวัติศาสตรยังไมปรากฏชัดเจน อันเนื่องมาจากการถูกบดบงั จากทางสัญจร ในบริเวณกรุงรัตนโกสนิ ทรชั้นนอก โบราณสถานที่กลาวถึงนี้รวมตั้งแตโ บราณสถานท่ีเปนสิง่ กอสรางไปจนถึงแมน้ําลําคลองที่เปน หลกั ดวยท่จี อดรถ อาคารพาณิชย และอาคารทีพ่ กั อาศัย องคประกอบบันทึกเรอื่ งราวทางประวตั ิศาสตร การเดนิ ซึมซบั เรื่องราวทางประวตั ศิ าสตรน ีเ้ กดิ ขน้ึ ไดท ั้งชวงกลางวันและชวงกลางคนื ดา นพ้นื ท่ีสีเขียว โดยท่ีการเดนิ ชมในเวลากลางคนื จะใหบรรยากาศของโบราณสถานท่ตี างออกไป - กรงุ รตั นโกสนิ ทรม พี ้ืนท่ีโลงสาธารณะขนาดใหญระดับเมอื งทีม่ ศี กั ยภาพในการใชงานท่หี ลากหลาย - กรงุ รัตนโกสนิ ทรม ีตน ไมใหญจํานวนมาก จาํ เปนตอ งไดรับการดแู ลท้ังดา นรมเงา ความสมบูรณแขง็ แรง และ ความ แมน้ําเจาพระยาเปน องคป ระกอบภูมิทัศนกรงุ รัตนโกสินทรทีม่ ีความสาํ คัญมาก ดวยขนาดของลํานํ้าที่ยาวพาดผา นตลอด ปลอดภัย ความยาวของพ้ืนที่กรุงรัตนโกสนิ ทร ดวยบทบาทหนาที่ของลําน้ําท่ีมีตอชาวเมอื งตั้งแตอ ดีตถึงปจจบุ ัน และดวยภาพชีวิตในลํานาํ้ และริมนาํ้ ที่ปรากฏขณะผมู องสญั จรผานไปในลาํ นา้ํ จนอาจกลาวไดว ากรงุ รัตนโกสนิ ทรเ ปน “เมอื งนํ้า” เมอื งหนงึ่ ทเี่ ปนที่รจู กั โดยมี แมนํ้าเจาพระยาเปนสวนสําคัญของวิถีชีวิตผูคน ดังน้ัน การใสใจในการเปล่ียนแปลงของการใชพ้ืนท่ีริมนํ้าจึงมีความสําคัญ โดยเฉพาะอยางย่งิ ชวงท่ผี านเมืองประวัติศาสตรด ังเชน กรุงรตั นโกสินทร การปรับปรุงภูมิทัศนเมืองในท่ีนี้เนนการสรางความชัดเจนใหปรากฏ จึงจําเปนตอ งเลือกองคป ระกอบสําคญั เพื่อใหเห็น โครงสรา งเมืองทีช่ ดั เจน การจัดพ้ืนทีล่ านโลง สาธารณะนบั เปน สวนหน่ึงขององคป ระกอบในการเชื่อมตอ ทางสญั จรของเมอื ง สามารถ เปน ไดท ง้ั จุดเนน จุดพัก และจุดรวมคน ทาํ ใหเกิดปฏสิ ัมพันธเชิงสงั คมในพื้นท่เี มือง การออกแบบพื้นทีล่ านโลงสาธารณะจึงควรรับ กิจกรรมไดทง้ั การใชป ระจําวนั และการใชใ นโอกาสพิเศษ ถอื เปน องคประกอบสาํ คญั ของการใชช วี ิตในยา นกรุงรัตนโกสินทร กลยทุ ธ นนี้ าํ มาซงึ่ แผนงานดังตอ ไปน้ี 2การรบกวน (disturbance) หมายถงึ การทีส่ ง่ิ กอสรางใด ๆ กต็ ามทป่ี รากฏอยดู านหนา ดานขาง หรือฉากหลงั ของภาพสําคัญ แลว กอใหเ กิดความรสู ึกรบกวน เปน 5ความแปลกแยก (alienation) หมายถงึ การทส่ี งิ่ กอสรา งใด ๆ ทีม่ ลี ักษณะทางกายภาพ เชน มวลอาคาร ความสงู สัดสวน รปู ทรง รปู แบบ และลกั ษณะเฉพาะ ท่ี มลพิษทางสายตา รบกวนความงามของภาพสําคญั (รจุ โิ รจน อนามบุตร และวลิ าสินี สขุ สวาง,2555) 3การคกุ คาม (threaten) หมายถงึ การทีส่ ง่ิ กอสรางใด ๆ ก็ตามท่ีปรากฏในตาํ แหนงประชิดหรอื ใกลเคียงกับสง่ิ ที่เปนภาพสาํ คัญ สง ผลใหค ณุ คา ความสงา งาม และ แตกตางไปจากคุณลักษณะทางภมู ทิ ศั นโดยรวมของสง่ิ ทเี่ ปนภาพสําคญั สง ผลใหเ กิดความแปลกแยกหรือขาดความกลมกลืนของภูมิทัศนโดยรวมของสิ่งทเ่ี ปนภาพ ความสวยงามของสง่ิ ทเ่ี ปน ภาพสําคญั ลดลง (รุจโิ รจน อนามบตุ ร และวิลาสนิ ี สขุ สวา ง, 2555) สําคญั (รจุ ิโรจน อนามบตุ ร และวลิ าสนิ ี สุขสวา ง, 2555) 4การบดบงั (obstuction) หมายถงึ การท่ีส่ิงกอสรางใด ๆ กต็ ามทีป่ รากฏอยูด านหนาของภาพสาํ คัญ และบดบงั ภาพสาํ คัญน้ัน สง ผลใหมองไมเห็น มองเห็นได 6ความกวา งประสทิ ธผิ ลของทางเทา หมายถงึ ความกวางทางเทาสว นท่ีใชเดนิ ไดจ ริง นอยลง หรือมองเห็นไดไ มชดั เจนเทา เดิม (รจุ โิ รจน อนามบุตร และวิลาสนิ ี สขุ สวา ง, 2555) สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดลอม

แผนผังแมบ ทการอนรุ ักษแ ละพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนุรักษแ ละพฒั นา 3-21 แผนงาน 3.1 การปรบั ปรุงภมู ทิ ัศนเ มือง 2) กลยุทธเ สรมิ สรางส่ิงแวดลอ ม และเพ่มิ ศักยภาพของผปู ฏบิ ตั งิ านดา นภมู ิทศั น วตั ถปุ ระสงค : ตนไมใ หญเ ปนองคประกอบสําคญั ของภูมทิ ัศนเ มอื ง ใหประโยชนท้งั ดา นรมเงาและการเสรมิ คุณคาใหกับส่งิ กอสรางภายใน เมือง โดยเฉพาะอยา งยิ่งเมอื งประวตั ศิ าสตร ซึง่ ตนไมใ หญส ามารถเสรมิ คุณคาใหกับโบราณสถานหากมีการจัดวางตําแหนง ท่ีดีและ - เพอ่ื ปรับปรงุ พนื้ ท่ีรอบโบราณสถานใหส งเสริมคณุ คา ของโบราณสถานน้นั ๆ รวมถงึ การสอื่ ความใหผูมา หากมีการดูแลรกั ษาใหมสี ภาพสมบูรณ บรเิ วณกรงุ รัตนโกสนิ ทรแ ละพื้นทตี่ อ เนือ่ งเปน ยานเกาเปน ที่รวมของตน ไมห ลายรุน ทง้ั ทีป่ ลูก เยอื นเขาใจความเปนมาของโบราณสถาน และมกี ารอํานวยความสะดวกตามความเหมาะสม มานานแลวและท่ปี ลูกใหม ตนไมเหลานี้เติบโตภายในเมอื งซึ่งมสี ภาพแวดลอมตา งกับพ้ืนท่ีธรรมชาตทิ ่ัวไป ทําใหตองมกี ารตัดแตง - เพื่อพัฒนาทางเดินเทาที่สะดวกสบายเพ่ือคนทกุ กลุม เปดมมุ มองและจดั การภาพจากทางสญั จรมองออก ดูแลรักษาโรคและแมลงอยา งสม่ําเสมอ เพ่ือความงาม ความสมบรู ณ และความมั่นคงแขง็ แรง มผี ลตอ การสง เสรมิ สงิ่ แวดลอมเมอื ง ไปสสู ถานทสี่ าํ คญั และสถานท่ีอันเปน สัญลักษณข องอดตี และปอ งกันอนั ตรายตอ ชีวิตและทรพั ยสนิ ของคนเมอื งท่อี าจเกดิ ขนึ้ จากตน ไมใหญเหลา นี้ - เพ่อื ปรับปรุงภมู ทิ ศั นริมแมน า้ํ เจาพระยาและแนวคลองสําคัญใหแ สดงถึงความเปน เมืองน้ําทง่ี ดงามดวย ตนไมภายในเมอื งจําเปนตองมีระบบการดูแลรักษาตามหลักการทางรุกขกรรม (arboriculture) ตองมีการวางระบบการ วถิ ีชวี ติ รมิ นาํ้ ของกรุงรัตนโกสนิ ทร ดแู ลรักษา ท้ังการดแู ลรกั ษาประจาํ และการดูแลรักษาเชิงปอ งกัน มกี ารตรวจสอบและบนั ทกึ สภาพ ตดั แตง โยกยา ย ทดแทน โดยทํา - เพ่ือปรับปรุงพ้ืนที่โลงสาธารณะใหสามารถใชงานไดเ ตม็ ตามศกั ยภาพของพ้ืนทที่ ้ังการใชประจาํ วันและ เปนระบบอยา งสมํา่ เสมอตามหลักการของการดแู ลตน ไมในเมอื ง การใชในโอกาสพเิ ศษ ตน ไมใ หญไมวา จะอยใู นพ้ืนทส่ี าธารณะหรือพืน้ ท่เี อกชน ลวนเปน องคป ระกอบสาํ คัญของภมู ิทศั นเมืองท่ใี หป ระโยชน ตน ไม - เพอื่ จัดไฟประดับฉายโครงสรางเมืองเกาโบราณสถาน และพน้ื ทส่ี าธารณะอ่นื ๆ ใหเกดิ ภาพนาประทับใจ ท่ีอยูในท่ีสาธารณะมีการดูแลโดยหนวยงานของกรุงเทพมหานคร สวนตนไมที่อยูในความดแู ลของหนวยงาน เชน กระทรวงทบวง ในยามคาํ่ คนื กรม โรงเรียน วัด หรือเอกชน ซ่ึงไมมีความเช่ียวชาญ ขาดเคร่ืองมือ ขาดกลไกในการใหบริการกําจัดก่ิงไมท่ีเกิดจากการตัดแตง แนวทางการดาํ เนินงาน : ทําใหการมีตนไมใหญใ นพน้ื ท่ีกลายเปนภาระหนักตอเจาของพ้ืนทจ่ี นอาจไมสามารถรักษาตนไมใหญเหลานี้ไวได หรือรูสึกเสี่ยงตอ - การปรับปรงุ ภูมทิ ศั นโดยรอบโบราณสถาน อันตรายหากเกบ็ ตนไมใ หญเหลา นีไ้ ว เปนผลใหตนไมในพ้นื ที่อาจลดจาํ นวนลงไปเรอื่ ย ๆ กลยุทธน นี้ าํ มาซ่ึงแผนงานดังตอไปนี้ - การปรับปรุงภูมทิ ศั นในโครงสรา งทัศนภาพ7 แผนงาน 3.2 การบริหารจดั การภมู ิทศั นเ มอื ง - การปรับปรงุ ภูมิทศั นใ นแนวแมน ํ้าเจาพระยาและแนวคลองสาํ คัญ วตั ถุประสงค : - การปรับปรุงพน้ื ท่ีโลงสาธารณะ - การฉายไฟสองสวา งอาคารสาํ คญั และพน้ื ทีส่ าธารณะ - เพื่อวางระบบการดูแลรกั ษาตน ไมใ หญใ นพ้ืนท่สี าธารณะตามหลกั การของการดแู ลตนไมใ นเมอื ง - เพื่อใหหนวยงานดแู ลรักษาตนไมใหญข องกรุงเทพมหานครสามารถสนบั สนุน ใหความรู และใหบริการ เพอื่ ลดภาระการเก็บรักษาตนไมใ หญของหนวยงานภาครฐั และภาคเอกชน แนวทางการดําเนนิ งาน : - การวางระบบงานดแู ลรักษาตน ไมใ หญ 7โครงสรางทศั นภาพในพนื้ ที่ศึกษาแบง ออกเปน 2 ระดบั คือ 1) โครงสรางทัศนภาพระดบั ท่ี 1 เปน การเชอื่ มตอแหลงมรดกที่อยูใ กลในระยะเดนิ ตอเนื่องถงึ กนั การ มองเหน็ จงึ เปนการรับรผู า นทางเดินเทาเปน หลัก 2) โครงสรา งทศั นภาพระดบั ที่ 2 เปนการเชือ่ มตอ แหลง มรดกมองเหน็ เดน ชดั ในระยะไกล เชน เสาชงิ ชา ปอมพระ สเุ มรุ การมองเหน็ เปนการรบั รผู านการสัญจรโดยพาหนะในแนวถนนเปน หลัก สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอม

3-22 แผนผังแมบทการอนรุ ักษและพัฒนากรงุ รัตนโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนรุ กั ษและพฒั นา ตารางที่ 3-3 สรปุ ยทุ ธศาสตร กลยทุ ธ แผนงานและโครงการ ดา นภูมิทัศน ยุทธศาสตร กลยทุ ธ แผนงาน โครงการ 3 3.1.1 โครงการปรับปรุงภมู ทิ ัศนโดยรอบ ดานภูมทิ ัศน โบราณสถาน 3.1.2 โครงการปรบั ปรงุ ภมู ิทศั นใน โครงสรางทัศนภาพ ขบั เนนการรับรู 3.1 3.1.3 โครงการปรบั ปรุงภมู ิทศั นในแนว โครงสรา งของกรุง การปรบั ปรงุ ภมู ิทัศนเ มือง แมนํา้ เจาพระยาและแนวคลอง รตั นโกสินทร สําคญั 3.1.4 โครงการปรบั ปรุงพืน้ ที่โลง สาธารณะ 3.1.5 โครงการฉายไฟสองสวางอาคาร สาํ คัญ และพื้นท่ีสาธารณะ เสริมสรา งสงิ่ แวดลอม และ 3.2 3.2.1 โครงการวางระบบงานดูแลรักษา เพ่มิ ศกั ยภาพของผูปฏบิ ัตงิ าน การบรหิ ารจดั การภูมิทัศนเมอื ง ตน ไมใหญ ดา นภมู ิทศั น แผนที่ 3-10 แผนผังแมบทการอนรุ ักษแ ละพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร ดานภมู ิทศั น สํานักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม

แผนผังแมบทการอนุรักษและพัฒนากรงุ รตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนรุ กั ษแ ละพัฒนา 3-23 โครงการ 3.1.1 โครงการปรบั ปรงุ ภมู ิทศั นโดยรอบโบราณสถาน รายละเอียดโครงการ ยทุ ธศาสตร 3 ดานภมู ทิ ศั น / แผนงาน 3.1 การปรบั ปรุงภูมิทศั นเ มือง ขอบเขตพน้ื ท่ีท่ีตองปรับปรุงภูมิทัศนแ ตละแหง ครอบคลุมพื้นที่เขาสูโบราณสถานและบริเวณที่กลมุ คนเขา มาใชพ้ืนที่เปนประจํา ทําการวางผัง ออกแบบ และกอสรางเพ่ือใหไดพ้ืนที่รอบโบราณสถานตาม วตั ถุประสงคการใชงาน เสรมิ คุณคาดา นการมองเห็นใหกับโบราณสถานจากมมุ มองสําคัญท้งั ภายนอกและ ภายในพนื้ ที่ และใชงานไดโดยคนทุกกลุม (Universal Design) กจิ กรรมทส่ี ําคัญของ - สาํ รวจและประมาณการจาํ นวนผูใชง าน การสอ่ื ความทางประวัติศาสตร โครงการ จัดทํารายละเอยี ดเพ่ือการออกแบบ - ออกแบบปรบั ปรุงภมู ทิ ัศนรวมถึงระบบการส่ือความในพ้นื ท่ี - กอสรางปรับปรงุ ภูมทิ ัศนแ ละการส่อื ความ ระยะเวลาและสถานที่ ชวงระยะเวลา พน้ื ท่ี / สถานที่ ดําเนนิ งาน ระยะที่ 1 (ปท ี่ 1-5) พ้นื ทบี่ รเิ วณวดั อรณุ ราชวราราม ปอมวิชยั ประสิทธ์ิ วดั ระฆงั โฆสิตาราม ศาลหลกั เมือง วัดมหาธาตยุ วุ ราชรังสฤษฎิ์ พพิ ธิ ภณั ฑสถานแหงชาติ พระนคร หนาพระราชวังสราญรมย (กระทรวงการตา งประเทศเดมิ ) ลานหนาอาคารสถานตี ํารวจพระราชวัง กรมแผนท่ีทหาร ระยะที่ 2 (ปท ี่ 6-10) พนื้ ที่บรเิ วณหนาวดั เทพธิดารามและวัดราชนัดดาราม ภเู ขาทองวัดสระเกศ วัดบวรนิเวศวหิ าร ระยะท่ี 3 (ปท่ี 11-15) พื้นทบ่ี ริเวณลานริมแมนํา้ หนาสํานกั เทศกิจ ลานหนาโบสถซ างตาครูส ลานริมแมน้ําหนา วัดกัลยาณมิตร ลานหนาศาลเจาเกียนอันเกง ลานหนาวัดประยรุ วงศาวาส วัดเทพศริ นิ ทราวาส งบประมาณ สาํ รวจ ออกแบบ และกอสรางปรับปรงุ ระยะที่ 1 308.0 ลานบาท สาํ รวจ ออกแบบ และกอ สรางปรบั ปรุงระยะท่ี 2 168.0 ลานบาท สํารวจ ออกแบบ และกอ สรางปรบั ปรงุ ระยะที่ 3 89.6 ลานบาท รวม 565.6 ลานบาท แหลง ที่มาของงบประมาณ กรุงเทพมหานคร แผนที่ 3-11 พ้ืนทีป่ รับปรงุ ภมู ทิ ศั นโดยรอบโบราณสถาน หนวยงานที่รับผดิ ชอบ กรุงเทพมหานคร (สาํ นักผงั เมอื ง / สํานักการโยธา / สํานกั งานเขต / สาํ นักการจราจรและขนสง ) หนวยงานท่เี ก่ียวของ สํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ กรมการศาสนา กองทัพเรอื ผลที่คาดวาจะไดรบั ภาพโบราณสถานท่ีมองเห็นจากระยะการเขา ถึงมีการสง เสรมิ คุณคา ดา นรูปลกั ษณใ หเ ดน ชดั ขน้ึ ผมู าเยือน ไดรับรูค วามเปนมาเบือ้ งตนกอนเขาสูโ บราณสถาน ไดรับการอํานวยความสะดวกในการเยย่ี มชมสถานที่ เกิดความประทับใจและความทรงจําทีด่ ี ประเภทโครงการ การดาํ เนินการตามอาํ นาจหนา ท่ีของหนวยงาน ความสาํ คัญ ความสําคัญลําดับที่ 2 จําเปน ตองดาํ เนินการ ลกั ษณะการดาํ เนนิ การ มกี ารดาํ เนินการปรบั ปรงุ กายภาพเปนหลกั ภาพท่ี 3-16 แนวทางการพฒั นาลานหนาอาคารสถานตี ํารวจพระราชวงั ที่มา : คณะทปี่ รกึ ษา, 2560 สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอม

3-24 แผนผังแมบ ทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รัตนโกสินทร – ยุทธศาสตรก ารอนุรักษและพัฒนา โครงการ 3.1.2 โครงการปรบั ปรงุ ภูมทิ ศั นใ นโครงสรางทศั นภาพ ยุทธศาสตร 3 ดา นภูมิทัศน / แผนงาน 3.1 การปรบั ปรุงภูมทิ ศั นเ มือง รายละเอยี ดโครงการ การปรับปรุงในระยะที่ 1 เปนการปรับปรุงเสนทางเดินเทาทั้งสภาพทางเทาและการมองเห็นจากทางเทา (Sequenctial View) และบรรยากาศโดยรวม การปรบั ปรงุ ระยะที่ 2-3 เปนการออกแบบภูมิทัศนถนน ไดแ ก การจัดการภาพที่มองเหน็ จากแนวถนนในลกั ษณะภาพตอเนอื่ ง ซ่ึงตองอาศัยความรว มมือของเจาของอาคาร กิจกรรมทีส่ ําคัญของ - สาํ รวจปญหาของเสนทางตามรายละเอยี ดโครงการ - ออกแบบปรับปรงุ โดยมีกระบวนการรับฟง ความคิดเหน็ ของผเู ก่ยี วขอ ง โครงการ - กอสรา งปรับปรงุ พ้ืนท่ี - วางแผนกลไกควบคมุ สิ่งรบกวนภมู ิทัศน เชน ปา ยอาคารรา นคา ปายโฆษณาประชาสัมพันธ ในระยะยาว ระยะเวลาและสถานที่ ชว งระยะเวลา พื้นที่ / สถานที่ ดําเนนิ งาน ระยะที่ 1 (ปท่ี 1-5) ถนนราชดําเนนิ ใน ถนนสนามไชย ถนนมหาราช ถนนหนาพระลาน ถนนหนาพระ ธาตุ ถนนหลักเมือง ถนนกัลยาณไมตรี ถนนเจริญกรงุ (ชวงถนนสนามไชยถึงคลอง รอบกรุง) ถนนตีทอง (ชวงถนนบํารุงเมืองถึงถนนพาหุรัด) ถนนบํารุงเมือง (ชวง คลองคูเมืองเดิมถึงคลองรอบกรุง) ถนนหลวง (ชวงถนนวรจักรถึงถนนมหาไชย) ถนนเยาวราช (ชวงคลองรอบกรุงถึงถนนทรงสวัสด)์ิ ความยาวรวมประมาณ 8.5 กม. ระยะท่ี 2 (ปท ่ี 6-10) ถนนตรีเพชร (ชวงถนนพาหุรัดถึงลานหนา อนสุ าวรียรัชกาลที่ 1) ถนนพระอาทติ ย ถนนพระสเุ มรุ (ชวงปอมพระสเุ มรุถึงถนนดินสอ) ถนนดินสอ (ชว งถนนพระสุเมรุถึง ถนนบาํ รงุ เมือง) ถนนราชดําเนนิ กลาง ถนนเยาวราช (ชว งถนนทรงสวสั ดถิ์ ึงวงเวียน โอเดียน) ถนนมิตรภาพไทย-จีน ความยาวรวมประมาณ 5.3 กม. ระยะที่ 3 (ปท่ี 11-15) ถนนราชดาํ เนินนอก ถนนนครสวรรค ถนนหลวง (ชว งคลองผดงุ กรุงเกษมถึงถนนวร จกั ร) ความยาวรวมประมาณ 3.3 กม. งบประมาณ ปรบั ปรุงภมู ิทศั นบรเิ วณท่ีดาํ เนนิ การในระยะท่ี 1 204.0 ลา นบาท (กิโลเมตรละ 24.0 ลา นบาท) ปรับปรงุ ภมู ิทัศนบ ริเวณทด่ี าํ เนินการในระยะที่ 2 127.2 ลานบาท ปรบั ปรงุ ภมู ิทัศนบ ริเวณทีด่ าํ เนินการในระยะที่ 3 79.2 ลา นบาท รวม 410.4 ลานบาท แผนท่ี 3-12 พ้ืนที่ปรับปรงุ ภูมทิ ศั นในโครงสรางทศั นภาพ แหลงท่มี าของงบประมาณ กรุงเทพมหานคร ภาพท่ี 3-17 ภาพกอนการพฒั นาและแนวทางการพัฒนาถนนบํารงุ เมือง หนวยงานที่รับผดิ ชอบ กรุงเทพมหานคร (สํานักผังเมือง / สํานักการจราจรและขนสง / สํานักการโยธา / สํานักสิ่งแวดลอม / สํานัก ท่มี า : คณะท่ีปรกึ ษา, 2560 เทศกจิ ) หนวยงานที่เกี่ยวของ การไฟฟา นครหลวง การประปานครหลวง บริษัทโทรคมนาคมและการสื่อสารทั้งภาครัฐและเอกชน อาทิ บริษัท ทีโอที จํากัด (มหาชน) บริษัท กสท โทรคมนาคม จํากดั (มหาชน) ฯลฯ ผูทรงสทิ ธิในอาคารตามแนวเสน ทาง ผูใชอาคารในแนวเสน ทาง ผลท่ีคาดวาจะไดร ับ โครงสรางเมืองประวัติศาสตรข องกรุงรตั นโกสนิ ทรม ีความชัดเจนขน้ึ สาํ หรับผูสญั จรภายในเมอื ง และ กรุงรตั นโกสินทรช ัน้ ในเปนพืน้ ทเี่ รียนรปู ระวัติศาสตรทน่ี า รื่นรมย ประเภทโครงการ การดําเนินการตามอาํ นาจหนาทีข่ องหนว ยงาน ความสาํ คัญ ความสาํ คัญลาํ ดับท่ี 1 จําเปนตอ งดาํ เนนิ การอยา งยิ่ง ลกั ษณะการดําเนินการ มกี ารดาํ เนนิ การปรับปรงุ กายภาพเปน หลัก สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอม

แผนผงั แมบทการอนุรักษและพฒั นากรงุ รตั นโกสินทร – ยทุ ธศาสตรการอนุรกั ษและพัฒนา 3-25 โครงการ 3.1.3 โครงการปรบั ปรุงภมู ิทัศนใ นแนวแมน ้าํ เจา พระยาและแนวคลองสาํ คัญ รายละเอียดโครงการ ยุทธศาสตร 3 ดา นภูมิทศั น / แผนงาน 3.1 การปรับปรุงภูมทิ ศั นเมือง กิจกรรมทีส่ าํ คัญของ ออกแบบปรับปรุงทง้ั ดา นประโยชนก ารใชทีด่ ิน ชุมชนรมิ นํา้ เสน ทางสญั จรทางบกทม่ี ีศักยภาพในการเขาถงึ พ้ืนท่ี โครงการ ริมนํา้ โดยการดําเนนิ การจะดาํ เนินการเปน ชวง ๆ อาศยั ความรวมมือระหวางภาครฐั และเอกชน ระยะเวลาและสถานท่ี ดําเนินงาน - ทบทวนภาพรวมของริมฝง แมนํา้ เจาพระยาและประเด็นส่งิ แวดลอม งบประมาณ - ออกแบบปรบั ปรงุ พื้นทสี่ าธารณะรมิ น้ํารว มกับการปรบั เขอ่ื นปองกันน้ําในลกั ษณะอเนกประโยชน แหลงท่มี าของงบประมาณ ดวยกระบวนการมีสวนรว มของผมู ีสว นไดร ับประโยชนและผลกระทบ หนว ยงานที่รับผดิ ชอบ หนว ยงานทีเ่ ก่ียวของ - ควบคุมระยะถอยรนตามกฎหมาย ผลท่คี าดวา จะไดรบั ประเภทโครงการ - วางผงั ออกแบบพน้ื ท่รี ิมคลองทไี่ มม อี าคารบานเรอื นบดบังใหส อดคลอ งกับลกั ษณะกิจกรรมตามแนวคลอง ความสาํ คญั ลักษณะการดาํ เนนิ การ แตละชวง พรอมการสอ่ื ความ (รมิ คลองสว นท่ีมีอาคารบดบงั พัฒนา รวมกับการพฒั นาพืน้ ทชี่ มุ ชน) - กอ สรางปรบั ปรงุ พนื้ ท่ี ชวงระยะเวลา พ้นื ที่ / สถานที่ ระยะท่ี 1 (ปท่ี 1-5) สํารวจทบทวนภาพรวมของแมนาํ้ เจาพระยาและสิ่งแวดลอม ปรับปรงุ พน้ื ทีร่ มิ แมน ้ําเจาพระยา (ในพ้นื ทีห่ มายเลข 1, 6 และ 10) พน้ื ท่ีรมิ คลองคูเมอื งเดมิ คลองหลอดวดั ราชบพธิ คลองรอบกรงุ (ในพน้ื ที่หมายเลข 4) และคลองผดุงกรงุ เกษม (ในพื้นที่หมายเลข 10) ระยะท่ี 2 (ปที่ 6-10) ปรบั ปรุงพ้ืนทร่ี ิมแมน ํ้าเจาพระยา (ในพ้ืนทห่ี มายเลข 2, 5 และ 11) พ้ืนที่ริมคลองรอบกรุง (ในพ้ืนท่ีหมายเลข 2, 3, 5) คลองผดุงกรุงเกษม (ในพ้ืนท่ี หมายเลข 11) คลองหลอดวดั ราชนดั ดา และคลองมหานาค (ในพ้ืนท่ีหมายเลข 3) ระยะที่ 3 (ปท่ี 11-15) ปรับปรุงพื้นที่ริมแมน ํ้าเจาพระยา (ในพ้นื ทหี่ มายเลข 7, 8 และ 12) พนื้ ที่รมิ คลองบาน ขม้ิน คลองบางกอกนอย (ในพื้นที่หมายเลข 7) คลองบางกอกใหญ (ในพ้ืนที่หมายเลข 12) คลองผดุงกรงุ เกษม (ในพื้นที่หมายเลข 8, 9) และคลองมหานาค (ในพืน้ ท่ีหมายเลข 9) สํารวจทบทวนภาพรวมของแมน ํา้ เจาพระยาและสง่ิ แวดลอ ม ระยะท่ี 1 10.0 ลานบาท สาํ รวจ ออกแบบ และปรับปรงุ พื้นท่ีรมิ แมน้ําเจา พระยา ระยะที่ 1 141.6 ลา นบาท สาํ รวจ ออกแบบ และปรบั ปรงุ พ้ืนท่ีริมแมนํ้าเจาพระยา ระยะท่ี 2 50.4 ลานบาท สาํ รวจ ออกแบบ และปรับปรุงพืน้ ท่ีรมิ แมน้ําเจา พระยา ระยะท่ี 3 132.0 ลานบาท สํารวจ ออกแบบ และปรับปรงุ พ้นื ท่ีรมิ คลองสําคญั ระยะท่ี 1 117.6 ลานบาท แผนท่ี 3-13 พื้นที่ปรบั ปรงุ ภูมทิ ัศนในแนวแมน้ําเจา พระยาและแนวคลองสําคญั สาํ รวจ ออกแบบ และปรับปรุงพื้นท่ีรมิ คลองสําคญั ระยะท่ี 2 124.8 ลา นบาท ภาพท่ี 3-18 ภาพกอนการพัฒนาและแนวทางการพัฒนาแนวคลองสําคญั สํารวจ ออกแบบ และปรับปรงุ พื้นที่ริมคลองสาํ คญั ระยะที่ 3 216.0 ลา นบาท ที่มา : คณะที่ปรกึ ษา, 2560 รวม 792.4 ลานบาท กรงุ เทพมหานคร กรุงเทพมหานคร (สํานกั การระบายน้ํา / สาํ นักผังเมือง / สํานกั การโยธา) กรมเจา ทา ชมุ ชนและผูทรงสิทธิในพ้นื ทรี่ ิมแมนํ้าเจา พระยาและคลองสําคัญ ผูป ระกอบการดา นการขนสง ในแมน า้ํ เจาพระยาและคลองสาํ คญั แนวแมน ้าํ เจา พระยาและแนวคลองสําคญั ไดร ับการจัดระเบียบใหค งความกลมกลนื ระหวา งวิถชี วี ิตรมิ น้ํา แมน า้ํ และ เขื่อนปองกันน้ําทวม พ้ืนที่สาธารณะริมนํ้ามีการใชงานที่สงเสริมภาพท่ีดีสามารถมองเห็นไดชัดเจนข้ึนใน ชวี ติ ประจาํ วันของผูคน เร่อื งราวทางประวัติศาสตรส ามารถรับรูโดยผูค นไดม ากขึน้ การดําเนนิ การตามอาํ นาจหนาทีข่ องหนว ยงาน ความสําคญั ลาํ ดบั ท่ี 1 จาํ เปน ตองดาํ เนนิ การอยา งยิง่ มกี ารดําเนนิ การปรับปรุงกายภาพเปนหลัก สาํ นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอม

3-26 แผนผงั แมบ ทการอนรุ ักษแ ละพฒั นากรุงรัตนโกสินทร – ยุทธศาสตรการอนุรักษและพฒั นา โครงการ 3.1.4 โครงการปรบั ปรุงพื้นท่โี ลงสาธารณะ รายละเอียดโครงการ ยทุ ธศาสตร 3ดา นภมู ิทศั น / แผนงาน 3.1 การปรับปรุงภูมทิ ัศนเมือง ปรบั ปรุงพ้ืนทีโ่ ลง สาธารณะใหส ง เสรมิ การใชงานรวมกันโดยผูคนโดยรอบ เกดิ การรวมตัวของผคู น ใหเกิด พื้นทเ่ี มอื งทม่ี ชี ีวิต เกิดปฏิสัมพนั ธท างสังคม กจิ กรรมทส่ี ําคัญของ - สํารวจและประมาณปริมาณผูใ ชแ ตล ะชวงเวลา โครงการ - วางผงั และออกแบบพื้นที่ - กอสรางปรบั ปรงุ พ้ืนที่ ระยะเวลาและสถานท่ี ชวงระยะเวลา พ้นื ท่ี / สถานที่ ดําเนนิ งาน ระยะท่ี 1 (ปท่ี 1-5) สนามหลวง สวนหยอมถนนอุณากรรณ (แนวคลองวดั สทุ ศั นเดมิ ) และวงเวียน 22 กรกฎาคม ระยะที่ 2 (ปท ่ี 6-10) ลานคนเมืองหนาศาลาวาการกรุงเทพมหานคร ลานหนาอนุสาวรียรัชกาลที่ 1 และสวนหยอมถนนสบิ สามหา ง (วงเวียนวัดบวรนิเวศวหิ าร) งบประมาณ สํารวจ ออกแบบ และปรับปรุงพน้ื ทโี่ ลง สาธารณะทดี่ ําเนินการระยะท่ี 1 333.0 ลา นบาท สํารวจ ออกแบบ และปรับปรุงพ้ืนทีโ่ ลงสาธารณะทดี่ ําเนินการระยะท่ี 2 45.0 ลานบาท รวม 378.0 ลา นบาท แหลง ท่มี าของงบประมาณ กรุงเทพมหานคร หนวยงานที่รบั ผิดชอบ กรุงเทพมหานคร (สํานกั ผงั เมอื ง / สํานกั การจราจรและขนสง / สํานักการโยธา / สาํ นักส่ิงแวดลอม) แผนที่ 3-14 พื้นทป่ี รบั ปรงุ พ้นื ทโี่ ลงสาธารณะ หนวยงานที่เกี่ยวของ การไฟฟา นครหลวง ผลที่คาดวา จะไดรับ การประปานครหลวง บริษัทโทรคมนาคมและการสื่อสารทั้งภาครัฐและเอกชน อาทิ บริษัท ทีโอที จํากัด (มหาชน) บริษัท กสท โทรคมนาคม จํากดั (มหาชน) ฯลฯ พน้ื ท่โี ลง สาธารณะทีป่ รบั ปรุงแลวจะมีผูใ ชงานมากขึ้น มกี ิจกรรมเพ่ือปฏิสัมพันธเชิงสังคมมากขึ้น เกดิ การ รวมตวั ของผูคนอยา งสรา งสรรค ลดการเพ่ิมความรอนแกสภาพอากาศโดยรอบ ประเภทโครงการ การดําเนินการตามอํานาจหนาที่ของหนวยงาน ความสําคัญ ความสําคญั ลําดับท่ี 2 จาํ เปน ตอ งดําเนินการ ลักษณะการดําเนนิ การ มกี ารดําเนนิ การปรับปรุงกายภาพเปน หลัก ภาพที่ 3-19 ภาพกอนการพฒั นาและแนวทางการพัฒนาพ้ืนทโ่ี ลง สาธารณะบริเวณลานคนเมอื ง ท่ีมา : คณะท่ีปรึกษา, 2560 สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอม